####################################################
MUKTABODHA INDOLOGICAL RESEARCH INSTITUTE
Use of this material (e-texts) is covered by Creative Commons license BY-NC 4.0
Catalog number: M00574
Uniform title: agastyasaṃhitā
Manuscript : Shri Ragunatha Temple MSS Library Jammu no: 5294

Description: 



Notes: 
Manuscript selected by Mark S.G. Dyczkowski. Data-entered by the staff of Muktabodha under the supervision of Anirban Dash.

Revision 0: October 9, 2021          
Revision1: Apr. 4, 2024  Diplomatic transcription

Internet publisher : Muktabodha Indological Research Institute
Publication year : 
Publication city : 
Publication country : United States
####################################################
नं० ५२९४ 
अगस्त्य संहिता 
पत्र ४६ 
विषयः तन्त्रम् 

पृ० १अ) ओंस्वस्तिश्रीगणेशायनमः ओंनमः श्रीरामाय ओंअगस्त्योनामदेवर्षिसत्तमोगौतमीतटे कदाचिद्दंडकारण्येसु
तीक्ष्णस्याश्रमंययौ प्रत्युञ्ज?गामतंभक्त्यागंधपुष्पाक्षतोदकैः पाद्यार्घायर्हणंचक्रे तस्मैव्रह्मविदेमुनिः सुतीक्ष्ण
स्तंप्रणम्याह सुखासीनंतपोनिधिं श्रीमदागमनेनैवजीवितंसफलंमम अद्यजन्मसहस्रेणतपःफलतिवांक्षितं
कामक्रोधादिभिर्भूयःसदाहंपीडितोमुने नाद्राक्ष्यंसम्यगिष्ट्वापिक्रतुभिर्भूरिदक्षिणैः सत्पात्रेसर्वदानानिदत्त्वापिमु
निसत्तम भवाव्धेस्तरणेयाजंतपस्तप्त्वापिदुःकरम् किंकरिष्याम्यहंतातक्वयास्यामिचमेवद इत्युक्तःसोव्रवीत्तेन
कुंभभूविगतस्पृहः क्षणंविचार्यतत्पौर्वापर्येणमुनिपुंगवः अगस्त्युवाच अस्तिवक्ष्यामितेसर्वंरहस्यंवृषभध्व
जः यत्प्रत्ययादयत्पूर्वंपार्वत्यैकृपयात्मवित् ईश्वरुवाच कामक्रोधादिभिर्दोषैर्दुष्टास्तत्रपुनःपुनः उत्पद्यंतेप्र
लीयंतेपुनर्व्यामोहितास्तथा रौरवांदिषुपच्यंतेपुनःसंसारिणोभुवि कर्मशेषात्प्रजायंतेपग्वंधवधिरादयः कृ
मिकीटादयोभूत्वापुनःसंसारिणोभुवि कुष्टाद्युपहताकेचिच्चौरव्याघ्रादिभिर्हताः प्रविशंतिजलेग्नौवादेशाद्देशंव्र
जंतिवा परस्त्रीधनहर्तारस्तापयंतिसतःसदा देवव्राह्मणवित्तैस्तुयेवांजीवनमन्वहं राजसस्तामसायेचहंतारो
वनजीविनः पुत्रदारादिभिर्युक्तादुःखावर्तेभ्रमंत्यहो कलौपायेणसर्वेपिराजसास्तामसास्तथा निषिद्धाचरि-

पृ० १ब) णःसंतोमोहयंत्यपरान्वहून् यथाभूतःप्रभुर्लोकेसेवकाःस्युस्तथाविधाः अतोमदीयाःसर्वे.. हिंसकास्युःप्रिया
प्रिये वश्याकर्षणविद्वेषस्तंभनोच्चाटनादिषु शश्वदावांसमाराध्यभवंतिफलभागिनः आवाभ्यांपिशितंरक्तं
सुरांवापिसुरेश्वरि वर्णाश्रमोचितंधर्म्ममविचार्याप्रयंतिये भूतप्रेतपिशाचासीभवंतिव्रह्मराक्षसाः पुनस्तदं
तेजायंतेविप्रावेदाधिकारिणः नतद्रूपेणजायंतेस्वस्वदोषानुरूपतः पार्वत्युवाच नायंधर्मोहिदेवेशपरेषा
मुपकारकृत् अतोमेव्रूहिदेवेशधर्मोयस्तंकृपानिधेः ईश्वरुवाच सत्यंवदाम्यहंदेवियन्मांत्वंपरिपृछसि हं
ताहंसर्वलोकानामतोहंसैवमेप्रिया येवाभूतानिनिघ्नंतिविधिनाविधिनापिवा समर्प्पयंतिभूतेभ्योमत्प्रियास्ते
सदाप्रिये अहंतमोपयोनित्यंहन्मिभूतानिभाविनि मत्कर्महननंयस्मात्ततोहिंसैवमेप्रिया मत्कृत्याचारिणः
सर्वेवल्लभाममवल्लभे लोकास्वाम्यनुरूपेणसेवांकुर्वंतिसेवकाः भक्त्यापर्यंतियेमह्यंतवापिपिशितादिकम्
उत्पादयंतिचानंदमंगेभ्योपि सुरेश्वरि तवापियेमदीयानामस्माकंपिशितादिकं तृप्तिमुत्पादयंत्येवविधिनाविधिना
र्पितं व्रह्मासृजतिभूतानिविष्णुस्तान्येवपालयेत् तान्यहंहन्मिभूतानिकृतिरस्माकमीदृशीं रजोगुणालयोव्रह्मा
विष्णुःसत्त्वगुणालयः तमोगुणालयोहंस्मस्वस्वकर्माणिकु..हे तत्तद्गुणानुगुण्येनकृयतेस्माभिरीदृशं भवव्धे
स्तरणंदेवि हिंसकानांसुदुर्लभं कामादिग्रहचित्तानांकुतोमुक्तिर्वदप्रिये ३९ || इतिश्रीअगस्तिसंहितायां

पृ० २अ) प्रथमोध्यायः १ || पार्वत्युवाच किमुपास्यलभेन्मुक्तिंक्रिययावाक्रियाप्रभो मुमुल्लोःपुनरावृत्तिदुर्लभंभवभंजनं
ईश्वरुवाच शृणुदेविमहाभागेरहस्यंकथयामिते यज्ज्ञात्वामुच्यतेजंतुर्जन्मसंसारबंधनात् अपाणिपादोजवनोगृ
हीत्वापीक्षतोप्यदृक् अकर्णःसशृणोत्येवशव्दरूपंपरंमहः वेत्तिवेद्यंससर्वज्ञैरवेद्योवेद्यतोप्रभुः समहापुरुषःपुंषांस्त्री
णांपुंव्यक्तिलक्षणः स्त्रीपुंनपुंसकाकाररहितःपुरुषोत्तमः सर्वेश्वरःसर्वरूपःसर्वदेवमयोहरिः सत्यज्ञानमयोनंतो
नादिरानंदविग्रहः अजःस्मरणमात्रेणजन्मादिक्लेशभंजनः तस्यात्मनाधीःसर्वेषांपुनरावर्तिकर्तिनी नियमेनैवव
र्णानांस्वाश्रमोक्तेनसप्रभुः ध्येयःसंसारनाशायनचैवावर्ततेपुनः स्वाश्रमोक्तंपरित्यज्यात्मानमुपासते तद्रूपे
णनतेदेविमुच्यंतेभवबंधनात् श्रुतिस्मृतिपुराणेषुयोयोनियमुच्यते यस्ययस्याश्रमेपाल्यो नमुक्तव्योमुमुक्षुभिः
अतोनियममादृत्यकुर्याद्ध्यानमनन्यधीः एतच्चराचरंविश्वंस्वप्नप्रत्ययवत्सुधीः मिथ्यादृग्व्यतिरिक्तंयद्दृश्यत्वा-
वायथाप्रिये दृग्रूपेणात्मनात्मानंविज्ञानपरिकल्पितं एतत्स्वव्यतिरिक्तंयत्सत्यानंदात्मनःस्वयं एकाकीयतचित्तात्मा
चिंतयेत्तदनन्यधीः सोहमित्यात्मनात्मानस्वाज्ञानपरिकल्पितं एतत्स्वव्यतिरिक्तंयद्यतःस्वेनैवकल्पयेत् नपारमार्थि
कंदेवियद्यस्यालोपिकल्पयेत् वालाक्षयोहिकाभेदःकल्पतेतत्त्वचक्षुषा अस्तंपंथाःपुराणस्यादनुवृत्तःपुरातनैः अध्या
त्मविद्भिरंर्वाचोज्ञापिताःसपराःस्मृताःआव्रह्मशुद्धवंशानांमातापित्रोकुलोचये नस्त्रियोव्यभिचारिण्यःपुरुषाश्चैवधा-

पृ० २ब) र्मिकाः यज्ञाश्चवेदाध्ययिनंसेवंतेप्रतिपूरुषं पूज्यंतेतिययोयत्रगुरुशिष्यपरंपरा स्वापेषुस्खलतेनैवस्त्रिष्वपिव्रह्म
चारिषु नियमोप्याश्रमस्तेषुकदाचिदपिभाविनि तत्कालेषुतुदानानितदार्थिभ्यःप्रदीयते येषुवंशेषुसर्वेषांतेषा
मेवप्रकाशयेत् व्रह्मव्रह्मविदांदेविगुरुशिक्षोपशिक्षया स्वयमेवपरंब्रह्मततोन्यंनास्तिकिंचन तदेतदखिलंव्रह्म
सत्यंसत्यंप्रकाश्यते जन्मकोटिसहस्रेषुप्रक्षाणांशेषकिल्विषैः कश्चिदेवनियम्याशूनपरोक्षंनिरीक्ष्यते सुखामृ
तरसास्वादसत्यैकज्ञानरूपता भागधेयेनविदुषास्वयमेवानुभूयते अहोपुण्यमहौधर्मोनातःपरतरंप्रिये अकृ
तेष्वपिसर्वेषुप्रायश्चित्तमिदंपरं २४ || इतिश्रीअगस्तिसंहितायां द्वितीयोध्यायः || २ || पार्वत्युवाच || 
सर्वज्ञसर्वलोकेशसर्वदुःखनिसूदन सर्वेषांसुगमःपंथाकोमेवददयानिधे ईश्वरुवाच शृणुष्वावहितोदेविय
देतत्प्रतिपद्यते सर्वेश्वरःसर्वमयःसर्वभूतहितेरतः सर्वेषामुपकारायसाकरोभून्निराकृतिः सभक्तवत्सलोलोके
स्वयमेवविचेष्टते भक्तानुरूपयादेवोदुःखसुखमिवानुभूत् यदायदाचभूतानांभयमुत्पद्यतेतदा तत्तद्भयविघा
ताययत्तद्भूयोव्यजायत मत्स्यकूर्मवराहादिरूपेणपरमार्थदृक् तत्तत्कालेषुसंभूयसर्वेषामप्यपाकरोत् सा
धूनामाश्रमाणांचभक्तानांभक्तवत्सल उपकर्तानिराकारस्तदाकारेणजायते अजोयंजायतेनंतःशांतोभूद्भू
तभावनःकदाचिदवतीर्थोयंसदभुक्तानुकंपया क्षीराव्धेदेवदेवेशोलक्ष्मीनारायणोभुवि सशेषःशंखचक्राभ्यां

