####################################################
MUKTABODHA INDOLOGICAL RESEARCH INSTITUTE
Use of this material (e-texts) is covered by Creative Commons license BY-NC 4.0
Catalog number: M00659
Uniform title: āgamakalpalatā
Manuscript : Ragunath Temple, Jammu, JandK manuscript 4914

Description: 



Notes: 
Data-entered by the staff of Muktabodha under the supervision of Anirban Dash.
   
Revision 0: Apr. 6, 2024  Diplomatic transcription

Internet publisher : Muktabodha Indological Research Institute
Publication year : 
Publication city : 
Publication country : India
####################################################
नं० ४९१४
नाम- आगमकल्पलता
कर्त्ता- यदुनाथ शर्मा
पत्र संख्या- ३१४ पत्राणि
विषयः- तन्त्रम्

पृ० १अ) ओंस्वस्तिप्रजाभ्यः ओंश्रीगणेशायनमः ओंनमःसरस्वत्यै श्रीशिवोजयति ओंनमः
शिवाय ओंतत्सत् ओंयत्पादपंकजयुगंहृदिसन्निवेश्यविश्वंसृजत्यविकलंखलुप-
द्मजन्मा विष्णुश्चपालयतिसंहरतेमहेशःतंदेवमादिपुरुषंसततंनतोस्मि नत्वा
गिरिजांगणेशंवाणींमुनीद्रैस्तुतिपादपंकजाम् विलोक्यशास्त्रंयदुनाथशर्म
णावितन्यतेह्यागमकल्पवल्ली तथा प्रपंचसारसिद्धांतंशारदातिलकंतथा
संपरिष्करमालोक्यतथासारसमुच्चयं यत्नेनदीपिकांदत्त्वातथाचलघुदीपिकां
तथापूजाप्रदीपंचपुरश्चरणचंद्रिकां मंत्रदर्पणसिद्धांतंमंत्रदेवप्रकाशिकां मं
त्रनेत्रंचमंत्रार्थंश्रीरामार्चनचंद्रिकां मंत्रमुक्तावलीरत्नावलीज्ञानार्णवादिकां
तंत्रंसनत्कुमारस्यनारदीपंचतुश्चतीं** पूर्णायागंसोमशंभुमतंचागस्त्यसंहितां
सहितांवैष्णवींतद्वत्तसागरसंहितां संहितांकपिलेप्रोक्तांश्रीमंत्रवरसंहितां तंत्रं
श्रीभुवनेश्वर्योतथासिद्धांतमादरात् कल्पंश्रीवनदुर्गायास्तंत्रंसंमोहनात्मकं ह
यग्रीवमतंतद्वत्तथाविज्ञानभारतं शुह्लंचतंत्रराजंचतथाथेपिंगलामृतं वाम
केश्वरतंत्रंचसमस्तंरामदीक्षितम् विज्ञानेश्वरसिद्धाद्धंसारश्रीसंहिताःक्रमात्
विज्ञानललितांपंचरात्रंनारायणीमपि वसिष्टसंहितांगार्ग्यसंहितांभैरवंतथा

पृ० १ब) दिव्यसारस्वतंचिच्चंद्रिकांकामिकमादरात् होमावरोत्तरंग्रन्थंप्रतिष्टासारसंग्रहं सं
हितांवैष्णवींतद्वत्संहितांव्रह्मणस्तथा कृशानोस्संहितांव्रह्मविष्णुरुद्रादियामलां
तथैवयामलोद्धारंमत्स्यसूक्तमपिक्रमात् पार्वतीहरसंवादंवाराहीतंत्रमादरात् त
थैवकुव्जिकातंत्रंत्वरिताज्ञानमादरात् तथैवयोगिनीतंत्रंक्रमशस्त्रिपुरार्णवम् ई
शानसंहितांतद्वत्सिद्धांतंविश्वकर्मणः तंत्रंश्रीदक्षिणामूर्तेवैशंपायनसंहिताम्
कुलचूडामणिंतद्वद्भावचूडामणिंतथा कुलार्णवंकुलश्रेष्टंहंसपावायणंतथा पु
राणंविविधंतद्वत्स्मृतिशास्त्राणिभावतां ज्योतिःशास्त्राणिचालोक्यमकलांपद्धतिंक्र
मात् अन्येयेसंग्रहःसंतितान्दृष्ट्वाचपुनःपुनः सर्वेषांसारमुद्धृत्ययदुनाथेनधीमता वि-
धानंयंत्रमंत्राणांदीक्षादीनांप्रपंचितम् ज्ञानानुसारतोज्ञेयंविभाव्यचमुहुर्मुहुःना
नातंत्रस्थमंत्राणांज्ञानंफडितिदुर्लभं अतस्तेषांप्रवोधायविचार्यातिप्रयत्नतः ज्ञा
नायमंदवुद्धीनांसमासेनप्रचक्षते परंकरपुटेनैवप्रार्थितेसुधियोमया न्यूनाति
रिक्तताचात्रशोभनीयामहाशयैः तथादीक्षितमर्त्यानांयद्दोषंकथयामितत् यज्ज्ञा
त्वामानवानित्यंदीक्षांकुर्वंतुसत्तमाः अगस्त्यसंहितायाम् अदीक्षितानांमर्त्यानांदो
षंशृणंह्णंतुपंडिताः अन्नंविष्टासमंतस्यजलंमूत्रसमंतथा अदीक्षितकृतंश्राद्धंश्रा-

पृ० २अ) द्धंचादीक्षितस्यवा गृहीत्वापितरस्तेषांनरकेचसुदारुणे पतंत्येवनसंदेहोयावदिं
द्राश्चतुर्दश सहस्रैरुपाचारैश्चभक्तियुक्तोयजेद्यदि तथाप्यदीक्षितस्यार्चांदेवागृ
ह्णंतिनैवच कर्माखिलंवृथायस्मात्तस्माददीक्षितःपशुः तस्माददीक्षितंदृष्ट्वाकिंचि
त्कार्यंनसाधयेत् दीक्षाग्रहणकालेतुपापराशिःपरायते निर्वाणपदसंयुक्तोबहि
र्गच्छतितत्परः तदादेवपित्धागतुकार्यार्होभवतिस्वयम् अन्यथायत्कृतंकर्महुतं
भस्मनितुल्यवत् तथाश्रमेषुदीक्षायानित्यत्वेपरिचक्षते अनीश्वरस्यमंत्रस्यनास्ति
त्रातायथाभुवि तथादीक्षाविहीनस्यनेहस्वामीपरत्रच नतपोभिर्जपैहोमैर्विविधै
र्वापिसाधनैः नक्रियाभिःकदाचित्तुदीक्षाहीनस्यसिद्ध्यति किंचिदितिशेषःदीक्षामू
लंजपंसर्वंदीक्षामूलंपरंतपःदीक्षामाश्रित्यनिवसेद्यत्रकुत्राश्रमेवसन् अदीक्षितश्चमरणे
रौरवेनरकेव्रजेत् तस्माद्दीक्षाप्रयत्नेनसदाकुर्याच्चतांत्रिकात् कल्पेदृष्ट्वातुमंत्रंवैयेगृ
ह्णातिनराधमः मन्वंतरसहस्रेषुनिष्कृतिर्नैवजायते दीक्षितांनांतुसर्वेषांमधिका
रोत्रनिश्चितम् अतःप्रथमतोदीक्षांप्रवक्ष्यामिविशेषतः तथाचनैशम्पायनसंहिता-
यांशौनकंप्रतिव्यासवाक्यं दिव्यज्ञानंयतोदद्यात्कुर्यात्पापक्षयंयतः अतोदीक्षेतिसाप्रो
क्तादैशिकैस्तंत्रवेदिभिः यावन्नप्राप्यतेदीक्षापुरुषार्थफलप्रदा सर्वसिद्धिकरीदीक्षा

पृ० २ब) सर्वसम्पत्प्रदायिनी प्रतिभास्वरवर्णानिकांतिपुष्टिधराणिच मोहनस्तंभनाकृष्टि
मारणोच्चाटनानिच वशीकारंचकवितावुद्धिश्चधारणायुता तारणंचसमुद्रास्यवह्नेः
शैत्यंरणेजयम् विपिनेचाभयंचैवशोकदुःखापहंतथा धर्मार्थकाममोक्षाणिददा
त्येषानसंशयः असाध्यसाधनीदीक्षादैवदेवकारिणी येव्यसंतिपरांदीक्षांसर्वकाम
दुघांभुवि तद्व्रजंतिपरंस्थानंगुर्वाराधनत्परः इतिश्रीआगमकल्पलतायांप्रथमःप
टलः १ अथातःसंप्रवक्ष्यामिलक्षणंगुरुशिष्ययोः मंत्रमुक्तावल्याम् गकारःसिद्धि
दःप्रोक्तोरेफःपापस्यदाहकः उकारोमोवृदसाक्षागुरुरित्यासरद्वये गकारोद्रुहियाप्रोक्तो
रकारस्तुमहेश्वरः उकारोविष्णुरित्युक्तस्त्रितयात्मागुरुःपरः गणेशोत्राग्निनायुक्तोवि
ष्णुनाचसमन्वितः वर्णद्वयात्मकोमंत्रश्चतुर्वर्गफलप्रदः तथाचरुद्रयामले अवदा-
तानुयःशुद्धःस्वोचिताचारतत्परः आश्रमीवेदवित्क्रोधरहितस्सर्वशास्त्रवित् श्रद्धावा
ननसूयश्चप्रियवाक्प्रियदर्शनः शुचिःसुवैशस्तरुणःसर्वभूतहितेरतः श्रीमाननु
द्धतमतिर्भद्राभद्रविमर्शकः प्राज्ञःसुकृतधीःशांतःकृतज्ञःशिष्यवत्सलः निग्रहा
नुग्रहेशक्तःक्षमीमंत्रपरायणः उहापोहप्रकारज्ञःसर्वभूतकृपालयः इत्यादिलक्षणै
र्युक्तोःगुडःस्याद्गरिमद्युतिः शारदातिलके मातृतःपितृतःशुद्धःशुद्धभावोजितेंद्रियःसर्व-

पृ० ३अ) गमानांसारज्ञःसर्वशास्त्रार्थतत्त्ववित् परोपकारनिरतोजपपूजादितत्परः अमोघव
चनःशांतोवेदवेदार्थपारगः योगमार्गानुसंधायीदेवताहृदयङ्गमः संहारोद्धारणे
शक्तोदांतश्चव्राह्मणोत्तमः मंत्राणांचरहस्यज्ञोमंत्रवित्साधकोत्तमः उदारःसत्यवादी
चगृहस्थोगुरुरुच्यते इत्यादिगुणसम्पन्नोगुरुरागमसारतः देव्यागमेशिववाक्यं
शांतोदांतःकुलीनश्चविनीतःशुद्धवेशवान् शुद्धाचारःसप्रतिष्टःशुचिर्दक्षःसुवुद्धिमा
न् आश्रमीध्याननिष्टश्चच्चमंत्रतंत्रविशारदः निग्रहानुग्रहेशक्तोगुरुरित्यभिधीयते त
थाचोक्तंसारसंग्रहे गृहीतमंत्रःत्यक्तव्योगुरुश्रेद्दोषसंयुतः श्विनीचक्षयरोगीचपा
तकीभ्रूणहापिवा एवंविधंगुरुंत्यक्तासद्गुरुंसमुपाश्रयेत् तथाचगौतमीये गृर्हा
तमंत्रस्त्यक्तव्यःसाधकेनसदैवहि अरिगेहस्थितोमंत्रोह्यनुच्चार्यश्चयोमनुः संस्का
ररहितोमंत्रोविधिदीक्षाविवर्जितः त्यक्त्वासर्वंप्रयत्नेनपुनर्ग्राह्यंयथाविधि व्रह्मवै
वर्ते पितुर्दीक्षायतेर्दीक्षाचनवासिनः विरक्तस्यचयादीक्षानसाकल्याणदायिनी
स्कंदपुराणे साध्यंसाध्यंचयन्मंत्रंमहरिंवामहेश्वरि स्वप्नलव्धोपियोमंत्रस्तन्मंत्रंयत्न
तस्त्यजेत् नीचवर्णाद्गृहीतंयत्तथावैखानसादपि विविक्ताश्चयतेश्चैवपितुर्दीक्षांविव
र्जयेत् वृहन्मत्स्यसूक्ते पितुर्मंत्रंनगृह्णीयात्तथामातामहादपि कनिष्टात्सोदराद्वापि

पृ० ३ब) वैरपक्षाश्रितात्तथा प्रमादाद्वातथाज्ञानात्पितृदीक्षांसमाचरेत् पितुर्दीक्षायतेर्दीक्षादी
क्षाचवनवासिनः अनाश्रमीणांयादीक्षासादीक्षाधननाशिनी तदुक्तंनारायणीतंत्रे पि
तुर्मंत्रंनगृह्णीयात्तथावानामृतस्यच कदाचिदपिगृह्णातिपुनःसंस्कारमर्हति इ
त्यादिवचनादेभ्योमंत्रंनगृह्णीयादित्यर्थः तथाच निर्वीयंचपितुर्मंत्रंशैवेशाक्तेनदु-
ष्यति इतिकौलिकमंत्रदीक्षापरम् योगिनीतंत्रेशक्तिविद्यामधिकृत्यदीक्षानिषेधात्
महातीर्थेउपरागेसतिसर्वत्रनदोषः साधुपृष्टंत्वयाव्रह्मन्वक्ष्यामिसकलंतव व्रह्मणा
कथितंपूर्वंवसिष्टायमहात्मने वसिष्टोपिसुपौत्रायसत्पित्रेदत्तवान्स्वयम् प्रसन्नहृद
यस्वच्छःपितामेकरुणानिधिः कुरुक्षेत्रेमहातीर्थेसूर्यपर्वणिटत्तवान् इत्यादिवैश-
म्पायनसंहितायांशौनकंप्रतिव्यासक्यम् विष्णुमंत्रमपिपितुर्गृह्णीयादितिभावःप्रा
यश्चित्तंत्वयुतगायत्रीजपः सर्वत्रतथादर्शनात् योगिनीतंत्रे निवीर्यंचपितुर्मंत्रंत
थामातामहस्यच स्वप्नलव्धंस्त्रियदतुंसंस्कारेणैवशुद्ध्यति स्वप्नलव्धेचकलशेगुरोःप्रा
णंनिवेशयेत् वटपत्त्रेकुंकुमेनलिखित्वाग्रहणंशुभम् ततःसफलमाप्नोतिअन्यथा
विफलंभवेत् इदंतुसद्गुरोरभावेतत्सत्वेतस्मादेकमंत्रंगृह्णीयादितिस्वप्नेतुकाल
नियमःस्वप्नेतुनियमोनहीतिनारदवचनात् वर्जनीयगुरुंवक्ष्येमंत्रिणांहितकाम्यया

पृ० ४अ) तथाचवृहन्मत्स्यसूक्ते अपुत्रोमृतपुत्रश्चच्चकुष्टीचवामनस्तथा कुनखीश्यामदंतश्च
स्त्रीजितोप्यधिकाङ्गनः हीनाङ्गकुनखीरोगीवह्वाशीबहुजल्पकः एतैर्दोषैर्विहीनोयः
सगुरुःशिष्टसम्मतः अथेदानींग्रंतवर्येशिष्यलक्षणमुच्यते तथाचरुद्रयामले रा-
ज्ञिचासत्यजादोषःपत्नीपापंस्वभर्तरि तथाशिशिष्यार्जितंपापंगुरुनाप्राप्नोतिनिश्चित
म् अतोविचार्ययत्नेनकुर्याच्छिष्यंसदागुरुः तथाचशारदातिलके शिष्यःकुलीनः
शुद्धात्मापुरुषार्थपरायणः अदीतवेदःकुशलोदूरमुक्तमनोभवः हितैषीप्राणिनांनित्य
मास्तिकस्त्यक्तनास्तिकः स्वदर्मोनिरतोभक्त्यामातृपितृहितो यतःवाङ्मनःकायवसुभि
र्गुरुशुश्रूषणेरतः एतादृशगुणोपेतःशिष्योभवतिनापरः तथाचयामले शिष्यःशुद्धम
नाज्ञानीपुरुषार्थपरायणः अधीतशास्त्रस्तत्वज्ञोहितैषीप्राणिनांसदा नास्तिकाचारर
हितास्तिकश्चजितेंद्रियः स्वधर्मनिरतःशुद्धःपितृमातृहितेरतः शुश्रूषुर्गुरुभक्तश्च
जिज्ञासुःश्रद्धयान्वितः कामक्रोधादिरहितोनिविष्टोमंत्रपूजने वाङ्मनःकायवसुभिर्गु
रुशुश्रूषणेरतः सर्वात्मनाभितीर्षुश्चभवाव्धेर्भवदुःखवित् व्राह्मणोधर्ममोक्षार्थीका
र्थीविगतस्पृहः किंवाकामार्थमोक्षार्थीनिष्कामश्चाथवाद्विजः मातृवद्गुरुपत्नीषुभ्रा
तृवत्स्वतेष्वपि देवव्रद्ध्यासदातेषुभक्त्यापूजनमाचरेत् एतेसदैवानुकम्पा--वर्ज्यानन्या

पृ० ४ब) न्निबोधत इदानींवर्ज्यशिष्याणांलक्षणंकथयामिच पाशांडांकुशे अलसामलिनाः
क्रुद्धादांभिकाःकृपणाःखलाः दरिद्रारोगिणःक्लिष्टारागिणोभोगलालसःअसूयामत्स
रग्रस्ताःषठापारुषवादिनःअन्यायोपार्जितधनाःपरदाररतश्चये विदुषांवैरिणश्चैवद्म-
ज्ञापंडितमानिना व्रष्टव्रताश्चयेकेचित्पिशुनःकष्टवृत्तयः बह्वशिनःक्रूरचेष्टादुरात्मा
नश्चनिन्दिताः इत्येवमादयोप्यन्येपापिष्टापुरुषाधमाः एवंभूताःपरित्याज्याःशिष्यत्वे
नोपकल्पयेत् यद्येतेउपकल्पेरन्देवताःक्रोधभाजनाः भवन्जीहदरिद्रास्तेपुत्रदारविव
र्जिताः नारकाश्चैवदेहांतेतिर्यत्कंप्रभवंतिते क्षुव्धाप्रलोभितस्तेभ्योनिन्दितेभ्योदिशंति
ये विनशत्येवसकलंसेकतःशालिवीजवत् तथाचसारसंग्रहे शठक्रूरश्चमूखंश्चचुं
बकोभक्तिवर्जितः अतिसाहसिकश्चैवदूषितोदेवनिन्दकःकुलनिंदापरश्चैवपरदार
रतस्तथा एतैर्दोषैर्विहीनोयःसशिष्यःशिष्टसंमतः नदेयंपरशिष्येभ्यःपरिचर्यारते
ष्वपि तथाचव्रह्मवर्ते प्रातिकूल्यंगुरोर्नित्यंमनसापिनकारयेत् सदाशिवष्ययानि
त्यमेकग्रामनिवासिनम् गुरुंवंदेतचेद्दूरेमनसावन्दनंचरेत् प्राप्तःशिरसिशुक्लेव्जेद्वि
नेत्रंद्विभुजंगुरुम् वराभयकरंशांतंस्मरेत्तन्नामपूर्वकं अज्ञानतिमिरान्धस्यज्ञानांज
नशलाकया चक्षुरुन्मीलितंयेनतस्मैश्रीगुरवेनमः व्रह्मविष्णुशिवादीनांपूजनेय-

पृ० ५अ) त्फलंभवेत् तत्फलंसमवाप्नोतिप्रत्यहंवंदनेगुरोः गुरुर्व्रह्मागुरुर्विष्णुगुरुर्देवामहेश्व
रः संतुष्टस्तुगुरुर्यस्मैतस्मैतुष्टंजगत्रुयम् शिवेरुष्टेगुरुभ्रातागुरोरुष्टेनकश्चन अवि
द्येवागुरुरेवतुदैवतम् अमार्गस्थोथमार्गस्थोगुरुरेवपरागतिः यथासिद्धरसस्पर्शा
त्ताम्रंभवतिकांचनम् सन्निधानेगुरोरेवशिष्यःशिवमयोभवेत् भवार्णवतरिःशा-
स्तागुरुरेवसदागतिः गुसैतिष्टतियस्त्वन्यमानसंपूजयेज्जडः सदुर्गतिमवाप्नोतिपूजा
साविफलाभवेत् प्रणिपत्यगुरुंपश्चान्मोहाद्विप्रतिपद्यते युगकोटिसहस्राणिनरके
पश्यतेतथा येगुर्ववज्ञांकुर्वंपापिष्टाःपुरुषाधमाः नतेषांनरकक्लेशनिस्तारोस्तिकथं
चन यैःशिष्यैःशश्वदाराध्यागुरवोर्ह्यदिमानिताः पुत्रमित्रकलत्राणिसापद्भ्य**प्रच्युता
हिते अधिक्षिप्यगुरुंसोहात्पुरुषंप्रवदंतिये सूकरत्वंभवत्येवतेषांजन्मशतेष्वपि येगु
रुद्रोहिणोमूढाःसततंपापकारिणः तेषांतुयावत्सुकृतंदुष्कृतोस्यान्नसंशयः येषां
भक्तिर्गुरौस्थैर्यामुक्तिस्तेषांकरंस्थिता शुश्रूषयाधनैर्धान्यैःशैलैःवाक्यैःशुभावहैःवशं
कुर्याद्गुरुंधीरःसच्छंदहृदयेनवै यस्यनास्तिगुरौभक्तिर्ज्ञानंचापितथाविधं नतस्यजायते
सिद्धिःकल्पकोटिशतैरपि गुरौभक्तिःसदाकार्यागुरुश्चेद्दोषसंयुतः महापातकयुक्तो
वागुरुर्देवःसदाशिवः तथाचदिव्यागमेगुरशययासनंयानंपादुकांचैव पीठकम्

पृ० ५ब) स्नानोदकंतथाच्छायांलंघयेन्नकदाचन गुरोरग्रेपृथक्पूजामौद्धत्यंचविवर्जयेत् दी-
क्षाव्याख्याप्रवुद्धंचगुरोरग्रेपरित्यजेत् गुरुमंत्रदेवतानामैक्यंसंभावयेद्धिया विज्ञानस्या
प्रमेयस्यनिर्गुणस्याशरीरिणःसाधकानांहितार्थायव्रह्मणोरूपकल्पना संतुष्टोहिगु
रुर्यत्रतत्रतुष्टोजगत्पतिः देवेरुष्टेगुरुःत्रातागुरोरुष्टेनकश्चन गुरुर्देहंसमाश्रित्यमं
त्रदेहोनतिष्टति तत्पादकव्रह्मदात्रोर्गरीयान्व्रह्मदःपिता तस्मान्मन्येतसततंपितुर
प्यधिकंगुरुम् तस्मात्सर्वप्रयत्नेनगुरुर्मान्योधनादिभिः यत्प्रकाशात्परंस्थानंप्राप्य
तेभुविदुर्लभं गंधैर्माल्यैर्धूपदीपैःसंपूज्यगुरुमग्रतः ततोमंत्रंचगृह्णोयाद्वस्त्रेणाच्छा
द्यमस्तकं दशवंशातथामातुःश्वशुरस्यतथादश पितृणामेकपंचाशन्स्वर्गेगच्छंति
निश्चितम् नंदंतिपितरःसर्वेपुत्रंमंत्रार्थसाधिनि गृह्णांतिस्वर्गभोगोश्चस्वर्गेवासःसु
निश्चयः वैष्णवेवैष्णवेग्राह्यंशैवेशैवंचशाक्तके कलौशक्तिप्रधानंचव्रह्मणादिभिरे
वच नशूद्रस्याधिकारोस्तियुगणेनिगमात्मके शूद्रशिष्योमनोज्ञानमुत्कर्षंनहिसर्वथा
लाभार्थेयदितत्कुर्याद्विष्णुमंत्रंविनैवहि प्रणवाद्यंनदातव्यंमंत्रंशूद्रायसर्वथा आत्ममं
त्रंगुरोर्मंत्रंमंत्रंचाजपसंज्ञकम् आत्मकौलिकमंत्रंचनैवदद्यात्मकाचन गोपालस्यम
नुर्देयोमहेशस्यापिपादजे तत्पत्न्यांचापिसूर्यस्यगणेशस्यमनुस्तथा एषादीक्षादिका

पृ० ६अ) रीस्यादन्यथापापभाग्भवेत् तदुक्तंतंत्रराजे पुस्तकेलिखिताविद्यायेनसुंदरिजप्यते न-
जायतेतस्यसिद्धिर्हानिरेवप्रजायते इतिश्रीआगमकल्पलतायांद्वितीयःपटलः २ ओंनमः
शिवाय गुरुश्चात्मविशुद्ध्यर्थंशिष्यांस्तुपरिशोधयेत् अव्धकेनभवेद्योग्योव्राह्मणोवृद्धयान्नृ
पः वैश्योवर्षैस्त्रिभिःशूद्रःचतुर्भिर्वत्सरैःसदा शिष्येणापितथाकार्यंस्वकायाभीष्टसिद्ध 
ये आदौमृग्य**श्चसेव्यश्चज्ञेयश्चाभीष्टमिच्छता गुरुरितिशेषः तथाचगौतमीये शुभेह्निस्ना
नमाचर्यनमस्कुर्याद्गणेश्वरम् सूर्यंशिवंहरिंदुर्गांवाणींचकमलालयां मातंरपितरंन
त्वाव्राह्मणान्परितोष्यच फलंपुष्पंसुमंगल्यंगृहीत्वाभक्तिसंयुतः पुरुषार्थसमावाप्त्यैस
च्छिष्योगुरुमाश्रयेत् आत्मविज्ञापनंकृत्वापितृमातृकुलान्वितम् गुरुत्वेनैवसंवोध्यप्र
णमेद्दंडवद्भुवि गुरोरग्रेसमुत्थायपुटांजलिकरस्थितः विचारयमहाबाहोमद्धितंमंत्र
वर्यकम् गुरुर्विचारयेत्पश्चाद्देयमंत्रांश्चयत्नतः एवंच स्वतारराशिकोष्टानामनुकूलं
भजेन्मनुम् एवंऋणमंत्रंनगृह्णीयादकुलंचतथैवचेत्यादिवचनात्चक्रविचारस्यावश्य
कत्वात्प्रथमंतन्निरूप्यते अथवक्ष्येविचारंचचक्राणांसिद्धिहेतवे आदौकुलाकुलंचक्रमक
थाख्यंद्वितीयकम् तृतीयमृणधनाख्यंचतुर्थंवर्गसंज्ञकम् पंचमंराशिचक्रंस्यात्षष्टं
नक्षत्त्रचक्रकम् सप्तमंगणचक्रंस्यादष्टममगदकंस्मृतं नवममुदितंचक्रंदशमंनाडि

पृ० ६ब) काह्वयम् क्रमेणाह शारदातिलके कारणात्पंचभूतानामुद्भूतामातृकायतः अतोभू
तात्मकावर्णाःपंचविंशतिविभागतः वायवग्निभूजलाकाशाःपंचाशल्लिपयःक्रमात् पंच
ह्रस्वाःपंचदीर्घाःविंद्वन्ताःसंधिसंभवाः पंचशःकादयाषक्षलसहांताःसमीरिताःस्वनमा
द्य क्षराणांतुमित्रंवास्वकुलंवरं पंचपंचेत्यादिदशवर्णाइत्यर्थः वायवग्नीत्यादि आएक
चटतपयथाःमारुताः इईऐखछठथफरक्षाः आग्नेयः उऊओगजडदबललाः पार्थि
वाः ॠओवझढधभवमा वारुणाः ऌॡअंङजणनमशह नाभसाः पंचह्रस्वा
इतिइउऋऌ पंचदीर्घाःआईऊऋॡ विंद्वंता इतिबिंदुरंतेयस्यतेनअंइत्यर्थः एतेन
विसर्गस्यान्नुपयोगोलव्धाः तथाचपिंगलामृते मंत्रसाधकयोरायोवर्णःस्यात्पार्थिवो
यदि तत्कुलंतस्यतत्प्रोक्तमेवमन्येषुलक्षयेत् संधिसंभवेति एऐओऔ स्वनामाद्येति
एकत्रोभयावस्थाने..कुलं तदुक्तंवाराहीतत्रे साधकस्याक्षरंपूर्वंमंत्रंस्यापितथाक्षरं
यद्येकभूतदैवत्यंजानीयात्स्वकुलंहितत् मित्रमिति परस्परमैत्रं तदुक्तंनारायणीये पा
र्थिवेवारुणेमैत्रमाग्नेयस्यापिमारुतं पार्थिवानामक्षरणांशक्रत्वेमारुतंस्थितं आग्नेया
स्याम्भसांशक्ररंभसःतैजसंस्मृतम् एतेषामेवसर्वेषामविरोधेनभास्वरम् परस्पर
विरुद्धानांनकुर्यान्मेलनंक्वचित् उक्तंकुलोकुलंचक्रंसमस्तपुरुषार्थदम् वक्ष्येअकथ

पृ० ७अ) हचक्रंप्राङ्लिखेच्चतुरश्रकं मध्येरेखाद्वयंदद्यात्प्रागग्रामुदगग्रगाम् चतुरश्रंभवेत्त
त्रचतुष्कोष्टसमन्वितम् पूर्वापरायतांदद्यान्मध्यरेखाद्वयंततः तदादक्षिणदीर्घांचद
द्याद्रोखाद्वयंवुधः ततःषोडशकोष्टाढांजायतेचक्रवर्यकम् आदिक्षांतंलिखेद्वर्णान्क्र
मेणानेनमंत्रवित् पिंगलामृते इन्द्वग्निरुद्रनवनेत्रयुगार्कदिक्षंऋत्वष्टषोडशचतु
र्दशभोतिकेषु पातालपंचदशवह्निहिमांशुकोष्टेवर्णांल्लिखेल्लिखेल्लिपिभवान्क्रम
शस्तुधीमान् नामाद्यक्षरमारभ्ययावन्मंत्राद्यमक्षरं चतुर्भिःकोष्टैरेकैकमितिकोष्टच
तुष्टयम् पुनःकोष्टककोष्टेषुसव्यतितिदक्षिणतः तथाचविश्वसारे दक्षिणावर्तयो
गेनकोष्टवर्णाल्लिखेत्क्रमात् येनैवलिखनंकुर्यात्तेनैवगणनंस्मृतं सव्यतोनाम्ना
दितः सिद्धःसाध्यासुसिद्धोरिः क्रमाज्ञ्ज्ञेयाविचक्षणैः सिद्धःसिध्यतिकालेनमाद्यस्तुजप
होमतःसुसिद्धोग्रतणादेवरिपुर्मूलंनिकृंततिसिद्धार्णावांधवाज्ञेयासाध्यास्तेसेव
काःस्मृताःसुसिद्धःपोषकाप्रोक्ताःरात्रवोद्यातकाःस्मृताःजपेनबंधुःसिद्धःस्यात्मे
वकोधिकसेवया पुष्णातिपोषकोभीष्टंचातकोनाशयेद्ध्रुवम् सिद्धसिद्धोयथोक्तेन
द्विगुणात्सिद्धसाध्यकःसिद्धःसुसिद्धोर्धजयात्सिद्धारिर्हन्तिवांधवान् साध्यसुसि
द्धोद्विगुणकःसाध्यसाध्योनिरर्थकःसाध्यसुसिद्धोर्धजपात्साध्यारिर्हंतिगोत्रजान्

पृ० ७ब) सिद्धसुसिद्धोर्धजपात्तत्साध्योद्विगुणाधिकाः ग्रहणात्तत्सुसिद्धस्तुसुसिद्धोरिःस्वगोत्रहा
अरिसिद्धःसुतंहन्यादरिसाध्यस्तुकन्यकां पत्नीमरिसुसिद्धस्तुअर्यरिन्मूलचातकः इति
अकथहचक्रम् अथोऋणधनंवक्ष्येचक्रंवर्णाङ्कसंयुतं तदुक्तंतंत्रराजे कथमृणीत्वं
मंत्राणांसाधकानांचमेवद पूर्वजन्मकृताभ्यासाज्जपादस्याफलाप्तिकृत् पापेनष्टा
फलवाप्तिःकालेदेहक्षयादृणी मंत्रःसंप्राप्तिमात्रेणप्राक्पूतःसिद्धयेभवेत् सिद्धमंत्रा
न्गुरोर्लव्धामंत्रीयःसिद्धिभाङ्नरःलक्ष्मीमतासर्वपूज्योमंत्रभोगमवाप्तवान् समंत्रस्यृ
णीज्ञेयोभजनंतस्यपूर्वगम् तस्मादृणविशुद्धिस्तुकार्यासर्वैस्तुसर्वदा तथाचागमक
ल्पक्रमे पूर्वापरंद्वादशसंख्यसूत्रंयाम्योत्तरस्थंचतथाचतुष्कम् द्वौद्वौस्वरोपंचसुकोष्ट
केषुशेषान्स्वरान्षट्सुषडेकमेकं कादीन्हशेषान्विलिखेत्ततोर्णानैकैकमेकाद
शसुस्थलेषु इंद्रक्षातेत्ररविपंचदशर्तुवेदवह्न्यायुधाष्टनवभिर्गुणितांसाध्यान् दि
ग्भूगिरिश्रुतिगजाग्निमुनीषुवेदषड्वह्निभिश्चगुणितानथसाधकाङ्कान् इंद्रादिभि
र्गजहृतैर्गणितैःस्वकोष्टैसाध्यंचसाधकलिपिंचदिगादिभिश्च नामाझु**लादकठवा
द्गजभुक्तशेषंज्ञात्वोभयोरधिकशेषमृणंधनंस्यात् अस्यार्थःयस्मिन्कोष्टेसाध्यसाध
कयोरङ्कंदृश्यतेतत्कोष्टस्थिताङ्कंगृहसंख्याकैःपूरयित्वाष्टुभिःभागमाहरेत् सर्वत्र

पृ० ८अ) हरणमष्टभिरेवहारकाभावात्सप्तपर्यंतावस्थानंषट्कालकालितिवचनद्वं**यंसि
द्धाङ्कप्रदर्शकमितिनिष्कर्षः प्रकारांतरमाह तथाचसुंदरीरहस्यवृत्तौ पूर्वापरा
यतंलेख्यंरेखाद्वादशकंक्रमात् क्रमेणैवात्रजायंतेकोष्टान्येकादशक्रमात् तेषुव
र्णाल्लिखेन्मंत्रीस्वरादिक्रमयोगतः द्वौद्वौस्वरौपंचसुकोष्टकेषुशेषान्स्वराषट्सुष-
डेकमेकं कादीनहशेषान्विलिखेत्ततोर्णानेकैकमेकादशमात्रकेषु साध्याङ्का**न्वि
लिखेदूर्ध्वेसाधकाङ्कानधोलिखेत् इंद्रक्षनेत्रेत्यादि मंत्रीययधिकाङ्कःस्यात्तदामंत्रं
जपेत्सुधीः समेपिचजपेन्मंत्रीनाजपेतुऋणाधिके गुणितेतुकृताङ्कानांयच्छेषंजा
जयतेस्फुटम् तदंकंकथयाम्यत्रद्वादशागारसंस्थितं षट्कालकालवियदग्निसमुद्र
वेदनायाकाशशून्यदहनाःखलुसाध्यवर्णाः युग्मद्विपंचवियदंबरयुक्तशाङ्कव्योमा
व्धिवेदशशिनःखलुसारकाणाः अन्यत्प्रकारमाह कोष्टान्येकादशान्येववेदेनपूरि
तानिच अकारादिहकारांतंलिखेत्कोष्टेषुतत्ववित् प्रथमंपंचकोष्टेषुह्रस्वदीर्घक्र
मेणतु द्वयंद्वयंलिखेत्तत्रविचारेराखलुसाधकः शेषेष्वेकैकशोवर्णावर्णान्क्रमश
स्तुलिखेत्सुधीः षट्कालकालेत्यादि अस्यार्थः साध्यवर्णान्स्वरव्यंजनरूपेणपृथक्
कृतान्षट्कंकाद्यङ्कैर्गुणितान्कृत्वातथासाधकनामाक्षरान्पुरमाद्यैरंकैर्गुणयित्वाष्टसं

पृ० ८ब) ख्याभिर्हृत्वाउभयोश्चसाध्यसाधकयोःशेषस्याधिकरूपस्यृणंधनंज्ञात्वामंत्रंदद्यात् मं
त्रश्चेदृणीभवतितदाशुभदायकोभवति धनीचेन्न इंद्रक्षनेत्रेत्यादि नामाज्धु**लादिवच
नंतुविष्णुविषषं रामार्चनचंद्रिकादृतत्वात् प्रकारांतरमाह तंत्रराजे नामाद्यक्षटमार
भ्ययावन्मंत्रादिसंभवेत् त्रिधाकृत्वास्वरैःहुत्वातदन्यद्विपरीतकं अस्यार्थःसाधकनामा
द्यक्षरतोगणनयायावन्मंत्रादिमाक्षरंतत्संख्यात्रिधाकृत्वासप्तभिःहृत्वाऽधिकंऋणंशे
षंधनंस्यात् तदन्यदिति मंत्रायक्षरमारभ्ययावत्साधकनामायक्षरंतत्संख्यसप्तगुणं
कृवात्रिभिर्हरत् साध्यनामद्विगुणितंसाधकेनसमन्वितं अष्टभिश्चहंरेच्छेषंतदन्य
द्विपरीतकम् अस्यार्थःसाध्यनामस्वरव्यंजनभेदेनसंयोज्यद्विगुणंकृत्वासाधकाक्षरेण
समन्वितंकृत्वाष्टभिर्हत्वाऋणधनंज्ञेतदन्यदिति साधकनामाक्षरान्स्वरव्यंजनभेदेन
द्विगुणीकृत्यसाध्याक्रूरेणसंयोज्याष्टभिर्हृत्वाऋणंधनंज्ञेयमिति ऋणधनचक्रम् व
र्गचक्रंप्रवक्ष्यामिज्योतिरागमसम्मतम् मंत्राणामरिशोधार्थंनामाद्यक्षरपूर्वकम् अ
ष्टौकौष्टान्समापद्यवन्ञ**नष्टौलिखेत्ततः पक्षमार्जारपंचास्यशुनसर्पाखुदंतिनः मेष-
क्रमादकारादिवसुवर्गाश्रिताइमे साध्यसाधकयोःप्रीतिज्ञातव्यातितःसदा पक्षि
मार्जारयोर्वैरंवैरंकुक्कुटपक्षिणोः वैरंपक्षभुजंगानांपात्त्रवंगजसिंहयोःमेषकुक्कुटये

पृ० ९अ) थैरंप्रीतियुक्त्याविचारयेत् एवंचक्रवरंज्ञात्वागृह्णीयान्मंत्रमुत्तमं प्रकारांतरमाह
वाराहीतंत्रे मार्जारकुक्कुटव्यालैःपक्षिणांवैरिताभवेत्मार्जारस्यगुनाखुभ्यांसिंहस्य
दंतिनःसदा कुक्कुटस्यखरौतुभ्यांखणावुध्यांचभोगिनः उदरम्योंतसर्पाभ्यांहरिणास
हदंतिनः भुजंगसिंहयोःमैत्रीमेषमूषकयोस्तथा लोकादन्यत्रविज्ञेयंव्यवहारप्रयो
गतः इतिवर्गचक्रम् इदानींतुप्रवक्ष्यामिराशिचक्रंविशेषतः सूत्रद्वयंपूर्वपरायतं
तन्मध्येद्वयंयाम्यकुवेरभेदात् एकैकमीशाननिशाचरेतुहुताशवाध्वोविलिखेत्ततो
र्णाम् वेदाग्निवह्नियुगलश्रवणक्षिसंख्यान्पंचेषुवाणशरपंचचतुष्टयांतान् मेषादितः
प्रविलिखेत्सकलांस्तु वर्णान्कन्यागतान्प्रविलिखेदथशाद्यवर्णान् तथाचवृहन्मत्स्य
तंत्रे वेदाग्निवह्नियुगलद्विबाणवेणेषुवाणेषुपयोधिसंख्यात् मेषादिकोष्टेष्वभिलि
ख्यवर्णान्षडेवशादिन्युवतौलिखित्वा तथाचसारसंग्रहे चतुर्भिर्यादिभिःसार्धंस्यात्क्ष
कारस्तुमीनगिति शारदायां बालंगौरंखुरंदीणंशमीषोभीतिराशिषु क्रमेणभेदिता
वर्णाःकन्यायांशादयस्थिताः तथाचवराहसंहितायां जप्तःस्वराशितोवर्ज्योःषष्टाष्ट
रिःफणःशुभाःएकद्वित्रिचतुःपंचसप्ताख्यदशरुद्रगाःलग्नौवर्नभ्रातृवंधुपुत्रशत्रुक
लत्त्रकाःवैष्णवमतेतुशत्त्रस्थानेबंधुरितिपाठ मरणंधर्मकर्मायाव्ययद्वादशराशयः

पृ० ९ब) नामानुरूपमेतेषांशुधाशुभफलंदिशेत् स्वराशेमंत्रराश्यंतंगणनीयाविचक्षणैःराशि
नांशुद्धताज्ञेयात्यजेच्छत्रुमृतिव्ययं तत्रायमुपदेशः पूर्वपश्चिमायतंरेखाद्वयंदक्षिणतो
त्तरायतंरेखाद्वयंईशानादिकोणेषुरेखाचतुष्टयम् तत्क्रोष्टेषुपंचाशन्वर्णान्मेषादि
तोवक्ष्यमाणक्रमेणलिखेत् आइईमेषे उऊऋ वृषे ऋऌॡमिथुने एऐकर्कटेओऔ
सिंहे अंअःशषसहक्षःकन्यायांकखगघङ तुलायां चछजझञवृश्चिके टठडढण
मनुषि तथदधनमकरे पफबभमकुंभे यरेलवमीने लग्नोधनमित्यादिक्रमेणगण
नीयं मीनेक्षकारमितिकेचित् चतुभिर्यादिभिःसार्धंस्यात्क्षकारस्तुमीनक इतिवचनात्
वाराहीतंत्रे एकोवाप्यथपंचमोथनवमोराशेःस्वकान्वांधवोराशोस्याद्दशमोद्विती य
सहितःषष्टोभवैत्सेवकाःरुद्राग्निस्वरसंख्यायानिगदितोमंत्रःस्वयंपोषकःस्याच्चेदष्ट
मवत्सरश्रुतिमितोमंत्रःस्वयंघातकाःलग्नोधनंभ्रातृशत्रुपुत्रमित्त्रकलत्रका मरणंध
र्मकर्मायव्ययाद्वादशराशयः अत्रराशिचक्रेचतुर्थस्थानंशत्रुः नतुवंधुःएवंषष्टस्था
नंबंधुः नशत्रुरितिकश्चित् तच्चिंतनीयम् इतिराशिचक्रं अथनक्षत्रचक्रम् तथाचयोगि
नीतंत्रे ऋक्षशुद्धिंप्रवक्ष्यामिशिष्याणांहितकाम्यया पूर्वापरायतारेखादशदेयःप्रय
त्नतःउदग्दक्षिणदीर्घाश्चरेखादेयाश्चतुष्टयम् नवत्रितयसंयुक्ताःकोष्टानांसप्तविंश

पृ० १०अ) तिः जायतेचतुथाकुर्याल्लिखेद्वर्णास्तुतेषुच पक्षैकत्र्यव्धिरूपावनिभुजशशियुग्युग्म
भूयुग्मपक्षायुग्मैकद्वित्रिरूपत्र्यवनिशशिशशिद्येकपक्षाग्निवेदाःअश्विन्यादिक्रमेणा
क्षरमिहगदितंशेषभेविंदुसर्गौजप्तुर्नक्षत्रभेदादथपरिगणयेज्जन्मसम्पत्क्रमेण जन्म
संपद्विपेत्क्षमंप्रत्यरिसाधकोवुधः मैत्रंपरममैत्रंचजन्मादीनिपुनःपुनःगणयेत्तत्क्रमा
देवफलंनामानुरूपतः जन्मक्षेतुभवेद्धानिःसम्पत्तिःस्याच्चसम्पदि विपत्तारैर्विपत्तिस्या
त्क्षेमेमंगलमादिशेत् प्रत्यरौशत्रुवृद्धिःस्यात्साधकेसिद्धिसाधनम् वधक्षेचवधोज्ञेयो
मित्त्रक्षेमित्रवर्धनम् अतिमित्त्रेभवेत्सौख्यंताराचक्रमितिस्मृतिं विपद्वधप्रत्यरिश्चपरि
त्याज्योमनीषिभिः निजनामादिकंवर्णमादायपुरतःप्रिये नामाद्यक्षरपर्यंतंगणनीय
श्चसूरिभिः इत्याज्झा**तराशिविषयम् ज्ञातेतुतदेव सिद्धार्थमाह पूर्वापरायतांदशरेखां
दत्वादक्षिणोत्तरायंतांचरेखाचतुष्टयंदत्वासप्तविंशतिकोष्टेषुवक्ष्यमाणक्रमेणपंचा
शद्वर्णांलिखेत् तद्यथा आश्विनीदेवगणः इभरणीमानुषः ईउकृत्तिकाराक्षसः
ॠऌॡरोहिणीमानुषः एमृगशिरःदेवःऐआद्रामानुषः ओऔपुनर्वसुदेवःकःपु
ष्यःदेवःखगअश्लेषाराक्षसः घङपूर्वफाल्गुनीमानुषः छजुफाल्गुनीमानुषःझञ
हस्तःदेवःटठचित्त्राराक्षसः डस्वातिदेवः ढणविशाखाराक्षसः तथदअनूराधादेवःध

पृ० १०ब) ज्येष्टाराक्षसः नपफमूलंराक्षसःबपूर्वषाढामानुषः भुत्तराषाढामानुषःमश्रवणः
देवः यरधनिष्टाराक्षसः लषतभिषामानुषः वशपूर्वभद्रपदामानुषः षसहुत्तरभ
द्रपदामानुषः अंअःलक्षःरेवतीदेवा तृतीयपंचमसप्तमवर्जनीयानिलक्षत्त्राणिस्व
नक्षत्त्रादेवगणनीयम् स्वनक्षत्त्राज्ञानेस्वनामाद्यक्षरसंवंधिनक्षत्त्रादेवगणनीयम्
प्रादक्षिण्येनगणयेत्साधकाक्षरतःसुधीरिति तथाचज्योतिषे हस्तस्वातिमृगाश्वि
नीहरिगुरुपौष्णानूराधादितिश्चांद्रारोहिणीचोत्तराणिभरणीपूषाणिभानित्रयम् 
ज्येष्टाश्लेषविशाखमूलवरुणावस्वग्निचित्त्रामघाःकथ्यंतेमुनिभिः यथाक्रमसिमेदे-
वानराराक्षसाःज्योतिषे कटपयवर्गभवैरिहपिंडांत्यैरक्षरैरंकाननेशून्यंज्ञेयंतथास्व
स्वरैरक्षरैरेवम् पिंडेसंयुक्तेअक्षरे शारदातिलकं प्रापलोभापटुःप्रायःखलौचेते
षुभेदितःवर्णाःक्रमात्स्वरांत्यौतुरेवत्यंशगतौतदा गवाक्षनंत्रे प्रायंप्रायंतथाचं
द्रंत्रिशयंसोमयुग्मकम् गुणैकगुणत्रिःसोमयमांतेसोमखंगुणाः वेदंचेतिन्यसे
दङ्कंस्तत्संख्यांश्चन्यसंल्लिपि स्वनामाद्यक्षरस्यनक्षत्त्रेणमंत्राद्यक्षरस्यविचारः रसाष्ट
नवभद्राणियुग्मयुग्मप्रभेदतः इतराणिनभद्राणिज्ञातव्यंमंत्रकोविदैः तथाचमं
त्रचूडामणौ आरभ्यजन्मनक्षत्त्रंमंत्रतारावसानिकम् युग्मंतावद्वयंचतुष्टयमिति इ

पृ० ११अ) तिनक्षत्रचक्रम् तथाचगंधर्वतंत्रे चक्रंवक्ष्येकुसांख्यंप्रसिद्धंसर्वसिद्धिदं मंत्राणां
ग्रहणेमंत्रीसर्वथातुविचारयेत् राशिचक्रेलिखेन्मंत्रीवर्णाक्लीववर्जितान् अकारा
दिक्षकारांतान्विलिखेत्क्रमतःसुखी आदिकोष्टेयथावर्णाजायंतेकुमाःक्रमात्वि
लिख्यगणयेज्जप्तुर्नामाद्यक्षरपूर्वकं सिद्धसाध्यसुसिद्धारिक्रमेणैवपुनःपुनः यदि
मंत्रनशोभंतेविचारेणकथंचन तदानिषेदमाश्रित्यगृह्णीयान्मंत्रमुत्तमं अन्यश्च
अकारादिक्षकारांतंचक्रमार्गक्रमेणतु मेषादितोपिमीनांतंगणयेत्क्रमतःसुखीः
जप्तुःस्वनामतोमंत्रीयावन्मंत्राद्यमक्षरं सिद्धसाध्यसुसिद्धारिक्रमेणैवपुनःपुनःइति
अकडमचक्रः इदंतुगोपालविषयं उक्तंचपाषाडांकुशं उदिताक्षंमहाचक्रं कथया
मिसमासतः षट्कोणंविलिखेच्चक्रंममरेखंमनोहरं पूर्वादिविलिखेद्वर्णानादिक्षांता
न्यथाक्रमात् उदितेसम्पदुदि ष्टाद्वितीयेसंपदाक्षयः तृतीयेचधृतिंविंद्याश्चतुर्थेविंदुवि
प्लवःपंचमेसंशयात्मास्यात्षष्टेसर्वविनाशकः स्वनामाद्यकारादिमंत्राद्यक्षरपर्यं-
तंगणनीयम् अषगणचक्रं योगिनीतंत्रेपूर्वोत्तरत्रयंपश्चाद्भरण्यान्द्रा**थरोहिणी
इमानिमानुषान्याह्नुःनक्षत्त्राणिमनीषिणः ज्येषाशतभिषङ्मूलधनिष्टा
श्लेषकृत्तिकाःचित्त्रामघाविशाखाःसुस्ताराराक्षसदैवताः अश्विनीरेवती

पृ० ११ब) पुष्यस्वातिहस्तपुनर्वसु अनूराधाःमृगशिराःश्रवणादेवत्पूरकाः इदंचक्रंनक्षत्त्र
चक्रांतर्गतम् नैवास्यचरितार्थात्वात् पृथगुपादानंतुसंप्रदायानुरोधात् अथ
नाडीचक्रम् तथाचतंत्रं एकानाडीस्थितायस्यगुरुमंत्राश्चदेवताः तत्रदोषोरुजं
मृत्युंक्रमेणफलमादिशेत् नक्षत्त्रमेकंयदिभिन्नराशिन्नदम्पतीतत्रशुभंलभेतां 
अभिन्नृक्षंयदिचैकराशिस्तदाशुभंस्यान्मुनयोवदंति तथाचज्योतिषे सर्पाका
रोघटनविशेषःकृत्तिकमुखयमदैवतशेषःपृष्टेसुतहरिमध्येरोगःक्रोडेवनि-
तावित्तवियोगःदेकाभिन्नेयद्युद्बाहोवंधूधनबहुस्ततवदतिवराहः एतद्बहुवच
नस्यामूलत्वाद्विवाहप्रकरणीयत्वान्नेष्वंतर्भाविति तथापिसम्प्रदायानुरोधाल्लि
खितं आदौकुलाकुलंचक्रमकथाख्यंद्वितीयकम् तृतीयमॄणधनाख्यंचतुर्थंवर्ग
संज्ञकं पंचमंराशिचक्रंस्यात्षष्टंनक्षत्त्रचक्रं सप्तकंगणचक्रंस्यादष्टममकडंमंस्मृ
तं नवममुदितंचक्रंदशमंनादिकाह्वयम् उक्तंनानाविधंचक्रंनानातंत्रस्यदर्शना
त् वाराहीतंत्रेताराचक्रंराशिचक्रंतथैवच अत्रचेच्छस्तुमंत्राणांनान्यचक्रंविचारयेत्
तथापवादःतथाचोक्तमग्निपुराणे हंसस्याष्टाक्षरस्यापितथापंचाक्षरस्यच नपुंसक
स्यमंत्रस्यसिद्धादीनैवशोधयेत् शारदातिलके मंत्रविद्याविभागेनत्रिविधामंत्रजात

पृ० १२अ) यः मंत्राःपुंदेवताज्ञेयाविद्यास्त्रीदैवतास्मृता पुंस्त्रीनपुंसकात्मानोमंत्राःसर्वेसमी
रिताः पुंमंत्राहुंफडंताःस्युद्विवांताःस्युस्त्रीयोमताः नपुंसकानमोन्ताःस्युःर्भिद्यंतेम
नवत्रिधा शस्तास्तेत्रिविधामंत्रावश्यशांत्यविचारकेविचार्यनियतंमंत्रीगृह्णीयात्स
र्वसिद्धक्षरमंत्राणांसिद्धादीर्नैवशोधयत् पिंडिताक्षरमंत्राणांसंयुक्ताक्षरमंत्राणं त
थाचोक्तंसागरसंहितायां तथैकाक्षरेतथाकूटेमालामंत्रेत्रिवीजके स्वप्नलव्धेस्त्रि-
यादत्तेसिद्धादीर्नैवशोधयेत् विंशत्यार्णाधिकामंत्रामालामंत्राःप्रकीर्त्तिताः
देवीपुराणे कालिकायांचतारायांकुल्लुकायांत्रिकूटके तत्रैकाक्षरकू-
टेचशिवपंचाक्षरेतथा षडक्षरेतुतस्यैवविष्णोरष्टाक्षरेपिच विष्णोर्द्वाद-
शमंत्रेचरामचंद्रेथतारके नृसिंहार्कवराहाणांप्रमादप्रणवस्यच पिंडि
ताक्षरमंत्राणांसिद्धादीर्नैवशोधयत् पिंडिताक्षरमंत्राणांसंयुक्ताक्षरमंत्राण
म् तथाचोक्तंसागरसंहितायाम् तथैकाक्षरकूटेचमालामंत्रेतथैवच
वैष्णवेषुचभैरव्यांसुंदरीमंत्रवर्यके सारस्वतेचबालायांसिद्धादीर्नैवशोधये
त् वैष्णवेषुचमंत्रेषुकेचिदिच्छंतिपंडिताः वस्तुतस्तु इदंप्रशंसापरम्
अन्यथादुरदृष्टवशादृणमंत्रस्यप्रात्थापिआराधनास्यात् अथमासफलम्

पृ० १२ब) वैशाखेतुशुभादीक्षाविपुलांश्रियमादिशेत् ज्यैष्टेमृत्युप्रदाचैवाषाढेसुखसम्पदः
श्रावणेरत्नहानिःस्याद्भाद्रेदुःखप्रदामता आश्विनेरत्नसिद्धिःस्यात्कार्तिकेज्ञानसिद्धिदा
मार्गशीर्षेसुखावाप्तिःपौषेज्ञानविनाशिनी मेधावृद्धिकरीमाघेफाल्गुनेसर्वसधकृत्
चैत्त्रेपिद्वाचैवमनमासंविवर्जयेत् चैत्रेगोपालविषयं गौतमीतंत्रोक्तत्वात् तथाच मधु
मासेभवेद्दीक्षा दुःखायेत्यादिवचनान्नान्यत्रनिषेधः दीक्षाकालंप्रवक्ष्यामिसाधकानां
सुखावहं देवीपुराणे शरत्कालेचवैशाखेदीक्षाश्रेष्टफलप्रदा फाल्गुनेमार्गशीर्षेच
ज्यैष्टेदीक्षातुमध्यमा आषाढेमाघमासेचकनिष्टासाप्रकीर्त्तिता निन्दिताश्रावणेपौ
षेतथाभाद्रपदेषुच निंदितेष्वपिमाघेषुदीक्षोक्ताग्रहणेशुभा विषयेप्ययनद्वन्द्वेसंक्रांत्यां
मदनोत्सवे दीक्षाकार्याष्टकाकालेपवित्रेगुरुपर्वणि गुरुपर्वाह वसिष्टसंहितायां
षष्टीभाद्रपदेमासिइषेकृष्णाचतुर्दशीकार्तिकेनवमीशुक्लातृतीयामार्गशीर्षके
पौषस्यनवमीशुक्लामाघेचैवचतुर्थिका फाल्गुनीनवमीशुक्लाचैत्त्रकामत्रयोदशी
वैशाखेचाक्षयाचैवज्यैष्टेदशहारातथा आषाढेपंचमीशुक्लाश्रावणेकृपंचमी एता
निगुरुपर्वाणितीर्थान्याहुर्मनीषिणः मंत्रमुक्तावल्यां शुक्लपक्षेप्रकुर्वीतकृष्णेवादै
शिकोत्तमाः शुक्लेसर्वसमृद्धिःस्यात्कृष्णेमध्यमतोभवेत् राजमार्तांडेये गुर्वर्कभार्गवा

पृ० १३अ) शुद्धौदीक्षारिद्मकारिणी शुभेह्निशुभलग्नेचदीक्षैश्वर्यप्रदायिनी रुद्रयामले शुक्ल
पक्षेशुभादीक्षाकृष्णेत्वापंचमादिनात् क्षीणेंदौव्रतदीक्षाचनकुर्यात्साधकोत्तमःश
रत्कालेयुगाद्यायाग्रहणेचंद्रसूर्ययोः आराधनेचदुर्गायाःकुर्याद्दीक्षांप्रसन्नधीः व्रह्म
वैवर्तेते संक्रांत्यांग्रहणेद्वंद्वेदीक्षांकुर्यात्सदावुधः सूर्यग्रहणकालस्यसमानोना
स्तिभूतले यत्रयत्कृतंकर्मअनंतफलंभवेत् नवारतिथिमामादिशोधनंसूर्यप
र्वणि सूर्यग्रहणकालेचरविसंक्रमणेतथा अत्रलग्नादिशुद्धिंचनकुर्यात्मंत्रवित्त
मः वृहन्मत्स्यसूक्तेग्रहणेचतथातीर्थेनास्तिकालस्यनिश्चयः सुतीर्थेःकाषिधो
ग्रामेदंतदावनपर्वणि मंत्रदीक्षांप्रकुर्वाणोमासदीन्नशोधयेत् ज्येष्टस्यशुक्लद्वाद
श्यांतुंतुपर्वाभिधीयते चैत्त्रस्यशुक्लद्वादश्यांचामरंपरिकीर्त्तितं शशिदिनकरयोःग्रह
णेजन्मनिशिष्यस्यमकरसंक्रांत्याम् करुणासमयेश्चगुरोर्नेक्षेतत्क्षादिदीक्षायाम्
सोमग्रहेविष्णुमंत्रेसूर्येशाक्तंनचाचरेत् अथावान्यप्रकारेणदीक्षाग्रहणमुत्तमम्
शिष्यनाहूयगुरुणाकृपयादीयतेयदा तदालग्नादिकंकिंचित्तविचार्यंकथंचन सर्वा
वाराग्रहाःसर्वेनक्षत्त्राणिचराशयः यस्मिन्नहनिसंतुष्टोगुरुःसर्वेषुभावहाः संतुष्टो
हिगुरौयत्रसंतुष्टाःसर्वदेवताः यदेवेच्छात 

पृ० १३ब) दादीक्षागुरोराज्ञानुरूपतः नकालनियमस्तत्रनदेशनियमस्तथा गुरुंसंतोषयेद्भक्त्या
स्वयमेवतथाभवेत् अथतिथिफलम् अथतिथिफलंवक्ष्येयामलोक्तक्रमेणच प्रतिप
त्संस्कृतादीक्षाज्ञाननाशकरीमता द्वितीयायांभवेज्ञ्ज्ञानंतृतीयायांशुचिर्भवेत् चतुर्थ्यां
धननाशःस्यात्पंचम्यांवुद्धिवर्धनं षष्ट्यांज्ञानक्षयंसौख्यंलभेतसप्तमीदिने अष्टम्यांवुद्धिना
शःस्यान्नवम्यांमरणंभवेत् दशम्यांराजसौख्यंचेकादश्यांशुविर्भवेत् द्वादश्यांसर्वसि
द्धिःस्यात्त्रयोदश्यांदरिद्रताः तिर्यग्योनिश्चतुर्दश्यांक्रिमिर्मासावसानके पक्षांतेधर्मसिद्धिः
स्यादस्वाध्यायंविवर्जयेत् संध्यागर्जितनिर्घोषभूकम्पोल्कानिमातने त्रिरात्रंवर्जयेन्मंत्री
श्रुत्युक्तानपिवर्जयेत् तथाचवसिष्टसंहिताम् द्वादश्यामपिकर्तव्यंत्रयोदश्यामथापि
वा त्रयोदशीविधानंयत्तद्विष्णुविषयंतथा द्वादश्यामपिरामार्चनचंद्रिकावृतवचनात्त्र
योदशीचदशमीप्रशस्तासर्वकामदेतिसनत्कुमारसंहिताधृतवचनादितितश्चिंत्यम्
वाराणांचफलंवक्ष्येसर्वतंत्रानुसारतः रवौगुरौतथासोमेकर्तव्यंवुधशुक्रयोः रविवारे
भवेद्वित्तंसोमेशांतिःभवेत्किल आयुरङ्गारकोहंतितत्रदीक्षांविवर्जयेत् वुधेसौंदर्यमा
प्नोतिज्ञानंस्यात्तवृहस्पतौ शुक्रेसोभाग्यमाप्नोतियशोहानिःशनैश्चरे नक्षत्त्राणांफलं
वक्ष्येदीक्षोशूतांसमासतः कृत्वादीक्षांतुतत्रैवसदसत्फलमाप्नुयात् तथाचज्ञानमाला

पृ० १४अ) याम् अश्विनीरोहिणीसांतिः**विशाखाहस्तभेषुच ज्येष्टोत्तरात्रयेष्वेवंकुर्यान्मंत्राभिषे
चनम् रोहिणीश्रवणाद्राचधनिष्ठोचोत्तरात्रयम् पुष्यःशतभिष्यक्चैवदीक्षानक्षत्त्र
मुच्यते तथाचसारसंग्रहे अश्विनीश्रवणाद्राचरवतीचोत्तरात्रयम् पुष्यःशतभि
षक्चैवदीक्षादिषुप्रकीर्तितः तथाचयामले अश्विन्यांसुखमाप्नोतिभरण्यांमरणंध्रु
वम् पुनर्वसौधनाढ्यःस्यात्पुष्येशत्रुविनाशनं अश्लेषायांभवेन्मृत्युर्मघायांदुःखमो
चनम् सौन्दर्यंपूर्वफल्गुन्यांप्राप्नोतिचनसंशयः ज्ञानचोत्तरफल्गुन्यांहस्तेचैववलीभ
वेत् चित्रायांज्ञानसिद्धिःस्यात्स्वतोशत्रुर्विनाशनं विशाखायांभवेत्सौख्यमनूराधा
चवुद्धिदा ज्यैष्टायांसुतहानिःस्यात्मूलायांकीर्तिवर्धनम् पूर्वषाढोत्तराषाढेभवेतां
कीर्तिदायकेश्रवणेभवेद्दुःखीधनिष्टायांदरिद्रता वुद्धिःशतभिषायोचपूर्वभद्रासु
खप्रदा सौख्यंचोत्तरभद्रायांरेव त्यांकीर्तिवधनम् दीक्षायोगंप्रवक्ष्यामिरुद्रया-
मलेदेशिनम् शुक्लपक्षेशुभःकृष्णोदशम्यंतःशुभावहः व्यतीपातोवैधृ
तिश्चदीक्षायोगःशुभावह (व्यतीणतोवैधृतिश्चदीक्षायोगःशुभावहः)    श
कुन्यादिचशुभदंविष्टिंयत्नेनवर्जयेत् दीक्षालग्नप्रवक्ष्यामिरुद्रयामलदेवत
म्      वृषेसिंहंचकन्यायांधनुमी   (चंद्रतारानुकुलेचदद्याद्दीक्षांसदागुरुः)

पृ० १४ब) नाख्यलग्नके चंद्रतारानुकूलेचदद्याद्दीक्षांसदागुरुः स्थिरलग्नंविष्णुमंत्रेशिवमंत्रेचरंशु
भम् द्विःस्वभावगतंलग्नंशक्तिमत्रेषुशस्यते निषिद्धमासेषुतत्तद्विशेषोमुनिभेदतःष
ष्ट्यांभाद्रपदंइषेतथाकृष्णचतुर्दशी कार्त्तिकेनवमीशुक्लामार्गंशुक्लातृतीयका पौषे
चनवमीशुक्लामाघेशुक्लाचतुर्थिका फाल्गुणेनवमीशुक्लाचैत्रेशुक्रचतुर्दशीत्रयोद
शीतीवापाटःर्वेशाखैकादशीसिता ज्यैष्टेचतुर्दशीकृष्णाह्याषाढेनागपंचमी श्राव
णैकादशीभाद्रेरोहिणीसहिताष्टमीआश्विनेचमहापुण्यामहाष्टम्याप्यमा भीष्टदाका
तिकेनवमित्रुक्लामार्गशिर्षेतयासिताचष्टिचतुर्दशीपौषेमाघेकादशीसिताफाल्गुणे
चसिताषष्टीचेतिकालविनिर्णयः योगिनीतंत्रे अयनेग्रहणेचैवविषुवेचंद्रसूर्ययोः
रविसंक्रांतिदिवसेयुगाद्यायांस्वरेश्वरि मन्वारासुचसर्वासुमहापूजादिनेतथा चतु
र्थीपंचमीचैवचतुर्दश्यष्टमीतथा तिथयःशुभदाःप्रोक्ताइत्यादिवचनाच्चतुर्दश्याष्टमी
तिशक्तिविषयम् चतुर्थीतिथिःगणेशविषयं ततःकल्पोक्तत्वात् निन्दितेष्वपिकाले
षुदीक्षोक्ताग्रहणेशुभा सूर्यग्रहणकालस्यसमानोनास्तिभूतले तत्रयद्यत्कृतंसर्वमनं
तफलदंभवेत् रविसंक्रमणेचैवसूर्यस्यग्रहणेतथा तत्रलग्नादिकंकिंचिन्नविचार्यंक
थंचन एवंचंद्रग्रहणेपितथा अमावस्यासोमवारेभोमवारेचतुर्दशी सप्तमीरविवारेच

पृ० १५अ) सूर्यपर्वशतैःसमा वाराहीतंत्रे शुक्रोस्तोयदिवावृद्धोगुर्वादिभ्योभवेद्यदिः मेषवृश्चि
कसिंहेषुतदादोषोनविद्यते दीक्षास्थानंप्रवक्ष्यामिनानातंत्रानुसारतः गोशाला
यांगुरोर्गेहेदेवागारेचकानने पुण्यक्षेत्त्रेतथोद्यानेनदीतिरेचस्वाश्रमे यात्रीबिल्व
समीपेचपर्वताग्रेगुहासुच गंगायांतत्कृतंसर्वंकोटिकोटिगुणंभवेत् अथभक्ष्यं
प्रवक्ष्यामिमिंत्रिणांसर्वसिद्धिदम् तथाचोक्तंशारदातिलकं भक्ष्यंहविष्यंशाकादि
विहितंचफलंपयः मूलंसतु र्यवोत्पन्नोभक्ष्याज्येतानिमंत्रिणाम् तथाचोक्तंसा
रसंग्रहे दीक्षांकृत्वायदामंत्रीह्युपवासंसमाचरेत् तस्यदेवाःसदारुष्टाःशा
पंपततिमूर्द्धनि दातागृहीतानोपोष्येदुपवासःश्रियंहरेत् तस्मादन्नंसमश्री
याद्धविष्यान्नेनशाङ्करि इतिश्रीआगमकल्पलतायांवैयांसिक्यामनामतृतीयःप
टलः ओंनमःशिवाय तस्माद्गुरुंसमाश्रित्यह्यागमोक्तेनवर्त्मना दीक्षांकुर्युः
प्रयत्नेनसाधकाःसिद्धिकांक्षिणः प्रसंगादागमप्रशंसालिख्यते नित्यपूजां
विनिर्वर्त्यदंडवत्प्रणमेद्गुरुम् ततश्चप्रणमेद्भानुंमातरंतथा ततोभिलषि
तांविद्यामभ्यसेद्गुरुसन्निधौ यदासर्वशास्त्रार्थज्ञानेपिचजगुर्वुधाः तदालोकद्व
यार्थंचज्ञानशास्त्रंसमभ्यसेत्नज्ञाने ||  ओंनमःसरसत्यै ओंनमोश्रीगणेशायनमः

पृ० १५ब) नविनामुक्तिर्ज्ञानंभक्तिंविनानहि भक्तिस्तुभगवद्भक्तसंगेनपरिजायते बहूनिज्ञानशा
स्त्राणिसंत्येवक्षितिमंडले यस्ययानिमनोज्ञानितानितानिसमभ्यसेत् एकेनमुनिनाप्रो
क्ताःप्रकाराबहवस्तथा किंतस्यकिमतथ्यंवानासत्यविकलानराः तेनागमंज्ञानशास्त्र
मभ्यसेत्प्रयतःसुधीः आगमेसर्वशास्त्राणिह्यागमेसर्वदेवताःआगमेसकलंपुण्यमागमे
मेसर्वदेवताः आगमेसकलंपुण्यमागमेकिंनलभ्यते अगमेसकलंज्ञानंविद्याःसर्वाप्र
तिष्टिताः आगमेयत्नलभ्येतव्रह्मांडेतन्नलभ्यते आगतेशिववक्त्रातुगतंतुगिरिजामुखं
मलत्रयविनाशायतस्मादागमुच्यते शरीरोत्पत्तिजीवंचमायीशारीरकर्मणम् ज्ञानं
तेनावृतंविद्धिभववंधप्रवर्तकं शरीरोत्पादकोविष्णुस्तद्भक्त्यातन्निकृंतति ज्ञानार्थंभक्ति
योगस्यतस्मादागममभ्यसेत् तस्माद्दीक्षांप्रकुर्वीतह्यागमोक्तेनवर्त्मना अथदीक्षावि
धिंवक्ष्येमंत्रिणांहितकाम्यया विनातयानलभ्येतसर्वमंत्रफलंयतः चतु-
र्विधाससंधिष्टाक्रिन्यानत्यादिन्नेदतःक्रियावतिधर्ममपिकलात्मावेदमैयुपि तत्रक्रि
यावतीदीक्षाबहुत्वान्ननिगद्यते पुनर्वेदमयीयोगेगम्याशिष्यप्रवोधिनी अथकलाव
तीदीक्षाविधानंचाभिधीयतेतथाचशारदातिलके दैशिकोविधिवत्स्नात्वाकृत्वापूर्वा-
ह्निकक्रियाः यायादलंकृतौमौनीयागार्थेयागमंडपं ततोभूमितलेशुद्धेतुषाङ्कारवि

पृ० १६अ) वर्जिते पुण्याहंवाचयित्वातुमंडमंरचयेच्छुभम् पंचभिसप्तभिःहस्तैःनवभिर्वासितां
तरं षोडशस्तंभसंयुक्तंचत्वारस्तेषुमध्यगाः अष्टहस्तसमुच्छ्रयाःसंस्थाप्याद्वादशाभि
तः पंचहस्तप्रमाणास्तेविच्छिद्राऋजवःशुभाः तत्पंचमांशंनिखनेन्मेदिन्यांतंत्रवित्त
त्तमः तत्पंचमांशंतेषांस्तंभानांपंचमांशमित्यर्थः नारिकेलदलैर्वंशैःसाधयेत्तत्समं
ततः द्वारेषुतोरणानिस्युःक्रमात्क्षीरमहीरुहाम् स्तंभोच्छ्रायःस्मृतस्तेषांसप्तहस्तैःपृ
थक्पृथक् तेषांतोरणानाम्दशाङ्गुलप्रमाणेनतत्परिणाहरंरितः तिर्यक्फलकमा
नंस्यात्स्तंभानामर्धमानतः तिर्यक्फलकमानंस्यादितिस्तंभद्वयोपरिकाष्टस्येतिशेषः
स्तंभानामर्धमानितिसार्द्धहस्तत्रयमितिशेषः शूलान्विकल्पयेन्मध्येतोरणेहस्तमान
तःदिक्षुद्विजान्निबंधीयाल्लोकपालसमप्रभाम् तथाचोक्तंशारदायाम् इंद्रमग्निंयमंरक्षो
वरुणंपवनंविधुं ईशानंपन्नगाधीशमतूर्ध्वंपितामहम् पीतोरक्तोसितोदूमःशुक्लोधू
म्रःसितावुभौ गौरोरुणःक्रमादेतेवर्णतःपरिकीर्तिताःकपिशकपिलनीलश्यामल
देतधूम्रामलशुचिसितवक्त्रावर्णतोवासवाद्याःक्रमदीपिकायाम् वितानदर्भमा
लाद्यैरलंकुर्वीतमंडलम् तत्त्रिभागमिति क्षेत्त्रेरत्त्रिमात्रसमुच्छ्रितम् चतुरश्रां
ततोवेदिंमंडलायप्रकल्पयेत् ओंनमोश्रीगणेशायनमः ओंनमःसरस्वत्यैः ओं

पृ० १६अ) तदुक्तंगौतमीये वेदिंसंरचयेन्मंत्रीचतुरश्रांयथाविधिः शुक्लमृत्स्नाचयाभूमिर्व्राह्मी
सापरिकीर्तिता क्षत्त्रियारक्तमृत्स्नाचहरिद्वैश्याप्रकीर्तिता कृष्णाभूमिःभवेच्छूद्राचतु
रापरिकीर्तिता व्राह्मीसर्वार्थसिद्धिःस्यात्क्षत्त्रियाराज्यदामता धनधान्यकरीवैश्याशूद्रा
तुनिंदितामुने प्रागेवदीक्षादिवसान्मंडपंकारयेत्सुधीः चतुर्विंशत्यङ्गुलाढंहस्तंतंत्रवि
दोविदुः कर्तुर्दक्षिणहस्तस्यमध्यमाङ्गुलिपर्वणः मध्यम्यदीर्घमानेनमानांगुलमुदी
रितं यवानांतंडुलैरेकमंगुलंचाष्टभिर्भवेत् अदीर्घयोजितैर्हस्तश्चतुर्विशांगुलैर्भवे
त् अष्टभिस्तैर्यवैज्यैष्टंमध्यमंसप्तभिर्यवैः कनिष्टंषड्भिरुद्दिष्टंहस्तंचमुनिसत्तम स
र्वतोभद्रवचनप्रकारमाहचतुरश्रेचतुष्कोष्टेकर्णसूत्रसमन्विते चतुर्ष्वपिचकोष्टे
षुकोणसूत्रचतुष्टयम् मध्येमध्येयथामत्स्याभवेयुःपातयेत्तथा पूर्वापरायतेद्वेद्वे
मंत्रीयाम्यौतरायते पातयेत्तेषुमत्स्येषुसमंसूत्रचतुष्टयम् पूर्ववत्कोणकोष्टेषुवर्ण
सूत्राणिपातयेत् तद्वद्भूतेषुमत्स्येषुदद्यात्सूत्रचतुष्टयम् ततःकोष्टेषुमत्स्येषुते
षुसूत्राणिपातयेत् षट्त्रिंशतापदैर्मध्येलिखेत्पद्ममलक्षणं बहिःपंक्त्याभवेत्पीठं
पंक्तियुग्मेनवीथिकाः द्वारशोभोपशोभान्नांशिष्टाभ्यांपरिकल्पयेत् शास्त्रेकविधिना
मंत्रीततःपद्मंसमालिखेत् पद्मक्षेत्त्रस्यसंत्यज्यद्वादशांशंबहिःसुधीः तन्मथ्यंविभज्जेद्वृत्तैस्त्रि

पृ० १७अ) भिस्ममविभागतः आद्यंस्यात्कर्णिकास्थानंकेसराणांद्वितीयकं तृतीयंतत्रपत्त्राणां
मुक्ताशेनदलाग्रकम् बाह्यंवृतांतरालस्यमानंपद्विधिनासुधीः निधायकेशराग्रे 
षुपतितोर्ध्वनिशाकरान् लिखित्वसंधिसंस्थानेतत्रसूत्राणिपातयेत् दलाग्राणांच
यन्मानंतन्मानंधृत्तमाखिखेत् तदंतरालंतन्मध्येसूत्त्रस्योभयतःसुधीः आलिखे-
द्वाह्यहस्तेनदलाग्राणिसमंततः दलमूलेषुयुगशःकेसराणिप्रकल्पयेत् एतत्सा
धारणंप्रोक्तंपंकजंतंत्रवेदिभिः पदानित्रीणिपादार्थंपीठिकोणेषुमार्जयेत् अव
शिष्टैःपदैर्विद्वान्गात्राणिपरिकल्पयेत् पदानिवीषिसंस्थानेमार्जयेत्पंक्त्यभेदतः दि
क्षुद्वाराणिरचयेद्द्विचतुष्कोष्टकैस्ततः पदैस्त्रिभिरथैकेनशोभाःस्युःद्वारपार्श्वयोः 
उपशोभाःस्युरेकेनत्रिभिःकोष्टैरनंतरं अवशिष्टैःपदैःषड्भिःकोणानांस्याच्चतुष्टयम् 
रंजयेत्पंचभिर्वार्णैर्मंडलंतन्मनोहरम् पीतंहरिद्रापूर्णंस्यात्सितंतंडुलसंभवम् कुसुं
भचूर्णमरुणंकृष्णंदग्धपुलाकजम् विलवादिपत्रकंरयाममित्युक्तंवर्णपंचकंअंगु
लोच्छेदविस्ताराःसमारेरवासिताःशुभाः कर्णिकांपीतवर्णेनकेसराण्यरुणेनचशु
भ्रवर्णेनपत्त्राणितत्संधींश्यामलेनच रजसारंजयेन्मंत्रीजंबापीतैरकर्णिका के
सगःपीतरक्ताःस्युःररुणानिदलान्यपिसंधयकृच्छवर्णस्युःपीठेनाप्यसितेनवा

पृ० १७ब) रंजयेत्पीठगात्राणिपादाःस्युररुणप्रभाः गात्राणितस्यशुभ्राणिवीथिषुचतसृष्वपि
आलिखेत्कल्पलतिकादलपुष्पसमन्विताः वर्णैर्नानाविधैश्चित्त्राःसर्वदृष्टिमनोहराः
ताराणिश्वेतवर्णानिशोभारक्ताःसमीरिताः उपशोभाःपीतवर्णाःकोणान्यसितभानि
च तिस्ररेखाःबहिःकार्याःसितरक्तासिताःक्रमात् मंडपंसर्वतोभद्रमेतत्साधारणंस्मृतं
शिष्योपितत्रचागत्यशुचिःपूर्वमुपोषितः संकल्पंचततःकुर्यात्स्वस्तिवाचनपूर्वकं पश्चा
च्छिष्योगुरुंतत्रवृणुयाद्भक्तिसंयुतंः शक्त्यागुरुंभूषयेद्वैवस्त्रालंकारभूषणैः गोधू
हिरण्यवस्त्राद्यैःकुंडलादिभिरुज्ज्वलैः अन्यैराभरणैश्चैवतथावित्तमवंचयन् गुरुंसं-
पूजयेद्भक्त्याशिष्योसौशुभचेतसा दंभाहंकारमानंचगुरोरग्रेविवर्जयेत् कृतांजलि
पुटोभूत्वाप्रीणयेद्गुरुमग्रतः अथातोभगवत्परमात्मस्वरूपिन् परमकारुणिकगु
रोसकलपुरुषार्थसाधनमंत्रदीक्षाभिषेकपूर्वकंमांप्रसादय इत्युक्त्वाचचिरंतिष्टेद्वि
नयीदक्षिणेगुरोः सहस्रंप्रणमेत्तत्रगायत्रीमाज्ञयागुरोः वक्ष्यमाणक्रमेणात्रसंस्कु-
र्यान्मंत्रमुत्तमं गुरुरितिशेषः संस्कृत्यंदशधामंत्रंततःपूजांसमारभेत् पादौप्रक्षाल
येद्गत्वाततांमंडपसन्निधिम् आचम्यविधिनासम्यक्सामान्यार्घंविधायच अस्त्रेणपा
पात्रंसंप्रोक्ष्यहृन्मंत्रेणपूजयेत् तीर्थमावाह्यगंधादीन्निक्षिपेत्प्रणवेनतु र्धनुमुद्रांदर्श

पृ० १८अ) येच्चसामान्यार्घंउदाहृतः द्वारमस्त्रांवुभिःप्रोक्ष्यद्वारपूजांसमाचरेत् उर्ध्वेडंबरकेविघ्नं
महालक्ष्मींसरस्वतीम् ततोदक्षिणशाखायांविघ्नंक्षेत्त्रेशमन्यतःतयोःपार्श्वयुगेगंगा
ययुनापुष्पवारिभिः देहल्यामर्चपेदस्त्रंप्रतिद्वारमितिक्रमात् किंचित्स्पृशन्वामशा
खांदेहलींलंघयेद्गुरुः अंगंसंकोचयेदंतः प्रविशेद्दक्षिणांघ्रिणा अनंतरंदैशकेंद्रो
दिव्यदृष्ट्यवलोकनात् दिव्यानुत्सारयेद्विघ्नानस्त्राद्भिश्चांतरिक्षगान् पार्ष्णिघातैस्त्रिभि
र्भौमानितिविघ्नान्निवारयेत् सिद्धार्थाक्षतसंयुक्तंनाराचास्त्रधियावुधःअपसर्पंतुतेभू
तायेभूताभुविसंस्थिताः येभूताविघ्नकर्तारस्तेनश्यंतुशिवाज्ञया इत्यंतेस्त्रंसयुश्चा
र्यमंडपांतःपरिक्षिपेत् नैऋत्यांदिशिवास्त्रीशंव्राह्मणंचसमर्चयेत् पंचगव्यार्घ
तोयाभ्यांप्रोक्षयेद्यागमंडपम् वीक्षणंमूलमंत्रेणचरेणप्रोक्षणंमतम् तेनैवताडनं
दर्भैर्वर्मणाभ्युक्षणंमतम् चंदनागुरुकर्पूरैर्धूपयेदंतरंसुधीः विकिरान्विकि-
रेत्तत्रसप्तजप्त्वाशरावुना जांलांचंदनसिद्धार्थभस्मपूर्वाकुशाक्षताः विकिराइ
तिसंदिष्टासर्वविघ्नौघनाशकः विकीर्यविकिरान्पश्चान्मार्जनंकारयेत्सुधीः 
अस्त्रजप्तेनदर्भाणांमुष्टिनामार्जयश्चतान् ईशस्यदिशिवर्धन्याआसनायप्र-
कल्पयेत् वर्धनीविकिराधिष्टात्रदेवता तस्यासनाय(प्रकल्पयेत्) 

पृ० १८ब) वर्धनीमिशानकोणेविष्टरोपरि..............वदनाइतियस्यास्याःप्रसिद्धिःपु
ण्याहंवाशयित्वातुव्राह्मणान्परितोष्यच उक्तेषुमंडलेष्वेकंवेदिकायांसमालिखेत् मे
रुपृष्टृषिछंदःपृथिव्याःसुतलंमतं देवताकूर्माख्याताःसंस्मरेदृष्टिपूर्वकम् वि
नियोगहिमंत्रस्यासनेपरिकीर्तितः पृथित्वयाधृतालोकात्वंदेविविष्णुनाधृता त्वंच
धारयमांदेविपवित्रंकुरुचासनं इतिमंत्रजपन्पीठेप्राङ्मुखोवाप्युदङ्मुखः स्वस्तिक-
दिक्रमेणैवृजुकायोविशेद्वुधः स्थापयेद्दक्षिणेभागेपूजाद्रव्याणिदैशिकः सुवासि
तांव्रसंपूर्णंसव्येकुंभंसुशोभितं प्रक्षालनायकरयोःपृष्टेपात्रंविधापयेत् घृतप्रज्वलि
तान्दीपान्स्थापयेत्परितःशुभान् दर्पणंचामरंछत्त्रंतालवृत्तंमनोहरम् कृतांजलि
पुटोभूत्वावामदक्षिणपार्श्वयोः नत्वागुरुंगणेशानंभूतशुद्धिंसमाचरेत् यामले तथा
पुटंजलीभूत्वावामेगुरुत्रयंयजेत् दक्षिणेचगणेशानंमुर्ध्निदेवंविभावयेत् करशु
द्धिंसमापाद्यकुर्यात्तालत्रयंततः उर्ध्वांर्धमस्त्रमंत्रेणदिग्वंधिमपिदैशिकः तेनसंज-
नितंतेजोरक्षांकुर्यात्समंततः भूतशुद्धिंततःक्रर्याद्दैशिकःस्थिरमानसः तथाचोक्तं
शारदातिलकं शरीराकारभूतानांभूतानांयद्विशोधनम् अद्वयव्रह्मसंयोगाद्भूत-
शुद्धिरियंमता सुपुष्णावर्त्मनात्मानंपरमात्मनियोजगेत्योगयुक्तेनविनाविन्मंत्रे

पृ० १९अ) णसमाहितः चिन्मंत्रेणहंसितिमंत्रेणकारणेसर्वभूतानांतत्वान्यपिविचिंतयेत् बी
जभावेनलीनानिव्युत्क्रमात्परेमात्मनि ततःसंशोषयेद्देहंवायुवीजेनवायुना व
ह्निवीजेनतेनैवसंदहेत्सकलांतनुम् विश्लेषयंस्तदादोषानमृतेनामृतांभसा आ
पाद्यम्लावयेद्देहंमापादतलमस्तकं वायुवीजेनयमितिवीजेनवह्निवीजंअमृतं
अमृतबीजंवमित्यर्थःआत्मलीनानितत्वानिस्वस्थानंम्लावयेत्ततः आत्मानंहृदयां
भोजमानयेत्परमात्मनः मनुनाहंसदेवस्यकुर्यान्न्यासादिकंततः हंसदेवःहंसिति
स्वरूपं ऋषिच्छंदोदैवतानिन्यसेन्मंत्रस्यमंत्रवित् आत्मनोमूर्ध्निवदनेहृदयेचतथा
क्रमात् तथावृहन्मत्स्यसूक्ते ऋषिन्यासोमूर्ध्निदेशेछंदस्तुमुखपंकजे देवताहृद
येचैववीजंतुगुह्यदेशके शक्तिंचपादयोश्चैवसर्वाङ्गेकीलकंन्यसेत् ऋषिस्तु महे
श्वरमुखाज्ञ्ज्ञात्वायःसाक्षात्तपसामनुम् संसाधयतिशुद्धात्मासतस्यृषिरीरिता
गुरुत्वान्मस्तकेचास्यन्यासस्तुपरिकीर्तितः सर्वेषांमंत्रतत्त्वानांकादनाच्छंदुच्यतेअ
क्षरत्वात्मदत्वाच्चमुखच्छेंदःसमीरितम् ऋषिच्छंदोपरिज्ञानान्नृमंत्रःफलभाग्भवेत् 
दौर्बल्यंयातिमंत्राणांविनियोगमजानतां इतिऋष्यादिन्यासावशकत्वंसिद्धिमितिभा
वःऋष्यादीनाह मंत्रचूडामणौ उपासकान्महादेविशृणुचैकमनाःस्वयं मनुश्चंद्रःकु

पृ० १९ब) वैरश्चमन्मथस्तदंतरम् लोपामुद्रामनुःनंदिःचक्रःस्कंदःशिवःतथा क्रोधभट्टार
कश्चैवपंचमीपरिकीर्तिता दुर्वासाव्यासपूज्यौचवसिष्टश्चपराशरः ओर्वोवह्नियम
श्चैवनैऋतोवरुणस्तथावायुर्विष्णुस्वयंभुश्चभैरवोगणपस्तथा अनिरुद्धोभरद्वा
जोदक्षिणामूर्तिरेवच वटुकोगणपतिश्चैवलक्ष्मीगंगासरस्वती धात्रीशेषःप्रम
र्तश्चुन्मत्तःकुलभैरवः धात्रीधरित्रीक्षत्त्रपालोहनूमांश्चदक्षोगरुडेवच शुक
देवःप्रह्लादश्चरामोरावणेवच कश्यपःकौत्सकुंभौचजमदग्निःभृगुःतथा वृ
हस्पतिर्यदुश्रेष्टोदत्तात्रेयोयुधिष्टिरः अर्जुनोभीमसेनश्चद्रोणाचार्योजयद्रथः दुर्यो
धनस्तथाकुंतीसीताचरुक्मिणीतथा सत्यभामाद्रोपदीचुर्वशीचतिलोत्तमा 
पुष्पदंतोमहावुद्धोबाणःकालश्चमंदरः कैलासिक्षुसिंधुश्चतदधिःहिमवांस्तथा 
यादवश्चमहावीरःकल्पवृक्षःसुसाधकाः महाविद्याप्रसादेनस्वस्वकामसमन्विताः
महाविद्यामाह तथाचमुंडमालातंत्रे कालीतारामहाविद्याषोडशीभुवनीश्वरी भै
रवीच्छिन्नमस्ताचविद्याधूमावतीतथा वगलासिद्धविद्याचमातंगीकमलात्मिका
एतादशमहाविद्यामहादेविप्रकीर्तिताः विधायमूलमंत्रेणप्राणायामंयथाविधि
प्राणायामस्यलक्षणमाहत्रिपुरासारसमुच्चये प्राणोवायुःशरीरस्थायामस्तस्यनि

पृ० २०अ) ग्रहः प्राणायामितिप्रोक्तोद्विविधःकथ्यतेहिसः सगर्भोनिगर्भश्चसगर्भोमंत्रजा
पनेनिगर्वोमात्रयाभवेत् अगस्त्यसंहितायांतत्कथितंकुंभजेनच मात्राच नलि
नीपत्त्रसंहित्यांसूक्ष्मसूच्यग्रभेदनेदलेचयःकालःसकालोलवाचकःलवैस्त्रुटि
श्चत्रिंशद्भिःकलांतावत्रुटिंविदुः काष्टांस्तावत्कलाज्ञंयास्तावत्काष्टानिमेषकः
स्वंगुलिस्फोटतुल्यश्चमात्राष्टादशभिःस्मृताः कालेनयावतास्वीयोहस्तःस्वंजानु
मंडलम् पर्येतिमात्रासातस्याःस्वकीयश्चासतुल्यया अथवावामजानुतीति
मात्राच वामजानुनिहस्तस्यन्नमणंयावताभवेत् कालेनमात्रासाज्ञेयामुनिभि
र्वेदपारगैः यामले प्राणायामंततःकुर्याद्वाग्भवेनसमाहितः दक्षांगुष्टेनदक्षं
चघाणंसपींड्यमंत्रवित् अंगुष्टानामिकाभ्यांचधृत्वानासाद्वयंततः ततस्तुकुंभयेद्वा
युंपूरकाणांचतुर्गुणैः अनामयातथावामनामसांधृत्वातुदक्षिणे द्वात्रिंशद्भिस्तु
मात्राभिःवायोश्चरेचनंचरेत् स्वचित्तंमूलचक्रेतुनिधायसून्समभ्यसेत् ततोरे
चनमार्गेणप्राणवायुंप्रपूरयेत् पुनःषोडशमात्राभिःकुंभकंचसमाभ्यसेत् 
चतुःषष्टितमैर्मंत्रीनासापुटौविधृत्यच पुनश्चरेचयेद्वायुंद्वात्रिंशन्मात्रयावुधः
वामेनैवपिवेद्वायुंमात्राभिःषांडशैःक्रमात् नासापुटौविपीड्याथपूरकस्यचतु

पृ० २०ब) र्गुणैः रेशयेद्दक्षिणेवायुंद्वात्रिंशन्मात्रयावुधः वामेनधानंदक्षिणेरेचनमिति तत्प्र
थमप्राणायामाभिप्रायेणावृत्त्यात्ततदसंभवति प्राणायामविधिंसम्यक्कथितंय
त्नतोमया अधमोमध्यमश्चैवप्राणायामस्तथोत्तमः अधमोजनयेद्धर्मंकंपोभवति
मध्यमे उत्तमेखेचरींसिद्धिंप्राप्नुयान्नात्रसंशयः प्राणायामैःकृतैःशश्वन्नित्यंषोडशभिः
सुधीः दैनन्दिनंचयत्पापंतत्सर्वंनश्यतिध्रुवं कनिष्टानामिकांगुष्टैर्यन्नासापुटधार
णम् प्राणायामःसविज्ञेयस्तर्जनींमध्यमेविना प्राणायामेनपापानिनश्यंतेवनसं
शयः प्राणायामत्रयंकुर्याप्रत्यहंमूलमंत्रतः जपादौचजपांतेचसाधकःसिद्धिकांक्ष
या विदध्यान्मातृकान्यासंमंत्रन्यासादनंतरं अंगुष्टादिष्वङ्गुलीषुन्यसेदङ्गैःसजातिभिः
जातयश्चनमःस्वाहावषट्द्धंवौषठंकाराः एवंच जातिषट्कमिदंप्रोक्तंहृदाद्यस्त्रांत
संयुतम् अस्त्रंतुतलयोन्यस्यकुयात्तालत्रयादिकं दिशस्तेनैवबध्नीयाच्छोटिकाभिःस
माहितः हृदयादिषुविन्यसेदंगमंत्रांस्ततःसुधीः हृदयायनमःपूर्वंशिरसोवह्निव
ल्लभा शिखायैवषडित्युक्तंकवचायहुमीरितम् नेत्रत्रयायवौषट्स्यादस्त्रायफडिति
क्रमात् वह्निवल्लभास्वाहाषडङ्गमंत्रानित्युक्त्वाषडङ्गेषुनियोजयेत् ऋजुशाखा
नंगुष्टाहृदिशीर्षशिखापुनः अधोंगुष्टःमुष्ट्यातथामुष्टिर्वर्मदोद्वंद्वशाखया नेत्रंभ

पृ० २१अ) जेनिमध्यमेस्त्रमुतङ्गंमुष्टियुग्मके निरंगुष्टतर्जनीभ्यामंगमुद्राःसमीरिताः मुद्रा
स्वस्वमुद्राःअनुक्तषडंगस्य पंचाङ्गानिमनोर्यस्यतस्यनेत्रमनुंत्यजेत् अंगहोनस्य
त्रस्यस्वेनैवाङ्गानिकल्पयेत् स्वेनैवमूलमंत्रेणैवततत्कल्पोक्तविधिनान्यासान-
न्यात्समाचरेत् कल्पदात्मनोदेहेपीठंधर्मादिभिःक्रमात् अंसोरुयुग्मयोर्विद्वा
न्प्रादक्षिण्येनदैशिकः धर्मंज्ञानंसवैराज्ञमैश्वर्यंविन्यसेत्क्रमात् धर्मादयःस्मृ-
ताःपादाःपीठगात्त्राणिचापरे मुखपार्श्वनाभिपार्श्वेषुधर्मादीन्प्रकल्पयेत् अनंतंहृद
येपद्यमस्मिन्सूर्येन्दुपावकाः एषस्वस्वकलान्यसेन्नासाद्यक्षरपूर्विकाः अंकाराद्यंन्य
सेत्सूर्यमूङ्का**राद्यंनिशाकरं मंकाराद्यंन्यसेद्वह्निंकलामंडलसंयुतम् सत्त्वांदींस्त्री
ज्जु**णांन्यसंवृ------------ सत्त्वंरजस्तमितियस्यतेदास्समीरिताः आत्मनमंतरा
त्मानंपरमात्मानमंततु आदिबीजत्रयंन्यस्यशक्तिवीजपुरःसरम् आंआत्मनेनमः
अंअंतरात्मनेनमः पंपरमात्मनेनमः इतिन्यासक्रमः ह्रींकारात्मनेनमः इतिन्यास
क्रमः ज्ञानात्मानपंविन्यस्यन्यसेत्पीठमनुंततः एवंदेहमयेपीठेचिंतयेदिष्टदेवतां मुद्रा
प्रदर्श्यविधिवदर्घस्थापनमाचरेत् शंखमस्त्रांवुभिःप्रोक्ष्यवामतांवह्निमंडलं वह्निमंड
लेत्रिकोणे साधारंस्थापयेद्विद्वान्विन्दुस्तुतसुधामये शिरस्थचंद्रात्सुतायासुधातन्म

पृ० २१ब) यैर्जलैः मूलमनुनातोयैःस्वगंधिपुष्पाढ्यैःपूरयेत्तंयथाविधि आधारंपावकंशंखंसू
र्यंतोयंसुधाकरं स्मरेद्वह्न्यर्कचंद्राणांकलास्तास्तेष्वनुक्रमात् मुलमंत्रंजपेत्स्पृष्ट्वान्यसे
त्तस्यांगमंत्रकम् हृन्मंत्रंनाभिसंपूज्यहस्ताभ्यांछादयन्नयः जपेद्विद्यांयथान्यायंदैशि
कोदेवताधिया अस्त्रमंत्रेणसंरक्ष्यकवचेनावगुठ्यच धेनुमुद्रांसमापाद्यबोधयेत्तवमुद्र
या दक्षिणेप्रोक्षणेपात्रमादायाद्भिःप्रपूजयेत् किंचिदर्घांवुसंगृह्यप्रोक्ष्यण्यंभसियोज
यते अर्घस्योत्तरतःकार्यंपाद्यमाचमनीयकं आत्मानंयागवस्तूनिमंडपंप्रोक्षयेद्गुरु
प्रोक्षणीपात्रतोयेनमनुनान्यदपिक्रमात् न्यासक्रमेणदेहेषुधर्मादीन्पूजयेत्ततः गंधा
द्यैःपीठमनुभिस्तस्मिंचपरदेवतां पंचकृत्वःपुनःकुर्यात्पुष्पांजलिमनन्यधीः उत्तमां
गेहृदाधारेपादसर्वांगकेक्रमात् विनानैवेद्यगंधाद्यैरुपचारैःसमर्चयेत् गुरूपदि-
ष्टविधिनाशेषमन्यत्समापयेत् सर्वमेतत्प्रयुंजेतप्रोक्षणीस्थेनवारिणा विसृज्यतो
यंप्रोक्षिण्यापूरयेत्तायथापुराततस्तंमंडलंमंत्रीगंधाद्यैःसाधुपूजयेत् शालिभिःकर्णि
कामध्यमापूर्योपरितंडुलम् अलंकृत्यपुनस्तेषुदर्भानास्तीर्यमंत्रवित् कूर्चमक्षतसं
युक्तंन्यसेत्तेषामथोपरि कूर्चंविष्टरम् आधारशक्तिमारभ्यपीठंमंत्रमयंयजेततः
कूर्मशिलारूढांशरच्चंद्रनिभाननां आधारशक्तिंप्रयजेत्पंकजद्वयधारिणीम् कूर्मरूपा

पृ० २२अ) शिलातदुपरिस्थितामित्यर्थः मुर्ध्नितस्यास्समासीनंकूर्मंनीलाभमर्चयेत् ऊर्ध्वव्रह्म-
शिलालीनमनंतंकुंदसन्निभम् यजेच्चक्रधनंमूर्ध्निधारयंतवसुंधराम् तमालश्याम
लांतत्रनीलंन्दोवरधारिणीम् अभ्यर्चयेद्वसुमतींस्फुरत्सागरमेखलाम् तस्यांरत्न
मयंद्वीपंतस्मिंश्चमणिमंडपम् यजेत्कल्पतरुंतस्मिन्साधकाभीष्टसिद्धिदम् अध-
स्तात्पूजयेत्तेषांवेदिकांमंडलोज्ज्वलम् पश्चादभ्यर्चयेत्तस्यांपीठंधर्मादिभिःपुरः रक्त
श्यामहरिदिंद्रनीलाभान्पादरूपिणः वृषकेसरिभूतैभरूपान्धर्मादिकान्यजेत् भू
तोमनुस्यः गात्रेषुपूजयेत्तांस्तुनन्नपूर्वानुकुलक्षणान् आग्नेयादिषुकोणेषुदिक्षुचा
थांवुजंयजेत् आनंदकन्दंप्रथमंसंविन्नालमनंतरम् सर्वतत्वात्मकंपद्ममभ्यर्च्य
तदनंतरं मंत्रीप्रकृतित्त्राणिविकारमयकेसरान् पंचाशद्वीजवर्णाढ्यांकर्णिकांपूज
येत्ततः कलाभिःपूरयेत्मार्द्धंतस्याःसूर्येन्दुपावकान् प्रणवस्यत्रिभिर्भागैःरजःसत्त्वा
दिकाद्गुणान् आत्मानमंतरात्मानंपरमात्मानमर्चयेत् ज्ञानात्मानंचविधिवत्पी
ठमंत्रावसानकम् पीठशक्तिःकेसरेषुमध्येचसवराभया हेमादिरचितंकुंभम
स्त्राद्भिःक्षालितांतरम् चंदनागुरुकर्पूरधूपितंशोभनाकृतिम् आवेष्टितांगंनीरं
ध्रंतंतुनात्रिगुणात्मना         (शक्तिविषयेरक्तसूत्रेण)	रामः रामः

पृ० २२ब) शक्तिविषयेरक्तसूत्रेण विष्णुविषयेशुक्लेसूत्त्रेणेतितांत्रिकाः चर्चितंगंधपुष्पाद्यैःदू
र्वाक्षतसमन्वितं नवरत्नोदरंमंत्रीस्थापयेत्तारमुच्चरन् ऐक्यंसंकल्पकुंभस्यपीठस्यच
विधानवित् क्षीरिद्रुमकषायेणपलाशत्वग्भवेनवा तीर्थोदकैःवाकर्पूरगंधपुष्पसु
वासितैः आत्माभेदेनविधिवन्मातृकांप्रतिलोमतः जपन्मूलमनुंतद्वत्पूरयेद्देवता-
धिया प्रतिलोममातृकामाह क्षंहंसंषंशंवित्यादिचुकारांतंपेचाशद्वर्णान्मूलमंत्रं
चजपन्पूरयेत् शंखेक्वाथांवुसंपूर्णेगंधाष्टकमभीष्टदम् विलोद्यपूरयेत्तस्मिन्नावाह्य
सकलाः वह्नेदशःकलापूर्वंद्वादशद्वादशात्मनः कलाःषोडशसोमस्यपंश्चात्पंचा
शतंकला कलात्मकंशंखसंस्थंक्वाथंकुंभेषुनिक्षिपेत् गंधाष्टकंतंत्त्रिविधंशक्तिवि
ष्णुशिवात्मकं चंदनागुरुकर्पूरचोरोकुंकुमरोचनाः जठामांसीकपियुताशक्तेगंधाष्ट
कंविदुः चोरितिकुंडंकृष्णशटी कस्तूरीतिवाकपिरक्तचंदनम् चंदनागुरुह्रीवेरकु
ष्टकुंकुमसेव्यकाः जठामांसीमरमितिविष्णोःगंधाष्टकंविदुः ह्रींवेरे बल्हाकुष्टं कुठं से
व्यकंवीरणमूलमितियावत् चंदनागुरुकर्पूरतमालंजलकुंकुमम् कुशीतंकुष्टसंयु
क्तंशेवंगंधाष्टकंविदुः तमालोवृक्षविशेषः जलंबल्हाइत्यर्थःकुशीतंरक्तचंदनम्
कुष्टंकुडंइतियावत् फेत्कारिणीतंत्रे रोचनाकपिकाश्मीरमांसीद्वगगरूचंदनैः स

पृ० २३अ) चोरैरष्टगंधोयंशैवेशार्त्थेचशस्यते कपिरक्तचंदनम् काश्मीरेकुंकुमंत्वगर गुडंबक्
दार्च्येनी सचोरैःकस्तूरीयुक्तैःपाशादित्र्यक्षरात्मांतेस्यादमुष्यपदंपुनः क्रमात्प्राणा
स्तथाजीवहस्थितः अमुष्यसर्वेंद्रियाणिभूयोमुष्यपदंवदेत् वाङ्मनोनयनश्रोत्रघ्रा
णप्राणपदान्यथा पश्चादिहागत्यसुखंचिरंतिष्टंतुठद्वयम् अयंप्राणमनुःप्रोक्तःस
र्वजीवप्रदायकःपाशादित्र्यक्षरम् ओंह्रींक्रोंइतिबीजत्रयम् आत्माआत्ममंत्रःहंसि
तियावत् तेन ओंह्रींक्रोंहंसःठद्वयंस्वाहा तेनांह्रींक्रोंहंसः अमुष्यप्राणाइहप्राणाः
आंह्रींक्रोंहंसः अमुष्यजीविहस्थितः आंह्रींक्रोंहंसः अमुष्यसर्वेंद्रिया
णि आंह्रींक्रोंहंसःअमुष्यवाङ्मनोनयनश्रोत्रघ्राणप्राणाइहागत्यसुखंचिरंतिष्टंतु
स्वाहा अमुष्येन्यतरूहःपश्चादश्वरूपणमचूतकोमलपल्लवैः इंद्रवल्लीसमाबद्धैः
सरद्रुमधियागुरुः इंद्रवल्लीअपराजिता कुंभवक्त्रंपिधायास्मिंश्चषकंसफलाक्षता
चषकंशरावं अक्षतंयवादि स्थापयेच्चफलधियाविधिवत्कल्पशाखिनाम् ततःकुं
भंनिर्मलेनक्षौमयुग्मेनवेष्टयेत् मूलेनमूर्तिंकॢत्त्वास्मिंच्छायायांकल्पशाखिनां
आवाह्यपूजयेत्तस्यांमंत्रीमंत्रस्यदेवताम् मूलमंत्रंसमुच्चार्यसुषुम्णावर्त्मनासुधीः
आनीयतेजःस्वस्थनान्नासिकारंध्रनिर्गतम्करस्थमार्दकांभोजेचैतन्यंपुष्पसंचये

पृ० २३ब) संयोज्यव्रह्मरंध्रेणमूर्त्त्यामायाहयेत्सुधीः देवस्यमस्तकंकुर्यात्कुसुमोपहितंसदा पूजा
कालेदेवतायानोपरिभ्रामयेत्करम् संस्थापनंसन्निधानंसन्निरोधमनंतरम् सकली-
करणंपश्चाद्विदद्यादवगुठनम् अमृतीकरणंकृत्वाकुर्वीतपरमीकृतिम् क्रमादेता-
निकुर्वीतस्वमुद्राभिःसमाहितः आवाहनादिकाःमुद्राःप्रवक्ष्यामियथाक्रमं याभिर्वि
रचिताभिस्तुमोदंतेसर्वदेवताः सम्यक्संपूजितैःपुष्पैःकराभ्यांकल्पितोंजलिःआवाह
नीसमाख्यातामुद्रादैशिकसत्तमैः अधोमुखीकृतासैवप्रोक्तास्थापनकर्मणि आश्लिष्ट
मुष्टियुगलाप्रवितांगुलियुग्मका सन्निधानेसमाख्यातामुद्रेयंतंत्रवेदिभिः २ अंगुष्टग
र्भिणीसैवसन्निरोधेसमीरिता देवतांगेषडंगानांन्यासःस्यात्मकलीकृतिः सव्यहस्तकृ
तामुष्टिदीर्घाधेमुखतर्जनी अवगुष्टानमुद्रेयमभितोभ्रामितासनी अन्योन्याभिमुखा
श्लिष्टकनिष्टानामिकापुनः तथातर्ज्जनीमध्याधेनुमुद्रामृतप्रदा अन्योन्यग्रथितांगु
ष्टाप्रसारितकराङ्गुली महामुद्रेयमुदितापरमीकरणेवुधैः प्रयोजपेदिसामुद्रादेव
तायागकर्मणि अथोपचारान्कुर्वीतमंत्रवित्सागतादिकान् तथाचोक्तंवृहन्मत्स्यसू
क्ते सपर्याविविधाप्रोक्तास्तासामेकांसमाश्रयेत् गंधादिकानिवेद्यांतापूजापंचोपचा
रिका अर्घपाद्याचमनकमधुपर्कासनानिच गंधादयोनिवेद्याताउपचारादशक्रमात्

पृ० २४अ) षोडशोपचाराः तदुक्तंशारदातिलके पाद्यार्घाचमनस्नानवसनाभरणानिच गंधपु
ष्पेधूपदीपौनैवेद्याचमनंतथा तांबूलमर्चनास्तोत्रंतर्पणंचनमस्क्रिया प्रयोजयेदर्श
नायामुपचारास्तुषोडश तथाचज्ञानवर्णवे आसनंस्वागतंचार्घ्यंपाद्यमाचमनीयक
म् मधुपर्काचमनस्नानवसनाभरणानिच गंधपुष्पेधूपदीपौनैवेद्यंवंदनंतथा ए
वंवायोजर्येप्राज्ञुपचारास्तुषोडश अष्टादशोपचाराः तथाचौत्रिपुरार्णवे आसनावा
हनेचार्घ्यंपाद्यमाचमनंतथा स्नानंवासोपवीतंचभूषणानिचसर्वशः गंधंपुष्पंतथादीपं
दीपमन्नंचदर्पणम् माल्यानुलेपनंचैवनमस्कारविसर्जने अष्टादशोपचारांस्तुमंनी
पूजांसमाचरेत् अथषट्त्रिंशदुपचाराः तदुक्तंसुंदरीरहस्यवृत्तौ आसनाभ्यर्चनेतद्व
दुद्वंतननिरूक्षणे संमार्जनंसर्पिरादेःस्नापनावाहनेततः पाद्यार्घाचमनीयंच
स्नानीयमधुपर्ककौ पुनराचमनीयंचवस्त्रयज्ञोपवीतके अलंकारागंधपुष्पे
धूपदीपौतथैवच तांवूलानिचनैवेद्यंपुष्पमालातथैवच अनुलेपनशययांच
चामरंव्यजनंतथा आदर्शदर्शनंचैवनमस्कारोवनंतरं गीतवाद्येचदानानिस्तुति
होमप्रदक्षिणम् दंतकाष्टप्रदानंचततोदेवविसंर्जनम् उपचाराइमेज्ञेयाःषटत्रिं
शत्सुरपूजने अथचतुष्षष्ट्यपचाराःतदुक्तंसंग्रहे आसनारोपणं सुगंधितैलाभृङ्गं

पृ० २४ब) मज्मनशालोप्रवेशनम् मज्जनमंडपमणिपीठोपवेशनं दिव्यस्नानीयम् उदुद्वर्तनं
उष्णोदकस्नानम्कनककलशच्युतसकलतीर्थाभिभेकम् धा अरुणदुगूलपरिधानं
अरुणदुगूलोत्तरीयम् आलेपमंडंप्रवेशनम् आलेपमणिपीठोपवेशनम् नवमणिमु
कुटम् चंद्रशकलम्सीमंतिनीसिंदूरम् तिलकरत्नम् कालांजनम् पाणियुगलनाना
भरणम् अधरयावकम् ग्रथनभूषणम् कनकचिचिंतामणिकंपदकम् महापदकं
मुक्तावलिम् एकावलिम् देवच्छंदकम् छद्मवीरेकेयूरयुगलचतुष्टयम् वलयावलि
म् ऊर्मिकावलिम् कांचीदामकटिसूत्रम् शोभाख्याभरणम् पादकटकम् पादांगुलि
यकम् एककरेपाशम् अन्यकरेंकुशम् इतरकरेइक्षुचापम् अपरकरेरक्तोत्पलाब्जकु
रोद्भवान्पुष्पबाणान् श्रीमाणिक्यपादुकांस्वसमानवेशास्त्राभरणदेवताभिः सहमहा
सिंहासनाधिरोहणम् कामेश्वरपर्यङ्कोपवेशनम् अमृतासनमेकम् शुचमनम् कर्पू
रवटिकाम् आनंदील्लासविलाहासम् मंगलारात्रिकम् छेत्त्रच्छेत्त्रम्चामरयुगलम् द
र्पणम् तालवृत्तेगंधंपुष्पंधूपदीपम् नैवेद्यंकल्पयेत् तदुक्तंमानसोल्लासे संवुद्ध्याप्रवचे
न्मंत्रीउपचारान्सदैवतुः संवुद्ध्यासंवोधनपदेनसर्वेर्पचारमंत्रास्त्रितारपूर्वाःकल्पयामि
नमित्यंताःकार्याःतथाचश्रींह्रींक्लींश्रीमहात्रिपुरसुंदरीपायंकल्पयामिनमित्यादिस

पृ० २५अ) र्वत्रबोध्यम् इतिपाद्यम् श्रीविद्याविषयेमभिलापः अन्यत्रतुसंवुद्ध्यातथाचोक्तंज्ञानमा
लायाम् उपचारविधिंवक्ष्येदत्त्वाचाथशुभासनम् स्वागतंकुशलप्रश्नंनिगदेदाग्रतोगु
रोःपाद्यंपादांवुजेदद्याद्देवस्यहृदयानुनाहृदयानःप्रामित्यर्थः एतच्छ्यामाकदूर्वाव्ज
विष्णुक्रांताभिरीरितम् सुधामंत्रेणवदनेदद्यादाचमनीयकम् जातीलवङ्गकक्को
लैस्तदुक्तंतंत्रवेदिभिःसुधामंत्रःवंइतिमंत्रः अर्घंदिशेत्ततोमूर्ध्निशिरोमंत्रेणदैशिकः
गंधपुष्पाक्षतयवकुशादितिलसर्षपैः सदूर्वैःसर्वदेवानामेतदर्घमुदीरितम् शिरोमं
त्रःस्वाहा मंत्रित्यर्थःसुधानुनाततः कुर्यान्मधुपर्कंमुखांवुजे आज्यंवधिमधून्मिश्रमे
तदुक्तंमनीषिभिः अनुन्मंत्रःसुधामनुःवमितिमंत्रित्यर्थः तेनैवमनुनाकुर्यादद्भिराच
मनीयकम् तेनैववमितिमंत्रेणैव अर्घंदत्वापाद्यंदद्यात् तदुक्तंक्रमदीपिकायाम् द
त्वासनंस्वागतमित्युदीर्यतथार्घपाद्याचमनीयानि देयानीत्यादिश्रवणात् इच्छाविक
ल्पितिभावः आचमनीयंवारत्रयंमुखेदद्यात् तदुक्तंपूर्णायागे सुधेत्याचमनीयंहित्रि
वारंमुखपंकजे मुकुटोपरिपुष्पंचवौषडित्यर्पयत्सुधीःवौषडितिपुष्पदानमितिश्रुतेःवौ
षट्नमःइतिमंत्रःअर्घदानेषुपितथा तदुक्तंसारसंहिमायां नमःस्वधाचस्वाहाचवौषडि
तितथाक्रमं हृत्पुरःसरमुच्चार्यपाद्यादीनिप्रकल्पयेत् गंधाद्भिःकारयेत्स्नानंवाससीपरिधापयत्

पृ० २५ब) दद्याद्यज्ञोपवीतंचहाराद्याभरणैःसहः न्यासक्रमेणमनुनापुटितैर्मातृकाक्षरैःअभ्यर्च्य
(ज्ञोपवीतंचहाराद्याभरणैःसह न्यासक्रमेणमनुना) देवंगंधाद्यैरंगादीन्पूजयेत्ततः गं
धचंदनकर्पूरकालागुरुभिरीरिताः कमलैकरवीरेद्वेकुमुदेतुलसीद्वयम् जातौद्वयं
केतकीद्वेकह्लारेचंणपकोत्पले कुंदमंदारपुन्नागपाटलानागचपकम् आरग्वधंक
र्णिकारंपावंतीवनमालिका सौगंधिकंसकोरण्ठंपलाशालोकमल्लिकाः दतूरंसर्ज
कंविल्लमर्जनंमनिपुष्पकं अन्यानिचसुगंधीनिपुष्पमात्राणिदैशिकैः उपदिष्टानिपू
जायामाददीन्नविचक्षणः मलिनंभूमिसंस्पृष्टंक्रिमिकेशादिदूषितम् अंगस्पृष्टंसमा
घ्रातंत्यजेत्पर्युषितंगुरुः अंगस्पृष्टंहस्तातिरिक्तमितिशेषः मुकुलैःपतितैश्चैवखंडितैः
शोषितैरपि अनर्हैरपिपुष्पैश्चदलैःपत्त्रैश्चनार्चयेत् येनकेकनापिपुष्पेनपत्त्रेणापि
दलेनवायतः कुतश्चिदानीययत्रतत्रोद्भवेनच भावार्थीजीवितार्थाचनार्चयेद्गर्हितेस्थ
थे परारोपितवृक्षेभ्यःपुष्पाण्यानीयचार्चयेत् अविज्ञाप्यैवतेर्यस्तुनिष्फलंतस्यपूजि
तम् तथाचज्ञानमलायाम् पुष्पंवायदिवापत्त्रंफलंनेष्टमधोमुखम् पुष्पांजलिविधिं
हित्वायथोत्पन्नंतथार्पणम् तथाचकालिकापुराणे नैवेद्यंदक्षिणेवामेपुरतोवानपृ
ष्टतः दीपंदक्षिणतोदद्यात्पुरतोवानवामतः वामतस्तुतथाधूपमग्रेवानतुदक्षिणे

पृ० २६अ) निवेदयेत्पुरोभागेगंधंपुष्पचभूषणम् वामेधूपंदद्यादितिविष्णुषयं शक्तिविषयेतुद
क्षिणेदद्यात् प्रतिमादिषुयद्योगेगात्त्रेदत्तंचतत्तनौदद्याद्यत्नेनमानवः सर्वंमहावसुम
तीसहतेनत्विदंद्वयम् अकार्यपादघातंचदीपगपंतथैवच इतिकालिकापुराणे अ
गुरुग्गुलशर्करामधुचंदनैः धूपयेदाज्यसंमिश्रैर्नीचैःदेवस्यदैशिकः उशीरंवीर
णमूलम् वत्योकर्पूरगर्भिण्यासर्पिण्यासर्पिषातिलजेनवा आरोप्यदर्शयेद्वीपानु
च्चैःसौरभशालिनः स्वारूपदंशविमलंपायसंसहशर्करम् कदलीफलसंयुक्तंसा
ज्यंमंत्रीन्यवेदयेत् उपदंशश्चर्वणीयद्रव्यं मोदकःनालिकेलादि| तत्रतत्रजलंदद्यादु
पचारांतरे अंगानिलोकपालांतंयजेदावरणान्यपि केसरेष्वग्निकोणादिहृदयादी
निपूजयेत् नेत्रमग्रेदिशास्वस्त्रंधातव्यांगदेवताः हृदियंवह्निकोणेचनैऋते
शिवीरितम् वायुकोणेशिखाप्रोक्ताकवचंशिवदिक्षुपि पुरतोनेत्रमभ्यर्च्यप्रा
गाद्याशास्वशास्त्रकम् शक्तिविषयेपूजाप्रकारमाह उक्तंश्रीवनदुर्गातंत्रे दक्षांगुष्टत
र्जनीभ्यांपुष्पनिक्षेपणंचरेत् वार्चयेदेकहस्तेनयदीच्छेत्सिद्धिमात्मनः केवलंदक्ष-
हस्तेनअभिचारायकल्पते वामेनकेवलंभोगःसंयोगाद्भोगमोक्षदम् अंगुष्टा
नामिकायोगाछिवशक्त्यात्मकंपरम् अंगुष्ठटाःशिवित्युक्तोनामिकाशक्तिरुच्यते

पृ० २६ब) तयोःसंयोगमात्रेणद्रव्यंस्यादमृतोपमम् शिवशक्त्यात्म(त्तमः गुरूपदेशविधिनायो)
कंविन्द्वद्वयंस्यादङ्गुलीयम् तेनतन्निस्मृतंद्रव्यंपरमामृतमिष्यते छिन्नादिदोषशु
द्ध्यर्थंमंत्राणांसाधकोत्तमः गुरूपदेशविधिनायोनिमुद्रांसमभ्यसेत् यथाआधारेच
गुदस्थानेपंकजंस्याच्चतुर्दलम् तत्रसायंभुवंलिंगंरक्तगौरंविचिंतयेत् तत्रसार्धत्रि
वलयां प्रसुप्तभुजगाकारंकुंडलिनींविचिंत्यतां हूंकारेणमनोदंडाहतांकृत्वोक्ता
प्यमूलाधारालिंगमूलस्थंस्वाधिष्टानिचक्रमानीयस्वाधिष्टानात्राभिस्थंमणिपूरकं
चक्रमानीयमणिपूरकाहृदयस्थमनाहतंचक्रमानीयानाहतात्कंठस्थंविशुचक्रमा
नीयविशुद्धाद्भ्रुवोरंतरालमाज्ञाचक्रमानीयाज्ञातः सहस्रदलकमलंनीत्वासहस्रद
लकमलावस्थितसदाशिवज्योतिषासहतस्याःमामरस्यंविचिंत्यतांमूलमंत्रस्वरू
पांकुंडलिनीसदाशिवपदादाज्ञाचक्रमानीय तस्माद्विशुद्धानाहतमणिपूरकस्वाधिष्टा
नक्रमेणमूलाधारंनयेत् ततस्तांमंत्रदेवतांहृदिविचिंत्यमानसोपचारैराराध्यनमस्कु
र्यात् इतिगोनिमुद्रा अभ्यासकरणाश्वक्तःसंस्कारानाचरेत्सुधीःमंत्रस्यदशकथ्यंतेसंस्का
रास्सिद्धिदायनः जननंजीवनंपश्चात्ताडनंवोधनंतथा अथाभिषेकोविमलीकरणा
प्यायतेततःतर्पणंदीपनंगुप्तिर्दशैतामंत्रसंस्क्रियाः मंत्राणांमातृकामध्यादुद्धारोजन

पृ० २७अ) नंस्मृतं मातृकेतिं मातृकाः पंचाशत्तन्मातृकामध्याद्देयोमंत्रोद्धारितिमंत्रस्यजनम्
प्रणवांतरितकृत्वामंत्रवर्णांजपेत्सुधीःएतज्जीवनमित्याहुर्मंत्रंतंत्रविशारदाः प्रणं
वांतरितंति देयमंत्रस्यैकैकवर्णत्रनंतरंप्रणवंदत्त्वाजपेदित्यर्थः एतन्मंत्रस्यजीवनं मं
त्रवर्णान्समालिख्यताडयेच्छंदनांभसा प्रत्येकंवायुनामंत्रीताडनंतदुदाहृतम् प्रत्ये
कंदेयमंत्रस्यैकैकाक्षरंवायुनावायबीजेनयंइतिवीजेनप्रत्यक्षरोपरिचंदनांभोमि
श्रितजलंदद्यात् इतिमंत्रस्यताडनं गोपालपक्षेशुक्लचंदनजलेन देवीविषयेरक्त-
चंदनजलेनेत्यर्थः विलीख्यमंत्रंतन्मंत्रीप्रसूनैःकरवीरजैः तन्मंत्राक्षरसंख्यातैर्ह
न्याद्यांतेनबोधनम् विलिख्येतिताम्रपट्टदावित्यर्थः यांतेनेतियकारस्यांतोरेफःत
थाचरमितिवह्निवीजमित्यर्थः इतिमंत्रस्यबोधनम् स्वतंत्रोक्तविधानेनमंत्रीमं
त्रस्यसंख्यया अश्वत्थपल्लवैर्मंत्रमभिषिंचेद्विशुद्धये स्वतंत्रोक्तेति विष्णुपक्षेशुक्ल
चंदनजलेन देवीपक्षेरक्तचंदनेनेत्यर्थः संचिंत्यमनसामंत्रंज्योतिर्मंत्रेणनिर्दहे
त् मंत्रेमलत्रयंमंत्रींविमलीकरणंत्विदम् ज्योतिर्मंत्रोयथातारंव्योमाग्निमनु
युगृंडीज्योतिर्मनुन्मतः तारंओंकारः व्योमहकारःअग्निःरेफःमनुःओकारःदंडोअ
नुस्वारः तेन ओंह्रौंइतिज्योतिर्मंत्रेणमलत्रयं मायीयकार्मणशरोरसंज्ञकमिति

पृ० २७ब) कुशोदकेनजप्तेनप्रत्यूर्णंप्रोक्षणंमनोः तेनमंत्रेणविधिवदेतदाप्यायनंमतम् तेन
मंत्रेणदेयमंत्रेणचतन्मंत्रस्याप्यायनम् मंत्रेणवारिणामंत्रेतर्पणंमहम् मंत्रेण
मूलमंत्रेण तथाचदेयमंत्रमुच्चार्यामुकमंत्रंतर्पयामीत्यर्थः चतुर्मंत्रस्यतर्पणम्
तारंमायारमायोगोमनोर्दीपनमुच्यते तारा ओंमायाह्रीं रमाश्रींयोगःसंबद्धःतेन
देयमंत्रस्यादौ ओंह्रींश्रींइतिवीजत्रयंदत्त्वाजपेदित्यर्थः एतन्मंत्रस्यदीपनं जप्यमा
नस्यमंत्रस्यगोपनंत्वप्रकाशितम् संस्कारादशसंप्रोक्ताःसर्वतंत्रेषुगोपिताः यात्कृ
त्वासंप्रदायेनमंत्रीवांचितमाप्नुयात् होमंकृत्वाथशास्त्रोक्तकुर्याच्छिष्यस्यसंस्क्रियाम्
ततःसुधौतदंताढांखातंशिष्यंसमाहितं माययित्वापंचगव्यंकुंडस्याशुकमानयेत् वि-
लोक्यदिव्यदृष्ट्यातंतच्चैतन्यंहृदंवु जेगुरुरात्मनिसंयोज्यकुर्यादर्घविशोधनम् उ
क्तंकलाध्वातत्वाध्वाभुवनाध्वेतितंत्रयं वर्णाध्वाचपदाध्वाचमंत्राधंत्यपरंतपम् निवृ
त्याद्याःकलापंचकलाध्वेतिप्रकीर्तिनः तत्त्वाध्वाबहुधाभिन्नाःशैवाद्यागमभेदषः ष
ट्त्रिंशच्छिवतत्वानिद्वात्रिंशद्वैष्णवानिच चतुर्विंशतितत्वानिमैत्त्राणिप्रकृतेःपुनः उ
क्तानिदशतत्त्वानिसप्तचत्रिपदात्मनः तत्त्वानिशैवात्युच्यंते शिवःशक्तिःसदाशिवः
रेश्वरोविद्ययासार्धंपंचतत्त्वान्यमूनिहि मायाकालध्वनियतिःकलाविद्यापुनःस्मृता

पृ० २८अ) रागःपुरुषेतानिशुद्धाशुद्धानिसप्तच प्रकृतिःवुद्ध्यहंकारोमनोज्ञानेंद्रियाण्यथ
कर्मेंद्रियाणितन्मात्राःपंचभूतानिदैशिकाःएतान्याहुरशुद्धानिचतुर्विंशतिरागमे
क्रमादेतानध्वनःषट्क्रोधयेद्गुरुसत्तमः पादान्धुनाभिहृद्भालमूर्ध्वस्वपिशिशोःस्मरेत्
नेत्रेशिष्यस्यबध्नीयान्नेत्रमंत्रेणवाससा नेत्रमंत्रेणवोषडितिमंत्रेणकरेगृहीत्वातंशि
ष्यंकुंडतोमंडलंनयेत् तस्यांजलिंपुनःपुष्पैपूरयित्वायथाविधि कलशेदेवताप्री-
त्यैक्षेपन्येन्मूलमुच्चरन् व्यपोहनंतेत्रबंधमासीनंदर्भसंस्तरे आत्मयागक्रमाद्भूयः
संहृतोत्याद्यदैशिकः तत्तन्मंत्रोदितोन्यासाःकुर्याद्देहेशिशोस्तदा पंचोपचारैःकुंभ
स्थांपूजयित्वेष्टदेवताम् गंधादयोनिवेद्यांताःपूजाःपंचोपचारिकामंडलंसंस्कृ
तंशिष्यमस्मिन्नेवप्रवेशयेत् नदत्सुपंचवाद्येषुसार्धंविप्राशिषांगुरुःविधिवत्कुं
भुमुद्धृत्यतन्मुखस्थान्मुरद्रुमान् शिशोशिरसिविन्यस्यमातृकांमनसाजपन्
मूलेनसाधितैस्तोयैरभिषिंचेतुमात्मवित् अवशिष्टेनतोयेनशिष्यमाशामयेद्गुरुः
उक्तायशिष्योविमलेवाससीपरिधायचाचम्यवाग्यतोभूत्वानिषेधेत्सन्निधोगुरोःदेवता
मात्मनःशिष्येसंक्रातांदैशिकोत्तमःपूजयद्गंधपुष्पाद्यैरैक्यंसंभावयंस्तयोःनिवृत्त्याद्याःकला
पंचभूतानांशक्तयोयतः तस्माद्भूतमयेदेहेध्यात्वातावेधयेच्छिशोःनिवृत्तिःजानुपर्यंतंतलादारभ्यसंस्थिताः

पृ० २८ब) जानुनोर्नाभिपर्यंतंप्रतिष्टाव्याप्यतिष्टति नाभेःकंठावधिव्याप्ताविद्याशांतिस्ततःपरम्
कंठाल्ललाटपर्यंतंव्याप्तातस्माच्छिरोवधिशांत्यतीताकलाज्ञेयाकलाव्याप्तिरितीरिता
इतिविन्यस्यशिख्याङ्गेदेवतांभावयन्धिया अमुकमंत्रंददामीतिप्रतिज्ञांश्रावयेत्ततः द-
दस्वेतिचतेर्नोक्तेतारोच्चारणपूर्वकं दद्याद्विद्यांततस्तस्मैविनीतायोंवुपूर्वकम् आदौ
ऋष्यादिकंचोक्तास्मृत्वाचदेवतांधिया गुरुस्तुप्राङ्मुखोभूत्वाशिष्यःप्राचीमुखःस्थितः
त्रिवारंदक्षिणेकर्णेवामेचैवतथासकृत् व्राह्मणानामेषविधिस्त्रिशूद्राणांतुवामके
चतुर्थेपाठयित्वातंशिष्यहस्तेजलंपुनः अयंचमंत्रावयोःसमानफलदोस्त्वितिव्राह्म
णाव्रूयुःशिष्यश्चप्रतिगृह्यचगुरुविद्यांसमालभ्याष्टोत्तरशतंजपेत् अथवाह्यष्टकृत्वा
श्चजपेन्मंत्रमनन्ययोः गुरुर्मंत्रदेवतानामैक्यंसंभावयन्धिया प्रणमेद्दंडवद्भूमौगुरुं
तंदेवतात्मकम् तस्यपादांवुजद्वंद्वंनिजमूर्धंनियोजयेत् अथदक्षिणा उक्तंचव्रह्म
संहितायांवृषाविप्रवचोयस्तुगृह्णातिमानवःशुभे अदत्वादक्षिणान्नापिसयातिन
रकंध्रुवम् एवंदक्षिणांवस्त्रयुग्मंचाचार्यायनिवेदयेदित्यादिनालक्षणायाआवश्य
कत्वम् तदेवविशदयीत दीक्षांतेति अथचवृहन्मत्स्यसूक्तेदीक्षांतेदक्षिणांप्राहुः
स्वर्णगोभूमिषणम् वस्त्रभाजनवस्त्रान्नपशुदासासनानिच शरीरमर्थंप्राणांश्चसर्वंतस्मै

पृ० २९अ) निवेदयेत् ततःप्रभृतिकुर्वीतगुरोःप्रियमनन्यधीः यद्यदिष्टतमंवस्तुगुरुवेतन्निवे
दयेत् गुरवेदक्षिणांदद्यात्प्रक्षायशिवात्मने सर्वस्वंवातदर्धंवातदर्धंवातदाज्ञयान
चैत्संचारिणीशक्तिःकथमस्यभविष्यति तथाचपार्वतीहरसंवादे सर्वस्वंदक्षिणां
दद्याद्गांचदद्यात्पयस्विनीम् भूमिंवृत्तिकरींदद्यात्पुत्रपौत्रानुयायिनीम् तथाचपारि-
जातेश्वरे गुरवेदक्षिणांदद्यात्स्ववर्णवासःसमन्विताम् अन्यथानैवसिद्धिःस्याद
भिचारायकल्पते ऋत्विग्भ्योदक्षिणांदद्यात्समग्रांप्रीतमानसःवित्तशाठ्यंविनास-
र्वंगुरवेसन्निवेदयेत् मंडपंमंडपद्रव्यंगुरवेसमर्पयेत् अथवाकिमिहोक्तेनपार्वती
प्राणवल्लभे गुर्वर्थंमतिमान्नित्यंशरीरमपिसंत्यजेत् तथाच स्मृतौलघुहारीतः ए
कमप्यक्षरंयस्तुगुरुःशिष्यैनिबोधयेत् पृथिव्यांनास्तितद्द्रव्यंयद्दत्वासोऋणीभवेत्
भोजनंचान्नपानीयमन्येभ्योपिनिवेदयेत् गुरवेव्राह्मणेभ्योथिपिष्टंभक्ष्यंप्रकल्पयेत्
वृद्धभ्योवालकेभ्योथनानाभक्ष्यंप्रकल्पयेत् भक्ष्यंभोज्यंतथायेष्यंलेह्यंपेयंचचर्वणं आदौ
चत्वाचगुरवेविप्रेभ्यस्तदनंतरम् व्राह्मणास्तर्पयेत्पश्चाद्भक्ष्यभोज्यसदक्षिणां गुरुःस्वश
क्तिरक्षार्थंसहस्रंप्रजपेन्मनुं शिष्यःकुर्यात्प्रयत्नेनगुरोःप्रीतिमनन्यधीः तथाईशानसं
हितायां दीक्षांकृत्वायदामंत्रीउपवासंचरेद्यदि तस्यदेवःसदारुष्टःशापंपततिमूर्धनि

पृ० २९ब) दातागृहीतानोपोष्येदुपवासःश्रियंहरेत् भैक्ष्यंहविष्यंशाकादिविहितानिफलंपयः
मूलंसक्तुर्यवोत्पन्नोभक्ष्याण्येतानिमंत्रिणां तस्मादन्नंसमश्रीयाद्धविष्यान्नेनशाङ्करि न
न्वेकादशादौविष्णुमंत्रस्यदानश्रवणात्तद्वच नस्यबाधापतेःकाम्येननित्यस्याबाधात्
इतिचेत् आघ्रायपितृसेवितमितिवेदस्वोपपत्तिः वस्तुतस्तुदितरपरमितिभावःएषा
कलावतीदीक्षाप्रोक्ताःसर्वैसमृद्धिदा इत्यागमकल्पलतायांचतुर्थःपटल ४
ओंनमःशिवाय होमस्तुत्रिविधोनित्यनैमित्तिककाम्यभेदात् सर्वत्रहोमस्यावश्य
कत्वमिति तदुक्तरुद्रयामले नाजप्तःसिद्ध्यतेमंत्रोनाहुतश्चकदाचन जपहोमोभ
यार्थत्वात्पूजायाःमूर्तिलक्षणमिति अथहोमविधिंवक्ष्येसर्वतंत्रानुसारतः तस्यवैकुंड
साध्यत्वादिदानींतन्निरूप्यते विप्राणांचतुरअंस्याद्राज्ञांवर्तुलमिष्यतेवैश्यानामर्धचं
द्राभंशूद्राणांत्र्यश्रमीरितम् चतुरश्रंतुसर्वेषांकेचिदिच्छंतितांत्रिका तदुक्तंतत्त्वसा
रसंहितायाम् आगमाननुसृत्यैववह्निःसंस्क्रियतेतुधैःतैस्तदंगुलमानेनकुंडा-
द्यपिविधीयताम् कुंडस्यरूपंजानीयात्परमंप्रकृतेर्वपुः प्राच्यांशिरःसमाख्यातंबा
हूदक्षिणसौम्ययोः उदरंकुंडमित्युक्तंयोनिःपादौतुपश्चिमे सर्वसिद्धिकरंकुंडंचतुर
स्रंमुराहृतं सवाघीकारिकंकुंडंसर्वदंचतुरत्सकं चतुरस्रंमहेशानिसर्वकर्माणि

पृ० ३०अ) साधयेत् हस्तनियमोयथागौतमीये रथादिदोलिकाचैवपोतंशकटमेवच मानांगु-
लेनकर्तव्यंनान्येनापिकदाचन मुष्ट्यरत्रिप्रमाणानियत्किंचित्कथितानिच यजमानस्य
कर्तव्यंनान्यस्यापिकदाचन मानक्रियामामुक्तानामन्यक्तेमानकर्मणि मानकृद्य
जमानःस्याद्विदुषामेवनिर्णयः चतुर्विंशत्यंगुलाढ्यंहस्तंतंत्रविदोविदुः कर्तुर्दक्षि-
णहस्तस्यमध्यमांगुलिपर्वणः मध्यस्यदैर्घ्यमानेनमानांगुलमुदाहृतम् यजमाना
सन्निधौ यवानांतंडुलैरेकमंगुलंचाष्टभिर्भवेत् तथाचोक्तंसारसंग्रहे यस्यांगुलो
यस्तस्यांशोयवोष्टमुदाहृतः तिलस्तत्पंचमांशेष्यात्षष्टोमाषस्तिलस्यच ता(च्चतु
र्विशतिःकरैःअदीर्घयोजितैर्हस्तंचतुर्विशतिरंगुलैः अष्टभिस्तैर्यवैर्ज्येष्टंमध्यमंस
प्तभिर्यवैः कनिष्टंषड्भिरुद्दिष्टंहस्तेचमुनिमत्तम उवाचवसिष्ठटपंचरात्रे शा-)
(तावदंशश्चनीवारस्तस्यषष्टोलवोपिच सर्वत्रैवंहितद्ग्राह्यमंगुलंमध्यमंगुलैः मध्य-
मंगुलैः मध्यमायामध्यमपर्वमानं) रदायांचमुष्टिमात्रमितंकुंडंशतार्धेपरिचक्षते
शतहोमेरत्रिमात्रंहस्तमात्रंसहस्रके भविष्योत्तरे सहस्रेत्वथहोर्तव्येकुर्यात्कुडंकरात्मकं द्विहस्त
मयुतंतच्चलक्षहोमेचतुष्करं तथाचविज्ञानललितायां वेदलक्षंषंटकरेचदशलक्षंकराष्ट
के दशहस्तांतुकोट्यांवैहस्तसंख्याव्यवस्थितेतिचतुरस्रंचतुष्कोणंद्विहस्तादिकेयामलः

पृ० ३०ब) पूर्वपूर्वस्यकुंडस्यकोणसूत्रेणनिर्मितम् उत्तरोत्तरकुंडानांमानंतत्परिकीर्तिंतम् पू-
र्वपूर्वदिमितस्यकोणसूत्रेणपरिमितंयन्मानंउत्तरोत्तरकुंडानांतदेवपरिभाषिक
द्विहस्तादिसानंतुप्रकृतहस्तद्वैगुण्यादिमतं तथावेऋहस्तादिमितस्यचतुर्हस्तमुदीरि
तं सन्यचोक्तंयामत्नंद्विहस्तमयुतेलेसोतुर्हस्तमुदीरितम् दशलक्षेतुषढस्तःको
ट्यामष्टकरंस्मृतम् अथवा एकहस्तमितंकुंडमेकलक्षेविधीयते लक्षणांदशकं
यावत्तावद्धस्तेनवर्द्धयेत् दशहस्तमितंकुंडंकोटिहोमेविधीयते वसिष्टपंचरात्रेकुं
डस्वरूपमाह एकहस्तप्रमाणंतंचतुरस्रमुदीरितं यावान्कुंडस्यविस्तारःखननंता
वदिष्टते कुंडानांयादृशंरूपंमेखलायाश्चतादृशम् चतुरस्रंचतुष्कोणमित्यर्थःअ
त्रपंचमेखलादिनापंचमेखलामुक्तम् केचित्त्रिमेखलम् केचिदेकमेखलमात्रम्
सर्वसमंजसंत्रिमेखलमात्रंविधीयते तदुक्तंसिद्धांतशेखरे पंचमेखलकंकुर्यात्तं
त्रवित्सर्वकुंडके मेखलात्रितयंवाथद्वितीयंचैकमेववा वेदाग्निनयनोच्छेदमंगु
लद्वितयंक्रमात् तदुक्तंक्रियासारे प्रधानमेखलोच्छेदमुक्तमत्रनवांगुलम् तद्वा
ह्यमेखलोच्छेदमंगुलद्वितयंक्रमात् चतुर्थत्र्यंगुंलच्छेदोमेखलाद्वितयस्यतु इति
केचित् कुंडानांमेखलास्तिस्रोमुष्टिमात्रेतुराक्रमात् तच्छेदादायामतोज्ञेयाद्व्येका

पृ० ३१अ) वाङ्गुलिसम्मिताः अरत्रिमात्रेकुंडेस्युस्त्रिद्व्येकांगुलात्मिकाः एकहस्तमितेकुंडेवेदा
ग्निनयनांगुला कुंडेद्वेहस्तेताज्ञेयारसवेदगुणाङ्गुलाः चतुर्हस्तेतुकुंडेतावसु-
तर्कयुगांगुलाः मेखलानांभवेदंतःपरितोनेमिरङ्गुलाः मेखलाव्रह्मचारिमेख
लावत् कुंडवेष्टितामृद्घटिताःताश्चखातदेशाद्वाह्येएकांगुलरूपकंठंपरित्यजो
च्छ्रायेणविस्तारेणचेत्यादिक्रमेणवेणवेदाद्यङ्गुलाःएतद्विपरीतास्तंत्रांतरोक्ता
व्यवहारविरूद्धाः वेदाश्चत्वारःअग्नयःत्रयःनयनेद्वेरसाः ६ गुणाःत्रयःवसुतर्कयु
गाः अष्टषट्चत्वारि तथाचकालोत्तरे खाताद्वाह्येंगुलःकण्ठःसर्वकुंडेष्वयंविधिः
पिंगलामृते खातादेकांगुलंत्यक्त्वामेखलानांविधिर्भवेत् एकहस्तस्यकुंडस्यवर्ध
येत्तांक्रमात्सुधीः दशहस्तांतमन्येषामर्धाङ्गुलवशात्पृथक् विस्तारोच्छेदतोज्ञेया
मेखलासर्वतोवुधैः एककुंडस्यपश्चिमदिक्कर्तव्यतामाह महादाननिर्णये भुक्तौमुक्तौ
तथापुष्टौजीर्णोद्धारेतथैवच सदाहोमेतथाशांतावेकंवरुणदिगातं शारदातिलके हेतुरग्रे
योनिरासामुपर्यश्वत्थपत्रवत् आसांमेखलानामाश्वत्थपत्त्रवदित्यनेनचतुरंगुलविस्तृत
मूलायथोक्तक्रममेकांगुल्यंतंसंकुचितविस्तराःउक्तंवसिष्टसंहितायांप्रथमेमेखलेयो
निंकुंडोष्टोहोतुरग्रतःकुर्याद्वीषोश्चवृत्तांतःकुंडंतत्सर्वलक्षणं योनिष्षडङ्गुलायासाचतुरंगुलविस्तृता

पृ० ३१ब) तत्रतेर्द्यङ्गुलाप्रोक्ताकुंडेहस्तमितेवुधेः नेत्रवेदाङ्गुलोच्छेदविस्तारोन्नतिरत्रवै मुष्ट्य
रत्त्रिहस्तमात्रेयोनिस्तद्वदुदीरिता द्विहस्तादिषुकुंडेषुयोनिंसंवर्धयेत्क्रमात् एकैकां
गुलिमानेनतथानाभिंचवर्धयेत् इति मुष्ट्यरत्र्येकहस्तानांकुंडानांयोनिरीरिता ष
ट्चतुर्द्व्यंगुलायामविस्तारोन्नतिशालिनी एकाङ्गुलंतुयोन्यग्रंकुर्यादीषदधोमुखम्
षडंगुलिदीर्घाचतुरंगुलविस्तीर्णाद्व्यङ्गुलोश्चेत्यर्थः अत्रैकवचनोपातुत्वादेतत्परिमा
णकथनंमुष्ट्यरत्र्येकविषयमिदम् एकैकांगुलतोयोनिकुंडेष्वन्येषुवर्धयेत् यवद्व
वचनोपातुत्वादेतत्परिमाणकथनंमुष्ट्यरत्र्येकविषयमिदम् एकैकांगुलतोयोनिं 
कुंडेष्वन्येषुवर्धयेत् यवद्वयक्रमेणैवयोन्यग्रमपिवर्धयेत् इतिद्विहस्तादिविषय
म् अत्रविशेषकाभावादायामविस्तारोन्नतिषुविष्टविवृतिरितितत्वम् तथाचयज्ञ
पार्श्वे मेखलायांचबहिःस्थानंस्थलमित्यभिधीयते चतुरस्रेतुनालंस्याद्योन्यामध्येस
रन्ध्रकम् स्थूलमूलातुसूक्ष्माग्रातन्नासास्यान्मनोहरा बाह्यस्थंमेखलांचाज्यस्थान
मारभ्यकारयेत् सरन्ध्रकमित्युभयत्रसंबध्यते तदुक्तंभास्कराचार्यैःयोनोनालंसरं
ध्रकम् रुद्रयामले योन्यामध्येविलंकुर्यात्तदाज्यग्राहिसंज्ञिकम् स्थूलादारभ्यना
लंस्याद्योन्यामध्येसरंध्रकम् नार्पयेत्कुंडकोणेषुयोनितांतंत्रवित्तमः स्थलान्मेखला

पृ० ३२अ) रंभस्थलात् अथवाज्यस्थाल्यग्धिकरणंस्थलाद्वेत्यर्थः सरंध्रकमदृष्टार्थकमि-
तिकेचित् तथाचयामले नालमेखलयोर्मध्येपरिधेःस्थापनायच रं-
ध्रंकुर्यात्तथाविद्वान्द्वितीयमेखलोपरीतिश्रुतेः इतिवचनंतुनालस्यन-
सरंध्रताबोधकम् किंतुनालमेखलयोःपरिधिमाह तत्संयोगपरिशि
ष्ठेबद्धमात्राःपरिधुयृजवःसत्वचोव्रणाः त्रयोभवंत्यशीर्णाग्राएकेषां
तुचतुर्दिशम् तत्तत्कुंडानुरूपंवामानमस्यानिगद्यते प्रागग्राभि-
तःपश्चादुदगग्रमथापरम् न्यसेत्परिधिमन्यच्चेदुदगग्रःसपूर्वतः
अव्रणाच्छिद्ररहिताः अभितःअग्रेपार्श्वद्वये दक्षिणुत्तरतःपश्चात्पश्चि
मे उदगग्रमुत्तराग्रम् त्रैलोक्यसारे कुंभद्वयसमायुक्तागजकुंभाका
रमूलदेशयुक्तानताना अंगुष्टमेखलायुक्तांगुष्टमितमृद्घटितयुता
मेखलावेष्टनयुतामेखलांवेष्टनयुता तथाद्वेहस्तगलिताज्यस्थित्याकुंडेतन्यातोभवती
त्यर्थःअतेवस्वायंभुवे अंगुष्टमानौष्टकंठाकार्याश्वत्थदलाकृतिः अंगुष्टमानोष्टंकंठेयस्याः
सातथा ओष्टोत्रायं तथाचपंचरात्रे कल्पयेदंतरेणाभिंकुंडस्यांबुजसंन्निभां मुष्टिरत्र्येकहस्तानां
नाभिरुच्छेदविस्तृता नेत्रवेदाङ्गुलोपेताकुंडेष्वन्येषुवर्धयेत् यद्वयक्रमेणैवनाभिंपृथगुदारधीः

पृ० ३२ब) नाभिक्षेत्रेत्रिधाकृत्वामध्येकुर्वीतकर्णिकाम् बहिरंशद्वयेनाष्टौपत्त्राणिपरिकल्प
येत् स्रुक्स्रुवौसंप्रवक्ष्यामिमंत्रिणांहितकाम्यया प्रकल्पयेत्स्रुचंयागेवक्ष्य-
माणेनवर्त्मना श्रीपर्णीशिशपाक्षीरिशाखिश्वेकतमंगुरुः शिंशपाशमी-
शीरीषितिकेचित् गृहीत्वाविभजेद्धस्तमात्रेषट्त्रिंशतापुनः विशत्यंशैभवे-
त् एकांशेनमितःकंठःसप्तभागमितंमुखम् वीदीद्यंशेनविस्तारःकंठस्यप
रिकीर्तितः मुखंकंठसमानंस्यान्दुखेमार्गंप्रकल्पयेत् कनिष्टांगुलिमानेन
सर्पिषोनिर्गमायच वेदीमध्येविधातव्याभागेनैकेनकर्णिका विदधीतव-
हिस्तस्याएकांशेनाभितोवदम् तस्यखातंत्रिभिर्भागैर्वृतमर्धंशतोबहिः अंशे
नैकपरितोदलानिपरिकल्पयेत् अवटंरातम् मेखलामुखवेद्योःस्यात्परितो
वांशमानतः दंडमूलाग्रयोःकुंभौगुणवेदाङ्गुलैःक्रमात् गांडीयुगंसमांशैः
स्याद्दंडस्यानाहरंरितः षड्भिरंशैःपृष्टभागौवेद्यात्कुर्माकृतिर्भवेत् हंसस्यवाह
स्तिनोवापोत्त्रिणोवामुखंलिखेत् मुखस्यपृष्टभागेस्यात् संप्रोक्तंलक्षणंस्रु-

पृ० ३३अ) चः स्रुवश्चतुर्विंशतिभिर्भागैरारचयेत्स्रुवम् द्वाविंशत्यादंडमानसंशैरेतस्य
कीर्तितम् चतुर्विंशैरानाहःकर्षाज्यग्राह्यतच्छिरः आनाहोदीर्घः कर्षस्तो-
लकद्वयम् अंशद्वयेनविलिखेत्पंकेमृगेपदाकृतिदंडमूलाग्रयोर्गंडी
भवेत्कर्षणभूषिता स्रुवस्यविधिराख्यातःसर्वतंत्रानुसारतः गंडीकर्ष
णकुंभयोरित्यपरः यथोक्तस्रुक्स्रुवाभावेतुराघवभट्टधृतसंहिताया
म् पलाशपत्त्रेनिच्छिद्रेरुचिरेस्रुक्स्रुवौस्मृतौ अथकुंडदोषानाह विश्वकर्मा-
ख्यताधिकेभवेद्रोगीहेनीधेनुधनाक्षयः वक्रकुंडेषुसंतापोमरणंभिन्नमेखलं
मेखलारहितोशोकोह्यधिकेवित्तसंक्षयाः भार्याविनाशकंकुंडंप्रोक्तंयो-
न्याविनाकृतम् अपह्येध्वंसनंप्रोक्तंकुंडयत्कंठवर्जितम् अतेववसिष्टसं
हितायाम् तस्मात्सम्यक्परीक्ष्येयंकर्तव्यंशुभवेदिकम् हस्तमात्रंस्थंडिलं
वासंक्षिप्तेहोमकर्मणि क्रियासारे कुंडमेवविधिंनस्यात्स्थंडिलेवासमाश्रयेत् शा
रदातिलकेनित्यंनैमितिकंकाम्यंस्थंडिलेवासमाश्रयेत् हस्तमात्रंतुतत्कुर्याच्चतुरस्रंसमंततः

पृ० ३३ब) महाकपिलपंचरात्रे संख्यानुक्तौशतंसाष्टंसहस्रंवाजपादिषु होमेस्वाहांतमाह य
ज्ञर्श्वःआदायदक्षिणेपाणौस्रवंतिमधुरंहविःप्राङ्मुखंवह्निजायांतेजुहूयान्न्युव्जपा
णिना त्रिमधुरंघृतमधुशर्करात्मकंवह्निजायास्वाहा मंत्रेणोंकारपूतेनस्वाहां
तेनविचक्षणः स्वाहावसानेजुहुयाद्ध्यायन्वैमंत्रदेवतामितिस्मृतिः स्वाहांतमं
त्रेस्वाहांतरंनिषीदतिमंत्रमंत्रप्रकाशकः नमोंतेननमोदद्यात्स्वाहांतेद्विठमेव
च पूजायामाहुतौचापिसर्वत्रायंविधिःशिवे द्विठःस्वाहा ठकारेणलिपिसाम्या
द्विन्दुरुच्यतेतस्यद्वित्वंत्वेनविसर्गः सचशक्तिरूपःतेनद्विठशव्देनाग्निशक्तिःस्वा-
होक्तेतिराघवभट्टः वस्तुद्विठ इतिपारिभाषिकीसंज्ञा अत्रतुस्वाहाशव्दः स्वीय
द्रव्यत्यागार्थकः द्यथा उपविष्टहोमाःस्वाहाः कारप्रधानाजुहोतय
इतिहरिशर्मधृतम् स्वाहाकारेणस्वाहेतिपदेनप्रधानंत्यागोयासुतास्त-
था अतेवस्वाहाकारस्वप्रधानार्थत्वाद्धविस्त्यागस्त्याम्नायसिद्धेनेवकृत-
स्यद्वितीयस्याआनमर्थकंस्यादितिभट्टभाष्यम् आम्ना**नांपुनःपाठं प्रधा-

पृ० ३४अ) नार्थंतुतचैवयत्रमंत्रस्थानाम्निचतुर्थ्यंततातोजपंतीत्यादौनमः स्वाहा
वापुनर्दीयतेइति न्युब्जपाणिनेति साक्ष्यंतरीयम् शाखांतरोक्तंउत्तानेनैव
हस्तेनअंगुलाग्रेणपीडितम् संहितांगुलपाणिस्तुवाग्यतोजुहुयाद्धविरि-
तिमहादाननिर्णयधृतगोभिलीयवचनात् एतद्वचनंपरिशिष्टीयमि-
तिमाधवाचार्यः भविष्येआहुतिस्तुघृतादीनांस्रुवेणाधेमुखेनतु हुने
त्तिलाज्याहुतीस्तुदैवंतोत्तानपाणिना एवंचपंचाङ्गुलंत्यंक्त्वाशंखमु-
द्रयाधार्यः पंचाङ्गुलाद्वहिस्त्यक्त्वाधारयेच्छंखमुद्रेतिवाचस्पतिमिश्रकृ-
तमहादाननिर्णयधृतवचनात् अग्नेर्तांमानिचगोभिलकृतगृह्या-
र्थसंग्रहे लौकिकेपार्वकोह्यग्निःप्रथमःपरिकीर्तितः
अग्निस्तुमारुतोनामगर्भाधानेविधीयते	पुंसवनेचंद्रमाश्च
शुङ्काकर्मणिशोभनः	सीमंतेमंगलोनामप्रागल्भोजा-
तकर्मणि

पृ० ३४ब) नाम्रिस्यात्पार्थिवोह्यग्निःप्राशनेचशुचिस्तथा सत्यनामाथचूडायांव्रतादेशेसमु-
द्भवःगोदानेसूयंनामीचकेशांतंह्यग्निरुच्यते वैश्वानरोविसर्गेचविवाहेयोजकः
स्मृतःगोदानेगोदानाख्यसंस्कारे चतुर्थ्यांतुशिखीनांमाधृतिरग्निस्तथापरे अ
परेवृतिहोमादौ प्रायश्चित्तेविधुश्चैवपाकयज्ञेतुसाहसःशयश्चित्तेप्रायश्चित्ता
त्मकमहाव्याहृनिहोमादौपाकयज्ञेपाकाङ्गहोमे वृषोत्सर्गगृहप्रतिष्टाहोमा
दौलक्षहोमेचवह्निःस्यात्कोटिहोमेहुताशनःपूर्णाहुत्यांमृडोनामसान्तिकेवर
दःसदा पौष्टिकंवलदश्चैवक्रोधोग्निश्चाभिचारके कोष्टंतुजटरोनामक्रव्यादो
मृतभक्षणे मृतदाहेगुणविष्णुधृतासटतिरपि सर्वतःपाणिपादंतःसर्वतो
क्षिशिरोमुखःविश्वरूपोमहानग्निःप्रणीतःसर्वकर्मसु आहुयत्यादिकमत्र
वोध्यम् अग्निप्रणयनानंतरंसर्वत्रेत्यस्यपाठोयुज्यते प्रणीतितिमंत्रलिंगात्
अन्यथास्थापनांतरमेतदभिधानंव्यर्थंस्यात् गुणविष्णुनापिश्रतिरिति आहू
यचैवहोतव्यंयत्रयोविहितोनलःतथा शुभंपात्रंतुकाम्यंस्यात्तेनाग्निंप्रणये-
द्बुधःतस्याभावेशरावेननवेनाभिमुखंचतम् पूर्णायांविशेषमाह सामगा-

पृ० ३५अ) नांतुपूर्णाहोममित्यादिमूर्धानंदिवोरतिमितितुतदितराणांशांतिदोपिकायांवसि
ष्टःऐशान्यामाहरेद्भस्मस्रुचावाथस्रुवेणवा वंदनांकारयेत्तेनशिरःकंठांसकेषु
च कश्यपस्येतिमंत्रेणयथानुक्रमयोगतःतथा ततःशांतिंप्रकुर्वीतअवधारण
वावनम् दक्षिणाचप्रदातव्याग्रहादीनांविसर्जनम् दीक्षाप्रयोगंवक्ष्यामिनाना
तंत्रानुसारतः श्रथकृतनित्यकृत्योगुरुः शुभलग्नेतुषाड्गाररहितशुद्धभूमौदी-
क्षाङ्गंयागमंडपनिर्माणकुर्यात् ततोदीक्षापूर्वदिनमडपमध्येयथोक्तांवेदिंनिर्मा
यतदुपरिसर्वतोभद्रमंडलंकुर्यात् मंडपमंडलयोःप्रमाणमन्यत्रमप्रमाणेनुसं-
धेयततीदीक्षादिवसेप्रातःकृतनित्यकृत्योगुरुर्मंडपद्वारमागत्यवहिरुपलिप्य
तत्रप्राङ्मुखुदङ्मुखोवाउपविशेत् शुचिःपूर्वमुपोषितःशिष्योपितत्रामत्य
स्वस्तिवाचनपूर्वकंसंकल्पंकृत्वागुरुगंधादिभिःसंपूज्यवृणुयात् संकल्पोय
था विष्णो ओंअपेत्यादिअमुकगौत्रौमुकदेवशमोचतुवंर्गफलप्राप्तिकामो-
मुकगोत्रंथीअमुकदेवशर्माणंश्रीअमुकदेवतायाःपदक्षरमंत्रदैशिकत्वेनै
भिःपाद्यादिभिरभ्यर्च्यभवंतमहंवृणेओंवृतोस्मीतिवचनम् ततःशिष्योय-

पृ० ३५ब) थाविहितंदीक्षाकर्मकुर्वितिर्वदेत् यथाज्ञानतःकरवाणीतिगुरुःततःकृतांज
लिःशिष्योभगवन्परमात्मरूपिन्परमकारुणिकगुरोसकलपुरुषार्थसाध
नमंत्रदीक्षाभिषेकपूर्वकंमांप्रसाधयेत्युक्त्वागुरोराजयासहस्रगायत्रींजपन्
विनयीगुरोर्दक्षिणेजपेत् ततोगुरुःसामान्यार्घस्थापयेत् तद्यथा स्ववाम
त्रिकोणेमंडलंकृत्वाआधारंतदुपरिसंस्थाप्यसंवह्निमडलायदशकलात्म
नेनमितिआधारंसंपूज्यफडितिअघंपात्रंप्रक्षाल्यतदुपरिसंस्थाप्यअंसूर्यमं-
डलायद्वादशकलात्मनेनमितिपात्रंसंपूज्यनमितिशुद्धजलेनापूर्यरूमोम
मंडलायषोडशकलात्मनेनमितिजलंसंपूज्यस्मिंजले ओंगंगेचययुनेचैवमो
दावरिसरस्वति नर्मदेसिंधुकावेरिजलेस्मिन्सन्निधिंकुरुइत्यंकुशमुद्रयातीर्थ
माबाह्यतत्रप्रणवेनगंधाक्षतान्निक्षिप्यमूलमंत्रमष्टधाजप्त्वाधेनुमुद्रांप्रद-
र्शयेत् एवंप्रकारेणान्यदपिपात्रंस्थापयेत् ततःफडितिमंत्रेणद्वारंसंप्रोक्ष्य
द्वारपूजांकुर्यात् तद्यथा द्वारस्योर्ध्वशाखायां मध्येविघ्नायनमःतद्दक्षिणे म
हालक्ष्म्यैनमःतद्वामेसरस्वत्यैनमः द्वारदक्षे विघ्नेशायनमः गंगायैनमः

पृ० ३६अ) द्वारवामे क्षेत्त्रेशायनमःयमुनायैनमःदेहल्यांअस्त्रायनमःएवंप्रतिद्वारंपूजांकुर्यात्
ततोङ्गं संशोध्यदक्षिणपादपुरःसरंगृहंप्रविशेत् ततःपंचगव्यसामानार्घतोयाभ्यां
गृहाभ्यंतरंसंप्रोक्ष्यसंस्कारचतुष्टयंकुर्यात् यथा मूलमंत्रेणगृहंविक्षेत् फडितिगृ
हंप्रोक्षयेत् फडितिमंत्रेणदर्भैस्ताडयेत् हुमितिभ्युक्षणंकुर्यात् ततःपूजास्थलेरक्त
कंबलाद्यासनमास्तीर्यधृत्वापठेत् मेरुपृष्टृषिःसतलंच्छंदःकूर्मोदेवताआसने
विनियोगःकृतांजलिःपृथ्वित्वयाधृतालोकादेवित्वंविस्मनाधृता त्वेचधारयमा-
नित्यंपवित्रंकुरुचासनम् इतिपठित्वा ह्रींश्रींआधारशक्तिकमलामनायनमः
इत्यासनंसंपूज्यतदुपरिस्वस्तिकादिक्रमेणोपदिशेत्ततः सिद्धार्थाक्षतमादाय
अपसपंतुतेभूतायेभूतायेभूतायेभूताभुविसंस्थिताःयेभूताविघ्नकर्तारस्तेनश्यं
तुशिवाज्ञयेतिपठित्वास्त्रायफट् इत्यनेनाक्षतान्विकीर्यपार्ष्णिघातेवभोमान्विघ्नान
ङ्गुष्टतर्जनीभ्यामास्फोटेनांतरिक्षगान्वालयासमुदंचितवक्रमूर्ध्वदृष्ट्यादिव्यानिति
त्रिविधविघ्नानुत्सार्यनैऋत्यां वास्त्वीशायनमःव्रह्मणेनमितिसंपूज्यभूतेभ्येष
मांषभक्तवलिर्नमितिउत्सृज्यभूतवलिंदत्त्वाविकारान्विकिरेत् यथालाजचंदनसि

पृ० ३६ब) द्धार्थभस्मदूर्वाकुशाक्षतान् एकीकृत्यफडितिसप्तधाजपन् त्रिधाविकिरेत् प्रस्त्रज
प्तेनदर्भाणांमुष्टिनामार्जयेच्चतान् तान्विकिरान् तथा चास्त्रायफडितिमंत्रेणकु
शमुष्टिनाविकरान्मार्जयेत् ईशानकोणेवर्धन्याआसनायप्रकल्पयेत् वर्धिनीवि
कराधिष्टातृदेवता तस्याआसनायीशानकोलेविष्टरोपरिवर्धनीसंजकंजलाधा
रंस्थापयेत् ततोदक्षिणेपूजाद्रव्याणिपृष्टेकरप्रक्षालनार्थंपात्रंस्थापयेत् घृतप्रज्वा
लितान्दीपान्परितःस्थापयेत् यथाशक्तिचासनादिकंच ततोवामेगुरुभ्योनमःद
क्षिणे गणेशायनमःमध्येइष्टदेवतायैनमःततोभूतशुद्धिंकुर्यात् यथा स्वांकेदु
त्तानहस्तौकृत्वासोहमितिमंत्रेणप्रदीपकलिकारंहृदयस्थजीवात्मानंमूलाधार-
स्थकुडलिन्यासहशिरःस्तुसहस्रदलकमलकर्णिकांतर्गतपरमात्मनिलीनंवि-
चिंत्यपादतोजानुपर्यंतंचतुरस्रंसहस्रकम् लंयुतंपीतवर्णंचभुवःस्थानंविचिंतयेत् 
जान्वोरण्वभिचंद्रार्धनिभंपद्मेनलांछितम् शुक्लावर्णस्वबीजेनयुतंध्यायेदपांस्त
लम् नाभितःकंठपर्यंतंसत्रिकोणंसरर्त्थकं सस्वस्तिकंस्वबीजेनयुतंवह्नेस्तुमंड
लम् षट्कोणंविदुभिःषड्भिःयुतंबीजेनचितयेत् भ्रूमध्याद्व्रह्मरंध्रांतंवर्तलंध्वज
लांछितं भूम्रवर्णस्वबोजेनयुतंध्यायेत्तमस्थलम् पृथिव्यालंवीजंजलस्यवम् अ

पृ० ३७अ) ग्नेःरंवायोःयंश्वकाशस्यहंएवंध्यात्वाततस्तानिभूतानिप्रविलापयेत् पृथ्वीमप्सुचता
वह्नौवह्निर्वायौसमीरणम् प्रविलाप्यतथाकाशंआकाशंप्रकृतौततःअप
रव्रह्मरूपांतांमायाशक्तिंपरात्मनिइतिसमस्तदेहादिप्रपंचपरमात्मनिप्रविलाप्य
पुरुषाकारमनादिभवसंचितंव्रह्महत्याशिरस्कंचस्वर्णस्तेयभुजद्वयम् सुरापान
हृदायुक्तंगरुतल्पकटिद्वयम् तत्संसर्गिपदद्वन्द्वमङ्गप्रत्यगपातकम् उपपातक-
रोमाणंरक्तश्मश्रुतिविलोचनम् खड्गचर्मधरंकृष्णंवामकुक्षौविचितयेत् ततिडाव-
क्त्रेवामेनसितधूम्रवर्णयमितिवायुवीजंषोडशवारंजयन् वामनासापुटेनवायुनादे
हमापूर्यपुनर्यमितिचतुष्षष्टिवारंजपम् कुंभकंकुर्वान्देहंसंशोष्यपुनःयमितिद्वा
त्रिंशद्वारंजपन्दक्षनासापुटेनवायुंरेचयेत् ततोरुणेनवायुसंबद्धेनरमितिवह्निबीजे-
नषोडशवारजप्तेनदक्षनासापुटेनदेहमापूर्यचतुःषष्टिवारजप्तेनकुंभकंकुर्वन् त-
द्भस्मीभूतमितिविचिंत्यरमितिद्वात्रिंशद्वारंजन् वामनासयाभस्मनासहवायुंरेचयेत्
ततःठमितिचंद्रबीजंशुभ्रंप्रकृत्यात्मकंवामनासापुटेनपुसषात्मकंललाटचंद्रंषोडश
वारंजपन्नयेत् ततोवमितिचतुःषष्टिवारंजपन् ललाटचंद्रादादिक्षांतामक्षरमयींवृ-
ष्टिंनिपात्यतयादेवोपासनयोग्यंसकलंवपुःकुर्वन्लंइतिद्वात्रिंशद्वारंजपन् दक्षना-

पृ० ३७ब) सापुटेनवायुंरेचयेत् पुनरुत्पादयेद्देहंपवित्रेपरमात्मनःपरव्रह्मात्मिकामायामातृकाप्र
कृतिःपरा अजायतजगन्मातुराकाशंनभशोनिलःसमीरणादभूद्वह्निर्वह्नेरापस्ततोमही
सेयमेत्योपिभूतेभ्यःतेजोरूपंकलंवरम् देवताराधनेयोग्यमुत्पन्नमितिभावयेत् तस्मि
न्देहेपरात्मानंसर्वज्ञःसर्वशक्तिमान् समस्तदेवतारूपःसर्वमंत्रमयःशुभःआत्मरूपेण
देहेस्वेजीवेनतिष्ट्यति इत्येवभावनामुख्याभूतशुद्धिरिहोदिता नासापुटोधत्वावायुम
वष्टभ्य हंसःसोहंअवतर २ शिवपदाज्जीवशिवंसुषुम्णामथेनप्रविशमूलशृद्गाटमु
ल्लस २ ज्वल २ प्रज्वल २ हसःसोहंस्वाहा ततःपृथिव्यादीनितत्त्वानियथास्थानेस्था
पयित्वाहृत्पद्मेदेवतांसमानीयहृदिहस्तंदत्त्वा प्रेंप्रौह्रींक्रोंहंसःममप्राणाःइहप्राणाः
अंआंह्रींक्रोंहंसःममजीविहस्थिताः अंआंह्रींक्रोंहंसःममसर्वेद्रियाणिवाङ्मनोनयन
श्रोत्रघ्राणप्राणाइहागत्यसुखंचिरंतिष्टंतुस्वाहा एतत्शक्तानामेतत्पाठमात्रेणैवभूतशु
द्धिःस्यात् इतिभूतशुद्धिः ततःप्राणायामंकुर्यात् मूलमंत्रेणबालयावाश्रीबीजेनवाप्रा
णायामंकुर्यात् यथा श्रीइतिषोडशवारंजपनी वामनासापुटेनवायुनादेहमापूर्यपुनः
श्रींइतिचतुःषष्टिवारंजपन् कुंभकंकुर्वन् पुनःद्वात्रिंशद्वारंजपन्दक्षिणनासापुटेनवा
युंरेचयेत् इत्येकःप्राणायामःएवंषोडशवारंद्वादशवारंवारत्रयंकुर्यात् ततःऋष्यादि

पृ० ३८अ) न्यासंकुर्यात् आत्मनोमूर्ध्निवदनेहृदयेचयथाक्रमम् मूर्ध्निअमुकृषयेनमःमुखेऽमुक
च्छंदसेनमःहृदिअमुकदेवतायैनमःकृतांजलिःअमुकसिद्ध्यर्थेविनियोगःमातृकान्या
सःक्वचिदपिमंत्रेनश्रूयते तथाप्यवश्यंकतंव्यःजपाद्यंसर्वमंत्राणांविन्यासेनविनालिपेः
कृतंतन्निष्फलंविंद्यात्तस्मान्पूर्वलिपिंन्यसेत् ततोमातृकान्यासंकुर्यात् वाग्भवाद्यावाक्प्र
दास्यात्त्रिताराद्यातुकामदाश्रीबीजाद्यामहैश्वर्यदायिनीमातृकास्मृता वाग्भवःऐंत्रिता-
रैंह्रींश्रींइतिबीजत्रयंश्रीबीजंश्रीइतिस्वरूपं तदुक्तंसारसंग्रहे मनसावान्यसेन्न्यासा-
त्कुसुमैवाथवान्यसेत् अंगुष्टानामिकायोगान्न्यसेद्वासर्वकर्मसु धर्मविद्दक्षिणंहस्तंम
धोनाभेनंयोजयेत् व्रह्मृषिःगायत्रीच्छंदःमातृकासरस्वतिदेवताहलोबीजानिस्व
राःशक्तयाःमातृकासरस्वतीदेवन्यासेविनियोगःशिरसिव्रह्मृषयेनमःमुखेगायत्री-
च्छंदसेनमःहृदिमातृकासरस्वतीदेवतायैनमःगुह्ये हल्भ्योबीजेभ्योनमःपादयोःस्व
रेभ्यःशक्तिभ्योनमःकृतांजलिःमातृकान्यासेविनियोगःललाटमुखवृत्ताक्षिश्रुति
घ्राणेषुगंडयोःओष्टदंतोत्तमांगास्येदोःपत्संध्यग्रकेषुच पार्श्वयोःपृष्टतोनाभौजठरेहृद
यांसके ककुद्यंसेचहृन्पूर्वपाणिपादयुगेश्वपि जठराननयोःन्यसेन्मातृकार्णा
न्न्यथाक्रमात् तथाचविश्वसारोत्तरे ओमाद्यंतोनमोंतोवासविंदुवर्जितःपंचाशदक्षरन्या

पृ० ३८ब) सःक्रमेणैवंविधीयते श्रींअनमोललाटे श्रींआंनमोमुखवृत्ते श्रीइंनमोदक्षिणचक्षु
षि श्रींईनमःवामचक्षुषि श्रींउनमःदक्षकर्णे श्रींऊनमःवामकर्णे श्रींऋनमःद
क्षनासायाम् श्रींऋंनमःनामनासायाम् श्रींऌंनमःदक्षगंडे श्रींॡंनमःवामगंडे
श्रीनमःयेष्टे श्रींऐंनमःअधरे श्रींओंनमःऊर्धदंतं श्रींऔनमःअधोदंते श्रींअन
मःमूर्ध्नि श्रींअःनमःमुखेः श्रींकंनमःदक्षबाहुमूले श्रींखंनमःकुर्परे श्रींगंनमःम
णिवंधेश्रींघंनमःअंगुलिमूले श्रीङंनमःअङ्गुल्यग्रे श्रीचंनमःवामबाहुमूले श्री
छंनमःकुर्परेश्रींजंनमःमणिबंधे श्रीझंनमःअंगुलिमूले श्रीञनमःअंगुल्यग्रे
श्रींटंनमःदक्षोरुमूले श्रींठंनमःजानुनि श्रींडंनमःगुल्फे श्रींढंनमःअंगुलिमू
ले श्रींणंनमःअंगुल्यग्रे श्रींतंनमःवामोरुमूले श्रींथंनमःजानुनि श्रींदंनमःगुल्फे
श्रींधंनमःअंगुलिमूले श्रींनंनमःअंगुल्यग्रे श्रींपंनमःदक्षपार्श्वे श्रींफंनमःवामपा
र्श्वे श्रींवंनमःपृष्टे श्रींभंनमःनाभौ श्रींमंनमःउदरे ओंयंनमःत्वगात्मीनहृदये ओं
रंनमःप्रमृतात्मनिदक्षबाहुमूले श्रींलंनमःमांसात्मनिघटायां श्रीवंनमःमेदात्मनि
वामबाहुमूले श्रींशंनमःअस्थ्यात्मनिहृदयादिदक्षिणकरेणश्रींषंनमःमज्जात्मनि
हृदयादिवामकरेश्रींसंनमःशुक्रात्मनिहृदयादिदक्षपादे श्रींहंनमःप्राणात्मणिहृ
दयादिवामपादे श्रीलंजीवात्मनिहृदयायुदरे श्रीक्षंनमःपरमात्मनिहृदयानिमुखे

पृ० ३९अ) ततोमंत्रन्यासंकुर्यात् अथकरन्यासःअंगुष्टाभ्यांनमःतर्जनीभ्यांस्वाहा मध्यमाभ्यांवष
ट् अनामिकाभ्यांहुम् कनिष्टाभ्यांवौषट् करतलपृष्टयोरस्त्रायफट् अंगन्यासःहृ
दयायनमःइतितर्जनीमध्यमाभिःहृदयेशिरसेस्वाहाइतितर्जनीमध्येमाभ्यांशिरसि
शिखायैवषट् इतिअधोंगुष्टमुष्ट्याशिखायाम् कवचायहुम् इतिव्यन्ययहस्ताभ्यां
स्कंधाद्युरुपर्यंतंनेत्रत्रयायवौषट् इतितर्जनीमध्यमानामिकाभिःनेत्रत्रयेअस्त्राय
फट् इत्यूर्ध्वोर्ध्वंतालत्रयंदत्त्वाछोटिकाभिदशभिःदिग्बंधनंकुर्यात् ततःस्वदेहेपी-
ठन्यांसंकुर्यात् ओंआधारशक्तयेनमःकूर्मायनमःअनंतायनमःपृथिव्यैनमःसुधा
सागरायनमःरत्नद्वीपायनमःमणिमंडपायनमःरत्नवेदिकायैनमःरत्नसिंहास-
नायनमःइतिहृदये अंसद्वयोरुद्वयवदनकरिपार्श्वयुग्मेषुभूयः प्रदक्षिण्येनन्यसे
त् ओंधर्मायनमःइतिदक्षांसे ओंज्ञानायनमितिवामांसे ओंवैराग्यायनमितिमुखे
ओंअज्ञानायनमःइतिवामपार्श्वे ओंअवैराग्यायनमःइतिनाभौ ओंअनेश्वर्यायनमि
तिदक्षपार्श्वेपुनःहृदये ओंआनंदकंदायनमःओंसंविन्नालायनमःओंसर्वतत्त्वात्म
कपद्मायनमःओंप्रकृतिमयपत्त्रेभ्योनमःओंविकारमयकेसरेभ्योनमःओंपंचाशद्वी-
जायकर्णिकायैनमःओंमंवह्निमंडलात्मनेनमःओंअंसूर्यमंडलायद्वादशकलात्म
नेनमःओंसोममंडलायषोडशकलात्मनेनमः ओंसंसत्त्वायनमःओंरंरजसेनमःओं

पृ० ३९ब) तंतमसेनमःओंआंआत्मनेनमःओंअंअंतरात्मनेनमःओंपंपरमात्मनेनमःओंह्रींज्ञानात्मनेन
मःततःतत्तत्पीठशक्तीन्यांस्यपीठमंत्रपठित्वाऽमुकदेवतापीठायनमःइतिन्यासंकृत्वाहृ-
त्पद्मदेवतांध्यात्वामानसोपचारैराराध्यमुद्रांदर्शयित्वानमस्कृत्यार्घपात्रंस्थापयेत् तद्यथा
तदुक्तंतत्त्वसागरसंहिताशम् आधारंत्रिपदंप्राहुःषट्पदंवाचतुष्पदम् अयवावर्तुलाका
रंकार्याद्देविमनोहरम् स्वर्णरोप्यशिलाकूर्मकपालाधुमृण्मयम् नारिकेलंचशंखंच
मुक्ताशुक्तिसमुद्भवम् पुण्यवृक्षसमुद्भूतंपात्रंकुर्याद्विचक्षणःअतिसूक्ष्ममतिस्थूलंभिन्नंछि
न्नंचवर्जयेत् सुवर्णरौप्यपात्राणिसर्वसिद्धिकराणिच शांतिकेचशिलापात्रंस्तंभनेचैवमृ
न्मयेम् नारिकेलंचवश्यादोवभिचारेचकूर्मजम् शंखंजानप्रदंमुक्तायुक्तिर्विद्याप्रदापिनी
कपालालावुपात्राणियोगसिद्धिकराणिच पुण्यवृक्षजपात्त्राणिसर्वपापहराणिच उक्ते
ष्वेतेषुदेवेशिपात्रमेकंप्रकल्पयेत् आत्मदेवतयोर्मध्येपात्राणिस्थापयेद्वुधःगुरोःपात्रंघ
टस्यांतेतदंतेभोगपात्त्रकम् तदतेराक्तिषात्रंचयोगिनिनांतदंतिकेतदंतेवीरपात्रंचबलेः
पात्रंतदंतिके पाद्यामाचमनीयंचपात्राणिस्थायेद्वुधःउत्तमेनवपात्राणिसप्तपात्राणिमध्य
मम् केचिद्वदतिमंत्रज्ञःपचपात्त्राणिमध्यमम् अधमंत्रीणिपात्त्राणिपात्त्रयुग्मंतथैवच देव
तापूजनेमंत्रीएकपात्रंनकारयेत् पंचपात्त्रपक्षेदेवीपात्रंगुरोः पात्रंभोगपात्रंत्रयंमतम् पुजा

पृ० ४०अ) पात्रंवह्नेःपात्रंपंचपात्रंष्वपंरिधिःपूजापात्रंचविज्ञेययोगिनीनांचतर्पणे पाद्यमाचमनीयंच
चवलेमात्सुरार्धने ततोर्घपात्रंस्थापनम् स्ववामेत्रिकोणमंडलंकृत्वातदुपरिविपदिकामा-
रोप्यअस्त्रायफडितिशंखंप्रोक्ष्यतदुपरिसंस्थाप्यमूलमंत्रंजपन् शुद्धजलमापूर्य वंवह्निमंड
लायदशकलात्मनेनमितित्रिपदिकांअंसूर्यमंडलायद्वादशकलात्मनेनमितिशंखंऊंसो
ममंडलायषोडशकलात्मनेनमितिजलंसंपूज्य ह्रांहृदयायनमःह्रींशिरसेस्वाहा हंशि
खायैवषट् ह्रैकवचायहुं ह्रौंनेत्रेभ्योवौषट् ह्रःअस्त्रायफट् षडंगमंत्रैरपिसंपूज्यहस्ता
भ्यामाच्छाद्यतस्मिंजलेमूलमष्टधाजप्त्वा अस्त्रेणसंरक्ष्यकवचेनावगुंठ्यवंइतिधेनुमुद्रया-
मृतीकृत्य तत्रचगंधादिकंनिक्षिपेत् एवंप्रकारेणतस्यदक्षिणेप्रोक्ष्यणीपात्रंसंस्थाप्यकिं
दर्घजलंगृहीत्वाप्रोक्षणीजलेनिक्षिप्यतेनोदकेनात्मानंपूजोपकरणंयागमंडलंचाप्रक्षये
त् एवंप्रकारेणार्घपात्रस्यवामेपाद्यपात्रंआचमनीयपात्रचस्थापयेत् इत्यर्घंसंस्थाप्यघ
टस्थापनंकुर्यात् तद्यथा प्रथमतोमंडलंगंधादिभिःसंपूज्यशालिभिःकर्णिकामध्य-
मापूर्यतदुपरितंडलान्दत्वातदुपरिकुशानास्तीर्यतदुपरिसाक्षतंविष्टरंसंस्थाप्यतदुप
रिघटंअस्त्रायफडितिप्रक्षालितांतरंकर्पूरादिसुधूपितंनीरंध्रेसुमनोहरंयथोक्तत्रिगु-
णतंतुभिर्वेष्टितंचंदनादिभिरलंकृतंपुष्पमाल्यालंकृतग्रीवंदूर्वाक्षतसमन्वितंनवरत्नो

पृ० ४०ब) दरंविलोममातृकामूलमंत्रंचजपन् क्षीरिद्रुमपलाशत्वग्भवकषाययथोक्तगंधा-
क्षतयुक्तैः सुगंधिजलेरापूरितांतरंअश्वत्थोदुंबरप्लक्षन्यग्रोधाम्राणामपराजिताल
तावेष्टितनवपल्लवमुखंमुखचतुसफलय वशरावंसूक्ष्मवस्त्रयुग्मवेष्टितं ओंका-
रंजपन् भूरसीन्यादिभिर्वैदिकमंत्रैर्विष्टरोपरिस्थापयेत् ततःकुंभकुशाग्रेणस्पृ
ष्ट्वाप्राणप्रतिष्टाकुर्यात् पाशादित्र्यक्षरात्मांतेस्यादमुष्यपदंपुनः क्रमात्प्राणाइहप्रा
णास्तथाजीविहस्थितःअमुष्यसर्वेंद्रियाणिभूयोऽमुष्यपदंवदेत् वाङ्मनोनयन-
श्रोत्रघ्राणप्राणपदान्यथा पश्चादिहागत्यसुखंचिरंतिष्टंतुठद्वयम् अयंप्राणमनुः
प्रोक्ताःसर्वजीवप्रदायकःसर्वत्राह्रीक्रोंहंसःइत्यंतेअमुष्यपदंदेयमितिनिष्कर्षः
यथा आह्रींक्रोंहंसअमुकदेवतायाःप्राणाइहप्राणा ओह्रीक्रोहंसः अमुकदेव
तायांजीविहस्थितःआंह्रींक्रोंहंसःअमुकदेवतायाःसर्वेद्रियाणिवाङ्मनोनय-
नश्रोत्त्रघ्राणप्राणाइहागत्यसुखंचिरंतिष्टंतुस्वाहा इतिप्राणप्रतिष्टांकृत्वा दिन
करकिरणारुणकुसुमांजलौसुहृदयाद्वहन्नासापुटेनदेवतांसमानीयमूलेनमू
र्तिसंकल्पाघटेसंस्थाप्यस्थापनसन्निधापनसन्निरोधनसकलीकरणावगुंठनामृ
तीकरणपरमीकरणमुद्राभिर्घटदेवतामावाह्यतस्मिन्घटेपीठान्पूजयेत् ओंआ

पृ० ४१अ) धारशक्तयेनमःओंकूर्मायनमःओंअनंतायनमःओंपृथिव्यैनमःओंसुधासागरायनमःओंर
त्नद्वीपायनमःओंकल्पवृक्षायनमःओंरत्नमंडपायनमःओंरत्नवेदिकायैनमःओंम(हासिं)
हासिंहासनायनमःइतिसंपूज्यपुष्पंगृहीत्वादेवतांध्यात्वाघटेपुष्पंदत्त्वाषोडशोपचारैः
पूजयेत् तद्यथा आसनंस्वागतंचार्घ्यंपाद्यमाचमनीयकम् मधुपर्काचमनस्नानव-
सनाभरणानिच गंधपुष्पेधूपदीपौनैवेद्यंवंदनंतथा प्रयोजयेदर्शनायामुपचारंस्तु
षोडश तदुक्तंमानसोल्लासेसवुद्ध्याप्रदेदेन्मंत्रीह्युपचारांस्तुषोडश संवुद्ध्यासंवोधनप
देन पूजायथा श्रीअमुकदेवतेआसनेकल्पयामिनमःस्वागतंकुशलप्रश्नं श्रीअमु
कदेवतेर्घंकल्पयामिस्वाहाइतिमूर्ध्निदद्यात् श्रीअमुकदेवतेपाद्यंकल्पयामिन-
मितिपादयोर्दद्यात् श्रीअमुकेदेवतेआचमनीयंकल्पयामिस्वाहेतिमुखेदद्यात्
श्रीअमुकदेवतेमधुपर्ककल्पयामिनमितिमुखोबुजेदद्यात् श्रीचुमुकदेवतेआच
मनीयंकल्पयामिनमः श्रीअमुकदेवतेस्नानीयंकल्पयामिनमःश्रीअमुकदेवते
वस्त्रंकल्पयामिनमः श्रीअमुकदेवतेयज्ञोपवीतंकल्पयामिनमःश्रीअमुकदेव-
तेआभंरणानियज्ञोपवीतंकल्पयामिनमः श्रीअमुकदेवतेगंधंकल्पयामिनमः
श्रीअमुकदेवतेपुष्पंकल्पयामिनमःश्रीग्रपुकदेवतेधूपंकल्पयामिनमःदीपंक

पृ० ४१ब) ल्पयामिनमःनैवेद्यंपुरतःसमानीपार्घजलेनास्त्रायफडित्यभ्युक्ष्यहुंअवगुंठ्यवंइतिधे
नुमुद्रयामृतीकृत्यतदुपरिमूलमष्टधाजत्वाश्रीअमुकदेवतेनैवेद्यंकल्पयामिनमित्यु
त्सृज्यअमृतोपस्तरणमसिस्वाहा इतिजलगंडूषंदत्त्वाप्राणायस्वाहापानायस्वा
हा समानायस्वाहाउदानायस्वाहाव्यानायस्वाहाइतिप्रणवाद्यंपंचप्राणाहुतीः
हुत्वातस्याःस्वीकारंविभाव्योंअमृतापिधानमसिस्वाहाइतिपुनरपोशानंदत्त्वा
श्रीअमुकदेवतेआचमनीयंकल्पयामिनमःइत्याचमनंदत्त्वाश्रीअपुकदेवतेतां-
वूलंकल्पयामिनमितितांबूलंदत्त्वामुकदेवतायैनमितिपुष्पांजलित्रयेणपू-
जयेत् तत्रतत्रजलंदद्यादुपचारांतबांतरेकेसरेष्वग्निकोनाग्निकोनाग्निहृदयादी-
श्चपूजयेत् ह्रांहृदयायनमः ह्रींशिरसेस्वाहा ह्रूंशिखायैवषठ्रैंकवचायहुं
अग्रेह्रौंनेत्रेभ्योवौषट् अद्येपूर्वादिषुअस्त्रायफट् इतिचतुदिंक्षुपूजयेत् ततःतत्तद्दे
वतावरणान्संपूज्यलोकपालान्पूजयेत् रंद्रमग्नियमंरक्षोवरुणंपवनंविधुम् ई
शान्नंपन्नगादेशमधुर्ध्वंपितामहं यथोक्तदिक्ष्वोतात्पूजयेत् ततस्तेषामस्त्राणि व
ज्रंशक्तिंदंडमसिंपाशमकुशकंगदाम्शूलंचक्रंपद्ममेषामायुधानिक्रमाद्विदुःक्रमा
दायुधान्यपि संपूज्यदेयमानस्यमंत्रस्यमंत्रस्यदशसंस्कारान्कुर्यात् तद्यथाजननंजी

पृ० ४२अ) वनंपश्चात्ताडनंबोधनंतथा अथाभिषेकोविमलेकरणाप्यायनेततःतर्पणंदीपनंगुप्तिः
देशैतामंत्रसंस्क्रियाःमंत्राण्यमारंकामप्यादुद्धारोजननंस्मृतम् प्रणवांतरितान्कृत्वामंत्र
वर्णांज्जपेत्सुधीःएतज्जीवनमित्याहुःमंत्रतंत्रविशारदाःप्रणवांतरितेतिदेयमंत्रस्यैकै
कवर्णानंतरंप्रणवंदत्त्वाजपेदित्यर्थःएतन्मंत्रस्यजीवनम् मंत्रवर्णान्समालिख्यताड
येच्चान्दनांभसा प्रत्येकंवायुनामंत्रीताडनंतद्वदाहृतम् प्रत्येकमितिदेयमंत्रस्यप्रत्यक्ष
रोपरियमितिवायुबीजमुच्चरंश्चनमिश्रितजलंदद्यात् इतिमंत्रस्यताडनम् विलिख्यमं
त्रंतन्मंत्रीप्रसूनैःकरवीरजैःतन्मंत्राक्षरसंख्यातैःहन्म**द्यांतेनबोधनमःताम्रपटादा
किपर्थःयांतेनेतिएकारस्यांतोरेफःतथाचरमितिबीजेन एतन्मंत्रस्यबोधनम् स्व
तंत्रोक्तविधानेनमंत्रीमंत्रस्यसंख्यया अश्वत्थपल्लवैर्मंत्रमभिषिचद्विशुद्धये स्वतंत्रोक्ते
ति विष्णुपक्षेशुक्लचंदनजलेनदेवीपक्षेरक्तचदनेनेत्यर्थः संचिंत्यनतसामंत्रंज्योतिर्मं
त्रेणनिर्दहेत् मंत्रेमलत्रयंमंत्रीविमलीकरणं ज्योतिर्मंत्रेण ओंह्रींइतिमंत्रेणमलत्रयं
कुशोदकेनजप्तेनप्रत्यर्णंप्रोक्षणंमनोःतेनमंत्रेणविधिवदेतदाप्यायनंमतम् तेनमंत्रे
णदेयमंत्रेण एतन्मंत्रस्याप्यायनम् मंत्रेणवारिणामंत्रीतर्पणंतर्पणंमतम् मंत्रेणदेय
मंत्रण तथाचमूलमंत्रमुच्चार्यमुकमंत्रंतर्पयामीतिप्रयागःएतन्मंत्रस्यतर्पणम् तारमा

पृ० ४२ब) यारमायोगोमनोर्दीपनमुच्यते ताराःओंमायाह्रींरमाश्रींयोगःसंवंधःतेनदेयमंत्रस्या
दौ ओंह्रींश्रींइतिवीजत्रयंदत्त्वाजपेदित्यर्थःएतन्मंत्रस्यदीपनम् जप्यमाचस्यमंत्रस्य
मोपनत्वप्रकाशनम् संस्काराःदशसंप्रोक्ताःसर्वतंत्रेषुगोपिताःयान्कृत्वासंप्रदाये-
नमंत्रीवांछितमाप्नुयात् ततोहोमंकुर्यात् यथाप्राङ्मुखुपविष्टःस्वस्तिवाचन
पूर्वकंसूर्यःसोमितिपटित्वातिलकुशजलान्यादायविष्णुःअद्येत्यादिअमुकगोत्रः
श्रीअमुकदेवशर्माचतुर्वर्गफलप्राप्तिकामःश्रीअमुकदेवतायायदक्षरमंत्रस्यदी
क्षाकर्माङ्गभूतश्रीअमुकदेवतायाःयदक्षरमंत्रपूर्वकंतिलाज्यादिभिरष्टोत्तरस
हस्रंशतंवाहोमकर्मकरिष्येइतिसंकल्पयज्जाग्रतितिपठेत् तत्रप्रथमतःसर्वाधि
कारिकंचतुरश्रंकुंडंनिरूप्ययामितत्रसहस्रादिहोमेशल्यादिशोधितेपुरुषमान
खनि तेवाशुभेतत्कुर्यात् तदुक्तंविष्णुसंहितायाम् आदीभूमिंपरिक्षेतवास्तुज्ञान
विशारदः शल्यादीशोधयेद्यत्नादथथापुरुषंखनेत् पुरुषंखनेत् पुरुषंपुरुष
प्रमाणम् आदौकुंडस्थानंगेमयेनोपलिप्ययामान्यार्घंसंस्थाप्यसामान्यार्घजलेना-
भ्युक्ष्यपंचगव्यैरभ्युक्षणंकुर्यात् तत्रचतुर्विशत्यंगुलप्रमाणंचतुरश्रंनिर्मायाष्टाद
शसंस्कारान्कुर्यात् यथाशारदातिलके वीक्षणंमुलमंत्रेणशरेणप्रोक्षणंमतम्

पृ० ४३अ) तेनैवताडनंदर्भैर्वर्मणाभ्युक्षणंमतम् अस्त्रेणखननोदारौहृदयेनप्रपूरणम् समीक-
रणमस्त्रेणसेचनंवर्मणामतम् कुट्टनंहेतिमंत्रेणवर्ममंत्रेणमार्जनम् विलेपनंकलारू
पकल्पनंतदनंतरम् त्रिसूत्रीकरणंपश्चाद्धृदयेनार्चनंमतम् अस्त्रेणवज्रीकरणंहृ-
न्मत्रेणकुशेःशुभैःचतुष्पथंतनुत्रेणतनुयादक्षपादनम् यायेकुंडानिसंस्कर्यात्संस्का
रैरभिरीरिवैःमूलमंत्रेणदेयमानमंत्रेण तत्स्थानंपश्येत् अस्त्रायफडितितत्स्थानंप्रो
क्षयेत् अस्त्रायपाडितिदर्भैस्थाडनंताडयेत् हुमितितत्स्थानमभ्युक्षयेत् अस्त्रायफ
डितिकुंडस्यखननम् यावान्कुंडस्यविस्तारःखननंतावदिष्यते अस्त्रायफडितिमृत्ति
केद्धरणंनमितिमंत्रेणप्रपूरणंमृत्तिकांतरेणसमीकरणार्थंमृत्तिकोद्धारस्थांनंपूर-
येत् अस्त्रायफडितितत्स्थानंसमीकुर्यात् हुमितितत्स्थानंसिंचेत् हंइतिमंत्रेणवाकुट्ट
नम् कुट्टनंदृढीकरणम् प्रथवाहुमितिमंत्रेणकुट्टनम् हुमित्रिमंत्रेणकुट्टनस्थानंमा
र्जयेत् नमितिमंत्रणतत्स्थानंगोमयेनोमेयनोपलेपयेत् ततोहुमितिमंत्रेणतत्कुंड
कलारूपंभावयेत् ततोनमितिमंत्रेणरक्तसूत्रत्रयेनशुक्लसूत्रयेनवामध्यमेखलांवेष्ट
येत् इतित्रिसूत्रीकरणम् नमितिकुंडमर्चयेत् इतिवज्रीकरणम् नमितिमंत्रेणकुशो
त्कुंडांतरेचतुरश्रेकुर्यात् मध्येआवमध्यभागःपूर्वसत्यभागःपश्चिमेआहवनीयभागः

पृ० ४३ब) उत्तरेप्रवाहार्यःदक्षिणेगार्हस्पत्यःइतिचतुष्पथीकरणम् इतिकेचित् वस्तुतस्तुकुंडमध्ये
पूर्वपश्चिमदक्षिणोत्तरक्रमेणकुशचतुष्टयदावमेवतत् नमितिमंत्रेणकुंडस्यमध्येमे
खलायांदक्षिणपश्चिमोत्तरेषुविष्टरत्रयस्थापनार्यंद्वादशांगुलप्रमाणान्मूलमंत्रेणा
भिमंत्रितान्कुशानास्तरेत् तथाचराघवभट्टःविष्टरस्तरणार्थंतुमूलमंत्राभिमंत्रित
म्द्वादशांगुलमानंतुअक्षपाटप्रकीर्तितम् इत्यक्षपाटनम् इत्यष्टादशसंस्कारान्कुर्यात्
अथवातानिसंस्कुर्याच्चतुर्भिर्वीक्षणादिभिःयथा मूलमंत्रेणकुंडंपश्येतस्त्रायफडि-
तिकुंडंप्रोक्षयेत् अस्त्रायफडितिदर्भैःकुंडंताडयेत् ह्रमितिकुंडमभ्युक्षयेत् इतिसंस्का
रचतुष्टयंवाकुर्यात् कुंडकरणाशक्तौहस्तप्रमाणंस्थंडिलंकृत्वायथासंभवसंस्कारंकृ-
त्वाहोमंकुर्यात् स्थंडिलंयथा हस्तायामंसुविस्तारमंगुष्टोन्नतंचतुरश्रंकारयेत् तदुक्तंग
णंशविमर्षिणम् अथवास्थंडिलंकुर्याद्धोमार्थंमंत्रिमुत्तमःअंगुष्टपर्वणोच्छेदंहस्ता
यामंसमंशुभम् अथवावर्णयत्त्येकेस्थंडिलंहस्तमात्रकम् चतुरंगुलमुत्सेधंबालुका
भिःसमंततिति ततःकुंडमध्येपूर्वाग्ररेखात्रयंउत्तराग्रंरेखात्रयंविलिख्यार्घपात्रंसंस्था
प्यतस्यदक्षिणेर्घपात्रवत्प्रणीतपात्रंप्रोक्षणीपात्रंचसंस्थाप्यार्घजलंतत्रकिंचिन्निदद्यात्
ततःप्रणवमुच्चारन् अर्घजलेनखामभ्युक्ष्यप्रागग्रायांरेखायांप्रथमरेखाक्रमेणपुयेत्

पृ० ४४अ) प्रथमरेखायांमुकुदायनमःद्वितीयरेखायांईशानायनमःतृतीयरेखायां पुरंदरायनमःउत्ता
राग्ररेखायाम् प्रथमरेखायांव्रह्मणेनमःद्वितीयरेखायांवैवस्वतायनःकूर्मायनमःअनंता
यनमःपृथिव्यैनमःसुधासागरायनमःरत्नद्वीजायनमःकल्पवृक्षायनमःतृतीयरेखा-
यामिन्दवेनमःइतिसंपूज्यतन्मध्येत्रिकोणंतदुपरिषट्कायांतदुपरिवृत्तंलिखित्वा ओंका
रमुच्चरन् अर्घजलेनसंप्रोक्ष्यतदुपरिपीठाचर्सयेत् यथा ओंआधारशक्त्यैनमःओंकूर्माय
नमःओंअनंतायःनमःओंपृथिव्यैनमःओंसुधासागरायनमःओंरत्नद्वीपायनमःओंकल्पवृ
क्षायनमःओंरत्नवेदिकायैनमःओंचिंतामणिगृहराजायनमःओंरत्नसिंहायनमःओंआनं
दकंदायनमःओंसंवित्रालायनमःओंतत्त्वात्मकयग्रायनमःओंप्रकृतिमयपत्त्रेभ्योनमः
ओंविकारमयकेसरेभ्योनमःओंपंचाशद्वीजाद्यकर्णिकायैनमःओंधर्मायनमःओंज्ञाना
यनमः ओंवैराग्यायनमःओंऐश्वर्यायनमःओंअधर्मायनमःओंअज्ञानायनमःओंअवै
राग्यायनमःओंअनैश्वर्यायनमःओंअमुकदेवतास्थंडिलायनमः इतिपीठानिसंपू
न्यतन्मध्येवागीश्वरींमृत्तस्नातांनीलेन्दीवरसन्निभाम् वागीश्वरेणसंयुक्तामुप-
चारैःप्रपूजयेत् यथा वागीश्वरीसहितवागीश्वरेहागच्छेन्यावाह्यिदंपाद्यम्
ओंवागीश्वरीवागीश्वराभ्यांनमः एषोर्घः इतिपाद्यादिभिः

पृ० ४४ब) संपूज्यवागीश्वराभ्यांनमितिपुष्पांजलित्रयेणसपूज्योंवागोश्वरीवागीश्वराभ्यांनमःइति
नमस्कुर्यात् ततोग्निमरणिसंभवंसूर्यकांतादिमणिसंभवंश्रोत्रियाघारजंवाणीयस्वदक्षि
णेकास्यपात्रेसंस्थाप्यतस्मादेकांकाष्टिकांगृहीत्वा ओंक्रव्यादेभ्यःस्वाहाइतिअनेनकुंड
स्यनैऋत्यांदिशिप्रक्षिपेत् ततोवह्निंमूलेनवीक्ष्यास्त्रीयफडितिअर्घजलेनाग्निप्रोक्ष्या-
स्त्रायफडितिदर्भैःसंताड्यहुमित्यर्घजलेनवह्निमभ्युक्ष्यतस्मिन्नाग्नौ रांजाठराग्नयेनमः
रींवैन्दवाग्नयेनमःरूभूमाग्नयेनमःइतिसंपूज्य जाठरवैदंवभौमाम्नीनामैक्यंविभाव्य रमि
तिपावकचैतन्यंतस्मिन्संयोज्यप्रणवेनाग्निमभिमंत्र्यवमितिधेनुमुद्रयामृतीकृत्यस्त्राय
फडितिवह्निमभिरक्ष्यहुमितिवगुंठ्यवह्निमूलमंत्रेणसंपूज्य वह्निंकराभ्यांगृहीत्वाउ
त्तोल्यजानुस्पृष्टमहीतलःकुंडोपरिभ्राम्यात्मनोमुखंवह्निंप्रणवमुच्चरन् परमशि
वजीववुद्ध्यासोहमितिजीववुद्ध्यावागीश्वर्यायोनोविनिक्षिपेत् ततोवागीश्वरीवागीश्वरा
भ्यामाचमनीयंनमितिसंपूज्यकामेश्वरीकामेश्वरयोःसंगमंविचिंत्यकामेश्वरीगर्भना
ड्यां तच्चैतन्यंसंयोज्य ओंइतिकुशैर्देव्यायोनिमाच्छाद्यगर्भरक्षार्थंदर्भकंकणंदत्वाज्वा
लिनीमुद्रांप्रदर्शयेत् मुद्रालक्षणमाह मणिवंधौसमौकृत्वाकरौप्रतिहतांगुली मध्य
मेमिलितेकृत्वात्तन्मध्यंगुष्टकंक्षिपेत् वह्निमुद्रीपयेत्पश्चाज्वालिन्याःमुद्रयानयाः त

पृ० ४५अ) तोवह्निमंत्रेणाग्निंप्रजालयेत् चित्योंगलहनहनदहदहपचपचसर्वज्ञापयस्वाहाइत्य
ग्निंप्रजाल्यकृतांजलिःअग्निंप्रज्वलितंवंदेजातवेदंहुताशनम् सुवर्णवर्णंमलंससिद्धंवि
श्वतोमुखं इत्यनेनाग्निमुपस्थापयेत् ततोवह्नेस्सात्त्विकीनांसप्तजिह्वानांस्वदेहेन्य
सेत् लिंगमायुशिरोवक्रघ्राणनेत्रेषुसर्वतःवह्नीरार्घीशसंयुक्तःसादियांतांस्सविंदवः
वह्नेर्मंत्रासमुद्दिष्टाजिह्वानांसप्तदैशिकैःपायुर्गुदःसर्वतःसर्वांगेव्यापकंन्यसेत् वह्नि
रेफःइरोयकारःअर्घीशःऊकारःतेनव्यत्क्रमेण सषशवलरयःसविंदवोविंदुयुताः
तेन स्युष्र्युंरप्रुव्र्युल्रुंप्र्युंइतिवह्नेःसप्तजिह्वामंत्राःप्रकारांतरेरेफावर्तिमौवर्गौरेफषष्ट
स्वरस्थितौइंदुविंदुःसमायुक्तौजिह्वावीजान्यनुक्रमात् अंतिमौवर्गौयवर्गौयलरवि-
तियवर्गःशषज्ञहितिशवर्मःअतिमौएतौवर्गौविरेफौरेफरहितौयलवशषसहाःते
नव्युत्क्रमेणहसषशवलयाःइंदुरर्धचंद्रःविंदुरनुस्वारःइत्युक्तित्यर्थःशारदामताम
लंव्याथ जिह्वास्तास्त्रिविधाःशेक्तागुणभेदेनकर्मसु हिरण्यागगनारक्ताकृलान्यामु
प्रभामता बहुरूपातिरिक्ताचसात्तिकोयागकर्मसु पद्मरागास्युवर्णान्यातृतीयावद्ध
लोहिता लोहितानंतरंश्वेताधूमिनीचकरालिका राजस्योरसनावह्नेःविहिताकाम्यक
र्मसु विश्वमूर्तेःस्फुलिंगिन्योधूमवर्णामनोजवाःलोहितान्याकरालाख्याकालीता

पृ० ४५ब) मसिईरिताःएताःसप्तनियुज्यंतेकूरकर्मसुमंत्रिभिःस्वस्वनामसमाभाःस्युःजिह्वाकल्या
णरेतसःकल्याणरेतसोवह्नेःप्रथमतःसात्तिकीनांस्वदेहेन्यासंकुर्यात् स्प्रूंहिरण्यायैन
मःलियोष्प्रं**गगनायैनमाःगुदेःस्र्युरक्तायैनमःशिरसिः व्र्युंकृष्णायैनमःमुखेल्र्युसु
प्रभायैनमःघ्राणेस्प्र्युंबहुरूपायैनमोनेत्रेयप्र्युअतिरक्तायैनमःसर्वगात्रेषुन्यसेत् ततो
हिरण्यागगनारक्ताकृष्णासुप्रभाबहुरूपा अतिरक्तानांसप्तजिह्वानांअधिदेवताप्र
मर्क्ष्यपितृगंधर्वयक्षनागपिशाचकाःराक्षसाःसप्तजिह्वानामीरिताधिदेवताःअम
र्त्योदेवःअधिदेवतानामपिस्वदेहेन्यासंकुर्यात् ओंदेवेभ्योनमःलिंग्ये ओंपितृभ्योनमः
गुदेः ओंगंधर्वेभ्योनमःशिरसि ओंयक्षेभ्योनमःमुखे ओंनागेभ्योनमःघ्राणद्वये ओंपि-
शाचेभ्योनमःनेत्रद्वयेराक्षसेभ्योनमःसर्वगात्रेव्यापकंन्यसेत् वह्नेनंगंमनून्न्यसेत्तना-
युक्तेनगवर्त्मनासहस्रार्चितःस्वस्तिपूर्णाउत्तिष्टपुरुषःपुनःधूमव्यापीसप्तजिह्वोधनुर्ध
रितिक्रमात् षडंगमनवःप्रोक्ताजातिभिःसहसंयुताःतथाकरन्यासंस्कुर्यात् ओंसहस्रा
र्चिषेअंगुष्टाभ्यांनमःअंगुष्टयोःओंस्वस्तिपूर्णायतर्जनीभ्यांनमःतर्जन्योःओंउतिष्टपुरुषा
यनमःमध्यमयोःओंधूमव्यापिनेअनामिकाभ्यांनमःअनामिकयोःओंसप्तजिह्वायक
निष्टिकाभ्यांनमःकनिष्टिकयोःओंधनुर्धरायअस्त्रायफट्करतलपृष्टाभ्यांनमःकर

पृ० ४६अ) तलपृष्टयोःततोहुन्यासंकुर्यात् यथा ओंसहस्रार्विषेहृदयायनमोहृदये ओंस्वस्तिपूर्णाय
शिरसेस्वाहाशिरसि ओंउत्तिष्टपुसषायशिखायैवषट् शिखायाम् ओंधूम्रव्यापिनेकव
चायहुंस्कंदायुरुपर्यतं ओंसप्तजिह्वायनेत्रत्रयायवौषट् नेत्रत्रये ओंधनुर्धरायअस्त्रा
यफट् इत्यूर्ध्वोंध्वंतालत्रयंछोटिकाभिर्दशदिशोवध्नीयात् अथमूर्तिन्यासःमूर्तीरष्टौ
तरौन्यसद्दैशिकोजातवेधसःपूर्वाशपार्श्वकट्टन्धुकटिपार्श्वामकेपुनःप्रदक्षिणव-
शान्न्यसेभव तेतायथाक्रमम् जातवेदाःसप्तजिह्वोहव्यवाहनसंज्ञकःअश्वदर-
जसंज्ञोन्यःपुनर्वैर्श्वानराह्वयाःकौमारतेजास्स्याद्विश्वमुखोदेवमुखस्मृताःताराग्र-
येपदापास्युनंत्यंतर्वह्निमूर्तयःताराग्नयिति ओंअग्नयेजातवेदसेनमित्यादिततःस्व
देहेन्यसेत् यथा अग्नयेजातवेदसेनमःमूर्ध्नि ओंअग्नयेसप्तजिह्वायनमोदक्षांसे ओं
अग्नयेहव्यवाहनायनमोदक्षपार्श्वेओंअग्नयेअश्वोदरायनमोदक्षकट्यां ओंअग्न-
येवैश्वानरायनमःपायौ ओंअग्नयेकौमारतेजसेनमोवामकट्यां ओंअग्नयेविश्वमु
खायनमोवामपार्श्वे ओंअग्नयेवेदमुखायनमोवामांसे ओंततासनंकल्पयित्वा ओंव
ह्न्यासनायनमःइतिसंपूज्यवह्निंध्यायेत् यथापुष्पंगृहीत्वा इष्टंशक्तिंस्वस्थिकाभो
तिमुच्चैर्दीर्घैर्दोर्भिर्धारयंतंयवाभम् हेमाकल्पंपद्मसंस्थंत्रिनेत्रंध्याये-

पृ० ४६ब) द्वह्निंबद्धमौलिंजटाभिःइतिध्यात्वामूलमंत्रेणमूर्तिंकल्पयन् कुंडस्थिताग्नौपुष्पंदत्त्वाए
कीभूतंविचिंत्य ओंवैश्वानरिहागच्छिहतिष्टतित्यावाह्यिदंपाद्यं ओंवैश्वानरजातवेद
इहावलोहिताक्षसर्वकर्माणिसाधयस्वाहानमःओंवैश्वानरजातवेदिहावलोहि-
ताक्षसर्वकर्माणिसाधयस्वाहाम्रच्यंनमःएवमाचमनीयंस्नानीयगंधपुष्पधूपदी-
पनैवेद्यपुनराचमनीयानिदत्त्वातांवूलंदत्त्वापुष्पांजलित्रयेणवह्निंसंपूज्यमध्यत्रि-
कोणषट्कोणेषुचतथाचोक्तंगणेशविमर्षिण्याम् हिरण्यातप्तेहेमाभाशूलपाणिदि
शस्थिता अरुणादित्यसंकाशारक्तजिह्वाग्निसंस्थिता कृष्णानीलाव्जंसकाशान्नैऋ
त्यांदिशिसंस्थितातिरक्ताजपाभासावायव्यांदिशिसंस्थिता बहुरूपायथाव्या
ख्यादक्षिणोत्तरतास्थिता षट्कोणबहिःतेषुसुप्रभापूर्वदिक्स्थिताहिरण्यावारुणी
प्रोक्ताशांकरीबहुरूपकासव्येरक्तातथाज्ञेययामतिरिक्ताचसंस्थिता कनकारश-
नायाचकुंडमध्येव्यवस्थिता हिरण्याकनकारक्ताकृष्णादक्षाननस्थिता सुप्रभाचा
तिरिक्ताचबहुरूपाचवामतःसप्तजिह्वापूजयेत् पूर्वेहिरण्यायैनमःआग्नयेग
गनायैनमःनैऋतेरक्तायैनमःपश्चिमेकृष्णायैनमःवायौसपुद्रयैनमःईशानेवहुरू-
पायैनमःचिकोणमध्ये ओंअतिरिक्तायेनमःइतिसपूज्यकेषरेष्वंगदेवताःपूजये-

पृ० ४७अ) त् यथा अग्निकोणेसहस्रार्चिषिहृदयायनमःनैऋतेस्वस्तिपूर्णायशिरसेस्वाहावायो
उत्तिष्टपुरुषायशिखायैवषट ईशानेभूमव्यापिनेकवचायहुम् मध्येसप्तजिह्वायने
त्रत्रयायवोषट् पूर्वदक्षिणपश्चिमोत्तरंषुयनुर्धरायअस्त्रायफट् ततोष्टदलेषुपू-
र्वादिदक्षिणनैऋतपश्चिमवायुक्तिशानेषुवह्निमूर्तयःपूज्याःपूर्वेअग्नयेजातवेद
सेनमः आग्नेययां ओंअग्नयेसप्तजिह्वायनमःदक्षिणे ओंअग्नेहव्यवाहमायनमःनै
ऋतेओंअग्नयेअश्वोदरायनमःपश्चिमे ओंअग्नयेवैश्वानरायनमःवायौ ओंअग्नये
कौमारतेजसेनमःउत्तरे गेंअग्नयेविश्वमुखायनमःईशाने ओंअग्नयेवेदमुखायनमः
ततश्चतुरम्याष्टदिक्षुपूर्वादिक्रमेणंद्रादिलोकपालान्पूजयेधथा इंद्रोवह्निर्यमश्चै
वनिदतिर्वरुणस्तथा इंडोवह्निर्यमश्चैववायुःकुवेरीशानोमंतोव्रह्मातंथैवचप्राव्या
दिदिक्षुसपूज्यःप्रसूनगंधवंदनैः तेषांध्यानम् प्रीतोरषःतथानीलःश्यामःश्वेतश्च
धूमकःशुक्लःश्वेतस्तथाश्वभ्रोरक्तवर्णःप्रकीर्तितःतेषामस्त्राणि वज्रेशक्तिंदंड-
मसिंपाशमंकुशकंगदाम् शूलंचक्रंतथापद्मंक्रमतोस्त्राणिपूजंयेत् अस्त्राणांध्या
नम्||कनकरजततोयदाभ्रचार्यारुणहिमनीलजपाप्रबालभासःनिजनिजलक्षि
तमौलयोनिजास्त्राभययुतपाणियुगास्तुवज्रपूर्वाःपूर्वंलांइन्द्रायनमःअग्नये रांअ

पृ० ४७ब) ग्नयेनमःदक्षिणेयांयमायनमः नैऋतेक्षांनिऋतयेनमःपश्चिमेवांवरुणायनमः
वायौयांवायवेनमःउत्तरेषांकुवेरायनमःईशानेहांईशानायनमःऊर्धे ओंव्रह्मणे
नमःअधः ह्रींअनंतायनमःतद्वाह्वेतदस्त्राणिपूजयेत् यथा पूर्वेवज्रायनमः
आग्नेययां ओंशक्तयेनमःदक्षिणे ओंदंडायनमःनैऋतै ओंखड्गायनमःपश्चिमे
ओंपाशायनमःवायौ ओंअंकुशायनमःउत्तरे ओंगदायैनमःइशाने ओंशूलायनमः
ऊर्ध्वे ओंपद्मायनमःअधःओंचक्रायनमःइतिसंपूज्य शुद्धजलेनमध्यमेखलोपरि
प्रदक्षिणक्रमेणवेष्टयेत् मध्यमेखलायांदक्षिणपश्चिमोत्तरेषुविष्टरस्थापनार्थ
द्वादशांगुलप्रमणानगर्भान्कुशानास्तरेत् तदुपरिसविष्टरान्परिधीन्दक्षिणप
श्चिमोत्तरेषुस्थापयेत् छंदोगपरिशिष्टे बाहुमात्राःपरिधयृजवःसत्त्वचोव्रणाः
त्रयोभवंत्यशीर्णग्राएकेषांतुचतुर्दिशम् तत्तत्कुंडानुरूपंवामानमस्यानिगद्यते
ततःस्रुकस्रुवौसंस्कुर्यात् यथा स्रुक्स्रुवौसमाधायाधौमुखौवह्नौत्रिधापुत्ताप्य
वामहस्तेकृत्वादक्षिणहस्तेनकुशेनतयोरग्रमूलमध्यानिमार्जनंकृत्वार्घोदके-
नत्रिवारेसंप्रोक्ष्यपुनःवह्नौप्रताप्यदर्भानग्नौप्रक्षिपेत् ततःआत्म दक्षिणेकुशोप
रिस्थापयेत् ततः स्थालीमादायास्त्रायफडितिप्रक्षाल्याग्नौत्रिः प्रताप्यवामहस्ते

पृ० ४८अ) संस्थाप्यदक्षिणहस्तेनार्घोदकेनत्रिःप्रोक्ष्यपुनरग्नौप्रताप्यात्मसम्मुखेस्थापयेत् आ
ज्यमानीयाज्यस्थाल्योनिक्षिष्यमूलेनाज्यंवीक्ष्यास्त्रीयफडितिआज्यंप्रोक्ष्यअस्त्रायफ
डितिदर्भैःघृतंसंताडाहुमित्यर्घजलेनाभ्युक्षयेत् इतिसंस्कारचतुष्टयंकृत्वाकुंडादङ्गा
रानुद्भृत्यवायुकोणेसेस्थाप्यनमितिमंत्रेणाज्यस्थालींस्थापयेत् इदंतापनम् ततो
दर्भयुगलप्रज्वाल्याज्योनिक्षिप्यदग्धशेषंनमःइतिमंत्रेणवह्नौक्षिपेत् इदेपवित्री
करणं पुनःप्रज्वलितेनदर्भयुगेनहुमितिमंत्रमुच्चरन् घृतंनीराज्यअग्नौप्रक्षिपेत्
इत्यभिद्योतनम् ततःप्रज्वलितकुशमुष्टिंगृहीत्वास्त्रायफडितिमेत्रमुच्चरन् घृ-
तेप्रज्वलितान्दर्भान्प्रदर्श्याग्नौप्रक्षिपेत् इत्युद्योतनम् तस्मादंगारादाज्यस्थालीमा
नीयात्मसम्मुखेसंस्थाप्यतानंगारानग्नौप्रक्षिप्यांगारस्थानमार्जनंकृत्वाजलंस्पृशेत्
ततःउत्तानयोरंगुष्टकनिष्टिकाभ्यांपवित्रंपृथक्पृथग्धृत्वास्त्रायफडितिसंत्रमुच्चरन्
प्राङ्मुखंघृतमुत्प्लयात्पवित्रंस्थानांतरेस्थापयेत् पुनस्तेनैवप्रकारेणतथैवधृतेन
प्ररित्रांतरंगृहीत्वातेनपवित्रेणनमितिमंत्रमुच्चरनात्मनोभिमुखंघृतंसंपाट्य
पूर्वस्थापितपवित्रमिदंचेतिपवित्रद्वयमग्नौप्रक्षिपेत् इत्युत्यवनोत्यवनेपवनेन
चाज्यस्यसंस्कुर्यात् संस्काराःषडुदीरिताः ततःप्रादेशमात्रंसग्रंथिदर्भयुगलमा

पृ० ४८ब) ज्यस्थाल्यांघृतमध्येनिक्षिप्याज्यदक्षिणभागंशुक्लपक्षमाज्यवामभागंकृष्णपक्षंवि
चिंत्यवामेइडंगदक्षिणेपिंगलांमध्येसुयुणांध्यात्वाहोमंकुर्यात् ततःस्रुवेणनमिति
मंत्रमुच्चरन् दक्षिणभागाद्घृतमादाय ओंअग्नयेस्वाहाइत्यग्नेःदक्षिणलोचनेजुहु-
यात् सम्पातमाज्यंतत्रेवदक्षिणभागेननिक्षिपेत् पुनर्नमितिवामभागाद्घृतमादायसो
मायस्वाहाइतिवामलोचनेजुहुयात् संपातमाज्यंतत्रैववामभागेस्थापयेत् पुन
र्नमितिमध्यभागाद्घृतमादायअग्निषोमाभ्यांस्वाहाइतिवह्नेललाटनेत्रेहुत्वासंपात-
माज्यंमध्यभागेक्षिपेत् गोपालपक्षेललाटनेत्राहुतिंनकुर्यात् नरसिंहविषयेकुर्या
देव पुनर्नमितिदक्षिणभागादाज्यमादाय ओंअग्नेयेस्विष्टकृतेस्वा इत्यग्नेर्वक्त्रेहुत्वा
संपातमाज्यंतत्रैवदक्षिणभागेक्षिपेत् इत्यग्निवक्त्रोत्पादान्म् स्वाहाइत्यस्यहापदेनत-
स्माद्भागाद्गृहीतमाज्यंतत्रशेषंस्रुवसंलग्नंन्यसेत् तथाचस्वाशब्दमुच्चार्याहुतिंदत्त्वा
हाशब्दमुच्चार्याहुतिशेषंघृतंतत्रैवस्थापयेदित्यर्थःततोमहाव्याहृतिहोमंकुर्यात्
ततःस्ववामेजलपूर्णंपात्रंस्थापयित्वाप्रत्याहुतिशेषंतत्रैवस्थापयेत् ओंभूःस्वाहा
ओंभुवःस्वाहाओंस्वःस्वाहाओंभूर्भुवःस्वाहाओंवैश्वानरजातवेदिहावलोहिताक्षस-
र्वकर्माणिसाधयस्वाहाइत्यमंत्रेणाहुतित्रयंदत्त्वाहुतशेषंजलंपूर्णपात्रेस्थापयेत्

पृ० ४९अ) होमेस्वाहांततामाहयज्ञपार्श्वःआदायदक्षिणंपाणौस्रुवंतिमधुरंहविःप्रान्मुखेवह्निजा
यांतेजुहुयान्युव्जपाणिना एवंमंत्रेणोंकारपूतेनस्वाहांतेचविचक्षणःस्वाहावसानेजुहुया
न्ध्यायन्वैमंत्रदेवताम् त्रिमधुरंघृतमधुशकंराःतथाचोक्तंप्रयोगसारे पयोमधुघृतचेति
ममंत्रिमधुरंस्मृतम् वह्निजायासाहेति ततोग्नेर्गर्भादानादिषोडशसंस्कारान्कुर्यात् य
थाशारदातिलके गर्भादानादिकावह्नेःक्रियानिर्वर्तयेत्क्रमात् अष्टाभिराज्याहुतिभिः
प्रणवेनपृथक्पृथक् गर्भाधानंपुंसवनंसीमंतोन्नयनंपुनःअनंतरंजातकर्मस्यान्नामक
रणंतथा उपनिष्क्रमणंपश्चादन्नप्राशनमीरितम् चूडोपकरणेभूयोमहानाम्न्यंमहाव्रत
म् अथोपनिषदंस्नानंगोदानेद्वाहकौमृत्तिः शुभेस्युर्विवाहांताःक्रियास्ताःक्रुरकर्मसु
मरणांतासमुद्दिष्टावह्नेरागमकर्मभिःमहानाम्न्यंव्रह्मचर्यंमृत्तिरंत्येष्टिःतद्यथा अग्नेर्ग-
र्भाधानंकल्पयामिस्वाहाइत्यष्टाहुतीःजुहुयात् ओंअग्नेःपुंसवनंकल्पयामिस्वाहाइ
त्यष्टाहुतीःजुहुयात् ओंअग्नेःसीमंतोनयनंकल्पायामिस्वाहाइत्यष्टाहुतीस्सर्वत्र
ओंअग्नेर्जानकर्मकल्पयामिस्वाहा ओंअग्नेनामकरणंकल्पयामिस्वाहा आ- -
तस्मिन्समयेअग्नेत्वंअमुकनामासितत्तन्मंत्राधिष्ठातृदेवतानाम्नानामकु
र्यात् अथवा अग्नेत्वंवरदनामासिविश्वरूपनामासिवानामकुर्यात् ||

पृ० ४९ब) अग्नेर्नामानिपूर्वलिखितानिअमुकनामाग्नयेपाद्यादिभिर्वह्निसंपूज्यतांबूलंदत्वान
मस्कुर्यात् ततोंअमुकनामाग्नेर्निष्क्रमणंकल्पयामिस्वाहाइत्यष्टाहुतीजुहुयातों
अमुकानामाग्नेरन्नप्राशनंपरिकल्पयामिओंस्वाहा ८ ओंअमुकानामाग्नेःचूडाकरणंक
ल्पयामिओंस्वाहा ८ ओंअमुकानामाग्नेःउपनयनंकल्पयामिओंस्वाहा ८ ओंअमुक
नामाग्नेःमहानाम्न्यंकल्पयामिओंस्वाहा ८ महानाम्नेव्रतंवेदाध्ययनमितिवा ओंअ
मुकनामाग्नेःमहाव्रतंकल्पयामिओंस्वाहा ८ ओंअमुकानामाग्नेरुपनिषद्व्रतंकल्प
यामिस्वाहा ओंअमुकानामाग्नेःसमावर्तंकल्पयामिस्वाहा ८ ओंअमुकानामाग्नेविवा
हंकल्पयामिओंस्वाहा ८ ओंअमुकनामाग्नेरग्न्याधानंकल्पयामिओंस्वाहा इत्यग्नेःषोड
शसंस्कारान्समाप्यपितरौतस्यसंपूज्यात्मनियोजयेत् तस्यवह्नेःपितरौवापीश्वरीवा-
गीश्वरौयथाइदंपाद्यंवागीश्वर्यैनमितिपदिभिःसंपूजावागीश्वर्यैनमितिपुष्पांजलि
त्रयंदत्त्वावागीश्वर्यैनमितिनमस्कुर्यात् ततोवागीश्वरीपूजयेत् यथाइदंपाद्यंओंवा-
गीश्वर्यायनमितिपाद्यादिभिःसंपूज्यवागीश्वर्यायनमितिपुष्पांजलित्रयंदत्त्वावागी
श्वरायनमितिनमस्कृत्यवागीश्वरीसहितवागीश्वरपूजितोसिक्षमस्वेयुक्त्वासंहार
मुद्रयास्थंडिलात्तंवहन्नासापुटेआनीयस्वहृदिस्थापयेत् वैश्वानरसंहितायां व्रह्माणं

पृ० ५०अ) स्थापयेदग्नौफलार्थेकर्मसाक्षिणं अग्नौअग्निकोणे अथवादक्षिणेकुर्यात्स्थापनंव्रह्म
णःसदाःततःकुंडस्यदक्षिणेव्रह्माणंसंस्थाप्यपाद्यादिभिरर्चयेत् ततःसमिधःपंचजु
ह्वयान्मूलाग्रघृतसंप्लुतः ततोघृताक्तपंचसमिधोग्नौप्रक्षिपेत् ततोग्नेर्जिह्वांगमूर्ती-
नांमंत्रेरेकैकौहुतींजुहुयात् स्र्यूंहिरण्यायैस्वाहाइत्येकाहुतिंजुयात् ष्र्युंगगनायैस्वा
हा | च्र्युंरक्तायैस्वाहा | व्र्युकृष्णायैस्वाहा | ल्र्युसुप्रभायैस्वाहा | द्र्युंबहुरूपायैस्वाहा |
व्र्युंअतिरक्तायैस्वाहा | ओंसहस्रार्चिषेहृदयायस्वाहा | स्वस्तिपूर्णायशिरसेस्वाहा
ओंउत्तिष्टपुरुषायशिखायैवषट्स्वाहा | ओंधूमव्यापिनेकवचायहुंस्वाहा ओंसप्तजि
ह्वायनेत्रत्रयायवौषटस्वाहा | गोपालपक्षेसप्तजिह्वायमेत्राभ्यांवौषट्स्वाहा | ओं
धनुर्धरायअस्त्रायफट्स्वाहा ओंअग्नयेजातवेदसेस्वाहा | ओंअग्नयेसप्तजिह्वायस्वाहा | 
ओंअग्नयेहव्यवाहायस्वाहा | ओंअग्नयेअश्वोदरायस्वाहा | ओंअग्नयेवैश्वानरायस्वा
हा | ओंअग्नयेकौमारतेजसेस्वाहा | ओंअग्नयेविश्वमुखायस्वाहा | ओंअग्नयेवेदमु
खायस्वाहाततोवामहस्तेस्रुचसंस्थाप्यदक्षिणहस्तेनस्रुवमादायनमितिमंत्रमु
च्चरन् स्रुवेणचतुराज्याहुतीःस्रुचिदत्त्वाऽधोमुखेनस्रुवेणस्रुचंपिधायतुत्तिष्ट
त् वैश्वानरजातवेदिहावहलोहिताक्षसर्वकर्माणिसाधयस्वाहावोषट् इत्यग्निमंत्रेण

पृ० ५०ब) पूर्णाहुतिंदत्त्वाश्रीमहागणपतिमंत्रेणव्यस्तसमस्तेनचदशाहुतीर्जुहुयात् यथा ओंस्वा
हा ओंश्रींस्वाहा ओंश्रींह्रींस्वाहा ओंश्रींह्रींक्लींस्वाहा ओंश्रींह्रींक्लींग्लौंस्वाहा ओंश्रींह्रींक्लींग्लौंगं
स्वाहा ओंश्रींह्रींक्लींग्लौंगंगणपतयेस्वाहा ओंश्रींह्रींक्लींग्लौंगंगणपतयेवरवरदस्वा
हा ओंश्रींह्रींक्लींग्लौगंगणपतयेवरदवरदसर्वजनंमेस्वाहा ओंश्रींह्रींक्लींग्लौंगंगण-
पतयेवरवरदसर्वजनंमेवशमानयस्वाहाइतिदशाहुतीर्हुत्वाद्मौइष्टदेवतायंत्रंध्या
त्वाविंदुपीठेदेवतांध्यात्वाबाह्याग्निनासहैक्यंविभाव्यवह्निरूपांतांविचिंत्यपूजा
क्रमेणसपरिवारांतांसंपूज्यनैवेद्यंदत्वापुनराचमनीयंदत्त्वातांबूलंनिवेद्यमूलेना
मुकदेवतायैनमितिपुष्पाजलित्रयेणसंपूज्यनमस्कुर्यात् ततोवह्नीष्टदेवतयो
रैक्यंविभाव्यतस्यामुखेपंचविंशाहुतीःजुहुयात् यथामूलमुच्चरनिदंस्वाहाऽमु
कदेवतायैएतत्क्रमेणवपंचविंशाहुतीःजुहुयात् इदंत्र्यैकीकरणम् ततोवह्निदेवत
योरात्मनंचसहैक्यंविभाव्यमूलेनैकादशाहुतीर्जुहुयातिदंतुनाडीसंधानम् जुहु
यादंगमुख्यानामाधृतीनामनुक्रमात् एकैकामाहुतीसम्यक्सर्पिषादैशिकोत्तमः
अंगमुख्यानामंगप्रधानाम् आवृतीनांयस्यदेवस्ययत्संख्याआवरणदेवताःतासांत
तःआवरणदेवतामुद्दिश्यमूलेनैकैकाहुतींजुहुतीं अग्नेरंगविभागमाह

पृ० ५१अ) शारदातिलके यतःकाष्टंततोःश्रोत्रंयतोधूमोत्रनासिका यत्राल्पज्वलनंनेत्रंयतोंगरस्त
तःशिरःयत्रप्रज्वलिताज्वालासाजिह्वाजातवेदसःअस्यांतर्जहुयादग्नेर्विपश्चित्सर्वक
र्मसुकर्णहोमेभवेद्व्याधिर्नेत्रेन्धत्वमुदीरितम् नासिकायांमनःपीडामस्तकेधनसंक्ष
यःप्रकृतहोमंसंपाद्य सूर्यगणेशशिवगोपालादिभ्योपिएकैकाहुतिंजुहुयात् त
तोमहाव्याहृतिहोमंकुर्यात् ओंभूःस्वाहा ओंभुवःस्वाहाओंस्वःस्वाहा ओंभूर्भुवःस्वा
हाइतिहुत्वामूलदेवतांगंधादिभिःसंपूज्यतिलाज्यादिभिःप्रकृतहोमंकुर्यात् होम
प्रकारमाह हविंदानंतुत्पूव्रपाणिनाकर्तव्यम् तदुक्तंगवाक्षतंत्रेचित्त्रहस्तेनकर्त
व्यंनाचित्त्रेणकदाचन होतुचक्षुविनाशाययजमानोविनश्यति तथाचत्रिपुराडडमा
रे चित्त्रहस्तेहविर्दावंक्रियतेचहुताशने दातुःपुण्यफलंनास्तिहोताचनरकंव्रजेत्
भैरवमंत्रेपि हविरुत्तानहस्तेनवैश्वानरमुखेहुतम् होतुश्चक्षुर्विनाशाययजमा-
नोविनश्यति होमेमुद्रात्रयंप्रोक्तंमृगीहंसीचसूकरीमृगीकनिष्टातर्जन्योहंसीमु-
क्तकनिष्टिका सूकरीकरसंकौचमितिमुद्राःप्रकीर्तिताःमृगीचपुत्रकामार्थाहंसी
सवंफलप्रदा अभिचारेषुयज्ञेषुसूकरीकथितावुधैःप्रकृतिहोमंसमाप्यगुरुःशि
ष्यंपंचगव्यंपाययित्वाविधिवत्स्थापितांवर्धनीमुद्धृत्यशिरसिमातृकांमनसाजपन्

पृ० ५१ब) मूलेनसाधितैःकुंभजलैरभिषिंचेत् अवशिष्टतोयेनशिष्यमाचरेत् उद्गायगात्रमा
र्जनंकृत्वाधौतीवाससीपरिधायाचमेत् ततःसूक्ष्मवस्त्रेणवोषडितिमंत्रमुच्चरंशि
ष्यनेत्रेवध्नीयात् ततःकरेगृहीत्वातंशिष्यंकुंडसमीपेसमानीयनेत्रबंधंदूरीकृत्यस्व
वामेकुशास्तरंस्थापयेत् ततोगुरुरमुकमंत्रंददामीतिप्रतिज्ञांस्रावयेत् ततःशि
ष्योददस्वेतिव्रूयात्प्रणवपूर्वकम् ततोगुरुःशिष्यांगेमातृकान्यासंकृत्वावस्त्रेण
शिरःप्रवृत्यादौऋष्यादिकंचोक्त्वास्मृत्वाचदेवतांधियाशिष्यस्यदक्षिणेकर्णेवा
रत्रयंव्रूयात् वामकर्णेएकवारंव्रूयात् मंत्रंदत्त्वागुरुर्जलींगृहीत्वाविद्येयंमंत्रोवा
तवममसमानफलधात्रीदातावास्तुइतिविनीतशिष्यस्यहस्तेजलंदद्यात् अस्त्विति
शिष्टव्रूयुः ततःशिष्योगुरुमंत्रदेवतानामैक्यंभावयन्मंत्रषष्टोत्तरशतंजपेत् अष्ट
वारंवा तथाच विज्ञानसंहितायाम् गुरोविद्यांसमालभ्यह्यष्टोत्तरशतंजपेत् अथवा
प्यष्टकृत्वश्चजपेन्मंत्रमनन्यधीगुरुरपिस्वशक्तिसिद्ध्यर्थंन्यासंकृत्वाष्टोत्तरसहस्रंश
तंवाजपेत् अथवाप्यष्टत्वश्रजपेन्मंततःशिष्योजपंसमाप्यदेवतात्मकंगुरुंदंडव
त्प्रणम्यतस्यपादांवुजद्वंद्वंमूर्ध्नियोजयित्वास्तवंकुर्यात् यथा नमस्तेनाथभमवंशि
वायगुरुरूपिणे विद्यावतारसंसिद्ध्यैस्वेकृतानेकविग्रहःनारायणस्वरूपायपर

पृ० ५२अ) मात्मकमूर्तये सर्वज्ञानतमोभेदभानवेत्रिस्वरूपिणे स्वृतंत्रायदयातृप्तविग्रहायशि
वात्मने परतंत्रायभक्तानांभव्यानांभव्यरूपिणे विवेकिनांविवेकायविमर्षायविम-
र्षिणाम् प्रकाशानांप्रकाशायज्ञानिनांज्ञानरूपिणे त्वत्प्रसादादहंदेवकृतकृत्यो
स्मिसर्वतःअहंमृत्युमहापाशाद्विमुक्तोस्मिशिवोस्मिच इतिपठित्वागुरुंस्तूयात्
ततोगुरुर्हस्ताभ्यांशिष्यमस्तकंधृत्वाउत्थापयेत् यथा उत्तिष्टवत्समुक्तोसिसम्यगा
चारवान्भव इत्युक्त्वाशिष्यमुत्थापयेत् मंत्राचारान्कथयेत् ततोगुरवेदक्षिणांदद्यात्
तदुक्तंव्रह्मसंहितायाम् वृथाविप्रवचांयस्तुगृह्णातिमानवाःशुभेअदत्वादक्षिणावापि
सर्वातिनरकंध्रुवम् दीक्षांतेदक्षिणांप्राहुःस्वर्णगोभूमिभूषणम् वसुभाजनवस्त्रान्नेशु
दासासनानिच यद्यदिष्टतमंवस्तुगुरवेतंन्निवेदयेत् तथाच कपिलपंचरात्रे सर्वस्वंदक्षि
णांदद्याद्भांचदद्यात्पयस्विनीम् भूमिंवृत्तिकरींदद्यात्पुत्रपौत्रानुयायिनीम् तथाचपारिजातेश्वरे
गुरवेदक्षिणांदद्यात्प्रत्यक्षायशिवात्मने गुरुर्वर्थंमतिमान्नित्यंशरीरमपिसंत्यजेत् एकमयय
क्षरंयस्तुगुरुःशिष्येनिबोधयेत् पृथिव्यांनास्तितद्द्रव्यंयद्दत्वासौनणीभवेत् ततःपूर्णाका
ले ओंअग्नेत्वंमृडनामासिमृडनाग्नेअग्नयेपाद्यंनमःइतिपाद्यादिभिःसंपूज्यपूर्णंदयात्यथा
अग्निपुराणम् मूर्धानंदेनमंत्रेणसंस्रवेणचधारयामूर्धानेदिवोरत्निंपृथिव्यावैश्वानमृता

पृ० ५२ब) माजातमग्निम्कविं संम्राजमतिथिंजनानामासन्नापात्रंजपंतुदेवाःदद्यादुत्थायपूर्णां
तुलोपविश्यकदाचनेतिमूर्धानन्दिवेतियजुषांपूर्णहोमंयशसोजुहोमीतिमामगाना
म् तथाचकृष्णानुसंहितायाम् स्रुक्स्रुवौचोत्तानास्योगृहीत्वाशंखमुद्रयास्थित्वाना
भिसेकृत्वाध्यायन्देवंमहेश्वरम् पंचाङ्गुलंत्यक्त्वाशंखमुद्रयाधार्यःपंचांगुलंबहि-
स्त्यक्त्वाधारयेच्छंखमुद्दयेतिवाचस्पतिमिश्रकृतमहादाननिर्णयधृवचनात् तां
त्रिकमनमाह स्रुकस्रुवौचोत्तानास्यौगृहीत्वा ओंभुवोवायवेचांतरिक्षायचदिवेचमह
तेचस्वाहा ओंसुरायादित्याचचंद्रमसेचनक्षत्त्रेभ्यश्चदिग्भ्यश्चमहतेचस्वाहा स्रुक्स्रु
वावधोमुखोकृत्वामूलेनवौषडंतेनपूर्णांदद्यात् ततोग्निंपाद्यादिभिःसंपूज्यवस्त्रना
रिकेलफलाद्यग्नौदद्यात् ततोग्निंनमस्कुर्यात् सर्वतःपाणिपादोसिसर्वतोक्षिशिरो
मुखःविश्वरूपोमहानग्निःप्रणीतःसर्वकर्मसु आयुरारोग्यमैश्वर्यंधृत्तिंसत्त्वंबलं
यशःतेजोवर्चःपशून्बीजंशौर्यंसाम्राज्यमेवचसौभाग्यंकर्मसिद्धिंचकुलज्येष्टंसुकर्तृ-
तां सर्वमेतत्सर्वसाक्षिन्प्रविणोदोरिरीहिनःअग्निंप्रज्वलितंवंदेजातवेदंहुताशनम्
सुवर्णवर्णममलंसंसिद्धंविश्वतोमुखम् इतिपठित्वानमस्कुर्यात् ततःकृतांजलिप्रा
र्थयेदनेनयथा आब्रह्मब्रह्मणोव्रह्मवर्चसीजायतांसाराष्ट्रेराजन्यःशूरिष्यव्योतीव्या-

पृ० ५३अ) धीमहारथोजायताम् ओंदोग्धीधेनुनीढावद्वानाशुसप्तिःपुरंध्रिर्योषाविष्णुरेथष्टाःसुभे
योयुवास्ययजमानस्यवीरोजायताम् ओंनिकामिनिकामेनःपर्जन्योवर्षतोफलवत्योनो
षधयःपथ्यंतांयोगक्षेमोनःकल्पंतां इतिप्रार्थयेत् ततोङ्गदेवतावरणंतदंगेविलीनंवि
भाव्यभगवतिदेवतेपूजितासिक्षमस्वेतिसंहारमुद्रया स्वहृदिसमानीयकृतांजलिरग्निं
विसर्जयेत् यथा ओंयज्ञयज्ञांगच्छयज्ञपतिंगच्छस्वांयोनिंगच्छस्वाहाएषतेयज्ञोयज्ञप
तेसहस्क्तवाक्सर्ववीरस्त्वंजुषस्वस्वाहाइतिपठित्वाग्नेर्विसर्जनंकुर्यात् ततोव्रह्मणेद-
क्षिणांदद्यात् तथास्मृतिःव्रह्मणेदक्षिणांदेयायत्रयापरिकीर्तिताकर्मांतेनुच्यमाना-
यापूर्णमात्राधिकाभवेत् होतुर्वस्तयुगंकांस्यमित्यपिश्रुतेःतथाचशक्ताशक्तभेदा
दुभयम् यथापूर्णपात्रमानीयतिलकुशजलान्यादायविष्णुःओंअयाऽमुकेमासिअमु
कपक्षेऽमुकतिथौअमुकगोत्रःश्रीअमुकदेवशर्माश्रीअमुकदेवतायायदक्षर-
मंत्रस्यदीक्षाकर्माङ्गहोमकर्मप्रतिष्टार्थमिदंपूर्णपात्रंव्रह्मणोहंददेइतिद-
क्षिणामुत्सृज्यव्रह्मविमोचनंकुर्यात् अनेन ओंउत्तिष्टव्रह्मणस्यतेदेवयंत
स्त्वेमहेउपप्रयंतुमरुतः सुदानविंद्रप्राशून्भवासचाइतिव्रह्मविमोचनं
कुर्यात् ततः परिस्तरणकुशाघृताक्तांस्तूष्णीमग्नौप्रक्षिपेत् तत्रतिलकार्थं

पृ० ५३ब) कुंडस्येशानकोणाभस्ममानीयपात्रांतरेस्थापयेत् शांतिदीपिकायांवसिष्टःएषान्या-
माहरेद्भस्मस्रुवेणाथस्रुचापिवा बंधूनांकारयेत्तेनशिरःकंठांसकेषुचकश्यपस्ये
तिमंत्रेणयथानुक्रमयोगतःततःशांतिंप्रक्रुर्वीतअवधारणवाचकम् अथहोमद-
क्षिणा प्रपंचसारे एकादशार्धकणिकाकांचनस्यदद्यात्सदैवगुरवेथसहस्रहोम
अर्धार्धपंचकणिकाद्विकणाचमार्धास्याद्भक्षिणेहकथितामुनिभिस्त्रिधैव शारदा-
योचसहस्रहोमेवितरेद्दक्षिणांनिष्कमानतःतदर्धंवासुवर्णेवायथाविभवमानतः
विष्णुंवातदर्धंवाइतिशक्त्यपेक्षयाविकल्पःनतुऐच्छिकःनिष्केअप्रवृत्तेःनिष्कंम
लमितिसंप्रदायःतश्यसुवर्णवतुष्टयंपंचकृष्णलकोमाषस्तेसुवर्णस्तुषोडशपलं
सुवर्णश्चत्वारितिशास्त्रस्यनिश्चयःकृष्णलःस्वर्णमाषकःविश्वप्रकाशे अक्षालंका
रयोन्निष्कंनिष्कःस्वर्णचतुष्टयेनिष्कमष्टाधिकस्वर्णशतेदान्परकर्षयोःइत्युक्तम्
ओंत्कलास्तु अष्टकणिकेनद्वात्रिंशिक्तिकमितंनिष्कमाहुःदक्षिणाचप्रदातव्याग्र
हादीनांविसर्जनम् ततोहोमस्थलेदुग्धंदत्त्वापृथिव्याग्रहादीनांविसर्जनम् ततोहो
मस्थलेदुग्धंदत्त्वापृथिविशीतलाभवेतिवदेत् ततःकृतांजलिःहोमकर्माच्छिद्रम
स्तुततोगुरुर्यज्ञस्थलाद्घटसन्निधोगत्वोपविशेत् ततःशिष्यगुरवोदक्षिणांदद्यात् य

पृ० ५४अ) थातिलकुशजलान्यादायविष्णुःओंआद्यामुकेमासिअमुकपक्षेमुकतिथावमुकगो
त्त्राःश्रीअमुकदेवशर्माश्रीअमुकदेवतायायदक्षरमंत्रस्यदीक्षाकर्मप्रतिष्टार्थमिंदं
कांचनम् अमुकगोत्रायश्रीअमुकदेवशर्मणगुरवेतुभ्यमहंददे गुरुःस्वस्तीतिव्रू
यात् वित्तशाठ्यंविनासर्वंगुरवेसन्निवेदयेत् मंडपंमंडपद्रव्यंगुरवेसन्निवेदयेत् ततो
गुरुर्घटेमूलदेवतांपाद्यादिभिःसंपूजंताबूलंदत्त्वापुनराचमनीयंदत्त्वाङ्गदेवता
गणंतदङ्गेकिरीटिनंविभाव्यश्रीअमुकदेवतेपूजितासिक्षमस्वेत्युक्त्वासंहारमुद्रया
वहन्नासापुटेनदेवतांस्वहृदिसमानीयप्राणायामंकृत्वात्मानंतत्स्वरूपंविभाव्य
निर्माल्यंगृहीत्वाईशेनिर्माल्यशेषेणतत्तद्देवंसमर्चयेत् ईशानकोणेत्रिकोणमंड
लंव्यापकमंडलायनमितिपुष्पैःसंपूज्यनिर्माल्यंगृहीत्वा ओंअमुकदेवतायैनम
इतिमंडलोपरिपूजयेत् गतसारंतुनैवेद्यंततश्चैतत्समुद्धरेत् ऐशान्यांतद्भुजेदत्वाकिं
चित्स्थानंविशोधयेत् तद्भुजेनिर्माल्यभुजेतेचविश्वक्सेनःस्मृतोविष्णुःतेजश्चडोवि
वस्वतःचंडीश्वरीतथाशक्तिश्चंडेशःशंकरस्यच लंबोदरोगणपतेरमीह्युच्छिष्ट
भोजिनःतथाचागमकल्पद्रुमेदीक्षायांपूजयेत्कुंभेयंत्रादौप्रत्यहंयजेत् ततोघटं
संचाल्यस्थानांतरेसंस्थाप्यकृतांजलिःअद्यकृतैतदमुकदेवतायायदक्षरमंत्रस्य

पृ० ५४ब) दीक्षाकर्माच्छिद्रमस्तु ततोघटजलेनशिष्यमभिषिंचेत् यथा सुरास्त्वामभिषिंचंतु
व्रह्मविष्णुमहेश्वराःवासुदेवोजगन्नाथस्तथाःसंकर्षणःप्रभुःप्रयुम्नश्चानिरुद्धश्चभ
वंतुविजयायते आखंडलोग्निःभगवान्यमोर्वैनैऋतस्तथा वरुणःपवनश्चैवधनध्य
क्षस्तथाशिवःव्रह्मणःसहितःशेषोदिपालाःपांतुतेसदाकीर्तिःलक्ष्मीर्वृतिर्मेधा-
पुष्टिःश्रद्धाक्षमामतिःबुद्धिर्लज्जावपुःशांतिःस्तुतिष्कांतिश्चमातरःएतस्त्वामभि
षिंचंतुधर्मपत्न्यःसमागताःआदित्यश्चंद्रमाभौमोवुधजीवसितार्कजाःग्रहास्त्वा-
मभिषिंचंतुराहुःकेतुश्चतर्पिताःदेवदानवगंधवायक्षराक्षसपन्नगाःवृषयोमु
नयोगावोदेवमाताएवच देवपत्न्योध्रुवानागादैत्याप्सरसांगणाःअस्त्राणिसर्व-
शास्त्राणिराजानोवाहनानिच ओषधानिचरत्नानिकालस्यावयवाश्चये सरितः
सागराःशैलास्तीर्थानिजलदानदाः एतत्वामभिषिंचंतुसर्वकामार्थसिद्धये महावा
मदेव्यृषिःविराड्गायत्रीच्छंदःइंद्रोदेवताशांतिकर्मणिविनियोगःओंकयानश्चि
त्त्राभुवदूतिसदावृधःसखाकयाशनिष्टयावृता कस्त्वासत्योमंदांनामंहिष्टोमत्स
दन्धसःदृढाचिदारुजेवसु अभिषुनःसखीनामविताजनित्रीणाम् शतंभवस्यूतये
ओंस्वस्तिनिंद्रोवृद्धश्रवाःस्वस्तिनःपूषाविश्वेदेवाःस्वस्तिनस्तार्क्षारिष्टनेमिः

पृ० ५५अ) स्वस्तिनोवृहस्पतिर्दधातु इतिघटजलेनाभिषिंच्ययज्ञभस्मनावंदनांकुर्यात् यज्ञभ-
स्मगृहीत्वा ओंकश्यपस्यत्र्यायुषंशिष्यस्यललाटेदद्यात् जमदग्निस्न्यायुंषितिकंठेद
द्यात् यद्देवानांत्र्यायुषंमितिअंसयोःतत्तेअस्तत्र्यायुषंइतिहृदयंदद्यात् तताशी
र्वादंकुर्यात् ततःशिष्योगुरुंदंडवत्प्रणस्ययथासुखंविहरेत् गुरुरपियथास्थानंग
च्छेत् अन्येभ्योपिदीनानाथेभ्यःकिंचिंद्दयात्कुमारीचपूजयेत् तथाचोक्तमागमक
ल्पद्रुमे ततःस्वस्तिरचित्तेनयोगवर्मसमभ्यसेत् गंगायांगोप्रदानेनदिव्यंवर्षशतत्रय
म् यत्फलंप्राप्यतेनित्यंमाराध्याप्नोतितत्फलम् कुरुक्षेत्त्रेगयायांचप्रयागेपुरु
पोत्तमे गोसहस्रप्रधानेनयत्फलंसमवाप्यते तदेतदखिलंपुण्यंप्राप्नोत्येवन
संशयःसमग्रमसमग्रंवायोदद्यात्पूजितंहरेःकदाचिदपिनित्यंवापुत्रपुष्पादि
कंबहुःकिंतीर्थसेवयादानैरन्यैर्बहुभिरेरितैःआराधनासमर्थस्तुदद्यादर्शनसाध
नं योदातुंनैवशक्नोतिकुर्यादर्शनदर्शनम् निस्तारायतदेवालंभवाटौपरितःक्ष
णात् इतिपूजाविधानेननयेत्प्रतिदिनंचयःइहावाप्यातलांलक्ष्मीमंतेभूयात्परंपदम्
दीक्षांकृत्वायदामंत्रीउपवासंसमाचरेत् तस्यदेवाःसदारुष्टःशापंपततिमूर्धनि दातागृ
हीतानोपोष्येदुपवासःश्रियंहरेत् तस्मादन्नंसमश्रीयाद्वविस्यान्नेनशंकरि अथसंक्षेप

पृ० ५५ब) दीक्षा मुहूर्तेसर्वतोभद्रेनवकुंभंविधायच मोदकंगंधपुष्पाद्यामर्वितंवस्त्रसंवृतम् स
र्वौषधिनवरत्नपंचपल्लवसंयुतम् सुरामांसीवचाकुष्टंशैलेयंरजनीद्वयम् शटीचंप
कमुस्तंवसर्वौषधिगणस्मृतःपृश्निपर्णीश्यामलतातेजपत्त्रशतावरी गुडवीसहदे
वाचमहौषधिगणःस्मृतःसरामांसीजटामांसीशैलेयंशैलरजनीयंद्वयम् हरिद्रा
द्रारुहरिद्रापृश्निपणींपिप्पलीसहदेवाघृतकुमारीनवरत्नंतुशारदायाम् मुक्तामा-
णिक्यवैदूर्यगोमेदान्वजविदुमौ पद्मरागंमरकतंनीलांचेतियथाक्रमम् ततोदेवा
र्चनंकृत्वाहुनेदष्टोत्तरंशतम् हुनेदितिशक्तिविषयम् शिष्यंस्वलंकृतवैद्यामुपज्ञ
मुपवेशयेत् मंत्रितंप्रोक्षिणीतोयैःशांतिकुंभजलैस्तथा मूलमंत्रेणाष्टोत्तरशतमं
त्रितेनाभिषेचयेत् अथसंपादयेन्मंत्रंहस्तंशिरसिनिधायशमोस्त्वित्यक्षतान्दद्या
त् ततःशिष्योर्चयेद्गुरुम् यद्वादीक्षांतरक्रमःशंखमभ्यर्च्यसाक्षंतदंवुनाभिषिष्या
ष्टवारंमूलेनकेकरंविधायाष्टौजपेत्कर्णेउपदेशद्वयंविधिःउपदेशांतरमाह चं
द्रसूर्यग्रहेतीर्थेसिद्धक्षेत्त्रेशिवालये मंत्रमात्रप्रकथनमुपदेशःसुच्यते इति
श्रीश्रीयदुनाथचक्रवर्तिविरचितायामागमकल्पलतायांप्रथमःपल्लवःओंतत्सत्
ओंनमःशिवाय श्रीपरव्रह्मणेनमः अथात्रहोमद्रव्याणांप्रमाणमभिधीयते कर्षमा

पृ० ५६अ) त्रंघृतंहोमेशुक्तिमात्रांपयःस्मृतम् शास्त्रीयतोलकद्वर्षःपलंचतुर्थांशःकर्षःपलंसु
वर्णाश्चत्वारःशुक्तिरर्धपलंतथा उक्तानिपंचगव्यानितत्समानिमनीषिभिःतत्स-
मंमधुदुग्धान्नमक्षमात्रमुदाहृतम् दुग्धान्नंपरमान्नं अक्षमात्रंतोलकद्वयम् दधि
प्रसृतमात्रंस्याल्लाजाःस्युःमुष्टिसम्मिताःप्रसृतिःपलद्वयम् पृथुकास्तत्प्रमाणाः
स्युःसक्तवोपितथोदिताःगुडंपलालार्धमानंस्याच्छर्करापितथामता ग्रासार्धंच
रुमानंस्यादिक्षुःपर्वावधिःस्मृताःमयूराडमसंग्रासेकैकपत्रपुष्पाणितथापू
षाणिनिकल्पयेत् कदलीफलनारगफलान्येकैकशोविदुःमातुलुंगंचतुःखंडं
पतसंदशधाकृतम् मातुलुंगंनिंबोजंभीरविशेषैःपनसंकंटकीफलम् अष्टधा
नारिकेलानिखंडितानिविदुःवुधाःत्रिधाकृतंफलंवैलंकपित्थंखंडितद्विधा उ
र्वारुकफलंहोमेकपिखंडथतंत्रिधा उर्वारुकफलंकर्कटीफलम् फलान्यन्यान्य
खंडानिसमिधःस्युर्दशांगुलाःदूर्वात्रयंसमुद्दिष्टंगुडूचीचतुरंगुला व्रीहौयोमुष्टिमा
त्राःस्युःमुद्गमाषायश्वापि तांडुलाःस्युतदर्धांशाःकोइवामुष्टिसंमिताःगोधूमर-
क्तकलमालोविहितामुष्टिमानतःतिलाःचुलकमात्राःस्युःसर्षपास्तत्प्रमाणतः
अलकमात्राःकर्षमात्राःशुक्तिप्रमाणंलवणंमरिचान्यपिविंशतिः पुरंबदरमा-

पृ० ५६ब) नंस्यादामषंतत्सस्मृतं पुरंगुग्गुलुःरामठंहिंगुचंदनागुरुकर्पूरकस्तूरीकुंकुमानिच
तिंतिडीबीजमानानिसमुद्दिष्टानिदैशिकैःशारदातिलकेमानमुक्तमन्यात्प्रचक्षते उ
क्तंतुदक्षिणामूर्तौ सावधानावधारय कर्षमात्रंगृतंहोमेशुक्तिमात्रंपयःस्मृतम्
अशीतिगुंजापरिमितंशासुतोलकम् तद्द्वयंकर्षःशास्त्रोक्ततोलकठयंशुक्तिःउ
क्तानिपंचगव्यानितत्समानिमनीषिभिः शुक्तिसमानि तत्संमंमधुदुग्धान्नमक्ष
मात्रमुदाहृतम् अक्षमात्रंबहिउगफलप्रमाणम् पयश्रुलकमानंस्यात्तथामाधि
तिकेचन ननुसंगतमेतत्स्याद्द्रवद्रव्येस्रुवश्रुतेःतत्कथंमयुदुग्धादेर्भवेश्रुलक
मानतः उच्यतेश्वत्थपत्त्रादेर्विधानात्तत्परंभवेत् वस्तुतच्चुलकंमध्यतनंस्रुवसमं
चतत् कोविरोधःस्रुवेणैवद्रुवद्रव्यहुताःभवेत् दधिप्रसृतिमानंस्याल्लाजाःस्युर्दु
ष्टिसंमिताःपृथुकास्तत्समानास्युःसक्तवोपितथोदिताःगुडेपलार्धमानंस्याच्छ
र्करापितथोदिता ग्रासार्धंचरुमानंस्यादिक्षुःपर्वावधिर्मतःमयूरांडसमोग्रामस्त
दर्धं मयूरांडसमंमयूरडिंबसमंएकैकंपत्त्रपुष्पाणितथापूपानिकल्पयेत् कदली
फलनारगफलान्येकैकशोविदुःमातुलुंगंचतुःखंडंपनसंदशधाकृतम् मातुलुंगं
निंबफलंएकैकंमातुलुङ्गानीत्येवंकेचिदिहोचिरे अष्टधानारिकेलानिखंडितानिवि

पृ० ५७अ) दुःवुधाःत्रिधाकृतंफलंबैलंकपित्थंखंडितंद्विधा उर्वारुकफलंहोमकथितंखंडितं
द्विधाउर्वारुकफलंकर्कटीफलंला खार्भोजितिप्रसिद्धिःफलान्यन्यान्यखंडानिस-
मिधाःस्युःदशांगुलाःअंगुष्टादधिकाग्राह्याःसमिधःस्थूलतःक्वचित् नविमुक्तस्त्व
चश्चैवनसकीटानपाटिताःप्रादेशान्नादिकानोनाःतथानस्याद्विशाखिकाःनाधि-
कानोनाइति अन्यूननतिरिक्ताइत्यर्थःनविशाखाइतिनशाखारहिताइत्यर्थः न-
सपर्णाननिवीर्याहोमेषुचविजानता ननिवीर्यानशुष्काःप्रागग्रासमिधोदेयाःपुष्ट्य
र्थंहिविजानताशांत्यर्थंसत्वचस्सान्द्राविपरीतात्रिचांसया विशीर्णाविदलाह्रस्वा
वक्राःस्वसुषिरास्तथादीर्घाःस्थूलाःचुणैःजुष्टाःकर्मसिद्धिविनाशकाःसमुषिराः
सगर्ताःश्रीसोमशंभुरप्याह प्रमाणंमूलकादिषु खंडत्रयंचमूलानांफलानांस्वस्व
मानतःप्रसादमानमन्नानमक्षामिपंचहोमयेत् इक्षोरापर्विकंमानंलतानामंगुल
द्वयम् कंदानामष्टमंभागंजुहुयाद्विधिनापरम् दूर्वात्रयंसमुद्दिष्टंगुडूचीचतुरंगुला
व्रीहयोमुष्टिमात्राःस्युर्मुद्गमाषयवापि इतोन्यथावदत्र्येकेप्रमाणमुद्गकादिषु
मुष्ट्यर्धतंडुलाप्रोक्तामुष्टार्धार्धस्तुकेचन कोभ्रवामुष्टिमात्रास्युःगोधूमामुष्टिमानताः
तिलाश्चलकमात्राःस्युःसर्षपाश्चतथोदिताः कैश्चिदाहुतिषुप्रोक्ताकर्षाधा-

पृ० ५७ब) र्धास्तुसर्षपाःशुक्तिप्रमाणलवणंसरिचान्यंपिविंशतिःशुक्तिरर्धयलम् माषकच
तुष्टयमितिकेचित् पुरंबदरमानंस्याद्व्यंजनंकृसरंतथा चतुरंगुलिमानंद्वादशपर्व
प्रमाणम् कृसरंतिलतंडुलंतिलकल्कंतथाप्रोक्तंमत्रमंत्रविशारदैःचंदनागुरुक
र्पूरकस्तूरीकुंकुमानिच निन्निओंबीजनांमाविकथिताविमनीषिभिःश्रीसोमशं-
भुनाप्रोक्तंप्रमाणंचंदनादिषु कलायसस्मितानेतानाग्गुलंबदरास्थिवत् घनसा
रश्चंदनानिकस्तूरीकुंकुमानिच चणकप्रमितान्यन्यैःप्रोक्तात्यागमवेदिभिःअनु
क्तेतुहविर्द्रव्येतिलाज्यंहविरुच्यते अनुक्तेचांजनद्रव्येघृतमेवांजनंविदुः संख्या
नुक्तौसहस्रंस्याद्द्रव्यानुक्तौघृतंतथासमिधानुक्तविषयेपालाश्यपरिकीर्तिताःद
क्षिणामूर्तितंत्रेतुप्राहैतच्छाङ्गंसंहिता आज्यद्रव्यमनादेशेहोमेषुचविधीयते स
मुद्दिष्टमिदंसर्वस्मृतिदृष्टेनवर्त्मना लाजादिहेमेहस्तेनसांगुलेनविधीयते समि
त्पुष्पफलादीनांहोमःस्यान्मृगमुद्रया द्रव्यद्रव्येस्रुवःप्रोक्तोमंत्रतंत्रविशारदैःमि
लित्वानामिकांगुष्टमध्यमाग्राणियोजयेत् शिष्टांगुल्युन्मृतीकुर्यान्मृगमुद्रेयमी-
रिता प्रसंगाच्छास्त्रोक्तंप्रमाणमभिधीयते पंचकृष्णलकोमाषस्तेसुवर्णास्तुषोड
श पलंसुवर्णाश्चत्वारोनिष्कमष्टोत्तरंशतम् निष्क्रमक्षवदंत्येकेनिष्कंपलमथा

पृ० ५८अ) परे द्वेगुंजेरुप्यमाषःस्यात्पलानिधरणोदश द्वात्रिंशत्पलकंप्रस्थंस्यमंमुक्तंस्वयंभुवा
आढकंतुचतुःप्रस्थंचतुर्भिर्द्रोणमाढकैःराशिमानंतदेवस्यात्वारीषोडशभिश्चतैः
विंशत्याचभवेत्कुंभोवाहःस्याद्दशभिश्चतैःखारीणांत्रितयंभारदुदितःशास्त्रतः
क्रमात् द्वेसहस्रेपलानांतुभारःसम्यगुदीरितःभारस्यदशमाशेनहारमिच्छंतिके
चन मुष्टिःपलप्रमाणंस्याद्वेपलेप्रसृतिर्भवेत् अष्टमुष्टिर्भवेत्कुंचःकुंचस्याष्टोतु
पुष्कलम् पुष्कलानिचचत्वारिआढकंतदनुक्रमात् आष्टौतुपुष्कलान्येवंपूर्ण-
पात्रमथोचिरे चतुष्पष्ट्यापलैःकुंभंचतुःप्रस्थमुदीरयेत् द्वेपलेचप्रसंगःस्यात्प्रस
वंतद्युगंभवेत् तयुगंकुलवद्विघ्नंप्रस्थपात्रमथक्रमात् तथाढकंशिवमथद्रोणं
खारीतिकेचन पंचगुंजोभवेन्माषस्तेक्षःकर्षस्तुषोडश माषस्तद्वादशैर्वाक्षिति
विष्णुरिहाव्रवीत् वैदिकेपरिभाषैषाचागमेषूपयुज्यते तस्यात्प्रसृतिमुष्ट्यादिषु
क्तिवच्चुलकादिवत् लौकिकंतदुपादायमितिचागमवेदिभिःवैश्वानरंस्थितं
ध्यायेत्समिद्धोमेषुदैशिकःशयानमाज्यहोमेषुनिषष्णोशेषुवस्तुषु आस्यातुजु
हुयादग्नेर्विपश्चित्सर्वकर्मसु कर्णहोमभवेद्व्याधिर्नेत्रेन्धत्वमुदीरितम् नासिका
यांमनःपीडामस्तकेधनसंक्षपःयतःकाष्टंततःथोत्त्रंयतोभूमोत्रनासिका यत्रा

पृ० ५८ब) ल्पज्वलनंनेत्रेयतोद्गारस्ततःशिरःयत्रप्रज्वलिताज्वालासाजिह्वाजातवेदसःजातवे
दसोवह्नेःस्वर्णसिंदूरबालार्ककुंकुमक्षौद्रसन्निभःसुवर्णरेतमोवर्णःशोभनःपरिकी
र्तितःभेरीवारिदहस्तींद्रधनिर्वह्निःशुभावहःनागचण्पकपुंनागपटलाधूषिका
निभःपद्मेन्दोवरकह्लारसर्पिर्गुग्गुलुसन्निभःपावकस्यशुभोगंधित्युक्तस्तंत्रवेदिभिः
प्रदक्षिणास्त्यक्तकम्याच्छत्राभाःशिखिनःशिखाःशुभदायजमानस्यराज्यस्यापि
विशेषतःकुंदेन्दुधवलोधूमोवह्नेःप्रोक्ताशुभावहःकृष्णःकृष्णगतेवर्णायजमा
नंविनाशयेत् कृष्णगतेर्वह्नेःश्वेतोराज्यंनिहंत्याशुनायमःसुरसन्निभःखरस्वरसमो
वह्नेर्ध्वनिःसर्वविनाशकृत् खरोगंर्दभःप्रतिबंधोहुतबहोतुर्दुःखप्रदाभवेत् च्छिन्ना
वृत्ताशिखाकुर्यान्मृत्युंधनपरिक्षयम् शुकपक्षनिभोभूमःपारावचममप्रभःहा-
नितुरगजातीनांगवांचकुरुतेचिरात् एवंविधेषुदोषेषुप्रायश्चित्तायदेशकःमूले
नाज्येनजुहुयात्पंचविंशतिराहुतीः इतिश्रीआगमकल्पलतायाषष्टः पटलः ६
ओंनमःशिवाय श्रीपरव्रह्मणेनमःओंसामान्यपूजांवक्ष्यामिमंत्रीणांसिद्धिदायि
नीं अथप्रातःसमुत्थायधीमान्व्राह्मेमुहूर्तके व्रह्मरंध्रेस्थितेपद्मेसहस्रदलशो
भिते श्रीगुरुंपरमात्मानंव्याख्यामुद्रालसत्करम् द्विनेत्रद्विभुजंप्रीतंध्यायेदखिल

पृ० ५९अ) सिद्धिदम् एवंध्यात्वाचतत्पादस्मृतपीयूषधारया प्रक्षालितंनिजंदेहंमच्चिन्त्यस्थिरमा
नसःस्वगुरुंहृत्कमलेध्यात्वायथावत्स्वेष्टदेवताम् तत्प्रभापटलव्याप्तंदेहंस्वपरिचि
तयेत् प्रणम्याज्ञांगृहीत्वास्यृष्यादिन्यासपूर्वकम् मंत्रार्थंसंस्मरंस्तीर्थंगत्वाशाखो
क्तवर्त्मनास्नात्वापश्चात्स्वमंत्रेणृष्यादिन्यासपूर्वकं ध्यात्वोष्टदेवतातीर्थसावा-
ह्यांकुशमुद्रया तीर्थामावाहनंतु गंगेचयमुनेचैवगोदावरिइतितीर्थंमंत्रेणवमि
त्यमृतबीजेनमुद्रयाधेनुसंख्ययामृतीकृत्यतत्तीर्थंशरेणैवतुरक्षयेत्||तज्जलेदे-
वतामूर्तिध्यात्वातच्चरणस्रुतेतीर्थेनिमज्ज्यत्रिर्विद्वान्मनसामंत्रमुच्चरन्कृत्वाघमर्ष
णंभूयःसंध्यादिकृतपूर्वकम् जप्त्वामूलमनुंत्वष्टाविंशतिप्रमितंततःवक्ष्यमाणेनमं
त्रेणतावत्संख्यंप्रतर्पयेत् अभिषिंचेत्ततोमूर्ध्नितद्वत्कलशमुद्रयातत्तद्देवस्यगायत्री
जपित्वापंक्तिशस्तथा ओंघृणिसूर्यादित्येत्यष्टार्णेनचभावे अर्घंदत्त्वाथमूलेनद-
शधामंत्रितैर्जलैः आचम्यदिपतीर्नत्वागच्छेद्देवगृहंततःवमित्यमृतबीजेनामृती
करणंस्नानस्यबहुत्वात्प्रकृतेनिमज्जनम् अघमर्षणमितिशूद्रेतरविषयम् तर्प-
णंतु संतर्प्यपीठमंत्रैःसकृत्सकृत्प्रथममच्युतंतत्रावाह्यपूजयेत्ततोयैरवाखिलैः
समुपहारैःबद्ध्वाथधेनुमुद्रांतोयैःसंपाद्यतर्पणद्रव्यम् तद्वद्ध्यांजलिनातंसुवर्णच-

पृ० ५९ब) षकीकृतेनतर्पयतुधूपःस्वकल्पविहितान्सकृत्सकृर्त्तर्पयेत्परिवारान् तर्पयामिपद-
योज्यंमंत्रातेस्वेषुनामसुद्वितीयांतेषुचपुनःपूजाशेषंसमापयेत् इतिप्रयोगादौ गा-
यत्र्याचानुसंधेयाःघृणिःसूर्यादित्यितिमंत्रस्तुद्विजविषयेववैदिकत्वात्तन्मंत्र
स्यह्रींह्रींसित्यादिनामंत्रेणशूद्रादिनार्घौदेयःततोद्वासदिपूजावैकर्तव्याभूति
मिच्छताआचम्यविधिवायःत्कुर्यात्सामान्यार्घंतुतद्यथास्त्रेणपात्रंसंशोध्यहृ-
न्मंत्रेणप्रपूज्यच तीर्थमंत्रेणचावाह्यतीर्थसंवित्प्रमडलात् तज्जलेगंधपुष्पाणिनि
क्षिपेत्तारमुच्चरन् अस्त्रेणशोधयित्वैतत्स्पृष्ट्वामूलंजपेत्त्रिस्सःदत्तयेद्धेनुमुद्रेचसा
मान्यार्घायमीविताःअस्त्रेणास्त्रमंत्रेणफडितिमंत्रेणेत्यर्थःहृन्मंत्रेणनमितिमंत्रेण
गंगेचयमुनेचैवगोदावरिसरस्वति नर्मदेसिंधुकावेरीजलेस्मिन्सन्निधिंकुरु एषती-
र्थमनुःप्रोक्तौदुरितौघविनाशनःतीर्थावाहनअंकुशमुद्रयेत्यर्थःतज्जलेनसामान्यार्घ
जलेनतारमुर्च्चरन् ओंकारमुच्चरन् स्पृष्ट्वार्घजलंस्पृष्ट्वामूलंमूलमंत्रंतज्जलैरस्त्रमंत्रे-
णद्वारमभ्युक्ष्यपूजयेत् विघ्नंद्वारोर्धशाखायांमहालक्ष्मींसरस्वतीम् एतत्त्रितयपू
जनंतुपाठक्रमेणैवद्वारोर्ध्वशाखायामितिद्वारस्यदक्षिणमध्यवामभागेषु तदुक्तंपू
र्णपर्द्धतौ द्वारस्यदक्षिणेवामेगणेशंचसरस्वतीम् उर्ध्वेदुंबरकेमध्येततोद्वारश्रि-

पृ० ६०अ) यंयजेत् ततोदक्षिणशाखायांविघ्नंक्षेत्त्रेशमन्यतःतयोःपार्श्वगतेगंगायमुनेपुष्पवारि
भिःधातारंचनिधातारंशंखपद्मनिधीतथा देहल्यामर्चयेदस्त्रंप्रतिद्वारमितिक्रमात्
दक्षिणवामशाखयोःक्रमेणगंगायमुनेपूजनीये तदुक्तंपूर्णापद्धतौ गंगांचयमु
नांतद्वद्दक्षमध्यस्थशाखयोरिति अत्रकेचित् विघ्नेशदक्षिणपार्श्वयोगंगायमुने
एवंक्षत्त्रेशपार्श्वयोरपिएवंधात्रादयोपीत्याहुःतन्नवचनार्थासंगतेःउक्तवचनवि
रोधाच्च द्वारातःपार्श्वयोःप्रज्यागंगाचयमुनानदी कोणेषुविघ्नंदुर्गांचवाणींक्ष-
त्त्रेचमर्चयेदिति कोणेषुद्वारकोणेष्वितिकल्पद्रुमःतन्नप्रमाणाभावात् ततोदक्षि-
णशाखायामित्यादिबहुवचनविधानाच्च ततस्तत्तेद्देवतायांस्तत्तद्द्वाराधिपान्यजेत्
ततोस्त्रपूजानंतरम् विष्णोद्वारायिपा नंदसुनंदचंडसंज्ञका प्रचंडोथबलश्चैवप्रब
लोवलोबलेवच सुभद्रश्चैवसंप्रोक्ताश्चैवद्वाराधिपाःपुनःनंदिसंज्ञोमहाका-
लोगणेशोवृषभस्तथा भृंगिरीटस्तथास्कंदाउमाचंडीश्वरास्त्वमी वक्रतुंडश्चैक
द्रंष्ट्रोमहोदरगजाननौ लंबोदरोथविकटौविघ्नराजाह्वयोपरःधूम्रवर्णस्त्विमेवै
घ्नाःशाक्तियामातरःस्मृतःव्राह्मीमाहेश्वरीभूयःकौमारीवैष्णवीतथा वाराह्यनं
तरेंद्राणीचामुंडासप्तमीतथा अष्टमीस्यान्महालक्ष्मीःप्रोक्ताविश्वस्यमातरःइंद्रो

पृ० ६०ब) यमोथवरुणःकुवेरस्त्रैपुरामताःचतुर्द्धापरि नंदादयस्तुयुग्मशःकुवेरादयस्त्वेकैकं
मैथिलाःपुनरिदानींविघ्नोत्सारणंवहिरितिवदंति तत्रबहिरुच्चारणस्यप्रयोजना
भावात् बहिर्विघ्नोत्सारणेनांतविघ्नोत्सारणासिद्धेःवस्तुतोयागमंडपांतःशोधना
र्थमेरतत् तथाचांतरेवेतिदिक् किंचित्स्पृशन्वामशाखायांदेहलींलंघयेद्गुरुःअं
गंसंकोचयन्नंतःप्रविशेद्दक्षिणांघ्रिणां वामशाखांयापामस्थितशाखाम् अनंत
रंदैशिकेंद्रोदिव्यदृष्ट्वावलोकनात् दिव्यानुत्सारयेद्विघ्नानस्त्राद्भिश्चांतरिक्षगात् पा
र्ष्णिघातस्त्रभिर्भौमान्नितिविघ्नान्निवारयेत् दिव्यदृष्ट्यामूलंमंत्रेणूर्ध्वदृष्ट्यास्त्राद्भि
रस्त्रायफट् इतिमंत्रःतत्सहिताद्भिरित्यर्थःअंतरिक्षगात् अंतरिक्षस्थभूतात् ततः
सिद्धार्थाक्षतकुसुमनाराचास्त्रधियागुरुःअपसर्पंतुतेभूतायेभूताभुविसंस्थिताःये
भूताविघ्नकर्तारस्तेनश्यंतुशिवाज्ञया इत्यंतेस्त्रेसमुच्चार्यमंडपांतःपरिक्षिपेत् पार्ष्णि
घातानाह वामपादंततोभूमौहंत्वावारत्रयेततःततस्तालत्रयंदद्यादूर्ध्वोर्ध्वंबंधनंदि
शाम् प्रादक्षिणक्रमेणाथकोटिकाभिःपुनःपुनरिति उक्तंसुंदरीरहस्यवृत्तौ आग
मकल्पद्रुमेच नैऋत्यांदिशिवास्त्वीशंव्रह्मणंचसमर्चयेत् पंचगव्यार्घतोयाभ्यांप्रो
क्षयौद्यागमेडपम् पंचगव्यप्रकारमाह स्मृतिशास्त्रे गोमूत्रंगोमयंक्षीरंदधिस

पृ० ६१अ) र्पिःकुशोदकम् पंचगव्यमिदंप्राहुर्मंत्रतंत्रविशारदाःगोमूत्रस्यचभागार्धंशकृत्क्षी
रस्यचत्रयम् द्वयंदध्नोघृतस्यैकमेकंचकुशवारिणःगायत्र्यादायगोमूत्रंगेधद्वारे
तिगोमयम् आप्यायसीतिचक्षीरंदधित्काबणेतिवैदधि तेजोसीतिघृतंचैवदे
वस्यत्वाकुशोदकम् मंत्राद्यपरिज्ञानेतुप्रणवेणैवशोधयेत् यथाआहृत्यप्रण
वेनैवुत्थायप्रणवेनच प्रणवेणसमालोद्यप्रणवेणपुनःपित् पंचगव्येनततद्दे
हंमंडपंचविप्रणवेणसमालोडाप्रणवेणपुनःपिवेन् पंचगव्येनतद्देहेमंडपंच-
विशोधयेत् तदुक्तंगौतमीये पलमात्रंदुग्धभागंगोमूत्रंतावद्विष्यते घृतंचपल
मात्रंस्याद्गोमयंतोलकद्वयम् दधिप्रसृतमात्रंस्यात्पंचगव्यमिदंस्मृतम् अथवा
पंचगव्यानांसमानोभागिष्यते मूलमंत्रेणसंमंत्र्यकुशाग्रेणैवशोधयेत् तेनसर्ववि
शुद्धिःस्यात्सपायनिकृंतनम् ततःतीक्ष्णदंष्टमहाकायेकल्पांतदहनोपमम् भैर-
वायनमस्तुभ्यंमनुज्ञांदातुमर्हसि इत्यनुज्ञांगृहीत्वास्यजपस्थानंविशोधयेत् चत
ष्प्राकारंतच्छुद्धंविदद्याद्वीक्षणादिभिःवीक्षणंमूलमंत्रेणशरेणप्रोक्षणंमतम्
तेनैवताडनंदर्भैर्धर्मणाभ्युक्षणंर्मतंचंदनागुरुकपूरैर्धूपयेंदतरंसुधिःअतरंमं
डपस्य विकिरान्विकिरैत्तत्रसप्तजत्त्वाशरान्नना लाजचंदनसिद्धार्थभस्मादूर्वाक्षताकुशः

पृ० ६१ब) विकिराइतिसंधिष्टामहाविघ्नौघनाशकाःउक्तेषुरासनेष्वेकंचैलाजिनकुशौत्तरम् वे
दिकायांप्रविन्यस्यप्रोक्षयेत्सलिलैःशुभैःआधारादिपृथिव्यंतास्तत्रसंपूज्यदेवताः
मेरुपृष्टृषिःच्छंदःपृथिव्यासुतलंमतम् दैवताकूर्मव्याख्यातःसंस्मरेदृषिपूर्व
कं पृथित्वयाधृतालोकादेवित्वंविष्णुनाधृता त्वंचधारयमांनित्यंपवित्रंकुरुचासन
म् इतिमंत्रंजपन्पीठेप्राङ्मुखोवाप्युदाङ्मुखःस्वस्तिकादिकमेणैवृजुकायोविशे
द्वुधःस्वस्तिकादिक्रमेणैवश्चासनप्रपंचेनुप्रपंचेनुसंधेयःआधारादिआधारशक्त्या
दि बद्धपद्मासनोमौनिसमाहिनजितेंद्रियःस्यापयेद्दक्षिणेभागपूजाद्रव्याणिदै
शिकःसुवासितांबुसंपन्नंमध्येकुग्भंसुशोभनम् प्रक्षालनायकरयौःपृष्टेपात्रंनि
वेशयेत्भूतःशुद्धिंततःकुर्यात्सर्वकर्मफलाप्तये भूतशुद्धिविहीनेनकृतापूजा
भिचारवत् विपरीतफलंदद्यादभक्त्यापूजनंयथा इतितदाकरणेनिंद्यार्थवाद
श्रुतेःजपाद्यसर्वमंत्राणांविन्यासेनविनालिपेःकृतंतन्निष्फलंविंद्यात्तस्मात्पूर्वं
लिपिंन्यसेत् इत्यनेनचमातृकान्यासस्यचतथात्वात् देवोभूत्वायनेद्देवंनादेवोदे-
वपर्चयेत् इत्यनेनाप्राप्तदेवभागस्येपूजायामनधिकारित्वात् तथोक्तंक्रमदीमि
कायाम् इत्यव्युतीकृततनुर्विदधीततनुन्यासमितिवचनानुवौधाच्चतौपूजादा

पृ० ६२अ) वश्यकोतयोर्देवभावान्पकत्वादितिभूतशुद्धिलिपिन्यादौपूजादौनियतौस्मृतौत
थाचोक्तंविशुद्धेश्वरे जपार्थसर्वमंत्राणांविन्यासच्चलिपेविना कृतंतन्निष्फलंवि-
द्यात्तस्मादादौलिपिंन्यसेत् शठक्रमेणप्रथमतोभूतशुद्धिरिहाभिधीयते तथोक्तं
क्रमदीपिकायाम् श्रोतोनिर्मलधौतसूक्ष्मवसनोधौतांघ्रिपाण्याननःस्वाचांतःसु
पवित्रमुद्रितकरःश्वेतोर्ध्वपौडोज्ज्वलाःप्राचीदिग्वदनोनिबद्धसुदृढंपद्मासनंस्व-
स्तिकंवामीनःस्वगुरूनाणाधिपमतवंदेतवद्धांजलिःकृतांजलिपुटौभूत्वावाम
दक्षिणपार्श्वयो वत्वागुरुंगणेशानंभूतशुद्धिसमाचरेत् पावक्रमेणैवनमस्कारः
वामेगुरुंदक्षिणतोगणेशंदुर्गापुरःक्षेत्रपतिचपश्चात् इत्यनेनदुर्गाक्षेत्त्रपाल-
योरपिकेचित् तथापुटांजलिर्भूत्वावामेगुरुत्रयंयजेत् दक्षिणेश्चगणेशानंमू
र्ध्निदैवनतिंचरेत् इतिकल्पतरुःओंसहस्रारववर्मासुदर्शनमनुःस्मृतःओंसह
स्रारहुंफट् इतिमंत्रःसुगंधमुष्पमंदेनसुरभीकृतमस्तकःक्षिपेदुत्तरतःपुष्पमं
त्रीनामचमुद्रया इतिपूजाप्रदीपःअथभूतशुद्धिप्रदीपःअथास्त्रमंत्रेणविशुद्धा
पाणीत्रितालदिग्बंधहुताशशालान् विधायभूतात्मकमेतदङ्गविशोधयेच्छ
द्धमतिःक्रमेण त्रितालमूर्ध्वर्ध्वअस्त्रमंत्रसहितं ऊर्ध्वोर्ध्वमसुमंत्रेणकुर्यात्तालच

पृ० ६२ब) यंततःतेनमंजनितंतेजःकुर्याद्दक्षांसमंततःइतिवचनात् हुताशशालंवह्निप्रका
रम् ततःसुषुम्णावर्त्मनात्मानंपरमात्मनियोजयेत् योगयुक्तेनविधिनाचिन्मं-
त्रेणसमाहितःकारणेसर्वभूतानांतत्वान्यपिविचिंतयेत् वीजभावेनलीनानि
व्युत्क्रमात्परमात्मनि चिन्मंत्रःसोहमितिमंत्रःमनुनाहंसवेदस्यित्यनेनहंसिति
मत्रेणानयनमितिपूजाप्रदीपःनैतावतासोहमितिमंत्रसिद्धिःवस्तुतःचिन्मंत्रेण
व्युत्क्रमेणयोजयेत्परमात्मनि इतिश्रुतेःउभयोरेवचिन्मंत्रत्वमविरुद्धमितितत्वानि
पंचविंशतिश्चतुर्विंशतिर्वा तदुक्तंप्रपंचसारे भूतंद्रियेद्रियार्थैरुद्दिष्टतत्वपंचविं
शतिकं करणोपेतैरेतैस्तत्वान्युक्तान्यवहितचरणाद्यैरिति इंद्रियाणिज्ञानेंद्रिया-
णिपंचकर्मेद्रियाणिपंचेतिदश इंद्रियाणामर्थाश्चदश अंतःकरणंमनोबुद्धिर-
हंकारश्चोंतंचपरिकीर्तितमिति पृथिव्याप्तेजोवायवाकाशाःमंधरसरूपस्पर्शश
व्दघ्राणरसनाचक्षुस्त्वक्श्रोत्त्रवा(भुवनोध्योषणकरं स्वकंदेहंतेनप्रततववपुषापू
र्वसकले)क्षाणिपादपायुपस्थवचनादानगमनविसर्गानंदात्मकंपंचविंशतित-
त्त्वामिवीजभावेनतत्रलीनानिविचिंत्यिडावक्त्रेधूम्रंसततगतिबीजंमलवकस्मरेन्मं
त्रीपूर्वंसकलंभुवनोध्योषणकरं स्वकंदेहंतेनप्रततवपुषापूर्वसकलंवि-

पृ० ६३अ) शोषव्यामुंचेन्पवनमथमार्गेणखमणेःतेनैवमार्गेणविलीनमारुतंबीजंविचिंत्यारु
णमाशुशुक्षणेः आपूर्यदेहंपरिदह्यवामतोमुंचेत्समीरंसहभस्मनावहिःखमणेर्मा-
र्मेणसूर्यवर्त्मनाटपरमतीवशुभ्रममृतांशुपर्थानविधुंनपतुललाटंचंद्रममुतःसक
लार्णमयीम् लपरजपात्परचयेच्चतपासकलवपु रमृतौचवृष्टिमथवक्त्रकराद्यमि-
दम् टपरंविधुंवमितिचंद्रबीजमित्यर्थःअमृतःललाटचंद्रात् लपजपात्लपरल
कारस्यपरोवकारस्तस्यजपात् वमितिश्चमृतवीजजयात् अमृतौचवृष्टिनिपात्य
तयावशिष्टभस्मनासकलंवपुःरचयेदितिप्रदीपःएवंततःसंशोषयेद्देहंवायुबीजे
नवायुना वह्निबीजेननेनैवसंदहेत्सकलांतनुम् विश्लेषयंस्तदादोषानमृतेना-
मृतांभसा आपाद्यप्लावयेद्देहमापादतलमस्तकम् संजातेनिर्मलेदेहदवताराधनक्ष
मे आत्मलीनानितत्त्वानिस्वस्थानंप्रापयेत्ततः आत्मानंहृदयांभोजमानयेत्परमात्म
नःमनुनाहंसदेवस्यकुर्यान्न्यासादिकंततःन्यासादिकंस्वतंत्रोक्तं हंसदेवमंत्रःहंसि
ति उक्तंचसारसमुच्चये संयोज्यजीवमथदुर्गममध्यनाडीमार्गेणपुष्करनिविष्टशि
वेषुसूक्ष्मे हंसेनदेहममरेंद्रपुरोगतेनसार्धेंदुनाभमितसाद्विदधीतबुद्ध्याइति त-
थाचोभयपक्षमपिप्रमाणिकम् आमरेंद्रपुरोगतेनलकारप्रथमेनरेफेणेत्यर्थः

पृ० ६३ब) पूरकंषोडशमात्रया कुभकंचतुःषष्टिमात्रया रेचकंद्वात्रिंशन्मात्रयेतिभावःअय
मपिप्राणायामविशेषःप्राणायामेचतथात्वस्यवक्षमाणत्वात् अत्रकेचिन्पापपु
रुषस्यशोधनादिकंवदंति तन्मतेकुक्षोपापपुरुषंचिंतयेत् यथा ततःतरुषनि
भंपापमनादिभवसंचितं ब्रह्महंत्याशिरस्कंचस्वर्णस्तेयभुजद्वयम् सुरापानहृ
दायुक्तंगुरुतल्पकटिद्वयम् तत्संसर्गिपदंद्वद्वमंगप्रत्यंगपातकम् उपापातक
रोमाणंरक्तंश्मश्रुतिविलोचनं खड्गाचर्मधनंकृष्णंकुक्षोदक्षिणतःस्मरैत् वामकु
क्षौविचिंतयेत् इतिअधिपावितिकेचित् ततःसंशोषयेद्देहंपूरकादिक्रमेणवैः
गुरुतल्पेतिगुरुतल्पगमनेनेत्यर्थःविदध्यात्मातृकान्यासमितिवचनान्मातृका
न्यासस्यावश्यकत्वम् तथाचमातृकामंत्रस्यृषिर्व्रह्मासमुद्दिष्टोगायत्रीच्छं
दरोरितम् सरस्वतीसमाख्यातादेवतामातृकाकया हलःस्वराःसमाख्याता
बीजानिशक्तयस्तथा शिरोवदनहृद्ग्रह्यपादेऋष्यादिकंन्यसेत् षडगानिविधे
यानिजातियुक्तानिदैशकैःअंगुष्टादिष्वंगुलीषुन्यसेदेङ्गैः सजातिभिःअस्त्रेतु
तलयेर्न्यसेत्कुर्यात्तालत्रयंततःदिशस्तेनैवबध्नीयाच्छोटिकाभिःसमाहितःहृ
दादिषुविन्यसेदङ्गमंत्रंततःसुधाःहृदयायनमःपूर्वंशिरसेवह्निवल्लभाम् शिखायैव

पृ० ६४अ) षडित्युक्तंकवचायहुमीरितम् नेत्रत्रयायवौषट्स्यादस्त्रायफडितिक्रमात् षडङ्गमंत्रा
नित्युक्तान्षडंगेषुनियोजयेत् पंचांगानिमनोयस्यतस्यनेत्रमनुंत्यजेत् अंगहीनस्यमं
त्रस्यस्वेनैवांगानिकल्पयेत् जातयश्चनमःस्वाहावषठुंवौषट्फट्कारेवजा
तिषट्कमिदंप्रोक्तंहृदयस्त्रांतंसंयुतम् अस्त्रंतुतलयोरिति यद्यप्यस्त्रंतुतलयोः
न्यसेदितिवचनात्पंचांगपक्षेपिअस्त्रन्यासःकरतलयोरेवतथापिरचयतुकरद्वंद्वेपंचां
गमंलिपंचकितिक्रमदीपिकावचनात् कनिष्कयोरेवास्त्रन्यासितिकवचमंत्रस्तु
पंचमस्वरयुक्तोहकारःपंचमस्वरःह्रस्वःउकारस्तद्युक्तंहकारःसविंदुरित्यर्थःतेन
हुमितिबींजभवति तथाचकवचायेति पंचमसुरयुक्तोहकारोहुमितिकवच
मंत्रःसवषट् शिखाहुमितिवर्मणिस्थितमितिक्रमदीपिकावचनात् अन्यथात
त्रछंदोभंगापत्तेः अतस्त्वरितामंत्रेदीर्घंतनुच्छदमिति अभिहितं तथाचोभयेरेवक
वचमंत्रत्वमायाति नेत्रत्रयेतिसंभवदुक्तकमिदं यत्रतुनेत्रद्वयं तत्रनेत्राभ्यामितिव-
क्तव्यं अंगहीनस्यानुक्तांगमंत्रस्यस्वेनैवमूलमंत्रेणैवअत्रकरन्यासेअंगुष्टाभ्यांनमित्या
दिप्रयोगस्यप्रमाणाभावात् तदांगकतथायथासमेरितंकरे इतिक्रमदीपिकावच
नाच्च हृदयायनमित्येवप्रयोगःइतिपूजाप्रदीपःतत्रअंगुष्टादिष्वंगुलीषुन्यमे-

पृ० ६४ब) दंगैःसजातिभिःइतिशारदातिलकवचनानुरोधात् तस्यार्थःअंगुलिःसजाति
भिरंगैरंगुष्टादिष्वगुलीन्यसेदित्यर्थःनचांगुलिसाजात्यंहृदयदिष्वपीतिवाच्य
म् व्यवहारविरोधादिति किंचक्रमदीपिकावचनस्याप्ययमेवार्थःयथावत्प्र
कारेणांगपंचकंकरेसमीरितंतथातत्प्रकारेणैवहृदयेपीतिअपिच आदौ
चांगंममुच्चार्यमंत्रंपश्चान्न्यसेत्सुधीरितिवचनविरोधात् करन्यासेइत्यभिधान
स्यव्यर्थत्वात् तस्मादंगुष्टाभ्यांनमित्येवप्रयोगःवह्निप्रायेतिवचनात्स्वाहादि
प्रयोगोऽनुसरणीयस्तर्जन्यादौ एवंकराङ्गन्यासौविधायमातृकन्यासंकुर्यात्
यथा ओंपंचाशलिपिभ्रिर्विविक्तमुखदोःपद्मस्यवक्षःस्थलांभास्वत्मौलिनि
वद्धचंद्रशकलामापीनतुंगस्तनीम् मुद्वामक्षगुणांमुधाढाकलशंविद्यांचह
स्तांबुजेर्बिभ्राणांविषदप्रभांत्रिनयनांवाग्देवमाश्रये पचाशल्लिपिभिरितिअ-
कासदिक्षकारांतलिपिभिर्यथाक्रमेणांगमस्तकंचिंतनीयम् तदुक्तंप्रपंचसा
रेप्रकचटपयाद्यैःसमभिर्वर्णवर्गैर्विराचतैमुखबाहूपादमध्याख्यमृत्वेति मु
द्रादिकंदक्षिणाधःक्रमेणप्रादक्षिण्येन मुद्राज्ञानम् तथा मंगुष्टतर्जनीयोगा
ज्ञ्ज्ञानमुद्राप्रकीर्तितेति स्थानान्याहललाटमुखवृताक्षिश्रुतिघ्राणेषुगंडयोः

पृ० ६५अ) ओंष्टदंतोत्तमांगस्यरोःएत्मंध्यंद्यकेषुचपार्श्वयोःपृष्टतोनाभौजठरेहृदयांसकेक
कुर्यसेचहृत्पूर्वपाणिपादयुगेअपि जठरावनयोर्म्यसेन्मातृकार्णान्यथाक्रमम्
कषांचिन्मते हृदयादिषुअंयादिषुरेफेन्यासःपादयोःशषोःभुजयोश्चमहार्न्या
सः ओंमाद्यंतोनमोतोवासविंदुःविंदुवर्जितःपंवाशदक्षरन्यासःक्रमेणैवंविधी
यते इतिविश्वसारश्रवणात् अत्रकेवलानांसविर्गाणांचसृष्टिक्रमेणविसर्ग-
बिंदुसंहितानांस्थितिक्रमेणसबिंदुनांमंहारक्रमेणन्यासःस्थित्यादौन्यासेविशे
षःतदुक्तंशारदातिके न्यासेत्सर्गान्विनांसृष्ट्याध्यात्वादेवीयथाविधि सर्गबिं
द्वंतिकांन्यसेऽर्णाययांस्थितिवर्त्मना तथाचवैशम्पायनसंहितायाम् बिंदुस
र्गान्वितांन्यसेद्गुल्फादिस्थितिवर्त्मना जान्वंतंतुततोदेविगृहस्थानांभवेदय
म् उकारादिवकारांतांयोजयेत्परदेवतामितिविद्यात्पूर्वोदितान्वन्यानृष्या
दीनंगसंयुताम् ध्यायेद्वर्णेश्वरीमंत्रवल्लभेनसमन्विताम् वल्लभोमहेशस्ते-
नयुताम् तस्यध्यानमाह सिंदूरकांतिमसिताभरणंत्रिनेत्रंविद्याक्षसूत्रमृगयो
तवरान्दधानम् पार्श्वस्थितांभगवतीमपिकांचनांगींध्यायेत्कराव्रधृतपुस्त-
कवर्णमालाम् विशेषानभिधानाद्विंदुसर्गरहितोपिसृष्टिक्रमेणैवन्यासः प्र

पृ० ६५ब) थमोपस्थितत्वात् अकाराटिक्षकारांतन्यासेवसृष्टिप्रकारःस्थितीतिव्याचष्टे टा
र्णाभ्यामिति टकासदिक्षकारपर्यंतंवर्णान्वितस्यअकारादिऐकारांतान्विन्यसेदिति
केवलबिंदुयुक्तंन्यासमाह बिंदुयुतामिमांसेत्संहृत्याप्रतिलोमतःविद्यात्प्रर्वोदि-
तान्न्यासानृष्यादीनंगसंयुताम् ध्यायेद्वर्णमयेपद्मेदेवींवाग्वल्लभांशिवाम् ध्यान
म् अक्षस्रजंहरिणपोतमुदग्रटंकंविद्यांकरैरवितंरदधतींत्रिनेत्राम् अर्धेंदुमौलि
मरुणामरविंदभासांवर्णश्वरींप्रणमतस्ननभारनमां संहृसेसस्यैवविकरणंप्रति
लोमितिइतितथाचक्षकारमारभ्यअकारपर्यंतंन्यसेदित्यर्थःअन्यप्रकारश्चगौर
वभयान्नलिखितःप्राणायामंप्रवक्ष्यामिसर्वतंत्रानुसारतःपवनसेयमनत्वपुना-
चरेत्यमिहजप्तमसौअनुमिच्छति अथवा अखिलेषुहरिमंत्रजपादिषुमूल-
मंत्रतित्यनेनमूलमंत्रस्यविधानात् अथवा अंगजन्ममनुनासुसंयमंसकलेषुकृ
ष्णजपकर्मसुसहितैकसप्तकृतिवारमभ्यसंस्तनुयात्समस्तदुरितापहारिणाइ-
त्यादिनावीजस्याप्यभिधानात् तस्मादुभयपक्षकीर्तनादेकदेशेन्वयःतथाचे-
च्छाविकल्पःमूलमत्रोष्टाक्षरगोपालमंत्रःक्रमदिपिकायां तथाचमूलमंत्रेणत्वे-
नाभिधानंत् दशाक्षरीवा पक्षांतरमाह अथवासाधकःकुर्यात्प्रणवेनाशुसंयमम्

पृ० ६६अ) स्त्रीभिःशूद्रश्चकर्तव्योलोकिकेनासुसंयमःत्रिषद्वादशवारंवायरतःपरतोजपेत् प
रतःपरतितिपरःपरित्यर्थःशुचिःप्राणायामान्प्रणवसहितान्षोडशवशीप्रभा-
तेसायंचप्रतिदिवसमेववितनुतेद्विजोपस्तंव्रुणप्रहरणकृतांहोविकलितंपुरत्ये
तमासादिहदुरितदुलौचदहनाःप्रभातेसायंचित्यत्रफलभूमांशत्रयात्मकःसो
यंपूरककुंभकरेचकैःप्राणायामस्तावद्द्विविधोभवतिसगर्भोगर्भश्चजपध्याना-
दिभिर्युक्तंसगर्भतंदुर्वुधा तदपेतसगर्भंतुप्राणायामपरेजगुःतत्प्रकारमाह इ-
डयाकर्षयेद्वायुंवाह्यंषोडशमात्रयावारयेत्पूस्तिंमंत्रीचतुःषष्ट्यातुमांत्रया सु
षुम्नामध्यकंसम्यकद्वात्रिंराम्नात्रयाशनैःनाद्यापिंगलयाचैनंरेचयेद्योगवित्तमः
प्राणायाममिदंप्राहुर्योगशास्त्रविशारदाःभूयोभूयःक्रमात्तस्यव्यान्यासेनसमाच
रेत् मात्रावृद्धिक्रमेणैवसम्यग्द्वादशषोडश इडयेतिपूरणंप्रथमप्राणायामाप्रायेण
द्वितीयेपिंगलयैवपूरणात्येनैवंसंत्यजेत्तेनपूरयेदितिश्रवणात् यथापूरणं
तदन्ययारेचनमितिसकलप्राणायामानुगतंषोडशमात्रयेत्युपलक्षणम्
मात्रावृद्धिक्रमेणैवेत्यादिनाधिकेनापिपूरणश्रवणात् सनत्कुमारसंहि
तायाम् दक्षयारेचयेद्वायुंद्वात्रिंशन्मात्रयाततःमात्राच मार्काडेयपुराणे

पृ० ६६ब) निमेषोन्मेषणेमात्राकालिति इडयाकर्षयेद्वायुंमनोःषोडशमात्रयाः सुषुम्णाम
ध्यमंकृत्वाविद्यावत्क्षणधारयेत् येनैवपूरयेद्वायुंतेनेवरयेत्पुनःउभयोर्मध्यमंकृ
त्वातत्तन्मात्राभिधायणम् पीठन्यासमथोवक्ष्येपथावदवधारय कल्पयेदात्मनो
देहेपीठंधर्मादिभिःक्रमात् धर्मंज्ञांनंचवैराग्यमैश्वर्यंविन्यसेत्क्रमात् मुखपार्श्वे-
नाभिपार्श्वेअधर्मादीन्प्रकल्पयेत् धर्मादयःस्मृताःपादाःपीठगात्राणिचापरे अ
नंतंहृदयेपद्ममस्मिन्सूर्यंदुपावकाःएषांस्वस्वकर्णान्यस्याःप्रणवाक्षरपूर्विकाःस
त्वादित्रिगुणान्न्यसेत्तथेवात्रगुरूत्तमाः आत्मानमंतरात्मानंपरमात्मानमेवच ज्ञा
नात्मानंन्यसेत्तद्वन्मात्रयावीजपूर्वकम् शारदायाम् ऋष्यादिन्यासानंतरंपीठन्या
सुक्तः ततःचोपास्यमत्रस्यन्यासाऋष्यादिकांश्चरेत् तथाचविशुद्धेश्वरेतंत्रे ऋ
षिन्यासोमूर्ध्निदेशेकंदस्तुमुखपंकजे देवताहृदयेचैववीजंतुगुह्यदेशके शक्तिं
चपादयोश्चैवसर्वादिकीलकंन्यसेत् ऋषिस्तु महेश्वरमुखीज्ञात्वायःसाक्षात्तप
सामनुम् संसाधयतिशुद्धात्मासतस्यृषिरीरितःगुरुत्वान्मस्तकेचास्यन्यास
स्तत्परिकीर्तितःसर्वेषांमंत्रतत्वानांसाधनाच्छंदुच्यते अक्षरत्वात्पदत्वाच्चमुखे
च्छंदःसमीरितम् ऋषिच्छंदोपरिज्ञानात्तमंत्रःपलभाग्भवेत् दौर्बल्यंयाति-

पृ० ६७अ) मंत्राणांविनियोगमजानताम् इतिऋषिन्यासस्यावश्यकत्वंइतिभावःमंत्रशास्त्रेत
थाप्रोक्तंप्राप्तमंत्रेणधीमता यस्यमंत्रस्ययेन्यासाःकर्तव्याःशुद्धिमिच्छता जप
तर्पणहोमार्चाःसिद्धमंत्रकृतायुपि अंगन्यासादिभिःहीनानदा	फलान्य
मी न्यासान्समंतान्न्यसतःस्वदेहेत्रलोक्यमेतद्वशमेतिपुंसःपापानिसद्यःप्रश
मंप्रयांति त्रसंतिभूतानिसपन्नगानि आदौवृष्यादिविन्यासःकरन्यासमतःपर
म् यतोयद्यक्षरन्यासःपदन्यासशुतःपरम् यदीदिपदन्यासेप्यनुषजाते ओत्स
र्गिकक्रमोयंक्वचित्कल्पोक्तेनापिवाध्यते पुरश्चरणचंद्रिकायांच त-
त्तत्कल्पविशेषोक्तान्न्यामानन्यान्समाचरेत् क्रमदीपिकायांतु अंग-
न्यासंविधायृष्यादिन्यासुक्तः ध्यानस्वरूपमाह ध्यानंचात्मेष्टदेव
स्यमनसावेदनंमतम् यज्जीवव्रह्मणोरैक्यंसोहंस्यादितिवेदनम् तन्निर्गु
णंहृदंभोजंकर्णिकाकंसरान्वितम् स्वीयेष्टदेवतांतत्रध्यायेदागम-
देशिताम् एवंयद्वेदनेतत्तुमगुणंध्यानमुच्यते एवंध्यात्वातथात्मानं
पूजयेद्वाह्ययोगतः आत्माग्रतच्चतुष्कोणंषडस्रंचत्रिकाणके

पृ० ६७ब) सामान्यार्घजस्तेनैवकृत्वांगानिप्रपूजयेत् आग्नेयादिषुकोणेषुहृदाद्यं
गचतुष्टयं नेत्रमग्रेदिवास्वसुंमूलेनक्षालितंततः रेदिकायांप्रविन्यस्य
भालयेछंखमस्वताः साधारंस्थापयेद्विद्वान्वामतोवह्निमंडले वह्नि-
मंडलेत्रिकोणे तत्रगंधादिकंदेविप्रक्षिपेद्धृदयाणुना आदिपदात्पुष्पा
क्षतपरिग्रहःहृदयाणुनानमितिमंत्रेण अर्घस्वरूपमाह गंधपुष्पाक्ष
तिवकुशाग्रतिलसर्षपैः सदूर्वेसर्वदेवानांमर्घोयंपरिकीर्तिताःपुराण-
माह पूरयेद्विमलपाथसास्रधीरपरिक्षरैःप्रतिगतैःशिरोंतकैः अक्ष
रैर्मातृकाक्षरैःप्रतिगतैर्विमलोमस्थैःशिरोंतगैःस्वाहांतगैः अंका-
रांतैरपिकेचित् विलोममात्रकामंत्रपाठानंतरंमूलमंत्रोपिपठनीयाः
इत्यपिकेचित् तत्रतीर्थमनुनाभिवाहयेत्तीर्थमुष्णरुचिमंडलांततः

पृ० ६८अ) स्वीयहृत्कमलतोहरिंतथागायिनींतदुपरिप्रदर्शयेत् तज्जलंनमंत्रवीक्षि
तंवर्णसमवगुण्ठादोत्पूजामूलमंत्रसकलीकृतंन्यसेदंगकैश्चकलयेद्विशेस
तेःनयनमंत्रवीक्षितंवौषडितिमंत्रवीक्षितं वर्मणाहुमितिमंत्रेण तीर्थावाह
नंमंकुशमुद्रया तदुक्तंगौतमीये तीर्थमावाहयेद्विद्वान्मुद्रयांकुशसंज्ञया
प्राकप्रदर्शितोयंतीर्थमंत्रःसकलीकृतमभिमंत्रितम् तथाचशारदायाम्
मूलमंत्रंजपेत्सृष्ट्वाजपेत्तस्यांगमंत्रवित् धेनुमुद्रयामृतींकृत्यसकलीक
रणं तदुक्तं अमृतीकरणंकृत्वाचिंतयेदिष्टदेवताम् अंगन्यासेनस-
कलीकृत्यास्त्रेणदिशोदश अक्षतादियुतमच्युतीकृतंसंस्पृशंजपतिमं-
त्रमष्टमःमत्स्यमुद्रयाच्छाद्यजपेत् तदुक्तं अष्टकृत्वेजपेन्मूलमाच्छाद्यम
त्स्यमुद्रयेति दक्षिणेप्रोक्षिणेपात्रमादायाद्भिःपूरयेत् किंचिदर्घांषुसं

पृ० ६८ब) गृह्यप्रोक्षण्यंभसियोजयेत् प्रोक्षणीपात्रतोयेनतेनात्मानंत्रिवारतःप्रोक्ष्यप्रष्पा
दिकंचापिमूलेनप्रोक्षयेत्सुधीःदक्षिणे पूर्वस्थापितार्घस्यदक्षिणे प्रोक्षणं
चकरेणैवप्रोक्षयेन्निजमातत्रंततोमुनात्रिःकरेणंमनुनातथाखिलम् सा
धनंकुसुमचंदनादिकमिति पाद्यस्यचाचमनीयस्यमधुपर्कस्यचाप्यथ पा
त्राण्याधारयुक्तानिस्वर्णादिरचितानिच स्थापयेत्पुरतस्तानिपूरयेच्छास्त्रव
र्त्मना पाद्यादिपात्रस्थमाहअर्घस्योत्तरतःकार्यंपाद्यमाचमनीयकम् इतिवच
नात् स्वरूपाण्याह पाद्यंश्यामकदूर्वाब्जविष्णुकांताजलैःस्मृतम् जातीलवंग
कक्कोलवंगकक्कोलजलेराचमनीयकम् आज्यंदधिमधूमिश्रमधुपर्कःस
मीरितःपुनराचमनीयेकेवलजलेन तदुक्तंगोतमीये तेनैवमनुनाकुर्यादद्भि
राचमनीयकम् आज्यंदधिमधूमिश्रमधुपर्कःसमीरितः पुनराचमनीयंके
वलजलेन तदुक्तंगोतमीये तेनैवमनुनाकुर्यादद्भिराचमनीयकम् एकस्मि
न्नपिपात्रेवापाद्यादीनिप्रकल्पयेत् सर्वोपहारवस्तूनांमभावेभावयेद्धिया

पृ० ६९अ) सर्वोपहारिति उपहारविशेषाभावेमनसाकल्पनमितिपूजाप्रदीपःतच्चिंत्यंसामान्या
भावपरमितिनिष्कर्षःअथमानसपूजा अथमूर्धनिमूलचक्रमध्येनिजनाथंगणना
यकसमर्च्यन्यासनक्रमतश्चमूलमंत्रैर्जलगंधाक्षतपुष्पधूपदीपैःप्रयजेदथमूलमंत्र
तोयोनिजमूलेहृदयेध्रुवोश्चमध्ये त्रितयंस्मरतःस्मरेत्तदेकीकृतमानंदघनंतडि
ल्लताभम् तत्तेजोङ्गैःसावयवीकृत्यनिजनाथंगुरुंपीठमंत्रैःओंआधारशक्तयेनमःइत्या
दिमंत्रैःस्मरतःकामबीजेनेत्यर्थःततःसंपूज्जयेद्देवंगंधाद्यैःमूलमुच्चरन्पंचकृत्वापुनः
कुर्यात्पुष्पांजलिमनन्यधीःउत्तमांगेहृदाधारेपादसर्वांगकेक्रमात् अथवापाद्यंद-
त्त्वासमर्चयेद्गंधपूष्पाद्यैःतांबूलगीतनर्तनवायैः संतोष्यचुलकसलिलेन
व्रह्मापंणाख्यमनुनाकुर्यात्स्वात्मार्पणमंत्री अर्पणमस्तुअग्रेलिख्यते मा
नसपूजायांनैवेद्यदानंनास्ति विनानैवेयगंधाद्यैरुपमन्यत्समाचरेत् गुरुपदिष्ट
वीधिनाशषमन्यत्समापयेत् शेषंतत्तत्कल्पोक्तम् इतिमानसीपूजा वाह्य
पूजांप्रवक्ष्यामिमंत्रिणाओहितकाम्यया एवंदेहमयेपीठेचितयेदष्टदेवताम् मुद्राप्र

पृ० ६९ब) दर्श्यविधिवदर्घस्थापनमाचरेत् इतिवचनान् अर्घस्थापनमिदानींमेव तदनुष्टानंदी
क्षापल्लवेनुसंधेयम् शस्तंनिजैक्येनतथैवचक्रेचित्त्रेपटेवायजनंनभूमौ मोहाद
सौस्थंडिलगंयजेच्चेद्रश्येत्रिवर्गादपिसिद्धमेत्रः सालिग्रामेमनौयंत्रेमंडलेप्रति
मासुच नित्यंपूजाहरेःकार्यःनतुकेवलभूतलेः भूनिषेधस्तुमंडलातिरहित
भूमिपरःयंत्रस्यावश्यकत्वमाह आदौलिखेयंत्रराजंततत्कल्पोक्तलक्षणम् सौ
वर्ण्येरजतेताम्रेपीठेभूर्जपटेभुवि विनायंत्रेणचेत्पूजादेवतानप्रसीदति दुःखनि
र्यत्राणाद्यंत्रमित्याहुस्तंत्रवेदिनितिकुर्याद्यत्रमितिवचनाद्यंत्रस्यवश्यकत्वम् पी
टेश्रीखंडादिनिर्मितेअनुक्तकल्पेयंत्रकरणमाहवृहन्मत्स्यसूक्तेयंत्रंतुविलिखेत्पद्म
दलाष्टकसमन्वितम् षट्कोणकर्णिकंतत्रवेदद्वारोपशोभितमिति पंचायतन
दीक्षापक्षे पंचदेवतास्थाननियममाह शंभौमध्यगतेहरीतहरभूदेव्योहरौशं-
करेभास्येनामसुतारवौगणपतीशाजांबिकाः स्थापिताःदेव्यांविष्णुहरैकदंत
रवयोलंबोदरेजेश्वरेनार्याःशंकरभागतोतिशुभदाव्यस्तास्तुहानिष्पदाः शंकर
भागतःईशादितः तथाचोक्तंसमायामातृकायाम् पूर्वेसूर्यंप्रपूज्याथदक्षिणे
गणनायकम् ईश्वरंपश्चिमेदेशेउत्तरेविष्णुमर्चयेत् तस्माच्चतुर्दिशिक्रमवशान्नि

पृ० ७०अ) र्मायचक्रंशुभंसूर्यंहस्तिमुखंपरस्मरहरंगोपालमेनंतथा ध्यात्वाराध्यततोबहुविधैःपु
ष्पैश्चगंधादिभिर्नानादिव्यसुगंधमादेकफलैरुद्धामयेत्स्वेहृदि तथाचज्ञानमाला
याम् भवानींतुयदामध्येऐशान्यांमाधवंयजेत् आग्नेययांपार्वतीनाथंनैऋत्यांगणना
यकम् प्रद्योतनंतुवायव्यामाचर्यस्तुप्रपूजयेत् आत्मनःपुरतोभद्रोदेवतापुरतस्तथा
पूर्वाशेकल्पितामैषासर्वदेवार्चनेमताइतिदक्षिणामूर्तिसंहितायाम् देवाग्रेस्वस्यचा-
प्यग्रेप्राचीप्रोक्तागुरुक्रमेति उत्तराशामुखोदेवियदाचक्रंसमर्चयेत् उत्तराशातदादेविपूर्वा
शैवेनसंशयः ईशानकोणंदेवीशितदाग्रेयंनसंशयः पश्चिमाभिमुखोमंत्रीयदाच-
क्रंसमुद्धरेत् पश्चिमाशातदाज्ञेयापूर्वाशैवनसंशयःवायुकोणंतदाज्ञेयमीशानंराक्ष
संमतम् दक्षिणाभिमुखोमंत्रीयदाचक्रंसमुद्धरेत् पूर्वाशैवतदासादिग्रक्षःकोणंतुव
ह्निमत् अस्यार्थःविष्णुशिवदुर्गागणेशसूर्याणांमध्येयाइष्टदेवताः तासांमध्येपूज-
नीया तद्भिन्नचतुष्टयमीशानादिकोणचतुष्टयेषुपूजनीयम् यथा शंभौमध्य
गतेहरिःसूर्यःगणेशःदुर्गाइतिपूजनीया एवंविष्ण्वादिषुबोध्यम् पीठस्योत्तर-
स्यांगुरुपंक्तिः पूजनीयागुरुपंक्तिस्तुगुरुपरमगुरुपरमेष्टिगुरुपरापरगु
रवःपीठशक्तयः आधारशक्त्यादिज्ञानात्मन्यांताःपूज्याः

पृ० ७०ब) पूर्वोदिकेसरेषुमध्येचतत्तत्कल्पोक्तपीठशक्तीःसंपूज्याःमध्येपीठमनुयजेदिति
पूर्वादिदिङ्नियमस्तुपूज्यपूजकयोर्मध्येप्राचीतिकथ्यतेबुधैः तद्दक्षिणंदक्षिणः
स्यादुत्तरंचोत्तरंमतम् पृष्टतुपश्चिमंज्ञेयंसर्वत्रैवंप्रयोजयेदिति पूर्णायागेपू
जयेदित्यनुवृत्तौ मूलेनमूर्तिसंकल्पध्यात्वादेवंयथाविधि सावाह्यपूजयेत्तस्यां
मंत्रीमत्रस्यदेवताम् मूर्तिसंकल्पपीठोपरिस्थापयित्वाकल्पद्रुमच्छायायाः
संस्थितांमूर्तिध्यात्वामूलमुच्चार्यामुकमूर्तयेनमितिपूजयेत् मूलेनमूर्तिमिष्ट्वा
स्यांछायांयांकल्पशाखिनामितिवचनात् आवाहनप्रकारस्तुपूर्णायागे मूलाधा
रेस्फुरद्दीप्तेशिखाकारांशिवांस्मरेत् शारदायांच मूलमंत्रंसमुच्चार्यसुषुम्णावर्त्म
नासुधीः आनीयतेजःस्वस्थानान्नासिकारंध्रनिर्गतम् करस्थमातृकांभोजेचैत
न्यपुष्पसंचये संयोज्यव्रह्मरंध्रेणमूर्त्यामावाहयेत्सुधीः मातृकांभौजस्वरूपंतुशा
रदायाम् व्योमेर्दौरसनार्णकर्णिकमित्यादिरूपम् करस्थपुष्पनिचयंविभाव्य
मूर्त्यामारोपयेत् आवाह्यसंस्थापनंसन्निधानंसन्निरोधमनंतरम् सकलीकरणंप
श्चाद्विदध्यादवगुंठनम् अमृतीकरणंकृत्वाकुर्वीतपरमीकृतिम् क्रमादेतानिकु
र्वीत्समुद्राभिसमाहितःआवाहनादिरूपंसिद्धांतसारे अतेवाभिपूर्णस्यसत्त्वस्यै

पृ० ७१अ) वार्चनादिषुसदेवंसंमुखीभावमावाहनमितीरितम् शिवस्यावाहितस्यास्यविद्या
देहेन्नसंततम् स्थिरीकरणमुद्दिष्टंस्थापनंभक्तितोर्चने पूज्यांप्रपूज्यमानंतुगृ
हीत्वानुग्रहादिकम् कर्त्तुंसामर्थ्यमस्येहतत्सान्निध्यंप्रचक्ष्यते आसमाप्तेस्तुपू-
जायांसोन्निध्यंहिशिवस्ययत् ससन्निरोधुद्दिष्टोविभोरप्यस्यभक्तितः आनंदाय
तनंतत्त्वंसच्चिदानदलक्षणम् तदत्रसकलीव्याप्तंध्येयंस्यादवगुठनम् अवभि
न्नस्वभावानांयदभिन्नंप्रयोजनम् अंगानामंगिनासार्धसमृतिकरणंत्विदम् क्ष
मातस्यापराधानांविज्ञंयापरमीकृतिः सोमशम्भुनाप्येतदेवोक्तम् एवंसूरूपमा
वाहनादिविधेयम् अथोपचारान्कुर्वीत्मंत्रवित्तंत्रदेशितान् प्रयोजयेदर्चना
यामुपचारंस्तुषोडश आसनंस्वागतंचार्घ्यंपाद्यमाचमनीयकम् प्रधुपर्काचमनं
स्नानवसनाभरणानिच सुगंधसुमनोधूपदीपनैवेद्यवंदनम् अर्घाद्याःपंचपंचै
वगंधाद्याइतिभेदतः गंधादिभिर्निवेद्यांताःपूजापंचोपचारिका पंचोपचारा
नादौतांबूलावश्यकत्वव्यवहारास्तुभ्रममूलंकेवदुर्लभेउपचारेशुयत्कर्तव्यंतदा
ह उपचारेषुसर्वेषुयत्किंचिद्दुर्लभंभवेत् तत्सर्वंमनसाध्यात्वापुष्पक्षेपेणपूजयेत् तत्रतत्र
जलंदद्यादुपचारांतरांतरै देवतायाश्चिरःकुर्यात्कुसुमोपहितंसदा पूजाकालेदेवतायानोपरिभ्रामयेत्करम्

पृ० ७१ब) इतिपूजाप्रदीपःपुष्पदानेविशेषमाह पुष्पंवायदिवापत्त्रंनेष्टंतावदधोमुखम् दुः
खदंतत्समाख्यातंयथोत्पन्नंतथार्पणम् पुष्पंविसर्जयेद्देविमुद्रयाज्ञानसंख्य-
या अंगुष्टतर्जनीयोगाज्ञानमुद्रेयमीरिता तर्पणानिपुनःकुर्यात्त्रिवारंतत्त्वमुद्र-
या अंगुष्टानासिकाभ्यांतुतत्त्वमुद्रेयमीरिताइति सुंदररहस्यवृत्तौ अधोमुखंफ
लंनेष्टंपुष्पांजलिविधौनत इतिवचनादंजलिदाननियमोनास्तिः उपचारविधिं
वक्ष्येदत्त्वाचाथशुभासनम् स्वागतंकुशलप्रश्नंनिगदेदग्रतोगुरोः पाद्यंपादांवुजे
दद्याद्देवस्यहृदयानुनानमितिमंत्रेण स्वधामंत्रेणवदनेदद्यादाचमनीयकम् स्व
धामंत्रःस्वधेतिस्वरूपम् अर्घ्यंदिशेत्ततोमूर्ध्निशिरोमंत्रेणदैशिकःशिरोमंत्रःस्वा
हेतिमंत्रः सुधानुनाततःकुर्यान्मधुपर्कंमुखाम्वुजे अनुर्मंत्रःसुधानुःवमिति
मंत्रित्यर्थः तेनैवमनुनाकुर्यादद्भिराचमनीयकम् तेनैवमुधामनुनैवअर्घं
दत्त्वावापाद्यंदद्यात् तदाह क्रमदीपिकायाम् दत्वासनंस्वागनमित्युदीर्यतथा
र्घपाद्याचमनीयकानिदेयानीत्यादिश्रवणादिच्छादिकल्पितिभावः आचमनी
यंवारत्रयंदद्यात्तदुक्तंपूर्णायागे सुधेत्याचमनीयम् हित्रिवारंमुखपंकेजे मु
कुटोपरिपुष्पंचवौषडित्यर्पयेत्सुधीः इतिपूर्णायागवचनात् वौषडितिपुष्पदान

पृ० ७२अ) मितिश्रुतेः वस्तुतेवौषट्नमित्येवमंत्रःकेचित्तुसुधार्घादिदानेष्वपितथा तदुक्त
म् पाषांडाकुशे नमःस्वधाचस्वाहाचवौषडितिक्रमम् हृत्परःसरमुच्चार्यपाद्या
दीनिप्रकल्पयेत् तथाचार्घ्यंनमःइतिदामंत्रःकेचित्तत्सुधामंत्रेणवदनपू
तिवचनेसुधेतिपाठंकल्पयंति तच्चिंत्यम् गंधादिभिःकारयेत्स्नानंवाससीपरि-
धापयेत् दद्याद्दिव्योपवीतंचहाराद्याभरणैःसह अभ्यर्च्यदेवेगंधाद्यैरंगादीन्पूजये-
त्ततःअंगपूजाचेयंदेवताशरीरे तथाचशारदायाम् धूपादिदानानंतरमुक्तम् यथा
अंगादिलोकपालांतंयजेदावरणान्यपि अनंतरंमूलेपुष्पांजलित्रयंदत्वाप्रागिवपु
ष्पांजलिपंचकंतद्यादितिप्रदीपः वस्तुतस्तु ततःपुष्पांजलिंदत्वापरिवारार्चनंचरे
दितिराघवभट्टाइत्येत्रैववचनश्रुते संख्यावासादकाभावादिति अद्यावरणपूजा
तत्र केसरेष्वग्निकोणादिहृदयादीनिपूजयेत् नेत्रमग्रेदिशास्वस्त्रंध्यातव्यांग
देवताः तुषारस्फटिकश्यामनीलकृष्णारुणार्चिषः वरदाभयधारिण्याःप्रधा
नतनवःस्त्रियःएवंच आग्नेशासुरवायूनांदिक्षुचत्वार्युपक्रमातिति शंभुवच
नंशिवपूजाविषयमितिपूजाप्रदीपःकेसरेषुस्थानविशेषानुपदेशकल्पेषु उपदेशेतु
तत्रैवांगपूजा प्रणवादिचतुर्थ्यमंगानांनमुक्त्वानमोंतेनपूजयेत्यथाओंहृदयायनमःओंशिरसेस्वाहाइतिकेचित्कश्चित्तु

पृ० ७२ब) ओंहांहृदयायनमः ओंहींशिरसेस्वाहाषडदीर्घभाजाबीजेनंपूजामाहप्रधानतनव
इतिमुखदेवतायाःशरीरभूताइत्यर्थःपश्चादभ्यर्चनीयाःस्युःकेल्पोक्तवृत्तयःक्रमा
त् अंतेयजेलोकपालानमून्पारिषदान्विताम् इंद्रमग्नियमंरक्षोवरुणंपवनंविधुम्
ईशानंपन्नंगाधीशमतुर्ध्वंपितामहम् रक्षोनिऋतिवरुणयोर्मध्येऊर्ध्वंइंद्रेशानयो
र्मध्येऊर्ध्वंइंद्रेशानयोर्मध्येजात्यधिपितिभावप्रधाननिर्देशात्साधिपत्योपेतानित्यर्थो
लक्ष्यते तथाचसुराधिपतयेइंद्रायनमितिकेचित् चंद्रिकायांचपत्राधीश्वरवर्णास्त्र
परिवारांसंगतान् इंद्रादीन्नचर्येदित्युक्तम् पत्त्रंवाहनं कनककपिलनीलश्यामलश्वे
तधूम्रामलसितशुचिरक्तावर्णतोवासवाद्याः करकमलविराजत्सायुधादिव्यवेशा
विविधमणिगणस्रक्प्रस्फुरंतोरणाढ्याःतेषांवाहनान्याह ऐरावतस्तटामेषोमहि-
षःप्रेतसंज्ञकाः मकराख्योमृगपश्चादुरगोवृषभस्तथा कूर्मोहंसःक्रमादेषांवाह
नानिविदुर्वुधाः क्वचिदनंतरस्यरथोवहनमुक्तःस्वरूपमाह अथविकसितकिंशुका
भमग्निच्छगलगतंसितशक्तियुक्तहस्तं मणिमयमुकुटंयजेत्सुगधैःकुसुमवरैद्धृ
तवान्सुकुंडलंच इतिसारसमुच्चयवचनंस्थच्छागलपदस्यच्छागलोमेषितिटी
काकारः एवंस्मृतौच भगंदरजनकपापप्रायश्चित्तमेषीदाने देवानांयोमुखंहव्यवा

पृ० ७३अ) हनःसर्वपूजितःतस्यत्वंवाहनंपूज्यंदेवेशेंद्रैर्महर्षिभिरित्यादिमंत्रमुक्तवान् प्रसिद्धि
स्तुवह्नेःच्छगलवाहनत्वेनैवपूजामंत्रमाह तथाचपूर्णायागेइंद्रवज्रहस्तायसुरा-
धिपतयेपदम् सवाहनायपदंपश्चात्सपरिवारायेत्यपि नमोंतंचैवमन्येषांवाहवाहना
दिकमुद्धरेत् अन्येषामग्न्यादीनाम् वाहनादिकमित्यादिना स्वनामास्त्राधिपत्यप
रिग्रहसूचितःमंत्रोयथा इंद्रायवज्रहस्तायसुराधिपतयेसवाहनायसपरिवारायनम
इतिमंत्रः पूजायां एवमग्न्यादीनामपिमंत्रोवोधव्यःइतिकेचित् ग्रंथांतरस्वरसात्सांगाय
स्वायुधायेत्यादिप्रकारेणापियोजयंति पीतादिवर्णायेत्यपिकश्चित् एषांमंत्राण्याह दं
भोलिशक्त्यभिधदंडकृपाणपाशवंडांकुशाह्वयगदात्रिशिखारपद्माः अर्च्याबहिर्निज
स्वलक्षितमौलियुक्ताःस्वस्वायुधाभवसमुद्यतपाणिपद्माःदंभोलिर्वज्रःकृपणःख
ड्गःत्रिशिखात्रिशूलं एषांयथासंख्येनान्वयःनिजस्वलक्षितमौलियुक्ताइति
स्वंस्वकिरीटनिर्मितस्वस्वनामस्वायुधचिह्नाइत्यर्थः अथवाइद्रंस्यहस्तेवज्र-
मेवायुधमुभयेचेतिभावः केषांचिन्मतेवाद्युप्याप्युधः तदुक्तंपूर्णायागे
वायवेध्वजहस्तायप्राणाधिपतयेततः इतिपूर्णायागस्वरसादेयंवदंति
शक्तिगदेस्त्रीरूपेअत्रोत्तरेविदुःपूजनीयः (क्वचिदुत्तरदिक्पूजःकुवीरिति)

पृ० ७३ब) क्वचिदुत्तरदिक्पूजःकुवीरितिश्रवणात् तस्यवाहनंमनुष्याःअस्त्रंचदेतिभावःए
वंचधूपदीपदानांतरेमेवावरणपूजाभ्यदेवगंधाद्यैरंगादीन्पूजयेत्ततितिशारदा-
तिलकवचनात् आदिपदस्वरसाद्धूपदीपपरिग्रह तत्रप्रकारमाह अगुरूशीरगुग्गु
लशर्करामधुचादनैः धूपयेदाज्यसंमिश्रैर्नीचैर्देवस्यदैशिकितिशारदायाम् ग्रंथा
तरेपि शारांगारैर्घृतविलसितैर्जर्जरैःसंविकीर्णैर्गुग्गुल्वाद्यैर्घनपरिमलैवपमासा
द्यमंत्री दद्यान्नीचैर्दनुजमथनायापरेणाथदोष्णाघंटांगंधाक्षतसुकुसुमैरर्चितांवा
दयानः तत्तद्दीपंसुरभिघृतसंसिक्तकर्पूरवर्त्यादीप्तंदृष्ट्याप्रतिविषदधीःपद्मपर्यंत
मुच्चैःकृत्वादत्वास्तुतिमथविधायामंयित्वाथपाद्यंसार्घामंकल्पयतुविपुलस्वर्ण
पात्रेनिवेद्यम् नीचैर्देवस्याधःकृत्वादानमित्यर्थःअपरेणवामकरेणघंटांवादया
नितिश्रवणात् भूपदीपदानेपितद्वादनमवश्यकमितिभावः पद्मपर्यतमस्त-
कस्यपद्मपर्यंतदुच्चैरुच्चैर्दर्शनंद्वीपस्येत्यर्थःघृतेनेत्युपलक्षणम् तथाच वर्त्या-
कर्पूरगर्भिण्यासर्पिषातिलजेनवा आरोप्यदर्शयेद्वीधानुच्चैःसौरभशालिनःइति
श्रवणात् तैलस्याप्यभिधानात् नैवैद्यंदानमाह नैवेद्यंपुरतःकृत्वास्त्रेणप्रोक्ष्य
ओंकारेणतदुपरिपुष्पंनिक्षिपेत् तथाचोक्तं संस्थाप्यपुरतःप्रोक्षतारेणसुमनोन्यसेदि

पृ० ७४अ) तिप्रतिपत्तिप्रकारमाह वीतिहोत्रदयितांतमुच्चरन्मूलमंत्रमथनिक्षिपेज्जलम् अर्पये
त्तदमृतात्मकंहविर्दोः युजाचकुसुमंसमुद्धरेत् निवेदयामिदयितेजुषाणेदंहविर्ह
रे नैवेद्यार्पणमंत्रोयंसर्वाचामुनिजाख्यया वीतिहोत्रदयितेतिवीतिंहोत्रअग्निःत
स्यदयितास्वाहेत्यर्थः सर्वार्चासुसर्वदेवार्चासुनिजाग्न्यायातत्तद्देवतानाम्ना तथाचदु
हितिभावः अमृतोपस्तरणमसिस्वाहेत्याचमयेत्ततःग्रासमुद्रांवामदोष्णाविकचो
त्पलसन्निभाम् प्रदर्शयन्दक्षिणेनप्राणादीनांचदर्शयेत् प्राणापानव्यानोदानस
मानाःक्रमाच्चतुर्थ्यायुक्ताःउच्चारणीयाःक्रमशोवह्निजायायुतास्तथापानीयम
मृतीकृत्यमुद्रयाधेनुसंख्यायाचूलकोदकममृतापिधानमसिठद्वयम् अनेनदेव
ताहस्तेदत्त्वाचाथविचिंतयेत् आचारात्पुनराचमनीयमपिततोघृतादिसंदीप्तान्पिष्ट
कादिविनिर्मितान् पारावतभ्रमाकारानुच्चैदीपात्प्रदर्शयेत् आरातिकमिदंप्रोक्तं
घंटावादनपूर्वकम् गतसारंतुनैवेद्यंनतश्चैतत्समुद्धरेत् ऐशान्यांतद्भुजेदत्त्वा
किंचित्स्थानंविशोधयेत् तद्भुजेदेवतोच्छिष्टभुजेस्थानविशोधनम् उच्छि
ष्टभोजनेदातुंतेचविश्वक्सेनःस्मृतोविष्णुस्तेजश्चंडोविवस्वतः चंडेश्वरीतथा
शक्तेश्चंडेशःशंकरस्यच लंबोदरोगणपतेरमीह्युच्छिष्टभोजनः तांबू**

पृ० ७४ब) तांबूलकमभिसमर्प्यस्रवाद्यगीतनृत्तैःसुतृप्तमभिपूजयतात्पुरेव गंधादिभिष्णुप
रिवारमथार्घमस्मैदत्त्वाविधायकुसुमांजलिमादरेणस्तुत्वाप्रणम्यशिरसाचुलको
दकेनात्मानमर्पयंतु तच्चरणांव्जमूले इतेःपूर्वंप्राणवुद्धिदेहधर्मादिकारतः जा
ग्रत्स्वप्नषुप्त्यवस्थासुमनसावाचाकर्मणाहस्ताभ्यांपद्भ्यामुदरेणशिश्नायत्कृतंयदु
क्तंयत्स्मृतंतत्सर्वंव्रह्मार्पणेभवतुस्वाहा मांमदीयंचसकलंहरयेचसमर्पये पुनःपू
जाचगंधादिभिर्दीपांतेरुपचारैःपुनर्यजेदिति शारदायांतुपंचोपचारैनित्युक्तगंधा
दयोविवेद्यांतापूजापंचोपचारिकेति प्रसन्नाचेयमाख्यातासर्वदेवप्रसांदिने यथा
शक्तिजपंकृत्वातंजपंसर्वसंपदे दक्षिणेदेवहस्तेतुअर्पयेत्पूर्ववत्सुधीः अर्नणमं
त्रस्तु गुह्यातिगुह्येत्यादिरूपः यथाशक्तीति अत्तोत्तरसहस्रंवा दशवातदुक्तं
पूर्णापद्धतौ संख्यानुक्तौशतंसाष्टंसहस्रंवाजपादिषुइति पुष्पांजलिंपुनर्दत्त्वा
साहाष्टांगंप्रणमेन्मुहुः तथाचोक्तंविष्णुकल्पलतायां दोर्भ्यांचपद्मामंसाभ्यांमु
रसाशिरसा दृशामनसावचसाचेतिप्रणामांष्टांगीरितःबाहुभ्यामथजानुभ्यांव
चसाशिरसादृशापंचांगकाःप्रणामोयंपूजास्रप्रवराविमौअष्टांगुत्तमःप्रोक्तः
पंचांगोमध्यमःस्मृतःनदेवंपृष्टतःकृत्वाप्रणामंकृचिदचरेत् पश्चात्कृत्वातुयेदे

पृ० ७५अ) वंभ्रमित्वाप्रणमेन्नरःतस्यैहिकंफलंनास्तिनपरत्रदुरात्मनःभ्रांत्वाभ्रांत्वाचतुष्यार्थंयः
कृष्णंप्रणमेन्नरःअष्टांगप्रणिपातेनमुक्तिस्तस्यकरेस्थिता परिवारगणंसर्वमुपसं
हारमुद्रत्या तन्मूर्तावुपसंहृत्यदेवतांप्रीतमानसःक्षमस्वेतिविसृज्याथमंत्रेणव्याप
कंत्रिशःविधायदेवतांपश्चात्स्वीयहृत्सरसीरुहे सुषुम्णावर्त्मनापुष्पमाघ्रायोद्वा
सयेत्सुधीः एवंत निर्माल्यंशिरसाधार्यंसर्वागेष्वनुलेपनम् नैवेद्यंचोपभुंजीतद
त्त्वातद्भक्तिशालिनै ततोगुरोन्नमस्कारःएवंच देवतार्चनावशिष्टंयत्सलिलंशंख
मध्यगम् अग्नेलग्नंमनुष्याणांव्रह्महत्यांव्यपोहति एतान्यन्यानिपूजायांसाध
नानिबहून्यपि उत्तमानिचमध्यानिन्यूनानिविविधानिवै स्वस्थःसमर्थःकुर्वी
तेत्युत्तमैरेवसाधनैः मध्यमोमध्यमैरेवन्यूनोन्यूनैश्चसाधनैः आपयपिसमर्थो
पिन्यूनैरेवसमाचरेत् यथाशक्तियथान्यायंयथालोकाविगर्हितम् पूजांवि-
स्तरतःकर्तुंयोनशक्तिमानवः सिहांगेंद्रवज्राद्यैःपूजयेदिष्टदेवताम् अथ
वादेवतामंत्रंध्यात्वासम्यक्प्रपूजयेत् अथवामानसींकुर्यादात्मपूजामथापि
वाक्प्रपूजयेतथवाकेवलोवलांपूजांबाह्यांकुर्याद्विचक्षणः अर्चामात्रेसम
र्थश्चेद्दद्यादर्चनसाधनम् सपूज्यैवजपंकुर्यान्नमंत्रंकेवलंजपेदितिवचनात्पू

पृ० ७५ब) जायाआवश्यकत्वमितिपूजाप्रदीपः तच्चिंत्यंपूजातुनिर्जनेकार्यानकुर्याज्जन
सन्निधौकदाचिद्देहहानिस्तुनचव्यक्तिः कदाचनवरंपूजापरित्यानप्रकाश्याक
दाचनेति कुलचूडामणिवचनविरोधात् वस्तुतोधिकारिनियंत्रितमितिध्ये
यम् अथेदानींचपूजायामुक्तंयद्विहितंतथा निषिद्धंचापितत्सर्वमुच्यतेग्रंथ
वर्यके तदुक्तंयामले नाक्षतैरर्चायेद्विष्णुंनतुलस्याविनायकम् नदूर्वयार्च
येदुर्गांबिलपत्त्रैर्दिवाकरम् उन्मत्तमकापुष्पंचविष्णोर्वर्ज्यंसंदावुधैःएवंचगंधपु
ष्पाक्षतयवत्कशाग्रतिलसर्षपैःसामान्यःसर्वदेवानामर्घोयंपरिकीर्तितः इ
त्यादिप्राप्तस्याक्षतदानस्यनिषेधकमिति किंतु पुष्पाभावेजलेवापि दुर्वया
तंडुलेनच नित्यंपूजाप्रकर्त्तव्याभक्तिभावेनदैशिकैः इत्यादिनापुष्पाद्यंभावा
दिदेशप्राप्तस्यकेवलतंडुलदानस्यनिषेधकमितिभावः गौत्तमीयेनरक्तंजा
तुगृह्णीयाच्चंदनंरक्तपुष्पकम् विलपत्त्रैःप्रसूनैर्वानार्चयेद्देवकीसुतम् ग्रं
थांतरे देवीनांचार्कमंदारमादित्येतगरंतथा गणेशायचसूर्यायरक्तपुष्पमतिप्रि
यम् निषिद्धान्याह शिवेकुंदमदंतींचधूषींबंधूककतके जपांरक्तांत्रिसंध्येचमा
लतीरक्तचंदनम् रक्तवर्णंहयारिंहवर्वरांपरिवर्जयेत् तथाशुष्कैस्तुनार्चयेद्वि

पृ० ७६अ) ष्णुंपत्त्रैःपुष्पैःफलैरपि स्नात्वानीतैःपर्युषितैर्याचितैःकृष्णवर्णकैःस्नात्वानीतैर्म
ध्याह्नस्नानांतरमानीतैरितिसंप्रदायः स्वयंविकासितंपुष्पंस्वयंचपतितंभुवि वर्ज
येद्वृहतीपुष्पमगंधंचविशेषतःस्वयंविकसितंस्वयंहस्तेनविकासितमित्यर्थःत
था कालिकादौतथात्याज्यंविनाचण्यकपद्मकैः तथात्रिपत्त्रान्पूनकुसुमैर्नार्चये
त्तुकदाचन भूगतंचांगसंस्पृष्टैकेशकीटादिदूषितम् कुमुदंपटलंचैवशिरीषंप
रिवर्जयेत् भूगतंवर्जयेत्पुष्पंशेफालिंबहुलंविना छिन्नभिन्नेदोषाभावमाह
विलस्यखदिरस्यैवतथाधात्रीदलस्यच तमालस्यचपद्मस्यछिन्नभिन्नेनदुष्पति
तथानक्षत्त्रविद्यादौ वृहत्मत्स्यसूक्ते पुष्पंश्रेष्टंरक्तकोकंबंधूकंशतपत्त्रकम् व
र्बराद्वितयंचैवकर्णिकारद्वयेतथा बकसंधारचूतानिकरविरानिशस्यते म
लिकात्रितयंजातीक्षौमपुष्पंजयंतिका विलपुष्पंकुरवकंमुनिपुष्पंचकेस
रं वासंतीद्वितयंचैवकाशपुष्पंमनूवकम् दमनंचलंनगंचपूत्रीशेफालिकां
तथा सुगंधिश्वेतलौहित्यैःकुसुमैरर्चयेद्दलैःतथादेवीपूजासदाकार्याजल
जैःस्थलजैरपि विहितैरविहितैर्वापिभक्तियुक्तेनचेतसाराघवभट्टोपिस
र्वपुष्पैःसदापूजाविहिताविहितैरपिकर्तव्यासर्वदेवानांभक्तियोगोत्रकारणंतथाचोक्तंभविष्ये

पृ० ७६ब) अलाभेनतुपुष्पाणांपत्राण्यपिनिवेदयेत् पत्त्राणामप्यलाभेनफलान्यपिनि-
वेदयेत् फलन्यासस्यलाभेतुतृणगुल्मौषधीरपि ओषधीनामलाभेतुजल
मात्रंनिवेदयेत् जलाभावेतुभावेनभक्त्यासपूजितोभवेत् इतिएतद्वचनद्व
यमभावेत्यंतभक्तिविषयम् तथाकालीतंत्रे अपामार्गौस्तुभृङ्गैस्तुसुगंधेश्वेत
लोहितै अनाश्वग्रंथगौरवभयान्नलिखितमितिसंक्षेपैः इतिश्रीआगमकल्प
लतायांसप्तमःफटलः ओंनमःशिवाय श्रीपरव्रह्मणेनमः अथसंक्षेपतःसर्व
देवानांनित्यपूजा तदुक्तंयामले आदावृष्यादिभिर्न्यासःकरशुद्धिस्तुतत्परम्
अंगादिव्यापकव्यासोहृदादिन्यासेवच तालत्रयंचविग्बंधः प्राणायामस्ततः
परम् ध्यानंपूजाजपेच्चेतिसर्वतंत्रेष्वयंक्रमः पूजातुमूलदेवताएव अथपूजो
यमुक्तासनमुद्रालक्षणानिजानूर्वोरंतरेकृत्वासम्यष्ट्यदतलेउभे ऋजुकायो
विशेद्योगीस्वस्तिकंतदुदीरितम् वामोरूपरिदक्षिणंचचरणंसंस्थाप्यवासंपुन
र्दक्षोरूपरिपश्चिमेनविधिनाधृत्वाकराभ्यांदृढम् अङ्गुष्टहृदयेनिधायचिवुकं
नासाग्रमालोकयेदेतद्व्याधिवि एकारियमिनांपद्मासनंप्रोच्यते अथमुद्राःप्र
वक्ष्यामिसर्वतंत्रेषुगोपिताः याभिर्विरचिताभिस्तुमोदंतेसर्वदेवतादक्षिणांगुष्ट

पृ० ७७अ) तर्जन्यावग्रलग्नेपराङ्गुली प्रसार्यसंहतोत्तानाएषाव्याख्यानमुद्रिकादक्षांगुष्टंपरो
गुष्टेतिप्त्वाहस्तद्वयेनतु सावकाशा मेकमुष्टिकुर्यात्साकुंभमुद्रिका अधोंगु-
ष्ठाखलुमुष्टिःशिखायांकरद्वंद्वांगुलयोर्वर्मणिस्युः नाराचमुष्ट्युहुतवाहुयुग्म
कांगुष्टतर्जन्युदितोध्वनिश्च विश्वग्विभक्तःकथितस्त्रिमुद्रायत्राक्षिणीतर्जनि
मध्यमेस्तःनैत्रद्वयंत्रभवेदनामाषडंगमुद्राकथितायथावत् अंजल्याख्यनमु-
द्रास्याद्वामदेवाभिधाचसा कनिष्टांगुष्टकौसक्तौकरयोरितितरेतरम् तर्जनीमध्य
मानामासंहताभुग्नवर्जिता मुद्रैषागालिनीप्रोक्ताशंखस्योपरिचालितेति शंख
स्योपरिचालितासतीगालिन्याख्यांलभतेइत्युक्तः ऋज्बीचमध्यमांकृत्वातर्जनीम
ध्यपर्वणि संयोज्याकुंचयेत्किंचिन्भद्रेषांकुशसंज्ञिता वामांगुष्टंतुबध्नीयाद्दक्षिणे
नतुमुष्टिना कृत्वोंतानांततोमुष्टिमंगुष्टंतुप्रमारयेत् वामांगुलिस्तथाश्लि
ष्टाः संयुक्ताः स्वप्रसारिताः दक्षिणांगुष्टसंश्लिष्टामुद्रैषाशंखसंज्ञया
मिथःकनिष्टकेबद्धातर्जनीभ्यामनामिके अनामिकोर्ध्वसंश्लिष्टदीर्घम
ध्यमयोरधः अंगुष्टाग्रद्वयंन्यसेद्योनिप्रदेयमीरिता अन्योन्याभिमुखा
श्लिष्टकनिष्टानामिकेपुनः (तथैवतर्जनीमध्याधेनुमुद्रासमीरिता

पृ० ७७ब) तथैवतर्जनीमध्याधेनुमुद्रासमीरिताधोमुखेदक्षहस्तेतादृशंवामहस्तकम्
धारयेन्मत्स्यमुद्रेयमर्चनेस्थापनेमता हस्ताभ्यांमंजलिंबद्धानासिकामूलप
र्वणोः आंगुष्टौनिक्षिपेत्सेयंमुद्रात्वावाहनीमता आवाहनोसमाख्यातामुद्रादै
शिकसत्तमेतिवचनादधोमुखीत्वियंचेत्स्यात्स्नापनीमुद्रिकाभवेत् तत्सृष्ट्यांगुष्ट
मुष्टोस्तुसंयोगात्सन्निधोपनी अंगतांतःप्रवेशितांगुष्टासैवसंरोधिनीमता उत्तान
मुष्टियुगलासंमुखीकरणीमता देवतांगोषडंगानांन्यासःस्यात्सकलीकृतिः
तथाचषडंगमुद्रैवसकलीकृतिः गतथाषडंगमुद्रैवसकलीकरणमुद्रेति
तात्पर्यम् चान्यथा मुद्राप्रकारणेतत्स्वरूषाभिधानमतांतरं सव्यहस्तकृतामुष्टि
र्दीर्घायोमुखतर्जनी  अवगुठनमुद्रेयमभितोभ्रामितासती अन्योन्याभिमुखी
इत्यादिनाधेनुमुद्राउक्तामृतीकरणंकुर्यात्तयासाधकसत्तमः अन्योन्यग्रविता
ङ्गुष्टाप्रसारितपरांगुलिःमहामुद्रेयमुदितापरमीकरणेवुधैःप्रयोजयेदिनांमुद्रां
देवताह्वानकर्मणिअधःकृतोदक्षहस्तःप्रसृतोवरमुद्रि ऊर्ध्वोकृतोवामहस्तःप्र
मृतोभयमुद्रिका हस्तौतुसंमुखौकृत्वासंलग्नौसंप्रसारितौ कनिष्टांगुष्टकौ
सक्तौमुद्रैषाचक्रसंज्ञका स्पृशेत्कनिष्टोपकनिष्टकेद्वेस्वांगुष्टमूर्ध्वोप्रथमेहमु

पृ० ७८अ) द्रातथापरातर्जनिमध्यमेस्यादनामिकामध्यमिकेचमध्यानामिकातर्जनिमध्य
मास्योत्तद्वच्चतुर्थीसकमिष्टिकास्ताः स्यात्पंचमीमध्यमतःप्रदिष्टाप्राणादिमुद्रा
निजमंत्रयुक्ता अधोमुखंवामहस्तमूर्ध्वास्यंदक्षहस्तकम् क्षिप्तांगुलीभिरगुली
भिरंगुलीभिः संग्रथ्यपरिवर्तयेत् एषासंहारमुद्रास्याद्विसर्जनविधौमता वक्ष्मैह
मुपचाराणांमुद्राःतंत्रेषुदेशिताः प्रसारयेदुभौहस्तौविद्वेषोविनियोजितौ अगु
ल्योविस्तृताःकार्यामध्येंगुष्टौतुविन्यसेत् देवस्यामनुविन्यासेपद्ममुद्रांप्रदर्शयेत्
ईषन्नम्राङ्गुलिर्दक्षसंयोज्यांगुष्टकंवरम् स्वागतस्वस्तिकामुद्रामध्यामूलागतां
गुलिः उपचारेस्वागतेतुप्रयोक्तव्याविपश्चिता स्वस्तिमुद्राद्विहस्तोतुमुद्रात्वर्घस्य
कीर्तिता तौचप्रसारितौहस्तौपाद्यमुद्राप्रकीर्तिता देशिनीमूलगांगुष्टादक्षिणा
धःकनीयसीम् प्रसार्यामध्यमास्तिस्रोमुद्राचामेप्रकीर्तिता संयुक्तानामिकां
गुष्टौतिस्रोन्याःसुप्रसारिताः मधुपर्केतुसामुद्रासंकल्पकलशंकरेकृत्वामु-
ष्टिंतथास्नानेमध्यमांगुष्टकौमता अन्याःप्रसारितास्तिस्रोमुद्रावस्रस्यकीर्ति
ताः कनिष्टांगुष्टकौलाग्नौतिस्रोप्यन्याःप्रसारिताः यज्ञोपवीतमुद्रेयं
कथितामंत्रपारगैः मधुपर्कासमुत्थानामुद्रालंकरणीमता