पृ० ३अ) देवैर्व्रह्मादिभिःसह त्रेतायुगेदाशरथिभूत्वानारायणोबभौ शेषोभूल्लक्ष्मणांलक्ष्मीःशंखचक्रेचजानकी जातौभरत
शत्रुघ्नौदेवाःसर्वेपिवानराः बभूवुरेवंसर्वेपिदेवर्षिभयशांतये तत्रनारायणोदेवः श्रीरामितिविश्रुतः सर्वलो
कोपकारायभूमौसोयमवातरत् तपःकुर्वंतितंकेचिदपरोक्षंनिरीक्षितुं पंचाग्निमध्येग्रीष्मेतुवर्षासुभुविशेरते
शिशिरेषुजलेष्वेवंततःकेचनतेपिरे केचिद्भिक्षांपर्ययटंतिकृत्वाधारणपारणं शोषयंतिपुनर्देहमपरेकृच्छ्रचर्यय
या कालश्चांद्रायणेनैवकेचित्पार्वतिनीयते शाकमेवापरेदेहमश्नंतःशेषयंत्यहो इहकेचिदुरारोहोनक्तपाच
कभोजकाः चिंतयंतिचिरंतत्त्ववनेष्वेकेव्दिनेहृदि अनन्यमनसःशश्वद्गणयंत्यक्षमान्वया जयंतोरामरामेतिस्व
धामनिनिधौमनः प्रविलीयांमृतीभूयसुखंतिष्टंतिकेचन मत्पश्चिमाभिमुख्येनकेचित्प्रासादिकेवरे भावयं
तिचिरंदेविभगवान्प्राप्तयेवुधाः परिचर्ययापराःकेचित्प्रासादेष्वेवशेरते मनुष्यविमतंद्रष्टंविवहर्तुंचबंधुवत् 
अध्यापनायविद्यानांयोद्धमप्यपरेत.... चक्रिरेवैरिणोभूत्वाकेचिद्वेष्येषुतेपिरे क्षीराहाराष्यरेष्वव्देस्तीरेष्वेवनिषे
विरे चंचलाक्षथकेषांचित्तपःस्मर्तंनशक्यते किंकरिष्यतिदेवोयंरवंदृष्ट्वासुदारुणं तपस्तपस्विनामेतत्कृपया
नुग्रहादिह मानुषींभूयसर्वेषांभक्तानांभक्तवत्सलः ध्यानमात्रेणदेवेशिमहापातकनाशकृत्कीर्तनस्मरणा
देवहत्याकोटिनिवारणः रामरामेतिरामेतियेवदंत्येपिपापिनः पापकोटिसहस्रेभ्यस्तानुद्धरतिनान्यथा

पृ० ३ब) उग्रेणतपसातेषांसोभूदेवंदयानिधिः यतोवाचोनिवदतिमनोभिःसहयोगिनां भागधेयेनसर्वेषांसप्रत्यक्षमता
यत अहोभाग्यातिरेकेणमनुष्योयंव्यवाहरन् तपोददातिसौभाग्यंतपोविद्यांप्रयच्छति तपसादुर्लभंकिंचिन्ना
स्तिभाविनिदेहिनां अवाप्तसर्वकामोपिवांमनोगोचरेविभुः मनुष्यिवमानुष्यमादायभुविमोदते अहोकृपाति
रेकेणसर्वंचसमुपैतिवै एतस्मिदपिकिंलाभादधिकंगजगामिनी तपोधनंतपोभाग्यंतपःसर्वत्रसिद्धिदं अतस्त
पस्विनांदेविदासत्वमपिदुर्लभं ||    || इतिश्रीअगस्तिसंहितायांतृतीयोध्यायः ३ || पार्वत्युवाच
योगींद्रवंद्यचरणद्वंद्वानंदैकलक्षणं कथमेवमुपास्यैनंभक्तिंसर्वेपिभेजिरे तदेतद्व्रूहिदेवेशयद्यस्तिकरुणामयि
ईश्वरुवाच हिरण्यगर्भसिद्धांतंरहस्यमनघैशृणु यज्ज्ञात्वामुच्यतेमोहाद्दौर्भाग्यव्याधिसंचयात् भद्रेतदानिदा
स्यामितत्सारग्राहिणीमम पूर्वंव्रह्मातपस्तेपेकल्पकोटिशतत्रयं मुनींद्रैःवहुभिःसार्द्धंदुद्धर्षानशनव्रतं पुरस्कृ
त्याग्निमध्यस्थस्तदाराधनतत्परः आदरातिशयेनस्यनैरंतर्ययार्चनादिना चिरायदेवदेवोपिप्रत्यक्षमभवत्तदा किंच
पुण्यातिरेकेण सर्वेषांतस्यचप्रिये नवनीलांवुदश्यामः सर्वाभरणभूषितः शंखचक्रगदापद्मजटामुकुटमंडि
तः किरीटहारकेयूर रत्नकुंडलशोभितः संतप्तकांचनप्रख्यपीतवासोयुगान्वितः तेजोमयःसूर्यसोमविद्युदु-
ल्काग्निकोटयः मीलित्वाभिर्भवंतीवप्रादुरासीत्पुरःप्रभुः स्तंभीभूयतदाव्रह्माक्षणंतस्थौविमोहितः तुष्टावमुनि

पृ० ४अ) भिःसार्द्धंप्रणम्यचपुनःपुनः धन्योस्मिकृतकृत्योस्मिकृताथोस्मिहबंधुभिः प्रसत्तोसीहभगवान्जीवितंसफलंमम क
थंस्तोष्याम्यहंदेवंभगवन्नितिचिंतयन् ऋग्यजुःसमवेदैश्चशास्त्रैबहुभिरादरात् सर्वैःमन्वादिभिद्धर्मप्रतिपादनतत्परैः
तुष्टावेश्वरमभ्यर्च्यसंतुष्टोमुनिभिःपुनः त्वमेवविश्वतश्चक्षुर्विश्वतोमुखुच्यते विश्वतोबाहुरेकःसन्विश्वतष्पात्तथापरः
जनयन्भूर्भुवौलोकौस्वर्लोकैःसर्वशासकः अक्षभ्यामपिबाहुभ्यांकर्मभ्यांभुवनत्रयं पद्भ्यांचनासिकाभ्यांतुसर्वंस
र्वत्रपश्यसि समाधत्सेशृणोष्वेतत्सर्वंगछसिसर्वकृत् जिघ्रस्यैवनतेकिंचिदविज्ञातंप्रभोस्मिह व्रह्माविष्णुश्चरुद्रश्चत्व
मेवननुकेशव सहस्रशीर्षःपुरुषःसहस्राक्षःसहस्रपात् पृथिव्यप्तेजसोरूपंमरुदाकाशयोरपि कार्ययंकर्ताकृ
तिर्देवकारणत्वंहिकेवलं अणोरणीयान्महतोमहीयान्मध्यतःस्वयं मध्योसिनिर्विकल्पोसियस्त्वांदेवानुगच्छति
एवमादिबहुस्तोत्रैस्तुतःसपरमेश्वरः वैदिकैःकृपयाविष्णुर्ब्रह्माणमिदमव्रवीत् स्तुतस्तुष्टोस्मितेव्रह्मनुग्रेणत
पसाधना वृणीष्वयदभीष्टंतेदास्यामिकमलोद्भवः इत्युक्तःसोव्रवीत्तेनविष्णुनाप्रभविष्णुना तुष्टोसियदिदेवेश
दास्यंमेस्वीकरिष्यसि अभीष्टंदेवदेवशयद्यस्तिकरुणामयि असौभाग्येनदारिद्र्यदुःखेनाहंसुदुःखिताः प्रतिभा
तिचदेवेशसर्वमस्माकमीदृशम् किंकरिष्यामिदेवेशव्रूहिमेपुरुषोत्तम कामक्रोधादिभिर्दोषैर्दुष्टासर्वापिमेप्र
जा पूर्वाजितविशेषेणनकश्चिदवशिष्यते कोवोपायोमनुष्याणांभक्तानांभक्तवत्सल एतच्छरीरपातांते नपरंमु

पृ० ४ब) क्तिसिद्धये एतदुक्तः सदेवोस्मैभुक्तिमुक्तिप्रसिद्धये किंचिद्विचार्यकृपयाषडक्षरमुपाविशत् एकैकवर्णविन्यासं
क्रमंचांगानिषट्पुनः तद्विधिंविधयेप्रादाद्यंत्रंमंत्राक्षराणिच रहस्यंदेवदेवोपितन्मिथःसमवोधयन् तस्यतत्प्रा
प्तिमात्रेणतदानीमेवतत्फलं सर्वाधिपत्यंसर्वज्ञभवोप्यस्याभवत्तदा किंचास्यभगवत्वंचयदिष्टंतदभूदपि स
र्वेश्वरप्रसादेनतपसाकिन्नलभ्यते मुनीनामपिसर्वेषांतदाव्रह्मातदाज्ञया उपाधिदेशतत्सर्वंततस्तंविष्णुरव्रवी
त् ऋषिर्भवास्यमंत्रस्यव्रह्मन्त्वंसर्वमंत्रवित् रामोहंदेवताछंदोगायत्रीछंदसांपरा मांतोयांतोभवेद्वीजमाद्य
माद्यफलप्रदः नमःशक्तितयोदिष्टोनमोंतोमंत्रनायकः रामायमध्यमोव्रह्मन्सर्वंतस्मैनिवेदयन् इहभुक्ति
श्चमुक्तिश्चदेहांतेसंभविष्यति यदन्यदपिभीष्टंस्यात्तत्प्रसादात्प्रजायते अन्वतिष्टादरेणैवनिरंतरमनन्यधीः
चिरंमद्गतचित्तस्त्वंमामेवाराधयेच्चिरं मामेवमनसाध्यायन्मामैवैष्यसिनान्यथा सूत्रंतदेतद्विस्तार्ययशिष्येभ्योव्रू
हिविस्तरात् इत्युक्तोंतर्दधेदेवस्तत्रैवकमलेक्षणः प्रजापतिश्चभगवान्मुनिभिः सार्द्धमन्वहं अन्वतिष्टद्विधाना
तिनिःक्षिप्याज्ञाशिरस्यथ व्रह्मातदाभीसर्वेषामुपदेष्टाबभूवह आर्येतवापितेनैवसर्वाभीष्टंभविष्यति ४० || 
इतिश्रीअगस्तिसंहितायांचतुर्थोध्यायः ४ || सुतीक्ष्णुवाच पुरातनपुराणज्ञसर्वज्ञानार्थवित्तम तत
ष्किमकरोद्विप्रश्रेष्टागस्त्याविकातदा ईश्वरष्केनरूपेणतामेतामववोधयत् अगस्त्युवाच तदाहिहृदयेरामंनि