पृ० ७८ब) मुक्तानिनामिकामुष्टिर्गंधमुद्रेतिकीर्तिता उक्तिताधौमुखीमध्यावद्धांगुष्टायदी
रिता पुष्पमुद्रातथाख्यातापुष्पदानविवर्धिनी अंगुष्टतर्जनीलग्नातिस्रःसंकुचि
ताःपराः मुद्राधूपप्रदानेस्याद्देवानांतुष्टिकारिणी उत्तानापोष्पिकीमुद्रादेवमुद्रेति
गीयते पंचांगुल्यग्रसंयुक्ताप्रोक्तितोर्ध्वमुखीयदि त्रिधानिबद्धामुद्रेयंनैवेद्यस्यप्र
कीर्तिता मध्यमानामिकांगुष्टाःसंलग्नाग्राधोमुखाः अन्याःप्रसारितांगुल्योगो
मुखीसाप्रकीर्तिता त्यक्तप्रदेशिनीमुष्टिःसूचीमुद्रेतिकीर्तिता रक्षामुद्रेतिसैवोक्ता
समंताद्भ्रमणंयदि द्वौकरौपृष्टसंलग्नौभ्रामयेद्ग्रथितांगुलीः कोटिकेतिसमाख्या
ताप्रणामेताप्रदर्शयेत् देशिन्यंगुष्टयोर्मध्येदत्वांगुलिचतुष्टयम् विधायसंपुटी
कृत्वालग्नांगुष्टोसमुत्सृतौ कुंभमुद्रेदृशीशस्यहृल्लेखाकच्छपीमता प्रसार्यद-
क्षिणंहस्तंकनिष्टाद्यग्रिमांगुली क्रमादाकुंचयेदोर्घंमुद्रासंहारिणीमता मिथः
पृष्टार्पितौहस्तावन्योन्यग्रथितांगुली कृत्वावद्धापरावृत्यनत्वासास्यात्क्रमापणी
इतिश्रीआगमकल्पलतायामष्टःमेःपटलः ओंनमःशिवाय ओंपुरश्चर्यांप्रवक्ष्यामि
मंत्रिणांसिद्धिदायिनीम् यस्याविज्ञानमात्रेणसर्वसिद्धीश्वरोभवेत् पुरश्चरणसंप-
न्नोमंत्रोहिफलदायकः किंहोमैःकिंजपश्चैवकिंमंत्रन्यासविस्तरैः रहस्यानाचमंत्रा

पृ० ७९अ) णांयदिनस्यात्पुरस्त्रिया पुरस्त्रियामंत्राणांप्रधानंजीवमुच्यतेजीवहीनोयथादेहीस
र्वकर्मविवर्जितः पुरश्चारणहीनोहितथामंत्रःप्रकीर्तितः तस्मादादौपुरश्चर्यांकृत्वा
साधकसत्तमः प्रयोगंतुततःकुर्यात्सर्वंसाधकदुर्लभम् लब्धातुसद्गुरोर्विद्यांपुर
श्चर्यासमाचरेत्तथाचतारारहस्यवृत्तौ मंत्रंनीत्वागुरोःपार्श्वेगुरुभक्तिपरायणः
मंत्रश्रोत्रास्यहृन्नेत्रप्राणान्विज्ञायतत्त्वतः यत्नाच्चकीलकंज्ञात्वाकुर्यान्मंत्रपुरस्क्रि
याम् मंत्राणांप्रणवःश्रोत्रंमुखंरेफःप्रकीर्त्तितम् स्वराश्चचक्षुषीज्ञेयामंत्रविद्भिरनं
तरम् अतिरिक्ताश्चयेवर्णाहृदयंपरिकीर्तितम् तथाच जपहोमतर्पणाभिषेक
व्राह्मणभोजनम् पंचाङ्गोपासनंलोकेपुरश्चरणमिष्यते यत्रजपहोमादौसंख्या
नोष्कातत्राष्टसहस्रसंख्यात् तदुक्तंवाराहीतंत्रेयेषांजपेचहोमेवसंख्यानोक्तामनी
षिभिःतेषामष्टसहस्राणिसंख्यास्याज्जपहोमयोः सहस्रमष्टौजुहुयाल्लक्षजा
पेप्रकीर्त्तयेदित्युत्तादलेपाठःयस्मिंश्चनिगमेनैवमंत्रेसंख्याविधीयते तत्रसर्वत्र
मंत्राणांसंख्यानृद्धिःयुगक्रमात् कल्पोक्तैवकृतेसंख्यात्रेतायांद्विगुणंभवेत्
द्वापरेत्रिगुणासंख्याकलौसंख्याचतुर्गुणा तदुक्तंपूर्णापर्द्धतौ संख्यानुक्तौशतं
साष्टंसहस्रंवादशापिवेति जपस्थानमाह तदुक्तंयोगिनीहृदये पुण्यक्षेत्रंन-

पृ० ७९ब) दीतीरंगुहापर्वतमस्तकं तीर्थप्रदेशःसिंधूनांसंगमःपावनंवनम् उपानानि
विविक्तानिबिलमूलंतदंमिरेःतुलसीकाननंगोष्टंवृषशून्यःशिवालयःअ
श्वत्थामलकीमूलंगोशालाजलमध्यतः देवतायतनंकूलंसमुद्रस्यनिजं
गृहम् गुरूणांसन्निधानंचचित्तैकाग्रस्थलंतथा प्रेतभूम्यादिकंचैवतत्तत्क
ल्पप्रदर्शितम् दीपस्थानंसमाश्रित्यकृतंकर्मशुभावहम् चतुरश्रांभुवंकृत्वा
कोष्टानांनवकंलिखेत् पूर्वादिकोष्टेविलिखेत्सप्तवर्गाननुक्रमात् लक्षमी
शेसुरान्युग्मक्रमाच्चैवलिखेत्ततः दिक्षुपूर्वादितोयत्रक्षेत्त्राख्यायक्षरंस्थितम्
मुखंतस्यतुजानीयाद्धस्तावुभयतःस्थितौ कोष्टेकुक्षेउभेपादौद्वेशिष्टंपुच्छमी
रितम् क्रमेणानेनविभजेन्मध्यस्थमपिसाधकः मुखस्थोलभतेसिद्धिकर-
स्थःस्वल्पजीवनः उदासीनःकुक्षिसंस्थःपादस्थोदुःखमाप्नुयात् पुच्छस्थः
पीद्यतेमंत्रीवंधनोच्चाटनादिभिःकूर्मचक्रमिदंप्रोक्तंमंत्राणांसिद्धिसाधनम्
अट्टाट्टकेशक्तिपीठेक्षत्त्रंतीर्थेषुवापुनःअरण्येपर्वतेदेशेकूर्मचक्रंनचिंतयेत् अ
ज्ञातनामवास्तौचतत्रनामप्रकल्पयेत् सप्तवर्गेति कचटतपाःपंचवर्गाःयलर
वशेषसहेतिद्वोवर्गोःएवंसप्तवर्गाभवंति लक्षमितिस्वरूपम् ईशेऐशान्यांदिशि

पृ० ८०अ) लिखेदित्यर्थः मध्येमध्यकोष्टमपिनरा धाकृत्वाष्टसुकोष्टेषुअकारादिद्वौद्वौ
स्वरोलिखेत् मध्येमूलमंत्रंलिखेत् अथवान्यप्रकारेणपुरश्चरणमिष्यते तदुक्तं
वीरतंत्रे अष्टम्यांचचतुर्दश्यांपक्षयोरुभयोरुभयोरपि कृष्णपक्षेविशेषेणसा
धयेद्वीरसाधनम् तत्सार्धप्रहरेयामेगतेचसुरसुंददरि शवंवाथचितांवापिनी
त्वागत्वायथासुखम् साधयेत्स्वहितंमंत्रीमंत्रध्यानपरायणः भयंचैवनकर्तव्यं
हास्यंतत्रविवर्जयेत् चतुर्दिशंननिरीक्षेन्मंत्रमेतत्समव्यसेत् पूजाद्रव्यंप्रवक्ष्या
मिनानातंत्रानुसारतः सामिषान्नंगुडछागंमधूपायमपिष्टकं नानापुष्पंचनै
वेद्यंस्वस्वकल्पोक्तसाधितम् चित्तास्थानंसमानीयबंधुभिःशस्त्रपाणिभिःसमा
नशीलसंपन्नैःसाधकोनिर्भयःशुचिःतथाच योगिनीहृदयेबल्यर्थंसामिषा
न्नंचगुडछागंतथामधु पिष्टकंपरमान्नंचपयोमूलंफलंतथा सप्तरात्रिंब-
लिंदत्वाचतुष्पात्रंचतुर्दिशि पात्रत्रयंसचसव्येस्थापयेन्मनुनासदास्वगुरुंध्रातृवर्गंवा
व्राह्मणान्वापिसुव्रतान् स्वहृदानपिरक्षार्थंकियडूरेनिवेशयेत् चितायालक्षणंवक्ष्येस
र्वसिद्धिप्रदायकम् तदुक्तंयामले असंस्कृताचिताग्राह्यानतुसंस्कारसंस्कृतेतिसाधकंतु
प्रवक्ष्यामिपूर्वोक्तंभैरवेनतु महासाहसिकश्चैवमहाबलपराक्रमःदयालुस्वच्छहृदयःसर्वप्राणिहितेरतः

पृ० ८०ब) एवंविधगुणोपेतःकुर्याच्चचितिसाधनम् संकल्पंप्रथमंकुर्यात्स्वस्तिवाचनपू
र्वकम् सामान्यार्घंविधायैवततःपूजांममारभेत् वस्त्रालंकारभूषाद्यैभूषितः
पूर्वदिङ्मुखःसंकल्पोयथा ओंअद्येत्यामुकगोत्रःश्रीअमुकदेवशर्माष्मशा
नसाधनमहंकरिष्ये इतिसंकल्प अस्त्रांतमूलमंत्रेणयागभूमिंचशोधयेत्
मूलमंत्रेणहंकारांतमूलमंत्रेणध्यात्वागुरोःपादपद्मंगणेशंवटुकंतथायोगि-
नींमातृकांचैवक्षेत्त्रपालंतथैवच संपूज्यैवगृहंगच्छेद्वामपादपुरःसरम् अस्त्रमंत्र
ज्ञोरक्षामात्मनिकारयेत् वक्ष्यमाणेनमंत्रेणपुष्पांजलित्रयंक्षिपेत् मंत्रोयथा उक्तं
वीरतंत्रेयेचात्रसंस्थितादेवराक्षसाश्चभयानकाःपिशाचाःसिद्धयोपक्षागंधर्वाप्स
रसांगणाःयोगिन्योमातरोभूताःसर्वाश्चखेचरस्त्रियः सिद्धिदास्ताभवंत्यत्रत
तथाचममरक्षकाः प्रणम्यमनुनानेनपुष्पांजलित्रयंक्षिपेत् श्मशानाधि-
पत्यंपश्चाद्भैरवंकालभैरवम् महाकालंयजेद्यत्नात्पूर्वादिदिक्चतुष्टये पाद्यादि
भिश्चसंपूज्यबलिंपश्चान्निवेदयेत् बलिदानप्रकारमाहयथापूर्वेश्मशानाधिपतिं
पंचोपचारैः संपूज्यअनेनबलिंदद्यात् यथा ओंहूंश्मशानाधिपिमंसामिषान्नंहूं
महाबलिंगृह्नगृह्णाययगृह्णापयविघ्ननिवारणंकुरुसिद्धिंममप्रयच्छस्वाहा

पृ० ८१अ) ततोदक्षिणस्याओपूर्ववद्भैरवंसंपूज्य ओंहूंभैरवभयानकश्मशानाधिपिमंसामि-
षान्नंहूंमहाबलिंगृह्णगृह्णाययगृह्णाययविघ्ननिवारणंकुरुसिद्धिंममप्रय
च्छस्वाहा ततःपश्चिमायांरूर्ववत्याद्यादिभिःकालभैरवंसंपूज्य ओंहूंकालभै
रवश्मशानाधिपिमंबलिमित्यादिनाबलिंदद्यात् ततुत्तरेपूर्ववत्पाद्यदिभिर्महा
कालंसंपूज्य ओंहूंमहाकालश्मशानाधिपिमंबलिंइत्यादिबलिंदद्यात् वि
तामध्येततोदद्याद्वलिंत्रयमनुत्तमम् कालरात्रिमहाकालिकालिकेचोरनिः-
स्वने गृहाणेमंबलिंमातर्देहिसाध्यमनुत्तमम् कालिकायैबलिंदत्वाभूत
नाथायदापयेत् हुशब्दांतेभूतनाथांतेश्मशानाधिपित्यपिप्राणवाद्ये-
नमनुनादापयेद्वलिमुत्तमम् ओंहुंभूतनाथश्मशानाधिपितिमंत्रः हुंश-
ब्दांतेसर्वगणनाथांतेचाधिपापश्मशानमस्तकंदत्वापूर्ववच्चसमुद्धरेत्
तारायेनबलिंदत्त्वापंचगव्येनसुंदरि अद्भिःसंप्रोक्षणंकृत्वापीतवस्त्रेलि-
खेन्नमः भूर्जेवावटपत्त्रेवातत्रपीठमनुंततः पीठमास्तीर्यतस्मिन्वैबद्ध
वीरासनंततः विरार्चनेनदेवेशिरक्षादिक्षुप्रकल्पयेत् अस्यार्थःपीत
वस्त्रादौतत्तत्कल्पोक्तपीठमंत्रंलिखित्वातदुपरिव्याजचर्माद्यामनंमास्ती-

पृ० ८१ब) र्यतदुपरिधीरासनक्रमेणोपविश्यविराछनमंत्रेणचतुर्दिक्षुरक्षांकुर्यात् वीराबन
मंत्रस्तु हूंहूंह्रींह्रींकालिकेघोरदंष्ट्रंप्रचंडेनायिकेदारयनहनअस्मिन्महाविघ्नं
छेदयछेदयस्वाहा हूंफट् अनेनमंत्रितंलोष्टंदशदिक्षुविनिक्षिपेत् यदिसाधको
भयविह्वलोभवतितदासर्वैःसुहृद्वर्गैःपरिरक्षणीयःततस्तु तत्तत्कल्पोक्तभूत
तशुद्ध्यादिन्यासजालंसमाप्येष्टदेवतांसंपूज्य संकल्पंकृत्वाइष्टदेवतांध्यायन्मंत्रं
जपेत् संकल्पस्तु ओंअद्येत्यादि अमुकगोत्रः श्रीअमुकदेवशर्मामुकमंत्रस्यसि
द्धिकामः अमुकमंत्रस्ये यत्संख्यजपमहंकरिष्येइतिसंकल्पेजपेत् जपनियम
स्तुएकाक्षरस्यमंत्रस्यदिक्सहस्रंजपंचरेत् द्व्यक्षरेअयुतार्धंचत्र्यक्षरेष्टसहस्रकम्
अतःपरंतुमंत्राणांगजाष्टकसहस्रकम् गजोष्टसंज्ञकःअष्टोत्तरसहस्रमित्यर्थः
यद्यसह्यभयंकर्णेनेत्रेवस्त्रेणबद्धयेत ततोर्धपत्रपर्यंतंयदिकिंचिन्नदृश्यते ज
यदुर्गाख्यमनुनासर्षपान्दिक्षुनिभियेत् ओंदुर्गेदुर्गेरक्षणिस्वाहा ओंतिलोसिसौ
मदैवत्योगोमवस्तृप्तिकारकः पित्रूणांसुखदातात्वंमर्त्यानोममरक्षकः इतिमंत्रंस
मुच्चार्यतिलान्दिक्षुविनिक्षिपेत् ईशानादिचतुर्दिक्ष्वितिशेषः ततःसप्तपदंगत्वा
पुनस्तत्रैवसंविशेत् पुनःस्वेष्टदेवतांध्यात्वासंपूज्यपुनःजपेत् यद्यागत्यवरंगृह्ण

पृ० ८२अ) इतिवाक्यमुदीरयेत्तदातांकारयेत्सत्यंमंत्रीजपपरायणः ततःसत्यंकारयित्वाव
रयेद्वरमुत्तमम् जपादौबलिमाहृत्यजपांतेचबलिंहरेत् तथाचोक्तंयोगिनीहृद
ये जपांतेचबलिंदद्याद्देवतायैयथानिधि माहिषंच्छागलंवापिगृहीत्वावरमेव
च जपांतेजपमाश्वेवावलिंदेहीतिभाषते पिष्टकेनबलिंदद्यान्माहिषंच्छागमे
ववाबलिंचयवपिष्टकनिर्मितंधान्योद्भवंवाबलिंदद्यात् पुनर्यदिवरंदेहिकुंज
रंदेहियाचते दिनांतरेप्रदास्यामिप्रतिज्ञांश्रावयेत्ततः इतिप्रतिज्ञांसंगृह्यगृहंग-
च्छेद्यथासुखम् अपरेह्निततोदद्यात्पिष्टेननरकुंजरान् तथाचोक्तंकालिकापुरा
णे यवक्षोदमयंवापिशालिक्षोदमयेचवा चंद्रहासेनविधिवत्तत्तन्मंत्रेणघातये
त् चन्द्रहासेनखड्गेन समाप्यसाधनंदेविदक्षिणांविभवावयिगुरुवेगुरुपुत्रायतत्प
त्न्यैवानिवेदयेत् परेह्निनित्यक्रियांकृत्वापंचगव्यंपीत्वापिष्टकनिर्मितवलिंदद्यादनेन
येषांजमानोहतेगृह्णांतुइमंबलिं इतिवलिंदत्वापंचविंशतिभोजव्राह्मणान्भोजये
त् तथाचयोगिनीतंत्रे गथा परेह्निनित्यमाचार्यपंचगव्यंपिवेत्ततःव्राह्मणान्भो
जयेत्तत्रपंचविंशतिसंख्यकान् सप्तपंचविहीनान्वाक्रमेणैवदशावधि भुक्त्वाचबां
धवैःसार्धंनिवसेदुत्तमेस्थलेयदिनस्याद्विप्रभोज्यंतदानिर्धनतांव्रजेत्तेनचेत्रिधंनत्वंस्यात्तदादेवीप्रकुप्यति

पृ० ८२ब) त्रिरात्रंवातुषड्रात्रंनवरात्रंतुगोपयेत् स्त्रीशययांयदिगच्छेत्तुतदाव्याधिविनिर्दि
शेत् गीतंश्रुत्वातुवधिरोनिश्चक्षुःनृत्यदर्शनात् यदिवक्तिदिनेवाज्यंतदास्यमू
कताभवत् त्रिपंचदिवसंयावद्देहेदेवस्यसंस्थितिःनस्वीकुर्याद्गंधपुष्पंवहिर्या-
तियदातदा तदावस्त्रंपरित्यज्यधौतवस्त्रंचधारयेत् तथाचादमकल्पक्रमे
अथवक्ष्यामिसंक्षेपाद्वीरसाधनमुत्तमम् कृतेनदिवसैकेनसिद्धिंविंदतिमानवः
यष्टिप्रभृत्यस्त्रभिन्नंशूलविद्धंपयोमृतम् शवमानीयकर्तव्यंनग्राह्यंस्वेच्छयामृ
तम् रात्रौप्रथमयाम्यर्घेतत्रगच्छेत्समाहिताःपंचोपचारसामग्रीससुरांतत्रसंहरे
त् गुडार्द्रकरसेनैवसुरात्रव्राह्मणस्यच गौडीनेयाक्षत्त्रियेनामाध्वीवैश्योनतत्रतु
कदलीमधुसंमिश्रशणत्वक्सरसैःसुरा शूद्रेणात्रप्रदातव्यादातव्यंनैवसंस्पृशेत्
माषभक्तंचबल्यर्थंधूपदीपादिकंतथा तिलाःकुशाःसर्षपाश्चस्थापनीयाःप्रय
त्नतः ओंआधारशक्त्यैनमःइत्युच्चार्यासनेसमुपवेशयेत् भूतशुद्धिंततःप्राणंसं
यम्यमातृकांन्यसेत् अघोरस्यमुनिच्छंदोदेवतांगानिविन्यसेत् शिखांतेनैवबद्धा
ग्निप्राकारंबंधनंदिशः सुदर्शनेनवारक्षमुमाभ्यांवाप्रकल्पयेत् जयदुर्गाख्यमा
त्रेणसर्षपान्दिक्षुविक्षिपेत् ओंतिलोसिसोमदैवस्तृप्तिकारकः पितृणांस्वर्गदाता

पृ० ८३अ) त्वंमर्त्यानांममरक्षकः भूतप्रेतपिशाचानांविघ्नेषुशांतिकारकः इतिक्षिप्त्वातिलाना
त्मचतुर्दिक्षुशिवादितः कालभैरवनामानंमहाभैरवसज्ञकम् वटुभैरवभैरवोमाष
भक्तिबलिंदिशेत् ततःशवंक्षालयित्वास्नापयेच्चप्रयत्नतः यदिरक्ताक्तकस्त्विष्ठे
द्भैरवाश्चभयंभवेत् ऐलालवंगकर्पूरजातीखदिरसान्द्रकैःतांवूलतन्मुखेक्षिप्त्वाश
वंकुर्यादधोमुखम् स्थापयित्वाचतत्पृष्टंचंदनेनविलेपयेत् वाहुमूलातुकयुं
तंचतुरथंविभाव्यच मध्येपद्मंसमालिख्यदलाष्टकसंमन्वितम् ततश्चैणेयम
जिनंकंबलांतरितंन्यसेत् पूजाद्रव्यंसन्निधौचदूरेचोत्तरसाधकम् संस्थाप्यास
नमभ्यर्च्यतत्राश्वारोहवद्विशेत् कुशान्पादतलेदत्वाशवकेशान्प्रमार्ज्यच दृढंनि
बद्ध्यजुटिकांतत्तद्देवस्वरूपिणीम् तस्यांदेवंसुसंपूज्यपठेदुत्थायसंमुखे ओंवशे
भवदेवेशस्वकांममेष्टसिद्धिंदेहिवीरसिद्धिवतांवरबद्धाभवदेवेशिअमुकममे
ष्टसिद्धिंदेहिवीरसिद्धिकृतांवरे पट्टसूत्त्रस्यरज्जाथचरणौबधयेदृढम् ओंभी
मभीरुभयाभावभाव्यलोचनभावुक त्राहिमांदेवदेशदेवानामधिपाधिप इतिपादत
लेतस्यत्रिकोणंचक्रमुल्लिखेत् तेनोत्वात्वंनशक्नोतिशिवश्चनिश्चलोभवेत् उपविश्य
पुनस्त्यस्यवाहूनिःसार्यपार्शयोःहस्तयोःकुशमास्तीर्यपादौतत्रनिधापयेत् औष्ठौसंपुटकोकृत्वास्थिरचि

पृ० ८३ब) त्तास्थिरेद्रिया सदादेवंहृदिध्यात्वामौनीजपमथाभवेत् चलासताद्भयंनास्तिभयेजा
तेवदेत्ततःयत्प्रार्थयसिबलित्वेनदातव्यांकुंजरादिकम् दिनांतरेत्तदास्यामिस्वना
मकथयस्वमे इत्युक्तासंस्कृतोक्त्याचनिर्भयस्तुपुनजपेत् पुनश्चेन्मधुरंवक्तिवक्त
व्यंनियमेनवै ततःसत्यंकारयित्वावरंचप्रार्थयेत्ततःयदिसत्यंनकरोतिवरंवान
प्रयच्छति तदापुनर्जपेन्मंत्रेमेकाग्रयतमानसःसत्येकृतेवलंलव्धासंत्यजेत्तुजपा
दिकम् फलजातमितिज्ञात्वाजुटिकांमोचयेत्ततः शवंप्रक्ष्याल्यसंस्नाप्यबंधनं
मोचयत्पदे पादचक्रंमार्जयित्वापूजाद्रव्यंजलेक्षिपेत् शवंजलेथगर्तेवानिक्षि-
प्यस्नानमाचरेत् ततस्तुस्वगृहंगत्वाबलिदद्याद्दिनांतरे अग्रिमरात्रौयेषांदेवा
नांजयमानोहंतेगह्णंतुमयादत्तमिमंबलिं इतियैर्याचितानश्चनरकुंजकसू-
करान् दत्वामिष्टमयानेवकर्तव्यंसमुपोषणम् परेह्निनित्यमाचार्यपंचगव्यं
पिवेत्ततः व्राह्मणान्भोजयेत्तत्रपंचविंशतिसंख्यकान् पंचपंचविहिनत्वाक्र
मेणैवंदशावधि ततःस्नात्वाचभुंक्त्वाचनिवसेदुत्तमेस्थले यदिनस्याद्विप्रभोज्यं
तदानिर्धनंताव्रजेत् तेनचेन्निर्धनंत्वंस्यात्तदादेवःप्रकुप्यति त्रिरात्रंवाथषड्रीत्रं
नवरात्रंतुगोपयेत् स्त्रीशययांयदिगच्छेद्वैतदाव्याधिंविनिर्देशेत् गीतंश्रुत्वाथ

पृ० ८४अ) बधिरोतिश्चक्षुर्नृत्यदर्शनात् यदिवक्तिदीनवाक्यंतदास्यमूकताभवेत् पंचदशदि
नंयावद्देहेदेवस्यसंस्थितिः नस्वीकुर्याद्गंधपुष्पंबहिर्यातियदायदा तदावस्त्रंपरित्य
ज्यधोतवस्त्रंचंधारयेत् देवगोव्राह्मणांदीश्चप्रत्यहंस्पृशेच्छुचिः प्रातर्नित्यक्रियां
तेतुविलापत्रोदकंपिवेत् ततःस्नायात्तुगंगायांप्राप्तेषोडशवासरेस्वाहांतंमूल
मुच्चार्यतर्पणांतेनमःपादम् अनेनविधिनादेवंतर्पयेद्दैशिकोत्तमः तथाचमुंड
मालायाम् श्रीदेव्युवाच रहस्यातिरहस्यंमेपुरश्चर्याविधिंप्रभो वदस्वयदनुष्टानात्स
र्वकामाभवंतिहि श्रीईश्वरुवाच गृहीत्वासद्गुरोर्दीक्षांशुभेकालेदिवानिशि आरा
मोवैष्णवःप्रोक्तोमध्यमश्रैवदीक्षितः अनयादीक्षितोयोवैसेवपरमोगुरुः शक्तिक्षे
त्त्रेषुगंगायोनद्यांपर्वतमस्तके पवित्रेचस्थलेदेवियजेद्विद्यांप्रसाधयन् शक्तिक्षे
त्त्रेकामरूपादौ तत्रस्थित्वाजपेल्लक्षंसाक्षाद्देवीस्वरूपकः ततोभवतिविद्येगत्रैलो
क्यवशकारिणी चतुर्दशसहस्राणिसेवितेहिपदांवुजे ततोभवतिदेवेशितवपू
जारतःपुमान् कायेनमनसावाचास्ववर्णकशतादिभिः संतोष्यपरयाभक्त्यागुरुं
दीक्षांसमाश्रयेत् पूर्वोक्तस्थानमाश्रित्यजपपूजांसमाश्रयेत् प्रातःकालंसमा-
रभ्यजपेन्मध्यदिनावधि प्रथमेहनियज्जप्तंतज्जप्तव्यंदिनेदिने (न्यूनाधिकं

पृ० ८४ब) न्यूनाधिकंनजप्तव्यसमाप्तेःसदाजपेत् गतेप्रथमयामेतुतृतीयप्रहरावधि
निशायांचप्रजप्तव्यंरात्रिशेषेजपेन्नच हविष्यंभक्षयेद्रात्रौनकदाचिद्दिनेनच
लघ्वाहारंप्रकुवीतयुवतीपूजनेरतः भैक्ष्यंहविषंशाकादिविहितानिफलंप
यः मूलंसक्तुर्यवोत्पन्नोभक्ष्याण्येतानिमंत्रिणाम् तथाचवृहन्मत्स्यसूक्तेशा
कंमूलंभैक्ष्यंहरिष्यंसुक्तवोथवा अथवाक्षोभ्यान्नंस्यात्पुरश्चरणवृत्तये निषिद्धमा
ह मधुमांसंतथाक्षारलवणंतेलमेवच स्निग्धंपर्युषितंचैवनिस्नेहंकीटदूषित
म् कांचिकंगृंजनंबिलंकलंजंलसु नंतथा  मुसूरंकोद्रवंमाषंमंडूकंचणका
दिकम् तांबूलंकांस्यपात्रंचदिवाभोजनमेवच एवमादीनिचान्यानिजपकाले
विवर्जयेत् अन्यथाभोजनांतेषांसिद्धिंनाप्नोतिसाधकः गृंजनंमूलिकाकृत्तिर
क्तवर्णंगाजरितिप्रसिद्धिः मंडूकंमंडूवाइतियस्यप्रसिद्धिःकौद्रवंकोडितियस्यप्र
सिद्धिः स्वनारीमन्यनारींवापूजयेत्सर्वसु नाधमैसंगतिःकार्यासर्वप्राणिहितेरतः
यस्यायावांजपःप्रोक्तस्तद्दशोशमनुक्रमात् तत्तद्द्रव्यैर्जपस्यांतेहोमंकुर्याद्दिनेदि
ने होमस्यतुदशांशेवतर्पणंप्रोक्तमेवच तर्पणंतद्दशाशेनविप्रेंद्रान्युवतीकु-
लकन्यकाःसंभोजयेत्प्रीतियुतैःद्रव्यैर्नानाविधैःशुभैःतर्पणप्रकारमाह हंस

पृ० ८५अ) पारायणेतर्पणंतुप्रकुर्वीतपयसापायसेनवा आज्येनमधुनावापिसुरयामंत्रसाध
कःव्राह्मणैःक्षीत्त्रयैवैश्यैःशूद्रैरस्यायथाक्रमात् विनामांसेनमत्सेनमत्स्येनपुंश्वली
सेवनंविना नमंत्रसिद्धिर्भवतितस्माद्यतपरोभवेत् तथा मादनंसकलंवस्तुवर्जये
त्कनकादिकम् कनकंपातकीतस्माद्धर्मोवेदविदांवरःकालिकापुराणे व्राह्मण
स्तुसुरांदत्वाव्राह्मण्यादेवहीयते सुगात्ररुधिरंदत्त्वाआत्मवध्यमवाप्नुयात् एवंचा
सर्वसर्वत्रचरमजातिपरंपरम् चरमजातिपरंशूद्रजातिपरमित्यर्थः अन्येषांपात
कहेतुत्वात् तदुक्तंभैरवतंत्रे क्षीरेणव्राह्मणैस्तर्पाद्वतेननृपवंशजः माक्षिकैवैश्य
वंशैश्चासवैःशूद्रजातिभिःहोमादिशक्तौदेवेशिकुर्यात्तद्विगुणंजपम् यदिपूजा
द्यशक्तःस्याद्द्रव्याभावेनसुंदरिकेवलंजपमात्रेणपुरश्चर्याविधीयते दिव्योथयदि
वावीरोभुविस्यात्साधकोत्तमःस्वेच्छचारपरोभूत्वाएकांतेसर्वदाजपेत् दिव्यादिभावस्तु
भावचूडामणावनुसंधेयःमत्स्यमांसाद्यननेशक्तःकुर्यात्पुरस्क्रियाम् एकरात्रौश्मशाने
वाशवेवाप्रोढबालयोःमयोक्तंभैरवेकल्पेविधानंवरवर्णिनि हस्तमात्रनिखातेवा
मुंडेवाविजनेवने विराणांकथितंदेविमाधनंतुभुविदुष्करं कुमारीपूजनादेवपुरश्च-
र्याविधिःस्मृतःतथाचोक्तंगंधर्वतंत्रेकुमारिकाद्विवर्षाचत्रिमूर्तिनीचतुवर्षातुभवेत्कालीसप्तवर्षातुचं

पृ० ८५ब) डिका अष्टवर्षाशांभवीतुदुर्गातुनवभिःस्मृत्वादशवर्षासुभद्रेतिनामभिःपरि
कीर्त्तिता ओंमंत्राक्षरमयींलक्ष्मींमातृणांरूपधारिणीम् नवदुर्गात्मिकांसाक्षा
त्कन्यामावाहयाम्यहम् नानाजातिभवात्कन्यारूपयौवनसंयुताः अन्यतुप्रौढबा
लावापूजनीयायथाविधिः द्रव्यैःप्रियकरैःभक्ष्यभोज्यादिभिःशुभैःपूजयेत्परभावे
ननानारूपमनोहराः भगिनीकन्यकावापिदौहित्रीवाकुटुंबिनीमातृवर्ज्यंसदा
पूज्यानानाजातिसमुद्भवाः अथवान्यप्रकारेणपुरश्चरणमिष्यते सूर्योदयंसमा
रभ्ययावत्सूर्योदयंभवेत् तावज्जप्तेमहेशानिपुरश्चर्याविधीयते कृष्णाष्टमीस-
मारभ्ययावत्कृष्णाष्टमीभवेत् सहस्रसंख्यतप्तेनपुरश्चरणमिष्यते शुक्लांचतु
र्दशौप्राप्यनवम्यंतंमहोत्सवे अष्टमीनवमीरात्रौपूजांकुर्याद्विशेषतः दशम्यां
पारणंकुर्यान्मत्स्यमासांदिभिःप्रिये षट्सहस्रंजपेन्नित्यंभक्तिभावपरायणः
चतुर्दशींसमारभ्ययावदन्याचतुर्दशी तावज्जप्तेमहेशानिपुरश्चरणमिष्यते
केवलंजपमात्रेणमंत्राःसिद्धाभवंतिहि विनाहोमादिदानेनेविशेषात्पीठपूजने
योनिपीठंमहापीठंकामरूपंतथापरम् तयोरेकतरंपूज्यंरुद्रदेहवापरः अथवान्य
प्रकारेणपुरश्चरणमिष्यते शरत्कालेचतुर्थ्यादिनवम्यंतंविशेषतःभक्तितःपूजयित्वा

पृ० ८६अ) चतावद्रात्रौसहस्रकम् जपेदेकाकीविजनेकेवलंतिमिरालये अष्टम्यादिनवम्यंत
मुपवासपरोभवेत् अष्टम्यांसिद्धवेलायामष्टोत्तरलतायुतम् विप्रमंत्रीचविधिव
न्ताःसमभ्यर्च्ययत्नतःपूर्वोक्तकन्यामासाद्यजपपूजादिकंचरेत् केवलंकामदेवोसौ
जपादष्टौत्तराच्छतातष्टम्यांचचतुर्दश्यांनवम्यांचविशेषतः रात्रियोगेनदेवेशि
गत्वाचपितृकानने दिगंबरोमुक्तकेशोभूत्वाचसुरसुंदरि प्रजयेदयुतंमंत्रीदेव
तावतत्परः मंत्रसिद्धिर्भवेत्तस्यदेवपुत्रस्तुभूतले अथकप्रजपेद्विद्यांशून्यागारेच-
तुष्पथे राजद्वारेश्मशानेवासभवेत्साधकोत्तमः भौमावास्यांलिखित्वाचयोजये-
त्साधकोत्तमः मंत्रसिद्धिर्भवेत्तस्यचंडिकांतत्रपूजनात् कुजेवाशनिवारेवानरमुंडं
समाहृतम् पंचगव्येनमिलितंचंदनाद्यैर्विशेषतः निक्षिप्यभूमौहस्तार्धमानतो
निर्जनेवने एकाकीप्रजपेन्मंत्रींसभवेत्कल्पपादपः एकरात्रौजपेन्मंत्रमेकाकी
निर्जनेवंने सभवेत्साधकश्रेष्टोमहासिद्धीश्वरोभवेत्चितायांचजपन्मंत्रंमत्रसिद्धि
नसंशयःसभवेत्साधकश्रेष्टोदेवीपुत्रोनसंशयः इतिभैरवानंदसंहितायाम् सनत्कु
मारसंहितायां अथवान्यप्रकारेणपुरश्चरणमिष्यते चंद्रसूर्यग्रहेचैवग्रासावधिविमु-
क्तितःयावत्संख्यमनुंजप्त्वातावद्वोमादिकंचरेत् श्राद्धदानानुरोधेनयदिजाप्यंत्यजेन्नरः

पृ० ८६ब) सभवेद्देवताद्रोहीपितृन्सप्तनयत्यधः इतिसनत्कुमारसंहिता वचनेनप्रमेतपि
तृकस्यापिग्रहणेजपस्यावश्यकेत्वेस्मृत्युक्तबहुवचनव्याकेपापत्तेःतथाहिस
र्वस्वेनापिकर्तव्यंश्राद्धंवैराहुदर्शनेआकुर्वाणस्तुतच्छ्राद्धंपंकेगौरिवसीदति
तथाच विरुद्धधर्मसमवायेभूयमास्यात्सधर्मकत्वमितिजैमिनिसूत्रात् एवं य
यप्यदंतकःपूषायैष्टमन्तिमुदारुणम् अग्नींद्रेश्वरसामान्यात्तुंडलोत्रेविधीयते
इतिछंदोगपरिशिष्टीयात् स्मृतेबलवत्वेनसनत्कुमारीयस्यनिर्विषयापत्तिरिति
चेन्मैवमारव्धपंचमहापुरश्चरणमध्येपूर्वानुपतितसूर्यंग्रहणविषयत्वेनैवोप
पत्ते एवंचनिंद्यार्थवादेग्रहणश्राद्धस्यअवश्यकत्वेप्रतिनिधिद्वारातदितिअथभू-
तभैरवेयदुक्तंसारसर्वस्वेसर्वतंत्रेषुगोपितम् वीरसिद्ध्येर्विधानंतुदेवदेवेनशंभुना
यस्यविज्ञानमात्रेणमंदभाग्योपिसिद्ध्यति अहोरात्रेणकालेनहेलयासाधकोत्तमः 
मंत्रंनीत्वागुरोःपार्श्वेगुरुभक्तिपुरस्सरः मंत्रश्रोत्त्रास्यहृन्नेत्रप्राणान्विज्ञाययत्नतः
यत्नाश्चकौलकंज्ञात्वान्कुर्यान्मंत्रपुरस्क्रियाम् पुरश्चरणसंपन्नोवीरसिद्धिंसमाचरेत्
पुत्रदारधनस्नेहलोभमोहविवर्जितः मंत्रंवासाधयिष्यामिदेहंवापातयाम्यहं
प्रतिज्ञांमीदृशींकृत्वाबलिद्रव्यंसमाहरेत् यस्यमंत्रेयदुक्ततद्गृह्याशेषविधानतःस्त्री

पृ० ८७अ) वर्ज्यंपतितंवर्ज्यंकुष्टरोगादिनिंदितम् नदुर्भिक्षमृतंवृद्धंनपर्युषितमेववास्त्रीवर्ज्यं
पतितंकुष्टरोगादिनिन्दितम् नदुर्भिक्षमृतंवृद्धंनपर्युषितमेचा स्त्रीजनंचेदृशेरू
पवर्जितंपरिवर्जयेत् संस्थाप्यकुशशयययामुत्तानंदिव्यरूपिणम् कृतनित्यत्रियो
दिक्षुविदिक्षुपिचकीलयेत् यंत्रंलिखित्वावीरस्यललाटेभ्यर्च्यदेवताम् बलिदाने
नसंतोष्यशवस्यहृदिसंस्थितः बलिमाहमुंडमालायाम् केवलंबलिदानेनतुष्टाभ
वतिसुंदरी कथितंपूर्वमस्मभ्यंप्रकाशंकुरुशंकर श्रीशंकरुवाच अत्यंतगुह्यंदेवेशि
विधानंबलिपूजितम् कथयामिवरारोहेसुस्थिराभवसांप्रतम् दधिक्षीरंगुडंचा
न्नेपायसंशर्करान्वितम् पायसंक्षौद्रमात्रंवानारिकेलंसमोदकम् शशकंमेषखं
डंचसार्द्रकंसहशर्करम् रंभाफलंलडुकंचर्जितान्नंतुपीठकम् शालमात्स्यंच
पाठीनंशकुलंचवर्सतथा मद्गुरुंफलिषंदद्यान्मांसंमेषस्यसंततम् पक्षिमांसं
वरारोहेडिंबंनानासमुद्भवम् कृष्णभागंमेषमासंगोहिकाहरिणींतथा जलजेमत्स्य
मांसेचगंधकेमांसमेवच नानाव्यंजनदुग्धानिवंजनानिमधूनिच ईषद्दग्धंघृतेनाक्तं
निशायांदिवसेपिवा बलिंदद्याद्विशेषेणकृष्णपक्षेशुभेदिनेछागीदंतेभवेद्वाग्मीमत्स्यै
र्दत्तैःकविर्ध्रुवम् महिषेधनवृद्धिःस्यात्सर्वसिद्धिरनुत्तमा ललाटहस्तहृदयशिरोवक्षस्तुमध्यतः

पृ० ८७ब) छागीदंतेभवेद्वाग्मीमत्स्यैर्दत्तैःकविर्ध्रुवम् महिषेधनवृद्धिःस्यात्सर्वसिद्धिरनु
त्तमा ललाटहस्तहृदयशिरोवक्षस्तुमध्यतःस्वदहेद्रुधिरेदंतेवरदेहिवापरः
स्वरादानेनदेवेशिमहायोगीश्वरोभवेत् रात्रौप्रहरयामार्धेपूजार्थंबलिमाह
रेत् पंचोपचारद्रव्याणिससुराणिप्रयत्नतः गुडार्द्रकरसेनैवसुरात्रव्राह्मणस्यच
गौडीनेयाक्षत्त्रियेणमाध्वीवैश्येनतत्रतु कदलीफलसंमिश्रशाणत्वक्सरसैःसुराः
शूद्रेणात्रप्रदातव्यादेयावैनैवसंस्पृशेत् सुरातुत्रिनिधादेविधादेवीस्फाटिकीडा
किनीतथा काष्णिकीचात्रवैदानेधनवृद्धिरनुत्तमा डाकिनीदानमंत्रेणसर्ववश्यो
भवेद्ध्रुवम् कार्ष्णिकीसुरयादेवियोर्चयेत्परमेश्वरीम् गुटिकांजनस्तंभादिमार
णोच्चाटनादिभिः महासिद्धीश्वरोभूत्वावसत्कल्पायुतंदिवि अर्घेदत्तैमहेशानि
महासिद्धिरनुत्तमा रक्तचंदनविल्वादिजयाकुंमवज्जलैः अर्घंदद्यान्महेशानिसर्व
कामार्थसिद्धये जयाकुमारी सुशीतलजलैःवापिकस्तूरीकुंकुमान्वितैः मूल
मंत्रेणदेवेशिआकृष्यनिर्मयःशुचिः अर्घंदत्वाविशेषेणचर्क्रवातेनपूजितं कुमारी
पूजनंशक्तोनारीस्वप्नेपिनस्मरेत् ताप्रपात्रेकपालीवाश्मशानेकाष्टनिर्मिते श
निभौमदिनेवापिशरावेमृत्सुमुद्भवे स्वर्णेरोप्येथलेहिवाचक्रमर्च्येविधानतः यु

पृ० ८८अ) ष्पाण्यपितथादद्यादुक्तकृष्णसितानिच श्वेतंरक्तंजपापुष्पंकरवीरंतथाप्रिये डगरंमल्लि
काजातीमालतीयूथिकात दुस्थूराशाकबकुलश्वेतकृष्णापराजिताःबकपुष्पंबिल
पत्त्रंचण्यकंनागकेसरम् रगिकाझिविकाकांचीरक्तंयत्परिकीर्तितम् अर्कपुष्पं
जपापुष्पंबर्वरंचप्रियंवदे अष्टम्यांचप्रदानेनसंतुष्टातस्यपार्वती पद्मपुष्पेणर
क्तेनसंतुष्टाःसर्वदेवताःकृष्णंवायदिवाशुक्लंकालिकावरदाभवेत् श्मशानेदुस्त
रेणैनतुष्टाधूमावतीशिवा श्मशानजातपुष्पेणसंतुष्टापार्वतीशिवा आमलक्यास्तु
पत्त्रेणतुष्टापुष्पेणपार्वतिअष्टम्यांचचतुर्दश्यांनानापुष्पैःसमर्चयेत् श्मशानेरात्त्रि
शेषेवाशनिभौमदिनेनिशि पूजयित्वाविशेषेणसर्वसिद्धीश्वरोभवेत् बलिंदत्त्वाप्रय
त्नेनभूतशुद्धिंसमाचरेत् भूतशुद्धिततःकृत्वातुदेहेदेवीचनान्यचेताजपंचरेत् 
स्वतंत्रोक्तविधानेननदिशश्चानबलोकयत् नपश्येदद्भुतंकिंचिन्नभाषेतनचस्पृशे
त् अहोरात्रंजपंकुर्याद्यावत्प्रत्यर्कृतांव्रजेत् वदत्यागत्यचेष्टांवादेहस्फूर्तिकरो-
तिवा एतेनजायतेवीरसिद्धिदद्यात्ततोबलिम् देवतांस्वगुरुंनत्वाविस्मृत्य
हृदयेपुनः स्थापयेद्भोजयेद्विप्रांशवतोयेविनिक्षिपेत् ताराकालीमनो-

पृ० ८८ब) ताराकालीमनोनारीद्वारसिद्धिंसमाहरेत् अथासनविधिवक्ष्येसर्वतंत्रानुसा
रतः आसनेनविनासिद्धिंनविंदेयुःसुरापि स्तंभनंमोहनंचैववशिकारोथक
षर्णंमारणोचाटनचैवषट्कर्मसुयथाक्रमम् आसनंकुरुतेमंत्रीसर्वकामार्थ
सिद्धये तदुक्तंभैरवीतंत्रे मेषव्याघ्रगतोष्टवृक्षतुरगत्वस्तुषट्कर्मसु प्रत्येकंवि
विधासनानिक्रमिजतालाख्यसारंगजम् मोक्षंभोगदमासनंचकुरुतेऔर्णंतथा
चेलजंवैत्रंचैवमृगाजिनंशुभकरंसर्वंप्रणीतंवुधैः निषिद्धमाहभूमौभूपभयंकु
लक्षयकरंवंशासनंरोगदंकाष्टंचैवतथासनंप्रकुरुतेशैलंमहदुःखदम् वैत्त्रंप
ल्लवमृत्तिकासनयुतंत्रैणंचविद्वेषकृच्छेषंक्रैमिजमासनानिसकलंमोक्षादि
सिद्धिप्रदम् कृष्णाजिनेज्ञानसिद्धिःश्रीमोक्षौव्याघ्रचर्मणिचर्मासनेव्याधिनाश 
ऊर्णायांदुःखमोचनम् कुशासनेमंत्रसिद्धिःनात्रकार्याविचारणा काम्यार्थंकं 
बलंचैवसर्वार्थेरक्तकंबलम्स्वस्तिकादिक्रमेणेत्थंविशेत्तत्रनिरामयःस्वस्तिका 
दीनिवक्ष्यामिआसनानिविशेषतःस्वस्तिकंपद्मकंवीरंवज्रंचेतिचतुष्टयम् जपेप्र-
शस्तमेतेषुपूजितेपुनरादिमे तेषांतुलक्षणंवक्ष्येस्वस्तादीनांयथाक्रमम् जानू 
र्वोरंतरंकृत्वासम्यक्पादतलुभे ऋजुकायःसमासीनंःस्वस्तिकंतदुदाहृतम्  

पृ० ८९अ) वामोरूपरिविन्यस्यदक्षिणंचरणंवुधः वामंपुनःदक्षिणोरोव्युत्क्रमस्यविधानतः धृत्वा 
कराभ्यामंगुष्टेनिधायचिवुकंहृदि नासाग्रंवीक्षयेद्विद्वान्पग्रासनमिदंमतम् जपादा 
वेवमाख्यातंपद्मासनमिदंवुधैःवामोरौदक्षिणंपादंन्यसेद्वामंतथान्यतःएतावदेव 
निर्वर्त्त्यजपहोमादिकंचरेत् नारदीयेतथाप्राहनारायणमणौमुनिःउभाभ्यामूरु 
मूलाभ्यामग्रपादावुभावपि उपहारोप्यासीतपद्मंनामुदाहृतम् एकपादतथैक 
स्मिन्विन्यस्योरुणिसंस्थितं इतरस्मिंस्तथाचोरौवीरासनमुदाहृतम् मेढ्रादुपरिविन्य 
स्यसव्यगुल्फंतथोपरि गुल्फांतरचविन्यस्यवज्रामनमुदातम् अथमालाविधानंहि 
प्रवक्ष्यामिविशेषतःप्रथमतःकरमालामाहतत्राङ्गुलिजपंकुर्यान्नंगुष्टांगुलिभिःज 
त् अंगुष्टेनविनाकर्मकृतंतदफलंभवेत् सामान्यंतुगौतमीये आरभ्यानामिका 
मध्यात्प्रदक्षिणक्रमेणतु तर्जनीमूलपर्यंतंजपेद्दशसुपर्वसु तथाचहंसपाराय 
णे अनामिकात्रयेपर्वकनिष्टाचत्रिपर्विका मध्यमायात्रयंपर्वतर्जनीमूलप 
र्वचेति अयंतुशक्तिविषयेव कनिष्टानामिकामध्यातुर्थीतर्जनीम 
तातिस्रोद्गुल्पस्तिपर्वाः स्युर्मध्यमाचैकपर्विक्स पर्वद्वपर्वद्वयंमध्य-
मायांजपकालेविवर्जयेत् (एतंमेरुंविजानीयाद्व्रह्मणापषितेस्वयम्)
 
पृ० ८९ब) एतंमेरुंविजानीयाद्व्रह्मणाथषितेस्वयम् उषितंकथितंउक्तेचसारसंग्रहे व्यग्रचि 
त्तेनयज्जप्तंयज्जप्तंमेरुलंचनात् तत्सर्वंनिप्फलंयातिइन्याज्ञापारमेश्वरी पर्वक्ष्ये 
मध्यमायामेरुत्वेनप्रकल्पयेत् तथाचरांधर्वतत्रे तर्जन्यावर्जयेत्पर्वद्वयंमेरुंचगौ 
रवात् शाक्तेमेरुनमस्कुर्याच्छैवमेरोप्रदक्षिणमितिनन्वेवंचेत् कुत्रकिंसंलग्नम् 
कदाचित्मध्यंपर्वद्वयग्रहणम् कदाचिद्वर्जनमिति किंशरणमायातुकस्मिन्वि 
षयंकिंकार्यंकिंवागृह्यमितिविषयभेदेनैवजपःकार्यःशक्तिविषयजपेमध्यप 
र्वद्वग्रहणम् तद्भिन्तेवर्जनमितिसंक्षेपःतथाचतत्रांतरे अनामिकात्रयंग्राह्यंक 
निष्टादित्रिपर्विकामध्यमापित्रयंदेवितर्जनीमूलपर्विका अथवादेवदेवेशिय 
द्गुह्यंकथयामिते अनाममध्यमायाश्चमूलाग्रंचद्वयंद्वयं कनिष्टायाश्चतर्जन्या 
स्त्रयंपर्वमहेश्वरि अनामामध्यमायाश्चमूलाग्रंमेरुःस्याद्वितयंशुभम् प्रदक्षि-
णक्रमाद्देविजयेत्त्रिपुरसुंदरीम् अथवामध्यमानामामध्यपर्वयुगात्मकम् मे 
रुंप्रदक्षिणीकुर्वन्ननामामूलपर्वणि आरभ्यमध्यमामूलपर्यंतंगणयेद्वुधः अं 
गुलीर्नविर्युजीतकिंचित्संकोचयेतुलम् अंगुलीनांवियोगेतुछिद्रेषुस्रव 
तेजपःअगुल्यग्रेतुयज्जप्तंयज्जप्तंमेरुलंचने पर्वसन्धिषुयज्जप्तंतत्सर्वंनि-

पृ० ९०अ) ष्फलंभवेत् गणनाविधिमुलंच्ययोजपेतुप्रमादतः गृह्णंतिराक्षसायामात्रि-
यगंगणयेद्वुधः सनत्कुमारसंहितायाम् अनामामूलमारभ्यकनिष्टादितेव 
च तर्जनीमध्यपर्यंतमष्टपर्वसुसंजपेत् अनामिकात्रयंपर्वकनिष्टादित्रिपर्विका 
मध्यमायाश्चत्रितयंतर्जनीमूलपर्वणि एतद्ववनद्वयंत्वष्टोत्तरशतादिविषयं 
शक्तिविषयजपपरंच श्रीक्रमेच तर्जन्यग्रेतथामध्येयोजपेत्सपापकृत् अथां 
तर्माल्य तदुक्तंश्रीविशुद्धेश्वरमहातंत्रे मालाविधानमपरंशृणुपार्वतितत्त्वतः 
येनविज्ञानमात्रेणमंत्रासिद्ध्यतितत्क्षणात् अनुलोमविलोमेवमंत्रमातुर्विभे 
दतः मंत्रेणांतरितान्वर्णान्वर्णेनांतरितंमनुम् ऊर्याद्वर्णमयींमालांसर्वमंत्रप्रदी-
पिनीम् चरमार्णंमेरुरूपंलंघयेन्नकादचन मेरुःशिवश्चसर्वेषांयथादेवेतथा 
हरिः तस्मात्तस्मिन्नचित्तेनकर्मकुर्यादहर्निशम् एतत्परमरहस्यंचमंमयोक्तंते
सुरेश्वरि त्वयागुप्ततरंकार्यंनाख्येयंयस्यकस्यचित् प्रकारांतरेणोक्तंभैरवकल्पेअ
नुलोमविलोमस्थैर्बिदुवत्मातृकाक्षरैः क्षमेरुकैःसाष्टवर्गैःकॢप्तयावर्णपालयाप्रत्ये 
कंवर्णयन्मंत्राजप्ताःस्युःक्षिप्रसिद्धिदाःवैरिमंत्रापिनृणामन्येमंत्राचकिंपुनःअकचटत 
पशावर्गाद्यार्णाःसमीरिताःमंत्राणांवर्णयुक्तत्वंप्रथमंवर्णमुच्चरेत् ततःसमुच्चरेद्वर्णमेवमन्यत्रदर्शनात् 

पृ० ९०ब) अनयायोजपंकुर्यात्तस्यसिद्धिरदूरतः अनुलोमेतिआदावनुलोमेनजपः अ 
कारादिक्षकारांतेनजपःपश्चाद्विलोमेनजपःक्षकारादिअकारांतेनजपित्यर्थः
अत्रक्षकारोमेरुत्वेनकल्पनीयःतथाच हकारानंतरंलकारोदेयःअन्यथा पंचा 
शद्वर्णानुपपत्तेःशतार्धकेनेतिक्रमदीपिकोक्तपाठविरोधाच्च शतार्धेनेतिपा 
ठनैवनिर्वहति कथंशतार्धकेन तस्माच्छतार्धकेनकिंविशिष्टेनकेनपृथिवी 
वोजेनसहलकारेणसहेत्यर्थःएतेननपंचाशद्वर्णत्वहानिरित्यर्थः अथजपमा 
लाविधानम् आदिक्षांतांस्तुयोगत्वादक्षमालेतिकीर्तिता तद्वर्णसंख्यैःमणि-
र्जपमालांप्रकल्पयेत् रुद्राक्षमालिकादेविजपेनसुमनोरथान् पद्माक्षैविहि 
तामालाशत्रुनाशकरीमता कुशग्रंथियुतामालासर्वपापप्रनाशिनी पुत्रबी
जफलैःकॢप्ताकुरुतेपुत्रसंपदः निर्मितारौप्यमणिभिः जपमालेप्सिताप्रदा 
स्वर्णैर्विरचितामालाइष्टान्कामान्प्रयच्छति प्रवालैर्विहितामालाप्रयच्छेत्पु
ष्कलंधनम् सौभाग्यंस्फाटिकीमालामौक्तिकैर्विहितातथा विहिताशंखमाणि 
भिः कुरुतेकीर्तिमव्ययाम् सर्वैरेतैर्विरचितामालास्यान्मुक्तयेनृणाम् नित्यं
जपंकरेकुर्यान्नतुकाम्यमवोधनात् मालाभिस्तुप्रकुर्वीतनित्यंकाम्यंचसाधकः उ

पृ० ९१/९२अ) च्चाटनेषुदेतानांमालाप्रोक्तातुसूरिभिःखरदंतैरधोभूतैर्मनुष्यस्नायुतंतुना ग्रथि 
तैनिर्मितामालाशत्रूणांनाशिनीमता प्रेतदंतैरधोभूतैःकर्तव्याजपमालिका स 
व्यदेहभवैंःकेशैप्रोतव्याद्वेषकर्मणि वैष्णवेतुलसीमालागजदंतैःगणेश्वरे त्रि 
पुरायाजपेशस्ताइंद्राक्षैरक्तचदनैःमहाशंखमयीमालानीलमारस्वतीमनौ अंगु 
लीजपसंख्यानामेकमेकमुदाहृतम् पुत्रवीजैर्दशगुणंशतंसंख्यैःसहस्रकम्
प्रवालैर्मणिरत्नैश्चदशसाहस्रकरात् तदेवस्फाटिकैप्रोक्तंमौक्तिकैर्लक्षमुच्यते
स्वर्णैर्दशसहस्रंतुसंखैःशतगुणंतथा कुशग्रंथाचरुद्राक्षेरनंतगुणितंभवेत् 
शुक्लपद्माक्षिमणिभिरपिस्यादमितंफलम् मातृकात्तुमुद्भूतमालयापिचतत्फ 
लम् अथवातांशतैःकुर्यात्सर्वसाधारणेजपे पंचाशद्भिःकाम्यकर्मसिद्धिःस्याच्च 
तुरोत्तरैः अष्टोत्तरशतैःसर्वसिद्धिरुक्तकृतस्रजा मोक्षार्थीपंचविंशत्याधनार्थी
त्रिंशताजपेत् मुष्ट्यर्थेसप्तविंशत्यापंचदश्याभिचारके नारदीयेतुसंप्रोक्तंनपं
चदशकस्यचित् अनयोःपक्षयोस्तस्माद्विकल्पःस्याद्विवस्थितेः अथवान्य 
प्रकारेणमालांवक्ष्यामितत्त्वतः तदुक्तंसागरसंहितायाम् अंगुल्याजपसं-
धानमेकमेकंवरानने पर्वचाष्टगुणंविद्यात्पुत्रजीवफलैर्दश 

पृ० ९१ या ९२ब***) शतंवैशंखमणिभिःप्रवालैश्चसहस्रकम् मौक्तिकैर्दशलक्षंतुसुवर्णैःको 
टिरुच्यते कुशग्रंथादशकोटीरुद्राक्षैश्चाप्यनंतकम् मौक्तिकैःश्वेतपद्माक्षै 
रुद्राक्षैःमुक्तिदेरते स्तंभेसुवर्णंजानीयादभिचारेतुनिंवकम् रक्तचंदनपद्मं 
चपुत्रजीवप्रवालकम् वश्याकर्षणयोर्देविपुरःक्षोभेविशेषतःसर्वासामक्षमा 
लानांजपेयत्फलमुच्यते तत्फलशतसाहस्रंजपेचांगुलिपर्वणि तस्मादगु-
लिपर्वाणिजपार्थंप्रवलानिच अंगुष्टेनजपेन्मोक्षेत्तर्जन्यात्वभिचारिके मध्य-
माबलकामार्थाशांतौपुष्टावनामिका कनिष्टाकर्षणेचासांजपकर्मणिशो 
भने अंगुष्टेनजपेज्जप्यमन्यैरंगुलिभिःसह अंगुष्टेनविनाकर्मकृतंतन्निष्फलं 
वेत् पंचविंशतिमोक्षार्थीसप्तविंशतिपौष्टिकी धनार्थीत्रिंशताकुर्यात्पंचदश्या 
भिचारके कुल्लुकांचततोनत्वामालापूजांविधायच गृह्णीयाद्दक्षिणेनाथन 
चवामेनसंस्पृशेत् नाभिहृच्छिरोदेशेतुकुल्लुकांपरिचिंतयेत् स्फाटिक्यरु-
द्राक्षकपुत्रजीवैरिंद्राक्षयग्राक्षकमौक्तिकैश्च प्रवालसौवर्णककौशशंखैर्माला 
भवेत्सौख्यकरीनृणाम् देवाभवेत्प्रीतिकरेप्रवालैःसौवर्णिकैःस्फाटिकमौक्ति 
कैर्वाशिवस्यरुद्राक्षविनिर्मितैश्चप्रीतिर्भवेत्स्फाटिकनिर्मितैर्वाविष्णोःसदाप्रीति 

पृ० ९३अ) करीप्रशस्तारुद्राक्षमालाथचकौशिकीवा पद्माक्षकैर्वाप्यथमौक्तिकैर्वारुद्रा-
क्षमालासततंप्रणस्ता प्रबालैरेवकर्त्तव्यात्रिपुरायाविशेषतःअथबारांखमणि 
भिमालारार्यविशेषतःअष्टोत्तरशतैर्बीजैःप्रशस्तासर्वकर्मणि शतार्धेनापिक 
र्तव्यातथैवपरिकीर्त्तिता पंचापंचाशतैर्वापिमारणोच्चाटनादिषु सात्विकीरा 
जसीचैवतामसीतित्रिधोदिता सात्विकीप्रथमामालाद्वितीयराजसीमतातृती 
यातामसीप्रोक्तामारणादौप्रयोजयेत् शुक्लैर्विनिर्मितामालामोक्षकर्मणिश 
स्यते रक्तसूत्रैःकृतामालाकाम्यकर्मणिशस्यते कृष्णैर्विनिर्मितामालामार 
णादौप्रयुज्यते पट्टसूत्रैःकृतामालादंव्याःप्रीतिकरीसदा कर्यासैर्वैष्णवीमा 
लापट्टसूत्रैरथापिवा तूर्णाभिर्वाल्कलैर्वापिसौरीमालाप्रकीर्तिता अन्येषा 
मपिदेवानांकर्तव्याकामचारताः द्वादश्यांवैष्णवीमालाकर्तव्यासोपवासकैः
मंत्रज्ञैर्विष्णुमंत्रेणदिवाभागेनशस्यते शक्तीनामपिकर्तव्यारात्रौभुक्त्वायथा 
विधि अष्टम्यांचनवम्यांचचतुर्दश्यांतथैवच त्रयोदश्यांतिथौकुर्याच्छिव 
स्यापिसुरेश्वरि अर्ववर्तुलतामालास्थूलासूक्ष्मानियोजयेत् सर्पाकाराभ 
वेत्सातुशुभदासर्वकर्मणि सर्वथापिहिमालानांमेरुपार्श्वंद्वयंतथा
 
पृ० ९३ब) नस्पृशेत्तुकदाचित्तुस्पृशेद्वावर्तनंपुनःहस्तपाराणिवाकुर्यात्सर्वत्रैवविधिः
स्मृतः अनामिकात्रिपर्वाणिकनिष्टामूलतोजपेत् मध्यमायाद्वयंमेरुरंगु 
ष्टायास्त्रयंतथा नकदाचित्स्पृशेन्मंत्रीसततंजपकर्मणि यथाशक्तिजपेन्मं 
त्रीसहस्रमयुतंतथा शतमष्टोत्तरंवापिजपांतेशिरसिक्षिपेत् त्वंमालेसर्वदेवा 
नांप्रीतिदाशुभदामम शिवंकुरुष्वमेभद्रेयशोवीर्यंचसर्वदा ग्रहणेस्थापने 
चैवपुजनेविनिजोजयेत् अथजपविधानम् तथोक्तंकपिलपंचरात्रे सुप्तःप्रबो 
धकालोथमंत्राणामभिधीयते अग्निसोमात्मकामंत्राविज्ञेयाःक्रूरसौम्ययोः क 
र्मणोवह्नितपात्यवियत्प्रायसमीरिताः आग्नेययामनवःसोम्याभूयिष्टेंदुमृता-
क्षराःआग्नेययांसंप्रबुद्ध्यंतेप्राणेभवतिदक्षिणे भागेन्यस्मिन्स्थितेप्राणेसौम्यवोधं 
प्रयांतिच नाडीद्वयगतेप्राणेसर्वेबोधंप्रयांतिते प्रयच्छंतिफलंसर्वेप्रवुद्वामं 
त्रिणाःसदा यद्वा प्राणापानसमायुक्ताच्छिवशक्त्योस्तुमेलनम् प्रबोधकालो 
विज्ञेयःस्वापकालस्ततःपरःयथा वामबाहौयदावायुर्दीर्घाणांयोजनंतदा दक्षि-
णस्यांयदावायुस्तदाक्रस्वानियोजिताः उभयस्थोयदावायुस्तदानद्वितयात्मकः
संपुटीकृत्यमंत्रेणनांताद्यान्सबिंदुकान् पुनश्चसविसर्गांस्तात्क्षकारेकेवलं

पृ० ९४अ) जपेत् एवंजप्तोयदिष्टश्चेत्प्रवुद्धःशीघ्रसिद्धिदःइतिसुप्तप्रबोधकालःअथातःसं 
प्रवक्ष्यामिजपंमंत्रस्यतत्त्वतः आदौतुकुलुकांध्यायेन्मंत्रसिद्धिप्रदायिनीम् नाभिहृ 
च्छिरोदेशेतुमंत्रीनियतमानसः ध्यानंयथारक्तांरक्तसरोजस्थांरक्तालंकारभूषिताम्
रक्तांबरधरांदेवींबिसतंतुतनीयसीं कामराजगतांसार्धवेष्टनत्रयशोभिताम् स 
प्तसर्पनिभांभास्वद्भास्कराकारमंडलाम् एवंविचिंत्यप्रजपेदासनस्थोजिंतेद्रियः ए 
वमादौकुल्लकांध्यात्वातस्यामंत्रमष्टोत्तरशतंजप्त्वापुनर्मूलंजपेत् कुल्लुकामंत्रोय 
था प्रणवोहूंनमःपश्चामंत्रोयंचतुरक्षरः ओंहुंनमःकुल्लकांचततोनत्वामूलापूजां 
विधायच गृह्णीयाद्दक्षिणेनाथनचवामेनसंस्पृशेत् जपस्तुत्रिविधोज्ञेयोवाचि 
कोपांशुमानसः नातिस्पृष्टेनचास्पष्टंनातिद्रुतविलंबितम् जपेन्मंत्रमभिन्नंचह्येक 
चित्तःसमाहितः यद्यदुच्चरतंमंत्रीस्पष्टशव्दयुतैःस्वरैः शनैरुच्चारयेन्मंत्रंजपो 
यज्ञश्चवाचिकः शनैरुच्चारयेन्मंत्रमीश दोष्टंप्रचालयेत् किंचिच्छ्रवणयोग्यः
स्यादुपांशुसजपःस्मृतःधिपायदक्षरश्रेणींवर्णस्वरपदात्मिकाम् शब्दार्थचिं 
तनाभ्यासः सुक्तोमानसोजपःउच्चैर्जपादुपांशुर्यःससहस्रगुणोभवेत् स 
हस्रगुणमुद्दिष्टस्तस्मादपिचमानसःध्यायेत्तुमनसामंत्रंजिह्वोष्टौनचचालयेत् नकम्पयेच्छिरोग्रीवंदत्तान्नैवप्रकाशयेत्

पृ० ९४ब) अक्षराक्षरभेदेनसिद्धविद्याधरगणाः हरंतिप्रकटंयस्माद्गुप्तंररंकुरु आसन 
स्थोजपेत्सम्यङ्मत्रान्वैयतमानसः विंदुलीनंमनःकृत्वानादमार्गेवियोजयेत्
नादमार्गेविलीनंतुमनोनान्यत्रगच्छति प्राणायामात्रयंकृत्वागायत्र्यादीजपेदिति
अनेनैवजपेद्यस्तुमहापातकसंजयः सकृदुच्चारितेनैवक्षयंयात्पुपपातकमिति 
मालायाग्रथनंवक्ष्येसर्वतंत्रेषुगोपितं कृतनित्यक्रियोनित्यमेतेषु क्तेषुमंत्रवित्
यथाकामंयथालाभमक्षमानीययत्नतः अन्योन्यसमरूपाणिनातिस्थूलकृशानि 
वै कीटादिभिरदुष्टानिनजीर्णानिनवानिवैगव्यैस्तुपंचभिस्तानिप्रक्षाल्यचपृथ
थक् गोमूत्रंगोमयंक्षीरंदधिसर्पिःकुशोदकम् पंचगव्यंविजानीयात्सर्वकर्म
त्रवित् पयोदधिघृतंक्षौद्रंशर्कराद्यैरनुक्रमात् पंचामृतंविजानीयात्सर्वकर्म 
सुसाधकः ततोद्विजेंद्रपुण्यस्त्रीनिर्मितंग्रंथिवर्जितम् त्रिगुणंत्रिगुणीकृत्य 
सूत्रंप्रक्षाल्यपूर्ववत् शुक्लंकृष्णतथारक्तंशातिवश्यभिचारके सूत्रंसंपादयेद्वि 
द्वान्पट्टसूत्त्रमथापिवा अश्वत्थपत्त्रेनवकेपद्माकारेणस्थापिते सूत्रंमणींश्चगंधाः
क्षालितांस्मत्रनिक्षिपेत् तारंशक्तिंमातृकांचसूत्रेचैवमणिष्वथ विन्यस्यपूज-
येदाज्यैर्जुहुयाच्चैवशक्तितः होमकर्मण्यशक्तिश्चेद्विगुणंजपमाचरेत् मणिमे

पृ० ९५अ) कैकमादायसूत्रेवैयोजयेत्ततःमुखंमुखेचसंयोज्यपुच्छंपुच्छेचयोजयेत् गोपुच्छ 
सदृशीकार्यायद्वासर्पाकृतिःशुभा तत्सजातीयमेकंतुमरुत्वेनाग्रतोन्यसेत् एकै 
कमणिमध्येतुव्रह्मग्रंथिंचदापयेत् जपमालांविधायेक्तंततःसंस्कारमाचरेत्क्षा 
लयेत्पंचगव्येनसद्योजातेनसंजलैःमंत्रोयथा सद्योजातंप्रपद्यापिसयोजातायवै 
नमः भवेभवेनाभिभवेभजस्वमांभवोद्भवायनमोनमः चंदनागुरुगंधाद्यैर्वामदेवे 
नघर्षयेत् ओंनमोवामदेवायज्येष्टायनमोरुद्रायनमःकालायनमःकलविकरणा 
यनमोनलविकरणायनमोबलप्रथनायनमः सर्वभूतमनायनमोमनोमंनायनमः
धूपयेत्तामघोरेणलेपयेत्तत्पुरुषेणतु ओंअघोरेभ्योथघोरेघारतरेभ्यःसर्वतःसर्वश 
र्वेभ्योनमस्तेरुद्ररूपेभ्यः ओंतत्पुरुषायविद्महेमहादेवायधीमहितन्नोरुद्रःप्रचोद 
यात् मंत्रयेत्पंचमेनैवप्रत्येकंचशतंशतम् ईशानःसर्वविद्यानामीश्वरःसर्वभूतानांव्रह्मा 
धिपतिः व्रह्मणोधिपतिःव्रह्माशिवोमेस्तुसदाशिवोम् सुमेरुंपंचमेनैवततोमंत्रेणमं 
त्रयेत् संस्कृत्यैवंवुधोमालांतत्प्राणान्स्थापयेत्ततःएवंकृत्वाक्षमालायांजपैर्मातृकया 
सुधीःमातृकामंत्रभेदेभ्यःसर्वेमंत्राःप्रजज्ञिरे अतःसकलमंत्राणांजपःकार्योनयास्र 
जा गुरुंसंपूज्यतद्धस्ताद्गृह्णीयात्सर्वसिद्धये गायत्रीजपनेकेचिन्मालांग्रश्रन्यमंत्रकम् 

पृ० ९५ब) नहीक्तंग्रथनंक्वापिमंत्रशास्त्रेनिरूपितम् अशुचिर्नस्पृशेदेनांकरभ्रष्टांनकार 
येत् अंगुष्टस्थामक्षमालांचालयेन्मध्यमातः तर्जन्यानस्पृशेत्सेयेमुक्तिदोगण 
नक्रमः भुक्तौमुक्तौतथाकृष्णौमध्यमायांजपेत्सुधीःअंगुष्टानामिकाम्यांचज 
पेदुत्तमकर्मणि  जपान्यकालेतांमालांपूजयित्वातुगोपयेत् गुरुंप्रकाशयेद्वि-
द्विद्वान्मंत्रेणैवप्रकाशयेत् अक्षमालांचमुद्रांचगुरोरपिनदर्शयेत् भूतराक्षसवे 
तालाःसिद्धगंधर्वचारणाः हरंतिप्रकटयस्मात्तस्माद्गुप्तंजपेत्सुधीः जीर्णसूत्रेपु 
नःसूत्रंग्रथयित्वाशतंजपेतःदेविउवाधप्रतिष्टायाविधिंदेवश्रेतुमिच्छामितत्त्व 
तःश्रोईश्वरुवाच शिल्पिनंपूजयेदादौवस्त्रगंधानुलेपनैः सहृष्टःकारयेत्मालां 
विश्वस्तांस्वर्णरूपिणीम् यथाक्रमंयथातत्त्वंयथापूर्वंयथोदितंनिर्विटंकाचसा 
मालानिर्मलाक्षतवर्जिता यथायोग्यंवधेवर्तीमालांकुर्याद्विचक्षणः वर्णि-
नायैनयाकार्यापंचगव्येत्र्यहंक्षिपेत् सूत्रंचापिचतुर्थेह्निक्षालयेदस्त्रमंत्रकैः
समाणवर्णसूत्राणांग्रथनेहृदयानुना नमितिमंत्रेण सुवर्णादिगुणेवापिग्र 
थयेत्साधकोत्तमःव्रह्मग्रंथिततोदद्यान्नागपाशमथापिवा कवचेनाबध्नीया 
त्मानसंध्यानयोगतःकवचेनहुंमितिमंत्रेणसर्वशेषेततोमेरुंसूत्रद्वयसमन्वितं 

पृ० ९६अ) ग्रथयेत्प्राणवयोगेबध्नीयात्साधकोत्तमःएवंनिष्पाद्यदेवेशिप्रतिष्टांचसमाचरेत्
स्थंडिलेमंडलंकृत्वायथाभागविधिक्रमात् पूजयित्वायथान्यायमिष्टदेवमनुति 
ष्टांचसमाचरेत् स्थंडिलेमंडलंकृत्वायथाभागविधीक्रमात पूजयित्वायथान्याय 
मिष्टदेवमनुक्रमात् न्यासपूर्वजंपेन्मंत्रमष्टोत्तरसहस्रकम् जुद्रयात्तद्दशांशेन 
यस्यदेवस्ययत्प्रियम् ततोमंडलमध्येतुतन्मालांस्थापयेद्वुधः अस्त्रमंत्रंयथान्यस्य 
मूलमंत्रंततोन्यसेत् अस्त्रमंत्रंफडितिमंत्रंअंगानितानिविन्यस्यदेवरूपंविचिंत 
येत् अभेदरूपमासाद्यमालाकुर्यात्तदात्मिकां ततोबलिंयथान्यायंदद्याद्वैसाध-
कोत्तमः एवंप्रतिष्टामासाद्यमालायामिष्टदेवताम् आचार्यंपूजयेन्मंत्रीशिल्पिनंच 
यथाविधि नान्यमंत्रंजपेत्तत्रयदीच्छेत्सिद्धिमात्मनःइतिमालाप्रतिष्टाविधिःअथपुरश्चर 
सामान्यधर्माः मंत्रंसाधयमानस्तुत्रिसंध्यंदेवमर्चयेत् द्विसंध्यमेकसंध्यंवानमंत्रंकेवलंज 
पेत् जपांतेवाभवेत्पूजातेवाजपेन्मनुमितिवचनात् पूजायावश्यकत्वमितिदेवीचित्त 
गताकार्याकार्यंचहृदयंस्थिरम् तत्तज्जाप्तात्तपानीयैःकुर्यात्पानादिभोजनम् नित्यंनैमि 
त्तिकंकुर्यात्संगसंसाधुभिःसह स्नायाच्चपंचगव्येनकेवलामलकेनवा आज्येनदध्नाक्षी 
रंणतिलकल्केनवाकृतम् पुरश्चर्याविधोतद्वात्स्नानंकुर्याद्विशुद्धये शक्तौत्रिषवणस्नानमशक्तौच्चिः
 
पृ० ९६ब) सकृत्तथा अस्नातस्यफलंनास्तिनचातर्पयतःपितृन् अन्यानिकाम्यकर्माणि 
तथासाधुसमागमम् स्त्रीशूद्रपतितव्रात्यनास्तिकेमितभाषणम् असत्यभा 
णंचोक्तंकोटिल्यंपरिवर्जयेत् सत्येनापिनभाषेतजपहोमार्चनादिषुयदिभा
षतितत्कालेसत्यैःप्रस्तुतसाधकः अन्यथानुष्टितंसर्वंभवत्येवनिरर्थकम् वर्ज
येद्गीतवाद्यादिश्रवणंनृत्यदर्शनम् अभ्यंगगंधलेपचपुष्पाधारणमेवच मैथुनं
स्त्रीकथालापंतद्गोष्टींचविवर्जयेत् त्यजेदुष्णोदकस्नानमनिवेदितभोजनम् श 
यीतकुशशययायांशुचिवस्त्रधरःसदा प्रत्यहंक्षालयेच्छययामेकाकीनिभयःस्वपे 
त् श्रुतिस्मृतिविरोधेनजपंरात्रौविवर्जयेत् गुरवेदक्षिणांदद्याद्भोजनाच्छादना-
दिभिः गुरुसंतोषमात्रेणसर्वसिद्धिर्भवेद्ध्रुवम् गुरुमूलमिदंसर्वमित्याहुस्तंत्रवे 
दिनः एकाग्रमस्थितोनित्यंगत्वावंदेतुर्वैगुरुम् गुरुवेवपरंव्रह्मतस्मादादौतमर्च 
येत् मिष्टंनानाविधंभक्ष्यंभुंजीतवंधुभिःसह इइ** प्रातःकालंसमारभ्यजपेन्मध्य 
न्दिनावधि इत्यादौमध्यन्दिनाधीतिननियमः पुनरवधिमात्रवोधकमिदम् अन्य-
थानियमेसतिसमाप्तिदिवमेकदाचिज्जपसंख्यायान्यूनत्वान्नियमहान्यापत्तेरिति 
भावःमनःसंहृताविषयान्मंत्रानुगतमानसःनद्रुतंनविलंवितंजपेन्मौक्तिकपं

पृ० ९७अ) क्तिवत् जपःस्यादक्षावृत्तिमानसोपांशुवाचिकैःधियायदक्षरेश्वेणींवर्णस्वरपदापि 
काम् उच्चरेदर्थमुद्दिश्यामानसःसजपःस्मृतःजिह्वोष्टौचालयेत्किंचिद्देवतागतमा 
नसःकिंचिच्छवणयोग्यंस्यादुपांशुःसजपःस्मृतःमंत्रमुच्चारयेद्वाचावाचिकःसजपः 
स्मृतःवाचिकाल्लक्षगुणिततुपांशुःपरिकीर्तितःउपांशोत्कोटिगुणितंमानसेषुप्र 
शस्यते कृत्वाजपंपुराचैवंतेजोरूपंसमर्पयेत् देवस्यदक्षिणेहस्तेकुशपुष्पार्घवारिभिः
शक्तिविषयेवामहस्तेजपंसमर्पयेत् तथाच एवंजपंपुराकृत्वागंधाक्षतकुशोदकैः
जपंसमर्पयेद्देव्यावामहस्तेविचक्षणितिवचनात् नन्यूनंचाधिकंवापिजपंकुर्याद्दि 
नेदिने यदिकुर्यात्प्रमादातुनेष्टंफलमवाप्नुयात् जपांतेप्रत्यहंमंत्रीहोमयेत्तदशांस 
तः तर्पणंचाभिषेकंचतत्तद्दशांशतोमुने प्रत्यहंभोजयेद्विप्रांन्यूनाधिकप्रशांतये
अथवासर्वपूर्त्तौचहोमाधिकमथाचरेत् होमाद्यशक्तौतु यद्यदंगंभवेद्भंगंतत्संख्या 
द्विगुणोजपःहोमाभावेजपःकार्योहोमसंख्याचतुर्गुणाः तथाचगोतमीये विप्रा-
णाक्षत्रियाणाचसमसंख्यागुणस्मृतः वैश्यानांवसुसंख्याकमेषास्त्रीणामयंविधिः
यंवर्णमाश्रितःशूद्रःसेतस्यविधिस्मरेदिति यद्वचनंतद्वैष्णवेविषयम्
तथाचयोगिनीहृदये होमकर्मव्यसक्तानांविप्राणांद्विगुणोजपः || ३९५० 

पृ० ९७ब) इतरेषांतुवर्णानांत्रिगुणादिसमन्वितितिसर्वविषयम् एतेनशूद्रस्यापिहोमाधि 
कारिति तन्नप्रणवस्यजपाद्धोमात्सालिग्रामशिलार्चनात् व्राह्मणीगमनश्चैवशूद्रः 
चंडालतांव्रजेत् तस्माद्व्राह्मणक्षत्रियवैश्यानामेवहोमेधिकारःशूद्रस्तुहोमानुक 
ल्पद्विगुणजपंकुयात् तथाचनारदपंचरात्रे त्रयाणामेववर्णानांहोमेविधिरुदीरि 
तः शूद्रस्तुतत्फलाकांक्षीहोमात्तद्विगुणंजपेत् तथाचस्मृतिः अमंत्रस्यतुशूद्रस्यवि 
प्रोमंत्रेणगृह्यतितिवचनात् होमस्तुव्राह्मणद्वारैवकर्तव्यः अन्यथाविनिगमका 
भावात् शूद्रस्यापिसौमयागावधिकारापत्तेःतथाचवचनमिदम् व्राह्मणादिव 
र्णत्रयविषयम् तथाचस्त्रीणामपिहोमेनाधिकारःएवंच लाजत्रिमधुरोपेतैर्हो 
मकन्याप्रयच्छति अनेनविधिनाकन्यावरमाप्नोतिवांछितमितिवचनस्य 
विवाहप्रकरणीयत्यायजमानपत्नीवत्प्रेक्षणमात्रविधायकत्वाच्चस्त्रीणांहो 
मेपिव्राह्मणद्वारैवितरेषांतुवर्णानांद्विगुणादिसमन्वितितिवचनम् सर्वव-
र्णविषयमिति एतेनशूद्रस्यापिहोमाधिकारितिकेचित् तत्तच्छम् एतद्वचन 
स्यशूद्रस्यहोमविधायकत्वाभावात् शूद्रैतरविषयेत्वेइतरेषामितिबहुवचनानु-
पपत्तेः तस्मात्सर्ववर्णानुकल्पपरमेतत् ननु जपांतेप्रत्यहंमंत्रीहोमयेत्तद्दशांश

पृ० ९८अ) इइतिवचनमंत्रित्वेनोपदानाच्छुद्रस्यापिमांत्रिकेत्वाद्धोमाधिकारापत्तिरितिकेचित्
स्त्रीशूद्रौनाधीयेतामितिविशेषश्रवणाद्विद्याप्रयुक्त्यकल्पनात् नचस्थपत्यधिकर 
णविरोधितिवाच्यम् विधेराधानस्यप्रापकत्वात् नचायानानुपत्तिःअमंत्रस्यशू 
द्रस्यतुशूद्रस्यविप्रेमंत्रेणगृह्यतितिवचनस्यवलवत्त्वात् नचप्रकरणनियंत्रिते 
तिवाच्यम् सामान्येबाधकाभावात् शूद्राद्यनुपपत्तेश्च तस्माद्धोलाकादिकरणन्या 
येनसर्वविषयमिदम् तच्चशूद्राणांअस्प्रंकुंडमितिवचनम् तन्न शूद्रस्यसाक्षात्कर्तृ 
त्वाभिधादायकंव्राह्मणकर्तृत्वेनैवपपत्तेः नच मुख्यशक्तौद्विजातीनांमनुकल्पोविधी 
यतेइतिस्मृतिवचनान्मुख्याशक्तस्यैवानुकल्पेधिकारःशूद्रस्यमोक्षेअधिकारो
नास्ति कथंतस्यहोमानुकल्पविधानमितिवाच्यम् शूद्रस्यानुकल्पाभावात् व्राह्म 
णद्वाराहोमादिविधानम् तस्मात्स्त्रीशूद्राणांव्राह्मणद्वाराहोमविधिरितिकेचित्
ननुपुरःश्चरणादौफलश्रवणात्काम्यमेव तथाच यतीनांकथमन्यत्रसमावेशः
तथाचश्रीभगवद्गीतासुकाम्यानांकर्मणांन्यासंसंन्यासंकवयांविदुरितिवचना 
त् तेषांकाम्यकर्माधिकाराभावात् नतेषांपुरश्चरणाधिकारिति पुर-
श्चरणस्तावद्विधोभवति पंचांगकेवलजपरूपश्च यतीनांकेवल*** 

पृ० ९८ब) यतीनांकेवलजंपपुरश्चरणेधिकारः नविशिष्टित्यर्थः वस्तुतस्तेषांपापक्षय 
साधनतयाजपेधिकारात् मोक्षार्थितयाजपादौप्रवृत्तिर्बोधकाभावात् प्रवृत्ति 
श्चवेदांतश्रवणप्राणायामादौतद्वोधका श्रुतेरितिद्विखोमाशक्तौतुसर्वेषांद्वि 
गुणोजपः तथाचयोगिनीहृदये होमार्थंद्विगुणांवापिजपेन्मंत्रमनन्यधीःनैक 
वासाजपेन्मंत्रंबहुवासासुसंयुतः पतितानामंत्यजानांदशर्नेभाषणेश्रुते क्षुतेधोवा 
युगमनेजृंभनेजपमुत्सृजेत् तथाचस्यचतत्प्राप्तौप्राणायामंषडंगकम् कृत्वासम्य 
ग्रपेच्छेपंयद्वासूर्यादिदर्शनम् आदिपदाद्वह्निंव्राह्मणंच एवंसिद्धमनुर्मंत्रीसा-
ययेत्सकलेप्सिताम् अथनान्यप्रकारेणपुरश्चरणमिष्यतेग्रहणेर्कस्यचेन्दोर्वाशु 
चिःपूर्वमुपषितः नद्यांसमुद्रगामिन्यानाभिमात्रौदकेस्थितः स्पर्शाद्विमुक्तिप 
र्यंतंजपेन्मंत्रमनन्यधीः नद्याभावे यद्वापुण्योदकेस्नात्वाशुचिःपूर्वमुपोषितःग्रह 
णादिविमोक्षांतंजपेन्मंत्रमनन्यधीः दृष्टास्नात्वाससंकल्पोविमोक्षांतंजपंचरेत् इ 
तिजपान्मंत्रसिद्धिभवत्येवनसंशयः श्राद्धदानानुरोधेनयदिजाप्यंत्यजेन्नरःसंभवेद्दे 
वताद्रोहीपितृन्सप्तनयत्यधितिसनत्कुमारसंहितावचनं आरव्धमहापुरश्चरणम 
ध्यपतितश्राद्धनिषेधपरं योगिनीहृदये कल्पोक्तविधिनामंत्रीकुर्याद्धौमंसमा-

पृ० ९९) हितः अथवातद्दशांशेनहोमांगांश्रसमाचरेत् ननु पंचांगोपासनंलोकेपुरश्चरणमि 
ष्यते इतिवचनात्पुरणपदंजपहोमतर्पणाभिषेकव्राह्मणभोजनातिपंचांगपरम् ग्रस 
नादौतु सूर्योदयंसमारभ्ययावत्सूर्योदयावधीत्याधेकवाक्यताबलात्पुरश्चरणपदं 
जपमात्रबोधकमिति कथंहोमादिप्रसंगितिचेत् तावद्यज्ञाधिकंकार्यंग्रहणांतेः 
शुचिः पुमानितिवचनात् नचपुरश्चरणस्यपंचांगबोधकत्वात् सर्वस्यैवत्तद्वोध-
कत्वमितिवाच्यम् अत्रविशेषोपादानपदवैयर्पत्तैःग्रहणपुरश्चरणेविधानंतुप्रधा 
नतुल्यताख्यापनायेतेनपंचाङ्गस्वरूपेकृतेमोक्षेप्यधिकारितिप्रकाशितम् त 
स्मात्तयोरकरणेकेवलजपमात्रांगपुरश्चरणेनाधिकारितिसर्वजनसिद्धांतःअ 
थवक्ष्येपरांसिद्धिंश्मशानेवीरसाधनम् पूर्वोक्तद्रव्यमाहृत्यश्मशानेचोपविश्यच 
न्यासादिकंतुसकलंरक्षार्थंपुर्ववच्चरेत् आत्मनःपरितःपश्चाद्यजेदेतांशिवादितः
शिवादितःईशानादितःकालभैरवनामानंमहाभैरवसंज्ञकम् वटुभैरवभैरवौमा 
षभक्तैर्बलिहरेत् ततःपंचोपचारेणपुरतोदेवतांयजेत् निमील्यचक्षुषीप 
श्चाद्देवंध्यायेन्मनुंजपेत् यद्यसहृभयंकर्णौनेत्रोवस्त्रेणवधयेत् अस्त्रसु 
प्रहारनेत्त्रेवाकर्णेवाधैर्यमावहेत् ततोर्धरात्रिपर्यंतंयदिकिंचिन्नलभ्यते

पृ० ९९ब) जयदुर्गाख्यमनुनाचार्घ्यंतेनैवसर्षपान्क्षिपेत् मंत्रस्तु ओंदुर्गेदुर्गेरक्षणीस्वाहा 
पूर्ववत्तिलमुत्क्षिप्यगत्वासप्तपदान्यथ देवंतत्रापिसंपूज्यप्रजपेन्मनुवर्यकम् निर्भ 
यःप्रजपेयावत्सिद्धिवागुच्यतेनरः ततःसत्यंकारयित्वाप्रार्थयेद्वरमुत्तमम् यदिदे 
वःप्रार्थयतेनरंकुंजरमेववा दिनांतरेतुदास्यामिस्वीकृत्यस्वगृहंव्रजेत् परेह्निपूर्व 
वद्दद्यात्पिष्टेननरकुंजरान् अन्यत्सर्वंयथापूर्वंकल्पयेत्साधकोत्तमःअथवान्यप्र-
कारेणपुरश्चरणमिष्यते ग्रहणेर्कस्यचेंदोर्वाशुचिःपूर्वमुपोषितःनद्यांसमुद्रगा-
मिन्यांनाभिमात्रोदकेस्थितःग्रहणादिविमोक्षांतंजपेन्मंत्रंसमाहितः अनंतरंतद्द
शांशंवह्नौहोमादिकंचरेतद्विगुणंवाजपेन्मंत्रंशेषंपूर्ववदाचरेत् तदंतेमंत्रसि 
द्धर्थंगुरुंसंपूज्यतोषयेत् ततश्चमंत्रसिद्धिःस्याद्देवताचप्रसीदति अथवादेवतारू
पंगुरुंभक्त्याप्रतोषयेत् पुरश्चरणहीनोपिमंत्रःसिद्धोनसंशयः अथप्रयोगंवक्ष्या 
मिपुरश्चरणकर्मणः पूर्वदिनेनिरामिषमेकवारंभुक्त्वापरदिनेनद्यादौगत्वास्नाना 
दिकंकृत्वाजलादुत्थायधौतेवाससीपरिधायाचम्यश्रीश्रमुकदेवतायायदक्षरंमं 
त्रस्यपुरश्चरणसिद्धये मयेयांगृह्यतेभूमिर्मंत्रोमेसिद्ध्यतामिति नदीपर्वतादौयथे 
च्छयाग्रामन्नगराच्चक्रोशयुगमितंवादूरंगत्वापुरश्चरणयोयंस्थलंगृहीत्वा क्षी

पृ० १००अ) रवृक्षोद्भवान्वितस्तिपरिमितानष्टौकीलकान्गृहीत्वास्त्रमंत्रेणप्रत्येकमेकादशवारंड्वा 
रंवाभिमंत्र्यतेषुचास्त्रंसंपूज्यगृहीतक्षेत्त्रमध्येक्षेत्त्रपालंसंपूज्यतस्मैमाषभक्तबलिंदद्या 
त् यथाक्षेत्त्रपालमंत्रस्यव्रह्माऋषिःगायत्रीच्छंदःक्षेत्त्रपालोदेवताममपुरश्चरणरक्षा 
र्थेविनियोगः क्षांक्षींक्षूंक्षैंक्षौंक्षः इतिकरांगन्यासौकृत्वाऽधारशक्त्यादिपीन्संपूज्य वा 
मज्येष्टारौद्रीकालीकलविकरणीवलप्रमथनीसर्वभूतदमनीमनीमनीपीठशक्तिःपूर्वा 
दिकेसरेषुमध्येचसंपूज्य ओंनमोभगवतेसकलगुणात्मशक्तियुतायानंताययोगपी 
ठात्मनेनम इतिपीठंसंपूज्यध्यायेत् यथा नीलांजनाद्रिनिभमूर्ध्वपिशंककेशंवृ 
त्तोग्रलोचनमपातुकपालशूलहस्तम् आशांबरंभुजगभूषणमुद्रग्रदंष्ट्रंक्षेत्त्रेशम 
द्भुततनुंप्रणमामिदेवम् इतिध्यात्वा क्षांक्षेत्त्रपालायनमितिगधादिभिःपूजयेत्
केसरेष्वंगनिपूजयेत् पत्त्रेषुअनिलाग्निकेशकरालघंवारलघंवारवमयकोपपि 
शिताशनपिंगलाक्षोर्ध्वकेशानर्चयेत् तद्वहिःइंद्रादीन् तद्वहिस्तेषामस्त्राणि 
पूजयेत् ततोगंधादिभिःसंपूज्यमाषभक्तबलिंदद्यादनेन एह्येहिविदिषपुरु 
भंजयनर्तपवित्रय २ महाभैरवक्षेत्त्रपालवलिंगृह्णस्वाहा एषमाषभक्तबलिः
सपरिवारायक्षेत्त्रपालायनमितिसोपदंशंवृहत्पिंडंमाषभक्तबलिंतत्करकपालेदद्यां

पृ० १००ब) ततोष्टदिक्षुबलिदद्यादनेन ओंयेरौद्रारौद्रकर्मणौरौद्रस्थाननिवासिन मातरोप्युग्र 
रूपाश्चगणानामधिपाश्चये विघ्नभूतास्तथाचान्येदिग्विदिक्षुसमाश्रिताःसर्वेतेप्रोत 
मानसाःप्रीत्यागृह्णंत्विमंबलिम् इत्यष्टदिक्षुबलिंदद्यात् ततःपरिगृहीतक्षेत्त्रस्यपू 
र्वसीमांगत्वापूवादिक्रमेणाष्टदिक्षुकोलकानारोपयेदनैन येचात्रविघ्नकर्तारेदि 
विभुव्यंतरिक्षगाः विघ्नभूताश्चयेचान्येमममंत्रस्यसिद्धिषु मयैतत्केलितंक्षेत्त्रंपरित्य 
ज्यविदूरतः अर्पसर्पंतुतेसर्वेनिर्विघ्नंसिद्धिरस्तुमे इतिपठन् अष्टदिक्षुकीलकानो 
पयेत् ततस्तेषुकीलकेषुपूर्वादिक्रमेणैद्रादीनावाह्यतत्तन्नाममंत्रैःसंपूज्यैषमाषभक्त 
बलिःइद्रायनमितिपूर्वादिक्रमेणमाषभक्तबलिंदद्यात् पुरश्चरणपूर्वातृतीयदि-
वसेहविष्यान्नमेकवारंभुक्त्वाग्रिमदिवसेप्रातःस्नात्वामंत्रसिद्धिप्रतिवंधकज्ञातज्ञा 
तकपापक्षयार्थमयुतादिगायत्रीजपप्रायश्चित्तंविधायभोजनाच्छादनादि 
भिः व्राह्मणान्संतोष्यबहुवस्त्रालंकारादिभिर्गुरुंसंपूज्यसुप्रीतंकृत्वातदनुज्ञांगृ 
हीत्वातद्दिनेहविष्याशीरात्रौक्तशययायांशयनंकुयात् गुरोरसन्निधानेमनसैवगु 
रोराज्ञांगृह्णीयात् ततोव्राह्मेमुहूर्त्तेउत्थायप्रातःकृतंकृत्वास्नात्वानित्यकृत्यंस 
माप्यकुटीद्वारमागत्यावम्यदितीन्नत्वाप्राङ्मुखाःतिलकुशजलान्यादाय ओंअद्येत्या 

पृ० १०१अ) दिअमुकगोत्रःश्रीअमुकदेवशर्माश्रीअमुकदेवतायायदक्षरमंत्रस्यसिद्धिकामोद्यारभ्या 
मुकमंत्रस्ययत्संख्यजपतद्दशांशतन्मंत्रकरणदशांशतन्मंत्रकरणकाभिषेकदशांश
व्राह्मणभोजनरूपपुरश्चरणमहंकरिष्येकेषाचिन्मतेजपदशाशेनैवहोमतर्पण-
मार्जनानिदेवताचिंतनमधिकं व्राह्मणभोजनस्थानेइतिविशेषः यत्रहोमादिसं-
ख्याविशिष्योक्तातत्रतथैवहोमादिकमितियत्रविशिष्यंसंख्यानोक्तातत्राष्टसह 
स्राणिसंख्यास्यात् तथचोक्तंवाराहीतंत्रे येषांजपेचहोमेचसंख्यानोक्तामनी-
षिभिःतेषामष्टसहस्राणिसंख्यास्याज्जपहोमयोः सहस्रमष्टौजुहुयाल्लक्ष 
याप्येप्रकीर्तयेदित्युत्तरदलेपाठः तदुक्तंपूर्णापद्धतौ संख्यानुक्तौशतंसाष्टंस 
हस्रंवाजपादिषु कृतांजलिःअमुकमंत्रस्यामुकृषिःअमुकच्छंदःअमुक 
देवतामुकबीजं अमुकाशक्तिःपुरश्चरणेविनियोगः इतिकुशाक्षतजलंनसं-
कल्पानंतरंकुर्यात् ततःकुटीनिकटेसामान्यार्घंकृत्वाद्वारदेवतांसंपूज्यगृहंप्रविश्या-
र्घ्यजलेनगृहंप्रोक्ष्यरक्तकंबलाद्यासनमास्तीर्यतदुपर्युपविश्यशिवस्यसन्निधानमग्नेविष्णो
र्वासूर्यस्यवागुरोर्वाप्रदीपस्यसन्निधानंप्रकल्पापीठस्याग्निकोणेषुपूर्णंकुं भचतुष्टयंस्था 
पयित्वातेषुक्रमेणगणेशसरस्वतीदुर्गाक्षेत्त्रपालान्संपूज्ययथोक्तप्रकारेणेष्टदेवतांसंपूज्यहोमांतंकर्मसमाप्यबलिंदद्यात् || 

पृ० १०१ब) तद्यथा योरौद्रारौद्रकर्माणितिपठित्वाष्टदिक्षुबलिंदत्वाभूतबलिंदद्यात् यथा
भूतानियानीहवसंतिभूतलेबलिंगृहीत्वाविधिवत्प्रयुक्तम् संतोषमासाद्य 
व्रजंतसर्वेक्षमंतुतान्यत्रनमोस्तुतेभ्यःततःपूजांसमाप्यपुष्पमाघ्रायहृत्पंकजे 
देवतांमानसैरुपचारैराराध्यकरांगन्यासौकृत्वाप्राणायामत्रयंकृत्वायथाशक्ति 
जपेत् मंत्रस्यश्रेइत्रमुखहृदियनेत्राणिज्ञाताजपेत् तदुक्तंविमूधेअरतंत्रेयथा 
मंत्रस्यप्रणवःश्रोत्त्रंमुखंरेफःप्रकीर्तितम्स्वराश्रचक्षुषेज्ञेयामंत्रविद्भिरनंतरम्
अतिरिक्ताश्चयेवर्णाहृदयंपरिकीर्तितम् जपस्थानमाह पुण्यक्षेत्त्रंनदीतीरंगुहा 
पर्वतमस्तकम् तीर्थप्रदशाःसिंदूनांसंगमःपावनंवनम् उद्यानानिविविक्तानिबि 
ल्वमूलंतटंगिरेः तुलसीकाननंगोष्टंवृषशून्यःशिवालयः अश्वत्थामलकी 
मूलंगोशालाजलमध्यतःदवतायतनंकूलंसमुद्रस्यनिजंगृहम् गुरूणांस 
न्निधानंचचित्तैकाग्रस्थलंतथा एतज्जपश्चप्रातरारभ्यमध्यन्दिनंयावन्न्यूनाधि 
कंनजप्तव्यम् जपसमाप्तौयथाविधिहुत्वातेर्पयेत् यथा जलेदेवतापीठंविचिं 
त्यतत्राधारशक्त्यादिदेवतास्मकृत्सकृत्तर्पयित्वातत्रदेवतामावाह्यजलेनैव 
संपूज्यपरिवारान्पूजयित्वाएकैकांजलिनातांस्तर्पयेत् मूलंमुच्चार्यामुकंतर्प

पृ० १०२अ) यामीतिमंत्रेणांजलिनातर्पयेत् तथाचहंसपारायणे तर्पणंतुप्रकुर्वीतपयसापा 
यसेनवा आज्येनमधुनावापिसुरयामंत्रसाधकःव्राह्मणैःक्षत्त्रियैर्वैश्यैःशुद्रैरस्या 
यथाक्रमं विनामांसेनमत्स्येनपुंश्चलीसेवनंविना नमंत्रसिद्धिर्भवतितस्माद्य 
न्नपरोभवेत् कालिकापुराणे व्राह्मणस्तुसुरांदत्त्वाव्राह्मण्यादेवहीयते स्वगात्र 
रुधिरंदत्त्वाह्यात्महत्यामवाप्नुयात् तदुक्तंभैरवमंत्रे क्षीरेणव्राह्मणैस्तप्याघृतेन 
नृपवंशजैःमाक्षिकैर्वैश्यवंश्यैश्चासवैःशूद्रजातिभिःततोभिषिंचेत् यथा आ 
त्मानंदेवतारूपंध्यात्वामूलमुच्चार्यामुकदेवतामभिषिंचामीतिशिरसिंकुधमुद्र 
द्रयाभिषिंचित् ततोदशांशेनव्राह्मणंविभाव्यमूलेनपाद्यादिभिःसंपूज्यनाना 
रमोपेतंमिष्टान्नंभोजयेत् एवंपुरश्चरणसमाप्तौमहतींपूजांविधायदक्षिणांद 
द्यात् गंधपुष्पवस्त्राद्यैर्व्रह्मणांस्तोषयेत् गोभूदुहिरण्यवस्त्राद्यैःगुरुंसंपूज्यतो 
षयेत् मिष्टान्नंबहुभिःसहभुंजीतमहोत्सवंकुर्यात् शाकंमूलंभैक्ष्यंहविष्यंस 
क्तवोथवा अथवाक्षीरपात्रंस्यात्पुरश्चरणवृत्तये यरिपुरश्चराणादेवमंत्रसिद्धिर्न 
जायते तदामंत्रसिद्धर्थमुपयांतरंकर्तव्यं तदुक्तंगंधर्वतंत्रे सम्यगनुष्टितोमंत्रोयदिसिद्धिर्नजायते

पृ० १०२ब) उपायास्तत्रकर्तव्यास्सप्तशंकरभाषिताः द्रावणंबोधनंवश्यंपीडनंपोषशोष 
णे दहनांतंक्रमात्कुर्यात्ततःसिद्धोभवेद्ध्रुवम् द्रावणंवरुणेवीजंप्रथमंक्रमयो 
गतःतन्मंत्रयंत्रमालिख्यसिक**कर्पूरकुंकुमैः दुशीरचंदननाभ्यांतुमंत्रीसंप्र-
थितंलिखेत् क्षीराज्यमध्यतोयानांमध्येतल्लिखितंक्षिपेत् जपाश्चपूजनाद्धो 
माद्दावितःसिद्धिदोभवेत् द्रावितोपिनिसिद्धश्चबोधनंतस्यकारयेत् सारस्वते 
नबीजेनसंपुटीकृत्यतंजपेत् एवंरुद्वोनचेत्सिद्धोभवेद्वैतद्वसीकुरु अलक्तं 
चंदनंकुष्टंहरिद्रामलकंशिला एतैस्तुमंत्रमालिख्यभूर्जपत्त्रैसुशोभने धा 
र्यंकंठेभवेत्सिद्धःपीडनंवास्यकारयेत् अधरोत्तरयोग्येनपदानिपरिजप्यवै 
ध्यायतेदेवतांतद्वदधरोत्तररूपिणीम् विद्यामालिख्यदुग्धेनलिखित्वाक्र-
म्यचांघ्रिणा तथाभूतेनमंत्रेणहोमःकार्योदिनदिने पीडितोलज्जयावि 
ष्टःसिद्धःस्यादथपोषयेत् अधरोत्तरबीजंक्लींनीजमित्यर्थःबालायास्त्रित 
यंबीजमित्यर्थः बालायास्त्रितयंबीजमाद्यंतेतस्ययोजयेत् गोक्षीरमभुनालि 
ख्यवियोपाणौविधारयेत् योषितोयंभवेत्सिद्धोनोचेत्कुर्वीतशोषणम् बा 
लायास्त्रितयंबाजं ऐंक्लींसौःइतिबीजत्रयम् द्वाभ्यांचवायुवीजाभ्यांमंत्रंकुर्या

पृ० १०३अ) द्विदर्भितम् एषाविद्यागलेधार्यालिखित्वावरभस्मना पोषितोपिनसिद्धश्चेद्द 
हनीयोग्निवीजतःद्वाभ्यांचवायुवीजाभ्यामितिःयमितिवायुवीजाभ्यांमंत्रस्य 
प्रत्यक्षरंपुटितंकुर्यादिविदर्मितं वरभस्मनायज्ञभस्मना अरग्नेयेनबीजेनमंत्र-
श्चैकैकमक्षरम् आद्यंतमधदुर्ध्वंचयोजयेद्दाहकर्मणि व्रह्मवृक्षस्यतैलेनमंत्रमा-
लिख्यधारयेत् कंठदेशेततोमंत्राःसिद्धःशंकरभाषणात् आग्नेयबीजंरमितिबी 
जम् व्रह्मवृक्षस्यपालाशवृक्षस्यअनुलोमविलोमस्थक्लाप्तयावर्णमालया प्र 
त्येकवर्णामुङ्मंत्राजप्ताःस्युःक्षिप्रसिद्धिदाः वैरिमंत्रापितृणामन्येमंत्राश्चकिंपु 
नः प्रणवोमातृकादेवीहृल्लेखाद्यमृतत्रयम् दीपनंसर्वमंत्राणामित्याहुभगवा 
छिवःअमृतत्रयम् ओंएंह्रींइतिबीजत्रयम् मंत्रादिषुचसर्वेषुहृल्लेखाकामबी 
जकम् श्रीबीजंचापिनिक्षिप्यजपेन्मंत्रंसुसिद्धये हृल्लेखाह्रींकामबीजंक्लीं
श्रीबीजंश्रीं ह्रींक्लींश्रींइतिबीजत्रयंमंत्रादौदत्वाजपेत् तारंसंपुटितंवाथाः 
दुःष्टमंत्रोपिसिद्धाति तारःप्रणवः इतिव्रह्मसंहितायाम् अथारि 
मंत्रत्यागविधिः || शुचिःसमाहितोभूत्वाह्यावमे तुशुभेदिने अशे 
षदुःखनाशायदैशिकः || प्रवरांविधिम् तत्रादौभवने 

पृ० १०३ब) कुंभंदीक्षाविधिक्रमात् मंडलेस्थापयेद्विद्वान्पूरयेत्तांशुभैर्जलैः विलोममं 
त्रपाठेनतत्रावाह्यतुदेवताम् सकलीकृत्यसंहृत्यचाष्टांगावरणंयजेत्
एवंसावरणान्निष्टामंत्रीमंत्रस्यदेवताम् हुत्वाविलोममेत्रेणसर्पिषागौर 
पिद्विजः ततोयथावदुग्यान्नैर्देवताभ्योबलिंहरेत् विदिक्षुचतथावक्ष्य-
माणैर्मनुक्रमैः आयाह्रींद्रसुराधीशशतमन्योशचीपते नमस्तुभ्यंगृहाणेमं 
पुष्पधूपादिकंबलिम् आयाहितेजसांनाथहव्यवाहवरप्रद गृहाणपुष्प 
भूपादिवलिमेनंसुपूजितं प्रेतराजसमायाहिभिन्नांजनसमयुते बलिंदत्तं 
गृहाणेमंसुप्रीतोवरदोभव नमस्तेराक्षसांनाथनिऋतेत्वमिहगतःगृहाण 
बलिपूजादिमयाभक्त्यानिवेदितम् एहिपश्चिमदिक्षालजलनाथनमोस्तु 
ते भक्त्यानिवेदितंपूजांगृहीत्वाप्रीतिमाप्नुहि प्रभंजनप्राण्पतेत्वमेहिसप 
रिच्छदः मयाप्रजुष्टंविधिवद्गृहाणबलिमादरात् कुवेरतारकाधीशौआ-
गच्छेत्तांसुरोत्तमम् पुष्पधूमादिभिःप्रीतौभवेतांवरदोमम ईशत्वमेवभगवन्स 
र्वविद्याश्रयप्रभो पूजितःपुष्पधूपाद्यैःप्रीतोभवतिभूतये आयाहिसर्वभू-
तानांनाथव्रह्मन्दयार्चनम् गृहाणसर्वविघान्मेविवर्तनमोस्तुते आगच्छव

पृ० १०४) रदावाक्तविष्णोर्विश्वस्यनायक पूजितःपरयाभक्त्याभवत्वंसुखदोमम ततःसप 
रिवारांश्चपूजयेन्मंत्रदेवताम् मंत्रेणविपरीतानिपुष्पदीपोपचारकैःततस्तुप्रार्थ 
येद्विद्वान्पूजितांमंत्रदेवताम् अनुकूलंसमालोच्यमयातुबलवुद्धिना यदुपा 
त्रंपूजितंचप्राभोमंत्रस्वरूपक तेनमेमनसःक्षोभमशेषंविनिवर्तय पापंप्र 
तिहतंभूयाद्भूयाच्छेयःसनातनः तनेत्तम्मकल्याणंपारकीभक्तिरेवच इ-
तिसंप्रार्थ्यमत्रैमंत्रैःमंत्रंविलोमतः लिखित्वामलकर्पूरचंदनेनसमर्चयेत् 
कलशोपरिसंस्थाप्यभक्त्यापरमयायुतः तत्पत्रंमतिमान्पश्चाद्वद्धानिजशिर 
स्यथ सायात्पूजितकुंभस्थतोयैर्मंत्रमयैःशुभैः पुनश्चान्येनतोयेनकुंभ-
सापूर्यसंयतः तन्मध्येमंत्रपत्त्रंचनिक्षिप्याथप्रपूजयेत् तंकुंभंनिप्रगाती 
र्थजलाश्रयेविनिक्षिपेत् ततोपिविप्रान्संमंत्र्ययथाशक्त्याप्रभोजयेत् चिं 
तितोदुष्टमंत्रोपिस्थानस्थःफलदोनहि इत्थंकृतविधानस्यसाधकस्य 
यथाक्रमम् भवत्येवनसंदेहःक्रमाच्चित्तप्रसन्नता जायतेतीवसम्पन्नो 
वर्धतेस्वकुलंक्रमात् इत्यरिमंत्रत्यागविधिः इतिश्रीयदुनाथचक्रव 
र्तिविरचितायामागमकल्पलतायांद्वितीयःपल्लवः ओंनमःशिवाय

पृ० १०४ब) मंत्रोद्धारंप्रवक्ष्यामिसर्वतंत्रानुसारतः यंजत्वामंत्रिणः सर्वेवांछितं 
फलमाप्नुयुः तत्रप्रथमतोधर्मार्थकाममोक्षाद्यखिलपुरुषार्थसं-
पादकंश्रीरघुनाथमंत्रंनिरूपयामि तथाचोक्तंवसिष्टसंहितायां
विनायकंरघुश्रेष्टंवंदेव्याख्यालसत्करम् वसिष्टवामदेवादिऋषि-
भिःपरिवारितम् कृष्णद्वैपायनंव्यासंगुरुंसत्यवतीसुतम् समाधि 
स्थंमुनिंशांतंप्रसन्नादित्यतेजसं गंगातीरेमहापुण्येसमासीनंतपो-
निधिम् शौनकःपरिपप्रच्छसाष्टांगप्रणिपत्यच श्रीशौनकुवाच 
मयिप्रसादसुमुखकुस्वमयिमानसम् त्वत्प्रसादान्महामंत्राविहि 
ताबहवोमया करुणारसपूर्णाभ्यांलोचनाभ्यांविलोकये मच्चिदा 
नंदमात्मानंजातवान्ब्रह्मशाश्वतम् इदानींश्रोतुमिच्छामिमंत्रंसांगंस 
हार्चनम् रामात्मनावतीर्णस्यविष्णोरमिततेजसः जूहिमेभुगवन्स 
र्वेश्रोतुंयोगोत्म्यहंयदि असौभागेनलोकोयंदारिद्येणचपीडितः ये 

पृ० १०५अ) नसौभाग्यमतुलंमहदैश्वर्यसंभवम् शास्त्रज्ञानंकवित्वंचसर्वज्ञत्वं 
लभेन्नरः श्रीव्यासुवाच साधुपृष्टत्वयाव्रह्मन्कथयसकलंत 
व व्राह्मणाकथितंपूर्वंवसिष्टायमहात्मने वसिष्टोपिस्वपौत्राय 
मत्पित्त्रेदत्तवान्मनुम् प्रसन्नहृदयंःशुद्धःपितामेकरुणानिधिः कु 
रुक्षेत्त्रेमहापुण्येसूर्यपर्वणिदत्तवान् मयाचसाधितोमंत्रोजप-
होमार्चनादिभिःइतःपूर्वोमयानोक्तोमंत्रराजस्तुकस्यचित् एवंपर 
म्पराप्राप्तंभक्त्यमंत्रंशृणुष्वमे अयोग्यायनदातव्योमंत्रराजस्त्वयामुने 
यत्नेनगोपयत्वंचरहस्यंश्रीप्रसिद्धिदम् अलसंमलिनंक्लिष्टंदंभ 
लोभसमन्वितम् दरिद्रेरोगिणंक्रुद्धंरागिनंभोगलालसम् अमूया
मन्सरग्रस्तंशठंपरुषवादिनम् अन्यायोपार्जितधनंपरदाररतंसदा
विदुषांवैरिणंनित्यमज्ञंपंडितमानसम् भ्रष्टव्रतंकष्टवृत्तिपिशुनंदुष्ट

पृ० १०५ब) मानसं वह्वाशिनंक्रूरचेष्टमग्रगण्यंदुरात्मनां एतैर्दोषैर्विहीनंतंशिष्यत्वेनप्रकल्पयेत् गृ 
ह्णीयाद्यदितद्दोषंप्रायोगुरुमपिस्पृशेत् अमान्यदोषोराजानांजायादोषःपतिंयथा त 
थाशिष्यकृतोदोषोगुरुंप्राप्नोतिनिश्चितं तस्माच्छिष्यंगुरोर्नित्यंपरीक्षितुपरिग्रहेत्
कायेनमनसावाचागुरुःशुश्रूषणेरतं अस्तेयवृत्तिमास्तिक्यंसदोमेक्षकृतोद्यममं व्रह्म 
चर्यव्रतंनित्यंसत्यव्रतमकल्मंष प्रसन्नहृदयंशुद्धमशठंविमलाशयं परोपकारनिरतंप 
रार्तेविगतस्पृहं सुचित्तवित्तदेहैश्चपरितोसुकरंगुरोः ईदृग्विधायशिष्यायमंत्रंदद्यात्तुना 
न्यथा यद्यन्यथावदेत्तस्मिन्देवताशापदाभवेत् माधवेयस्ययाभक्तिर्महादेवेचयापरा 
मातापित्रोश्चयाभक्तिस्तथाकार्याणिजेगुरौ मंत्रोद्धारमाह मांतांतंविंदुसंयुक्तंनाराय 
णविभूषितं वीजमेतत्समुद्धृत्यविंदुहीनंपुनश्चरेत् मांतांतं मांतो यकारःतस्यांतंरेफं 
विदुरनुस्वारस्तद्युक्तं नारायणोकारस्तद्युक्तं एवंरां एकाक्षरवीजं विंदुहीनंपुनश्चत 
दिति राइतिवीजस्यविंदुंदूरीकुर्यात् तथाचरा इतिभवति तथाच रांरा इतिभवति मां 
तंचकारसंयुक्तंमांतांतानतिमुद्धरेत् मांतंचाकारसंयुक्तमिति मकारंसंयुक्तं तेन 
माइतिभवति मांतांतानतिमुद्धरेदिति मांतोयकारःतस्यांतेनतिंनमितिदद्यात् 
तथाच रांरामायनमःइतिमंत्रः एतत्षडक्षरंमंत्रंसर्वैश्वर्यप्रदायकं सर्वसौभाग्यजननं 
सर्वलोकवशंकरं विद्यासिद्धिप्रदंनृणांमहदाज्ञाकरंमुने हृषिर्व्रह्मास्यमंत्रस्यगाय 
त्र्यंच्छंदुच्यते रामाख्यंवैष्णवंधामदैवतापरिकीर्तिता जानीयात्प्रथमंवर्णंवीजंश 

पृ० १०६अ) क्तिंनतिस्तथा वह्निवीजद्वितीयेनहृदयंपरिकीर्त्तितम् चतुर्थेनतथैवस्याच्छिरोमं 
त्रमितीरितं रसस्वरेणसंयुक्तंशिखामंत्रविदुर्वुधाः रविस्वरेणसंयुक्तंतदेवकवचं 
विदुः चतुर्दशयुतंनेत्रमस्त्रमंत्रंविसर्गयुक् प्रोक्तानीत्यंगमंत्राणिपर्वयोरंगुलीषुच
तलयोश्चप्रविन्यस्यहृदयादिषुविन्यसेत् अथवामूलमंत्रस्यवर्णैःव्यस्तैःषडंगकं
कुर्यात्तथाक्षरन्यासंमूलमंत्रस्यमंत्रवित् व्रह्मरंध्रेभ्रुवोर्मध्येहृदिनाभौचगुह्यके
पादयोश्चप्रविन्यस्यभावयेद्भावनांमुने आधारेभावयेच्छक्तिंचिदानंदस्वरूपिणी
उद्यदादित्यसंकाशमाधारंतत्प्रभामयं आधारभावनामेवसंभाव्यमुनिसत्तम त 
तःसमुत्थितंतेजःशिखारूपंचचिन्मयीं विद्युत्कोटिप्रतीकाशंचंद्रकोटिसुशीतलं
सुषुम्णामुखमुन्मील्यप्रापयेदुपदेशतः व्रह्माध्वनानयेदूर्ध्वंद्वादशांतेंदुमंडलं
प्रापययविधिनावुद्ध्यास्रावयेत्तत्सुधामृतं ततःपरिगणाच्छुद्धसुधाधाराभिरावृतं
निजदेहंजगत्सर्वंएकीभूतंविचिंतयेत् निष्प्रपंचंनिराकारंनिरवद्यंनिरंजनं अ
शून्यशून्योपरमंसदसद्भाववर्जितं अखंडानंदमात्मानंभावयेन्मुनिसत्तम देव 
तागुरुमंत्राणांभावयेदैक्यमात्मनःएवंसंचिंतयन्मंत्रीमंत्रंप्रतिदिनंजपेत्
एहिकानखिलान्भोगान्भुक्त्वादांतेपदंव्रजेत् उपसंहृत्यतत्तेजोयद्वाहृयपंकजे

पृ० १०६ब) रामंज्योतिर्मयंध्यायेत्सर्वलोकैकसाक्षिणं जगदुद्भूतिसंभूतिपरिभूतिकरंहरिं दे 
वासुरमुनींद्रैश्चयोगिवृंदैश्चसेवितं ध्यानंयथा ओंचतुर्भुजंशंखचक्रगदापंकज 
धारिणं किरीटहारकेयूररत्नकुंडलसेवितं एवंध्यात्वाजपेन्मंत्रंषट्सहस्रंदिनेदिने
वाचःश्रियामतिर्भूत्वाकविभवतिवत्सरात् यत्वाकल्पतरोर्मूलेसौवर्णंमंडलंमुने त 
न्मध्येपुष्पकाख्यंचविमानंदिव्यमुत्तमं मध्येसिंहासनंतस्यनानारत्नविभूषितं त 
न्मध्येष्टदलंपद्ममुद्यदादित्यसन्निभं वीरासनेनतन्मध्येसमासीनंमहामुने सम्य 
ग्ज्ञानमयींमुद्रांदधानंदक्षिणेकरे तेजःप्रकाशनंवामंजानुमूर्धनिचापरं जान 
कीवल्लभंदेवंद्विभुजंरघुनंदनं वसिष्टवामदेवादिमुनिभिःपरिवारितं वामभागे 
समासीनांसीतांकांचनसन्निभं भजतांकामदंनित्यंरक्तोत्पलकरांवुजां लक्ष्मणंप 
श्चिमेभागेधृतच्छत्रंसमासरं पार्श्वेभरतशत्रुघ्नौतालवृन्तकरावुभौ एवंध्यात्वाजपे 
न्मंत्रंज्ञानलक्ष्योश्चभाजनं शास्त्रज्ञानंकवित्वंचषण्मासाज्जायतेमुने जपतांमंत्रिणा 
मेवंमंत्रयोगेनधीमतां पुरश्चरणकृत्येनविनाप्यफलदोमुनेः एवंमंत्रंसमाख्यातंरा 
घवंपुरुषोत्तमं तंत्रोक्तवैष्णवी पीठेकुर्यादाराधनंवहितदुक्तंगौतमीये पूजा 
चपंचधाप्रोक्तातासांभेदांशृणुष्वमे अभिगमनमुदानंयोगःस्वाध्यायेवच इत्या

पृ० १०७अ) पंचप्रकारार्चाक्रमेणकथयामिते तत्राभिगमनंनामदेवतास्थानमार्जनं उपले 
पननिर्माल्यदूरीकरणमेवच उपादानंनामगंधपुष्पादिचयनंतथा योगोनामसु 
देवस्यात्मत्वेनैवभावनां स्वाध्यायोनाममंत्रात्मासंधानपूर्वकोजपः सूक्तःस्त्रोत्रा 
दिपाठश्चहरेःसंकीर्तनंतथा तत्त्वादिशास्त्राभ्यासश्चस्वाध्यायःपरिकीर्त्तितः इज्या 
नामसुदेवस्यपूजनंचयथार्थतः इतिपंचाप्रकाराश्चकथितास्तवसुव्रत सार्ष्टिसापु 
ज्यसामेप्यमालोक्यमारूप्यदाःक्रमात् इति अथोच्यतेमहायंत्रंरघुनंदनविग्रहं 
सौभाग्यदंवशंकरंरिपुनाशकरंपरं आयुरारोग्यदंपुंसांग्रहज्वरनिवारणं यंत्रंमंत्र 
मयंप्रोक्तंमंत्रात्मादेवतेतिच पुराभगवता--- तंत्रेसंमोहनाह्वये देहात्मानोर्यथा 
भेदोमंत्रदैवतयोस्तथा तस्मात्पीठेमहामंत्रंलिखित्वातत्रपूजयेत् विनायंत्रेणचे 
त्पूजादेवतानप्रसीदति ततोवक्ष्यामियंत्रस्यरूपंस्वगुरुदेशितं षट्कोणंपूर्वमा 
लिख्यतदग्रेवृत्तमालिखेत् वहिरष्टदलंपद्ममधपार्थिवमंडलं एवंमंडलमालिख्य 
शोभनंव्यक्तमुज्ज्वलं अस्मिन्यंत्रेमहामंत्रंलिखित्वातत्रपूजयेत् षट्कोणांतलि 
खेद्वीजंसाध्याख्याकर्मगर्भितं मन्मथेनैववीजेनतद्वीजंवेष्टयेद्वहि अविशिष्टैर्म 
नोवर्णैर्मन्मथंतच्चवेष्टयेत् दशाक्षरेणमंत्रेणतत्सर्वंवेष्टयेत्पुनः अग्न्यादिकोण 

पृ० १०७ब) षट्केषुषडंगानिचविन्यसेत् ह्रींश्रींइतिलिखेत्पश्चात्षट्कोणस्यकपोलयोः कोणा 
ग्रेषुचींवीजंकेसरेषुस्वरात्क्रमात् ततोमालामनोर्वर्णैःपूर्वाद्यष्टदलेषुच तेषुस 
प्तसुमंत्रज्ञोविन्यसेत्तर्कसंख्यया अवशिष्टान्पंचवर्णान्विलिखेदष्टमेदले वृत्ताका 
रेणतत्सर्वंवेष्टयेत्कांदिक्षांतगैः वीजद्वयंलिखेत्पश्चाद्भूगृहेदिग्विदिक्ष्वपि नारसिंहं 
महावीजंवाराहंचमुमेःक्रमात् अस्मिन्यंत्रेसमावाह्यपूजयेद्रघुनंदनं प्रसन्नवदने 
शांतमेहिकामुष्मिकप्रदं पपंचमंविलोमेनसमुद्धृत्युचसंतकं शांतिविंदुसमायुक्तं 
कामवीजंमुदाहृतं प्रणवंपूर्वमुच्चार्यजानकीतिपदंततः पुनःसवलभावेतिस्वाहां 
तंमंत्रमुद्धरेत् दशाक्षरोयंमंत्रःस्यात्सर्वसिद्धिप्रदायकः ओंनमोपदमाभाष्यततोभगव 
तेपदं रघुनंदनायेतिपदमाभाष्यमंत्रवित्तमः रक्षोघविषदायेतिचतुर्थंपदमुद्धरेत्
मधुरप्रसन्नवदनाययमिततेजसे वलायेतिपदंपश्चाद्रामायेतिवदेत्तथा विष्णवेप 
दमाभाष्यनमोंतंमंत्रमुद्धरेत् मालामंत्रमनुःप्रोक्तःसप्तचत्वारिंशद्भिरक्षरैःक्षकाररेफ 
औकारविंदुभिःभूषितोमुनेः नारसिंहोमहामंत्रोजपतांकल्पभूरुहः पंचमस्वरसंयु-
क्तोहकारोविंदुभूषितः षष्टस्वरसमायुक्तोहकारोविंदुभूषितः वाराहंवीजमित्युक्तं 
लक्ष्मीधनधराप्रदं भूगृहंचतुरश्रंस्यादष्टवज्रविभूषितं एतद्यंत्रंसमालिख्यसौवर्णे

पृ० १०८अ) राजतेपटे भुर्जेवासम्यगालिख्यपुलकीकृत्यधारयेत् अपुत्रोलभतेपुत्रंनिर्धनोधनमा-
प्नुयात् किमत्रवहुनोक्तेनसर्वसिद्धिप्रदंनृणां यंत्रमेतत्समाख्यातंधारणात्पात-
कापहं अस्मिन्यत्रेसमावाह्यराममाराधयेत्क्रमात् मंडूकादिपृथिव्यंतंकर्णिकायां 
यजेत्क्रमात् अग्न्यादिपीठपादेषुधर्मदींश्चतुरोयजेत् पूर्वादिदिक्षुतात्सर्वानत्रपूर्वा 
न्क्रमाद्यजेत् कर्णिकायांतथानंतंपद्मंसंपूजयेत्ततः तारवर्णाप्रभिन्नाढ्यअर्काग्नीन्दु 
त्रिमंडलं गुणत्रयंचसत्वादिततश्चात्मचतुष्टयं आत्मंतरात्मपरमात्मज्ञानात्मानश्च 
तेक्रमात् विमलोत्कर्षिणीज्ञानाक्रियायोगचपंचमी प्रह्वेसत्यातथेशानानुग्रहानव 
मीपरा पूर्वाद्यष्टसुपत्रेषुकर्णिकायांयजेत्क्रमात् चतुर्थ्यानसमायुक्तैःस्वैःस्वैरेव 
चनामभिः कर्णिकायांयजेत्पश्चात्पीठमंत्रेणमंत्रवित् प्रणवंपूर्वमुच्चार्यनमःशव्दं 
ततोवदेत् भगवतेपदमाभाष्यविष्णवेइतिपदंवदेत् सर्वभूतात्मनेचेतिर्वासुदेवाय 
इत्यपि ततःसर्वात्मसंयोगेयोगपीठात्मनेनमः इतिमंत्रेणचेन्मध्येकुर्यात्पुष्पांजलिंपु 
नः एवंसंपूजितेपीठेदेवमावाह्यपूजयेत् अर्घादिधूपदीपांतमुपचारंविधायच
तोतनुज्ञाप्यदेवेशंपरिवारांश्चपूजयेत् पूर्वंषट्कोणमध्येषुहृदयादीनिषट्क्रमात्
वामभागेसमासीनांसीतांतन्मनुनांयजेत् श्रीवीजंपूर्वमुच्चार्यसीतायैपदमुद्धरेत् व 

पृ० १०८ब) ह्निजायान्वितोमंत्रोभजतांकल्पभूरुहः जनकोस्यृषिःप्रोक्तोगायत्रीच्छंदुच्यते
सीताख्यायाजगद्धात्रीदेवताश्रीजगन्मयी शार्ङ्गेदेवस्यपुरतोवामदक्षिणतःशरा 
न् ततश्चाष्टदलेपद्मेहनुमंतंचवाचकं देवस्याग्रेसमासीनंपंडितंधृतपुस्तकम् सु 
ग्रीवमग्निदिक्षत्त्रेमरुतंदक्षिणेदले विभीषणंचनैऋतेलक्ष्मणंवारुणेदले अंगदं 
वायुदिक्षत्त्रेशत्रुघ्नंचोत्तरेदले ईशानेजांबवंतंचद्वितीयावरणेयजेत् प्रणवादिन 
मोंतैस्नानर्चयेत्स्वस्वनामभिः सृष्टिर्जयंतोविजयःसुराष्ट्रोराष्ट्रवर्धनः अकोपोध 
र्मपालश्चसुमंत्राष्टमोमतः इत्यष्टौमंत्रिणःपूज्यस्तृतीयावरणेयजेत् दशदिक्षुदि 
शांपालान्ननंतांतान्यजेत्क्रमात् इंद्रादिअनंतान्दश वसिष्टवामदेवादिमुनिभिश्च 
महात्मभिः नलनीलादिभिश्चान्यैर्दिव्यैर्वानरविग्रहैः परीवारैःसमासीनंस्वस्वनाम 
प्रकाशकं संस्तूयमानंदेवेशमृषिभिर्नारदादिभिः एवंसपरिवारांतमाराध्यरघु 
नंदनं गंधपुष्पादिभिर्दिव्यैर्धूपैर्दीपैश्चसाक्षतैः संपूज्यभक्त्याविधिवन्नैवेद्यंपरिक 
ल्पयेत्  राजोपचारानखिलान्दर्शयित्वामहामुने स्तुत्वायथावत्प्रणमेद्भक्तियुक्तैश्च 
साधकः ततःसमुद्धरेद्देवंपरिवारैःसमंहृदि आत्मदैवतयोरैक्यंसंभाव्यमुनिसत्तम
अभ्यर्च्यगंधपुष्पाद्यैस्ततःपूजांसमापयेत् एवंप्रतिदिनंकुर्वन्कृतकृत्योभवेद्ध्रुवं

पृ० १०९अ) आत्मानंसततंरामंसंभाव्यविचरेत्सुधीः अतःपरंप्रवक्ष्यामिपौरश्चरणिकंविधिं भि 
क्षाशीवाहविष्याशीशाकयावकभोजनाः पश्चिमाभिमुखेदेवेभृशशून्यैशिवालये
नद्यासमुद्रगामिन्यास्तीरेगोष्टागवांमुने अश्वत्थभिल्वयोर्मूलेसिंधुतीरेजलाशये
पर्वताग्रेथवामंत्रोस्थानीचान्यतमेजपेत् तर्कलक्षंजपेन्मंत्रंतर्पयेच्चदशांशतः त 
र्कलक्षंषर्लक्षं विल्वैःफलैःप्रसूनश्चपत्रैस्त्रिमधुसंयुतैः कुर्याद्दशांशतोहोमंततः
सिद्धोभविष्यति एवंमंत्रादिभिःसिद्धेःमनोकर्मणिसाधयेत् जातीप्रसूनैःजुहुयाच्चं 
दनाभःसमाहितैः राजवश्यायकमलैर्धान्यैःधान्यादिसंपदे नीलोत्पलानांहोमेनवश 
येदखिलंजगत् विल्वप्रसूनैर्जुहुयादिदिंरावाप्तयेनरः इंदिरालक्ष्मीः दूर्वाहोमेनदीर्घा 
युर्भवेन्मंत्रीनिरामयः रक्तोत्पलहुतान्मंत्रीधनमाप्नोतिवांछितं मेधाकामेनहोतव्यं 
पलाशकुसुमैर्नरैः तज्जप्तमंभःप्रपिवेत्कविर्भवतिवत्सरात् तन्मंत्र्यमन्नंभुंजीतम 
हदारोग्यमाप्नुयात् मधुत्रितयकेनैवजुहुयात्पायसेनवा कुवेशसम्यदोलक्ष्म्याविद्य 
याधिजनायते यस्त्वंवभंजतेभक्त्याजपहोमार्चनादिभिः सीतायासहितंदेवंराघवं 
लक्ष्मणान्वितं सभुक्त्वासकलान्भोगानतेतत्पदमाप्नुयात् अलंविवादेननमानु 
षोयंरामात्मनाराक्षसराजहंता भुजंगशययांपरिमुच्यसाक्षान्नारायणोभूतलमाजगा 

पृ० १०९ब) गाम् इतिश्रीरामषडक्षरकल्पः अथयंत्रोद्धारः चतुरश्रवेष्टितस्याष्टदलकमेलस्य क 
र्णिकामध्येषट्कोणंतन्मध्ये रांइतिवीजं मध्येममाऽमुकंकुरुश्रींयमितिसाध्यंलिखित्वा
ससाध्यंवीजं क्लींइति मन्मथविजेनवेष्टयित्वाषट्कोणेषुरांरींरूंरैंरौंरःइतिषडंगानिलि 
खित्वा ह्रींइतिकोणकपोलयोः हूंइतिवाराहवीजंकोणाग्रेषुकेसरेषु अकारादिषोड 
शस्वरान्द्वंद्वलिखेत् ततः ओंनमोभगवतेरघुनंदनायरक्षोघ्नविषदायमधुरप्रसन्नव 
दनायअमिततेजसेवलायरामायविष्णवेनमः इतिसप्तचत्वारिंशद्वर्णानांवर्णषट्के 
मेकैकस्मिन्दलेष्टमपत्रंवर्णपंचकंलिखित्वापद्माद्वहिः जानकीवल्लभायस्वाहा 
इतिदशाक्षरैर्वेष्टयित्वाकादिक्षांतैर्वेष्टयेत् चतुरश्रस्यांतःप्रागादिदिक्षु क्षौंइतिनरसिंह 
वीजमाग्नेयादितिकोणेषु हूंइतिवराहवीजं ऊंगृहस्याष्टदिक्षु ईंवज्राष्टकंचलिखे 
त् इतिश्रीरघुनाथस्यधारणंयंत्रमेतत् तथाचशारदातिलके अनंतोग्न्यासनःसेंदुर्वी 
जंरामायहृन्मनुः षडक्षरोयमादिष्टोभजतांकामदोमणिः अस्यार्थः अनंतःआकारः
अग्निःरेफःतथाचाकारयुक्तोरेफःसेंदुःइंदुयुक्तः इंदुरनुस्वारस्तद्युक्तःरांइतिभवति अस्य 
मंत्रस्यव्रह्माऋषिः गायत्रीच्छंदः श्रीरामचंद्रोदेवताधनाद्यभीष्टसिद्धौविनियोगः रां 
हृदयायनमः रींशिरसेस्वाहा रूंशिखायैवषट् रैंकवचायहुं रौंनेत्रत्रयायवौषट् रः

पृ० ११०अ) अस्त्रायफट् इतिषडंगमंत्रः करांगन्यासानंतरंमंत्रवर्णन्यासः व्रह्मरंध्रे रांभ्रूमध्येरा हृ 
दिराहृदिमा नाभोयलिंगेन पादयोः मःविमलोत्कर्षणीज्ञानाक्रियायोगा प्रभ्वीस 
त्वाईशानानुग्रहा एताःपीतशक्तयः ओंनमोभगवतेविष्णुवेसर्वभूतात्मनेवासुदेवाय
सर्वात्मसंयोगपद्मपीठात्मनेनमः इतिपीठमंत्रः ध्यानं ओंकालांभोधरकांतिकांतमनि 
शंवीरासनाध्यासितं मुद्रांज्ञानमयींदधानमपरंहस्तांवुजंजानुनि सीतांपार्श्वगतांसरो 
रुहकरांविद्युन्निभांराघवं पश्यंतींमुकुटांगदादिविविधाकल्पोज्ज्वलांचिंतयेत् इतिध्या 
नं आवर्णपूजांपार्श्वे ह्रींसीतायैस्वाहा इतिमंत्रेणसीतामग्रेवामदक्षिणपार्श्वेयोः
शार्ङ्गशरांश्च तद्वहिःकेसरेष्वाग्नेयादिकाणेषुहृदयशिरःशिखाकवचानिअग्रेनेत्रे 
दिक्षुअस्त्रंदेवस्याग्रदलमारभ्यप्रादक्षिणेनदलेषुहनुमत्सुग्रीवभरतविभीषणलक्ष्मण 
अंगदशत्रुघ्नजांववंत अग्रादिदलाग्रेषु सृष्टिजयंतविजयसुराष्ट्रराष्ट्रवर्धन अकोप 
धर्मपालसुमंत्रान्तद्वहिःलोकपालान् तद्वहिस्तदस्त्राणिचपूजयेत् अत्रहनूमदा 
दिध्यानं ओंवाचयंतंहनुमतंमग्रतोधृतपुस्तकं यजेद्भरतशत्रुघ्नौपार्श्वयोर्धृतचामरौ
धृतातपत्त्रंहस्ताभ्यांलक्ष्मणेपश्चिमेयजेत् वर्णलक्षंजपेन्मंत्रंदशांशंकमलैःशुभैः
जुहुयादर्शितेवह्नौव्रह्मणानपिभोजयेत् इतिश्रीरामचंद्रमंत्रः गोपीजनांतेप्रवदे 

पृ० ११०ब) द्वल्लभायाग्निसुंदरीं अयंदशाक्षरोमंत्रोदृष्ट्वादृष्टफलप्रदः गोपीजनांतेप्रवदेदिति 
गोपीजनपदमुद्धृत्यवल्लभायस्वाहेतिवदेत् अथगोपालमंत्रः तथाचगोपीजनव 
ल्लभायस्वाहा अथपूजापद्धतिः प्रातःशिरसिशुक्लेब्जेद्विनेत्रंद्विभुजंगुरुं वराभय 
करंशांतंस्मरेत्तन्नामपूर्वकं अज्ञानतिमिरान्धस्येति शिरसिसहस्रदलकमलेपर 
मात्मासूर्यरूपः हृदयेजीवात्मावह्निरूपः मालाधारीकुंडलिनीचंद्ररूपातत्तेजस्त्रय
मेकीभूतंविचिंत्यतेनतेजसाश्रीकृष्णस्यसच्चिदानंदरूपंशरीरमाविर्भूतमितिहृदिवि 
चिंत्यतत्रदेहेयः कोटिकोटिपरार्धानांव्रह्मांडानांव्यापकः परमेश्वरश्चश्रीकृष्णः
सोधिष्टितः इतिभावयित्वा कोटिकोटि परार्धानांव्रह्मांडानामधीश्वरप्रसीदपर 
मात्मानंदत्वांनमस्यामिमाधव इतिवासामनसा कायेननत्वाश्रीकृष्णंप्रणम्य मूला 
धारचक्रंपृथिवीस्थानंरक्तवर्णंरशषस वर्णचतुष्टययुक्तचतुर्दलं तत्रकुंडलिनी
सूर्यतुल्यप्रचंडाचंद्रतुल्यशीतलाविद्युंतुल्यनिभातिष्टति मूलाधारस्थोपरिमूलाधा 
राद्यंगुलादूर्ध्वंमेद्राद्यंगुलादयः एकांगुलपरिमितंस्वाधिष्टानचक्रंवह्निस्थानं बभ 
मयरल वर्णषट्कयुक्तंषडदलंस्वाधिष्टानस्योपरिनाभौमणिपूरकचक्रंरत्नाढ्यंजल 
स्थानं डढण तथदधन दशवर्णयुक्तदशदलंमणिपूरकस्योपरिहृदयेअनाह 

पृ० १११अ) तचक्रंवायुस्थानंसुषुप्तिस्थानं कखगघङ चछजझञ टठ द्वादशवर्णयुक्तद्वा 
दशदलं अनाहतपद्मस्योपरिगलेविशुद्धचक्रंस्वप्नस्थानंमाकाशस्थानंच आ 
इई उऊॠ ऌॡएऐ ओऔअंअः षोडशस्वरयुक्तषोडशदलंविशुद्धचक्रस्योपरि 
भ्रूमध्येआज्ञाचक्रंजाग्रत्स्थानमाकाशस्थानंच हक्षयुक्तदलद्वयमितिचिंतयेत् त 
तोमूलाधारस्वाधिष्टानमणिपूरकानाहतविशुद्धाज्ञानामकानिषट्चक्राणिभि 
त्वाकुंडलिनींसहस्रदलकमलस्थचंद्रमंडलामृतंपीतवतीपुनरज्ञाविशुद्धानाह 
तमणिपूरकस्वाधिष्टानानिभित्वाकुंडलिनीमूलाधारेगतेतिभावयेत् ततुत्था 
यमलमूत्रादित्यागंकृत्वाहस्तपादादिकंशोधयित्वादन्तधावनंकृत्वाशस्यविधिव 
ज्जलाशयेउद्धृतोदकेनवास्थानंकुर्यात् अंकुशमुद्रयादित्यमंडलात् गगेचयमु 
नेचैवगोदावरिसरस्वति कौवीरेनर्मदेसिंधोजलेस्मिन्सन्निधिंकुरु इतिमंत्रेणती 
र्थमावाह्यमूलेमूलमंत्रमष्टधाजपेत् तस्मिंजलेहरिंचचिंतयेत् ततःकुंभमुद्र 
यास्वशिरसिवारत्रयंजलंदद्यात् ततोगायत्रंमार्जयित्वाचमनंकृत्वादेवान्पितृंस्तर्प 
येत् ततोधेनुमुद्रयामृतीकृत्यरविमंडलाच्छ्रीकृष्णेहागच्छेत्यावाह्यमूलमुच्चार्य 
श्रीकृष्णंतर्पयामीतिसंतर्प्पगायत्रींजप्त्वासूर्यायार्घंदद्यात् ततोजलादुत्थायधौ

पृ० १११ब) तैवाससीपरिधायाचम्यप्रक्षालितपाणिपादः पवित्रमुद्रायुक्तदक्षिणहस्ताना 
मिकामध्यपूर्वाकृतश्वेतोर्ध्वतिलकाचम्यदक्षिणहस्तेजलंगृहीत्वानमितिमंत्रे 
णवामहस्तेजलंनिधायवामहस्तांगुलिसंधिगतैर्जलबिंदुभिःस्वाहेतिमंत्रेणस्वशि 
रःप्रोक्षयेत् ततोस्त्रायफडिति वामहस्ताद्दक्षिणहस्तेनजलंगृहीत्वाधःप्रक्षिपे 
त् एवंवार चतुष्टयंकुर्यात् पुनर्दक्षिणहस्तेननमितिमंत्रेणजलंगृहीत्वावाम 
नासिकायाघ्रायकिंचिज्जलंनासिकांतर्गतंदक्षिणघ्राणेननिस्मृतमितिविचिं 
त्याधःप्रक्षिपेत ओंगोपीजनवल्लभायविद्महे वासुदेवायधीमहितन्नःकृष्णःप्रचो 
दयात् इतिकृष्णगायत्रींदशधाजप्त्वाऽनेनैवमंत्रेणादित्यमंडलस्थायकृष्णाया 
र्घोनमः इतिश्रीकृष्णायजलैःपुष्पंदद्यात् इतिमंत्रसंध्याततःपूजामंडपद्वारे उप 
वेश्यद्वारदेवताभ्योनमितिगंधापुष्पादिनाद्वारदेवास्तुपुरुषायनैम इतिगंध 
पुष्पादिनाद्वारदेवताःसंपूज्यगृहभ्यंतरंप्रविश्य ओंव्रह्मणेनमः ओंवास्तुपुरुषा 
यनमितिपूजयेत् तदग्रंथेकुशासनंतदुपरिव्याघ्रचर्ममृगचर्मेवातदुपरि 
कंबलंतदुपरिवस्त्रंपातयित्वा प्रोक्ष्यकृतांजलिः मेरुपृष्टृषिः सुतलंछंदः 
कूर्मोदेवताआसनोपवेशनेविनियोगः इतिपठित्वा पृथ्वित्वयाधृतालोकादे 

पृ० ११२अ) वित्वंविष्णुनाधृता त्वंचधारयमांनित्यंपवित्रंकुरुचासनं इतिपृथिवीमंत्रेणपृथिवीं 
पूजयेत् तताधारशक्तिकमलासनायनमितिआसनंसंपूज्यतदुपरिस्वस्तिका 
सनादिआसनंवद्धाउपविशेत् स्थापयेद्दक्षिणेभागेपूजाद्रव्याणिचात्मनः सुवा 
सितांवुसंपूर्णंसव्येकुंभंसुशोभनं प्रक्षालनायकरयोःपृष्टोपात्रंनिधापयेत् दी 
पस्यज्वलितस्यापिसन्निधानंप्रकल्पयेत् देवस्यमस्तकंकुर्यात्कुसुमोपहितंसदा
पूजाकालेदेवतायानोपरिभ्रामयेत्करं वामकपोलेगुरुभ्योनमः दक्षकपोलेग 
णेशायनमः श्रीमध्येकृष्णदेवतायैनमः इतिप्रणम्यअसुरांतकचक्रायस्वाहा
अस्त्रायफट् इतिउच्चार्य हस्तौकरतलापृष्टयोःसंशोध्यूर्ध्वोऽर्धक्रमेणतालत्रयं
दत्त्वा नाराचमुद्रयाखोटिकाभिदरादिग्वंधनंकृत्वा त्रैलोक्यंरक्षरक्षहूंफट् 
स्वाहाइतिमंत्रेणजलेनात्मानंवेष्टयित्वाचतुर्दिक्षुग्निप्राकारंचिंतयेत् ततोभूतशु 
द्धिंकुर्यात् यथा स्वांकेउत्तानहस्तौकृत्वासोहमितिमंत्रेण प्रदीपकलिकाका 
रंहृदिस्थंजीवात्मानंमूलाधारस्थंकुंडलिन्यासहशिरस्थसहस्रदलकमलस्थप 
रमात्मनिलीनंविचिंत्य पादतोजानुपर्यंतंचतुरश्रंमचक्रं लंयुतंपीतवर्णंचभुव 
स्थानंविचिंतयेत् जान्वोरानाभीपर्यंतंचंद्रार्धनिभंपद्मेनलांधितंशुक्लवर्णंयुतं 

पृ० ११२ब) स्वविजेनध्यायेदयास्थलंनाभितःकंठपर्यंतंत्रिकोणंसरक्तकं सस्वस्तिकंस्ववीजे 
नयुतंवह्नेस्तुमंडलं कंठाभ्रूमध्यपर्यंतंकृष्णंवायोस्तुमंडलं षट्कोणंविदुभिःष 
ड्भिर्युतंवीजेनचिंतयेत् भ्रूमध्याद्व्रह्मरंध्रांतंकर्तुलंध्वजलांतितं धूम्रवर्णंस्ववीजे 
नयुतंध्यायेन्नभस्थलं पृथिव्यांलंवीजं अग्नेःरंवीजं वायोःयंवीजं आकाशस्यहं 
वीजं एवंध्यात्वाततस्तानिभूतानिप्रलापयेत् पृथ्वीमप्सुचतावह्नौवह्निंवायौसमी 
रणं प्रविलाप्यतथाकाशेआकाशंप्रकृतौततः अपरव्रह्मरूपांतांमायाशक्तिंप 
रात्मनि इतिसमस्तदेहाभिप्रपंचंपरमात्मनि प्रविलाप्यपुरुषाकारमानादिभवसंचि 
तं व्रह्महत्याशिरस्कंचस्वर्णस्तेयभुजद्वयं सुरापानहृदायुक्तंगुरुतल्पकटिद्वयं 
मत्संसर्गिपदद्वंद्वमंगप्रत्यंगपातकं उपपातकरोमाणंरक्तश्मश्रुविलोचनं खड्ग 
चर्मधरंकृष्णंवामकुक्षौविचिंतयेत् तत इडावक्त्रेवामेनसिधूम्रवर्णं यमितिवायु 
वीजंषोडशवारंजपन्वामनासापुटेनवायुनादेहमापूर्य पुनयमितिचतुःषष्टिवारं
जपकुंभकंचकुर्वंदेहंसंशोष्यपुनर्यमितिद्वात्रिंशवारंजपन्दक्षणासापुटेनवायुंरेच 
येत् ततोरणेनवायुसंवद्धेनरमितिवह्निसंवीजंषोडशवारजप्तेनदक्षनासापुटे 
नवायुनादेहमापूर्यचतुःषष्टिवारजप्तेनकुंभकंकुर्यात् तद्भस्मीभूतमितिविचिं

पृ० ११३अ) त्य रमितिद्वात्रिंशद्वारंजपन् वामनासयातस्मनासहवायुंरेचयेत् ततःठंइतिचं 
द्रवीजंशुभ्रंप्रकृत्यात्मकंवामनासापुटेनपुरुषात्मकं ललाटचंद्रंषोडशवारंज 
पन्नयेत् ततोवमितिचतुःषष्टिवारंजपंललाटचंद्रादादिक्षांतामक्षरमयीममृत 
वृष्टिंनिपात्यतयादेवोपासनयोग्यंसकलंवपुःकुर्वन् लमितिद्वात्रिंशद्वारंजपन्द 
क्षिणनासयावायुंरेचयेत् पुनरुत्पादयेद्देहंपवित्रंपरमात्मनः शव्दव्रह्मात्मिकामा 
यामातृकाप्रकृतिःपरा अजायतजगन्मातुराकाशंनभसोनिलः समीरणादभूद्व 
ह्निर्वह्नेरापस्ततोमही स्वीयमेभ्योपिभूतेभ्यस्तेजोरूपंकलेवरं देवताराधनेयोग्य 
मुत्पन्नमितिभावयेत् अस्मिन्देहेपरात्मायंसर्वज्ञःसर्वशक्तिमान् समस्तदेवतारू 
पःसर्वमंत्रमयःशुभः आत्मरूपेणदेहेस्वंजीवभावेनतिष्टति इत्येवभावनामुख्या 
भूतशुद्धिरिहोदिता ततोहृदिहस्तंदत्त्वा आंह्रींक्रोंयंरंलंवंशंषंसंहंसःममप्राणाः 
एवं १२ ममजीविहस्थितःएवं १२ ममसर्वेंद्रियाणि वाङ्मनश्चक्षुःश्रोत्त्रघ्राण 
प्राणाइहागत्यसुखंचिरंतिष्टंतुस्वाहा इतिवीजंन्यसेत् ततःशिरोवदनदृक् 
श्रवणघ्राणगडौष्टदद्वयेषुसचिरोमुखेषुचितिक्रमाद्विन्यसेत् हलश्चकरपा 
दसंधिषुउदगग्रेषुवामपार्श्वद्वयपृष्टनाभ्युदरकेषुयाद्यानप्रहृदयकुक्षककुत्क

पृ० ११३ब) रमूलदोःपदयुगोदरवक्त्रगतान्वुधः हृदयपूर्वमनेनपदान्वहंन्यसतुकलेवर 
सिद्धये ततोब्रह्मर्षिःगायत्रीच्छंदःमातृकासरस्वतीदेवता हलोवीजानिस्व 
राश्चशक्तयःमातृकान्यासेविनियोगः ततःपंचाशल्लिपिभिरित्यादिना वाग्दे 
वतांध्यात्वानमस्कुर्यात्ततःअंनमोव्रह्मरंध्रे इत्यादिमातृकान्यासंसमाप्यकेश 
वकीर्त्यादिन्यासंकुर्यात् यथा उद्यत्प्रद्योतनशतरुचिंतप्तहेमावदांतंपार्श्वद्वंद्वे 
जलधिमुतयाविश्वधात्र्याचजुष्टं नानारत्नोल्लसितविविधाकल्पमापीतवस्त्रं 
विष्णुंवंदेदरकमलकौमोदक्रीचक्रपाणिं आंकेशवकीर्त्यैनमः आंनारायण 
कांत्यैनमः इंमाधवायतुष्यैनमः ईंगोविंदायपुष्यैनमः उंविष्णवेधृत्यैनमः ऊं 
मधुसूदनायशांत्यैनमः ऋंत्रिविक्रमायक्रियायैनमः ऋंवामनायैदयानमः
ऌंश्रीधरायमेधायैनमः ॡंहृषीकेशायहर्षायैनमः एंपद्मनाभायश्रद्धायैन 
मः ऐंदामोदरायलज्जायैनमः ओंवासुदेवायलक्ष्म्यैनमः औंसंकर्षणायसरस्व 
त्यैनमः अंप्रद्युम्नायप्रीत्यैनमः अःअनिरुद्धायरत्यैनमः कंचक्रिणेजयायैनमः
खंगदिनेदुर्गायैनमः गंशार्ङ्गिणेप्रभायैनमः घंखड्गिनेसत्यायैनमः ङंशंखि 
नेचंडायैनमः चंहर्तिनेवाण्यैनमः छंमुसुलिनेविलासिन्यैनमः जंशूलिनेविज 

पृ० ११४अ) यायैनमः झंपाशिनेविरजायैनमः ञंअंकुशिनेविश्वायैनमः टंमुकुंदायवि 
नोदायैनमः ठंनंदजायसुनंदायैनमः डंनंदिनेस्मृत्यैनमः ढंनारायृद्ध्यैनमः
णंनरकजितेस्मृद्ध्यैनमः तंहरायशुद्ध्यैनमः थंकृष्णायवुद्ध्यैनमः दंसत्यायभुक्त्यै 
नमः धंसंतत्वायसत्यैनमः नंसौरायक्षमायैनमः पंशूरायरमायैनमः फंज-
नार्दनायुमायैनमः बंभूधरायक्लेदिन्यैनमः भंविश्वमूर्तयेक्लिन्नायैनमः मंवै 
कुंठायवसुदायैनमः यंत्वगात्मनेपुरुषोत्तमायवसुधायैनमः रंअमृतात्मनेव 
लिनेपरायैनमः लंमांसात्मनेबलानुजायपरायणायैनमः वंमेधात्मनेबलायसू 
क्ष्मायैनमः शंअस्थ्यात्मनेवृषघ्नायसंध्यायैनमः षंमज्जात्मनेवृषायप्रज्ञायैनमः
संशुक्रात्मनेहंसायप्रभायैनमः हंप्राणात्मनेवराहायनिशायैनमः लंशक्त्या 
त्मनेविमलायअमोघायैनमः क्षःक्रोधात्मनेनरसिंहायविद्युतायैनमः इति 
मातृकास्थानेषुन्यसेत् श्रीकामश्चेत् श्रींशंकेशवकीर्त्यैनमित्यादिन्यसेत् अ 
थतत्त्वन्यासः मंनमःपरायजीवतत्त्वात्मनेनमः भंनमःपरायप्राणतत्वात्मनेइ 
तिकराभ्यांसकलवपुषिव्यापकंन्यसेत् बंनमःपरायवुद्धितत्वात्मनेनमःफं 
फंनमःपरायचुहंकारतत्त्वात्मनेनमः पंनमःपरायमनस्तत्वात्मनेनमः इ 

पृ० ११४ब) तित्रयंहृदये नंनमःपरायशव्दतत्त्वात्मनेनमः इतिशिरसि धंनमःपरायस्प 
र्शतत्त्वात्मनेनमितिमुखे दंनमःपरायरूपतत्त्वात्मनेनमितिहृदये थंनमपरा 
यरसतत्त्वात्मनेनमःलिंगे तंनमःपरायगंधतत्त्वात्मनेनमःपादयोः णंनमःपरा 
यश्रोत्त्रतत्त्वात्मनेनमःश्रोत्रयोः टंनमःपरायत्वक्तत्वात्मनेनमितित्वचिसर्वांमे 
डंनमःपरायदृक्तत्वात्मनेनमःचक्षुषोः ठंनमःनमःपरायजिह्वातत्वात्मनेन 
मःजिह्वायां टंनमःपरायणासातत्वात्मनेनमः नासायां ञंनमःपरायवाक्त 
त्त्वात्मनेनमः वाचिमुखे झंनमःपरायपाणितत्त्वात्मनेनमःपाण्यो जंनमःप
रायपादतत्त्वात्मनेनमःपादयोः छंनमःपरायपायुतत्वात्मनेनमःगुह्ये चंनमःप 
रायुपस्थतत्त्वात्मनेनमःउपस्थे ङंनमःपरायाकाशतत्त्वात्मनेनमःशिरसि
घंनमःपरायवायुतत्त्वात्मनेनमःमुखे गंनमःपरायतेजस्तत्त्वात्मनेनमःहृदि
खंनमःपरायजलतत्त्वात्मनेनमःलिंगे कंनमःपरायपृथिवीतत्त्वात्मनेचरण 
योः शंनमःपरायहृतुंडरीकतत्त्वात्मनेनमःहृदये हंनमःपरायद्वादशकला 
व्याप्तसूर्यमंडलतत्त्वात्मनेनमः संनमःपरायषोडशकलाव्याप्तचंद्रमंडलतत्त्वा 
त्मनेनमः वंनमःपरायदशकलाव्याप्तवह्निमंडलतत्त्वात्मनेनमःहृदये त्रयमु 

पृ० ११५अ) पर्युपरिक्रमेणन्यसेत् षंनमःपरापरमेष्टितत्त्वात्मनेवासुदेवायनमःशिरसि यं 
नमःपरायपुंस्त्वतत्त्वात्मनेसंकर्षणायनमःआस्यै लंनमःपरायविश्वतत्त्वात्मनेप्र 
द्युम्नायनमःहृदि रंनमःपरायनिवृत्तितत्वात्मनेअनिरुद्धायनमःलिंगे लंनमः
परायसर्वतत्त्वात्मनेनारायणायनमःचरणयोःक्ष्रांनमःपरायकोपतत्त्वात्मनेनृ 
सिंहायनमःसर्वगात्रेषु इतितत्त्वान्यासः इतिकृतेधिकृतोभवतिध्रुवंसकल 
वैष्णवमंत्रजपादिषु ततःषोडशवारंकामवीजंजप्त्वादक्षिणनासापुटेनवायुंरे 
चयेत् द्वात्रिंशद्वारंकामवीजंजप्त्वावामनासापुटेनवायुंपूरयेत् चतुःषष्टिवा 
रंकामवीजंजप्त्वा नासापुटद्वयंधृत्वाकुंभकंकुर्यात् इत्येकःप्राणायामःएवंप्रा 
णायामत्रयंकुर्यात् अथपीठन्यासः स्वहृदिआधारशक्त्यैनमः प्रकृत्यैनमः
कमठायनमः शेषायनमः क्षमायैनमः क्षीरसिंधवेनमः श्वेतद्वीपायनमः
रत्नोज्ज्वलसहितमहामंडपायनमः पूर्वस्यांमंदारायनमः दक्षिणेसंतानकाय 
नमः पश्चिमेपारिजातायनमः उत्तरेकल्पवृक्षायनमः मध्येहरिचंदनायनमः
दक्षांसेधर्मायनमः वामांसेज्ञानायनमः दक्षोरुमूलेवैराग्यायनमः वामोरुमू
लेऐश्वर्यायनमः मुखेअधर्मायनमः कट्यांअज्ञायनमः दक्षपार्श्वे अवैराग्याय 

पृ० ११५ब) यनमः वामपार्श्वेअनैश्वर्यायनमः पुनःहृदिशेषायनमः अब्जायनमः अंसूर्य 
मंडलायद्वादशकलात्मनेनमः ऊंसोममंडलायषोडशकलात्मनेनमः मंवह्नि 
मंडलायदशकलात्मनेनमः उपर्युपरिक्रमेणसंसत्त्वात्मनेनमः बंरजसेनमः तं 
तमसेनमः आंआत्मनेनमः अंअंतरात्मनेनमः यंपरमात्मनेनमः ह्रींज्ञानात्मने 
नमः आंविमलायैनमः ईंउत्कर्षिण्यैनमः ऊंज्ञानायैनमः एंक्रियायैनमः ऐंयो 
ग्यायैनमः ओंप्रग्व्यैनमः ओंसत्यायैनमः अंईशानायैनमः हृत्पद्मस्याष्टदलेपूज 
यित्वाकर्णिकायां अःअनुग्रहायैनमः तत्कर्षिकोपरि ओंभगवतेविष्णवेस 
र्वभूतात्मनेवासुदेवायसर्वात्मसंयोगयोगपद्मपीठात्मनेनमः इतिन्यसेत्
ततःकृतांजलिःपठेत् अस्यमंत्रस्यनारदृषिः विराट्च्छंदः कृष्णप्रकृतिःदु 
र्गाधिष्टातृदेवता क्लींवीजं स्वाहाशक्तिःपुरुषार्थचतुष्टयेविनियोगः प्रकृति 
र्मूलकारणमित्यर्थः ततोनारदाय ऋषयेनमःशिरसि विराटच्छंदसेनमःइति 
हृदिन्यसेत् अंजलिंबद्धा दुर्गायैअधिष्टातृदेवतायैनमितिपठेत् ततःपंचां
गानि आचक्रायस्वाहा हृदयायनमः इत्यंगुष्टयोःविचक्रायस्वाहा शिरसेस्वा 
हा तर्जन्योःस्वचक्रायस्वाहा शिखायैवषट् इतिमध्यमयोः त्रैलोक्यरक्षणच 

पृ० ११६अ) क्रायस्वाहाकवचायहुं अनामिकयोः अस्वरांतकचक्रायस्वाहास्त्रायफट् 
इतिकनिष्टयोः ततःआचक्रायस्वाहा हृदयायनमहृदये विचक्रायस्वाहाशि 
रसे सुचक्रायस्वाहाशिखायैवौषट् इतिशिखायां त्रैलोक्यरक्षणचक्रायस्वाहा 
कवचायहुं इतिसर्वांगे असुरांतकचक्रायअस्त्रायफट् इतिकरतलपृष्टयोः 
न्यस्यूर्ध्वोर्ध्वंतालत्रयंदत्वाच्छोटिकाभिर्दशदिग्वंधनंकुर्यात् अथदशांगानि
गोंनमोहृदिपींनमोमूर्ध्नि जंनमःशिखायां नंनमःसर्वगात्रे वंनमःकरयोः
ल्लंनमोदक्षिणपार्श्वे भांनमोवामपार्श्वे यंनमःकट्यां स्वांनमःपृष्टे हांनमः 
मूर्ध्नि ततःप्रणवपुटितंमूलमंत्रंहस्तयोरंतर्वाह्येपार्श्वेव्यापकंन्यस्त्वासर्वोत्कृ 
ष्टपरमज्योतिर्मयःकृष्णःस्तस्यसकलीकरणार्थंकरन्यांसुच्यते अथसृष्टेःओंइ 
तिदक्षिणकरस्यांगुष्टस्यप्रथमपर्वणि गंद्वितीयपर्वणि एवंओंपींओंनमःइतित 
र्ज्जन्यापर्वत्रये ओंजं ओंनमितिमध्यमायाःपर्वत्रये ओंनंओंनमितिअनामिका 
याःपर्वत्रये ओंवंओंनमितिकनिष्टिकायाःपर्वत्रये ओंवंओंनमितिकनिष्टिका 
याःपर्वत्रये ओंल्लं ओंनमःइतिकनिष्टिकायाःपर्वत्रये ओंभौंओंनमःइतिअनामि 
कायाःपूर्वत्रये ओंयंनमःइतिअनामिकायाःपूर्वत्रये ओंस्वांओंनमःइतितर्जन्याः

पृ० ११६ब) पूर्वत्रये ओंहांओंनमःइत्यंगुष्टपर्वत्रये इतिसृष्टेःअथस्थितः ओंगोंओंनमःइति 
दक्षतर्जन्याःदक्षांगुष्टे ओंपींओंनमितिदक्षांगुष्टेनदक्षतर्जन्यां ओंजंओंनमि 
तितेनमध्यमायां ओंनंओंनमितितेनदक्षनासिकायां ओंवंओंनमितितेन 
कनिष्टायां ओंल्लंओंनमितिवामहस्ततर्जन्यावामांगुष्टे ओंभांओंनमितिवामह 
स्तांगुष्टेनतर्जन्यां ओंयंओंनमितितेनमध्यमाभ्यां ओंस्वांओंनमितितेनामिका 
यां ओंहांओंनमितितेनकनिष्टिकायां इतिस्थितेः अथसंहारन्यासः ओंगोंओंनम 
इतिवामांगुष्टे ओंपींओंनमितिवामांगुष्टेनवामतर्जन्यां ओंजंओंनमितितेनमध्य-
मायां ओंनंओंनमितितेनानामिकायां ओंवंओंनमितिकनिष्टिकायां ओंल्लंओं 
नमितिदक्षांगुष्टेनदक्षकनिष्टिकायां ओंभांओंनमितितेननामिकायां ओंयंओं 
नमितितेनमध्यमायां ओंस्वां ओंनमितितेनतर्जन्यां ओंहांओंनमितिदक्षतर्जन्या 
दक्षांगुष्टे इतिसंहारन्यासः पुनःसृष्टिस्थितेकर्तव्ये ओंगोंओंनमितिदक्षतर्ज 
न्यादक्षांगुष्टे ओंपींओंनमितिदक्षांगुष्टेनदक्षतर्जन्यां ओंजंओंनमितितेनमध्यमा 
यां ओंनंओंनमितितेनामिकायां ओंवंओंनमितितेनकनिष्टियां ओंल्लंओंन 
मितिवामांगुष्टेनवामकनिष्टायां ओंभांओंनमितितेनानामिकायां ओंयंओंनम 

पृ० ११७अ) इतितेनमध्यमायां ओंस्वांओंनमितितेनतर्जन्यां ओंहांओंनमितितर्जन्यादक्षां 
गुष्टे इतिसृष्टेः एवंस्थितेरपिकार्या अयंन्यासःपंचधाकर्तव्यः पुनरंगुलीषु
स्थितिक्रमाद्दशाङ्गन्यासः कर्तव्यः ओंगोंदक्षकरस्यांगुष्टाय पींनमोतर्जन्यैजं 
नमोमध्यमायै नंनमोअनामिकायै वंनमःकनिष्टिकायै ल्लंनमोवामांगुष्टाय
भांनमोतर्जन्यै यंनमोमध्यमायै स्वांनमोअनामिकायै हांनमःकनिष्टायै
ततः आचक्रायस्वाहा अंगुष्टाभ्यांनमः विचक्रायस्वाहातर्जनीभ्यांनमः स्वच 
क्रायस्वाहामध्यमाभ्यांनमः त्रैलोक्यरक्षणचक्रायस्वाहानामिकाभ्यांनमः
असुरांतकचक्रायस्वाहाकनिष्टिकाभ्यांनमः इत्यंगपंचकमपिअंगुष्टादिषुन्यसे 
त् प्रसितैर्मनुनाथमातृकार्णैरविभिन्नस्यपरिविंदुभिःपुरेव अनुसंहृतिसृष्टि 
मार्गभेदाद्दशतत्त्वानिचमंत्रवर्णभांजि मूलमंत्रमुच्चार्य अंहास्वायभाल्लवनजपी 
गो इत्यादिक्रमेणपंचशद्वर्णान्मातृकास्थानेषुन्यसेत् अथमंत्रतत्त्वन्यासः गोंन 
मःपरायपृथिवीतत्त्वात्मनेनमःपादयोः पींनमःपरायसलिलतत्त्वात्मनेनमः
उपस्थेजंनमः परायपावकतत्त्वात्मनेनमोहृदयेनमः परायअनिलंतत्त्वात्मने 
नमितिमुखे वंनमःपरायाकाशतत्त्वात्मनेनमितिशिरसि ल्लंनमःपराय 

पृ० ११७ब) अहंकारतत्त्वात्मनेनमः भांनमःपरायमहत्तत्त्वात्मनेनमः इतिहृदये यंनमःप 
रायप्रकृतितत्त्वात्मनेनमः स्वांनमःपरायपुरुषतत्त्वात्मनेनमः हांनमःपराय 
परतत्त्वात्मनेनमः इतित्रयंसर्वशरीरे इतिसंहारः अथसृष्टिः हंनमःपरायप 
रतत्त्वात्मनेनमः स्वांनमःपुरुषतत्त्वात्मनेनमः यंनमःपरायप्रकृतितत्त्वात्मने 
नमः सर्वशरीरे भांनमःपरायमहतत्त्वात्मनेनमः ल्लंनमःपरायअहंकारतत्त्वा 
त्मनेनमः इतिद्वयंहृदये वंनमःपरायाकाशतत्त्वात्मनेनमितिशिरसि
नंनमःपरायअनिलतत्त्वात्मनेनमितिमुखे जंनमःपरायपावकतत्त्वात्मनेनमः
पींनमःपरायसलिलतत्त्वात्मनेनमः उपस्थे गोंनमःपरायपृथिवीतत्त्वात्म 
नेनमःपादयोः इतिसृष्टिः प्रणवपुटितंमूलमंत्रंकेशमारभ्यपादपर्यंतंव्यत्प 
हस्ताभ्यांव्यापकंगात्रंत्रयंन्यसेत् अथसृष्टिस्थितिसंहारक्रमेणवर्णन्यासः त 
त्रसृष्टिर्यथा गोंनमितिमध्यमयाशिरसि पींनमितिमध्यमातर्जनीभ्यांचक्षुः 
द्वयेजंनमित्यंगुष्टवर्जिताभिःकर्णद्वये नंनमित्यंगुष्टानामिकाभ्यांनासा 
पुटद्वये वंनमितिसर्वांगुलीभिर्मुखे ल्लंनमितिअंगुष्टतर्जभ्यांहृदि भांन 
मित्यंगुष्टमध्यमाभ्यांनाभौ यंनमितिअंगुष्टवर्जिताभिलिंगेस्वांनमिति 

पृ० ११८अ) अंगुष्टवर्जिताभिर्जानुद्वये हांनमितिसर्वांगुलिभिःपादद्वयेनमितिअंगुष्ट 
वर्जिताभिर्जानुद्धये इतिसृष्टिः अथस्थितिः ल्लंनमितिअंगुष्टतर्जनीभ्यांहृद 
ये भांनंमितिगुष्टमध्यमाभ्यांनाभौ यंनमितिअंगुष्टवर्जिताभिःलिंगे स्वां
नअंगुष्टवर्जिताभिजानुद्वये हांनमितिसर्वांगुलीभिःपादद्वये गोनमितिम 
ध्यमायाशिरसि पींनमितितर्जनीमध्यमाभ्यांचक्षुर्द्वये जंनमितिअंगुष्टवर्जि 
ताभिःकर्णद्वये नंनमःअंगुष्टानामिकाभ्यांनासापुटद्वये वंनमःसर्वांगुलीभि 
मुखे इतिस्थितिः अथसंहारः हांनमःसर्वांगुलीभिःपादद्वये स्वांनमअंगुष्टव 
र्जिताभिर्जानुद्वये यंनमःअंगुष्टवर्जिताभिःलिंगे भांनमअंगुष्टमध्यमाभ्यांना 
भौ ल्लंनमःअंगुष्टतर्जनीभ्यांहृदये वंनमःसर्वांगुलीभिर्मुखे नंनमःअंगु 
ष्टानामिकाभ्यांनासापुटद्वये जंनमःअंगुष्टवर्जिताभिःकर्णद्वये पींनमः
तर्जनीमध्यमाभ्यांचक्षुःद्वये गोंनमःमध्यमयाशिरसिपुनःसृष्टिस्थितेकर्त 
व्ये अथविभूतिपंजरन्यासः गोआधारे पीलिंगे जनाभौ नहृदि वगले
ल्लमुखे भादक्षांसे यवामांसेस्वादक्षोरौ हावामोरो गोंकंदरायां पीनाभौ
जकुक्षौनहृदि वदक्षस्तने ल्लवामस्तने भादक्षपार्श्वे यवामपार्श्वे स्वादक्षनितं 

पृ० ११८ब) बे हावा मनितंबे गोशिरसि पीमुखे जदक्षनेत्रे वदक्षकर्णे ल्लवामक 
र्णे भादक्षनसि यवामनसि स्वादक्षकपोलेःहावामकपोले गोदक्षभुजमूले
पीकूर्परेजमणिवंधेनअगुलिमूले वअंगुल्यग्रे ल्लवामवाहुमूले भाकुर्परेयम 
णिबंधे स्वांगुलिमूले हांगुल्यग्रे गोदक्षोरुमूले पीजानुनि जगुल्फे न 
अंगुलिमूले वअंगुल्यग्रे लवामोरुमूले भाजानुनि यंगुल्फेस्वांगुलिमूले 
हांगुल्यग्रे मस्तकोपरि गोपूर्वे पीअग्निकोणे जदक्षिणे ननैऋतकोणे
वपश्चिमे ल्लवायुकोणे भाउत्तरे यीशानकोणे स्वाईशानपूर्वयोर्मध्ये हानै 
ऋत्तपश्चिमयोर्मध्ये गोमूध्निसकलेपीदक्षभुजे जवामभुजे नदक्षोरौ ववामो 
रौ ल्लशिरसि भादक्षचक्षुषि यवामचक्षुषि स्वामुखं हाकंठे गोदक्षचक्षुषि
पीवामचक्षुषि जहृदये नुदरे वमूलाधारे ल्ललिंगेभादजानुनि यवामजा 
नुनि स्वादक्षपादाग्रे हावामपादाग्रे गोदक्षकर्णे पीवामकर्णे जदक्षगंडे न 
वामगंडे वदक्षांसे ल्लवामांसे भादक्षस्तने यवामस्तने स्वादक्षपार्श्वे हावाम 
पार्श्वे गोदक्षोरुमूलोर्ध्वदेशेस्फिचि पीवामोरुमूलोर्ध्वदेशेस्फिव जदक्षोरौन 
वामोरौ वदक्षजानुनि ल्लवामजानुनि भादक्षजंघायां यवामजंघायां स्वादक्ष 