पृ० ५अ) धायकमलेक्षणा मुक्तयेनिश्चिनोतिस्मतमनन्यपरायणा हिरण्यगर्भसिद्धांतरहस्यश्रवणात्परं कामादिग्रस्त
तातत्स्ताचिरमेवन्यवर्तत ईश्वरस्तांप्रियांसम्यज्ञानमात्रेणसंस्थितां न्यवर्ततततोज्ञात्वासंसारोछितिवांछया
तामव्रवीत्सभगवानीश्वरःसर्वकामधुक् मूलप्रकृतिरार्ययेत्वंपुरुषोहंसनातनः कारणंजगदुत्पत्तेस्तत्वंतद
नुवेक्षणं कुर्वहेस्यात्तदुछित्तिर्ययदिकिंतद्धितंतव कल्पाणिममकिंतुल्यमा..र्ययोनतुतत्परं कार्ययंहिकारणा
भावेकुत्रसंपद्यतेवद आवयोःसंभविष्यंतिसतोकल्पाणिदेवताः त्वत्प्रसादादिदंसर्वं नकदाचिद्भविष्यति
एवंवसतिकिंदेविसर्वंत्यक्तुमपेक्ष्यसे नयुक्तमेतत्किमपित्यक्तुंदेव्यधुनात्वया इत्युक्तासाव्रवीद्देवींनीलोत्प
लदलेक्षणा प्राणनाथा ... किम्मेकर्तव्यमितिसाव्रवीत् इयंसद्वासनामत्तोनैवोत्सत्ताभवत्प्रभो कदाचिद-
पिमेनाथत्वंतथातुगृहाणमा तथोक्तःसव्रवीदेनांहिमाद्रितनयांपुनः श्रीरामाराधनंदेवितदर्थंप्रतिवासरे 
आराधनोपकरणैरन्यथामाकृथाःप्रिये एतेनैवभयंकिंचिदिहामुत्रभविष्यति कलौसंकीर्तनेनैवसर्वाघौघंविन
श्यति आराधनेनसंगेनगंधपुष्पाक्षतादिभिः किंवक्तव्यंप्रियेसर्वंमनसाचिंतितंचयत् एवमाराधनेनैवभवि
ष्यतिनचान्यथा नगृहीज्ञानमात्रेणपरत्रेहचमंगलं प्राप्नोतिचंद्रवदनेदानहेमादिभिर्विना गृहस्थोयदिदाना
निनदद्याज्जुहुदादपि पूजयेद्विधिनानैवकःकुर्यादेतदन्वहं नव्रह्मचारिणोदातुमधिकारोस्तिभाविनिगुरु-

पृ० ५ब) भ्योरत्रसर्वभ्यःकोवादास्यत्पपेक्षितं नारण्यवासिनांशक्तिर्न्नतेसंतिकलौयुगे परिव्राड्ज्ञानमात्रेणदानहोमा
दिभिर्विना सर्वदुःखपिशाचेभ्योमुक्तोभवतिनान्यथा परिव्राडविरक्तश्चविरक्तश्चगृहीतथा कुंभीपाकोनिम
ज्जेतेतावुभौकमलानने पुण्यास्त्रियोगृहस्थाश्चमंगलेमंगलार्थिनः पूजोपकरणैर्दद्युर्दानानिबहुचार्हणां चंद
नागुरुकस्तूरीसकर्पूरहिमांशुभिः पंचामृताभिषेकेश्चपुष्पैस्तामरसैरपि पुष्पमाल्यैश्चबहुभिर्दूर्वाभिश्चाक्ष
तैस्सह नीलोत्पल्लैर्मल्लिकाभिष्करवीरैश्चचंपकैः जातीप्रसूतैर्विल्वैश्चपुंन्नागैर्बकुलैरपि कदलीकेतकीपुष्पै
र्वारुणाशोककिंशुकैः नागरानादिपुष्पैश्चगंधवद्भिर्मनोहरैः प्रत्युग्रैष्कोमलैश्चैवपूजयेयुःप्रयत्नतः पल्लवश्चैव
पत्रैश्चजलस्थस्थलसंभवैः एवमादिभिरन्यैश्चपुष्पैर्वहुभिरन्वहं सम्यक्संपाद्ययत्नेनयथाशक्त्यारनूत्तमम्
त्रिकालमेककालंवापूजयेयुरहर्निशं अत्यादृतैर्बहुविधैःपिष्टकैरिष्टसिद्धये क्षीरनीराज्यपक्वैश्चफेनापूपव
टादिभिः दध्योदनात्तपानीयैः सूपादिव्यंजनैरपि वटीवटोपशोकादिपदार्थैर्वहुविस्तरैः आरार्तिकैर्धूपदीपै
षडावृत्युपकल्पितैः बहुभिदीपमालाभिरर्चयेयुरहर्निशं कंकोलैलापूगफलैस्तथाजातीफलैरपि कर्पूरचू
र्णसहितैस्तांबलैश्चसुवासितैः मर्हाहेरर्हणंकुर्ययुक ...न्यार्थीतयान्वहं स्वस्यशक्त्यानुसारेणसर्वसंपाद्य
यत्नतः ग्रहस्थानांविधिरयंनेतरेषांवरानने दद्युर्दानानिजुहुयुरर्चितेग्नौशुभार्थिनः कल्याणंचवरारोहेणरामार्प

पृ० ६अ) णधियान्वहं एवंगृहस्थनियमंस्तथैवव्रह्मचारिणां विधिमप्यनतिक्रम्ययथाशक्त्यनुसारतः यदिकुर्ययुःप्रयत्नेन
पूजातत्साधनैरिह सर्वसंपद्यतेतेषांदेवानांदुर्लभंचयत् कल्याणिशुद्धमच्छक्यंयदिकल्याणमिच्छसि राममा
राधनाद्यातियावज्जीवंयथाविधि एतेनैववरारोहेकल्याणंतवसर्वदा पुण्यस्त्रियोगृहस्था-.तथैवव्रह्मचारिणः
सगणंराममाराध्यपूर्वोक्तैःसाधनैरपि शक्त्यासंपादितैत्कैश्चित्पूजयेयुर्दिवानिशं तेषांभुक्तिश्चमुक्तिश्चभवत्येवन
चान्यथा वानप्रस्थाश्चयतयोयद्येवंकुर्युरन्वहं संसारान्ननिवर्तंतेविद्यतिक्रमदोषतः आरूढपतितोह्येतेभवेयुः
दुःखभागिनः अहिंसापरमोधर्मस्तेषामेषानपद्धतिः नहिंसाव्यतिरेकेणलभ्यंतेतानितानिवै भवनाकल्पितैः
पूजासाधनैरेवपूज्यते नवहिर्ययोगयुक्तानांमतस्तेषांप्रशस्यते एतच्छंदोधियामेवसेव्यतेबहुरूपतः ध्यानमप्य
र्चनाभद्रेभद्रार्थफलदंयतः आत्मनस्तत्त्वचित्तांतुतस्याप्यात्मानुचिंतनं उभयोरैक्यचित्तांतुपुनरावर्तयेन्नतु
आत्मानंसततंरामसंभाव्यविहरंतिये नतेषांदुःकृतंकिंचिदुष्कृतोत्थानचापदः ४४ || इतिश्रीअगस्तिसंहि
तायांपंचमोध्यायः || ५ || सुतीक्ष्णुवाच किमेतद्भगवन्व्रूहिहित्वामध्यांगुलिंरहः तक्रंपिवसिमाहा
त्म्यंश्रीःतुलस्याःक्वचित्स्मृतं अगस्त्युवाच शृणुवक्ष्यामिमाहात्म्यंतुलस्याच्चप्रयत्नतः पूर्वमुग्रतपःकृत्वा
वरंवव्रेतपस्विनी तुलसीसर्वपुष्पेभ्यःपत्रेभ्योवलभायतः विष्णोत्रैलोक्यनाथस्यरामस्यजनकात्मजा प्रियातथै

पृ० ६ब) वतुलसीसर्वलोकैकपाविनी तुलसीपत्रमात्रेणयोर्चयेद्राममन्वहं सयातिशाश्वतंव्रह्मपुनरावृत्तिदुर्लभम् 
नीलोत्पलसहस्रेणप्रत्यहंयोर्चयेद्धरिं फलंवर्षसहस्रेणतदीयेनैवलभ्यते विद्वान्सर्वेषुपुष्पेषुपंकजंश्रेष्ट
मुच्यते तत्पुष्पेष्वपितन्माल्यंलक्षकोटिगुणंभवेत् विष्णोःशिरसिविन्यस्तमेकंश्रीतुलसीदलं अनंतफलदंवि
द्वान्मंत्रोश्चारणपूर्वकं पुष्पांतरैरंतरितंनिर्मितंतुलसीदलैः माल्यंमलयजालिप्तंदद्याच्छ्रीराममूर्द्धनि किंत
स्यवहुभिर्यज्ञैःसंपूर्णवरदक्षिणैः किंतीर्थसेवयादामैरुग्रेणतपसातथा वाचानियम्यचात्मानंमनोविष्णौनिधा
यच योर्चयेत्तुलसीमाल्यैर्यज्ञकोटिफलंलभेत् भवाव्धिकूपमग्नानामेतदुद्धारकांकुशं पत्रंपुष्पंफलंचैवश्रीःतुल
स्याः समर्पितं रामायमुक्तिमार्गस्यद्योतकंसर्वसिद्धिदं माल्यानिददतेलक्ष्मीकुसुमांतरितानिच तुलस्याःसर्वमा
नीय निर्मितानितपोधन तुलसीवाटिकापुष्पपत्रांतरशतावृता शोभतेराघवस्तत्रसीतयाःसहितःस्वयं आरो-
पयंतितद्भक्त्यास्वयमेवमनीषिणः वनत्वेनसमावृत्यकंटकीस्तुलसीदलं अथनान्युत्तदेवेशिनान्यदभ्यर्हितंत
तः सालग्रामशिलातीर्थंतुलसीदलवासितं येपिवंतिपुनस्तेषांतुल्यपानंनविद्यते गांगेयमिवतोयेषुदेवे
ष्विवरघूत्तमः सरोजमिवपुष्पेषुशस्यतेतुलसीदलं संपूज्यभक्त्याविधिवद्रामंश्रीतुलसीदलैः भवांतरस
हस्रेषुदुःखग्राहाद्विमुच्यते वर्णाश्रमेतराणांचपूजायस्यैवसाधनं अपेक्षितार्थदत्तान्यजगत्स्वपितपोधन