पृ० ११९अ) पादे हावामपादे इतिकथितंविभूतिपंजरं सकलसुखार्थधर्ममोक्षदं वरत 
रुणीमनोनुरंजनंहरिचरणांवुजभक्तिवर्धनं स्फुर्तयेथास्यमंत्रस्यकीर्त्यतेमू 
र्तिपंजरं आर्तिग्रहविषारिघ्नंकीर्तिश्रीकांतिपुष्टिदं ओंअंकेशवाय धात्रेनमि 
तिभाले नंआंनारायणायअर्यम्नेनमितिउदरे मंइंमाधवायमित्रायनमोहृदये
भंईंगोविंदायवरुणायनमः गंशकूपे गंडंविष्णवेअंशवेनमः दक्षपार्श्वे बं 
ऊंमधुसूदनायभगायनमः दक्षभुजमूले तेंएंत्रिविक्रमायविवस्वतेनमः दक्ष 
गले वांऐंवामनायिंद्रायनमःवामपार्श्वे स्वंओंश्रीधरायपूष्णेनमितिवामभुज 
मूले देंऔंहृषीकेशायपर्जन्यायनमितिवामगले वांअंपद्मनाभायतुष्ट्यैनमि 
तिपृष्टें यंअःदामोदरायविष्णवेनमितिककुदि ओंनमोभगवतेवासुदेवायन 
मोमूर्ध्नि इतिमूर्तिपंजरन्यासः आचक्रायस्वाहाहृदयायनमित्यादिक्रमेणपु 
नः पंचांगुलिंन्यसेत् अंगुष्टाऋजवोहस्ताशाखाभवेद्भद्राहृदयेशीषकेषुचअ 
धोंगुष्टेमुष्टिःशिखायांकरद्वंद्वांगुलयोःव्रह्मणिस्युः नाराचमुष्ट्योर्ध्वगावाहुयु 
ग्मकांगुष्टतर्जन्युदितोध्वनिस्तुविष्वग्विषक्तः कथितासुमुद्राचेद्दक्षिणमध्यम 
संज्ञकेत्र ततःऋष्यादिन्यासंकुर्यात् नारदायृषयेनमित्यादि ततःकर 

पृ० ११९ब) कच्छपिकांवद्धापुष्पंगृहीत्वाश्रीकृष्णंध्यायेत् यथा सुत्रामरत्नदलितांजनमेघपुं 
जप्रत्यग्रनीलजलजन्मसमानभासं सुस्निग्धनीलघनकुंचितकेशजालराजन्मनो 
ज्ञशितिकंठशिखंडचूडं रोलंवलालितसुरद्रुमसूनकल्पितोत्तंसमुत्कचनवोत्प 
लकर्णपूरं लोलालकस्फुरितभालतलप्रदीप्तगोरोचनातिलकमुच्चलचिल्लिमानं
आपूर्णशारदगतांकशशांकविंबकांताननंकमलपत्रविशालनेत्रं रत्नस्फुर-
त्कणकुंडलरश्मिदीप्तगंडस्थलीमुक्तरमुन्नतचारुनासं सिंधूरसुंदरतराधरमि 
न्मुकुंदमंदारमंदहसितद्युतिदीपितांसं वन्यप्रभालकुसुमप्रचयावक्ल्पप्तग्रैवेय 
कोज्ज्वलमनोहरकंबुकंठं मत्तुभ्रमद्भ्रमरजुष्टसुरभ्यमाणसंतानकप्रसरदामपरि
ष्कृतांसं हारावलीभगणराजितपीवरोरुव्योमस्थलीलसितकौस्तुभभानुमंतं
श्रीवत्सलक्षणलक्षितमुन्नतांसमादीर्घपीनपरिवृत्तसुजातवाहुं आवंध्ररोदर 
मुदारगभीरनाभिंभृंगांगनानिकरमंगलरोमराजिं नानामणिप्रघटितांगदकं 
कणोर्मिग्रैवेयसारसनरूपुररत्नवद्धं दिव्याङ्गनागपरिपिंजिरितांगयष्टिमापी 
तवस्त्रपरवीतनितंवविंवं चारूरुजानुमनुवृत्तमनोज्ञजंघंकातोन्नतप्रपदनिं 
दितकूर्मकांतिं माणिक्यदर्पणलसन्नखराजिराजद्रत्नागुलिच्छदनसुंदरपा 

पृ० १२०अ) दपद्मं मत्स्यांकुशादिदरकेतुयवाब्जवज्रसंलक्षितारुणकरांघ्रितलाभिरामं ला 
वण्यसारसमुदायविनिर्जितांगसौंदर्यनिर्जितमनोभवदेहकांतिं आस्यारविं
दपरिपूरितवेणुरंध्रलोलुत्करांगुलिसमीरितदिव्यरागं शश्वद्द्रवीकृतविकृ 
ष्टसमस्तजंतुसंतानसंततिमनंतसुधांवुराशिं मूलाधारेकुडलिनीसोमरूपाहृद 
य कमलमध्येजीववह्निरूपः शिरसिपरमात्मासूर्यरूपः तैस्त्रिभिःतेजोभिःश्री 
कृष्णविग्रहोजातितिध्यायेत् अथवा फुल्लिंदीवरकांतमिंदुवदनंवर्हावतंसप्रि 
यं श्रीवत्सांकमुदारकौस्तुभधरंपीतांवरंसुंदरं गोपीनांनयनोत्पलार्चिततनुं 
गोगोपसंगावृतं गोविंदंकलवेणुवादनपरंदिव्यांगभूषंभजेत् इतिवाध्याये 
त् ततः कृष्णोहमितिध्यात्वा मानसैरर्घादिभिस्तंपूजयेत् ततोर्घपात्रंस्थापयेत् 
यथा जलेनमंडलंनिर्माय तदुपरित्रिपदिकामारोप्यअसुरांतकचक्रायस्वाहा
अस्त्रायफट् इतिशंखंप्रक्षाल्यत्रिपदिकांस्थापयेत् तत्राचक्रायस्वाहा हृदया 
यनमितिगंधपुष्पाक्षतान्निक्षिपेत् ततोविलोममातृकापठन् शुद्धजलेनशंखं 
पूरयेत् मंवह्निमंडलायदशकलात्मनेनमितित्रिपदिकां अंसूर्यमंडलायद्वाद 
शकलात्मनेनमितिशंखं ऊंसोमंडलायषोडशकलात्मनेनमितिजलंपूरयेत्

पृ० १२०ब) ततो गंगेचयमुनेचैवगोदावरिसरस्वति नर्मदेसिंधुकावेरिजलेस्मिन्सन्निधिं 
कुरु इतिसवितृमंडलात्तस्मिंजलेनअंकुशमुद्रयातीर्थमावाहयेत् ततःशं 
खजलेवामेगंगमध्येसरस्वती दक्षिणेयमुनांभावयेत् तस्यजलस्योपरिस्वच 
क्रायशिखायैवषट् ततोगालिनींमुद्रांप्रदर्शयेत् वौषट् इतितज्जलंवीक्षेत्
त्रिलोकरक्षणायस्वाहा कवचायहुं इतितर्जन्यामवगुंठयेत् तज्जलंश्रीकृ 
ष्णस्वरूपंभावयेत् ततः आचक्रायस्वाहाहृदयायनमः विचक्रायस्वाहाशि 
रसेस्वाहा सुचक्रायस्वाहाशिखायैवैषट् त्रैलोक्यरक्षणचक्रायस्वाहाकव 
चायहुं तस्मिंजलेविन्यस्यसुरांतकचक्रायस्वाहास्त्रायफट् इतितालत्रयं 
दत्त्वाच्छोटिकाभिः दशदिग्वंधनंकुर्यात् तज्जलंस्पृशन्मूलमंत्रमष्टधाजपेत् 
ततोधेनुमुद्रयामृतीकुर्यात् किंचिज्जलंपात्रांतरेकृत्वाप्रोक्षणीपात्रेस्थापये 
त् तस्मात्किंचिज्जलंगृहीत्वामूलमंत्रमुच्चार्यत्रिवारमात्मानंपूजोपकरणंचाभ्यु 
क्षेत् ततोमूर्ध्निगुरूर्मूलाधारेगणपतिंचपूजयेत् ततोमूलाधारेकुंडलिनी 
तेजारूपाहृदयेजीवस्तेजोरूपः भ्रूमध्येपरमात्मातेजोरूपः तत्तेजस्त्रियंका 
मवीजंजप्त्वामूलाधारादिव्रह्मरंध्रांतंएकीभूतंआनंदघनंतडिल्लताभंचिंत 

पृ० १२१अ) येत् तत्तेजसास्वीयहृदयकमलेआचक्रायस्वाहा हृदयायनमःविचक्रायस्वाहा
शिरसेस्वाहा सुचक्रायस्वाहाशिखायैवषट् त्रैलोक्यरक्षणचक्रायस्वाहाकवचा 
यहुं ज्वालाचक्रायस्वाहानेत्राभ्यांवौषट् असुरांतकचक्रायस्वाहास्त्रायफट्
इतिषडंगमंत्रैः सर्वांगसंपन्नंश्रीकृष्णविग्रहमाविर्भूतंविचिंत्यसुशरीरश्रीकृष्ण 
विग्रहयोरैक्यंविचिंत्यतस्मिंश्रीकृष्णविग्रहाभिन्नेस्वशरीरेविभूतिपंजरादिषुष 
डंगन्यासपर्यंतंकृत्वा पीठन्यासक्रमेणपूजयित्वाआसनस्वागतार्घ्यपाद्याचम 
नीयमधुपर्कपुनराचमनीयवस्त्रालंकरणैःदशोपचारैःश्रीकृष्णविग्रहाभिन्नं 
स्वशरीरंपूजयेत् पुनरपिविभूतिपंजरस्थानमारभ्यषडंगन्यासस्थानपर्यंतंवि 
भूतिपंजरन्यासमंत्रषडंगन्यासमंत्रैःस्वशरीरेपूजयेत् पुनरपिस्ववदनेवेणुं 
हृदयेवनमालास्तस्योर्ध्वेश्रीवत्संकौस्तुभंचपूरयेत् अत्राशक्तश्चेद्विभूतिपंज 
रन्यासंविभूतिपंजरन्यासमंत्रेणपूजांकुर्यात् किंतुपीठन्यासादिक्रमेणासना 
दिअलंकाराणांतेनपूजयेत् अत्राप्यशक्तश्चेत् षडंगजलिभिःपूजयेत् ततो 
मूलमंत्रंपठिता चंदनपंकेनसर्वांगंलेपयेत् ततःअनामिकायादीपशिखा 
कारान्द्वादशदीर्घतिलकान्द्वादशस्थानेषुकुर्यात् ओंअंकेशवाधात्रेभ्यांनमि 

पृ० १२१ब) तिललाटे नंआंनारायणायअर्यम्णेनमुत्तरे मोंइंमाधवायमित्रायनमोहृ 
दये भंईंगोविंदायवरुणायनमोगलकुपतलेगंडंविष्णवेअंशनेनमः दक्ष 
पार्श्वे वंऊंमधुसुदनायभगायनमःदक्षभुजमूले तेंएंत्रिविक्रमायविवस्वते 
नमः दक्षगले वांऐंवामनायिंद्रायनमः वामपार्श्वे सुंओंश्रीधरायपूष्णेनम 
इतिवामभुजमूले दंओंऋषीकेशायपर्जन्यायनमितिवामगले वांअंपद्म 
नाभायत्वष्ट्रेनमितिपृष्टे यंअःदामोदरायविष्णवेनमितिककुदि ओंनमो 
भगवतेवासुदेवायनमितिमूर्ध्निततःशुक्लतुलसीतुलैः शुक्लचंदनमिश्रै 
रंजलिमापूर्यमूलमंत्रमुच्चार्यश्रीकृष्णायेषतुलसीदलांजलिर्नमितिदक्षि 
णचरणसमीपेदद्यात् रक्ततुलसीदलैःरक्तचंदनमिश्रैःअंजलिमापूर्वमूल
मंत्रमुच्चार्य श्रीकृष्णायैषरक्ततुलसीदलांजलिर्नमितिवामपादेदद्यात् त 
तःश्वेतचंदनमिश्रितश्वेतचंदनपुष्पैरंजलिमापूर्यमूलमंत्रमुच्चार्यश्रीकृष्णा 
यैषाश्वेतचंदनपंकिलश्वेतकरवीरपुष्पांजलिर्नमितिवक्षसिदद्यात् ततः
श्वेतरक्तपद्माभ्यांसितरक्तचंदनलिप्ताभ्यामंजलिमापूर्यमुलमंत्रमुच्चार्यश्री 
कृष्णायैषश्वेतरक्तपद्मांजलिर्नमितिमुर्ध्निदद्यात् एवंनानाविधेपुष्पैश्चंद 

पृ० १२२अ) नद्वयलिप्तैरंजलिमापूर्यश्रीकृष्णायैषनानाविधपुष्पांजलिर्नमितिसर्वांगेन्यसे 
त् एवंधूपदीपौचदद्यात् ततोमनसाव्रह्मरंध्रस्थचंद्रमंडलनिर्गतैरमृतैः श्री 
कृष्णंतर्पयेत् ततोगंधपुष्पाद्यैःसंपूज्यसकर्पूरंतांवूलंदद्यात् ततोनृत्तगीतवा 
द्यैःश्रीकृष्णंसतोष्यजलमादायव्रह्मार्पणमंत्रेणभगवतोदक्षिणहस्तेआ 
त्मनंपूजाकर्मचसमर्पयेत् ततःप्राणायामंकृत्वा कामदेवायविद्महे पु 
ष्पवाणायधीमहि तन्नोनंगःप्रचोदयात् इतिकामगायत्रींदशधाजप्त्वाज 
पंसमर्प्यसुप्रसन्नंमंत्रार्थस्वरूपंश्रीकृष्णभावयन्मूलमंत्रंदशधाजपेत् पुनःप्रा 
णायामंकृत्वागुह्यातिगुह्येत्यादिनाभगवतोदक्षिणहस्तेजपंसमर्पयेत् पुनर 
पिप्राणायामंकृत्वा ओंकारपुटितंकामवीजमष्टोत्तरशतंजप्त्वायोगंयुजीत
योगोयथा मूलाधारेत्रिकोणेचतुर्दलपद्मेअरुणवर्णे वशषस वर्णचतु 
ष्टयाधिष्टितेक्लींवीजंवंधूकपुष्पसदृशंसत्त्वरजस्तमोगुणाक्रांतविंदुकं तदू 
र्ध्वं ऐंइतिकुशकुंडलिनींप्रसुप्तभुजगाकारांसार्धत्रिवलयेनस्थितां हूंकारेण
मनोदंडाहतांकृत्वामूलाधारस्वाधिष्टानमणिपूरकानाहतविशुद्धाख्यषट्चक्र 
भेदनक्रमेणशिरस्थसहस्रदलकमलंनीत्वा तत्रस्थचंद्रमंडलविगलदमृत 

पृ० १२२ब) धारयारक्तयामंत्रमययांतांकुंडलिनींसतर्प्यजप्यमानस्यमंत्रस्यध्येयरूपमात्मानं 
चिरंध्यात्वाकुंडलिनीमाज्ञाविशुद्धानाहतमणिपूरकस्वाधिष्टानमूलाधारभेदक्र 
मेणमूलाधारस्थंतत्स्थानंनयेत् इतियोगः गुरुतल्पनिषेवनंचपानंद्विजहत्या 
वृजिनंस्ववर्णचौर्यंसमनोपशमंप्रयाति सर्वंसकृदप्याचरितेनवंधनेन इतियो 
गं युक्त्वापुनःप्राणायामंकृत्वाभगवतोदक्षिणहस्तेगुह्यातिगुह्येत्यादिनाकाम 
वीजजपंसमर्पयेत् ततोवहिःपीठेपूजयेत् सालिग्रामेमनोयंत्रेमंडलेप्रतिमा 
मुच इत्थंपूजाहरेःकार्यानतुकेवलभूतले अथयंत्रोद्धारःप्रथमंषट्कोणंतदु 
परिअष्टदलंपद्मं तद्वहिःचतुरश्रंभूगृहंचतुर्द्वारोपेतंअष्टदिक्षुअष्टशूलविभूषि 
तंनिर्माय षट्कोणकर्णिकायांमध्येकामवीजंममाभीष्टसिद्धिंकुरुष्वेतिच
लिखित्वादशाक्षरैर्वेष्टयेत् आग्नेयादिचतुष्कोणेषुश्रीवीजंपूर्वादिचतुर्द्दिक्षुमा 
यावीजंचलिखेत् कर्णिकायावहिःषट्कोणेषुक्लींकृष्णायनमिति षडक्षरा 
णिलिखेत् कामगायत्र्यास्त्रीणिअक्षराणिकृत्वाप्रतिकेसरद्वयमध्येलिखेत्
कामदेवमालामंत्रस्यषडक्षराणिप्रतिदलेषुलिखेत् भूविंवाह्येपूर्वाद्यष्टदिक्षुश्री 
वीजंमायावीजंचयुग्मंकृत्वालिखेत् कामगायत्रीच कामदेवायविद्महेइत्या 

पृ० १२३अ) दिकामदेवस्य मालामंत्रोयथा क्लींनमःकामदेवायसर्वजनप्रियायसर्वजन 
सम्मोहनायज्वलज्वलसर्वजनस्यहृदयंममवशंकुरुकुरुस्वाहा तस्मिंयंत्रंपूज 
येत् आधारशक्त्यैनमः प्रकृत्यैनमः कूर्मायनमः शेषायनमः क्षमायैनमः
क्षीरसिंधवेनमः श्वेतद्वीपायनमः रत्नज्वलितमंडपायनमः पूर्वस्यांमंद 
रायनमः दक्षिणेसंतानकायनमः पश्चिमेपारिजातायनमः उत्तरेकल्पवृक्षा 
यनमः मध्येहरिचंदनायनमः रत्नसिंहासनायनमः सिंहासनस्याग्नेयकोणे
धर्मायवृषरूपायरक्तवर्णायपीठपादायनमः नैऋतकोणे ज्ञानायसिंहाका 
रायश्यामवर्णायपीठपादायनमः वायुकोणे वैराग्यायनराकारायपंचरत्ना 
यपीठपादायनमः ईशानकोणेऐश्वर्यायगजाकारायिंद्रनीलवर्णायपीठपा 
दायनमः सिंहासनस्यपूर्वभागे अधर्मायपीठगात्रायनमः दक्षिणभागे अ 
ज्ञानायपीठदात्रेनमः पश्चिमभागे अवैराग्यायपीठगात्रायनमः उत्तरभागे अ 
नैश्वर्यायपीठगात्रायनमः पुनर्मध्येशेषायनमः अव्जायनमः अंसूर्यमंडला 
यद्वादशकलात्मनेनमः ऊंसोममंडलायषोडशकलात्मनेनमः मंवह्नि 
 मंडलायदशकलात्मनेनमः संसत्त्वायनमः रंरजसेनमः तंतमसेनमः श्वे 

पृ० १२३ब) तंसत्त्वंरक्तंरजःश्यामंस्तमः आंआत्मनेनमःअंअंतरात्मनेनमः पंपरमात्म 
नेनमः ह्रींज्ञानात्मनेनमः ततःपद्मस्यपूर्वदले आंविमलायनमःआग्ने 
यदले ईंउत्कर्षिण्यैनमः दक्षिणदलेऋंज्ञानायनमः नैऋतदले ऐंक्रिया 
यैनमः पश्चिमदले ऐंयोगायैनमः वायव्येदले ओंप्रभ्व्यैनमःउत्तरदले
औंसत्यायैनमः ईशानदले अंईशानायनमः मध्ये अंःअनुग्रहायैनमः
ओंनमोभगवतेविष्णवेसर्वभूतात्मनेवासुदेवायसर्वात्मसंयोगयोगपद्म 
पीठात्मनेनमः ततोमध्येश्रीकृष्णायनमः इतिप्रतिमायांपुष्पांजलिंदत्त्वा
ईशान्यांशिवंआग्नेययांगणेशंनैऋत्यांसूर्यं वायव्यांदुर्गां ईशान्यां ध्यायेन्नि 
त्यंमहेशंरजतगिरिनिभंचारुचंद्रावंतंसं रत्नाकल्पोज्ज्वलांगंपरशुमृतव 
राभीतिहस्तंप्रसन्नं पद्मासीनंसमंतात्स्तुतममगणैर्व्याघ्रकृतिंवसानं
विश्वाद्यंविश्ववीजंनिखिलभयहरंपंचवक्त्रंत्रिनेत्रं इतिध्यात्वावाह्यपूजये 
त् आग्नेययां सिंधूराभंत्रिनेत्रंपृथुतरजठरंहस्तपद्मैदधानं दंतंपाशांकुशेष्टा 
न्पुरकरखिलसद्वीजपुराभिरां वालेंदुद्यौतिमौलिंकरिपतिवदनंदानपू 
रार्द्रगंडं भोगींद्राबद्धघोषंभजतगणपतिंरक्तवस्त्रांगरागं इतिध्यात्वावा

पृ० १२४अ) ह्यपूजयेत् नैऋत्यां रक्तांभुजासनमशेषगुणैकसिंधुंभानुंसमस्तजगतामधि 
पंभजामि पद्मद्वयाभयवरंदधतंकराव्जैर्माणिक्यमौलिमुकुटंरुचिरंत्रिनेत्रं
इतिध्यात्वावाह्यपूजयेत् वायव्यां ओंह्रींदुंदुर्गायैनमः अस्याध्यानं ओंसिंहस्था 
शशिशेखरामरकतप्रख्याचतुर्भिर्भुजैः शंखंचक्रधनुःशरांश्चदधतींनेत्रैस्त्रि 
भिःशोभितां आमुक्तांगदहारकंकणरणत्कांचीक्कणन्नूपुरा दुर्गादुर्गतिहा 
रिणीभवतुनोरत्नोल्लसत्कुंडला इतिमहिषमर्दिनींध्यात्वावाह्यपूजयेत् ततः
करकच्छपिकयापुष्पांजलिंगृहीत्वाज्योतिर्मयंश्रीकृष्णेस्वहृदयांभोजेध्यात्वा 
मूलमंत्रमुच्चार्यसुपुम्णावर्त्मनास्वहृदांभोजाद्वहन्नासापुटद्वारामातृकावर्णा 
त्मककुसुमांजलौचेतन्यात्मकः श्रीकृष्णःसमागतितिविचिंत्यश्रीकृष्ण
इहागच्छ २ इत्यावाहयेत् ततःइहतिष्ट २ इहसन्निधेहि २ इह सन्निरुद्धोभव २ 
आचक्रायस्वाहाहृदयायनमः विचक्रायशिरसेस्वाहा स्वचक्रायस्वा 
हाशिखायैवषट् त्रैलोक्यरक्षणचक्रायस्वाहाकवचायहुं ज्वालाचक्रायस्वा
हानेत्राभ्यांवौषट् असुरांतकचक्रायस्वाहास्त्रायफट् इतिऊर्ध्वोर्ध्वं तालत्र 
यंदद्याच्छोटिकाभिदशग्वंधनंकुर्यात् हुंतर्जनीभ्यामवगुठनंइतिधेनुमु 

पृ० १२४ब) द्रयामृतीकृत्यपरमीकुर्यात् सर्वत्रस्वमुद्रांदर्शयेत् ततोदेवायवेणुवनमाला 
श्रीवत्सकौस्तुभविल्वमुद्राःप्रदर्शयेत् आसनंस्वागतंचार्घ्यपाद्यमाचमनीयं 
कं मधुपर्काचमनस्नानवसनाभरणानिच गंधपुष्पेधूपदीपौनैवेद्यंवंदनंतथा
क्रमेणकल्पयेद्धामानुपचारांस्तुषोडश तत्रविशेषमाह गंधपुष्पाक्षतयवकु 
शाग्रतिलसर्षपैःदूर्वाभिः समेतंजलमादायमूलमुच्चार्यश्रीकृष्णायैषर्घ्यः
सुधा इतिदेवस्यमूर्तिदद्यात् श्यामाकदूर्वापद्मपराजितायुक्तंजलमादायमू 
लमुच्चार्यश्रीकृष्णायेदंपाद्यंनमितिपादांवुजेदद्यात् जातीलवंगकक्कोलयुतं 
जलमादायमूलमुच्चार्यश्रीकृष्णायेदमाचमनीयंनमितिमुखांवुजेदद्यात् आ 
ज्यंदधिमधुकांस्यपात्रेसंस्थाप्यपात्रातरेणाच्छाद्यमूलमुच्चार्यश्रीकृष्णायैमधु
पर्कोनमितिमुखांवुजेदद्यात् केवलजलेनेदमाचमनीयंनमः सुगंधिजलेनस्ना 
नीयं ततोगात्रमार्जनवस्त्रं ततःपरिधेयवस्त्रयुग्मंयज्ञोपवीतंहाराद्याभरणानि
कस्तूरीकुंकुमकर्पूरचंदनगोरोचनानुलेपनं चंदनागुरुह्रीवेरकुष्टकुंकुमसेव्य 
काःजठामांसीसुरमितिविष्णोःगंधाष्टकंविदुः ह्रींवेरःबालाकुष्टंकुडःसेव्यकं 
वीरणमूलं सुरामांसी नानाजातीयपुष्पाणिगुग्गुल्वगुरुडशीरशर्करामधुचं 

पृ० १२५अ) दनघृतनिर्मितंधूपंदद्यात् कर्पूरगर्भिण्यावर्त्याघृतप्रदीपंदद्यात् स्वादूपदंशंवि 
मलंपायसंसहशर्करं कदलीफलसंयुक्तमाज्यंमंत्रीनिवेदयेत् उपदंशश्चर्वणी 
यद्रव्यं मूलकेक्षुखंडादि पायसंपयोविकारः दधिनवनीतंघृतंशर्करांचसश 
र्करंदुग्धंचदद्यात् तत्रनैवेद्यदानविधिः हिरण्यंरजतंकांस्यंताम्रंमृण्मयमेववा
पालाशंश्रीहरेःपात्रंनैवेद्यंकल्पयेद्वुधः नैवेद्यंपुरतंःसमानीयास्त्रायफट् इति 
संप्रोक्ष्यचक्रमुद्रयासंरक्ष्य यमितिजलेनसंप्रोक्ष्यनैवेद्यस्यदोषांशोषयेत् रमिति 
वह्निवीजेनहस्तेनस्पृष्ट्वादोषान्संदह्यवामहस्तेनविधायवमित्यमृतवीजेनजप्तेना 
मृतरसाभिपूर्णंविचिंत्यमूलमंत्रेणामृतस्वरूपंचिंतयित्वा स्पृष्ट्वामूलमंत्रमष्टधाज 
प्त्वाधेनुमुद्रयामृतपूर्णंविभाव्यगंधपुष्पाभ्यामभ्यर्च्यश्रीकृष्णमुखनिर्गतं 
तेजोनैवेद्येलग्नमितिभाव्यमूलमुच्चार्यश्रीकृष्णायिदंनैवेद्यंनमितिनैवेद्ये 
जलंदद्यात् तन्नैवेद्यंहस्ताभ्यांगृहीत्वानिवेदयामिभवेजुषाणेदंहविर्हरेःइत्यु-
क्त्वार्पयेत् वामहस्तेनविकचोत्पलसन्निभांग्रासमुद्रांप्रदर्शयेत् अमृतोपस्त 
रणमसिस्वाहेतिदेवमुखेजलंदत्त्वादक्षिणहस्तस्यामुष्टेनकनिष्टिकांचस्पृशन् 
प्राणायस्वाहा एवंअंगुष्टेनतर्जनींमध्यमांचस्पृशन् अपानायस्वाहा एवमंगु 

पृ० १२५ब) ष्टेनमध्यमानामिकांचस्पृशन् समानायस्वाहा एवमंगुष्टेनतर्जनींमध्यमनामि-
कांचस्पृशन् उदायस्वाहा एवंसर्वांगुलीभिः व्यानायस्वाहा इतिवदेत् इतिप्रा 
णादीनांपंचमुद्राःप्रोक्ताःठंवोंनमःपरायपरमात्मनेनिरुद्धायनैवेद्यंकल्पयामिइ 
तिमंत्रंपठन् अंगुष्टाभ्यांअनामिकाद्वयस्पर्शनरूपांनैवेद्यमुद्रांप्रदर्शयेत् अमृता 
यधानमसिस्वाहाइतिदेवमुखेजलंदत्त्वापुनराचमनीयंदत्त्वासकर्पूरंतांवूलंद 
द्यात् साध्यसाधनयोर्मध्यंदेवस्यपूर्वमिष्यते देवस्यपूर्वेदासायनमः दक्षिणेसु 
दामायनमः पश्चिमेवसुदायनमः उत्तरेकिंकिण्यैनमः देवस्याग्निकोणेआचक्रा 
यस्वाहाहृदयायनमः नैऋतकोणेविचक्रायस्वाहाशिरसेस्वाहा वायुकोणे 
स्वचक्रायस्वाहाशिखायैवषट् ईशानेत्रैलोक्यरणचक्रायकवचायहुं 
पूर्वादिचतुर्दिक्षुअसुरांतकचक्रायस्वाहास्त्रायफट् इतिपंचाग्निपूजयेत् देव 
स्यपूर्वदलेरुक्मिण्यैनमः आग्नेयदलेसत्यभामायैनमःदक्षिणदले नाग्निजि 
त्यैनमःनैऋतदलेसुनंदायैनमःपश्चिमदलेमित्रविंदायैनमः वायव्यदलेलक्ष्म-
णायनमः उत्तरदले जांबवत्यैनमःईशानदलेसुशीलायैनमः इतिप्रणवाद्येन 
पूजयेत् ततःपूर्वादिदलाग्रेषु ओंवसुदेवायनमः ओंदेवक्यैनमः ओंनंदायन 

पृ० १२६अ) मः ओंयशोदायैनमः ओंबलभद्रायैनमः ओंसुभद्रायैनमः ओंगोपेभ्योनमः त 
तोदलाद्वहिः पूर्वादिक्रमेणपूजयेत् ओंपूर्वे ओंमंदरायनमःदक्षिणे ओंपारिजा 
तायनमः ओंपश्चिमे ओंसंतानकायनमःउत्तरे कल्पवृक्षायनमःमध्ये ओंहरि 
चंदनायनमः ततःचतुरश्रेदेवस्यपूर्वे ओंइंद्रायनमः अग्निकोणे ओंअग्नयेनमः
दक्षिणे ओंयमायनमःनैऋते ओंनैऋतायनमःपश्चिमे ओंवरुणायनमःवायु 
कोणे ओंवायवेनमःउत्तरे ओंकुवेरायनमःईशाने ओंईशानायनमःइंद्रेशा 
नयोर्मध्ये ओंव्रह्मणेनमःनैऋतवरुणयोर्मध्ये ओंअनंतायनमः पुनःपूर्वादि 
क्रमेणतत्समीपेपूजयेत् ओंवज्रायनमः ओंशक्त्यैनमः ओंदंडायनमः ओंखं 
डायनमः ओंपाशायनमः ओंअंकुशायनमः ओंगदायैनमः ओंत्रिशूलायनमः
ओंपद्मायनमः ओंचक्रायनमः ओंश्रीकृष्णायनमः ओंवासुदेवाय ओंना 
रायणायनमः ओंदेवकीनंदनायनमः ओंयदुश्रेष्टायनमः ओंवार्ष्णेयायनमः
ओंअसुरभागहारिणेनमः ओंधर्मसंस्थापकायनमः इतिसंपूज्यपुनरपिश्री 
कृष्णमर्घादिभिःपूजयेत् तत्रधूपेविशेषः घंटायैनमितिपुष्पेणघंटांसंपूज्य 
वामहस्तेनघंटावादयन्दक्षिणहस्तेनधूपंगृहीत्वानीचैर्धूपयेत् एवंदक्षिणह 

पृ० १२६ब) स्तेनदीपंगृहीत्वादेवस्यचक्षुरादिपादपर्यंतंदर्शयेत् ततोमूलमूच्चार्यश्रीकृष्ण 
स्यमुखेजलेनवारत्रयंतर्पयेत् ततःपानार्थंसुगंधिजलंदद्यात् ततोमृतापि 
धानस्यस्वाहाइतिदेवस्यमुखेजलगंडूषंदत्त्वादंतशोधनार्थंकाष्ठंहस्तशोधनार्थं 
कर्पूरपूर्णंआचमनार्थंजलंचनिवेदयेत् ततोनुलेपनंसकर्पूरंतांवूलंपुष्पाणि 
चदद्यात् ततःश्रीकृष्णमुखान्निर्गतंतेजः पुनरपिमुखेविष्टमितिविभावयेत्
ततश्चामरेणसंवीज्यदर्पणंदर्शयित्त्वानृत्तगीतवाद्यैर्देवंसंतोष्यप्राणायामत्रयं 
कृत्वामूलमष्टोत्तरसहस्रंशतंवाजप्त्वापुनःप्राणायामत्रयंकृत्वा गुह्यातिगुह्य 
गोप्त्वात्वंगृहा(मूलमष्टोत्तर)हाणास्मत्कृतंजपम् सिद्धिर्भवतुमेदेवत्वत्प्रसादाज्ज 
नार्दन इत्यर्घोदकेनदेवस्यदक्षिणहस्तेजपंसमर्पयेत् ततो नवीननीरद-
श्याममित्यादिनास्तुत्वाप्रदक्षिणीकृत्यदंडवदष्टांगप्राणायामंकुर्यात् उर-
साशिरसादृष्ट्यामनसावचसातथा पद्भ्यांकराभ्यांजानुभ्यांप्रणामोष्टांदी 
रितः अथ पद्भ्यांकराभ्यांशिरसापंचागनतपःस्मृताः अष्टांगाउत्तमाप्रोक्ताः
पंचांगामध्यमास्मृताः नदेवंपृष्टतःकृत्वाप्राणामंक्वचिदाचरेत् ततुपवि 
श्यजलगंडूषंगृहीत्वा इतःपूर्वंप्राणवुद्धिर्देहधर्माधिकारतः जाग्रत्स्वप्नसुषु 

पृ० १२७अ) प्तावस्थासुमनसावाचाकर्मणाहस्ताभ्यांपद्भ्यामुदरेणशिश्नायत्स्मृतंयदुक्तंत 
त्सर्वंव्रह्मार्पणंभवतुस्वाहा मामदीयंचसकलंहरयेनसमर्पये ओंतत्सदितिव्र 
ह्मार्पणमंत्रेणात्मानंदेवस्यचरणांवुजेसमर्पयेत् ततःसंहारमुद्रयानिर्माल्यंगृ 
हीत्वाभगवत्पूजितोसिक्षमस्वेत्युक्त्वाघ्रायज्योतिर्मयंश्रीकृष्णंवहन्नासापुटेनस्व 
हृदयेसमानीयानिर्माल्यंभुमौत्यजेत् ततोनिर्माल्यांतरंगृहीत्वाविष्वक्सेनायन 
मितिईशान्यांक्षिपेत् नैवेद्यशेषंगृहीत्वाविष्वक्सेनायेमुच्छिष्टनैवेद्यंनमितिई 
शान्यांक्षिपेत् निर्माल्यंशिरसिधृत्वाचरणोदकंनैवेद्यंचतुर्थ्यापीत्वाश्रीकृष्ण 
स्वरूपंस्वंविभाव्य यथा मुखंतिष्टेत् पुरश्चरणविधौप्रपूजयेदयुतचतुष्कंदशा 
क्षरंचेदयुतद्वयमीरितंसंख्या इतिगोपालपूजापद्धतिः अथअनुक्रमणिका त 
तःप्रथमतःप्राणापंजरन्यासः करन्यासः अंगन्यासः ऋष्यादिन्यासः पीठन्या 
सः ध्यानं मुद्रादर्शनं अर्घपात्रस्थापनं मूर्तिपंजरक्रमेणद्वादशस्थानेषुद्वा 
दशतिलकं ततःस्वदेहेषडंजलिदानं ततःप्राणायामः ततःकामगायत्रीजपः
मूलमंत्रोष्टोत्तरशतजपः प्रणवपुटितकामवीजस्याष्टोत्तरशतजपः ततःप्रा-
णायामःदेवस्यदक्षिणहस्तेजपसमर्पणं मूर्ध्निगुरुं  मूलाधारेगणेशंनमस्कु 

पृ० १२७ब) र्यात् ततोयोगः इत्यंतर्यागःसमाप्तः ततोवहिःपूजा यथादेवस्योपरिएकपु 
ष्पांजलिदानं ऐशान्यांशिवं आग्नेययांगणेशं नैऋत्यांसूर्यं वायव्यांदुर्गांपूजये 
त् ततःपुनर्व्यात्वाप्रतिमायांदेवमावाहयेत् षोडशोपचारपूजा कृष्णाष्टकेनश्रीकृ 
ष्णंपूजयेत् देवेषुपुष्पांजलित्रयदानं प्राणायामत्रयं मूलमंत्रजपः पुनःप्राणा 
यामत्रयंकृत्वादेवस्यदक्षिणहस्तेसमर्पणं ततःप्रदक्षिणंदंडप्रणामःस्तवपा-
ठःधूपसमर्पणं दीपसमर्पणं आत्मसमर्पणं संहारमुद्राहृदयेदेवानयनं वि 
ष्वक्सेनपूजा निर्माल्यधारणं नैवेद्यभक्षणं इत्यनुक्रमिका ततस्तवः ओंनवी 
ननीरदश्यामंनीलेंदीवरलोचनं वल्लभीनंदनंवेदेकृष्णंगोपालरूपिणं १ स्फुरद्व 
र्हललोद्वृद्धनीलकुंचितमूर्धजं कदंबकुसुमोद्वद्धनीलकुंचितमूर्धजं वनमाला 
विभूषितं २ गंडमंडलसंसर्गचलत्कांचनकुंडलं स्थूलमुक्ताफलोद्धारहारद्योति 
तवक्षसं ३ हेमांगदतुलाकोटिकिरीटोज्ज्वलविग्रहं मंदमारुतसंक्षोभवलितां 
वरसंचयं ४ रुचिरोष्टपुटन्यस्तवंशीमधुरनिःस्वनैः ललङ्गोपालिकाचेतोमोहयंतं 
मुहुर्मुहुः ५ वल्लवीवदनांभोजमधुपानमधुव्रतं क्षोभयंतंमनस्तासांसस्मेनांपां
गलोचनैः ६ यौवनोद्भिन्नदेहाभिःसंसक्ताभिःपरस्परं विचित्रांवरभूषभिर्गोपनारी 

पृ० १२८अ) भिरावृतं ७ प्रभिन्नाजनकालंदीजलकेलिरसोत्मकं योधयंतंक्वचिद्गोपाव्याहरंतं 
गवांगणं ८ कालंदीजनसंसर्गिशीतलानिलकंपिते कदंवपादपच्छायेस्थितंवृंदा 
वनेक्वचित् ९ रत्नभूधरसंलग्नरत्नासनपरिग्रहं कल्पपादपमध्यस्थंहेममंडपका 
गतं १० वसंतकुसुमामोदसुरभीकृतदिङ्मुखे गोवर्धनगिरौरम्येस्थितंरामंरसोत्स 
कं ११ सव्यहस्ततलन्यस्तगिरिवर्यातपत्रकं खंडिताखंडिलोन्मुक्तमुक्तासारघ-
नाघनं १२ वेणुवाद्यमहोल्लासकृतहुंकारनिःस्वनैः सवत्सैरुन्मुखैःशश्वङ्गोपालैर 
भिवीक्षितं १३ कृष्णमेवानुगायद्भिस्तेच्चष्टावशवर्त्तिभिः दंडपाशोद्यतकरैर्गोपालैरुप 
शोभितं १४ नारदाद्यैमुनिश्रेष्टैर्वेदवेदांगपारगैः प्रीतिसुस्निग्धयावाचास्तूयमा 
नंपरात्परं १५ यिमंचिंतयेद्देवभक्त्यासंस्तौतिमानवः त्रिसंध्यंतस्यतुष्टोसौददाति 
वरमीप्सितं १६ राजवल्लभतामेतिभवेत्सर्वजनप्रियः अचलांश्रियमाप्नोतिसवा 
ग्मीजायतेध्रुवं इतिश्रीगौतमीतंत्रेगोपालस्तवःसमाप्तः अथकवचं श्रीपुलस्त्यः
भगवन्सर्वधर्मज्ञकवचंयत्प्रकाशितं त्रैलोक्यमंगलंनामकृपयाकथयप्रभो
श्रीसनत्कुमारः श्रृणुवक्ष्यामिविप्रेंद्रकवचंपरमाद्भुतं नारायणेनकथितंकृप 
याव्रह्मणेपुरा व्रह्मणाकथितंमह्यंपरस्नेहार्थ्यदामिते अतिगुह्यतरंतत्त्वंव्रह्ममं 

पृ० १२८ब) त्रौघविग्रहं यद्धृत्वापठनाद्व्रह्मासृष्टिंवितनुतेध्रुवं यद्धृत्वापठनात्यात्तिमहालक्ष्मी 
जगत्त्रयं पठनाद्धारणाच्छस्तुःसंहर्तासर्वतत्त्ववित् त्रैलोक्यजननीदुर्गामहिषादि 
महास्वरान् वरदृप्तांजगानैवपठनाद्धारणात्ततः एवमिंद्रादयःसर्वेसर्वैश्वर्यमवा
प्नुयुः शिष्यायविष्णुभक्तायसाधकायप्रकाशेयत् शठायपरशिष्यायदत्त्वाम 
वाप्नुयात् त्रैलोक्यमंगलस्यापिकवचस्यप्रजापतिः ऋषिःच्छंदश्चगायत्रीदेवोना 
रायणःस्वयं धर्मार्थकाममोक्षेषुविनियोगःप्रकीर्तितः ओंप्रणवोमेशिरःपातु
नमोनारायणायच भालंपयान्नेत्रयुग्ममष्टार्णोभुक्तिमुक्तिदः क्लींपायान्नेत्रयुगलंवै 
कार्णःसर्वमोहनः क्लींकृष्णायसदाघ्राणंगोविंदायचजिह्विकां गोपीजनवल्लभा 
यपदंस्वाहाननंमम अष्टादशक्षरोमंत्रःकंठंपातुदशाक्षरः गोपीजनवल्लभाय 
पदंस्वाहाभुजद्वयं क्लींग्लांक्लींश्याममंगलायनमः स्कंदौदशाक्षरः क्लींकृष्णः 
क्लींकरौपायाक्लींकृष्णायांगजोवतुहृदयंश्रीभुवनेशीक्लींकृष्णायक्लींस्तनौम 
म गोपालायाग्निजायायांकुक्षियुग्मंसदावतु क्लींकृष्णायसदापातुपार्श्वयुग्मंमनू 
त्तमः कृष्णगोविंदकोपातुःसाराद्योङेयुतौमनुः अष्टाक्षरःपातुनाभिंकृष्णेतिद्व्य 
क्षरोवतु ऊरूसप्ताक्षरःपायात्त्रयंदशाक्षरोवतु श्रींह्रींक्लींपदतोगोपीजनवल्लपदं 

पृ० १२९अ) ततः भायस्वाहेतिपायुंवैक्लींह्रींश्रींसदाक्षरः जानुनीचसदापातुह्रींश्रींचदशाक्षरः
त्रयोदशाक्षरःपातुजंघेचक्राभ्युचायुधः अष्टादशाक्षरोह्रींश्रींपूर्वकोविंशवर्णकः 
सर्वांगंमेसदापातुद्वारकानायकोवली नमोभगवतेपश्चाद्वासुदेवायततःपरं 
ताराभ्योद्वादशार्णोयंप्राच्यांमांसर्वदावतु श्रींक्लीह्रींदशवर्णस्तुक्लींह्रींश्रींषोड 
शाक्षरः गदाद्युदायुधाविष्णुःमामग्नःदिशिरक्षतुः ह्रींश्रींदशाक्षरोमंत्रोदक्षिणे 
मांसदावतु तारोनमोभगवतेरुक्मिणीवल्लभायच स्वाहेतिषोडशार्णोयंनैऋत्यां 
दिशिरक्षतु क्लींहृषीकेषदंशायनमोमांवारुण्येवतु अष्टादशार्णःकामांतोवा 
यव्यांमांसदावतु श्रीमायाकामकृष्णायगोविंदायद्विभोमनुः द्वादशार्णात्मको 
विष्णुरुत्तरेमांसदावतु वाग्भवंकामकृष्णायह्रींगोविंदायततःपरं श्रींगोपीज 
नवल्लभायचस्वाहाचैवसोवतु द्वात्रिंशत्यक्षरोमंत्रोमामैशान्यंसदावतु कालि 
यस्यफणामध्येदिव्यनृत्तंकरोतितं नमामिदेवकीपुत्रंनृत्यराजानमच्युतं द्वात्रिंश 
त्यक्षरोमंत्रोप्यधोमांसर्वतोवतु कामदेवायविद्महेपुष्पवाणायधीमहितन्नोनंगः 
प्रचोदयात् एषामांपातुचोर्ध्वतः इतितेकथितंविप्रव्रह्ममंत्रौघविग्रहं त्रैलोक्य 
मंगलंनामकवचंव्रह्मरूपिणं व्रह्मेशप्रमुखाधीशनारायणमुखाच्छ्रुतं तवस्ने 

पृ० १२९ब) हान्मयाख्यातंप्रवक्तव्यंनकस्यचित् गुरुंप्रणम्यविधिवत्कवचंप्रपठेत्ततः सकृ 
त्वात्रिर्यथाज्ञानंसोपिसर्वतमोयमः मंत्रेषुसकलेष्ववदैशिकोनात्रसंशयः शत 
मष्टोत्तरंवापिपुरश्चर्याविधिस्मृतः हवनादीर्घशांशेनकृत्वातत्साधयेद्ध्रुवं यदि 
चेत्सिद्धकवचोविधुरेवभवेत्स्वयं मंत्रसिद्धिःभवेत्तस्यपुरश्चर्याविनाततः सर्वामु 
द्भूयसततंलक्ष्मीवाणीवसेत्ततः पुष्पांजल्यष्टकंदेवमूलेनैवपठेत्सकृत् दशवर्ष 
सहस्राणांपूजायाःफलमाप्नुयात् भूर्जेविलिख्यगुटिकांस्वर्णस्थांधारयेद्धृदि कंठे 
वादक्षिणेवाहोसोपिविष्णुर्नसंशयः अश्वमेधसहस्राणिवाजपेयशतानिच महादा 
नानियान्येवप्रादक्षिण्यंभुवस्तथा कलांनार्घंतितान्येवसकृदुच्चारणात्ततः कवच 
स्यप्रसादेनजीवन्मुक्तोभवेन्नरः त्रैलोक्यंक्षोभयत्येवत्रैलोक्यविजयीभवेत् इदंक
वचमज्ञात्वाभजेद्यःपुरुषोत्तमं शतलक्षप्रजप्तोपिनमंत्रःसिद्धिदायकः इतिश्रीस
नत्कुमारसंहितायांत्रैलोक्यमंगलंनामकचंसंपूर्णं अथवैष्णवानांद्वादशशुद्धिरिहो 
च्यते गृहोपसर्पणंचैवतथानुगमनंहरेः भक्त्याप्रदक्षिणंचैवपादयोःशोधनंपुनः
पूजार्थंमंत्रपुष्पाणांभक्त्यैवतोलनंहरेः करयोःसर्वशुद्धीनामियंशुद्धिर्विशिष्यते त 
न्नामकीर्तनंचैवगुणानामपिकीर्तनं भक्त्याश्रीकृष्णदेवस्यवचसःशुद्धिरिष्यते त 

पृ० १३०अ) त्कथाश्रवणंचैवतस्योत्सवनिरीक्षणं श्रोत्रयोन्नेत्रयोश्चैवशुद्धिःसम्यगिहोच्यते पादो 
दकंचनिर्माल्यपुष्पाणामपिधारणं उच्यतेशिरसःशुद्धिःप्रणतस्यहरेःपुनः आघ्राणंगं 
धपुष्पादेर्निर्माल्यस्यतपोधनुः विशुद्धिःस्यादंतरस्यघ्राणस्यापिविधीयते तत्रपुष्पा 
दिकंयच्चकृष्णपादयुगार्चितं तदेकंपावनंलोकेतद्धिसर्वंविशोधयेत् ललाटेच 
गदाकार्यामूर्ध्निचापंशरांस्तथा नंदकंचैवहृदयेशंखेचक्रंभुजद्वये शंखचक्रांकि 
तोविप्रःश्मशानेम्रियतेयदि प्रयागेयागतिःप्रोक्तोसागतिस्तस्यगौतम चंदनंने 
तिशेषः तप्तमुद्रादौनिंदाश्रवणात् तथाचोक्तंवृहन्नारदीये व्राह्मणमधिकृत्य
यस्तुसंतप्तशंखादिलिंगचिह्नितनुर्धरः ससर्वयातनाभोगीचंडालोजन्मकोटिषु
तंद्विजंतप्तशंखादिलिंगांकिततनुंपुनः संभाष्यरौरवंयातियावदिंद्राचतुर्दश च 
क्रांकिततनुर्यत्रतत्रकोपिनसंवसेत् यदितिष्टेन्महापापीसहस्रव्रह्महाभवेत्
चक्रांकिततनुंदृष्ट्वापश्येत्सूर्यंजपेदृशः जपच्चपौरुषंसूक्तमन्यथारौरवंव्रजेत्
व्राह्मणस्यतनुःज्ञेयासर्वदेवसमाश्रिता साचेत्संतापिताराजन्किंवक्ष्यामिमहेनमः
चक्रांकिततनुर्वापिराजंलिंगांकितोपिवा नाधिकारीपरिज्ञेयःश्रौतस्मार्त्तेषुकर्मसु
पंचोपचारागंधाद्यादशतेर्घादिपंचभिः यथोक्तवस्तुसंपत्तौधियासंकल्पपूजयेत्

पृ० १३०ब) विभर्तिमूर्ध्नानिर्माल्यंकेशवार्चाधृतंतुयः अनिवेद्यचनाश्नातितस्यतुष्पतिकेशवः
श्विष्णुधर्मोत्तरे सर्वान्समर्चयेन्देवानेकंवादेवमर्चयेत् देवार्चांश्रद्धयाकृत्वाध्रुवं 
तल्लोकमाप्नुयात् अलाभेनतुपुष्पाणांपत्राण्यापिनिवेदयेत् पत्त्राणामप्यला 
भेनफलान्यपिनिवेदयेत् फलानामपिलाभेनतृणगुल्मौषधीरपि औषधीना 
मलाभेपिजलमात्रंनिवेदयेत् जलाभावेतुभावेनभक्त्यासंपूजितोभवेत् केशवा 
ग्रेनृत्तगीतंनकरोतिहरेर्दिने वह्निनाकिंनदग्धोसोगताकिंनदग्धोसौगताकिंनु 
रसातलं इति अथश्रीविष्णोर्द्धात्रिशदपराधाः यानैःवापादुकाभिर्वायानंभ 
गवतोगृहे देवात्सर्वेषुसेवासाप्रणामस्तदग्रतः उच्छिष्टेचैवचाशौचेभगवद्वंद 
नादिकं एकहस्तप्रणामश्चयत्पुरस्तःप्रदक्षिणं पादप्रसारणंचाग्रेतथापर्यंक 
बंधनं शयनंभक्षणंचापिमिथ्याभाषणमेवच उच्चैर्भाषंमिथोजल्पोरोधनानि 
चविग्रहः निग्रहानुग्रहौचैवस्त्रीषुचक्रुरभाषणं कंबलावरणंचैवपरनिंदापरस्तु 
तिः अश्लेलभाषणंचैवअधोवायुविमोक्षणं शक्तौगौणोपचारस्तुअनिवेदि 
तभक्षणं तत्तत्कालोभवानांचहलादीनामसर्पणं विनियुक्तावशिष्टस्यप्रदानंव्यं 
जनंचयत् स्पष्टीकृत्यासनंचैवसतांनिंदासतांस्तुतिः गुरौमौनंनिजस्तौत्रंदेवतानिं 

पृ० १३१अ) दनंतथा अपराधास्तथाविष्णोःद्वात्रिंशत्परिकीर्त्तिताः इतिश्रीआगमकल्पलता 
यांदशमःपटलः ओंनमःशिवाय ओंश्रीपरव्रह्मणेनमः अथविष्णुमंत्राः तारंन 
मःपदंव्रूयान्नरौदीर्घसमन्वितौ पवनोणायमंत्रोयंप्रोक्तोवस्त्रक्षरात्मकः तारंओं 
कारःनमःस्वरूपं नरौनकारेरफौदीर्घसमन्वितौ आकारयुक्तौ तेन नारा भव 
ति पवनोयकारःणायस्वरूपंतथा ओंनमोनारायणाय इत्यष्टाक्षरमंत्रोभवति
अस्यमंत्रस्यसाधोनारायणोमुनिः गायत्रीच्छन्दः विष्णुर्देवता धर्मार्थकाम 
मोक्षेषुविनियोगः अत्रषड्भिर्वर्णैःषडंगानि शिष्टवर्णयोः कुक्षिपृष्टयोः न्या 
समात्रमितिशारदातिलके ओंहृदयायनमः नशिरसेस्वाहा मोंशिखायैवषट्
नांकवचायहुं रांनेत्राभ्यांवौषट् यअस्त्रायफट् इतिहृदयादिषुविन्यस्य णां 
कुक्षौ यंपृष्टेन्यसेत् ततःकिरीटमंत्रेणव्यापकंन्यस्त्वाध्यायेत् किरीटमंत्रोयथा
ओंकिरीटकेयूरहारमकरकुंडलचक्रशंखगदांभोजहस्तपीतांबरश्रीवत्सांकि 
तवक्षस्थलश्रीभूमिसहितसाड्भिसात्मज्योतिद्वयदीप्तकरायसहस्रादित्यव 
र्चसेनमः इतिकिरीटमंत्रेणव्यापकंकुर्यात् अथध्यानं अद्यत्कोटिदिवाकरा 
भमनिशंशंखंगदांपंकजं चक्रंविभ्रतमिंदिरावसुमतीसंशोभिपार्श्वद्वयं कौ 

पृ० १३१ब) यूरांगदहारकुंडलधरंपीतांवरंकोस्तुभो दीप्तंविश्वधरंसुवक्षमिलसच्छ्रीवत्सचि 
ह्नंभजेत् इतिध्यात्वापूजयेत् शंखचक्रेदक्षिणवामहस्तयोरधः पद्मगदेऊर्ध्वयो 
र्दक्षिणवामहस्तयोः दक्षिणोर्ध्वहस्तमारभ्ययथाशंखचक्रगदापद्मानांच 
तुर्णांविन्यासः षट्कोणेषुकेशवमधुसूदनसंकर्षणदामोदरवामनप्रद्युम्नाः
षण्मूर्तयःपूज्याः एवंवामोर्ध्वहस्तमारभ्ययथाक्रमंविष्णुमाधवानिरुद्धपुरुषो 
त्तमाधोक्षजजर्दनाः अधोवामहस्तमारभ्य गोविंदत्रिविक्रमश्रीधरहृषीकेश 
नृसिंहाच्युताः अधोदक्षिणहस्तमारभ्यवासुदेवनारायणपद्मनाभोमेद्रहरि
कृष्णमूर्तयोभवंति आवरणपूजां वर्णिकायांअग्न्यादिकोणेषुहृदयशिरःशि 
खाकवचानि अग्रेनेत्रं दिक्षुअस्त्रं विमलोत्कर्षणीज्ञानाक्रियायोगा ततःप 
रं प्रह्वीसत्यातथेशानानुग्रहानवमीमता इतिशक्तयः ओंनमोभगवतेविष्णुवे 
सर्वभूतात्मनेवासुदेवायसर्वात्मसंयोगपद्मपीठात्मनेनमः इतिपीठमंत्रः
विकारलक्षंप्रतपेन्मनुमेनंसमाहितः विकारलक्षंषोडशलक्षं प्रणवोहृद्भ 
गवतेवासुदेवायकीर्तितः प्रधानंवैष्णवेमंत्रेमंत्रोयंद्वादशाक्षरः तथाच ओंन 
मोभगवतेवासुदेवायितिद्वादशाक्षरोमंत्रः ऋषिःप्रजापतिच्छंदोगायत्रीपरी 

पृ० १३२अ) कीर्तितं देवतास्यमनोप्रोक्तंवासुदेवोमनीषिभिः ओंहृदयायनमः मःशिरसे 
स्वाहा भगवतेशिखायैवषट् वासुदेवायकवचायहुं ओंनमोभगवतेवासुदेवा 
यअस्त्रायफट् इत्यंगमंत्रः पीठशक्तयःपूर्ववत् पीठमंत्राश्चापिपूर्ववत् ध्यानं 
यथा ओंविष्णुंशारदचंद्रकोटिसदृशंशंखंरथांदंगदांमंभोजंदधतंसिताब्जनि 
लयंकांतिजगन्मोहनं आबद्धाङ्गदहारकुंडलमहामौलिस्फुरत्कुंतलं
श्रीवत्सांकमुदराकौस्तुभधरंवंदेमुनीत्रैस्तुतं इतिध्यानं अत्रादौदक्षिणहस्त 
मारभ्यप्रदक्षिणक्रमेणशंखादिचतुष्टयंदेयं पूजायंत्रंप्रथममष्टदलं ततोद्वा 
दशदलंपद्मं वर्णलक्षंजपेन्मंत्रंदीक्षितोविजितेंद्रियः तत्सहस्रंप्रजहुयांति 
लैराज्यपरिप्लुतैः अथलक्ष्मीनारायणायमंत्रः हृलंवावीजयुगलं रमावीज 
युगंपुनः लक्ष्यंतेवासुदेवायहृदंतःप्रणवादिकः चतुर्दशाक्षरैःप्रोक्तोमंत्रोयं 
सुरपादपाः एतेन ओंह्रींह्रींश्रींश्रींलक्ष्मीवासुदेवायनमः अस्यलक्ष्मीवासदेवा 
यमंत्रस्यअंगमंत्रंध्यानंचविन्नासर्वंद्वादशाक्षरमंत्रवत् अंगमंत्रास्तु ओंह्रींश्रींहृ 
दयायनमः ओंह्रींश्रींशिरसेस्वाहा ओंलक्ष्मीशिखायैवषट् ओंवासुदेवायकव 
चायहुं ओंनमःअस्त्रायफट् ओंविद्युच्चंद्रनिभंवपुःकमलजावैकुंडयोरेक 

पृ० १३२ब) तां प्राप्तंस्नेहवशेनरत्नविलसद्भूषाभरालंकृतं विद्यापंकजदर्पणंमणिमयंकुं 
भंसरोजंगदां शंखंचक्रममूनिविभ्रदमितांदिश्याश्रयंनस्मदा वर्णलक्षंजपे 
न्मंत्रंतत्सहस्रंसरोरुहैः होमंकुर्याद्विकसितैःमधुरत्रयसंयुतैः पायसेनकृतोहो 
मोलक्ष्मीवश्यप्रदायकः मधुराक्तैस्तिलैःहुत्वासर्वकार्याणिसाधयेत् अथद 
धिर्यांमनमंत्रः तारोहृद्विष्णवेपश्चाततःसुरपतेःभवेत् महावलामहद्वंद्वंमनुर 
ष्टादशाक्षरः मंत्रोयथा ओंनमोविष्णवेसुरपतयेमहावलायस्वाहा अस्यमंत्रस्य 
रपिरिंदुर्विराट्छंदोदेवतादधिवामनःविभूत्याभीष्टसिध्यैविनियोगःप्रकीर्तितः 
ओंहृदयायनमः नमःशिरसेस्वाहा विष्णवेशिखायैवषट् सुरपतयेकवचाय 
हुं महावलायनेत्राभ्यांवौषट् स्वाहास्त्रायफट् इत्यंगमंत्रः पीठशक्तयः
पूर्ववत् ध्यानं ओंमुक्तागौरंनवमणिलसद्भूषणंचंद्रसंस्थं भृंगाकारैरलक
निकरैःशोभिवक्त्रारविंदं हस्ताब्जाभ्यांकनककलशंशुद्धतोयाभिपूर्णं दध्या 
न्नाड्यंकनकचषकंधारयंतंभजामः कनकचषकंदक्षणहस्तेचिंतयेत् आ
वरणपूजा भग्न्याग्न्यादिकोणकेसरेषु हृदयशिरःशिखाकवचानिअग्रेनेत्रं 
दिक्ष्वस्त्रं गुणलक्षंजपेन्मंत्रंतद्दशाशंघृतप्लुतैः पायसान्नैःप्रजुहुयाद्दध्यन्नैवाय 

पृ० १३३अ) थाविधि गुणलक्षंलक्षत्रयं अथहयग्रीवामंत्रः उद्गिरत्पदभाष्यप्रणवोद्गीथशव्दतः
सर्ववागीश्वरेतंतेप्रवदेदीश्वरेत्यथ सर्वदेवमयाचिंत्यपदांतेसर्वमुद्धरेत् बोधया 
द्वितयांतोयंमंत्रःतारादिरीतितः मंत्रोयथा ओंउद्गिरत्प्रणवोद्गीथसर्ववागीश्वरेश्व 
र सर्ववेदमयाचिंत्यसर्ववोधायवोधय अस्त्रमंत्रस्यव्रह्माऋषिःअनुष्टुप्छंदः
हयग्रीवोदेवता वागीश्वर्याद्यदीष्टसिद्धौविनियोगः ओंहृदयायनमः उद्गिरत्प्रण 
वोद्ग्रींथशिरसेस्वाहा सर्ववागीश्वरेश्वरशिखायैवषट् सर्वदेवमयाचिंत्यकवचा 
यहुं  सर्वंबोधयबोधयअस्त्रायफट् इतिपंचांगमंत्रः पीठशक्तयःपूर्ववत् पी 
ठमंत्रश्चापिपूर्ववत् अथध्यानं ओंशरच्छशांकप्रमश्ववक्त्रंमुक्ताफलैराभणैरु 
पेतं रथांगचक्रांकितवाहुयुग्मंजानुद्वयन्पयस्तकरंभजामः आग्नेयादिकोण 
केसरेषु हृदयशिरःशिखाकवचानिअग्रेनेत्रं दिक्षअस्त्रं वर्णरक्षंजपेन्मंत्रंकुंद 
पुष्पैर्मधुप्लुतैः दशांशंवैष्णवोवह्नौजुहायान्मंत्रसिद्धये अष्टाक्षरोदितेपीठेह 
यग्रीवंप्रपूजयेत् वीजेनमूर्तिसंकल्पवीजंमूर्ध्नियजेद्यथा विहद्भृगुस्थमेर्घीस 
सिंधुमद्वीजमीरितं हस्यंसुइतिमूर्तिकल्पनमंत्रः अथवराहमंत्रः तारोनमोभग 
वतेवराहपदमीरयेत् रूपायभूर्भुवःस्वःस्यात्पतयंतदनंतरं भूपतित्वंमेपदांतेदे 

पृ० १३३ब) ह्यंतेचप्रदापय वह्निजायावध्निमंत्रःस्याद्भ्रयस्त्रिंशदक्षरः मंत्रोयथा ओंनमोभ 
गवतेवराहरूपायभूर्भुवःस्वःपतयेभूपतित्वंमेदेहिददापयस्वाहा इतिमंत्रः
अस्यमंत्रस्यभार्गवृषिः अनुष्टुप्छंदः आदिवराहोदेवताभूपतित्वाद्यभीष्ट 
सिद्धौविनियोगः एकदंष्ट्रायहृदयायनमः व्योमोल्कायशिरसेस्वाहा तेजो 
धिपयेशिखायैवषट् विश्वरूपायकवचायहुं महादंष्ट्रायअस्त्रायफट् इतिपंचां 
गमंत्रः पीठशक्तयःपूर्ववत् पीठमंत्राश्चापिपूर्ववत् अथध्यान आपादंजानु 
देशाद्वरकनकनिभंनाभिदेशाऋधस्तान्मुक्ताभंकंठदेशात्तरुणरविनिभंम
स्तकान्नीलभासं इंडेहस्तैर्दधानंरथचरणवरोखड्गखेटौगदाख्यांशक्तिंदानात 
येचक्षितिधरणलसद्दंष्ट्रमाद्यंवराहं रथचरणंचक्रं दरःशंखः लक्षमेनंजपेन्मं 
त्रंमयुराक्तैःसरोरुहैः जुहुयात्तद्दशांशेनपीठेविष्णौःप्रपूजयेत् उपरिहस्तयो 
श्चक्रशंखोध्यातवो आवरणपूजां अग्न्यादिकोणकेसरेषुहृदयशिरःशिखाः
कवचानि अग्रेनेत्रेदिक्षुअस्त्रंपूजयेत् अथधरणिमंत्रः हृदयंभगवत्यैस्याद्धर 
ण्यैतदनंतरं धरण्यंतेधरेद्वंद्वंद्विटांतोयांक्रवाधिकः मंत्रोयथा ओंनमोभगव 
त्यैधरण्यैधरेणिधरेधरेस्वाहा द्विठःस्वाहाध्रुवःप्रणवः एकोनविंशत्यार्णाढ्यं 

पृ० १३४अ) धराहृदयमीरितं वराहोम्यमुनिःप्रोक्तःछंदोनिवृदुदाहृतं देवतासर्वभूता 
नांप्रकृतिर्वसुतामता हृदयंत्रिभिराख्यातंचतुर्भिःशिरीरितं त्रिभिःशिखासमु 
द्दिष्टापंचभिःकवचंमतं द्वाभ्यांनेत्रंसमाख्यातंद्वाभ्यामस्त्रंपुनर्भवेत् मंत्रवर्णैःषडं 
गानिकुर्यादेवंविधानवित्  ध्यानं श्यामांविचित्रांशुकरत्नभूषणांपद्मासनांतुं 
गपयोधरानतां इंदीवरेत्वेनवशालिमंजरींशुकंदधानांवसुधांभजामहे लक्ष 
माणंजपेन्मंत्रीधराहृदयमादरात् ससर्पिषामायसेनजुहुयात्तद्दशांशतः तांवि 
ष्णोःपूजयेत्पीठेवक्षमाणविधानतः अथनरसिंहमंत्रः अथाभिधास्येविधिवन्ना 
रसिंहंमहामनुं उग्रंवीरंवदेत्पूर्वंमहाविष्णुमनंतरं ज्वलंतपदमाभाष्यसर्वतोमुख 
मीरयेत् नृसिंहंभीषणंभद्रंमृत्युंमृत्युंवदेत्ततः नमाम्यहमयंप्रोक्तोमंत्रराजसु 
रद्रुमः मंत्रोयथा ओंउग्रंवीरंमहाविष्णुंज्वलंतंसर्वतोमुखं नृसिंहंभीषणंभद्रंमृत्युं 
मृत्यंनमाम्यहं अस्यमंत्रराजस्यव्रह्माऋषिः अनुष्टुप्छंदः नरसिंहोदेवता धनाद्य 
भीष्टसिद्धौविनियोगः चतुभिर्हृदयंप्रोक्तंशिरस्तावद्भिरक्षरैः शिखाष्टभिःस 
माख्यातापड्भिःकवचमीरितं तावद्भिन्नयनंप्रोक्तमस्त्रंस्यात्करणाक्षरैःकरणा 
क्षरैःचतुरक्षरैःउग्रंवीरंहृदयायनमः महाविष्णुंशिरसेस्वाहा ज्वलंतंसर्वतोमु 

पृ० १३४ब) खंशिखायैवषट् नृसिंहंभीषणंकवचायहुं भद्रंमृत्युंमृत्युंनेत्रत्रयायवौषट् नमा 
म्यहंअस्त्रायफट् इत्यंगमंत्रः अत्रापिविमलोत्कर्षणीज्ञानाक्रियायोगाप्रभ्वीसत्या 
रीशांनानुग्रहापीठशक्तयः ओंनमोभगवतेविष्णवेसर्वभूतात्मनेवासुदेवायस 
र्वात्मसंयोगयोगपद्मपीठात्मनेनमः इतिपीठमंत्रः ध्यानंयथा माणिक्याद्रिस 
मप्रभंनिजरुचासन्नस्तरक्षोगणं जानुन्यस्तकरांवुजंत्रिनयनंरत्नोलसद्भूषणं
वाहुभ्यांधृतशंखचक्रमनिशंदंष्ट्रोग्रवक्त्रोल्लसज्ज्वालाजिह्वमुदग्रकेशनिचयंवंदे 
नृसिंहंविभुं इतिध्यात्वापूजयेत् अत्रेपरिहस्तयोःशंखचक्रे अधस्तनौजानुन्यस्तौ 
आवरणपूजायामप्यधिकोणकेसरेषुहृदयशिरःशिखाकवचानिनेत्राणिदिक्षु 
अस्त्रं वर्णलक्षंजपेत् वर्णलक्षंद्वात्रिंशदलक्षं प्रयोगेतुध्यानांतरमाह ओंउद्यत् 
कोटिरविप्रभंनरहरिंकोटीरहारोज्वलंदंष्ट्राभीममुखंलसन्नखमुखैर्दीर्घैरनेकैर्भुजैः
निर्भिन्नासुरनाथमग्निशशिभृत्सूर्यात्मनेत्रत्रयं विद्युत्पुंजसटाकलापमनिशंवह्निं 
वमंतंभजेत् सौम्येसौम्यंस्मरेत्कार्येक्रूरेक्रूरमिमंयजेत् अकारोवह्निमारूढोमनुः
स्वरसमीरितः विंदुनादलसन्मूर्ध्नावीजंनरहरेर्मनुं तथाचक्ष्रौंइतिभवति वीजं 
नमोभगवतेनरसिंहायततःपरं स्याज्ज्वालामा**पश्चाद्दीप्तिदंष्ट्रायतत्परं अग्नि 

पृ० १३५अ) नेत्रायसर्वादिरक्षोघ्नायपदंवदेत् सर्वभूतविनाशांतंनकरोदीर्घवान्मरुत् स 
र्वज्वरविनाशांतेनायार्णौदहयुधकं पाठद्वयंवक्षयुगंहूंफट्स्वाहाध्रुवादिकः अ 
ष्टषष्ट्यक्षरैःप्रोक्तोज्वलामालीमाहामनुः हृत्रयोदशभिःप्रोक्तंशिरोदशभिरितं 
शिखैकादशभिःप्रोक्तावर्माष्टादशभिर्मतं वर्णैद्वादशभिर्नेत्रमस्त्रंस्यात्करणाक्षरैः
एवमंगानिविन्यस्यचिंत्रयेन्मंत्रदेवतां उज्ज्वलत्प्रलयानलाभमयुग्मनेत्रमनारतं
भास्वरंशिखिनःशिखाभिरुद्रग्रदंष्ट्रमुखांवुजं  रक्षसांभयदंविकीर्णसटाकलाप 
विभीषणं शंखचक्रकृपाणखेटकधारिणंनृहरिंभजे लक्षमेकंजपेत् प्रागुक्तेपू 
जयेत्पीठेदेवंप्रागुक्तवर्त्मना कुर्वीतमंत्रराजोत्थात्प्रयोगान्मनुनामुना पाशःशक्तिर्न 
रहरिरंकुंशोवर्मफट्मनुः षडक्षरनरहरेकथितःसर्वकामदः पाशःआं शक्तिःह्रीं 
नरहरिः क्ष्रौं अंकुशः क्रों वर्महुं फट्स्वरूं एतेन आह्रीं क्ष्रौंक्रौंहुंफट् इतिषड 
क्षरमंत्रः अस्यमंत्रस्यव्रह्माऋषिः पंक्तिःछंदः श्रीनरसिंहोदेवता अवीष्टसिद्धौ 
विनियोगः आंहृदयायनमः ह्रींशिरसेस्वाहा क्ष्रौंशिखायैवषट् क्रोंकवचाय 
हुं  हुंनेत्रत्रयायवौषट् फटस्त्रायफट् इत्यंगमंत्रः पीठःशक्तयश्चापिपूर्ववत्
ततोध्यानं ओंकोपादालोलजिह्वंविवृतनिजमुखंसोमसूर्याग्निनेत्रंपादानानाभि 

पृ० १३५ब) रक्तप्रभमुपरिमितंभिर्नदैत्येंद्रगात्रं शंखंचक्रंसपाशांकुशकुलिशगदादारणा 
न्युद्धहंतंभीमंतीक्ष्णोग्रदंष्ट्रंमणिमयविविधाकल्पमेडेनृसिंहं इतिध्यानं अ 
धोमुखविमुखहस्तद्वयंदारणं आवर्णपूजांपूर्ववत् ऋतुलक्षंजपेदेनंघृतेनजु 
हुयांत्ततः ऋतुलक्षंषड्लक्षं अथसुदर्शनस्त्रमंत्रः तारोभृगुर्विद्भूयस्तदाद्यंवह्नि 
दीर्घयुक् पावकक्वववास्त्रांतेमनुःसप्ताक्षरेस्मृतः तारःप्रणवःभृगुःसकारः
वियुद्धकारःतदाद्यंहाकाराद्यंसकारः वह्निःरेफःदीर्घयुकाकारयुक् पावकः
रेफःकवचःहुंअस्त्रंःफट् ओंसहस्रारहुंफट् इतिमंत्रःअस्यमंत्रस्याहिर्वुध्नृ 
षिः अनुष्टुप्छंदः चक्ररूपीहरिर्देवता अभीष्टसिद्धौविनियोगः आचक्राय 
स्वाहाहृदयायनमः विचक्रायस्वाहाशिरसेस्वाहा सुचक्रायस्वाहाशिखायै 
वषट् धीचक्रायस्वाहाकवचायहुं संचक्रायस्वाहानेत्रत्रयायवौषट् ज्वाला 
चक्रायस्वाहास्त्रायफट् इत्यंगमंत्रः पूर्वोक्ताविमलोत्कर्षणीत्याद्याःपीठश 
क्तयःपीठमंत्रःचापिपूर्ववत् ओंकल्पांतोर्कप्रकाशंत्रिभुवनमखिलंतेजसापूर 
यंतं रक्ताक्षंपिंगुकेशंरिपुकुलभयदांभीमदंष्ट्राट्टहासं चक्रंशंखंगदाब्जेपृथू 
तरमुसुलंचापपाशांकुशाद्यैः विभ्रानंदोर्भिराद्यंमनसिसुररिपुंभावयच्चक्र 

पृ० १३६अ) संज्ञं अर्कलक्षंजपेन्मंत्रंजुहुयात्तत्सहस्रकं तिलैःससर्षपैःपद्मैःविल्वैर्दुग्धोदनैः
क्रमात् विष्णोःसंपूजयेत्पीठेमूर्तिंमूलेनकल्पयेत् अर्कलक्षंद्वादशलक्षं अग्निप्रा 
कारमंत्रः ओंत्रैलोक्यंरक्षरक्षहुंफट्स्वाहा द्वादशलक्षंजपेत् ततःपुरुषोत्तमस्य 
ओंह्रींश्रींनमःपुरुषोत्तमाप्रकृतिरूपलक्ष्मीनिवाससकलजगत्क्षोभनभवस्त्रीहृ 
दयविदारणत्रिभुवनमदोम्नादकरसुरासुरमनुजसुंदरीजनकलभमनांसिता 
पयतापयदितापय शोषय २ मारयमारयस्तंभयस्तंभयमोहयमोहयद्रावय 
द्रावयाकर्षयाकर्षयसमस्तपरमसुभगसर्वसौभाग्यकरसर्वकामप्रदायकं 
हनहनचक्रोणगदयाखड्गेनसर्ववाणैभिंदभिंदपाशेनकट्टकट्टअंकुशेनताडय 
ताडयतुरुतुरुकिंतिष्टसि तावद्यावत्समीहितंमेसिद्धिंभवतिहुंफट्नमः द्वि 
शताक्षरोयंमंत्रः चतुर्लक्षंजपेत् जैमिनिःमुनिराख्यातःछंदोस्यामुनिमीरितं
समस्तजगतामादिर्देवतापुरुषोत्तमः प्राक्प्रोक्तवैष्णवेपीठेकल्पयेदासनंततः
अथगरुडस्य पक्षिराजायस्वाहा देव्यामंत्रः भृगुः लांतयुतः सेंद्रंवीजंदेव्या 
प्रकीर्तितं तेन स्वं इतिमंत्रंः अथश्रीकरमंत्रः उत्तिष्टवर्णानाभाष्यश्रीक्रोधेश 
हुताशनौ वह्निजायावधिर्मंत्रोवसुक्षरसमन्वितः उत्तिष्टश्रीकरस्वाहा इतिमंत्रः

पृ० १३६ब) ऋषिरस्यभवेत्वामःपंक्तिछंदोतदाहृतं श्रीकराख्योहरिप्रोक्तोदेवतास्यमनीषि 
भिः कांचनाद्रिसमप्रभंकमलाननंकमलेक्षणं शंखचक्रगदासरोजधरंमंनोह 
रदर्शनं कौस्तुभांकितवक्षसंमुकुटांगदादिविभूषितं तार्क्ष्यवाहनमच्युतंहृदि 
भावयामिजगत्पतिं इतिध्यात्वापूजयेत् अष्टलक्षंपूजयेत् अथगोपालमंत्रःगो 
पीजनांतेप्रवदेद्वल्लभायाग्निसुंदरीं अयंदशाक्षरोमंत्रोदृष्टादृष्टफलप्रदः अस्य 
पूजाप्रकरणपूर्वमेवलिखितं कृष्णायपदमाभाष्यंगोविंदायततःपरं गोपीजन 
पदस्यांतेवल्लभायद्विवावधिः कामवीजादिराख्यातोमनुरष्टादशाक्षरः अस्य 
मंत्रस्यनारदृषिः गायत्रीछंदः श्रीकृष्णोदेवताक्लींवीजंस्वाशक्तिः कृष्णप्र 
कृतिदुर्गाधिष्टात्रीदेवतापुरुषार्थचतुष्टयेविनियोगः क्लींकृष्णायहृदयायन 
मः गोविंदायशिरसेस्वाहा गोपीजनशिखायैवषट् वल्लभायकवचायहुं
स्वाहास्त्रायफट् इत्यंगमंत्रः पीठशक्तयःपूर्ववत् पीठमंत्रःचापिपूर्ववत् ध्यानं
स्मरेद्वृंदावनेरम्येमोहयंतमनारतं गोविंदंपुंडरीकाक्षंगोपकन्यासहस्रशः आ 
त्मनोवदनांभोजप्रेषिताक्षिमधुव्रताः पीडिताकामवीजेनविवशाश्लेषणोत्सुकाः
मुक्ताहारलसत्प्रीतोनोस्तुंगस्तनभरानताः स्रस्तधस्मिल्लवसंनामदस्खलितभाषणाः

पृ० १३७अ) दंतपंक्तिप्रभोद्भासिस्पंदमानाधराच्चिताः विलोभयंतीविविधैविभ्रमैःभावगर्भितैः
इतिध्यायेत् अथवाहुल्लेंदेवरकांतीत्यादिनाध्यायेत् अयुतद्वयंन्यसेत् अथपिंड 
वीजं पंचांतकोधरासंस्थोमनुरिंदुविभूषितः पिंडवीजमिदंप्रोक्तंसर्वसिद्धिकरंपरं
एतेनग्लौंभवति पंचांतकोगकारःधरःलकारःमनुःस्वरःऔकारःविंदुरनुस्वारः तेन 
ग्लौंभवति अथकामवीजं व्रह्माभूम्योसनासीनःशांतिविंदुविभूषितः वीजमनो 
भवप्रोक्तंजगत्त्रयमोहनं ऋषिःसंमोहनःप्रोक्तोगायत्रंछंदीरितं सर्वसंमो 
हनःसाक्षाद्देवतामकरध्वजः क्लींइतिमंत्रः वीजेनदीर्घयुक्तेनषडंगविधिरीरितः
ध्यानं ओंजपारुणंरत्नविभूषणाढ्यंमीनध्वजंचारुकृतांगरागं करांवुजैरंकुशमि 
क्षुचापंपुष्पास्त्रपाणोदधतंभजामि लक्षत्रयंजपेन्मंत्रंमधुरत्रयसंयुतैः पुष्पैःकिंशु 
कजैःफुल्लैःजुहुयात्तद्दशांशतः अथमुकुंदमंत्रः श्रीःमुकुंदचरणौसदाशरणमहंप्र 
पद्ये इतिमंत्रः चतुर्लक्षंजपेत् अस्यमंत्रस्यनारदृषिः गायत्रीछंदःमुकुंदोदेवता पु 
रुषार्थचतुष्टयेविनियोगः आचक्रायस्वाहाहृदयायनमः विचक्रायस्वाहाशिरसे 
स्वाहा सुचक्रायस्वाहाशिखायैवषट् त्रैलोक्यरक्षणचक्रायस्वाहाकवचायहुं अ 
सुरांतकचक्रायस्वाहास्त्रायफट् इत्यंगमंत्रः पीठशक्तयःपीठमंत्रःपूर्ववत् वा 

पृ० १३७ब) ग्भवंमारवीजंचकृष्णायपरमेश्वरीं गोविंदायरमागोपीजनवल्लभजेशिरः चतु 
र्दशस्वरोपेतःशुक्लस्तुसचमूर्धतः शुक्लःसकारःसचमूर्धतःस्वाहानंतरमित्यर्थः
तथाचमंत्रः ऐंक्लींकृष्णायगोविंदायश्रीगोपीजनवल्लभायस्वाहा सौः ओंअस्यमं 
त्रस्य नारदृषिः गायत्रीछंदः श्रीकृष्णोदेवता क्लींवीजं स्वाहाशक्तिः कृष्णप्र 
कृतिदुर्गाधिष्टातृदेवता विद्याद्यभीष्टसिद्धौविनियोगः क्लींकृष्णायहृदयायनमः
गोविंदायशिरसेस्वाहा गोपीजनशिखायैवषट् वल्लभायकवचायहुं स्वाहा 
स्त्रायफट् इत्यंगमंत्रः ओंवामोर्ध्वहस्तेदधतंविद्यासर्वसुपुस्तकं अक्षमालांचदक्षो 
र्ध्वेस्फाटिकीमातृकामयीं शव्दव्रह्ममयंवेणुमधःपाणिद्वयेरितं गायंतंपीत 
वसनंश्यामलंकोमलच्छवित् वर्हिवर्हकृतोत्तसंसर्वज्ञंसर्ववेदिभिः उपासितंसु 
रगणैरुपतिष्टेद्धरिंसदा ध्यात्वैवंप्रमदावेशविलासंभुवनेश्वरं इति चतुर्लक्षंजपेत्
पीठशक्त्यादिकंपूर्ववत् श्रीशक्तिस्मरकृष्णायगोविंदायशिरोमनुःशिरःस्वाहाद्वा 
दशार्णःमंत्रोयथा श्रींह्रींक्लींकृष्णायगोविंदायस्वाहा अस्यमंत्रस्य व्रह्माऋषिः
गायत्रीछंदः श्रीकृष्णोदेवता ऐश्वर्येविनियोगः श्रींहृदयायनमः ह्रींशिरसे 
स्वाहा क्लींशिखायैवषट् कृष्णायकवचायहुं गोविंदायनेत्राभ्यांवौषट् स्वाहा 

पृ० १३८अ) स्त्रायफट् इत्यंगमंत्रः अन्यत्सर्वंपूर्ववत् श्रीशक्तिवामपूर्वोङ्गजन्मशक्तिरमांतिकः
दशाक्षरःसेवेत्यादिनाद्वादशाक्षरः चेद्यक्तिरमान्नितःमंत्रोविकृतिरव्यर्णावाच-
क्राद्यंकिताविमौदशाक्षरित्यंतेनषोडशाक्षरःएवेइत्यादिनाद्वादशाक्षरेप्रतिपा 
दितः अत्रादौशक्तिरमान्वितितिसंबंधितिकेचित् अनयोः मंत्रयोः व्रह्माऋषिः
गायत्रीछंदः श्रीकृष्णोदेवतासंपत्सुखसौभागेषुविनियोगः एतयोरपिमंत्रयो 
रंगमंत्रध्यानेविहायसर्वंविंशत्यक्षरवत् आचक्रायस्वाहाहृदयायनमः विचक्रा 
यस्वाहाशिरसेस्वाहा सुचक्रायस्वाहाशिखायैवषट् त्रैलोक्यरक्षणचक्रायस्वाहा
कवचायहुं असुरांतकचक्रायस्वाहास्त्रायफट् ध्यानं वरदामयहस्ताभ्यांश्लिष्य 
तंस्वांगकेप्रियं पद्मोत्पलकरेताभ्यांश्लिष्टंचक्रदरोज्ज्वलं प्रियोरुक्मिणीसत्यभामे 
चक्रशंखौउपरितनदक्षिणहस्तयोः दशलक्षंजपेत् पीठशक्तिःमंत्राःपूर्ववत्
अष्टादशार्णोमारांतोमंत्रः सुतधनप्रदःश्रीकृष्णोदेवताक्लींवीजंस्वाहाशक्तिः
सुताद्यभीष्टसिद्धौविनियोगः अन्यत्सवर्मंगमत्रयध्यानेविहायर्विशह्यर्णनद्वि 
तेयं क्लांहृदयायनमः क्लींशिरसेस्वाहा क्लूंशिखायैवषट् क्लैंकवचायहुं
क्लौंनेत्राभ्यांवौषट् क्लःअस्त्रायफट् इत्यंगमंत्रः पीठशक्तिःमंत्राःचपूर्ववत् 

पृ० १३८ब) ध्यानं माणौपायसभक्तमाहितरसंविभ्रन्सुधादक्षिणे सव्येशारदचंद्रमंडलनि 
भंहैयंगवनंदधत् कंठोकल्पितपुंडरीकनखमत्युद्दामदीप्तंदधद्देवोदिव्यदिगं 
बरोदिशतनःसोख्यंयशोदासुतः द्वात्रिंशल्लक्षंजपेत् पुंडरीकनखंव्याघ्रनखं 
वाग्भवंमारवीजंचकृष्णायभुवनीश्वरीं गोविंदायरमागोपीजनवल्लभङेशिरः
चतुर्दशस्वरोपेतःशुक्लस्तुसचमूर्धतः द्वात्रिंशत्यक्षरोमंत्रोवागीशत्वप्रदायकः
तदूर्धतःस्वाहानंतरमित्यर्थः केचित्तु तदूर्धःतेषांवर्णानामुपरिप्रथमतित्या 
हुः मंत्रोयथा ऐंक्लींकृष्णायह्रींगोविंदायश्रींगोपीजनवल्लभायस्वाहासौः इ 
तिमंत्रः चतुर्दशस्वरःओकारःशुक्लःसकारः अस्यमंत्रस्यनारदृषिः गायत्री 
छंदः श्रीकृष्णोदेवता क्लींवीजंस्वाहाशक्तिः कृष्णप्रकृतिदुर्गाधिष्टातृदेवता 
विद्याद्यभीष्टसिद्धौविनियोगः अन्यत्सर्वमंगमंत्रध्यानेविहायविंशत्यर्णवद्वि 
धेयं अंगमंत्रस्तु क्लींकृष्णायहृदयायनमः गोविंदायशिरसेस्वाहा गोपीजन 
शिखायैवषट् वल्लभायकवचायहुं स्वाहास्त्रायफट् ध्यानं वामोर्ध्वहस्तेत्यादि
चतुर्लक्षंजपेन्मंत्रंमिमंमंत्रीसुसंयतः पलाशपुष्पैःस्वरजैःचत्वारिंशत्सहस्रकं जु 
हुयात्कर्मणानेनमनुःसिद्धोभवेद्ध्रुवं इतिश्रीविष्णुमंत्राः अथश्रीशिवमंत्राः

पृ० १३९अ) ओंनमःशिवाय सांतःसत्यांतसंयुक्तोविंदुभूषितमस्तकः प्रासादाख्योमनुः
प्रोक्तोभजतांसर्वसिद्धिदः सांतोहकारःसत्यांतौकारःस्तद्युक्तःविंदुःअनुस्वा 
रःतद्युक्तेःइतिमंत्रोभवति ह्रों इति अस्यपूजाविधिंवक्षेसर्वकामार्थसिद्धिदां 
तद्यथा व्रह्मेमुहूर्तेउत्थायस्वशिरसिगुरुंध्यायेत् प्रातःशिरसिशुक्लेब्जेद्विनेत्रंद्वि 
भुजंगुरुं वराभयकरंशांतंस्मरेत्तन्नामपूर्वकं इतिध्यात्वामानसोपचारैः आराध्य 
नमस्कुर्यादनेन अज्ञानतिमिरांधस्येति ततःस्वीयहृत्पद्मेदेवंध्यात्वामानसोप
चारैराध्यमूलमंत्रंयथाशक्तिंजप्त्वा देवंनमस्कृत्यात्मानंतद्रूपंविभाव्यावश्य 
कार्यंबहिःगच्छेत् इतिप्रातःकृत्यं ततोमध्याह्नकालेस्नानार्थंनद्यादौगत्वायथा 
विधिस्नात्वामंत्रस्नानंकुर्यात् यथा आदौप्राणायामंकृत्वाकरांगन्यासंकृत्वाज 
लेपंचकोणचक्रंविलिख्यअंकुशमुद्रयासूर्यमंडलांद्गंगेचयमुनेचैवत्येनतीर्थमा 
वाह्यमूलमंत्रमष्टधाजप्त्वाशिवरूपंविभाव्यकुंभमुद्रयास्वशिरसिसप्तवारंजलां 
जलिंदद्यात् ततोवारत्रयंनिमज्ज्योत्थायाचस्यपुनर्निमज्ज्यसंध्यापितृतर्पणंचकृत्वा
जलादुत्थायधौतेवासमीपरिधायाचम्यमूलमंत्रेणमूर्ध्नित्रिवारंजलंदत्त्वासदाशि 
वंतर्पयामीतित्रिःसंतर्प्यगायत्रींजप्त्वासूर्यायार्घंदत्त्वाशिवगायत्रीयथाशक्तिज 

पृ० १३९ब) पेत् यायत्रीयथा सदाशिवायविद्महे त्र्यंवकायधीमहि तन्नःशिवःप्रचोदयात्
गायत्रीजप्त्वाताम्रपात्रेणजलंगृहीरक्तहस्त्वाद्यंगृहीत्वासूर्यायशिवंतेजसेप्रकाशस 
हितायैषर्घोनमः इत्यर्घंदत्त्वानमस्कृत्यवाघ्रांगच्छेत् ततःपूजागृहद्वारेदेवताभ्यो 
नमः इतिद्वारदेवताभ्योसंपूज्यगृहाद्यंतरेप्रविश्यअपसर्पंतुयेभूताइतिपठित्वातक्ष 
तान्विकिरेत् आसनयोग्यस्यमेरुपृष्टृषिःसुतलंछंदः कूर्मोदेवता आसनयो 
ग्येविनियोगः पृथ्वित्वयाधृतालोकाइतिपठित्वाआधारशक्तिकमलासनायन 
मः इत्यासनंपूज्यासनेउपविश्य वामेगुरुभ्योनमः दक्षिणेगणपतयेनमः
मध्येसदाशिवायनमः ततोस्त्रायफडितिगंधपुष्पाभ्यांकरांसंपार्ज्यतालत्रयं 
दत्त्वादिग्धनंकुर्यात् ततःद्भूतशुद्धिंकुर्यात् सोकमितिमंत्रेणजीवात्मानंप्रदी 
पकलिकाकारंहृदयातच्छिरसिसहस्रदलकमलेनियोज्ययमितिवायुवीजेनश 
रीरंदग्ध्वायमितिवायुवीजेनभस्मप्रोत्सार्यठमितिचंद्रवीजेनामृतवृष्टिंकृत्वात 
याशरीरमुत्पाद्यलमितिपृथिवींवीजेनदृढीकृत्यतद्रूपमात्मानंचिंतयेत् अ 
थमातृकान्यासः व्रह्माऋषिः गायत्रीछंदः सरस्वतीदेवता मातृकान्यासे 
विनियोगः अंनमोललाटे आंनमोमुखवृते इंनमोदक्षिणचक्षुषि ईंनमोवामचक्षु 

पृ० १४०अ) षि उंनमोदक्षकर्णे ऊंनमोवामकर्णे ऋंनमोदक्षनासायां ऋंनमोवामनायां 
ऌंनमोदक्षगंडे ॡंनमोवामगंडे एंनमोओष्टे ऐंनमोअठरे ओंनमूर्ध्वदंत्वपंक्तौ
औंनमोअठोदंतपंक्तौ अंनमोमूर्ध्नि अःनमोमुखे कंनमोदक्षवाहुमूले खंनमोकुर्परे
गंनमोमणिवंधे घंनमःअंगुलिमूले ङंनमःअंगुल्यग्रे चंनमोवामवाहुमूले छं 
नमःकुर्परे जंनमोमणिवंधं झंनमोअंगुलिमूले ञंनमःअंगुल्यग्रे टंनमोदक्षो 
रुमूले ठंनमोजानुनि डंनमोगुल्फे ढंनमअंगुलिमूले णंनमअंगुल्यग्रे तंनमो 
वामोरुमूले थंनमोजानुनि दंनमोगुल्फे धंनमोअंगुलिमूले नंनमअंगुल्यग्रे
पंनमोदक्षपार्श्वे फंनमोवामपार्श्वे बंनमःपृष्टे भंनमोनाभौ मंनमःउदरे यंनम 
स्त्वगात्मनिहृदये रंनमअमृगात्मनिदक्षवाहुमूले लंनमोमांसात्मनिककुदि वं 
नमोमेदात्मनिवामवाहुमूले शंनमःअस्त्र्यात्मनेहृदादिदक्षकरे षंनमोमज्जात्म 
निहृदादिवामकरे संनमश्चक्रात्मनिहृदादिदक्षपादे हंनमःप्राणात्मनिहृदादि  
वामपादेलंनमोजीवात्मनिहृदादि क्षंनमःपरमात्मनिहृददिमुखे ततोध्यानं 
पंचाशल्लिपिभिःविविक्तमुखदोःपमध्यवक्षस्थलां भास्वर्मोलिनिवद्धचंद्रशक 
लामापीनत्वंगस्त्वनीं मुद्रामक्षगुणंस्वधाढ्यकशलंविद्यांचहस्तांवुजैः विभ्राणां 

पृ० १४०ब) विषदप्रभांत्रिनयनांवाग्देवतामाश्रयै अथमूलमंत्रस्यृष्यादिन्यासः एकाक्ष 
रप्रसादमंत्रस्यवामदेवृषिःपंक्तिच्छंदः सदाशिवोदेवता ममपुरुषार्थचतु 
ष्टयेविनियोगः शिरसिवामदेवृषयेनमः मुखेपंक्तिछंदसेनमः हृदिस 
दाशिवदेवतायैनमः अथप्राणायामः मूलमंत्रेणषोडशवारजप्तेनपूरणंचतुः
षष्टिवारजप्तेनकुंभकंद्वात्रिंशद्वारजप्तेनरेचनं वामवासायांपूरणं उभाभ्यांकुंभ 
कंदक्षनासयारेचनं एवेवापुत्रयं अथांगन्यासः हांहृदयायनमः ह्रींशिरसे 
स्वाहा हूंशिखायैवषट् हैंकवचायहुं हौंनेत्राभ्यांवौषट् हःअस्त्रायफट् यत्यू 
र्धंतालत्रयंदत्त्वाकोटिकाभिदशकिशिववध्नीयात् अथकरन्यासः हांईशानाय 
अंगुष्टाभ्यांनमः हींतत्पुरुषायतर्जनीभ्यांनमः हूंअघोरायमध्यमाभ्यांनमः हैं 
वामदेवायअनामिकाभ्यांनमः हौंसद्योजातायकनिष्टभ्यांनमः हौंईशाना 
यूर्ध्ववक्त्रायनमः अंगुष्टेनशिरसि हैंतत्पुरुषायनमः तर्जन्यामुखे हूंअघो 
रायनमःमध्यमायाहृदिहींवामदेवायनमः अनामिकयामुखे ओंसद्योजाताय 
नमःकनिष्टकयापादेइतिमूर्तिन्यासः अथपंचमुखन्यासः ऐंक्लींव्लुंस्त्रीमःसर्वज्ञा 
यहृदयायनमोहृदि एंक्लींव्लुंस्त्रींमः अमृतअंतृप्तितेजोमौलिनि व्रह्मशिरसे 

पृ० १४१अ) नमःस्वाहा एवं ५ ज्वर्लितशिखिशिखायअनादिधशिखायैवषट् शिखायां वज्रि 
णेवज्रहस्तायस्वतंत्रायनमःकवचायहुं सर्वगात्रे ओंसौचौंहौंअलप्तशक्तयेनेत्रत्रया 
यवौषट् नेत्रत्रये ओंश्लींपशुहुंफट् अनंतशक्तयेअस्त्रायफट् ततोर्ध्वंतालत्रयंछोटि 
काभिर्दिग्वंधनंकुर्यात् अथवक्त्रन्यासः ईशानःसर्वविद्यानांशशिन्यैनमःऊर्ध्व 
वक्त्रे ईश्वरःसर्वभूतानांअंगदायैनमः पूर्ववक्त्रे ओंव्रह्माधिपतिर्व्रह्मणोपिति
व्रह्मेष्टदायैनमः दक्षवक्त्रे शिवोमेस्तुमरीच्यैनमः उत्तरवक्त्रे ओंसदाशिवोअंशु 
मालिन्यैनमःपश्चिमवक्त्रे अथचतुर्वक्त्रन्यासः तत्पुरुषायविद्महेशांत्यैनमः
पूर्ववक्त्रे महादेवायधीमहिविद्यायैनमःपश्चिमवक्त्रे तन्नोरुद्रःप्रतिष्टायैनमः
दक्षिणवक्त्रे ओंप्रचोदयात् ओंन्निवृत्यैनमःउदङ्मुखे ओंअघोरेभ्योउमायैनमःहृदि
ओंथघोरेभ्योमहायैनमःग्रीवायां ओंघोरक्षुमायैनमःदक्षांसे ओंघोरेभ्योनिद्रायै 
नमः वामांसे ओंसर्वतसर्वव्याप्यैनमः ओंसर्वेभ्योमृतव्येनमः कुक्षौ ओंनमस्तेतु 
क्षुधायैनमः पृष्टे ओंरुद्ररूपेभ्यःतृषायैनमःवक्षसि ओंवामदेवायनमःरुजायै 
नमोगुह्ये ओंज्येष्टायनमःवक्षायैनमोमोष्के ओंरुद्रायनमः रतैनमःदक्षोरौ ओं
कालायनमःपाशिन्यैनमोवामोरौ ओंकलविकरणायनमःकामायैनमःदक्ष 

पृ० १४१ब) जानुनि ओंसंयमिनेनमोवलक्रियायैनमोवामजानुनि वलविकरणायनमो
वृद्ध्यैनमोदक्षजंघायां ओंबलायैनमःस्थिरायैनमः प्रमथनायनमःरात्र्यैनमः
वामजंघायां सर्वभूतदमनायनमोभ्रामिन्यैनमोदक्षकट्यां ओंनमोर्मनायन 
मोमोहिन्यैनमोवामकट्यां ओंउन्मनायनमोजरायैनमोदक्षपार्श्ववामपार्श्वेच
ओंसद्योजातंप्रपद्यामिसिद्ध्यैनमोदक्षपादे सद्योजातायैनमः वृद्ध्यैनमोवाम 
पादेभवेनमांद्युत्यैनमोदक्षस्तनंअभवेनमोलक्ष्म्यैनमोवामस्तनं अनादिभवे 
मेधायैनमोनासायां भजस्वमां प्रजायैनमःशिरसिभवायनमः प्रभायैन 
मोदक्षवाहुमूलेउद्भवायनमः सुधायैनमः वामवाहुमूले इतिअष्टत्रिंशत्क 
लान्यासः अष्टत्रिंशत्कलाप्रोक्तापंचव्रह्मपदाधिकाः इति ऐंक्लींव्लुंस्त्रींसः
इतिपंचप्रणवाधिकाइत्यर्थः ततःपीठन्यासंकुर्यात् तद्यथा धर्मायनमोद 
क्षांसे ओंज्ञानायनमोवामांसेवैराग्यायनमःदक्षोरौ ऐश्वर्यायनमोवामोरौ
अधर्मायनमः वामपार्श्वे (अज्ञानायनमः)अवैराग्यायनमोनाभौ अनैश्वर्याय 
दक्षपार्श्वेअनंतायनमोहृदि पद्मायनमः अंसूर्यमंडलायद्वादशकलात्मने 
नमः ओंसोममंडलायषोडशकलात्मनेनमः वंवह्निमंडलायदशकलात्म 

पृ० १४२अ) नेनमः संसत्त्वायनमः रंरजसेनमः तंतमसेनमः आंआत्मनेनमः अंअंत 
रात्मनेनमः पंपरमात्मनेनमः ह्रींज्ञानात्मनेनमः इतिपीठन्यासंकृत्वास्वहृदि 
देवंध्यायेत् यथा मुक्तापीतपयोदमोक्तिकजपावर्णैःमुखैःपंचभिः अक्षैरं 
चितमीषमिंदुमुकुटंपूर्णेंदुकोटिप्रभं शूलंटंककृपाणवज्रदहनान्नागेंद्रघट्वा 
कुशा पाशंभीत्यकरंदधानमसिताकल्पोज्ज्वलंचिंतयेत् इतिध्यात्वामानसो 
पचारैराराध्यनमस्कुर्यात् वहिःपूजार्थमर्घ्यपात्रंस्थापयेत् यथा स्ववामे 
त्रिकोणमंडलंकृत्वा तदुपरित्रिपाधिकामारोप्य मंवह्निमंडलायनमः
दशकलात्मनेनमः इतिसंपूज्यत्रिपादिकांतदुपरिपात्रंसंस्थाप्यअंसूर्यमंड 
लायद्वादशकलात्मनेनमः इतिपात्रंसंपूज्यमूलमंत्रंजपन् शुद्धजलमापूर्य
ओंसोममंडलायषोडशकलात्मनेनमः इतिजलंसंपूज्य तत्रमूलमंत्रमष्टधाज 
प्त्वाषडंगंविन्यस्यधेनुमुद्रयामृतीकृत्यास्त्रायफडितिताडत्रयेणछोटिकाभिः 
दिग्वंधंकृत्वातदर्धंदेवतात्मकंविभाव्यतेनोदकेनात्मानंपूजोपकरणंचाभ्यु 
क्षेत् ततोमूलमंत्रेणमस्तकादिसर्वांगपुष्पांजलिंदद्यात् ततोयथोक्तपीठ 
पंचकोष्टदलपद्मभूविस्वसहितंयंत्रंनिर्मायपुरतःस्थापयित्वापूजामारभे 

पृ० १४२ब) त् अष्टादशपद्मेअंआधारशक्तयेनमः प्रकृत्यैनमः कूर्मायनमः अनंताय 
नमः पृथिव्यैनमः रत्नद्वीपायनमः रत्नमंडपायनमः कल्पवृक्षायनमः
रत्नवेदिकायैनमः धर्मायनमः ज्ञानायनमः वैराग्यायनमः ऐश्वर्यायनमः
अग्रादिकोणचतुष्टयेचतुर्दिक्षु अधर्मायनमः अज्ञानायनमः अवैराग्याय 
नमः अनैश्वर्यायनमः पुनःमध्ये पद्मायनमः आनंदस्कंदायनमः संविज्ञा 
यनमः सर्वतत्त्वात्मकपद्मायनमः प्रकृतिमयपत्त्रेभ्योनमः विकारमयके 
सरेभ्योनमः अंसूर्यमंडलायद्वादशकलात्मनेनमः ओंसोमंडलायषोड-
शकलात्मनेनमः मंवह्निमंडलायदशकलात्मनेनमः संसत्वायनमः रंर 
जसेनमः तंतमसेनमः अंआत्मनेनमः अंअंतरात्मनेनमः पंपरमात्मनेन
ह्रींज्ञानात्मनेनमः ततोमुक्तापीतेत्यादिनाध्यानेनध्यानवहन्नासापुटेकु 
सुमांजलावाजीवयथोक्तपीठेसंस्थाप्यप्राणप्रतिष्ठटांकृत्वावाह्यपाद्यादिभिः
पूजयेत् आग्नेययां मृत्यकेनमः ईशान्यांईशानायनमः पूर्वेतत्पुरुषायनमः
याम्येअघोरायनमः सौम्येवासुदेवायनमः पश्चिमेसद्योजातायनमः अंनि 
वृत्यैनमः आंसुप्रतिष्टायैनमः इंइंद्रायनमः ईंविद्यायैनमः उंउमायैनमःऊं 

पृ० १४३अ) दीपिकायैनमः ऋंरेविकायैनमः ऋंमोचिकायैनमः ऌंपरायैनमः ॡंसूक्ष्मा 
यैनमः एंसूक्ष्ममृतायैनमः ऐंज्ञानायैनमः ओंअमृतायनमः ओंआपायिन्यैनमः
अंव्यापिन्यैनमः अंःव्योमरूपायैनमः अंश्रीकंठायनमः आंअंतायनमः इंसूक्ष्मा 
यनमः ईंत्रिमूर्तयेनमः उंअपरेश्वरायनमः ऊंअर्घेशायनमः ऋंभारभूतायन 
मः ऋतिथेशायनमः ऌंस्थानकायनमः ॡंहरायनमः एंपठेशायनमः
ऐंभौतिकायनमः ओंसद्योजातायनमः औंअनुग्रहेश्वरायनमः अंअकूरायन 
मः अःमहासेनायनमः परितःउमायैनमः कांत्यायिन्यैनमः गौर्ययैनमःका 
ल्यैनमः हैमवत्यैनमः ईश्वरायैनमः वीशीर्यैनमः शर्वाण्यैनमः सर्वमंगला-
यैनमः अपर्णायैनमः पार्वत्यैनमः दुर्गायैनमः मृडान्येनमः चंडिकायैनमः
अंविकायैनमः चतुरश्रेइंद्रादयाः तद्वाहेवज्रादीन् यथाशक्तिजप्त्वागुह्याति 
गुह्येत्यादिनाजपंसमर्प्यस्तुत्वासंहारमुद्रयानिर्माल्यहृदिसमानीययथासुखं
विहरेत् इतिश्रीशिवपूजापद्धतिः अथपद्मपुराणेरुद्राक्षमाहात्म्यं शिखायां
हस्तयोःकंठेकर्णयोःचापियोनरः रुद्राक्षंधारयेद्भक्त्यासशैवंलोकमाप्नुयात् 
निच्छिद्राश्चमुपक्वाश्चरूद्राक्षादारणेस्मृताः सप्तविंशतिरुद्राक्षमालायादेहसं 

पृ० १४३ब) स्थया यत्करोतिनरःपुण्यंसर्वंकोटिगुणंभवेत् योदधातिद्विजातिभ्योरुद्राक्षंभुवि 
मस्तगं तस्यपुत्रोभवेद्रुद्रःस्वपदंचप्रयच्छति रुद्राक्षेदेहसंस्थेचकुकरोस्त्रियतेयदि
सोपिरुद्रपदंयातिकिंपुनर्मानवोगुह एकवक्त्रःशिवःसाक्षाद्व्रह्महत्याव्यपोहति
अवध्यत्वंप्रतिश्रुतौवह्निस्तंभंकरोतिच १ द्विवक्त्रोहरगोरीस्याद्गोवधाद्याचनाशकृत्
२ द्विवक्त्रोग्निस्त्रिजन्मीयपापराशिंचनाशयेत् ३ चतुर्वक्त्रःस्वयंव्रह्मानरहत्यांव्यपो 
हति ४ पंचवक्त्रस्तुकालाग्निरगम्याभक्षपापनुत् ५ षड्वक्त्रास्तुगुरुःसाक्षाद्गर्भहत्यां 
व्यपोहति ६ सप्तवक्त्रस्तुनंतःस्यात्स्वर्णस्तेयाघनुत्सदा ७ विनायकोष्टवक्त्रस्तुस 
र्वानृतविनाशकृत् ८ भैरवोनववक्त्रस्तुशिवसायुज्यदायकः ९ दशवक्त्रःस्मृतो 
विष्णुःभूतप्रेतपिशाचहा १० एकादशमुखोरुद्रोनानायज्ञफलप्रदः ११ द्वादशा 
खोभ्योभवेदर्कःसर्वक्रतुफलप्रदः १२ त्रयोदशमुखःकामसर्वकामफलप्रदः १३
चतुर्दशास्यःश्रीकंठोवंशोद्धारकरःपरः १४ नववक्त्रंचरुद्राक्षंधारयेद्वामवाहुना
चतुर्दशमुखंचैवशिखायांधारयेद्वुधः रुद्राक्षस्यप्रतिष्टायांमंत्रंपंचाक्षरंतथा
त्र्यंबकेयजामहेचेतिमंत्रंचैवप्रयोजयेत् पंचामृतेपंचगव्यंस्नानकालेप्रयोजयेत्
पंचाक्षरमंत्रोयथानमःशिवाय त्र्यंवकमंत्रोयथा त्र्यंवकंप्रजामहेत्यादिना ओं

पृ० १४४अ) हांअघोरेथघारेह्रीघोरतरे ओंऔंह्रींसर्वतःसर्वांगेनमस्तेरुद्ररूपेह्रींअल्पेनापिच 
मंत्रेणरुद्राक्षस्यद्विजोत्तम प्रतिष्टांविधिवत्कुर्यात्ततोधिकफलंलभेत् ततोय 
थास्वमंत्रेणधारयेद्भक्तिसंयुतः तत्रक्रमेणमंत्राः ओंऔंभृशंनमः १ ओंओंनमः २
ओंओंनमः ३ ओंह्रींनमः ४ ओंह्रंनमः ५ ओंहूंनमः ६ ओंओंहूंहूंनमः ७ ओंसःह्रंनमः ८
ओंहंनमः ९ ओंह्रींनमः १० ओंश्रींनमः ११ ओंह्रींहूंनमः १२ ओंक्षौंक्षौंनमः १२ ओंनमः १४
इतिपद्मपुराणेरुद्राक्षमाहात्म्यं अथस्कंदपुराणेरुद्राक्षमाहात्म्यं श्रीकार्ति-
कीयुवाच एकद्वित्रिःचतुःपंचषट्सप्तवसवोनव दशैकादशद्वादशत्रयोद 
शचतुर्दश एतेषांतुमुखानांतुदेवताकोत्रशंकरः गुह्यंगुह्यंतरंतेषांकथयस्वय 
थार्थतः श्रीशंकरुवाच शृणुष्वंदुःखतत्त्वेनवक्त्रेवक्त्रेयथाक्रमं एकवक्त्रःशि 
वःसाक्षाद्व्रह्महत्यांव्यपोहति १ द्विवक्त्रोमुदहनाःसाक्षाद्भ्रूणहत्याव्यपोहति ३
चतुर्वक्त्रःस्वयंव्रह्मानरहत्यांव्यपोहति ४ पंचवक्त्रःस्वयंरुद्रःकालाग्निःनामनामतः ५
षड्वक्त्रकार्तिकीयस्तुधारणाद्दक्षिणेभुजे व्रह्महत्यादिभिःपापैःमुच्यतेनात्रसंशयः ६
सप्तवक्त्रोमहासेनअनंतोनामनागराट् गुरुतल्पादिभिःपापैःमुच्यतेनात्रसंशयः ७
अष्टवक्त्रोमहासीनःसाक्षाद्देवोविनायकः पृष्टोदरकरेणापिसंस्पृशेद्वागुरुस्त्रियां८**

पृ० १४४ब) एवमादीनिपापानिह्यतिपापानिसर्वशः विघ्नास्तस्यचनश्यंतिमुक्तोयातिपरांगतिं
गुणाह्येतेषुसर्वेषुअष्टवक्त्रस्यधारणात् ८ नववक्त्रोभैरवःस्याद्धारयेद्वामकेभुजे
कपिलोमुक्तिदंप्रोक्तंममतुल्यफलंभवेत् लक्षकोटिसहस्राणिव्रह्महत्यांकरोति 
यः तत्सर्वंदहतेशीघ्रंनववक्त्रधारणात् ९ दशवक्त्रोमहासीनःसाक्षाद्देवोजनार्द 
नः ग्रहाश्चैवपिशाचाद्यावेतालाव्रह्मराक्षसाः पन्नगाश्चापिनश्यंतिदशवक्त्रस्यधारणा 
त् १० वक्त्रैकादशरुद्राक्षोरुद्राएकादशःस्मृतः शिखानांधारयेन्नित्यंतस्यपुण्यफल 
शृणु अश्वमेधसहस्रस्यवाजि**पेयशतस्यच हेमसंख्यासलक्ष्यंचसम्यग्दत्तस्ययत्फलं 
तत्फलंसमवाप्नोतिरुद्रैकादशधारणात् ११ रुद्राक्षोद्वादशैःवक्त्रैःकंठदेशेचधा 
रयेत् आदित्यःतुष्यतेनित्यंद्वादशार्कव्यवस्थिताः १२ क्रमेणमंत्रानाह ओंऐं १ ओंश्रीं २
ओंव्रं** ओंध्र्युं** ३ ओंजींह्रंः ४ ओंह्रीं ५ ओंह्रीं ६ ओंह्रां ७ ओंव्रुं** ८ ओंह्रां ९ ओंह्रीं १० ओंह्रीं ११
ओंह्रींस्त्रीं १२ ओंओंमां १३ ओंनमोनमः १४ इतिस्कंदपुराणेरुद्राक्षमाहात्म्यंसंपूर्णं
अथमहाविद्यानिरूपणं तदुक्तंमुंडमालातंत्रे ओंकालीतारामहाविद्याषोडशीभु 
वनेश्वरीं भैरवीछिन्नमस्ताचविद्याधूमावतीतथा बगलासिद्धविद्याचमातंगी 
कमलात्मिका एतादशमहाविद्यामहादेविप्रकीर्तिता तथाचोक्तंभूतभैरवी 

पृ० १४५अ) नृसिंहोथहयग्रीवोभैरवश्चरणायुधः क्षेत्रपालोमहाकालोयक्षोयक्षिण्येवच त्रि 
जट्टाकैजटातारोग्राख्यानीलसरस्वती शिवरीत्रिपुरावालामहोग्राकालसुंदरी व्र 
ह्मताराचचंडालीश्यामाकर्णपिशाचिनी मातंगीधनदाकालीकलौतूर्णफलप्रदा
शवरीत्वरिताचंडालीउच्छिष्टचंडाली नात्रसिद्भाद्यपेक्षास्तिनक्षत्रादिविचारणा
कलादिशोधनोनास्तिनवामित्रादिधूषणं सिद्धविद्यामहाविद्यायुगसेवापरिश्रमाः
नास्तिकिंचित्महादेविदुखसाद्ययंकथंचन एकासरिमहाविद्याविजहिनाभुवसुरा
भुवनेशिच्यसरितुमहाविद्याप्रकीर्तिताः भुवनेशमहाविद्यादेवराजेनवैपुरा आ 
राधिताचविद्येयंवज्रेणापिविमोहिताः एकाक्षरीवीजहीनावाग्भवेनोज्ज्वलापरा का 
मराजाख्यविद्यायाविद्यासापुष्पवंधना केवलंशिवरूपेणशक्तिरूपेणकेवलं मा 
याप्रतिष्टिताविद्याताराचंद्रस्वरूपिणी भैरवीतुमहाविद्यामहासंपत्प्रदायिनी इ 
तिमुंडमालातंत्रे ननुवैष्णवादिमतंविहायकथंशाक्तेयत्नःक्रियते भैरवेभुक्तिमु
क्तिभवतः किमनेन तथाचश्रुतिः योनविद्यामुपासीतसौन्धंतमःप्रविशति इति 
मैवंवक्तव्यंसंसारोनियनिरूपेवेति तथाचोक्तमाचार्यैः शांभवंतत्रे ममेदखलुक 
र्तव्यमकर्तव्यमिदंमम इत्थंहिनिर्वरस्यास्यहेतुन्नियतिरुच्यते तेनतुच्छापरेयंश्रुतिः

पृ० १४५ब) अनुष्टुप्छ्रुतिरपिजीवाश्रयोव्रह्मपदार्ह्यविद्यातत्त्वन्मता इतिजीवोविद्यावच्छिन्नः
मोक्षदशायांव्रह्मपदाव्रह्मस्वरूपेतियावत्प्रमाणिकवचानानि यत्रास्तिभोगो
नचतत्रमोक्षोयत्रास्तिमोक्षोनचतत्रभोगः शिवापदांभोजयुगाश्चयस्यभोगश्चमो
क्षश्चकरस्थेव इतिसंक्षेपः मंत्रोद्धारमाह तथाभूतभैरवे क्रोधेशंक्षतजारूढं
धूमभैरव्यलंकृतं रुद्रडाकिनिसंयुक्तंप्रियभूवासिनिस्मृतं क्रोधेशःककारःकृ 
तजोरेफःधूम्रभैरवीईकारः तद्युक्तंरुद्रडाकिनीविंदुतद्युक्तं तेनक्रींइतिवीजं
तथाचकालीतंत्रे कामाक्षरंवह्निसंस्थंमिंदिरानदविंदुभिः मंत्रराजमिदंख्यातंदु 
र्लभंपापचेतसां कामाक्षरंककालंवह्निसंस्थंवह्निःरेफःतद्युक्तंइंदिरा ईकारः
तद्युक्तंनादोर्ध्वंतद्युक्तंविंदुयुक्तंच तथाचक्रींइति एकाक्षरीविद्याभवति काम 
त्रयंवह्निसंस्थंरतिविंदुसमन्वितं कुर्वयुग्मंतथालज्जायुगलंतदनंतरं दक्षिणे 
कालिकेचेतिपूर्ववीजानिशोद्धरेत् अंतेवह्निवधूंदद्याद्विद्याराज्ञीप्रकीर्तिताका 
मोत्रयंककारत्रयंवह्निःरेफःतद्युक्तंरतिईकारःतद्युक्तंविंदुरस्वारःतद्युक्तंकूर्च 
युग्मंहूंहूंइतिवीजंयुग्मंलज्जायुगलंह्रींह्रीं इतियुगलंदक्षिणेकालिकेतिस्वरूपं 
पूर्ववीजानिउच्चरेत् तथाचमंत्रः क्रींक्रींक्रींहूंहूंह्रींह्रींदक्षिणकालिके क्रींक्रीं 

पृ० १४६अ) क्रींहूंहूंह्रींह्रींस्वाहा इतिद्वाविंशाक्षरोमंत्रः विद्यारत्नंप्रवक्ष्यामिश्रुत्वाकर्णेवतंस
द्यः मायाद्वयंकूर्चयुग्मंऐंद्रातंमदनत्रयं मायाबिन्द्विश्वरयुतंदक्षिणेकालिकेपदं
संहारक्रमयोगेनवीजसप्तकमुद्धरेत् एकविंशत्यक्षराढ्यस्तुराद्यात्कालिकामनुः
पूर्वोक्तमंत्रवत्कुर्यात्पूर्वोसर्वांविदक्षणः फेत्कारिणीतंत्रे वर्गाद्यंवह्निसंयुक्तंरति 
विंदुसमन्वितं त्रिगुणंचततःकूर्चयुग्मंलज्जायुगंतथा दक्षिणेकालिकेवीजंपूर्व 
वच्चततःपुनः ठद्वयेनसमायुक्तंमनुमेनंविदुःवुधाः नात्रसिद्ध्याद्यपक्षास्तिनवा 
मिंत्रादिद्यूषणं नवित्तव्ययवाहुल्यंकायक्लेशकरंनवा वर्गाणांआद्यःकवर्गः 
तत्राद्याककारःवह्निःरेफःतद्युक्तःरतिईकारःतेनक्रींक्रींक्रींतत्त्रिगुणंत्रिवारमि-
त्यर्थःकूर्चःहूंकारःस्तुतौतथैवोद्धारात् लज्जाह्रींपूर्ववदितिवीजत्रयंपूर्वेणव- 
क्रमेणवाच्यमित्यर्थःठद्वयंस्वाहा एवंक्रींक्रींक्रींहूंहूंह्रींह्रींदक्षिणेकालिकेक्रीं
क्रींक्रींहूंहूंह्रींह्रींस्वाहा इतिमंत्रः लक्षमेकंजपेन्मंत्रंनियमेनदिवाशुचिः अशुचिश्च 
तथारात्रौलक्षमेकंतथाजपेत् तथाचकालीकल्पे नमःपाशांकुशौद्वेधाफट् 
स्वाहाकालिकालिकेदीर्घांतनुच्छदंकालीमनुःपंचदशाक्षरः मंत्रोयथा न 
मांक्रोंआक्रोंफट्स्वाहा कालिकालिकेहूं इतिपंचदशाक्षरोमंत्रःदीर्घांतनु 

पृ० १४६ब) च्छदंहूंमत्स्यसूक्तेलज्जावीजंततःक्रोधफडंतअक्षरीभवेत् क्रोधहूंतथाचह्रीं 
हूंफटितिमंत्रः इदानींश्यामसुंदर्याजगन्मातुःप्रयत्नतः द्वाविंशाक्षरमंत्रस्य
समर्पाविधिरुच्यते श्यामसुंदर्यापूजाविधिःसमर्पाविधिःतद्यथा व्रह्मेमु 
हूर्तेचोक्तायरात्रिवसःपरित्यज्य-धोतीवाससीपरिधायाचम्पस्वशिरसिसह 
स्रदलकमलेगुरुंध्यायेत् कीदृशं प्रातःशिरसिशुक्लेब्जेनेत्रंद्विभुजगुरुं व 
राभयकरंशांतंस्मरेन्नामपूर्वकं इतिध्यात्वामानसोपचारैराराध्यनमस्कुर्यात्
अज्ञानतिमिरांधस्येतिततोमूलाधारत्रिकोणेकामंक्लींवीजस्वरूपंवालार्क 
वर्णंसत्त्वरजस्तमितिगुणत्रयालंकृतंध्यात्वातदुपरिकुंडलिनींशक्तिंप्रसुप्त 
भुजगाकारांसार्धत्रिवलयीस्थितां हूंकारेणमनोदंडाहतांकृत्वाउत्थाप्यमू 
लाधारंस्वाधिष्टानमणिपूरकारहतविशुद्धाख्यानिषट्चक्राणिभित्वाशि 
रःस्थिताधोमुखसहस्रदलकमलनीत्वातत्रस्थचंद्रमंडलविगलदमृतधारया
मंत्रमययांतांकुंडलिनींस्नापयित्वातद्रूपमात्मानंचिरंध्यात्वातांपुनराज्ञविशु 
द्धादिक्रमेणमूलाधारनयेत् ततोगृहान्निर्गत्यमलमूत्रोत्सर्गंविधाययथावि 
धिशोचाचमनंकृत्वादंतान्विशोध्यनद्यादौगत्वास्वशाखोत्थविधिनास्नानं 

पृ० १४७अ) कृत्वामंत्रस्नानंआचरेत् यथामूलमुच्चार्यत्रिराचम्यजलमामंत्र्यअस्त्रायफडिति 
रक्षितंकृत्वावमितिधेनुमुद्रयामृतीकृत्यमूलमंत्रेणामुकदेवतामभिषिंचामि 
इतिकलशमुद्रयात्रिशिरसिजलांजलिंदत्त्वासंध्यवंदनंदेवपितृतर्पणंचकृत्वा 
मूलमंत्रमुच्चार्याऽमुकदेवतातर्पयामीतित्रिःसंतर्प्यगायत्रींजप्त्वामूलमुच्चा 
र्यसूर्यमंडलस्थायदैवतायैअर्घ्यदत्वाततःसूर्यमंडलेइष्टदेवतांध्यात्वाभगवति
अमुकदेवते भ्रमस्वेतिसंहारमुद्रयादेवींस्वहृदिसमानीयसूर्यमंत्रमुच्चार्यसू 
र्यायार्घ्यंदद्यात् ततोसौनीपूजागृहद्वारमागत्यहस्तौपादौप्रक्ष्याल्यचम्यसा 
मान्यार्घस्थापनंकुर्यात् यथास्त्रेणपात्रेप्रक्षाल्यनमितिपूरयित्वागंधपुष्पा 
दिदत्वातीर्थमंत्रेणतीर्थमावाह्यप्रणवेणधेनुमुद्रांप्रदर्शयेत् ततोस्त्रेणद्वा
रंप्रोक्ष्य ओंद्वारदेवताभ्योनमितिसंपूज्यअस्त्रमंत्रेणवामपार्ष्णिघातत्रयेणभो
मान्विघ्नात्सार्यअस्त्रादिभिश्चांतरिक्षांन्विघ्नानुत्सार्यअपसर्पंतुतेभूतितिप 
ठित्वान्विकिरान्विकीर्यदक्षिणपादपुरःसरंअंगसंकोचेतयागमंडपंप्रविश्य
व्रह्मणेनमःवास्तुपुरुषायनमितिनैऋत्यां संपूज्यासनंकुर्यात् रक्तकंवला
मनेकुशवटुकान्दत्वाह्यौः सदाशिवमहाप्रेतासनायनामितिसंपूज्यधृत्वात

पृ० १४७ब) तोर्घजलेनवासनंसंप्रक्ष्यह्नोः सदाशिवमहाप्रेतापद्मासनायनमितिसंपूज्यतदुप 
रिप्राङ्मुखोतोर्दङ्मुखौवाबद्धपद्मासनः स्वस्तिकासनोवाउपविशेत् ततोवा 
मेगुरुभ्योनमः दक्षिणेगणेशायनमः मध्येइष्टदेवतायैनमः इतिनमस्कुर्यात्
स्ववामेशंखपाद्याचमनीयपात्राणिदद्यात् दक्षिणेगंधपुष्पादिसकलपूजासा 
मग्रींनिधायकरप्रक्षालनार्थंमात्रंपृष्टतोनिदध्यात् ततोह्रःअस्त्रायफडिति 
गंधपुष्पाभ्यांकरौसंशोध्यह्रःअस्त्रायफट् इत्युर्ध्वोर्ध्वंतालत्रयंदत्वादिग्वंधनंप्रा 
कारोचकृत्वाभूतशुद्धिंकुर्यात्स्वांकेउत्तानहस्तौकृत्वानिरुद्धपवनःसन् सुषु 
म्णावर्त्मनाहृदयाज्जीवात्मानंप्रदीपकलिकाकारंमूलाधारस्थकुंडलिन्यास 
हमूलाधारादि षट्चक्रंभित्वाशिरःस्थसहस्रदलपद्मकर्णिकांतर्गतपरमात्म
ज्योतिसीहमितिमंत्रेणपृथिव्यप्तेजोवाद्याशाकगंधरसरूपसार्शशव्दाप्राण 
रसनाचक्षुत्वक्श्रोत्रवाक्पाणिपादुपस्थवचनादानगमनाविसर्गानंदात्म 
कपंचविंशतितत्वानिवीजभावेनतत्रलीलानिविचिंत्यवामकुक्षिस्थितंपाप 
पुरुषंकज्जलप्रभंव्रह्महत्यासिरस्कंदस्वर्णस्तेयभुजद्वयं सुरापानहृदासक्तं 
गुरुतल्पकटिद्वयं तत्संसर्गिपदद्वंद्वमंगप्रत्यंगपातकं उपपातकरोमानं 

पृ० १४८अ) रक्तश्मश्रुविलोचनं खड्गचर्मकरंक्रूरंवामकुक्षौविचिंतयेत् इतिविचिंत्यवाम 
नासापुटेयमितिवाहुवीजंधूर्मवर्णंध्यात्वाजपन्यंवीजोत्थवायुनासमस्तंश 
रीरंषोडशमात्रयापूर्यतेनैववायुनासमस्तंशरीरंपापपुरुषंहितंचतुष्षष्टिमात्त्र 
यानासापुटद्वयंधृत्वाकुंभकंकुर्वन् द्वात्रिंशन्मात्रयादक्षिणनासापुटेनवायुं 
रेचयेत् पुनःदक्षिणनासापुटेनरंइतिरक्तवर्णंवह्निवीजंध्यात्वाजपन्षोडश 
वारयावायुमापूर्यनासापुटद्वयंधृत्वाकुंभकंकुर्यात् चतुष्षष्टिमात्त्रयातदेववी 
जंध्यात्वाजपन्समस्तंशरीरंपापपुरुषसहितंसंदह्यवामनासापुटेनदेववी
जंजपत् द्वात्रिंशन्मात्रयाभस्मनासहवायुंरेचरेत् ततोवामनासापुटेवमिति 
चंद्रवीजंशुभ्रवर्णंध्यात्वाजपन्षोडशमात्रयावायुमापूर्यललाटचंद्रंनयेत् तस्मा 
च्चंद्रात्वमितिवारुणवीजंजपन्कुंभयोगेनचतुष्षष्टिमात्रयामृतवृष्टिमका 
रादिक्षकारांतामक्षरमयींवृष्टिंनिपात्पतयामृतवृष्ट्यासर्वशरीरंवक्त्रकरचर-
णाभ्यद्वितंमुत्पाद्यलमितिपृथिवीबीजंपीतवर्णंजपन् दक्षिणनासापुटेनद्वा 
त्रिंशन्मात्रयावायुंरेचयेत्सर्वशरीरंदृढीभूतंविचिंतयेत् ततोहंसमंत्रेणहृत्पद्मे 
जीवात्मानंसमानीयतेनैवमंत्रेणकुंडलिनीमयिस्वस्थानंनयेत् पृथिव्यादीनि 

पृ० १४८ब) तत्त्वानिस्वस्थानंप्राप्रययदेवताभेदनात्मानंभावयेत् इतिभूतशुद्धिः अथमातृका 
न्यासः व्रह्माऋषिः गायत्रीछंदः सरस्वतीदेवताहलुवीजानिस्वराःशक्तयमा
तृकान्यासेविनियोगः शिरसिव्रह्माऋषयेनमः मुखेगायत्रीछंदसेनमः हृदि 
सरस्वतीदेवतायैनमः गुह्येहल्भ्योनमःपादयोःस्वरभ्योशक्तिभ्योनमः अं 
कंखंगंघंजंआंअष्टवीजेभ्योनमः इंचंछंजंझंञंईंतर्जनीभ्यांस्वाहा उंटंठंडंढंणं 
ऊंमध्यमाभ्यांवषट् एंतंथंदंधंनंऐंअनामिकाभ्यांहुं ओंपंफंबंभंमंऔंकनिष्टि
काभ्यांवौषट् अंयंरंलंवंशंषंसंहंलंक्षः अःकरतलकरपृष्टाभ्यांअस्त्रायफट्
अंकंपांहृदयायनमः इंचंपंईशिरसेस्वाहातंपुण्यंपूंशिखायैवषट् एंतंप
ऐंकवचायहुं ओंपंपौंनेत्रेभ्योवौषट् अंयंठाःअस्त्रायफट् इत्यूर्ध्वोर्ध्वंकोटि
काभिःदशभिःदिशोवध्नीयात्ततोध्यायेत् पंचाद्वर्णभेदैरितिध्यात्वावर्णन्या 
संकुर्यात् अंनमोललाटेआंनमोमुखवृतेइत्याद्यकारेणमातृकान्यासंसमाप्य 
स्वमंत्रंह्रींवीजंजपन्प्राणायामंकुर्यात् अथृष्यादिन्यासः यथाहृदिहस्तं 
दत्त्वास्यअमुकमंत्रस्यभैरवृषिः उष्णिक्छंदःह्रींवीजंहूंशक्तिः क्रींकील 
कं अनिरुद्धसरस्वतीदेवताकवित्वैश्वर्येविनियोगः शिरसिभैरवृषयेनमः

पृ० १४९अ) मुखेउष्णिक्छंदसेनमः हृदिसरस्वतिदेवतायैनमः ह्रींवीजायैनमोगुह्येहूंशक्त 
येनमः पादयोःकवित्वैश्वर्यविनियोगायनमः सर्वांगेषु अथपीठन्यासः आ 
धारशक्तयेनमः प्रकृत्यैनमः कूर्मायनमः अनंतायनमः पृथिव्यैनमः सुधास 
मुद्रायनमः रत्नद्वीपायनमः कल्पतरूधानायनमः स्ववर्णवेदिकायैनमः श्म 
शानायनमः चतुदिक्षुशिवाभ्योनमः इतिहृदिदक्षिणांसेधर्मायनमःवामां 
सेज्ञानायनमः वामोरौवैराग्यायनमः दक्षोरौऐश्वर्यानमः मुखेअधर्माय
नमः वामपार्श्वेअज्ञानायनमः नाभोअवैराग्यायनमः दक्षपार्श्वेअनैश्वर्यायन 
मंः मध्येरत्नसिंहासनायनमः आनंदस्कंदायनमः संविन्नालायनमः सर्वतत्त्वा 
त्मकपद्मायनमः प्रकृतिमयपत्त्रेभ्योनमः विकारमयकेसरेभ्योनमः पंचाश 
द्वर्णवीजाधिकर्णिकायैनमः अंसूर्यमंडलायद्वादशकलात्मनेनमः ऊंसोम 
मंडलायषोडशकलात्मनेनमः मंवह्निमंडलायदशकलात्मनेनमः संस 
त्वायनमः रंरजसेनमः तंतमसेनमः आंआत्मनेनमः अंअंतरात्मनेनमः पं 
परमात्मनेनमः ह्रींज्ञानात्मनेनमः त्रिपंचारचक्रायनमः हृत्पद्मस्याष्टदलके 
सरेषुपूर्वादितः इच्छायैनमः क्रियायैनमः कामिन्यैनमः कामदायैनमः र 

पृ० १४९ब) त्यैनमः रतिप्रियायैनमः आनंदायैनमः मध्येमनोन्मन्यैनमः ह्सौःसदाशिव 
महाप्रेतपद्मासनायनमः इतिपूजयेत् इतीपीठन्यासः ततोर्घपात्रंस्थापयेत्
वह्निमंडलेत्रिपादिकामारोप्यतत्रमंवह्निमंडलायदशकलात्मनेनमः इतिसंपू 
ज्यफडितिशंखंप्रक्षाल्यतदुपरिसंस्थाप्यअंअर्कमंडलायद्वादशकलात्मनेनमः
इतिसंपूज्यप्रतिलोममातृकांस्वाहा तंजपन्मूलमंत्रेणवाविमलाजलेनविभा 
गमापूर्यगंधपुष्पेनिक्षिप्योंसोममंडलायषोडशकलात्मनेनमः इतिजलेसंयोज्य
क्रोमित्यंकुशमुद्रयासूर्यमंडलात् गंगेचयमुनेचैवगोधावरिसरस्वतिइतिती 
र्थमावाह्यवमितिधेनुमुद्रयामृतीकृत्यमूलमंत्रमष्टधाजप्त्वाह्रांहृदयायनमित्या 
दिषडंगानिविन्यस्यशंखमुद्रांप्रदर्शाहुमितिअवगुंठमत्स्यमुद्रयाआछाद्यस-
न्निरोधनमुद्रयासन्निरोध्यअमलजलेनप्रोक्षणेपात्रेकिंचिदर्घजलंनिक्षिप्यमू 
लमुच्चार्यतोनोदेकेनत्रिरात्मानंपूजोपकरणंचाव्युक्ष्रेत् ततोक्रामित्यादिनां 
गन्यासंकृत्वाध्यायेत् तथा करालवदनांघोरांमुक्तकेशींचतुर्भुजां कालिकां 
दक्षिणांदिव्यांमंडमालाविभूषितां सद्यच्छिन्नशिरखड्गवामोर्ध्वाधकरांवुजां अ 
भयंवरदंचैवदक्षिणाधोर्ध्वपाणिकां महामेघप्रभांस्यामांतथाचैवदिगंवरां कं 

पृ० १५०अ) ठावसकुमुंडालिग-मुधिरचर्चितां कर्णावतंसतानीतशवयुग्मांभयानकां घो 
रदंष्ट्रांकरालांचपीनोनतपयोधरां शवानांकरसंघातैःकृतकांचीर्यसन्मुखीं सृ 
क्विद्वयगलद्रक्तधारांविस्फुरिताननां घोररावांमहारौद्रींश्मशानालयवासिनीं दं 
तुरांदक्षिणव्यापिमुक्तलंभकचोच्चयां शवर्तपमहादेवहृदयेपरिसंस्थितां शि 
वाभिःघोररूपाभिचतुदिक्षुसमन्वितां महाकालेनचसमंविपरितरतातुरां मुखप्र 
सन्नवदनांस्मेराननसरोरुहां एवंसंचिंतयेत्कालींश्मशानालयवासिनीं अथवा 
हेत्कारिणेतंत्रध्यानंतरमाह यथा नागयज्ञोपवीतांचचंद्रार्धकृतशेखरां जट्या 
जूट्यानुतांचंडींमहाकालसमीपगां एवंमचिंत्यदेवींतुरक्तपुष्पैःसमर्चयेत्  इति 
ध्यात्वाहृदयेमानोपमानसोपचारैराराध्यमुद्रांप्रदर्शयेत् आत्मानंदेवीरूपंवि 
चिंत्ययंत्रमुद्धरेत् तथाचकालीतंत्रे आदौत्रिकोणेविन्यस्यत्रिकोणोतद्वहिःन्यसेत् 
ततोवैविलिखेन्मंत्रीत्रिकोणत्रयमुत्तमं वृतंविलिख्यविधिवल्लिखेत्पद्मंसलक्षणं 
तथाचतंत्रांतरे त्रिकोणंविन्यसेद्वंद्वंपुनःचापित्रिकोणकं षट्कोणंचपुनस्तत्र 
तन्मध्येस्थापयेच्छिवां तंत्रकौमुद्यां त्रिकोणांविन्यसेत्पूर्वंपुनश्चापित्रिकोणकं न 
वकोणंन्यसेत्तत्रतन्मध्येस्थापयेच्छिवां तत्रकौमुद्यां एवंपंचदशकोणंयंत्रंनिर्मा 

पृ० १५०ब) ययथोक्तपीठेसंस्थाप्याग्नेयादिकोणचतुष्टयेषुधर्मायनमित्यादिसंपूज्यपूर्वा 
दिदिक्षुअधर्मायनमित्यंतंपूज्यपुनर्मध्येरत्नसिंहासनायनमित्यादिपीठमनु 
पर्यंतंसंपूजयेत् पुनःक्रामित्यंगन्यासंकृत्वाकरालवदनामित्यादिध्यात्वा पुष्पां
जलावानीययंत्रमध्येसंस्थाप्यप्राणप्रतिष्टाःकुर्यात् यथा आंह्रींक्रोंयंरंलंवंशंषं 
संहंसः देव्याःप्राणिहप्राणःएवंआंइत्यादि १३ देव्याःजीविहस्थितः एवंआंइत्यादि १३
देव्याःसर्वेंद्रियाणिवाङ्मनश्चक्षुःश्रोत्रघ्राणप्राणिहागत्यसुखंचिरंतिष्टंतुस्वाहा
ततोमूलमुच्चार्यअमुकेइहागच्छिहतिष्टेत्यावाह्यसंस्थापनमुद्रयासंस्थाप्यसन्नि 
धापनमुद्रयासन्निधाप्यसन्निरोधनमुद्रयसन्निरोध्यहुंइत्यवगुंठ्यवंइतिधेनुमुद्रयामृ 
तीत्यपरमीकरणमुद्रयापरमीकृत्यदेवतायाः षडंगेषुह्रांहृदयायनमः इत्यादिभिः
षडंडमंत्रैःसकलीकुर्यात् ततःआसनादिउपचारः आसनंस्वागतंस्वार्घ्यपाद्यमा 
चमनीयकं मधुपर्काचसस्नानंवसनाभरणानिच सुगंधंसुमनोधूपदीपनैवेद्यवंद 
नं प्रयोजयेदर्चनायामुपवास्तुषोडशमूलमुच्चार्यकालिकेइदमासनमास्यतांमूल 
मुच्चार्यकालिकेस्वागतंमूलमुच्चार्यकालिकेकुशलंमूलमुच्चार्यकालिकेएषांर्घसु
धामूलमुच्चार्यकालिकेएतत्पाद्यंनमः मूलमुच्चार्यकाइदमाचमनीयंनमः मूल 

पृ० १५१अ) मुच्चार्यकाएषमधुपर्कः सुधामूलंका आचमनीयं मूल कानमित्यंतेनस्नाना 
दिकंदद्यात्ततोमूलंनपुष्पांजलित्रयंदत्त्वावरणान्पूजयत् प्रथमत्रिकोणेकाल्यैन 
मःकपालिन्यैकुल्यायैद्वितीयत्रिकोणेकुरुकुल्यायैनमः विरोधिन्यैविप्रचितायै 
तृतीयत्रिकोणेउग्रायैउग्रप्रभायैदीप्तायैचतुर्थत्रिकोणेनीलायैचनायैवलाकाये
पंचमत्रिकोणेमात्रायैमुद्रायैमितायैएताःश्यामचिसिकराः मुंडलाविभूषिताः
तर्जनंवामहस्तेनधारयंत्याःशुचिस्मिताःअग्न्यादिकोणचतुष्टयेषुह्रांहृदयायनमः
इतिपूर्वादिदिक्षुततोष्टदलेषु पूर्वादिक्रमेणांव्राह्म्यैनमः ईंनारायण्यैनमः 
ऊंमाहेश्वर्यैनमः ऋंचामुंडायैनमः ऌंकौमार्यैनमः ऐंअपराजितायैनमः ओंवा
राह्यैनमः नारसिंह्यैनमः ओंताभ्योवलिरपिदेयः ततोयथाशक्तिदेंवीमपूज्यप्रा
णायामंकृत्वाष्टोतुसहस्त्रंशतंवाजप्त्वापुनरपिप्राणायामंकृत्वागुह्यातिगुह्यैतिप 
ठित्वार्कोदकेनदेवींहस्तेजपंसमर्पयेत् ततस्तुत्वाप्रणम्यिताःपूर्वंप्राणवुद्धि 
देहधर्मादिरतोजाग्रत्सुप्नसुषुप्तावस्थाससावाचाकर्माणाहस्ताभ्यांपद्भ्यामु 
दरेणशिश्नायत्कृतंयदुक्तेतत्सर्वंकालिकार्पणंभवतुस्वाहा मांमेदीयंसक
लंकालियैसमर्पये ओंतत्सदितिचुलकोदकेनदेवीपादमूलेआत्मानंसमर्प 

पृ० १५१ब) मूलमंत्रेणदेवीशरीरेसकलावरणदेवताविलीना इतिविचिंत्यसंपूज्यमूलमु 
च्चार्यामुकेमस्वेतिसंहारपुत्रयांवहृदिदेवींसमानीयतन्मयोभूत्वानिर्माल्येने 
षान्यादिशिचंचंडेश्वर्यनमः इतिसंपूज्यनिर्माल्यादिकंविनियोज्यगुरुनमस्कृत्य 
यथामुखंविरहेत् इतिकालिकापूजापद्धतिःसमाप्ता अथमहाकालीस्तोत्रं 
कर्पूलंमध्यमांतःस्वरपरिरहितंसेंदुवामाक्षियुक्तंवीजंतेमातरेतत्त्रिपुरहरवधु 
स्त्रीकृतंग्रेजपंतितेषांगद्यानिपद्यानिमुखकुहरादु * संत्येववाचःस्वच्छंदंध्वां 
तधाराधररुचिरुचिरेसर्वसिद्धिप्रदानां १ ईशानंसेंदुवामश्रवणपरिगतोवी 
जमत्यनाहेशिद्वंद्वेतेमंदचेतायदिजपतिजडोवारमेकंकदाचित् जित्वावाचा 
मधीशंधनदमपिचिरंक्षोभयन्नंवुजाक्षी वृंदंचंद्रार्धचूडेप्रभवतिसमहाघोरा
शावावतंसे २ ईशंवैश्चानरस्थंशशरधरविलसद्वामनेत्रेणयुक्तंवीजंतेद्वंदमेत 
द्विगलितचिकुरेकालिकेचजपंतिद्वेष्टारंतेजिहंतित्रिभुवनमभितोवशभावंनयंति 
सृक्विद्वंदासुधाराद्वयधरवदनेदक्षनेत्र्यक्षरेति ३ ऊर्ध्वंवामेकृपाणंकरकम 
लतलेछिन्नमुंडंततोधःसव्येभीतिंवरचत्रिजगदहरेदक्षिणेकालिकेतिजप्त्वे 
तन्नामवर्णंभवमनुविभवंतावयंत्येतदंबतेषामष्टोकरस्थाप्रकटितवदनेसिद्ध 

पृ० १५२अ) यस्त्र्यंवकस्य ४ वर्गायंवह्रियुक्तंविदुरतिवलितंतत्रयकूर्चयुग्मंलज्जाद्वंद्वंचप-
श्चात्स्मितमुखितदधठद्वयंयोजयित्वामानर्येतांजपंतिस्मरहरमहिलेभावयंतः 
स्वरूपंतेलक्ष्मीलास्यालीलाकमलदलदृशाःकामरूपाभवंति ५ इत्येकंवाद्वयं
वात्रयमपिचवरंवरंवीजमन्यंतगुह्यंत्वन्नाम्नायोजयित्वासकलमपिसदाभावयं 
तोजपंतितेषांनेत्रारविंदेविहरतिकमलावक्त्रशुभ्रांशुविबैवाग्देवीदेवमुंडसु 
गतिशयलत्कंठिपीनस्तनाड्ये ६ गतासूनांवाहूप्रकरकृतकांचीपरिलसन्नि 
तंवांदिश्वस्त्रांत्रिभुवनविधात्रींत्रिनयनां श्मशानस्थांतल्यपेशवहृदिमहाका
लसुरतप्रसक्तांत्वांध्यायंजननिजडचेतापिकविः ७ शिवभिर्घोराभिःशवनि 
वहमुंडास्थितिकरैः परंसंकीर्णायांप्रकटितचितायांहरवभूं प्रविष्टांसंतुष्टामु 
परिसुरितेनापियुवतीं सदात्वांध्यायंतिक्वचिदपिनतेषांपरिभवः ८ ववामस्तेकिं 
वाजननिर्वयमुच्चैर्जडधियोनधातानपीशोहरिरपि- तेवेतिविभवं तथापित्वद्भ
क्तिमुखरयतिचसस्माकमपिते तदातत्क्षंतव्यंनखलुपशुरोषःसमुचितः ९
समंतादापीनस्तनजघनद्युग्योवनवती रतासक्तौनक्तंयदिजपतिभक्तस्तवमनुं 
विवासास्त्वांध्यायनालितचिकुरस्तस्यवशगाः समस्तासिद्धौघाभुविचिरतरंजी 

पृ० १५२ब) वतिकविः १० समाश्वस्तीभूतंजपतिविपरीतंयदिसदाविचिंत्यतांध्यायन्नतिश 
यनहाकालसुरतां तदातस्यक्षोणीतलविहरसानस्यविदुषःकरांभोजीवश्याः 
स्मरहरवधूसिद्धिनिवहाः ११ प्रसूतेसंसारंजननिजगतींपालयतिचसमस्तंक्षित्या 
दिप्रलयसमयेसंहरतिच अतुस्त्वांधातापित्रिभुवनपतिःश्रीपतिरपिमहशोपि
प्रायसकलमपिकिंस्तौमिभवतीं १२ अनेकेसेवंतेभवदधिकगीर्वाणनिवहा 
न्विमूढास्तेमातःकिमपिनजानंतिपरमां समाराद्यामाद्याहरिहरविरिंच्यादि 
विवुधैः प्रपन्नोस्मिस्वैरंरतिरसमहानंदनिरतां १३ धरित्रीकालातंरुचिरपि 
समीरोपिगगनंत्वमेकाकल्याणीगिरिशरमणाकालिसकलं स्तुतिःकातेमा
तस्तवकरुणयामामगतिकंप्रसन्नात्वंभूयाभवमनुनभूयान्ममजनुः १४ श्म
शानस्थःस्वस्थोगलितचिकुरोदिक्पटधरः सहस्रंतुर्काणांनिजगतितधीरेण 
कुसुमं जपस्त्वत्प्रत्येकंमनुमपितवध्यानविरतोमहाकालिस्वैरंसभवतिधरित्री 
परिवृढः १५ गृहेसंसार्जन्यापरिगलितधूलिंहिचिकुरंसमूलंमध्याह्नेवितर 
तिचितायांकुजदिने समुच्चार्यप्रेंफांमनुमपिसकृत्कालिसततं गजारूढो 
यातिक्षितिपरिवृढःसत्कविवरः १६ स्वपुष्पैराकीर्णकुसुमधनुषोमंदिरम 

पृ० १५३अ) होपुरोध्यायंध्यायंजपतिपरमंतावकमनुं सुगंधर्वश्रेणीपतिरिवकवित्वामृ
तनदीनदीनःपर्यंतेपरमपदलीनःप्रभवति १७ त्रिपंचारेपीठेशवशिवहृदिस्मेर 
वदनांमहाकालेनोश्चैर्मदनरसलावण्यनिरतां समासक्तोनक्तंस्वयमपिरता 
नंदनिरतो जनोयोध्यायेत्वांमयिजननिसस्यात्स्मरहरः १८ सलोमास्थिस्वैरंपल 
लमपिमार्जारमसिते परंचौष्टंमैषंनरमहिषयोच्छागमपिवा वलिंतेपूजायां 
मयिवितरतांसत्यवसतांसतांसिद्धिःसर्वाप्रतिपदमपूर्वाप्रभवति १९ वशीलक्षं
मंत्रंप्रजपतिर्हविष्याशनरतोदिवामातर्युष्मश्चरणकमलध्यानविमुणः परंन 
क्तंलग्रोविधुवनविनोदेनचमनुंजनोलक्षंसस्यास्मरहरसमानःक्षितितले २० इति 
स्तोत्रंमातःस्तवमनुसमुद्धारणजपस्वरूपाख्यंपादांभुजयुगलपूजाविधियुतं 
निशार्धेवापूजासमयमपिवायस्तुपठथिप्रलापस्तस्यापिप्रसरतिकवित्वामृतर 
सः २१ कुरंगाक्षीवृंदंतमनुसरतिप्रेमतरलंवशस्तस्यक्षोणीपतिरपिकुवेरप्रति 
निधिः रिपुःकारागारेकलयतिचतंकेलिकलयाचिरंजीवंमुक्तोःसभवतिसभ 
क्तःप्रतिजनि २२ इतिश्रीमहाकालीस्तोत्रंसंपूर्णं अथाचभैरवतुंत्री श्रीभैर 
व्युवाच कालीपूजाश्रितानाथभावाश्चविविधाप्रभो इदानींश्रोतुमिच्छामिक 

पृ० १५३ब) वचंपूर्वसूचितं त्वमेवकारणेनाथत्राहिमांदुःखसंकटात् श्रीभैरवाउवाच रहस्यं 
श्रृणुवक्ष्यामिभैरविप्राणवल्लभे श्रीजपन्मंगलंनामकवचंमंत्रविग्रहं पठित्वाधा 
रयत्वाचत्रैलोक्यंमोहयेत्क्षणात् नारायणोपियद्धृत्वानारीभूत्वामहेश्वरं योगीशं 
क्षोभमनयद्यद्धृत्वाचरघूत्तमः वरदृशंजघानैवरावणादिनिशाचरान् यस्यप्रसादा 
दीशोपित्रैलोक्याविजयीप्रभुः धनाधिपःकुवीरोपिसुरेशोभूच्छशीपतिः एवंहिस 
कलादेवाःसर्वसिद्धीश्वराःप्रिये श्रीजगन्मंगलस्यास्यकवचस्यृषिःशिवः छंदोनु 
ष्टुप्देवताचकालिकादक्षिणेरिता जगतांमोहनेदुष्टविजयीमुक्तिमुक्तिषु योषिदा 
कर्षणेचैवषिनियोगःप्रकीर्तितः शिरोमेकालिकापातुक्रींकारैकाक्षरीपरा क्रीं 
क्रींक्रींमेललाटंचकालिकाखड्गधारिणी हूंहूंपातुनेत्रयुग्मंह्रींह्रींपातुश्रुतीमम 
दक्षिणेकालिकेपातुघ्राणयुग्मंमहेश्वरी क्रींक्रींक्रींरसनांपातुहूंहूंपातुकपोलकं 
सकलंवदनंपातुह्रींह्रींस्वाहास्वरूपिणी द्वाविंशत्यक्षरीस्कंदौमहाविद्याशिलप्रदा 
खड्गमुंडधराकालीसर्वांगमभितोवतु क्रींक्रींह्रूंद्यक्षरीपातुचामुंडाहृदयंमम 
ऐंह्रूंओंऐंस्तनद्वंद्वंह्रींफट्स्वाहाककुत्स्थलं अष्टाक्षरीमहाविद्याभुजौपातुसमतृका 
क्रींक्रींह्रूंह्रूंह्रींह्रींकरौपातुषडक्षरीमम क्रींनाभिंमध्यदेशंदक्षिणेकालिकेनतु 

पृ० १५४अ) क्रींक्रींस्वाहापातोष्टंचकालिकासदशाक्षरी विद्यास्वाहांतैषोडशयुग्मकं ओंह्रींहूं 
स्वाहामेपातुजानुनीकालिकासदा कालीहृन्नामविद्येयंचतुर्वर्गप्रफप्रदा क्रींह्रूं 
ह्रींपातुसागुल्फंदक्षिणेकालिकेवतु ह्रींह्रूंह्रींस्वाहापदंपातुचतुर्दशाक्षरीमम खंड 
मुंडधराकालीवरदाभयधारिणी विद्याभिःसकलाभिःसासर्वांगमभितोवतु काली 
कपालीनीकूटाकुरकुल्याविरोधिनी विप्रविताह्युषोग्राचप्रभादीप्ताचनद्विषः नीला 
घनावनाकाचमाद्रामुद्रामिताचमां एताःसर्वाःखड्गकरामुंडमालाविभूषणाः रक्षां 
तमांदिग्विदिक्षुव्राह्मीनारायणीतथा माहेश्वरीचचामुंडाकौमारीचापराजिता 
वाराहीनारसिंहीचसर्वाआयुधभूषणाः रक्षंतुह्यायुधैदिक्षुमांविदिक्षुयथातथा 
इतितेकथितंदिव्यंकवचंपरमाद्भुतं श्रीजगन्मंगलंनाममाहमंत्रौघविग्रहं त्रैलो
क्याकर्षणंव्रह्मकवचंमन्मुखोदितं गुरुपूजांविधायाथविधिवत्प्रपठेत्ततः कवचं 
त्रिःसकृत्वापियावज्ञ्ज्ञानंचवापुनः एतच्छतार्धमावृत्यत्रैलोक्यविजयीभवेत् पु 
ष्पांजलिंकालिकायैमूलेनैवपठेत्सकृत् सतवर्षसहस्राणांपूजायाःफलमाप्नुया 
त् ऊर्जेविलिखितंचैतत्स्वर्णस्थंधारयेद्धृदि शिखाआयांदक्षिणेवाहौकंठेवाधारणाद्वुधः 

पृ० १५४ब) त्रैलोक्यंमोहयेत्क्रोधात्त्रैलोक्यंपूर्णयेत्क्षणात् पुत्रवान्धनवांश्रीमान्नानाविद्यावि
धिर्भवेत् व्रह्मास्त्रादीनिशस्त्राणितद्गात्रस्पर्शानांततः नाशमायांतियानारीवंध्यावा 
मृतपुत्रिणी कंठेवावामवाहौवाकवचस्यास्यधारणात् वह्वपत्याजीववत्साभव 
त्येवनसंशयः नदेयंपरशिष्येभ्योभक्तेभ्योपिविशेषतः शिष्येभ्योभक्तियुक्तेभ्यश्चा
न्यथामृत्युमुप्नुयात् स्पर्धामुद्भूयकमलावादेवीमंदिरेमुखे पौत्रांतंस्थैयमास्थाय 
निवसत्येवनिश्चितं इदंकवचमज्ञात्वायोजपेत्कालिदक्षिणां सतुलक्षप्रजप्तापि 
तस्यविद्यानसिद्ध्यति सशस्त्रचातमाप्नोतिसोचिरान्मृत्युमाप्नुयात् इतिश्रीभैरवी
तंत्रेश्रीकालीकवचंसंपूर्ण अथकाम्यानि नागयज्ञोपवीतांचचंद्रार्धकृतशेखरां
जरायुक्तांचसंचिंत्यमहाकालसमीपगां कूर्चलज्जायुगंवीजंयुगांचांतेतथैवच 
एवंसंचिंत्यदेवींचरक्तपुष्पैःसमर्चयेत् कामवाणसमाविद्धानिर्थज्ञाविह्वलाःस्त्रि 
यः स्वंस्वंसंत्यज्यभर्तारंमलिंगंतिसदैवतं अंतेदक्षिणेकालिकेइतिस्येतिशेषः
चकारादावपि लोहतांशूलहस्तांतामेकांशूलधरांपरां महाकालाग्रसंस्थांच
ध्यात्वापुष्पैच्छपीतकैः अभ्यर्च्यैकैकराश्चाद्यैतथैवांतेपियोजपेत् आकर्षणंभवे 
देवंसदास्थावरणजंगमे पातालतलगंचापिकिमन्यद्भूतलेस्थितं अकृष्टमेतितत्स 

पृ० १५५अ) र्वंमहाकालवचोयथा एकैकशःकूर्चादिवीजत्रयमितिशेषः आदावंते दक्षि 
णेकालिकेइत्यस्येतिशेषः कपिलांद्विभुजांकत्त्रींकपालंसव्यदक्षिणे ध्यात्वाचैवं 
हिसर्वस्यशषेटद्वयमेवच एवंसंपूज्यपुष्पेणकृष्णेनात्रप्रपूजयेत् भवेन्मारणमेते 
नयमुद्दिश्यकृताक्रिया उच्चाटयतिपिंगाक्षीसिंद्रासयतिकेकरा विद्रावयतिमु 
क्त्वास्याप्रोन्मादितिपूर्णिता संक्षोभयतिसंक्षुव्दासंपातयतिसन्नता संगोचयति 
संरब्धाविप्रवुद्धाविवोधयेत् यंयंभावजनोनेयस्तद्भावस्तास्मरेदपि अत्रसर्वत्र 
कर्तव्यंभावमात्रस्यचिंतनं उच्चाटनाख्यमेवात्रसर्वत्रस्मतंमतं धनागमायच 
तथापरयोषित्प्रभेदने श्मशानालयमागत्यमुक्तकेशोदिगंबरः जपेदयुतसं 
ख्यातुसर्वकामार्थसिद्धये तत्रैवप्रेतमारुह्ययोजपेन्मंत्रवित्तमः अयुतंनियतो 
भूत्वाविभीःसत्त्वपरायणः सयातिपरमांसिद्धिंदेवेरपिसदुर्लभां आकर्षणीव 
शीकारोबंधनोच्चाटनादयः स्तंभनंमोहनंचैवत्रासनंहासनंतथा वाग्मित्वंचधनि 
त्वंचबहुपुत्रत्वमेवच सयातिखेचरत्वंचदेवत्वमपिचैवहि नजरानचरोगोवान 
मृत्युर्नचवाभयं नवाप्रीतिर्मनुष्येषुनचवाक्वायपातनं अथवासभवेच्छ्रेष्टश्च 
तुर्विंशतिसिद्धिषु अथचारप्रकरणं यस्मिन्मंत्रेयाचारतत्रधर्मस्तुतादृशः

पृ० १५५ब) कृतार्थास्तेनजायंतेस्वर्गंवामुक्तिमेववा भ्रांतिस्तत्रनकर्तव्यासिद्धिहानिस्तुजा 
यते विशुद्धचिंतोर्न्नभवेत्सिद्धिःस्यादपवर्गदा एतच्चतत्क्षणात्सिद्धिर्विस्मयंनास्ति 
चापरं विस्मिताविलयंयांतिपशवःशास्त्रमोहिताः कुलस्त्रीविरनिंदांचतद्द्रव्यम 
पहारणं स्त्रीषुरोषंप्रहारंचवर्जयेन्मतिमान्सदा स्त्रीमयंचजगत्सर्वंस्वयंतावत्त 
थाभवेत् पेयंचव्यंतथाचोष्यंभक्ष्यंभोज्यंगृहंसुखं सर्वंचयुवतीरूपंभावयेद्यत 
मानसः कुलजांयुवतींवेक्ष्यनमस्कुर्यात्समाहितः तदेवमानसींपूजांतत्रभा 
सांप्रकल्पयेत् वालांवायौवनोन्मत्तांवृद्धांवासुंदरींतथा कुत्सितांवामहाभ 
क्त्यानमस्कृत्यविभावयेत् कृष्णांशुकांकृष्णवर्णांकुमारीचकृशोदरीं मनोहरां 
यौवनस्थामर्चयेदेवताधिया तासांप्रहासंनिंदांचकोटिल्यमप्रियंतथा सर्वथो 
नचकर्तव्यमन्यथासिद्धिरोधकृत् स्त्रियोदेवाःस्त्रियाप्राणाःस्त्रियेवविभूषणं 
स्त्रीसंगिनासदाभाव्यमन्यथासिद्धिहासदा स्त्रीद्वेषोनैवकर्तव्योविशेषात्पूज 
नंस्त्रियाः जपस्थानेमहाशंखंनिवेश्याधोजपंचरेत् मांसमत्स्यदधिक्षौद्रभक्ष्य
द्रव्यान्यथाविधि दिवाननियमोनात्रस्थित्यादिनियमःक्वचित् नजापका 
लनियमोनार्चनादिषुवलिष्वपि स्वेच्छानियमुक्तोत्रमहामंत्रस्यसाधने वस्त्राश

पृ० १५६अ) नस्थानगेहदेहस्पर्शादिवारिणः शुद्धिंनचाचरेत्तत्रनिर्विकल्पंमनश्चरेत् सु 
गंधश्वेतलौहित्यकुसुमैरर्चयेत्फलैः विल्वैर्मरुर्ध्वकाद्यैश्चतुलसीवर्जितैःशुभैः
नाधर्मोविद्यतेचात्रकिंचिद्धर्मोमहान्भवेत् स्वेच्छाचारोत्रगदितःप्रचरेदृष्टमा 
नसः इत्याचारःश्रीमांजपपूजापरायण अणिमाद्यष्टसिद्धिनामाश्रयःसा 
धकोभवेत् इतिश्रीश्याप्रकरणंसमाप्तं इतिश्रीयदुनाथविरचितायामा 
मागमकल्पलतायांतृतीयःपल्लवः ओंनमःशिवाय श्रीपरव्रह्मणेनमः
अथनीलसरस्वतीमंत्राः फेत्कारिणीतंत्रे कैलासशिखरासीनंचंद्रखंडविराजि 
तं वक्षस्थलेसमासीनापृछत्तंनगात्मजा कथमीशानसर्वज्ञामभवन्तेतपो 
धन कांविद्यांपापकवद्योभारतादीन्प्रचक्रिरे श्रुत्वानगात्मजावाक्यंविहस्थप 
रमेश्वरः प्राहप्रियांपरिष्वज्यसाधुसाधितिपूजयत् शृणुसाधुमहाविद्यामज्ञानी 
न्धननाशिनीं यामवाप्यमहात्मानोधर्मकामार्थमुक्तिषु नासाध्यंमेनिरेकिंचित्क 
वयःशुद्धवुद्धयः मंत्रस्यज्ञानमात्रेणजपात्सर्वज्ञतानयेत् (मधुनात्रिदिना)जिह्वा 
यांन्यसनादेवमूकोपिसुकविर्भवेत् मधुनात्रिदिनादर्वार्भकजिह्वासुविन्यसे 
वसुंमंत्रि यदिपठतिपंडितोमानोचेन्नोमूर्खतांयाति अथवामधुलाज्याभ्यांजि 

पृ० १५६ब) ह्वयांवालकस्यतु नाडीच्छदाद्यथापूर्वंलिखेद्धेमशलाकया मूलमंत्रंलिखेन्मं 
त्रीयद्वौष्टेश्वेतदूर्वया वागुच्चारणतोवाग्मीवालोधृतकविर्भवेत् यद्वौष्टेयद्वा 
ओष्टे यथापूर्वंपूर्वलिखितक्रमेणहेमशलाकयामधुलाजाभ्यांनाडीच्छेदाभ्यं 
तरेवालजिह्वायांमंत्रंलिखे श्वेतदूर्वयातदोष्टेवेलिखेदेवंवाक्योच्चारणमारभ्य
द्रुतकविर्भवेदित्यर्थः मत्स्यसूक्ते पितुःभ्रातालिखेन्मंत्रंमातुभ्राताथवापुनः
पितावाथलिखेन्मंत्रंनान्यस्तत्रकदाचन मंत्रोद्धारमाहमत्स्यसूक्ते विरूपाक्ष 
उवाच अथभेदान्प्रवक्ष्यामितारिण्यःसर्वसिद्धिदान् तेषांविज्ञानमात्रेणजी 
वन्मुक्तःचसाधकः तत्रादौसंप्रदायसिद्ध्यर्थंसर्वविद्यानामाभ्यांपंचाक्षरींविवृ 
णोमि मायावीजंसमुद्धृत्यतंकारवह्निसंयुतं मायाविद्धीश्वरयुतंद्वितीयवीज 
मुत्तमं मायानादःविंदुरनुस्वारः ईश्वरः ईकारः तदुक्तंतेन त्रींद्वतिभवतिकू 
र्चवीजंतृतीयंतुफट्कारंतदनंतरं संपूर्णंसिद्धिमंत्रतुरश्मिपंचकसंयुतं तथा
चंह्रींत्रींहुंहूंफट् इतिमंत्रःरश्मिपंचकमिति एकजटा पक्षेरश्मिपंचकंवर्ण 
पंचकमित्यर्थः नीलसरस्वतीपक्षे रश्मिपंचकंप्रणवमित्यर्थः तेनअका
रुकारमकारनादविंदवः तंत्रचूडामणौ अनुत्तरंसमुद्धृत्यमायोत्तरमतःप 

पृ० १५७अ) रं पपंचमसमायुक्तःपंचरश्मिप्रकीर्तितः नोत्तरअनुत्तरं अकारित्यर्थःमा 
योत्तरंमायाईकारःतदुत्तरःउकारःपपंचमोमकारःतेन ओंइत्यर्थः तारासुरहि 
तात्र्यर्णामहानीलसरस्वती कुल्लुकेयंसमाख्याताकेचिदिच्छंतितांत्रिकाः
ताराद्याःपंचवर्णोयंश्रीमन्नीलसरस्वती सर्वभाषामयीशुद्धासर्वाम्नैवनमस्कृ 
ता श्रीवीजाद्यायद्यास्तदाश्रीसर्वतोमुखी एषैवहिमहाविद्यामायाद्याःसक 
लेष्टयः वाग्भवाद्यामहाविद्यावाग्रूपासर्वतीमुखी एषाक्रमगताप्राप्तामतभे 
दाजगन्मयी एकवीराकल्पे मायावीजंवधूवीजंकूर्चवीजंतथाहिफट् एषा 
पंचाक्षरीविद्याविद्यापंचप्रकाशिनी वधूवीजंमध्यवीजंतकारंकेवलतकारं 
तथाभगवताचार्येणोक्तं मध्येषोडशहलितेशुद्धंकेवलतकारं विशेषस्तु 
अत्रमध्यवीजेगुप्तामृतवीजमस्ति अतिगुप्तत्वान्नोद्धृतं तेन सचंद्रेमध्यवीजमि 
तिसिद्धैर्ज्ञेयं तत्रकारणमाह तारार्णवे वसिष्टाराधिताचोग्रानत्वंशीघ्रफला 
यतः अतस्तेनापिमुनिनाशापोदत्तःसुदारुणः ततःप्रभृतिविद्येयंफलदात्री 
नकस्यचित् चंद्रवीजंत्रयात्तस्यवीजोपरिनियोजितं ततःप्रभृतिविद्येयंयदू 
रिवयशस्विनी फलानीसर्वविद्यानांजयिनीजयकात्क्षिणां विषक्षयक्षरीविद्या

पृ० १५७ब) अमृतत्वप्रदायिनी मंत्रस्यज्ञानमात्रेणविजयेभुविजायते ताराचोग्रामहोग्राच 
वक्रतुंडासरस्वति कामीश्वरीभद्रकालीइत्यष्टौतारिणीःस्मृताः फेत्कारिणीतं 
त्रे नीलसरस्वतीमंत्रोद्धारमाह प्रथमंसपरंदत्त्वाचतुर्थस्वरभूषितं रेफारूढास्फु 
रदीप्तमिंदुविंदुसमन्वितं त्रीकारंचततोदद्याच्चतुर्थेनैवभूषितं दीर्घोकारस
मायुक्तंहंकारंयोजयेत्ततः फट्कारंचततोदद्यात्संपूर्णसिद्धमंत्रकं प्रथमिति 
सपरंहकारःचतुर्थस्वरःईकारःइंदुरर्धचंद्रःविंदुरनुस्वारःतेनह्रींइतिवीज त्रंका 
रमितितवर्गस्यप्रथमाक्षरः रेफानुस्वारयुक्तमित्यर्थःचतुर्थेनसुरेणदीर्घेण
ईकारेणेत्यर्थःतेनत्रीं इतिवीजंदीर्घेति अर्घेशयुक्तं हंकारं अर्घेशःऊकारः 
तद्युक्तंहंकार तेनहूंइतिवीजं तेनह्रींत्रींहूं इतिनीलास्वारस्वतोमंत्रः सेवफडं  
तश्चेत् एकजटामंत्रः सेवतारादिफडंदः तारामंत्रः अतेवोत्तं अक्षरौसौ 
महामंत्रःफट्कारांतोहृदिस्थितः पंचरश्मिसमायुक्तोप्यज्ञानेंधनदाहक इति
त्र्यक्षरमुपक्रम्यफट्काराद्यभिधानेनमंत्रभेदात् फडंतोप्यज्ञाननाशकः पंच 
रश्मिसमायुक्तोपीत्यर्थात् पंचरश्मिःप्रणवः उक्तंचश्रीक्रामेतत्रचूडामणावपि
ह्रिंयानववधूःशव्दोयथागःक्रियतेप्रिये तथैवेमहाविद्यानकदाकुलगोचरा

पृ० १५८अ) अस्त्रांतेयंमहाविद्याजटापुंगवधारिणी देवादिमुखयुक्तचेत्ताराभुवनतारि 
णी ह्रियालज्जयातेनह्रींवीजयुक्तंवधूशव्दःस्त्रीवीजंइत्यर्थः यथाआगःकुरुते 
यथाक्रोधंविनक्तिंतेनह्रुंवीजमितिमत्रोद्धोरः एवंवधूवीजेमहाकारोपिलभ्यते
तदुक्तंमत्स्यसूक्ते सकारहीनंवीजमुक्तवा वसिष्टेनास्यमुनिनाशापोदत्तःसुदा 
रुणः ततःप्रभृतिविद्येयंविधूरिवयशस्विनी ताराकल्पे लज्जायुगंवधूवीजंत 
तोदीर्घांतनुच्छदां स्वारस्वतोपरोमंत्रःसंप्रोक्तश्चतुरक्षरः ह्रींह्रींस्त्रींहुंइतिमं 
त्रः तदंतियदिफट्कारोमनुःपंचाक्षरोभवेत् ह्रींह्रीस्त्रींह्रूंफट् इतिमंत्रः ल 
ज्जाह्रीं वधूवीजंस्त्रीं तद्वाचकत्वात् ह्रींस्त्रींहूंइतिमंत्रःफडंतःपंचाक्षरः तथा
तारशक्तिवधूवीजान्यंतेदीर्घतनुच्छदम् अस्त्रमग्निवधूरंतेमनुःसप्ताक्षरो 
भवेत् ओंह्रींस्त्रींहूंफट्स्वाहा इतिसप्तक्षरोमंत्रः मंत्रशास्त्रेषुसंप्रोक्तस्त 
दादीर्घैणवर्मणा पुटितंचवधूवीजमपरोसौगुणाक्षरः गुणशव्देन 
त्रिगुणमुच्यते तेनत्र्यक्षरोमंत्रोभवति तेन हूंस्त्रींहूं इतिमंत्रः ता 
रेति तारः ओंशक्तिः ह्रींवधूवीजम् स्त्रींदीर्घतनुच्छदंहूम् अग्निः
वधूः स्वाहा ||       ||ः    || 

पृ० १५८ब) तेन ओंह्रींस्त्रींहूंफट्स्वाहा इदानीमुग्रतारिण्याजगन्मातुप्रयत्नतः पूजाविधिं 
प्रवक्ष्यामिमंत्रिणांसिद्धिकारिणीं व्राह्मेमुहूर्तेचोत्थायस्वशिरसिगुरुंध्यायेत् 
प्रातःशिरसीत्यादि इतिस्मृत्वामानसोपचारैराराध्यदेवींध्यायेत् यथा कुलकुं 
डलिनींसुषुम्णावर्त्मनाषट्चक्रभेदेनक्रमेण परमशिवेनीत्वा ऐक्यंविभाव्य 
मनसाराध्य मूलादिव्रह्मरंध्रांतांविसत्तंतुतनीयसीं मूलमंत्रमयींसाक्षादमृ 
तानंदरूपिणीं तत्प्रभापटलव्याप्तशरीरंपरिचिंतयेत् आत्मानंतद्रूपंविभाव्य 
वहिर्गच्छेत् ततोवहिर्न्निगत्यप्रातःकृत्यंसमाप्यस्नानार्थंनद्यौगत्वा यथोक्त 
निधिनास्नात्वावाससीपरिधायाचम्य श्रीमदुग्रतारायैविद्महेनीलसरस्वत्यैधी 
महितन्नाताराप्रचोदयात्  पूजामंडपमागत्यपूजांकुर्यात् ओंवज्रोदकेहूंफट् 
स्वाहेतिजलमधिष्टाय ओंह्रींस्वाहेतिहस्तौपादौप्रक्षाल्य ओंह्रींविशुद्धधर्मसर्व 
पापानिशमयाशेषविकल्पानपनयस्वाहेत्याचमनं ओंमणिधरिवज्रिणिस 
र्ववशंकरिहूंफट्स्वाहातेशिखावंधनं ओंरक्षरक्षहूंफट्स्वाहेतिजलाभिषेका 
द्भूमिशोधनं ओंसर्वविघ्नानुत्सारयहूंफट्स्वाहेतिअक्षतान्विकीर्य नाराचमु 
द्रयात्रिविधविघ्नानुत्सारयेत् ओंपवित्रवज्रभूमेहूंफट्स्वाहेतिमंडपमभ्यर्च्य

पृ० १५९अ) आधारशक्तिकमलासनायनमित्यासनंसंपूज्यस्वस्तिकादिकंवद्धाउपवि 
ष्य मणिमधरमणिवज्रिणिमहाप्रतिसारभेरक्षरक्षमांहूंफट्स्वाहेतिव-
स्त्रांतिकेग्रंथिवध्नीयात् ओंआःहूंफट्स्वाहेतिकायवाक्वितशोधनं ओंपुष्प 
केतुराजार्हतेशतायसम्यक्समुख्याय ओंपुष्पेपुष्पेमहापुष्पेसुपुष्पेपुष्पभूषिते
पुष्पचयावकीर्णेहूंफट्स्वाहेतिपुष्पाभिमंत्रणं ततःस्ववर्णादिपीठेरक्तचं 
दनकुंकुमादिना ओंआःसुरेखेवज्ररेखेहूंफट्स्वाहेतिषट्कोणगर्भंअष्टद 
लपद्मं चतुरश्रंचतुर्द्धारसमेंतंयंत्रं(ह्रीं)लिखित्वा पद्मस्यपूर्वदलेमायांया-
म्येस्त्रीं उत्तरेफपश्चिमे ट् मध्येहूं विलिख्यअग्रेपीठोपरियंत्रंस्थापयेत् अथ 
भूतशुद्धिःसक्रोडेउत्तानौहस्तौनिधाय सोहमितिमंत्रेणहृदयाज्जीवात्मा 
नंकुंडलिनींचषट्चक्रभेदक्रमेणसहस्रदलकमलकर्णिकांतर्गतरमात्म 
निसंयोज्यमायावीजंरक्तवर्णंनाभौध्यात्वातदुद्भूतेन वायुनाभस्मप्रोत्सार्य 
हूंश्वेतवर्णंललाटेविचिंत्यतदुद्भूतेनामृतरसेनसकलंशरीरंपरिप्लुतंवि 
चिंत्यात्मानंनिर्मलंदवतामयंचिंतयेतिति हंसितिमंत्रेणजीवात्मानंहृदये 
कुलकुंडलिनींचमूलाधारेस्थापयेत् इतिभूतशुद्धिः अथमातृकान्यासः

पृ० १५९ब) ऋष्यादिकरांगन्यासानंतरं वर्णन्यासंकृत्वामातृकाध्यायेत् अथप्राणायामः
हूंइतिचतुर्वारजप्तेनिडयावायुमादूर्यनासापुटोधृत्वा हूंइतिषोडशवारजप्तेनमध्य 
नाडींकुंभयित्वाऽष्टवारजप्तेदक्षिणनासायावायुंरेचरेत् एवंवारत्रयंकुर्यात् अक्षो-
भ्यृषिः वृहतीछंदः श्रीमदेकजटादेवता हूंकारोवीजफट्कारःशक्तिःकवि 
त्वपांडित्यादिसिद्ध्यर्थंविनियोगः शिरसिअक्षोभ्यृषयेनमः मुखेवृहतीछंदसे 
नमः हृदिएकजटायैदेवतायैनमः अथमंत्रस्यकरांगन्यासः ह्रांअंखिलवाग्रूपि 
ण्यैअंगुष्टाभ्यांनमः अंगुष्टयोः ह्रींअखंडवाग्रूपिण्यैतर्जनीभ्यांस्वाहा ह्रूंव्रह्मवाग्रू 
पिण्यैमध्यमाभ्यांवषट् ह्रैंविष्णुवाग्रूपिण्यैअनामिकाभ्यांहुं ह्रौंरुद्रवाग्रूपिण्यै 
कनिष्टिकाभ्यांवौषट् ह्रःसर्ववाग्रूपिण्यैकरतलकरपृष्टाभ्यांफट् ह्रांअखिल 
वाग्रूपिण्यैहृदयायनमित्यादि ह्रैंविष्णुवाग्रूपिण्यैकवचायहुं व्यत्ययहस्ताभ्यां 
स्कंदाद्यरुपर्यंतं ह्रांरुद्रवाग्रूपिण्यैनेत्रत्रयायवौषट् तर्जनीमध्यमानामिकाभिः
नेत्रत्रये ह्रःसर्ववाग्रूपिण्यैअस्त्रायफट् इतिऊर्ध्वोर्ध्वंतालत्रयंकोटिभिर्दर्शदिग्वं 
धनंकुर्यात् ध्यानमाह विश्वव्यापकेआःकाराद्रक्तंपंकजंविचिंत्यतदुपरिटाःका 
राछ्वेतपद्मंध्यात्वा तदुपरिनीलरसच्छाद्यं हूंकारंविचिंत्यतदुद्भूतांवीजभूतांमातृ 

पृ० १६०अ) कांविभाव्यतदुपरिदेवींध्यायेत् यथा प्रत्यालीढपदार्पितांघ्रिशवहृद्घोराट्टहासा 
रवाखड्गेंदीवरकर्तृकर्परभूजाहूंकारवीजोद्भवा खर्वानीलविशालपिंगलजटाजूटो 
ग्रनागैःवृताजाड्यंन्यस्यकपालकेत्रिजगतांहयग्रतारास्वयं प्रत्पालेढेति पश्चात्कृ 
तसव्यामसव्यचरणद्वयेत्यर्थः अर्पितेति शवहृदयेर्पितोदाक्षिणचरणापरचरण 
शवपादद्वयोपरियथातादृशीत्यर्थःशवपादद्वयारूढवामपादामखिहेमिति 
तंत्रचूडामणिवचनात् अत्रवोधकाभावात् एतेनशयवासनत्वमुक्तं घोरेति 
भीमा अट्टहासेनरवःशव्दोयस्यस्तस्येत्यर्थः खड्गेति दक्षिणहस्तद्वयेऊर्धाधःक्र 
मेणखड्गांकर्तृकांच वामहस्तद्वयेऊर्ध्वोऊर्ध्वक्रमेणखर्परमिंदीवरंचहस्तेषुयस्या 
स्तथेत्यर्थः खड्गेनदक्षिणस्योर्ध्वशोभितां नीरनादिनीं तदधस्ताद्वीजवृंतंकर्तृ 
कालंकृतावरावामोर्ध्वरक्तनालेनविकस्वरमनोहरं दधतींनीलपद्मंचतदधस्ता 
त्करांवुजं इतितंत्रचूडामणिवचनात् हूंकारेति हूंकारवीजजाताकर्तृकातदुप 
रिजातेत्यर्थः शव्दोदेवजातेत्यर्थ खर्वरेति खर्वाह्रस्वा ईशन्नीलाश्यामावि 
शालापिंगलायाजटातस्याजूटःसमूहःतथेत्यर्थः यद्वाखर्वेति पृथक्य उग्रनाग
स्तक्षकादिभिरलंकारमेखला रज्जुविशेषैहुता अन्यत्सर्वंसुगमितिप्रोक्तं

पृ० १६०ब) अथैकजटाध्यानं खर्वामट्टट्टहासामभिनवजलधरनीलांलंबोदरींव्याघ्रचर्मा
वृतकटींपीनोन्नतपयोधरां वर्तुलरक्तत्रिनेत्रांललज्जिह्वां दंष्ट्राकरालवदनां 
पिंगोग्रैकजटांपार्श्वद्वयेलंवमाननीलोत्पलमालामतिनीलनागकृतजटाजू 
टांललाटेश्वेतास्थिपट्टिकासंयुक्तपालापंचतयाजपाकुसुमसंकाशतक्ष 
कनागकृतकुंडलांअति- वलश्वातश्वेतनागकृतहारांदूर्वादलश्यामलकौशि 
कनागकृतयज्ञोपवीतांचतुर्भुजांतदुपरिदक्षिणेसरक्तमांसखंडमंडितमुष्टि 
निविष्टजटाजूटसंलग्नाग्रखड्गविभूषितकरांउपरिवामकरेरक्तनागकिचि 
द्विकसुरनीलोत्पलकरां अधस्ताद्दक्षिणेवीजभूषितवृत्तकर्तृकाभूषितक 
रांअधस्ताद्वामेत्रिजगज्जाड्यसमतेशुभ्रकपालमंडितकरांभुजंगचतुष्टयेधूम्रा
भनागकृतकेसरां कनकाभनागकृतंकणांशुक्लवर्णशवादिरूढांनिर्भरयं 
त्रणाभिशवहृदिसंकुचितदक्षिणचरणांशवपादद्वयावस्थितप्रसारितीतवा 
मचरणांकुंदाभनागकृतकटिसूत्रां ईषद्रक्तनागकृतनूपुरांसद्यःकृतगलु 
द्रुधिरान्यान्यकेशग्रथितापादपद्मलंबितपंचाशतुयनिर्मुक्तमालांप्रज्वलदन 
लचितामध्यस्थां द्वीपिचर्मकृतोपरिवस्त्रां योविधशेषालंकारभूषितांमौला 

पृ० १६१अ) वक्षोभ्यभूषितांसार्वेशस्मेराननां भगवतीमीडे अथनीलस्वरस्वतीध्यानं प्र 
त्यालीढपदांघोरांमुंडमालाविभूषितां खर्वांलंबोदरीभीमांव्याघ्रचर्मांवृतांकटौ
नवयौवनसंपन्नांपंचमुंद्रविभूषितां चतुर्भुजांललज्जिह्वांमहाभीमांवरप्रदां ख 
ड्गकर्तृसमायुक्तांसव्येतरभुजद्वयीं कपालोत्पलसंयुक्तसव्यपाणियुगान्वितां
पिंगोंग्रैकजटांध्यायेन्मालावक्षोभ्यभूषितां सव्येतरभुजद्वयांदक्षिणभूजद्वयां
सव्यपाणियुगान्वितां वामपाणियुगान्वितां पंचमुद्राविभूषितांमितिलला 
टेश्वेतास्थिपट्टिकायुक्तकपालपंचतयान्वितां शंकराचार्यभगवताप्रोक्तं वि 
चित्रास्थिमालाकपालंललाटेचपंचान्वितंधारयंतीमिति सुमुखंचतुरश्रंचवृ 
त्तंगोमुखमेवच योनिमुद्रेतिविख्याताःपंचमुद्राप्रकीर्तिताः मालावक्षोभ्यभू 
षितामिति मौलौमस्तकेअक्षोभ्यःअविनाशिचंद्रकला इतिशिवदीक्षाटीकाका 
रः तनुच्चंद्रावतंसामितिसर्वध्यानेप्रयुक्तत्वात् अथवाक्षोभ्योवासुकिनागरू 
पः भावचूडामणौ अक्षोभ्योदेवीमूर्धनित्रिमूर्तिन्नागरूपधृक् अतेवमूर्ध्नि 
गुरुर्ध्येयोनागरूपः इतिमंत्रभेदेनयथायोग्यांदेवींध्यात्वा देवींरूपमात्मा 
नंविभाव्यमानुषोपचारैराराध्यस्वशिरसिपुष्पंदत्त्वायोनिमुद्रांप्रदर्शयेत् ततो 

पृ० १६१ब) वाह्यपूजार्थंशंखांस्थापयेत् यथा स्ववामेत्रिकोणवृत्तचतुरस्रमंडलंकृत्वा त 
त्रसाधारंपात्रंनिधायमंवह्निमंडलायदशकालात्मनेनमितिपात्रंसंपूज्यमूलंजपन्
शुद्धजलमापूर्योंसोममंडलायषोडशकलात्मनेनमितिजलंसंपूज्यतस्मिंजले 
गंधपुष्पदूर्वाक्षतादीन्निक्षिप्य ह्रांअखिलवाग्रूपिण्यैहृदयायनमः ह्रींअखं 
डवाग्रूपिण्यैशिरसेस्वाहा ह्रूंव्रह्मवाग्रूपिण्यैशिखायैवषट् ह्रैंविष्णुवाग्रूपिण्यै 
कवचायहुं ह्रौंरुद्रवाग्रूपिण्यैनेत्रत्रयायवौषट् ह्रःसर्ववाग्रूपिण्यैअस्त्रायफ 
ट् इतिऊर्ध्वोध्वंतालत्रयंकोटिकाभिर्दशदिग्वंधनंकुर्यात् अग्नीशासुरवायुषु 
मध्येचदिक्षुषडंगानिविन्यस्यमूलमंत्रंदशधाजप्त्वा ओंगंगेचयमुनेचैवेत्यादि 
नांकुशमुद्रयासूर्यमंडलातीर्थमावाह्यमंत्रमयंजलंविचिंत्यतज्जलंकिंचित्प्रो 
क्षिण्यांनिक्षिप्यतेनोदेकेनात्मानंपूजोपकरणेच(वारणेच)वारत्रयंप्रोक्षयेत्
अथपीठपूजा वामेगुरुभ्योनमः दक्षिणेगणेशायनमः मध्येश्रीमदेकजटायैन 
मः श्मशानायनमः कल्पवृक्षायनमः मणिपीठायनमः नानालंकारेभ्योन
मः ओंमुनिभ्योनमः ओंदेवभ्योनमः ओंरक्तमांसास्थिमोदमानशिवाभ्योन 
मः चतुर्दिक्षुपूर्वेशवेभ्यानमः दक्षिणेमुंडेभ्योनमः पश्चिमेचितांगारेभ्योनमः

पृ० १६२अ) उत्तरेअस्थिभ्यो ततोष्टदलेषु पूर्वेओंलक्ष्म्यैनमः दक्षिणेओंसरस्वत्यैनमः
पश्चिमेओंरत्यैनमः उत्तरेओंप्रीत्यैनमः अग्निकोणेओंकीर्त्यैनमः नैऋत्यकोणे
ओंशांत्यैनमः वायुकोणेओंपुष्टैनमः ईशानकोणेतुष्ट्यैनमः एवमुत्तरोत्तरमभ्य 
र्च्य ह्सौःसदाशिवामहाप्रेतपद्मासनायनमः इतिमध्येपूजयेत् ततःकुसुमां 
जलोदेवीध्यात्वामूलेनमूर्तिसंकल्प्यावाहयेत् पुनर्ध्यानंकुर्यात् प्रत्यालीढेत्यादि 
ना एवंध्यात्वाहृदयान्मूलमंत्रतेजोमयींशुद्धज्ञानचैतन्यस्वरूपामानंदमयीं 
वामनासापुटेनअंजलावानीयमूर्तौसमावाहयेत् देवेशिभक्तिसुलभेपरिवा 
रसमन्विते यावत्त्वांपूजयिष्यामितावत्त्वंसुस्थिराभव श्रीमदेकजटेइहागछेहा 
गच्छिहतिष्टतिष्टिहसन्निधेहिइत्यंगुष्टाभ्यांइहसंनिरुद्धस्व २ इत्यावाह्यततोदे 
वांगेषडंगंविन्यस्य आंह्रींक्रोंस्वाहा इतिप्राणान्प्रतिष्टाप्यमूलमुच्चार्य श्रीम 
देकजटेवज्रंपुष्पंप्रतीच्छहूंफट्स्वाहापाद्यंनमितिपादांवुजेदद्यात् अर्घंनमः
शिरसि आचमनीयंसुधामुखेएषगंधोनमः एतत्पुष्पंनमः एषधूपोनमः
एषदीपोनमः नैवेद्यंजलेनाभ्युक्ष्यतर्जनीभ्यामवगुंठ्यधेनुमुद्रयाऽमृतीकृत्य
मूलमुच्चार्यश्रीमदेकजटेवज्रपुष्पंप्रतिच्छस्वाहाएतन्नैवेद्यंनमः निवेदयामिभ 

पृ० १६२ब) वत्यैजुषाणेदंहविर्देवि इतिनिवेद्यतांवूलंदत्त्वाश्रीमदेकजटेवज्रपुष्पंप्रतीच्छ 
स्वाहा इतिपुष्पांजलित्रयंदद्यात् व्यायव्यांसूर्यंध्यात्वापूजयेत् नैऋत्यांगणका 
ख्यृषिःनिवृछंदःअविघ्नोदेवतादृष्ट्वादृष्टफलावाप्तयेविनियोगः शिरसिग
णकृषयेनमः मुखेनिवृच्छंदसेनमः हृदिअविघ्नायदेवतायैनमः गांगीं 
गूंगैंगौंगः एतेकरांगन्यासमंत्राः ततोध्यात्वापूजयेत् आग्नेययांमहादेवंध्यात्वा
पूजयेत् एशान्यांगोपालंपूजयेत् तदुक्तंताराकल्पे पूर्वेगणपतिंचेष्ट्वादक्षि 
णेवटुकंतथा क्षेत्रपालंयजेत्पश्चाद्योगिनींचोत्तरेयजेत् इतिवापूजाक्रमः
अथावावरणपूजाग्निकोणेअखिलवाग्रूपिण्यैहृदयायनमः ऐशानेअ 
खंडवाग्रूपिण्यैशिरसेस्वाहा नैऋतेव्रह्मवाग्रूपिण्यैशिखायैवषट् वायुको 
णेविष्णुवाग्रूपिण्यैकवचायहुं मध्येरुद्रवाग्रूपिण्यैनेत्रत्रयायवौषट् पूर्वादिच 
तुर्दिक्षुपूर्वदक्षिणपश्चिमोत्तरेषुसर्ववाग्रूपिण्यैअस्त्रायफट् अग्रेदिव्यौघगुरु 
भ्योनमः सिद्धौघगुरुभ्योनमः मानवौघगुरुभ्योनमः देव्यामौलावक्षोभ्य 
वज्रपुष्पंप्रतीच्छस्वाहा ततःपूर्वाद्यष्टदलेषुपूर्वेओंभैरववैरोचनवज्रपुष्पंप्रती 
च्छहूंफट्स्वाहादक्षिणे ओंशंखपांडुरवज्रपुष्पंप्रतीच्छहूंफट्स्वाहा पश्चिमेप 

पृ० १६३अ) द्मनाभवज्रपुष्पंप्रतीच्छहूंफट्स्वाहा उत्तरेओंअसिताभवज्रपुष्पंप्रतीच्छह्रूंफट् 
स्वाहा आग्नेयेओंनाम कवज्रपुष्पंप्रतीच्छह्रूंफट्स्वाहा नैऋत्येओंमामकवज्रपु 
ष्पंप्रतीच्छह्रूंफट्स्वाहा वायव्येओंपांडुरवज्रपुष्पं प्रतीच्छह्रूंफट्स्वाहा ईशान
दलेओंनरेवज्रपुष्पंप्रतीच्छहूंफट्स्वाहा पूर्वद्वारेओंपद्मांतकायनमः दक्षिणद्वा
रेओंयंयमांतकायनमः पश्चिमद्वारेओंविविघ्नांतकायनमः उत्तरद्वारेओंनंन 
रांतकायनमः इतिसंपूज्यवामेत्रिकोणर्वृत्तचतुरश्रमंडलकृत्वा मूलेनपु
ष्पैरभ्यर्च्य तत्रविहितबलिपात्रसहितवलिद्रव्यंनिधायांगुष्टनामिकाभ्यां 
स्पृष्ट्वा ओंह्रींएकजटायैमहायक्षाधिपायैउपनीतंबलिंगृह्ण २ गृह्णापय २
ममसर्वशांतिं कुरु २ परविद्यामाकृष्यत्रुट २ छिंदि २ सर्वजगद्वशमानयह्रींस्वाहा इतिवलिं 
दत्त्वा मालामादायमूलविद्यायथाशक्तिशक्तिजप्त्वा जपांतेगुह्यातिगुह्येत्यादिना 
अर्घजलेन देव्यावामकरेजपंसमर्प्यस्तुत्वानत्वापुनराचमनीयंदत्त्वायोनिमु 
द्रांप्रदर्श्यसंहारमुद्रयातेजोमयींसुहृदिसमानीयात्मानंतद्रूपंविभाव्यनिर्मा 
ल्यंशिरसिधृत्वानैवेद्यं स्वीकृत्ययथासुखंविहरेत्  इत्येकजटापद्धतिः अथस्तु
ति ओंघोररूपेमहारावेसर्वशत्रुक्षयंकरि भोक्तेभ्योवरदेदेवित्राहिमांशरणा 

पृ० १६३ब) गतं १ सुरासुरार्चितेदेविसिद्धगंधर्वसेविते जाड्यपापहरेदेवित्राहिमांशरणागतं २ 
जटाजूटसमायुक्तेलोलजिह्वानुकारिणि द्रुतवुद्धिकरेदेवित्राहिमां ३ सौम्यरूपे
क्रोधरूपेचंडरूपेनमोस्तुते सृष्टिरूपेनमस्तुभ्यंत्राहिमां ४ जडतांभजतांहंसिभ 
क्त्यानांभक्तवत्सले मूढतांहरदेवेशित्राहिमां ५ हूंहूंकारमयेदेविवलिहोम 
प्रियेनमः उग्रतारेनमोनित्यंत्राहिमां ६ वुद्धिंदेहियशोदेहिकवित्वंदेहिदेहिमे
मूढत्वंहरदेवेशित्राहिमां ७ इंद्रादिदिविषद्वृंदवंदितेकरुणामयि तारेतारादि 
नाथास्येत्राहिमां ८ अष्टम्यांचचतुर्दश्यांनवम्यांयःपठेन्नरः षण्मासैःसिद्धिमा 
प्नोतिनात्रकार्याविचारणा ९ मोक्षार्थीलभतेमोक्षंधनार्थीलभतेधनं विद्या 
र्थीलभतेविद्यांतत्कथाकररणाधिकां १० इदंस्तोत्रंपठेद्यस्तुसततंलभतेनरः त 
स्यशत्रुक्षयंयातिमहाप्रज्ञाचजायते पीडायांवापिसंग्रामेमहोत्पातेतथाभये
यिदंपठतेस्तोत्रंसुखंतस्यनसंशयः ११ इतिश्रीताराकल्पेमहोग्रतारास्तवराजस 
माप्तः अथोग्रताराकवचंवक्ष्यामिसर्वसिद्धिदं श्रीभैरव्युवाच तारापूजाश्रुताना 
थविद्याःचसकलास्तथा सांप्रतंश्रोतुमिच्छामिकवचंमंत्रविग्रहं त्रैलोक्यमोहनं 
नामसर्वापद्विनिवारणं पुरैवसूचितंनाथकृपयामेप्रकाशय श्रीभैरवुवाच 

पृ० १६४अ) देवदानवविद्याष्टपूजितेप्राणवल्लभे त्रैलोक्यमोहनंवामकवचंश्रूयतांपरं सर्वविद्या 
मयंदेविसर्वमंत्रमयंध्रुवं सर्वरक्षाकरंसर्वसिद्धविद्याप्रदायकं वेदव्यासोपियद्धृत्वा 
सर्वज्ञःपठनाद्यतः यद्धृत्वापठनादेशस्त्रैलोक्यविजयीप्रभुः धनाधिपःकुवीरोपि 
देवाधिपःशचीपतिः पठंनाद्धारणात्सत्यंयतःसर्वेदिगीश्वरः सर्वैश्वर्ययुताःसंतः
सर्वसिद्धिमवाप्नुयुः यस्यप्रसादादीशोहंभैरवानासुरेश्वरि क्रोधाधिपोमहाभीमो 
देवेषुप्रथितःप्रभुः नदद्यात्परशिष्योभ्योदेयंशिष्येभ्येवच अभक्तेभ्योपिपुत्रेभ्योचद 
त्वामृतुमवाप्नुयात् त्रैलोक्यमोहनुस्यापिकवचस्यृषिःशिवः छंदोविराट्देवताचु 
ग्रताराप्रकीर्तिता चतुर्वर्गेषुविद्यायांविजयेषुप्रकीर्तितः ओंह्रींस्त्रींमेशिरःपातुहूं 
फट्पातुकपोलकं सार्धपंचाक्षरीतारापायान्नेत्रयुगंमम ह्रींस्त्रींहूंश्रुतीपायान्न 
मश्चपातुन्नासिकां ताराषडक्षरीपायाद्वदमंमुंडभूषणा ह्रींस्त्रींहूंफट्गलंपातुजि 
द्वापायान्महेश्वरी ह्रींस्त्रींहूंचगंडयुगंपातुनीलसरस्वती स्त्रींस्कंदौपातुनियतंतारै 
काक्षररुपिणी हूंघटांमेसदापातुवीजैकाक्षररूपिणी ऐंह्रींस्त्रींहूंचफट्पायाद्वा 
क्तारामेभुजद्वयं श्रीह्रींस्त्रींहूंचपायाच्छ्रीतारामेचस्तनद्वयं ह्रींह्रींस्रींहूंफट्माया 
न्मांयाताराहृदयंमम ओंहूंह्रींस्त्रींहूंचफट्बीजं तारापृष्टेसदावतुक्लींह्रींहूंफट्च 

पृ० १६४ब) पायात्पार्श्वयोःकामरूपिणी ओंह्रींहूंहूंनमःपायात्कुक्षंमहाषडक्षरी ऐंसौःओंऐं 
क्लींफट्स्वाहाकटिदेशंसदावतु अष्टाक्षरीमहाविद्यासाक्षाद्व्रह्मस्वरूपिणी खं 
हूंहौंओंऔंओंऐंश्रींह्रींसागुह्यदेशंसदावतु सप्ताक्षरीचोग्रतारामूलविद्यास्वरूपिणी 
ओंह्रींह्रांहूंनमस्तारायैसकलपदंततः दुस्तरंतारयपदंतारयप्रणवद्वयं स्वाहेति 
चमहाविद्याजानुनीसर्वदावतु ऐंसौःओंऐंक्लींफट्स्वाहाजंघेपातुपरात्मिका 
ओंह्रींस्त्रींहूंचफट्राहंसाद्यंतानवाक्षरी महोग्रतारापादौमेपातुनित्यंमहेश्वरी 
ऐंह्रींश्रींह्सौःसोःसोवद वदवाग्वादिनीतिच कामवीजत्रयंनीलसरस्वतीस्वरू
पकं ऐंऐंऐंकतिकतिक्लंरीस्वाहेतिपार्वतीतिच चतुस्त्रिंशल्लिपिमयीपातुतारा 
खिलंवपुः इंद्रोवामाक्षयुक्पृथ्वीसरस्वतिनलप्रिया कूर्चाद्यंतापातुर्चेर्ध्वोमूल 
विद्यादशाक्षरी तारंमायावधूःकूर्चकालीकामकलाततः उग्रतारेभगंकामपरा 
लक्ष्मीःशिवांकुशौ सामहाषोडशीप्रोक्तातारादेव्यामयाधुना विधिवद्गृहनादेवामृ 
त्युंमृत्युपथंनयेत् एषाविद्यामयागुप्तातत्राधियामलेषुच सांप्रतंकथितंतुभ्यंक 
वचांगतयाप्रिये इतितेकथितंदेविगुह्याद्गुह्यतरंपरं त्रैलोक्यमोहनंनामकवचं 
मंत्रविग्रहं व्रह्मविद्यामंयभद्रेकेवलंव्रह्मरूपिणं मंत्रविद्यामयंचैतत्कवचंमन्मु 

पृ० १६५अ) खोदितं गुरुमभ्यर्च्यविधिव(त्कव)त्कवचंप्रपठेद्यदि त्रिःसकृद्वायथाज्ञानंभैरव 
स्तत्क्षणाद्भवेत् सर्वपापैःविनिर्मुक्तःकुलकोटीःसमुद्धरेत् गुरुःस्यात्सर्वविद्यास्व 
प्यधिकारीजपादिषु शतमष्टोत्तरंचास्यपुरश्चर्याविधिःस्मृताः शतमष्टोत्तरंजप्त्वा 
भवेद्भूमिपुरंदरः त्रैलोक्येविचरेद्वीरोगणनाथोयथागुहः गद्यपद्यमयीवाणीभवे 
द्गंगाप्रवाहवत् पुष्पांजल्यष्टकंदत्त्वामूलेनैवपठेत्सकृत् पंचवर्षसहस्राणांपूजा 
याःफलमाप्नुयात् भूर्जेविलिख्यगुटिकांस्वर्णस्थांधारयेद्यदि पुरुषोदक्षिणेवाहौ
योषिद्वामभुजेतथां बहुपुत्रवतीनारीपुरुषोवरपुत्रवान् सर्वसिद्धियुतोभूत्वा
विचरेद्भैरवोयथा तद्गात्रंप्राप्यशस्त्राणिव्रह्मास्त्रादीनितैरपि माल्यानिकुसुमान्ये 
वभवंतिसुखदानिच तस्यगेहेचिरंलक्ष्मीर्वाणीवक्त्रेवसेद्ध्रुवं इदंकवचमज्ञात्वा
तारांयोभजतेदमः स्वल्पायुःनिर्धनोमूर्खोभवत्येवनसंशयः इतिश्रीभैरवतंत्रैभै
रवभैरवीसंवादेताराकल्पेताराकवचंसमाप्त नक्षत्रविद्यामधिकृत्य मनुर्विमृ 
ष्यदातव्योज्येष्टस्यापिविनीततां पुत्रस्यकिमुतान्यसौविगोत्रायस्वपौरुषं ज्येष्ट 
स्यापिपुत्रस्यविनयंज्ञात्वादातव्यः तथाच पितुर्दीक्षायतेदीक्षादीक्षाचवनवासिनः
अनाश्रमीणांयादीक्षासादीक्षाधननाशिनी इतिवचनंकौलिकदीक्षातिरिक्तदी 

पृ० १६५ब) क्षानिषिद्धपरं किमुतान्यस्मैभिन्नगोत्रायस्वपौरुषंयशोदद्यादितिसंवंधःतथा
सर्वदागोपयेदेनंमनुंस्वगुरुमेवच तेनवीर्यवतीविद्यानिर्वीर्यास्यात्प्रकाशतः
तत्पादकव्रह्मदात्रोःगरीयान्व्रह्मदःपिता तस्मान्मन्येतसततंपितुरप्यधिकंगुरुं त 
था उपदेशादंगमंत्रोवलिमंत्रस्तथैवच ज्ञातव्योविदुषासिद्धिरस्यमंत्रस्यलाभतः
अंगमंत्रोजलाधिष्टानादिमंत्रः तथा उपांशस्याच्छतगुणःसहस्रोमानसोजपः अ-
चिरादागतासिद्धिर्महाशंखस्यमालया इतिबलिमंत्रपूजापद्धतावक्तः उक्तंचमत्स्यसूक्ते
लीलयावाक्प्रदाचेतिततोनीलसरस्वती तारकत्वात्स्मृताताराभुक्तिमुक्तिप्रदा 
यिनी उग्रापत्तारिणीयस्मादुग्रताराप्रकीर्तिता ताराचैकजटाचैषामहामुक्तिक 
रीसतां क्लुब्जिकातंत्रे अस्मिन्मंत्रेयाचारस्तत्रधर्मोपितादृशः कृतार्थस्तेनजा 
यंतेस्वर्गवामोक्षमेववा भ्रांतिस्तत्रनकर्तव्यासिद्धिहानिःप्रजायते विशुद्धचित्तो 
त्रभवेत्सिद्धिःस्यादपवर्गदा महाचीनक्रमान्नत्वातारांत्रिभुवनतारिणीं तत्साधनम 
हंवक्ष्येशृणुसार्वज्ञकारणं महावीनोदेशविशेषः तत्रवौद्धानिवसंति तेयथाचा 
रेणतामाराधयंतितेनैवाधारेणतामाराध्यशीघ्रंफलमाप्नोति तत्रक्रमश्चपूजनं 
मानसंदिव्यंमानसंतर्पणादिकं सर्वत्रैवशुभःकालोनाशुभोविद्यतेक्वचित् न 

पृ० १६६अ) विशेषोदिवारात्रोनसंध्यायांमहानिशि वस्त्रासनस्थानेगेहदेहस्पर्शादिवारिण
शुद्धिंनचाचरेत्तत्रनिर्विकल्पंमनश्चरेत् सर्वदापूजयेद्देवीस्नांतकृतभोजनः अ
स्नातोजलस्नानरहितः तदुक्तंगौतमीतंत्रेति मांत्रंभोमंतथाग्रेयंवायव्यदिव्य 
मेवच वारुणंमानसंचैवास्नानंसप्तविधंस्मृतं आपोहिष्टेतिमात्रमित्यादिइतिके 
चित् तच्चिंत्यं महानिशिशुद्धौदेशेवलिंमंत्रेणदापयेत् स्त्रीद्वेषोनैवकर्तव्योविशे 
षात्पूजनंस्त्रियाः जपस्थानेमहाशंखंनिवेशोर्ध्वंजपंचरेत् भक्षणंतांवूलमन्यान्भ 
क्षद्रव्यान्यथानचेत्  मांसमत्स्यदधिक्षौद्रपयःशाकल्पमैक्षवं भक्त्याद्यशेषद्रव्या 
निदत्त्वापूज्यचरेज्जपं दिगादिनियमोनात्रस्थित्यादिनियमोनच जपनेकालनिय 
मोनार्चनाधिवलिष्वपि स्वेच्छानियमुक्तोत्रमहामंत्रस्यसाधने नाधर्मोजायतेते 
नकश्चिद्धर्मःप्रजायते स्वेच्छाचारोत्रगदितःप्रचरेच्छुद्धमानसः कृतार्थमन्यमान 
स्तुसंतुष्टोनिजमानसे मत्स्यसूक्ते एतत्साधकनिंदांवाएतन्मंत्रस्यवापुनः महाभू 
तगणैःसार्धंतस्यजीवंहराम्यहं अस्यमंत्रस्योपानस्थानमाह एकलिंगेश्मशानेवा 
शून्यागारेचतुष्पथे तत्रस्थःसाधयेद्योगीतारांत्रिभुवसाक्षिणीं एकलिंगंपंचक्रो 
शांतरेलिंगशून्यं तदुक्तं पंचक्रोशांतरेयत्रनलिंगांतरमीक्षते तदेकलिंगमाख्यातं 

पृ० १६६ब) तत्रसिद्धिरनुत्तमा यस्तुसंपूजयेदुर्गांमहाष्टम्यांप्रयत्नतः त्रिजन्मनार्जितंपापंत 
त्क्षणादेवनाशयेत् मत्स्यसूक्ते तारिणीयत्रपीठेचशिलारूपाचतिष्टति कलिसां 
ख्येति कलौसंख्याचतुर्गुणणाइति संख्यानुवर्ततेत्यर्थः लक्षत्रयंजपेन्मंत्रंतारि 
णीयत्रतिष्टति निःस्पृहस्थिरचित्तेनपूजांकृत्वाविशेषतः सुगंधिश्वेतलोहित्यकु 
सुमैरर्चयेद्दलैः दलैःपत्त्रैःमधुनापायसंचैवक्षीरमाज्यंचशर्करां वलिंदद्याच्चगोधा 
वैभक्तिंचैवविशिष्यते नीलतंत्रे आसवमाह व्रह्मणैस्तुसुरादेव्यागुडार्द्रकरसे 
नतु तक्रंवासगुडंदद्यात्सर्वकामार्थसिद्धये नारिकेलोदकंकांस्येताम्रेवाविसृ 
जेन्मधु रंभाफलंसालमत्स्यंजुहुयान्मंत्रवित्तमः सर्वासिद्धिमनुक्रम्यअंतोमोक्ष 
मवाप्नुयात् तंत्रांतरे सर्वेषांजीवहीनानांजंतूनांवीरसाधनं व्राह्मणंचस्त्रियंत्य 
क्त्वासाधयेद्वारसाधनं  क्षुद्राप्रयोगकर्तृणांप्रशस्ताःसर्वसिद्धये शून्यागारेदेवशून्यं 
निर्जनंभृगुहंपुनः तदुक्तं देवागारेदेवशून्येनिर्जनैकांतवेश्मनि उज्जटेपर्वतेवापि 
निर्जनेवाचतुष्पथे मंत्रप्राप्तौ कर्तव्यमाह अवाप्यमंत्रंविधिवत्परितोष्यतथा 
गुरुं मृडकंबलमासीनेष्वन्येषुकंबलेषुवा विष्टरेषुसमाश्रित्यसाधयेत्सिद्धिमुत्त 
मां तथाचोक्तं व्रह्मणापूर्वमःमभ्यंमयातुभ्यंनागात्मजे नीलस्वारस्वतीमंत्रो 

पृ० १६७अ) कविताविघ्नकारिणी अनास्थातुद्वितीयंतुनकिंचिद्विघ्नकारणं कवितेति 
कविताभवत्येव अनास्थाविघ्नकारंद्वितीयंविघ्नकारणंनेत्यर्थ इतिकश्चित्
वस्तुतस्तुनकिंचिदपिपाठःतेनवाग्भवपदेपि अस्यात्रमंत्रेवतात्कालिकलौकि 
ककवित्वंआलस्यंचद्वयमेवविघ्रकारणमित्यर्थः एवमेवप्रांचःविघ्नश्चानिष्टःमं
त्रसिद्धि प्रतिबंधोवेत्यन्ये तथा क्षिप्रप्रसादाजगतांसदानीलसरस्वती विशेष 
तःकलियुगेमत्प्रसादाद्भविष्यति सिद्धमंत्रोयथामंत्रीवालिशस्यापिमूर्धनि क
रंदत्त्वादिशत्पाशुःसोपिश्लोकात्करोत्युत वालिशस्यमूर्खस्यदिशतिश्लोककुरु 
इतिआदेशंकरोतीत्यर्थः अल्पज्ञमपिविद्वांसमानपिष्यंतिपंडितं वाचस्पतिमिवा
श्चर्यंपश्यमंत्रज्ञतादृशं पशेतिदेवीसंवोधनं तथा मंत्रस्यज्ञानमात्रेणअनुभाव 
द्वयंभवेत् तात्कालिकेचकवितापरैरनतिभाव्यता यद्यपिपूर्वंविघ्नकारणमि 
त्युक्तंतथाप्यनुभावेत्वेनविघ्नकारणंनेत्यविरोधात् वस्तुतस्तु लौकिकंकविता 
विघ्नेहेतुरितिनकिंचिदेतत् तथा भवनावशमापन्नोभवेद्योगीमहाकविः ज 
डोपियदिमूर्खःस्याद्भावनावशतत्परः लभतेभमतांवाणींलक्षमंत्रस्यजापनः क 
ल्पयेत्स्थिरचित्तेनपंडितोहंमहाकविः अजस्रभावनाभ्यासाद्भवेदेवीनसंशयः 

पृ० १६७ब) एवंच दक्षिणोप्यस्याउपासनाविधिरस्तितद्यथा सुविमलनखापाणिपाददत्तो मुदि 
तमनाःपरुपणेषुमौनी हरिहरचरणारविंदभक्तोभवतिचिरायसरस्वतीनिवासः 
महादिद्यांचसंदार्यवासुदेवंचनार्चयेत् प्राप्नोतिमफलंसम्यग्धहिसायुज्यतांव्रजेत् 
वासुदेवोहरिर्बव्रह्मातारिणीप्रकृतिःसदा एकमूर्तिसदाचिंत्येकमूर्तिःसदास्थितः
अथमोक्षप्रदादेवीजयविद्याप्रदायिनी धनधान्ययशोलक्ष्मीराज्यभोगप्रदायिनी 
तस्मात्तांपूजयेद्देवींगंधपुष्पैश्चधूपकैः नैवेद्यैर्विविधेर्भक्त्यापूजयेत्तारिणींसदा वा 
मेनशीघ्रफलदात्रीत्वमितिविशेषतः इत्यन्यदेतत् तदुक्तंगंधर्वतंत्रे एवंकृत्वाहवि 
ष्याशीजपेल्लक्ष्यमनन्यधीः ततःप्रयोगेसर्वेषांवश्यादीनिचकारयेत् वीरतंत्रेपि स्वे 
च्छाचारपरोमंत्रीपुरश्चरणसिद्धये रहस्यमालामादायलक्षमेकंसदाजपेत् अत्रलक्ष 
जपात्मकमेवपुरश्चरणं होमादिसंवंधेमानाभावादितिकश्चित् तनु सामान्यवि 
धिनिषेधकाभावातु वस्तुतौ देवागारेनिर्जनेवालक्षंजप्यात्समाहितः जपादृशां 
शतोहोमःतद्दशांशेनतर्पणं तद्दशांशानाभिषेकस्ततोव्राह्मणभोजनमिति म 
त्स्यसूक्तविरोधात् अथशिवाबलिः तदुक्तंतंत्रचूडामणौ विल्वमूलेप्रांतरेवाश्म 
शानेवापिसाधकः मांसप्रधानंनैवेद्यंसंधाकालेनिवेदयेत् कालीकालीतिवक्तव्या 
तत्रोमाशिवरूपिणी पशुरूपासमायातिपरिवारगणैःसह भुक्त्वारौतियदैशान्यां 
मुखमुत्तोल्यसस्वरं तदैवमंगलंतस्यनान्यथाकुलदूषणं अवश्यमन्नदानेननियतं 

पृ० १६८अ) तोषेयेच्छिवां नित्यश्राद्धंयथासंध्यावंदनंपितृतर्पणं तथेयंकुलदेवीनांपूजयेन्नित्य 
नास्मृता पशुरूपाशिवांदेवींयोनार्चयतिनिर्जने शिवारावेणतस्याशुसर्वंनश्यति 
निश्चितं जपपूजाविधानानियत्किंचित्सुकृतानिच गृहीत्वाशापमासाद्यशिवारोदिति 
निर्जने एकयाभुज्यतेयत्रशिवदेव- भैरव तत्रैवसर्वदेवानांप्रीतिःपरमदुर्लभा प 
शुशक्तिन्नरशक्तिःपक्षिशक्तिस्तुभैरव पूजिताविगुणंकर्मसगुणंसाधयेत्ततः तेन 
सर्वप्रकारेणकर्तव्यंपूजनंमहत् राजाधिभयमापन्नेदेशांतरभयांतिके शुभाशु 
भनिकर्माणिविचिंत्यबलिमाहरेत् गृह्णदेविमहाभारोमहाकालाग्निरूपिणी शुभा 
शुभफलंव्यक्तंव्रूहिगृह्णबलिंतव एवमुच्चार्यदातव्योवलिंकुलजनप्रिय यदिनो 
भुज्यतेवापितदानैवशुभंभवेत् शुभंयदिभवेत्तस्यभुज्यतेतदशेषतः एवंज्ञात्वामहा 
हादेवशांतिस्वस्त्यजनंचरेत् इतिशिवाबलिः इतिश्रीआगमकल्पलतायांच 
तुर्दशोपटलः १४ श्रीविद्यांसप्रवक्ष्यामिभोगमोक्षप्रदायिनीं यस्याविज्ञा-
नमात्रेणंईद्रोभूदेवतापतिः सर्वदेवमुखोवह्निर्यमोभूत्प्राणिनायकः नैऋतो 
रक्षमांनाथोवरुणोपश्चिमापतिः वायुश्चप्राणिनांप्रीणःकुवेरोभूद्धनेश्वरः 
ईशीश्वरयुक्तोभूब्रह्माचैवप्रजापतिः विष्णुश्चपालकोज्ञेपःसंहर्ताचमहे 
श्वरः महामंत्रप्रभावेनसर्वेस्वच्छंदगामिनः || 	   || त  |

पृ० १६८ब) तस्योद्धारंप्रवक्ष्यामिनानातंत्रानुसारतः तदुक्तंविश्वसारतंत्रे व्रह्मविद्याप्रवक्ष्यामिमहा
त्रिपुरसुंदरीम् यस्यास्तुज्ञानमात्रेणत्रैलोक्यक्षोभवेत् यदक्षरैकमात्रेणसंसिद्धेःस्य 
र्धत्तनरः रखिऋक्षेंदुकंदर्पशंकराब्जविष्णुभिः यदक्षरशशिज्जौत्स्नामंडितंभुव 
नत्रयम् वंदसेर्वेश्वरींदेवींमहात्रिपुरसुंदरीम् क्रोधेशोवाग्भवःकीर्तिःककद्वज्र 
स्ततःपरम् प्राणेशःसहजाशांतिःकृटश्चहव्यवासिता भूतेशंवीव्रमुद्धृत्यततो 
न्यानिसमुद्धरेत् जगद्बीजंतुलांमोद्यांसमुद्धत्ययथाक्रमान् पराबीजंततोदद्याद्वि 
द्येयंकामपूजिता क्रोधेशःककारःवाग्भवःएकारःकीर्तिःईकारःककुद्वजोल-
कारःपरामायाबीजं तेनकेईलह्रींप्रथमकूटोभवति प्राणेशोहकारःमहजः 
सकारःशांतिःककारःकूटोहकारःहव्यवासितालकारःभूतेशबीजंमाधाबी 
जं तेन हसकहह्रींइतिद्वितीयकूटःजगद्बीजं सकारः तुलाककारः मोघाल-
कारः पराबीजंमायाबीजं तेनसकलह्रींइतितृतीयकूटः एषाविद्यामहेशानिउ
क्ताबीजत्रयात्मिका कामराजेतिविख्यातात्रैलोक्येचापिदुर्लभा प्रकारांतरमाह 
चक्रीतिंर्षशगोविंदशक्राकाशाग्निबिदवः सनादवामनेत्राढ्येवाग्भवःकल्पपाद 
पःशिवबीजंत्रिधाकृत्वासृष्टिस्थितिलयक्रमैः आद्याधःशुक्रमदनौशक्रवर्णस्थि

पृ० १६९अ) तेरधःलयाधोग्निस्त्रिमूर्तीदुनादाढाःकामराजकःशुक्रचक्रींद्रगगनवह्नींदुनादवर्ण 
कैःशक्तिबीजंसयुद्दिष्टंमंत्रंबीजंत्रयात्मकम् चक्रीककारःतिंढीएकारःगोविंद 
ईकारःशक्रोलाकारःआकाशोहकारःअग्निःरेफःबिंदुःअनुस्वारःसनाद्येनादयुक्तः
अर्धचंद्रयुक्तः वामनेत्राढ्यःवामनेत्रःईकारस्तद्युक्तःतेनकेईलह्रीइतिवाग्भव 
बीजंभवति शिवबीजंहकारःसृष्टिस्थितिलयक्रमैस्त्रिधाकृत्वैति उपरिअधःक्र
मेपाहकारंत्रिपुस्थानेषुविलिख्य प्रथमहकारस्याधःशुक्रमदनौसकारकका 
रौदेयौ स्थितिरूपस्यद्विजीयस्याधःशक्रवर्णांलकारोदेयःतदंतेभुवनेशीबीज 
देयं तेनहसकलहह्रींइतिकामराजबीजोभतिशुक्रःसकारःचक्रीककारःइंद्रो 
लकारः गगनोहकारःवह्निःरेफःइंदुरनुस्वारःनादोर्धचंद्रःतेनसकलह्रींइति 
शक्तिबीजोंभवति एतेषाबीजत्रयाणांपृथक्यथक्ध्यानमाह वाग्भवबीजस्य 
फलमुखेनध्यानमाह यस्यध्यानाज्जपाद्वामुखकुहरलसहद्गद्यपद्मप्रबंधाच्छंदोलं 
कारतर्कागमविषदमतिर्जायतेवाङ्मतिश्चत्रिस्थानेजननस्थितिक्षयतयातत्रैबबी 
जत्रयंसृष्टेःस्पष्टेमिधोपिशक्तिमदनावैंद्रंतुबीजंस्थितेःसंहारस्यतथानलस्तदनस्वं 
चंद्रस्त्रिमूतींधनीरक्रंध्यायतिकामराजकमिदंयस्तवश्यंजगत् सोमंकामश्चशक्रःपशुपतिरनलोवैष्णवीशून्यचंद्रौनादः 

पृ० १६९ब) शब्दाख्यबीजंतदिदंमभिलसत्क्षीरकुंदेंदुगौरम् योध्यायत्येतदंतर्भवतिहिनिस्वि
लाखेवरीदिव्यसिद्धिर्देव्यालोकैकत्रादपहरतिविर्षयानिकैवल्यातांसः इतिबी
जत्रयाणांध्यानम् प्रकारांतरेमाह कामराजंप्रवक्ष्याक्रमनिर्णयदेशितम् माद 
नंशक्तिरांशानिदेवराजस्ततोपरः अग्न्ययार्धचंद्रवामाक्षीवाग्भवःपरिकीर्तितः 
शून्योभृगुर्दिवानाथोगगनंगोत्रभृद्धरःरेफाक्रांतश्चतुर्थेदुःकामराजुदाहृतः
हृद्यंप्रजापतिःशक्रोमहामायाततःपरम् शक्तिबीजमिदंप्रोक्रंपूर्वाम्नायंतुशां 
भवम् कीलितेयंमहाविद्यासर्वकार्यार्थशालिनी कीलितंकामराजस्ययोजाना-
तिसपंडितः अस्यार्थमाह मादनंककारःशक्तिःऐकारःइशानीईकारःदेवराजो 
लकारःहरोहकारःअग्निःरेफःअर्धअर्धचंद्रःतादित्यर्थः चंद्रोबिंदुःवामाक्षीईका 
रःतेनकेईलह्रींइतिवाग्भवबीजोभवति शून्योहकारःभृगुःसकारःदिवाना-
थःककारः गगनंहकारःगोत्रभित्लकारःहरोहकारःरेफाक्रांतोरेफयुक्रःचतु 
र्थःचतुर्थस्वरीकारयुक्रःइद्रंदुनुस्वारःतद्युक्रःतेनहसकहलह्रीं इतिकामराजबी
जोभवति हृद्यंसकारः प्रजापतिःककारः शक्रोलकारःमहामायाह्रीं एतेन सक
लंह्रीइतिशक्तिबीजोभवति ककारादिर्यदामंत्रःपूर्वाम्नायस्तदास्मतःज्ञेयोहिकीलि 

पृ० १७०अ) तःशुद्धःसिद्धिदोनहिभूतले कीलितंकथितंभद्रमेनत्तफलवर्जितम् वामनेत्रा 
दिकंयत्तुतदेवमंत्रमुत्तमम् अकीलितंमहामंत्रंज्ञातव्यंहितमूचकम् वामनेत्री 
कारः पंचाशदोषमध्येकीलितंच्यैकदूषणम् उद्धताकीलिताविद्यानिष्कीला 
कथ्यतेशृणु वामाक्षीविजयाभानुःमहस्राक्षोवियत्क्रमात् जातवेदाश्चवामाक्षी 
विंदुयुक्तस्तुवाग्भवः शिवात्मासहजात्माचमहाकालीमहेश्वरः आखंडलोम 
हामायातत्परौभृगुभास्करौ मांस्यत्माभुवनेथानीशिवेनकथितापुरा निष्की-
लितामहाविद्याप्रोक्तासर्वार्थसिद्धिदा सवीर्यासिद्धिदाविद्यावैलोक्यवशकारि 
णी वामाक्षीईकारःविजयाएकारःभानुःककारः सहस्वाक्षोलकारःवियथ 
कारः जातवेदोवामाक्षिबिंदुयुक्तः रेफःईकारानुस्वारयुक्तःह्रींइत्यर्थःजोतवे 
दाःरेफःवामाक्षीईकारःबिंदुयुक्तःअनुस्वारयुक्तःनेनीएकलह्रींइतिवाग्भव 
बीजोधवति शिवात्माशिवोहकारःसहजात्मासकारःमहाकालीककारःमहेश्व
रोहकारःआखंडलोलकारःमहामायाह्रींतेनहकंलह्रींकामराजबीजोभवतिभृगु 
भास्करौसकारककारौमांसात्मालकारःभुवनेशानीह्रींएतेनसकलह्रींइतिशक्तिबी
जोभवति ईएकलह्रींहसकहलह्रींसकलह्रींएवंविधंमनुंप्राथजपेल्लक्षंसमाहितःइंद्रोषींद्रपदंप्राप्यांतेदवीमवाप्नुयातेतन्मंत्रसमाश्रित्यवृतांतंपूर्कालिकम् 

पृ० १७०ब) शिवशक्रोस्तुसंवादमितिहासंपुराननम् द्विजधातृशिवानांचयद्वृतांतंवनेपुरा
तत्सर्वंकथयाम्यत्रसमासेनयथाक्रमात् व्राह्मणोमूर्खेकोहिदुःखितोविवर 
द्बहिःकदाचिदेकःसन्न्यासीतंददर्शद्विजंकृशम् दृष्ठाजिज्ञासयामासवार्तांतस्मै
द्विजायवकस्त्वंकतःसमायानःकोवात्वंकथंयस्वमे तच्छत्वातंनमस्कृत्यब्राह्म
णस्तमुवाचह ब्राह्मणोहंमहादुःखीकमलाकरसंज्ञकःश्रुत्वाविप्रस्यतद्वाक्यं 
तस्मैदत्त्वाशिषंयति उवाचैनंहितंवाक्यंमधुरंतंद्विजंप्रति तवदुःखविनाशायहि 
तोपायेशृणुद्विज मंत्रैकंकथयामित्वांस्नांनंकुरुविधानतः विधिवत्स्नानमाचर्यय 
तत्क्षणात्सद्विजोत्तमःपद्मपत्रेजलंकृत्वापद्मपुष्पेणचार्चयत् यथाविधिविधा 
नेनमुरुणाकथितोमनुः यताहारेणभोःशिष्यपर्वतेपुण्यतीर्थके कृत्वातत्रपुर
श्चर्यामैश्वर्येतेभविष्यति भूपतिर्भूतलेभूत्वाचांतेस्वर्गंगमिष्यसि इत्याज्ञप्यचशि 
ष्यायस्वस्थानंगतोगुरुःकृत्वाहृदिगुरोर्वाक्यंलक्षसंख्यंजपेन्मनुम् अनेकत्काल
पर्यतंनानातीर्थेषुसद्विजःनलव्धावांछितंकार्यमभवद्दुःखमानसः ततौधर्मंति 
रस्कृत्यमंत्रतत्रंविशेषतः सन्दिदृक्षुर्विधातारंगहनंवनमाविशत् विधातरिवधं 
कृत्वाप्राणत्यागोद्यतस्ततः ददर्शग्रेसरस्तत्रविपुलंनीरसंयुतम् श्रांतस्तत्रैवसुष्वा 

पृ० १७१अ)पदुःखितःक्षट्तृषान्वितःव्राह्मणंरूपमास्थायधातापप्रच्छतंद्विजम् कस्त्वंसुप्तोसिवि 
पिनेकथमत्रगनिस्तवश्रुत्वावाक्यंततोविप्रुवाचविनयान्वितः देवोवामानुमोर-
क्षःकिंमांपृच्छसिसांप्रतम् श्रुत्वाविप्रस्यतद्वाक्यंव्राह्मणोहंवदेदिति तवदुःखंवि 
लोक्याथत्वांद्रष्टुमागतःस्वयम् श्रुत्वातद्ववनंविप्रःसर्वेतस्यन्यवेदयेत् विप्रोहंदुः
खभागीचपुत्रदारविवर्जितः विधातरिवधंदत्त्वाप्राणत्यागोद्यातोह्यहम् कि-
मर्थंदुःखितस्त्वंहिविधातस्विधंकथम् कथंवागमनंचान्नतत्सर्वंकथयस्वमे 
श्रुत्वातद्वघनंविप्रस्तमुवाचरुषान्वितःयदर्थंवाविपिनेह्यागतोह्यहम् निध-
नंममचैवात्रवधंचैवविधातरि श्रुत्वातद्वचनंब्रह्ममिष्टुरंविषभाषणम् भीति 
युक्तश्चकैलासौजगामशिवसन्निधौ नमस्कृत्यविधानेनशिवंस्तोतुंसमुद्यतः 
शंभेभशिवशिवाकांतशर्वश्रीकंठगोयते भवभीमभवानीशमहादेवनमो 
स्तुते श्रुत्वोवाचशिवःस्तोत्रंकथमागमनंतव व्रह्मातद्वचनंश्रुत्वातस्मैदुःखं 
न्यवेदयेत् मयिदत्वावधंविप्रेकस्तुविपिनांतरे तस्मैवरप्रदानायागतो 
हंतवांतिके सर्वंज्ञात्वातेमसाकंविप्रपार्श्वेशिवः स्वयम् उवाचपरयाभक्र्या
कथमात्मवदंकुरु कथयस्वममाग्रेतुतस्योपायंवदामिते राम || 

पृ० १७१ब) उत्थायसशिवस्याशुमंत्रकीलनकारकम् कथयामासतंमंत्रंगृहीत्वापीठवर्यके ज 
पःकृतश्चनोकार्यंकिमर्थंनोभवेद्वद श्रुत्वातद्वचनंदेवोदुष्टमंत्रस्यकारणम् कथ 
यामासतच्छत्वायदिजानासिमेवद आयंसिद्धमंत्रस्यतत्रोवाचमहेश्वरःविप्रायास्मैशु
द्धमंत्रंदत्तवांस्तुसरस्तटे लब्धामंत्रवरंविप्रोजप्लालक्षंमनूत्तमम् शुद्धमंत्रप्रभावेश-
प्रत्यक्षाचंडिकाभवत् दृष्टादेवींततोविप्रोनमस्कृत्यंसमाहितः वरंगृह्यणविप्रत्वं 
मनसावांछितंजव वरंवव्रेततोविप्रोमानसंवांहितंतुयत् ततोलब्धावरंविप्रोरा 
जाभूदवनीतले मुक्तिदेवावसानेनुसायुज्यंतस्युचाभवत् इतितेकथितंसर्वंकीलि
तोद्धरणंमया जप्त्वाशुद्धमनुंमंत्रीभक्तिंमुक्तिंचविदंति क्रमनिर्णयतिर्दिष्टंकीलि 
तोद्धरणंमया कथितंकामराजस्यत्र्यैलोक्यस्यापिदुर्लभम् वक्ष्येद्वादशभेदांश्च
ज्ञानार्णवसमीरितान् महात्रिपुरसुंदययाःसर्वकामफलप्रदान् कामोपासित 
विद्यांचलोपामुद्रांतथैवच मनुपूजितविद्यांचविद्यांचंद्रप्रपूजिताम् कुवेरपूजि 
तांविद्यांतथागस्त्यप्रपूजिताम् नंद्याराधितविद्यांचतथाचेंद्रप्रपूजिताम् सूर्याराधि
तांविद्यांचविद्यांशंकरपूजिताम् विष्णुपूजितविद्यांचदुर्वासःपूजितांतथा कामरा 
जक्रुमेणैवकथवाम्यत्रसंग्रहे ज्ञानार्णवोकृंवक्ष्यामिमेरुरूपंसुदुर्लभम् यन्नात्रिपु 

पृ० १७२अ) रसुंदययावहमंत्राभवंतिहि भूमिश्चंद्रःशिवोमायाशक्तिःकृष्णाध्वमादनम् अर्ध 
चंद्रश्चबिंदुश्चनवार्णोमेरुरुच्यते एतेनलसहीएरकिइतिनवाणोत्मकोमेरुरुच्यते 
महात्रिपुरसुंदर्ययामंत्रामेरुममुद्भनाः लकारात्पृथिवीदेवीसशैलवनकानना पं 
चाशत्पीठसंपन्नासर्वतीर्थमयीपरा सर्वगंगामयीसर्वक्षेत्रस्थानमयीशिवे १ स 
काराचंद्रतारादिग्रहादेवस्तरूपिणी २ हकाराच्छिवसंयोगाद्व्योममंडलसंस्थिता३ 
इंकाराद्विश्चकर्त्रीयंमायातुर्यात्मिकाप्रिये ४ एकाराद्वैष्णवीशक्तिर्विश्चपालनत 
त्परा ५ रकारात्तेजसायुक्तापरंज्योतिःस्वरूपिणी द्व(६) ककारात्कामदाकामरूपिणीस्फु 
रदव्युया ७ अर्धचंद्रेणदेवेशिविश्वयोनिरितीरिता ८ विंदुनाशिवरूपेणशून्यरूपे 
णसाक्षिणी ९ अनयासहसर्वत्रव्याप्तिनिश्चलतात्मना एतेनमंत्रयंत्रयोरभेदत्वं
सूचितं एवंपरंव्रह्मरूपेमेरुणांतेनसुंदरि एभिर्नवात्मकैर्वर्णैर्जायतेत्रिपुरा 
मनुः अन्यथासैनसंपत्तिर्नास्त्येवसुदरीमनोः श्रीचक्रमपिदेवेशिमेरुरूपं 
नसंशयः लकारात्प्रृथिवीबीजंतेनभूविबमुच्यते सकारश्चंद्रमाभद्रे 
कलाषोडशकात्मकः तस्मात्वोडशपत्रंतुहकारःशिवुच्यते अष्टमू-
र्तिःसदाभद्रेतस्माद्वसुदलंभवेत् ३

पृ० १७२ब) ईकारस्तुमहामायाभुवनानिचतुर्दश पालयंतीपरानस्माच्छक्रकौणंभवेत्प्रिये ४ 
शक्तिरैकादशस्थानेस्थित्वासूतेजगत्त्रयम् विश्वयोनिरितिख्यातासाविष्णुर्दशरूपकः ५
रकारात्परमेशान्याश्चक्रंव्याप्यविजृंभने दशकोणपरातस्माद्रकाराज्ज्योतिरव्यया क 
लादशान्वितोवह्निर्दशकोणप्रवर्तकः वितृभतेतिष्टति ६ ककारान्मादनंदेवेशि 
शिशिवंचाष्टस्वरूपकम् योनिरम्यंददाचक्रेवसुयोन्यंकिनंभवेत् ७ अर्धमात्रागुणा 
न्सूनेनादरूपासुरेश्वरि ८ त्रिकोणरूपायोनिस्तुविंदुनाबैंदवंभवेत् कामेश्वरस्वरूपं 
तुविश्वाधारस्वरूपकम् श्रीचक्रुंतुवरारोहेश्रीविद्यावर्णसंभवम् ९ ततस्तुप्राड्व**खासी 
नंश्चक्रराजंसमुद्धरेत् शुद्धिभूमितलेसुगंधिदशदिक्प्रोत्फुल्लपद्मान्विते पद्देहेमम 
येथवापिरजतेताप्रेथवादर्पणे कस्तूरीवुसृणेंदुचंदनसैःश्रीचक्रलिखेत् एतेन 
ऊर्धरेखायंत्रमपिपरास्तंभानाभावादितिकश्चित्तत्र भूप्रदेशेसमेरम्येसिंदूरजसापिवा 
कुंकमस्यरजोभिश्चभूमौवक्रंसमालिखेत् ऋजुरेखंनेत्ररम्यंसंधिभेदंसमृजु उत्तरा-
शामुखोदेवियदाचक्रंसमुद्वरेत् उत्तराशातदादेविपूर्वाशैवनसंशयः ईशानकोणं 
देवेशितदाग्रेयमुदीरयेत् पश्चिमाभिमुखोदेवियदाचक्रंसमुद्धरेत् पश्चिमाशानदाज्ञे 
यापूर्वशैवनसंशयः वायुकोणंतदाग्रेयमीशानंराक्षसंभवेत् इत्यलंविस्तरेण सकला 

पृ० १७३अ) भुवनेशानीकामेशीबीजमुत्त्वमम् अस्यार्थःसपादपूरणेकलास्वरूपं भुवनेशानींह्रीं
तेनकलह्रींइतिकामेशीबीजोभवति अनेनसकलाविद्याःकथयामिविशेषतःअने
नकामेशीवीजत्रयरूपमंत्रेणसकलाविद्याश्रीमहात्रिपुरसुंदर्ययाइतिशेषःशक्त्यंतस्तु
र्यवर्णोयंकलमध्येसुलोवनेवाग्भवंपंचवर्णाढ्यं शक्तिःएकारःतुर्यिंकारःतौककारल 
कारयोर्मध्येलिखनीयौ ततोमायाबीजंतेनकेईलंतस्तुर्यवर्णोयंकलमध्येसुलोव 
ने वाग्भवंपंचवर्णाढ्यंशक्तिःएकारःतुर्यंईकारःतौककारलकारयोर्मध्ये(उक्तंचतुःश 
न्यां पादंनंतदधःशक्तिस्तदंतेबिंदुमालिनी ऐद्रचभुवनशानीबीजंतद्वाग्यवंभवेत्) 
कामराजमथोच्यते मादनंशिवचंद्राद्यशिवांतंनीललोवने कामराजमिरंभद्रेषद्व 
र्णंसर्वमोहनम् मादनंककारःशिवोहकारःचंद्रःसकारःतेनककारस्यादौह 
कारसकारौदेयौ शिवांतमिति शिवोहकारः सकारस्यांतेदेयः तेन 
हसकलह्रींइतिषद्वर्णाढ्यः कामराजबीजोभवति शक्लिबीजंवरारोहे
चंद्राद्यंसर्वसिद्धिदम् चतुरक्षररूपंतुत्र्यक्षरात्रिपुराभवेत् चंद्राद्यमिति चंद्रः
सकारककारस्यादौदेयः तेनचसकलह्रींइतिचतुवर्णाढ्यःशक्तिवीजो 
भवति त्र्यक्षरात्रिकूयत्मिका भवेद्देवभयीदेवीसर्वदेवमयीसदा || 

पृ० १७३ब) सवेसाज्ञिमयीविद्यासर्वतीर्थमयीशुभा सर्ववेदमयीसंवित्सर्वज्ञानस्वरूपिणी एता 
मुपास्यपूर्वंकामःसर्वांगसुंदरःअतःकामराजेयंत्रिषुलोकेषुविश्रुता कामराजा 
ख्यविद्यायाःशक्तितुर्यंचसुंदरि हित्वामुखेशिवेंदुभ्यांलोपापुद्राप्रकाशिता एवंचा 
दिबीजेएकारीकारितिस्वरद्वयंत्यक्ताककारात्पूर्वंहकारसकारौदेयो तेनहसक-
लह्रींइतिप्रथमवीजं शेषबीजद्वयंप्राग्वदिति तदुक्तं शिवःशक्तिःकामःक्षितिरथ 
रविःशीतकिरणःस्मरोहंसःशक्रस्तदनुचयरामारहरयः अमीहृल्लेखाभिस्तिसृभि- 
रवसानेषुघटिताभजंतेवर्णस्तेतवजननितामावयवनाम् शिवोहकारः शक्तिः 
सकारःकामःककारः क्षितिर्लकारःएतेनकहसकलितिभवति रविर्हकारः
शीक्षकिरणःसकारःस्मरःककारः हृसोहकारःशक्तोलकारः हसकहलितिभ 
वति परासकारःमारःककारःहरिर्लकारःतेनसकलितिभवति इतिबीजत्रयं 
अंतेमारबीजयुक्तंकुर्यादित्यर्थः मनुपूजितामाह कामराजाख्यविद्यायावाग्भवे 
नवरानने विद्योद्धारंप्रवक्ष्यामिशक्तिमादनमद्यगम् शिवंकुर्याद्वाग्भवेतुशिवा-
द्यंकामराजकम् चंद्राद्यंतुतृतीयंस्याद्विद्येषयनुपूजिता शक्लीति शक्तिःएकारः 
मादनंककारः शिवोहकारःतेनप्रथमवीजे एकारककारयोर्मध्येहकारदंद्यात् 

पृ० १७४अ) तेनकहेईलह्रींषद्वर्णात्मकवाग्भववीजोभवति शिवाद्यंकामराजकमितिशिवोह 
कारःमध्यबीजेककारस्यार्दोदेयः तेनहकेईलह्रींइतिषद्वर्णात्मककामराजवीजो 
भवति चंद्राद्यंतुतृतीयंस्यादिति चंद्रःसकारःतृतीयबीजेककारस्यादौदेयःतेनस 
केईलह्रींइतिशक्तिबीजोभवति विद्येयंमनुपूजिता चंडाराधितमाह सहाद्यंवाग्भ 
वंदेविचंद्राद्यंशिवमध्यमम् मादनंकामराजंतुशक्तिबीजंहसाननम् सहाद्यमि 
ति सःस्वरूपंच एतेनकामराजविद्यायाःवाग्भवकूटस्यादौसकारहकारौदेयौ त 
नेसहकेईलह्रींइतिसप्तवर्णात्मकोवाग्भवबीजोभवति चंद्राद्यंशिवमध्यंगमा 
दनमिति चंद्रःसकारःशिवोहकारःमादनंहकारःनेनद्वितीयबीजेककारस्यादौ 
सकारोदेयःशिवमध्यगंमादवमिति हकारयोर्मध्येककारोदेयः तेनसहक 
हेईलह्रीइत्यष्टवर्णात्मकःकामराजबीजोभवति शक्तिबीजंहसाननमि 
ति हसानवं हकारसकारस्वरूपं तेनतृतीयबीजेहकारौककारस्यादौदे 
यौ तेनहसकेईलह्रींइतिसप्तावर्णात्माकः शक्तिबीजोभवति चंद्राराधि 
तविद्येयं कुवेरोपासितामाह महाद्यंवाग्भवंविद्धिशिवाद्यंसहमध्यग
म् मादनंकामराजेतुतार्तीयंशृणुपार्वति 

पृ० १७४ब) सहाद्यंशक्तिबीजंतुकुवेरेणप्रपूजिता कामराजविद्यायाःप्रथमवीजेककारस्योपरिह
कारसकारौदेयौ तेनहसकेईलह्रींसप्तवणांत्मकोवाग्भववीजोभवति शिवोह 
कारःसःस्वरूपं हःस्वरूपंचमादनंककारःमध्यबीजेआदौहकारोदेयः तुदंतेसका 
ररकारोयोर्मध्येककारोदेयः तेनहसकहेईलह्रींइत्यष्टवर्णात्मकःकामराजबी 
जोभवति तृतीयाबीजोककारस्यादौवसकारहकारदौदेर्यौ तेनसहकेईलह्रींइति 
सप्तवर्णात्मकःशक्तिबीजोभवति कुवेरोपासितुविद्येयंभोगमोक्षप्रदायिन अगस्त्य 
पूजितामाह कामराजाख्यविद्यायास्तार्तीयंशृणुपार्वति शक्तिबीजंसहाद्यंस्याद्विद्या 
गस्त्यप्रपूजिता कामराजविद्यायाःप्रथमवीजंद्वितीयबीजंपूर्ववत् तृतीयबीजे 
सकारोपरिसकारहकारौदेयौ तेनसहसकलंह्रींइतिषद्वर्णात्मकःशक्तिबीजोभ 
भवति अगस्त्यपूजितविद्येयंभोगमोक्षप्रदायिनी नंदिपूजितामाह कामराजा 
ख्यविद्यायावाग्भवेमादनंत्यज चंद्रंतत्रैवसंयोज्यकामराजेततःपरम् हित्वाचंद्रं 
मुखेकुर्याद्विद्येयंनंदिपूजितामादनंककारः चंद्रेसकारःतथाकामराजविद्यायाः 
प्रथमबीजस्यादिस्थितककारंज्यल्कातत्रककारस्थानेसकारोदेयः तेनसेईलह्रीं 
इतिपंचवर्णाढ्योवाग्भवबीजोभवति कामराजेततःपरमिति चंद्रंसकारःतेनहका 

पृ० १७५अ) स्यांतेस्थितःसकायेहकारादौदेयः तेनसहकहलह्रींइतिषद्वर्णात्मकःकामराजबीजोभ 
वति शक्तिबीजःप्रागृत् नंदिपूजितविद्येयंसर्वसिद्धिप्रदायिजी इद्रांराधितामाह काम 
राजाख्यविद्यायाहित्वाभूमिंतृतीयके शक्तिबीजेस्थितांदेविचंद्राधःकुरुतत्रच इंद्रा 
राधिनविद्येयंभुक्तिमुक्तिफलप्रदाकामराजाख्यविद्यायाःप्रथमबीजंद्वितीयबीजंच 
प्राग्वत् भूमिर्लकारःचंद्रःसकारःतेनतृतीयबीजेककारस्याधः स्थिलोलकारः
सकारककारयोर्मध्येदेयः तेनचतुर्वर्णात्मकःसलकह्रींइतिचचतुर्वर्णात्मकः
शक्तिवीजोभवति इंद्राराधितविद्येयंभुक्तिमुक्तिफलप्रदा सूर्यपूजितामाह लोपा 
मुद्राख्यविद्यायांद्वितीयांयांमहेश्वरि कामराघ्रेभृगुंहित्वामुखेकुर्यात्तदैवच शिवंवि 
नाचतुर्वर्णंतार्तीयेसकगःशिवः एषाविद्यावरारोहेत्रिपुरासूर्यपूजिता लो-
पामुद्राविद्यायाः प्रथमबीजःप्राग्वन् भृगुःसकारः कामराजेद्वितीयबीजेहका 
रस्याधःस्थितःसकारोहकारादोदेयः शिवंविनाचतुर्वणंशिवोहकाः कका 
रस्याधःस्थितोहकारोदूरीकर्तव्यःतेनसहकलह्रींइतिपंचवर्णाढ्यःकामराजर्व्याजो 
भवति तार्तीयेतृतीयवीजेसकगःशिविति शिवोहकारः हकारोपरिसका-
रककारोदेयौ तेनसकहलह्रींइतिपंचवर्णाढ्यःशक्तिबीजोभवति || 

पृ० १७५ब) सूर्यप्तजितविद्येयंवांछितार्थप्रदायिनी तथाचोक्तंचंद्रपीठे शिवोभृगुःकामधरा 
परापरार्वसहकलान्परा जीवकामेशलपरासौरीसर्वसमृद्धिद्रा शिवोहकारः भृगु 
सकारःकामःककारःधरालकारःपराह्रीं तेनहसकलह्रींइतिपंचवर्णाताक 
वाग्भवबीजाभवति सहकलस्वरूपं तस्मात्पराहींतने सकलह्रींइतिपंचवर्णात्म 
कःकामराजबीजोभवति जीवःशकारःकामःककारःईसोहकारःलःस्वरूपंप 
राह्रींतेनसकहलह्रींइतिंपंचवर्णात्मकशक्तिबीजोभवति सूर्यपूजितविद्येयं स 
र्वृद्विप्रदायिनी शृणुदेविप्रवक्ष्यामिचतुःकूपंचशांकरीम् लोपामुद्रांद्वितीयांतु
विलिख्यसुरवंटिते पुनर्विलिख्यतामेवचतुर्थेपंचमेस्थिताम् हित्वातुभुवनेशा 
नीमेकोच्छरेणचोच्चरेत् चतुष्कटामहाविद्याशंकरेणप्रपूजिता अस्थार्थःलोपासु 
द्रांविलिख्यपुनर्द्वितीयांद्विवारंतामेवलोपामुद्रामेवविलिख्यपंचमकूटैःस्थितां 
भुवनेशानींह्रीबीजंहित्वादूरीकृत्येकोच्चारेणचोच्चरेदित्यन्वयःपूर्वंकूटमुच्चार्य 
शंभुःशशांकमदनेंद्रमहेशचंद्रकंदर्पहंसवसुधाविधुस्मरशक्रमाया इत्युच्चारण 
क्रमः तथाच कूटत्रयंपृथगुच्चार्यद्वितीयकूटत्रयमेकदैवोच्चरेदित्यन्वयः एतेन 
हसकलह्रींहसकलहस्रींसकलह्रींहसकलहसकलहसकलह्रीं इतिचतुःकू 

पृ० १७६अ) टात्मिकाभवति शंकरोपासितविद्येयंसर्वसम्पत्प्रदायिनी षट्कूटांवेष्णवीमाह लो 
पामुद्रांपुनर्देविविलिखत्तदनंतरम् नंदिकेश्वरविद्यांच षट्कूटावैष्णवीभवेत् अ 
स्यार्थः आदौलोपामुद्रांविलिख्यतत्पश्चान्नंदिकेश्वरविद्यांविलिखेत् तेनहसकल 
ह्रींसकलह्रींसकलह्रींसेईलह्रींसहकलह्रींसकलह्री इतिषट्कूटावेष्णवीभव 
ति दुर्वासश्वाधितामाह दुर्वाससायुरादेविनिष्कलापूजितापरा कामराजाख्यवि 
द्यायास्त्रिकूटेतुवरानने यास्थिराभुवनेशानीद्विधाकुरुमहेश्वरी बिंदुहीनानाद-
हीनादुर्वासःपूजिताभवेत् अस्थाथःकामराजविद्यायाः त्रयाणांबीजानामंते 
स्थितानिह्रींइतिबीजानिद्विधाकूत्वाविंदुहीनांनादहीनांभुवनेशानींद्विविधाकुरु 
महेश्वरि हकाररेफयोरसंयोगेनोच्चारयेत् तेन केईलहरीहसकलहरी सक 
लहरी दुर्वासाराधतविद्येयंभोगमोक्षप्रदायिनी १ एभिद्वोदशसंख्याकैर्मंत्रैस्तुरवं 
दिते द्वादशांतेस्थितादेवीपरंव्रह्मस्वरूपिणी राज्ञीयंसर्वविद्यानांसर्वाम्नायैस्तुपूजि 
ता सर्वागममहामंत्रंवंटिताशिवपूजितासर्वयोगैर्नताविद्याकेवलाब्रह्मपूपिणीं 
एवंविधामहाविद्यामहात्रिपुरसुंदरी इयमेवमहादेवीत्रिकृत्यपरमेश्वरीवक्तुंनशकाते 
सर्वैब्रह्मविष्णाद्रिभिःपरा चाचाचमनसाबुद्ध्यादेवेक्तुंनशक्यते मनसैवमहादेवींस्मृत्वाहंतुसदाशिवःइतिद्वादशभेदांश्चज्ञानार्णवसमीरितान् 

पृ० १७६ब) कथितान्ग्रंथिवेयैषप्रसिद्धात्सर्वसिद्धिदान् भेदानन्यात् प्रवक्ष्यामिशृणुदेवंद्रवं 
दिते चंद्रांतंवारुणांतंशक्रादिसहितंपृथक् वामाक्षिबिंदुनादाढ्यंविश्वमातृक 
लान्वितम् विद्यादौयोजयेद्देविसाक्षाऽजाग्रत्स्वरूपिवीम् त्रिकूटाःसकलाभद्रेपंच 
कूटाभवंतिहि वेष्णवीवसुकूटास्यात्षट्कूटा शांकरीभवेत् केवलत्वेजाग्रत्स्यात् 
पंचकूटातुशांकरी चंद्रांतंहकारःवारुणांतंशकारःराकादिसहितंपृथगिति शक्रो 
रेफेथपृथक् तत्सहितंतेनहकारोरेफयुक्तःशकारोरेफयुक्तंःवामाक्षीकारःबिंदु 
रनुस्वारः नादोर्धचंद्रःतद्युक्तंतेनह्रींश्रींइतिबीव्रद्वयंभवति इतिबीजद्वयंयदिविद्या-
दौदीयते तदात्रिकूटाःसकलाःपंचकूटाभवंति षट्कूटावैष्णवीवसुकूटास्याच्च 
तष्कूटाशांकरीषट्कूपस्यात् ह्रीश्रींकेईलह्रींहसकलह्रींसकलह्रींइत्यादिबोद्व 
व्यम् वसुकूटावैष्णवीयथा ह्रीश्रींहसकलह्रीहसकलह्रींसकलह्रीसीलह्रींसह 
कहलहीसकलह्रीषट्कूयशांकरीयथा ह्रींश्रीहसकलह्रींहसकहह्रींसकलह्रीं 
हसकलहसकलसकलह्रीं इत्येकोभदःतद्वीजद्वयमध्ये यद्यकंबीजंविद्यादौदी 
यते तदात्रिकूटाःसकलाश्चतुष्कूटाभवंति चतुष्कूटाशांकरीपंचकूटाभवंति षट् 
कूयवैष्णवीसप्तकूटाभवति तदेवविवृणोमि चतुष्कूटायथा ह्रींकेईलह्रींहसक 

पृ० १७७अ) हलह्रींसकलह्रींइत्यादिबोदुव्यम् पंचकूटाशांकरीयथा ह्रींहसकलह्रींहसकहल 
ह्रींसकलह्रींहसकलहसकहलसकलह्रींइतिपंत्रः सप्तकूटावैष्णवीयथाह्रीहसक 
लह्रींहसकहलह्रींसकलह्रींहसकलहसकहलसकलितिमंत्रः सप्तकूटावैष्णवी 
यथा द्वींहसकलह्रींहसकहलह्रींसकलंह्रीसेईलह्रींसकहलह्रीसकलह्रींइ-
तिमंत्रःइतिभेदद्वयम् वेदादिमंडितादेवीशिवशक्तिमयीतदा तदाभेदास्तुषट्कूटाः 
सकलाःपरमेश्वरि त्रिकूटाइतिशेषःवेदादिःप्रणवःवैष्णवीनवकूटास्यात्सप्तकूप 
शांकरी अस्यार्थः तद्वीजद्वयस्यादौ प्रणवंदत्त्वा ओंह्रींश्रींइतित्रयंयदिविद्यादौगाते 
तदात्रिकूटाःसकलाःषट्कूटाभवंति षट्कूटावैष्णवीनवकूटास्यात् चतुक्कूटाशां 
करीनवकूटास्यात् तदेवविवृणोमि षट्कूययथा ओंह्रींश्रींइतिबीजद्वयंयदिविद्या-
दौगीयते तदात्रिकूटाःसकलाःषट्कूभवं केईलह्रींहसकलह्रींसकलह्रीं 
इतिमंत्रः इत्यादिबोद्ववाम् नवकूटावैष्णवीयथा ओंह्रींश्रींहसकलह्रींहसकहल 
ह्रींसकलह्रींसेईलह्रींसहकलह्रीसकलह्रींइतिमंत्रःसप्तकूटाशांकरीयथा
ओंह्रीश्रींहसकलह्रींहसकहलह्रींहसकहहसकहलसकलह्रींइतिमंत्रः इति 
भेदत्रयम् अन्येचबहवोभेदास्तेविस्तरभपादलसंरवुपादानाच्चनविशेषतः 

पृ० १७७ब) अतेवतंत्राणांपरस्परविरोधोपिनाशंकनीयःमंत्राणांबहुशोभदादिति इदानींसंप्र
प्रवक्ष्यामिमहाविद्यांचषोडशीम् यस्याःस्यरणमात्रेणशिवोभवतिमानवःशठत्वेयो 
जपेद्विद्यांपोडशार्णांसुंदरीम् योगिनीनांभवेद्भक्ष्यःश्रीगुरोःकृपयाविना राज्ञेराज्ञा 
प्रदायापिपुत्रायप्राणदायवा देवातुषोडशीविद्यानान्येभ्यश्चकदाचन देयंतुसर्वसा
म्राज्यंस्त्रीपुत्रादितथैवच शिरोपिप्राणसहितंनदेयाषोडशीकरी अपिदेशपरित्या
गःशिरसोवापिकीर्तनम् अपिपुत्रशिरोदेयंनदेयाषोडशाक्षरी नानातंत्रेयुयावि-
द्या उच्चारसहितासदा उच्चाररहितंवष्णुश्रीविद्याषोडशाक्षरी साक्षरापिचसाविद्या 
तथापिचनिरक्षरा व्यक्तिभेदेयथाकाशंभिन्नरूपंप्रतीयते तद्वन्निरक्षरंद्रव्यमक्षरैर 
पिसंयुतम् जवाविलिख्यमंत्रंतुमंत्रमेनंसमुद्वरत् भोगदांमोक्षदांविद्यांश्रीविद्यांषो 
डशाक्षरीम् विनागुरूपदेशेनषोडशींयोजपेद्वुधःसभवेद्योगिनीभक्ष्यःशिवशा
पयुतोपिसः चतुर्विधप्रकारेणकथ्यतेषोडशीपरा त्रैलोक्यदुर्लभांविद्यांजगद्वं
द्यांचषोडशीम् चंद्रांतंवारुणांतंचशक्रादिसहितंपृथक् वागाक्षिबिंदुनादाह्यमु
द्धृतंबीजयुग्मकत् विद्यादौयोजयेद्देविसाक्षाज्जाग्रन्स्वरूपिणी चंद्रातंहकारःवा
रुणांतंशकारः शक्रादिसहितंप्रत्येकंरेफसंयुक्तं वामाक्षी ईकारःविंदुरनुस्वारः ना 

पृ० १७८अ) दोर्धचंद्रःतैर्युक्तम् तेनह्रींश्रींइतिबीजद्वयंभवति उत्पत्तिर्जागरोबोधोव्यावृत्तिर्मनसः 
सदा कलाचतुष्टयंजाग्रदवस्थायांव्यस्थितम् जाग्रत्सत्त्वगुणाःप्रोक्ताःकेवला 
शिवस्वरूपिणी त्रिकूटासकलाविद्यापंचकूटाभवंतिहि वेष्णवीवसुकूटास्यात्ष 
ट्कूटाशांकरीभवेत् १ द्वितीयोयंप्रकारःस्याद्दुर्लंभभुवनत्रये एषैवशिवरूपातु 
व्यापकत्वात्सुरेश्वरि निश्चलासर्वभूतेषुसदासिवमयीपुरा सुषुप्तिरूपिणीसाक्षाद्व्र 
ह्मरूपायतःशिवा मरणंविस्मृतिर्मूर्च्छानिद्राचतमसावृता सुषुप्तेस्तुकलाज्ञेयासु 
षुप्तिःशिवरूपिणी केवलत्वेनजाग्रत्स्यात्पंचकूटातुशांभवी सुषुप्तांतेजागरादौ 
स्वप्तावस्थारजोमयी अविलापोध्रमश्चिंताविषयेषुमनस्प्रतिःकलाचतुष्टयंस्व-
प्नावस्थायांचविधीयते शिवरूपाशक्तिरूपामहात्रिपुरदेवता वेदादिमंडितासातुशि 
वशक्तिमयीसदा तदाभेदास्तुसकलाःषट्कूटाःपरमेश्वरि वैष्णवीनवकूपस्या 
त्सप्तकूटाचशांकरी अस्याःस्मरणमात्रेणजगदनुगतंभवेत् भेदत्रयंतुकथितं 
महाविद्यांशृणुस्ततः यस्याविज्ञानमात्रेणब्रह्मसाक्षान्नसंशयः सुषुप्त्यादौजागरां 
तेस्फुरतामात्रलक्षणा अवस्थाशेषतांप्राप्तातुर्यातुषरमाकला भावाभावविनिर्मु 
क्तागुणातीतानिगद्यते वैराग्यंचमुमुक्षत्वंसमाधिविषयंमनःसदासद्वस्तनिर्धांरतुर्यायास्तुकलापरा

पृ० १७८ब) आद्यंबीजद्वयंभद्रेविपरीतक्रमेणतु विलिख्यपरमेशानिततोन्यानिसमुद्वरेत् 
अंतपुखावरारोहेकुमारीत्रिपुरेश्वरी एभिस्तुपंचसंख्याकैर्बीजैःसंपुटितांयजेत् 
षट्कूयंपरमेशानिविद्येयंषोडशाक्षरी त्रिकूटासकलाभद्रेषोडशार्णामहेश्वरि 
वैष्णव्येकोनविंशार्णागौरीसप्तदशाक्षरी वक्त्रकोटिसहस्रैस्तुव्रिह्रीकोटिशतैर 
पि प्रवक्तुंनैवशक्तस्तुग्रीविद्यांषोडशाक्षरीम् अथातःसंप्रवक्ष्यामितुरीयांबीज-
संयुताम् लक्ष्मीपरामदनवाग्भवशक्तियुक्तात्तारंचशक्तिकपलासकलाश्चविद्याः 
शक्त्यादिकंवंविपरीततयाप्रसिद्धंश्रीषोडषाक्षरमिहगमसुप्रसिद्धम् लक्ष्मीश्रींपरा
ह्रींमदनःक्लींवाग्भवः ऐंशक्तिःसौःतारः ईशक्तिःहींकमलाश्रींसकलाश्चविद्याः 
केईलह्रींहसकहलह्रींसकलहीं शक्त्यादिकमिति सौःऐंक्लींह्रीश्रीं इतिषोड 
शीभवति योगिनीतंत्रे श्रीबीजमायास्पुंरयोनिताराश्चमायाकमलाचविद्या श 
क्त्यादिबीजैश्चविमलोमतोक्त्याश्रीषोडशीपंचशिवप्रतिष्टा तथाचरुद्रयामले 
श्रीमायामदनोवाणीपरातारंशिवप्रिया हरिप्रियांत्रिकूटासापरावाणीननोभवः 
मायालक्ष्मीमहाविद्याश्रीबीजंषोडशीक्षरी कामरालोपामुद्रयोर्विशेषमाह तंत्रांत
रे मायादिश्चरसादिश्चवाग्भवादिश्चपार्वति परादिश्चस्परादिश्चपंचधाषोडशीभवे 

पृ० १७९अ) तथा अतयोरद्ये मायाश्रीकामबीजंकाममायाश्रींबीजं श्रीमायाकामबीजं तादत्रि
विधाष्टादशाक्षरी कुलींदीने स्मरंयोनिंलक्ष्मींतृतीयमिदंभगवताचार्येणाप्युक्तम् 
अतोविशेषःव्रह्मबींजयदादद्यात्त्रिकूटेदेविदुर्लभे प्रथमासुंदरीदेवीद्वितीयाव्रह्म
सुंदरी शक्तिकूटेद्यहेशानि अनंतसुंदरीमता एषातुषोडशीविद्यामतभेदेनदर्शि-
ता बीजाद्यांषाट्धांवक्ष्येषद्वीजाद्याचषोडशीम् वाक्मायाकमलाकामतांतीयप्रण 
वादिनीकामराजाख्यविद्यांचलोपामुद्रामकीलिताम् षद्विधांषोडशार्णांतांप्रत्येकं 
बीजपूर्विकाम् वाक् ऐंमायाह्रींकमलाश्रीकामःक्लींतांतेयःसौःप्रणवः ईंइति 
षट्बीजानिप्रत्येकंविद्यादादद्यात् वेखेरीवाच्यभेदावंदशक्तागुणवर्णने मूकीभू 
ताहिपश्यंतीमध्यमामध्यमाभवेत् वैखरीमध्यमापश्यंतीएताःशव्दप्रतिपादकाः 
तासामध्यगम्याः व्रह्मविद्यास्वरूपाहिमुक्तिभुक्तिफलप्रदा एकोच्चारणमात्रेणवा 
जपेयफलंलभेत् अश्वमेधसहस्राणिप्रादक्षिण्येभुवस्तथा गंगादितीर्तयात्राः
स्फुःसार्धकोटिसमन्विताःकलांनार्हंतिदेवेशिनात्रकार्याविचारणा एकोश्वारण 
मात्रेणब्रह्मसाक्षान्नसंशयः षोडशार्णामहाविद्यानप्रकाशाकदाचन गोपनीयाच 
साविद्यानारीणांयोनिवत्सदा विनागुरूपदेशेनश्रीविद्यांषोडशाक्षरीम्दृष्ट्यजप्पतेयस्तुसभक्ष्योयोगि 

पृ० १७९ब) नीगणैः श्रीगुरोःकृपयालव्धासर्वसाम्राज्यदायिनी भवनत्रयसौभाग्यत्रैलोक्या-
कर्षकारिणी सुधातधंगेनीवेगशव्दवानुर्यदायिनी सौभाग्यभाग्यसंपन्नाकलपट 
लदायिनी परंव्रह्मणिलीनन्वेददातियशुत्तमम् प्रपंचसागरेलीनमुद्धरेद्वेदमा
तृकाःयस्यासमीक्षितोनित्यंभुवनानिचतुरश अभूवन्सर्वभूतानितेषांकारणरू
पिणी चतुःसागरपर्यंतंकृपालोकनोभवेत् व्रह्मांडकोटिजननीमहामोक्षप्रदा-
यिनी निःसरंतिमहामंत्राविष्णुलिंगायथाबह वह्नेःसकाशाद्वहवोविधास्तुब 
हवस्तथा वाग्भवात्तुसमुत्पन्नास्तस्माद्वग्भवुच्यते मातृकास्तुतथैवात्रवाग्धवा 
त्रिःस्मृताःक्रमात् अतस्तुनाग्भवंबीजंशव्दव्रह्ममयंविदुः पालयंतिजगत्सर्वंतदा 
त्रैलोक्यमोहिनी मोहयंतिकामकलापुत्रपौत्रविवर्धिनी स्त्रीपुस्त्वभावेसवत-
ग्रथिनंमणिसूत्रके तदासौभाग्यसंपचाव्रह्मस्थाननिवासिनीन् सौभाग्यवगंग 
हनाविश्वयोनिरितीरिवा साक्षात्संविन्मयीदेवीज्ञानभोगप्रदायिनी षोडशार्णा 
तुकथिताश्रीविद्यागुह्यरूपिणी नदेयायस्यकस्यापिदेयाप्रापाप्रदायिन इत्येव 
कथितंसर्वंज्ञानार्णवसमीरितम् भदेद्वादशसंयुक्तंषोडशींवेदसंख्यकाम् स्पराद्या 
यास्तुविद्यायारहस्यंश्रीक्रमोदितम् कथयाग्यत्रतत्सर्वंसाधकानांसुखावहम् का 

पृ० १८०अ) ममिंदुसमायुक्तंचतुर्थस्वरभूषितम् नादबिंदुसमायुक्तंव्रह्मविद्यामहाक्षरम् एकाक्ष 
रमिदंदेविसुंदर्ययाःपरिकीर्तितम् वामाज्येष्टातथारौद्रीशक्तिस्त्रितयात्मिका ज्ञा 
नेच्छाकृतिरितित्रितयात्मिका कामःककारःइंद्रोलकारःचतुर्थस्वरीकारःनादो 
र्धचंद्रः बिंदुरनुस्वारः तेनक्लींइतिश्रीत्रिपुरसुंदर्ययाएकाक्षरबीजोभवति पूर्वोक्ताया 
स्तुविद्यायावाग्भवेकामराजके शक्तिबीजेचतद्दत्वायोजपेत्साधकोत्तमः इहभुक्ला 
मधुमतीमंतेमोक्षमवाप्नुयात् पापाविद्यास्थिताचैवदक्षणेविवर्जिता सासास्यात्मि 
द्धिरहिताज्ञातव्यानुसुनिश्चयैःएतस्याः श्रुतिमात्रेणकिंनसिद्ध्यतिसाधनमृतंत्रां 
तरोक्तप्रकारमाह आद्यंबीजद्वयंभद्रेविपरीतक्रेणचुविलिख्यपरमेशानिततोन्या 
निसमुद्धरेत् अंतर्मुखावरारोहेकुमारीत्रिपुरश्वेरी एभिस्तपंचसंख्याकैबीजेःसंयु
दितांयजेत् षट्काटापरमेशानिविद्येयंषोडशाक्षरी आद्यबीजद्वयंह्रींश्रींइति 
बीजद्वयं चंद्रांतुंवरुणांतंचशक्तादिमंडितंपृथक् वामाक्षिविंदुनादाढ्यंवि 
द्यादौयोजयेच्छिवेइत्यभिधानात् विपरीतक्रमं आदौलक्ष्मीबीज ततःशक्ति 
बीजमित्यर्थः अंतमुखेति अंतर्मध्यबीजमिति मुखमाद्येत्यर्थः कुमारीवा 
ला तस्यामध्यबीजमादौदेयम् तेनक्लींऐंसौः इतिबीजंभवति || 

पृ० १८०ब) तथाच श्रींह्रींक्लींऐंसौःइतिक्रमशःपंचबीजानिभवंति एतैःपंचबीजैःपुटितांषट् 
कूटांलिखेत् युदितक्रममाह प्रथमंव्यस्तेनबालामंत्रेण ततोबीजद्वयेनमंत्रस्व 
रसात् तच्चव्यस्तेनबालामंत्रेणसंपुटत्वंश्रुत्यैकवाक्यताबलात् श्रुतिश्च मामाये 
तारःपरालक्ष्मीःकुमारिका विद्याव्यस्ताश्रीःपरावेतिअस्यार्थःमाश्रीं मायाह्रीं तारः 
ओं पराह्रीं लक्ष्मीःश्री कुमारिकाविद्याव्यस्तबाला क्लींऐंसौःश्रींस्वरूपं परांह्रीइ
तिक्रमशःश्रुत्युक्तबीजानि नचषट्कूटांसंपुटीकुर्यादित्यत्रषट्कूटपदंविद्याविशे
षणं क्रमात्कूटत्रयमितितंत्रविरोधात् व्यस्तद्वपंचांतमुखदिनोक्तरूपेण उक्तंच श्री 
क्रमसंहितायां मामायेमदनोयोनिःपरैतानिमुखेकुरु वेदादिभुंवनेशानीश्रीबी
जंचत्रिकूटकम षट्कूटांसंपुटीकूर्यादाद्यैःपंचभिरक्षरैःअस्यार्थःमाश्रींमायाह्रीं 
मदनःक्लीं योनिःऐं परासौःतथाच श्रींह्रींक्लींऐंसौःइतिपंचबीजानिआदौदे-
यानि वेदादिः ओंभुवनेशानीह्रीं मदनःक्लीं योनिःऐं श्रींबीजंश्रीं तथाच 
ओंह्रींइतिबीजत्रयं पंचबीजंतरंत्रिकूटादौदेयम् त्रिकूटकमितिकेइलह्रींह 
सकलह्रींसकलह्रींइतिकूटत्रयंलिखेत् अनंतरंपूर्वपंचबीजानिपुटितुक्रमेण 
देयानि तथाच श्रीह्रींक्लीएःसोःओंह्रींश्रीकेद्रलह्रींहसकहलह्रींसकलह्रीसौः 

पृ० १८१अ) ऐंक्लींह्रींश्रींइतिमंत्रोभवति इत्यन्यत्रोक्तक्रमलाभात् गुरुक्रमोप्येवमेव षद्रक्तोटस्ताव 
त् तारमायारमातदंतेसुंदरीबीजत्रयंच तंत्रैक्यवाक्यतावलात् एवंसुंदरीत्रिकुटभे-
दात् षट्त्रिकूटभेदोद्रष्टव्यः ज्ञानार्णवेपि शिवरूपाशक्तिरूपामहात्रिपुरसुंदरी वेदा 
दिमंडितादेविशिवशाक्तमयोसदा तदाभेदास्तुसकलाःषट्कूटाः --श्वरि इत्युक्तं 
तत्रशिवरूपातुभुवनेशानीशक्तिरूपातुलक्ष्मीः तेनह्रींश्रींइतिबीजद्वयं मायादिः
प्रणवः तेनह्रींश्रींप्रेंइतिबीजत्रयंभवति तेनाद्यैःप्रणवाद्यैर्बीजत्रयैर्मंडितेत्यर्थः
एवंचतारपुटितामायात्रिकूटंचेतिव्याख्यानमपास्तम् तंत्रविरोधात् एवंसुंदरीत्रि
कूटभेदात् बहवश्चषोडशीभेदाद्रष्टव्याः त्रिकूटमात्रस्यैवतद्धटकत्वात् 
दक्षिणामूर्तितंत्रे द्वितीयस्यादियुग्मंतुविपरीतंलिखेत्सुधीः बालंचांतर्मु-
खाकृत्वाविलिखेत्तदनंतरम् तारंमायांततोलक्ष्मींक्रमात्कूटत्रयंलि 
खेत् बालादिसंयुटंकूर्याद्रमाख्यांपरमेश्वरीम् द्वितीयस्येति द्विती-
यबीजमादौकृत्वाश्रींह्रींइतिबीजद्वयंलिखेत् तदनंतरंबालामंतर्मुखां
कृत्वामधाबीजमादौदत्त्वालिखेत् तदनंतरं तारंप्रणवः ओं मायाह्रीं लक्ष्मीं 
श्रीबीजंइतिवीजत्रयंलिखेत् तथाश्रींह्रींक्लींऐंसौःओंह्रींश्रीइतिभवतितत्कूटत्रयंलिखें 

पृ० १८१ब) ततोबालादिसंयुटंकुर्यात् वामाख्यांश्रीविद्यां तथाच श्रींह्रींक्लींएसौःओंह्रीश्रींके
ईलह्रींहसकहलह्रींसंकलह्रींसौ ऐंक्लींह्रींश्रींइतिभवति एवंचज्ञानार्णवतंत्रां 
तरयोरविरोधः लक्ष्मीःपरामदनयोनियुताचशक्तिस्रारंपराचकमलाप्यथमूल 
विद्या शक्त्यादिभिश्चविपरीततयाप्रदिष्टंश्रीमंत्रराजमुदितंपरदेवतायाः इत्यादि 
संगच्छते इदंचचनंश्रुतिश्च एतदाद्यैर्बोद्धव्यम् लक्ष्मीःश्री पराह्री मदनःक्लीं योनिः 
ऐं शक्लिःसौःनारंओं पराह्रीं कमलांश्रीएतेनश्रीह्रीक्लींऐंसौःओंह्रींश्रीइतिबीजानि 
भवंति अनंतरमूलविद्या केईलह्रींहसकहलह्रींसकलह्रींइतिबीजत्रयात्मिका 
शक्त्यादिभिश्चेति शक्त्यादिबीजैर्विपरीततयाव्यस्तक्लमेणपुटितांकुर्यात् श्रीह्रीं 
क्लींसोःओंएंश्रीकेईलह्रींहसकहलह्रींसकलह्रींसौःऐंक्लींह्रींश्रींइतिमंत्रोभ 
वति श्रुतौच ह्रींश्रींडाश्रींह्रींऐंक्लींसौः केईलह्रीहसकहलह्रींसकलह्रींसौः 
क्लींएश्रींक्लींइतिमंत्रःपूर्वंभेदत्रयंलिखितम् ओंह्रींश्रींयदिबीजत्रयमध्येयद्येकंबीजं 
विद्यादौदीयते तदात्रिकूटाःसकलाःषोडशार्णाभवंति तद्य ओंकेईलह्रींहमकह 
लह्रींसकलह्रीं १ ह्रींकूटत्रयं २ श्रीकूटत्रयंइत्यादिवोद्धंव्यंइतिभेदचतुष्टयं गंधर्वतं 
त्रे लक्ष्मीर्मायाकामदेवोवाग्देवीप्रणवंतथा मायालक्ष्मीर्बाजयुग्मंप्रांतेमूलमनुत्र 

पृ० १८२अ) यम् बालातृतीयंप्रथमंमध्यमंभुवनेश्वरीम् प्रांतेविप्रियायोज्यामंत्रःषोडशकू
टवान् लक्ष्मीःश्रीं मायाह्रीं कामदेवःक्लीं वागृवीऐं प्रणवंओंमायाह्रीं लक्ष्मी 
वाजयुग्मंश्रींश्रींप्रांतेमूलमनुत्रयं सुंदययाःकूटत्रयं बालातृतीयंसौःप्रथमंऐं 
मध्यमंक्ली भुवनेश्वरींह्रीं प्रांतेविष्णुप्रियाश्रीं तेनश्रींह्रींऐंओंह्रींश्रींश्रींकेईल 
ह्रींहसकहलह्रींसकलह्रींसौःऐंक्लींह्रीश्रींइतिमंत्रः तंत्रांतरे कामोमायारमाबा 
लात्रिकूटास्त्रीभगांकुशौ कालीकामकलाकूर्चाःसर्वादौप्रणवःप्रिये कामःक्ली 
मायाह्रीं रमाश्रीं बालैंक्लींसौःसुंदयाःकूटत्रयं स्त्रींस्वरूपंभगःऐ अंकुशःक्रो 
कालींक्लीं कामकलाईह्रं सर्वादौप्रणवः ओंतेन ओंक्लींह्रींऐंक्लींसौःकेईलह्रीहस 
कलह्रींसकलह्रींस्त्रींऐंक्रौक्लींईहूंइतिमंत्रः तंत्रांतरे श्रीमायामदनोवाणी 
परातारंशिवप्रिया हरिप्रियात्रिकूटासापरावाणीमनोभवः मायालक्ष्मी 
र्महाविद्यासाबीजंषोडशीपरा स्वरूपंश्रीं मायाह्रीं मदनःक्लीं वाणीऐं प 
रासौः नारंओं शिवप्रियाह्रीं हरिप्रियाश्रीं सुंदर्ययाः कूटत्रयं परासौः 
वाणीऐं मनोभवःक्लीं मायाह्रीं लक्ष्मीःश्रीं तेन श्रींह्रांक्लींऐंसौः ओंह्रीं
श्रीकेईलह्रींहसकहलह्रींसकलह्रींसौःऐंक्लींह्रींश्रींइतिमंत्रःतंत्रांतरे श्रींह्रींक्लींऐक्लींसौः 

पृ० १८२ब) ऐंह्रींश्रींआंह्रींक्रोश्रींह्रींक्लींसौःतुरीया हसकलह्रींहसकहलह्रींसकलह्रींकेईल 
ह्रींहसकहलह्रींसकलह्रींकेईलह्रींहसकलह्रींहकहलह्रींकहेलह्रींकेईल 
ह्रीकहलकसह्रींकेईलह्रीहसकलह्रींहकहलह्रींकहयलह्रींहसलसह्रीइति 
मत्रोभवति वैष्णव्येकोनविशार्णाइत्यादौपूर्वोक्तपंचबीजानिदेयानि अनंतरंनवकू
टावैष्णतदेया अनंतरंपूर्वदत्तपंचबीजानियुदितक्रमेणदेयानि तेन श्रींह्रींक्लींऐं
सौः ओंह्रींश्रींहसकलह्रींहसकलह्रींसकलह्रींसपी-ह्रींसहकहलह्रींसकल 
ह्रींसौएक्लींएतेनेकोनविशार्णाभवति गौरीससादशाक्षरीति आदौपूर्वोक्तपंच 
बीजानिदेयानिअनतरंसकूटाशांकरीदेया तदनंतरंपुटितक्रमेणपूर्वदत्तपंच 
बीजानिदेयाति तेन श्रींह्रींक्लींएसौःओंह्रींश्रीहसकहलह्रींहसकहलह्रींस् 
कलह्रींहसकलहसकहसलसलह्रींसौःऐंक्लींह्रीश्रींइतिमंत्रः इत्यागमकल्पलता 
यांपंचदशःपटलःवक्ष्यामिपंचमीविद्यांसर्वतंत्रेषुगोपिताम् यांज्ञात्वामंत्रिणोनि-
त्यंभुक्तिमवाप्नुयुः रुद्रयामलकेग्रंथेशिवेनोक्तंतुतत्पुराकथयाम्यत्रसंज्ञेयाच्छि 
वस्यवचसाकियत् मायैवपरमाविद्यापंचकूटात्मिकापुरा मयापिवंद्यतेनित्यंत् 
त्प्रसादादहंप्रभुःजगतामीश्वरत्वंचसर्वंतस्यानुकंपया व्रह्मत्वंब्रह्मणाप्राप्तंविष्णवं 

पृ० १८३अ) विष्णुनास्वयम् मुरासुरसुनींद्रैश्चमहत्वंतत्प्रसादतः शिवोपदेशतःकर्ताविश्वामि 
त्रोभवन्मुतिः हर्ताचशिवतुल्योसौसृष्टौचधातृतुल्पकः सृष्टिसंहारकारीचवि 
भुरेवाभवत्स्वयम् अतिगुह्यतराविद्याब्रह्मविद्यैवकेवला सुखदामोक्षदावि 
द्यानिन्सीमानंदरूपिणी सर्वदानदंहृदयाश्चाद्वैताभावतत्परः जितेंद्रियो 
गुरुभक्तः पंचमींसमुपासयेत् नित्यानंदस्वरूपेणकैवल्यानंदमानसः सुखा 
नंदस्वरुपेणपंचमींसमुपासयेत् वर्णरूपेणसादेवीजगदाधाररूपिणी अक्षरा 
त्सर्वमुत्पन्नंजगदेतच्चराचरम् नित्यमेकाक्षरंव्रह्मअक्षरंपरमंपदम् तंदेकम-
क्षरंगुह्यमादिकूटांतमध्यगम् जप्त्वातत्साधयेत्सर्वंबहूजाप्येनकिंफलम् त 
देवपरमंगुह्यंसर्वसौभाग्यदायकम् तदेवपंचकूटंस्यपंचतत्त्वेनपंचमी त 
स्योद्धारंप्रवक्ष्यामियज्ञ्ज्ञात्वाचशिवोभवेत् कामंविष्णुयुतंशक्तिर्मायाश-
क्रस्तःपरम् पश्चाद्देवीमहामायाबीजांतेविनियोजयेत् एवंतुवाग्भवंबी 
जंकथितंदेवदुर्लभम् कामंककारःविष्णुःअकारस्तद्युतं तथाचोक्तं ककारादि 
क्षकारांतावर्णास्तुशिवरूपिणःव्यंजनत्वात्सदानदोनोच्चारसहितायतःउच्चारेस्वर 
संभिन्नास्तदादेविनसंशयःइति तेनवर्णास्योच्चारणीयत्वात्सस्वरककारमात्रंलभ्यतेशक्तिएकारःमायाईकारः

पृ० १८३ब) शक्रोलकारः महामायाह्रीं तेनकेईलह्रींइतिपंचवर्णाप्वंवाग्भवबीजंभवेत् एवं 
तुवाग्भवंबीजंकथितंर्दवतुर्लभम् एतज्जप्त्वामहाबीजंवागीश्वर्यप्रदाययम् बहना 
किमिहोक्तेनजप्तेनापिचबीजकम् वागीशंस्पर्धतेवाक्यैःसर्वज्ञोभुविजायते मूकोभ 
वतिवागीशोगीर्पतिर्जायतेनरःसर्वेषांरंजनंवाक्यंकरोत्येवनसंशयःशिववीजंसमु
द्धत्यशक्तिबीजंमनंतरम् तदधःकामबीजंतुभूव्योमानलसंयुतम् चतुर्थस्वरसंयुत्त 
क्तंबिंदुनादविभूषितम् प्रथमंकामराजस्यकूटंत्रैलोक्यपूजितम् शिवबीजंहका 
रःशक्तिबीजंसकारःकामबीजंककारः भूबीजंलकारःव्योमहकारःअनलोरेफः
तद्युक्तः चतुर्थस्वरीकारस्तद्युक्तःनादोर्धचंद्रस्तद्युक्तःतेनह्रींइतिभवति तेनहसक 
लह्रींरतिपंचवर्णाढ्यंकामराजबीजत्रयाणामाद्यबीजंभवति मध्यकूटंप्रवक्ष्यामि 
कामराजस्यमध्यगम् अतिगुह्यतरंबीजंदुर्लभभुवनत्रये वियद्विष्णुयुतंपश्चान्माद 
नंतदनंतरम् तदधोहंसबीजंतुशक्रबीजततःपरम् विष्णपदंवह्नियुतंमायाबिंदु 
विभूषितम् अर्धेदुमस्तकाक्रांतंबीजंत्रैलोक्यदुर्लभम् मध्यकूटमिदंप्रोक्रंसर्वसोभा 
ग्यदायकम् वियथकारःविष्णःअकारःतद्युक्तःमादनंककारःहंसबीजंहकारःश 
क्रबीजंलकारःविष्णोःपदंहकारःवह्निःरेफतद्युक्तःमायाईकारःतद्युक्तःबिंदुरनु 

पृ० १८४अ) स्वारः तद्युक्तःअर्धैदुरर्धचंद्रः तद्युक्तःतेनह्रींभवति तेनहकहलह्रींइतिपंचव 
र्णाढ्यंकामराजस्यमध्यबीजंभवति तृतीयंतुप्रवक्ष्यामिकामराजस्यदुर्लभम् 
कामबीजस्यपश्चात्तुशिवबीजंनियोजयेत् तत्पश्चाद्वायुबीजंतुशक्रवीजंततःप 
रम् वियद्वह्निसमारूढंचतुर्थस्वरयंयुतम् नादबिंदुसमायुक्तंतृतीयंकूटमु 
त्तमम् कामबीजस्यपश्चात्ककारस्यपश्चात् शिवंबीजंहकार वायुबीजंयका 
रः शक्रबीजंलकारः वियथकारः वह्रिःरेफः तद्युक्तः चतुर्थस्वरः तद्युक्तः 
नादोर्धचंद्रः तद्युक्तः बिंदुरनुस्वारः तद्युक्तः तेनह्रींइतिभवति तेनकह 
यलह्रींइतिपंचवर्णाढ्यंमामराजतृतीयबीजंभवति शक्तिकूटंप्रवक्ष्यामि 
त्रैलोक्येतुसुदुर्लभम् यज्ञ्ज्ञानात्साधकाःसर्वेलभंतेमुक्तिमुत्तमाम् प्राण 
बीजंसमुद्धृत्यकामबीजंसमुद्धरेत् प्राणबीजंहकारःकामबीजंककारः
इंद्रबीजंलकारः शक्तिबीजंसकारः शांतंहकराःवह्निःरेफस्तद्युक्तः च- 
र्थस्वरीकारः नादोर्धचंद्रःबिंदुकलानुस्वारःतयुक्तःतेनह्रींइतिभवति तेनहस 
कलसह्रींइतिपंचवर्णाढ्यंशक्तिबी-वति फलंचास्यविशेषेणसाधनंचमनोसृ
था कथितव्यंचविस्तांर्ययसंक्षेपाक्तथ्यतेधुना एषाविद्यामहाविद्यागुह्याद्गुह्यातिसिद्धिदा 

पृ० १८४ब) भोगदामोक्षदाविद्यासर्वकार्यार्थसिद्धिदा वाग्भवंप्रथमंकूटंशक्तिकूटंचपंचमम् मध्य 
कूटत्रयंदिव्यंकामराव्रमनोहरम् कामराजंप्रवक्ष्यामिकूटभेदेनतत्वतःज्ञात्वायत्साधये 
न्नित्यमसाध्यमपिभूतले मौभाग्यंप्रथमंस्थानंमहामांगाल्यदायकम् द्वितीयंशुभंदंकू 
टंमहासौभाग्यदायकम् तृतीयंसर्वसौभाग्यंसर्वसौभाग्यदायकम् त्रिकूटात्मकरूपे 
णकामराजंमहत्परम एवंकूटत्रयेणैवविद्यासौभाग्यसुंदरी एकत्रपंचकूटेनमहासौ 
भाग्यसुंही एषातुपंचकृतेननित्यंकूटत्रयात्मिका दुर्लभासर्वलोकेषुमहासौभाग्यसुं 
दरी एतस्याएवविद्यायामध्यकूटस्यमध्यमम् मध्यकूटस्यमध्यकूटत्रयस्य जप्त्वानंदमयो 
भूत्वासर्वकाममुपालभेत् इयंस्वप्नावतीनाम्नीविद्यात्रैलोक्यदुर्लभा आकर्षणकरी 
विद्याचित्त्वाह्वादनकारिणी साधकंचप्रवक्ष्यामियस्मादाकर्षणंभवेत् स्वर्गेमन्येंचपा 
तालेनारीणांपुरुषस्यच नार्ययोवश्याविशेषेणभवंतियेनकर्मणा तामामाकर्षणंवै 
वक्षिप्रंतत्प्रथमंशृणु तास्तानार्ययःसमायांतियायाःसर्वार्थकामदाःदर्शनाद्रमणात्त
स्यास्तत्क्षणात्खेचरोभवेत् मुख्यामधुमीनाम्नीदेवकन्यासुदुर्लभा सागचतिचका 
मार्ताक्रीडार्थंक्षिप्रकामदा देवकन्यासहस्रैस्तुवेष्टिताकामरूपिणी भुनक्तिसाधकैः
सार्धंनानाभोगात्सुदुर्लभात् यत्रकुत्रस्वदेशेवागंतुंकामयतेनरःतत्रैवनीयतेसापिसा 

पृ० १८५अ) धकस्यसुरौगना पातालेनागकन्यांवास्वर्गेवादेवकन्यकाम् आनीयतेदीयतेश 
क्तिंसाधकोयांचवांछति खेचरींभूचरींवापिस्वल्पसाध्यांचमानुषीम् डाकिनीं 
चयोगिनींचैवानीयुदीयतेसदा अथवानिर्मितांकन्यांमनसाचारुहासिनीम् 
अदृष्टपूर्वांयुवतिंतत्क्षणांतांसमानयेत् यद्यद्वांछयतिकामंतत्कामंप्रयच्छ
ति एवंमधुमतीसिद्धिर्विधिनातस्यजायते विद्यांस्वप्नावतींनाम्नींत्रिषुलोकेषु 
दुर्लभाम् ज्ञात्वापिसाधकःश्रेष्ठौगंधर्वोजायते एषागंधर्वविद्याचगुप्ताचातीव 
दुर्लभा महाभोगकरीविद्यामहदेश्वर्ययदायिनी वृद्धत्वंलघुत्वंचदर्शनादर्शनंत 
था प्रवेशंपरकायस्यकामरूपोभवेद्ध्रवम् अंजनंगुटिकादींश्चयायाविद्याःसुदुर्ल
भाः विदितंजायतेतस्यसाधकःखेचरोभवेत् आधीनाःसिद्धयःसंतिवश्याभव 
तिदेवता जीवन्मुक्तोभवेत्सापिकर्ताहर्ताभवेद्भुवि त्रैलोक्येदुर्लभाविद्यापंच-
मीमध्यगा एषास्वप्नावतीदेवीमुक्तिदाभोगदापरा शक्यतेनहिविद्यायागदितुंमहि 
मामहम् एकाक्षरेणकथितंव्रह्मविद्यैवकेवलम् याशक्तिःसर्वभूतेषुजगच्चैत 
न्यकारिणी साएवपंचमीविद्यासर्वाधारस्वरूपिणी ज्योतीरूपेणसादेवीपरतेजः
स्वरूपिणी साएवपंचमीविद्याप्रकाशबोधरूपिणी श्वेतंरक्तंहरिद्राभंकृष्णनीलेंद्रसन्निभम्वर्णानिविविधान्येवतस्याभेदानितत्त्वतः 

पृ० १८५ब) आकृतिःप्रकृतिश्चैवनानारूपाणितत्त्वतः तस्याभेदान्यनीकानितेजांसिचगुणानि 
च साएवजगत्सर्वसाएवपरमाकला नान्यत्परतरंकिंचिद्विद्यतेतद्बहिष्कतम् पुंसां 
रूपंरूपंस्त्रियोरूपंयच्चान्यनृद्रपमुत्तपम् सर्वंतत्परमंरूपंतस्याएवनसंशयःकांतिः
षुष्टिस्तथातुष्टिःश्रद्धालज्जावृणादयःमहामोहकरीविद्याब्रह्मविद्यैवकेवला म 
हाभूतदिनेनक्तंश्मशानेयादिसाधकःसहस्रैकप्रमाणेनकिंन्नसिद्ध्यतिप्रत्यहम् 
योगांगेनलभेन्मुक्तिंनानाभोगेनकेवलम् भुनक्तिविपुलान्भोगानुसान्नानावि 
धांस्तथा यद्यच्छेयस्करंलोकेभुनक्तिविपुलंसुखम् शून्यागारेविहारेवायोजपेन्नि
 र्जनेपराम् आकर्षणंभवेत्तस्यसर्वकामंततोलभेत् प्रथमाननहृदयोद्वितीयमुप
भोगवान् तृतीयमुपभोगेनचतुर्थमुपभोगवान् चतुर्थंप्रथमंपुण्यंमंत्रसिद्धिक 
रंपरम् चतुर्थंविशेषेणभोगयेत्कामयेत्सदा चतुर्थदर्शनात्मिद्धिश्चतुर्थदर्शना 
त्सुखम् चतुथदर्शनाद्वीरःपूजायोलभतेफलम् पंचकूटात्मिकाविद्यासर्वतत्रेषु 
गोपिता रुद्रयामलतंत्रेषुविशेषेणप्रकाशिता इयंगुह्यतराविद्यानाख्येयायस्यक 
स्वचित् विद्याचूडामणिःप्रोक्तासर्वेषामुत्तमोत्तमा जपपूजादिकंचास्याःप-द्वक्ष्या 
म्यशेषतःअथयंत्रंप्रवक्ष्यामिसुंदर्ययाःसुमनोहरम् यस्यविज्ञानमात्रेणसर्वसिद्धीश्वरो 

पृ० १८६अ) भवेत् मदुक्तंज्ञानार्णवेप्रातरुत्यायदेवेशिगुरुंनत्वास्वनामतः संध्यानाधिकंदे-
विविधायमनुवित्तमः कुंकुमारुणदेहस्तुरक्तवस्त्रादिभूषितः तांवूलपूरितमु 
खोधूपामोदसुगंधितः कर्पूरक्षोददिग्धांगोरक्ताभरणभूषितः रक्तपुष्पवृतो 
मानीरक्तगंधानुलेपनः रक्तासनोपविपृस्तुलाक्षारुणगृहेस्थितः सर्वशृंगा
रवेशाढ्यस्त्रिपुरीकृतविग्रहःमनःसंकल्परक्तोवासाधकःस्थिरमानसःभूप्र
देशेसमेशुद्धेगोमयेनेपलिपिते पुष्पप्रकरसंकीर्णेधूमामोदसुगंधिते सिंदू
ररजसादेविरजोभिःकुंकुमस्यच आलिखेत्प्रथमेचक्रंममरेखंमनोहरम् स 
मत्रिकोणशक्तीकंसश्रीकमतिसुंदरम् तंत्रचूडामणौश्रीक्रमेच अकृत्वासुस 
मांरेखांनालिख्यसुसमंमुखम् योत्रयंत्रेप्रवर्तेततस्यसर्वंहराम्यहम् यत्रय 
त्रस्थितिर्देवितत्रतत्रार्चयेद्यदि तन्मांसरुधिरेणैवपारणतस्यजायते पशो 
रालोकनंनस्यात्तथाकुरुप्रयत्नतः यदिदैवात्पशोरग्रेलिखनंविद्यतेक्वचित्म 
मांगक्षतिरेवात्रक्रियतेनात्रसंशयः पशुरदीक्षितः अथवाहेमरुथाभ्यांताप्रेणबहु-
धानुभिः पटंविरच्यश्रीखंडरक्तचंदनसंभवैः पटेसंस्थाष्पविलिखेल्लेखन्याहेमयाशिवे रोचनाकुंकुमाभ्यांतुकस्तूरीचंदनादिभिःतद्यथा 
भूबिंबंषोडशारंचवसुपत्रंक्रमाल्लिखेत् सृष्टिचक्रभवेदाद्यंपूजनेकथातेशितमन्वश्रंदशकोणंचद्वितीयंदशकोणकम् स्थितिचक्रं पूजनंचविभेदेनयजैत्क्रमात् 

पृ० १८६ब) अष्टकोणंत्रिकोणंचबैंदवंसंहृतिर्भवेत् उक्तंचज्ञानार्णवे बिंदुत्रिकोणंवस्वारंचक्र 
मेतद्वरानने मध्यचक्रंविजानीहिदशारयुगलंतथा शक्रयोन्यांकितंदेविबाह्यम 
ध्यगतंभवेत् एतद्ब्राह्मेमहेशानिवृत्तंपूणेंदुसन्निभम् तद्युक्तंकुरुमीनाक्षिवसुपत्रं 
मनोहरम् ततःषोडशपत्रंतुविलिखेत्सुखंद्रिते चुतरश्रंचतुर्द्वारसहितंपरमेश्वरि 
षोडशदलानंतरंवृत्तत्रयंततोरेखात्रयमितिकेचित् तदुक्तं चतुर्भिःश्रीकंठेःशिव 
युवतिभिःपंचभिरपिप्रभिन्नाभिःशंभोर्नवाभिरितिमूलप्रकृतिभिः त्रयश्चत्वारिंश 
द्वसुदलकलाल्लत्रिवलयत्रिरेखाभिःसार्धतवभवनकोणाःपरिणताइति यामले 
बिंदुत्रिकोणवसुकोणदशारयुग्मेमन्वश्रनागदालसंगतषोडशारम् वृत्तत्रयंचध
रणीमदनंच त्रयंपश्रीचक्रराजमुदितंपरदेवताया एवंत्रिरेखेति भूपुरत्रयमेवैकवा 
क्यताबलात् अत्रतंत्रेबहिरुपक्रमेणगणनसिहांतरुपक्रमेणेति फलतोनाविशे-
षः चक्रस्यलिखनंवक्ष्येसाधकानांसुखावहम् ईशानादग्रिपर्यांतमृजलेखंसमालि 
खेत् इतिरालामंत्रेनवयोनिलिखनविस्तारः तथा पूर्वशक्लीशवह्निभ्यांकोणाभ्यांसु
रवंदिते पूर्वरेखांतुविस्ताययंतथापश्चिमवह्नितःवायुराक्षसकोणाभ्यांरेखांपश्चि-
मगांतथा विस्तार्व्ययोजयेद्देविसंधिभेदक्रमेणतु योन्यग्र्यगापूर्वदेशेदक्षिणोत्तरतः

पृ० १८७अ) कृचित् तथारेखेवह्निसंस्थेपश्चिमस्यांदिशिक्रमात् कोणाग्रकेयोजयित्वादशकोणं 
तदाभवेत् तथैवदेवेशिद्वितीयंदशकोणकम् ईशानवह्निगेरेखेपूर्वयोन्यग्रयोः 
क्रमात् विस्तार्यययोजयेत्पश्चात्पश्चिमस्यांदिशिक्रमात् वायुराक्षसकोणाग्ररेखे 
विस्तार्ययसुंदरि पश्चिमाग्रेतथादेवियोजयेदिंद्रदिद्यते एकत्रपूर्वकोणाग्रचुंभनी  
चमनोहराम् योजयेद्देवयेशियथापंक्त्यमुकंभवेत् दशकोणस्यदेवशित्यक्ताकोणचतु 
ष्टयम् दशकोणांतरेदेविमध्यरेखाःप्रकाशयेत् द्वेदक्षिणेविभागेनुतथाचोत्तरभागके 
षट्कोणस्यतथादेविसंधिभेदक्रमेणतु योनिवह्निचसंयोज्यशक्रारंजायतेतथा क 
क्ष्यामध्यगतांरेखांऋजुरूपांप्रकाशयेत् संमुखेपंचशक्त्यग्रंप्रागग्रंचतुरग्रिकमिति अ 
थायमुपदेशक्रमः प्रथममद्मीशवारुणगतकोणंत्रिकोणं ततोवायव्यनैऋतेंद्रग 
तकोणंत्रिकोणांतर ततस्तन्मध्यगताधःकोणस्योर्ध्वंचाग्रीशकोणगतकोणद्वयंता 
दृशमेव त्रिकोणांतरमिदमष्टकोणं ततोदक्षिणोत्तरायनपूर्वापरदिगवस्थितच 
रमरेखाद्वयमुभयतोविस्तार्ययषट्कोणांतरंकृत्वा ईशांनादाग्रेयवायुनैऋतकोणरेखा 
मुखामुभयतोविस्ताव्यंदुभयतोदक्षिणोत्तररेखादानेनदशकोणं एवमेवदशकोणांत 
तरे ततपुनरपिदशकोणस्यकोणचतुष्टयंत्यक्त्यामध्यस्थितपूर्वापररेखाद्वयंसंवर्ध्यचतुर्दशकोणं लिखेत् 

पृ० १८७ब) एवंनवशक्तिषुयथानवरेखाःसंभवंति तथालिखेदित्यलंविस्तरेण अस्मिन्यंत्रेके 
सराणिनदेयानि तथाचोक्तंभूतभेरवे योस्मिन्यंत्रेमहेशानिकेसराणिप्रकल्पये 
त् योगिनीसहितास्तस्यहिसांकुर्वंतिभेरवाः इतिवचनान्नात्रकेसराणि मुक्ताभांप्र
थमांरखांमाणिक्यसदृशींपराम् चंद्राभंषोडशारंचजपाभंचाष्टमंदलम् कोणंचतुर्द 
शंभद्रेदाडिमीकुसुमप्रभाम् दशारंतप्तहेमाभंद्वितीयमोढ्रपुष्पकम् पद्मरागप्रभंचा
ष्टमुद्यत्सूर्ययसमप्रभम् त्रिकोणंदेवदेवेशिन्यसेद्देविसमाहित् षोडशापुरंतुयच्च
क्रंसर्वाशापूरकंभवेत् अष्टपत्रंमहेशानिसर्वसंक्षोभनंभेत्  चतुर्दशारंदेवेशिसर्वसौ 
भाग्यदंसदा दशरंतप्तहेमाभंचक्रंसर्वार्थसाधकम् द्वितीयंपोक्तास्रंसर्वरक्षाकरं 
भवेत् अष्टकोणंवरारोहेसर्वसिद्धिकरंभवेत् त्रिकोणंसववंसंभूतिकारणंभूति 
दंभवेत् बिंदुचक्रंमहेशानिसर्वानंदमयंशिवे सदाशिवमयंचक्रंनायक्रंनायकं 
परमेश्वरि एवमेतत्मंहाचक्रेमहाश्रीत्रिपुरामयम् क्लेदनंद्रावणंचैवक्षोभनंमोह 
नंतथा आकर्षणंमहादेविजृंभनंस्तंभनंतथा व्याधिदारिद्रशमनंसर्वदुःखविना 
शनम् शांतिपुष्टिबलारोग्यमंत्रसिद्धिकरंपरम् भोगदंमोक्षद्दंचैवखैचरत्वप्रवर्त 
नम सर्वरक्षाकरंदेविसर्वादनंदकरंतथा सर्वकर्मकरंचापिसर्वकर्ययार्थसाधनम् 

पृ० १८८अ) सर्वावेशकरंदेविसर्वधकरंतथा सर्वतत्वकरंदेविसर्वाज्ञानिलयंतथासर्वमंत्रमयंदे 
विसर्वयोगीश्वरीमतम् सर्वपीठभयंसर्वज्ञानमयंपरम् सर्ववेदमयंदेविसर्वती-
र्थमयंतथा सर्वव्रतमयंचैवसर्वामृतमयंतथा सर्वदुःखप्रशमनंसर्वशोकनि
वारणम् सर्वदौर्भाग्यशमनंसर्वविघ्ननिवारणम् सर्वसिद्धिकरंचक्रंसर्वाशापरि 
पूरकम् रौद्राभिचारशमनंपरमंत्रौघ्नमर्दनम् परसिद्ध्याकर्षणंचपराज्ञाकर्षणं 
तथा परसैन्यस्तंभनंचपरज्ञानविमोहनंपरवक्त्रस्तंभकंचशस्त्रस्तंभकरंपरम् 
महाचमत्कारपरंमहाभकिप्रवर्तकम् महावश्यरंदेविमहासौभाग्यदावकम् 
महाप्रभावसंयुक्तंमहापातकनाशनम् महाज्वुहरंदेविमहाविषहरंपरं महा-
मृत्युप्रशमनंमहाभयविनाशनम् महापुरक्षेभकरंमहासुखशुभप्रदम् महाल
क्ष्मीमयंदेविमहागंगलदायकम् एवमेतस्यचक्रस्यप्रभावंवर्णितंमया नश-
क्यतेमहादेविकल्पकौटिशतैरपि भूपुरमादायवनवभेदत्वं तदुक्तंवामकेश्व 
रतंत्रे चक्रस्यनवधातत्त्वंकथयामितवानघे आदिमंभूपुरेणस्याद्वितीयंषोडशा 
रकमित्यादिवि सुवर्णेरजतेताप्रेपद्वेभूर्जोदरेभुवि विनायंत्रेणचेत्पूजादेवातानप्रसी 
दति अथश्रीचक्रंदर्शनफलम् सम्यछातक्रतून्कृलायत्फलंलभतेनरः|| 

पृ० १८८ब) तत्फलंलभतेभक्त्याकृत्वाश्रीचक्रदर्शनम् कृत्वाषोडशदानानियत्फुलंलभतेनरः 
तत्फलंसमवाप्नोतिकृत्वाश्रीचक्रदर्शनम् सार्धत्रिकोटितीर्थेषुस्नात्वायत्फलम 
श्रुते तत्पलंलभवेभक्ताकृत्वाश्रीचक्रदर्शनम् अथश्रीचक्रपादोदकमहात्म्य 
म् गंगापुष्करनर्मदाथयमुनागोदावरीगोमतीगंगाद्वारगयाप्रयागबरदीवारा 
णसीसिंधुषु रेवासेतुसरस्वतीप्रभृतिषुव्रह्मांडभांडोदरेतीर्थस्थानसहस्रकोटिफ
लदंश्रीचक्रपादोदकम् उत्तराशामुखोदेवियदाचक्रंसमुद्धरेत् उत्तराशातदादेवि 
पूर्वाशैवनसंशयः ईशानकोणंदेवेशितदाग्रेयमुदीरयेत् पश्चिमाभिमुखोदेविय-
दाचक्रंसमुद्धयेत् पश्चिमातदाज्ञेयापूर्वाशैवनसंशयःवायुकोणंतदाज्ञेयमीशा 
नंराक्षसंभवेत् इत्यलंविस्तरेण एवंयंत्रवरंकृत्वाप्रतिष्टामाचरेत्स्वधीः यथाकामं 
कल्पोक्तद्रव्येणयंत्रंविलिख्यपद्रसूत्रादिनासंवेष्ट्यस्वणमध्येसंस्थाप्यप्रथमंपंचग 
व्येनप्रक्षाल्य यवगोधूमचूर्णेनोद्वर्तनंकृत्वाउष्णोदकेनप्राल्पपुनःपंचामृतेनप्रक्षा 
ल्य पुनर्गोधूमचूर्णेनोद्वर्तनंकृत्वा उष्णोदकेनप्रक्षाल्यपुनर्गंधोदकेनप्रक्षाल्य 
यंत्रराजाविद्महेमहायंत्रायधीमहितन्नोयंत्रंःप्रचोदयात् इतियंत्रगायत्रींजपन् यं 
त्रदेवातापीठत्वेनयंत्रंध्यायन् ताम्रादिपात्रेसंस्थाप्यतत्रतद्देवतामावाह्यपुष्पांजलिं 

पृ० १८९अ) दत्त्वा यंत्रप्राणान्संस्थाप्य तत्रेष्टदेवतांषोडशोचारैःसंपूज्ययंत्रंकुशाग्रेणस्पृष्टामूलम 
ष्टोत्तरसहस्रंशतंवाजपेत् ततस्तावदेवहुत्वासंपाताज्येनाभिषिंचेत् होमाशक्तौहोम 
संख्याद्विगुणंचतुर्गुणंवाजपेत् यथाशक्तिदक्षिणांदद्यात् संस्कारानंतरंकनकबंध 
नंकुर्यात् कनकादिबंधनोनंतरमेवप्रतिष्टादिकमितिकेचित् एवमेवप्रतिष्टाप 
नम् परंतुपंचामृतक्षोलनानंतरंजपगोधूमचूर्णोद्वर्तनानंतरंउष्णोदकेनस्नपन 
मितिविशेषः|| इत्यागमकल्पलतायांषोडशःपटलः||अथपूजांप्रवक्ष्यामिसुंद-
ययाःसर्वकामदाम् यांकृत्वायुनयःसर्वेपरांसिद्धिमवाप्नुयुःतद्यथा ब्राह्मेमुहुर्तेउ 
त्यायह्यशिरसिगुरुंध्यायेत् शनःशिरसीत्यादि इतिध्यातामानसोपचारैराराध्यगुरु 
मंत्रंदशधाजपत् यथा ऐंह्रींश्रींहसखफेंहसक्षमक्षमलवरयूंसहक्षमलवेरयींह्सौं 
ह्सौःअनुकानंदनाथशकृशक्त्यंबाश्रीपादुकांपूजयामि इतिदशवारंजप्तानमस्क 
र्यादनेन अज्ञानतिमिरांधेस्येतिपठित्वागुरुभ्यौनमितिनमस्कुर्यात् ततोहृत्पत्र्येदे 
वींध्यात्वामानसोपचारैराराध्यमूलविद्यांयथाशक्तिजप्तानमस्कृत्वात्मानंतद्रूपंवि 
भाव्यावश्यकाथंबहिर्गच्छेत् इतिप्रातःकृत्यंततोमध्याह्णाकालेनद्यादौगत्वामल 
विशोधनंस्नानंकृत्वातिलकुशजलोन्योदायश्रीपरदेवतार्वनयोग्यतासिद्ध्यथंस्नानमहंकरिष्येइतिसंकल्प्यमूलमुच्चरं 

पृ० १८९ब) चतुर्हस्तप्रमाणंजलंकृत्वातत्रक्रोमित्यंकुशमुद्रयागंगेचयमुनेवैवेत्यादिनासवि 
तृमंडलात्तीर्थमावाह्यत्रिर्निमज्ज्य उत्थायमूलमंत्रंजपत् कुंभमुद्रयाश्रीमहात्रिपु 
रसुंदरीमभिषिंचामिनमितित्रिवारंमूर्ध्निदत्त्वाचामेत् यथाप्रथमकूटमुच्चार्ययात्म 
तत्त्वायस्वाहा द्वितीयकूटमुच्चार्ययविद्यातत्त्वायस्वाहा तृतीयकूटमुच्चार्यशिवतत्वा 
यस्वाहाइत्याचम्ययथास्थानानिसंस्पृश्य पुनर्निमज्ज्योत्यायगात्रमार्जनंकृत्वासं 
ध्यांकृत्वातर्पणंचकृत्वामूलमंत्रमुच्चरन् श्रीमहात्रिपुरसुंदंरीतर्पयामिस्वाहाइति 
वारत्रंयसंतर्प्य जलादुत्यायधौतेवाससीपरिधायोपविश्याचम्यमूलविद्यांजयन् 
कुशाग्रेणवारत्रंपूर्ध्निंजलंदत्त्वागायत्रींजपेत् ततोजपंसमारक्तचंदनाक्षनजलकु 
सुमैस्ताम्रपात्रमापूयतस्मिन्जलेश्रीचक्रंध्यात्वाहस्ताभ्यांपात्रंगृहीत्वाजानस्पृ
ष्टमहीतलःललाटंस्पृशन् ह्नांह्नींसःकुलमार्तंडभैरवायप्रकाशशक्तिसहि 
तायरचाहाइतिसूर्यायार्घदत्त्वा सर्यायनमितिनमस्कर्यात् ततोहत्पद्ममध्येश्री 
चक्रंध्यात्वाविंदुपीठेदेवींध्यात्वामूलविद्यामष्टोत्तरशतज्यंप्लाजपंसमाप्यपुनरपि 
रक्तचंदनाक्षतकुसुमजलैस्ताप्रपात्रमापूर्य तस्मिन्जलेश्रीचक्रंध्यात्वा एत्रिपुरादे 
वीविद्महेक्लींकामेश्वरिधीमहि सौःतन्नौशक्तिःप्रचोदयात् इतिजपन् ह्रींश्रींश्रीमहात्रि 

पृ० १९०अ) पुरसुंदरिअर्धंकल्पयामिनमितिदैव्यैवारत्रयमर्घ्यंदद्यात् ततोनमस्कृत्यमौनीअपो 
ग्यसंभाषणपराङ्मुखोवाद्यांगच्छेत् वाद्यांगत्वहस्तपादादिप्रज्ञाल्यसामान्यार्घंसं
स्थाप्यार्घजलेनद्वारंप्रोक्ष्यद्वारदक्षिणेधात्रेनमःविधात्रेनमःदक्षिणेगंगायैनमःवामे 
यमुनायैनमः द्वारस्योर्ध्वेद्वारश्रियेनमःअधःदेहल्यैनमःततोंगंसंकोच्यदक्षिणपा 
दपुरस्मरंगृहंप्रविश्यार्घजलेनप्रोक्ष्य ओंवास्तुपुरुषायनमःह्रींश्रींरक्तद्वादशराक्ति 
युक्तायदीपनाथायनमितिसंपूज्य पूजास्थलेरक्तदकंबलाद्यासनमास्तीयार्घजलेना
सनंप्रोक्ष्यधृत्वापठेत् पृथ्वित्वयाधृतालोकाइत्यादिपठित्वापुष्पंगृहीत्वाह्रींश्रींआधार 
शक्तिकमलासनायममित्यासनंसंपूज्यतदुपरिप्राङ्मुखुदङ्मुखोवाउपविश्यभावयेत् 
यथा अमृतोदधिमध्येनवरत्नानि मुक्तामाणिक्यवैदूर्ययगोमेधात्वव्रविदुमौ उक्तानि 
नवरत्नानियत्रयत्रहितानिवै मणिद्वीपेकल्पतरूद्यानेमुक्तामालाद्यलंकृतंरत्रप्र 
दीपवलययुक्तंमहामणिमपचितामणिगृहराजंविचिंत्यतन्मध्येमहासनंविचिं 
त्यसिंहासनमध्येश्रीचक्रराजंभावयेत् ततः शुद्धेभूमितलेसुगंधिदशदिक्षू 
त्फुल्लपद्मान्विजेगंधामोदसुधूपदीपबहुलेशुद्धामृतैःसंभृतैः यद्वेहेममयेथवा 
विजनितेताम्रेथवादर्पणेकस्तूरीचुसृणैदुचंदनरसैः श्रीचक्रराजंलिखेत्  

पृ० १९०ब) एवंचक्रमुद्धृत्ययथोक्तपीठेसंस्थाप्यपीठनर्चयेत् ह्रींश्रींअमृतांम्भोनिधयेनमः ह्रीं 
श्रींरत्नद्वीपायनमः ह्रींश्रींनानावृक्षोद्यानायनमः ह्रींश्रीकल्पवाटिकायैनमः ह्रींश्रीं 
संतानकायैनमःह्रींश्रीहरिचंदनवाटिकायैनमःह्रीश्रीमंदारवाटिकायैनमः ह्रीं 
श्रींपारिजातवाटिकायैनमः ह्रींश्रींकदंबवाटिकायैनमः ह्रींश्रींपुष्परागरत्नप्रा-
कारायनमः ह्रींश्रींपद्मरागरत्नप्राकारायनमः ह्रींश्रींगोमेदरत्नप्राकारायनमः 
ह्रींश्रींवज्ररत्नप्राकारायनमः ह्रींश्रींवैदुर्यरत्नप्राकारायनमः ह्रींश्रींइंद्रनीलरत्न
प्राकारायनमः ह्रींश्रींमुक्तारत्नप्रकारायनमः ह्रींश्रींमरकरतरत्नप्रकारायनमः 
ह्रींश्रींविद्रुमरत्नप्राकारायनमः ह्रींश्रींमाणिक्यमंडपायनमः ह्रींश्रींसहस्रस्तंभमं 
डपायनमः ह्रींश्रींसहस्रस्तंभमंडपायनमः ह्रींश्रींअमृतवापिकायैनमः ह्रींश्रीं
आनंदवापिकायैनमः ह्रींश्रींविमर्शवापिकायैनमः ह्रींश्रींबालातपोद्गारायनमः 
ह्रींश्रींचंद्रीकोद्गारायनमः ह्रींश्रींमहाशृंगारपरिरवायैनमः ह्रींश्रींमहापद्माटव्यैन 
मः ह्रींश्रींचिंतामणिगृहराजायनमः ह्रींश्रींपूर्वाम्नायमयपूर्वद्वारायनमः ह्रीं 
श्रींदक्षिणाद्मायमयद्वारायनमः ह्रींश्रींपश्चिमाम्नायमयपश्चिमद्वारायनमः ह्रींश्रीं 
उत्तराम्नायोमयुत्तरद्वारायनमः ह्रींश्रींरत्नप्रदीपवयायनमःह्रींश्रींमहासिंहास-

पृ० १९१अ) नायनमः सिंहासनस्यपादचतुष्टये अग्निकोणे ह्रींश्रींब्रह्ममयैकमंचपादायनमः 
नैऋतेह्रींश्रींविष्णमयैकमंचपादायनमःवायौह्रींश्रींरुद्रमयैकमंचपादायनमःई
शानेह्रींश्रींईश्वरमयैकमंचपादायनमः मध्येह्रींश्रींसदाशिवमयमंचफलकायनमः
ह्रींश्रींहंसतूलतल्पायनमः ह्रींश्रींकौस्तुभास्तरणायनमः ह्रींश्रींमहावितानिकायै
नमः ह्रींश्रींमहाजवनिकायैनमः ह्सौःव्रह्मविष्णुरुद्रेश्वरसदाशिवमहाप्रेतासनायसां 
गोपांगायनमः इतिचतुश्चत्वारिंशत्पीठमंत्रैस्तदखिलंविभाव्यार्चयित्वामूलविद्यामु
च्चरन्श्रीचक्रराजायनमितिसंपूज्य मूलत्रिकूटैर्वाग्भवकामराजशक्तिकूटरूपैर्देव्यग्रद 
क्षिणवामकोणेषुपूजयेत् यथा अग्रकोणे प्रथमकूटमुच्चार्यवाग्भवायनमिति 
पूजयेत् दक्षिणकोणेद्वितीयकूटमुच्चार्यकामराजायनमःवामकोणतृतीयमुच्चा 
र्यशक्तयेनमितिपूजयेत् ततोभूतशुद्धिंकुर्यात् स्वांकेउत्तानौहस्तौकृत्वासोहमितिमं 
त्रेणप्रदीपकलिकाकारंहृदयस्थंजीवात्मानंमूलाधारस्थकुंडलिन्यासहसहस्रदल 
कमलकर्णिकांतर्गतपरमात्मनिलीनंविचिंत्य पादतोजानुपययंतंचतुरश्रंसचक्रम् 
लंयुतंपीतवर्णंचभुवःस्थानंविचिंतयेत् जान्वोरानाभिचंद्रार्धनिभंपद्मेनलांछि 
तम् शुक्रवर्णंस्वबीजेनयुतंध्यायेदपांस्थलम् नाभितःकंठपर्ययतंसत्रिकोणंसरक्तंकम् 

पृ० १९१ब) सस्वभिकंस्वबीजेनयुक्तंवह्नेस्तुमंडलम् कंठाद्भूमध्यपर्ययंतंकृष्णंवायोस्तमं 
डलम् षट्कोणंविंदुभिःषड्भिर्युक्तंबीजेनचिंतयेत् भ्रूमध्याद्व्रह्मरंध्रांतंवर्तुलं 
ध्वजलांछितम् धूम्रवर्णंस्वबीजेनयुक्तंध्यायेन्नभस्थलम् पृथिव्यालंबीजं ज 
लस्यवंबीजंअग्नेःरंबीजं वायोर्यंबीजं आकाशस्यहंबीजं एवंध्यात्वाततस्तनिभू 
तानिप्रविलापयेत् पृथीमप्सुचतावह्नौवाह्निंवाप्यौसमीणाम् प्रविलाप्यतदा 
काशेआकाशंप्रकृतौतथा अपरब्रह्मरूपांयांमायाशक्तिंपरात्मनि इतिसमस्तदे-
हादिप्रपंचंपरमात्मनिप्रविलाप्यपुरुषकारभाक् अनादिभवसंचितंव्रह्महत्या 
शिरस्कंचैत्यादिपापपुरुषंवामकुक्षौविचिंत्य ततिडावक्त्रेवामेनसिधूम्रवर्णंयमि 
तिवायुबीजंषोडशवारंजपन् वामनासापुटैनवायुनादेहमापूर्य पुनर्यमितिच 
तुःषष्टिवारंजपन् कुंभकंकुर्वन् देहसंशोष्य पुनर्यमिति द्वात्रिशद्वारंजपन् 
दक्षिणनासापुटेनवायुंरेचयेत् ततौरुणेनवायुनासंबद्धेनरमितिवह्निबीजेन 
षोडशवारजप्तेनदक्षनासापुटेनदेहमापूर्यय चतुःषष्टिवारजप्तेनकुंभकंकुर्वन् 
तद्वस्मीभूतमितिविचिंत्य रामितिद्वात्रिंशद्वारंपुनर्जपन्वामनासयाभस्मनास 
हवायुंरेचयेत् ततःठमितिचंद्रबीजंशुभ्रंप्रकृत्यात्मकवामनासापुटेनपुरुषा- 

पृ० १९२अ) त्मकंललाटचंद्रंषोडशवारंजपन्नयेत् ततोवमितिचतुःषष्टिवारंजयन् ललाटचंद्रा 
दादिक्षांतामक्षरमयींवृष्टिंनिपात्यतयादेवोपासनयोग्यंसकलंवपुःकुर्वन् लमिति
द्वात्रिशद्वारंजपन् दक्षिणनासापुटेनवायुंरेचयेत् पुनरुत्पादयेद्देहंपवित्रंपरमात्मनः
परंव्रह्मात्मिकामायातृकाप्रकृतिःपरा अजायतततोमातुराकाशंनभसोनिलःसमी 
रणादभूद्वह्निर्वह्नेरापस्ततोमही स्वीयमेभ्यापिस्तेजोरूपंकलेवरम् देवताराधनेयो 
ग्यमुत्पन्नमितिभावयेत् तस्मिन्देहेपरात्मार्थंसर्वज्ञःसर्वशक्तिमान् समस्तदेवता
रूपःसर्वमंत्रमयःशुभःआत्मरूपेणदेहेस्वेजीवभावेनतिष्टति इत्येवभावनामुख्या
भूतशुद्धिरिहोदिता नासापुटौधृत्वावायुमवष्टभ्यःहंसःसोहमवतरावतर 
शिवपदाज्जीवपदंसषुणापथेनप्रविशविशमूलशृंगादमुल्लसुल्लसज्वल 
२ प्रज्वल २ हंसःसोहंस्वाहा ततः पृथिव्यादीनितत्त्वानियथास्थानेस्थाप 
यित्वाहृत्पद्मेदेवींसमीनींयस्वहृदिहस्तंदत्त्वा आंह्रींक्रोंयंरंलंवंशंषंहंलंक्षं 
होंसंसः ममप्राणाइहप्राणाः एवंपुनः बीजाति १६ ममसर्वेंद्रियोणि 
वाङ्मनश्चक्षुः श्रीत्रप्राणाः इहागत्यसुखंचिरंतिष्टंतुस्वाहा अथवा आह्रीं 
कोंहसः इतिमंत्रेणवाजीवंन्यसेन् एतत्करणाशक्तानामेत्पाठेनैवभूतशुद्धिःस्यादिति 

पृ० १९२ब) इतिभूतशुद्धिः अथृष्यादिन्यासः अस्यमंत्रस्यदक्षिणमूर्तिऋषिः श्रीमहात्रिपु 
रसुंदरीदेवता चतुर्वर्गफलसिद्ध्यर्थेविनियोगः शिरसिदक्षिणामूर्तयेऋषयेनमः 
मुखेपंक्तिछंदसेनमः हृदिपरदेवतायैनमःततःकृतांजलिः ममचतुर्वर्गफल 
सिद्धयेविनियोगः शरीराकारमभूतानांभूतानांयद्विशोधनम् अद्वयब्रह्मसं
योगाद्भूतशुद्धिरियंमता ततःप्राणायामंकुर्यात् प्राणायामंतुमूलेनकुर्याच्चैव 
विचक्षणः अथवावालयाकुर्याच्छ्रीविद्याप्राणसंयमम् इति तद्यथा मूलमंत्रं 
षोडशवारंजपन् वामनासापुटेनवायुनादेहमापूर्य पुनस्तदेवचतुःषष्टिवारंज
पन् वामनासापुटेनवायुनादेहमापूर्य पुनस्तदेवचतुःषष्टिवारंजपन् कुं 
भकंकुर्वन् पुनस्तदेवद्वात्रिंशद्वारंजपन् दक्षनासापुटैनवायुंरेचयेत् इत्येकः 
प्राणायामः एवंयथाशक्तिप्राणायामंकुर्यात् तदुक्तंवसिष्टसंहितायाम् प्रा 
णायामैःकृतैःशश्चन्नित्यंषोडशभिःसुधीःदैनंदिनंचयत्पापंतत्सर्वंनश्यतिध्रु 
वम् परोपतापनंपापंपरद्रव्यापहारजम् परस्त्रीमैथुनोत्पन्नंप्राणायामशतंदहे 
त् महापातकजातानिव्रह्महत्याशतानिच सर्वाण्यपिप्रणश्यंतिप्राणायामैश्च 
तुःशतैः आदावंतेनचयत्नेनप्राणायामान्समाचरेत् कर्मस्वपिसमस्तैषुशुभेषु 

पृ० १९३अ) च प्राणायामैर्विनायद्यत्कृतंकर्मनिरर्थकम् ततोयत्नेनकर्तव्याःप्राणायामाः 
शुभार्थिभिः अथमातृकान्यासःवाग्भवाद्यांत्रिताराद्यांबीजाद्यांमातृकांन्यसेत् वा-
ग्भवःऐं त्रितारा ऐंह्रींश्रीं श्रींस्वरूपं श्रीविद्याक्रमपूजायांविशेषाद्वींरवंदिते वाग्भ 
वाद्यावाक्प्रयस्यात्तकाराद्यातुकामदा श्रीबीजाद्यामहैश्वर्यदायिनीमातृकास्मृता 
श्रींअंनमोललाटे श्रींआंनमोमुखवृत्तें श्रींइंनमोदक्षिणचक्षुषि श्रींईनमोवामचक्षु
षि श्रींउंनमोदक्षकर्णे श्रींऊंनमोवामकर्णे श्रींऋंनमोदक्षनासायां श्रींऋनमोवा 
मनासायां श्रींॡंनमोदक्षगंडे श्रीलंनमोवामगंडे श्रीएंनमोष्टे श्रींऐनमअधरे 
श्रीओंनमूर्ध्वदंते श्रीओंनमअधोदंते श्रीअंनमोमूर्ध्नि श्रींअंःनमोमुखे श्रींकंन 
मोदक्षबाहुमूले श्रींखंनमःकूर्परे श्रींगंनमोमणिबंधे श्रींघंमोंगुलिमूले श्रीं
ङनमःअंगुल्यग्रे श्रींवंनमोवामवाहुमूले श्रींछंनमोवामकूर्परे श्रींजंनमोवा 
ममणिबंधे श्रींझनमोंगुलिमूले श्रींञंनमोवामांगुल्यग्रे श्रींटेनमोक्षोरुमूले
श्रीठंनमोजानुनि श्रींडंनमोगुल्फे श्रींढंनमोदक्षिणपादांगुलिमूले श्रींणंनसो 
दक्षपादांगुल्यग्रे श्रींतंनमोवामोरुमूले श्रींथंनमोवामजानुनि श्रींदंनमोवामगुल्फे 
श्रींधंनमोवामांगुलिमूले श्रींनंनमोवामपादांगुल्यग्रे डापंनमोदक्षपार्श्वेसींओंफंनमोवामपार्श्वे

पृ० १९३ब) श्रींबंनमःपृष्टे श्रींभंनमोनाभौ श्रींमंनमत्रदरे श्रींयंनमस्तुगात्मनिहृदयेश्रींरंन
मोसृगात्मनिदक्षबाहुमूले श्रींलंनमोमांसात्मनिककुदि श्रींवंनमोमेदात्मनि 
वामबाहुमूले श्रींरानमोस्थात्मनिहृदयादिदक्षिणकरे श्रींषंनमोमज्जात्मनिहृ
दयादिवामकरे श्रींसंनमःशुंक्रात्मनिहृदयादिदक्षपादे श्रींहंनमःप्राणात्मनिहृद 
यादिवामपादे श्रींलंनमोजीवात्मनिहृदयाद्युदरे श्रींक्षंनमःपरात्मनिहृदयादिमु 
खेसामनसावान्यसेन्न्याकुसुमैर्वाथवान्यसेत् अंगुष्टानामिकायोगान्न्यसेद्वासर्वक
र्मसु धर्मविदक्षिणंहस्तमधोनाभैर्मयोजयेनृइति अक्षतमादाय अपसर्पंत्विति 
अक्षंतान्निक्षिप्यपार्ष्णिघातेनभौमास्योदेनांतरिक्षगान् बालयासमुदंचितवक्त्रमू 
र्धदृष्ट्यादिव्यानिति त्रिविधविघ्नान्निरस्य र्श्चोर्ध्वतालत्रयंदत्त्वाछोटिकाभिर्दश-
दिग्वंधनंकुर्यात् अथकरन्यासः अंमध्यमाभ्यांनमःआंअनामिकाभ्यंवनमःसौं क 
निष्टिकाभ्यांनमः अंअंगुष्टाभ्यांनमःसौःकरतलकरपृष्टाभ्यांनमःअंआंसोःत्रिपुरसुंदरि 
अमृतांवुजासनायनमः इतिपादयोः ऐंक्लींसौःत्रिपुरसुंदरिपोतांबुजासनायनमः 
इतिजान्वोः ऐंक्लींसौः त्रिपुरसुंदरिदेव्यात्मासनायनमित्पूर्वोः हैंहंक्लींह्सौःत्रिपुर
सुंदरिश्रीचक्रासनायनमःस्फिजि ह्सौंहसक्लींह्सौःत्रिपुरसुंदरीसर्वमंत्रासना 

पृ० १९४अ) यनमोगुह्ये ह्रींक्लींल्लंसिद्धेश्वरिसाध्यसिद्धासनायनमःमूलाधारे अथषडंगन्यासःऐंस 
र्वज्ञायहृदयायनमःतर्जनीमध्यमानामिकाभिःहृदये क्लींनित्यलुप्तयेशिरसेस्वाहा
इतितर्जनीमध्यमाभ्यांशिरसि सौःअनादिबोधायशिखायैवषटितिअधोंगुष्टमुष्ट्याशि
 खायां ऐंस्वतंत्रायकववायहुंइतिव्यत्ययहस्ताभ्यांस्कंदाद्यूरुपययंतं क्लींअलुप्तश-
क्तयेनेत्रत्रयायवौषट् इतितर्जनीमध्यमानामिकाभिर्नेत्रत्रये सौःअनंतशक्तयेअ 
स्त्रायफटितितायलत्रयंदिग्वंधनंकुर्यात् ततोमूलमंत्रन्यासंकुर्यात् प्रथमंपंच 
दशीमंत्रन्यासःमूर्द्ध्नि मूलेहृदि दक्षिणचक्षुषि वामचक्षुषि ललाटचक्षुषि दक्ष 
कर्णे वामकर्णे मुखे दक्षभुजे वामभुजे पृष्टे दक्षजानुनि वामजानुनि नाभौ ए 
षुपंचदशसुस्यानेषुप्रत्यक्षरंन्यसेत् चतुःशत्यां संपूर्णांचिंतयेद्विद्यांब्रह्मरंध्रेरु 
णप्रभाम् द्रवत्सुधाषोडशार्णांमहासौभाग्यदास्मरेत् तथाचतंत्रांतरे ललाटग 
लहृन्नाभिमूलाधारेषुचक्रमात् ब्रह्मरंध्रेमुखेमुष्केवीजत्रयमथोन्यसेत् आधा
रेव्रह्मरंध्रेबीजत्रयंन्यसेत् करपादेषुहृदयेपंचबीजानिचन्यसेत् सृष्टिन्यासंत 
तःकुर्यात्सर्वसिद्धिप्रदायकम् ब्रह्मरंध्रालिकेनेत्रश्रुतिघ्राणेषुगंड्योःदंतांतरो 
र्ध्वकेदेविजिह्वायांचैवकूर्परे पृष्टसर्वांगहृदयस्तनकुक्षिषुलिंगके श्रीविद्याणैर्न्यसेद्देविमंत्रैःसर्वसमृद्धये 

पृ० १९४ब) सर्वांगेविन्यसेत्पश्चाद्व्यापकत्वेनेसुंदरि अलिकेनललाटदेशै नेत्रादावेकैकव 
र्णन्यासः दंतेतिअधरनुउपरिदंतपंक्त्योरित्यर्थःदंतपंक्त्योर्द्विवर्णन्यासःश्रीविद्या
याःषोडशार्णन्यासाद्विश्वेश्वरोभवेत् अथवशिनीन्यासःवशिन्याद्यष्टकन्यासंक 
न्यासंकथयामिशुचिस्मिते त्वत्प्रसादादहंवश्योभवेयंसाधकस्यच शिरसि ह्रीं 
श्रींअंआंइईउऊंऋंऋंऌंॡंएंऐंओंऔअंअंःखल्रंवशिनीवाग्देवदतायैनमःलला
टे ह्रींश्रींकंखंगंघंङंकंलंह्रींकामेश्वरीवाग्देवतायैनमः भ्रूमध्ये ह्रींश्रीचं ५ नं 
वंलीमोदिनीवान्देवतायैनमःकंठे ह्रींश्रींटं ५ यूंविमलावाग्देवतायैनमःहृदये 
ह्रींश्रींतं ५ जमरींअरुणावाग्देवतायैनमःनाभौ ह्रींश्रींपंएहंसंलंवंयूंजयिर्वा 
वाग्देवतायैनमःमूलाधारे ह्रींश्रींयंरंलंवंजमरयूंसर्वेश्वरीवाग्देवतायैनमःमू
लादिपादांतं ह्रींश्रींशंषंसंहंलंक्षंक्षमरींकौलिनीवाग्देवतायैनमःपीठन्यासं 
ततःकुर्याद्यथाबीजंयथाविधि यत्कृत्वासाधकःश्रेष्टोदेवीपुत्रोभवेद्भुवि मूलाधा 
रेवाग्भवमुच्चार्यय अग्निचक्रेकामगिर्यालयेमित्रीशमाथात्सिकेरुद्रात्सशक्तिम्का 
मेश्वरीश्रीपादुकांपूजयामि हृदयेकामराजमुच्चार्यसूर्यचक्रेजालंधरपीठेषष्टी 
शनाथात्मिकेविलात्मशक्ति श्रीपादुकांपूजयामि भ्रूमध्यराक्तिकूदमुच्चार्यसोम 

पृ० १९५अ) चक्रेपूर्णगिरिगह्वरेउडीशनाथात्मिकेभगमालिनीदेवीव्रह्मात्मशक्तिश्रीपादुकांपू
जयामिव्रह्मरध्रेतुरीयबीजमुच्चार्यपरंव्रह्मचक्रेडडीयानपीठचर्यनाथात्मिकेपरंव्र 
ह्मात्मशक्ति श्रीमहात्रिपुरसुंदरीश्रीपादुकांपूजयामि तत्त्वन्यासंप्रवक्ष्यामिसर्वांग-
शुद्धिकारकम् यत्कृत्वासर्वपापेभ्योमुच्यतेसाधकःसुधीःमूलाधारादिपादपर्यंतंवा 
ग्भवमुच्चार्ययात्मतत्त्वव्यापिकायेश्रीमहात्रिपुरसुंदर्ययैनमः हृदयादिमूलाधारां 
तंकामराजमुच्चार्ययविद्यातत्त्वव्यापिकायैश्रीमहात्रिपुरसुंदर्ययैनमःभ्रूमध्यादि 
हृदयांतंशक्तिकूटमुच्चार्यशिवतत्त्वव्यापिकायैश्रीमहात्रिपुरसुंदययनमः सम
स्तविद्यामुच्चाययसर्वतत्तव्यापिव्यापिकायैश्रीमहात्रिपुरसुंदययैनमितिमूर्धा 
दिपादांतं पुनरपिसमस्तविद्यामुच्चार्ययसर्वतत्वव्यापिकायैश्रीमहात्रिपुर 
सुंदर्ययैनमितिपादादिमूर्धांतं पुनरपितुरीयबीजमुच्चार्यसर्वतत्वव्यापिका 
यैमहाश्रीत्रिपुरसुंदर्ययैनमितिहृदयादिभ्रूमध्यांतंन्यसेत् इतितत्त्वन्यासःपूजा
यांषोढान्यासादीनांअनावश्यकत्वाद्गौरवादिहनलिखेतम् तदुक्तंवामेश्वरतं 
त्रै षौढान्यासंसमारभ्यमूलदेव्यादिकंतथा करशुद्ध्यादिकंचैवसाधकेनस्वसि 
द्धये प्रातःकालेथवरात्रौपूजायांहोमकर्मणिजपकालेथवातेषांविनियोगःपृथक्पृथक् 

पृ० १९५ब) पूजाकालेसमस्तंवाकृत्वासाधकसत्तमः षट्त्रिंशत्तत्वपर्ययंतमासनंपारकल्प 
येत् ततःकृतन्यासःमूलाधारात्कुंडलिनींपरमानंदस्वरूपामात्मनासहैक्यंवि 
भाव्य मूलाधारस्वाधिष्टानमणिपूरकानाहतविशुद्धाज्ञानादनादांतशक्तिव्या 
पिकासमनोत्मनाभेदक्रमेणविंद्रस्यानंप्रापयित्वा तन्निर्गतामृतधारयासंतर्प्य 
पुनस्तेनैववर्त्मनाहृत्पद्मेसमानीयध्यायेत् यथा बालाकेमंडलांभासांचतुर्बा-
हुंत्रिलोवनाम् पाशांकुशशरांश्चापंधारयंतीशिवोभजेइतिध्यात्वामानसोपचा 
रैराराध्यश्रीमहात्रिपुरसुंदययैनमितिनमस्कृत्यबाह्यपूजार्थमर्घपात्रंस्थापयेत् त 
त्रादौकलशस्यायनम् वामभागेवृत्तचतुरश्रमंडलंकृत्वातन्मंडलमूलमुच्चरन् 
चतुरश्रमडलायनमितिपुष्पैरभ्यर्च्य तदुपरिआसनंसंस्थाप्यमंवह्निमंडलाय 
धूम्रादिदशकालात्मनेनमितित्रिपदिकांसंपूज्य तदुपरिकुंभंसंस्थाप्य अंसू 
र्यमंडलायतपन्यादिद्वादशकलात्मनेनमितिकुंभंसंपूज्य मूलमंत्रंजपन् जले 
नापूर्य ओंसोममंडलायषोडशकलात्मनेनमः तस्मिन्जले हसक्षमलवरयूंआ 
नंदभैरवायवषट्नमः सहक्षमलवरयींआनंदभैरव्यैवौषट्नमः इतिसंपूज्यसा 
मान्यार्घंस्थापयेत् यथास्ववामेत्रिकोणचतुरश्रमंडलंकृत्वातन्मंडलंमूलमंत्रेण 

पृ० १९६अ) त्रिकोणचतुरश्रमंडलायनमितिपष्पैरभ्यर्च्य तदुपरिआधारंसंस्थाप्याधारेमंवह्निमं 
डलायनमितिसंपूज्य तत्रशंखदिपात्रंसंस्थाप्यअसूर्यमंडलायद्वादशकलात्मनेन 
मितिसंपूज्यमूलंचपन् शुद्धजलंदत्त्वाओंसोममंडलायषोडशकलात्मनेनमिति 
जलंसंपूज्यतज्जलंषडंगेनाभ्यर्च्यमूलविद्यांजप्तागंधपुष्पाक्षतान्निक्षिपत् इति 
सामान्यर्घंसंस्थाप्यविशेषार्घंस्थापयेत् तद्यथा आत्मश्रीचक्रयोर्मध्येत्रिकोणवृ
त्तषट्कोणचतुरश्रमंडलंकृत्वा मूलमंत्रेणत्रिकोणवृत्तचषट्कोणचतुरश्रमंड-
लायनमितिपुष्पैरभ्यर्च्य विद्याबीजत्रयेणाग्रदक्षवामकोणेषुपूजयेत् अग्रको
णेप्रथमकूदमुच्चार्यवाग्भवायनमः दक्षिणकोणेद्वितीयकूटमुच्चार्यकामरा-
जायनमः वामकोणेतृतीयकूटमुच्चार्यशक्तयेनमः इतिसंपूज्य पुनःषड्गेनषट् 
कोणंपूजयेत् अग्रकोणादारभ्यदेव्यादक्षिणक्रमेणभूजयेत् यथा अग्रकोणे 
ऐंहृदयायनमःअग्निकोणे क्लीशिरसेस्वाहा नेऋतकोणेसोःशिखायचषट् प
श्चिमकोणेऐंकवचायहुम्वायुकोणेक्लींनत्रत्रयोयवौषट् ईशानकोणेसौः 
अस्त्रायफट् इतिषट्कोणंसंपूज्य तदुपरिआधारंसंस्थाप्य ऐंवह्निमंडला- 
यदशकलात्मनेश्रीपात्रांधारायनमित्यर्घपात्रंसंपूज्य तत्रसंस्थाप्य|| 

पृ० १९६ब) क्लींसूर्यमंडलायद्वारशकलात्मननश्रीपात्रायनमितिपुष्पैःपात्रंसंपूज्य तत्पात्रे 
त्रिकोणवृत्तचतुरश्रमंडलकृत्वा तन्मंडलमूलमुच्चरम् त्रिकोणवृत्तचतुरश्रमंडला 
यनमितिपुष्पैःसंपूज्य पूर्ववद्विद्यावीजत्रयेणत्रिकोणंसंपूजपुनःपूर्ववत्षडंगेन
षट्कोणंसंपूज्यंतत्पात्रंभूलविद्यांज्ञपन् शुद्धणजलेनापूर्यतज्जलंसौःसोममं 
डलायषोडशकलात्मनेश्रीअर्घामृतानमितिपुष्पैःसेपूज्य तस्मिन्जले आइई 
उऊॠलिलीएऐंओऔअंअःइत्येकांरेखां कखगघङचछजजत्र टठडढणति
त्येकांरेखां थदधनपफबभयरलवशषसहलक्षित्येकांरेखांत्रिकोणाकारेणसं 
लिख्य तत्रिकोणंहंसनमितिपुष्पैःसंपूज्य तदुपरिवृत्तषट्कोणचतुरश्रंविलि 
ख्य तन्मंडलांमूलविद्ययात्रिकोणवृत्तषट्कोणचतुरश्रमंडलायनमितिपुष्पैः 
संपूज्य पूर्ववद्विद्याबीजत्रयेणत्रिकोणंसंपूज्य ततःपूर्ववत्षडंगेन्षट्कोणंसंपूज्य 
पंचभिरखंडायैरामंत्रयेत् तद्यथा अखंडैकरसानंदपरेपरपरात्मनि स्वच्छंदस्फुर 
णामत्रनिधेह्यकुलनायके एकुलस्यामृताकारेशुद्धज्ञानकरेपरे अमृतत्वंनिधे 
ह्यस्मिन्वस्तुनिक्लिन्नरूपिणि तद्रूपिणीकरस्यांतंकृत्वास्येतत्स्वरूपिणि भूत्वापरा 
मृताकारंमपिवेत्स्पुरणंकुरु ऐंप्लुज्रौंजुंसःअमृतेअमृतोद्भवेअमृतेश्वरिअमृतं 

पृ० १९७अ) स्रावय २ स्वाहा येवदवदवाग्वादिनिवाङ्मनःक्लिन्नेक्लेदिनिक्लेदय २ महामोक्षंकुरु २ 
क्लींसौःमोक्षंकुरु २ ह्सौंसहौंइत्यामंत्र्यमूलविद्यांतत्रसप्तधाजप्त्वागंधपुष्पाक्षतान्नि-
क्षिप्य तदर्घ्यंदेवतास्वरूपंविभाव्यतद्विंदुभिरात्मानमभ्युक्षेदनेन आर्द्रंज्वलतिज्यो 
तिरहमस्मिज्योतिर्ज्वलतिव्रह्माहमस्मिशिवोहमस्मिव्रह्माहमस्मिअहमस्मिव्रह्माह 
मस्मिअहमेवाहंमांजुहोमिस्वाहा इत्यात्मानमभ्युक्ष्य पुनस्तज्जलंगृहीत्वापूजोपकरणं 
चाभ्युक्ष्यसर्वंविद्यामयंकुर्यात् पुनस्तद्दक्षिणेत्रिकोणचतुरश्रमंडलंकृत्वातत्राधारंसं-
स्थाप्य तत्रवह्निमंडलायदशकलात्मनेनमितिआधारंसंपूज्यपुनः तदुपरिपात्रंसं 
स्थाप्यअंसूर्यमंडलालयअंसूर्यमंडलायद्वादशकलात्मनेनमितिपात्रंसंपूज्यत 
त्रशुद्धजलमापूर्यय सोममंडलायषोडशकलात्मनेनमितिजलंसंपूज्यपुनःषडं 
गेनाभ्यर्च्यतत्रगंधपुष्पान्निक्षिपेत् एवंप्रकारेणान्यान्यपिपात्राणिस्थापयेत्
सामान्यंश्रीयुतंपात्रंगुरुपात्रंचभोगदम् वटुकंयोगिनीपात्रंक्षेत्रपालंगणेश्व
रम् वीरपात्रंतवैतानियोजानातिसपूजकः तथाचतंत्रांतरे गुरुपात्रं 
भोगपात्रंशक्तिपात्रंतर्थेवच पूजापात्रंतदंतेचयोगिनीनांभवेत्प्रिये वी 
रपात्रंबलेः पात्रेपाद्यमाचमनीयकम् एतानिनवपात्राणिक्रमशःस्थापयेत्सुधीः

पृ० १९७ब) यथा गुरोःपात्रंघटस्यांतेतदंतेभोगपात्रकम् तदंतेशक्तिपात्रंचयोगिनीनांत
दंतिके तदंतेवीरपात्रंचबलेःपात्रंनदंतिके पाद्यमावमनीयंचपाणिस्थापये
द्वुधः उत्तमंनवपात्राणिसप्तपात्राणिमध्यमम् केचिद्वदंतिमंत्रज्ञाःपंचपात्रा-
णिमध्यमम् कनिष्टंत्रीणिपात्राणिएकपात्रंविवर्जयेत् देवीपागुराःपात्रंभो 
गपात्रंत्रयंमतम् पूजापात्रंबलेःपात्रंपंचपात्रेष्वयंविधिः पंचपात्रेषुपूजापात्रं 
विज्ञेरयंयोगिनीनांचतर्पणेपाद्यमाचमनीयंचवलेःपात्रात्सुरार्चने इत्यर्घपात्रं
संस्थाप्यहृत्पद्ममध्येपरमानंदमयींपरमात्मस्वरूपांतेजोमयींविभाव्यवहन्नासा 
पुटेनत्रिखंडमुद्रयागृहीतदिनकरकिरणारुणकुसुमांजलावानीयतत्रमू
र्त्तिंह्रींश्रींसौः महात्रिपुरसुंदरींअमृतचेतन्यमूर्तिकल्पयामिनमः इतिपुष्पां
जलिनासहमूर्तियथोक्तपीठेस्थाययेत् अथवामूर्तिकल्पनंआसनदानंच 
मूलेनैवदद्यात् तेदुक्तंवाराहीतंत्रे दत्त्वासनंचमूलेनमूर्तिमूलेनकवल्पयेत् 
इतिकृतांजलिःह्स्रैहात्रिपुरसुंदययाजीविहस्थितःएवंश्रीइत्यादि २७ श्रीमहात्रि
पुरसुदर्ययाःसर्वेद्रियाणिवाङ्मनश्चक्षुःक्षोत्रघ्राणप्राणाइस्वगत्यसुखंविरतिष्ट 
तुस्वाहाइतिप्राणप्रतिष्टांकृत्वावाहयेत् बद्धांजनिः भगवतिश्रीमहात्रिपुरसुंद 

पृ० १९८अ) रिश्रीमहापीटेइहोगच्छिहतिष्टिहसन्निधेहिसन्निरुद्धाभवान्नाधिष्टानंकुरुममपूजां 
गृहाणेत्यावाहनस्थापनसन्निधापनसन्निरोधनामृतीकरणसकलीकरणावगुंठ 
नमुद्राभिःबिंदुचक्रेदेवीमावाह्यात्मदेव्यंगेषडंगानिविन्यस्यपुष्पंगृहीत्वादेवींध्याये 
त् ततःपद्मानिषांदेबींलार्ककिरणारुणाम् जपाकुसुमसंकाशांदाडिमीकु-
सुमोपमाम् पद्मरागप्रतीकाशांकुंकुमोदकसन्निभाम् स्फुरन्मुकुटमाणिक्यकिं
किणीजालमंडिताम् कालालिकुलसंकाशकुटिलालककुंतलाम् प्रत्यग्रारुण 
संकाशवदनांभाजमंडलाम् किंचिदधेंदुकुटिलललाटमृदुपट्टिकाम् पिनाकि 
धनुराकारसुभ्रुवपरमेश्वरीम् आनंदमुदितोल्लोललीलांदोलितलोचनाम् 
स्फुरन्मपूखसंघातविलसद्धेमकुंडलाम् सुगंडमेंडलाभोगजितेंद्वमृतमंडला 
म् विश्वकर्मादिनिर्मानसूत्रसुस्पष्टनासिकाम् ताम्रविद्रुमबिंबांभरक्तौष्टीम् 
मृतोपमाम् दाडिमीबीजरक्ताभदंतपंक्तिविगजिताम् रत्नद्वीपसमुद्भासिजिह्वा 
ममलभाषिणीम् स्मितमाधुर्यविजितमाधुर्यरससागराम् अनोपम्यगुणोपेतचि 
बुकोद्देशशोभिताम् कंबुग्रीवांमहादेवींमृणालललितेभुजैः रक्तोत्पलदलाका 
रसुकुमारकरांवुजाम् करांभोजनखज्योतिर्विद्योतितनभभुलाम् मुक्ताहारल 

पृ० १९८ब) तोपेतसमुन्नतपयोधराम् त्रिवलीवलयुक्तमध्यदेशसुशोभिताम् लावण्यसरिदाव 
र्तोकारनाभीविराजिताम् अनर्घचैत्रघटितकांचीयुक्तनितंबीनीम् नितंवविंभ 
द्विरदरोमराजीवरांकुशाम् कदलीलतिकास्तंभसुकुमारोरुमीश्वरीम् लावण्यक 
दलीतुल्यजंघायुगलमंडिताम् गूढगुल्फपदद्वंद्वांप्रपदाजितकच्छपाम् तनुदीर्घांगु
लीभास्वन्नखचंद्रविराजिताम् व्रह्मविलशिरोरन्ननिवृष्टचरणांबुजाम् शीतांशुश 
ससंकाशकांतिसंतामहासिनीम् लौहित्यजितसिंदूरजपादाडिमरागिणीम् रक्त 
परीधानांपाशांकुशकरोद्यताम् रक्तपुष्पोपविष्टांतांरक्ताभरणभूषिताम् चतुर्भु
जांत्रिनेत्रांचपंचबाणधनुर्धराम् कर्पूरशकलोन्मिश्रतांबूलापूरिताननाम् महामृ
गमदोद्दामकुंकुमारुणविग्रहाम् सर्वशृगारवेशाढ्यांसर्वालंकारभूषिताम् जग-
दाह्लादजननींजगद्रंजनकारिणीम् जगदाकर्षणीकरींसर्वसौभाग्यसुंदरीं सर्वल 
क्ष्मीमयींनित्यांपरमानंदरूपिणीम् सर्वदेवमयींदेवींकदंववनमधगाम् चक्रम
ध्येत्संचित्यततःपूजनमारभेत् इतियथोक्तपीठेपुष्पंदत्त्वाषोडशोपचारैःपूजयेत् 
तद्यथा तदुक्तंमानसोल्लासे संकुद्ध्याप्रददेन्मंत्रीउपचारान्सदैवते संवुद्ध्यासंबोधन 
पदेनवा उपचारानाह यथा पाद्याच्योचमनस्नानवसनाभरणानिचगंधपुष्पेधूपदी 