पृ० ७अ) पूजायोग्यैर्दलैःपत्रैःपुष्पैर्वायोर्चयेद्धरिं यांतिन्यूनातिरिक्तानिकर्माणिफलितान्यहो नतस्यनरकेक्लेशोयोर्च
येत्तुलसीदलैः पापिष्टोवाप्यपापिष्टःसत्यंसत्यंनसंशयः गंगातोयेनतुलसीदलयुक्तेनयोर्चयेत् रामंनिःक्षि
प्यशिरसिसमंत्रेणसिंचयेत् निमील्यचक्षुषोधीरोरामंहृदिनिधायच असकृद्वसकृद्वापियेवमनुतिष्टति
ध्येयोभवतिसर्वेषांमयमेवविमुक्तये नसतिगुरवोयस्यानैवदीक्षाविधिक्रमः रामरक्षांवदंतेचतुलसीदलमर्प्प
येत् दीक्षांतरशतेनापिनतत्फलमवाप्यते दीक्षीतेष्वपिसर्वेषु रामदीक्षितुत्तमः नगुरुनैवकालंश्चनदे
वांतरपूजनम् तुलसीदलयुक्तंचरामार्चनमपेक्ष्यते निर्माल्यतुलसीमाल्ययुक्तोयद्यर्चयेद्धरिं यद्यत्करोति
तत्सर्वंमनंतफलदंभवेत् यद्यन्यूनंभवत्येवसमाराधनसाधनं तुलसीपत्रमात्रेणत्युक्तंतत्परिपूर्यते शालग्रा
मशिलायाश्चगंगायाश्चतपोधन तुलस्याश्चैवमाहात्म्यंनेष्टेवक्तुंहरिःसकृत् भवभंजनमेतच्चसर्वाभीष्टंप्रयच्छ
ति नातःपरतरंकिंचित्पावनंभुविविद्यते यःकुर्ययात्तुलसीकाष्ट्यैरक्षमालंस्वरूपिणीं वर्णमालांप्रयत्नेनकृंतस्या
क्षयंभवेत् संघृष्ट्यतुलसीकाष्टंयोदद्याद्राममूर्धिनि कर्पूरागुरुकस्तूरीचंदनंचनतत्समं तुलसीविपिनस्स्यापि
समंतात्पाचनंस्थलं क्रोशमात्रंभवत्येवगंगायाःस्रोतसोयथा तुलस्यारोपितासिक्तादृष्ट्वास्पृष्ट्वाचपावयेत् आरा
धिताप्रयत्नेनसर्वकामफलप्रदाः चत्वर्णामपिवर्णानामाश्रमाणांविशेषतः स्त्रीणांच पुरुषाणां चपूज्यतेष्टंद

पृ० ७ब) दातिहि प्रदक्षिणंतुभूयिष्टनमस्कुर्वंतिनित्यशः नतेषांदुष्कृतिंकिंचिदक्षीणमिहदृश्यते अनन्यदर्शनाप्रा
तःयेपश्यंतितपोधन नतेषांनरकेक्लेशःप्रयांतिपरमंपदं विधेयमविधेयंवान्यूनमप्यथवाधिकं तु
लसीदलमादायरामंध्यात्वासमर्पयेत् रामायनमित्येवअच्युतायनमस्तुतः अनंतायनमस्तस्मात्प्रण-
वादिवदेदिदं सकृतंसफलामेतितुलसीसन्निधौमुने ४२ || इतिश्रीअगस्तिसंहितायांषष्टोध्यायः ६
सुतीक्ष्णुवाच अगस्त्यवदमेसर्वंरामस्यमुनिसत्तम मंत्रराजस्यमाहात्म्यंयदुक्तंव्रह्मणापुरा अगस्त्युवाच
सर्वंतवाभिदास्यामिपुरारेःपुरतःपुरा व्रह्मायदव्रवीत्तत्त्वंशृणुष्वावहितोमम अस्तिवाराणसीनामपुरीशिवमनो
हरा सर्वदापिशिवस्तत्रपार्वत्यासहतिष्टति तस्यास्युपासकाःसर्वेभक्त्यातंप्रतिपेदिरे मुमुक्षवःपरित्यज्यसर्वं
तत्रैवसंस्थिता सदाशिवशिवत्येववदंतःशिवतत्पराः शिवार्पितमनःकायावाचाशिवपरायणाः शिवस्ता
नमुहुःपश्यनास्तेचिंतासमाकुलः कथमेभ्यःप्रदस्यामिमुक्तिमित्यतिदुःखितः शिवार्पितमनःकाया तत्रैवा
स्तेगणैस्सार्द्धमृषिभिश्चसुरासुरैः एवंपूतैचभूर्लोकमाजगामपितामहः तमीश्वरोनिरीक्ष्यैवसंभ्रमेणकरोत्व
यं बहुसंभावयामासयद्धितंतन्निवेदयत् ततःसप्राहभगवानीश्वरस्तंपितामहं कुशलंननुतेव्रह्मन्चि
रायित्वमिहागतः श्रीमदागमनेन ..लोकपूज्योप्युपासकैः समाराध्येहमामुक्तिंप्रार्थयंतिमुमुक्षवः केनो-

पृ० ८अ) पायेनतेषांतत्फलंदास्यामितद्वद ईश्वरेणैवमुक्तस्तुद्रुहिणापिवभाषह अस्तिपायोगोपनीयः प्रादाद्यंमेरघूत्त
मः तपःकृत्वाचिरायाहंतंपरंलव्धवान्परं ततोन्योमदभिज्ञातोनास्तिपायोमहेश्वरः मह्यमनुग्रहीद्रामोनसंदे
होस्तितत्रवै ईश्वरुवाच अथकिम्मेवदस्यत्वंमयियद्यनुकंपसे सतेनाभिहितोदध्योक्वकदायुक्तपित्यपि पु
ण्यतीर्थेचगंगायांलोलार्केसूर्यपर्वणि तस्मैमंत्रवरंप्रादात्मंत्रराजंषडक्षरं नियतःसोपितत्रैवजगामवृषभध्व
जः मन्वंतरंशतंभक्त्याध्यानहोमार्चनादिभिः ततःप्रसन्नोभगवान् श्रीरामःप्राहशंकरं वृणीष्वयदभीष्टंते
देवानामपिदुर्लभं तदेवाहंप्रदस्यामिमाचिरंवृषभध्वजं ततस्तमव्रवीद्विष्णुमीश्वरापरयामुदा दर्शनेनैव
तेधन्यः कृतार्थास्मिममेप्सितं एतेमदीयाःसर्वेपिमांपरंपर्युपासते मुक्त्यर्थंतत्कुरुष्वैषांतदेवाभिमतंमम ना
तःपरतरंकिंचित्प्रार्थितंममविद्यते एवंतदपितत्रैवतदानींतदुपासकाः सर्वज्योतिर्मयासंतोविष्णोरेवलयं
गताः ततःप्रवोचरामस्तंपुनरिष्टंयदासिते व्रूहीश्वरात्रतंदास्येप्रार्थनादुर्लभंचयत् इत्युक्तःसपुनर्वव्रेहितकृ
द्भक्तवत्सलः सर्वलोकोपकारायसर्वेषामपिदुर्लभं येस्वतोवान्यतोवापियत्रकुत्रापिवाप्रभो प्राणान्परित्यजं
स्तत्रमुक्तिस्तेषांफलंभवेत् गंगायांवातटेवापि यत्रकुत्रापिवापुनः मृयंतेयेप्रभोदेव मुक्तिर्नांतोवरांतरं श्रीरा
मुवाच क्षेत्रेत्रतवदेवेशयत्रकुत्रापिवामृता कृमिकीटादयोप्याशुमुक्ताःसंतुनचान्यथा त्वत्तोवाव्राह्मणोवा

पृ० ८ब) पियेलभेतषडक्षरं जीवंतोमंत्रसिद्धास्युःयुक्तामांप्राप्नुवंत्यपि क्षेत्रेस्मिन्योर्चयेद्भक्त्यामंत्रेनानेनशंकर अहंसन्नि-
हितस्तत्रपाषाणप्रतिमादिषु मुमूर्षोदक्षिणेकर्णेयस्ययस्यापिवास्वयं उपदेक्ष्यसिमन्मंत्रंसमुक्तोभविताशिव
इत्युक्तवंतिदेवेशिपुनरप्याहशंकरः महात्ममाभिमानोत्रक्षेत्रेत्रैलोक्यदुर्लभे फलंभवतुदेवेशसर्वेषांमुक्तिल
क्षणं मुमूर्षूनांचसर्वेषांदास्येमंत्रवरंपरं इत्येवमितिततोविष्णुस्तस्मैदत्वावरांतरं यदभीष्टंपुरस्तस्यतत्रैवांतरधी
यत तदादितदभून्मुक्तिःक्षेत्रंत्रैलोक्यपावनं तत्रतिष्टंतियेभक्त्यायावज्जिवनियम्यते मुक्तिभाजोभवत्येवसत्यंसत्यं
नसंशयः ३३ || इतिश्रीअगस्तिसंहितायांसप्तमोध्यायः ७ || सुतीक्ष्णुवाच कथंमंत्रवरभूमौकेन
चादौप्रतिष्टितं उपाधिदेशकःकस्मैतन्मेव्रूहितपोधन अगस्त्युवाच व्रह्माददौवसिष्टायस्वसुतायमनुंततः
सवेदव्यासमुनयेददावित्थंगुरुक्रमः वेदव्यासमुखेनात्रमंत्रोभूमौप्रकाशितः वेदव्यासोमहातेजाःशिष्येभ्यः
समुपाविशत् गुरुशिष्यगुणानादौशौनकायव्रवीन्मुनिः सशौनकेनपृष्टःसत्ताहमंत्रांतराणिच यंत्रपूजार्विधि-
र्होमतथातर्पणलक्षणं पुरश्चरणसंख्याचहोमद्रव्यांतराणिच तपःस्थानानिसिद्धिंचयदुक्तंव्रह्मणापुरा तत्तदु
क्तंप्रवक्ष्यामियदिश्रोतुमिहेछसि सुतीक्ष्णुवाच देवतोपासकःशांतोविषयेष्वपिनिस्पृहः अध्यात्मवित्व्रह्म
वादीवेदशास्त्रार्थकोविदःउद्धर्तुंचैवसंहर्तुंसमर्थोव्राह्मणोत्तमः मंत्रज्ञोयंत्रमंत्राणांयंत्रवेत्तारहस्यवित् पुरश्चर-