पृ० १९९अ) पौनेवेद्याचमनंततः तांबूलमर्चनास्तोत्रंदार्पणंचनमस्क्रिया प्रयोजयेदर्चनायामुप 
चारांस्तुषोडशं तंत्रांतरे आसनंस्वागतंचार्घ्यंपाद्यमाचमनीयकम् मधुपकोचमनस्ना 
नवसनाभरणानिच गंधपुष्पैधूपदीपोनेवेद्यंवंदनंतथा एवंवायोजपेत्प्राज्ञुपचारां 
स्तुषोडश अथवादशोपचारैःपूजयेत् तद्यथा अघांदित्रितयंवैवमभुपर्काचमना-
न्यपि गंधादयोनिवेद्यांताउपचारादशक्रमात् अथवा पंचोपचारैर्गंधाद्यैःपूजयेत्प 
रमेश्वरीम् यथाक्लवस्तुसपंत्तौधियासंकल्प्यपूजयेत् सर्वान्समर्वयेद्देवामैकंबा 
देवमर्चत् देवार्चांश्रद्धयाकृत्वाध्रुवंतल्लोकमाप्नुयात् अलाभेनतपुष्पाणांपत्रा 
ण्यपिनियोजयेत् एवाणामप्यलाभेनफलान्यपिनियोजयेत् फलानामप्यला 
भेनतृणगुल्यौषधीरपि ओषधीनामलाभेतुजलमात्रंनिवेदयत् व्रलाभावेतुभा-
वेनभक्त्यासंपूजितोभवेत् इतिभविष्ये तथाकुज्विक्रायो अंगरागेषुसिंदूरं 
पानार्थंमध्रुरंमम निवदितव्यंपत्रेनयदिमांद्रष्टुमिच्छति तत्रायंक्रमः ह्रीं 
श्रींमहात्रिपुरसुंदरिपाद्यंकल्पयामिनमःइतिपादयोःह्रींश्रींश्रीमहात्रिपुर 
सुंदरिअर्घंकल्पयामिनमः मूर्ध्निदद्यात् आचमनीयंमुखं स्रानीयंसर्वा-
ग अरुणवस्त्रयुग्मः आभरणानि चंदनागुरुकर्पूरकस्तूरीकुंकुममयंगंधं 

पृ० १९९ब) अथवा चंदनागुरुकर्पूरचोरकुंकुमरोचनाःजटामांसीकपियुताशक्तेर्गंधाष्टकंवि 
दुः चोरःकचूरितिपुसिद्धःकपिःकस्तूरी नानाजातीयपुष्पंतु तदुक्तंज्ञानमाला 
यां पुष्पंवायदिपत्त्रंफलंनष्टमधामुखम् पुष्पांजलिंविधिंहित्वायथोत्पन्नंतथा-
र्पणम् तथाचोक्तंकालिकापुराणे नैवेद्यंदक्षिणेवामेपुरतोपिनपृष्टतः दीपंद 
क्षिणतोदद्यात्पुरतोवानवामतःवामतस्तुतथाधूपमग्रेवाननुदक्षिणे निवेदयेत्पु 
रोभागेगंधंपुष्पंचभूषणम् प्रतिमादिषुयद्योग्यंगात्रेदातुंचतत्तनौ दद्यादयो 
ग्यंपुरतोनवेद्यंभोजनादिकम् वामेधूपंदद्यादितिविलबिषये शक्तिविषयेतुद 
क्षिणेधूपंदद्यादित्यर्थः चंदनागुरुकर्पूरशैलेपमधुकुंकुमैः धूपवर्तिंनिर्माय 
ह्रींश्रींश्रीमहात्रिपुरसुदंरिधूपंकल्पयामिनमः कर्पूरगर्भिण्यावर्त्याघृतप्रदीयंप्र 
ज्वाल्यह्रींश्रींमहात्रिपुरसुंदरिइमंघृतप्रदीपंकल्पयामिनमः तदुक्तंकालिका 
पुराणे सर्वंसहावसुमतीसहतेनत्विदंद्वयम् अकार्ययपादघातंचदीपतापंत-
थैवचेतिवचनादाधारोपरिदीपोदेयः नानाविधनेविद्यंपुरतःसमानीयार्घोद 
केनाभ्युक्ष्यास्त्रेणमंरक्ष्यकवचेनावगुंठ्य वमितिधेनुमुद्रयागृतीकृत्यमूलविद्य 
याभिमंत्र्य ह्रींश्रींश्रीमहात्रिपुरसुंदरिनैवेद्यंकल्पयामिनमित्युत्सज्यजलगंडषंगृ 

पृ० २००अ) हीत्वा अमृतोपस्तरणमसिस्वाहाइतिगंडषंदत्त्वीप्राणायस्वाहा अपानायस्वाहा स 
मानायस्वाहीउदानायस्वाहाव्यांनायस्वाहाइतिपंचप्राणाहुतीर्द्रत्वा तस्याःस्वीको 
रेणदृष्टिंविभाव्य पुनरपिजलगंडूषंदत्त्वादअमृतापिधानमसिस्वाहापुनरपो-
शानंदेत्त्वा ह्रींश्रीश्रीमहात्रिपुरसुंदरिआचमनीयंकल्पयामिनमःइत्याचमनीयं 
दत्त्वा ह्रींश्रींश्रीमहात्रिपुरसुंदरितांबूलंकल्पयामिनमः इतितांबूलंनिवेदयेत् 
ततःह्रींश्रींश्रीमहात्रिपुरसुंदर्ययेनमितिपुष्पांजलित्रयणाभ्यर्च्यनवमुद्राःप्रद 
शयेत् यथा संक्षोभद्रावणाकर्षवश्योन्मादमहांकुशाः खेचरीबीजयोन्याख्या 
नवमुद्राःप्रकाशिताःइति ततोमूलविद्ययाह्रींश्रींश्रीमहात्रिपुरसुंदरींतर्पयामि 
स्वाहाइत्यंगुष्टानामिकाभ्यांदेव्यामुखेवारत्रयंतयेत् तदुक्तंयामले अंगुष्टानामि 
कायोगाच्छिवशक्त्यात्मकंपरम् अंगुष्टःशिवित्युक्तोनामिकाशक्तिरुच्यते
तयोः संयोगमात्रेणद्रव्यंस्याटमृतोपमम् शिवशक्त्यात्मकंबिंदुद्वयंस्यादं-
गुलीद्वयम् तेनतन्निःसृतंद्रव्यंपरमामृतमिष्यते ततःषडंगेनपूजयेत् अ 
ग्नीशासुरवायुषुमध्येचचतुर्दिक्षुचपूजयेत् अग्रौऐंहृदयायनमः ईशेक्लीं
शिरसेस्वाहा नैऋतेसौःशिखायैवषट्वायौऐंकवचायहुम्मध्येक्लींनेत्रत्रयायवौषट् 

पृ० २००ब) पूर्वदक्षिणपश्चिमोत्तरेयुचतुर्दिक्षुसौःअस्त्रायफटितिपूजयेत् अथषोडषेतिथिनि 
त्यार्वनक्रममाह ततोमध्यमत्रिकोणरैखासुदक्षिणपूर्वोत्तरासुवामावर्तेनशुक्लप
पक्षेकामश्चययादिचित्रांतंकृष्णपक्षेचित्रादिकामेश्वर्ययंतंतिथिमंडलमचयेत् त 
दुक्तंविशुद्धेश्वरतंत्रे दक्षांगुष्टतर्जनीभ्यांपुष्पनिक्षेपनंचरेत् नार्चयेदेकहस्तेनय 
दीच्छेत्सिद्धिमात्मनःकेवलंदक्षहस्तेनअभिचारायकल्पते वामेनकेवलंभोगःसं 
योगाद्भोगमोक्षदम् पक्षद्वयोवितप्रतिपदादितिथिक्रमेणयस्यांयानित्यांतामादौ 
त्रिवारमभ्यर्च्यततोन्यांपूजयेत् शुक्लपक्षेकामेश्वर्ययादिचित्रांतांकृष्णपक्षेचित्रादि 
कामेश्वर्ययातां तिथिमंडस्थाःस्वरेणयजेत् तद्यथा अंऐंसकलह्रींनित्यक्लिन्ने 
मदद्रव्येसौःकामेश्वरीनित्याश्रीपादुकांपूजयामि १ आंऐंभगभुगेभगिनिभगो 
दरिभगमालेभगावहेभगगुह्येहेभगनिपातिनिसर्वभगवशंकरिभगरूपेनित्य 
क्लिन्नेभगस्वरूपेसर्वाणिभगानिसेह्यानयवरदेरेतेसुरेभगक्लिन्नेक्लिन्नद्रवेक्ले-
दयद्रावयअमोघेभगविश्चेक्षुभःक्षोभयसर्वसत्त्वान् भगेश्वरि ऐंव्लूंजेंव्लूंभेव्लूसोंव्लूं
हेक्लिन्नेसर्वाणिभगानिमेवशमानीयस्त्रींहरल्वेंह्रींभगमालिनीनित्याश्रीपादु-
कांपूजयामि २ इंओंह्रींनित्यक्लिन्नेमदद्रस्वाहा नित्यक्लिन्नानित्याश्रीपादुकांपूज 

पृ० २०१अ) यामि ३ ईंओंकोंभ्रोंक्रौंज्रोंछ्रौंज्रौंस्वाहाभीरुंडानित्याश्रीपादुकांपूजयामिनमः ४ 
उंओंह्रींवह्निवासिन्यैनमःवह्निवासिनीनित्याश्रीपादुकांपूजयामि ५ ऊंह्रींक्लिन्नेऐं 
क्रोंनित्यमदद्रवेह्रींमहावज्रेश्वरीनित्यापादुकांपूजयामिनमः ६ ऋंह्रींशिवदू
त्यैनमःशिवदूतीनित्याश्रीपादुकांपूजयामिनमः ७ ऋंओंह्रींखेचच्छेक्षस्त्रींहूंक्षेह्रींफं
ट्त्वरिताश्रीनित्यापादुकांपूजयामिनमः ८ लिंऐंक्लींसौःकुलसुंदरीनित्याश्रीपादु
कांपूजयामि ९ लींहसकलरडैहसकलरंडीहसकलरडौःनित्याश्रीपादुकांपूजयामि
स्वाहा १० ऐंह्रींफ्रेंस्त्रंक्रोंआंक्लीऐंवंनित्यमदद्रवेहुंफ्रेह्रींनीलपताकानित्याश्रीपा
दुकांपूजयामि ११ ऐंभमरयूंविजयाश्रीपादुकांपूजयामि १२ ओंस्वौंसर्वमंगलानि
त्याश्रीपादुकांपूजयामि १३ ओंनमोभगवतिज्वालामालिनिदेविसर्वभूतसंहारका
रिकजातवेदसिज्वलतिज्वल २ प्रज्वल २ ह्रींश्रींहुंवरवरज्वालामालिनिहूंपाट् 
स्वाहा १४ अंच्छौंचित्रानित्याश्रीपादुकांपूजयामि १५ अःमूलविद्यामुच्चार्यय 
श्रीमहात्रिपुरसुंदरीनित्याश्रीपादुकांपूजयामि १६ तदुक्तंवामकेश्वरतंत्रे म 
ध्यप्राक्तिस्रमध्येतगुरुपंक्तिंत्रिधायजेत् त्रिकोणरेखापाबहिःस्त्रिभंग्यागुरवः 
पूज्यास्तिथिनित्यार्चनाद्बहिरिति यथाह्रींश्रींपरमानंदनाथश्रीपादुकांपूजयामि 

पृ० २०१ब) ह्रींश्रींपरमेश्वर्ययंबाश्रीपादुकांपूजयामि २ ह्रींश्रींमित्रीशानंदनाथश्रीपादुकांपूजया
मि ३ ह्रींश्रींषष्टीशानंदनाथश्रीपादुकांपूजयामि ४ ह्रींश्रीउडीशानंदनाथश्री ५ ह्रीं 
श्रींचर्ययानंदनाथश्री ६ ह्रींश्रीलोपामुद्रांबाश्रीपादुकापूजयामिस्वाहा ७ इतिपराख्याः
सप्त ह्रींश्रींअगस्त्यानंदनाथश्री १ ह्रींश्रीकालजापनानंदनाथश्री २ एवंह्रींश्रींधर्मा
चार्ययानदंनाथश्री ३ ह्रीश्रींमुक्तकेशीपरानंदनाथश्री ४ इतिसिद्धौद्याश्चत्वारःह्रींश्रीं 
दीपकानंदनाथश्री १ ह्रींश्रीविष्णदेवानंदनाथश्री २ ह्रींश्रींतेजोदेवानंदनाथश्रीपादु 
कांपू ३ ह्रींश्रींमनोजदेवानंदनाथश्री ५ ह्रींश्रीरन्नदेवानंद ५ ह्रींश्रींकल्याणदेवानंद ६ 
ह्रींश्रींवासुदेवानंद ७ ह्रींश्रींरामानंदनाथश्रीपादुकांपूजयामि ८ मनवौघाष्टसं
श्रींपरमेष्टिगुरु श्री.मध्यविंदौस्वगुरुंपूजयेत् यथा ऐह्रींश्रीहसखफ्रेंहूंसक्षमलव
रयूंसहक्षमलवरयींह्सौःश्रीअमुकानंदनाथश्रीपादुकांपूजयामि पुनःषडंगेन 
पूजयेत् वाह्यचतुरश्रप्रथमभूविंबेपश्चिमादावारभ्यपूजयेत् तद्यथा आत्मनःपुरतो 
भद्रेदेवतापुरतस्तथा पूर्वाशाकल्पितासेषासर्वेदेवार्चनेमता पुरंदरमुखोमंत्रीपूज- 
यत्सुंदरीयदा देवीपश्चात्तदाप्राचीप्रतीचीत्रिपुरापुरःश्रीचक्रबाह्यभूविभेपश्चिमादिक्र 

पृ० २०२अ) मेणतु प्रादक्षिण्येनसंपूज्याःसिद्धयोह्यणिमादयः देवीपुरःपश्चिमंस्यात्सर्वतंत्रेष्वयंविधि
रिति पश्चिमे ह्रींश्रीअणिमासिद्धिश्रीपादुकांपू उत्तरेह्रींश्रीलघ्रिमासिद्धिश्री पूर्वेह्रीं 
श्रींमहिमासिद्धिश्री दक्षिणेह्रींश्रींईशत्वसिद्धिश्री वायुकोणेह्रींश्रींवशित्वसिद्धिश्री 
ईशानेह्रींप्राकाम्यसिद्धिश्री आग्नेयैह्रींश्रींभुक्तिसिद्धिश्री नैऋतेह्रींश्रींइच्छासिद्धिश्री 
अधःह्रींश्रींप्राप्तिसिद्धिश्री ऊर्ध्वेह्रींश्रींसर्वकामासिद्धिश्री द्वितीयचतुरश्ररेखायां प-
श्चिमे ह्रींश्रींआंव्राह्मीश्रीपादुकांपू उत्तरेह्रींश्रींईमाहेशीश्री पूर्वेह्रींश्रींऊंकोमारीश्री 
दक्षिणेह्रींश्रींरृवैष्णवीश्री वायौह्रींलींवाराहीश्री ईशने क्लींश्रींऐंइंद्राणीश्री आग्नेये 
ह्रींश्रींऔंचामुंडाश्री नैऋतेह्रींश्रींअःमहालक्ष्मीश्रीपादुकांपूजयामि तृतीयचतुर 
श्ररेखायां पश्चिमेह्रींश्रींद्रांसर्वसंक्षोभणीमुद्राश्रीपा उत्तरेह्रींश्रींद्रींसर्वविद्राव- 
णीमुद्राश्री पूर्वेह्रींक्लींसर्वाकर्षणीमुद्राश्री दक्षिणेह्रींश्रींव्लसर्ववशंकरीमुद्राश्री 
वायौह्रींश्रींसःसर्वोन्मादनीमुद्राश्रीपा ऐशान्यांह्रींश्रींक्रोसर्वमहांकुशामु- 
द्राश्री आग्नेययांह्रींश्रींहसखफ्रेंसर्वखेचरीमुद्राश्री नैऋत्यांह्रींश्रींहसौःसर्व- 
बीजमुद्राश्री अधःह्रींश्रींऐंसर्वयोनिमुद्राश्री ऊर्ध्वेह्रींश्रींऐंसर्वत्रिखंडामुद्राश्री- 
बाह्यचतुरश्रप्रथमभूबिंभेअणिमापूजनस्थानेअंआंसौः त्रिपुरानित्याश्री (अर्घ्रो) 

पृ० २०२ब) अर्घ्रोदकेनेताःप्रकटयोगिन्यः त्त्रेलोक्यमोहनेचक्रेसमुद्राःससिद्धयःसायुधाःसवा 
हनाःसपरिवाराःसर्वौपचारैःपूजिताःसंतु महादैव्यैपूजांसमर्पयेत् द्रांसर्वसंक्षोभ 
णीमुद्रांप्रदर्शयामीतिप्रदर्शये १ षोडशदलपूजामाह भूपन्नादिसरोजांताःपश्चिमा
शादलादितः विलोमेनयजेदेनाःक्रमान्निन्याःकलाःपुनःविलोमेनदेव्यावामक्र
मेण तदुक्तंचतुःशत्यां षोडशारेमहादेविवामभागेनपूजयेदिति ह्रींश्रींअंकामा
कर्षणीनित्याश्रीपादुकांपूजयामि ह्रींश्रींआबुद्ध्याकर्षणीनि ह्रींश्रींइंअहंकाराकर्षि 
णीनि ह्रींश्रींईंशव्दाकर्षिणीनि ह्रींश्रींइंअहंकाराकर्षिणीनि ह्रींश्रींईशव्दाकर्षि-
णीनि ह्रींश्रींउस्पर्शाकर्षिणीनि ह्रींश्रींऊंपाकर्षिणीनि ह्रींश्रींऋंरसाक ह्रींश्रीऋं
गंधाक ह्रींश्रीलिंचित्ताक ह्रींश्रींलीधैर्याक ह्रीश्रीएंस्मात्याकः ह्रींश्रींऐकमाक.
ह्रींश्रींओंबीजाक ह्रींश्रींऔमुत्माकर्षिं ह्रींश्रींअमृताक ह्रींश्रींद्यःशरीराकर्षिणीनि- 
त्याकलाश्रीपादुकांपूजयामिऐंक्लींसोस्त्रिपुरश्वरीश्रीपादुकांपूजयामीतिपूजयेत् 
अर्घ्रोदकेनैतागुप्तयोगिन्यःसर्वाशापूरकेचक्रेसमुद्राःससिद्धयःसायुधाःसवाहनाः 
सपरिवाराःसर्वोपचारैःपूजिताःसंतु महादेव्यपूजांसमापयेत्द्रीसर्वविद्राविणीमुद्रांप्र 
दर्शयेत् अष्टदले पूर्वेह्रींश्रींकंखंगंघंङअनंगकुसुमादेवीश्रीपादुकांपूजयामि दक्षि 

पृ० २०३अ) णेह्रींश्रींचं ८ अनंगमेखलादेवीश्रीपा पश्चिमेह्रींश्रींटं५ अनंगमदनादेवीश्रीपा उ
त्तरेह्रींश्रीतं ५ अनंगमदनातुरादेवीश्रीपा आग्नेययांह्रींश्रींपं ५ अनंगरेखादेवीश्रीपा 
नैऋत्यांह्रींश्रीयरंलंवंअनंगवेगिनीदेवीश्रीपादुकांपूजयामि वायव्येह्रींश्रींशंषंसंहं 
अनंगाकुशादेवी ऐशान्यांह्रींश्रीलंक्षःअनंगमालिनीदेवीश्रीपा ह्रींक्लींसौस्त्रिपु 
रसुंदरीश्रीपादुकांपूजयामि अर्घोदकेनेतागुप्ततरयोगिन्यःसर्वसंक्षोभकारकेच 
क्रेसमुद्राःससिद्धयःसायुधाःसवाहनाःसपरिवाराःसर्वोषचारैःपूजिताःसंतु महा 
देव्यैपूजांसमर्पयेत् क्लींसर्वाकर्षणीमुद्रांप्रदर्शयेत् चतुर्दप्राशारचक्रे मन्वस्रे- 
षुस्थिताएताशक्तयःसर्वसिद्धिदाः पश्चिमादिक्रमेणैवदेव्यावामादिमर्चयेत् ह्रींश्रीं 
पंसर्वसंक्षोभणीशक्तिःश्रीपा ह्रींश्रींफंसर्वविद्राविणीशक्तिःश्री ह्रींश्रींबंसर्वाक 
र्षिणीशक्तिःश्री ह्रींश्रींभंसर्वाह्लादिनीशक्तिःश्री ह्रींश्रींसर्वसंमाहनीशक्तिश्रीपा 
ह्रींश्रींयंसर्वस्तंभनीशक्तिःश्रीपा ह्रींश्रींरंसर्वजृंभनीशक्तिःश्रीपा ह्रींश्रींलंसर्वतो 
वशकारिणीशक्तिःश्रीह्रीश्रीवंसवरंजनीशक्तिःश्रीपा ह्रीश्रींशंसर्वोन्मादस्वरूपि 
णीशक्तिःश्रीपा ह्रींश्रींषंसर्वार्थसाधनीशक्तिःश्रीपा ह्रींश्रींसमर्वाशापूरणीश 
क्तिःश्री ह्रींश्रींहंसर्वमेत्रमयीशक्तिःश्री ह्रींश्रींक्षंःसर्वद्वंद्वक्षयंकरीशक्तिःश्रीपादुकांपूजयामि १४

पृ० २०३ब) चक्राग्रेहैंहक्लींह्सौःत्रिपुरवासिनीश्रीपादुकांपूजयामि अर्घोदेकेनेताःसंप्रदाय 
योगिन्यःसर्वसौभाग्यकारकेचक्रेसमुद्राःससिद्धयःसायुधाःसवाहनासपरिवा 
राःसर्वोपचारैःपूजिताःसतु महादेव्यैपूजांसमर्पयेत् ल्वंसर्ववश्यमुद्रांप्रदर्शयें 
वाहादशारचक्रेपंक्त्यग्रेषुस्थिताएतादेव्यःसर्वार्थसाधकाः वारुणीदिशमाश्रित्य 
यजेदेताविलोमतः पश्चिमादिक्रमेणाह्रींश्रींटंसर्वसिद्धिप्रदादेवीश्रीपा ह्रींश्रीं 
ठंसर्वसंपत्प्रदादेवीश्रीपा ह्रींश्रींडंसर्वप्रियंकरीदेवीश्री ह्रींश्रींढसर्वमंगलका 
रिणीदेवीश्रीपादुकांपू ह्रींश्रींणंसर्वकामप्रदादेवीश्री ह्रींश्रींतंसर्वदुःखविमोचि
नीश्री ह्रींश्रींथंसर्वमृत्युप्रशमनीदेवीश्री ह्रींश्रींदंसर्वविघ्नविनाशिनीदेवीपा 
ह्रींश्रीधंसर्वांगसुंदरीदेवीश्री ह्रींश्रींनंसर्वसौभाग्यदायिनीदेवीश्रीपादुकांपूज 
यामि १० ह्सैंह्क्लींह्सौंत्रिपुरानित्याश्रीचक्रेश्वरीश्रीपादुकांपूजयामि अर्घोदकेने 
ताःकुलकौलिनीयोगिन्यःसर्वाथसाधकेवक्रेसमुद्राःससिद्धयःसायुधाःसावाह
नाःसपरिवाराःसर्वोपचारैःपूजिताःसंतु महादेव्यैपूजांसमर्पयेत् सःसर्वोन्मादि- 
नींमुद्रांप्रदर्शयत् अंतर्दशारचक्रेमहाफलप्रदादेव्योदशारकोणमाश्रिताःपश्चि- 
माशामवष्टभ्यपूर्ववत्पूजयेदिमाः पूर्ववद्देव्यावामक्रमेणपूजयेदित्यर्थःपश्चि 

पृ० २०४अ) मादिक्रमणह्रींश्रींसर्वज्ञादेवीश्रीह्रींश्रींखंसर्वशक्तिदेवीश्री ह्रींश्रींगंसर्वैश्वर्ययप्र 
दादेवीश्री ह्रींश्रींचंसर्वज्ञानमयीदेवीश्री ह्रींश्रींङंसर्वव्याधिविनाशिनीदेवीश्रीपा 
ह्रींश्रींचंसर्वाधारस्वरूपादेवी ह्रीश्रीछंसर्वपापहराश्रीदेवी ह्रीश्रींजंसर्वानंदमयी 
देवीश्री ह्रींश्रींचंसर्वरक्षास्वरूपिणीदेवी ह्रींश्रीञंसर्वेप्सितफलप्रदादेवी चक्राग्रे 
ह्रींक्लींव्लेंत्रिपुरमालिनीश्रीपादुकांपूजयामि अर्घोदकेनेतानिगर्वयोगिन्यःसर्व 
रक्षाकरेचक्रेसमुद्राःससिद्धयःसायुधाःसवाहनाःसपरिवाराःसर्वोषचार्रेःपूजिताः
संतु महादेव्यैपूजांसमपयेत् क्रोंमहांकुशमुद्रांप्रदशयेत् अष्टारचक्रे न्यासेपियो 
जपेद्देविपादुकांपूजयापिच पश्चिमादिविलोमेनवशिन्याद्यष्टकंयजेत् विलो 
मेन देव्यावामक्रमेणपूजयेदित्यर्थःपश्चिमादिक्रमेणह्रींश्रींइईउऊरृलिंलीएऐं 
ओंऔंअंअः वलूंवशिनीवाग्देवताश्री ह्रींश्रींकंखंगंघंङंकलह्रींकामेश्वरीवाग्देव 
ताश्री ह्रींश्रींचं ५ नवलीमोदिनीवाग्देवताश्री ह्रींश्रींदं ५ यलूंविमलावाग्देव 
ताश्री ह्रींश्रींतं ५ जमरींअरुणवाग्देवताश्री ह्रींश्रींपं ५१ हसमलवयूंजयिनी 
वाग्देवताश्री ह्रींश्रींयंरंलंवंजसरवरयूंसर्वेश्वरीवाग्देवताश्री ह्रींश्रींशंषंसंहंलंक्षः 
क्षमरीकोलिनीवाग्देवताश्री चक्राग्रे ह्रींश्रींसौःत्रिपुरासिद्धिदादेवीश्रीअर्घोदकेन एतारहस्ययोगीन्यःसर्वरोगहरेचक्रेसमुद्राःस 

पृ० २०४ब) सिद्धयःसायुधाःसवाहनाःसपरिवाराःसर्वोपचारैःपूजिताःसंतुमहादेव्यैपूजांसम 
र्पयेत् हसफ्रेंखेचरीमुद्रांप्रदर्शयेत् अथबाणायुधंपूजनम् महामध्येमहादेवी 
षडंगावरणद्वहिः पश्चिमादिचतुर्दिक्षुवामावर्तेनपूजयेत् ह्रींश्रींद्रांद्रींक्लींष्णुं
सःसर्वस्तंभनेभ्योवाणेभ्योनमःह्रींश्रींधंथंसर्वमोहनायधनुषेनमःह्रींश्रींक्रों 
क्रोंसर्वस्तंभनांकुश्ययनमःमध्यत्रिकोणे कामेश्वर्ययादिकाएताग्रदज्ञोत्तरेयुच 
कोणेषुपूजयेन्मंत्रीसर्वकामार्थसिद्धये देव्याग्रकोणेवाग्भवबीजमुच्चार्ययसू 
र्ययचक्रेजालंधरपीठेषष्टीशनाथात्मिकीविष्णात्मशकिःश्रीमहावघ्रेश्वरीदेवीश्री
देव्यावामकोणेशक्तिवीजमुच्चार्यय सोमचक्रेपूर्णगिरिगह्वरे उड्डीशनाथात्मिके 
व्रह्मात्मशक्तिःश्रीभगमालिनीदेवीश्रीःचक्राग्रे ह्स्रैहसकरींह्सौंत्रिपुरांबानित्या 
श्रीपादुकांपूजयामि अर्घोदकेनेतातिरहस्ययोगिन्यः सर्वसिद्धिप्रदेचक्रेसमु
द्राःससिद्धयःसवाहनाःसपरिवाराःसर्वोपचारैःपूजिताःसंतु महादेव्यैपूजांसम 
र्पयेत् ह्सौःबीजमुद्रांप्रदशंयेत् बिंदुचक्रेसमस्तविद्यामुच्चार्ययव्रह्मचक्रेउड्डीयान 
पीठेपरमव्रह्मसुंदरिचक्रेश्वरीचर्ययानाथात्मिकीश्रीमहात्रिपुरसुंदरीदेवीपरंव्रह्मा- 
त्मशक्तिश्रीमहात्रिपुरसुदरीनित्याश्रीपादुकांरूजयामि मूलमुच्चार्ययत्रिपुरसुंदरी 

पृ० २०५) चक्रेश्वर्ययैनमितिपुष्पैःसंपूज्य पूनर्मूलमुच्चार्ययश्रीमिहात्रिपुरसुंदरींतर्पयामि 
स्वाहोतिवारत्रयंसंतर्प्य अघ्रोदकेनेषापरापरहस्ययोगिनीसर्वानंदमयेचक्रेबै 
दवेपरंव्रह्मस्वरूपिणीपरंमृतशक्तिःसर्वचक्रेश्वरीसर्वमंत्रेश्वरीसर्वविश्वेश्वरी स
र्वपीश्वरीसंर्वंवागीश्वरीसर्वकामेश्वरीसर्वसिद्धीश्वरीजगदुत्पत्तिमातृकाचक्रा 
सनदेवता १ ससमुद्राससिद्धियःसायुधा १ सवाहना सपरिवारा १ श्रीमहात्रिपुरसुं 
दरीदेवीपरापरयाचसपर्यययासर्वोपचारैःपूजितासवु श्रीमहात्रिपुरसुंदययैपूजां 
समर्पयेत् ऐंयोनिमुद्रांप्रदर्शयेत् पूर्ववद्धूपदीपौचमुद्राकरणतर्पणम् नैवेद्यं 
सघृतंदेद्यात्सितापूपादिसंयुतम् अखंडपूजाकर्तव्याबहिरतर्पयेच्छयेति मध्य-
पूजोविधायैवनित्यहोमंसमाचरेत् नित्यहोमंततःकृत्वापीठेदेवींसमानयेत् नि 
त्यहोमविधिंकृत्वाबालिदानंसमाचरत् ईशानादिषुकोणेषुमंडलानांचतुष्ट-
यम् श्रीचक्रमभितोदेवित्रिकोणंव्योममालिखेत् अथवावामभागेतुमंडलं 
चैकमालिखेत् व्योमंव्यापकंमंडलंवेत्यर्थः अथवेतिसमुच्चयार्थं बलिदा-
नस्यविधानाद्विकल्पेव अशक्लोतत्रैवसकलबलिदानमितिकश्चित् प्राणा-
यामंततःकृत्वाजपेन्मंत्रंमनन्यधीः तत्रबलिदानक्रममाह मंडलंचतुरश्रंतु 

पृ० २०५ब) सवृत्तंवामभागतः विधायमनुनानेनपुष्पैस्तत्रसमर्वयेत् अर्धान्नपूर्णसलिलंस्था 
पयेत्तन्नभाजनम् ऐंव्यापकमंडलायनमितिपुष्पैःप्रत्येकमर्चयेत् यथास्ववामे 
सवृत्तचतुरश्रमंडलत्रयंस्वदक्षिणेसवृत्तचतुरश्रमंडलेद्वेकृता ऐंव्यापकमंड 
लायनमितिपुष्पैःप्रत्येकंमंडलानिसंपूज्य तेषुमंडलेषुअर्धान्नपूर्णसलि- 
लानिफलसहितानिगंधपुष्पसहितानिपात्राणिसंस्थाप्यवामस्थितपात्रेषुप्रत्ये
कंगंधपुष्पैःपूजयेत् भूतेभ्योनमःवटुकायनमःयोगिनीभ्योनमःदघ्रपात्रद्व 
येक्षेत्रपालायनमःगणेशायनमः ततःप्रत्येकंवारत्रयंमंत्रंपठन् उत्सृज्यदद्यात् 
प्रथमंवामपात्रत्रयेह्रींसर्वविघ्नकृद्भ्यःसर्वभूतेभ्यः हुंस्वाहाएषबलिर्नमःद्वि 
तीयपात्रेह्रींश्रींएह्येहिदेवीपुत्रवटुकनाथकपिलजटाभारभास्वरत्रिनेत्राज्वा 
लामुखसर्वविघ्नान्नाशय २० सर्वोपचारसहितंबलिंगृह्ण २ स्वाहाएषबलिर्नम 
स्तृतीयपात्रे ह्रींश्रींउर्ध्वंव्रह्मांडतोवादिविगगनतलेभूतलेनिष्कलेवापाताले 
वातलेवासलिलपवनयोर्यत्रकुत्रस्थितावा क्षेत्रेपीठोपपीठादिषुचकृतपदाःपुष्पा 
धूपादिकेनप्रीतादेव्यःसदानःशुभबलिविधिनापांतुदेवेंद्रवंद्याः यांयोगिनीभ्यः 
स्वाहा योगिनीहुफटस्वाहाएषबलिर्नमःदक्षपात्रद्वये क्षांक्षींक्षूक्षैंक्षौंक्षः स्थान 

पृ० २०६अ) क्षेत्रपालसहितंबलिंगृह्न २ स्वाहाएषबलिर्नमः द्वितीयपात्रे ओंह्रींश्रींगांगीगूंग
णपतयेवरवरदसर्वजनंमेवशमानयबलिंगृह्णागृह्णास्वाहाइतिगणपतिबलिसं
त्रःक्लींग्रौंर्गंगणपतियेवरवरदसर्वजनंमेवशमानयिमंबलिंगृह्ण २ स्वाहाएष 
बलिर्नमः वामांगुष्टानामिकाभ्यांवटुकस्यबलिर्भवेत् अगुष्टमध्यमानामायो 
न्याकारेणयोजयेत् वाममुष्टिंविधायादौतर्जनींसुरलांकुरु अनयामुद्रयादे- 
विक्षेत्रपालबलिर्भवेत् तथामुष्ठिस्थमध्यमानाम्नीमंगुलिंसरलांकुरु गज 
तुंडमहामुद्रागाणपत्यबलिर्भवेत् वामांगुष्टानामिकाभ्यांवटुकपात्रे तर्ज 
नीमध्यमानामिकाभिर्योगिनीभ्यः केवलतर्जन्याक्षेत्रपालस्य केवलतन्मध्य
मयागणेशस्यमुद्राकार्यया ततोनित्यहोमंकुर्यात् विशुद्धेश्वरतंत्रे नित्यहामंततःकु
र्यात्पूजासाफल्यहेतवे कुंडेवास्थंडिलेवापिलौकिकाग्रावथापिवा अर्घोदकेनसंप्रोक्ष्यति 
स्रोरेखास्ततोलिखेत् गंधपुष्पैःसमभ्यर्च्यमूलेनाग्निंचज्वालयेत् क्वबादिभ्योनमिति
क्रव्यांदांशंविनिक्षिपेत् तत्रदेवींसमावाह्यषडंगहवनंचरेत् मूलांगदेवतांचेकैकमा 
हुतिंहुनेत् मूलेनचमहादेव्यैहुत्वाषोडशमादरात् योजयेद्विधिगेधाम्निसाध 
कोहृष्टमानसःज्ञानार्णवे परिषिच्यततोदेविनित्यहोमंसमाचरेत् मूलमंत्रेणदेवेशिहुनेत्यंचाहुतीःक्रमात् 

पृ० २०६ब) प्राणापानौतथाव्यानुदानश्चसमानकः एतत्स्वरूपंजानीयादाहुतीनोंचपंचकम् 
षडाहुतीःषडंगेषुनित्यहोमोयमीरितः नवरत्नेश्वरतंत्रे कुंडेवास्थंडिलेमंत्रीसर्व-
लक्षणलक्षिते सामान्यार्घजलैःप्रोक्ष्यततःसंस्कारमारभेत् वीक्षणंमूलमंत्रेण 
शरेणप्रोक्षणंमतम् तेनैवताडनंदर्भैर्वर्मणाभ्युघणंमतम् होमंकृत्वादेवींपूजा 
यंत्रेनीत्वाउपविश्यप्राणायामंकृत्वामंत्रस्यश्रोत्रमुखहृदयनेत्राणिविचिंत्यज 
पेत् तदुक्रंयामले मत्रस्यप्रणवःश्रोत्रंमुखंरफःप्रकीर्तितम् स्वराश्चचक्षषीज्ञे-
यामंत्रविद्भिरनंतरम् अतिरिक्राश्चवणानांहृदयंपरिकीर्तितमि......पजपेत् 
तद्यथा संपूर्णंयजनंकृत्वाष्टात्तरसहस्रकम् जपेन्नत्रिंशतात्यूनंसाधकस्तुक 
दाचन अथवा सहस्रंपुरतोहे. . .शतंतद्दिनजंतथा नन्यूनंप्रयेन्मंत्रंविंशत्याचक 
दाचन अस्तव्धंकंचितंकार्ययनिःसंदिग्धमनाजपेत् अक्षराक्षरसंचारंनद्रुतंविलं 
बितम् सूर्यकोटिप्रतीकाशंध्वनिमध्येविभावयेत् ततःकामकलांध्यायेत् तद्भा 
वनांशृणुप्राणेमहोदयकरींपराम् ऊर्ध्वंविंद्वात्मकंवक्त्रमधोबिंदुत्रयात्मकम् कु 
चद्वयंचतच्छेषेशेषांगामिभावयेत् एवंक्मकलाचतुष्टयेनपरिकल्पितम् प 
रमानंदमयंपदेवतास्वरूपध्यात्वामूलविद्यामभ्यसेदिति जपादौगुरुपादुकांस्मरे 

पृ० २०७अ) तृ यथा ऐंह्रींश्रींहसखफ्रेंहसक्षमलवरयूसहक्षमलवरयींह्सौंः....हानंदनाथ 
श्रीपादुकांपूजयामि इतिस्मृत्वागुरुभ्योनमितिनमस्कृत्यजपेत् जपंसमाप्यप्राणाया 
मंकृत्वार्घ्रोदकेन गुह्यातिगु. . . .प्रीत्वेंगृहाणात्छतंजपम् सिद्धिर्भवतुमेदेवित्वत्प्र 
सादान्महेश्वारि इतिदेव्यावामहस्तेतेजोमयंजपंसमर्प्यपरमेश्वर्ययापरिगृहो...वभा 
व्यमूलमंत्रेणतांवूलंनिवेद्यपुनर्गंधादिभिरभ्यर्च्यनवमुद्राःप्रदर्श्य योनिमुद्रयाहृ 
दिमुखेललाटेव्रह्मरंध्रेनमसून्यकिंकिग्य- नास्तवंकुर्यात् यथा किंकिंदुःखंदनु 
जदलनिक्षीयतेनस्मृतायांकाकाकीर्तिःकुलकमलिनिप्राप्यतेनस्तुतायाम् कं 
कंयोगें- यिनचिनुतेचिप्रमालंबितायांकाकासिद्धिःसुरवरनुतेजायतेनार्विताया 
म् १ स्वर्गसंसर्गसंरंभस्फारिताघौघविक्रमे विच्चंद्रमंडलांतस्थेनमस्तेहरवल्लभे 
२ जगदाह्लादनोद्योगेगायोगवियोगिनि स्थितिभावस्थितेगौरिनमःस्थाणुप्रियें 
बिके ३ भावाभावपृथग्भावस्तभावोद्भावकर्मणि चैतन्यपथगेदेविनमस्तुभ्यंव
रोगने ४ सृष्टिस्थित्युपसंहारप्रत्युज्जितपदोदये विद्विश्रातमहासत्तोमात्रेमात्रेन 
मोस्तुते ५ वह्मर्कशीतकिरणब्रह्मवक्त्रांतरोदिते चतुःपीठेश्वरिशिवेनमस्तेत्रिपु 
रेश्वरि ६ चराचरमिदंविश्वंप्रकशयसितत्त्वतःमातृस्वरूपमास्थायतस्यैमातर्नमोस्तुते ७ स्मृताभवयंहंसिपूजितासि शुभंकरी 

पृ० २०७ब) स्तुतात्यंवाछितांसिद्धिददासिकरुणामयि ८ भक्तस्यमेनित्यपूजामुक्त 
स्यसमंतरम् वाग्भवादिमहासिद्धिंदेहित्रिपुरसुंदरि ९ परमानंदसंदोहत्र 
मोदरसनिर्भंर दुःखत्रयपरिम्लानंकरिपाहिमांशिवे १० शव्दव्रह्ममये 
देविनित्येत्रिपुरसुंदरि यथाशक्तिकृतांपूजांगहाणपरमेश्वरि ११ द्रव्यही 
नंक्रियाहीनंमंत्रंहीनंचयद्भवेत् तत्सर्वंकृपयादैविक्षमस्वपरमेश्वरि १२ 
यन्मयाक्रियतेकर्मजावत्स्वप्नसुषुप्तिषु तत्सर्वंतावकीपूजाभूथाद्भूत्यैनमः 
शिवे १३ यन्मयोक्तमिहाज्ञाजान्तन्महत्स्वल्पमेववा हंतसर्वंजगद्ध्यान्नक्षंतद्य 
मयमंजलिः १४ ज्पास्तोम्यनंतविभवांभुवनाधिपत्यायक्षाधिपेहृदयमोहनदक्ष 
दक्षाम् श्रीमन्महात्रिपुरसुंदरिनामधेयांसर्वाभिलाषपरिपूरणकल्पवल्लीम् १५ 
इतिस्तुत्वाप्रदक्षिणंकृत्वादंडप्रणामंकुर्यात् यथा पद्भ्यांकराभ्यांजानुभ्यामुर
साशिरसादृशा वचसामनसाचेतिप्रणामोष्टांगीरितः पद्भ्यांकराभ्यांशिरसापंचां 
गानतयः स्मृता १ अष्टांगुत्तमःपोक्त- चांगोमध्यमःस्मृतःनदेवंपृष्टतःकृ 
त्वाप्रणामंक्वचिदाचरेत् पश्चात्कृत्वातुयोदेवींभ्रमित्वाप्रणमेन्नरः तस्यैहिकं 

पृ० २०८अ) फलंनास्ति-- परत्रदुरात्मनः भ्रांत्वाभ्रांत्वाचतुष्पार्श्वंयोदेवींप्रणमेन्नरःअष्टांग 
प्रणिपातेनमुक्तिस्तस्यकरेस्थिता इतिप्रणम्योपविश्या... दकेनैतःपूर्वंप्राण 
वुद्धिदेहधर्माधिकारतोजाग्रत्स्वप्नसुषुत्थवस्थासुमनसावाचाकर्मणाहस्ता 
भ्यांपद्भ्यामुदरेणशिश्रायत्कृतंयदुक्तंयत्स्मृतंतत्सर्वंव्रह्मार्पणंभवतुस्वाहा ना 
मदीयंचसकलंश्रीत्रिपुरसुंदययैसमर्पये इत्यात्मानंसपरिच्छदंदेव्यैसमर्प्यपुनः 
प्रणस्याम्नायषट्कंपूजयेत् यथासृष्टिरूपचतुरश्रषोडशदलाष्टदलेषु* 
ह्रींरुद्रशक्तिःपूर्वाम्नायसमयविद्याश्रीपादुकांपूजयामि स्थितिरूपचतुर्द-
शारद्वयचक्रमध्येषुऐंक्लिन्नेक्लींमदद्रवेकुलेह्सौः दक्षिणाम्नायसमयवि- 
द्याश्रीपादुकांपूजयामि अष्टारत्रिकोणमध्येह्सौः हसखफ्रींहसखफ्रें 
ह्सौंभगवत्यंबहसक्षम वरयूंसहक्षमवरयींकुव्जिकेहसखफ्रांहसखफ्रींह 
सखफ्रौंश्राघ्रोरेघोरेअघोरमुखिकिलिंकिलिविच्चेह्सौहसखफ्रेंहस्रींपश्चि
माम्नायसमयेश्वरीश्रीपादुकांपूजयामि समस्तचक्रेहेखफ्रेंमहाचंडयोगे 
श्वरीश्रीपाटकांपूजयामि चतुरश्चे ओंतारेउत्तारैस्वाहाबौद्धसमय 

पृ० २०८ब) स्तुता- वांछितांसिर्द्धिददासिकरुणामयि ८  भक्तस्यमेनित्यपूजामुक्तस्यविद्याश्री 
पा षोडशदलेओंव्रह्मणेनमः वेदिकसमयविद्याश्रीपा अष्टदले होशिवायहौन
मःशैवसमयविद्याश्री चतुर्दशारेह्रींह्रींसःसूर्यायनमःसोरसमयविद्याश्रीपा 
पादु दशारद्वयेवारद्वयं ओंनमोनारायणायवैष्णवसमयविद्याश्री मध्यत्र्यश्रे ऐं
शाक्तदर्शनायनमः त्रिकोणमध्ये ऐंक्लींसौःओंइंद्रीक्लीव्लंसःह्सौःक्लींऐंकामेश्व 
रीनित्याश्री ऐंक्लीसौः ओंनमःकामेश्वरिइच्छाकामफलप्रदेसर्वसत्त्ववशंकरिस 
र्वजगत्क्षोभकरिहूंहूंक्लीव्लंसःसौःक्लींऐंएषाकामेश्वरीनित्याएभेगभुगेभागि 
निभगोदरिभगमालेभगावहेभगगुह्येभगयोनिभगनिपातिनिसर्वभगवशं 
करिभगरूपेनित्यक्लिन्नेभगस्वरूपेसर्वाणिभगानिमेह्यानयवरदेरेतेसुरेतेभग 
क्लिन्नेक्लिन्नद्रवेक्लेदयद्रावयअमोघेभगविच्चेक्षुभःक्षोभगयसर्वसत्त्वानभगेश्व- 
रिऐंव्लुंजेव्लुंभेव्लुमोंव्लंहेव्लुहेक्लिन्नेसर्वाणिभगानिमेवशमानयस्त्रीहरव्लेंहीभ 
गमालिनीनित्याश्रीपा ऐंह्रींश्रींसर्वकार्ययार्थसाधनिवज्रेश्वरिवज्रपंजरमध्यगेक्लीं 
क्लिन्नेऐंह्रौनित्यमदद्रवेक्लींवज्रेश्वरीनित्याश्री क्लींभगवतिब्लुंनित्याकामेश्वरीश्रीं 
सर्वसत्त्ववशंकरिसःत्रिपुरभैरविऐंविच्चेक्लींमहात्रिपुरसुंदर्ययैनमःजानताजा 

पृ० २०९अ) नतावापियन्मयाक्रियतेशिवे तवकृत्यमिदंदेविकृत्वायद्यत्क्षमस्वमे इतिनमस्क 
त्यस्ताभिमतंप्रार्थह्रींश्रींमहात्रिपुरसुंदरिपुनराचमनीयंकल्पयामिनमितिपुनरा 
चमनीयंदत्त्वापरांमुखार्घेननमितिमंत्रेणदेवतागणंदेव्यंगेविलीनंविभाव्यसंहारमु 
द्रयामंडलस्थकुमानादायाघ्रायवहन्नासापुटेनश्रीदेंवीस्वहृदिमसानीयप्राणाया
मंकृत्य अंतस्तेजोबहिस्तेजेकीकृत्यामितेशुभे सांगंभवतुतत्सर्वंपूजाजाप्यंसुरै
श्वरि इतिपठित्वाबाह्याभ्यंतरभेदेनकालकलाध्यानंकृत्वात्मानंतत्स्वरूपंभावयेत् 
ततैशान्यांत्रिकोणवृत्तमंडलंकृत्वातन्मंडलंऐंव्यापकमंडलायनमितिपुष्पैःसं
पूज्यनिर्माल्यपुष्पंगृहीत्वा ओंओंओंऐंह्रींउच्छिष्टचंलिनिमातंगेश्वरिशंकरिशेषि 
कायैनमितिमंडलोपरिपुष्पंत्यजेत् ततोनिर्माल्यंशिरसिधृत्वानैवेद्यंभक्त्याय-
थासुखंविहरेत्||इतिश्रीविद्यापूजापद्धतिःसमाप्ता|| वाराहीतंत्रे भहोत्मवेपवि 
त्रेचशुक्लाष्टम्यांप्रपूजयेत् नार्चयेहाममार्गेनअनावाचारेणनार्चयेत् आर
भ्यबिंदुस्थानंचपश्चात्कामकलांपयेत् व्रह्मींतृतीयभागेतुसुंदरीचतर- 
श्रके आकर्षणींपंचमेचषष्टेकामेश्वरींजपेत् वसुपत्रेचभेरुप्लंषोड 
शारेकलेश्वरीम् पुष्पांजलिंत्रयंदत्त्वाजपेन्मंत्रमनत्यधीः || 

पृ० २०९ब) एतदेवभवेन्नित्यंसूतकेमृतकेत्यजेत् अवश्यंतुस्मरेन्मत्रंयोतिभक्तिसमन्वितः
करजापीनैत्यकेचषडंगन्यासमाचरेत् नजपेद्वैष्णवोरात्रौशाक्तेशैवेनदुष्यति 
श्रीक्रमे अत्यंतरोगयुक्तोवाशुचिर्वाप्यथवाशुचिःअकालेप्यथवाकालेअधि- 
कारीसदाभवेत् योगयुक्तेनमनसाप्रसीदामियतःप्रभो तेनसंतुष्टहृदयःसभ
वेन्मुनुसाधकः पतिर्वाभूपतिर्वापिनान्योस्तिममसाधकः पतिर्वाभूपतिर्वापि 
नान्योस्तिममसाधकः सनत्कुमारसंहितायां सूतकादौवरारोहेनत्यजेन्नित्यपूज 
नम् महागुरुनिपातेतुसप्ताहानिपुरित्यजेत् अतूर्ध्वंत्यजन्देविसाधकःपात 
कीभवेत् अथकल्पाणीस्तोत्रम् कल्पाणवृष्टिभिखिमृतपूरिताभिरित्यादिस्तो
त्रंपृथक्लिखितमस्ति अथत्रैलोक्यमोहनकवचम् श्रीदेव्युवाच श्रीमत्त्रिपुरस्त्रं 
दर्प्यायायाविद्याःसुदुर्लभाःकृपयाकथिताःसर्वाःश्रुताश्चाधिगतामया प्राणना
थाधुनाव्रूहिकवचंमंत्रविग्रहम् त्रैलोक्यमोहनंचेतिनामतःकथितंपुरा इदा- 
नींश्रोतुमिच्छामिसवाथंकवचस्यच श्रीईश्वरः शृणुदेविप्रवक्ष्यामिसुंदरिप्राण 
वल्लभे त्रैलोक्यमोहनंनाममहाविद्यौघविग्रहम् यद्धृत्वादानवान्विष्णर्निजघान 
मुहुर्मुहुः सृष्टिंवितनुतेव्रह्मायद्धृत्वापटनाद्यतः संहर्ताहंयतोदेविदेवेशोवासवो 

पृ० २१०अ) यतः धनाधिपःकुवेरोपियजःसर्वेदिगीश्वराःनदेयंपरशिष्येभ्योदेयंशिष्येभ्यवहि 
अभक्तेभ्योपिपुत्रेभ्योदत्त्वागृत्यमवाप्नुयात् श्रीमत्त्रिपुरसुंदययाःकवचस्यषिःशि
वः छंदोविराडेवताचदेवीत्रिपुरसुंदरी धर्मार्थकाममोक्षेषुविनियोगःप्रकीर्ति 
तःशिरोमेवाग्भवःपातुकेईलह्रींस्वरूपम् हसकलह्रींललाटंचपातूकामेश्व
रादिमः हकहलह्रींचदृशौपातुमेकाममध्यमः कहलह्रींश्रुतीपातुमहासौ 
भाग्यदायकः हकलसह्रींशक्तिबीजंपातुजिह्वांचपंचसी वदनंसकलंपातुपं 
चकूटैस्तुसर्वदा केईलह्रींघ्राणंसापातुकामेश्वरीमम हसकहंलह्रींकंठंपा
तुस्वप्नावतीमम सकलह्रींशक्तिबीजंस्कृंदौपातुपरात्मिका कामेनोपासित 
देवीकंठदेशंसदावत् कामादिषोडशीपातुभुजौत्रिपुरसुंदरी तारादिषोडशीपातु 
करौरमादिषोडशी मायादिकाहृदंपातुस्तनौवागादिषोडशी पार्श्वौपरादिकापातु 
घाटांश्रीसुंदरीमम हसकलह्रींपातुपृष्टंहसकहलह्रींसदा कुक्षिंपातुकामरा 
जःसकलह्रींसदावतु ४ लेषापंचदशीदेवीमध्यदेशंचरक्षतु कहेईलह्रींना 
भिपातुहकेईलह्रीं कटिंपातुसक्तिनीचसकेईलह्रींसदा पातुसामनुनाराध्यासुं
दरीमांसदावतु सहकेईलह्रींतदूरुयुग्मंसदावतु सहकेईलह्रींगुह्यंपापाद्धसकेईलह्रीं जानुनीसुंदरीपातुचंद्रेणाराधिताचमाम् 

पृ० २१०ब) हसकेईलह्रींतज्जंघायुग्मंसदावतु हसकहेईलह्रींगुल्पयुग्म्रंसदावतु स 
हकेईलह्रीपादंपायात्त्रिपुरसुंदरी कुवेराराधिताविद्यासर्वांगंसासदावतु के
ईलह्रींतुप्राच्यांसदामांपरिरक्षतु हसकहलह्रींकामोमामग्रिदिशिरक्षतु संह 
सकलह्रींयाम्येपातुसासुंदरीपरा अगस्त्योपासिताविद्याचक्रस्थामांसदावतु स 
एईलह्रींचनित्यानैऋत्यांमांसदावतुसहकहलह्रींपातुप्रतीच्यांसकलह्रींसा 
पातुमांत्रिपुरादेवीनंदिकेनप्रपूजिता केईलह्रींवायव्येहसकहलह्रींतथोत्त 
रेसलकंह्रीऐशान्यांसुंदरीमांसदावतु इंद्रेणपूजितासामांश्रीमत्त्रिपुरसुंदरी ह 
सकलह्रींसहकलह्रींसकहलह्रींसूर्ययपूज्यासुंदरीमेसर्वांगंपरिरक्षतु हस 
कलह्रींहसकहलह्रींसकलह्रींपापाद्व्रह्माणीमांदेवीश्रीमत्त्रिपुरसुंदरी हसक
लहसकहलसकलह्रींपातालेचतुष्कूटाशांकरीयासदामांपरिरक्षतु हसकल 
ह्रींआधारंहमकहलह्रींशिवः सकलह्रींपातुनाभिंसेईलह्रीअनाहतं सहक 
हलह्रींकठंसकलह्रींमनोभुवम् षट्कूटावैष्णवीसाचपातुमांसुदरीपरा केईल 
हरीसकहलहरीदुर्वाससाप्रपूज्याचपातुमांदिक्षुसुंदरी कहेईलह्रींहकेईलह्रीं 
सकेह्रंईलह्रींक्रोधेनपूजितादेवीविदिक्षुमांसदावतु हसकलह्रींहसकसहल 

पृ० २११अ) ह्रींसकलह्रींमहाज्ञानमयीपातुमांमहाषोडशीपरा श्रीमायामदनोवाणीपरातारंशिव 
प्रिया हरिप्रियात्रिकूटासापरावाणीमनोभवः मायालक्ष्मीर्महाविद्यासाबीजषोडशीप 
रा सगंमेसदापातुश्रीमत्त्रिपुरसुंदरी कामोमायापरावालात्रिकूटास्त्रीभगांकुशौ का-
लीकामकलाकूर्चःसर्वादौप्रणवःप्रिये श्रीमहाषोडशीपातुपाख्याताभुवनत्रये ज्ञाने 
नमृत्युहायासाशिरःस्थासर्वदावतु श्रीमहाषोडशीपूर्णाश्रियादेव्याप्रपूजिता यस्यावि 
ज्ञानमात्रेणमृत्युमृत्युर्भवेत्स्वयम् अष्टादशाक्षरीव्रह्मसापिमामभितोवतु इतितेकव
चंदिव्यंव्रह्मविद्याविशारदम् त्रैलोक्यमोहनंनामकवचंव्रह्मनिर्मितम् समलक्षमहा- 
विद्यास्तंत्रादौकथिताःधिये तासांसारात्सारतरायायाविद्याःसुगोपिताः बहुना 
किमिहोक्लेनश्रीमहाषोडशीपरा प्रकाशिताशितामहादेविवियापृष्टातेपुनःपु
नः महाविद्यामयंव्रह्मकवचंमन्मुखोदितम् गुरुमभ्यर्च्यविधिवत्कृवचंप्रपठेत्त 
तः त्रिःसकृद्वायथाज्ञानंसौपिपुण्यवतांवरःदैशिकःसर्वविद्यासुप्यधिकारीजपा 
दिषु देवीमभ्यर्च्यविधिवत्पुरश्चययांसमाचरेत् अष्टोत्तरशतंजप्त्वादशाशंहवना
दिकम् ततस्तुसिद्धकवचः पुण्यात्मामदनोपमः मंत्रसिद्धिर्भवेत्तस्यपुरश्चर्यया 
विनाततः गद्यपद्यमयीवाणीतस्यवक्त्रात्प्रजापतेवक्रेतस्यवसेद्वाणीकमलानिश्चलागृहे 

पृ० २११ब) पुष्पांजल्यष्टकंदेव्यैमूलेनैवपठेत्सकृत् अपिवर्षसहस्राणांपूजायाःफलमाप्नुया 
त् आत्मानंतन्मयंकृत्वायःपठेवचंपरम् योपश्यतितंशीघ्रससदासोभवेद्ध्रुवम् 
विलिख्यभूर्जेगुटिकांस्वर्णस्थांधारयेद्यदि कंठेवादक्षिणेबाहौसकुर्याद्दासवज्ज 
गत् त्रिलोकींक्षोभत्येवत्रैलोक्यविजयीभवेत् तद्गात्रंप्राययशस्त्राणिव्रह्मास्त्रादी
निपार्वति माल्यानिकुसुमान्येवसुखदानिभवंतिहि स्पर्धामुद्भूयभवनेलक्ष्मीर्वाणी 
वसेत्ततः इदंकवचमज्ञात्वायोजपेत्सुंदंरीपराम् नवलक्षप्रजप्तापितस्यविद्यानसि 
द्ध्यति सशस्त्रघातमुत्सृज्यदरिद्रोमृत्युमाप्नुयात् इतिश्रीरुद्रयामलेदेवीश्वरसंवादेत्रै
लोक्यमोहनंनामकवचंसमासम् श्रीभगवानुवाच शृणुदेविप्रवक्ष्यामिगुह्याद्गुह्यत- 
मंशुभम् कवचंपरमेशानिमहाश्रीत्रिपुरामयं नारायणेजगद्धाम्निमत्प्रियेमत्पराय 
णे त्वपिनोक्तंमहशानिपुत्रेष्वपिसुगौपितम् सर्वतंत्रेषुयत्रोक्तंयत्रोक्तंयामलेष्व 
पि डामरेषुचयत्रोक्तंतदेतद्गुह्यतांशुभे एतद्गोपयपत्रेनस्वविद्यासिद्धिकाम्यया 
नवविद्यात्मकंज्ञानंसर्वकामफलप्रदम् देविगुह्यतमेभद्रेकस्मैचिन्नप्रकाशयेत् तंत्रे 
वेशेषिकज्ञानेवीरवंद्यामहेश्वरि अरुणेशेमोदिनीशेविशुद्धेश्वरकेतथा नकु-
त्रचिन्मयाप्रोक्तंसत्यंसत्यंपुनःपुनः एतत्पठित्वादेवेशिजरामृत्युविनाशनम् 

पृ० २१२अ) श्रीचक्रंपूजयित्वातुविद्यांजप्त्वाशुभप्रदाम् कर्तुंपालयितुंहतुंक्षमोष्णिवीरवंदितं त 
स्माद्विद्यांसमासाद्यकवचंसर्वथाचरेत् अन्यथासिद्धिहानिःस्यादृतेकवचमुत्तमं 
कवचस्यास्यदेवेशित्रिदेवाऋषयःस्मृताः छंदोप्पनुष्टुभोज्ञेयोदेवतावेंदवीश्वरी 
विनियोगोमहेशानित्रिचर्गफलसाधने पातुमामनिशंनित्यामहात्रिपुरसुंदरीनि 
त्यक्लिन्नाचमांपातुभेरुंडापातुमांसदा वह्नादिवासिनीपातुमह्यविद्येश्वरीचमाम्  
शिवदूतीचमांपातुत्वरितापतुमांसदा कुलमुंदरीचमोधातुनित्यानीलपताकिनी 
विजयासर्वदापातुमांसर्वमंगला ज्वालामालिनीचमांपातुविचित्रापातुसिद्धिदा श्री 
चक्रंपूजयित्वातुसुखमोक्षप्रदायकम् कुलकुंडेसदापातुसर्वेशीकुलकामिनी सहस्रा 
रेचमांपातुदेबीव्रह्मस्वरूपिणी चतुष्पोठेश्वरीमध्येपापुरसुंदरी दशदिक्षुसदापांतुद्रं 
द्राद्यादेवतागणाः बालामांसर्वदापातुष्टिर्मांपातुसर्वदा आवाहनेसदारक्षेद्यानि- 
त्यैकादशमकाएककूटाचमांपातुत्रिकूटापातुसर्वदा पंचकूटात्मिकारक्षेत्पंचमी 
पातुसर्वदा विद्यापंचदशीपातुपातुगोप्यातुषोडशी षट्कूटावतुमांनित्यं 
नित्यमेकाक्षरांचमाम् नचयोनौसदापातुकूटत्रयनिवासिनी स्वप्नावतीम 
धुमतीशक्तिबीजात्मिकाचया पायाक्तामेश्वरीदेवीआधारेकामपर्वते|| 

पृ० २१२ब) पूर्णेवज्रेश्वरीद्धदयेपरमेश्वरी जालंधरेभ्रुवोयोर्मध्येपातुमांभगमालिनी उडीयाने 
सदाशीर्षेमहात्रिपुरसुंदरीसंक्षोभद्रावणाकर्षवश्येन्मादमहांकुशाः खेचरीबी 
जयोन्याख्याःपातुमांसर्वेतोभयात् वागीश्वरीज्ञानशक्तिर्वाग्भवीपातुमांसवदा 
कामराचीकामकलीपातुमांकामरूपिणी शक्तिबीजसदावतुशक्तिश्चशक्तिरू
पिणी अकचादिटतोद्बद्धपयशाक्षरवर्गगाः पांतुमामनिशंदेव्यःकुलाचारस्य 
सिद्धये हृल्लेखाद्यात्रिकूटायालक्ष्मीर्योनिःस्मरान्विता पापन्मामखिलात्पापात्कु 
लक्रमविलंघनात् कुलाचारेचपक्तिंचिद्वैगुश्यंपूजनेजये भावनासुचयत्किंचि 
त्कलकुंडेविशोधने कुलाकुलगतौयच्चकुलयोयित्पूपूजने पातुमामनिशंदे 
वीप्राणाविद्यापुटीकृता पंचबाणासदापातुइक्षुचापेनसर्वदा त्रिपुरामांसदापा
तुपातुमांत्रिपुरेश्वरी सुंदरीमांसदापातुत्रिपुराद्यासुरेश्वरीवासिनीत्रिपुरैःसार्धंश्रीं 
र्मांत्रिपुरयासह त्रिपुरामालिनीपातुसिद्धिस्त्रिपुरपूर्विका पातुमामनिशंविद्याया 
देवीत्रिपुरात्मिकाचतुश्चक्रेश्चरीभिस्तुदेवीभिःपरिपूजिता पायान्मामखिलादृगां 
दुष्टग्रहगणादपि श्रीमत्पदैर्महापूर्वापायान्मांबैंदवीश्वरी व्रह्मविष्टुमहेशाद्याः 
कृतसंपुटकैःकरैः यस्यौपपीठनिकटेनिवसंतिमुदान्विताः त्रयोदेवानजानंतिय 

पृ० २१३अ) स्यारूपनिरूपणम् यस्येदंकवचंगुह्यगोपनीयंप्रयत्नतः इदंतुकवचंदेव्याःशुविस्त 
द्गतमानसः यःपठेत्प्रयतोनित्यंसोवध्यःसर्वजंतुषु धारयेद्यस्तुयत्रेनदुर्गमेरणसं 
कुले पराःपराङ्मुखायांतिविनायुद्धेनविद्रुताः अथवाराजसदनेपठित्वायःप्रवेशये 
त् दासवद्वशगोराजासत्यंसत्यंवदाम्यहम् पूजनेचजपेध्यानेतर्पणेषुसमर्पणे 
योशक्तःसोपिकवचस्मरणत्सिद्धिदोभवेत् इदंकवचराजेंद्रंमनुंस्वगुरुमेववा 
सर्वथागोपयेद्यत्रादीच्छेदात्मनोहितम् कारागृहगतोवापिबद्धोवानिगडैरपि 
नानादुःखाग्निसंतप्तःपतितोदुर्गवर्ताति स्मरणात्क्वचस्याशुमरोमुच्येतसंकटात् 
इतिकुमारप्रबोधकतंत्रेनिरुक्तंश्रीसौभाग्यकवचंसमाप्तम् अथपंचमीस्तवराजः 
तत्वुपृथगन्यत्रलिखिमस्ति अथकाम्यानि तदुक्तंस्वतंत्रतंत्रे नित्यंनैमित्तकं 
काम्यसापेक्षंपूर्वपूर्वतः अन्यथाचेद्भवेदित्यंकरोत्पापत्परंपराम् तदुक्तंवीरतंत्रे 
नित्याचाररतोमंत्रीकुर्यान्नैमित्त्विकार्चनम् नैमित्तिकार्चेनेसिद्धिःकुर्यात्काम्य 
मुखंडितम् तदुक्तंमत्स्यसूक्ते द्वादश्यांपूजयेद्विष्णंचतुर्दश्यामुमापतिम् अष्ट 
म्यांपूजयेच्छक्तिंसर्वसिद्धिमभीप्सतः अष्टम्यांचचतुर्दश्यांपूजयेच्चप्रयत्नतःयद्य 
त्प्रार्थयतेमंत्रीतत्तदाप्नोतितित्यशःलभतेमंजुलांवाणींकृष्णाष्टम्यांसदायजेत् अत्रनित्यार्चनानंतरमेवनेमित्तकं कार्ययं 

पृ० २१३ब) तत्रमासंमासार्धंवाव्याप्यनैमितिकाभ्यनुष्टानंकरणीयम् तथाचोक्तंरुद्रयामले 
मासार्धमथवामासंद्विगुणंत्रिगुणंतथा यावत्फलाप्तिमान्योगीतावदेवंसमाचरे 
त् नैमित्तिकेतथाकाम्येफलाप्तिर्मंडलावधिः नचेत्तद्विगुणंकुर्याद्यथास्यात्फल 
भावक्षुधीः अष्टम्यापूजनंदेव्याःसर्वकामफलप्रदम् रंबापुष्पंबीजपूरंसुगंधिपरि 
मिश्रितम् मिश्रीकृत्यबलिंदद्यादष्टम्यांविशेषतः स्वर्णमालांमहादेव्यैदयाद्गंधै 
र्विशेषतः फलंक्षीरंतथादध्याद्दपिदद्यात्सशकंरपूतस्मात्सर्वप्रयन्नेसंपाद्यपूजये 
च्छिवाम् आज्ञासिद्धिमवाप्नोनिजपायुष्पंचबर्भरम् चंदनंचारुकुसुमंदग्राच्छे- 
तापराजिताम् अर्द्यंदद्याद्विशेषेणनित्यपूजासुमर्वदा अष्टोत्तरशतंजाप्यंयाव 
ज्जीवितसंख्यया अथान्यत्संत्रवक्ष्यामिसर्वकाम्यथंसिद्धये गोरोचनादिभिर्द्रव्यै 
र्यंत्रराजंसमालिखेत् अतीवसुंदरंरम्यंतन्मध्येप्रतिमंवराम् जपंतींकामस 
तांमहावीजविदर्भिताम चितयेप्तुततोदेवींयोजनाष्वसहस्रशः अदृष्टपू-
र्वादेवेशिश्रुतपूर्वानदुर्लभा राजकन्याथवाचावींभयलज्जाविवर्जिता आ 
यातिमाधकंसम्यङ्मत्रमूढामतीप्रिये महावीजेकामगजबीजं अथवादेवदेवे 
शियदेकांतेचतुष्पथे तत्समीपेलिखेच्चक्रंसिंदूरेणसमप्राभम् सर्वबाह्यतश्रा 

पृ० २१४अ) रभ्ययायान्मध्यंमहेश्वरी अकारादिक्षकारांतंमातृचक्रंविचिंतयेत् पूजयेद्रात्रिसम-
येकलावारक्रमेणयः तत्क्षणात्समहादेविसाधकःखेचरोभवेत् पूजायत्वामहेशा 
नितद्वदेकतरौगिरौ अजरामरजांसम्यक्लभनेनात्रसंशयः महाभूतदिनेचापिश्म
शानेयदिपूजयेत् पूर्ववन्निशिदेवेशिसर्वसिद्धिमवाप्नुयात् महाभूतदिनेचकृष्णाचतु 
र्दशी पूर्ववच्चतुष्पथोक्तवत् तथा चक्रमध्यगतोभूत्वासोधकश्चिंतयेत्त्वथा उद्य-
त्सूर्यसहस्राणामात्मानमरुणंतथा साध्यमथरुणीभूतंचिंतयन्परमेश्वरीम् अने 
नक्रमयोगेनस्वयंकंदर्परूपवान् सर्वसौंदर्ययसुभगःसर्वलोकवशंकरः स 
र्वरक्तोपचारैश्चमुद्रासहितविग्रहः एवंप्रपूजयेद्यस्तुयस्यनामविदर्भितम् सभ
वेद्दासद्देविधनाष्वोवापिभूपतिः चक्रमध्यगतंकुर्यान्नामयस्यास्तुयोषितः अ
दृष्टांतांमहेशानियोनिमुद्राधरःप्रिये हठादानयतेशी*यक्षिणींराजकन्यका 
म् राजकन्यामशरसंखेचरीसुरकन्यकाम् विद्याधरींदिव्यरूपामृषिकन्यांपर 
स्त्रियाम् मदनौद्भवसंतापांस्फुरज्जघनमंडलाम् कामबाणप्रभित्रीनःकरणांलो 
लचक्षुषीम् महाकामकलाध्यानयोगाच्चसुरवंदिते क्षोभयेत्स्वर्गभूर्लोकपाता 
लतलयोषितः रोचनाभागमेकंचभागमेकंचकुंकुमम् अथभागद्वयंदेविचंदनंमर्द 

पृ० २१४ब) येत्समम् एकत्रतिलकंकुर्यात्त्रैलोक्यवशकारकम् अष्टोत्तरशनावृत्त्यामंत्रयित्वा 
वशंनयेत् राज्ञानंनगरंग्रामंयेनयद्यच्चदृश्यते मंत्रिणापरमेशानितत्सर्वंतस्य-
वश्यगम् तथापुष्पंफलंगंधंपर्णंवस्त्रंवरानने शतमष्टोत्तरंजप्लायस्मैयस्मैप्रयच्छ 
ति सवश्योजायतेदेविनात्रकार्ययाविचारणा स्त्रिमम्बुसकलावस्यादासीभूत्वाभवे 
त्यपि हठकर्षणमेतत्तुकथितंनान्यथाभवेत् रहस्यस्थानकेदेविलिखेद्रोचन 
याभुवि चारुशृंगारवेशाढःसर्वाभरणभूषितः प्रतिमांसुंदरीस्फीतांविलिख्यसु 
मनोहराम् तद्भालकंठहृन्नाभियोनिमंडलयोजिताम् जन्मनाममहाविद्यामंकु 
शार्णविदर्भिताम् सर्वसंधिषुदेहस्यमदनाक्षरमालिखेत् नीलदाडिमपुष्पाभंचि 
तयेद्देहसंधिषु तदाशाभिमुखोभूत्वास्वयंदेवीस्वरूपकः मुद्रांतुज्ञोभनींबद्धामं 
त्रमष्टशतंजप्त्वा नियोज्यदहनागारेचंद्रसूर्यकरात्मके ततोविकलसर्वांगींका-
मभावेनपीडिताम अनन्यमनसंप्रेमभ्रममाणांमदालसाम् एवमाकर्षयेद्देवियो 
जनानांशतारपि जन्मसाध्याक्षरंनामसाध्यस्यजन्मनामच इत्येकमेवेतिकश्चित् 
महाविद्यामूलमंत्रः अंकुशःक्रों मदनाक्षरंकामबीजंक्लीं ककारितिकश्चित् तदा 
सेति साध्यदिशाभिमुखित्यर्थःदहनागारस्त्रिकोणंमातृकांविलिखेत् चक्रबाहा

पृ० २१५अ) तः सकलंशिरोः भूर्जपत्रेस्वर्णपर्त्तरौप्यपये अथताम्रपात्रेसोभ्यच्येसर्वजंतूनां***
व्याघ्रादीनांविशेषतः मातृकार्णमिति मातृकार्णविदर्भितःनामाक्षरेणवेष्टित 
इत्यर्थ इतिसंप्रदायःतथैवोत्तरवाक्यस्वरसात् तथैवमातृकायुक्तंस्वसेज्ञाचक्र 
मंडितम् कर्पूरकुंकुमाद्यैश्चह्यजरामरतांलभेत् स्वसंज्ञेति मातृकाक्षरद्वयंतत 
एकंनामाक्षरंततोमातृकाक्षरद्वयम् तथैवमातृकाक्षसमस्तमंत्रेणेवेष्टितमि 
त्यर्थःअनेनैवविधानेनरोचनागुरुकुंकुमैः लिखेत्तुचक्रयोगेनसाध्यनामवरान 
ने विदर्भितंस्वनाम्नातुयस्मिन्कस्मिन्नपिस्थितम् स्थावरंजंगमंवापिमकलंवश 
मानयेत् चक्रयोगेनेप्रागुक्तदेवताचक्रयोगेनेत्यर्थः महात्रिपुरसुंदर्ययाःकाम 
कूटेनभास्वना एकमेकम्बष्टभ्यसाध्यनामाक्षराणिच बहिरप्यखिलैर्वणेर्मा 
तृकायाः प्रवेष्टयेत् हेममध्यगतंकुयांछिखायांवासकेभुजे धारयेद्यत्र 
कूत्रापित्रेष्णोक्यवशकारणम् पूर्वक्रमेणनगरनामसंदभ्यंशूलजेमध्येचतु
ष्पथैवापिचतुर्दिक्षुनिधापयेत् महाक्षोभोयोषितांचजनानांमहतामपि त 
थैवपूर्वदृष्टानांपुरःस्थानंचजायते पूर्वक्रमेण एकमेकमवष्टभ्येत्यादिक्रमेणव्यव 
धानाम् अंतरंगत्वात्पूर्वक्रमेणजन्मनाममहाविद्या अकुशेनेत्यादिप्रकारेणेत्यर्थितिकश्चित् तथा एतन्मध्यगतांपृथ्वीसशैलवनकाननाम् 

पृ० २१५ब) ज्वलंतींसर्वराजेंद्रमंडितांसागरांबराम् मासषट्कंविंतयेद्यःसाज्ञात्कामोपमोभवेत्  
कटाक्षक्षेपमात्रेणनार्ययस्तस्यवशाःशिवे राजानोब्राह्मणावैश्याःशूद्राश्चपशवोगजाः 
दृष्टाकर्षयतेदेवित्रैलोक्यंसचराचरम् दृष्टाविषंनाशयेत्सनात्रकार्ययविचारणा 
भूतप्रेतपिशाचांश्चज्वरांश्चातर्थिकादिकान् शूलगुल्मादिरोगांश्चद्दष्टानाशयतिक्ष 
णात् एतत्सिंदूरसुभगंरात्रौसंपूजितंशिवे योजनानांशताद्देविसम्यगाकर्षयेस्त्रि 
यम् अर्कक्षीरेणसंयुक्तंदत्तूरकरसंतथा रोचनाकुंकुमेचैवलाक्षालक्तसंयुतम् 
कस्तूरीद्रवसंयुक्तमेकीकृत्यततःपरम् चक्रमेतत्समालिख्ययस्यनाम्नामहश्वरि 
तस्यव्याघ्रभयव्याधिरिपुसर्पमजादिकम् चौरग्रहजरारिष्टशाकिनीभयत् भयंन 
विद्यतेदेविपरमंत्राभिचारणात् अथवामध्यगांदेवीत्रिकोणोभयतस्तथा अधस्तान्ना 
मसंयुक्तांरोचनाकुंकुमान्विताम् निर्वापयेत्सुसप्ताहाद्दासवत्किंकरोभवेत् पीतद्र
व्यैःसमालिख्यपीतपुष्पैःसमर्चयेत् पूर्वाशाभिमुखोस्तंभयेत्सर्ववादिनम् सहस्रव 
दनोविमूकीभवतितत्क्षणात् पीतद्रव्यंगोरोचनादि अत्रधारयेदिंद्रदिशामितिचतुः 
शत्यामुक्तम् तत्रगृहादौपूर्वभागेस्थापयेदित्यर्थःचक्रंविन्यस्यदेवेशिमहानीलीरसे 
नच नामसंयोज्यविधिवद्दक्षिणाभिमुखोबुधःवह्नौदग्ध्वामहेशानिमारयेद्वैरिणंशि 

पृ० २१६अ) वे महिषाश्चपुरीषाभ्यांरसमाकृष्यशैलजे गोमूत्रेणचसंदर्भ्यनामसंलिख्यपूर्वव 
त् सिप्त्वालवणमध्यस्थंविद्वेषणकरंभवेत् पूर्ववत् एकमेकमवष्टभ्येतिक्रमे 
ण जन्मनाममहाविद्याक्रमेणैवेत्यर्थः लवणेतिक्षिप्त्वा आरणालरसमध्यस्थमि 
तिचतुःशत्यांपाठः आरणालंकाचिकमितिप्रसिद्धम् कृत्वारोचनयानाममध्यस्थं 
कालिमध्यगम् लंबमानंतदाकाशेशत्रूच्चाटनकारकम् महानीलीरोचनादु 
ग्धलाक्षारसादिभिः विलिख्येधारयेन्मंत्रीसर्ववर्णान्वशंनयेत् अनेनैवविधाने 
नस्यापयेद्वारिमध्यगम् तेनोदकेनसंस्नातःपीतंतत्सर्ववश्यकृत् यमाशाभि 
मुख्येभूत्वाचक्रंकृष्णंयदार्चयेत् यस्यनामांकितंतस्यमंत्रहानिःप्रजायते रोचना 
लिखितंचक्रंक्षीरमध्येविनिक्षियेत् सर्ववश्यकरंदविभवत्येवनसंशयः गोमूत्रम
ध्यगंसम्यक्छत्रूच्चाटकरंभवेत् तैलस्थचक्रराजंतुविद्वेषणकरंभवेत् ज्वलज्वलेति 
मध्यस्थंशत्रुनाशकरंभवेत् इतिसंक्षयः काम्यहोमंप्रवक्ष्यामिमंत्रिणांसर्वसिद्धिदम् मा 
लतीजातिकामल्लीकुसुमैर्मध्रुमिश्चितैःघृतप्लुतैर्हुनेद्देविवागीशत्वंप्रजायते मूक- 
स्थाप्यतिमूढस्यशिलारूपस्यवाप्यथ जपापुष्पैराज्ययुक्तैःकरवीरैस्तथाविद्यैःहवलान्मो 
हयेन्मंत्रीलोकत्रयनिवासिनःकपूरंकुंकुमंदेविशीघ्रंमृगमदेनहिहवनान्मदनोदेवीमंत्रिणाविजितोभवेत् सौभाग्येनाविनाशेनसामर्थ्येनापिसुव्रत् 

पृ० २१६ब) चण्यकैःपाटलैकुंत्वाश्रियंप्राप्नोत्यनुत्तमाम् श्रीखंडंगुलालंचंद्रमगुरुंहोमयेत्ततः 
राजनागेंद्रदेवानांपुरध्रिंवशमानयेत् सर्वलोकावशास्तस्यभवंत्येवनसंशयः
चंद्रंकर्पूरकम् लक्षहोमाद्भवेद्राज्यंदारिद्र्यभयपीडितः दुर्गोपसर्गशमनंपलांट् 
मधुहोमतः खेचरोजायतेरात्रौकृत्वाहोमंचतुष्पथे क्षीरंमधुदधिक्षौद्रंपृथक्- 
कृत्वावरानने आयुर्बलमथारोग्यंसुसिद्धिर्जायतेनृणाम् क्रमेणशैलजेक्षीरम 
धुभ्यांरिपुनाशनम् दधिमाक्षिकयोगेनसौभाग्यंधनमाप्नुयात् पलांडुर्लशुन 
विशेषःप्याजितियस्यप्रसिद्धिःपलान्नेतिचपाठः हुत्वाचपलमध्वन्नंमंत्रंस्मृ-
त्वामहेश्वरि खेचरोजायतेदेविरात्रौगत्वाचतुष्पथे इतिचतुःशतीदर्शनात् 
पलमांसं माक्षिकंमधु सितयाकेवलोहोमोवैरिस्तंभनकारकःसिताशर्करा 
होमोदधिमधाक्षीरलाजाभिर्वीरवंदिते रोगहर्ताकालहर्तामृत्युहर्तानसंशयः
कमलैररुणैर्होमःसम्यक्संपत्तिकारकः रक्तोत्पलैर्जगद्वश्यंराजानोदासवत्क्ष
णात् नीलोत्पलैर्महादुष्टावशमायांतिनान्यथा सितोत्पलैःश्रियंराज्यंलभ 
तेहवनाच्छिवे सितैस्तुब्रह्मकमलैर्लक्ष्मींसौभाग्यमाप्नुयात् कह्लारहवनान्मं 
त्रीसौभाग्यमनुलंलभेत् पुन्नागवरहोमेनलक्षमात्रेणभूभृतःवश्याभवंतिसर्वत्र 
पृ० २१७अ) दशसंख्यानसंशयः पुत्रागाशोकहोमेनकृत्याद्रोहभुजगमान् अयुतत्रयसंख्ये 
नशतसंख्यान्वशंनयेत् नागरंगस्यहोमनवेश्यावश्याभवंतिहि कूष्मांडफलहोमे 
शूद्रापश्याभवंतिहि द्राक्षाफलात्सिद्धयोष्टौलक्षहोमान्नसंशयः खर्जूरफलहोमे 
नलक्षमात्रेणभूभृतः वश्याविशंतिसंख्याकाइत्याज्ञाशांकरीकृता नारिकेलफलै 
र्होमात्सुसिद्धिर्जायतेप्रिये लज्ञहोमेनमंत्रज्ञोराजापरिवप्रिये पक्वाम्रफलहोमे 
नलक्षमात्रेणसुंदरि चतुःसमुद्रपययंतांमेदिनींवशमानयेत् पनसस्यफलैर्होमा 
ल्लक्षेणशतभूभुजः वश्याभवंतिदेवेशिनात्रकार्ययाविचारणा तिलाज्यहोमा- 
द्देवेशिकार्ययसिद्धिर्भवेत्प्रिये राजिकालवणाभ्यांदुष्टलोकान्वशंनयेत् राजि 
कापयीइतिप्रसिद्धः कुंकुंमेनहुनेद्देवित्रैलोक्यंवशमानयेत् गुल्गुलोःखलु 
होमेनसर्वदुःखानिनाशयेत् वैरिण्येवशगाःशीघ्रंचंदनस्यापिहोमतः रक्त 
चंदनहोमेनवश्यावैपुरुषाःस्रियः कपूरस्यचहोमेनवाग्वश्यजायतेनृणाम् 
कस्तूरीहोमतोदेविराजानोराजमंत्रिणः वश्याभवंतिसकलाःपरिवारान्विताः 
प्रिये तिलतंडुलहोमेनशांतिर्भवतिमंदिरे शर्करागुडहोमेनसर्वकार्ययार्थसाधकः
घृतपायमहोमेनसितायुक्तेनमंत्रिणःत्रैलोक्यंवशमायातिधान्यसिद्धिमवाप्नुयाम् नानाविधात्रहोमेनधान्यसिद्धिर्भेवेद्ध्रुवम् 

पृ० २१७ब) सोपस्कृरैस्तुपटकैरुपरुसगांन्विनाशयेत् बंधूककुसुमैर्हौमात्सर्वान्वैवशमान 
येत् जपापुष्पैर्जगद्वश्यंव्याणयुस्वैश्चमोहनम् बकुलस्यहुनेत्पुष्पैःसौभाग्यं 
जायतेमहत दशांगधूपहोमेनसौभाग्यंसकलंभवेत् जंबूफलैःस्त्रियोवश्याः 
कूष्मांडैदैवकन्यकाः श्रीफलैरवलांलक्ष्मींपत्रैर्वासुरवंदितै इक्षुखंडैःस्वरावा 
प्तिस्तद्वशाराजकन्यकाः वश्याभवंतिदेवेशिनालिकेलफलेनवाकेवलंघृ
तहोमेनवरदाःसर्वशक्तयः शक्तिक्षेत्रेषुकामरूपादिषु तत्रस्थित्वाजपेल्लक्षं 
साक्षादेवीस्वरूपकः ततोभवतिवेयेयंत्रैलोक्यवशकारिणी ततोद्वितीयलक्षं 
तुप्रजषेत्साधकोत्तमः पातालतलनागेंद्रकन्यकाःक्षोभयंतितम् तासांकटा 
क्षजालेस्तुसंमोहंयातिसाधकः तदालक्षत्रयंकुर्यात्साधकःस्थिरमानसःएवं 
लत्रयंकुर्यान्नियमेनशुचिर्बुधःलक्षत्रयंजपेद्यस्तुमहापापैःप्रमुच्यते लक्षत्रये 
नपापानिसप्तजन्मभवान्यपि महापानकमुख्यानिनाशयेन्नात्रसंशयःचतुर्ल
ज्ञजपाद्देविमहावागीश्वरोभवेत् कुवेरिवदेवेशिपंकलक्षजद्भवेत् षट्लज्ञज 
पान्मंत्रीखेचरीमेलकोभवेत् अष्टलज्ञज्ञपान्मंत्रीदेवपूज्योनसंशयः नवलक्ष
प्रमाणैनजपेत्त्रिपुरसुंदरीम् रुद्रमूर्तिःस्वयंकर्ताहर्तासाक्षातसशयःसर्व 

पृ० २१८अ) विद्योमहावाग्मीमहासौभाग्यवान्भवेत् इत्यादिजयःकाम्यःपुरश्चरणानंनरंपृथ 
गभिधानादित्यलंविस्तरेण इत्यागमकल्पलतायांचतुथैःपल्लवः अथवक्ष्येजग 
द्धात्रीमधुनाभुवनेश्वरीम् व्रह्मादयोपियांज्ञ्वात्वालेभिरेश्रियमूर्तिताम् नकुलेशो 
ग्नीमारूढोवामनेत्रार्थचंद्रवान् बीजंनस्याःसमाख्यातंसेवितंसिद्धिकांक्षिभिः नकु
लेशोहकारःअग्निःरेफःवामनेत्रःईकारःअर्धचंद्रःनादःतेनह्रींइतिबीजंभवति 
अस्यपूजाविधिंवक्ष्येसर्वकामार्थसिद्धिदाम् ब्राह्मेमुहूर्तेउत्थायस्वशिरसिहसस्रद 
लकमलेगुरुंध्यायेत् प्रातःशिरसिषुक्लेब्जेइत्यादिध्यात्वामानसोपचारैराराध्य 
नमस्कर्यादनेन अखंडमंडलाकाकारमित्यादि अज्ञानेतिमिरांधस्येन्यादिनान 
मस्कृर्यात् ततोहृत्पद्ममध्येदेवींध्यायेत् उद्यद्दिनद्युतिमिंदुकिरीटांतुंगकु 
चांनयनत्रयमुक्ताम् स्मेरमुखींवरदांकुशपाशाभीतिकरांप्रभजेभुवनेशीम् 
इतिध्यात्वामानसोपचारैराराध्यमूलमंत्रंदशधाजप्त्वानमस्कृत्यात्मानंतद्रूपंवि 
भाव्यावश्यार्थंबहिर्गच्छत् इतिप्राःकृत्यं ततोमध्याह्नकालेनद्यादौगत्वाम 
लविशोधनंस्नानंकृत्यातिलकुशर्मोदायश्रीपरदैवतार्चमयोग्यनासिद्ध्यर्थंस्नान 
महंकरिष्येइतिसंकल्प्य न्निर्निमज्ज्योत्थायमूलंजपन् कुंभमुद्रयाश्रीभुवनेश्वरीमभिषिंचामिनमितिवारत्रयंमूर्ध्निजलंदत्त्वापुनर्निमज्ज्य 

पृ० २१८ब) आचम्यसंध्यातर्पणंचकृत्वामूलमुच्चरन् श्रींभुवनेश्वरींतर्पयामिस्वाहेतिवारंसं 
तर्प्यजलादुत्थायधौतिवाससीपग्धिप्याचम्पगायत्रींयथाशक्तिजप्त्वाजपंसमा 
प्य रक्तचंदनाक्षतजलकुसुमैस्ताम्रपात्रमापूर्ययहस्ताभ्यांगृहीत्वाएषोर्घःभग 
वतेसूर्ययायनमित्यर्घंदत्त्वासूर्यंनमस्कर्यात् ततोहृदिविद्यांभावयन्मौनीगृहं 
गच्छेत् ततोगृहद्वारिगत्वाहस्तौपादौप्रक्षाल्यपूजसंडपंप्रविश्य पूजास्थानेरक्त
चंदनाद्यासनमास्तीर्ययपुष्पंगृहीत्वाआधारशक्तिकमलासनायनमित्यासनंसंपू 
ज्य तदुपरिप्राङ्मुखुदङ्मुखोवोपविश्यवामकपोलेगुरुभ्योनमः दक्षकपोलेगणे
शायनमः मध्येभुवनेश्वर्ययैनमितिनमस्कृत्यभूतशुद्धिंकुर्यात् मूलाधारा 
त्सर्वतत्वमहितांकुंडलिनींसहस्रदलपद्मेनीत्वा वामकुक्षौअनादिभवसंचितं 
पापपुरुषेध्यात्येत् व्रह्महत्याशिरस्कंचस्वर्णस्तेयभुजद्वयम् सुरापानहृदायुक्तं 
गुरुतल्पकटिद्वयम् तत्संसर्गिपदद्वंद्वमंगप्रत्यंगपातकम् उपपातकरोमाणंर 
क्रश्मश्रुविलोचनम् खड्गंचर्मधरंकृष्णंवामकुक्षौविचिंतयेत् इतिविचिंत्यगमि
तिवायुबीजंषोडशवारंजपन् दक्षिणनासापुटेनवायुनादेहमापूर्यनासापुटौधृ
त्वापुनरपियंइतिवायुबीजंचतुःषष्टिकरंजपन् कुंभकंकुर्वन् पापपुरुषेणसहश 

पृ० २१९अ) रीरंसंशोष्यपुनरपियमितिवायुबींतंद्वात्रिंशद्वारंजपन्दक्षिणनासापुटेनवायुंरेच 
येत् ततोरंइतिवह्निबीजंषोडशवारंजपन्दक्षिणनासापुटेनवायुनादेहमापूर्यना 
सापुटौधृत्वापुनरपिरमितिवह्निबीजंचतुःषष्टिवारंजपन् कंभकंकुर्वन् पाप 
पुरुषेणसहशरीरंसंदह्यपुनरपिरमितिवह्निबीजंद्वात्रिंशद्वारंजपन् वामनासा 
पुटेनभस्मनासहवायुंरेचयेत् ततःठमितिचंद्रबीजंषोडशवारंजपन् वामना-
सापुटेनवायुनादेहमापूर्यनासापुटौधृत्वा वमितिवरुणबीजंचतुःषष्टिवारंज 
पन् कुंभकंकुर्वन् ललाटचंद्रादादिक्षांतामक्षरमयींवृष्टिंनिपात्यपुनरपिलमि 
तिपृथिवीबीजं द्वात्रिंशद्वारंजपन् शरीरंदृढंविचिंत्यदक्षिणनासापुटेनवायुंरे 
चयेत् ततोहृदिहस्तंदत्वा आंह्रींक्रीहंसःममप्राणाइहप्राणाःएवं ५ ममजी 
विहस्थितः ममसर्वेद्रियाणिवाङ्मनश्चक्षुःश्रोत्रघ्राणप्राणाइहागत्यसुखंचिरं 
तिष्टेतुस्वाहाइतिप्राणप्रतिष्टांकृत्वा हृत्पद्मेदेवींसमानीयतत्वानियथास्थानंस्था 
पयेत् इतिभूतशुद्धिः ततोमूलमंत्रेणप्राणायामंकुर्यात् यथाह्रींइतिषोडशवारंजप
न् वामनासापुटेनवायुनादेहमापूर्यमासापुटौधृत्वैंइतिचतुःषष्टिवारंजपन्कुंभंकंकुर्वन् पुनरपिह्री 
मितिद्वात्रिंशद्वारंजपन् दक्षनासापुटेनवायुंरेचयेत् इत्येकःप्राणायामः एवंक्रमेणयथाशक्तिप्राणायामंकुर्यात्  

पृ० २१९ब) आदौसंहारक्रमेणमातृकांन्यस्यषश्चात्सृष्टिक्रमेणमातृकांन्यसेत् संहारक्रमप्राह 
क्षंनमःपरमात्मनेहृदयाद्युदरेइत्यादिक्रमेणसृष्टिक्रममाह ओंनमोललाटेइत्यादि 
क्रमेणमातृकांन्यसेत् ततोभुवनेश्वरीमंत्रस्यशक्तिःऋषिःगायत्रीछंदःभुवने 
श्वरीदेवताभीष्टसिद्ध्यर्थेविनियोगःशिरसिशक्तषयेनमःमुखे गायत्रीछंदसे 
नमःद्वदि.श्रीभुवनेश्वर्ययैनमःकृतांजलिः ममाभीष्टसिद्ध्यर्थेजपेविनियोगः 
ततोमूलमंत्रेणव्यापकंकुर्यात् मस्तकेओंहृल्लेखायैनमःमुखे ओंगगनायैनमः
हृदये उंरक्तायैनमःगुह्ये ईंकरालायैनमःपदद्वये औंमहच्छष्पायैनेमः ओंएउइ
औंओंहृल्लेखायैनमित्यादिक्रमेणन्यसेत् ऊर्ध्वमुखेओंहृल्लेखायनमः एंगगनायै 
नमः दक्षिणमुखे उंरक्तायैनमुत्तरमुखे इंकरालायैनमःपश्चिममुखे ओंमहो-
ष्मायनमितिविन्यस्यकरांगन्यासंकुर्यात् यथाह्रांअंगुष्टाभ्यांनमःह्रींतजंनीभ्यां 
नमः हूंमध्यमाभ्यांनमः ह्रैअनामिकाभ्यानमःह्रौंकनिष्टकाभ्यांनमःह्रःकरत- 
लपृष्टाभ्यांनमः ह्रौहदयायनमःह्रींशिरसेस्वाहा हूंशिखायैवषट् ह्रैकवचाय 
हुम् ह्रैकवचायहुम् ह्रौनेप्रत्रयायवौषट् ह्रःअस्रायफट् इत्यूर्ध्वोर्ध्वंतालत्रयं 
छोटिकाभिर्दशदिग्बंधनंकुर्यात् भालैव्रह्मगायत्रीभ्यांनमःदक्षिणकपोलेसावित्रि 

पृ० २२०अ) विष्णुभ्यांनमःवामगंडेवागीश्वरीमहेश्वराभ्यांनमः वामकर्णाग्रेश्रीसहितधनाधि
पतयेनमः मुखेरतिसहितस्मरायनमःसव्यकर्णेपरिपुष्टिसहितगणपतयेनमः
दक्षिणकर्णांतरालेशंखनिधयेनमः वामकर्णांतरालेपद्मनिधयेनमः मुखेमूलं 
न्यसेत् कंठमूलेगायत्रीसहितब्रह्मणेनमः दक्षस्तनेसावित्रीसहितविष्णुवेनमः 
वामस्तनेवागीश्वरीसहितमहेश्वरायनमः दक्षांसेश्रींसहितधनपतयेनमःहृदि 
रतिसहितस्मरायनमः वामांसेपुष्टिसहितगणपतयेनमः पाश्वयोःशंखानध
येनमः पद्मनिधयेनमःनाभोमूलं भालेव्राह्मैनमः वामांसेमाहेश्वर्ययैनमःवाम 
पार्श्वेकौमार्ययैनमः जठरेवैष्णव्यैनमःदक्षपार्श्वेवाराह्यैनमःदक्षांसंइद्रांणौनमःग
लपृष्टेचामुंडायैनमः हृदिमहालक्ष्म्यैनमः मूलेनव्यापकंकर्यात् ततोहृत्पद्मेदे 
वींध्यायेत् यथा उद्यदिनकरद्युतिमिति ध्यात्वामानसोपचारैराराध्यनमस्कृत्यच 
क्रमुद्धत्ययथोक्तपीठेस्थापयेत् यथा पद्ममष्टदलंबाह्येवृत्तंषोडशभिर्दलैःवि
लिखेत्कर्णिकामध्येषटकोणमतिसुंदरम् आचाराद्भूपरावृत्तंतदितिपूजायंत्रं 
समुद्धृत्ययथोक्तपीठेसंस्थाप्यार्घपात्रंस्थापयेत् स्ववामेत्रिकोणवृत्तमंडलंकृत्वा 
तदुपरित्रिपदिकामारोप्यसंवह्निमंडलायदशकलांत्मनेनमितित्रिपदिकां 

पृ० २२०ब) संपूज्य तदुपरिपात्रंसंस्थाप्य अंसूर्यमंडलायद्वादशकलात्मनेनमितिपात्रंसंपूज्य 
मूलमंत्रंजपन् शुद्धजलमापूर्ययूंसोमडंलायषोडशकलात्मनेजलंसंपूज्य 
तस्मिन्जलेमूलमंत्रमष्टधाजप्लातत्रगंधपुष्पाक्षतान्निक्षिपेत् इद्दक्षिणेत्रिको
णवृत्तमंडलंकृत्वातदुपरित्रिपदिकामारोप्य मंवह्निमंडलायदशकलात्मनेन- 
मितित्रिपदिकांसंपूज्य तदुपरिशंखंसंस्थाप्य अंसूर्यमंडलायद्वादशकलात्म-
नेइतिशंखंसंपूज्य मूलेनशुद्धजलमापूर्यय ऊंसोममंडलायषोडशकलात्मनेन 
मितिजलंसंपूज्यंवमितिधेनुमुद्रयामृतीकृत्य हुमितिवामहस्ततर्जन्यावगुंठ्य 
अस्त्रायफट्छोटिकामिर्दशदिग्वंधनंकुर्यात् तदुपरिमूलमंत्रमष्टधाजप्त्वातत्रगं 
धपुष्पाक्षतान्निक्षिपेत् भगवतिभुवनेश्वरिइहागच्छित्यावाह्यतदर्घंदेवतात्मकं 
भावयेत् ततःसामान्यार्घक्रमेणान्यानिपात्राणिस्थापयेत् तेनोदकेनात्मानंपू 
जोपकरणंचाभ्युक्ष्यसर्वंविद्यामयंकुर्यात् ततःपीठान्पूजयेत् यथा यंत्रोपरिक 
र्णिकायां मंडूकायनमःकालाग्निरूद्रायनमःकमटायनमःआधारशक्तयेनमः
प्रकृत्यैनमःकूर्मायनमःअनंतायनमःपृथिव्यैनमःक्षीरसमुद्रायनमःरत्नद्वीपा
यनमःकटंबवनायनमःकल्पतृक्षायनमःमणिमंडपायनमः रत्नसिंहासना 

पृ० २२१अ) नायनमः आग्नेयादिकोणेषु धर्मायनमःज्ञानायनमःवैराग्यायनमः ऐश्वर्यायन
मः पूर्वादिदिक्षु अधर्मायनमः अज्ञानायनमः अवैराग्यायनमः अनैश्वर्यायनमःपुनः
कर्णिकायां उपर्व्युपरिक्रमेण अंसूर्यमंडलायनमः उंसोममंडलायनमःमंवह्निमं
डलायनमः मवंह्निमंडलायनमः संसत्वायनमः रंरजसेनमःतंतमसेनमःअंअंत 
रात्मनेनमः पंपरमात्मनेनमः ह्रींज्ञानात्मनेनमः ततःकेसरेषुनवशक्तीःपूजये 
त् ओंअघोरायैनमःमध्ये ओंमंगलायैनमः ह्सौःसदाशिवमहाप्रेतपद्मामनायनमः 
इतिसंपूज्यअस्त्रायफटिति ओंउमायैनमः ओंविजयायैनमःओंअजितायैनमःओंअ
पराजितायैनमः ओंनित्यायैनमः ओंविलासिन्यैनमः ओंदोग्ध्र्यैनमःततोदिनकर 
किरणाहणकुसुमांजलौवहन्नासापुटेनस्वहृदयाद्देवीमानीय ह्रींश्रींभुवनेश्व
रीममृतचैतन्यमूर्तिंकल्पयामिनमितिमूर्तिसंकल्प्ययंत्रापरिंपुष्पंदत्त्वाप्राण 
प्रतिष्टांकुर्यात् यंत्रोपरिकिंचिज्जलंदत्त्वाहस्तेनस्यशन् आंह्रींक्रोंहंसःश्री
भुवनेश्वर्ययाःप्राणाइहप्राणाःएवं ५ श्रीभुवनेश्वययाजीविहस्थितःएवं ५ 
श्रीभुवनेश्वर्ययाःसर्वैद्रियाणिवाङ्मनश्चक्षुः श्रोत्रघ्राणप्राणाइहागत्यसुखंचिरं 
तिष्टंतुस्वाहा श्रीभगवतिभुवनेश्वरिइहागच्छेहतिष्टसन्निहिताभव सन्निरुद्धाभव 

पृ० २२१ब) अत्राधिष्टानंकुरुममपूजांगृहाण देव्यंगे ह्रांहृदयायनमःइत्यादि ऊर्ध्वोर्ध्वेताल 
त्रयंछोटिकार्दशदिग्वंधनंकुर्यात् परमीकृत्य योनिमुद्रांबद्वाश्रीभुवनेश्वर्ययैनमिति 
नमस्कुर्ययात् ततःकरकछपिकांबद्धाध्यायेत् उद्यद्विनकरद्युतिमिति ध्यात्वाषोड
शोपचारैःपूजयेत् यथा आसनंस्वागतंचार्घ्यंपाद्यमाचमनीयकम् मधुपर्काचम 
नस्वानवसनाभरणानिच गंधपुष्पेधूपदीपौनैवेद्यंवंदनंतथा प्रयोजयेदर्चना 
यामुचारांस्तुषोडश इदमाचमनोंभुवनेश्वर्ययैनमःस्वागतमितिकुशलप्रश्र-
मिदमर्घ्यं ओंभुवनेश्वर्ययेनमिदंपाद्यं इदयाचमनीये एषमधुपर्कःइदंपुनराचमनीयं 
इदंस्वानीयं इदंवस्त्रंएतान्याभरणानि एषगंधःइदंपुष्पं एषधूपःएषदीपः नैवे-
द्यंपुरतः समानीय अर्घ्रोदकेनअस्त्रायफटितिप्रोक्ष्य हूमित्यवगंढ वमितिधे 
 नुमुद्रयामृतीकृत्यमूलमंत्रमष्टधाजप्त्वा इदंनैवेद्यंओंभुवनेश्वर्ययैनमित्युत्स्यज्य 
अर्घजलंहस्तेकृत्वामृतोपस्तरणमसिस्वाहाइतिजलगंडूषेदत्त्वा प्राणायस्वाहा 
अपानायस्वाहा समानायस्वाहा उदानायस्वाहा व्यानायस्वाहा इतिपंचप्राणाहुतीर्हु
त्वापुनरपिजलंगृहीत्वा अमृतापिधानमसिस्वाहाइतिजलंदत्त्वाइदंपुनराचमीनयंओं 
भुवनेश्वर्ययैनमः एतत्तांबूलं ओंभुवनेश्वर्ययैनमःइतिपुष्पांजलित्रयेणसंपूज्यमूलंजपं 

पृ० २२२अ) अंगुष्टानामिकाभ्यांश्रीभुवनेश्वरींतर्पयामिस्वाहाइतिवारत्रयंसंतर्प्य अग्निकोणेसंत 
र्प्यह्रांहृदयानमः इत्यादिपूर्वदक्षिणपश्चिमोत्तरेषुह्नःअस्त्रायफटितिपूजयेत् त 
तावरणान्पूजयेत् कर्णिकामध्ये ओंहृल्लेखायैनमःपूर्वे एंगगनायैनमःदक्षि-
णे उंरक्तायैनमःउत्तरे इंकरालिकायैनमःपश्चिमेअंमहोछष्मायैनमःआग्नेयादि 
कोणैषु अग्नौ ह्रांहृदयायनमः नैऋतकोणेह्रींशिरसेस्वाहावायुकोणेहूंशिखायैवष
ट् ईशानकोपोह्नैकवचायहूम् मध्येह्रौनेत्रत्रयायवौषट् पूर्वदक्षिणपश्चिमोत्तरेषु 
ह्रःअस्त्रायफटितिपूजयेत् षट्कोणेषु पूर्वकोणेगायत्रीसहितब्रह्मणेनमः नै
ऋतकोणेसावित्रीसहितविष्णवेनमःवायुकोणेसरस्वतीसहितायरुद्रायनमः 
अग्निकोपोलक्ष्मीसहितकुवेरायनमः वारुणकोणेरतिसहितमदनायनमःईशा 
नकोणेपुष्टिसहितविघ्नराजायनमः षट्कोणपार्श्वयोःशंखनिधयेनमःपद्म
निधयेनमः आग्नेयादिकेसरेषुहृदयशिरःशिखाकवचानिअग्रेनेत्रंदिक्ष्वस्त्रं 
चपूयेत् पूर्वाद्यष्टदलेषु अंनंगकुसुमायैनमःअनंगकुसुमातुरायैनमः अनंग 
मदनायैनमः अनंगमदनातुरायैनमः भुवनपालायैनमःगगनवेगायैनमःश 
शशिरेखायैनमःगगनरेखायैनमितिपूजयेत् पूर्वादिषोडशपत्रेषु कराल्यैनमःविकराल्यैनमःओंउमायैनमः 

पृ० २२२ब) ओंसरस्वत्यैनमः ओंश्रियैनमः ओंदुर्गायैनमःओंउषायैनमःओंलक्ष्म्यैनमः ओंसत्यायै 
नमः ओंश्रुत्यैमःओंस्मृत्यैनमः ओंधृत्यैनमःओंश्रद्धायैनमः ओंमधायैनमः ओंमत्यैनमः 
ओंरत्यैनमः ओंकांत्यैनमःआर्ययायैनमः पद्माद्वहिःपूर्वादिक्रमेण अनंगरूपायैन
मःअनंगमदनायैनमः मदनातुरायैनमः भुवनवेगायैनमःभुवनपालिकायै 
नमः सर्वशिशिरायैनमःअनंगवेदनायैनमः अनंगमेखलायैनमः इतिपूजये 
त् तद्वहिर्लोकपालान्पूर्वादिक्रमेणपूजयेत् ओंइंद्रायनमःओंअग्नयेनमःओंय
मायनमः ओंनैऋतायनमः ओंवरुणायनमःओंवायवेनमः ओंकुवेरायनमः ओंई
शानायनमः ऊर्ध्वंव्रह्मणेनमः अधःओंअनंनायनमःइतिपूजयेत् तद्वहिस्तद 
स्त्राणिपूजयेतथावरणध्यानम् ओंहृल्लेखाद्याःसमभ्यर्च्याःपंचभूतसंमप्रभाः
वरपाशांकुशाभीतिधारिण्योमितभूषणाःदंडकरडिकाक्षमालाभयहस्तौगा 
यत्रीव्रह्माणौ शंखचक्रगदापद्मधारिणौपोतांबरौसावित्रीविष्ण परश्चक्षमाला 
भयवहस्तौसरस्वतीमहेश्वरौ रन्नकुंभमणिकरंडकधरस्तुंदिलःपीतर्वर्णःकुव 
रःतदंगस्थावामबाहुनातमालिंग्यदक्षिणहस्तेनपद्मधारिणीमहालक्ष्मी ३ 
बाणपाशांकुशशरासनहस्तोरक्तवर्णौरक्तमाल्यांबरधरोमदनः तंदक्षिणहस्तेना 

पृ० २२३अ) लिंप्पवामेनोत्पलधारिणीरतिःअंकुशपाशहस्तःकरेणकांक्षाभगंस्पृशन्दिगंबरो 
माध्वीकपूणकपालंधारयन्मुष्करेणचषकधारीरक्तवर्णोविघ्नेशःमदविह्वलार 
क्तवर्णाएकपाणिनागणेशलिंगंस्पृशंती अन्येनधृतरक्तात्पलासमाश्लिष्टकांता 
दिगंबरपुष्टारनंगरूपाद्यास्तुः चपकंतालवृंतंचतांबूलंछत्रमुज्ज्वलम् चामरेशु 
क्लपुष्पंचबिभ्राणाःकरपंकजैः नानाभरणसंदीप्ताः इत्यावरणान्संपूज्यप्राणाया
मंकृत्वाष्टोत्तरसहस्रंशतंवाजयेत् जपंसमाप्यप्राणायामंकृत्वार्घोदकंगृहीत्वागु- 
ह्यातिगुह्यमित्यादिपटिलादेव्यामहस्तेतेजोमयंजपंसमप्यंघटांवोदयक्सवकृ 
त्वादंडप्रणामंकृत्वाज्वविश्यार्घजलंगृहीत्वाइतःपूर्वंप्राणवुद्धिदेहधर्माधिका 
रचोजाग्रत्स्वप्नसुपुत्थवस्थासुमनसावाचाकर्मणाहस्ताभ्यांपद्भ्यामुदरणशिश्ना 
यत्कृतंयटुक्तंयत्सृनंतत्सर्वंब्रह्मार्पणंभवतुस्वाहा पुनर्जलंगृहीत्वामांमदी 
यंचसकलंश्रीभुवनेश्वर्यैसमर्पये इदंपुनराचमनीयंश्रीभुवनेश्वर्ययैनमः भ
गवतिश्रीभुवनेश्वरिपूजितासिक्षमस्वेतिसंहारमुद्रयापुष्पमानीयाघ्रायवह 
त्वासापुटेनदेवीहृत्पद्मेसमानीयात्मानंतद्रूपंविभाव्यनिर्माल्यंशिरसिधृत्वा 
नैद्यंभुक्तायथासुखंविहरेत् प्रजपेन्मंत्रविन्मंत्रद्वात्रिंशल्लक्षमानतुःनिस्वादुक्तैर्जुहुयादष्टद्रव्यैर्दशांशतः 

पृ० २२३ब) दद्यादर्घंदिनेशायतत्रसंचिंत्यपार्वतीम् अश्वत्योद्वंबरप्लक्षन्यग्रोधसमिधस्ति 
लाः सिंद्धार्थपाटासादीनिद्रव्याण्यष्टौविदुर्बुधाः अथभुवनेश्वरीस्तोत्रम् श्रीम
हादेवुवाच महासंमोहेनीदेवीसुंदरीभुवनश्वरीएकाक्षरीएकमंत्रीएकाकीलो 
कनायिनी एकरूपामहारूपास्थूलसूक्ष्माशरीरिणी बीजरूपामहाशक्तिःसंग्रा-
मजपवर्धिनीमहारतिर्महाशक्तिर्योगिनीपापनाशिनी अष्टसिद्धिकलारूपावैष्ण
वीभद्रकालिनी भक्तिप्रियामहादेवीहरिव्रह्मादिरूपिणी शिवरूपीविष्णुरूपीका-
लरूपीसुखासिनी पुराणीपुण्यरूमावमार्वतीमुण्यवर्धिनी रुद्राणीमार्वंतीद्राणीशं 
करार्धशरीरिणी नारायमीमहादेवीमहिषीसर्वमंगला अकारादिक्षकारांताह्यष्ट 
त्रिंशत्कलाधरी सप्तमात्रिगुणाधारीशरीरोत्पत्तिकारिणी आकल्पांतकलाव्यामि 
मृष्टिसंद्वारकारिणी सर्वशक्तिमहाशक्तिःशर्वाणीपरमेश्वरी हृल्लेखाभुवनादेवीम
हाकविमरायणा इच्छाज्ञानक्रियारूमाह्यणिमादिगुणाष्टका नमःशिवायैशांतायै 
शांकरीभुवनेश्वरी वेदवेदांगरूपाचअतिसूक्ष्मशरीरिणीकालज्ञानीशिनीशैवध्वर्मय 
रायणा कालांतरीकालरूपीसंज्ञानाप्राणधारिणी खड्गश्रेष्टाचखट्वांगीत्रिशूलवर 
धारिणी अभयालोकरक्षाचपिनाकीनागधारिणी वज्रशक्तिर्महाशक्तिःपाश 

पृ० २२४अ) *तोमरधारिणी अरूपाबहुपाचनायकालोकश्यगा अष्टादशभूजादवीहृल्लेखा 
भुवनातथा खड्गरूधारीमहारूपासोमसूर्यादिमध्यगा एवंशताष्टकंनामस्तोत्रं 
मंत्रेणभाषितम् सर्वापापप्रशमनेसर्वारिष्टतिवारणम् सर्वशत्रुक्षयकरंसदावि
जयवर्धनम् आयुष्करंपुष्टिकरंरक्षाकरयशस्कृरम् अमरादिपदैश्वर्ययमसत्त्वां- 
शकलापहम् श्रीरुद्रयामलेश्रीभुवनेश्वरीशतनाममहस्रम् श्रीदेव्युवाच प्रभो 
श्रीभरैवश्रेष्टदयालोभक्तवत्सल भुवनेशीस्तवंब्रूहियद्यहंतववल्लभा श्रीशिव 
उवाच शृणुदेविप्रवक्ष्यामिभुवनेश्यष्टकंशुभम् येनविज्ञातमात्रेणत्रैलो-
क्यंवशगंभवेत् ओंनमामिजगदाधारांभुवनेशींभवप्रियाम् भुक्तिमुक्तिप्रदां 
रम्यांरमणीयांशुभावहाम् त्वंस्वाहात्वंस्वधादेवीत्वंयज्ञायज्ञनायिका त्वंनाथ 
स्त्वंतमोहर्त्रीव्याप्यव्यापकवर्जिता त्वमाधारस्त्वमिज्याचज्ञाताज्ञेयंपरंपदम् 
त्वंशिवस्त्वंस्वयंविष्णस्त्वमात्मापरमोव्ययः त्वंकारणंचकार्ययंचलक्ष्मीस्त्वंहु-
ताशनः त्वंसोमस्त्वंरविःकालस्त्वंधात्वंचमारुतःगायत्रीत्वेचसावित्रीत्वंमायात्वं 
हरिप्रिया त्वमेवैकापराशक्तिस्त्वमेवगुरुरूपधृक् त्वंकलात्वंकलातीतात्वमेवजगतां 
श्रियः त्वंसर्वकार्ययंसर्वस्यकारणींकरुणामयी इदमष्टकमाद्यायाभुवनेश्यावरानने 

पृ० २२४ब) त्रिसंध्यंश्रद्वयामर्त्योयःपठेत्प्रीतमानसःसिद्धयोवगगास्तस्यसंपदोवशगागृहे रा
जानोवशमायांतिस्तोत्रस्यास्यप्रभावतःप्रेतभूतपिशाचाद्यानेक्षंतेतांदिशंग्रहाःयं
यंकामंप्रवांच्छेतसाधकःप्रीतप्रानमःतंतंमाप्नोतिकृपयाभुवनेश्यावरानने अने
नसदृशंस्तोत्रंमसमंभुवनत्रये सर्वसंपत्प्रदमिदंस्तोत्रंपावनपावनम् अनेनस्तो 
त्रवर्ययेणसाधितेनवरानने संपदोवशमायांतिभुवनेशीघ्रभावतःइतिश्रीभुवने 
शीस्तवराजःअथभुवनेश्वरीकवचम् श्रीदेव्युवाच||भुवनेश्याश्चदेवेशयायाविद्याःप्रकीर्ति 
ताःश्रुताश्चाधिगताःसर्वाःश्रोतुमिच्छामिसांप्रतम् त्रैलोक्यमोहनंनामकवचंयत्पुरो 
दितम् श्रीईश्वरुवाच पार्वतिशृणुवक्ष्यामिसावधानावधारय त्रैलोक्यमंगलंनाम 
कवचंमंत्रविग्रहम् सिद्धिविद्यामयंदेविसर्वैश्वर्ययप्रदायकम् पठनाद्धारणान्म- 
र्त्यस्त्रैलोक्यैश्वर्ययवाग्भवेत् त्रैलोक्यमंगलस्यास्यकवचस्यृषिःशिवःछंदोविरा 
द्गगद्धात्रीदेवताभुवनेश्वरी धर्मार्थकाममोक्षेषुविनियोगःप्रकीर्तितःह्रींबीजं 
मेशिरःपातुभुवनेशीललाटकम् ऐंपातुदक्षनेत्रंमेह्रींपातुवामलोचनम् श्रीं
पातुदक्षकर्णंमेत्रिवर्णात्मामहेश्वरी वामकर्णंसदापातुऐघ्राणंपातुमेसदा ह्रींपा
तुवदनंदेवीऐंपातुरसनांमम वाक्त्रिपुटात्रिवर्णात्माकंठंपातुपरात्मिका श्रींस्कंदौ 

पृ० २२५अ) पातुनियतंह्रींभुजौपातुसर्वदा क्लींकरौत्रिपुदेशानीत्रिपुटैश्वर्ययदायिनीआं 
पातुहृदयंह्रींमेमध्यवेशंसदावतु क्रोंपातुनाभिदेशंसात्र्यक्षरीभुवनेश्वरी सर्व 
जीवप्रदापृष्टंपातुसर्ववशंकरी ह्रींपातुगुह्यदेशेमेमनोभगवतीकटिम् मा 
हेश्वरीसदापातुशंखिनीजानुयुग्मकम् अजपूर्णासटापातुस्वाहापातुपदद्वयम् 
सप्तदशाक्षरीपायादन्नपूर्णाविलंवपुःतारंमायारमाकामषोडशार्णास्ततःपरम् 
शिरस्थाःसर्वतःपांतुविंशत्यर्णात्मिकाःसदा तारंदुर्गेयुगंरक्षनिस्वाहेतिदशा
क्षरी जयादुर्गाघनश्यामापातुमांपूर्वतःसदा मायाबीजादिकाचैषादशार्णा 
चततःपरा उत्तप्तकांचनाभासाजयदुर्गानलेवतु तारंह्रींदुर्गायैनमअष्ट 
वर्णात्मिकापरा शंखचक्रधनुर्बाणधरामांदक्षिणेवतु महिषमर्दिनीस्वाहा 
वसुवर्णात्मिकापरा नैऋत्यांसर्वदापातुमहिषासुरघातिनी मायापद्मावतीप
द्मापश्चिमेमांसदावतु पांशांकुशपुटामायोवपरमेश्वरिस्वाहा त्रयोदशार्णातारा-
द्याश्वारूढानिलेवतु सरस्वतीपंचशरोनित्यक्लिन्नेमहद्रवे स्वाहारव्यक्षरीनित्यामा 
मुत्त्वरेसदावतु नारंमायाचकवचंचच्छेक्षततोवधूःहूंक्षेह्रींफट्महाविद्याद्वादशा 
र्णाखिलप्रदा त्वरिताष्टादिभिःपापाच्छिवकोणेसदाचमाम् ऐंक्लींसोःसाततोबालामामूर्ध्वदेशतोवतुबिंद्वंताभैरवोबालाभूमौमांसर्वदावतु 

पृ० २२५ब) इतितेकवचंपुण्यत्रैलोक्यमंगलंपरम् सारात्सारतरंपुण्यंमहाविद्यौघविग्रहम् 
सारात्सारतरंपुण्यंमहाविद्यौघविग्रहम् अस्यापिपठनात्सत्यंकुवेरौधनेश्वरः इंद्रा- 
द्याःसकलादेवाधारणात्पठनाद्युताःसर्वसिद्धीश्वराःसंनःसर्वैश्वर्ययमवाप्नुयुःपुष्पां 
जल्यष्टकंदेव्यैमूलेनैवपठेत्सकृत् संवत्सरकृतायास्तुपूजायाःफलमाप्नुयात् प्री 
तिमन्योन्यतःकृत्वाकमलानिश्चलागृहे वाणींचनिवसेद्वक्त्रैसत्यंसत्यंनसंशयःयो
धारयतिपुण्यात्मात्रैलोक्यमंगलाभिधम् कवचंपरमंपुण्यंसोपिपुण्यवतांवरःस 
र्वैश्वर्यययुतोभूत्वाकमलानिश्चलागृहे पुरुषोदक्षिणेबाहौनारीवामभुजेतथा बहु 
पुत्रवतीभूत्वावंध्यावैलभतेसुनम् व्रह्मास्त्रादीनिशस्त्राणिनैवकृंतंतितंजनम् य 
तत्कवचमज्ञात्वायोभजेद्भुवनेश्वरीम् दारिद्र्यंपरमंप्राप्यसोचिरान्मृत्युमाप्नुयातिति 
रुद्रयामलेत्रैलोक्यमंगलाभिधंमनामकवचम् अथकाम्यानि मंत्रीत्रिमध्रुरोयेतैर्हु 
त्वाश्वत्वसमिद्वरैः सहस्रमितशेषःब्राह्मणान्वरयेच्छीघ्रंपार्थिवानपिहोमतः
पलाशपुष्पैस्तत्पत्रींमंत्रिणःकुमुदैरपि पंचविंशतिसंजप्तैर्जलैःस्नातोदिनेदिने आ 
त्मानमभिषिंचेद्यःसर्वसौभाग्यवान्भवेत् पंचविंशतिसंजप्तंजलंप्रातःपिवेन्नरःअवा 
थमहंतीप्रज्ञांकवीनामग्रणीर्भवेत् कर्पूरागुसंयुक्तंकुंकुमंसाधुसाधितम् अष्टोत्तर 

पृ० २२६अ) शतजपेन गृहीत्वातिलकंकुर्याद्राजवश्यमनुत्तमम् शालिपिष्टमर्योकृत्वापुत्तलीं 
मधुरान्विताम् जप्तांप्रतिष्टितप्राणां तत्राम्रा भक्षयेद्रविवासरे वशंनयतिराजानं नारी 
वानरमेववा कंठमात्रोदकेस्थित्वावीक्ष्यतोयगतंरविम् त्रिसहस्रंव्रयेनांत्रमिष्टांकन्यां 
लभेनसःअव्रंतनांत्रितंमंत्रीतप्रीतिसिद्धये लिखित्वाभस्यनामायां समाफलका 
दिषु तत्कालेदर्शयेन्मंत्रं सखंसूयेतगर्भिणीमंत्रांतरमाह वाग्भवंशंभुवनिता रसाबी- 
जत्रयात्मकम् मंत्रंसमुद्धरेनांत्रीवर्गफलसाधनम् अस्यार्थःवाग्भवंऐं शंभुवनिताहीं 
रमावीजं श्रीतत ऐंह्रींश्रीइतिमंत्रःअस्यमंत्रस्य अंगमंत्रध्यानातिरिक्तंसर्वंपूर्वोक्तभुव 
नेस्वरीबीजवत् अंगमंत्रास्तु ऐंहांहृदयायनमः ऐंह्रींशिरसेस्वाहैंह्रूंशिखायैव 
षट् ऐंह्रैंकवचायहुम् ऐंह्रौंनेत्रत्रयायवौषट् ऐंह्रःअस्त्रायफट् कुर्यात्पू
र्वोदितान्न्यासांस्तथैवात्राभिसाधक ध्यानंतु ओंसिंदूरारुणंविग्रहांत्रिनय 
नांमाणिक्यमौलिस्फुरत्तारानायकशेखरांसितमुखीमापीनवक्षोरुहाम् पा 
णिपूर्णरत्नचषकंरक्तोत्पलंबिभ्रतींसौम्यांरत्नघटस्थसव्यचरणांध्यायेत्परामंवि 
काम् रत्नचषकंदक्षिहस्ते राविलक्षंजपेन्मंत्रंपायसैर्मधुरप्लुतैः दशांशं 
जहुयान्मंत्रीपीठेप्रागीरितेयजेत् वाग्बीजपुटितामायाविद्येयंत्र्यक्षरीमता 

पृ० २२६ब) तेन ऐंह्रींऐंइतिमंत्रोभवति अस्वमंत्रस्यापिअंगमंत्रध्यानारिक्तंसर्वंपूर्वोक्तभुवनेश्व
रीबीजवत् अंगत्रास्तु मध्येनदीर्घयुक्तेनवाग्पुटेनप्रकल्पयेत् ऐंह्रींऐंहृदयायनमः 
ऐंह्रींऐंशिरसेस्वाहा ऐंह्रींऐंशिरसेस्वाहा ऐंह्रूंऐंशिखायैवौषट् ऐंह्रैंऐंकवचायहुम् 
ऐंह्रींऐंनेत्रत्रयायवोषट् ऐंहूःऐंअस्त्रायफट् ध्यानंतु श्यामांगीशशिशेखरांनिन्नकरैर्दा 
नंचरक्तोत्पलंरत्नाढ्यंचषकंपरंभयहरंसंबिभ्रतीम् मुक्ताहारलसत्पयोधरवंतीनेत्रत्र 
योलासिनीम् वंदेहंसुरपूरजितांहरवधूरक्तारबिंदस्थिताम् वरादिअधोदक्षिणहस्त 
मारभ्यप्रदक्षिणक्रमणेचिंतनीयम् आवरणपूजायाम् मध्येहृल्लेखां पूर्वेगगनां दक्षि
णेरक्ता उत्वरेकरालिकामहोच्छुष्मां षट्कोणस्यपूर्वकोणेगायत्रींव्रह्माणंच नैऋत 
कोणेसाविंत्रीविष्णुंच वायुकोणसरस्वतींरुद्रंच वह्निकोणेकुवेरंच महालक्ष्मींचवा
रुणकोणमदनंरतिंच ईशानेविघ्रेशंपुष्टिंचपूजयेत् आग्नेयादिकोणकेसरेषुहृदय 
शिरःशिखाकवचानि अग्रेनेत्रंदिक्ष्वस्त्रंपूजयेत् अष्टदलेषु पूर्वादिओंब्रह्माण्यैनमः 
ईमाहेश्वर्यैनमः ऊंकौमार्यैनमः ऋंवैष्णव्यैनमःऌऐवारादौह्यैनमः एऐंइंद्राण्यैनमः औं 
चामुंडायैनमः अःमहालक्ष्म्यैनमःदलाग्रेषुअंअसितांगायनमःइंरुरवेनमःउंचंडा 
यनमः ऋंक्राधायनमःलिंउन्मत्तायनमःएंकपालिननमःओंभीषणायनमःअंसंहा 

पृ० २२७अ) रायनमः इतिपूजयेत् ततःषोडशदलेषु करालीविकरालीउमासरस्वतीश्रीःदुगोउषा 
लक्ष्मीःश्रुतिःस्मृतिःधृतिःश्रद्धामेधारनिःकांतिःआर्याःपूजनीयाःपूर्वादिक्रमेण 
तद्वहिःअनंगरूपानंगवदनामदनातुराभुवनवेगाभुवनपालिकासर्वशिशि 
रानंगमेखलानंगवेदनाःपूजनीयाः तद्वहिःलोकपालान् तद्वहिस्तदस्त्राणि 
पूजयेत् तत्रव्रह्माणीप्रभृतीनामावरणध्यानंभैरवांकुसमारूढाःस्मरावेशमदा 
लसाःअसितांगादिभैरवाणांध्यानम् शूलंकपालंप्रेतंचबिभ्राणाःक्षुद्रदुंदुभिम् 
कूजन्नगस्वराभीमाःकुटिलालकशोभिनःअन्येषांध्यानंभुवनेश्वरीएकाक्षरीपूजा 
पद्धष्टव्यम् तत्त्वलक्षंजपेन्मंत्रंजुहुयात्तद्दशांशतः पलाशपुष्पैःसाध्वक्तैःपुष्पैर्वा
राजनृक्षतैः अनंतोबिंदुसंयुक्तोमायाव्रह्माग्नितारवान् पाशादित्र्यक्षरोमंत्रःस 
र्वबश्यफलप्रदः अनंतःआकारःतेन आंमायाह्रीं व्रह्माककारः अग्निःरेफः 
तारः ओं तेनक्रों तेनाह्रींकोंइतिमंत्रः अस्यभुवनेश्वरीमंत्रस्य 
ऋषिः गांयत्रींछंदः भुवनेश्वरीदेवता अभीष्टसिद्धौविनियोगः अंगमं
त्रास्तु ह्रींहृदयायनमः ह्रींशिरसेस्वाहा ह्रींशिखायैइत्यादि पद्ममष्ट 
दलंमध्येषट्कोणमतिसुंदरम् आचाद्भूपुरावृतंपूजायंत्रम् || 

पृ० २२७ब) जयाविजयाजितापराजितानित्यानिलासिनीदोग्ध्रीश्रघोरामंगलाःपीठेशक्तयः 
ह्रींइतिपीठमंत्रःध्यानम् वरांकुशौपाशमभीतिमुद्रांकदैर्वहंतींकमलासनस्थाम् 
बालार्ककोटिप्रतिमांत्रिनेत्रोभजेहमायांभुवनेश्वरींताम् वरादयोदक्षिणधोहस्त 
माराभ्यप्रादक्षिण्येनचिंतनीयाः आवरणपूजावकर्णिकामध्येहृल्लेखायैनमःपूर्वे 
गगना दक्षिणेरक्ता उत्तरेकरालिकापश्चिमेमहोच्छष्या आद्येयादिकोणकेसरेषु 
हृदयशिरःशिखाकवचानि अग्नेनेत्रं दिक्ष्वस्त्रं अष्टदलेषुपूर्वादिक्रमेणपूजयेत् 
व्राह्मीमाहेश्वरीकौमारीवैष्णवीवाराहीइंद्राणीचामुंडामहालक्ष्म्यःपूजनीयाःतद्ब- 
हिर्लोकपालान् तद्बहिस्तदस्त्राणि हृल्लेखादिध्यानभुवनेश्वरीएकाक्षरीपूजा 
पद्धतौद्रष्टव्यम् व्राह्मादिध्यानं मातृकामंत्रपरिच्छेदेद्रष्टव्यम् हविष्याशीर्जपे 
न्मंत्रंतत्त्वलक्षंजितेंद्रियः षट्सहस्रंप्रजुहुयाज्जपांतेमंत्रवित्तमःदधिक्षौद्रधृ-
ताक्ताभिःसमिद्भिःक्षीरभूरुहाम् तत्संख्ययातिलैःशुद्धैःपयोक्तैजुहुयात्ततः इ
त्यागमकल्पलतायांभुवनेश्वरीपूजापरिच्छेदोष्टादशःपटलःआज्ञानतिमिगंध 
स्यसंसारोद्धारकारकम् आनंदकंदमचतादतर्क्यंत्रैपुरंमहःवाराहींतत्रे आद्याकृत 
युगेशस्तायाबालेतिनिगद्यते त्रेतायांललिताशस्तापंचकूटाचद्वापरे षट्कूटा 

पृ० २२८अ) चकलौशस्तासर्वतंत्रेषुगोपिता सर्वकालेसर्वयुगेसुंदरीपरमेश्वरी षट्कूटाचमा 
याबीजयुक्ता तत्रैववाराहीतंत्रावतारात् ज्ञानार्णवे त्रिपुरात्रिविधादेविबालातु 
प्रथमंशृणु यस्याविज्ञानमात्रेणसाज्ञात्सुरगुरुर्भवेत् यथा सूर्ययस्वरंसमुच्चार्यय 
बिंदुनादकलात्मकम् स्वरांतंपृथिवीसंस्थंतुर्यस्वरविभूषितम् बिंदुनादकला 
क्रांतंसर्गवान्भृगुगुरव्ययः शक्रस्वरसमोपेताविद्येयंत्र्यक्षरीमता सूर्यस्वरःऐं 
कारः स्वरांतःककारःपृथिवीलकारःतुर्यस्वरःईकारःशक्रस्वरडौकारःतेनैंक्लीं 
सौःइतिमंत्रः तथाचशारदातिलके अधरोबिंदुमालाढ्योब्रह्मेंद्रस्थःशशीयुतः 
द्वितीयोभृगुसर्गाढ्योविसर्गाढःमनुऔकारःतेनैंक्लींसौःइतिमंत्रःगंगातरंग 
कल्लोलस्फरद्वाक्यददायिनी महासौभाग्यजननी महासौख्यप्रदाभवेत् महा- 
सौंदर्ययसुभगामहामृत्युविनाशिनी सर्वतीर्थमयीदेवीस्वर्णान्नादिदाभवेत् महा 
मोक्षप्रदानित्यंमहाभोगप्रदाशिवा वाग्भवेनेंदुमहसावागीशत्वप्रदायिनी 
कामगजेनबीजेनशक्रोपलस्फुरत्त्विषा शक्रगोपस्फुरत्त्विष्टा त्रैलोक्यंमोह 
यंतीयंशक्तिबीजेनसुव्रते सुवर्णवर्णवर्णेनसौभाग्यंतस्यमंदिरे तथादक्षिणा 
मूर्तितंत्रे आदिमादिंचमध्यंचमध्यंमध्यंतथांतिमम् अंत्यमंत्यंतथोत्पंचसैवशीघ्रफ 

पृ० २२८ब) लाभवेत् नवर्णात्रिपुरेशानीप्रणवेनदशाक्षरी आदिःऐंकारःपुनरपिसेच 
एवंऐंऐंभवति मध्यंकामबीजंक्लींपुनरपिवारद्वयंतदेव एवंक्लींक्लींक्लींअंत्यं 
सौःपुनरपिवारद्वयंतदेव तेनसौःसौःइतिभवति तदादिवीजे ऐंसत्रांतेदेय 
म् तथैंऐंक्लींक्लींसौःसौःसौःऐंइतिमंत्रः एतस्यादौप्रणवेदत्तेदशाक्षरोभ
वेत् यथा ओंऐंऐंक्लींक्लींक्लींसौःसौःसौःसौःऐंइतिमत्रःअस्यपूजादिकंसर्वंसंप 
त्प्रपूजावत् ज्ञानार्णेवेति सिंहासनगतादेवीकथंसात्रिपुराशुभा कथयस्वमहे 
शानकथंसिंहासनंभवेत् शिवचंद्रौवह्निसंस्थौवाग्भवंतदनंतरस् शिवोह 
कारः चंद्रःसकारःवह्निःरेफःवाग्भवःऐकारः तेनहसरैइत्यैवभवति काम 
बीजंतथादेविशिवचंद्रान्वितंततः पृथीबीजंतुवह्न्याढ्यंतार्तीयंशृणुवल्लभं 
कामबीजंककारःशिवोहकारःचंद्रःसकारःपृथ्वीवीजंलकारःवह्निःरेफेः 
वामाक्षिबिंदुयुक् तेनहसकलरींइतिभवति कुमार्ययाःपरमेशानिहित्वागर्भ 
तुबैधवम् शक्तिबीजेमहेशानिशिववह्नीनियोजयेत् त्रिपुराभैरवीदेवीमहा 
संपत्प्रदायिनी कुमार्ययास्तृतीयबीजेस्थितंविसर्गंदूरीकृत्यबिंदुयुक्तंकुर्यात् ते 
न सौं शिवोहकारः वह्निःरेफःतेनहसरौंइतिभवति तथाचहसरैंहसकलरींह 

पृ० २२९अ) सरौंइतिमंत्रः तत्रविशेषहाह पृथ्वीबीजमिति हित्वेति तेनतादृशंकृत्वाविसर्गंहे 
रीकृत्यबिंदुंयोजयेदित्यर्थः अतेवतंत्रांतरे संपत्प्रदाभैरवीयंतत्रतार्तीयबीजके 
भिन्नंहित्वाततः सर्गंनिक्षिपेत्सुंदरीत्यत्रबिंदौःसाहजिकस्यपरित्याज्यत्वमुक्त तृ
तीयबीजेहकारोनास्त्वेवेतिकेचित् वियद्भृगुहुताशस्थोभौतिकोबिंदुशेखर 
वियत्तदादिकेंद्राग्रिस्थितंवामाक्षिबिंदुमन् आकाशभृगुवह्निस्थोमनुःसर्गैदु 
खंडवान् वाग्भवंप्रथमंबीजकामराजेद्वितीयकम् तृतीयंशक्तिबीजाख्यंत्रिभि 
र्बीजैरुंदाहृता पंचकूटात्मिकाविद्यावेद्यात्रिपुरभैरवी पंचकूटात्मिकेति 
पंचकूटमंत्रर्णघ्रटितेत्युर्थः दीक्षांप्राथविशिष्टलक्षणयुजाःसत्संप्रदा 
पाद्गुरोर्लब्धामंत्रमनुंजपेत्सुनियतंतत्त्वार्धलक्षावधि स्वाद्वक्तैश्चनरैःप 
लाशकुसुमैः सम्यक्समिद्धेनलेमंत्रीभानुसहस्रकंप्रतिहुनेदश्चारिसूनै 
रपि अश्वारिसूनैःकरवीरपुष्पैः देव्यादशतत्त्वानिद्वादशतत्त्वानिवा विशुद्धदे 
होदेवेशिततोन्यासंसमाचरेत् ऋषिरस्यमहेशानिदक्षिणामूर्तिरव्ययः न्यसेच्छि
रसिपूज्यत्वात्पंक्तिछंदोमुखेप्रियेदेवताहृदयेबालात्रिपुरापरमेश्वरी बीजंवाग्भव 
मित्युक्तंशक्तिस्तार्तीयमूहयेत् नाभेराचरन्मस्यगलादानाभिचापरम् मूर्धादिगलपर्ययंतंत्र्यक्षरंविन्यसेत्क्रमात् 

पृ० २२९ब) एवंचनाभेराचरणंन्यसेद्वाग्भवंमंत्रवित्तमः हृदयान्नाभिपर्ययंतंकामबीजंप्रवि 
न्यसेत् इत्यादिनिबंधेषुवाग्भवादिपदंभैरवीप्रथमबीजपरम् परिभाषावलादि 
तिनिरस्तम् उक्तवचनविरोधात् बालाबीजानामेववाग्भर्वादिपदेनपरिभाष
णाच्च तन्मूलत्वेनैवभैरव्यादीनामपितथासंकेतत्वात् एवंबीजैस्त्रिभिरितिप्रपं
चमारोप्येतत्परेव साधारणशव्दत्वात् यद्वा यत्रवामंत्रेयद्वीजंतत्परंवाग्भवादिप 
रपविशेषात् तथा वामेपाणितलेचैकंदक्षपाणितलेतथा उभयोःसंपुटेविद्या- 
त्रिबीजंविन्यसेच्छिवे एवंचाद्यंद्वितीयंकरयोस्तार्तीयमुभयोर्न्यसेत् मूर्ध्न्याधारेहृ
दिन्यस्यभूयोबीजत्रयंक्रमात् इतिनिबंधेषुचायमेवक्रमोबोद्धवाः एकवाक्यता 
बलात् तथावप्रमाणकौमुद्याम् विद्यान्यासंततःकुर्यात्त्रिभिर्बीजैःक्रमाच्छिवे 
करयोर्विन्यसेदादौमणिष्वंधेतलेग्रके दक्षेवामेचविन्यस्यकक्षकूर्परपाणिषु 
पुनर्दक्षेतुवामेतुपादयोश्चतथान्यसेत् नादांतेहृदयेलिंगेन्यसेद्देविततःपरम् 
एतेष्वंगेषुदेवेशिसंहारक्रमतोन्यसेत् विद्यासृष्टिक्रमेणैवजानीहिपरमश्वरि 
नवयोन्यात्मकंन्यासंकुर्याद्बीजैस्त्रिभिस्ततःकर्णयोश्चिवुकेभूयोगंडयौर्वदनेपु
नःनेत्रयोर्नसिविन्यस्यबाहुयुग्महृदंबुजे ततःकूर्पियोःकुक्षौजानुनोर्भुजभूर्धनि 

पृ० २३०अ) पादयोर्गुह्यदेशेचपाश्वंयोर्हृत्तनद्वये कंठेचनवयोन्याख्यंन्यसेद्वीजत्रयंक्रमात् 
बाहुयुग्मित्यत्रअंसयोर्जठरेपुनरितिनिबंधेषुपाठःकर्णादौवामदक्षक्रमेणन्यासः 
हस्तन्यासेतथाप्राग्दर्शतात् बीजैस्त्रिभिर्न्यसेद्धस्ततलेचसव्यदक्षद्वयेद्वितयमप्युभ 
योस्तृतीयमिनिप्रपंचेष्टभिधानात् एकत्रनिणिंतितिन्यायात् किंचात्रापिन्यासे 
सव्यायसव्येक्षणयोर्ललाटेततोबुधःकर्णयुगेचवकत्रेचेतित्रिपुरासाराभिधानात् 
सव्यपदस्यदक्षेपिन्यासेपिशक्तत्वात् दक्षादिरेवात्रक्रमितिप्रांचः अथंत्रोद्धारः 
ततोंतर्यजनंकृत्वाबाह्यपूजांसमाचरेत् तत्रप्राङ्मुखासीनयंत्रोद्धारंप्रकल्पयेत् 
ईशानादग्निपर्ययंतमृजुरेखांसमालिखेत् ईशादग्रेस्तदग्राभ्यांरेखेआकृष्यदैशि 
क एकीकृत्यचवारुण्यांशक्तिरेखापराशिवे त्रिकोणाकाररूपंतुशक्तिद्वयमिदं 
शिवे पूर्वशक्त्यग्रभावेतुमणियष्टिवदालिखेत् रेखांतुपरमेशानिवायुराक्षस 
कोणगाम् संधिक्रमेणैवतयोःशक्त्योस्ततःपरम् रेखेआकृष्यकोणाभ्यांत 
दग्रान्पूर्वगान्कुरु वह्निमंडलमेतत्स्यात्पूर्वाग्रंसुरवंदिते नवयोनिविशाओभाढ्यं 
चक्रराजमिदंभवेत् एतद्बाह्येतुसंलेख्यंवृत्त्वंपूर्णेदुसन्निभम् तल्लद्यमष्टपत्रंतु 
चतुरश्रंलिखेच्छिवे चतुर्द्वारविशोभाढंसर्वानंदकरंसदाविलिख्ययंत्रंहेमरूप्यादिपद्वके भूमौचंदनपीठेषुकुंकुमागरुचंदनैः 

पृ० २३०ब) सिंदूररजसावापिकस्तूरीघुसृणादिभिः सुवर्णरत्नलेखन्याकल्पितंमृण्मयै-
थवा विलिख्ययंत्रंदेविशिपूजाद्रव्याणिसाधयेत् अथपूजाविधिंवक्ष्येसर्वतंत्रेषु 
गोपिताम् ब्राह्मेमुहूर्तेचोत्थायस्वशिरसिगुरुंध्यायेत् प्रातःशिरसीइत्यादि ध्या
त्वामानसोपचारैराराध्याज्ञानतिमिरांधस्येत्यादिनमस्कृत्य ततोहृत्पद्मेदेवींध्यात्वा 
मानसोपचारैराराध्यमूलविद्यांयथाशक्तिजप्त्वानमस्कृत्यात्मानंतद्रूपंविधायाव 
श्यकार्थंबहिर्गच्छेत् मध्याह्नकाल्येनद्यादौगत्त्वामलविशोधनंस्नानसमाप्यतिल 
कुशमादायश्रीपरदेवतार्चनयोग्येतासिद्ध्यर्थंस्नानमहंकरिष्येइतिसंकल्प्य क्रों 
इतिअंकुशमुद्रयाव्रह्मांडोदरतीर्थानिकरैःस्पृष्टानितेरवे तेनसत्येनमेदेवतीर्थंदे
हिदिवाकर गंगेचयमुनेचैवोत्यादि सवितृमंडलात्तीर्थमावाह्यत्रिर्निमज्ज्यो 
त्थायमूलमंत्रंजपकुंभमुद्रयाश्रीत्रिपुरभैरवीमभिषिंचामिनमितिवारत्रयंमू
र्ध्निदत्त्वाचामेत् यथाप्रथमकूटमुच्चार्ययात्मतत्त्वायस्वाहा द्वितीयकूटमुच्चार्यय
विद्यातत्त्वायस्वाहा तृतीयकूटमुच्चार्ययशिवतत्त्वायस्वाहाइत्याचम्ययथास्थानानि 
स्पृष्टापुनर्निमज्ज्योत्थायगात्रमार्जनंकृत्वासंध्यांकृत्वापितृतर्पणंचकृत्वाचम्य 
मूलविद्यामुच्चरन् श्रींत्रिपुरभैरवींस्वाहाइतित्रिःसंतर्प्यजलादुत्थायधौतेवाससीप 

पृ० २३१अ) रिधायोपविश्याचम्यमूलविद्यांजपन् कुशाग्रेणवारत्रयंमूर्धिजलंदत्त्वागायत्रींज
पेत् जपंसमाप्यरक्तचंदनाक्षतजलकुसुमैस्ताम्रपात्रमापूर्यहस्ताभ्यांगृहीत्वाल-
लाटंस्पृशन् ह्रींह्रींसःकुलमार्तांडभैरवायप्रकाशशक्तिसहितायस्वाहाइतिसूर्यया 
यार्घ्यंदत्त्वासूर्यायनमितिनमस्कृर्यात् ततोमूलमंत्रंजप्त्वाजपंसमाप्यपुनरपिर 
क्तचंदनाक्षतजलकुसुमैस्ताम्रपात्रमापूर्य तस्मिज्जलेभैरवीचक्रंध्यात्वाज्ञम्ताभ्यां 
गृहीत्वाललाटंस्पृशन् ऐंत्रिपुरायैविद्महेभैरव्यैधीमहि तन्नोदेवीप्रचोदयात् इतिज 
पन् श्रीत्रिपुरभैरविअर्घंकल्पयामिनमितिदेव्यैअर्घ्रंदद्यात् मंत्रोद्धोरमाह त्रिपुराच 
तथाङेंतःविद्महोपदमुद्धरेत् भैरव्यैचततश्चोक्ताधीमहीतिततोवदेत्  तन्नोदेवीप
दंचोक्ताप्रचोदयादुरीरयेत् गायत्रीत्रेपुरीस्वातागाद्येनसमुद्धरेत् ततोमौनीअयो
ग्यसंभाषणपराङ्मुखःवाद्र्यांगच्छेत् वाद्र्यांगत्वाहस्तौपादौप्रक्षाल्य तापात्रेसामा
न्यार्घंसंस्थाप्यार्घजलेनद्वारंप्रोक्ष्य द्वारदक्षिणेगणेशायनमःवामेक्षेत्रपालायन्स्य 
तयोःपार्श्वयुगेगंगायैनमः यमुनायैनमःउपरिद्वारश्रियैनमःअधोदेहल्यैनमःत
तोंगंसंकोच्यगृहंप्रविश्यार्घजलेनगृहाभ्यंतेरप्रोक्ष्य ओंब्रह्मणेनमःओंवास्तुपुरु
षायनमःइतिसंपूज्यभूमौत्रिकोणंविलिख्य ह्रींइतिपृथिवींसंशोध्य तदुपरिरक्तकं

पृ० २३१ब) बलोद्यासनमास्तीर्यार्घजलेनप्रोक्ष्यधृत्वापठेत् मेरुपृष्टृषिःसुतलंछंदःकूर्मो 
देवताआसनेविनियोगः पश्चित्वर्योति ह्रींश्रींआधारशक्तिकमलासनायनमि
त्यासनंसंपूज्य तदुपरिप्रांमुखुदंमुखोवाउपविशेत् पराबीजंसमुच्चार्ययततश्चा 
धारपूर्वकम् शक्लीतिपदमालिख्यकमलासनमालिखेत् ङेंतंनमपदंवाक्ता 
आसनस्थमनुःप्रिये अक्षतमादाय अपसर्वंतुइतिपठिताक्षतान्विकीर्यय अस्त्रा 
यपटितिवामपादद्यातेनभौमान् तालत्रयेणांतरिक्षगान् बालयासमुदंचितव 
क्त्रंऊर्ध्वद्दिष्ट्यादिव्यान् इतित्रिविधविद्यात्रिरस्यवामेगुरुभ्योनमःदक्षिणेगणे- 
शायनमः मध्येश्रीत्रिपुरभैरव्यैनमः इतिनमस्कृत्यास्त्रायफटित्यूर्ध्वोर्ध्वंतालत्रयं 
छोटिकाभिर्दिग्बंधनंकृत्वास्त्रायफडितिगंधपुष्पाभ्यांकरौसंशोध्यकृतांजलिः 
अस्यभैरबीमंत्रस्यदक्षिणमूर्तिऋषिः पंक्तिच्छदःत्रिपुरभेरवीदेवता आद्यंबी-
जं अंत्यंशक्तिःरेफःकीलकं विद्याद्यभीष्टसिद्धौविनियोगः शिरसिदक्षिणामूर्त- 
ऋषयेनमः मुखेपंक्तिछंदसेनमःहृदित्रिपुरभैरव्यैनमःकृतांजलिः ममविद्या- 
द्यभीष्टसिद्ध्यर्थेविनियोगः ततोभूतशुद्धिंकर्ययात् शरीराकारभूतानांभूतानांय- 
द्विशोधनम् अद्वयब्रह्मसंयोगाद्भूतशुद्धिरियंमता स्वांकेउत्तानहस्तौकृत्वासोह 

पृ० २३२अ) मितिमंत्रेणप्रदीपकलिकारंहृदयस्थंजीवांत्मानंमूलाधारस्थकुंडलिन्यासहशिर 
स्थसहस्रदलकमलकर्णिकांतर्गतपरमात्मनिलीनंविभाव्य पृथिवीवप्सुतावह्नौव 
ह्निंवायौसमीरणम् प्रविलाथतथाकाशैआकाशंप्रकृतौततः अपरब्रह्मरूपांतांमाया 
शक्तिंपरात्मनि इतिसमस्तदेहानिप्रपंचंपरमात्मनिप्रविलाप्य पुरुषाकाराभमना-
दिभवसंचितंव्रह्महत्याशिरस्कंचस्वर्णस्तेयभुजद्वयं सुरापानहृदायुक्तंगुरुतल्पकटि 
द्वयम् तत्संसर्गिपदद्वंद्वमंगप्रत्यंगपातकम् उपपातकरेमाणरक्रश्मश्रुविलोचन 
म् खड्गंचर्मधरंकृष्णंवामकुक्षौविविंतयेत् ततिडावक्त्रेवामेनसिधूप्रवर्णंयमिति 
वायुबीजंषोडशवारंजपन् वामनासापुटेनवायुनादेहमापूर्यपुनर्यमितिचतुष्ष- 
ष्टिवारंजपन् कुंभकंकुर्वन् देहंसंशेध्य पुनर्यमितिद्वात्रिंशद्वारंजपन् दक्षना- 
सापुटेनवायुंरेचयेत् ततोरुणेनवायुसंबद्धेनरमितिवह्निवीज्ञेनरमितिवह्नि 
बीजेनषोडशवारजप्तेनदक्षिणनासापुटेनदेहमापूर्यचतुःषष्टिवारजप्तेनकुंभ 
कंकुर्वन् तद्वशीभूतमितिविचिंत्य रमितिद्वात्रिंशद्वारंजपन् वामनासयाभस्म- 
नासहवायुंरेचयेत् ततःठमितिचद्रबीजंशुभ्रंप्रकृत्यात्मकंवामनासापुटेनपुरुषा
त्मकंललाटचंद्रंषोडशवारंजपन्नयेत् ततोवमितिवरुणबीजंचतुःषष्टिवारंजपन् 

पृ० २३२ब) ललाटचंद्रादादिक्षांतामक्षरमयींवृष्टिनिमात्य तयादेवोपासनयोन्यंसकलंवपुः 
कुर्वन् लमितिद्वात्रिंशद्वारंजपन् सकलंशरीरंदृढीभूतंविचिंत्यदक्षनासापुटेन 
वायुंरेचयेत् पुनरुत्पादयेद्देहंपवित्रंपरमात्मनः परंब्रह्मात्मिकामायामातृकाप्र 
कृतिःपरा अजायतजगन्मातुराकाशंनभसोनिलः समीरणादभूद्वह्निर्वह्नेरापस्त 
तोमही स्वीयमेभ्योषिभूतेभ्यस्ततोरूपंकलेवरम् देवताराधनेयोग्यमुन्यत्रमितिभा-
वयेत् तस्मिन्देहेपरात्मायंसर्वज्ञःसर्वशक्तिमान् समस्तदेवतारूपःसर्वमंत्रमयःशुभं 
आत्मरूपेणदेहेस्वेजीवभावेनतिष्टति इत्येवभावनामुख्याभूतशुद्धिरिहोदिता नासा- 
पुटौधृत्वावायुमवष्टभ्य हंसःसोहं अवतर २ शिवपदाज्जीवशिवंसुषुमृणापथे 
नप्रविशशृंगाटमुल्लसोल्लस्त ज्वल २ प्रज्वल २ हंसःसोहमितिस्वाहा ततः पृथिव्या 
दोनितत्त्वानियथास्थानेस्थापयित्वाहृत्पद्मेदेवींसमानीयहदिहस्तंदत्त्वाप्राणप्रति 
ष्टांकुर्यात् यथा आंसोहंममप्राणाइहप्राणाःआंसोहंममजीविहस्थितःआंसोहंम
मसर्वैद्रियाणिवाङ्मनश्चक्षुःश्रोत्रघ्राणप्राणाइहागत्यसुखंचिरंतिष्टंतुस्वाहाइतिबि
जन्यसेत् प्राणप्रतिष्टामंत्रोयथा मुखवृत्तंसमुच्चार्यहंसश्चविपरीततः उच्चरेत्पर 
मेशानिविद्येयंत्र्यक्षरीभवेत् प्राणप्रतिष्टामंत्रेयंसर्वकर्माणिसाधयेत् मुख 

पृ० २३३अ) वृत्तंआकारः सबिंदुरितिप्रांचः तेनांसोहमितिविपरीतः तेनांसोहमितिमंत्रःएतत्क 
रणशक्तानांएतत्पाठमात्रेणैवभूतशुद्धिःस्यादिति ततःप्राणायामंकुर्यात् मूलमंत्रे
णबालयावाकुर्यात् यथा मूलमंत्रंषोडशवारंजपन् वामनासापुटेनदेहमापूर्यपुन
नीसापुटौधृत्वा तदेवचतुःपष्टिवारंजपन् कुंभकंकुर्वन् पुनस्तदेवद्वात्रिंशद्वारंजपन् 
दक्षनासापुटेनवायुंरचयेत् इत्येकःप्राणायामः अथांतर्मातृकान्यासः द्व्यष्टपत्रांबुजे 
कंठेस्वरान्पोडशविन्सेत् द्वादशच्छदहृत्पद्मेकादीन्द्वादशविन्यसेत् दशपत्रांबुजेना- 
भौडकारादील्पसेद्दश षट्पत्रेलिंगमध्यस्थेवकारादीन्न्यसेच्चषट् आधारेचतुरोवर्णा 
न्व्यादीन्न्यसेच्चतुर्दले हक्षौंधूमध्यगेपद्मेद्विदलेविन्यसेच्छिवे इत्यंतर्मातृकांन्यस्यसर्वां 
गन्यासमाचरेत् अथमातृकामान्यासः मूर्धाचमुखवृत्त्वंचनेत्रकंठेषुपार्वति नासागंडौ
ष्टदंतेषुमूर्धास्येषुप्रविन्यसेत् पाणिपादयुगस्थांतःसंध्यग्नेषुतथाशिवे पार्श्वद्वयेपृष्ट 
नाभिजठरेषुयथाक्रमान्न्यसेत् यादीन्सधातुकान्शणजीवव्रह्मापणितान्न्यसेत् हृदये 
बाहुमूलेचतथापरगलेशिवे कक्षायांहृदयप्रांतेपाणिपादयुगेतथा जठरानलोर्दे 
व्यापकंचक्रमान्यसेत् व्याकमिति हृदयमारभ्युत्तमांगव्यापकमित्यर्थःहृदयप्रांते 
प्राण्यादिविशेषणम् प्रबाहुलाभाय एवंहृदयमारभ्यपाणिपादयुगेततितितद्देयमेवार्थःयथांनमोललाटे 

पृ० २३३ब) आंनमोमुखवृत्ते इंनमोदक्षचक्षुषि ईंनमोवामचक्षुषि उंनमोदक्षकंणे ऊंनमोवामक 
र्णे ऋंनमोदक्षनासायां रृंनमोवामनासायां लिंनमोदक्षगंडे लीनमोवामगंडे एंनम 
ओष्टे ऐंनमोधरे ओंनमुर्ध्वदंते औंनमोधोदंते अंनमोमूर्ध्नि अःनमोमुखे कंनमोदक्ष 
बाहुमूले खंनमःकूर्परे गंनमोमणिबंधे घंनमोंगुलिमूले ङंनमोंगुल्ग्रे चंनमो 
वामबाहुमूले छंनमःकूर्परे जंनमोमणिबंधे जंनमोगुलिमूले त्रंनमोंगुल्यग्रे 
टंनमोदक्षोरुमूले ठंनमोजानुनि डंनमोगुल्फे ढंनमोंगुलिमूले णंनमोंगुल्यग्रेतं
नमोवामोरुमूले थंनमोजानुनि देनमोगुल्फे धंनमोंगुलिमूले नंनमोंगुल्यग्रे पं
नसोदक्षपार्श्वे फंनमोवामपार्श्वे बंनमःपृष्टे भंनमोनाभौ मंनमुदरे यंनमस्त्व
गात्मनिहृदये रंनमोसृगात्सनिदक्षबाहुमूले लंनमोमांसात्मनिककुदि वंनमो 
मेदात्मनिवामबाहुमूले शंनमोस्थात्मनिहृदयादिदक्षकरे षंनमोस्थात्मनिहृ
दयादिवामकरे संनमःशुक्रात्मनिहृदयादिदक्षपादे हंनमःप्राणात्मनेहृदयादि 
वामपादे लंनमोजीवात्मनेहृदयाद्युदरे क्षंनमःपरमात्मनेहृदयादिमुखे अथश्री 
कंठादिन्यासः यथा वासुदेवृषिःपंक्तिःछंदःईशानोदेवता न्यासकर्मणिविनि 
योगः ह्रांहृदयायनमित्यादिन्यस्यध्यायेत् ओंबंधूककांचननिभंरुचिराक्षमालां 

पृ० २३४अ) पाशांकुशौचवरदंनिजबाहुदंडैःबिभ्राणमिंदुशकलाभरणंत्रिनेत्रमर्धांविकेशमनिशंव 
पुराश्रयामः इतिध्यात्वामातृकास्थानेषुन्यसेत् अंश्रींकंठायपूर्णोदर्ययैनमोललाटे आंअनं 
तायविरजायैनमोमुखे इसूक्ष्मायशांत्यैनमः ईंत्रिमूर्तयेलोलाक्ष्यैनमः उंअमरेश्वरायवर्तु 
लाक्ष्यैनमः ऊंअर्घेश्वरायदीर्घघोणायैनमः ऋंभारभूतायदीर्घमुख्यैनमः रृंअतिथीशा 
यगोमुख्यैनमः लिंस्थाणुकायदीर्घजिह्वायैनमः लींहरायकुंडोदर्ययैनमः एंजिंठीशायू
र्ध्वकेस्यैनमः ऐंभौतिकायविकृतमुख्यैनमः ओंसद्योजातायज्वालामुख्यैनमः ओंअनुग्रहा
युल्कामुख्यैनमः अंअंकुरायसुश्रीमुख्यैनमः अंःमहासेनायविद्यामुख्यैनमःकंक्रोधेशा- 
यमहाकाल्यैनमः खंचंडीशायसरस्वत्यैनमः गंपंचांतकायगौर्ययैनमः घंशिवोत्तमा 
यत्रैलोक्यविद्यायैनमः ङंनेकमात्रायमंत्रशक्त्यैनमः चंकूर्मायात्मशक्यैन-
मः छंएकनेत्रायभूतमात्र्यैनमः जंचतुराननायनमःलंबोदर्ययै. जंअजेशाय 
द्राविण्यैनमः त्रंसर्वेश्वरायनागर्ययैनमः टंसोमेश्वरायखेचर्ययैनमः ठंलांगलि- 
नेमंजर्ययैनमः डंदारुकायरूपिण्यैनमः ढंअर्धनारीश्वरायवीरिण्यैनमः णंउमाकां 
तायकाकोदर्ययैनमः तंआषाढिनेपूतनायैनमः थंदंडिनेभद्रकाल्यैनमः दंअद्री 
शाययोगिन्यैनमः धंमीनेशायशंखिन्यैनमः|| 

पृ० २३४ब) नंमेषायगर्जिन्यैनमः पंलोहितायकालरात्र्यैनमः फंशिखीशायकुब्जिन्यैनमः 
बंछगलतुंडायकपर्दिन्यैनमः भंडरुंडेशायकपालिन्यैनमः मंमहाकालेशा- 
यजयायैनमः यंत्वगात्मनेवालिशायसुसुखेश्वर्ययेनमः बंअसृगात्मनेभुजंगे 
शायरेवत्यैनमः लंशक्त्यात्मनेशिवेशायव्यापिन्यैनमः क्षःक्रोधात्मनेसंवर्तकेशा 
यमायायैनमः अथमंत्रन्यासः नाभेराचरणंन्यस्यगलादानाभिचापरम् मूर्धादिग 
लपर्ययंतंत्र्यक्षरंविन्यसेत्क्रमात् इतिबालामंत्रन्यासः एवंभैरवमंत्रपक्षेपि नाभेराव 
रणंन्यस्यवाग्भवंमंत्रवित्तमः हृदयान्नाभिपर्ययंतंकामराजंप्रविन्यसेत् मूर्धादिहृ-
दयांतंचशक्तिबीजेप्रविन्यसेत् यथानाभेरावरणंयावत् ह्सैंनमः हृदयादिना
भिपर्ययंतंहसकंरींनमः व्रह्मरंध्रादिहृदयंयावत् ह्स्रौंनमः अथकरन्यासःवाम 
पाणितलेचैकंदक्षपाणितलेतथा उभयोःसंपुदेविद्यात्रिबीजंविन्यसेच्छिवे भै
 रविमंत्रपक्षे आद्यंद्वितीयंकरयोस्तार्तीयमुभयोर्न्यसेत् इक्षक्रमेण ह्सैंनमोदक्ष 
करे हसकरलींनमोवामकरे ह्स्रौंनमःकरतलपृष्टयोः मूर्ध्याधारेहृदिन्यस्यभूयो 
बीजत्रयंक्रमात् शिरसिंह्स्रैंनमः हदिहसकलरीनमः मूलाधारेह्स्रौंनमः अथ 
नवयोनिन्यासःदक्षकर्णेह्स्रेनमः वामकर्णेहसकलंरीनमः चिवुकेह्स्रौंनमः 

पृ० २३५अ) गंडयोःवदयोःवदनेच नेत्रयोःनासिकायां अंसयोःजठरे कूर्पयोः कुजौ जानुनौःलिंगे 
पादयोःगुह्ये पार्श्वयोःहृदि स्तनयोःकंठेइतिनच मूलेरतिंहृदिप्रींतिभ्रुवोर्मध्येमनोभू 
वम् बालाबीजैस्त्रिभिर्न्यसेत्स्यानेष्वेपुविशेषतःमूलाधारेऐंरत्यैनमः हृदिक्लींप्रीत्यैनमः 
भ्रूमध्येसौःमनाभवानयनमःअमृतेशींचयोगेशींविश्वयोनिंक्रमादिमाः विलोमबीजै 
र्विन्यस्यमूर्तिन्यासंसमाचरेत् विलोमबीजैरितिसौःआदिबालाबीजैरित्यर्थःमूला 
धारेसौःअमृतेश्यैनमःहृदिक्लींयोगेश्यैनमः भ्रूमध्यैंविश्वयोन्यैनमःततोमूर्तिन्या 
संकुर्यात् मस्तकेसहरोंईशानायभवसहितायनमः मुखेमहरैंतत्पुरुषायमकरध्व 
जसहितायनमः हृदिसहरूंअघोरायकुमारकंदर्पसहितायनमः गुह्येसहरिंवा- 
मदेवायमनोभवसहितायनमःपादयोःसहरुंसद्योजातायकामदेवसहितायनमः 
ऊर्ध्वप्राग्दक्षिणोदीच्यपश्चिमेषुमुखेषुतान् प्रविन्यसेद्यथापूर्वंभृगुव्योमाग्निसंयुतः 
सत्यादिपंचह्रस्वाढ्योबीजमेषांसमीरितम् भृगुःसकारःव्योमहकारःअग्निःरेफः 
सत्योकारःतदादिपंचकं ओऐऊइअकारस्वरूपं स्वस्वबीजेति सहरोंसहरैसहरूंसह 
रिंसहरुं ऊध्वर्मुखेसहरोंईशानायमनोभवसहितायनमः पूर्वमुखेसहरैतत्पुरुषाय 
मकरध्वजसहितायनमः दक्षिणमुखेसहरूंअघोरायकुमारकंदर्पसहितायनमः 

पृ० २३५ब) उत्तरमुखेमहरिंवामदेवायमन्मथसहितायनमः पश्चिममुखेसहसंसद्योजाता 
यमकरध्वजसितायनमः अथकरन्यासः षट्दीर्घयुक्तेनाद्येनबीजेनांगक्रियाम 
ता ह्स्रोंअगुष्टाभ्यांनमः ह्स्रींतर्जनीभ्यांनमः ह्स्रूंमध्यमाभ्यांनमःह्स्रैंअनामिकाभ्यांन
मःह्स्रौंकनिष्टकाभ्यांनमः ह्स्रःकरतलकरपृष्टाभ्यांनमः अथांगन्यासःह्स्रांहृदयाय 
नमः इत्यादिअस्त्रायफटित्यंतं ऊर्ध्वोर्ध्वंतालत्रयंछोटिकाभिर्दशदिशोवध्नीयात् 
अथपंचबाणन्यासः पंचबाणान्क्रमेणेषकरांगुलिषुविन्यसेत् अंगुष्टादिकनिष्टां 
तंक्रमेणपरमेश्वरि द्रांद्रींक्लींव्लंइतिप्रोक्तंचंद्रमाःसंगंवान्भवेत् तेनसः पंचबाणाइमे 
देविनामानिशृणुपार्वति क्षोभनोद्रावणोदेवितथाकर्षणसंज्ञकः वश्योन्मादौक्रमे 
णैवकथितानिवरानने कामास्तत्रैवविज्ञेयास्तेषांवीजानिसंशृणु पराबीजंमध्यबा
णंवाग्भवंपरमेश्वरि तुर्यवाणंततश्चैवस्त्रींबीजंतत्क्रमात्प्रिये पंचकामाइमेदेविना 
मानिशृणुवल्लभेकाममन्मथकंदर्पमकरध्वजसंज्ञकःमीनकेतुर्महेशानिपंचमःस 
मुदीरितः चंद्रमाःसकारःद्रांद्रींक्लीप्लसःइतिपंचबाणाःह्रींक्लींपृंलॢंस्त्रींइतिपंचका 
माः द्रांक्षोभनायनमित्यादिक्रमेणअंगुष्टादिषुन्यसेत् ह्रींकामायनमित्यादिक्रमेण 
अंगुष्टादिषुन्यसेत् अनंतरंमूर्धादिषुन्यसेत् पंचबाणांस्ततोन्यस्यमंत्रीत्रैलोक्यमोह 

पृ० २३६अ) नात् द्रामाद्यांद्राविणींरूर्ध्रि द्रीमायांक्षोभिणीपदे क्लींवशीकरणंवक्ष्ये गुह्येप्लुंबीजपूर्वि 
काम् आकर्षणीहृदिपुनःसर्गांतोभृगुसंयुतःसंमोहिनीक्रमाद्देबिबाणान्यासोयमीरितः 
न्यासोयथा मूर्ध्निद्रांद्राविण्यौनमःपादयोःद्रीक्षोभिण्यैनमः मुखेक्लींवशीकरिण्यैनमःगु
ह्येप्लुंआकर्षण्यैनमः हृदिसःसंमोहिन्यैनमः संर्गातोभृगुसंयुतिति भृगुःसकारःसर्गो 
विसर्गःतेनसःइतिभवति अथसुभगादिन्यासःभालभ्रूमध्यवदनकंठिकाकंठंहृत्सुच 
ताभ्याधिष्टानयोःपंचताराद्याःसुभगादिक्यः न्यस्तव्याविधिनादेव्योमंत्रिणासुभपाभगाः 
भगसर्पण्यथापराभगमालिन्यनंतरम् अनंगानंगकुसमाभूवःचानंगमेखलाःअनंग 
मदनाःसर्वामदविभ्रममंथराःबाक्कामलुंपुनःस्त्रीसःताराःपंचोदितामी न्यासंकुर्या 
द्भूषणाख्यंततःसाधकसत्तमःन्यासोयथा ऐंक्लींव्लुंस्त्रींसःसुभगायैनमोललाटे भ्रूमध्येऐं 
क्लींव्रुंस्त्रीसःभगायैनमः मुखे ५ भगसर्पिण्यैनमःकंठमध्ये ५ भगमालिन्यैनमःकंठे ५ अनं 
गायैनमःहृदि ५ अनंगुकुसुमायैनमःनभौ ५ अनंगमेखलायैनमःस्वाधिष्टानेलिंगे ५ 
अनंगमदनायैनमः अथभूषणन्यासःन्यसेच्छिरसिभालभूकर्णाक्षियुगलेनसि गं 
डयोरोष्टयोदंतपंक्त्योरास्येन्यसेत्स्वरान् चिनुकेथगलेकंठेपार्श्वयोःस्तनयुग्मकेदोर्मूल 
योःकूर्परयोःपाण्योस्तत्पृष्टदेशयोःनाभौगुह्येपुनश्चोर्वोर्जानुनोर्जंघयोस्तथा स्फिचोस्तत्तलयोःपश्चाच्चरणांगुष्टयोस्तथाकादिरांतान्न्यसेद्वर्णान्स्थानेष्वेषुसमाहितः 

पृ० २३६ब) कांच्यांग्रैवेयकेपश्चात्कटकेहृदिगुह्यके कणकंडलयोर्मूलौवलनान्शक्षसान् 
वहौ अष्टाविमान्प्रविन्यसेद्देविदैशिकसत्तमःकांच्यादिपदंतत्तत्स्थानोपलक्ष
कं भूकर्णादिषुद्विद्विवर्णान्यासःइति न्यासोयथा शिरसिअंनमः ललाटेआंन
मःभूगुगेइंनमःईनमःकर्णगुगे ऊऊंनमःअक्षियुगे ऋरृंनमःनासायां लिंनमः 
गंडयोःलींएंनमःओंष्टयोःऐंओंनमःदंतपंक्त्योःओंओंनमःमुखे अंःनमःचिवुके 
कंनमःगले खंनमःकंठे गंनमःपार्श्वयोः चंङंनमःस्तनयोः चंछंनमःदोर्मूल
योःजंजांनमः कूर्परयोःत्रंटंनमःपाण्योःठंडंनमस्तत्पृष्टयोःढंणंनमःनाभोतं  
नमः गुह्येथंनमः उर्वोःदंधंनमःजान्वोःनंपंनमःजंघयोःफंबंनमःस्फिचोःऊरु 
मूलयोःभंमंनमः तत्त्वलयोःयंरंनमःचरणांगुष्टयोःलंवंनमःकट्यांशंनमःग्री 
वायांषंनमः कुटकेवलयस्थानेसंनमः हृदिहंनमःगुह्येलंनमःकर्णयोर्मौलौक्षं 
नमःज्ञानार्णवे एवंन्यस्तशरीरोसौसमाहितमनास्ततःपरमानंदसंदोहसानंदश्चिं 
तयेत्पराम् तेतोहत्पद्ममध्येदेबींध्यायेत् उपद्भानुसहस्रकांतिमरुणज्ञामांशिरोमा 
लिकांरक्रास्तिप्लपयोधरांजपवटींविद्यासभीतिंवरार हस्ताव्जैर्दधतींत्रिनेत्रविलस 
द्वक्त्रारबिंदश्रियंदेवींबद्धहिमांशुरन्नमुकुटांवंदेसमंदस्मिताम् इतिध्यात्वामान 

पृ० २३७अ) सोपचारैराराध्ययोनिमुद्रांबद्धाहृदयमुखभ्रूमध्यललाटब्रह्मरंध्रेषुनमस्कुर्यात् तद्यथा यो 
न्याख्याहृदिविख्यातात्रैलोक्यक्षोमणाभवेत् त्रैलोक्यद्रावणंनाममुखस्थापरमेश्वरि भ्रू 
मध्यस्थामहेशानित्रेलोक्याकर्षणीभवेत् ललाटस्थामहेशानित्रैलोक्यवशकारिणी 
व्रह्मरंध्रस्थितासैवसर्वाह्लादकरीपरा पंचमुद्रामयीदेवियोनिमुद्रांप्रदर्शयेत् इतिनम 
स्कृत्यार्घपात्रंस्थापयेत् यथा स्ववामे ईकारगर्भंत्रिकोणंविलिख्यतदुपरिषट्को 
णंचतुरश्रंकृत्वा तदुपरित्रिपदिकामारोप्य मंवह्निमंडलायधूप्रार्चिरादिदशकला 
त्मनेनमःइतित्रिपदिकांसंपूज्यफडितिशंखंप्रक्षाल्यल्य शुद्धजलमापूर्यय ओंसोम 
मंडलाय अमृतादिषोडशकलात्मनेनमितिजलंसंपूज्य तज्जलंषडंगेनाभ्यर्च्य 
हसक्षमलवरयूंआनंदभैरवायवषट्नमः हसक्षमलवरयींआनंदभैरव्यैवौषट् इति 
जलंसंपूज्यजलंस्पृशन् मूलमंत्रमष्टधाजप्त्वागंधपुष्पाक्षतान्निक्षिप्यास्त्रेणसंरक्ष्य 
कवचेनावगुंठाधेनुमुद्रयामृतीकृत्ययोनिमुद्रांप्रदर्श्य तस्मिन्जलेत्रिकोणंवि 
लिख्यदिक्षुमध्येचपंचरत्नानिपूजयेत् गमौचयवलाःपश्चादिद्रंस्थाःक्रमतःशिवे 
वामकर्णसमायुक्तानादबिंदुविभूषिताःबीजपंचकमेतत्तुपंचरत्नानिसुंदरि ग्लूंग
गनरत्नायनमःम्लूंमर्त्यरत्नायनमःप्लूंस्वर्गरत्नायनमःव्लंपातालरत्नायनमःल्लूंनागरत्नायनमःगमौचेति 