पृ० ९अ) णसंख्याचहोमद्रव्यांतराणिच तपः स्थानानिसिद्धिंचयदुक्तंव्रह्मणापुरा तत्तदुक्तंप्रवक्ष्यामियदिश्रोतुमिहेछ
सि सुतीक्ष्णुवाच देवतोपासकःशांतोविषयेष्वपिनिस्पृहः अध्यात्मवित्व्रह्मवादी वेदशास्त्रार्थकोविदः
उद्धर्तुंचैवसंहर्तुं समर्थोव्राह्मणोत्तमः मंत्रज्ञोयंत्रमंत्राणांयंत्रवेत्तारहस्यवित् पुरश्चरणकृति...मंत्रसिद्धोप्रयो
गवित् तपस्वीसत्यवादीचगृहस्थोगुरुरुच्यते आस्तिकोगुरुभक्तश्चजिज्ञासुःश्रद्धयासह कामक्रोधादिदुःखोत्थवै
राग्योवनितादिषु सर्वात्मनातितीर्षुश्चभवाव्देभवदुःखवित् व्राह्मणोधर्ममोक्षार्थकामार्थविगतस्पृहः किंवा
धर्मार्थमोक्षार्थनिष्कामश्चाथवाद्विजः मनोवाक्कायधर्मैस्तुनित्यंशुशूषिकोगुरौः सुवर्णाश्रमधर्मोक्तकर्मनिष्टः
सदाशुचिः शुचिव्रततमाःशूद्राःधार्मिकाः द्विजसेवकाः स्त्रियःपतिव्रताश्चान्येप्रतिलोमानुलोमजाः लोकाश्चां
डालपर्यंताःसर्वप्यत्राधिकारिणः स्वजातिधर्म्मनिरताःभक्ताःसर्वेश्वरस्यये उपदेशःसमस्तेषांतत्तज्जात्यनुसारतः
अलसामलिनाक्लिष्टाःदांभिकाःकृपणास्तथा दरिद्राद्रोगिणोत्कृष्टारोगिणोभोगलालसाः असूयामत्सरग्रस्ताः
शटाः परुषवादिनः अन्यायोपार्जितधनाःपरदाररताश्चये विदुषांवैरिणश्चैवह्यज्ञापंडितमानिनः भ्रष्टव्रता-
श्चयेकष्टवृत्तयःपिशुनाखला वह्वाशिनःक्रूरचेष्टाःक्रूरात्मानश्चनिंदिताः इत्येवमादयोप्यन्येपापिष्टापुरुषाधमाः
नतेषांनरक्लेशानिस्तारोमुनिसत्तम क्षुद्धाःप्रलोभिनस्तैतेनिंदितेभ्योदिशंतिये विनश्यत्येवतत्सर्वंसैकतेशा-

पृ० ९ब) लिबीजवत् यैः शिष्यैःशिश्वदावात्तुगुरवोऽवमानिताः पुत्रमित्रकलत्रादिसंपद्भ्यःप्रच्युताहिते अकृतेभ्यो
निवार्यश्चगुरुशिक्षासहिष्णवः एवंभूताः परित्याज्याः शिख्यत्वेनोपकल्पिताः यदितेप्युपकल्पेरन्देवताक्रो
शकाजनाः भवंतीहदरिद्रास्तेपुत्रदारविवर्जिताः नरकाश्चैवदेहास्तेतिर्यक्षुःप्रभवंतिये येगुर्ववज्ञांकुर्वं-
तिपापिष्टाःपुरुषाधमाः अधिक्षिप्यगुरुंमोहात्परुषंप्रवदंतिये शूकरत्वंभवत्येवतेषांजन्मशतोद्भवं येगुरुऽ
द्रोहिणोमूढाःसततंपापकारिणः तेषांचर्यावत्सुकृतंतद्भस्मस्यान्नसंशयः तारादिमुक्तयेलक्ष्मीवीजादि
मुक्तयेत्तथा वाक्सिद्धयेचवाग्वीजंप्रणवांतेविनिक्षिपेत् मान्मथंसर्ववश्याययदेतत्त्रितयंपुनः तारांतेचैवरा
मादौ सर्वार्थंविनियोजयेत् रामायनमित्येषमंत्रःपंचाक्षरःस्मृतः रामित्येकाक्षरोमंत्रोरामित्यपरोमनुः चंद्रां
तश्चैवभद्रांतःपुनर्वेदाविभज्यते पंचाशन्मातृकावर्णः प्रत्येकंरामपूर्वकः लक्ष्मीवान्मथादिश्चसर्वत्रप्रण-
वादिकाः रामश्चचंद्रभद्रांतश्चतुर्थ्यंतीहृदासह बहुधाभिद्यतेतारसहितोयंषडक्षरः एकधाचद्विधात्रेधाचतुर्धा
पंचधातथा षट्सप्तधाऽष्टधाचैवबहुधायंव्यवस्थितः मंत्रोयदुपदेष्टषोव्राह्मणाद्यनुरूपतः संपूज्यविधिव
त्तत्रसंस्थाप्यकलशंनवं तत्सामर्थ्यानुरूपेणमृत्सुवर्णमयस्तथा दात्राप्रदीयतेयद्वन्मंत्रोदेयस्तथामुने ३५ 
इत्यगस्तिसंहितायांअष्टमोध्यायः || ८ || सुतीक्ष्णुवाच || किंतद्यंत्रंवदव्रह्मन्स्वयंतस्यचचानच

पृ० १०अ) कैर्मंत्रैर्वाकथंकुत्रलेख्यंकिंतेनवाभवेत् अगस्त्युवाच मनोरथकरान्यत्रनिर्ययअंतेतपोधन कामक्रोधादिदो-
षोत्थदीर्घयंत्रनियंत्रणान् यंत्रमित्याहुरेतस्मिन्रामःप्रीणातिपूजनात् यंत्रमंत्रमयंप्राहुर्देवतामंत्ररूपिणी
यंत्राहपूजितोरामः सहसानप्रसीदति श्रीरामःपूजितोयंत्रे सीतयासहयंत्रितः यदिष्टंतत्करोत्येवतत्तन्मं
त्रवरादृते शरीरमिवजीवस्यरामस्यमनुरुच्यते यंत्रमंत्रंसमाराध्ययदभीष्टंतदाप्नुयात् यंत्रेमंत्रंसमाराध्य
प्रसादयतिराघवं सर्वेषामपिमंत्राणांयंत्रेपूजाविधीयते यंत्रस्वरूपंवक्ष्यामियथोक्तंव्रह्मणापुरा आदौषट्-
कोणमुद्धृत्यततोवृत्तंलिखेन्मुने दलानिविलिखेदष्टौततःस्याच्चतुरस्रकं सर्वलक्षणसंपन्नंव्यक्तंसर्वमनो
हरं तदंतरेपिसुव्यक्तंसाध्याख्याकर्मगर्भितं तद्वीजंविलिखेद्भूयस्तक्रोडीकृत्मान्मथं ततस्तत्पंचवीजानि
पुनरावर्तयेन्मुने पुनर्दशाक्षरेणैवतदेवपरिवेष्टयेत् षडंगान्यग्निकोणादिकोणेष्वेवलिखेत्क्रमात् त
थार्कोणकपालेषुह्रींश्रींचविलिखेन्मुने हूंवीजंप्रतिकोणाग्रकेशराग्नेषुचस्वरान् मालामंत्रस्यवर्णास्य
चत्वारिंशच्चसप्तच वर्णाःसप्तदलेष्वेवषट्षट्पंचादमेदले पूर्वतोवेष्टयेत्काद्यैस्तत्सर्वंचतपोधन वीज
द्वयंचविलिखेन्नरसिंहवराहयो दिग्विदिक्ष्वपिपूर्वस्मात्भूगृहेचतुरस्रके यंत्रेस्मिन्सम्यगाराध्यभुक्तिंमु
क्तिंच विंदति यद्वामध्येलिखेत्तारंषट्कोणेष्वपिचक्रमात् मूलमंत्राक्षरेणैवसंधिर्ष्वगंचमान्मथं मायागंडेषु

पृ० १०ब) किंजल्कैस्वराणांलेखनंभवेत् यंत्रेषुपूर्ववन्मालामंत्रोल्लेख्यःप्रमेणहि दशाक्षरेणसंवेष्ट्यकादीनिव्यंजनानि
च दिग्विदिक्षुलिखेद्वीजंनरसिंहवराहयोः एतद्यंत्रातरंयत्रसांगावरणमर्चयेत् सौवणैराजतेभूर्जेलिखित्वा
र्चनमारभेत् हूंजानकीवल्लभायस्वाहाक्षौंहूंविनिर्दिशेत् दशाक्षरोवराहस्यनृसिंहस्यमनुस्मृतः ह्रींश्रींक्लींओं
व्रूयान्नमोभगवतेपदं रघुनंदनायेतिपदंरक्षोघ्नविशदायच मधुरेतिप्रसन्नेतिवदनायेतिपदंवदेत् विशेषणंपं
चमंचव्रूयादमिततेजसे ततोबलायरामायविष्णवेनमित्यथ महामंत्रोयमुद्दिष्टोनृणांचिंतामणिःस्मृतः
ओंह्रींश्रींसीतायैवह्निजायासीतामंत्रुदार्हृतः यंत्रेस्मिन्नाममाराध्यसांगावरणमादरात् आराध्यगुटकीकृत्य
धारयेद्यंत्रमन्वहं दारिद्र्यदुःखशमनंपुत्रपौत्रप्रवर्द्धनं ऐश्वर्यकृद्वश्यकरंशत्रुसंहारकारकं विद्याप्रदंसौख्यकरं
रोगशोकनिवारणं पराभिचारकृत्येषुवज्रपंजरुच्यते किमत्रबहुनोक्तेनसर्वसिद्धिप्रदंमुने २७ ||    || 
इतिश्रीअगस्तिसंहितायांनवमोध्यायः ९ || अगस्त्युवाच || पूजाविधानंवक्ष्यामिनारदाभिहितंचयत्
वाल्मीकयेमुनींद्रायद्वारपूजादिकंयथा आकर्णयमुनिश्रेष्टसर्वाभीष्टफलप्रदं श्रीरामद्वारपालांगपरिवार
तयास्थिताः येसुरास्तानिहस्तौमितन्मूलासिद्धयोयतः वंदेगणपतिंभानुतिलकस्वामिनंशिवं क्षेत्रपालंचधाता