पृ० २३७ब) गकारमकारौ यकारवकारलकाराश्चेत्यर्थःइंद्रोलकारःवामकर्णःऊंकारःइतिपंचरचः 
संपूज्यः ओंगंगेचयमुनेचैवेव्यादिना सवितृमंडलात्तीर्थमावाह्य तद्दक्षिणेप्रोक्षणी 
पात्रेकिंचिज्जलंनिक्षि तेनोदकेनात्मानंपूजोपकरणंवाभ्युक्ष्ययंत्रोपरिपीषन्पूज 
येत् कर्णिकायै मंटूकायनमःकालाग्निरुद्रायनमःओंकच्छपायनमः ओंआधार 
शक्त्यैनमः ओंप्रकृत्यैनमःओंकूर्मायनमः ओंअनंतायनमः ओंपृथिव्यैनमः ओंक्षीरस
पुद्रायनमः ओंरत्नद्वीपायनमः ओंकदंववनायनमः ओंवर्णमयकल्पवृक्षायनमः 
ओंमणिमंडलायनमः ओंरत्नसिंहासनायनमःआग्नियादिकोणेषु ओंधर्मायनमः 
ओंज्ञानायनमः ओंवैराग्यायनमः ओंऐश्वर्ययायनमः ओंपूर्वादिदिक्षु अधर्माय अज्ञा- 
नाय अवैराग्यायनमःअनैश्चर्ययायनमःपुनःकर्णिकायां उपर्युपरिक्रमेणअंर्य 
मंडलायनमः ऊंसोममंडलायनमः मंवह्निमंडलायनमःसंसत्वायनमःरंरजसेन 
मः अंअंतरात्सनेनमः पंपरमात्मनेनमःह्रींज्ञानात्मनेनमः ततःकेसरेषुनवश 
क्तीःपूजयेत् इच्छायैनमःज्ञानायैनमःक्रियायैनमःकामिन्यैनमःकामदायित्यै 
नमःत्यैनमःप्रियायैनमःनंदायैनमःमध्येमनोन्मन्यैनमःऐंपरायैनमःअपरायैनमः 
परापरायैनमः प्राग्योन्यंतराले श्रीगुरुभ्योनमःपरमगुरुभ्योनमःपरमेष्टिगुरुभ्योनमः 

पृ० २३८अ) ह्सौःसदाशिवमहाप्रेतपद्मासनायनमः ततोदिनकरकिरणारुणकुसुमांजलौवह 
न्नासापुटेनस्वहृदयाद्देवींसमानीय पंचभिःप्रणवैर्मूर्तितस्यामावाह्यपूजयेत् तारोवा
क्शक्तिकमलाहसखफ्रेंहसौःपुनः इत्यासनमंत्रादौविशेषः ओंह्रींऐंश्रींहसखफ्रें 
सौःइतिमंत्रःमूलमुच्चार्य श्रीमहात्रिपुरभैरवीममृतवैतन्यमूर्तिकल्पयामिनमः 
इतिमूर्तिसंकल्पयंत्रेसंस्थाप्यप्राणप्रतिष्टांकुर्यात् यथा आंह्रींक्रोंहंसःश्रीत्रिपु
रभैरव्याःप्राणाइहप्राणाःएवंबीजं ५ श्रीत्रिपुरभैरव्याजीविहस्थितःएवं ५ श्रीत्रिपुर
भैरव्याःसर्वेंद्रियाणिवाइमनश्चतुःश्वोत्रघ्राणप्राणाइहागत्यसुखंचिरंतिष्टंतुस्वाहा इ
तिप्राणान्प्रतिष्टाप्य आवाहन्यादिमुद्राःप्रदर्श्यषडंगंविन्यस्यपुनःध्यात्वाषोडशोपचा
रैःपूजयेत् यथा आसनंस्वागतंचार्घ्यंपाद्यमाचमनीयकम् मधुपकीचमनस्तानव 
सनाभरणानिच सुगंधंसुमनोधूपदीपनैवेद्यवंदनम् प्रयोजयेदर्चनायामुप 
चारांस्तुषोडश यथा इदमासनंश्रीत्रिपुरभैव्यैनमः स्वागतमितिकुशलप्रश्नं 
इदमर्घ्यं इदंमायं इदमाचमनीयं एषमधुपर्कःइदमाचमनीयं इदंस्नानीयं 
एतानिपट्वस्त्राणि इदंस्वर्णाभरणं एषगंधः इदंपुष्पं एषधूपः एषदीपः 
श्रीत्रिपुरभैरव्यैनमः ततोनैवेद्यंपुरतःसमानीयास्त्रायफटितिजलनेनप्रोक्ष्यः 

पृ० २३८ब) क्ष्य हूंइतिवामहस्ततर्जन्यावगुंष्ववमितिधेनुमुद्रयामृतीकृत्य तदुपरिमूलमंत्रंजप्त्वा 
इदंनैवेद्यंत्रिपुरभैरव्यैनमःइत्युत्सृज्यजलंगृहीत्वामृतोपस्तरणमसीतिजलगंडूषं 
दत्त्वा प्राणामस्वाहा अपानायस्वाहा समानायस्वाहा उदानायस्वाहा व्यानायस्वाहाइ
तिपंचप्राणाहुतीर्हुत्वा तस्याःस्वीकारंविभाव्यामृतापिधानमसिस्वाहाइतिपुनरपो 
शानंदत्त्वा इदंपुनराचमनीयंश्रीत्रिपुरभैरव्यैनमिति एतानितांबूलानित्रिपुरभै 
रव्यैनमःश्रीत्रिपुरभैरव्यैनमितिपुष्पांजलित्रयेणसंपूज्य श्रीत्रिपुरभैरवींतर्पया 
मीतिदव्यामुखेत्रिवारंसंतर्प्यषडंगेनपूजयेत् तथा हस्रांहृदयायनमःहस्रांशि 
रसेस्वाहा हस्रूंशिखायैवषट् हस्रैंकवचायहुम् ह्सौंनेत्रत्रयायवौषट् हस्रः 
अस्त्रायफट् इतिपूर्वादिदिक्षुसंपूज्य श्रीत्रिपुरभैरव्यैनमःइतिनमस्कृत्यावरणा 
न्पूजयेत् यथा मध्यत्रिकोणे अग्रकोणै ऐंरत्यैनमःदक्षकाणेऐंप्रीत्यैनमःवाम- 
कोणेऐंमनोभवायैनमः ततोष्टयोनिषुअष्टशक्तीःपूजयेत् ऐंक्लींव्लंस्त्रींसःसुभगा 
यैनमः एवंबीजानि ५ भगायैनमः ५ भगसर्पिण्यैनमः ५ भगमालिन्यैनमः ५अनं 
गकुसुमायैनमः ५ अनंगमेखलायैनमः ५ अनंगमदनायैनमःततःकेसरेषु पूर्वादि 
क्रमेणब्राह्मादिशक्तीःपूजयेत् यथाव्राह्म्यैनमःमाहेश्वर्ययैनमःकौमार्ययैनमःवैष्णव्ये 

पृ० २३९अ) नमःवाराह्यैनमः इंद्राण्यैनमःचामुंडायैनमःमहालक्ष्म्यैनमःपत्राग्रेषु असितांगायन
मःरुरवेनमःचंडायनमः क्रोधायनमःउन्मत्तायनमःकपालिनेनमःभीषणायन
मःसंहारायनमःतद्वाह्यैइंद्रादीन्पूजपेत् तद्बहिःतेषामस्त्राणिपूजयेत् ततःपुष्पां 
जलित्रयेणदेवींसंपूज्यप्राणायामंकृत्वागुरुभ्योनमितिगुरुंनमस्कृत्यजपत् जपंस 
माप्य पुनःप्राणायामंकृत्वार्घोदकेनगुह्यातिगुह्यगोप्त्रीत्वंइत्यादिदेव्यावामहस्तेतोजो 
मयंसमर्प्यजपंपरमेश्वर्ययापरिगृहीतंविभाव्यमूलेनतांबूलंनिवेद्यपुनर्गंधादिभिः 
संपूज्ययोनिमुद्रांप्रदर्श्य श्रीत्रिपुरभैरव्यैनमितिनस्कृत्यस्तुत्वादंडप्रणामंकृत्वाउप 
विश्य अर्घोदकेन इतःपूर्वंप्राणवुद्धिदेहधर्माधिकारतोजाग्रत्स्वप्नसुषुप्त्यवस्थासुम
नसावाचाकर्मणापद्भ्यामदरेणशिश्रायत्कृतंयदुक्रंयत्स्मृतंतत्सर्वव्रह्मार्पणंभव 
तुस्वाहा मांमदीयंचसकलंत्रिपुरभैरव्यैसमर्पयेइत्यात्मानंसमर्प्यनमस्कृत्य इदं 
पुनराचमनीयंश्रीत्रिपुरभैरव्यैनमितिमूलमुच्चरन्मभगवतित्रिपुरभैरविपूजितासि 
क्षमस्वेति संहारमुद्रयास्वहृदिसमानीयप्राणायामंकृत्वात्मानंतद्रूपंविभाव्यनि 
र्माल्यपुष्पंगृहीत्वा निर्माल्यवासिन्यैनमितिएऐशान्यांक्षिपेत् ततश्चरणोदकंपीत्वानैवे 
द्यंस्वीकृत्ययथासुखंविहरेत् इतिश्रीत्रिपुरभैरवीपूजापद्धतिःपूजानंतरंनित्यहोमंकुर्यात्परिषिच्यतंतोदेविनित्यहोमंसमाचरेत् 

पृ० २३९ब) मूलमंत्रेणदेवेशिहुनेत्पंचाहुतीःक्रमात् प्राणापानौतथाव्यानमुदानश्चसमान 
कः एतत्स्वरूपंजानीयादाहुतीनांचपंचकम् षडाहुतीःषडंगेषुनित्यहोमोयमीरितः 
नित्यहोमविधिंकृत्वाबलिदानविधिचरेत् ईशानादिषुकोणेपुमंडलानांचतुष्टयम् 
श्रीचक्रमभितोदेवित्रिकोणंव्योमचालिखेत् व्योमव्यापकंमंडलंवेत्यर्थः अथवेतिस 
मुच्चयार्थं बलिदानस्यतत्रविधानात् विकल्पेवअशक्तौतत्रैवसकलबलिदानमिति 
कश्चित् पूर्वमंत्रैःसमर्भ्यर्च्यवटुकादिकमद्रिजे एह्येहिदेवीपुत्रांतेवटुकांतेतुनाथतु 
कपिलांतजटाभारभास्वरांतेत्रिनेत्रच ज्वालामुखंतुसर्वांतेविघ्नंनाशयनाशय सर्वो 
पचारसहितंबलिंगृह्णाद्विधापदम् वह्निजायान्वितोमंत्रोवटुकस्यसमीरितःअने
नविधिनादेविवटुकस्यबलिंहरंत् एह्येहिदेवीपुत्रवटुकनाथकपिलजटाभारभा 
स्वरत्रिनेत्रज्वालामुखसर्वविद्यंनाशय २ सर्वोपचारसहितंबलिंगृह्ण २ स्वाहा इ
तिमंत्रः ऊर्ध्वंव्रह्माडतोवादिविगगनतलेभूतलेनिष्कलेवापातालेकाननेवासलि 
लपवनयोर्यत्रकुत्रस्थितावा क्षेत्रेपीठोपपीठादिषुचकृतपदाधूपदीपादिकेनप्रीता
देव्यःसदानःशुभबलिविधिनापांतुदेवेंद्रवंद्याः एतदंतोमहेशानियांबीजंयोगिनीं 
ततःभ्यःस्वाहासर्वमंत्रांतेयोगिनीपदमालिखेत् कवचंचास्त्रमालिख्यवह्निनायां 

पृ० २४०अ) पुनर्लिखेत् अनेनमननादेवियोगिनीबलिमाहरेत् देवेंद्रवंद्यानंतरंयांगोगिनाभ्यः 
स्वाहा योगिनींहूंफट्स्वाहांतमंत्रःषट्दीर्घस्वरसंभिन्नंक्षकारंपुनरालिखेत् क्षका 
रेबिंदुगचाराद्दक्षिणमूर्तिसंहितायांयोगिनीनांकथ्यते पुनःक्षेत्रपदंपालंधूप 
दीपादिचालिखेत् सहितंपदमालिख्यगृह्यगृह्णततोलिखेत् वह्निजायान्वितो 
मंत्रःक्षेत्रपालस्यसुंदरि अनेनमनुनादेविक्षेत्रपालबलिंहरेत् क्षांक्षीक्षैक्षौंक्षःक्षेत्रपा-
लधूपदीपादिसहितंगृह्ण २ स्वाहाइतिमंत्रः गांगीगूंत्रयमालिख्यङेतंगणपतिंवदे 
त् वरांतेवरदांतेवसर्वांतेजनमालिखेत् मेवशंचानयेत्युक्ताबलिंगृह्णद्विधाप 
दम् वह्निजायान्वितोमंत्रोगाणपत्यबलिंहरेत् गांगींगूंगणपतयेवरवरदसर्व 
जनंमेवशमानयबलिंगृह्णस्वाहाइतिमंत्रःवामांगुष्टानामिकाभ्यांवटुकस्यब- 
लिंहरेत् अंगुष्टमध्यमानामायोन्याकारेणयोजयेत् वाममुष्टिंविधायादौतर्जनीं 
सरलांकुरु अनयामुद्रयादेविक्षेत्रपालबलिर्भवेत् तथामुष्टिस्थमध्यस्थामंगुलिंस 
रलांकुरु गजदंतमहामुद्रगाणपत्यबलिर्भवेत् अनेनविधिनादेविपूजयेत्परमेश्वरीम् 
पुरश्चरणं वणंलक्षंजपेन्मंत्रंतद्दशांशंहुनेच्छिवे तर्पणंतुततःकुर्यात्सर्वसौभाग्यभाग्भवेत् निबंधेषु 
तत्त्वलक्षंजपेदित्यर्थादुक्तं भैरवीजपाद्यतिदेशात् तत्रतत्त्वानिदशांतरंगत्वात् शक्तितत्त्वानांदशसंख्यत्वादितिवस्तुतःद्वादशतत्त्वानि 

पृ० २४०ब) तत्त्वार्धलक्षावधीतिप्रपंचसारस्वरस्वात् नवविरोधःअस्ययुगभेदपरत्वात् कलौसं- 
ख्याचतुर्गुणाइत्यभिधानादित्यर्थःअथभैरवीस्तुतिः ओंव्रह्मादयःस्तुतिशतैरपिसू
क्ष्मरूपांजानंतिनैवजगदादिमनादिमूर्तिम् तस्माद्वयंकुचनतांतवकुंकमाभांस्थू- 
लांस्तुमःसकलवाङ्मयमातृभूताम् १ सद्यःसहस्रदिवाकराभांविद्याक्षसूत्रवरदाभ 
यचिह्नहस्ताम् नेत्रोत्पलैस्त्रिभिरलंकृतवक्त्रपद्मांत्वांहारभाररुचिरांत्रिपुरभजामः २
सिंदूरपुररुचिरंकुचभारनम्रंजन्मांतरेषुकृतपुण्यफलैकेलभ्यम् अन्योन्यभेदकल 
हाकुलमामभेदैर्जानंतिकिंजडधिस्तवरूपमंव ३ स्थूलांवदंतिमुनयःश्रुतयोगृ-
णंतिसूक्ष्मांवदंतिवचसामधिवासमन्ये त्वांमूलमाहुरपरेजगतांभवानिमन्यामहे 
वयमपारकृपांबुराशिम् ४ चंद्रावतंसकलितांशरदिंदुशुभ्रांपंचाशदक्षरमयींहृदि 
भावयंति त्वांपुस्तकंजपवटीममृताढ्यकुंभंव्याख्यांचहस्ताकमलैर्दधतींत्रिनेत्राम् ५
शंभुस्त्वमद्रितनयाकलितार्धभागोविष्णस्त्वमंधकमलापरिनद्धदहः पद्भोद्भवस्त्वम 
सिवागधिवासभूमिस्तेषांक्रियाश्चजगतित्रिपुरेत्वमेव ६ आश्रित्यवाग्भवभवांश्चतुरः
परादीन्भावान्पदेषुविहितान्समुदारयंतीम् कर्णादिभिश्चकरणैःपरदेवतांत्वांसविन्म
यींहृदिकदापिनविस्मरामि ७ आकुंच्यवायुमवजित्यचवैरिषट्कमालोक्यनिश्चलधिपा 

पृ० २४१अ) निजनासिकाग्रम् ध्यायंतिमूर्ध्निकलितेंदुकलावतुंसंत्वद्रूपमंबकृतिनस्तरुणार्कमित्र 
म् ८ त्वंप्राप्यमन्मथरिपोर्वयुरर्धभागंसृष्टिंकरोषिजगतामितिवेदवादःसत्यंतदद्रि
तनयेजगदेकमातर्नांचेदशेषजगतःस्थितिदेवनस्यात् ९ पूजांविधायकुसुमैःसुर 
पादपानांपीठेनवांबकनकाचलकंदरेषु गायंतिसिद्धवनिताःसहकिंन्निरिभिरास्वा 
दितासवरसारुणनेत्रपद्माः १० विद्युद्विलासवपुषःश्रियमावहंतींयांतींस्ववासभव 
नाच्छिवराजधानीम् सौंदर्ययमार्गकमलानिविकासयंतीदेवींभजेतपरमामृतसिक्तगा
त्रीम् ११ आनंदजन्मभवनंभवनंश्रुतीनांचैतन्यमात्रतनुमंवतवाश्रयामि व्रह्मेशवि- 
ष्णुभिरुपासितपादपद्मांसौभाग्यजन्मवसतिंत्रिपुरेयथावत् १२ शव्दार्थभाविभुव- 
नंसृजंतीदुरूपायातद्विभर्तिपुनरर्कतनुःस्वशक्त्या वह्नात्मिकाहरतितत्सकलंयु
गांतेतांशारदांमनसिजातुनविस्मरामि १३ नारायणीतिनरकार्णवतारणीतिगौरी 
तिखेदशमनीतिसरस्वतीति ज्ञानप्रदेतिनयनत्रयभूषितेतित्वामद्रिराजतनयेति 
बुधावदेति १४ येस्तुवंतिजगन्मातःश्लोकैर्द्वादशभिःक्रमात् त्वामनुप्राप्यवाक्सिद्धिं 
प्राप्नुयुस्तेपरांश्रियम् इतिभैरवीस्तोत्रम् अथकाम्यानि होमंयःकुरुतेदव्याबिल्वपत्रे 
णमानवःयंयंकामयतेकामीससर्वंसमवाप्नुयात् ललावस्यचमैषस्यसगेमंमांसमेवता हुनेत्त्रिमधुसंयुक्तंपुंडरीकंसपायसं 

पृ० २४१ब) पनसाप्रयुतंकृत्वाहुत्वाश्रीमनपायिनीम् दूर्वयाधनधान्यंचपुत्रलाभोभवेन्नृणाम् 
लुलावोमहिषःअष्टमीद्वेचतुर्दश्यांनवमीद्वेतथैवच रात्रौसंपूजयेद्यस्मान्महाविभव 
विस्तरैः पलाशकुशकाशैश्चतुलसींचविवर्जयेत् पूजनात्पातकीभूयाल्लग्रचापिश्रि 
यंहरेत् तथानिबंधे एवंसिद्धमनुर्मंत्रीसाधयेदिष्टमात्मनः एवंकृतेभवेदवश्योरमा- 
यावसतिर्भवेत् रक्तोत्पलैस्त्रिमध्वक्तैररुणैर्वाहपारिजैः पुष्पैःपयोन्नैःसघृतैर्होमाद्वि
श्वंवशंनयेत् हयारिःकरवीरःपयोन्नंपायसं वाक्सिद्धिंलभतेमंत्रीपलाशकुसुमान्वि 
तैः जुहुयादरुणांभोजैरदुष्टैर्मधुरान्वितैः लक्षसंख्यंतदर्धंवाप्रत्यहंभोजयेद्विजान् 
बनिनायुवतीरम्याःप्रीणयेद्देवताधिया होमांतेधनधान्याद्यैस्तोषयेद्गुरुमात्मनः 
कपूरागुरुसंयुक्तंगुग्गुलुंजुहुयात्वुधीः ज्ञानंदिव्यमवाप्नोतितेनैवसभवेत्कविःक्षी 
राक्तैरमृताखंडैहोंमःसर्वापमृत्युजित् दूर्वाभिरायुपेहोमःक्षीराक्ताभिदिनत्रयम् गि
रिकर्णभवैःपुष्पैर्व्राह्मणान्वशमानयेत् गिरिकर्णीअपराजिता कह्लारैःपार्थिवान्पु 
ष्यैस्तंद्वधूःकर्णिकारजैःमल्लिकाकुसुमैर्हुत्वाराजपुत्रान्वशंनयेत् कोरंठकुसुमैर्व 
श्यान्वृषलान्पाटलाभवैःकोरंठेःजिंठीतिप्रसिद्धिः अनुलोमविलोमांतःस्थितंसाध्या 
ह्वयान्वितम् मंत्रमुच्चार्ययजुहुयान्मंत्रीमधुरलोडितैः सर्पिर्भिर्मधुसंमिश्रैर्वशयेत्पार्थि 

पृ० २४२अ) वात्क्षणात् अनेनैवविधानेनतत्पत्रीस्तत्सुतानपि एवंबिलभवैःपुष्पैर्मधुरत्रयसंयुतैः 
नरनारीनरपतीन्होमतोवशमानयेत् मालतीबकुलोद्भूतैःपुष्पैश्चंदतलोडितैःजुहु-
यात्कवितांमंत्रीलभतेवत्सरांतरे मधुरत्रयसयुक्तैःफलैर्विश्वसमुद्भवैः जुहुयाद्व- 
शयेल्लेकान्श्रियमाप्नोतिपुष्कलाम् पाटलैःकुसुमैःकंदैरुत्पलैर्नागचण्यकैःनंया 
वर्तेर्विकसितैःकृतमालैर्जुहोतियःजायतेवत्सरादर्वाकश्रियाविजितपार्थिवः| 
नंद्यावर्तुगःसाज्यमंन्नंप्रजुहुयाद्भवेदन्नसमृद्धिमान् कस्तूरीकुंकुमोपेतंकर्पूरंजुहु- 
याद्वशी कंदर्पादधिकंसद्यःसौंदर्यमपिगच्छति लाजाव्यजुहुयान्मंत्रीदधिक्षीरमधु 
प्लुतान् विजित्यलोकानखिलान्सजीवेच्छरराशतम् पादद्वयंमलयजंपादंकुंकुम 
केसरम् पादंगोरचनांचैवत्रीणिपिष्टाहिमांभुसा विदध्यात्तिलकंभालेयान्पश्येद्ये 
नवीक्ष्यते यान्स्पृशेदृश्यतेयैर्वावश्याःस्युस्तस्यतेचिरात् कर्पूरकपिघोराणिसमभा 
गानिकल्पयेत् चतुर्भागाजटामांसीतावतीरोचनामता कुंकुमंसप्तभागंस्यात्त्रिभा
गंचंदनंमतम् अगुरुनंवभागःस्यादितिभागाःक्रमेणच हिमाद्भिःकन्यकापिष्टमे 
तत्सर्वंसुसाधितम् आदायतिलकंभालेकप्याद्भूमिपतीन्नरान् वनितामदगर्वाख्या 
मदोन्मत्वान्मतंगजान् सिंहान्व्याघ्रान्महासपांन्भूतवेतालराक्षसान् दर्शनादेववशयेत्तिलकंधारयन्नरः 

पृ० २४२ब) इत्यागमकल्पलतायांभैरवीसपर्ययाविधिरेकोनविंशतिपटलः वक्ष्यामिछिन्नमस्ताया 
वियांसर्वार्थसिद्धिदाम् यांज्ञात्वामुनयःसर्वेपरांसिद्धिवाप्नुयुः फेत्कारीतंत्रसंदिष्टंत्रो 
द्धारंप्रयन्नरः कथयासिसमासेनसाधकानांलखावहम् तद्यथा लक्ष्मीलज्जातथा 
मायामात्राद्वादशिकाप्यथ वजवैवनीयेमायायुग्मंततःपरम् फटकारेणसमागुक्तं 
स्वाहाचतुदनंतरम् लक्ष्मीःश्रीःलज्जाह्रींमायाहूं मात्राद्वादशिकाए वघ्रवैरोचनी 
येस्वरूपं मायायुग्मंहूंहूं पट्कारःस्वरूपं स्वाहास्वरूपं तेनश्रींह्रींहूंऐंवज्रवेरोचनी 
येफट्स्वाहा इतिषोडशाक्षरोमंत्रःलक्ष्मीबीजंतदाद्यंस्यात्तदाश्रीःसर्वतोमुखी लज्जा 
बीजेनचायेनवश्यतांयांतियोषितः मायाबीजेनचाद्येनमहापातकनाशनम् मा 
त्राद्वादशिकीबीजमाद्यंस्यान्मुक्तिकारणम् तथाचतंत्रांतरे वामाक्षिवह्निसंयुक्तं 
बिंदुनादविभूषितम् शिवबीजंमहेशानिलज्जाबीजमुदाहृतम् ईशानमुद्धत्ययु 
रारिबीजंसबिंदुकंनादविभूषितंच सवामकर्णंपरितःप्रकल्प्यमायांवदंतीहम- 
नीषिणस्तामितितत्रैवोक्तेःमात्राद्वादशिकौति द्वादशस्तरवर्णःस्यान्नादबिंदुविभू
षिताइतितत्रैवाक्तेः मंत्रांतरमाह अनादिबीजंमंत्रस्यकीर्तयेन्मंत्रवित्तमः वज्रवैरोच 
नीयेस्यान्मायाबीजेततःपरम् फटस्वाहयासमायुक्तंमंत्रंमंत्रिमहोरगम् सर्वसिद्धि 

पृ० २४३अ) प्रदंपुण्यंभुक्तिमुक्तिफलावहम् अनादिबीजंओंकारःवज्रवैरोचनीयेस्वरूपं मायाबी 
जंहूंहूं पट्स्वाहास्वरूपं तेनवज्रवैरोचनीयेहूंहूंफट्स्वाहा इतित्रयोदशाक्षरोमंत्रः| 
तथाचोक्तंभैरवीतंत्रे प्रणवेतुत्रयोदेवाब्रह्मविष्णुमहेश्वराःवकारेवरुणःसाक्षाज्जका
रेचसुराधियः रेफेहुताशनोदेवोवकारेचसुराधिपःऐकारेत्रिपुरादेवीरेफेत्रिपुरसुंद 
री त्रैलोक्यविजयोदेवीसदैवोकारसंभवा चकारेचंद्रमादेवोनकारेपिविनायकःईका 
रेकमलासाक्षादेकारेचसरस्वती मायायुग्मेतथादेवीप्रकृत्यासहसंगता फट्कारेप्र 
कृतिःसाक्षात्स्वाकारंकुसुमायुधःहाकारेवरतिःसाक्षादेवंमंत्रसमुच्चयः इतिमंत्रवा 
सना इतिमंत्रवर्णकथनेनद्वितीयमंत्रस्यैवाभिधानात् प्रथममंत्रेप्रणसंबंधोनास्ति 
मानाभावात् तत्त्वबोधदावपिएवमुद्धरात् यदिचतंत्रेप्रणवेनसमायुक्तोमंत्रःसर्वा- 
र्थसाधकितिपाठः तदाप्रणवयोगेनमंत्रांतरत्वमित्यर्थःइतिप्रांचः तंत्रोतरे शक्ति 
स्त्रितत्त्ववाग्बीजतारमंत्रान्समुद्धरेत् वज्रवैरोचनेत्यंतेभगवान्मारुतोभवेत् कूर्चम- 
स्त्रंद्विठांतोसौत्रिशक्तिर्मनुईतितःशक्तिःह्रींत्रितत्वंहूंवाग्वीजंऐंतारःओं भगवान् पका 
रःमारुतोयकारः क्कर्चंहूं अस्त्रंफट् द्विठःस्वाहा तेनह्रीहूंओंवचवैरोचनीयेहूंफट्स्वाहा इ
तिपंचदशाक्षरस्त्रिशक्तिमंत्रःतथा भैरवोस्यमुनिःप्रोक्तःछंदःसप्ताद्वराननेदेवताछिन्नमस्तास्याद्वीजंमायायुगंभवेत् मायायुगंकूर्चवीजद्वयहूंहूंमंत्रांतरमाह 

पृ० २४३ब) तत्त्ववोधे शृणुदेविप्रवक्ष्यामिषोडशींदक्षिणामयि रमाकूर्चंतथालज्जावाग्भवंव 
चवैपदम् रोचनीयेपराद्वंद्वमस्त्रमंत्रोग्निवल्लभा रमाश्रीं कूर्चबीजंहूं लज्जाह्रीं 
वाग्भवंऐं वज्रवैरोचनीयेस्वरूपं पराद्वंद्वंह्रींह्रीं अस्त्रंफट् अग्निवल्लभास्वाहा तथा 
च श्रींहूंह्रींऐवघ्रवैरोचनीयेह्रींह्रींपाट्स्वाहा इतिषोडशाक्षरोमंत्रः त्रिशक्तिमंत्रोय 
था तथाचमंत्रांतरमाह वेद्याद्यंवज्रवैरोचनीयेसर्वपदंवदेत् वुद्धिडाकितथानीयेव 
ज्रमुक्तंप्रकीर्तयेत् वर्णिनीयेशिवंषष्टस्वरयुग्विंदुचंद्रवत् द्वेधाफट्वह्निवनिताभा-
लस्त्वेषमनुर्महान् वेदाद्यंओं वज्रवैरोचनीयेस्वरूपं सर्ववुद्धिडाकिनीयेवज्रवार्णिनी- 
येस्वरूपं शिवोहकारःषष्टस्वरूकारःबिंदुरनुस्वारःचंद्रोर्धचंद्रःद्वेधाकूर्चबीजद्वयंफ 
ट्स्वरूपं वह्निवनितास्वाहा तेनोंवज्रवैरोचनीयेसर्वबुद्धिडाकिनीयेवज्रवर्णिनी
र्येहूंहूंफट्स्वाहा इतिसप्तविंशत्यक्षरोमंत्रः अथपूजाविधिंवक्ष्येसर्वसौभाग्यदायिनी 
म् ब्राह्मेमुहूर्तेउत्थायस्वशिरसि प्रातःशिरसीत्यादिनागुरुंध्यातामानसोपचारैराराध्य 
गुरुभ्योनमितिनमस्कृत्यदेवींध्यायेम् कुलकंडलिनींसुषुम्णावर्त्मनाषट्वक्रभेदक्र
मेणपरमशिवेनीत्वैक्यंविभाव्यमनसाराध्य मूलादिव्रह्मरंध्रांतांविसतंतुतनीय 
सीम् साक्षादमृतानंदस्वरूपिणी तत्प्रभापटुलव्याप्तंशरीरंपरिचिंतयेत् आत्मानंत 

पृ० २४४अ) द्रूपंविभाव्यबहिर्गच्छेत् ततःप्रातःकृत्यंसमाप्यस्नानार्थंनद्यादौगत्वायथोक्तविधिना 
स्नात्वाधातेवाससीपरिधाप्याचम्यमंत्रंयथाशक्तिजप्त्वागृहंगच्छेत् गायत्रीयथा 
ओंवज्रवैरोचनीयेविद्महेछिन्नमस्तायैधीमहि तन्नोदेवीप्रचोदयात् गृहेगलाहस्तौपा 
दौप्रक्षाल्यपूजास्थानंप्रविश्यरक्तेकंबलाद्यासनमास्तीर्व्य ओंआधारशक्तिकमलासना 
यनमितिआसनंसंपूज्य तदुपरिस्वस्तिकाद्यसनक्रमेणोपविश्य ततःस्ववर्णादिपीठेर
क्तंचंदनकुंकुमादिना यंत्रंलिखित्वा अग्रेपीठोपरिस्थापयेत् यथा चतुर्द्वारंभूपुरा 
वृत्तंअष्टदलंपद्मंविलिख्य तन्मध्येभानुमंडलं सत्त्वरजस्तमोरूपरेखात्रययुतंत्रिको 
णंविलिख्य तत्रैवत्रिकोणंरेखासुत्रिर्द्वारयुक्तंयोनिमंडलंविलिख्य त्रिकोणम- 
ध्येहूंहूंफट्कारंचलिखेत् इतियंत्रंलिखित्वा यथोक्तपीठेसंस्थाप्यवामेगु
रुभ्योनमः दक्षिणेगणेशायनमः पुरतःछिन्नमस्तायैनमः इतिनमस्कृत्यसुं 
दरीपूजोक्तप्रकारेणभूतशुद्धिंकुर्यात् यथा स्वांकुत्तानहस्तौनिधायसोहमिति 
मंत्रेण हृदयाज्जीवात्मानंकुलकुंडलिनींचषट्चक्रमेणसहस्रदलकमलकर्णि 
कांतर्गतपरमात्मनिसंयोज्यपृथिव्यादीनितत्त्वानिप्रविलाप्यपुरुषाकारभाक् अ
नादिभवसंचितंव्रह्महत्याशिरस्कंचेत्यादिवामकुक्षौविचिंत्य इडावक्त्रेवामेनसियमितिवायुबीजंषोडशवारंजपं 

पृ० २४४ब) वामनासापुटेनवायुनादेहमापूर्ययपुनर्यमितिचतुःषष्टिवारंजपन् कुंभकंकुर्वन् दे 
हंसंशोष्यपुनर्यमितिद्वात्रिंशद्वारंजपन् दक्षनासापुटेनवायुंरेचयेत् ततोरुणेनवायुसंब 
द्धेनरमितिवह्निबीजेनषोडशवारजप्तेनदक्षनासापुटेनवायुनादेहमापूर्ययचतुः षष्टि 
वारजप्तेनकुंभकंकुर्वन् तद्भस्मीभूतंविचिंत्य रमितिद्वात्रिंशद्वारंजपन् वामनासया 
भस्मनासहवायुंरेवयेत् ततःठमितिचंद्रबीजंशुभ्रंप्रकृत्यात्मकंवामनासापुटेनपु
रुषात्मकंललाटचंद्रंषोडशवारंजपन्नयेत् ततोरमितिचतुःषष्टिवारंजपन् लला- 
टचंद्रदादिक्षांतामक्षरमयींवृष्टिंनिपात्य तयादेवोपासनयोग्यंसकलंवपुःकुर्वन् लमि 
तिद्वात्रिंशद्वारंजपन् दक्षनासापुटेनवायुंरेचयेत् पुनर्नासापुटौधृत्वावायुमवष्टभ्यहं 
सःसोहं अवतर २ शिवपदाज्जीवशिवंसुषुम्णापथेनप्रविशमूलशृंगाटमुल्लसो
ल्लसहंसःसोहंस्वाहा ततःपृथिव्यादीनितत्त्वानियथास्थानेस्थापयित्वाहृत्पद्मेदेवीं 
समानीयहृदिहस्तंदत्त्वा आंह्रींक्रोंहंसःममप्राणाइहप्राणाःएवंपंचबीजानि ५ म
मजीविहस्थितः एवं ५ ममसर्वेंद्रियाणिवाङ्मनश्चक्षुःश्रोत्रघ्राणप्राणाइहागत्य 
सुखंचिरंतिष्टंतुस्वाहाइतिजीवंन्यसेत् ततःप्राणायामंकुर्ययात् यथा इडावक्त्रेवामे 
नसिहूमितिबीजंषोडशवारंजपन् वागुनादेहमापूर्यय पुनस्तमेवचतुष्षष्टिवारं 

पृ० २४५/२४६अ) जपन् कुंभकंकुर्वन् पुनस्तमेवद्वारंजपन् दक्षनासापुटेनवायुंरेचयेत् एवंवारत्रयं 
कुर्यात् अथृष्यादिन्यासः अस्यमंत्रस्यभैरवृषिःसम्राट्छंदःछिन्नमस्तादेवताहूं 
हूंबीजं स्वाहाशक्तिःअभीष्टार्थसिद्धौविनियोगःशिरसिभैरवृषिःमुखेसम्राट् 
छंदसेनमः हृदिछिन्नमस्तायैनमःकृतांजलिःममाभीष्टसिद्धौविनियोगःततो 
मातृकान्यासंकुर्यात् कनिष्टादिक्रमेणकरांगन्यासेंकुर्यात् आंखड्गांयहृदया 
यनमःकनिष्टयोःईसुखड्गांयशिरसेस्वाहा अनामिकयोःऊंवज्रायशिखायैवष 
ट्मध्यमयोःऐंपाशायकवचायस्वाहातर्जन्योः ओंअंकुशायनेत्रत्रयावौषटंगुष्ट 
योःअःसुरक्षायअस्त्रायफट्करतलपृष्टयोः ततोंगन्यासंकुर्यात् यथा आंखर्ड्गाय 
हृदयायस्वाहाहृदये ईंसुखर्ड्गायशिरसेस्वाहा ऊंवज्रशिखायैवषट् ऐपाशायक
वचायस्वाहास्कंदाद्युरुपर्ययंतं औंअंकुशायनेत्रत्रयवौषट्नेत्रत्रये अःसुरक्षाय
अस्त्रायफटित्यूर्ध्वोर्ध्वंतालत्रयंदत्त्वाछोटिकाभिर्दशदिग्वंधनंकुर्यात् ततोभूतशुद्धिं 
पुनःकृत्वादेवीरूपंचचिंतयेत् चलच्चंद्रप्रभातुल्यांप्रदीपकलिकोत्तमाम् षोडश 
वर्षदेशीयांध्यायेन्मंडलसंस्थिताम् पुनर्नरशरीरेमपिआत्मनोमंत्रविग्रहःदेवीध्यानं 
प्रवक्ष्यामिसर्वकामार्यसिद्धये इंगलापिंगलाचैवसुषुम्णाचविषेषतःत्रिनाडीसंहतादेवीत्रिगुणात्रिविधा तथा 

पृ० २४५/२४६ब) श्वेतरक्तातुकृष्णांगीव्रह्मीशविष्णुमूतितः स्वनाभौनीरजंध्यायेच्चद्धंविकसितंसितम् 
तत्पद्मकोशमध्येचमंडलंचंडरोविषः जपाकुसुमसंकाशंनवबंधूकसन्निभम् रजः 
सत्त्वतमोरेखायोनिमंडलसन्निभम् मध्येचैवसदादेवींसूर्यकोटिसमप्रभाम् देवींता
चकरेवामेधारयंतींस्वमस्तकम् प्रसारितमुखंभीमंलेलिहानोग्निजिह्वकम् प्रस
रद्रौधिरींधारांनिजकंठसमुद्गताम् विकीणकेशनिचयांनानाभूषणभूषिताम्  
दिगंबरांमहाघोरांप्रत्यालीढपदस्थिताम् रतिकामोपविष्टांतांकेचिद्ध्यायंतियो 
गिनः विपरीतरतिस्थांचध्यायेहृतिमनोहराम् वर्णिनीडाकिनीयुक्तांवामदक्षिणपा
र्श्वयोः दक्षिणेवर्णिनींध्यायेत्डाकिनींवामकेतथा वर्णिनींलोहितांसौम्यांमुक्तके 
शींदिगंबराम् कपालकर्तृंकाहस्तांवामदक्षिणयोगतः देवींगलोच्छलद्रक्तधा 
रापानंचकुर्वतीम् अस्थिमालाधारांदेवींनागयज्ञोपवीतिनीम् डाकिनींवामपार्श्वेतु 
कल्पांतज्वलनोपमाम् विद्युच्छटाभनयनांदेतपंक्तिबलाकिनीम् दंष्ट्राकराल 
वदनांपीनोन्नतपयोधराम् महादेवींमहाघोरांयुक्तकेशींदिगंबराम् लेलिहानम
हाजिह्वामुंडमालाविभूषिताम् करस्थेनकपालनभीषणेनातिभीषणाम् आद्यां
निषेवितांध्यायेद्देवींसाधकसत्त्वमःअपरंचप्रवक्ष्यामिशृणुदेवियथाक्रमम् स्वनाभौ 

पृ० २४७अ) नीरजंशुभ्रंभानुमंडलमंडितम् योंनिचक्रसमायुक्तंगुणत्रयसमन्वितम् तत्रमध्येमहा
देवींध्यायेत्तामत्तामपिदेवताम् प्रदीपकलिकारामतिभीमांव्यवस्थिताम् करकच्छपि
कांबद्धाबद्धपद्मासनस्थिताम् योनिमुद्रासमायुक्तांहृदयस्थितलोचनाम् इतीदंनिष्क
लंध्यानंतथाचातिकलंस्थितम् इतिध्यात्वामानसोपचारैराराध्यनममून्यार्घपात्रंस्था
पयेत् तद्यथा त्रिकोणमंडलंकृत्वातदुपरित्रिपदिकामारोप्यमंवह्निमंडलायदश-
कलात्मनेनमितित्रिपदिकांसंपूज्यअस्त्रायफटित्यर्घपात्रंप्रक्षाल्यतदुपरिसंस्थाप्य 
अंसूर्यमंडलायद्वादशकलात्मनेनमितिपात्रंसंपूज्यमूलमंत्रंजपन् शुद्धजलमा 
पूर्यूंसोममंडलायषोडशकलात्मनेनमितिजलंसंपूज्यमूलमंत्रमष्टधाजप्त्वा
स्त्रेणसंरक्ष्यकवचेनावगुंठ्वधेनुमुद्रयामृतीकृत्य तत्रगंधपुष्पाक्षतान्निक्षिप्य ते 
नोदकेनात्मानंपूजोपकरणंचाभ्युक्षयेत् ततोयंत्रोपरिपीठान्पूजयेत् यथा आ 
धारशक्तयेनमः कूर्मायनमः अनंतायनमः पृथिव्यैनमः सुरासमुद्रायनमः
रत्नद्वीपायनमःकल्पतरूद्यानायनमःस्वर्णवेदिकायैनमःकल्पवृक्षेभ्योनमःरत्न-
मंडपायनमः रत्नसिंहासनायनमः आनंदकंदायनमः संविन्नालायनमः सर्वत- 
त्त्वात्मकपद्मायनमः प्रकृतिमयपत्रेभ्योनमःविकारमयकेसरेभ्योनमःपंचाशद्वीजाद्यकर्णिकायैनमः

पृ० २४७ब) अंसूर्यमंडलायद्वादशकलात्मनेनमः ऊंसोममंडलायषोडशकलात्मनेनमःमंवह्नि
मंडलायनमःसंमत्त्वायनमः रंरजसेनमःतंतमसेनमःआंआत्मनेनमःअंअंतरात्म
नेनमः पंपरमात्मनेनमः ऋज्ञानात्मनेनमः ओंरत्येनमःक्लींकामायनमःमूलेन 
श्रीछिन्नमस्तादेव्यौसनायनमः इतिपूजयेत् ततोमूलाधारस्थदीपकलिकाका
रतेजःस्वरूपांकुंडलितींविसतंतुतनीयसींषट्चक्रभेदक्रमेणपरमशिवनीत्वा
तामेवशिवयोगेनस्थूलतामुपगतांदक्षनासापुटेननिस्मार्ययकुसुमांजलावानी 
ययंत्रोपरिस्तथापायेत्वावाहयेदनेन ओंसर्वसिद्धिप्रदेवर्णिनीयेसर्वसिद्धिप्रदेडाकि
नीयेछिन्नमस्तेएह्येहिममसिद्धिंदेहितिष्टतिष्टहूंहूंफट्स्वाहाइतिपठेत् ततोयं
त्रोपरिस्थापयित्वायंत्रंस्पृष्ट्वाप्राणप्रतिष्टंकुर्यात् आह्रींक्रोंस्वाहाछिन्नमस्तायाः
प्राणिहप्राणाःएवं ५ छिन्नमस्तायाजीविहस्थितः एवंछिन्नमस्तायाःसर्वेद्रिया
णिवाङ्मनश्चक्षुः श्रोत्रघ्राणप्राणाइहागत्यसुखंविरंतिष्टंतुस्वाहाइतिप्राणप्रतिष्टां
कृत्वावाहयेत् भगवतिश्रीछिन्नमस्तेइहागच्छिहतिष्टसन्निहिताभवसन्निरुद्धा
भव अत्राधिष्टानंकुरु ममपूजांगृह्यणित्यावाहन्स्थापनसन्निधापनसन्निरोधना
मृतीकरणसकलीकरणावगुंठनमुद्राभिर्देवीमावाह्यदेव्यंगेषडंगानिविन्यस्यपु

पृ० २४८अ) ष्पंगृहीत्वापुनर्देवींध्यात्वाषोडशोपचारैःपूजयेत् तथा पाद्यार्घाचमनेति ततोमूलमंत्रे 
णपाद्यादिकंदद्यात् यथामूलमुच्चरन् इदंपाद्यंछिन्नमस्तायैकल्पयामिनमः एषो
र्घःछिन्नमस्तायैनमःस्वाहेतिकेचित् एवं इदमाचमनीयं इदंस्नानीयंवस्त्रंआभर 
णानि गंधं पुष्पं धूपं दीपंचदत्त्वानैवेद्यंपुरतःसमानीयार्घजलेनाभ्युक्ष्योस्त्रेणमंर
क्ष्यकवचेनावगुंष वमितिधेनुसुद्रयामृतीकृत्यतदुपरिमूलमंत्रमष्टधाजप्त्वाइदंनै
वेद्यंछिन्नमस्तायैकल्पयामिनमित्युत्सृज्य अमृतोपस्तरणमसिस्वाहेतिजलगंदूषंद
त्वाप्राणायस्वाहा अपानायस्वाहा समानायस्वाहा उदानायस्वाहा व्यानायस्वाहाइ 
तिपंचप्राणाहुतीर्हुत्वातस्योःस्वीकारंविभाव्यामृतापिधानमसिस्वाहेतिपुनर-
पोशानंदत्त्वा इदंआचमनीयंछिन्नमस्तायैकल्पयामिनमितिआचममीयंदत्त्वा 
एतानितांवूलानिछिन्नमस्तायैकल्पयामिनमः मूलमुच्चरन् छिन्नमस्तायै
इदंपुष्पंछिन्नमस्तायैवषट्नमितिपुष्पांजलित्रयेणाभ्यर्च्य श्रीछिन्नमस्तांतर्पया- 
निनसःस्वाहाइतिदेव्यामुखेवारत्रयंसंतर्प्य ततोदेवींदक्षिणवामक्रमेणचतुष्टये
चतुर्दिक्षुषडंगेनाभ्यर्च्य आवरणान्पूजयेत् तथा वायव्यांगणेशायनमः ऐशान्यां
गुरुभ्योनमः आग्नेययांपरमगुरुभ्योनमः नैऋत्यांक्षेत्रपालायनमःपूर्वेकरालायनमः

पृ० २४८ब) दक्षिणेअतिकरालायनमः पश्चिमेविकरालायनमः उत्तरेमहाकरालायनमः म
ध्ये ओंआधारशक्त्यैनमः ओंकूर्मायनमः ओंअनंतायनमः ओंपृथिव्यैनमः ओंआनंद-
कंदायनमः ओंनालायनमः ओंपद्मायनमः ओंकर्णिकायैनमः ओंआदित्यमंडला
यनमः ओंसोममंडलायनमः ओंवह्निसंडलायनमः ओंसंसत्त्वायनमः ओंरंरंजसेनमः
ओंतंतमसेनमः ओंरत्यैनमः ओंकामायनमः इतिसंपूज्यपूर्वादिदेव्यावामक्रमेण 
पत्रेषुपूजयेत् ओंह्रींएकलिंगायैनमः ओंह्रींयोगिन्यैनमः ओंह्रींडाकिन्यैनमः
ओंह्रींभैरव्यैनमः ओंह्रींमहाभैरव्यैनमः ओंइंद्राक्ष्यैनमः ओंह्रींअसितांग्यैनमः ओंह्रीं 
संहारिण्यैनमः मध्येदेवीसिंहासनायनमः दैवीदक्षिणेओंह्रींप्रकृत्यैवर्णिन्यैनमः
वामेओंह्रींप्रकृत्यैडाकिन्यैनमः इतिसंपूज्यपुनरपिगंधादिभिर्देवींसंपूज्यपुंष्पांजलि 
त्रयेणाभ्यर्च्य मेषादिबलिंदद्यात् बलिमंत्रोयथा ओंसर्वसिद्धिप्रदेवर्णिनीयेसर्वबु
द्धिप्रदेडाकिनीयेछिन्नमस्तेएह्येहिइमंबलिंगृह्ण २ ममसिद्धिंदेहि २ह्रूहूंफट् 
स्वाहाइतिबलिंदत्त्वाआत्मानंतद्रूपंविभाव्यगुरुंनमस्कृत्य आदौदेवींगायत्रींजप्त्वामू 
लमंत्रमष्टोत्तरसहस्रेंशतंवाजपेत् गायत्रीयथा वैरोचनीयेविपहेछिन्नमस्तायैधी 
महि तन्नोदेवीप्रचोदयात् इतिजप्त्वामूलंजपेत् ततोजपंसमाप्यप्राणायामंकृत्वापु 

पृ० २४९अ) ष्पंगृहीत्वा ओंगुह्यातिगुह्येत्यादिनादेव्यावामहस्तेतेजोरूपंजपंसमर्प्यमूलमंत्रेणतांवू
लंनिवेद्यस्तुत्वादंडप्रणामंकृत्वोपविश्यार्घोदकेनेतःपूर्वंप्राणवुद्धिदेहधर्माधिकारतोजा 
ग्रत्स्वप्नसुषुप्त्यवस्थासुमनसावाचाकर्मणाहस्ताभ्यांपद्भ्यामुदरेणशिक्षायत्कृतंयदुक्तं
यत्स्मृतंतत्सर्वंव्रह्मार्पणंभवतुस्वाहा मांमदीयंचश्रीछिन्नमस्तायैसमर्षये इत्यात्मानंस 
परिच्छंदंदेव्यैसमर्पये इदंपुनराचमनीयंछिन्नमस्तायैकल्पयामिनमः ततोभगवती
छिन्नमस्तेपूजितासिक्षमस्वेत्युक्त्वासंहारमुद्रयापूजामंडलात्पुष्पमादायाघ्रायवहन्
नासापुटेनदेवींस्वहृदिसमानीयानेनमंत्रेणप्रार्थयेत् तन्नमंत्रः उत्तरेशिखरेजाते
भूम्यांपर्वतवासिनि व्रह्मयोनिसमुत्पन्नेगच्छदेविममांतरे इतिदेवीमंतर्नीत्वाहृ-
त्पद्मेसंस्थाप्यात्मानंतद्रूपंविभाव्यनिर्माल्यंशिरसिधृत्वाचरणामृतंपीत्वायथासु
खंविहरेत् इतिछिन्नमस्तापूजापद्धतिः अथस्तुतिःनाभौशुभ्रसरोजमध्यविलस
द्वंधूकपुष्पारुणांभास्वद्भास्करमंडलंतदुदरेयद्योनिचक्रंमहत् तन्मध्येविपरीतमे
थुनपरांप्रद्युम्नतत्कामिनीपृष्टस्थांतरुणार्ककोटिविलसत्त्वेजःस्वरूपांस्थिताम् १
वामेछिन्नशिरोधरांतदितरेपाणौवृहत्कर्तृकांप्रत्यालीढपदांदिगंतवसनामुन्मु
क्तकेशव्रजाम् छिन्नात्मायशिरःसमुच्छलदसृंधारांपिवंतींपरांभालादित्यसमप्रकाशविलसन्नेत्रत्रयोद्भासिनीम् २

पृ० २४९ब) वामादन्यत्रनाडीबहुबहलगलद्रक्तधाराभिरुच्चैःपायंतिमस्थिभूषावरकमल
लसत्कर्तृकांशुभ्रवर्णाम् रक्तामारक्तकेशामपगतवसनांवर्णिनीमात्मशक्तिं
प्रत्यालीडोरुपादामरुणितनयनांयोगिनींयोगमुद्राम् ३ दिग्वस्त्रांस्रस्तकेशांप्र
लयघनघटाघोररूपांप्रचंडांदंष्ट्रादुष्प्रेक्ष्यवक्त्रोदरविवरवलल्लोलजिह्वाग्रभासम्
विद्युल्लोलाक्षियुग्मांहृदयतटलसद्भोगिभीमांस्वमूर्तिसद्यःछिन्नात्मकंठप्रगलि
तरुधिरेर्डाकिनींवर्धयंतीम् ४ व्रह्मेंद्राशाच्युताद्यैःशिरसिविनिहितानंदपादोरबिंदा
मात्मज्ञैर्योगिमुख्यैःप्रतिपदमनिशंचिंतिताचिंत्यरूपाम् संसारेसारभूतांत्रिभुवनजन 
नींछिन्नमस्तांप्रशस्तांप्रशमिष्टांतामिष्टदात्रींकलिकलुषहरांचेतसाचिंतयामि
उत्पत्तिस्थितिसंहृतीर्घटयितुंधत्तेत्रिरूपांतनुंवैगुण्याज्जगतोयदीयविकृतिर्व्र
ह्माच्युतःशूलधृक् तामाद्यांप्रकृतिंस्मरामिमनसासिद्धार्थसंसिद्धयेयस्याःस्मे
रपदारबिंदयुगलेलाभंभजंतेमराः ६ अलिपिशितपुरंध्रीभोगपूजापरोहंबहु
विधकुलकर्मारंभसंभावितोहम् पशुजनविमुखोहंभैरवीसंस्थितोहंगुरुचर-
णपरोहंभेरवोहंशिवोहम् ७ इदंस्तवंमहापुण्यंब्रह्मणाभाषितंपुरा यःपठेत्प्रा
तरुत्थायदेव्याःसन्निहितोपिवातस्यसिद्धिर्भवेद्दैवीवांछितार्थप्रदायिनी धनंधान्यं

पृ० २५०अ) सुतंजापांहयंहस्तिनमेवच वसुंधरांमहाविद्यामष्टोसिद्धिर्लभेद्ध्रुवम् इतिव्रह्मयामले
छिन्नमस्तात्रम् अथसंवत्सरंयावत्फलहारीयतव्रतःविष्णनामुग्रहपरःशिवभक्तिप
रायणः यथाशक्तिजपेन्नित्यंध्यात्वादेवियथोदिताम् फलेप्यलावुकूष्मांडौवर्जनीयौ
प्रयत्नतः अथसंवत्सरेतीतेशौर्ययेणांतकतुल्यकःसामर्थ्येनभवेद्विष्णुर्विक्रमेणदि 
वस्यतिःसर्वज्ञःशंभुनातुल्यस्तेजसाचदिवाकरः वर्षादूर्ध्वंचतद्देहंदेवरूपंचदृश्यते य
द्यत्रव्यभिचारस्म्यात्तदादेवीतुतंनरम् शीघ्रंमारयतिक्रुद्धासर्वकामफलप्रदा अथकाम्या 
ति भुक्तौमुक्लौचशांतौचश्वेतपुष्पंविनिक्षिपेत् आकृष्टौचवशीकारेरक्तमेवविनिर्दि
शेत् स्तंभनेमोहनेमंत्रीपीतपुष्पंविनिक्षिपेत् उच्चाटनेमारणेचकृष्णमेविनिक्षिपे
त् काम्यकर्मणिसर्वत्रध्यानंस्यात्पुष्पवर्णकम् पुष्पवर्णकमितियद्वर्णपुष्पैःपूजा
तद्वर्णांदेवतांध्यायेत् इत्यर्थःरात्रौबलिःप्रदातव्योमत्स्यमांसासवादिभिःअथवाम
धुपानाद्येर्मधुरै र्विभवविस्तरैः तांवूलवदनःश्रीमान्गुरुभक्तिपरायणः जपेन्मं-
त्रंविमुच्येतसर्वैरेवहिपातकैः तांवूलेनविनाचैवमत्स्यमांसैस्तथासवैःमांसभक्ति
बलिर्देवीमंत्रसिद्धिंप्रयश्चति तस्यात्सर्वप्रयत्नेनबलिर्देयःसदामिषैः आमिषेण
विनातत्रदेवींतुष्टिंनयच्छति सुरेतिचरमजातिपरम् अथवेति मधुपानेतिद्वंद्व 

पृ० २५०ब) पानंक्षीरादि कर्मधारयेवेतिकेचित् अन्यथाबलिदानेनन्वयप्रसंगात् बलिदान
मंत्रःपूजापद्धतौलिखितः अनास्थाविघ्नमत्यंतमश्रद्धाजपकर्मणि आलस्यंभीरु
ताशक्तिर्मंत्रहानिःसुनिश्चयाः नारिद्वेपोनविद्वेषोनशौचंनियमोनच सिंद्धमंत्र
तयानात्रयुगसेवापरिश्रमाः जाग्रच्छयानुत्तिष्टन्भुंजानोर्मैथुनेरतः सदाकालंजपे
न्मंत्रमिष्टसिद्धिप्रदायकम् लिखित्वास्वकरेमंत्रमातुरंसंस्पृशेन्नरः विमुंचतिहष
द्रोगान्दीर्घमायुश्चजायते शुक्लेनध्यानमात्रेणमृतमुत्थापयेन्नरः महोरागशतैर्दष्टं
मृतमुत्थापयेद्धवम् रक्तेनवश्यमायातिसर्वमाकृष्यतेजगत् पीतेनस्तंभयेत्सर्वं
लोकंवाजिगजादिकम् कृष्णेनध्यानयोगेनरिपुमुच्चाटयेन्नरःमारयेदप्रयत्नेकृ
ष्णध्यानात्रसंशयःतर्पणंचप्रकुर्वीतपयसापायसेनवा आज्येनमधुनावापिसुरया 
मंत्रसाधकः व्राह्मणैःक्षत्त्रियैर्वैश्यैःशुद्रैरस्ययथाक्रमम् तर्पणस्यविधानेनहषत्सि-
द्धिःप्रजायते तथा क्षीरेणव्राह्मणैस्तर्प्यात्घृतेननृपवंशजैः माक्षिकैर्वैश्यवर्णेश्च
आसवैशूद्रजातिभिः ततोजपंप्रकुर्वीतजायंतेयेनसिद्धयः लक्षंजप्त्वास्यमंत्रस्यलभे
त्सिद्धिंयथेप्सिताम् सर्वंसंपद्यतेदेविजपहोमान्नसंशयः अथहोमविधिंवक्ष्येसर्वसि
द्धिप्रदायिनीम् विधायमंडलंपूर्वंपूर्वास्यंचयथाविधि षंट्कोणेमंडलेचैववह्नेः

पृ० २५१अ) स्थापनमाचरेत् ततोहोमंप्रकुर्वीतसमिद्भिःकुसुमैर्नवैःश्रीफलानांपलाशानांतथै
वोद्भंबरस्यच सर्वसिद्धिप्रदौहोमःकर्तव्योत्रप्रयत्नतःशतष्टोत्तरंकृत्वाजपंकुर्या
त्ततःपरम् मालतीकुसुमैर्होमःकर्तव्योमधुसंयुतैःघतेनसहितोवापिवागीशत्व 
प्रप्रदायकः आज्ययुक्तेनभक्तेनबलिर्देयःसदामिषैःषण्मासंदधिसंयुक्तोलक्ष्मीस्त
स्यस्थिराभवेत् छागमांसंसुरक्तंचघृतेनप्लावितंतथा योजुहोत्ययुतंदेविराजात
स्यवशोभवेत् श्वेतेनकरवीरेणहोमंसम्यक्करोतियःलक्षमात्रविधानेनसजीवे
त्कालदष्टकः कणिकारसहस्राणियोजुहातिघृतैःसह सप्राप्नोतिपरांसिद्धिमीप्सि
तांसुरसुंदरि बंधूककुसुमंहुत्वाघृतेनायुतसंख्यकम् तस्यप्रीताभवेद्देवीसर्वसिद्धि 
फलप्रदा तिलतंडुलहोमंतुयोघृतेनसमाचरेत् जगंतितस्यमित्राणिजायंतेसुरसुंद 
रि पायसेनचरेधोमंघृतेनसहसुंदरि त्रिसंध्यंमासमात्रंतुवागीशत्वमवाप्नुयात् इ
त्येषकथितोदेविक्रमोहोमविधेर्मया अपरंचप्रुवक्ष्यामिकामनायाविशेषतःगोधामां
संचमधुनावामहस्तेनहोमयेत् अपिदेवावशंयांतिकिंपुनःक्षुद्रमानुषाःरुरुमांसे
नसाज्येनकृत्वाहोमंवरानने सर्वसिद्धिमवाप्नोतिसुराणामपिदुर्लभम्पललंमाहि
षंहुत्वामधुनासहसुंदरि स्तंभयित्वाशुशव्दात्रूणांवलंदूरेपिसंस्थितम् चण्यकघृतसंयुक्तंहुत्वानगवरात्मजेरिपुसैन्यंमहाघोरंस्तंभयत्यचिराच्छिवे

पृ० २५१ब) सद्योगोमायुमांसेनहोतव्यंसुरयान्वितम् नूनंहस्तेभवेत्तस्यसर्वसिद्धिप्रवर्त्तनम् 
गोमायुंहोमयेद्यस्तुधनदेनसमोभवेत् जप्त्वामंत्रीहुतोरात्रौराष्ट्रंचविनिपातयेत् श्री
फलानांपलाशानांफलंचोडंबरस्यच योलक्षंहोमयेदाशुधनदेनसमोभवेत् महा 
मांसेनयःकश्चिद्धोमयेन्मंधुसंयुतम् शतमष्टोत्त्वरंदेवित्रिसंध्यंसाधकोत्तमःसभुंक्ते
मेदिनींकृत्स्नांषण्मासेननसंशयः राज्यंनस्यप्रयच्छंतिडाकिन्याःप्रीतिसंयुताः
कोकिलापक्षलक्षंतुयोजुहोतिबितानले समारयतिशत्रूणांबलंदूरेसंस्थितम् 
काकपक्षैःकृतोहोमोदतूराग्रौसमोहितःआलोद्राकटुतैलेनसद्योच्चाटनमारणे 
शांतिकार्ययेतथाकृष्टौचतुरश्रंसमाचरेत् वशीकारेत्रिकोणंचमारणोच्चाटनंत
था वर्तुलंमंडलाकारंकुर्यात्कुंडंविचक्षणः भुक्तौमुक्तौतथादेविदीर्घंकुंडंसमा 
चरेत् अथवलिःह्रींसर्वयोगिनिभ्योगृह्णस्वाहाइतिगृहबलिंदद्यात् क्षांक्षः
क्षेत्रपालिमंबलिगृह्णस्वाहाइतिगृहकोणेदद्यात् ह्रींह्रींदेवीपुत्रवटुकनाथ 
कपिलजटाभारभाखरत्रिनेत्रिमंबलिंगृह्णगृह्णस्वाहाइतिगृहमध्येदद्यात्
ह्रींयोगिनीभ्यःसर्वक्षेत्रवासिनीभ्यःसर्वपीठोपपीठसर्वसंदेहोपसंदेहचत्वरोप
चत्वरवासिनीभ्यःइमंबलिंगृह्णस्वाहाइतिगृहमध्येदद्यात्मांसभक्तबलिम्

पृ० २५२अ) अपरंचप्रवक्ष्यामिविद्याद्रव्यप्रकाशकम् अथकृष्णत्रयोदश्यामंधकारेनिशार्धके 
गृहाभ्यंतरगोभूत्वाविमुक्तोदशरात्रतः देवीरूपंस्मरन्भक्त्याध्यायेद्वासाधकोत्त
मःपूर्वमंडलमालिख्यषट्कोणंतत्रसंलिखेत् पूजयेदंगदेवीश्चमंडलेकथिताःप्रि 
ये तत्रताविविधैःपुष्पैःश्वेतपुष्पकलोहितैःदेवीरूपेणसंचिंत्यपूजयेत्साधकोत्तमः 
सहस्रमयुतंवापिजपेद्भक्तिसमाहितः वलिंचतत्रमंत्रेणदद्यादुषसिमज्जनान् ता
न्परीस्तोषयेन्मंत्रैर्वस्त्रालंकारभूषणैःव्राह्मणान्भोजयेत्त्वत्रगुरवेदक्षिणांदत्त्वा अने
नविधिनालक्ष्मींविद्यांसर्वामवाप्नुयात् एकरात्रेणलभतेविद्यालक्ष्मींनसंशयः
द्विरात्रेणयशोराशिंत्रिरात्रेणगुरुःस्वयम् विमुक्तिति दशरात्रंयावत्संसर्गशून्य
इत्यर्थः पूर्वकल्पेसदाकार्ययंव्रह्मचारिव्रतंशिवे अस्मिन्पक्षेमहेशानिस्वेच्छया
कर्मचारभवेत् भैरवुवाच दिनशःप्रातरुत्थायशययातलसमाश्रितः ध्यात्वाभ्य
स्तांछिन्नंमस्तांजपेदष्टोत्तरंशतम् त्रिशतंवाजपेन्नित्यमष्टोत्तरसहस्रकम् षण्मा
सेनमहावाणीगद्यपद्यमयीभवेत् वत्सराद्वेदशास्त्राणांनिश्चितंपारगोभवेत् त्रिव
त्सराद्भवेदूर्ध्वंवागीश्वरिवापरःतस्यदर्शनमात्रेणवादिनोनिष्प्रभावताम् पलायंते
तथाभूमौयथासिंहभयाद्गजाः दशांशेनांगमंत्राणांमूलमंत्रानुसारतःसकृद्वातज्जपेन्नित्यंकचित्पक्षमिदंशिवे आदौसर्गविधात्रीचपोषिकाचततोमता

पृ० २५२ब) संहारकारिणीपश्चात्त्रिभूर्तिःसैवकथ्यते इत्यागमकल्पलतायांछिन्नमस्तायाःपूजाप्र 
करणंनामविंशःपटलः अथप्रकीर्णकम् अथसारस्वतमंत्राःवदवदवाग्वादिनिस्वाहा
दशलक्षंजपेत् ओंनमोभगवतिवदवदवाग्वारिस्वाहा अष्टलक्षंजपेत् ओंह्रींएह्रीं
सरस्वत्यैनमःद्वादशलक्षंजपेत् ऐंवाचस्पतैअमृतेप्लुवःप्लु एकादशलक्षंजपेत् ऐं 
रूंस्वोंत्रिलक्षंजपेत् अथलक्ष्मीमंत्राःश्रींद्वादशलक्षंजपेत् ऐंश्रींह्रींक्लींद्वादशल
क्षंजपेत् नमःकमलवासिन्यैस्वाहा दशलक्षंजपेत् ओंऐंह्रींश्रींक्लींह्सौंःजगत्प्रसू
त्यैनमःद्वादशलक्षंजपेत् ओंह्रींश्रींकमलेकमलालयेप्रसीदप्रसीद श्रींह्रींश्रींमहा 
लक्ष्म्यैनमःलक्षंजपेत् अथभुवनेश्वरीमंत्राः ह्रींद्वात्रिंशल्लक्षंजपेत् ऐंह्रींश्रींद्वाद 
शलक्षंजपेत् ऐंह्रींऐं २४ लक्षंजपेत् आंह्रींक्रों २४ अथत्वरितामंत्राः ओंह्रींहुं
खेचछेक्षःस्त्रींहूंक्षेह्रींफट् १ हूंखेक्षःत्रिकंठकीयं ३ क्षेस्त्रींक्षःवश्यत्रिकंठीयं त्रि
नियुतंजपेत् ओंह्रींऐंनित्यक्लिन्नेमदद्रवेस्वाहा ४ ऐंह्रींनित्यक्लिन्नेमदद्रव्येस्वाहावज्र 
प्रस्तारिणीयं १ श्रींह्रींक्लींत्रिपुटेयं १२ ओंआंह्रींक्रोंएहिपरमेश्वरिस्वाहा अश्वरूढे
यं ५ ओंनमोभगवतिमाहेश्वरिअन्नपूर्णेस्वाहाषोडशसहस्रंजपेत् ह्रींपद्मावति 
स्वाहा २ इतित्वरितायादशमंत्राःअथदुर्गामंत्राःओंह्रींदुर्गायैनमः ८ महिषमर्दि 

पृ० २५३अ) निस्वाहा ६ ओंदुर्गेदुर्गेरक्षणिस्वाहा ५ ज्वलज्वलशूलिनिदुष्टग्रहहूंफट्स्वाहा १५
वनदुर्गामंत्राःउत्तिष्टपूरुषिकिंस्वपिषिभयंमेसमुपस्थितम् यदिशक्यमशक्यं
वातन्मेभगवतिशमयस्वाहा ४ इतिदुर्गायाःपंचमंत्राःअथभैरवीमंत्राःबाला
ऐंक्लींसौंःहसणींहमकलह्रींहस्रौं २४ अथमातंगीमंत्राः ऐंह्रींश्रींओंनमोभगव
तिश्रीमातंगेश्वरिसर्वजनमनोहरिसर्वमुखराजिसर्वमुखरंजनिसर्वराजवशंकरि
सर्वदुष्टमृगवशंकरिसर्वसन्लवशंकरिसर्वलोकममुकंमेवशेमानयस्वाहाष्टा
शीत्यक्षरोमनुःअयुतंजपेत् अथगणपतिमंत्राःगं ४ महागणपतिमंत्राःओंश्रींह्रीं
क्लींग्लौंगंगणपतयेवरवरदसर्वजनंमेवशमानयास्वाहा ३ गंक्षिप्रप्रसादनायनमः १
हेरंभमंत्रःओंगूंनमः ३ अथोच्छिष्टगणपतिमंत्रःओंहस्तिपिशाचितिखे १६...
ओंहस्तिमुखायप्रलंभोदरायुच्छिष्टमहात्मनैक्रोंप्रौह्रींउच्छिष्टायस्वाहा ओंह
स्तिमुखायलंभोदरायुच्छिष्टमहात्मनेआंक्रोंह्रींश्रींखैखेंउच्छिष्टायस्वाहा
एकोनत्रिंशदक्षरोमंत्रः १ अथवक्रतुंडमंत्रः वक्रतुंडायहूंवक्रतुंडायह्रींनमः१
२... अथहरिद्रागणपतिमंत्राः ओंहूंगंग्लौंहरिद्रागणपतयेवरवरदसर्वजन-
हृदयंस्तंभयस्तंभयस्वाहा अष्टाधिकसहस्रंजपेत्प्रत्यहंअथकोर्तिकेयमंत्रः

पृ० २५३ब) ओंवचद्भूवेनमःअथचंद्रमंत्रःसोंसोमायनमः ६ अथविद्यामंत्रः अथेविद्येविद्यामालिनि
चंद्रिणिचंद्रमुखिस्वाहा अथसूर्यमंत्रःघृणिसूर्यादित्य ८ ह्रांह्रींसः १२ हंसः १२
अग्रेर्द्वौमनू ओंभूर्भुवःस्वरग्निजातवेदिहावहसर्वकर्माणिसाधयस्वाहा १२ उतिष्टपु
रुषहरिपिंगललोहिताक्षदेहिताक्षदेहिमेददापयस्वाहा १अथविष्णमंत्राःओंनमो
नारायणाय १६ ओंनमोभगवतेवासुदेवाय १२ ओंह्रींह्रींश्रींलक्ष्मीवासुदेवायनमः९
अथदधिवामनमंत्रः ओंनमोविष्णवेसुरपतयेमहावलाय ३ अथहयग्रीवमंत्रः उद्गि
रत्प्रणवाद्गीथसर्ववागीश्वराश्वर सर्वदेवमयाचिंत्यसर्वंबोधयबोधय ५ अथरघु
नाथमंत्रःरांरामायनमःश्रींसीतायैनमः अथरघुनाथस्यमालामंत्रः ओंनमोभग 
वतेरघुनंदनायरक्षेघ्नविषदायमधुरप्रसन्नवदनायमिततेजसेबलायरामायवि
ष्णवेनमः ओंजानकीवल्लभायस्वाहा अथादिवराहमंत्रःओंनमोभगवतेवाराहरूपा
यभूर्भुवःस्वःपतयेभूपतित्वंमेदेहिददापयस्वाहा १ अथधरण्यामंत्रः ओंनमोभग
वत्यैधरण्यैधरणिधरेधरेस्वाहा १ अथनरसिंहमंत्राः उग्रंवीरंमहाविष्णुंज्वलंतंसर्व 
तोमुखम् नृसिंहंभीषणंभद्रंमृत्युमृत्युंनमाम्यहम् १ क्षौओंक्षौंनमोभगवतेनर-
सिंहायज्वालामालिनेदीप्तदष्ट्रायअग्निनेत्रायसर्वरक्षोघ्नायसर्वभूतविनाशनाय

पृ० २५४अ) सर्वभूतविनाशनायसर्वज्वरविनाशनायदहदहपचपचरक्षरक्षहूंफट्स्वाहा १ आंह्रीं 
क्षौंह्रौंफट्स्वाहा ६ सुदर्शनास्त्रमंत्रःओंसहस्रारहूंफट् अथप्राकारमंत्रःओंत्रैलोक्यंर
क्षरक्षहूंफट्स्वाहा १२ महासुदर्शनास्त्रमंत्रःओंनमोभगवतेमहासुदर्शनायहूंफट्स्वा
हा १ अथपुरुषोत्तममंत्रःओंक्लींश्रींनमःपुरुषोत्तमषकृतिरूपलक्ष्मीनिवाससकलज 
गत्क्षोभनसर्वस्त्रीहृदयविदारणत्रिभुवनमदौन्मादकरसुरासुरमनुजसुंदरीजनव- 
ल्लभमनांसितापयतापयदीपयदीपयशोषयशोषयमारयस्त्वंभय २ मोहय २ द्राव 
य २ आकर्षय २ समस्तपरमसुभगसर्वसौभाग्यकरसर्वकामप्रदामुकंहन २ चक्रे 
णगदयाखर्ड्गेनसर्वबाणैःभिंद २ पाशेनकट्ट २ अंकुशेनताडय २ तुरुतुरुकिं
तिष्टसितावद्यावत्समीहितंमेसिद्धंभवतिहूंफट्नमःद्विशताक्षरोमंत्रः४अथगो
पालस्य क्लींकृष्णायगोविंदायगोपीजनवल्लभायस्वाहा अयुतद्वितयंजपेत्
क्लींकृष्णायस्वोहा गोपीजनवल्लभायस्वाहा १ ओंनमःकृष्णायदेवकीपुत्रायहूंफ 
ट्स्वाहा १ ग्लौंक्लींनमोभगवतेनंदपुत्रायबालवपुषेश्यामलायगोपीजनवल्लभाय
स्वाहा १ क्लींकृष्णायगोविंदाय १क्लीं ८ गोपालस्यमालामंत्रःनमःकामदेवायसर्वजन
प्रियायसर्वजनसंमोहनायज्वज्वलप्रज्वल २ सर्वजनस्यहृदयंममवशंकुरुकुरुस्वाहा अथमहेशमंत्राःनमःशिवायः ओंनमःशिवाय २४ 

पृ० २५४ब) २४ ह्रींओंममःशिवायह्रीं १४ हौं ५ ओंह्रींहौंनमःशिवाय ८ अथमृत्युंजयमंत्रः ओं
जुंस ३ ओंह्रींदक्षिणामूर्तयेतुभ्यंवटमूलनिबासिनेध्यानैकनिरतांगायनमोरुद्रा 
यशंभवेप्राह्रीं अयुतद्वयसंयुक्तंगुणलक्षंजपेन्मनुम् ओंनमोभगवतेदक्षिणापूर्तये
महांमेधांप्रयच्छस्वाहा १ अथचिंतामणिमंत्रः क्ष्यौंरक्षमरलोंअर्धनारीश्वरोयं 
मंत्रः १ अथमालामंत्रः ओंनमःपशुपतयेओंनमोभूताधिपतयेओंनमोरुद्रायल- 
लखड्गंवारणवि हरविहरसरसरनृत्तनृत्वश्मशानवासिभस्मार्चितशरीरायघंटा 
कपालादिधरायव्याघ्रचर्मपरिधानायशशांककृतशेखरायकृष्णसयज्ञोपवीतिनिव- 
लावलाचलअनिवर्तकपालिनेहनहनभूतान् त्रासय २ मंडलमध्येकटकद्वरुद्रां 
कुशेनशमय २ प्रवेशय २ मारयावेशयवंडाधाराधिपतिरुद्राज्ञापयतिस्वाहा अ 
थोघौरास्त्रमंत्रः ह्रींस्फुरस्फुरप्रस्फुरप्रस्फुरघोरघोरतरतनुरूपचटप्रटप्रचटप्रटक
ट्कट्वमवमबंधबंधघातयघातयहूंफट्स्वाहा १ अथपाशुपतास्त्रत्यमंत्रःओंश्लींप-
शुहूंफट् ६ अथक्षेत्रपालमंत्रः ओंक्षौक्षेत्रपालायनमः १ आपदुद्धारवटुकमंत्रःह्रींव
टुकायापदुद्धरणायकुरुकुरुवटुकायह्रीं १ शारदोक्तविद्याप्रकरणम् अथक्रमदी
पिकोक्तगोपालमंत्राःक्लीं ८ क्लींकृष्णायगोविंदायगोपीजनवल्लभायस्वाहा १ गो

पृ० २५५अ) पीजनवल्लभायस्वाहा १ क्लींग्लौंक्लींश्यामलांगायनमः १ क्लींकृष्णक्लीं १ क्लींकृष्णा- 
यनमः १ क्लींगोकुलनाथायनमःकृष्णायगोविंदायनमः १ बालवपुषेकृष्णायस्वा-
हा १ क्लींहृषीकेशायनमः १ श्रीह्रींक्लींगोपीजनवल्लभायस्वाहात्रयोदशाक्षरोयं
ऐंक्लींश्रींह्रींगोपीजनवल्लभायस्वाहाचतुर्दशाक्षरोयं १ ओंह्रींश्रींनमोभगवतेनंद 
पुत्रांयश्यामलांगायबालवपुषेकृष्णायगोपीजनवल्लभायस्वाहा १ ओंनमोभगव
तेनंदपुत्रायनंदवपुषेश्रीगोपीजनवल्लभायस्वाहा १ गोकुलनाथायनमः १ ओंश्रीं 
ह्रींक्लींकृष्णायगोविंदायश्रीगोपीजनवल्लभायस्वाहा १ क्लींकृष्ण १ क्लींकृष्णाय 
क्लीं १ गोपालायस्वाहा १ क्लींकृष्णायस्वाहा १ कृष्णायगोविंदायश्रींह्रींक्लींकृ- 
ष्णायह्रीं १ क्लींकृष्णायगोविंदाय १ दधिभक्षणायस्वाहा १ सुप्रसघ्रात्मनेनमः १
श्रीमुन्मुकुंदचरणौंसदाशरणमहंप्रपद्ये १ समस्ततरून्नमितबाललीलात्मने 
हूफट्स्वाहा १ गोपालवेशधरायवासुदेवायहूंफट्स्वाहा १ ह्रींश्रींक्लींकृ- 
ष्णायगोपीजनवल्लभायगोविंदायस्वाहा १ श्रींह्रींक्लींकृष्णायगोविंदायस्वाहा १
षोडशी श्रींह्रींक्लींगौपीजनवम्लभायस्वाहाक्लींह्रींश्रीं १ ह्रींश्रींगोपीजनवल्ल
भायस्वाहा १ ओंनमोभगवतेरुक्मिणीवल्लभायस्वाहा १ क्लींकृष्णायगोविंदायगोपीजनवल्लभायस्वाहाक्लीं १

पृ० २५५ब) क्लींह्रींगोपीजनवल्लभायस्वाहा १ ऐंक्लींकृष्णायह्रींगोविंदायश्रींगोपीजनवल्ल
भायस्वाहासौं इतिगोपालमंत्रप्रकरणम् अथरामार्चनचंद्रिकोक्तरघुनाथमंत्राः
रौं ५ राम ५ ओंराम ५ ह्रीराम ५ श्रींराम ५ क्लींराम ५ ऐंराम ५ रांराम ५ रामचद्रं ५ 
रामभद्र ५ रामायनमः ५ रांरामायनमः ५क्लींरामायनमः ५ ह्रींरामायनमः५ऐंरा 
मायनमः ५ श्रींरामायरनमः ५ ओंरांरामायनमः ५ इतिसप्तदशमंत्राःअंरामायनमः५
एवंप्रकारेणपंचाशन्मंत्राभवंति अंरांरामायनमः अरांरामायनमः इत्यादिक्रमेणस
प्ताक्षराःपंचाशन्मत्राभवंतिइतिकेचित् श्रींह्रींक्लींरामायनमः ५ श्रींऐंक्लींरामायन
मः इतिकेचित् श्रींरांरामायनमः ऐंरांरामायनमः ऐंमायनमःक्लींरांरामायनमः  
श्रींअंरांरामायनमः इतिकेचित् त्रोंरांरामायनमः श्रींरामचंद्रश्रीं ह्रींरामचंद्रह्रींक्लीं 
रामचंद्रक्लीं एवंप्रकारेणरामभद्रस्यापि श्रींह्रीक्लींइतिबीजत्रयंप्रत्येकेनाद्यंतं
दत्त्वामंत्रमुद्धरेत् श्रींरामचंद्रश्रींस्वाहा ह्रींरामचंद्रह्रींहंफट क्लींरामचंद्रक्लींन
मः ओंरामचंद्रायनमः ओंरामभद्रायनमःरांरामुचंद्रायनमः रामभद्रांयनमःओंरांराम 
भद्रायनमः रांप्रंरामोयहूंफट्स्वाहा ओंह्रींनमोरामाय ह्रींहूंजानकीवल्लभाय 
स्वाहा ओंनमोभगवतेरामचंद्राय ओंनमोभगवतेरामभद्रायनमःजयश्रीरामचंद्ररो

पृ० २५६/२५७अ) मभद्रजय श्रीरामचंद्रजयरामचंद्रजयितिवा ओंनमोभगवतेमहापुरुषा
यनमः रामभद्रहेष्वासरघवीरनृपोत्तम दशास्यांतकमांरक्षदेहिदापयमेश्रिय 
म् ओंनमोभगवतेरघुनंदनायरचोघ्नविषदायमधुरप्रसन्नवदनायामिततेजसे
बलायरामायविष्णुवेनमःश्रींसीतायैस्वाहा लंलक्ष्मणायनमःभंभरतायनमः
शंशत्रूघ्नायनमः इतिरघुनाथमंत्रप्रकरणम् अथहनुमन्मंत्राःओंह्रींहनुमताय
महावीरपराक्रमायनमः क्रोंसर्वकार्ययाणिसाधय २ हूंफट्स्वाहाह्रींओं इदानींश्या 
मतंत्रोक्तश्यामामंत्राःक्वीं १ क्रींक्लींक्रींहूंहूंह्रींह्रींदक्षिणेकालिकेक्रींक्रींक्रीं
हूंहूह्रींह्रींफट्स्वाहाओंह्रींहूंहूंक्रींक्रींदक्षिणेकालिकेक्रींक्रींहूंहूंह्रींह्रीं क्रींहूं
ह्रीं ऐंहूओंऐंह्रींफट्स्वाहा क्रींक्रींहूंहूंह्रींह्रीं क्रींदाक्षिणेकालिकेक्रींस्वाहा 
हूंह्रींदक्षिणेकालिकेहूंह्रींस्वाहा कालीहृदये ओंह्रींक्रीस्वाहा क्रींहूह्रींदक्षि
णेकालिकेह्रींहूंह्रींस्वाहा नमःआंक्रुंपट्स्वाहाकालिकेहूं स्त्रींहूंफट् हूंह्रींक्रीं
हूंह्रीं अयुतंजपेत् ह्रींक्रींहूंहूंस्वाहाक्लींहूंह्रींदक्षिणेकालिकेक्लींहूंह्री ओंक्रोक्रों 
क्रंफट्स्वाहाकालिकेनमःस्वाहा ऐंह्रींश्रींक्लींकालिकेक्लींश्रींह्रींऐंक्रींकालिकायै 
नमःक्रींक्रींहूं ऐंहूंओंऐंह्रींफत्स्वाहा क्रींक्रींहूंहूंह्रींह्रींह्रींदक्षिणेकालिकेह्रींस्वाहा ह्रींह्रींदक्षिणेकालिकेहूंह्रींस्वाहा क्रींहूंह्रींदक्षिणेकालिकेक्रींहूंह्रींस्वाहा 

पृ० २५६/२५७ब) ह्रींश्रींह्रींदक्षिणेकालिकेह्रींह्रींस्वाहा हूंहूंदक्षिणेकालिहूंहूंस्वाहा ह्रींह्रींदक्षिणका 
लिकक्रींक्रींहूंहूंस्वाहाह्रींह्रीं सर्वंद्वाविंशत्यक्षरीवद्बोध्यं इतिश्यामामंत्रप्रकरणं अथन 
क्षत्रविद्याप्रकरणम् एकाक्षरी स्त्रीं सार्धपंचाक्षरी ओंह्रींस्त्रींहूंफट् षडक्षरी ओंह्रींस्त्रींहूं
नमः एकजटा ह्रींस्त्रींहूंफट् नीलसरस्वती ह्रींस्त्रींहूं वीजैकाक्षरी हूं वाक्तारा ऐंह्रीं 
स्त्रींहूंफट् श्रीतारा श्रींह्रींस्त्रींहूं ताराहृदये ह्रींह्रींस्त्रींहूंफट् बीजतारा ओंहूंह्रींस्त्रींहूं
फट् कामस्वरूपिणी क्लींह्रींस्त्रींहूंफट् महाषडेक्षरी ओंह्रींहूंनमःअष्टाक्षरी ऐंसोःओंऐं
क्लीफट्स्वाहा सप्ताक्षरी खंहूंहोओंऐंश्रींह्रीं ओंह्रींहांहुंनमस्तारायैसकलेदुस्तरंतारयों
नोंस्वाहा हंसःओंह्रींस्त्रींहूंपाठंसःनवाक्षरी ऐंह्रींश्रींह्सौंःसौंःसौंःवदवदवाग्वादिनि
क्लींक्लींक्लीं ऐंऐंकतिकतिकलरींस्वाहा ओंह्रींस्त्रींहूंक्रींईउग्रतारेऐंक्लींसौं श्रींह्रींक्रों
इतिनक्षत्रविद्याप्रकरणम् अथछिन्नमस्तामंत्राःश्रींहूंह्रींऐंवज्रवैरोचनीयेहूंहूंफट्स्वा
हा ओंवज्रवैरौचनीयेहूंहूंफट्स्वाहा ह्रींहूंऐंओंवज्रवैरोचनीयेहूंफट्स्वाहा इतिछिन्नम
स्ताप्रकरणम् अथत्रिपुरासारसारसमुच्चयेभेरवीमंत्राः तत्रसंप्रत्प्रदा ह्सेंहसकलरीहस्रौं
चैतन्यभैरवी स्हैंसकलंह्रींस्हौं अघोरभैरवी हसखींहसकलरींह्सौः रुद्रभैरवी  औःभुव
नैशीभैरवी ह्सैंहसकलह्रींह्सौंःगगनेशीभैरवी स्हैंसहकलह्रींस्हौं सकलसिद्धिदाभै 

पृ० २५८अ) रवीस्फ्र सहैंसहकलरींस्हौं इतिल्स्ह भैरवीप्रकरणम् अथश्रीविद्याप्रकरणम् अथमेरुः
ल्स्हीं लसहीएरकी कामेश्वरी कलह्रीं लोपामुद्रा हसकलह्रींसकलह्रीं मनुपूजि
ता कहेईलह्रींहकेईलह्रींसकेईलह्रीं चंद्राराधिता सहकेईलह्रींसहक 
हेईलह्रींहसकेईलह्रीं कुवेरोपासिता हसकेईलह्रींहसकहेईलह्रीं अगस्त्य 
पूजिता केईलह्रींहसकहह्रींसहसकलह्रीं नंदिपूजिता सेईलह्रींसहकहल
ह्रींसकलह्रींइंद्राराधिता केईलह्रींहसकहलह्रींसकलह्रीं सुर्ययपूजिता ह
सकलह्रींसहकलह्रींसकहलह्रीं चतुष्कूटाशांकरी हसकलह्रींहसहल
ह्रींसकलह्रींहसकलहसकहलसकलह्रीं षट्कूटावैष्णवी हसकलह्रींहस
कहलह्रींसकलह्रींसेईलह्रींसहकहलह्रींसकलह्रीं दुर्वासाराधिता के
ईलहरीहसकहलरीसकलहरी ह्रींश्रींइतिबीजद्वयंयदिविद्यासैदीयते तदा
त्रिकूयः सकलाःपंचकूटाभवंति चतुष्कूटाशांकरीषट्कूटाभवति वसुकूटा
वैष्णवीपंचकूटाशांभवी तद्वीजद्वयस्यादौप्रणवंदत्त्वा ओंह्रींश्रींइतिबीजत्रयंविद्यादौ
यदिदीयते तदात्रिकूटाःसकलाःषट्कूटाभवंति सप्तकूटाशांकरीनवकूटावैष्णवी इतिभे 
दयंविपरीतक्रमेणपूर्वबीजद्वयमादौदेयम् अनंतरं क्लींऐंसौंः इतिबीजत्रयंदेयम् अनंतरंषट्कूटादेया ततःपूर्वदत्तपंचबीजार्नियुतक्रमेणदेया 

पृ० २५८ब) ति इतिभेदचतुष्टयं ह्रींश्रींक्लींओंऐंईइतिबीजानांमध्येयद्येकंबीजंत्रिकूटादौदीयतेत
दात्रिकूटाःसकलाःषोडशार्णाभवंति वैष्णव्येकोनविंशार्णाइति आदौपंचबीजानि 
देयानि अनंतरंनवकूटावैष्णवीदेया तत्पश्चात् पुटितक्रमेणपूर्वदत्तपंचबीजानिदे 
यानिएकोनविंशार्णावैष्णवीगौरीसप्तादशाक्षरीति आदौपंचबीजारिदेयानि अनंत
रंसप्तकूटावैष्णवीदेया तत्पश्चात्पुटितक्रमेणपंचबीजानिदेयानि अथपंचमी क
एईलह्रींहसकलह्रींहकहलह्रींकहेलह्रींहसलसह्रीं द्वितीयापंचमी केई
लह्रींहसकलह्रींहकहलह्रींहसलसह्रीं एकाक्षरीश्रीविद्या क्लीं वामाज्येष्टारौद्रीश
क्तित्रिमयात्मिका श्रींह्रींक्लींऐंक्लींसौंःऐंह्रींश्रींआंह्रींक्रोंश्रींह्रींक्लींसौःपारिजाते
श्वरी ओंह्रींह्स्रैंह्रींसरस्वत्यैनमःपंचबाणेश्वरी द्रांद्रींक्लींव्लुंसःपंचकामेश्वरी अथवा 
र्ताली ऐंग्लौंऐंनमोभगवतिवार्तालिवार्तालिवाराहिवेराहमुखीवराहमुखि 
अंधेअंधिनिनमोरुंधेरुंधिनिनमोजंभेजंभिनिनमोमोहेमोहिनिनमस्तंभेस्तंभिनि
नमःसर्वदुष्टप्रदुष्टकसामंतानांसर्वेषासर्ववाक्चित्तचक्षुमुंखगतिंजिह्वास्तंभंकुरु
कुरुशीघ्रंवश्यंकुरुऐंग्लौंठःठःहूंफट्स्वाहा अथललिता ओंनमोभगवतिम
हात्रिपुरभैरविममत्रैपुररक्षांकुरुकुरु अथभैरवानाह असितांगोरुरुश्चंडोःक्षेत्रश्चो-

पृ० २५९अ) न्मत्तभैरवःवटुकोभूतनाथसंहारश्चाष्टभैरवाः एतेषांमंत्राःक्षेत्रपालस्य ओंक्षोंक्षक्षेत्रपा-
लायनमःसंहारभैरवस्य ओंह्रांह्रींहूंह्रैंह्रौंह्रःहनहन उन्मत्तभैरवस्य ह्रांह्रींह्रंघेघे
स्वाहा भूतभैरवस्य ओंह्रींभूतभैरवायस्वाहा रुरुभैरवस्य ओंह्रींभैरवायरक्तंकवचाय
रक्तवर्णायहूंफट्स्वाहा अथवटुकानाह हेवकत्रिपुरांतकवेतालवह्निजिह्वाकालां 
तकरालकाएकपादभीमरूपअचलहाटकेश्वराः इत्यागमकल्पलतायामेकविंशः
पटलः अथस्तवकवचानिनिरूप्यंते अथभुवनेश्वरीस्तवः अथानंदमयींसाक्षाच्छ-
व्दव्रह्मस्वरूपिणीम् ईडंसकलसंपत्यैजगत्कारणमंविकाम् आद्यामशेषजननीमर
विंदयोनेर्विस्वस्यष्णोःशिवस्यचवपुःप्रतिपादयिन्नीम् सृष्टिस्थितिक्षयकरींजगतां
त्रयाणां स्तुत्वागिरंविमलयाम्यहमंबिकेत्वाम् १ पृथ्याजलैनशिखिनासरुतांबरेण
होत्रेंदुनादिनकरेणचमूर्त्तिभाजः देवस्यमन्मथरिपोरपिशक्तिमत्ताहेतुस्त्वमेव
खलुपर्वतराजपुत्रि २ त्रिस्रोतसःसकललोकसमर्चितायावैशिष्टाकारणम
वैमितदेवमातः त्वत्पादपंकजपरागपवित्रितासुशंभोर्जटासुमततंपरिवर्तनं
यत् ३ आनंदयेत्कुमुदिनीमधिपःकलानांनान्यामिनः कमलिनीमथनेतरां
वां एकस्यमोदनविधौपरमेकीष्टेत्वंतप्रपंचमभिनंदयसिस्वदृष्ट्या ४

पृ० २५९ब) आद्याप्यशेषजगतांनवयौवनासिशैलाधिराजतनयाप्यतिकोमलासि त्रययाप्रसूरपि
तयानसमीक्षितासिध्येयापिगौरिमनसोनपथिस्थितासि ५ आसाद्यजन्ममनुजेषुवि
राद्दुरापंतत्रापिपाटवमवाप्यनिजेंद्रियाणाम् वाभ्यर्चयंतिजगतांजनयित्रियेत्वांनिः
श्रेणिकांसमधिरुह्यपुनःपतंति ६ कपूरचूर्णहिमवारिविलोडितेनयेचंदनेनकुसु
मैश्चसुजातगंधैः आराधयंतिहिभवानिसमुत्सुकास्त्वांतेखल्वशेषभुवनानिभुवः
प्रथंते ७ आविश्यमध्यपदवींप्रथमेसरोजेसुप्ताहिराजसदृशीविरवप्यविश्वम्
विद्युल्लतावलयविभ्रममुद्वहंतीपद्मानिपंचविदलप्यखमुत्प्लुवाना ८ तंन्निर्गता
मृतरसैरभिषिच्यगात्रंपार्गेनतेनविलयंपुनरप्यवाप्ताः येषांहृदिस्फुरसिजातुनते
भवेयुर्मातर्महेश्वरकुटुंविनिगर्भभाजः ९ आलंविकुंतलभरामभिरामवक्त्रामापीव
रस्तनतटींतनुवृत्तमध्याम् चिंताक्षसूत्रकलशालिखिताढाहस्तामावर्तयामिमन
सातवगौरिमूर्तिम् १० आस्थायथोगमभिजित्यचवैरिषट्कमावद्ध्यचिंद्रियगणंम
नसिप्रसन्ने पाशांकुशाभयवराढ्यकरांशुवक्त्रामालोकयंतिभुवनेश्वरियोगिन
स्त्वाम् ११ उत्तप्तहाटकनिभाकरिभिश्चतुर्भिरावर्जितामृतघरैरभिविच्यमाना हस्त
द्वयेनरुचिरेनलिनेवहंतीपद्मापिसाभयकरौभवसिद्धिरेव १२ अष्टाभिरुग्रविवि

पृ० २६०अ) धायुधवाहिनीभिर्दोर्वल्लरीभिरधिरुह्यमृगाधिराजम् दूर्वादलद्युतिरमर्त्यविपक्षप
क्षान्न्यकुर्वतीत्वमसिदेविभवानिदुर्गा १२ आविर्मिदाघजलशेखरशोभिवक्त्रांगुंजागणे
नपरिकल्पितहारपष्टिम् पत्रांशुकामसितकांतिमनंगतंत्रामाद्यांपुलिंदतरुणीम
सकृत्स्यरामि १४ हंसैर्गतिक्वणितनूपरदूरकृष्टैमूर्तैरिवाप्लवचनैरनुगम्यमानौ प
द्माविवोर्ध्वमुखरूढसुजातनालौश्रीकंठपन्निशिरसैवदधेतवांघ्री १५ द्वाभ्यांसमीसितु
मदृष्टिमतीवदृग्भ्यामुत्पाद्यभालनयनंवृषकेननेन सांद्रानुरागभरणोननिरीक्षमा 
णैजंघेउभेअपिभवानितवानितवानतोस्मि १५ ऊरूस्मरामिजितहस्तिकरावलेपौ-
स्थौल्येनमार्दवतयापरिभूतरंभौ श्रोणीभरस्यसहनौपरिकल्प्यदत्वौस्तंभाविवां
बरतयातवमध्यमेन १६ श्रोण्यौस्तनौचयुगपत्प्रथयिष्यतोच्चैर्वाल्यात्परेणवयसा
परिकृष्टसारः रोमावलीविलसितेनविभाव्यमूर्तिमर्ध्यस्तवस्फुरतुमेहृदयस्यम-
ध्ये १८ सस्वाःस्मरस्महरनेत्रजताशभीरोर्लावण्यवारिभरितंनवयौवनेन आपीड्य
दत्तमिवपल्ललमप्रधृष्यंनाभिंकदापितवदेविनविस्मरेयम् ईशोपगूहमिशुनंभ
सितंदधानेकाश्मीरकंदममनुस्तनुपंकजेते स्नातोत्थितस्यकरिणःक्षणलक्षफेणौ
सिंदूरितौस्मरयतःसमदस्यकुंभौ १९ कंठारितिक्तगलदुज्वलकांतिधारशोभौभुजौनिजरिपोर्मकरध्वजेन

पृ० २६०ब) कंठग्रहापरवितौकिलदीघपाशौमातर्पमस्मृतिपथंनविलंघयेताम् २० नात्यायि
तंरचितकंबुविलासचौर्ययभूषाभरेणविविधेनविराजमानं कंठंमनोहरगुणंगिरि-
राजकन्येसंचित्यतृप्तिमुपयामिकदापिनाहम् २१ अस्वाद्यायताक्षमभिजातललाट
पट्ंमंदस्मितेनदरफुल्लकपोलनेत्रम् बिंबाधरंवदनमुन्नतदीर्घनासंयस्तेस्मरत्य
सकृदंबसेवजातः २२ आविस्तुषारकरलेखमनल्पगंधपुष्पोपरिभ्रमव्रजनिर्वि-
शेषम् यश्चेतसाकलयतेतवकेशपाशंतस्यस्वयंगलतिदविपुराणपाशः २३
श्रुतिसुचरितयाकंधीमतांस्तोत्रमेतत्पठतियिहमर्त्योनित्यमांर्द्रांतरात्मा सभवति
पदमुच्चैःसंपदांपादनम्रःक्षितिपमुकुटलक्ष्मीलक्षणानांचिराय २४ इतिभुवनेश्व
रीकवचम् श्रीदेव्युवाच भुवनेश्याश्चदेवेशयायाविद्याःप्रकाशिताःश्रुताश्चाधिग 
ताःसर्वाःश्रोतुमिच्छामिसांप्रतम् त्रैलोक्यमोहनंनामकवचंयत्पुरोदितम् श्रीई-
श्वरः पार्वतिशृणुवक्ष्यामिसावधानावधारय त्रैलोक्यमोहनंनामकवचंमंत्रविग्र
हम् सिद्धिविद्यामयंदेविसर्वैश्वर्ययप्रदायकम् पठनाद्धारणात्मर्त्मःत्रैलोकोश्व
रभाग्भवेत् त्रैलोक्यमंगलस्यास्यकवचस्यृषिःशिवः छंदोविराट्जगद्धात्रीदेव 
ताभुवनेश्वरी धर्मार्थकाममोक्षेषुविनियेगःप्रकीर्तितःक्लींबीजंमेशिरःपातुभु 

पृ० २६१अ) वनेशीललाटकम् ऐपाचदक्षनेत्रंसाह्रींपातुवामलोचनम् श्रींपातुदक्षकर्णंमेत्रिव 
र्णात्मामहेश्वरीवामकर्णंसदापातुएंघ्राणंपातुमेसदा ह्रींपातुवदनंदेवीएंपातुरस 
नांतथा वाक्त्रिपुटात्रिवर्णात्माकंठंपातुपरात्मिका श्रीःस्कंदौपातुनियतंह्रींभुजौ 
पातुसर्वदा क्रींकरौत्रिपुरेशानीत्रिपुटैश्वर्ययदायिनी आंपातुहृदयंह्रींमेमध्यदेशं 
सदावतु क्रोंपातुनाभिदेशंमेत्र्यज्ञरीभुवनेश्वरी सर्वबीजप्रदापृष्टंपातुसर्ववशं- 
करी ह्रींपातुगुह्यदेशंमेनमोभगवतीकटिम् माहेश्वरीसदापातुसक्तिनीजानु 
युग्मकम् अन्नपूर्णासदापातुस्वाहापातुपदद्वयम् सप्तादशाक्षरीपायादत्रपूर्णा 
खिलंवपुः तारंमायारमाकामषोडशार्णाततःपरम् शिरस्ताःसर्वदापांतुविंश-
त्पर्णात्मिकामुदा तारंदुर्गेदुर्गेरक्षणिस्वाहोतिदशाक्षरी जयदुर्गाघनश्यामापातु 
मांसर्वतोमुदा मायावीजादिकाचैषादर्शनाचततःपरा उत्तप्तकांचनाभासाजय 
दुर्गाततेवतु तारंह्रींदुंदुर्गायैनमोष्टार्णात्मिकापरा शंखचक्रधनुर्बाणान्दधाना 
दक्षिणेवतु महिषमर्दिनीस्वाहावसुवर्णात्मिकापरा नैऋत्यांसर्वदापातुमदिषा- 
सुरनाशिनी मायापद्मावतीस्वाहासप्तार्णात्मापरात्मिकापद्मावतीपद्मसंस्थापश्चिमे 
मांसदावतु पाशांकुशपुटामायैहिपरमेश्वरिस्वाहा त्रयोदशार्णाताराख्यासाश्चारूढानिलेवतुसरस्वतीपंचशरोनित्यक्लिन्नेमदद्रवे

पृ० २६१ब) स्वाहावराक्षरीनित्यामामुत्त्वरेसदावतु तारंमायाचकवचं खेर्डाछेक्षस्ततोवधुःहूं 
ज्ञेंह्रींफट्महाविद्याद्वादशाणोविलप्रदा त्वरिताष्टाहिभिःपायाच्छिवकोणेसदा 
चमाम् ऐंक्लींसौःसाततोबालामूर्ध्निदेशेसदावतु बिंद्वंताभैरवीबालाभूमौमांसर्व
दावतु इत्येतत्कवचंपुण्यंत्रैलोक्यमंगलंपरम् सारात्मारतरंपुण्यंमहाविर्द्योघविग्र
हम् अस्यापिपठनान्मर्त्यःकुवेरोभूद्धनेश्वरः इंद्राद्याःसकलादेवाधारणात्पठनाद्यतः
सर्वसिद्धिश्वराःसंतःसर्वैश्वर्ययमवाप्नुयुः पुष्पांजल्यष्टकंदद्यान्मूलेनैवपृथक्पृथ 
क् संवत्सरकृतायास्तुपूजायाःफलमाप्नुयात् प्रीतिमन्योन्यतःकृत्वाकमलानिश्च 
लागृहे वाणीचनिवसैद्वक्त्रेसत्यंसत्यंनसंशयः योधारयतिपुण्यात्मात्रैलोक्यमंग 
लाभिधम् कवचंपरमंपुण्यंसोपिपुण्यवतांवरः सर्वैश्वर्ययुतोमूत्वात्रैलोक्यवि
जयीभवेत् पुरुषोदक्षिणेबाहौनारीवामभुजेतथा बह्वपत्यवतीभूत्यावंध्यापिल 
भतेसुत्तम् व्रह्मास्त्रादीनिशस्त्राणिनैवंकृतंतितंजनम् एतत्कवचमज्ञात्वायोज 
येद्भुवनेश्वरीम् दारिद्र्यंपरमंप्राप्यसोचिरान्मुत्युमाप्नुयात् इतिश्रीरुद्रयामलेदेवीश्व
रसंवादेभुवनींश्वरीकवचम् अथान्नर्णास्त्रोत्रम् ओंनमःकल्याणदेदेविनमःशंक
रवल्लभे नमोभक्तिप्रियेदिविअन्नपूर्णेनमोस्तुते नमोमायागृहीतांघ्रेनमःशंक

पृ० २६२/२६३अ) रवल्लभे माहेश्वरिनमस्तुभ्यमन्नपूर्णेनमोस्तुते महामायेशिवमन्निपन्निरूपेहरिप्रि 
ये वांछादात्रिमुरेशानिअन्न उद्यद्भानुसहस्राभेनयनत्रयभूषिते चंद्रचूढेमहादे
विअन्न विचित्रवसनेदेविअन्नदानरतेनचे शिवनृत्यकृतामोदेअन्न साधकाभी
ष्टदेदेविभवदुःखविनाशिनि कुचभारनतेदिविअन्न षट्कोणमध्यपद्मस्थेषडं 
गयुवतीमये ब्राह्मण्यादिस्वरूपेचअन्न देविचंद्रकृतापीडेसर्वसाम्राज्यदायिनि 
सवीनंदकरेगदेविअन्न इद्राद्यंचितपादाब्जेरुद्राण्यरूपधारिणी सर्वसंपत्प्रदेदेवि 
अन्न पूजाकालेपठेयस्तुस्तोत्रमेतत्समाहितः तस्यगेहेस्थिरालक्ष्मीर्जायतेनात्र 
संशयः प्रातःकालेपठेद्यस्तुमंत्रजापपुरस्सरम् तस्यान्नस्यसमृद्धिःस्याद्धर्धमा 
नादिनेदिने यस्मैकस्यैनदातव्यंनप्रकाश्यंकदाचन प्रकाशात्सिद्धिहानिःस्यात्त- 
स्माद्यन्नेनगोपयेत् इत्यन्नपूर्णास्त्रोत्रम् अथान्नपूर्णाकवचम् श्रीदेव्युवाच कथि
ताश्चान्नपूर्णायायायाविद्याःसुदुर्लभाःकृपयाकथिताःसर्वाःश्रुताश्चाधिगता
मया ईश्वरुवाच शृणुपार्वतिवक्ष्यामिसावधानावधारय व्रह्मविद्यास्वरूपंमह
दैश्वर्ययकारकम् पठनाद्धारणान्मर्त्यस्त्रैलोक्येश्वरभाग्भवेत् त्रैलोक्यलक्षणस्यास्य
कवचस्यव्रह्माऋषिःछंदोविराट् अन्नपूर्णादेवतासर्वसिद्धिदाधर्मार्थकाममोक्षेषुविनियोगप्रकीर्त्तितः 

पृ० २६२/२६३ब) ह्रींनमोभगवंत्यंतोमाहेश्वरिपदंततः अन्नपूर्णेतथास्वाहाचैषासप्तदशाक्षरी पातु
मामन्नपूर्णासायास्याताभुवनत्रये विमायाप्रणवाद्येषातथासप्तदशाक्षरी पात्वन्न
पूर्णासर्वांगंवनेकुंभान्नपात्रदा श्रीबीजाद्यायदाचैषादिग्रध्रांतातथामुखम् प्रण
वाद्यभ्रुवौपातुकंठंवाग्बीजपूर्विका कामबीजादिकाचैषाहृदयंपातुचेश्वरी तारं
श्रींह्रींनमोंतेवभगवतिपदंततःमाहेश्वरिपदंचान्नपूर्णेस्वाहेतिपातुमाम् नाभिमे
कोनविंशार्णापायान्माहेश्वरीसदा तारंमायारमाकाःषोडशार्णाततःपरम् शिरः-
स्थासर्वदापातुविंशत्पर्णात्मिकाचया अन्नपूर्णामहाविद्याह्रींपातुभुवनेश्वरी ह्रीं
श्रींतथाक्रींचलिंगंत्रिपुटापातुमेगुदम् षड्दीर्घभाजाबीजेनषडंगानिपुनातुमाम् 
इंद्रोमांपातुपुर्वेचवह्निकोणेनलोवतु यमोमांदक्षिणेपातुनैऋतेनिऋतेनिऋतिश्चमाम् प
श्चिमेवरुणःपातुवायव्यांपवनोवतु  कुवेरश्चोत्तरेपातुमामैशान्यांसदावतु ऊर्ध्वाधः
सततंपातुव्रह्मानंतौयथाक्रमम् वज्राद्याश्चायुधाःपातुदशदिक्षुयथाक्रमम् इ
तितेकवचंपुण्यंत्रैलोक्यमंगलंपरम् यद्धृत्वापठनाद्देवाःसर्वैश्वर्ययमवाप्नुत् व्रह्मा
विष्णुश्चरुद्रश्चपठनाद्धारणाद्यतः सृज्यत्यवतिहतिचकल्पेकल्पेपृथक्पृथक् षु
ष्पांजल्यष्टकंदेव्यैमूलेनैवपठेत्ततःयुगायुतकृतायास्तुपूजायापुलमाप्नुयात्

पृ० २६४अ) वाणीवक्त्रेवसेत्तस्यसत्यंसत्यंनसंशयः अष्टोत्तरविधिंचास्यपुरश्चर्ययाविधिःस्मृतः
भूर्जेविलिख्यगुटिकांस्वर्णस्थांधारयेद्यदि कंठस्थांदक्षिणेबाहौसोपिसर्वतपोमयः
व्रह्मास्त्रादीनिशस्त्राणितदातंप्राप्यपार्वति माल्यानिकुसुमान्येवभवंत्मेवनसंशयः
इत्यन्नपूर्णाकवचम् अथत्रिपुरास्तोत्रम् वराभीतिहस्तंद्विबाहुंप्रसन्नंशिवंसुप्रसन्नंस्व
शक्त्योपविष्टम् प्रसन्नास्यबिंबंवरंसंदधानंशिरःपद्ममध्येगुरुंपूजयामि वकंवह्नि
संस्थंत्रिमूर्त्याप्रजुष्टंशशांकेनयुक्तंभवाद्यंस्वबीजम् सुवर्णप्रभंयेभजंतित्रिशक्तेः
प्रियंसौभगत्वंलभंतेनरास्ते नभोवायुमित्रंततोवामनेत्रंस्वधाधामबिंवंनियोज्यै
कवक्त्रम् द्वितीयेस्वबीजंसुरश्रेणिवंद्यंत्वदीयंविभाव्यंश्रियःप्राश्रुवंति विरिंचि
क्षितिस्थंततोवामनेत्रंरविधुंनादयुक्तंदिनेशाभबीजम् विभाव्यैवसंमोहयंतींत्रिलो
कींजपादीश्वरत्वंलभंतेनरेंद्राः त्रयंसन्नियोज्यस्मरंतिप्रियेयेत्रिसंध्यंजपंतित्वदंगंविभा
व्य नतेषांरिपुर्बाधयोगंकरोति स्मरास्तेंगनानांगृहेश्रीस्तुतेषाम् मुखभारतीग
द्यपद्यप्रबंधानहिंस्रंतिहिंस्राःसुरास्तान्नमंति तदंघ्रिद्वयंभूषणंमूर्ध्निराज्ञांकरेसि
द्धयोदुर्ग्रहास्तांस्त्यजंति वनेपारिजातद्रुमाणांपृथिव्यांसुवर्णप्रभांतांमणिव्यूहगेहे
स्मरेद्वेदिकायांलसद्रत्नसिंहासनेपद्ममष्टारकंसंविचिंत्य स्फुरत्कर्णिकायांपरंयोनियुग्मंतदंतर्गतामुष्णद्धेमप्रभांयां

पृ० २६४ब) लसत्कुंटलामिंदुवक्त्रांत्रिनेत्रांस्फुरत्कंबुकंषंसवक्षोजनाम् महारत्नबद्धोल्लसद्बा 
हुवृंदैःस्वपद्मद्वयं. . . . कार्युकंच सुवर्णांकुशंपुष्पबाणान्दधानांवृहद्रत्नभूषाओस्त्र 
मध्यांसुकांचीम् तुलाकोटिरस्यस्फुरत्पादपद्मांकिरीटालंकारयुक्तांप्रसन्नाम् सिते
चामरेतत्करंडंसमुद्रंसुकपूरंपूर्णंदधानांभजेहम्. . . . धृताभिस्त्रिलोकींविधात्रीं
जगत्वापहत्रींजगत्क्षोभकर्त्रीम् सदानंदंपूर्णाहकारार्धवर्णांत्रिबिंदुसूपांत्रिशक्तिं
भजामि विरंचिंतयित्वातदेतत्स्वरूपंपुरोयःसमाराध्यभक्त्यास्मरेत् स्वयंभूप्रसूना- 
दिभिःपूजयित्वाचतुर्वर्गसिद्धिंलभेत्यामरोपि श्रियंश्रीपतिंपार्वतीमीश्वरंचरतिंका 
मदेवंषडंगेनसार्धम् स्वयोनौतथामंत्रयुक्तांभवानींक्रमात्पूजयित्वानरेंद्रोभवेत्सः 
निधित्वेचपार्श्वद्वयेसंविभाव्यप्रपूज्यामहिष्यस्ततोलोकपालान् तदस्त्राणितत्तद्ग
णाग्रेप्रपूज्यभवस्याष्टसिद्धिंलभेन्मानवोपि क्षितिस्त्वंविधातांजगत्सृष्टिकर्त्रीत्वमा
पोपिविष्णुर्जगत्पालिकापि त्वमग्निस्तुरुद्रोजगन्मृत्युकत्रींत्वमैश्वर्यययुक्ताजगद्भा 
सुराव त्वमाद्याशिवेशंतुकांतेशरण्येजगद्व्रह्मरंध्रेसदाबंभ्रमीषि निराधारगम्यांभवस्यै
कपूर्णात्वमेकासिकल्पाभवानिप्रसीद भवांभोधिमध्येनिपत्यैवसर्वंमुनीनांचग
र्वंसुखर्वंकरोषि अतस्त्वांनजानेचिदानंदरूपेप्रकाशस्वरूपेभवानिप्रसीद जपित्वा

पृ० २६५अ) भवत्याजनोमंदचेताजपेदेकलक्षंकवित्वंकरोति विचिंत्यस्वरूपंत्वदीयंत्रिलोकींलभे
द्दुर्लभांत्वांभवानिप्रसीद त्वमाधारशक्तिस्त्वमाधेयरूपाजगद्व्यापिकात्वंजगद्व्यापिरू
पा अभावस्त्वमेकागुणातीतरूपात्वमेवासिभावतिप्रसीद अणुस्त्वंविभुस्त्वंत्वमेवा 
स्यविश्वंस्तुतिःकाभवत्याजगत्यांविभासि तथापित्वदीयागुणाहिदिशंतिस्तुतिंक
र्तुमेवंभवानिप्रसीद  इतित्रिपुरास्तोत्रम् अथत्रिपुटाकवचम् ईश्वरःशृणुदेविप्र
वक्ष्यामिकवचंसर्वसिद्धिदम् पठित्वाधारयित्वाचनरोमुच्येतसंक्रटात् अज्ञात्वा
कवचंदेवीदुर्गामंत्रंचयोजयेत् सनाप्नोतिफलंतस्यपरमेचनरकंव्रजेत् उमाहेवी
शिरःपातुललाटंशूलधारिणीसुगंधानासिकांपातुवदनंसर्वसाधनी जिह्वा-
चचंडिकादेवीग्रीवांसौभर्तृकातथा आकाशवासिनीचेष्टाद्वौवाहूअब्जधारिणी
हृदयंललितादेवीउदरंसिंहवाहिनी कटिंभगवतीदेवीद्वावूरूविंध्यवासिनी 
महाबलभुजद्वंद्वंपादौभूतलवासिनी एवंस्थितासिदेवित्वंत्रैलिक्यरक्षणात्मि 
का रक्षमांसर्वगात्रेषुदुर्गेदेवीनमोस्तुते इतिकवचम्  अथदुर्गाशतनामस्तोत्रम्
ईश्वरः शतनामप्रवक्ष्यामिशृणुष्वकमलानने यस्याःप्रसादमात्रेणदुर्गाप्रीता
भवेत्सती ओंसतीसाध्वीभवप्रीताभवानीभवमोचिनी

पृ० २६५ब) आर्ययादुर्गाजयाढ्याचत्रिनेत्राशूलधारिणी पिनाकधारिणीविन्नाचंडपंटामहातपाः
मनोवुद्धिरहंकाराचित्त्वरूपाचिताचितिः सर्वमंत्रमयीनित्यासत्यानंदस्वरूपिणी अ
न्यंताभाविनीभव्याभाव्याभव्यासदायतिः शांकभरीवेदमाताचिंतारत्नप्रियासदा सर्व
विद्यादक्षकन्यादक्षयज्ञविनाशिनी अपर्णानैकपर्णाचपटलापाटलावती पटांब
रपरीधानाकलमंव्रीररंजिनी अमेयाविक्रमाक्रूरासुंदरीपुरसुंदरी वनदुर्गाचमातं
गस्नानपूजिता व्राह्मीमाहेश्वरींद्रीचकौमारीवैष्णवीतथा चामुंडाचैववाराहीलक्ष्मीः
श्रीःपुरुषाकृतिः विमलोत्कर्षिणीज्ञानाक्रियासत्याचवह्निदा बहुलाबहुलप्रेमा
सर्ववाहनवाहना निसुंभसुंभहननीमहिषासुरमर्दिनी मधुकैटभहत्रीचचंडमुं
डविनाशिनी सर्वासुरविनाशीवसर्वदानवघातिनी सर्वशास्त्रमयीसत्यासर्वास्त्र
धीरिणीतथा अनेकशास्त्रहस्ताचअनेकास्त्रविदारिणी कुमारीचैवकन्याचकैशो-
रीयुवतीप्रिया अप्रोढाचैवप्रौढाचवृद्धमातानलप्रदा यिदंपठतेनित्यंदुर्गानाम
शताष्टकम् नासाद्यंविद्यतेदेवित्रिषुलोकेषुपार्वती धनंधान्यंसुतंजायांहयंह
स्तिनमेवच चतुर्वर्गंतथाचांतेलभेन्मुक्तिंचशाश्वतीम् कुमारींपूजयित्वाचध्या-
त्वादेवींसुरेश्वरीम् पूजयेत्परयाभक्त्यापठन्नामशताष्टकम् तस्यसिद्धिर्भवेद्वेविस

पृ० २६६अ) र्वेश्वरवरैरपि राजानोदासतांयांतिराज्यश्रियमवाप्नुयात् गोरोचनालक्तककुंकु
मेनसिंदूरकर्पूरमधुत्रयेण विलिख्ययंत्रंविधिनाविधिज्ञोभवेत्सदाधारतोमुरारिः
भौमामावास्यानिशाभागेबंद्रेशतभिषगाते विलिख्यप्रलपंस्तोत्रंसभवेत्संपदांप 
टम्  इतिविश्वसारोक्तंदुर्गानामशतकम् अथमहिषमर्दिनीकवचम्  अथवक्ष्येमहे
शानिकवचंसर्वकामदम् यस्यप्रसादमासाद्यभवेत्साक्षात्सदाशिवःओंकारंपूर्वमु
च्चार्यमंत्रीमंत्रस्यसिद्धये प्रपठेत्कवचंनित्यंमंत्रवर्णस्यसिद्धये महिषमर्दिन्याःक
वचस्यभगवान्महाकाऌषिःअनुष्टुप्छदःआद्याशक्तिःमहिषमर्दिनीदेवता 
चतुर्वर्गफलाप्तयेविनियोगःक्रींपातुमस्तकेदेवीकामिनीकामदायिनी मका
रीपातुमांदेवीचक्षुर्युग्मेमहेश्वरी हिकारीपातुवदनंहिंगुलासुरनायिका षका
रीपातुमांश्वताजिह्वायांचापराजितामकारीपातुमांदेवीमर्दिनीसुरनायिका
र्दिकारीपातुमांदेवीसावित्रीफलनाशिनी नीकारीपातुमांनित्याहृदयेबाहुपा-
श्वयोःनाभौलिगेगुदेकंठेकर्णयोःपृष्टयोस्तथा शिखायांकवचेपादेमुखेजंघायु
गेतथा सर्वांगेपातुमांस्वासर्वशक्तिसमन्विता कामाद्यापातुमांस्वाहासर्वांगेमर्दि 
नीशिरःदशाक्षरीमहाविद्यासर्वांगेपातुमर्दिनी मर्दिनीपातुसततंमर्दिनीरक्षयेत्सदा प्रभापातुमहेशानीकनकापातुसर्वदा 

पृ० २६६ब) नंदिनीपातुसततंसुप्रभासर्वदावतु विजयापातुसर्वत्रदेव्यंगेनवशक्रयः शक्रयःपांतुस 
ततंमुद्राःपांतुसदामम जयापातुसदासूक्ष्माविशुद्धापातुसर्वदाः डाकिन्यःपांतुसततंसि
द्धाःपातुसदामम सर्वत्रसगृंपांतुदेवीमखिषमर्दिनी इतितेकवचंदिव्यंकथितंसर्व-
कामदम् यत्रतत्रनवक्तव्यंगोपितव्यंप्रयत्नतः गोपितंसर्वतंत्रेषुविश्वसारेप्रकाशित
म् सर्वत्रसुलभाविद्याकवचंदुर्लभंमहत् शठायाभक्तियुक्तायनिंदकायमह्मेश्वरि
न्यूनांगायाधिकांगायक्रूरेमिथ्याभिभाषिणिनस्तवंदर्शयेद्विव्यंकवचंसुरदुर्लभम् 
यत्रतत्रनवक्तव्यंशंकरेणभाषितम्  दत्त्वातेभ्योमहेशानिनश्यंतिद्वयःक्रमात् मं
त्राःपराङ्मुखायांतिशापदत्वासुदारुणम् अशुभंचभवेत्तस्यतस्माद्यत्नेनगोपयेत् गो
रोचनाकुंकुमेनभूर्जपत्रेमहेश्वरि लिखित्वाशुभयोगेनव्रह्मेंद्रवैधृतौतथा आयुष्म
त्सिद्धियोगेनवववालवकौलवाः वनिजेश्रवणायांचरेवत्यांवापुनर्वसौ उत्तरात्रय-
योगेषुतथापूर्वात्रयेषुच अश्विन्यांवाथरोहिण्यांतृतीयानवमीतिथौ अष्टम्यांचतुर्द
श्याचतुर्दश्यांवाषष्ट्यांवापंचमीतिथौ कुट्कांचपौर्णमायांवानिशायांप्रांतरेतथा एक-
लिंगेश्मशानेचशून्यागारेतथालये गुरूणांवैष्णवैर्वापिस्वयंभूकुसुमैस्तथा शुक्लैर्वार
क्तकुसुमैश्चंदनैसंयुतैःशारांगरचितावक्त्रेलिखित्वाधारयेत्पुनः तस्यसर्वार्थसिद्धि 

पृ० २६७अ) स्याच्छंकरेणचभाषितम् कुमारींपूजयित्वाचदेवीसूक्तंनिवेद्यच पठित्वाभोजये
द्विप्रान्धनवान्वेदपारगान् आखेटकमुपाख्यानंकुमार्यैवदिनत्रयम् तदाभवेन्म
हारक्षाकवचंसर्वकामदम् नाधयोव्याधयस्तस्यदुःखशोकभयंक्वचित् वादीमू
कोभवेद्दष्टाराजाचसेवकायते मासमेकंपठेद्यस्तुप्रत्यहंनियतःशुचिः दिवाभ
वेद्भविष्याशीरात्रौशक्तिपरायणः षट्सहस्रप्रमाणंतुप्रत्यहंभोजयेत्सदा षण्मा
सैर्वात्रिमासैर्वाखेचरोभवेतिध्रुवम् अपुत्रोलभतेपुत्रमधनोधनवान्भवेत् अरोगी
बलंवांश्चैवराजाचदासतामियात् रजस्वलाभगेनित्यंजपेद्विद्यांविधानतःएवंयः
कुरुतेधीमासेवश्रीसदाशिवः इतिविश्वसारतंत्रेमहिषमर्दिनीकवचम् अथम 
हिषमर्दिनीस्तोत्रम् भैरवुवाच मच्चित्तेचरचंडिचूर्णितमहोहप्रचंडासुरेस्वैरंप
र्वतपुत्रिदुर्गपवनद्रोहोर्मिमर्मास्पदे तेनायंनिरुपह्नतोनिरुपमश्रीपादपद्मा 
टबींप्राप्तानंतरसांतरेमममनोहंसश्चिरंनंदतु १ हित्वाचंडिहिरण्यदारणपटुप्रो
द्दामहस्तांगुलिस्फायत्कम्रसुमेरुसोदरसटाटोपंनृसिंहंसुराः मातस्त्वत्प्रचंद्र-
पाशपैषणपटुश्रीपादसंसेविनंसेवंतेकरिवैरिणंकिमरिभिर्भीतिर्भवेत्सेविनः२
चंडित्वद्विषयांतरक्षरपदंश्रोत्रांतरंचेद्गतं तत्तत्त्वंपुरुषप्रकृत्यनुगतंव्रह्मादिभिर्गीयते

पृ० २६७ब) तस्माद्देविसमस्तदैवतस्वधासारैकधामस्फुरच्छ्रीमत्पादपयोजंचुंबनपरंमामद्यसंभा 
वय ३ मन्निंदायदिवास्तुतत्कुलकथाचाराद्वरंमास्तुवाकीर्तिःकेशचकौशिकार्चनक 
रीचैवास्तुमत्सद्विधिः मातर्व्रह्महरिस्मरारिहुतभुग्दैवादिसेवास्पदश्रीमत्पादपयोज
चुंवनविधौचित्तंसदैवास्तुनः ४ निर्दिष्टोस्मियदित्वदीयपदयुक्पूर्वापरेभावनेनिर्दि 
ष्टस्यतथा ममास्तुविनयंकिंवास्तुसिद्धास्यम् तस्माद्वेविकृपाभरांचिततनुंश्रीपा-
दपद्मद्वयंमच्चित्तेक्षतसंपदिप्रसरतिक्षेमंकरिक्षम्यताम् ५ आत्मानंप्रतिपद्यभूपतिर
प्युमादमासादितस्फारंजीवनरक्षणेसचकृतीनैवाभर्विष्यत्प्रभुः दैवाद्विद्युतचंद्रिचंदन
वनप्रागल्भ्यगर्भस्रवन्माध्वीपूर्णभवत्पदैककमलामोदेनसंपादितः हाहामातरना
दिमोहजलधिव्याहारविद्याखिलद्व्रह्मानंदरसाभिषेकविरसस्वांतोदरेमादृशि युष्मा
कंसुरवृंदनिर्भरमलस्तापातिभूतक्षमश्रीमद्भक्तिरसातिदुर्दिनपरीवाहःसदार्पतु ७
तत्पादस्फुरदंडजालयवजाच्चंडांशुकोटिस्खंलद्धांतस्वांतविसारिनिर्मलचिंदानंद
त्रयंदैवतम् सर्गंसंसृजतैस्थितिंवितनुतेसृष्टिंपुनर्लुंपतेप्रोद्भिन्नांजननीलनीर
दमहचित्तेसदैवास्तुनः ८ पाशश्चन्महिषोच्छलस्फुटमिलदुजंद्विधारस्थलप्राप्तां 
तःप्रसरोत्तमशिरोदैव्यंसमालभ्यते सादुर्गाजपदुर्गति ......अंतरत्रासिनी तृ 

पृ० २६८अ) प्यद्भैरववैरिदारणपटुर्जीयाज्जनाह्लादिनि ९ नृत्यत्खेटकचामरांचलरणचक्राद्य
स्वर्वारवस्फायत्सैन्यशिलीमुखोच्छलदलत्प्राजिस्मतोवुधो जंजाबाणविसर्पिवा
नर्णितशिरःसाटोपदुष्वासुरत्रूत्खंडविखंडिताजखिललसत्कृंताक्षपाशोज्ज्वले १०
चंचत्कम्रविरामकालकलनातीव्रास्फालसंपादकोमाह्यन्माहिषतिर्ययगनेत्रश
रशृंगांतरालेस्थलेवस्वर्णैर्वसुपत्रमध्यकलितैर्बद्धाप्रतीमातृभिःसेव्यैश्चारुवरा 
रानेरणमुद्राघूर्णायमानास्मरेत् ऊर्ध्वाधःक्रमसव्यवामकरयोश्चक्रंशरंकर्तृकां
खेटंबाणधनुस्त्रिशूलभयहृन्मुद्रांदधानांशिवाम् श्यामानीलघनोच्चकुंडलच 
यांप्रान्नद्धचूडांस्खलद्धारांस्फारलसत्कृरालवदनांघोराठासोद्भटाम् १२ एवंयेत
वदोविमूर्तिमनद्यांध्यायंतिदुर्गादिभिःशक्राद्यैरपिपूजितांपरपुरक्षोभादिकंकुर्व 
ती राज्यंशत्रुजयःसदर्णधिषणाकाव्यामृतावर्षणास्तंभोच्चाटनमारणादिकृति
नांतेषांस्वयंजायते १३ स्तोत्रात्त्वच्चरणारबिंदयुगलध्यानावधानान्मयांमंत्रोद्धार
कुलोपचारचरितंगूढोपदिष्टंयदियेशृण्वंतिपठंतिचैवतरसाश्रीमोक्षकामाश- 
यास्तेषांहस्तगतांभवंतिजगतांमातर्नमस्तेजयः इतिमहिपमर्दिनीस्तोत्र
म् अथलक्ष्मीकवचम् अथवक्ष्येमहेशानिकवचंसर्वकामदम् य

पृ० २६८ब) स्यविज्ञानमात्रेणभवेत्साक्षात्सदाशिवःनार्चनंपूजनंतस्यामंत्रजापंजपेन्नरःसभवे-
त्पार्वतीपुत्रःसर्वशास्त्रपुरस्कृतःविद्यावतार्थेनसेव्याविशेषेविष्णुवल्लभास्यचतु
रक्षरीविष्णुवनिताकवचस्यभगवान्श्रीशिवृषिःअनुष्टुप्छंदः वाग्भवीदेवना 
वाग्भवंबीजं लज्जाशक्तिःरमाकीलकं कामबीजात्मकंकवचंममस्वकवित्वपांडि
त्यसर्वसिद्धिसमृद्धयेविनियोगः ऐंकारोमस्तकेपातुवाग्भवीसर्वसिद्धिक्षह्रींपातु
चक्षुषोर्मध्येचक्षुयुग्मेचशांकरी जिह्वायांमुखवृत्तेचकर्णयोर्दंतयोनंसि ओष्टाधरे
दंतपंक्तौतालुमूलेहनौपुनः पातुमांविष्णुवनितालक्ष्मीःश्रीर्वर्णरूपिणी कर्णयुग्मे
भुजद्वंद्वेस्तनद्वंद्वेचपार्वती हृदयेमणिबंधेचग्रीवायांपार्श्वयोपुनः पृष्टदेशेत
थागुह्येवामेचदक्षिणेतथा उपस्थेचनितंबेचनाभौजंघद्वयेपुनःजानुचक्रेपदद्वंद्वे 
गुटिकेंगुलिमूलके स्वधातुप्राणशक्त्यंमेसीमन्यांमस्तकेतथासर्वांगेपातुकामेशी
महादेवीसमुन्नतिःव्युष्टिःपातुमहामायाउत्कृष्टिसर्वदावतु वरर्द्धिःपातुमेदेवीस
र्वत्रशंभुवल्लभा वाग्भवीसर्वदापातुपातुमांहरगेहिनी रमापातुसदादेवीपातुमाया
स्वराह्ययम् सवांगेपातुमांलक्ष्मीर्विष्णुमायांस्वरेश्वरी विजयापातुभवनेजयापातु
सदामम शिवदूतीसदापातुसुंदरीपातुसर्वदा भैरवीपातुसर्वदाभीरुंडासर्वदावतु

पृ० २६९अ) त्वरितापातुमानित्यमुग्रतारासदावतु पातुमांकालिकानित्यंकालरात्रिःसदाव
तु वनदुर्गासदापातुकामाख्यासर्वदावतु योगिन्यःसर्वदापांतुमुद्राःपांतुसदाम-
म मात्राःपांतुसदादेव्यश्चक्रस्थायोगिनीगणाः सर्वत्रसर्वकार्ययेषुसर्वकर्मसुसर्व
दा पातुमांदेवदेवेशीलक्ष्मीःसर्वसमृद्धिमान् इतितेकवचंदिव्यंकथितंसर्वसिद्ध
ये यत्रतत्रनवक्तव्यंयदीच्छेदात्मनोहितम् शठायभक्तिहीनायनिंदकायमहेश्व
री न्यूनांगेवातिरिक्तांगेदर्शयेत्तकदाचन नस्तवंदर्शयेद्दिव्यंसंदश्येशिवहाभवेत् 
कुलीनायमहेच्छायदुर्गाभक्तिपरायच वैष्णवायविशुद्धायदद्यात्कवचमुत्तमम् 
निजशिष्यायशांतायधर्मिणेज्ञानिनेतथा दद्यात्कवचमित्युक्तंसर्वमंत्रमयंशुभम्
शनौमंगलवारेचरक्तचंदनकैस्तथायावकेनलिखेन्मंत्रंसर्वमंत्रसमन्वितम् वि-
लिखेत्कवचंदिव्यंसुयंभुकुवसुमैःशुभैःस्वशुक्रैःपरशुक्रैश्चनानासंधसमन्वितैः
गोरोचनाकुंकुमेनरक्तचंदनकेनवा सतिथौशुभयोगेवाशुवणायांरवर्दिने अ
श्विन्यांकृत्तिकायांवाफल्गुण्यांचमघासुच पूर्वभद्रपदायोगेस्वान्यांमंगलवासरे 
विलिखेत्प्रपठेत्स्तोत्रंशुभयोगेसुरालये आयुष्मान्प्रीतियोगेचव्रह्मयोगेविशेषतः
इंद्रयोगेशुभयोगेशुक्रयोगेतथैवच कौलवेवालवेचैवचनिजेवैवसत्तम शून्यागारेश्माशानेवाविजनेचविशेषतःकुमारीःपूजयित्वाचयतेद्देवींसनातनीं

पृ० २६९ब) मत्स्यमासेःशाकसूपैःपूजयेत्परदेवताम् घृताद्यैश्चोपकरणैर्धूपदीपेर्विशेषतःव्रा
ह्मणान्भोजयित्वाचपूजयेत्परमेश्वरीम् आखेटकमुपख्यानंतत्रकुर्याद्दिनत्रयम् तदा
भवेन्महारक्षाशंकरेणचभाषितम् मारणद्वेषणादीनिलभेतेनात्रसंशयःसभवेत्पा
र्वतीपुत्रःसर्वशास्त्रपरिष्कृतः गुरुर्देवोहरःसाक्षात्पत्नीतस्यहरप्रिया अभेदेनयजे
द्यस्तुतस्यसिद्धिरदूरतः पठतियिहमर्त्योनित्यमार्द्रांतरात्माजपफलमनुज्ञातंलश्य
तेसौविधेयम् सभवतिपदमुच्चैःसंपदांपादनम्रःक्षितिपमुकुटलक्ष्मीर्लक्षणानांचि
राय इतिस्मरतंत्रेलक्ष्मीकवचम् अथगणेशस्तोत्रम् ओंकारमाद्यंप्रवदंतिमंत्रंवाचःश्रु
तीनामपियंगुणंति गजामनंदेवगणानतांघ्रिंभजेहमर्धेदुकृतावतंसम् पादार 
विंदार्चनतत्पराणांसंसारदावामलभंगदक्षम् निरतरंनिर्गतदानतोयैस्तंनौमिविघ्ने
श्वरमंबुजाक्षम् कृतांगरागंनवकंकुमेनमत्तालिमालांमदपंकमग्नाम् निवारयंतं
निजकर्णतालैःकोविस्मरेत्पुत्रमनंगशत्रोःशंभोर्जटाजूटनिवासिगंगाजलंसमा
नीयकरांवुजेन लीलाभिराराछिवमर्चयंतंगजानमंभक्तियुताभजंति कुमारभुक्तौ
पुनरात्महेतोःपयोधरौपर्वतराजपुत्र्याःप्रक्षालयंतंकरशीकरेणमुग्धेनतंनागमु
खंभजंति त्वयासमुद्धृत्यगजास्यहस्तंयेशीकराःपुष्कररंध्रमुक्ताःव्योमांगनेतेवि

पृ० २७०अ) चरंतिताराःकालात्मनामौक्तिकतुल्यभासःक्रीडारतेवारितिधौगजास्येवेलामति
क्रामतिवारिपूरे कल्पावसानंपरिचिंत्यदेवाःकैलासनाथंश्रुतिभिःस्तुवंतिनागा
ननेनागकृतोत्तरीयेक्रीडारतेदेवकुमारसंघैःत्वपिक्षणंकालगतिंविहायसंप्राः
पयत्कंदुकतामिवेंदुःमदोल्लसत्पंचमुखैरजस्रमध्यापयंतंसकलागमांस्तम् दे
वानषीन्भक्तजनैकमित्रंहेरंभमर्कारुणमाश्रयामि पादांवुजाभ्यामतिवामेनाभ्या
कृतार्थयंतंकृपयाधरित्रीम् अकारणंकारणमाप्तरागंतंनागवक्त्रंनजहातिचेतः
येनार्पितंसत्यवतीसुतायपुराणमालिख्यविषाणकोट्यातंचंद्रमौलेस्तनयंतपोभि
राराध्यमानंदघनंभजामि पदंश्रुतीनामपदंस्तुतीनांलीलावतारंपरमात्ममूर्तेः
नागात्मकंवापुरुषात्मकंवाविभज्यचायंभजविघ्नराजम् पाशांकुशौभग्नरदंत्वभी
ष्टंकरंदधानंकररंध्रमुक्तैः मुक्ताफलामैःप्रतिशीकरौघैःसिंचंतमुंगंशिवयोर्भ
जामि अनेकमेकंगजदंतमेकंचैतन्यरूपंजगदादिबीजम् व्रह्मोदयंव्रह्मविदोचदं
नितशंभुसूनंसगुणंभजामि स्वांगस्थितायानिजवल्लभायामुखांबुजालोकनले 
लनेत्रम् स्वैराननाव्जंमदवैभवेमरुद्धंभजेविश्वविमोहयंतम् येपूर्वमाराध्यगजाननंत्वां
सर्वाणिशास्त्राणिपठंतितेषां त्वतोनचान्यत्प्रतिपाद्यमस्तितदस्तिवेत्सत्यमसत्यकल्पम् हिरण्यवर्णंजगदीशितारंकविंपुराणंरविमंडलस्थम् 

पृ० २७०ब) गजाननंयन्महसाजनानांविघ्नांधकारोविलयंप्रयाति शंभोःसमालोक्यजयकलाप
शशांकखंडंनिजपुष्करेण सुभग्रदंतंप्रविचिंत्यमौग्ध्यादाक्रुष्टकामःश्रियमातनोतु
विघ्नाकुलानांविनिपातनार्थंयंनारिकेलैःकदलीफलाद्यैः प्रतारयंतोमदवारण-
स्यंप्रभुंसदाभीष्टमहंभजेतम् यज्ञैरनेवैद्यंहुभिस्तपोभिराराध्यमाद्यंगजराजवक्त्रम् 
स्तुत्यानयायेविधिनास्तुवंतितेसर्वलक्ष्मीनियमाभवंति इतिगणेशस्तवःसमाप्तः
अथविष्णुस्तोत्रप् आदायवेदात्सकलात्समुद्रान्निहत्यशंखंरिपुमत्युदग्रम् दत्ताःपुराये
नपितामहायविष्णुंतमायंभजमत्स्यरूपम् १ दिव्यामृतार्थंमथितेसमुद्रेदेवासुरैर्वासु- 
किमंदरायैः भूमैर्महावेगविर्घूर्णितायास्तंकूर्ममाधारेगतंस्मरामि २ समुद्रकांची
सरिदुत्तरीयावसुंधरामेरुकिरीटभारा दंताग्रतोयेनसमुद्भताभूस्तमादिकोलंशारणं
प्रपद्ये ३ भक्तार्तिभंगक्षमयाधियांयंस्तंभांतराद्यद्विदितोनृसिंहः रिपुंसुराणां
निशितैर्नखाग्रैर्विदारयंतंनचविस्मरामि ४ चतुःसमुद्राभरणाधरित्रीन्यासार्वचरण
स्युयस्य एकस्यचान्यस्यपदंसुराणांत्रिविक्रमंसर्वगतंनमामित्रिःसप्तवारंनृपतीत्रि
हत्पयस्तर्पणंरक्तमयंपितृभ्यः चकारर्दोदंडबलेनसप्यक्तमादिशूरंप्रणमामिविष्णु
म् ६ कुलेरघूनांसमवाप्यजन्मनिधायशेतुंजलधेर्जलांतःलंकेश्वरंयःशमयांचका

पृ० २७१अ) रसीतापतिंतंप्रणमामिभक्त्या ७ हलेनसर्वानसुरान्निकृष्यचकारचूर्णंमुसुलप्रहारैः
यःकृष्णमासाद्यबलंबलीयान्भक्त्याभजेप्तंबलभद्ररामम् ८ पुरासुराणामसुरा 
न्विजित्यसंभावयनृवीवरमात्रवेशम् चकारशास्त्रमनोघकल्मंतंमूलभूतंप्रण-
मामिबुद्धम् ९ कल्पावसानेनिखिलैःस्वरैःस्वैःसंघट्टयामासनिमेषमात्रात् य
स्तेजसानिर्दहतातिभीमोविश्वात्मकंतंतुरगंभजामि शंखंसुचक्रंसुगदंसरोजंदो-
र्भिर्दधानंगरुडाधिरूढम् श्रीवत्सचिह्नंजगदादिमूलंतमाललीनंहृदिविष्णुमीडे ११ 
क्षीसंवुधौशेषविशेषतल्पेशयानमंतःस्मितशोभिवक्त्रम् उफुल्लनेत्रांवुजमंवुदाभ
माद्यंश्रुतीनामसकृत्स्मरामि १२ प्रीणयेदनयास्तुत्याजगन्नाथंजगद्गुरुम् धर्माथका
ममोक्षेषुतिष्टंतंपुरुषोत्तमम् इतिविष्णुस्तोत्रम् नवीननीरदश्याममितिगोपाल 
स्तोत्रम् तत्पटलेनुसंधयम् अथकृष्णकवचम् पुलस्युवाच् भगवन्सर्वज्ञकव 
चंयत्प्रकाशितम् त्रैलोक्यमंगलंनामकृपयाकथयप्रभो श्रीसनत्कुमारःशृणु
वक्ष्यामिदेवेंद्रकवचंपरमाद्भुतम् नारायणेनकथितंकृपयाव्रह्मणेपुराव्रह्म-
णाकथितंमह्यंपरंस्रनेहाद्ददामिते अतिगुह्यतमंपुण्यंव्रह्ममत्रौघविग्रहम् यद्भू
त्वापठनाद्व्रह्मासृष्टिवितनुतेध्रुवम् यद्धृत्वापठनात्पातिमहालक्ष्मीर्जगत्त्रयम् 

पृ० २७१ब)पठनाद्धारणाद्विष्णुःसंहर्तासर्वतत्त्ववित् त्रैलोक्यजननीदुर्गामहिषादिमहासुरा
न् वरदृप्त्वान्जघानैवपठनाद्धारणाद्यतः एवंमिंद्रादयःसर्वेसर्वश्चर्ययमवाप्नुया शि 
ष्यायविष्णुभक्तायसाधकायप्रशेयेत् शठायपरशिष्यायदत्त्वामृत्युमवाप्नुयात् त्रैलो
क्यमंगलस्यास्यकवचस्यप्रजापतिःऋषिःछंदश्चगायत्रीदेवोनारायणोःस्वयम् धर्मा
र्थकाममोक्षेषुविनियोगःप्रकीर्तितःओंप्रणवोमेशिरःपातुनमोनारायणाच भालं 
पायान्नेत्रयुग्मंमष्टापूर्णोभुक्तिमुक्तिदःक्लींपायाच्छोत्रयुग्मंमेचैकार्णःसर्वमोहनःक्लीं
कृष्णायसदाघ्राणंगोविंदायेतिजिह्विकाम् गोपीजनवल्लभायपदंस्वाहाननंमम अ 
ष्टादशाक्षरोमंत्रःकंठंपातुदशाक्षरःगोपीजनवल्लभायपदंस्वाहाभुजद्वयम् क्लींग्लौ
क्लींश्यामलागायनमःस्कंदौदशाक्षरःक्लींकृष्णक्लींपायात्क्लींकृष्णायांगजोवतु
हृदयंभुवनेशक्तींकृष्णायक्लींस्तनौमम गोपालाग्रिजायायेकुक्षियुग्मंसदावतु 
क्लींकृष्णायसदापातुपार्श्वयुग्मंमनूमःकृष्णगोविंदकौपातुस्मराद्यौङंयुतौमनुः 
अष्टाक्षरःपातुनाभिंकृष्णेतिद्व्यक्षरोवतु पृष्टंक्लींकृष्णकंकालंक्लींकृष्णायदिठां 
तकः सक्तिजीसतनंपातुश्रींह्रींक्लींकृष्णचद्वयम् ऊरूसप्ताक्षरःपायात्त्रयोदशाक्ष 
रोवतु श्रींह्रींक्लींपदतोगोपीजनवल्लभपदंततः भायस्वाहेतिपायुंवैक्लींह्रींश्रींसद 

पृ० २७२अ) शार्णकः जानुनीचसदापानुह्रींश्रींक्लींचदशाक्षरःत्रयोदशाक्षरःपातुजंघेचक्राद्यदा 
युधः अष्टादशोक्षरोह्रींश्रींपूर्वकोविंशवर्णकः सर्वांगंमेसदापातुद्वारकानायकोवली 
नमोभगवतेपश्चाद्वासुदेवायातःपरम् ताराद्योद्वादशार्णोयंप्राच्यांमांसर्वादावतु श्रींह्रीं
क्लींदशवर्णस्तुक्लींह्रींश्रींषोडशाक्षरः गदाद्युदायुधोविष्णुर्मामग्रेर्दिशिरक्षतु ह्रींश्रीं
दशाक्षरोमंत्रोदक्षिणेमांसदावतु तारोनमोभगवतेरुक्मिणीवल्लभायच स्वाहेति 
षोडशार्णायनैऋत्यांदिशिरक्षतु ह्रींहृषीकेपदंशायनमोमांवरुणेवतु अष्टदशा
र्णःकामांतोवायव्येसदावतु श्रीमायाकामकृष्णायगोविंदायद्विठोमनुः द्वादशा
र्णात्मकोविष्णुरुत्त्वरेमांसदावतु वाग्भवंकामकृष्णायह्रींगोविंदायातःपरम् श्रीं
गोपीजनवल्लभायस्वाहाचैवसौस्ततःद्वाविंत्यक्षरोमंत्रोप्यधोमांसर्वतोवतु का 
मदेवायविद्महेपुष्पबाणायधीमहि तन्नानंगःप्रचोदयादेषामांपातुचोर्ध्वतः
इतितेकथितंविप्रव्रह्ममंत्रौघविग्रहम् त्रैलोक्यकचचंनामकवचंव्रह्मरूपिच व्र
ह्मेशप्रमुखाधीशनारायणमुखाच्छतम् तवस्नेहान्मयाख्यातंप्रवक्तव्यंनकस्य 
श्चित् गुरुंप्रणम्यविधिवत्कवचंप्रपठेत्त्वतःसकृद्वात्रिर्यथाज्ञानंसोपिसर्वतपोमयः
मंत्रेषुसकलेष्वेवदैशिकोनात्रसंशयःशतमष्टोत्तरंवापिपुरश्चर्याविधिःस्मृतः हवनादीन्दशांशेनकृ-

पृ० २७२ब) त्वातत्साधयेद्ध्रुवम् यदिचेत्सिद्धकवचोविभुरेवभवेत्स्वयम् मंत्रसिद्धिर्भवेत्तस्यपुरश्चर्ययां
विनाततः स्पर्धामुद्भूयसततंलक्ष्मीर्वाणीवसेत्ततः पुष्पांजल्यष्टकंदेवेमूल्येनैवपठे
त्सकृत् दशवर्षसहस्राणांपूजायाःफलमाप्नुयात् भूर्जेविलिख्यगुटिकांस्वर्णस्थां
धारयेद्यदि कंठेवादक्षिणेवाहौसोपिविष्णुर्नसंशयः अश्वमेधसहस्राणिवाजिपेयश 
तानिच महादानानियान्येवप्रादक्षिण्यंभुवस्तथा कलांनार्हंतितान्येवसकृदुच्चारणत्व
तः कवचम्पप्रसादैनजीवन्मुक्तोभवेन्नरः त्रैलोक्यंक्षोभयत्येवत्रैलोक्यविजयीभवेत् 
इदंकवचमज्ञात्वाभजेयःपुरुषोत्तमम् शतलक्षप्रजप्तोपिनमंत्रःसिद्धिदायकः इति 
श्रीसनत्कुमारसंहितायांश्रीविष्णुकवचंसमाप्तम् अथबगलामुखीस्तोत्रम् ए
तत्तुपृथगन्यत्रलिखितमस्ति इतिश्रीयदुनाथचक्रवर्तिविरचि तमागमकल्पलता-
यांपंचमःपल्लवः अथमुद्राःप्रवक्ष्यामिसर्वतंत्रेषुगोपिताः याभिर्विरचिताभिश्चमो
दंतेमंत्रदेवताः अर्चनेजपकालेचध्यानेकाम्येचकर्मणि स्थानेचावाहनेशंखेप्रति
ष्टायांचरक्षणे नैवेद्येचतथान्यत्रतत्तत्कल्पंप्रकाश्यते स्थानेमुद्राःप्रद्रष्टव्याःस्वस्व 
लक्षणलक्षिताः आवाहनादिकामुद्रानवसाधारणामताः तथाषडंगमुद्राश्चसर्व 
मंत्रेषुयोजयेत् एकोनविंशतिर्मुद्राविष्णोरुक्ताममीषिभिः शंखचक्रगदापद्मवेणु

पृ० २७३अ) श्रीवत्सकौस्तुभाः वनमालातथाज्ञामुद्राबिल्वाह्वयाततः गरुडाख्यापरामुद्राविष्णो
रक्तामनीषिभिः नारसिंहीचवाराहीहयग्रीवीधनुस्तथा बाणमुद्राचपरशुर्जगन्मो 
हनिकामता काममुद्रापराख्याताशिवस्यदशमुद्रिकाः लिंगयोनित्रिशूलाख्यादानेष्टा
भीर्मृगात्मिका खट्वांगश्चकपालाख्याडमहःशिवतोषिताः सूर्ययस्यैकैवपद्माख्यासप्तमु
द्रागणेशितुः दंतपाशांकुशाविघ्नपरशूलडूकसंव्रकाः वीजमुद्राक्रियामुद्राविज्ञेयाः
शिवपूजने पाशांकुशवराभीतिखड्गंचर्मधनुःशराः मौसुलीमुद्रिकादौर्गीमुद्राःशक्तेः
प्रियंकराः लक्ष्मीमुद्रार्चनेलक्ष्म्यावग्वादिन्याश्चपूजने अक्षमालातथावीणाव्याख्यापु
स्तकमुद्रिका सप्तजिह्वाह्वयामुद्राविज्ञेयावह्निपूजने दशमायुद्रिकाज्ञेयास्त्रिपुरायाः
प्रपूजने संक्षोभद्रावणाकर्षवश्योन्मदमहांकुशाः खेचरीबीजयोन्याख्यात्रिखंडाःपरिकी
र्तिताः कुंभमुद्राभिषेकेस्यात्पद्ममुद्रासनेतथा कामकालीप्रयोक्तव्याविघ्नप्रशमकर्मणि 
गालिनीचप्रयोक्तव्याजलशोधनकर्मणि श्रीगोपालार्चनेशस्तानृहरेर्नारसिंहिका वरा
हस्यचपूजायांवराहाख्यांप्रदर्शयेत् रामार्चनेधनुर्बाणमुद्रेपरशुकार्चने परशुरामस्य
विज्ञेयाजगन्मोहनसंज्ञका वासुदेवाह्वयाध्यानेकुंभमुद्रातुरक्षणे सर्वत्रप्रार्थनेचैव
प्रार्थनाख्यांप्रपूजयेत् उदेशानुक्रमादासामुच्यंतेलक्षणानितु हस्ता-

पृ० २७३ब) (मध्यमातर्जनीभ्यांचकनिष्टानमिकेसमे अंकुशाकाररूपाभ्यांमध्यमेपरमेश्वरि अंगुष्टं
तुष्टंतुवियुंजीतकनिष्टानामिकोपरि इयमाकर्षणीमुद्रात्रैलोक्याकर्षिणीमता पुटा 
कारौकरौकृत्वातर्जन्यावंकुशाकृती परिवर्त्यकुमेणैवमध्यमेतदधःकृते क्रमेणदेवि 
तेनैवकनिष्टानामिकादयः संयोज्यनिविदाःसर्वांगुष्टावग्रदेशतः मुद्रेयंपरमेशानि 
सर्ववश्यकरीमता संमुखौतुकरौकृत्वामध्यमामध्यमेत्यजेत् अनामिकेतुसरलेतद्ब
हिस्तर्जनीद्वयम् दंडाकारौततोंगुष्टौमध्यमानखदेशकौ मुद्रैषोन्मादिनीनाघ्राक्लेदि-
नीसर्वपोषिताम् अस्यास्त्वनामिकायुग्ममधःकृत्वांकुशाकृती तर्जन्यावपितेनैवक्रमे 
णविनियोजयेत् इयंमहाकुशामुद्रासर्वकार्यार्थसाधका सव्यंदक्षिणदेशेतुदक्षि 
णंमव्यदेशतः बाहूकृत्वामहादेविहस्तौसंपरिवर्त्यच कनिष्टानामिकेदेवियुक्तातेन 
क्रमेणतु तर्जनीभ्यांसमाक्रांतेसर्वोर्ध्वमभिमध्यमे अंगुष्टौतुमहादेविसरलावपिका 
रयेत् इयंसाखेचरीनाम्नामुद्रासर्वोत्तमाप्रिये इयंचखेचरीमुद्रापार्थिवस्यानयोजिता 
परिवर्त्यकरौस्यष्टावर्धचंद्राकृतीप्रिये तर्जन्यंगुष्टयुगलंयुगपत्कारयेत्ततः अधःकनि 
ष्टावष्टव्धेमध्यमेविनियोजयेत् तथैवकुटिलेयोज्येसर्वाधस्तादनामिके वीजमुद्रेय 
मचिरात्सर्वसिद्धिप्रवर्तिका मध्यमेकुटिलेकृत्वातर्जन्युपरिसंस्थिते अनामिकाम 

पृ० २७४अ) ध्यगतेतथेवहिकनिष्टके सर्वाएकत्रसंयोज्यअंगुष्टपरिपीडिताः एषातुपरमामुद्रा 
योनिमुद्रेतिसंज्ञिता इत्यागमकल्पलतायांमुद्राप्रकरणंनामैकविंशःपटलः अथधा 
रणयंत्राणिनानातंत्रानुसारतः साधकानांहितार्थायप्रवक्ष्यामिसमासतःअथभुव 
नेश्वर्ययाएकाक्षंरमंत्रस्यधारणयंत्राणि मंत्रोयथा ह्रीं शक्त्यंतस्थितसाध्यकर्मभवने 
वह्लेर्वृतंशक्तिभिर्बाहोकोणगतेयुतंहरिहरैर्वर्णैःकपोलार्पितैःपश्चात्तैःपुनरींयुतैलिं 
पिभिरप्यावीतमिष्टाथंदंयंत्रंभूपुरमध्यगंत्रिगुणितंसौभाग्यसंपत्प्रदं हरिहरवर्णैरितिह 
रिहरितिस्वरूपैः ह्रिंह्रंइतिकश्चित् बीजांतःस्थितसाध्यनामवशगोमायारमामन्म
र्थैर्वीतंवहिपुरद्वयेरसपुटेष्वालिख्यबीजत्रयम् सात्मानात्मकमींशिखंहरिहरैराबद्धगं 
डंबहिःषड्बीजैरवुवंधसंधिलिपिभिर्वीतंगृहाभ्यांभुवः चिंतामणिनृसिंहाभ्यांलसत्को
णमिदंलिखेत् यंत्रंषड्गुणितंदिव्यंमहतांसर्वसिद्धिदं बीजंव्याहृतिभिर्वृतंगृहयुगंद्वंद्वेव 
सौःकोणगंहौर्गंवीजमनंतरंलिपियुगैरावद्धगंडंलिखेत् गायत्र्यारविशक्तिबद्धविवरंत्रिष्टु
प्वृतंतत्त्वतोवीतंमातृकयाधरापुरयुगेसत्सिहचिंतामणिं यंत्रंदिनेशगुणितंप्रोक्तंरक्षास 
सृद्धिदं सर्वसौभाग्यजननंसर्वशत्रुनिवर्हणम् अथवधूनांपुत्रप्रदंलिखेत्सरोचंवसुपत्रयु 
क्तंमध्येदलेष्वप्यभिलिख्यमाया स्वरावृतंयंत्रमिदंवधूनांपुत्रप्रदंभृमिगृहांतरस्यं अथत्वरितायाधारणयंत्रम् 

पृ० २७४ब) ***भ्यांजलिबद्धानामिकामूलपर्वणोः अंगुष्टौनिक्षिपेत्सेयंमुद्रात्वावाहनीस्मृता अधो
मुखीत्वियंचैवस्थापनीमुद्रिकास्मृता २ उच्छितांगुष्टमुष्टोस्तुसंयोगासन्निधापनी ३
अंतःप्रवेशितांगुष्टासेवसंवौधिनीमता ४ उत्तानमुष्टियुगलासंमुखीकरणीमता दे-
वतांगेषडंगानांन्यासःसकलीकृतिः ६ सव्यहस्तकृतामुष्टिर्दीर्घाधोमुखतर्जनी अ-
वगुंठनमुद्रेयमभितोभ्रामितासती ७ अन्योन्याभिमुखाश्लिष्टकनिष्टानामिकापुनः
तथैवतर्जनीमध्याधेनुमुद्राप्रकीर्त्तिताः अमृतीकरणंकुर्यात्तयासाधकसत्तम ८
अन्योन्यग्रथितांगुष्टाप्रसारितपरांगुली महामुद्रेयमुदितापरमेकरणेवुधैः ९ 
प्रयोजयेदिमामुद्रादेवताह्वानकर्मणि अंगन्यासस्ययामुद्रास्तासांलक्षणमुच्यते 
अनंगुष्टाऋजवोहस्तशाखाभवेन्मुद्राहृदयेशीर्षकेच अधोंगुष्टाखलुमुष्टेःशिखायां
करद्वंद्वांगुलयोव्रह्मणिस्युः ३ नाराचमुष्ट्युद्गतवाहुयुग्मकांगुष्टतर्जन्युदितोध्व- 
निस्तुविष्टवक्विषक्तःकथितासुमुद्राम् ४ यत्राक्षिणीतर्जनिमध्यमेस्तः--नेत्रद्वयंयत्र
भवेदनामाषडंगमुद्राःकथितायथावत् वैष्णवीनांतुमुद्राणांकथ्यतेलक्षणान्यथ
वामांगुष्टंतुसंगृह्यदक्षिणेनतुमुष्टिना कृत्वोत्तानंततोमुष्टिमंगुष्टंतुप्रसारयेत्
वामांगुल्यस्तथाश्लिष्टाःसंयुक्ताःस्युःप्रसारिताः दक्षिणांगुष्टसंस्पृष्टामुद्रैषाशंखसंज्ञका

पृ० २७५अ) हस्तौतुसंमुखौकृत्वासुभुग्वौसुप्रसारितौ कनिष्टांगुलकौलग्नौमुद्रैषाचक्रसंज्ञका अ-
न्योन्याभिमुखौहस्तौकृत्वातुग्रथितांगुली अंगुल्यौमध्यमेभूयःसंलग्नेसंप्ररिसारिते गदा
मुद्रेयमुदिष्टाविष्णोःसंतोषकारिणी ३ हस्तौसंमुखौकृत्वासन्नतौप्रोन्नतांगुली तलांत
र्मिलितांगुष्टौकृत्वैषापद्ममुद्रिका उष्टेवामकरांगुष्टेलग्नस्तस्यकनिष्टिका दक्षिणांगु
ष्टसंयुक्ताकनिष्टाचप्रसारिता तर्जनीमध्यमानामाकिंचित्संकोच्यचालिता वेणुमुद्राभ
वेदेषासुगुप्ताप्रेयसीहरेः ५ अन्योन्यस्पृष्टकरयोर्मध्यमानामिकांगुलि अंगुष्टेनचबध्नी
यात्कनिष्टामूलसंस्थिते तर्जन्यौकारयेदेषामुद्राश्रीवत्ससंज्ञिता ६ अनामापृष्टसंलग्ना
दक्षिणस्यकनिष्टिका कनिष्टाचांत्ययोर्बद्धातर्जन्यादक्षयातथा वामनामांचबध्नीयाद्दक्षि 
गुष्टमूलके अंगुष्टमध्यमेवामेसयोज्यसरलापरा चतस्रोप्पद्मसंलग्नामुद्राकौस्तुभसंज्ञि 
का ७ स्पृशेत्कंठादिपादांतंतर्जन्यंगुष्टयातथा करद्वयेनमालावन्मुद्रेयंवनमालिका 
८ तर्जन्यंगुकौसक्तावग्रतौहृदिविन्यसेत् वामहस्तांवुजंवामजानुमूर्धनि
विन्यसेत् ज्ञानमुद्रोभवेदेषारामचंद्रस्यप्रेयसी ९ अंगुष्टंवाममुष्टिमित- 
रतरकरांगुष्टकेनाथबद्धातस्याग्रंपीडयित्वांगुलिभिरपिचतावामहस्तांगु 
लीभिः बद्धागाढंहृदिस्थापयतुविमलधीर्व्याहर

पृ० २७५ब) न्मारवीजंविल्वाख्यामुद्रिकैषास्फटमिहकथितागोपनीयाविधिज्ञैः १० हस्तौतुविमु
खौकृत्वाग्रथयित्वाकनिष्टिके मिषस्तर्जनिकेश्लिष्टेश्लिष्टावंगुष्टकौतथा मध्यमाना
मिकेद्वेतुद्वौपक्षाविवचालयेत् एषागंहडमुद्रास्याद्विष्णोःसंतोषवर्धिनी ११ जानुमध्येक  
रौकृत्वाकरौकृत्वाचिवुकोष्टौसमावृतौ हस्तौतुभूमिसंलग्नौकंपमानःपुनःपुनः मुखं
विवृतकंकुर्याल्लेलिहानश्चजिह्विष्मां नारसिंहीभवेदेषामुद्रातत्प्रीतिवर्धिनी १२ 
अंगुष्टाद्यास्तुकरयोरथाक्रम्यकनिष्टके अधोमुखीभिःसर्वाभिर्मुद्रेयंनृहरेर्मता १३ 
देवोपरिकरंवामंकृत्तोत्तानमधःसुधीः नाशयेदितिसंप्रोक्तामुद्रावाराहसंज्ञिता १४
दक्षहस्तंचोर्ध्वंमुखंवामहस्तमधोमुखं अंगुल्यग्रंतुसंयुक्तंमुद्रावाराहसंज्ञिता वा
महस्तेतलेदक्षांगुलीस्तास्तुअधोमुखीः सरोप्यमध्यमासातुविन्यस्याधोविकुंचयेत् 
हयग्रीवप्रियामुद्रातन्मूर्तरनुकारिणी वामस्यमध्यमाग्रंतुतर्जन्यग्रेणयोजयेत् अ
नामिकांकंनिष्टांचतस्यांगुष्टेनपीडयेत् दर्शयेद्वामकेस्कंदेधेनुर्मुद्रेयमिरिता दक्ष
मुष्टिंतुतर्जन्यादीर्घयावाणमुद्रया ७ तलेतलंतुकरयोस्तिर्ययक्संयोज्यचांगुलिम् 
संहताःप्रसृताःकुर्यात्मुद्रापरसंज्ञिता ऊध्वस्मांगुष्टमुष्टीद्वेमुद्रात्रैलोक्यमोहिनी ह
स्तौतुसंपुटौकृत्वाप्रसृतांगुलिकौतथा तर्जन्यौमध्यमापृष्टेअंगुष्टौमध्यमास्थितौ

पृ० २७६अ) काममुद्रेयमुदितासर्वदेवप्रियंकरी महादेवप्रियाणांचकथ्यंतेलक्षणान्यथ उछ्रि
तंदक्षिणांगुष्टंवामांगुष्टेनबद्धयेत् वामांगुलीर्दक्षिणाभिरंगुलिभिश्चवद्धयेत् लिंग
मुद्रेयमाख्याताशिवसन्निधिकारिणी १ मिथःकनिष्टिकेबद्धातर्जनीभ्यामनामिके अना
मिकोर्ध्वसंश्लिष्टेदीर्घमध्यमयोरधः अंगुष्टाग्रेद्वयंन्यसेद्योनिमुद्रेयमीरिता २ अंगुष्टेन
कनिष्टांतुबद्धाश्लिष्टांगुलित्रयं प्रसारयेत्त्रिशूलाख्यामुद्रैषापरिकीर्तयेत् ३ अंगुष्टतर्जन्य
ग्रेतुप्रथयित्वांगुलित्रयम् प्रसारयेदक्षमालामुद्रेयंपरिकीर्तिता अधःस्थितोदक्षहस्तः
प्रसृतोवरमुद्रिका ऊर्ध्वीकृतोवामहस्तःप्रसृतोभयमुद्रिका ५ मिलितानामिकांगुष्टं
मध्यमाग्रेनियोजयेत् श्लिष्टांगुल्यःस्मृतीकुर्यान्मृगमुद्रेयमीरिता ६ पंचांगुल्योदक्षिणा
स्तुमिलिताऊर्द्धमुन्नताः खट्वांगमुद्राकथिताशिवस्यातिप्रियामता ७ पात्रवद्वासहस्तंच
कृत्वांगंवामकंतथा निधायोछ्रितवत्कर्यान्मुद्राकापालिकीमता  मुष्टिंचशिथिलां
बद्धाईषद्रछ्रितमध्यमाम् दक्षिणामूर्ध्वमुत्तम्यकर्णदेशेप्रचालयेत् एषामुद्राडम
हकोसर्वविघ्नविनाशिनी ९ ततागणेशमुद्राणामुच्यंतेलक्षणानिच उत्तानोर्ध्वमु
खीमध्यासरलाबद्धमुष्टिका दंतमुद्रासमाख्यातासर्वागमविशारदैः १ वा-
ममुष्टेस्तुतर्जन्यादक्षमुष्टेस्तुतर्जनी संयोज्यांगुष्टकाग्राभ्यांतर्जन्यग्रेषुचक्षिपेत्

पृ० २७६ब) एषापाशाह्वयामुद्राविद्वद्भिःपरिकीर्तिता २ ऋज्वींचमध्यमांकृत्वातर्जनींमध्यपर्वणि 
संयोज्यकुंचयेत्किंचिन्मुद्रैषांकुशसंज्ञका ३ तर्जनीमध्यमानामाकनिष्टांगुष्टमुष्टिका 
अधोमुखीदीर्घरूपामध्यमाविघ्नमुद्रिका पशुमुद्रानिगदिताप्रसिद्धालडुमुद्रिका बीज 
पूराह्वयमुद्राप्रसिद्धत्वादुपेक्षिता शाक्तीयीनांचमुद्राणांकथ्यंतेलक्षणानिच पाशां 
कुशवराभीतिधनुर्बाणाःसमीरिताः कनिष्टानामिकेबद्धास्वांगुष्टेनैवदक्षतः शिष्टांगु
लीत्युप्रसृतेसंस्थातुखर्ड्गमुद्रिका वामहस्तंतिर्ययक्कृत्वाचैवप्रसार्ययच आक्रंवितांगुलिं
कुर्ययाच्चर्ममुदेयमीरिता मुष्टिंकृत्वातुहस्ताभ्यांवातस्योपरिदक्षिणं कुर्यान्मुद्रासु-
विख्यातासर्वविघ्नविनाशिनी मुष्टिंकृत्वाकराभ्यांतुवामस्योपरिदक्षिणम् कृत्वा 
रिरसिसंयोज्यदुर्गामुद्रेयमीरिता चक्रमुद्रांतथाबद्धामध्यमेद्वेप्रसार्यच कनिष्टके
तथानीयतदग्रेंगुष्टकौक्षिपेत् लक्ष्मीमुद्रापराह्येषांसर्वसंपत्प्रदायिनी वीणावाद-
नवद्धस्तौकृत्वासंचालयेच्छिवे वीणामुद्रेयमाख्यातासरस्वत्याःप्रियंकरी वाममुष्टिं 
स्वभिमुखींकृत्वापुस्तकमुद्रिका श्रीरामस्यसरस्वत्यात्यंतप्रेयसीमता मणिबंध 
स्थितौकृत्वाप्रसृतांगुलिकौकरौ कनिष्टांगुष्टयुगलेनीत्वात्यंतंप्रसारयेत् सप्तजि
ह्वाख्यमुद्रेयंवैश्वानरप्रियंकरी कनिष्टांगुष्टकौसक्तौकरयोरितरेतरम् तर्जनीम

पृ० २७७अ) मध्यमातर्जनीभ्यांचकनिष्टानामिकेसमे अंकुशाकाररूपाभ्यांमद्वध्यमेपरमेश्वरी
अंगुष्टंतुवियुंजीतकनिष्टानामिकोपरि इयमाकर्षणीमुद्रात्रैलोक्याकर्षिणीमता पु
टाकारौकरौकृत्वातर्जन्याचंकुशाकृती परीवर्त्यक्रमेणैवमध्यमेतदधःकृतेक्रमेण 
देवितेनैवकनिष्टानामिकादयः संयोज्यनिविडाःसवांअंगुष्टावग्रदेशतः मुद्रेयंपर 
मेशानिसर्ववश्यकरीमता संमुखौतृकत्वामध्यमामध्यमेत्यजेत् अनामिकेतुस 
रलेतद्वहिस्तर्जनीद्वयं दंडाकारौततोंगुष्टौमध्यमानखदेशकौ मुद्रैषोन्मादिनीना 
म्नाक्लेदिनिसर्वयोषितां अस्यास्त्वनामिकायुग्ममधःकृत्वांकुशाकृती तर्जन्यावपि 
तेनैवक्रमेणविनियोजयेत् इयंमहांकुशामुद्रासर्वकार्यार्थसाधका सव्यंदक्षिणदेशे 
तुदक्षिणंसव्यदेशतः बाहूकृत्वामहादेविहस्तौसंपरिवर्त्यच कनिष्टानामिकेदेवियु 
क्तातेनक्रमेणतु तर्जनीभ्यांसमाक्रांतेसर्वोर्ध्वमभिमध्यमे अंगुष्टौतुमहादेविसरला
वपिकारयेत् इयंसाखेचरीनाम्नामुद्रासर्वोत्तमाप्रिये इयंसाखेचरीमुद्रापार्थिव 
स्थानयोजितापरिवर्त्यकरौस्पष्टावर्धचंद्राकृतीप्रिये तर्जन्यंगुष्टयुगलंयुगपत्कारयेत्त 
तःअधःकनिष्टावष्टव्धेमध्येमेविनियोजयेत् तथैवकुटिलेयोज्येसवांधस्तादनामिके वीज
मुद्रेयमचिरात्सर्वसिद्धिप्रवर्तिका मध्यमेकुटिलेकृत्वातर्जन्युपरिसंस्थिते अनामिकाम 

पृ० २७७ब) तारेहुंविलिखेत्सरोजकुहरेसाध्यादिनामान्वितंमंत्रार्णान्वसुसंख्यकान्वसुदलेष्वालिख्य
तद्वाह्यतः राक्तात्रिःपरिवष्टितंघटगतंपद्मस्थमव्जाननंयंत्रंवश्यकरंग्रहादिभयहृल्ल
क्ष्मीप्रदंकीर्तितम् अथवनदुर्गायंत्रम् पद्मंभानुदलान्वितंप्रविलिखेत्तत्कर्णिका
यांपुनस्तारंशक्तिकवीजसाध्यसहितंतत्केसरेषुक्रमात् मर्दिन्यामनुसंभवान्युगलशो 
वर्णात्पुनःपत्रगान्मंत्रार्णान्गुणशोविधायविलिखेदत्यंतंदंन्येदले मातृकावर्णसंवीतंभूपु
रद्वयमध्यगम् यंत्रंविंध्यंनिवासिन्याःप्रोक्तंसर्वसमृद्धिदम् रक्षाकरंविशेषेणक्षु-
द्रभूतविनाद्रानम् राज्यदंभ्रष्टराज्यानांवश्यदंवश्यमिच्छतां सुतार्थिनांचसुतदंरोगिणां
रोगशांतिदम् बहुनाकिमिहोक्तेनयंत्रंतत्कामदोमणिः मर्दिन्याम-
नुः महिषमर्दिनीस्वाहा पत्रकान्मंत्रवर्णानिति मंत्रोयथा उतिष्टपुरुषिकिंस्व 
पिषिभयंमेसमुपस्थितम् यदिशक्यमशक्यंवातन्मेभगवतिशमयस्वाहा गुणशः
अक्षरत्रयंकृत्वापत्रेलिखेत् अथभैरव्याधारणयंत्रम् मध्याद्यंनवयोनिषुप्रविलि 
खेद्वीजानिवर्णांत्रिषुगायत्र्याः पुनरष्टपत्रविवरेष्वालिप्यावृतम् भूविंबद्वित 
येनमन्मथयुजाकोणेषुसंवेष्टितंयंत्रंत्रपुरमीरितंत्रिभुवनप्रक्षोभनंश्रीप्रदम् गाय
त्रीयथा क्लींत्रिपुरेदेविविद्महेकामेश्वरीधीमहि तन्नःक्लिन्नेप्रचोदयात् अथगणेश 