पृ० ११अ) रंविधातारमनंतर गृहाधीशंगृहंगंगांयमुनांकुलदेवतां चंडप्रचंडौचतथाशंखपद्मनिधीअपि वास्तोष्पतिंद्वा
रलक्ष्मींगुरुंवागधिदेवतां एताःसंपूज्यभक्त्याहंश्रीरामद्वारदेवताः महामंडूककालाग्निरुद्राभ्यांप्रणमाम्यहं
आधारशक्तिकूर्माभ्यांनागाधिपतयेतथा पृथिव्यैचतथाक्षीरसागरायनमोनमः श्वेतद्वीपायरत्नाद्रौकल्प
वृक्षायतेनमः सुवर्णमंडपायाथपुष्पकायमहार्हतौ विमानाष्टकरत्नायसम्यक्सिंहासनायच उद्यदादि
त्यसंशोभिपद्मायतदनंतरं नमामिधर्मज्ञानाभ्यांवैराग्यायाग्नितःक्रमात् ऐश्वर्यायततोधर्माज्ञानाभ्यांपू
र्वतःक्रमात् अवैराग्यायचतथानैश्वर्यायनमोनमः अमर्कमंडलायाथुपर्ययुपरिसर्वदा ओंचंद्रमंडलाये
तिध्यात्वाध्यात्वानमाम्यहं ममग्निमंडलायेतिसंपूज्यैवंप्रयत्नतः सत्त्वायरजसेनित्यंतमसेपिनमोनमः
आत्मांतरात्मपरमात्मज्ञानात्मनेतथा प्रणवादि. ...तेनयजेन्मध्येविशुध्यति विमलोत्कर्षिनीज्ञानाक्रि
यायोगाभ्यित्यपि नमामिप्रह्वींसत्यामीशानायैदलांतरे पुर्वादितोनुग्रहायैप्रणमामितदंतरे नमोभगव
तेतद्वद्विष्णवेतदनंतरं सर्वभूतात्मनेचेतिवासुदेवायित्यपि ततःसर्वात्मसंयोगपद्मपीठात्मनेनमः य
जामहेयुवामोंह्रीमात्मनासंव्यवस्थितौ नमोंतायचरामायससीतायनमोनमः सान्निध्याधारयोगेननिय

पृ० ११ब) तेनषडानना व्यवस्थितायरामायनमोप्यंतायवह्नये श्रीवीजाद्यपिसीतायैस्वाहांतोयंषडक्षरः तदेतन्मंत्र
रूपायरामायज्योतिषेनमः सामुस्वारस्वरांतायवह्नयेहृदयायच नमश्चैवेश्वरांतायस्वरांतायकृषानवे शि
रसेप्यग्नयेचोंतः शिखायैवषडात्मने एवंनमःषडंगात्मरामायज्योतिषेनमः आत्मांतरात्मपरमज्ञानात्मभ्यो
ग्नितःक्रमात् निवृत्यैवप्रतिष्टायैविद्यायैतेनमाम्यहं शांत्यैचात्मादिशक्तित्वेस्थितैतद्रूपिणोनमः वासुदेवाय
तेनित्यंतथासंकर्षणायच प्रद्युम्नायानिरुद्धायश्रियैशांत्यैनमोनमः प्रीत्यैरेत्यैनमोरामद्वितीयावरणात्म
ने अग्रेहनूमानसुग्रीवोभरतश्चविभीषणः लक्ष्मणाश्चागदश्चैवशत्रुघ्नौजांबवांस्तथा धृष्टिर्जयंतिविजयःसु
राष्ट्रोराष्ट्रवर्द्धनः अकोपोधर्मपालश्चसुमंत्रश्चाष्टमंत्रिणः एतेभ्योरामरूपेभ्योयुष्मभ्यंप्रणमाम्यहं इंद्रादियम
देवेभ्यः सायुधेभ्योनमोनमः वायवेदनदायाथरुद्राद्यशायतेनमः व्रह्मणेनंतरूपायदिक्पालायात्मनेनमः
तदायुधायवज्रायशक्तयेदंडकायच नमःखड्गायपाशायध्वजायचगदात्मने त्रिशूलायांवुजायाथचक्रायसत
तंनमः वसिष्टोवामदेवश्चजावालिर्गौतमस्तथा भरद्वाजकौशिकश्चवाल्मीकिर्नारदस्तथा एतेभ्योरामरू
पेभ्योयुष्मभ्यंप्रणमाम्यहं नलंनीलंचगवयंगवाक्षंगंधमादनं स्वरभिश्चापिमेंदंबद्विविधंचयजेत्क्रमा
त् शंखचक्रगदापद्मशार्ङ्गबाणायुधात्मने गरुन्मतेनमस्तुभ्यंविश्वक्सेनादिकाश्चये सर्वैश्वर्यस्वरूपाय

पृ० १२अ) ज्योतिषेसततंनमः मनोवाक्वायजनितंकर्मयद्वाशुभाशुभं तत्सर्वंप्रीतयेभूयान्नमोरामायशार्ङ्गिणे एतद्रहस्यंसततं
प्रत्यूषसिसमाहितः यःपठेद्राममाहात्म्यंविद्यैश्वर्ययनिधिर्भवेत् विनाशयेदसौभाग्यंदारिद्रौघंनिकृंतयेत् उ
पद्रवांश्चशमयेत्सर्वलोकंवशंनयेत् यःपटेत्प्रातरुत्थायव्रह्मार्पणधियान्वहं सयातिशाश्वतंव्रह्मपुनरावृत्ति
दुर्लभं नारदीयमिदंस्तोत्रंसुतीक्ष्णमुनिसत्तम पठितव्यंप्रयत्नेनरामार्चनपरायणैः गणपत्यादयैःसर्वैद्वारांग
वृत्तिरूपिणः प्रणवादिनमोंतेनंचतुर्थ्यास्वस्वनामभिः उपचारैः षोडशभिस्तथैकादशभिर्मुने पंचभिर्वाप्रयत्ने
नस्वस्वशक्त्यनुसारतः गणपत्यादयोह्येतेपूजितापूजयंत्यपि ४४ || इतिश्रीअगस्तिसंहितायांदशमोध्या
यः || १० || अगस्त्युवाच शरीरंशोधयेदादावधिकार्ययार्थमन्वहं तीर्थावगाहनंवाह्येप्यंतर्भूतविशोधनं
मातृकोन्यासयोगश्चशोधयेद्विध्यनुक्षितः पूजाद्रव्याणिचततःशोधयेत्प्रोक्षणादिभिः पूजापात्राणिशंखंचशोध
येत्क्षालनादिभिः शुद्धश्चशुद्धद्रव्यैश्चपूजयेत्पुरुषोत्तमं एवमाराधितोदेवःसम्यगाराधितोभवेत् नचेन्निरर्थकंस
र्वंसिंधुसैकतवृष्टिवत् शौचाचमनविहीनस्यस्नानसंध्यादिकाःक्रियाः निःफलंस्युर्ययदाचैतदंतरेणभवेत्तथा
संशोध्यपूजाद्रव्याणिस्वस्यापिबहिरंतरं शंखंचपूजयेत्सर्वंपूज्यंपूज्यार्हतांव्रजेत् पूजकस्याथपूजास्यात्पावन
स्यकृतंतथा अपावनान्यपूजनानिसाधनानिवर्जयेत् अतःस्नात्वाप्रकुर्वीतभूतशुद्धिविधायच विन्यस्यमातृ

पृ० १२ब) कापूर्वंवैष्णवींविधिवन्मुने विधायतत्त्वन्यासंतन्मूर्तिपंजरंतथा तदृषिछंदसोन्यासस्तथातन्मंत्रदैवतं विन्य
स्यैवंषडंगानितत्तद्वीजाक्षराणिच अतोथादेवताध्यानंततःपूजनमंततः ततोनिवेद्यतत्सर्वंजपेन्मंत्रमनन्य
धीः ततोविज्ञाप्यदेवेशंपरिवारांश्चपूजयेत् एवंसंपूजितोदेवःसर्वान्कामान्प्रयछति बाह्यपूजांततःकुर्ययाद्दौ
हिकाभ्युदयायवैः विलिख्यवेदिकासम्यंमंडलंतत्रकारयेत् शालितंडुलचूर्णैश्चनीलपीतैःसितासितैः लिखेद-
ष्टदलंपद्मंचतुरस्रंसमावृतं षट्कोणकर्णिकामध्येकोणाग्रेवृत्तमुत्तमं साध्यमेवततःशोभारेखाभिरुपशोभितं
संपूज्यमंडलंचैवतत्रसिंहासनंन्यसेत् चंद्रातपपताकैश्चतोरणैरपिसर्वतः विचित्रंतत्रतत्रापिभित्तिस्तंभगृहादिषु
एवंसंशोभितस्थानेसर्वमंगलसंवृते पुण्यस्त्रीभिर्गृहस्थैश्चपरितोव्यवहर्तृभिः गायद्भिरपिनृत्यद्भिर्वदद्भिः
स्तुतिपूर्वकं भेरीमृदंगंवंशादिकांस्पतालादिभिर्बहुः वादयद्भिश्चबहुधासम्यगाराधितोयदि रघुनाथःस्वयं
तत्रप्रसन्नोभगवान्भवेत् संपाद्यविविधैःपुष्पैःपूरयेत्पुष्पजालिका तुलसीपद्मजात्पाद्यैर्माल्यैर्वहुविधैरपि स्वपु
रोदक्षिणेतीर्थेशुद्धवारिसुपूरितं कलुषंस्वपुरोधायभोगेषुविनियोजयेत् अन्यानिपूजाद्रव्याणिपुरस्तादेवनिः
क्षिपेत् आराधनायदेवस्यवेदिकाधःसुखासने कुशास्तरणवैयाघ्रचर्मवासोविनिर्मिते उपविश्यशुचिर्भोगी
भूत्वापूजांसमाचरेत् तथामलकमालांचसम्यक्पुष्करमालिकां निर्माल्यतुलसीमालांशिरस्यपिनिधायवै निर्मा

पृ० १३अ) ल्यचंदनेनांगमंकयेत्तस्यनामभिः तस्यायुधानिबाह्वोश्चतेनैवद्विजसत्तम पापिष्टोचाप्यपापिष्टःसर्वज्ञोप्यज्ञ
एववा भवेदेवाधिकार्यत्रपूजाकर्म्मण्यसंशयः पद्मंस्वस्तिकभद्रादिरूपेणाकुण्ठ्यपद्वयं विनायकंनमस्कृत्य
सव्यांशेचसरस्वतीं दक्षिणांशेपूर्ववच्चदुर्गांचक्षेत्रपंपुनः ओमस्त्रायफट्प्रोक्ताभ्रामयेद्दक्षिणंकरं ततस्तुचिंतयेदं
तर्देवंस्थानत्रयांतरे ज्योतिर्मयमनस्यंतंसत्यज्ञानसुखात्मकं आत्मनःपरितोवह्निप्राकारत्राणनायच भूतप्रेतपि
शाभ्यांविधायतदनंतरं अद्भिःपुष्पाक्षतैश्चैववह्निबीजास्त्रमंत्रितैः प्रल्लिपेत्परितोमंत्रीभयविघ्ननिवृत्तये हृदं
वुजेव्रह्मकंदसंभूतेज्ञाननालके आराग्रमात्रोजीवस्तुचिंतनीयोमनीषिभिः नेतव्योहंसमंत्रेणद्वादशांतेस्थितः
परः तेनसंयोज्यविधिवद्भूतशुद्धिमथाचरेत् भूतानिनामपृथिवीजलंतेजोवियन्मरुत् यद्यतोजायतेतस्मि
न्प्रलयोत्पाद नंपुनः(जीवनपुनरात्मानंचिंतयेत्पुरुषाप्तये जीवस्यतनुसिद्ध्यै)शरीराकारभूतानांभूतानां
शोधनंपुनः मरुदग्निसुधावीजैःपंचाशन्मातृमातृका प्राणान्निरुध्यात्मदेहंशोषयेत्तत्पुनर्दहेत् तद्देहंपु
नराप्लाव्यपुनर्जीवमिहानयेत् जीवेनपुनरात्मानंचिंतयेत्पुरुषाप्तये जीवस्यतनुसिद्ध्यैचतस्याप्यात्मत्वसिद्धये
नयनानयनार्थंचहंसःसोहमितीरयेत् भूतशुद्धिरयंनामकर्तव्यानामसार्थकृत् भूतशुद्धिंविनायस्यजपहोमादि
काःक्रियाः भवंतिनिःफलाःसर्वाःप्रकारेणप्रतिष्टिताः गृहोपसर्पणंचैवतथानुगमनंहरेः भक्त्याप्रदक्षिणंचैवपा