पृ० २७८अ) स्यधारणयंत्रम् वीजंषट्कोणमध्येस्फुरदनलपुरेतारगंदिक्षुलक्ष्मीमायांकंदर्पभूमी-
स्तदनुरसपुटेष्वालिखेद्वीजषट्कम् तत्संधिष्वंगमंत्रान्वसुदलकमलेमूलमंत्रस्यवर्णा
न्शिष्टान्पत्रेषुविद्वान्विलिखतुगुणशश्चांत्यमंत्यैपलाशे आवीतंलिपिभिःक्रमात्क्रमवशा
त्पाशांकुशाभ्यामपिक्ष्मागेहद्वितयेनसंभृतमिदंयंत्रंगणाधीशितुः लाक्षाकुंकुमरोच-
नामृगमदैर्भूर्जोदरेहेम्निवासांलिख्याभिवहंल्लभेतसकलैःसंप्रार्थनीयांश्रियं उक्तंम- 
हागणपतेर्विधानंसुरपूजितं सर्वसिद्धिकरंपुंसांसमस्तपुरुषार्थदं अथरघुनाथस्य
धारणयंत्रम् तारंमध्येविलिखतुमनुंषट्कोणेषुसंधिषवंगंमायांस्वरमपिलिखेत्को
णगंडेषुपश्चात् किंजल्केषुसुरगणथोपत्रमध्येषुमालामंत्रोद्भूतान्गुहमुखमितान
ष्टमेपंचवर्णोन् दशाक्षरेणसंवेष्ट्यकादिवर्णैश्चभूपुरेदिग्विदिक्षुलिखेद्बीजेनरसिंहवरोहयोः
मालामंत्रोयथा नमोभगवतेरघुनंदनायरक्षोघ्नविषदायमधुरप्रसन्नायामिततेजसेबला
यरामायविष्णवेनमः नृसिंहस्यवीजं क्ष्रौं वराहस्यबीजं हूं अथनृसिंहस्यधारणयंत्रं आलिख्या 
ग्निपुरद्वयंतदुदरेशक्तिंसमाध्यांलिखेत्षट्कोणेषुषडक्षरान्यथमनोःकिंजल्कसंस्थात्स्वरान् पत्रे
ष्वष्टसुमंत्रराजविहितान्वर्णान्क्रमद्वेदशःकाद्यर्णैःपुनरावृतंक्षितिपुरेकोणेषुचिंतामणिं नार
सिंहमिदंयंत्रंलिखितंभुर्जपत्रकै विधृतंशिरसाशीर्षरोगभूतज्वरान्हरेत् अथसुदर्शनयंत्रं

पृ० २७८ब) षट्कोणमध्येविलिखेत्ससाध्यंतारंषडश्रेष्वथशिष्टवर्णान् अंगानितत्संधिषुयंत्रमे 
त्करोतिरक्षांविधिवत्प्रयुक्तम् अथपुरुषोत्तमस्य पचातकोधरासंस्थोमनुरिंदुविभूषि 
तः पिंडबीजमिदंप्रौक्तंसर्वसिद्धिकरंपरम् पिंडंमूलेनवीतंदहनपुरयुगेकोणराजे
दशार्णेकुर्यात्यंयंदशार्णस्फुरितदशदलंकामवीजेनवीतं पद्मंकिंजल्कसंस्थंस्वर
विकृतदलप्रोलसत्षोडशाणेंकिंजल्कव्यंजनाढ्यंविकृतयुगदलेष्वर्पितानुष्टवर्णं 
पाशांकुशाभ्यामावीतंक्षोणोपुरयुगाश्रिषु अष्टाक्षरेणलसितंयवंगोविंददैवतं
धर्माथकामफलदंसर्वरक्षाकरंस्मृतम् अथशिवस्य कृषानुभवनद्वयेमनुमि
मंलिखित्वापुस्तदश्रिषुहलोलिखेत्स्वरयुगंततःसंधिषु ध्रुवेणपरिवेष्टितं
धरणिगेहमध्यस्थितंमनोरथफलप्रदंभवतियंत्रमेतन्नृणां हलोलिखेदिति रं
कंशंसंरंयं इतिलिखेत् षट्कोणंतस्त्रिकोणेलिखतुमनुमिमंसाध्यनामाक्षरा
ढ्यंषट्कोणेष्वंगमंत्रान्वसुदलविवरेष्वष्टमंत्राक्षराणि वीतंवाह्येकलाभिस्तदनु
परिवृतंकादिभिःक्षादिभिस्तत्क्षोणीविंवेनफक्तंनृहरिमनुयुजायेंत्रमेतद्गुहघ्नं 
आदोषट्कोणमडलंतन्मध्येसाध्यनामयुतंप्रासादवीजंविलिख्यषट्कोणेषुप्र
णवसहितं पंचाक्षरवर्णान्कोणविवरेषुषडंगवणांन् तद्वहिःपंचदलानिविरच 

पृ० २७९अ) येत् दलेषुईशानायनमः तत्पुरुषायनमः अघोरायनमः सद्योजातायनमः वामदेवाय
नमः इतिपंचमंत्रीन्प्रागादिक्रमेणलिखेत् तद्वहिरष्टदलाविरचयित्वातेषुदलेषुमातृ
काष्टवर्गांलिखेत् तद्वहिर्वृतंत्र्यंबकेनवेष्टयेत् जपहोमादिनाधृतमिदंचतुर्वर्गसाधकं 
अथशांतिकादौधारणयंत्रंलिखेत् तदुक्तंफेत्कारिणीतंत्रे स्वर्णपद्वेथभूर्जेवारुप्येवाप्य
थसुव्रत विलिखेद्धेमलेखन्यागंधाष्टकसमन्वितं दूर्वाकांडेनचालिख्यकुशमूलेनवा
पुनः एकवीराकल्पे वेष्टितंपीतवस्त्रेणजतुनापरिवेष्टयेत् बध्नीयात्पीतवस्त्रेणशि
शूनांकंठभूषणम् स्त्रीणांवामभुजेचैवमन्येषांदक्षिणेभुजे वंध्यातुलभतेपुत्रंनिर्धनो
धनवान्भवेत् इयंरक्षापुराबद्धाज्ञानार्थंगौतमादिभिः कीर्त्यंर्थंपार्थिवैश्चान्यैःसंग्रामे
जयकांक्षिभिः अस्यार्थः षट्कोणमध्येहेमशलाकयाभूर्जपत्रादौकुंकुमगोरोचना
चंदनजटामांसींविधायपंक्तिक्रमेणमूलमंत्रंलिखित्वा तस्यहृल्लेखारेफमध्येरक्षाकु
रुअमुकानांशुभंपुत्रमुत्पादययोत्थादयेति अस्यज्ञानसिद्धिंकुरुकुरुइत्यादिवासाध्यसहि
तंविलिख्यषट्कोणेक्लीवभिन्नान्दीर्घवर्णान् आईऊऐऔअः इतिलिखेत्  यथा ऐंह्रीं
ओंऐंह्रींपट्स्वाहा वाग्भवंकुलदेवींचतारकंवाग्भवंतथा हृल्लैखाचास्त्रमंत्रां 
मेवह्निजायावधिर्मनुः अष्टाष्टक्षरोमनुःप्रोक्तोमंत्राणांसाधुरीरितः

पृ० २७९ब) धारणयंत्रविवरणंनामद्वाविंशपटलः अथमातंगीमंत्रः शृणुमंत्रंमहोदेवियथाव
त्कथयामिते दद्यादुच्छिष्टशव्दंतुतथाचंडालिनीर्तिच सुमुखीतिततोदेवींकीर्तयेत्त
दनंतरम् महापिशाचिनीतस्मान्मायावीजमनंतरम् बिंदुनादसमायुक्तंठकारत्रि
तयंततः सविसर्गमहादेविसर्वसिद्धिप्रदायकं अत्रचांडालिन्यादिपदंप्रथमैकव
चनांतं देवींसंकीर्तयेदित्यादिस्वरसात् तेनदेवीपदेस्यैवकर्मनाश्रवणात् केचि
त्तुसर्वत्रसंबोधनमिच्छंति ह्रींमायावीजं विंदुनादेति तेनठकारः ठंःठंःठंःइतिस्व
रूपं तेनुच्छिष्टचांडालिनीसुमुखीदेवींमहापिशाचिनीह्रींठंःठंःठंः इतिमंत्रःमं 
त्रांतरमाह ऐंसौंऐंह्रींआंक्लींज्येष्टज्येष्टमातंगिनमामिउच्छिष्टचांडालिनित्रैलोक्य
वशंकुरिस्वाहा इतिक्वचिन्मंत्रः अथवा उच्छिष्टचांडालिनिमातंगिपदमीरयेत्
ततःसर्ववशंचांतेकरिहृद्वह्निवल्लभा एकोनविंशतावर्णैःसर्वाभीष्टकरोभवेत्
एवंउच्छिष्टचांडालिनिमातंगिसर्ववशंकरिस्वाहा इतिक्वचिन्मंत्रंः इमांविद्यांजपे- 
द्योहिच्यपरांगसमाश्रितां इयंविद्यामहाविद्यासर्वपापप्रणाशिनी स्वर्गदामोक्षदा
विद्याराजसौभाग्यदातथा सदोच्छिष्टमुखोभूत्वास्मरेद्देवींजयप्रदां तदाचांतोभवे
द्देविविनेवाचमनेकृते दुर्भगासुभगानूनंदुःखितासुखिनीभवेत् वंध्यालभतेपुत्रं

पृ० २८०अ) शतहायनजीविनं दुर्बलोबलमाप्नोतिमूर्खोविद्यामवाप्नुयात् यांयांप्रार्थयतेसि
द्धिंहठात्तांतामवाप्नुयात् विधानंचात्रवक्ष्यामिशृणुदेविवरानने भोजनानंतरंदेविवि
नेवाचमनेकृते बलिंदत्त्वाप्रथमतोमूलमंत्रेणसाधकः ततोमंत्रंजपेद्ध्यात्वादेवींतामि 
ष्टसिद्धयेनतिथिर्नचनक्षत्रंनचांगन्यासेवच नारिदोषोनवाविघ्नंनशौचंनियमौन
च यस्यतिष्टतिमंत्रोयंनचविघ्नैरवाप्यते ध्यानमस्याःप्रवक्ष्यामियथावज्जगदीश्वरि 
शवापरिसमासीनांरक्तांवरपरिच्छदां रक्तांलंकारसंयुक्तांगुंजाहारविभूषिताम् षोड
शाव्दांचयुवतिंपीनोवृतपयोधराम् कपालकर्तृकाहस्तांपरज्योतिःस्वरूपिणीं वा
मदक्षिणयोगेनध्यायेन्मंत्रविदुत्तमः उच्छिष्टेनवलिंदत्त्वाजपेत्तद्गतमानसः उच्छि-
ष्टेनैवकर्तव्योजपोस्याःसिद्धिनिश्चितः उच्छिष्टजपमानस्यजायंतेसर्वसिद्धयःअपरंच
प्रवक्ष्यामिशृणुदेविफलप्रदं होमंचतर्पणंचैवसर्वकामार्थसिद्धये स्थंडिलेमंड
लंकृत्वाचतुरश्रंसमाहितः पूजयेन्मंडलंदेविमूलमंत्रेणमंत्रवित् ततोदेवींसमा
दायवह्निरूपसमास्थितां देवींध्यात्वाचरेद्धोमंदधिसिद्धार्थतंडूलैः सहस्रमात्रहो
मेनराजानंवशमानयेत् मार्जारस्यतुमांसेनदेव्याहोमंसमाचरेत् सप्राप्नोतिप
रांविद्यांशस्त्रशास्त्रवशीकृताम् कुर्याच्छागस्यमांसेनहोमंमधुसमन्वितम् 

पृ० २८०ब) सहस्रैकविधानेनभवंतिफलसिद्धयः विद्याकामश्चरेद्धोमंशर्करान्वितपायमःध्रु
वंतस्यभवंत्येवसद्योवियाश्चतुर्दश रजस्वलायोवस्त्रेणमधुनापायसेनच होमंकृ
त्वामहादेवित्रैलोक्यंवशमानयेत् नागवल्ल्याचरेद्धोमंशर्करान्वितपायसैः अयुतैवा
विधानेनेसिद्धिरिष्टाभवेद्ध्रुवम् सद्यौमार्जारमांसेनघृतेनमधुनासह चंडालकेशयु
क्तेनभवेदाकर्षणंध्रुवम् शशकस्यचमांसेनमधुनालोडितेनच कृत्वाहोममवा
प्नोतिविद्यावित्तवरस्त्रियः दतूरकाष्टसंयुक्तेचिताग्नौहोममाचरेत् कोकिलाकाक
पक्षैश्चहोमैःशत्रून्विनाशयेत् उच्चाटनायद्वात्रूणांहोमंकुर्याच्चमंत्रवित् पूर्वोक्तेनविधा
नेनचिताकाष्टहुतेंधनम् उलूककाकपक्षाभ्यांकृत्वाहोमंनिरंतरं शत्रूणांद्वेष्टये
दिष्टंमन्यान्यकलहाकुलम् उलूकपक्षहोमेनगर्भपातोवरस्त्रियः सहस्रैकविधा-
नेनकुर्याद्धोमसमाहितः बिल्वपत्रैःसमध्वाज्यैर्मासमेकंनिरंतरम्  वंध्यापिलभते
पुत्रंचिरजीविनमुत्तमम् उज्जटेवाश्मशानेवाशून्यागारेचतुष्पथे बलिप्रदानतो
देवीप्रत्यक्षाभवतिध्रुवम् एषादेवीमयाजप्ताभैरवाकारामिच्छता इत्येषाकथितादे
वीसर्वपापप्रणाशिनी मंत्रस्योव्वारणादेवसर्वपापप्रणाशनम् उच्छिष्टदूषणं
हित्वासपवित्रोभवेद्ध्रुवम् अत्रयद्यपिपुरश्चरणंनोक्तंतथाप्यष्टसहस्राणिजपः ता-

पृ० २८१अ) द्दशांशेनहोमादिकंबोध्यम् येषांजपेचहोमेचसंख्यानोक्तामनीषिभिः तेषामष्टसहस्रा
णिसंख्यास्याज्जपहोमयोःरित्यभिधानात् तदुक्तंवाराहीतंत्रे सहस्रमष्टौजुहुयाल्लक्षंज
प्येप्रकीर्तयेदित्युत्तरदलेपाठः एवंदक्षिणकालीमंत्रोकृत्वा तत्तंत्रप्रकासत् वस्तुतस्तु
आसांसिद्धविद्यात्वेनपुरश्चरणादिकंनास्तीत्यर्थः इतिमातंगीमंत्रप्रकरणम् अथधूमा
वतीमंत्रप्रयोगः दांतावर्चीशविंद्वंतौवीजेधूमावतिठद्वप्रं धूमावतीमनुःप्रोक्तःशक्र
निग्रहकारकः तेनधूंधूमावतिस्वाहाइतिमंत्रः षडंगंजातिसंयुक्तंकल्पयेत्तेनमंत्रवित् 
पित् पिप्पलादोमुनिःछंदोनिवृदेषातुदेवता विवर्णाचंचलादुष्टादीर्घाचमलिनांब
रा विमुक्तकुंतलारूक्षाविधवाविरजाद्विजा काकंध्वजरथारूढाविलंवितपयोधरा शू
र्पहस्तातिरूक्षाक्षाधृतहस्तावरान्विता प्रवृद्धलोमातुभृशंकुटिलाकुटिलेक्षणा क्षुत्पिपा 
सार्दितानित्यंभयदाकलहप्रिया एवंविधांसदाध्यायेत्ततःकर्मसचारेत् तच्चतुर्थेनवणेनष
ष्टस्वरयुतेनच षडदीर्घजातियुक्तेनकुर्यादंगानिमंत्रवित् जपेत्कृष्णचतुर्दश्यांपुरश्चरणसिद्धये उपवा
सरतोमंत्रीशून्यागारेदिवानिशि श्मशानेविपिनेवापिजपेन्मंत्रंतुवाग्यतः सोष्णीषश्चार्दवासीश्चपुरश्च
पुरश्चरणकर्मणि विधवाविवस्त्रा विरजद्विजाक्षुद्रदंतयुक्ता चतुर्थेनधकारे 
णजातिर्नमःस्वाहेत्यादिफडंतेन 

पृ० २८१ब) साध्योपर्ययस्त्रमालिख्यतस्थिन्स्थाप्पशिवंजयेत् अवष्टभ्यशिवंशत्रोर्नाम्नाथप्रजपेन्मनुं 
सहस्रारूर्ध्वतशत्रुर्ज्वरेणपरिगृह्यते पंचगव्येनशांतिःस्याज्ज्वरस्यपयसापिवा मंत्रायक्षरमा 
लिख्यशत्रुनामततःपरम् द्वितीयांतंमनोःशत्रोनोत्रैवंमनुमालिखेत् वनेयुतजपाच्छ
त्रोर्निश्चितंमरणंभवेत् कृत्वामंत्रेरिपोराख्यामरण्येयामिनीदलेः उत्सादोजायतेशत्रो 
मंनोरचुतजापतः दग्धाकाकंश्वशानाग्नौतड्गस्मादायमंत्रितं विरोधिनाम्नाष्टाशा... 
मद्युच्चाटनंरिपोः महिषीक्षीरधूपंचदद्याघुवियत्करम् महिषीरूपेणागत्यस्वप्नेशत्रुं 
निपातयेत् अत्रसंक्षेपतःकिंचिल्लिखितं इतिधूमावतीप्रकरणं अथातःसंप्रवक्ष्यामि 
महाकालीमहातनुम् प्रलयाग्नीसहधिरावूर्ध्वकेशीमसमन्वितौ नादविंदुसमायुक्तौ 
वेचेंक्रोधद्वयंपुनः पशुंगृहाणपदतोवमोस्त्रानलसन्निभा चतुर्दशाक्षरीप्रोक्तामहाका
लीध्रुवाधिकाप्रलयाग्निःफकारःरुधिरंरेफःऊर्ध्वकेशीएकारः ध्रुवःओंकारः तेनोंफ्रें 
फ्रेंहूंहूंपशुंगृहाणहंफट्स्वाहाइतिमंत्रःन्यासशुद्धीनसंध्यादिर्नात्रराकार्ययाविचारणा कृ
ष्णतोयेनसंपूर्णेकृष्णकुंभेथकालिकाम् दिक्षुव्राह्म्यादिदूतीभिर्युक्तोंसंपूज्यभक्तिमान् 
पंचवक्त्रांमहारौद्रांप्रतिवक्त्रत्रिलोचनां शक्तिशूलधनुर्बाणखर्ड्गखेटवसभयां दक्षाद 

पृ० २८२अ) क्षभुजैर्देवीविभ्राणांभूरिभूषणाम् ध्यात्वैवंसाधकःसाध्यंसाधयेन्मनसीप्सितं पूर्वा
दीशानपययंतंदून्यःकुंभांगसंस्थिताःकर्णिकायांततोदेवीमहाकालीभयापहा नामोच्च 
रणसंरव्धोवक्त्रौप्रज्वालितेंधने जुहुयाद्वैरिणांशुद्धोदेवीमंत्रंजपंस्तथा समिधःपिचुमंदस्य 
विभीव्रूतिकाष्टिकाः हवींषिराजिकांकंचुकंठजालधरांविका गृहधूपश्मशानास्थिवि 
भीतांगारहोमतः सप्तहाद्वैरिणंहंतिकालिकामंत्रयोगतः उच्चाटमपराह्नेचसंध्यायां
मरणंतथा दक्षिणस्यांदिशिस्थित्वाग्रामादेर्दक्षिणमुखः पिचुमंदोविंबःविभीव्रततिरमृ
तालता गृहःसोलख्यातःविभीतःबहिर्दुइतिख्यातः अत्रापिपुरश्चरणादिकंदक्षिणकाली 
वत् अष्टोत्तरसहस्राणिवाएषुमंत्रेषुनास्त्येवतदितिकेचित् इतिमहाकालीप्रकरणं अथ 
कुक्कुटमंत्रः फत्कारिणीतंत्रे नांतंषष्टस्वरपरिगतंबिंदुमत्कुक्कुटाख्यंवीप्सैतद्वापुनरपिप 
दंवीप्सितंपूर्वकंतत् नांर्तभूतस्वरपरिगतंवोतेमंत्रोयमुक्तःस्यादायुःश्रीविभवकविता 
भाग्यसंपत्तिहेतुः प्रोक्तःपंचदशार्णोयंमंत्रःकुक्कुटदैवतःनांतंपकारः तेनपूंकुक्कु- 
टाख्यंकोलिइतिपदं तद्वीप्सादिरुक्तेत्यर्थः वाइतिस्वरूपं पूर्वकं र्पूकोलिइतिद्विरुक्तं 
नांतंपकारः भूतस्वरुकारः वाइतिस्वरूपं चरमपकारेबिंदुर्नास्त्यनभिधानात् 
तेनपूकोलिपूंकोलिवापूंकोलिपूंकोलिपुवाइतिमंत्रः 

पृ० २८२ब) अनंतंविंदुसंयुक्तंपूंकोलिद्वितयंपुनः वाशक्तीवाथंपूंकोलियुगलंविमलंततः पुकारं 
वरुणंतद्वदाकाराढ्यंसमुद्धरेन्मंत्रंकुक्कुटस्यमनोरमम् अनंताकारःवास्वरूपं शक्तिःह्रीं 
क्रोमंक्रों एतेन आंपूंकोलिपूंकोलिवाह्रींपूंकोलिपुवाक्रोंइतिमंत्रः तथा अमुष्यपूर्वमेवार्थ
मेकलिंगेशिवालये देवस्यमहतींपूजांकृत्वासीतह्युदङ्मुखः पर्वताग्रेनदीतीरवृषशून्येशि
वालये पश्चिमद्वारसंयुक्तेकुयीन्मंत्रपुरस्क्रियाम् गुहंप्रणम्यमनसाआसनंपरिकल्पयेत् 
करशुद्धिंदेहशुद्धिंतालत्रयमथाचरेत् दिग्वंधंकारयेत्पश्चादिनामंत्रेणतत्परम् प्राणाया-
मत्रयंपश्चात्प्रणवेनतुकल्पयेत् मातृकांविन्यसेत्पूर्वंपश्चान्न्यासंसमाचरेत् पक्षिमंत्रस्य 
प्रथमंपदंहृदिविनिक्षिपेत् द्वितीयंपदमुश्चार्ययशिरसैवतुकारयेत् वाशिखायांचवि
न्यस्यभवेद्वर्मतृतीयकं तुरीयपदमुच्चार्यनेत्रेतुविनियोजयेत् पुवाभ्यामस्त्रसंयुक्तंमंगष
ट्कंविधीयते प्रथमंपूंकोलि द्वितीयंपूंकोलि वाइतिस्वरूपंशिखा तृतीयंपूंकोलि पुवाइ 
तिवर्णाभ्यामस्त्रमित्यर्थः तेनपूंकोलिहृदयायनमः इत्यादयोमंत्राः तथानमःस्वाहाव 
षट्वौषट्क्रमान्न्यसेन् पूमादिवरोवर्णांश्चक्रमशोविन्यसेत्स्वधीः ललाटेविंदुमध्येचचक्षुः
श्रवणयोरपि नासाविवरयोश्चैवास्येकंठेतथाहृदि जठरेनाभिदेशेचलिंगेगुह्येचविन्यसेत् 
समस्तेनचमंत्रेणमूर्धादिव्यापकंन्यसेत् एवंविन्यस्तदेहस्तुध्यायेत्पक्षिंशिवात्मकम् पूमा 

पृ० २८३अ) दीति आद्याक्षरमारभ्यांतंयावदित्यर्थः चक्षुरादौद्विद्विवर्णन्यासः अथध्यानं वक्त्रंयस्यषडाननो 
गिरिसुतायस्योदरं कुंजरमुखौपादौचयसव्येतरौ पक्षौयस्यसुरद्रुमौमणिमयींयःशृंखलांबं 
धुरामाकर्षन्वशिनःकरोतुसर्वानसौकुक्कुटः गौरीहस्तारविंदेप्पनिशमधिवसन्षण्मुखारू
ढकायः सर्वालंकारदीप्तःप्रविततचरणःपक्षविक्षेपहस्तः हेमांभोरुहचंचुर्मणिमयविलस 
द्वृत्तकंठस्वरूपः पापान्नस्ताम्रचूडःमकलजनयुतःसर्वसिद्धिप्रदाता सर्वप्रियःसागररत्तमध्यै 
दीपस्यतालाग्रनिवासिकुक्कुटः विद्याभिरामोखिलभूषणाढ्योवशेकरोत्वाशुसुसेवितोनरा 
न्तथा मनसादेवमभ्यर्च्यषोडशैरुपचारकैः विज्ञाथवाह्ययोगेनदेवंगंतोष्ययत्ततः ध्या 
त्वाकुक्कुटदेवंतंजपेद्धारसहस्रकं तावच्छतंतर्पयित्वापुरश्चर्ययाकृताभवेत् रक्षाकरणवि
द्वेषस्तंभनोच्चाटनादिकं कर्माणिकुर्यादिष्टानिमंत्रेणानेनमंत्रवित् आलिख्यमंत्रेणविदर्भि
तंयत्साध्याक्षरंतालवरस्यपत्रे प्राणन्प्रतिष्टाप्यशतंतथाष्टौजप्त्वाधृतंचेछरणंप्रयाति तांवूलंय 
द्यष्टोत्तरसहस्रंजप्तादत्तंभुक्तौयस्यावश्यानित्यंप्रत्यपदेशादास्यत्यर्थान्प्रार्थितान्भोगान् अष्टोत्तर 
शतंजप्तंहयम्मरिप्रसूनकम् सप्तरात्रंक्षिपेद्यस्यामूर्ध्निसास्यवशाभवेत् भूर्जेसा 
ध्यविदर्भितंमनुमिमंसंलिख्यकौलालिकीमृत्स्नाकल्पिनपुप्तलीर्हृकृतं प्र- 
णात्प्रतिष्टाप्यच      |||            जप्त्वासप्तदिनंत्रिसंध्यम 

पृ० २८३ब) जत्त्वासप्तदिनंत्रिसंध्यमथतामालोड्यतुत्थारसैर्लिंपेद्वश्यमवश्यमेवभविताचान्येपुतन्म
स्वपि कौलालिकीकुलालसंबंधिनीमृत्स्नाप्रशस्तमृत्तिका तुत्र्याभांडीभृंगीवा अष्टोत्तरशत 
जप्तंप्रसूनकांडंकृतांजलिंशिरसाधारयतिसर्वलोकप्रियोभवति कृतांजलिंहातात्पुडींया 
इतिख्याता तत्त्ववृतःमखवल्लीलक्ष्मीपुष्पाणिधारयेदेवम् ससदाभद्रकविष्णप्रियाश्चमु 
मुसुलींचमंत्रजायेत् मधुकंदूवोंदेवींसहांचैवयथाधृतम् तथैवैकंसवनोन्मूलनाय 
समनुःकाकथामनुष्टोषु दशनववसुरुद्रमनुस्वराक्षिविश्वकैकभागेन अंजल्यादिक्र 
मशः संयोज्यंदशकमखिलवश्यकरम् प्रत्येकंशतमष्टौचजप्त्वासंयोज्यदशकमपिपी 
त्वागुलिकीकृत्यसहस्रंजप्त्वागुटिकयाकृतयाचतयातिलकंकृत्वानारीनरलोकरंजना 
दिनम् कपिलाघृतदीपितयातत्त्वच्चूगर्भयावर्त्याविहितंकंजलवत्तत्कपूरयुक्तंसहस्र 
परिजप्तम् दिनमन्वयनगतंकर्यादखिललोकवमवश्यम् आत्मानंकुक्कुटंध्यात्वास्व 
कीयगतशक्तयो साध्यशृंखलयाकंठेसर्वाकर्षमनुंजपेत् सहस्रमर्धरात्रेतुरात्रित्रय 
मतंद्रितः तुरीयकुक्कुटस्यांतेसाध्यस्यनामकर्मच जपेद्वश्यादिकाम्येषुसकलेष्वपिमंत्र 
वित् यामारभ्यजपेदेवंयोषितंसामदालसा रचितांजलिरायातिसुखमस्यालयंनिशि 
साध्याख्यानविदर्भितंमनुमिमंतांबूलपत्रोदरेलेखन्याप्रतिलिख्यकर्मसहितंप्राणान्प्रति 

पृ० २८४अ) ष्टाप्यव जप्त्वाष्टौशतमर्कदुग्धजनितालोपेत्रिरावर्तितंतप्तंदीपशिखाग्निनास्वयममुंनि
श्योर्वशीमालभेत् भूर्जेमंत्रमिमंविलिख्यसकलंसाध्याह्वयासंपुटंप्राप्तप्राणमथाष्टकोत्तरश 
तंजप्तंत्रिवारंपुनः क्षौद्रक्षीरघृतेष्विदंपृथगपिप्रक्षिप्यनिष्क्वाथन्नाकर्षत्यविरादभीष्टवनितांना 
गादिलोकादपि आलिख्यैवशरावकेमनुमिमंतन्नामकर्मान्वितंरात्रौरोचनयाप्रणीतपवनं
जप्त्वाचसाष्टंशतं तस्यानाभिमुखांगजन्मभवनंसंतापयन्खादिरेवह्नौसाततंगवेशविव 
शायोषासमायातिच नाभिमात्रेजलस्थित्वासाध्यनामविदर्भितं जपेत्सहस्रंत्रिदिनमिष्टामा 
कर्षयेद्ध्रुवं कपिरोमहिंगुदार्वीखरचर्माणिचूर्णयेत् तच्चूर्णंमंत्रजप्तंवेन्नामकर्मविदर्भितं 
कृतप्राणप्रतिष्टंतंप्रजप्त्वंत्रिसहस्रकं हुनेदन्योन्यविद्विष्टौभवेतामतिरागिणौ दार्वीदारुह 
दार्वीदारुहरिद्रा आलिख्यवैशरावेमिशयासाध्यक्षरैःपुटितं मंत्रंस्यापितपवनंसहस्रजप्तं 
चतुष्पथेनिखनेत् स्तंभनमेवमवश्यंभविताजगतांचनात्रसंदेहः कृत्वाप्रतिकृतिमधवाश्म 
शानकांगारकेशववसनाम् सम्यगधिष्टितपवनांहृद्गतनाम्नींसमंत्रगतललाटा- 
म् वसनाधिष्टितकंदांसहस्रजप्त्वांतदाह्वयारशनाम् दग्धांम्नात्वाविलिखे 
च्छाशानदेशेसपदिवाक्स्तंभः आलिख्यचेष्टकामाद्युगलेमंत्रंखनामसंपुटि-
तम् निशयानिशीथकालेसहस्रजप्तंप्रतिष्टितप्राणम् 

पृ० २८४ब) वंदनमतितीक्ष्णतरंस्तंभनमतितीक्ष्णमंवुनिक्षिप्तम् लित्वितमंत्रचितामयकीलकंसहि 
तकर्मसमाहितमाहतं कृतजपंत्रिसहस्रसंख्यया पथिखनेदथयाननिवारणम् विहि 
तनिंबतरौरिधुनामकंमनुमिमंनिशयाकृतमारुत नवसहस्रजपादिषुसाधितंपथिख 
नेदथसैन्यनिरोधकम् अंगारकंपितृभुवोरिपुनैर्क्षेकृत्वाविलिख्यविलिखेद्रिपुनामतस्मि 
न् मंत्रेणसंपुटितमंत्रसहस्राजप्तंतद्वैरिवेश्वनिविनाशकरंविशीर्णम् नैधनर्क्षंसप्तम- 
नक्षत्रम् कृत्वाश्मशानास्थिचतुष्टयांगुलंजप्त्वासकर्माह्वयसंपुटंमनुम् सहस्रसंख्यंनिख 
नेट्किषांगृहेद्वारंतदुच्चाटनमाशुजायते श्मशानजोल्कांरिपुनामकर्मसंपृक्तमंत्रंचसहस्र 
जप्तम् द्वारेक्षिपेदुल्मुकमस्यशत्रोरुच्चाटयेत्सप्तदिनांतराले कीलाचिताकाष्टमयंचना 
मकर्मान्वितंसाष्टसहस्रजप्तम् मंत्रेणजप्तंप्रलिखेदरातिगेहेतदुच्चाटयतिक्षणेन् उन्मत्त 
रसालोडितचितामषीकाकपक्षेण कारस्करफलकांतेमनुंलिखेत्कर्मनाससंपुटितं प्रस्था 
प्यप्राणान्स्मिन्द्विषताष्टविंशानुलिप्तसंसिद्धं तत्रैवसहस्रजप्तंश्मशानदेशेचतुष्पथेवापि 
निखनेदरिभवनेवातष्टमर्क्षेतन्मस्तकेवारिपोश्चनिक्षिप्तम् देशांतरमथवासयास्यतिलो 
कांतरंसदारोगी इत्युच्चाटनम् मंत्रंसाध्यस्यनामप्रतिपुटितमथालिख्यतालस्यपत्रेपुतुल्यं 
र्तनिधायार्पितपवनमथोजप्तमष्टौसहस्रम् वह्नावुन्मत्तदीप्तपितृवनजनितेतीक्ष्णतैले 

पृ० २८५अ) नलिप्तंहुत्वाछित्त्वानिशार्धेत्रिदिनपरिमितंहोमयेन्मारयेद्वा उन्मत्तंदत्तूरं पितृवनंश्मशानं 
तीक्ष्णंबल्लातकं साध्यर्क्षवृक्षकृतरूपमधिष्टितेवंजप्तंसहस्रमपिकीलयतिश्मशाने अस्त्रे 
णदारयतिसाधितमेतर्दगंयद्यद्रियोरपिविनश्यतितत्तदंगं साध्यर्क्षृतःसाध्यजन्मनक्ष-
त्रृतः अधिष्टितेवं अधिष्टितेवं अधिष्टितप्राणम् वैरिप्रसवमृत्तिकापदरजःसंयुक्तच 
क्रीमृदाकृत्वापुत्तलिकांचनामहृदयेशीर्षेपदेवालिखेत् अंगारैःपितृभूगतैर्मनुमिमंत 
न्नामकर्मान्वितंतस्यन्यस्यहृदीदमात्तपवनंजप्तात्सहस्रत्रयं संच्छिद्यैवमकुंचितैनशतधा
शस्त्रेणतांपुत्तलींयाम्याशाभिमुखोयंप्राणिदलनैर्दीप्तंःश्मशानालये तैलंतीक्ष्णतरंनिषि 
च्यजुहुयात्तन्नैधनर्क्षेथवामंत्रीप्रेतपतेःपुरंद्रतमसौयास्यत्परातिर्ध्रुवं वैरीतिवैरिणःप्रस्र 
वंमूतं तन्मृत्तिकातन्यदरजश्चेत्यर्थः चक्रीकुलालः नैधनंसप्तमं अंगारवारेकुलिकोद 
येरिपोरालिख्यप्रतिमांगरिष्टाम् प्राणान्प्रतिष्टाप्यविषानुलिप्तांश्मशानभूमौजुहुयाद्विन 
श्येत् कुलिकःस्वरूपम् मन्वर्कदिग्वंसु.. वेदपक्षैरर्वाक्मुहूर्तैःकुलिकाभवति इति 
ज्योतिःशास्त्रात् रिपोःप्रतिकृतिंकृत्वानोमयेनतद्धृतां तालपत्रेसमालिख्यमनुमा- 
ख्याविदर्भितम् विन्यस्यतत्प्रतिकृतेःस्थाप्योपरिपराजतम् मृण्मयंवाघटंसभ्यगो 
मयेनचभावितम् तत्रापिनिक्षिपेत्पत्रंलिखिताख्यामनुंवुधः 

पृ० २८५ब) वैरिप्राणान्प्रतिष्टाप्यप्यतस्मिनोपयवारिणि त्रिंमध्यंतुजपेत्तस्मिन्छायायावद्भविष्यति 
दृष्ट्वातुगोमयजलेरिपुच्छयांसमाहितः शस्त्रेणछेदयेदंगयस्यायद्यदभीप्सितम् तत्तद्विनश्य 
तिरिपोःसप्ताहान्नात्रसंशयः हृदयोदरकंठेषुविछिन्नेभवितामृतिः शिरोरोगोभवेत्तस्यव्रणे 
शस्त्रेणमस्तके शुंद्वीहचित्रकहिंगुंचमरिवारोहिपिप्पली गृहधूमंहरिस्कंदंप्रोक्तमेतद्वि 
षंवुधैःरोहंरोहिणीख्याता कटुःकटुंभराशोकारोहिणीकटुरोहिणीत्यमरःवस्तुतः रो 
हिणीवरुणाइतिख्याता रोहीरोहितकः प्लीहशत्रुदीडिमपुष्पकितिकोशः हरिस्कंदंसू 
रणः अष्टोत्तरंमनुमिमंप्रजपेत्सहस्रंध्यायेन्महेशमनुकुंकुटरूपमेनम् समृद्धिवश्यभ 
वनंचमनोरथाद्यैरापूर्यतेबहुविधैरपिवस्सरेण भूमौकांचनमृत्तिकापदरजोराजिंकि 
रंतंमुदाक्रूजंतंचरणेनधान्यनिवपानाकीर्ययचंच्चादिषुः संचिंत्योज्ज्वलताम्रचूडमरुणं 
किंचित्समाकुंटितग्रीवंयः प्रजपेदमुष्यभवनंधाम्यादिभिःपूर्यतेमनुनातंढुलमनुना 
सस्रजप्तंतुकुकुटोयोत्तिसोसौकुक्कुटसंघान्स्वकीययुद्धेषुजेष्पतिक्षिप्रमूदृष्ट्वाकमपिस 
हस्रंयोवैसंचिंत्यकुक्कुटंप्रजपेत् जेष्पतिसपदिरणेतान्स्वभटैश्चरणायुधैःसमायातः 
इतिजपनिरतानांकुक्कुटाख्यानदक्षःक्षपणकमुनिवाहुक्षिप्तभूतारिपक्षः दुरितनी 
वहपक्षक्षेपणेसर्वदक्षः प्रणतसुजनरक्षोविज्ञतानांस्वपक्षः निखिलनतिरतानां 

पृ० २८६अ) वाखिलंकल्पवृक्षःसुरवरनरनारीरंजनाकृष्टिदक्षः इतिकुक्कुटमंत्रप्रकरम् अथोच्छिष्ट- 
गणेशादिमंत्राः तथोक्तंगणेशविमर्षिण्यां प्रणवंपूर्वमुच्चार्ययशंभुवीजमतःपरं हरिस्थि
तप्रभानेत्रंदक्षनेत्रंप्रकल्पयेत् दक्षनेत्रान्वितःशूरश्चतुर्थोवर्णीरितः वृषघ्नहलिनौकां 
तितुष्टिभ्यांसहितौपरौ त्रिस्वरेणान्वितंदेवनाथेबीजंसमीरितं एकाराढ्यंततोदुर्गांसमु
द्धृत्याष्टकंभवेत् वैश्वानरकलत्रंचदशार्णोमनुरीरितः केचिद्गणेशवीजाढ्यंमनुमेनंप्र
प्रचक्षते प्रणवःओंकारः शंभुवीजंहकारः हरिःसकारः प्रभाउकारः दक्षनेत्रःतृतीय 
स्वरः दक्षनेत्रःतृतीयस्वरः तेनोंहस्तिइतिरूपम् शूरःपकारःवृषघ्नःअकारःहली 
चकारःतुष्टिःइकारः तेनपिशाचिइतिरूपं तृतीयस्वरिकारः देवनाथबीजंलकारः दुर्गा 
कवर्गद्वितीयं तेनोंहस्तिपिशाचिलिखेस्वाहाइतिमंत्रः केचिदिति गणेशबीजं गं तेनप्रण 
वंत्यक्त्वातदेयमितियावत् तत्र तदनंतरंबीजमपीतिनयुक्तं पूर्वमेचदानोपादानात् दशाक्ष
रविरोधाच्च हस्तिपिशाचिलिखेचाग्निवनिता गं तदादितितितद्वाधेसुव्यक्तमेतत् तथा नति 
थिर्नचनक्षत्रंनोपवासोविधीयते यथेष्टचेष्टयामंत्रःसर्वकामफलप्रदः सर्वावस्थागतंक 
ल्पमुच्छिष्टंगणनायेकं नसिद्ध्यादिनिरूप्योत्रलक्षमेकंजपेद्वधः अथध्यानंप्रकुर्वीतयथोक्तं 
गुरुपादुकैः रक्तमूर्तिंगणेशानंरक्ताभरणभूषितं रक्तवस्त्रंत्रिनेत्रचरक्तपद्मासनस्थितम् 

पृ० २८६ब) चतुर्भुजंमहोकायंद्विदंतंसमिताननम् वामेमोदकपात्रंचमुखेलंवेनलंवितम् दं 
तंचदधोहस्तेधारयंतंचदक्षिणे पाशांकुशौचहस्ताभ्यांजटामंडलवेष्टितं ललाटे 
चंद्रलेखाढ्यंसर्वालंकारभूषितम् सदामत्त्वंमहोच्छिष्टमनाचांतस्तुपूजयेत् कृष्णांचतु
र्थीमाभ्यावच्छक्लचतुर्थिकां सहस्रंहिजपेन्नित्यंयोषिन्नियमपूर्वकम् स्नापयेन्म- 
धुनानित्यंनैवैद्यंगुडपायसं भक्तोछिष्टोजपेन्नित्यंगणेशोहंसदाप्रियः श्वेतार्केणा 
कृतिंकृत्वारक्तचंदनकेनवा अंगुष्टमात्रंप्रतिष्टाप्यद्विजाग्निगुरुसन्निधौ जप्त्वाषोडशसा 
हंस्रींसिद्धोमंत्रोभवेद्ध्रुवम् एवंचैतत्पुश्चरणंलक्षजपसंज्ञं विकल्पबाधकाभावान् 
मुखेलंवेनेतिलंवितास्यमित्यर्थः राज्यप्रदंगणेशानंदुःखदारिद्र्यनाशनम् वह्निंसं 
स्थाप्यकुंडेचसह्रस्रंजुहुयाद्धविः तिलंपललमाज्यंचविशिखोप्यावृतोभयः शमीसमि 
द्भिहौतव्यंवृहतीपुष्पमिश्रितम् इतिध्यात्वागणेशानंदृढचित्तोभवेत्तथा सैंधवेणकृते 
नैवभूतेवैरिजनेवने यस्यनाम्नाजुहोतीदंमंत्रीसध्यानपूर्वकम् सवश्योजायतेनित्यं 
सहस्रेणाष्टकेनच किंकरोभूमिपालोपिसर्वजनसेवितः चक्रेविधानंयच्चवंभूतिस्त 
स्यकरेस्थिता हयदंतिसमाकीर्णंद्वारंसामंतवेष्टितम् जयेतिलक्षतोनूनंबलिदाना 
ज्जपेनच तत्रसिद्धिःसहस्रेणसिद्धार्थकगुडेनच वृहतीपुष्पेणसाज्येनवश्यमेतच्चराचरं 

पृ० २८७अ) तस्मैमोदकपात्रंचदद्याद्विप्रायदक्षिणां साधयेत्सर्वकर्माणिस्वपमाहगणेठश्वरः व्यावृ
तोविवृतास्यः वृहतीकंठकारिका मैक्षेवमैक्षवयुक्तं पूतेपवित्रे विजनेजनशून्ये भूते 
वैरिजनेइतिपाठे भूतेशत्रावित्यर्थः उच्छिष्टंमधु आमिषंमांसं अन्योन्यमिति परस्प 
रं पंचभिर्गर्भैःसिद्धोयोगःसंबंधोयत्रतादृशं ऐणेयंपललंहरिणमांसं तथा उच्छिष्टस्तु 
जपेद्रात्रौशययायांसंस्थितोपिच भ्रूमध्येरक्तपद्मस्थंध्यायेद्देवंगजाननम् दक्षेपाशांकु 
शोवामेगुडमुष्टिकरंयुतम् ध्यानेनमोहनंरस्यंदेवगंधवेमानुषात् मोहयेद्राजिकाषु 
ष्पैस्नत्कंठसमन्वितैः निग्रहोनोहतेनोनसक्रोधेनहतेनच उच्छाटयेत्तथाशीघ्रंदूर्वा 
वीजेहुतेनच एवंबहुविधंकर्मस्वयेमाहगणेश्वरः राजद्वारेतथावाटेसभायांगोत्रसंस 
दि विवादेव्यवहारेचसंग्रामेशत्रुसंकटे शययाषांविधिनेवापिपूतेपिव्यसनेतथा ग्राम 
दाहेघौरविद्वेसिंहव्याघ्रादिसंकटे स्परणादेवदेवस्यसर्ववैविद्रुतंभवेत् तत्सर्वंनश्य 
तिक्षिप्रंसूर्येणैवतमोयथा सदौच्छिष्टोगणेशानोयक्षराजोमहावलः आराधितःसो 
पहारैःमम्यगिष्टफलप्रदः एवंकृत्वाव्यवस्थांतुतद्धनेच्चरतंगतः नंदेनगोकुलेज 
प्तोनंदःसुखमुपागमत् भृगुकेनस्वराज्यार्थंविभीषणेनधर्मिणा इंद्रेणचस्वराज्यार्थंसव 
तेनेंद्रतांगतः इमंमंत्रंसमादायत्रैलोक्यंविचरेन्मुनिः पैशाचिकोयंविघ्नेशःकलोशीघ्रफलःप्रदः 

पृ० २८७ब) अपामार्गसमिद्धोमेसौभाग्यंलभतेध्रुवम् अष्टोत्तरद्वातंमंत्रीअभिमंत्र्याभिमंत्रितम् वान 
रास्थिसमुद्भूतंकीलकंमंत्रमंत्रितम् निखनेन्मंदिरेतस्यभवेदुच्चाटनपंरम् अथवीथ्यां 
लिखेद्यस्यक्रयविक्रयभाग्भवेत् निखनेन्सौनिकागारेतन्मद्यंविकृतंभवेत् वेश्यागृहेतु 
निखनेद्ग्राहकंलभतेनसा कन्यागृहेतुनिखनेतद्विवाहोभवेद्ध्रुवम् मानुषास्थिसमूद्भू
तंकीलकंमंत्रमंत्रितम् निखनेन्मंदिरेयस्यमरणंतस्यनिश्चितम् उद्धृतेनुभवेत्स्वास्थ्यमि
निसर्वस्यसंस्थितम् यस्यनाम्नाजपेन्मंत्रंसहस्रंसवशोभवेत्  सहस्रदंचजापेनलोभयेत्तु 
वरांस्त्रियम् सहस्रदशजापेनराज्ञासाध्येवशोभवेत् लक्षजापेनराजैवद्विलक्षेराजपन्नयः
दशलक्षेणतद्राष्ट्रंवश्यंचस्याच्चराचरम् अणिमादिमहासिद्धिःकोटिजापान्नसशयः खेवर 
त्वंभवेन्नित्यंसर्वज्ञत्वंचजायते मंत्रंलिखित्वाशिरसिकंठेवाधियतेयदि सौभाग्यंसर्वरक्षाच 
भवेत्तत्रसुनिश्चितं उच्छिष्टमंत्रराजस्यप्रभावोवर्णितोमया नशक्यतेमयावक्तुंवर्षकोटि 
शतैरपि किमन्यैर्बहुभिर्मंत्रैःसोगोपांगैःसुविस्तरैः विघ्नंवशीकरोत्पाशुवीजंतद्गणना- 
यकंसारभूतमिदंमंत्रंनदेयंयस्यकस्यचित् गुह्यंसर्वागमेदेयंहितवुद्ध्याप्रकाशितं उच्छिष्ट
श्चाशुविर्भूत्वाजपेत्पूजनमाचरेत् अनुच्छिष्टोनसिद्ध्येततस्मादेवंसमाचरेत् केषांचिन्मंतेपू
जानास्तिमनसाजेपेत् केषांचिन्मतेकरांगन्यासानस्तः गणेशोहमितिपूर्वोक्तमूर्तिचितयेत् 

पृ० २८८अ) गर्गमतेस्थित्वाविजनेवनेरक्तचंदनानुलिप्तस्तांवूलोच्छिष्टमुखोजपेत् केषांचिन्मतेस 
र्वालंकारभूषितःसर्वावस्थासुजपेत् इंद्रमतेसंपूज्यमोदकंचर्वन्जपेत् भृगुमतेफलमश्र 
न्जपेत् विभीषणमतेसाधितमांसैर्नैवेद्यैःपूजांदत्त्वातदेवखादन्जपेत् विशेषेणवलिं 
दद्यात्संध्यासुचविशेषतः अथपूजा पैशाचिकमंत्रस्यनिवृतागायत्रीछंदःसुग्रीवाद्याऋष
यः उच्छिष्टगणेशोदेवतासर्वकामार्थेविनियोगः ततःसप्रणवंकरांगन्यासंकुर्यात् स 
र्वत्रयोषिन्नियमवान्नाचांतोजपेत् नासाग्रंपश्यन्ध्यायन्जपेत् ततोष्टदलपद्मंलिखित्वामू 
लेनार्घपात्रंसंपूर्यदशधाजप्त्वातेनोदकेनात्मानंपूजोपकरणंचाभ्युक्ष्यपुष्पंगृहीत्वापाणिक 
छपिकांबद्धालोहितपद्मापरिरक्तवसनंसर्वालंकारभूषितंत्रिनेत्रंचतुर्भुजंदक्षोध्वहस्तेनां 
कुशेंतदधोहस्तेनपाशंवामोर्ध्वहस्तेनमोदकपात्रंतदधोहस्तेदंतंधारयंतंलंबास्यंद्विदं 
तंसहास्यंजटाजूटधारिणं चंद्रशेखरंगजमुखंध्यात्वाकरस्थपुष्पेणमूलेनशिरसिसंपूज्य 
वामनासापुटेनपुष्पांजलावानीयाष्टदलपयमध्येस्थापयेत् अर्घ्यादिकंदत्त्वात्रिःपूजये 
त् ओंवक्रतुंडायस्वाहा एवंएकदंतलंबोदरविकटविघ्नाविघ्नधूप्रवक्त्रविनायकगण 
पतिअंतरिक्षहस्तिमुखान्परितःपूजयेत् ततोदेवंत्रिःसंपूज्यनैवेद्यंदत्त्वाउच्छिष्टगणे
शायमहाकालायबलिर्नमःफट्स्वाहा ओंक्रोंक्रोंह्रींह्रैंह्रैंह्रैंह्रुंफट्स्वाहा अनेनसमीहितसिद्ध्यर्थं 

पृ० २८८ब) विशेषतोवलिंदद्यात् पुष्पमेकंदक्षिणदिशिक्षिप्त्वाक्षमस्वेतिविसर्जयेत् इत्युच्छिष्टगणेशप्र
करणम् तथा शक्तिस्मारंहस्तिमुखंप्रलंषौदरशव्दवत् ओंतमुच्छिष्टशव्दाढ्यंमहात्मानंत 
थावदेत् अंकुशंदीर्घवक्त्राढ्यंपार्श्वविंदुयुतंवदेत् शक्तिंङेंतमथोच्छिष्टंस्वाहाष्टविंशवर्णं 
वान् तेनह्रींओंहस्तिमुखायप्रलंवोदरायुच्छिष्टमहात्मनक्रोंशैंह्रींउच्छिष्टायस्वाहाइतिमं 
त्रः ओंहस्तिमुखायलंबोदरायोच्छिष्टमहात्मनेआंक्रौंह्रींश्रींखेंखेंउच्छिष्टायस्वाहाइतिमंत्रः
वक्रतुंडाषकवचंदीर्घमेषषडक्षरः वक्रतुंडायहूंइतिमंत्रः वक्रतुंडायमायांतेनमश्चाष्टात 
रोभवेत् वक्त्रतुंडायह्रींनमितिमंत्रः तथाशुक्रसंवादे मंत्राणांयुगभेदेनशक्तिभेदःप्रजा- 
यते वक्ष्यामिसततंगुह्यंकलौसिद्धिकरंनृणाम् वैनायकंमहामंत्रंयथाव्यासान्मयाश्रुतम् 
शुद्धासनसमासीनंसुरासुरनमस्कृतम् सर्वेशक्रंसमासाद्यमुनीनांमुनयोगुरुम् ऊचुःप्रां 
जलयोभूत्वानमस्यंतःसुरर्षभम् भवन्कलिदोषेणहीनसत्त्वाःप्रविह्वलाः दयाबहिष्कृ
ताःसर्वेतपःश्रद्धाविवर्जिताः यथाहोमादिषुपराःस्वाध्यायस्यश्रुतस्यच यथावेदाग्निहो 
त्रस्यतथोपापंवदस्वमे एवमुक्तोमुनिचरःशुक्रोवेदविदांवरः चिंतयामासयक्तात्माप्र 
त्युयायंविनिश्चितं चिरंचिंतयतस्तस्यमहषेंभोवितात्सनः प्रादुर्बभूवमनसिमंत्रराजः
षडक्षरः तप्तचामीकरप्रख्योवक्रतुंडायहूमिति चिंतमानस्यमंत्रस्यजपतश्चषडक्षरम् 

पृ० २८८/२अ) षडंगानिक्रमेणैवप्रादुरासन्मुनीश्वराः मंत्रस्याक्षरषट्केनसलवेनषडंगकम् हृदयेवै 
नमस्कारंस्वाहाकारंचमूर्धनि षडक्षरंशिखायांतुहूंकारंतुकरेन्यसेत् वौषट्कारंतुनेत्रा 
भ्यांफडस्त्रायेतिचैततः लव्धाममहामंत्रंषडंगांडंषडक्षरम् सहस्रकृत्वःसंचित्यजजाप 
भृगुनंदनंदन जपांतेसततःपश्चाद्रक्तवस्त्रंचतुर्भुजं लंबोधरंत्रिनयनंपाशांकुशधरं 
विभुम् वरदाभयहस्तंतुंचलत्कर्णेसचामरम् सतुष्टावपरंस्तुत्याभृगुजोगिरिजात्मजं 
तंदृष्ट्वावरदंदेवंव्योमस्थंश्यामरूपिणं तंक्रीडमाणंगगनेगणेशंतुष्टावमंत्रेणषडक्षरेण 
ससंस्तुतोदेववरस्यसूनुःशुभांभृगोर्वाचमुवाचहृष्टः तुष्टोस्मितेशुक्रषडक्षरस्येजपेनमां 
पश्यगणाधिनाथम् जानीहिमांभार्गववक्रतुंडंषडक्षरात्मानमनाथनंधुम् व्रवीमिते 
मंत्रवरंसकल्पंसांगंसपौरश्चरणंससिद्धं ऋषिंचदेवस्यषडक्षरस्यकूंदश्चशक्तिंवशृणुत्व
मेव ऋषिस्त्वमेवास्यविधेयभावंमांविद्धिदेवंविधिनागणेशं अनुष्टभंशाक्तिकपौष्टिकाद्यैराथ 
र्वणंमंत्रमिमंपठंति त्वमेवशुक्रित्यर्थः एवंचास्यमंत्रस्यभार्गवृषिःअनुष्टच्छंदः चक्रतुंडग
णेशोदेवता अभीष्टसिद्ध्यर्थेविनियोगः तथारायस्योषस्यदातायंनिधिदेवेनधातुमान् रक्षो 
हनोबलगहनोमंत्रराजःषडक्षरः फडंतेनचतुर्थीषुपक्षयोरुभयोरि अपूपानांशतंजुह्वत्व- 
त्सराल्लभतेधनं इत्याख्यातंमहामंत्रंगुरोर्लव्ध्वासमाहितंः व्रह्मचर्ययरतःशांतःसत्यवाग्गुरुपूजकः 

पृ० २८८/२ब) व्रह्मचर्ययरतोदांतोहरिसचंन्ममाग्रतः जयन्द्वादशसाहस्रंतत्पुरश्चरणंभवेत् अं- 
गारकदिनेप्रातश्चतुर्थ्यांवासमाहितः अमितांशाश्वतींलक्ष्मींलभतेनात्रसंशयः अभ्य- 
च्यगंधपुष्पायैर्हविपायसेनच भोजयेन्मंत्रसिद्ध्यर्थंमंत्रदेवःवदंगुरुम् यत्राग्निकुंडंचतुर 
श्ररूपंसमंततोवासुसमंसमंत्री शिवालयेवाथगृहेस्वकीयेकुंडंविदध्याछविमत्प्रदेशे 
कृत्वासमिद्धाग्निमथाःददीतहरेरनूचानगृहादथोवा अंगानिविन्यस्ययथाप्रदेशंप्राणां 
स्त्रिधायस्यतथारभेत ततोग्निमादाययथाक्रमस्तुदर्भैःपरिस्तीर्ययविधानयुक्तः तत्राग्नि 
मध्येभुजगोपवीतंलंवोदरंभास्वरमेकदंतम् पद्मासनारूढमयुग्मनेत्रंचतुर्भुजहार 
किरीटयुक्तम् केयूरिणंहेमनिभांवराढ्यामावाहयेन्मांमनसाविचिंत्य तमर्घ्यगंधा 
दिभिरर्चयित्वारभेतवह्निंपरिषिच्यपश्चात् ओंकारपूर्वेणषडक्षरेणस्वाहाहृदंतेनस- 
माहितेन आज्याहुतीनांजुहुयात्सहस्रमष्टोत्तरंसिद्धिरियंमयोक्ता समंतंतोवासुसमं
मंडलाकारमित्यर्थः त्रिधायस्येतिप्राणायामंत्रिःसकृद्वेत्यर्थः स्वाहेति स्वाहाकारि
त्यर्थः हृदिवषट् स्वाहानमश्चेत्यर्थः तथा नित्यंहिमांध्यानपरोममाग्रेजपेत्सहस्रं 
त्रिशतंशतंवा अष्टोत्तरंमंत्रविदप्रमत्तोलभेतलक्ष्मीमचिरेणबह्वीम् चित्तप्रसादोम 
नसश्चतुष्टिरुदारतास्वप्नपराङ्मुखत्वम् स्वप्नैपियानाद्युपलंवनंतुसिद्धेश्चिह्नानिभवं- 

पृ० २८९अ) तिसद्यः व्रवीमिमद्भक्तिपरायशुद्धोमहानिधिप्राप्तिकराभ्युपायं सिद्धौदनेनत्रिशतंत्रिमा 
संमंत्रेणयौग्नौजुहुयान्ममाग्रे सभाजनंसर्वमहानिधीनांभवेत्तथाविश्ववशोयथान्यः योवा 
ममाग्रेपृथुकैर्गुडात्कैःसनारिकेलैश्चमरीचयुक्तैः अग्नौसहस्रंजुहुयात्समंत्रीबलभेताक्ष 
येमद्भुतंच इदमतीवरहस्यमहाद्भुतंशृणुवदामिमहानिधिवर्धनम् अभिनवैःसितशा 
लिमर्यः शुभैर्मरिचसैधवजीरकमिश्रितैः बहुगुणैःसुरभीघृतसैंप्लुतैःसुरेसवद्भिरपूपस 
हस्रकैः समदिनेजुहुयान्ममसन्निधौसलभतेह्यचिरेणमहानिधिं सप्राङ्वशीकर्तुमभीप्स
तेयःसतस्यनामाक्षरसंपुटेनःमंत्रेणमंत्रीशुभमादधीतवह्नावपामार्गसमित्प्रसूनम् 
फलैःसुपक्वैःपनसप्रसूतैराग्रोद्भवैर्वाकदलोद्भवैर्वा कृत्वासहस्रंममसन्निधौतुनारींन 
रंवावशमानयेत्सः कन्याभिकांक्षीमनसाविचिंत्ययांकन्यकांमंत्रपरेणलाजैः अग्नौसहस्रं 
जुहुयान्ममाग्नेतामेवकन्यांलभतेचिरेण आज्याहुतीनांजुहुयात्सहस्रंक्षीराहुतीनांचस 
हस्रमेव दूर्वाहुतीनांजुहुयाच्चलक्षंमृत्युजयत्पत्रनसंशयोस्ति मधुत्रयाभ्यक्तसमित्स 
हस्रमानीयचाग्नौजुहुयाज्ज्यार्थी विज्ञित्यमासेनरिपूनशेषान्समोदतेचात्तवपुर्यथेंद्रः
विभीतकानांजुहुयात्सहस्रनष्टोत्तरंलोहितमिश्रितानाम् अग्नौनिशायांप्रहरेश्मशाने 
सनाशयेच्छत्रुकुलंसमग्रम् भूमौतुशत्रुप्रतिमांविलिख्यप्रज्वाल्यवह्निजवरप्रदेशे 

पृ० २८९ब) सिद्धर्थकाज्यैर्जुहुयात्सहस्रंसमारयेत्सप्तदेनेनशत्रून् क्रुद्धंगणेशंचनकालवर्णमरिंगृहीत्वा 
निजपुष्करेण क्षिपेत्तमग्नौवडवामुखोत्थेध्यायन्ममात्मनमनन्यभावः जपेत्सहस्रंत्रिदिने 
नशत्रूतुच्चाटयेत्स्फीतमपिस्वदेशात् सर्वाभिचारप्रशमार्थमेवव्रवीमितेशुक्रमहाभिषेकं 
समुद्रगांप्राप्यनदींसपुण्यांतोयंगृहीत्वांजलिनाभिमंत्र्य सहस्रकृत्वोनिजमूर्ध्निषिंचथरै 
त्समंत्रीसकलानघोघान् अश्वत्थमालंब्धशनैश्चरस्यदिनेसहस्रत्रितयंजपेद्यः ध्यायेच्च 
मांतत्रवनस्पतिस्थंसर्वग्रहात्व्याधियुतान्निहंति||पोवृष्टिकामोनियतस्त्रिरात्रंमामर्चयि- 
त्वाशुभगंधपुष्पैः सवेतसीनांसभिधांसहस्रमग्नौज्ञिपेदाशुलभेतवृष्टिम् धान्याभिकां 
क्षीजुहुयाच्चधान्यैरन्नाभिकांक्षीजुहुयात्सदात्रैः||वस्त्राभीकांक्षीकमलोत्पलायैःक्षेत्राभि- 
कांक्षीलवणैर्गुडात्कैः||अतःपरंभार्गवतेव्रवीमिवंध्याचिकित्सांजगतहिताय मामर्च- 
यित्वापृथुकैरपूपैःफलोत्तमैःपायसमोदकाद्यैः मंत्रीहरिद्रामथसैंधवंचवचांचनिष्का 
र्धतदर्धभागम् कृत्वाचमंत्रेणनिष्पिष्यचूर्णंमूत्रेगवांवैप्रसृतिप्रमाणै निक्षिप्यचूर्णं 
किलतत्रविद्वान्सहस्रकृत्वाजलिभिः प्रमंत्र्य स्नातामृतस्नानदिनेविशुद्धांशुक्लांबरां 
मत्पुरतोनिधाय तत्पाययित्वाह्यचिरेणवंध्यासुतंप्रसूतेचिरजीविनंसा एवंपिवेद्यानि 
यमेनवंध्याप्रागेववर्षाल्लभतेचगर्भम् उपोष्पसोमग्रहणेनविद्वान्सूर्यग्रहेभ्यर्च्यतथाभि 

पृ० २९०अ) मंत्र्य पलंगृहीत्वाकपिलाघृतस्यचूर्णंवचायाश्चतदर्धभागं सहस्रकृत्वोप्यभिमंत्र्यमंत्रीम- 
त्सन्निधौतच्चपिवेदशेषम् अवाप्यमेधांमहतींक्रमेणगद्यंचपद्यंरुचिरंव्रवीतिजानातिशा- 
स्त्रंकिलदृष्टिमात्राल्लभतेवाचस्पतितुल्यमेधां अतःपरंकिंबहुनाविविच्यव्रवीमिसप्रीति 
करंह्युपायं पद्मासनंस्वस्तिकमंवुजंचसुखासनंदेहगतंविचिंत्य तत्कर्णिकायांस्फटिकप्र 
काशंविचिंतयेन्मंत्रवरस्वरूपं षडक्षरंबद्धशिखासनांगंध्यायेद्दलेष्वष्टसुचाष्टशक्तिः पद्मास 
नंस्वस्तिकंबद्धेतिशेषः सुखासनंदवातासनं अणिमामहिमाचैवलघिमागरिमातथा 
प्राकाम्यामिश्रिताचैववशिताप्राप्तिरेवचपूर्वादिक्रमतश्चैवअष्टशक्तीःप्रपूज्येत् रतिर- 
व्यहताकामालंभापिष्टावरप्रदा वुभुक्षाजीर्णिकेत्पाद्यागणनाथस्यशक्तयः वदुश्चवाम 
नश्चैवहाटकश्चमहोदरः भद्रोमालीवरोरामित्येतेशक्तिवाचकाः एवंस्वानाभौहृदयेग 
लेवाआस्येभ्रुवोरंतरयोललाटेवा समस्तदेहेप्यथवाशिखायांविचिंतयेन्मांसबलत्रयेपि 
एवंहियंजन्विनिहत्यदोषान्मासेननिर्वाणमुपैतिनूनं एवंचतेमंत्रवरंहितार्थंव्रवी- 
मिसंतुष्टकरंद्वितीयम् षडक्षरंगुह्यतमंनमोंतंवंद्यंकलौसिद्धिकेरंनराणम् ए 
तेनमांमंगलकोमहर्षिःसंतोषयन्सागरतीरभूभौ तस्मादृषिंमंगलकंतमेवष- 
डक्षरस्यास्यसमामनंति अंगानिपंचैवननेत्रमत्रसर्वचपूर्वेणसमानमन्यत् 

पृ० २९०ब) एतावुभौमंत्रवरौसुगुह्यौममप्रियौवेदरहस्यभूतौ सांगौसकल्पौसमरूपेदेशौका- 
र्त्स्येनयोवेदसवेदान् षडक्षरस्यति तन्मूलत्वेनोक्तमष्टाक्षरस्येवक्ववित्पाठः अन्यदि  
ति षडक्षरस्यैवध्यानादिकमस्यापिमंत्रस्येत्पर्थः इदंचतेगुह्यतमंव्रवीमिगोचर्ममात्रा 
मुपलिप्यभूमिं विकीर्यधान्यप्रकराणितत्रसंस्थाप्यचव्यंजनपूर्णकुंभम् तस्योपरिष्टा 
त्कपिलाघृतेनपूर्णंप्रतिष्टाप्यनवंशरावम् आवापयेत्तत्रशरावमध्येमंत्रद्वयेनान्यतमेन 
दीपम् आवाह्यगंधादिभिरर्चपुष्पैःसुसंयतोमंत्रिवरोयथावत्  स्नातांकुमारीमथवा 
कुमारमभ्यर्च्यदीपस्यपुरोनिधाय ध्यात्वाजपेन्मंत्रवरंसमंत्रीमांतत्रदीपेद्विजवर्ययरूपं 
पश्येत्कुमारीयदिवाकुमारोभव्यंवभूतंयदिवाविनष्टम् मनोगतंवासकलंव्रवीतिमं 
त्रप्रभावेणनसंशयोस्ति एवंक्रमप्राप्तमतीवगुह्यंविद्याद्वयंतत्कथितंमुनींद्र एतच्च
योवेत्तिगुरूपदेशाद्गणेशसायुज्ममुपैतिसद्यः इतिउच्छिष्टगणेशादिप्रकरणम् इत्या
गमकल्पलतायांषष्टःपल्लवः अथमंजुद्योषमंत्रः मरुपृष्टैमुखांसीदेवदेवंजगद्गु
रुम् शंकरंपरिपप्रच्छपार्वतीपरमेश्वरम् श्रीपार्वत्युवाच भगवन्सर्वधर्मज्ञसर्वशा
स्त्रागमादिषु वांछितार्थप्रदंलोकेमंजुघोषंव्रवीषिमे श्रीशंकरुवाच शृणुदेविम
हामंत्रंसाधकानांसुखावहम् यज्ञ्ज्ञात्वाजडधीःप्रायोवाचस्पतिसमोभवेत् अंगन्यास

पृ० २९१अ) करन्यासवहिर्न्याससन्वितात् जपात्सिद्धिप्रदोमंत्रोविनाहोमार्चनादिभिः जपेद्वाजाप
येद्वापिसाधकेविधिपूर्वकं सर्वज्ञत्वमवाप्नोतिसत्यंसत्यंहिपार्वति कार्तिकेयमुखंयाव
त्तावल्लूक्षंजपेन्मनुम् सर्वशास्त्रेषुसोत्युच्चैर्वाचस्पतिसमोभवेत् वृहदारण्यकोनाम
ऋषिच्छंदोविराट्स्मृतम् देवतामंजुघोषाख्याभुक्तिदाचैवमुक्तिदा डापेत्सिद्धिप्रदंस 
द्योवैस्तवंसात्त्विकात्मकं शैवंसिद्धिप्रदंसद्यस्तामसंसमुदाहृतं मंत्रोद्धारमाहविष्णु-
ग्निपाशीशशियुक्वधीश्चषड्वर्णमंत्रोजगतांप्रदिष्टः सर्वज्ञतांसदसिवाक्पटुतांप्रसूतेवे 
दांतवेदनिरतस्यवसुप्रदःस्यात् विष्णःअकारःअग्निःरेफः पाशीवकारः तेनयुक्तश्च
कारः धीरितिस्वरूपं तेनअरवशश्चधीरितिमंत्रः आशुमंत्रंजपेन्मंत्रीस्वसंत्रंयदिसाधकः
बलिनैवेद्यभुक्साक्षाद्वृहस्पतिरिवापरः मासत्रयेणयःकुर्ययात्पुरश्चर्ययांपरंनरः तस्या 
पिवदनाद्वाणीनिःसरेद्रसवर्णिनी गोमुंडोपरिपृष्टेचयत्नेनापिचगोमये यंत्रेमंत्रंलि
खित्वादौपश्चान्मंत्रंलिखेत्पुनः ध्यानमात्रंविधायादौभावयित्वाचिरंस्वधीः निर्जनस्था
नमासाद्यजपेन्मंत्रमधोमुखः पौर्णमासींसमासाद्यकुंदस्यकुसुमैःशतैः अष्टाधिकै
श्चसंपूज्यजपेन्मंत्रंचतुष्पथे त्रिमुंडारोहणंकृत्वानिशीथेमुक्तकुंतलः षण्मास
मात्रंजपतियदिमंत्रीविधानवित् वृहस्पतिसमोवक्तानात्रकार्ययाविचारणा

पृ० २९१ब) कुक्कुरस्यमुंडैकंमुंडंक्रोष्टुर्वृषस्यच त्रिमुंडमेतदाख्यातंसाधकानांसुखावहम् आ 
सनेचैवगोमुंडंवामेकुक्कुरमुंडकं दक्षिणेचशिवामुंडंकृत्वापूजांसमाचरेत् अर्ध 
चंद्राकृतिःपश्चाद्वामेचंद्राकृतिःस्फुटम् तत्रमंत्रंलिखेत्पूजांकुंदस्यकुसुमेनच स
व्येनपाणिकमलेनजयादिपूजाशृंगारशीलनविधिःखलुदक्षिणेन राकासुधाक 
रमरीचितुषारहारगोरंचतुष्पथतटेवृषमस्तकस्थम् संचिंत्यक्कुरशिराछिरसाधि
रूढःकुंदेनसाधकतमोजयतिप्रकामम् गोचर्मरक्तरचितंरसकोणमात्रंचक्रंततो 
पिनवकुंकुमरोचनाभिः निर्मायसव्यंविधिनाविजनेश्मशानेसंपूजयेद्वनभुवैः
पलाशैः संपूर्णमंडलतुषारमरीचिमध्यवालेविलंबिचिकुरंचरखर्ड्गहस्तम् उद्दा
मकंकणवहंवरपुष्पकाढ्यंनग्नंजपेत्क्षतजपपद्मदलायताक्षम् अरिष्टगेहेनिशितै
लमेवमादाययत्नात्करपल्लवेन् तेनांचितंकांचनपुष्पमेवनिवेद्यतस्मैजपतिप्र- 
कामं अशोकशाकोटतरोश्चमूलेविलिप्यपादौवदनामृतेन त्रिमुंडमात्रस्थित 
एवरात्रौजपेद्यथाशक्तिचपौर्णमास्याम् लकुचविटपिमध्येमुंडमात्रैकरूढोहिमक 
रगौरंचिंतयित्वानिशीथे यदिजपतिजडात्मालक्षमेकंत्रिपक्षंभवतिजगतिसाक्षा

पृ० २९२अ) द्गीर्पतिर्नात्रचित्रं भुक्त्वाजमेवकदलीतरुपुष्पजालमुडत्रयेविरचितासनसन्निविष्टः
राकाविधूदयमुपेत्यकरोतिपूजांयःसोपिमूर्खिववाक्पतिरीश्वरःस्यात् जिह्वांविमृज्यनि
जपाणिसरोरुहाभ्यांबाणप्रसूनशतकैःपरिपूज्यगोष्टे योवैजपेदनुदिनंरसलक्षमाज 
मीशंजयेत्किमुतवाक्पतिमेकवक्त्रं बाणापीतनिंठी स्थित्वानिषीथसमयेरजकस्यका 
ष्टेखर्ड्गान्वितोजपतिकन्यपिपौर्णमास्यां संपूर्णमासमथवातरसापिमंत्रीवक्त्राद्विनि 
स्सरतिगीरमृतायमाना योदंतधारणकृतैश्चकरंजकाष्टैस्तस्यापिगीष्पतिवचोनिय 
तंसुलभ्यं तिलतैलेनमतिमान्कुंदकैरवपुष्पकैः यत्नतोजुहुयान्मंत्रीसर्वसिद्धिमुपाल 
भेत् मंजिष्टतोयसुवचासितभानुपुष्पैः स्वीयांगशोणितयुतैसमकुंठकैश्च कृत्वालला
टफलकेतिलकंजपस्थोविद्याविरोधविषयेनचगीष्पतिःस्यात् तोयमारनालमितिख्यातं 
सितभानुःश्चेतार्कःकुष्टंकुडितिप्रसिद्धं मंत्रांतरमाह शृणुदेविमहामंत्रंसप्तार्णात्मषडणकं सकृदु 
च्चारणाद्देविमूकोभवतिपंडितः रविबिंदुसमायुक्तोजांतोरांतोग्निशांतियुक् क्षकारःपृथिवीचाग्निर्विं 
दुःशांतिश्चुद्धृतःसप्तवर्णोमनुःप्रोक्तोमंत्रिणांकविताकरः यस्यसंकीर्तनान्मंत्रीवाचस्पतिरिवापरःशि 
शुतरवरकांतिनीलांवुदाभंविकचसरसिजाभ्यांपुस्तकंकर्परंच स्मितसुविषदवक्त्रंयंचचूढंत्रिनेत्रंकुमतिदहनहनरक्षंमंजुघोषंनमामि

पृ० २९२ब) षडदीर्घभाजाबीजेनकुर्ययादंगानिसाधकः रविर्मकारः जांतोजकारः रांतोलकारः
शांतिईकारः पृथिवीलकारः मंनलरींक्षलरीं इतिसप्तवर्णात्मकोमंत्रः मंजलरीं 
लरींषड्वर्णात्मकोमंत्रितिनिवंधांतरात् तथा एवंध्यात्वाजपेद्देविवर्णलक्षंसमाहि 
तः तद्दशांशैश्चजुहुयात्सर्षपैर्लोणमिश्रितैः ऋषिःकण्ठोविराट्छंदोदेवतावटु 
कःस्मृतः मातृकोक्तेयजेद्देवंवागीशंदेवमन्वहम् आदावंगानिसंपूज्यपश्चाछ- 
क्तीरिमायजेत् योगासत्याचविमलोज्ञानावुद्धिःस्मृतिःपुनः मेधाप्रज्ञाचपत्रेषु 
मुद्रापुस्तकधारिणी लोकपालावहिःपूजास्तेषामस्त्राणितद्वहिः पीत्वातन्मंत्रितं 
तोयंसहस्रंप्रत्महंजपेत् महाकविर्भवेन्मंत्रीमासेनतुनसंशयः आचरेत्कुत्सिता 
चारंभक्षयेद्वामबाहुना प्रदीपोच्छिष्टतैलनेविलिंपद्गात्रमन्वहरम् परिधानंसदाकु 
र्यात्केपलंरात्रिवाससा निशिनिशिबलामस्मैभुक्तुमन्नंप्रदध्याद्धदयमनुगलां 
तर्मंत्रजापंवितन्वन् भवतिनृपतिपूज्योयोषितांप्रेमपात्रंभवतिखलुकवीना 
मग्रणीःपंडितश्च सकृत्स्थानसदाकुर्ययात्पूजनंजपंनंहितत् काव्यार्थीकुहते 
काव्यंधनार्थीप्राप्नुर्याद्धनम् कवितामाहेत्पुंसामामर्दनविजृंभिणीम् सर्ववेदाग 
मादीनांव्याख्याताजायतेचिरात् मनोरस्थसकोलास्थिज्ञानैश्चर्यप्रदोपुरः तत्त्ववो- 

पृ० २९३अ) धे श्रद्धयाजायतेसिद्धिरिहलोकेपरत्रच श्रद्धाहीनेनदेवेशिसिद्धिर्जन्मशतैरपि एतासाम 
पिवियानांजपेहोमेचतर्पणे स्वेच्छाविरचितंवर्त्मतत्त्वबोधान्निबोधयेत् तत्त्वबोधस्यहृद 
येयद्यत्संप्रतिपद्यते तत्तदेवविजानीयाद्देवतायाश्चिकीर्षितं इतिभैरवीतंत्रेमंजुघोषप्रकरणं
अथफेत्कारिणीतंत्रेज्वालामुखीमंत्रः नमोभगवतीत्युक्त्वाज्वालामालिन्यतःपरम् गद्ध्रग 
णपरिवृतेद्विठांतोमनुरीरितः तेननमोभगवतिज्वालामालिनीगृद्ध्रगणपरिवृतेस्वा-
हा इतिमंत्रः ओंनमोहृदयंप्रोक्तंभगवतिशिरःस्मृतं ज्वालामालिनिनिवशिखागृद्धगणप
रिवृते वर्मस्वाहास्त्रमित्येतज्जातियुक्तंन्यसेन्ननौ अभुक्त्वानियुतंचैतज्जयमंत्रजपेज्ज- 
यी रुद्रांगनाग्निजायाभ्यांरुद्रंज्वालामुखीत्यपि मंत्रांतरंसमाख्यातंज्वालामुख्यानंतरं 
दीपतैलाक्तपादौर्धरात्रेगुरुदिनादितः जपेदष्टसहस्रंतुत्रयोविंशतिवासरान् प्रत्यहंप 
लषट्कंचददातीतिनसंशयः नारायणीयेकथितंमगस्त्यैःकथितंपुनः स्वसिद्धिमि 
च्छतागोप्योनामापिनसमीरयेत् पुत्रस्यनृपतेच्छापिधार्मिकस्यविशेषतः नवदुर्गा 
विधानेनदर्शयेत्कार्यगौरवात् नृपोपिसम्यगाचारोमंत्रज्ञोविविधैर्धनैः निवेद्यविधिव 
त्पश्चान्मंत्रवर्णेननिर्दहेत् स्मृतिमात्रेणवैवर्णान्रिपून्सर्वान्विनाशयेत् प्रदद्यादक्षिणांतस्य 
सहस्रंशतमेववा गवांसुवर्णनिष्काणांभूमिंवासस्यशालिनीं सर्वशांतिमवाप्नोतिसर्वरक्षाकृतिर्भवेत् 

पृ० २९३ब) निष्कमलंकारः इतिज्वालामुखीप्रकरणम् अथपिशाचिनमंत्रः कहयुग्मंकालि 
किचगृह्णयुग्मंतथैवच पिंडंपिशाचिस्वाहेतिनृपार्णःकथितोमनुः ध्यायेत्पि 
शाचींचलशूलहस्तांश्यामांसुदीर्घांयुवतिंत्रिनेत्राम् क्रुद्धांविवर्णांतनुवृत्तमध्यांगुं 
जाफलैःकल्पितहारपष्ठिम् एकविंशादिनंयावदुदयास्तमयंजयेत् नित्यंसायंस्व 
माहारंपिंडंहर्म्योंपरिक्षिपेत् त्रिसप्ताहेचतुष्टासाशययांगत्वापिशाचिनी पंचविंश
तिदेशानांकथांचकथयत्यपि त्रिंशद्दिनैश्चदेवेशिजंवुद्वीपकथांनयेत् द्विस्त्रिंशता 
पुनःकर्णेमत्यवार्तांप्रकाशेत् त्रिस्त्रिंशतातथागौरित्रैलोक्यंश्रावयेद्ध्रुवं त्रिःस्वादुब- 
लिदानेनसर्वंवदतितत्क्षणाम् सभायांयदिसंघातेपूतेचरिपुसंसदि सर्वंकथयति 
क्षिप्रंनूनंतुष्टापिशाचिनी केनापिनैवंद्यवश्यासाधकस्तांप्रपश्यति इतिकर्णपि-
शाचिन्यामयाकल्पःप्रकाशितः नक्वापिचत्वयादेविप्रकाश्यःसर्वदुर्लभः इतिकर्ण 
पिशानीमंत्रः अथभूतिनीमंत्रः फेत्कारिणीतंत्रे आद्याविभूषणीदेवीपराकुंडलधा 
रिणी हारिणीसिंहिनीचैवहंसिनीतुततोनटी चेटीकामेश्वरीचैवप्रोक्तादेवीरति 
प्रिया क्रोधास्त्रद्वयमायांतेभूतिनीचत्रिकूर्चतः तारलज्जाद्वयादस्त्रद्वयांतेचविभी 
षिका क्रोधद्वयांतोमंत्रोयंविभीषिण्याउदाहृतःक्रोधोहूंहूं कूर्चोपिसेव क्रोंइति 

पृ० २९४अ) कश्चित् कर्त्रीचैवकरेपरेनरशिरस्तुंगाकृतिर्भूषणादंतांर्गतमांसशोणितवसासंयुक्तभू 
तव्रताकालव्यालकरालसालविकटव्यालंविष्टक्षमायस्याःकेशकुलाखिलमहीशैला 
स्तुसारक्षतु एकवृक्षतटगत्वायामिन्यांप्रवसंस्त्र्यहं जपेदष्टसहस्रंतुध्यायन्नव्यग्रमान 
सः जपांतेपूजनंनाम्नागुरुधूपंनिवेदयेत् प्रजपेदर्धरात्रेतुसमायातिविभूषिणी चंदनो 
दकमिश्रेणदत्तार्चातुष्पतिध्रुवं माताभागनीभार्ययाहृष्टाभवतिकामिता करमेलकृतं
कृत्वामाताभूत्वाजगत्त्रयं शताष्टपरिवारस्यसदाभ्यंजनभूषणम् भगिनीचेन्महाभोगा 
न्सहस्रंयोजनादपि ददातिस्त्रियमानीयदिव्यंरसरसायनं भार्ययाचेत्पृष्टमारोप्यस्वर्गंन 
यतियच्छ्रुति दीनाराणांसहस्रंतुरसंचैवरसायनं सर्वाशाःपूरयत्येवसदादवीविभूष-
णी ध्रुवमायास्त्रयुगलाप्रोक्ताकुंडलधारिणी ओंह्रींफट्कुंडलधारिणीहूंहूंहूंनमः
त्रिकूचाख्यःसमाख्यातोमनुःकुंडलधारिणी कर्णंकुंडलधारिणीशशिमुखीलीलावती
सस्मिताशैलश्रेणिविलंविकांविवितनव्यामुग्धलोकत्रया मुक्ताहारविहारिणीचवि 
लसत्प्रोत्तुंगकुंभस्थलीपायात्कुंडलधारिणीत्रिजगतामानंदसंदोहभूः श्मशानेप्रजपे
द्रात्रौअयुतंकुंडलधारिणी आयातिरुधिरेणार्घोदेयस्तुष्टावदत्यपि किंकर्तव्यंमयावत्समातेति 
भवसाधकः पंचाशतंदिनान्यपित्रैलोक्यमपिदास्यतिक्रोधद्वयास्त्रपुगतःसिंदूरहारिणीपदं सिंदूरहारिणीमनुः

पृ० २९४ब) सिंदूरहारिणीमनुः स्वणालंकृतिहारिणीचलदलव्यालोलशाखांब रासोत्कंठीकृत 
गात्रकर्मसुभगाशुभ्रांशुचंद्रस्मिता अतःसंततकांतिदंतमलिनात्रैलोक्यशोभासदा 
पायादुद्धतशूलबाहुस्वतिकासिंदूरहारिण्यसौ शून्यंदेवालयंगत्वाजपेदष्टसहस्रकं 
शीघ्रमायात्यागतासाभार्याभवतिकामिता पंचविंशतिदिनानिवस्त्रालकारभूषणं 
रक्षातेद्वादशदिनंदेवीसिंदूरहारिणी लज्जाद्वयास्त्रयुगलंसिंहिनीपदंततःक्रोध
वीजत्रयान्त्रंतः कीर्तितःसिंहिनीमनुः शैलाग्रह्नमदुर्गदंतबदरीदुर्गांतदैत्या- 
स्थिताकेशाग्रास्थिसमस्तविष्णुचरणप्रभ्रष्टमंत्रासिनी यादंतांतरलंबिधारणरण 
त्प्रक्षुब्धसिद्धांगनासेयंपातुसमस्तमस्तककुलव्याकंपिमालाकुला गत्वैकलिंगं 
यामिन्यांप्रजपेदयुतंमनुम् ततोहृष्टातिवरदासिंहिन्यायातिपूजिता किंकरोमिवद 
त्येवंभार्ययाभवतिकामिता दीनारंवस्त्रयुगलंदद्याद्रसरसायनम् तारंत्रिकूर्चास्त्रयु 
गाद्धंसीतिभूतिनीततः कूर्चत्रयांतकथितोहंसिनीमनुरुत्तमः शुभ्राशुभ्रसरोजतु 
ल्यनयनादुग्धासवेनान्विताप्रारव्धनिमुग्धमाधववधूसंसेवितासादरम् किंचित्तुं 
गविलोलपांगंवलितव्यामुग्धमीलन्मुखी मुक्तायुक्तविलोलहारललिकाश्रीहंसि 
नीपातनः चक्रपाणिगृहंगत्वाप्रतिमांशोभनांलिखेत् हयमारेणसंपूज्यजपेदयु 

पृ० २९५अ) तसंख्यकं यावदर्धनिशांदेवीहंसिन्यायातिश्चितं चंदनार्घप्रदानेनहृष्टावदतिसाध 
कं किंमयातेप्रकर्तव्यंकिंकरीभवसाधकः वस्त्रालंकारभोज्याद्यंव्ययार्थंसंप्रयच्छति तद 
शेषव्ययाभावान्नददातिप्रकुप्यति तारक्रोधास्त्रयुगतोनटीतिपदमुच्चरेत् कूर्चत्रयांतो 
ओंतोयंकथितोयक्षिणीमनुः फुल्लेंदीवरसुंदराधरमुखीमुत्तंगकुंभस्तनींखेलत्खंजन 
युंग्मयुजुनयनामानंददायिस्मितां क्षीरांभोनिधिकूलवल्लितामानीयवैलासिनीं 
वीणाश्रावणशालिनीमलिकुलव्याहारवाक्वातुरीं नीचगासंगमंकृत्वासप्ताहंजपपूजनेकृ 
त्वार्कास्तमनेरूपंचंदनेनजपेदपि कामभोगप्रदाश्रीःसाभार्ययाभवतिनर्तकी सुवर्णपलमे
कंतुव्ययार्थंत्यज्यगच्छति दिनेदिनेनटीदेवीस्थायिनीभवतिध्रुवं तारात्कूचयुगंचास्त्रयु 
ग्मंचेटीततःपरं ओंतंक्रोधयुगंचोक्त्वाचेटीमंत्रोत्तमोत्तमः गच्छंतीमितभाषिणीशशिमु 
खीभ्रष्टोत्तरीयाधराबिभ्रंतीकलहांसरोजममलंस्वर्णांतसीमंतिनी श्रीखंडादिविलेपना 
मलवपुःसौरभ्यसंभाविताकिंचिद्धर्मसमापितार्पितकरापायादियंचेटिका कुत्रापिभी 
षणस्थानेनामोच्चारणमात्रतः ध्रुवंचेटीसमागत्यचेटीकरोत्यपि अथवास्वगृहद्वारेत्र्य 
हंरात्रौजपंचरेत् आगत्यनियतंदेवीचेटीकर्मकरोतिचतारकूर्चास्त्रयुक्कामेश्वरीभूतिन्यतःपरं
ओंतंक्रोधत्रयंकामेश्वरीमंत्रुदाहृतःकामस्कंदसमागतामधुरतावासंतिपुष्पान्वितागायंतीमधुराध 

पृ० २९५ब) रस्मितमुखीवीणावतीचंचलारक्तांभोजविलोचनामधुमदैर्युक्ताममंतादिपंपाया 
त्पुष्पधनुर्धरामधुमतीकामेश्वरीभूतिनी मातृस्थानंसमागत्यकृत्वामांसस्यभक्ष 
णम् मांसादिनबलिंदत्त्वासहस्रंसप्तवासरान् जपान्नियतमायातिरुधिरार्घंनि 
निवेदयेत् कामेश्वरीभवेत्तुष्टाभार्ययाभवतिकामितासर्वाशाःपूरयत्येवराज्यंयछति 
निश्चितम् तारंलज्जाचकूर्चास्त्रद्वययुक्तारतिप्रिया क्रोधप्रयास्त्रयुक्कामेश्वरीमं- 
त्रोक्तवत्क्रिया हेमप्राकारमध्येसुरविटपितटेहेमपीठाधिरूढायक्षीमालावि 
सर्पत्परिमलकुसुमोद्भासिधम्मिल्लभारा पीनोत्तुंगस्तनाढ्याकुवलयनयेनारक्तव 
र्णाकराभ्यांभ्राम्यद्रक्तोत्पलाभासकलसुरयुतादिव्यभूषांगरागा क्रोधद्वयास्त्रयुगतो 
देवीतिपदमुच्चरेत्  ङेंतंक्रोधयुगंगुह्यंदेवीमंत्रमनुत्तमम् दिव्यकामुकहेमाभाकु 
मारीहेमरूपिणी सर्वालंकारसंयुक्ताभार्याभवतिसाधिता रात्रौदेवगृहंगत्वातत्र 
शययांप्रकल्पयेत् सितवस्त्रंचंदनंजातीपुष्पंप्रदापयेत् धूपंतुगुग्गुलुंदत्त्वाष्टस 
हस्रंजपेन्मनुम् जपांतेनित्यमायातिचुंबनालिंगनादिभिः कामिताजायतेभार्या
सत्यंदेवीकुमारिका दयादष्टदीनाराणिदिव्यंवस्त्रयुगंततः कामिकंभोजनंदिव्यं 
परिवारस्यदास्यति अन्यद्वैश्वानरगृहाद्द्रव्यमानीययच्छति सहस्रमेतानिजपेज्जपां

पृ० २९६अ) तेसिद्ध्यतिध्रुवं मुहुर्मुहुर्जपेन्मंत्रमित्याहक्रोधभूपतिःक्रोधाधिपंव्योमवक्त्रंवज्रपाणिं 
सुरांतेकं कलिकल्पतरुंनत्वाभूतिनीसिद्धिरर्थ्यते अन्यत्रबहवःसंतिअत्रकिंचिन्निरूपितं
इतिभूतिनीमंत्रप्रकरणंनामचतुर्विंशतिपतलः रुद्रयामले अथातःसंप्रवक्ष्यामिमं 
त्रंपरिमलात्मकं येनविज्ञानमात्रेणनासाद्यंभुवनत्रये रुद्रजायामहायोगिन्यतोगौ 
रिपदंवदेत् भुवनभयंकरीतिवमास्त्रंचोद्धरेत् रुद्रजायाह्रीं तेनह्रींमहायोगिनिगौरिभु 
वनभयंकरिहूंफट् तथा षडी्र्घयुक्तबीजेनमंत्रार्धेनास्त्रयोगिना हृदयंचततोर्धेनव- 
र्मांतेनशिरःक्रमात् शिखाकवचनेत्रास्त्रमेवंन्यासक्रमंततः एवंमर्धार्धक्रमेण तथांगि 
राऋषिर्देवीगायत्रीछंदीरितं सिंहवक्त्राचभूतानांभयंकरिण्यतःपरं महाकृत्यादेव 
ताचेत्युक्ताध्यानमथाचरेत् सिंहास्यांकृष्णवरनांलंबमानपयोधरां दंष्ट्राकरालवदनां 
त्रिनेत्रांसर्वतोज्ज्वलां कृष्णकंचुकसंवीतांविधूमाग्निसमप्रभाम् त्रिशूलचक्रचषकख 
ट्कांगकरपंकजां लेलिहानमहाजिह्वांविद्युत्प्रेक्षणभीषणां ध्यात्वाकृत्याविधानेनपू 
जयेन्मंत्रवित्तमः ध्यात्वाकृत्यांसमर्चेतरक्तपुष्पैररण्यकैः कृष्णांमारणकृत्येषुमांसर 
क्तासवैस्तथा कृत्यांचमदनांसर्वेकन्याप्नुत्सादनींतथा भीषणांश्रीमतींचैवप्रतिष्टां 
चततःपरं विद्यामभ्यर्चयेदष्टपत्रेषुक्रमतःसुधीः पूर्वेतुशांकरींनामशुक्लवर्णांमनोरमां

पृ० २९६ब) द्विभुजांसौम्यवदनांपाशांकुशधरांशिवां दक्षिणेभीषणंनामलंबजिह्वामधोमुखीम् 
कृष्णवर्णांरक्तकेशींरक्तमाल्यानुलेपनाम् चतुर्भुजांसिंहनादज्वलच्छलकपालिनीं
शूलखर्ड्गकर्तृहस्तांसर्वाभरणभूषितां पश्चिमेवारुणींस्वर्णवर्णांलसन्मुखीं सुवर्ण- 
मालिकांशुभ्रदंष्ट्रामभयदांशिवां उत्तरेभीषिकांनामचतुर्वर्णभयंकरीम् अथास्य 
विनियोगस्तुकर्तव्योमंत्रिणासदा कालंविदित्वाप्रतिमांमधूच्छिष्टेनकारयेत् द्वा
दशांगुलकंशत्रोर्नखलोमसमन्वितम् हृदयंनामधेयंचफट्कारंसर्वकर्मके
ततःप्राणान्प्रतिष्टाप्यमरिचैर्लेपयेत्ततः मृतव्राह्मणचंडालकेशाभ्यांपादयोःपृ 
थक् बद्धाकारस्करमयेतोरणेवाप्यधोमुखीम् तस्याधोमेखलायुक्तंत्रिकोणंव 
ह्निकुंडकं तत्रशारंविधायाग्निंपरिस्तीर्ययशरैस्तृणैः विभीतकोपविष्टश्चकल्पये 
द्यस्यमारणं जुहुयान्निंबतैलाक्तैःकाकोलूककपक्षकैः दारयैनंशोषयैनंमारयेत्य 
भिधायच अष्टोत्तरशतेनैवअनयाजुहुयाद्वुधः होमांतेविधिवत्कृत्यामाराध्याग्नेश्च 
सन्निधौ योमेकंठग्रहोरातिर्दूरस्थोवांतिकेपिवा पिवतूर्णमसृक्तस्यवह्नेचोक्ता 
निवेदयेत् संरक्षाग्निविधानेननवरात्रिसमापयेत् मृतस्तिष्टेतिहुत्वैवंभवेत्तस्य 
रिपोर्मृतिः शारंशरकाष्टभवं शावमितिपाठेश्मशानाग्निमित्यर्थः रिपोःप्रतिकृ 

पृ० २९७अ) त्वासाध्यर्क्ष्यफलकेमले अर्कक्षीरणेसचिरंपिष्ट्वातत्रैवलेपयेत् फट्कारंहदयेकृत्वा 
शिरोनिर्मायकूपके क्षिपेत्कृष्णचतुर्दश्यांजप्त्वामंत्रंसमाहितः सद्योवगाहनंकृत्वाकुर्या 
द्यस्यात्मरक्षणं मंत्रंजप्त्वाविधानेनभैदयेत्सिंहमुद्रया षण्मासान्म्रियतेशयतेशत्रुःसं 
ध्ययोरुभयोरपि वान्यासमुद्धृतंपत्रंपुष्कंवैभीतकंततः गृहीत्वाचलिखेन्मंत्रीकृष्णसर्पस्य 
शोणितैः नामधेयेरिपोरंतेवायुवीजंप्रियोजयेत् खनेत्तस्यापिगेहेतुकाकवद्भ्रभ्रम- 
तिध्रुवं वातोद्धतैःशुष्कपत्रैःकाष्टैरशनिपातितैः द्रष्ट्रास्थिनावचांगारैःशत्रोरुच्चाटनंभ 
वेत् इतिधूमार्वर्तप्रकरणं अथरुद्रायामलभैरवीतंत्रोक्तबगलामुखीमंत्रः प्रणवंपूर्व 
मुच्चार्यस्थिरमायामथोच्चरेत् संबोधनपदंचोक्ताततश्चबगलामुखी ततश्चसर्वदुष्टानां 
ततोवाचंमुखंपदम् स्तंभयैतिपदंचोक्त्वाकीलयेतिपदंततः वुद्धिंनाशयेतिदत्त्वास्थिर 
मायांपुनर्लिखेत् लिखेच्चपुनरोंकारंस्वाहेतिपदमुच्चरेत् षट्त्रिंशदक्षराविद्यादेवानाम 
पिदुर्लभा मंत्रोयथा ओंह्लींह्रींश्रींबगलामुखिसर्वदुष्टानांवाचंमुखंस्तंभयकीलयकील 
यवुद्धिंनाशयह्लींह्लींओंस्वाहामंत्रः स्थिरेति विदुचतुर्थस्वरयुक्तंलकारस्यहकारयुक्त- 
मित्यर्थः तेनह्लींइतिभवति त्रैलोक्यस्तंभिनीविद्याविज्ञेयावगलामुखि ऋषिर्नाराय 
णःप्रोक्तोदेवताबगलामुखी ह्रींबीजंचद्विवंशक्तिमुद्धाराटिषुविन्यसेत्

पृ० २९७ब) युग्मरसेषुसप्तर्तुदशार्णैश्चमनूद्भवैः ओंस्थिरमायाहदयंमूर्ध्निश्रीबगलामुखि 
शिखायांसर्वदुष्टानांवाचंमुखंस्तंभयेति कवचेकीलद्वंद्वंनेत्रेवुद्धिंपिनाशय ओंह्रीं 
स्वाहेतिचास्त्रेचषडंगविधिरीरितः एवं ह्रींहदयायनमः श्रीबगलामुखिशिरसे 
स्वाहा इत्यादयोमंत्राः तथा मूर्ध्निभालेदृशोःश्रुत्योर्गंडयोर्नासयोःपुनःओष्टयो 
मुखवृत्तेचदक्षिणांसेचकूर्परे तथैवमणिबंधेचतथैवांगुलिमूलके दक्षोरुमूले 
तज्जानौतद्गुल्फेंगुलिमूलके मूलमंत्राक्षरैर्विद्वान्क्रमेणन्यासमाचरेत् चक्षुरादि 
चतुष्केद्विवर्णन्यासंसमाचरेत् एवंन्यासविधिंकृत्वाततोध्यानंसमाचरेत् गंभीरां 
चमदोन्मत्तांस्वर्णकांतिसमप्रभां चतुर्भुजांत्रिनयनांकल्पानलसमप्रभां मुकुरंद 
क्षिणेपाशंवामेजिह्वांचवज्रकं पीतांबरंधरांदेवींदृढपीनपयोधराम् हेमकुंडल 
भूषांचपीडाचंद्रार्धशेखराम् पीतभूषणषांचस्वर्णसिंहासनस्थितां सर्वपीतो 
पहारेणपीतांबधरांयतेत् पूजनंशृणुदेवेशिसाधकेसिद्धिदायकं सौवर्णंराजतं 
ताम्रंपित्तलंभूर्जपत्रकं कर्पूरागुरुकस्तूरीश्रीखंडैःकुंकुमेनवा त्विखेत्तत्रप्रय 
त्तेनलेखन्याहेमयापुनः मध्येयोनिंसमालिख्यतद्वाह्येतुषडंगकम् तेद्वाह्येषोड 
शदलंचतुर्द्वारविभूषितं पूर्वद्वारेगणेशवदक्षिणेवटुकंतथा पश्चिमेयोगिनी- 

पृ० २९८अ) पूज्याक्षेत्रपालस्तथोत्तरे ईशानेपिचसोमांतेरुद्रपीठंप्रपूजयेत् बगलापूर्वपत्रेचस्तं 
भनाद्यास्ततःपराः स्तंभिनीमोहिनीवश्यासुबलीहरिणीतथा दुर्धराकंपितास्वारीकं 
पनाकारकारिणी भ्रामणीमंदगमनाभोगास्याचैवभोगिनी एताःषोडशपत्रेषुगंध 
पुष्पाक्षतैर्यजेत् षोडशस्वरसंयुक्तासंप्रदायंकुलागमे एतन्मध्येष्टपीठेषुकल्पयेद 
ष्टपत्रकं व्रह्माण्याद्याश्चपूर्वादौभैरवाष्टकसंयुताः स्थिरमायादिकाःसर्वाःपरिपूज्याःकु 
लोद्भवं यदिहांताःषडंगेषुसप्तधाधातुमातृकाः योनिमध्येमूलविद्यास्त्रिभिरंजलिभि 
र्यजेत् पुष्पधूपादिनैवेद्यगंधतांवूलदीपकैः नीराज्यविधिनापश्चाज्जपसंख्यांनिवेदये 
त् बलिजयंततोदेविपूजनादिमहोत्सवैः एकंचकथितंदेविगुरोराज्ञांचपालयेत्
जपमालावदेवेशिहारिद्राग्रंथिसंभवा पीतासनसमारूढःपीतध्यानपरायणःपी 
तपुष्पार्चनंनित्यमयुतंजपमाचरेत् तद्दशांशकृतोहोमःपीतद्रव्यैःसुशोभनैःसंज्ञा 
मुच्चारयेत्साध्यभवेत् गतिस्तंभकरीचियाशत्रुस्तंभकरीभवेत् मधुराद्गतिना 
न्येननरनामानिसाधयेत् तथाकार्मणकर्माणिलोध्रंत्रिमधुरान्वितम् 
निंबपत्राणितैलाक्तंविद्वेषेणपरस्परम् हरितालंहरिद्रांचलवणेनचसंयु-
तं स्तंभनेविद्धिदेवेशिप्रज्ञाचैवगतिर्मति लाजांस्त्रिमधुसंयुक्तान्सर्वरेगाओपशांतये

पृ० २९८ब) (पूज्याक्षेत्रपा)लक्षमेकंजपेन्मंत्रंव्रह्मचारीदृढव्रतः पर्वताग्रेमहारण्येसिद्धेशैवालयेतथा 
संगमेचमहानद्यादैशिकःसाधयेत्स्वयं श्वेतव्रह्मतरोर्मूलेपादुकांचैवरंजयेत् अलक्त 
केनरागेनरंजितानवमुद्रया षट्त्रिंशदक्षराविद्यालक्षमाणैनलक्षिता शतयोजन
मात्रंतुमनश्चिंनितमानयेत् रसंमनःशिलातालं माक्षिकंमधु एकवर्णंगवांचैव 
चारोष्णंक्षीरमाहरेत् शर्करामधुसंयुक्तंत्रिंशतैर्मंत्रितंप्रिये पीत्वाचहरतेदविविषंस्था 
वरजंगमम् तथा दारिद्र्यमोचनंदेविलक्षमानंजपेत्नरः दशांशेनायुतोहोमःएभि 
र्द्रव्यैःकृतःखलु लक्ष्मीक्तोभवेदेविदारिद्र्यंचविनाशयेत् तंत्रांतरे वह्निहीनेंद्रयु
क्सायाबगलामुखिसर्वयुक् दुष्टानांवाचमित्युक्त्वामुखंस्तंभयकीर्तयेत् तंत्रांतरे
वह्निहीनेंद्रयुक्सायाबगलामुखिसर्वयुक् दुष्टानांवाचमित्युक्त्वामुखंस्तंभयकीर्तयेत्
जिह्वांकीलयवुद्धिंचविनाशयपदंवंदेत् पुनर्वीजंततस्तारंवह्निजायावधिभंवेत् ता 
राधिकाचतुस्त्रिंशदक्षरावगलामुखी मंत्रोयथा ओंक्लींबगलामुखिसर्वदुष्टानां 
वाचंमुखंस्तंभयजिह्वांकीलयवुद्धिंविनाशयक्लींओंस्वाहा इतिमंत्रः अथवगलामु 
खीमंत्रस्यनारदृषिः पंक्तिछंदः  श्रीबगलामुखीदेवताक्लींबीजंस्वाहाशक्तिःस 
मस्तशत्रुमुखस्तंभवेविनियोगः अत्रस्थिरमायासंज्ञकेनबीजेनषडंगन्यासःकरांग 

पृ० २९९अ) न्यासंकृत्वाप्राणायामंकुर्यात् ततोध्यायेत् मध्यसुधाव्धिमणिमंडपरत्नवेदिसिंहासनोप 
रिगतांपरिपीतवर्णाम् पीतांबरांकनकभूषणमाल्यशोभांदेवींभजामिधृतमुद्गरवैरि 
जिह्वाम् जिह्वाग्रमादायकरेणदेवींवामेनशत्रून्परिपीडयंतीं गदाभिघातेनचदक्षि- 
णेनपीतांवरांढ्यांद्विभुजांनमामि ततस्त्रिशूलधारिणीत्यादिनास्तुतिंकुर्यात् इत्याग 
मकल्पलतायांवगलामुखीमंत्रवर्णनंनामपंचविंशःपटलः तदुक्तंकुलचूडामणौ
कुलाष्टम्यांचतुदश्यांविशेषतः योगिनीपूजनंतत्रप्रधानंकुलपूजनं यथाविष्णुतिथौवि- 
ष्णःपूजितोवांछितप्रदः तथाकुलतिथौदुर्गापूजितावरदायिनी कुलवारादिनियमो 
यथा तदुक्तंरुद्रयामले रविश्चंद्रोगुरुःसौरिश्चत्वारश्चाकुलाइमे भौमशुक्रौकुलाख्यौत्वबु 
धवारःकुलाकुलः तृतीयादशमीषष्टीकुलाकुलमुदाहृतम् प्रतिपत्पंचमीसप्तमीनव- 
म्येकादशीपौर्णमास्येकुलतिथयः द्वितीयाचतुर्थ्यष्टमीद्वादशीचतुर्दशीकुलतिथ 
यः विषमाश्चाकुलाःसर्वाःशेषाश्चतिथयःकुलाः वरुणार्द्राभिजिन्मूलंकुलाकुल 
मुदाहृतम् कुलानिसमयुग्मानिशेषभाकुलानिच तिथिवारेचनक्षत्रेअकुले 
स्थायिनोजयः कुलाख्येयापिनोनित्यंसाम्यंचैवकुलाकुले एवं कुलवारादि 
कंज्ञात्वासाधकःकर्मचाचरेत् कर्मारंभस्यपूर्वंद्युःशिवाभ्योबलिमाहरेत्

पृ० २९९ब) शिवाबलिप्रकारमाह तदुक्तंकुलचूडामणौ कुलाचारकुलाष्टम्यांचतुदर्श्यांवि 
विशेषतः योगिनीपूजनंतेत्रप्रधानंकुलपूजनं बिल्वमूलेप्रांतरेवाइत्यादिशिवा 
यैतेनमोनमित्यंतंशिवावलिविधानंनीलसरस्वतीप्रकरणेलिखितमस्ति अथा 
भिधास्वेतंत्रेस्मिन्सम्यक्षट्कर्मलक्षणं सर्वतंत्रानुसारेणप्रयोगपूलसिद्धिदं
शांतिवश्यस्तंभनानिविद्वेषोच्चाटनंततः मारणांतानिशंसंतिषट्कर्माणिम 
नीषिणः रोगकृत्याग्रहादीनांनिरासःशांतंरीरिता वश्यंजनानांसर्वेषांस्तंभनंसमु
दाहृतं स्निग्धानामुद्वेजजननंमिथोविद्वेषणंमतं उच्चाटनंस्वदेशादेर्भ्रंशनंपरिकी 
र्तितं प्राणिनांप्राणहरणंमारणंसमुदाहृतं स्वदेवतादिक्कालादीन्ज्ञात्त्वाकर्माणिसा 
धयेत् रतिर्बाणीरमाज्येष्टादुर्गाकालीयथाक्रमान् षट्कर्मदवताःप्रोक्तःकर्मदौ 
ताःप्रपूजयेत् ईशचंद्रेंद्रनिऋतिवाग्वग्नीनांदिशोमताः ईशानदिशिशांतिंकुर्यादितिक्र 
मेण सूर्ययोदयंसमारभ्यघटिकादशकंक्रमात् ऋतवःस्युर्वसंताद्याहोरात्रंदिनेदिने
घटिकादशकमेकैकस्मिन्कर्माणिदशदंडाभवंति एकस्मिन्नेवाहोरात्रेषडृतवःदशद 
शदंडविभागेन वसंतग्रीष्मवर्षाख्यंशरद्धेमंतशैशिराः हेमंतःशातिकेप्रोक्तोवसंतो
वश्यकर्मणि शिशिरःस्तंभनेज्ञेयोविद्वेषेग्रीष्मीरितः प्रावृटुच्चाट्टनेज्ञेयाशरन्मारण 

पृ० ३००अ) कर्मणि मेषव्याघ्रगेजोष्ट्रृक्षतुरगत्वग्भिस्तुषट्कर्मसु प्रत्येकंविविधासनानिकुरुत
मंत्रीसदासिद्धये पद्माक्षंस्वस्तिकंभूयोविद्वेषेग्रीष्मीरितःप्रावृटुच्चाटनेज्ञेयाशरन्मार)
कटंकुक्कुटंपुनः वज्रंभद्रकमित्याहुरासनानिमनीषिणः शांतिपुष्टिवशद्वेषेउच्चाटनेच 
मारणे स्वाहास्वधावषठूंचवौषट्कारकंक्रमात् षट्मुद्राःक्रमतोज्ञेयाःपद्मपाशगदा
ह्वयाः मुसलाशनिखड्गाख्याःशांतिकादिषुकर्मसु षट्कर्मसुषट्मेडलानिकार्याणि 
जनंशांतिविधौशस्तंवश्येवह्निरुदाहृतः सांभनेपृथिवीशस्ताविद्वेषेव्यामकीर्तितं उच्चाट 
नेस्मृतोवायुः भूयोग्निर्मारणेमततत्तद्भूतोदयेसम्यक्तत्तन्मंडलसंयुतं  तत्तत्कर्मविधा 
तव्यंमंत्रिणानिश्चितान्मना शीतांशुसलिलक्षोणीव्योमवायुहविर्भुजां वर्णाःस्युस्रत्र 
वीजानिषट्कर्मसुयथाक्रमं शीतांशुःठकारःसलिरंवकारः क्षोणीलकारः व्योमह
कारःवायुःयकारः हविर्भुकुरेफः ग्रथनंचविदर्भश्चसंपुटोरोधनंतथा योगःपल्लवित्ये 
तेविन्यासःषट्सुकर्मसु मंत्रार्णांतरितान्कुंर्यात्त्वामवर्णान्यथाविधि ग्रथनंतद्वि
जानीयात्प्रशस्तेशांतिकर्मणि मंत्रार्णद्वंद्वमध्यस्थंसाध्यनामाक्षरंलिखेत् विदर्भेष 
विज्ञेयोमंत्रिभिर्वश्यकर्मणि आदावंतेचमंत्रःस्यान्नाम्नोसौसंपुटःस्मृतः एषसंस्तंभनश 
स्नित्युक्तोमंत्रवेदिभिःनाम्नाआद्यंतमध्येषुमंत्रःस्याद्रोधनंमतं विद्वेषणविधानेषुप्रशस्तमिदमीरितं

पृ० ३००ब) मंत्रस्यांतेभवेन्नामयोगःप्रोच्चाटनेमतः अंतेनाम्नोभवेन्मत्रः पल्लवोमारणेमतः सित 
रक्तपीतमिश्रकृष्णधूम्राःप्रकीर्तिताः वर्णतोमंत्रसंप्रोक्तादेवताःषट्सुकर्मसु यंत्रा 
णांलेखनद्रव्यंचंदनंरोवनानिशा गृहधूमचितांगारोमारणेषुविषाणिच श्यनाग्निलो 
णपित्तानिदत्तूरकरमंततः गृहधूमस्त्रिकटुकंविषाष्टकमुद्राहृतम् निशाहरिद्रा
गृहधूमःहायाइतिप्रसिद्धाः श्येनःप्रसिद्धा अग्निःचित्रकं लोणपित्तानिलवणमलं 
त्रिकटुकंशुंठीपिप्पलीमरिचानि देवताकालमुद्रादीन्सस्यक्ज्ञात्वाविचक्षणः षट्क 
र्माणिप्रयुंजीतयथोक्तफलसिद्धये पौष्टिकादीनिकर्माणियद्वारतिथियोगतः प्रयो- 
क्तव्यानिविधिनातच्चसंप्रोच्यतेधुना पंचमीचद्वितियाचतृतीयासप्तमीतथा वुधवा 
रसमायुक्ताःशांतिकर्मणियोजिताः नवमीपौष्टिकेशस्ताष्टमीदशमीतथा दश 
म्येकादशीचैवभानुसंक्रांतिसंयुता आकर्षणेप्यमावास्यानवमीप्रतिपत्तथा पौर्णि 
मासीतथाभानुयुक्ताविद्वेषकर्मणि कृष्णाचतुर्दशीयद्वदष्टमीमंदतारका उच्चाटने 
तिथिःशस्ताप्रदोषेचविशेषतः चतुर्दश्यष्टमीकृष्णामावास्याविशेषतः मंदभौम 
दिनोपेताःशस्तामारणकर्मणि वुधचंद्रदिनोपेतापंचमीदशमीतथा पौर्णमासीच 
विज्ञेयातिथिःस्तंभनकर्मणि शुभग्रहोदयेकुर्याच्छुभानिचशुभोदये रौद्रकर्मणिरि

पृ० ३०१अ) क्तेर्केमृत्युयोर्गेचमारणम् अथशांतिप्रवक्ष्यामिनानातंत्रानुसारिणीं तदुक्तंशारदाति 
लकै दुरितामंत्रप्रयोगमाह मंत्रोयथा ओंह्रींहूंखेचहेक्षस्त्रींक्रोंह्रींफट् अयुतंहोमसं 
ख्यास्याज्जपस्तावान्प्रकीर्तितः योनिकुंडंप्रकल्प्यात्रहोमंकुर्यान्निजेच्छया कृत्वाद्रोहादि 
शमनंपलाशकुसुमैर्हुतं तज्जप्तंचुलकंतोयंमुखक्षिप्तंविषापहं आर्तायभेषजंदद्यामंत्रि- 
णानेनमंत्रितं सभवेद्याधिनिर्मुक्तोमंत्रस्यास्यप्रभावतः अथदुर्गामंत्रप्रयोगः ओंह्रींदुं 
दुर्गायैनमः वसुलक्षंजपेन्मंत्रंततःप्रयागमारभेत् कृत्वानवपदात्मानंमंडलंयंत्रभू- 
षितं अभिषेकंप्रकुर्वीतविधिनासर्वसिद्धये कलुशान्स्थापयेत्तेषुपदेषुशुभलक्षणाम्
चंदनलिप्तसर्वांगान्दूर्वाक्षतसमन्वितान् (चंदनालिप्तसर्वांगान्दूर्वाक्षतसमन्वि) दुगूलवे 
ष्टितानेतात्पूरयेत्तीर्थवारिभिः नवरत्नसमाबद्धंकर्षकांचनकल्पितं मध्यकुंभेक्षिपेत्पद्मंमं 
त्राढ्यंदैशिकोत्तमः चंदनोशीरकर्पूरजातीकक्कोलकुंकुंमं कुष्टागुरुतमालैलायुतंसंपिष 
भागतः विलोड्यसर्वकुंभेषुरत्नान्यपिविनिक्षिपेत् लक्ष्मीदूर्वासदाभद्रामहादेवीमधुव्रता
मुसुलीशक्रभल्लाचक्रांतापामार्गपद्मकं प्रियंगुंमुद्गगोधूमव्रीहींश्चसतिलान्यवान् शालि 
तंडुलमाषांश्चप्रक्षाल्येतेषुनिक्षिपेत् धात्रीलकुलविल्पानांकदलीनारिकेलयोः फलान्यपिवि 
निक्षिप्यपुष्पाण्येतानिनिक्षिपेत् पद्मंसौगंधिकंजातीमल्लिकांबकुलंतथा चण्यकाशोकबकुलतुलसीकेतकोद्भवं

पृ० ३०१ब) पल्लवानिवव्यश्चत्थप्लक्षोद्वंबरशाखिनाम् व्रह्मकूर्चंचनिक्षिप्यचषकैःसफलाक्षतैः
पिधायकुंभवक्त्राणिक्षौमैराच्छादयेत्ततः आच्छाद्यमध्यकलशेदेवींसंपूज्ययत्नतः इत 
रेषुचसंपूज्यप्रयत्नेनजपादिकाः जयाचविजयाकीर्तिःप्रीतिःपश्चात्प्रभापुनः श्रद्धामे 
धाश्रुतिःप्रोक्तास्वनामाद्यक्षरादिकाः जयायैनमित्यादि संपूज्यगंधपुष्पाद्यैरभिषिंचे 
न्नराधिपम् राजाविजयतेशत्रून्योधकोविजयेच्छ्रियम् प्राप्नोतिरोगीदीर्घायुःसर्वव्या 
धिविवर्जितः संध्याभिषिक्तविधिनारभतेतनयंवरम् मंत्रेणानेनसंजप्तमाज्यंक्षुद्रग्रहा 
पहम् गर्भिणीनांविशेषेणगर्भरक्षाकरंपरं महिषमर्दिन्याःप्रयोगमाह मंत्रोयथा
महिषमर्दिनिस्वाहा अष्टलक्षंमुनुंजप्त्वाप्रयोगंतुसमाचरेत् सिद्धार्थैर्जुहुयान्मंत्रीरेगा 
न्मुच्येततत्क्षणात् पद्मैर्हुत्वाजयेछत्रून्दूर्वाभिःशांतेमाप्नुयां अथशूलिन्यामंत्रप्रयोगः
मंत्रोयथा ज्वलज्वलशूलिनिदुष्टग्रहहूंफट्स्वाहा पंचलक्षंमनुंजप्त्वाप्रयोगंकारये 
त्स्वधीः उद्यदायुधहस्तांतांदेवींकालघनप्रभां ध्यात्वात्मानंजपेन्मंत्रंस्पृष्ट्वातंमुंचतिग्र 
हः सर्पाखुवृश्चिकादीनांविषमाशुविनाशयेत् अथनवदुर्गामंत्रप्रयोगः मंत्रोयथा हुं 
उत्तिष्टपूरुषिकिंस्वपिषिभयंमेसमुपस्थितं यदिशक्यमशक्यंतन्मेभगवतिशमयस्वा 
हा सप्तत्रिंशदक्षराणि चतुर्लक्षंमनुंजप्त्वाप्रयोगानाचरेत्स्वधीः अयुतंवटवृक्षोत्थैःस 

पृ० ३०२अ) शुंगैरर्चिवेनले होमंसमिद्वरैःकुर्यान्नाशयेदापदांकुलं घोराभिचारान्दूतादीन्शम 
येद्विधिनामुना अपामार्गसमिद्भिर्वातिलैर्वाकाननोद्भवैः सर्षपैर्वाकृतोहोमःक्षुद्राप 
स्मारनाशनः ज्वररोगेग्रहेसर्पेतर्जन्यासंस्पृशन्जपेत् स्पृष्ट्वाशूलकरांदेवींतत्क्षणादेव- 
तान्हरेत् कारयेद्व्रह्मवृक्षेणशिल्पिनायुधपंचकं शंखखर्ड्गरथांगानिशांर्गंकौमोद 
कींगदाम् पंचगव्येषुनिक्षिष्यतानिस्पृष्ट्वाजपेन्मनुं सम्यक्पंचसहस्राणितेषुसंपात 
यन्पुनः तावदाज्येनजुहुयान्मंत्रैःस्वैःपूजयेत्क्रमात् शंखमंत्रोयथा जलवरायस्वाहा
खर्ड्गमंत्रोयथा खर्ड्गतीक्ष्णछिंदछिंदखंडखंड चक्रमंत्रोयथा सुदर्शनमहाचक्रराजा 
यस्वाहा सर्वदुष्टभयंकरछिंदविदारयविदारयपरमत्राणग्रमग्रसभक्षय २ आसय
त्रासय २ हुंहुंफट्फचटचक्रायनमः शांर्गमंत्रोयथा शांर्गायसमारायस्वाहा कौमो
दकीमंत्रोयथा कौमोदकिमहाबलेसर्वासुगंतकिप्रसीद २ हुंफट्स्वाहा उद्धृत्यपंच 
गव्येभ्यःपूर्ववत्पूजयेदिमान् अवटान्पंचनिखनेद्दिक्षुमध्यादिषुक्रमात् अवटान्ग 
र्तान् स्ववटेष्वेषुर्णेषुपंचगव्येनसाधकःआयुधानिप्रजप्त्वानिपंचघोषपुरस्सर विन्य 
सेत्तेषुमध्यादिपूजांकुर्याद्यथापुरा वालुकाभिःसमापूर्यमृद्भिःकुर्यात्समंस्थलम् व 
लिंचविकिरेत्तत्रतेषांमंत्रैर्यथाक्रमम् दिक्पतिभ्योवलिदंत्त्वाव्राह्मणान्भोजयेत्ततः

पृ० ३०२ब) दीनांधकृपणादींश्चतोषयेद्भोजनादिभिः दक्षिणांगुरवेदद्यादात्मवित्तानुसारतः यत्रे- 
यंविहिताविद्यादेशेवानगरेपुरे ग्रामेगृहेथवातत्रवर्धंतेसर्वसंपदः अग्न्युत्पातादयोमं 
त्राभूतप्रेतादिसंयुताः अभिचारकृताकृत्यारिपुरागायुपद्रवाः नक्षंतेतांदिशंभीत्यातर्जि 
तादेवताज्ञया अथमानंगीमंत्रप्रयोगः मंत्रोयथा ऐंह्रींश्रींओंनमोभगवतिश्रीमातंगे 
श्वरीसर्वजनमनोहरिसर्वमुखरंजनिसर्वराजवशंकरिसर्वस्त्रीपुरुषवशंकरिसर्वस 
त्त्ववशंकरिसर्वलोकममुकंवशमानयस्वाहा अष्टाशीत्यक्षरोमनुः प्रतिजप्त्वायुतंमं 
त्रंततःप्रयोगमाचरेत् वंजुलस्यसमिद्धोमोदृष्टिंवितनुतेचिरात् क्षीराक्तैरमृताखंडैर्हो 
र्मोनाशयतिज्वरम् अमृतागुडूचीनिर्गुंडीमूलहोमेननिगडान्मुच्यतेनरः निर्गुंडी संभा 
लोइतिप्रसिद्धिः अथाग्निमंत्रप्रयोगः उत्तिष्टपुरुषहरिपिंगललोहिताक्षदेरिमेददापय 
स्वाहा प्रातःस्नानगतोमंत्रीसहस्रंयोजपेन्मनुं जित्वारोगान्सुखंजीवेछियावर्षशतंनरः 
हृत्प्रमाणजलेस्थित्वाभानुमालोक्यसंयुतः चतुःसहस्रंजपेन्नित्यंनरःसंवत्सरावधि अ
पमृत्युभयंरोगकृत्यादारिद्र्यसंभवम् क्लेशान्निहत्यतेजस्वीजीवेद्वर्षशतंसुखं तैलेर्ज्यो- 
तिष्मतीभूतैरिपोरग्रेयजेन्नृप ज्योतिष्मतीमालकांगुनीइति अश्वत्थसमिधोमेषीवृता 
क्ताजुहुयान्नरः कन्यामिष्टामवाप्नोतिसापितत्प्राप्नुयाद्वरम् शुद्धाज्येनकृतोहोमोज्वरना 

पृ० ३०३अ) शकरःपरः अथनृसिहमंत्रप्रयोगः उग्रंवीरमित्यादिमंत्रः सलिलेदेवमभ्यर्च्य 
गंधपुष्पादिभिःशुभैः दूर्वाभिस्तत्रजुहुयान्नित्यमष्टोत्तरंशतं उपसर्गाविनश्यं 
तिक्षुद्रभूतज्वरादिभिः सहेतिशेषःदुःस्वप्नेनिशिसंजातेस्नात्वामंत्रममुंजपेत् अनि 
द्रौमंत्रवित्पश्चात्सुस्वप्नस्तस्यजायते व्याघ्रचौरमृगादिभ्योमहारण्येभयाकुले रक्षे 
न्मनुरयंजप्तोभयेष्वन्येषुमंत्रिणम् अनेनमंत्रितंभस्मविषग्रहमहाभयान् नाशये 
दविरादेवमंत्रस्यास्यप्रभावतः घोराभिचारेचोन्मादेवमहोत्पातेमहाभये जपेन्मंत्रंस्म 
रन्देवंदुःखान्मुक्तोभवेन्नरःकृत्वानचपदात्मानंमंडलंयंत्रसंयुतं अस्मिन्संस्थापयेन्मं 
त्रीकलशान्नवशेभनान् कषायतोयसंपूर्णात्वसुरत्नादिसंयुत् मध्येसंपूजयेद्देवं 
नृसिंहंशांतविग्रहं तार्क्ष्यादीन्पूजयेन्मंत्रीपूर्वादिषुयथाक्रमं इतिसंशोधितैस्तोयै 
रभिषिंचेत्प्रियंनरं अभिवारग्रहोन्मादाविनश्यंत्यरिभिःसह अभिषिक्तस्नदाविप्रान्पू 
जयेद्देवताधिया यथावत्पूजयेत्पश्चाछक्त्यागुरुमवंचयन् राजाविजयमाप्नोतियुद्धेषुविधि 
नामुना शाल्मलिर्बदरीजंबुराम्रश्चबकुलस्तथा कषायाःपंचसंदिष्टादैशिकैस्तंत्रवेदिभिःआंह्रीं 
क्ष्रौंक्रोंहूंफट् ऋतुलक्षंमनुंजप्त्वाप्रयोगानाचरेत्सुधीः दूर्वापयोघृताभ्यक्तादशोत्तरशतंसुधीः
अन्वहंजुहुयात्सम्यहीर्घमायुरवाप्नुयात् तस्यरोगाःप्रणश्यंतिकृत्याद्रोहादिभिःसह सपंचगव्यांजुहुयादपामार्गस्यमंजरीं

पृ० ३०३ब) नित्यंसहस्रमानेनसप्ताहंविजितेंद्रियः होमोयंसर्वथाभूतकृत्यारोगान्प्रणाशयेत्
पयोक्तैरमृताखंडैस्त्रिसहस्रंचतुर्दिनम् अनेनविहितोहोमोभ्रमज्वरविनाशनः अ 
थसुदर्शनास्त्रमंत्रप्रयोगः अर्कलक्षंमनुंजप्त्वाप्रयोगानाचरेत्सुधीः दिनत्रयंयोजु 
हुतिगुलिकाःपुरनिर्मिताः अष्टोत्तरसहस्रेणसजयेन्निखिलापदः उदुंबरसमिद्धो 
मः पुत्रदायीभवेन्नृणाम् शरच्चंद्रनिभंसार्णंसुधाधाराभिवर्षिणम् स्मरेन्मूर्धनि 
यस्यासौसजीवेद्विगतामयः मुस्ताशुंठीनिशावह्निरैलायष्टिर्वचावृषी पावाविदुंगमंजि 
ष्टाद्राक्षादार्वीचरोहिणी फलत्रयंचतैःकल्कैःपंचगव्येषुसर्पिषां प्रस्तंपवेद्यथान्यायंमं 
त्रेनानेनसाधितम् द्वात्रिंशत्यलिकंप्रस्थंस्वयमुक्तंस्वयंभुवा कांतिदंशुभदंस्त्रीणांभू 
तप्रेतामयापहम् गर्भरक्षाकरंशुद्धपंचगव्यघृतंविदुः अथपंचगव्याणि पलमात्रं 
दुग्धभागंगोमूत्रंतावदिष्यते घृतंचपलमात्रंस्याद्गोमयंतोलकद्वयम् दधिप्रसृति 
मात्रंस्यात्पंचगव्यमिदंस्मृतम् अथमृत्युंजयमंत्रप्रयोगः लक्षत्रयमनुंजप्त्वाप्रयोग 
माचरेत्सुधीः दुग्धसिक्तैःसुधाखंडैमात्रीमाषंसहस्रकम् आराधितेग्नौविधिवज्जुहु
पाद्विजितेंद्रियः संतुष्टःशंकरस्तेनस्वधाप्तावितविग्रहः आयुरारोग्यसंपत्तियशः
पुत्रान्विवर्धयेत् सुधावदौतिलादूर्वापयःसर्पिःपयोहविः इत्युक्तैःसप्तभिर्द्रव्यैर्जुहु 

पृ० ३०४अ) यात्सप्तवासरम् क्रमाद्दशशतंनित्यमष्टोत्तरमतंद्रियः सप्ताधिकान्द्विजान्नित्यंभो 
जयेन्मधुरान्वितम् विकारान्नगुणंमंत्रीवर्धयेद्धामवासरान् हातृभ्योदक्षिणांदद्यादरु 
णागाःपयस्विनीः गुरुंप्रपूजयेत्पश्चाद्धनाद्यैर्देवताधिया अनेनविधिनासाध्यःकृत्याद्रो 
हज्वरादिभिः विमुक्तःसुचिरंजीवेच्छरदांशतमंजसा अभिचारेज्वरेतीव्रेगुरून्मादेशि 
रोगदे असाध्यरोगेक्ष्वेदार्तौमोहेदाहेमहाभये होमोयंशांतिदःप्रोक्तःसर्वसंपत्प्रदा 
दायकः उव्धैरेतैःप्रजुहुयात्त्रिजन्मसुयथाविधि भोजयेन्मधुरैर्भोर्व्राह्मणान्वेदपारगान्
दीर्घमायुरवाप्नोतिवांछितांविंदतिश्रियं एकादशाहुतीर्नित्यंदूर्वाभिर्जुहुयात्ततः
अपमृत्युजिददोषःस्यादायुरारोग्यवर्धनःत्रिजन्मनिस्वधावल्लीकाश्मीरीबकुलोद्भ 
वैः समिद्वरैःकृतोहोमःसर्वमृत्युगदापहः सिद्धान्नैर्विहितोहोमोमहाज्वरविना 
शनःअपामार्गसमिद्धोमःसर्वामयनिसूदनः महिषस्यचिंतामणिमंत्रप्रयोगः मंत्रो 
यथा अग्निसंवर्तकादित्यरानिलौषष्टविंदुमत् चिंतामणिरितिख्यातंबीजंसर्वस 
मृद्धिमत् प्रासादाद्यंजपैन्मंत्रमयुतंरोगशांतये स्वरावृतमिदंबीजंविगलत्परमामृतं 
चंद्रबिंबस्थितंमूर्ध्निध्यातंक्ष्वेडगदापहंप्रतिलोमस्वराबीतंबीजंवह्रिगृहस्थितं रेफादिव्यंजनो  
ल्लासिषट्कोणेनावृतंबहिः रेफादीति रकषमरयित्यर्थःप्रतिलोमस्वरेतिअंअंऔंओंऐंएंलींलिंऋंऋंऊंउंईंइंआंअंइतियावत्

पृ० ३०४ब) भूतांतस्यस्मृतंमूर्ध्निभूतमाशुविनाशयेत् वीजंचंद्रगतंवीजंस्मरैःषोडशभिःक्रमात्
गलत्परसुधापूरंतेत्रेध्यातंहजापहम् एवमेवस्मृतंवीजंकुक्षौशूलादिरौगनुत् स्फो 
टेज्वलेविषेदाहेमोहेशीर्षगदेभ्रमे बीजमेतत्त्वथाध्यातंतत्तत्क्लेशान्विनाशयेत् बीजं 
तांवूलपत्रस्थंप्रजप्तंमनुनामुना भक्षितंनाशयेत्सर्वाच्छिरोरोगानान्नसंशयः संपत्प्रदा 
भरैवीमंत्रप्रयोगः तत्त्वलक्षंमनुंजप्त्वाप्रयोगानाचरेत्सुधीः क्षीराक्तैरमृताखंडैर्होमः 
सर्वापमृत्युजित् दूर्वाभिरायुषोहोमःक्षीराक्ताभिर्दिनत्रयं लाजान्प्रजुहुयान्मंत्रीद 
धिक्षीरमधुप्लुतान् विजित्यलोकानखिलान्सजीवेछरदांशतम् अथश्रीविद्याप्रयोगः
लक्षंसंजप्यविधिनाप्रयोगानाचरेत्सुधीः लक्षहोमाल्लभेद्राज्यंदारिद्र्यभयपीडितः दु
र्गोसर्गशमनंपलांडूमधुहोमतः पलांडुःप्राणिति खेचरोजायतेरात्रौदिविगत्वाच 
तुष्पथे क्षीरंमधुतंपृथक्कृत्वावरानने आयुर्वलवदारोग्यंसमृद्धिजांयतेनृणाम्
हुत्वापललमध्वन्नंमंत्रंस्मृत्वामहेश्वरिखेचरोजायतेदेवीरात्रौगत्वाचतुष्पथे होमो 
दधिमधुक्षीरलाजाभिर्वीरवंदिते रोगहर्ताकालहर्तानसंशयः कमलैरहणैर्होमः
सप्यक्संपत्तिदायकः गुग्गुलोःखलुहोमेनसर्वदुःखानिनाशयेत् तिलतंडुलहोमे 
नशांतिर्भवतिमंदिरे सोपस्करस्तुवटकैहपसर्गान्विनाशयेत् शांतिकार्येतथाकृष्टौ

पृ० ३०५अ) चतुरश्रंतुंकुंडकं भुक्तौमुक्तौतदादेविदीर्घकुंडंसमाचरेत् इत्यागमकल्पलतायांषड्विंशः 
पटलः वश्यप्रयोगान्वक्ष्यामिनानातंत्रानुसारतः अथभुवनेश्वरीमंत्रप्रयोगः तत्त्वलक्षंमनुंज 
प्त्वाप्रयोगानाचरेत्सुधीः कर्पूरागुरुसंयुक्तंकुमंसाधुसाधितं गृहीत्वातिलकंकुर्याद्राजा 
वश्यमनुत्तमं शालिपिऋष्टमयींकृत्वापुंत्तलींमधुरान्वितां जप्त्वांप्रतिष्टितप्राणांभक्षयेद्रविवा 
सरेवशंनयतिराजानंनारीवानरमेवचा लिखित्वाभस्मनामायांसुसाध्यांफलकादिषु त 
क्तालंदर्शयेन्मंत्रंसुखंसूयेनगर्भिणी सर्षपैर्लोणसंमिश्रैराज्याक्तैर्जुहुयान्निशि राजानंवशये 
न्सद्यस्तत्पत्नीमपिसाधकः अथत्वरितामंत्रप्रयोगः अयुतंतुमनुंजप्त्वाप्रयोगान्कुरुतेन
रः अयुतंहोमसंख्यास्याज्जपस्तावान्प्रकीर्तितः योनिकुंडंप्रकल्प्यात्रहोमंकुर्यान्निजेच्छ- 
या मल्लिकाकुसुमैहोमोवशयेदखिलंजनं मंत्रीनीलौत्पलौर्हुत्वानृपपत्नींवशंभनयेत् 
प्रवुद्धैःपंकजैर्हुत्वावशंनयतिमेदिनीं अथमहिषमर्दिनीमंत्रप्रयोगः अष्टलक्षंमनुजप्त्वाप्र 
योगानाचरेत्ततः वशयेत्त्विलहोमेननरान्नरपतीनपि अथशूलिनीमंत्रप्रयोगः वर्णलक्षं
मनुंजप्त्वाप्रयोगंसाधयेत्सुधीः अश्वत्थार्कसमिद्भिर्वातिलैर्बामधुरोक्षितैः होमोवश- 
यतिक्षिप्रमोप्सितान्मंत्रिणोनरान् अथवनदुर्गामंत्रप्रयोगः मंत्रोयथा 
उत्तिष्टेत्यादि चतुर्लक्षंमनुंजप्त्वाप्रयोगानाचरेत्सुधीः 

पृ० ३०५ब) कुसुमैर्वशयेद्विप्रान्नृपतिंपद्महोमतः तत्पत्नीहत्पलैःफल्लैर्वेश्यात्कह्लारहोमतः शू 
द्रांल्लवणहोमेनजातीपुष्पैःसभांवुधः अथसंत्प्रदाभैरवीमंत्रप्रयोगः तत्त्वलक्षंमनुं 
जप्त्वाप्रयोगानाचरेत्सुधीः अनुलोमविलोमांतःसाध्याह्वयान्वितम् मंत्रमुच्चार्ययजु- 
हुयान्मंत्रीमधुरलोडितैः सर्षपैःपटुसंमिश्रैर्वशयेत्पार्थिवान्क्षणात् अनेनैवविधा 
नेनतत्पत्नीस्तत्सुतानपि पादद्वयंमलयजंपादंकुंकुमकेसरम् पादंगोरोचनांचैव 
त्रिणीपिष्वाहिमांभसा विदध्यात्तिलकंभालेयान्पश्येद्यैर्विलोक्यते यान्स्पृशेन्स्पृश्यते 
यैवोवश्याःन्युस्तस्यतेचिरात् कर्पूरकपिचोराणिसमभागानिकल्पयेत् चतुर्भागाज 
टामांसीतावतीरोचनामता कुंकुमंसप्तभागंस्याद्द्विभागंचंदनंमतं अगुरुर्नवभागः 
स्यादितिभागक्रमेणच हिमाद्भिःकन्यकापिष्टमेतत्सर्वंसुसाधितं आदायतिलकं 
भालेकुर्याद्भूमिपतीन्नरान् वनितामदगर्वाढ्यामदोन्मत्तमतंगजान् सिंहान्व्याघ्रान्म 
हासर्पान्भूतवेतालराक्षसान् दर्शनादेववशयेत्तिलकंधारयन्नरः अथमातंगीमं- 
त्रप्रयोगः प्रजप्त्वाप्रयुतंमंप्रीततःप्रयोगमाचरेत् चंदनागुरुकर्पूररोचनाकुंकुमा 
दिभिः वश्यायजुहुयान्मंत्रीवशयेदखिलंजगत् एतानिजप्त्वातिलकंकुर्याल्लोक 
प्रियोभवेत् फलैर्विल्वसमुद्भूतैस्तत्पत्रैर्बाहुतंभवेत् राजपुत्रस्यराज्याप्तिःपंकजैःशि 

पृ० ३०६अ) अथगणपतिमंत्रप्रयोगः वेदलक्षंमनुंजप्त्वाप्रयोगान्कारयेत्सुधीः शुक्लपक्षप्रति 
तिपदमारभ्यदिनशःसुधीः चतुर्थ्यंतंनारिकेलसत्कुलाजतिलैःक्रमात् चतुःशतंप्र 
जुहुयाद्वश्याःस्युःसर्वजंतवःलाजैस्त्रिमधुरोपेतैर्होमःकन्यांप्रयच्छति अनेनविधिनाक 
न्यावरमाप्नोतिवांछितं दध्नाविलोडितैर्लोणैर्होमोनिशिचतुर्दिनं संप्रीतिंकुरुतेतद्व 
द्वश्यंवितनुतेसदा श्वेतार्कभवमूलेनरक्तचंदनदारुणा उभभग्नेनविंभेनदंतिदंतेन 
वाकृतं विघ्नेश्वरंसमभ्यच्यशीतांशुग्रहणेजपेत् स्पृष्ट्वामंत्रीनिराहारस्तंशिखायांसमुद्व 
हन् युद्धेषुव्यवहारादौजपंश्चश्रियमाप्नुयात् मंत्रेणानेनसंजप्त्वारोचनामधुसंयुता ति 
लकक्रिययासर्वान्वशंनयतिमानवान् अनुलोमविलोमस्थवीजेनसमालिखेत् नव 
नीतेसमभ्यर्च्यपृष्ट्वाप्राणमनुंत्यजेत् अष्टोत्तरशतंभूयोमूलमंनंजपेत्ततःभक्षयेन्मौ- 
नमास्थाययामिन्यांसप्तवासरम् सवश्योजायतेशीघ्रंसाधकस्यनसंशयः अथमहागण 
पतिमंत्रप्रयोगः ओंश्रींह्रींक्लींग्लौंगंगणपतयेवरवरदसर्वजनंमेवशमानयस्वाहा चतु 
र्लक्षंमनुंजप्त्वाप्रयोगानाचरेत्सुधीः पद्महोमेनभूपालांस्तत्पत्रीरुत्पलैःशुभैः मंत्रेणः
कुमुदैःफुल्लैर्विप्रान्पिप्पलमंभवैःसमिद्वरैर्नरमतीनुद्वंवरसमन्वितैः प्लक्षैर्वैश्यान्वटो 
द्भूतैःशूद्रान्मंत्रीवशंनयेत् मधुनास्वर्णलाभःस्याद्गोदुग्धेनलभेतगाःआज्यहोमेनमहंतीश्रियमाप्नोतिमानवः

पृ० ३०६ब) दध्नासर्वसमृद्धिःस्यादन्नैर्नरपतिर्भवेत् अथमंत्रांरप्रयोगः लक्षत्रयंमनुंजप्त्वाप्रयो- 
गानाचरेत्सुधीः हुत्वापूपैस्त्रिमध्वाक्तैर्वशयेद्भुविपार्थिवान् लवणैर्मधुसंयुक्तैर्वश 
येद्वनिताव्रनम् मंत्रांतरप्रयोगः लक्षमेकंमनुंजप्त्वाप्रयोगमाचरेत्सुधीः आज्यहो 
मेनवशयेत्प्राणिनःसकलन्सुधीः नारिकेलफलंपक्वंलोष्टचर्मसमन्वितं जुहुयात्प्र 
त्यहंमंत्रीमंडलात्सिद्धिमाप्नुयात् जुहुयादष्टभिर्द्रव्यैर्मधुरत्रयसंयुतैः वशयेत्पार्थिवा 
न्सर्वांस्तत्पजीर्विधिनामुना अष्टद्रव्याण्याहमोदकैःपृथुकैर्लाजैःसक्तभिःसेक्षुपर्वभिः
नालिकेलैणिलैःशुद्धैःसपक्वैःकदलीफलैः अष्टद्रव्याणिविघ्नस्यकथितानिमनीषि 
भिः अथनरसिंहमंत्रप्रयोगः ऋतुलक्षंमनुंजप्त्वायोगानाचरेत्ततः लाजांस्त्रिमधु 
रोपेतात्प्रातःकालेषुजुह्वतः कन्यासिद्धिर्भवेत्पश्चात्कन्यायाःसद्वरोभवेत् अथमहेश 
स्यचिंतामणिमंत्रप्रयोगः लक्षमेकंमनुंजप्त्वाप्रयोगंचसमाचरेत्  कुंकुमाभमिदंबी- 
जंत्रिकोणगतमुज्वलं यस्यमूर्ध्निस्मरेन्मंत्रीसवश्योजायतेचिरात् ऊर्ध्वरेफस्थसाध्या 
ख्यंबीजंवह्निगृहस्थितं वह्निगेहद्वयेनाग्नियुक्कोणेनचसंस्थितं प्रतिलोमस्वरावीतंचु 
ल्लीस्थानेनिवेशितं वशीकरोत्यामरणादचिरादेवदासवत् मधुरत्रययुक्तेनशालि 
पिष्टेनपुत्तलीम् कृत्वाप्रतिष्टितप्राणांविभज्यजुहुयाद्वशी त्रिवासरमनेनैवसाध्यस्तस्य 

पृ० ३०७अ) वशोभवेत् अथवटुकभैरवमंत्रप्रयोगः वर्णलक्षंमनुंजप्त्वाप्रयोगमाचरेत्ततःवश्या 
यजुहुयादिक्षुशलकैर्वशयेज्जनान् जुहुयात्पुत्रलाभायप्रयोगः वर्णलक्षंमनुजप्त्वाप्र 
योगमाचरेत्ततःवश्यायजुहुयादिक्षुशकलैर्वशयेज्जनान् जुहुयात्पुत्रलाभायप्रत्फुल्लैः
कैरवैःशुभैः लवणैर्मधुसंमिश्रैर्वशयेद्वनिताजनान् वचाचूर्णपलंजप्तंगव्येनाज्येन 
लोडितं विभज्यभक्षयेद्वंध्यामंडलंपुत्रकांक्षिणी विनीतंपुत्रमाप्नोतिमेधारोग्यवला-  
न्वितं आदावंतेप्रयोगस्यवटुकायबलिंहरेत् मुद्गपायस्यसंयुक्तंमधुरत्रयलोडितम्
उशीरंवंदनंकुष्टंघनसारंसकुंकुमं श्वेतार्कमूलंवाराहींलक्ष्मींक्षीरमहीरुहां त्वचोवि-
ल्लतरौर्मूलंशोषयित्वाशुचूर्णयेत् चूर्णंव्योम्निगृहीतेनगोमयेनविमिश्रितं कृत्वापिं 
डानिसंशोध्यसंस्कृतेहव्यवाहने पूलेनदग्ध्वातद्भस्मशुद्धपात्रेविनिक्षिपेत् केतकीमात 
तीपुष्पैर्वासयेद्भस्मशोधितं अयुतंप्रजपेन्मंत्रंपृष्ट्वाभस्मसुपूजितं एतदादायदिनशःप्रा 
णंपुंडंकरोतियः तस्यरोगाःप्रणश्यंतिकृत्याद्रोहामयग्रहाः रिपुचौरमृगादिभ्योभयमस्यनजायते व 
र्धंतेसंपदःसर्वाःपूज्यतेसकलैर्जनैः राजावश्योभवेत्तस्यसामान्यःसपरिच्छदः अथभैरवीमंत्रप्रयोगःत 
त्त्वलक्षमनुंजप्त्वाप्रयोगानाचरेत्सुधीः रक्तोत्पलैस्तुमध्वाक्तैररुणैःर्वाहपारिजैः पुष्पैःपयोन्नैःसघृतेर्होमाद्विश्यं
वंशंनयेत् गिरिकर्णीभवैःपुष्पैर्व्राह्मणान्वःशमानयेत् कह्लारैःपार्थिवान्पुष्पैस्तन्वधूःकर्णिकारजैः म 
ल्लिकाकुसुमैर्हुत्वाराजपुत्रान्वशंनयेत्  एवंविल्वभवैः

पृ० ३०७ब) पुष्पैर्मधुरत्रयसंयुतैः नरनारीनरपतीन्हौमनोवशमानयेत् पादद्वयंमलयजंपा 
दंकुंकुमकेसरम् पादंगोरोचनांचैवत्रीणिपिष्ट्वाहिमांभंसा विदध्यात्तिलंकंभालेया 
न्पश्येद्येनविक्ष्यतै यान्स्पृशेत्स्पृश्यतेयैर्वावश्याःस्युस्तस्यतेचिरात् कर्पूरकपिचोराणि 
समभागानिकल्पयेत् चतुर्भागंजटामांसीतावतीरोचनामना कुंकुमंसप्तभागंस्या 
त्त्रिभागंचंदनंमतम् अगुरुर्नवभागःस्यादितिभागक्रमेणच हिमाद्भिःकन्यकापिष्ट 
मेतत्सर्वंसुसाधितम् आदायतिलकंभालेकुर्याद्भूमिपतीन्नरान् वनितामदगर्वाढ्या 
मदोन्मत्तामतंगजान् सिंहव्याघ्रान्महासर्पान्भूतवेतालराक्षसान् दर्शानादेववशयेत्ति 
लकंरयन्नरः अथश्रीविद्याप्रयोगः लक्षमेकंमनुंजप्त्वाप्रयोगंचसमाचरेत् महाकाम 
कलाध्यानयोगाच्चसुरवंदिते क्षोभयेत्स्वर्गभूर्लोकपातालतलयोषितः रोचनाभा- 
गमेकंचभागमेकंचकुंकुमं अथभागद्वयंदेविचंदनंमर्दयेत्समं एकत्रतिलकंकुर्या 
त्त्रैलोक्यवशकारणम् अष्टोत्तरशतावृत्त्यामंत्रयित्वावशंनयेत् राजानंनगरंग्रामंये 
नयद्यच्चदृश्यते मंत्रिणापरमेशामितत्सर्वंतस्यवश्यगम् तथापुष्पंफलंगंधंपर्णं 
वस्त्रंवरानने शतमष्टोत्तरंजप्त्वायस्मापृतन्प्रयच्छति सवश्योजायतेदेविनात्रकार्या- 
विचारणा स्त्रियस्तुसकलावश्यादासीभूताभवंन्यपि हठाकर्षणमेतत्तकथितंना-

पृ० ३०८अ) न्यथाभवेत् इतिवश्यप्रकरणं स्तंभनंसंप्रवक्ष्यामिनानातंत्रानुसारतः अथत्वरितामं 
त्रप्रयोगः अयुतंहोमसंख्यास्याज्जपस्तावान्प्रकीर्तितः योनिकुंडंप्रकल्प्याथोहोमं 
कुर्यान्निजेच्छयांन्निजेच्छया मासहोमेनमूकःस्यादुन्मत्तोक्षेर्भवेदरिः अथशूलिनीमं 
त्रप्रयोगः वर्णलक्षंमनुजप्त्वाप्रयोगंसाधयेत्सुधीः गृहीत्वागोमयंव्योम्नित्रिसहस्रं 
जपैत्ततः गत्वाचतद्द्वारदेशेनिखातंस्तंभनंभवेत् अथवनदुर्गायाःचतुर्लक्षंमनुंजप्त्वा 
प्रयोगानाचरेत्सुधीः सेनासंस्तंभनेमंत्रीकारस्करसमुद्भवैः पुष्पैःसहस्रंजुहुयात्तत्प 
त्रैस्तान्निवर्तयेत् कारस्करःकुचिलाइतिप्रसिद्धा अथमातंग्याः प्रजप्त्वाचायुतंमंत्रंत 
तःप्रयोगमाचरेत् हरिद्राचूर्णसंमिश्रैर्लवणैःस्तंभयेत्परान् अथनृसिंहस्यवर्णलक्षं 
मनुंजप्त्वाप्रयोगानाचरेत्सुधीः यत्तंकुर्वीतविधिवछत्रुसेनानिवारणे विभीतका-
ष्टैर्ज्वलितेपावकेरिपुमर्दनं विचिंत्यदेवंनृहरिंसंपूज्यकुसुमादिभिः समूलैर्जुहुयान्नि 
त्यंशरैर्दशशतंपृथक् रिपुंखादत्तिवजपेद्वाह्निभिर्भिन्नतान्पृथक् हुत्वासप्तदिनंसेना
मिष्टांमंत्रीमहीपतेः प्रस्थापयेच्छुभेलग्नेपरराष्ट्रजयेछया तस्याःपुरस्तान्नृहरिंनिघ्नंतंरिपु 
मंडलं स्मृत्वाप्रयोगंकुर्वीतयावदायातिसापुनः विजित्यनिखिलान्शत्रून्सहवीरश्रियांमुखात्
आगत्यविजयीराजाग्रामक्षेत्रधनादिभिःप्रीणयेन्मंत्रिणंसम्यक्विभवैःप्रीतमानसःमंत्रीयदिनसंतुष्येदनर्थःस्यान्महीपतेः

पृ० ३०८ब) अथवटुकस्य वर्णलक्षंमनुंजप्त्वाप्रयोगमाचरेत्पुनः जुहुयात्केवलैर्लोणैःप्रयुतंस्तं 
भनेच्छयानिगडादिविमोक्षायप्रयोगोयमुदाहृतः श्रीविद्याप्रयोगमाह लक्षमेकं 
मनुंजप्त्वाप्रयोगानाचरेत्सुधीः पीतद्रव्यैःसमालिख्यपीतपुष्पैःसमर्चयेत् पूर्वाशाभि 
मुखोभूत्वास्तंभयेत्सर्ववादिनः सहस्रवदनोदेविमूकोभवतितत्क्षणात् यमाशाभि 
मुखोभूत्वाचक्रंकृष्णंयचार्चयेत् यस्यनामांकितंतस्यमंत्रहानिःप्रजायते चण्यकैः 
पाटलैर्हुत्वाश्रियप्राप्तेत्यनुत्तमाम् प्राप्नोतिमहतींमंत्रीस्तंभयेज्जगतीमिमां सित 
याकेवलोहोमोवैरिस्तंभनकारकः अथछिन्नमस्तायाः पललंमाहिषंहुत्वामधुना  
सहसुंदरि स्तंभयेदाशुशत्रूणांबलंदूरेपिसंस्थितं चंण्यकंघृतसंयुक्तंहुत्वामग   
वरात्मजे रिपुसैन्यंमहाघोरंस्तंभयेदचिराच्छिवे इतिस्तंभनप्रकरणम् विद्वेषंसंप्र 
वक्ष्यामिनानातंत्रानुसारतः त्वरितामंत्रप्रयोगमाह अयुतंहोमसंख्यास्याज्जपस्ता 
वान्प्रकीर्तितं यानिकुंडंप्रकल्प्याथहोमंकुर्यान्निजेच्छयाकोद्रवैःखंडितैस्तद्वन्निं 
वैर्विद्वेषयेन्मिथः अथमहिषमर्दिन्याः वसुलक्षंमनुंजप्त्वाप्रयोगानाचरेत्सुधीः
काकपक्षैःकृतोहोमोद्वेषंवितनुतेनृणां अथशूलिन्याः वर्णलक्षंमनुंजप्त्वाप्रयोगमा
चरेत्सुधीः गुलिकागोमयोत्पन्नाहुत्वाष्टशतसंख्यया सप्ताहान्कुरुतेमंत्रीविद्वेषं 

पृ० ३०९अ) स्निग्धयोमिथःअथवनदुर्गायाः चतुर्लक्षंमनुजप्त्वाप्रयोगानाचरेत्सुधीः अंगारवारेकुलि 
केजप्त्वाभस्मचितोद्भवं विनिक्षिपेन्मूर्ध्निरिपोर्विद्विष्टोदेशतोव्रजेत् अथश्रीविद्यायाःलक्षंज 
प्त्वाचविधिवत्प्रयोगंकुरुतेनरः महिषाश्चपुरीषाभ्यांरसमाकृष्यशैलजे गोमूवेणचसं 
लिख्यनामसंदर्भ्यपूर्ववत् कृत्वालवणमध्यस्थंविद्वेषणकरंभवेत् लवणेतिक्षित्वाआर 
नालमध्यस्थमितिपाठःआरनालंकांचिकं तैलस्थंचक्रराजंतुविद्वेषणकरंभवेत् रोचना 
लिखितंयंत्रराजमितिशेषः इतिविद्वेषप्रकरणं उच्चाटनंप्रवक्ष्यामिनानातंत्रानुसारतः
अथत्वरितामंत्रप्रयोगः अयुतंहोमसंख्यास्याज्जपस्तावान्प्रकीर्तितः योनिकुंडंप्रकल्प्या 
त्रहोमंकुर्यान्निजेछया पत्रैर्वकुलजैर्हुत्वाशीघ्रमुच्चाटयेदरीन् वनदुर्गायाः चतुर्ल 
क्षंमनुंजप्त्वाप्रयोगानाचरेत्सुधीः चापबाणधरांभीमांसिंहस्थाज्वलनोपमां सृजंतींवाण 
निवहान्धावंतींतादृशंरिपुं ध्यात्वाजपेन्मनुमिममयुतंतोयमध्ययः रिपुंचपरसे- 
नांचद्रुतंमुच्चाटयेद्ध्रुवं अथनरसिंहस्य वर्णलक्षंमनुजत्वाप्रयोगानाचरेत्सुधीः सिं 
हरूपंमहाभीमनखदंष्ट्रातिभीषणं स्मृत्वात्मानंरिपुंपश्चाद्ध्यायेनमृगशिशुंरिपुं गृ 
हीत्वागलदेशेतंपुनर्दिक्षुदिपेत्ततः पुत्रमित्रकलत्राद्यैरुच्चाटोजायतेरिपोः पू 
र्वमृत्युपदेसाध्यनामकृत्वास्वयंहरिः निशितैर्नखदंष्ट्राद्यैःखंडमानंरिपुंस्मरेत्

पृ० ३०९ब) नित्यमष्टोत्तरशतंजपेन्मंत्रमतंद्रितः जायतेमंडलादर्वाक्शत्रुर्वैवस्वतप्रियः अथ
श्रीविद्यायाः लक्षमेकंमनुंजप्त्वाप्रयोगंकारयेत्सुधीः कृत्वारोचनयानाममध्यस्थं 
काकमध्यगम् लंबमानंतदाकाशेशत्रूच्चाटनकारकम् गोमूत्रमध्यगंसम्यक्श- 
रूच्चाटकरंभअथछिन्नमस्तायाः काकपक्षैःकृतोहोमोदतूराग्नौसमाहितः आलो 
ड्यकटुतैलेनसद्योच्चाटनमारणे उच्चाटनेतुकुंडंस्याद्वर्तुलंचसुशोभवत् अथनील 
सरस्वत्याः श्मशानांगारमासाद्यानिशिमंगलवासरे कृष्णवस्त्रेणसंष्टाबध्नीयादुक्त 
तंतुना शताभिमंत्रितंतच्चप्रक्षिपेद्वैरिमंदिरे सप्ताहाभ्यंतरेतेषामुच्चाटनमिदंभवे 
त् इत्युच्चाटनप्रकरणम् मारणंसंप्रवक्ष्यामिनानातंत्रानुसारतः अथत्वरितायाःअ 
थत्वरितायाः अयुतंहोमसंख्यास्याज्जपस्तावान्प्रकीर्तितः योनिकुंडंप्रकल्प्यात्रहो 
मंकुर्यान्निजेच्छया कुर्वीतसर्षपैर्होमंशत्रुनाशकरंपरं शाल्मलीपत्रहोमेनसपत्रा 
न्नाशयेद्ध्रुवम् अथमहिषमर्दिन्याः अष्टलक्षंमनुंजप्त्वाप्रयोगानाचरेत्सुधीः मरिचहो 
मान्मरणंरिपुराप्नोतिसर्वथा क्षुद्रारिचौराद्यान्ध्यातादेवीविनाशयेत् अथशूलिन्याः
वर्णलक्षंमनुंजप्त्वाप्रयोगानाचरेत्सुधीः जुहुयात्तिलसिद्धार्थैर्लक्षमेकंयथाविधि
नामयुक्तंजपेन्मंत्रंयस्यासौमृतिमेष्यति अथवनदुर्गायाः चतुर्लक्षंमनुंजप्त्वाप्रयोगा

पृ० ३१०अ) नाचरेत्सुधीः मरुन्निपातितैःपत्रैःकारस्कारसमुद्भवैः तस्यपादरजोयुक्तेर्होमात्तिर्ना 
शयेदरीन् कारस्कृरमयींकृत्वाप्रतिमांचसुशोभनाम् जप्त्वांप्रतिष्टितप्राणांभेदयेदं 
गशःपुनः काकोलूकवसायुक्तमष्टोत्तरसहस्रकं कृष्णपक्षेचतुर्दश्यांश्मशानेहव्यवाह 
ने जुहुयात्म्रियतेरात्रिरेवमेवदिनत्रयात् उन्मत्तसमिधोहोमान्मत्ताःस्युःशत्रवःक्षणात् 
उलूककाकयोःपत्रैःसुवसारक्तंसंयुतैः जुहुयान्निशिकांतारेशत्रुःकालातिथिर्भवेत्
शत्रुप्रतिकृतिंमंत्रैःप्रतिष्टितसमीरणं विषाष्टकविलिप्तांगीमत्युष्णेनिक्षिपेज्जले ज्वराक्रांतो 
भवेच्छीघ्रंदुग्धसेकाच्छमंनयेत् तर्जनींत्रिशिखंर्भ्यांधारयंतींभयंकरी रक्तांध्यायेद्रवेर्विवे 
प्रजपेदयुतंमनुं मारयेदचिरादेवरिपूनबंधुसमन्वितां अथमातंग्याःअयुतंजप्ताप्रयोगं 
कुर्यात् निंबतैलान्वितैर्लोणैर्होमःशत्रुविनाशनः अथनरसिंहस्य वर्णलक्षंमनुंजप्ताप्र 
योगानाचरेत्सुधीः पूर्वमृत्युपदेसाध्यनामकृत्वास्वयंहरिः निशितैर्नखदंष्ट्राद्यैःखंड 
मानंरिपुंस्मरेत् नित्यमष्टोत्तरशतंजपेन्मंत्रमतंद्रितः जायतेमंडलादर्वाक्शत्रुर्वैवस्व 
तप्रियः अथसुदर्शनास्त्रस्य अर्कलक्षंमनुंजप्त्वाप्रयोगानाचरेत्सुधीः पुलयाग्नि 
समंचक्रंयस्यमूर्धनिचितयेत् सप्ताहाज्ज्वरमूर्छार्तोमंडलान्मृत्युमेतिसः मं 
डलादेकोनपंचाशद्दिवसात् अथश्रीविद्यायाः लक्षमात्रंमनुंजप्त्वाप्रयोगानाचरेत्सुधीः

पृ० ३१०ब) चक्रंविन्यस्यदेवेशिमहानीलीरसेनच नामसंयोज्यविधिवद्दक्षिणाभिमुखोबुधः
वह्नौदग्ध्वामहेशानिमारयेद्वैरिणंशिवे ज्वलज्वलेतिमध्यस्थंशत्रोर्नाशकरंपरम् 
क्रमेणशैलजेक्षीरमधुभ्यांरिषुनाशनं अथछिन्नमस्तापाः गोमायुंहोमयेद्यस्तु 
धनदेनसमोभवेत् जप्त्वामंत्रीहुतोरात्रौराष्ट्रंचविनिपातयेत् कोकिलापक्षलक्षेण
योजुहोतिवितानले समारयतिशत्रूणांबलंदूरेपिसंस्थितं मारणेवर्तुलंचैवकुंड 
कुर्याद्विचक्षणः अथनीलसरस्वत्याः नरास्तिनिलिखेन्मंत्रंक्षारयुक्तंहरिद्रया सा 
हस्रंपरिजप्यात्तुतन्निशांरविवासरे निक्षिथतेगृहेयस्यमृत्युस्तस्यत्रिमासतः इति 
मारणप्रकरणम् इतिआगमकल्पलतायांसप्तमःपटलः अथकुलस्नानम् कु 
लचूडामणौ आचांतःकुलदर्भेनसदर्भःकुलपुंडुकः कुलपुत्रेसदूर्वंच(इतिआग 
सकल्पलतायांसतिलंसजलंततः गृहीत्वाकुलदेव्यास्तुप्रीतयेस्नानमाचरेत्
कृतसंकल्पेवासौकुलचक्रंजलेन्यसेत् कुलदर्भानाह सोमसूर्याग्निरूपाःस्यु 
र्वर्णालोहत्रयस्तथारौप्यमिंदुःस्मृतोहेमसूर्यास्तामुंहुताशनः लोहभागाःसमु 
द्दिष्टाःस्माराद्यक्षरसंख्यया तैर्लोहैःकारयेन्मुद्रामसंकलितसंगतां साग्रंसहस्रं 
संजप्यस्पृष्ट्वातांजुहुयात्ततः तस्यांसंपातयेन्मंत्रीसर्पिषापूर्वसंख्यया निक्षिप्यकुंभे 

पृ० ३११अ) तांमुद्रामभिषेकोक्तवर्त्मना आवाह्यपूजयेदेवीमुपचारैःसमाहितः अभिषिच्यविनी 
तापदद्यात्तांमुद्रिकांगु इयंरक्षाक्षुद्ररोगविषज्वरविनाशिनी व्यालचौरमृगादिभ्योर 
क्षांकुर्याद्विशेषतः युद्धेविजयमाप्नोतिधारयेन्मनुजेश्वरः लोहभागाइति षोडशभागा  
रजतस्य पंचविंशतिभागाहेम्नः दशभागास्ताम्रस्य षोडशपंचविंशतिर्दश असंक 
लितं अनेकत्रीकृते कुलस्नानेसमानीयकलमुद्रांकुशेनच कुलतीर्थानितत्रैवस 
मावाह्यशिवात्मकं तत्तोयंचत्रिधापीत्वात्रिधाचप्रोक्षणंमतं तदुक्तंतंत्रांतरे मूर्ध्नितोयं 
पठन्मूलंमूद्रयाकुंभसंज्ञया क्षिप्त्वावारत्रयंदेषिआचमेत्साधकाग्रणीः आत्मविद्याशि
वैस्तत्त्वैस्ततोन्यश्चसमाचरेत् तदुक्तंज्ञानार्णवे कुलसूर्यायदेवायत्रिरर्घंतुप्रदापयेत्
देवावृषिन्पित्रूंश्चैवतर्पयेदेववारिणा अथकुलाचारः तदुक्तंभद्रकालीतंत्रे अथाचारं
प्रवक्ष्यामियत्कृतेमृतमश्रुते सर्वभूतहितेयुक्तःसमयाचारपालक अनित्यकर्मसं 
त्यागीनित्यानुष्टानतत्परः मंत्राराधनमात्रेणशिवभावनतत्परःपरस्यांदेवतायांतुसर्वकर्म 
निवेदकः अन्यमंत्रार्चनश्रद्धान्यमंत्रप्रपूजनं कुलस्त्रीवीरनिंदांचतद्द्रव्यमपहारणं स्त्रीषुरोषं 
प्रहारंचवर्क्षयेन्मतिमान्सदा स्त्रीमयंचजगत्सर्वंभावयेद्विधिनापुनः पेयंचर्च्यंतथाचोप्यंभेक्ष्यंलेह्यंगृहंसुखं सर्वंचयु 
वतीरूपंभावयेद्यतमानसः कुलजांयुवतींवीक्ष्यनमस्कुर्यात्समाहितः तदैवमानसींपूजां 

पृ० ३११ब) तत्रतासांप्रकल्पयेत् वालांवायौवनोन्मत्तांवृद्धांवासुंदरींतथा कुत्सितांवामहादु 
ष्टांनमस्कृत्यविभावयेत् तासांप्रहासंनिंदांचकौटिल्यमप्रियंतथा सर्वथानचक 
र्तव्यमन्यथासिद्धिरोधकृत् स्त्रियोदेवास्त्रियःप्राणाःस्त्रियेवविभूषणं स्त्रियोद्वेषो 
नकर्तव्योविशषात्पूजनंस्त्रियः तदुक्तंवीरतंत्रे  दिक्कालनियमोनात्रस्थित्यादिनियमोनच 
जपेंनकालनियमोनार्चादिषुबलिष्वपि स्वेच्छानियमुक्तोत्रमहामंत्रस्यसाधने व 
स्त्राशनस्थानगेहदेहस्पर्शादिवायुना शुद्धिंनचाचरेत्तत्रनिर्विकल्पंमनश्चरेत् स्वेछा 
चारोत्रगदितःप्रचरेद्धृष्टमानसः वृथाकालंनगमयेत्द्यूतक्रीडादिनासुधीः गम 
येद्देवतापूजाजपयागस्तवादिभिः वीराणांयपयज्ञस्तुसर्वकालेप्रशस्यते सर्वदे 
शेसर्वपीठेकर्त्तव्योमात्रसंशयः तदुक्तंशिवागमे शक्तिःशिवःशिवःशक्तिःशक्तिर्व्रह्मा 
जनार्दनः शक्तिरिंद्रोरविःशक्तिः(शक्तिः)शक्तिश्चंद्रोग्रहाध्रुवं शक्तिरूपंजगत्सर्वं 
योनजानातिनारकी वीरतंत्रे स्नानादिमानसंशौचंमानसःप्रवराजपः पूजनंमानसं 
दिव्यंमानसंतर्पणादिकं सर्वेवशुभःकालोनाशुभोविद्यतेक्वचित् नविशेषोदिवा 
रात्रौनसंध्यायांमहानिशि सर्वदापूजयेद्देवीमस्नातःस्नातेववा महानिश्यशुचौदे 
देशेबलिमंत्रेणदापयेत् रात्रावेवमहापूजाकर्तव्यावीरवंदिते नदिनेसर्वथाकार्या 

पृ० ३१२अ) शासनान्ममसुव्रते महानिशातु अर्धरात्रात्परंयच्चमुहूर्तद्वयमेववा सामहारात्रिरुद्दि 
ष्टातद्देत्तमक्षयंभवेत् तदुक्तंगंधर्वतंत्रे पृथींऋतुमतींवीक्ष्यसहस्रंयदिनित्यशःतदा 
बाधात्स्वसिद्धांतहतःक्षितितलंव्रजेत् पर्वतेहस्तमारोप्यंनिर्भयोयतमानसः कवितां 
लभतेसोपिअमृतत्वंवगछति काम्यमाह कुलागारमरण्येतुदृष्ट्वायोजपतेनरः
अयुतैकप्रमाणेनसाधकःस्थिरमानसः कवलंगुप्तभावेनसतुविद्यानिधिर्भवेत् 
अथवामुक्तकेशश्चहविष्यंभक्षपेन्नरःप्रजप्यादयुतंतस्यह्येषप्रतिनिधिःस्मृतः महा 
चीनद्रुमलतावेष्टितःसाधकोत्तमःतदाराज्यमवाप्नोतिवार्दसनपलायते वाक्चू 
डामणैः एकाकीनिर्जनेदेशेश्मशानेविजनेवने शून्यागारेनदीतीरेनिःसंगोविरहेत्स 
दा महाचीनद्रुमेदेवींध्यात्वातत्रप्रपूक्षयेत् तद्गमोद्भवपुष्पेणपूजयेद्भक्तिभावतःस-
भयंकुलदेवश्चकुलक्रमगतःशुचिःव्रह्मततोर्महापद्मेदेवींध्यात्वायथाविधिस्वतंत्रोत्कविधा 
नेनतर्पयेन्मातृकानने रात्रौयदिजपेन्मंत्रंसैवकल्पतताभवेत् अष्टम्यांचचतुर्दश्यांद्विगुणं 
पारिजप्यते तदैवतेषांसिद्धिःस्याद्देवाःनामपिदुर्लभा कुलचूडामणौ शृणुपुत्ररहस्यंमेसमयाचारसंभवं 
येनहीनानंसिद्ध्यंतिजन्मकोटिसहस्त्रशः मानवःकुलशास्त्राणांकुलचर्ययानुचारिणां उदारचित्तःसर्वत्रवैष्णवाचारत 
त्परः परनिंदासहिष्णुःस्यादुपकाररतःसदा पर्वतेविपिनेवापिनिर्जनेशून्यमंडपे चतुष्पथेजलेशून्येयदिदैवाच्चितिर्भवेत् 

पृ० ३१२ब) क्षणंध्यात्वामनुंजप्त्वानत्वागच्छेयथासुखन् गृद्ध्रंवीक्ष्यमहाकालींनमस्कर्यादललितः
क्षेमंकरींतथावीक्ष्यजंवुकींयमदूतिकां कुरवःश्येनभूकाकौकृष्णमार्जारमेवच कृशे- 
दरिमहाचंडेमुक्तकेशिबलिप्रिये कुलाचारप्रसन्नास्येनमस्तेशंकरप्रिये श्मशानंचशवं 
दृष्ट्वाप्ररक्षिणमनुव्रजन् प्रणम्यानेनमंत्रेणमत्रीसुखवाप्नुयात् घोरदंष्ट्रेकरालास्ये- 
कोटिशव्दप्रणादिनि घोरघोररवास्फालेनमस्तेवितिवासिनि रक्तवस्त्रंतथापुष्पंविलो 
क्यत्रिपुरांविकाम् प्रणम्यदंडवद्भूमौइमंमंत्रंजपेन्नरः बंधूकपुष्पसंकाशेत्रिपुरेमयना 
शिनि भाग्योदयसमुत्पन्नेनमस्तेवरवर्णिनि कृष्णवस्त्रंतथापुष्पंराजानंराजपुत्रकम् ह 
स्त्यश्चस्थशस्त्राणिफलकेवीरपूरुषम् महिषंकुलदेवंचदृष्ट्वामहिषमर्दिनीम् प्रणम्य 
जयदुर्गांवासचविघ्नौर्नलिप्यते जयदेविजगद्धात्रित्रिपुराद्येत्रिदेवते भक्तेभ्योवरदेदोविम 
हिषघ्निनमोस्तुते अन्नभांडंसमालोक्यमत्स्यंमांसंवरस्त्रियम् दृष्ट्वाचभैरवींदेवींप्रणम्यविमृ- 
षन्मवम् घोरवेघ्नविनाशायकुलाचारसमृद्धये नमामिवरदेदेवीयुंडमालाविभूषिते
रक्तधारासमाकीणंवदनेत्वांनमाम्यहं सर्वविघ्नहरेदेविनमस्तेहरवल्लभे एतेषांदर्शने 
चैवयदिनैवंप्रकुर्वते शक्तिमंत्रंपुरस्कृत्यतस्यसिद्धिर्नजायते अथभावान्प्रवक्ष्यामिसा 
धकाभीष्टसिद्धिदान् तदुक्तंभावचूडामणौ भैरवुवाच समयाचारसंकेतंभावसंकेतमे

पृ० ३१३अ) वच सूचितंतुमयादेविकथयस्वानुकंपया श्रीदेव्युवाच भावस्तुत्रिविधोदेवदिव्य-
वीरपशुक्रमात् गुरवस्तुत्रिधाचात्रतथैवमंत्रदेवताः अद्यभावोमहादेवःश्रेयान्स 
र्वसमृद्धिमान् द्वितीयोमध्यमश्चैवतृतीयःसर्वनिंदकःकिंवीरसाधनैर्लाक्ष्यैः किमाकृष्टिकु 
लाकुलैः अकुलंशिवमित्याहुकुलेतुपरमेश्वरी किंचिदिद्रियभावेनकिंकुलाचारव 
र्त्मनायदिभावाविशुद्धा त्मानस्यात्कुलपदायंणाः भावेनलभतेमुक्तिंभावेनकुलवर्ध 
नं भावेनगोत्रवृद्धिःस्याद्भावेनकुलशोधनं किंन्यासविस्तरेणैवंकिंभूतशुद्धंविस्तरैः
किंतथापूजनेवयदिवायोनाविद्यते वहुजापातथाहोमात्कायत्कायक्लेशादिविस्त 
रात् नभावेनविनादेवामंत्रविद्याफलप्रदा फलाभावाश्चमंत्राणांभावात्प्रजायते ए 
तद्रहस्यकथनेशंकतेमममानत्वंत्रिलोकीमत्सरप्रायासर्वत्रतत्समानसैः निरीक्ष्य 
निर्जनेदेवकथयिष्यामितेकथं श्रीदेवी प्रथमंदिव्यभावस्तुकथ्यतेशृणुसादरं
यद्वर्णदेवतायत्रततेजः पुंजपुरितंतेजोमयंजगत्सर्वंविभाव्यमूत्तिर्कल्पनं ध्यात्मा 
नंतत्मंयंकृत्वासर्वंभावंतथैवच तत्सर्वयोषितिध्यात्वाचितयेद्यतमानसैः अ
शेषकुलासंपन्नानानाजातिकुलोद्भवा नानादेशोद्धवावापिगुणलावण्यसंयुता 
द्वितीयवात्सरादूर्धयावत्स्यादंष्टमांदिका तावत्कुमारीविज्ञेयामंत्रविद्याफलप्रदा 

पृ० ३१४अ) क्वमारीपूजनाचैवकुमारीपूजनादपि अशेषमंत्रविद्यानांफलदानात्रसशयः ता
भ्यांपुष्पंफलंवापिअनुलेपादिकंतथावलिप्रियंचनैवेद्यंदत्त्वातद्भावपूरिता अतिप्रिय 
कपालापंक्रीडाकौतूहलादिकं यथातथातत्प्रियकत्कृत्वासिद्धीश्वरोभवत् पूजयेतां 
प्रयत्नेनयत्नतोनैवत्सस्पृशेत् स्पर्शेवसिद्धिहानिः स्यात्स्पर्शेचमरणंध्रुवं नविष्णुस्तुह 
रिशंभोनदेवीनवषोडशी नचमृत्युंजयोःप्यापितथानारायणःस्वयं तस्यमृत्युक्षये 
देवसयातिपरमंपहम् इत्यागमकल्पलतांयांयानाथविरचितायांअष्टाविंशःपटलः
समाप्तेयमागमकल्पलताश्रागुरूणा||

###########   END OF FILE  #######