पृ० १३ब) दयोःशोधनंविदुः पूजार्थंयंत्रपुष्पाणांभक्त्यैवोत्तोलनंहरेः करयोःसर्वशुद्धीनामियंशुद्धिरुदाहृता यन्नामकी
र्तनंचैवगुणानमपिकीर्तनं भक्त्याश्रीरामचंद्रस्यवचसःशुद्धिरिष्यते तत्कथाश्रवणंचैवतस्योत्सवनिरीक्षणं
श्रोत्रयोर्नेत्रयोश्चैववुद्धिसम्यगिहाच्यते पादोदकस्यनिर्माल्यंमालानामपिधारणं उच्यतेशिरसःशुद्धिःप्रणत
स्यहरेपुनः आघ्राणंगंधपुष्पादेरर्चितस्यतपोधन विशुद्धिःस्यादनंतस्यघ्राणस्येवाविधीयते पत्रपुष्पादिकं
यद्यद्रामपादयुगार्पितं विशुद्धयेभवत्येवस्वात्मनाधार्ययतेयदि अधुनाप्यथवापूर्वंयद्यद्विष्णुसमर्पितम्
तदेवपाटनंलोकेतद्धिसर्वंविशोधयेत् || ४७ || इतिश्रीअगस्तिसंहितायामेकादशोध्यायः ११
अगस्त्युवाच अथातोमातृकान्यासक्रमोत्रापरिपठ्यते नियम्यासूनृषिछंदोदेवताबीजयोषितः शिरोवद
नहृद्गुह्यपादेषुन्यासुच्यते करांगुलीनांरेखासुस्वरेकैकंप्रविन्यसेत् विन्यसेत्प्रणवंपाणिःतलयोःपृष्टयो
रपि ह्रस्वंदीर्घस्वरांतायाष्कादयःपंचपंचकाः अमश्चाद्यंतयोर्ययादिलांतश्चदशवर्णकः अंगुष्टाद्यंगुलीनांचत
थैवतलपृष्टयोः न्यासस्तुतःषडंगानांभवत्येवंप्रकल्पना हृदिमूर्ध्निशिखायांचसर्वांगेनेत्रयोरपि दिक्षुस्त्रंच
नमःस्वाहावषठूंवौषडप्यथ तथास्त्रायाफटित्येवषडंगानांचपल्लवं तत्रस्थानेचतुर्थ्यंतेतत्तत्पल्लवयो
गतः तत्तदंगगतोन्यासस्तत्तत्स्थानेषुयुज्यते अथांतर्मातृकान्यासःकंठहृन्नाभिगुह्यके पायौभ्रूमध्यकेपद्मेषोड

पृ० १४अ) शद्वादशछदे दशपत्रेचषट्पत्रेचतुष्पत्रेद्विपत्रके पंचाशद्वर्णविन्यासः पत्रसंस्थाक्रमाद्भवेतेकैकवर्णमेकैक
पत्रांतेविन्यसेन्मुने एवमंतःप्रविन्यस्यमनसातोवहिर्न्यसेत् शिरोवदनवृत्तेचचक्षुःश्रोत्रषुगेतथा नासाकपो-
लयुगलेतथोष्टाधरयोरपि ऊर्ध्वांधोदंतपंक्त्योश्चमूर्द्धास्येषोडशस्वरान् कचवर्गद्वयंवाह्वोःपंचसंधितलेन्यसेत्
टतवर्गद्वयंपादसंध्यग्रेपितथान्यसेत् पवर्गंपार्श्वयुगलपृष्टनाभ्युदरेषुच हृदोमूलककुत्कुक्षिहृदादिकरपद्व
ये जठराननयोश्चैवव्यापकंविनियोजयेत् पंचाशदक्षरंन्यासःक्रमेणैवविधीयते ओमाद्यंतोनमोंतोसविंदुंबिंदुंवि
वर्जितः मायालक्ष्मीकामवीजपूर्वोन्यस्तव्युच्यते केशवायचकीर्त्यैचतथानारायणायच कांत्यैतथामाधवाय
तुष्ट्यैनमितिन्यसेत् गोविंदायचपुष्ट्यैचविष्णुर्धृत्यैर्वदेत्ततः मधुसूदनायशांत्यैत्रिविक्रमायक्रियायै वामनाय
दयायैचश्रीधरायवदेत्तथा मेधायैहृषीकेशायहर्षायैचनमत्तथा पद्मनाभायश्रद्धायैतथादरायच लज्जायैन
मित्युक्तंवासुदेवायचैवहि लक्ष्म्यैनमित्युक्तासंकषणायवदेत्ततः सरस्वत्यैप्रद्युम्नायरत्यैप्रीत्यैइतीरयेत् अनि
रुद्धायरत्यैचखरांतेप्रवदेदथ चक्रिणेविजयायैचशार्ङ्गिणेगदिनेतथा दुर्गायैचप्रभायैचखड्गिनेविन्यसेदथ स
त्यायैशंखिनेचैवचंडायैचनमस्तथा हलिनेचतथावाण्यैनमोमुशलिनेवदेत् विलासिन्यैशूलिनेचविजयायैतदनं-
तरं पाशिनेविरजायैचतथाचांकुशिनेवदेत् विश्वायैचमुकुंदायविनदायैनमस्तथा नंदजायसुनंदायैनंदिनेस्मृतयेन

पृ० १४ब) मः नरायृद्ध्यैतद्वत्नरकघ्नेतथावदेत् समृद्ध्यैहरयेशुद्ध्यैकृष्णायचभुक्तेतथा सत्वायवुद्ध्यसात्वतायमत्यैनम
इतीरयेत् शौरयेचक्षमायैचशूरायचरमायैनमः जनार्दनायचोमायैततःशार्ङ्गधरायच क्लेदिन्यैविश्वमूर्तयेक्लि-
न्नायैतदनंतरं वैकुंठायनमस्तद्वद्वसुदायैनमस्तथा पुरुषोत्तमायवसुधायैपरायैवलिनेतथा बालानुजायपरा-
यणायैनमितीरयेत् वलायवदसूक्ष्मायैसंध्यायैचवृषघ्नते वृषायचप्रज्ञायैहंसायैप्रभायैतथा वाराहायैनिशायै
चविमलायवदेत्ततः अमोघायैनमस्तद्वन्नरसिंहायविद्युते क्रमेणकामवीजंचमातृकाक्षरेवच एकंदैवंतथा
शक्तिरेकन्नमितिक्रमः केशवंचापिकीर्तिंचनमोंतेविन्यसेत्पुनः शिरोवदनवृत्तादिस्थानेष्वेवंविधिःस्मृतः ओंका
रमारवीजंचमातृकाक्षरेवच एकंदैवंतथाशक्तिरेकंनमितिक्रमः केशवादिरयंन्यासोन्यासमात्रेणदेहिनां 
अच्युतत्त्वंददात्येवसत्यंसत्यंनसंशयः सुतीक्ष्णतत्त्वंवक्ष्यामितथान्यासमतःशृणु यत्तत्वन्यासमात्रेणतत्त्वमेव
प्रजायते पादयःप्रतिलोमेनकाताःस्युःसर्वसंज्ञकाः नमःपरायपूर्वेतुप्रणवांतेव्यवस्थिताःजीवःप्राणश्चवुद्धि
श्चप्यहंकारोनमस्तथा सर्वांगेहृदिविन्यस्यश्रोत्रादीनिंद्रियाण्यपि मूर्ध्निप्राणेचहृदयेप्युपस्थेपादयोरपि
श्रोत्रत्वक्चक्षुषीजिह्वाघ्राणरूपादिदेहिनां ज्ञानेंद्रियापिपंचापितत्तत्स्थानेन्यसेत्पुनः वाक्पाणिपादपायूचक
रमुख्यानिह्युपस्थके तथैवतत्तत्स्थानेषुतत्तदेवप्रविन्यसेत् शिरोमुखेचहृदयेतथागुह्येपिपादयोः आकाशा-

पृ० १५अ) निलतेजांसिसलिलंपृथिवींतथा विन्यसेत्पूर्ववच्चैवन्यासवद्भिरुदीरितं शाहोसैरामखावापियश्चराजबलापि
क्षौंचेतिदशवर्णांचप्रणवांतेचपूर्ववत् हृत्पद्मसोमसूर्याग्निस्वकलायुक्कमंडले त्रयंहृद्येवविन्यस्यवासुदेवाद
यस्तथा परमेष्टीचपुरुषोविश्वस्यापिनिवृत्तिकाः नारायणोनृसिंहश्चसर्वकोपास्यपूर्वकौ मूर्ध्न्यास्येहृदिगुह्ये
चपादयोर्व्यापकंततः तदात्मनेनमितितत्रस्थानेन्यसेच्चतत् अतस्तस्याप्यपूज्यस्यतत्प्राप्तेर्हेतुनाततः
त्वयान्यासमितिप्राहुर्न्यासस्तत्वविदोजनाः यःकुर्ययात्तत्त्वदन्यासंसेवभवतिध्रुवं तदात्मनानुप्रविश्यभगवानि
हतिष्टति यतःसेवसत्त्वानिसर्वंतस्मिन्प्रतिष्टितं तन्मूर्तिपंजरंन्यासस्तस्यतन्मूर्तिसिद्धये आकर्णयैकचित्तः
सन्यतोस्तिनफलांतरं नमोभगवतेव्रूयाद्वासुदेवायित्यपि ओमादेवस्यमंत्रस्यादायैकाक्षरंततः एकैकमक्षरं
तद्वच्छ्रीरामाख्यमनोरपि द्विरावृत्याक्षरादानंविष्णोर्दशसुनामसु नामैकैकमुपादायसूर्यस्यापिचनामसु ओंततः
स्वरस्तद्वद्वासुदेवाक्षरंततः श्रीराममंत्रवर्णश्चततःस्युःकेशवादयः धात्रादयोनमोंतायसूर्यस्यापिचनामसुन्य-
स्तव्योन्यासयोगतः ललाटनाभिहृदयंकंठपार्श्वासकंधरे पार्श्वोतरांसेस्कंधेचपृष्टेककुदिचक्रमात् केशवंचततो
व्रूयान्नारायणितिस्वयं माधवश्चैवगोविंदोविष्णुश्चमधुसूदनः त्रिविक्रमोवामनश्चश्रीधरोनवमःस्मृतः हृषी
केशःपद्मनाभःतथादामोदरःप्रभुः विष्णोर्द्वादशनामानिचेमानिमुनिसत्तम धातार्ययमाचमित्रश्चवरुणांशोभग

पृ० १५ब) स्तथा विवस्वानिंद्रपूषाचपर्जन्योदशमःस्मृतः त्वष्टाचविष्णुरेतानिनामानिद्वादशात्मनः तन्मूर्तिपंजरन्न्यासोभि
हितःपरमेष्टिना शिरोभ्रूमध्यहृदयेनाभिगुह्यपदस्तने मूलमंत्राक्षरान्यासंषडंगमपिविन्यसेत् एवंविन्न्यस्य
विधिवत्साक्षान्नारायणोभवेत् ज्वररोगाभिचाराद्याःप्रलयंयांतिनान्यथा भूतप्रेतपिशाचाश्चतथैवव्रह्मराक्षसाः
कूष्मांडाश्चैवडाकिन्योनैवद्रष्टमपिक्षरं येवंविन्यसेद्धीमान्रामःसाक्षात्स्वयंभवेत् नातःपरतरंकिंचित्पावनंपुण्य
मस्तिहि || ६५ इतिश्रीअगस्तिसंहितायांद्वादशोध्यायः || १२ || अगस्त्युवाच सुतीक्ष्णपात्राण्यासाद्य
ततःपूजार्थमादरात् शंखमस्त्रेणसंशोध्यसदाधारेनिधायच पूजयेदग्निसूर्येदुंवीजैस्तत्त्वफलान्वितैः तत्तत्कला
नांसंख्याभिर्दशद्वादशषोडशः आधारशंखतीर्थेषुतत्तदात्मानमर्चयेत् तीर्थावाहनमंत्रैश्चतीर्थान्याबाह्यपूज
येत् गंधपुष्पाक्षतैर्धूपैर्दीपाद्यैरपिभक्तितः शंखमुद्रांचमुद्रांचगारुडाख्यांप्रदर्शयेत् परमीकृत्ययत्नेतपावनंत
द्विचिंतयेत् देवस्यमूर्ध्नितत्सिंचेत्पूजाद्रव्येषुचात्मनः अवेक्षणंप्रोक्षणंचवीक्षणंताडनंतथा अर्चनंचैवसर्वेषांपा
वनत्वंप्रकल्पयेत् पूतमेवाखिलंपूजायोग्यंभवतिसाधनं अर्घपात्रेप्रदानार्थंमधुपर्कार्थमप्यथ तथैवाचमनार्थंच
न्यसेत्पात्रचतुष्टयं आत्मनःपुरतःशंखंपूर्वतःसाधयेत्ततः अर्घपात्रेपाद्यपात्रेसंपूज्यसलिलंशुभं तत्रार्घपात्रेदा-
तव्याःगंधपुष्पाक्षतायवाः कुशाग्रतिलपूर्वाश्चसर्षपाश्चार्थसिद्धये पाद्यपात्रेपिदातव्यंश्यामाकंदूर्वमेवच अब्जंचवि

पृ० १६अ) ष्णुक्रांतांचपाद्यसिद्ध्यैप्रयोजयेत् तथाचमनमात्रेपिदद्याज्जातीफलंमुने लवंगमपिकक्कोलंशस्तमाचमनी
यकं दध्नाचमधुसर्पिभ्यांमधुपर्क्कोभविष्यति स्नानपुरुषसूक्तेनशुद्धशंखोदकेनच क्षीरदध्याज्यमधुभिःखं
डेनचपृथक्पृथक् नालिकेरोदकेनापितथातालफलांवुना गंधद्रव्यैश्चबहुभिस्तथागंधोदकेनच ऐक्षवेनो
दकेनापिसुकर्पूरादिगंधिता शतंसहस्रमयुतंशक्त्यावाप्यभिषेचयेत् शंखंसंपूर्यतेनैवसुपुष्पेणरघूत्तमम्
सकृष्णागुरुधूपेनधूपयन्नंतरांतरा ततःशुद्धजलेनैवस्नापयेतमनन्यधीः राज्यार्थेराज्यसिद्ध्यर्थंनित्यंवत्सर-
मादरात् एवमेवभिषेच्यैवराजाभवतिनान्यथा दत्त्वाप्याचमनीयंचवाससीपरिधापयेत् ततोभूषणदानंच
सोत्तरीयेनवाससा यज्ञोपवीतंदत्त्वाचदद्याच्चंदनमादरात् पुष्पाणिगंधमाल्यानिविविधानिसमर्पयेत् धूपं
दीपंचनैवेद्यंतांवूलंचप्रदक्षिणं नमस्कारंचपूजायांउपचारास्तुषोडश आवाहनादिकाह्येतेतथैकादशपंचच 
भवंत्यैःवोपचारैस्तैःपूजांकुर्ययादहर्निशं वाद्यैरपिचगंधाद्यैःशक्त्याभक्त्यापकल्पितैः द्वारपीठामरामादावभ्य
र्च्यैवंपुरस्ततः राममाराध्यविधिनासर्वैरप्युपचारकैः अर्च्यांगावरणादेवाःसंपूज्यान्यायुधानिच एवंसम्यक्स
माराध्यसांगावरणवाहनं स्तोतव्यमतियत्नेनरामसम्यक्प्रणम्यच यंत्रस्यापिमंत्रैश्चसम्यक्पूज्याप्रयत्नतः
एवमेवयजेदग्नौहोमादावपिराघवं तर्प्पणादावपिजलेप्येवमाराध्यतर्प्पयेत् शालग्रामशिलायांचतुलसी

पृ० १६ब) तुलसीदलकल्पिता पूजाश्रीरामचंद्रस्यकोटिकोटिगुणाधिका प्रतिमायांच . . . .भूमावग्नौविवस्वनि जलेवा
हृदयेवापिविधायद्रह . . . . . कीलेचैपोपचाराणांपूजयेत्तुलसीदलैः घंटांचवादयेद्दद्याद्देवायाचमनी
यकं मध्येमध्येचतत्तच्चनत्वानत्वासमर्पयेत् मुकुलैःपतितश्चैवषंडितैश्शोणितैरपि अनर्हैरपिपुष्पैश्चदलैः
पत्रैचनार्चयेत् येनकेनाथपुष्पेर. .त्रेणाथदलेनवा यतःकुतश्चिदानीययत्रकुत्रोद्भवेनवा भवार्थंजीवनार्थं
चनार्चयेद्गर्हितेस्थले गंगायांगोप्रदानेनदिव्यवर्षशतत्रयं यत्फलंप्राप्यतेनित्यमाराध्याप्नोतितद्धरिं पत्रंपु
ष्पंफलंचापिरामाराधनसाधनं दद्यादाराधितोयोवैतस्यपुण्यफलंशृणु कुरुक्षेत्रेचगंगायांप्रयागेपुरुषोत्त
मे गोसहस्रप्रदानेनयत्तत्फलमवाप्यते तदेतदखिलंपुण्यंप्राप्नोत्येवनसंशयः समग्रमसमग्रंवायोदद्यात्पूजितं
हरेः कदाचिदपिनित्यंवायोदद्यात्पूजितंबहु किंतीर्थसेवयादानैरन्यैबहुभिरीरितैः आराधनासमर्थश्चदद्यादर्च-
नसाधनं प्रदातुंनैवशक्नोतिकुर्ययादर्चनदर्शनं निस्तारायचदेवानांभवाव्देमुनिसत्तम नैकंचयस्यविद्येतसौधाया
त्येवनान्यथा नियमव्यतिरेकेणयःकुर्ययाद्देवतार्चनं किंचिदप्यस्यनफलंभस्मनीबहुतंयथा योर्चयेद्विधिव
द्भक्त्यापरानीतैश्चसाधनैः पूजाफलार्द्धमेवास्यनसमग्रफलंलभेत् यस्तुभक्त्याप्रयत्नेनस्वयंसंपाद्यचाखि
लं साधनंचार्चयेद्विद्वान्ससमग्रफलंलभेत् परारोपितवृक्षेभ्यःपुष्पाण्यानीयचार्चयेत् तत्तन्मुद्रांतराण्येव

पृ० १७अ) दर्शयेच्चैवसादरं प्रासाद्यसुमुखीकृत्यसन्निधाप्यचपूजयेत् सकलीकृत्यतत्प्राणास्तदानीमिंद्रियाण्यपि यद्येवं
पूजयेद्रामंभुक्तिंमुक्तिंचविंदति ५१ || इतिश्रीअगस्तिसंहितायांत्रयोदशोध्यायः १३ || अगस्त्युवाच
विधिवत्संस्कृतेप्यग्नौदेवमावाह्यपूजयेत् पूर्वोक्तेनैवविधिनासांगावरणवाहनं विधिंतस्यप्रवक्ष्यामियेने
ष्टंसाध्यतेफलं विहितंयेनतिष्टंतितेवफलभाजनाः सर्वेषामीप्सितानांचअन्यथाचेत्तथानहि न्यायार्जि
तैःसाधनैश्चदानहोमार्चनादिकं कुर्ययान्नचेदधोयातिभक्त्याकुर्वन्नपिद्विजः भूमिस्थानंसमीकृत्यषट्चतुष्कांगु
लांतरं तावत्तुनिषनेदंतचतुष्कोणंतथात्ततः दिशिदिश्यंतरचैवपार्श्वस्थलचतुष्टयं एवंसलक्षणंकृत्वावहिः
कुर्ययाच्चमेखलां द्वादशाष्टचतुर्म्मानांस्वांगुलैश्चक्रमात्मने एवमुत्सेधमायामचतुरंगुलमेवतत् आयामोत्सेध
रूपेणचतुष्काधिक्यतःक्रमात् चतुष्कत्रितयंकुर्ययादेवंस्यान्मेखलाक्रमः कुंडस्यपश्चिमेभागेयोनिंकुर्ययात्सलक्ष
णं अश्वत्थपत्रसदृशींकुंडेकिंचित्प्रतिष्टितां षट्चतुव्यंगुलासाचक्रमात्तिप्ताभवेत्पुनः विस्तारेणापिसायोनि
र्भवत्येवंदशांगुला मूलंनालंतथाग्रंचव्युत्क्रमात्षट्चतुस्त्रिकं तन्मानांगुलिमानंस्यात्तदेतत्कुंडलक्षणम् 
एकहस्तस्यकुंडस्यप्रकारोयंप्रदर्शितः द्विहस्तकुंडमप्येवंद्विगुणीकृत्यमेखलां नाभिरप्यथवाकुंडमेकमे
खलकंभवेत् संक्षेपकर्मसुतथावर्तुलस्यापिलक्षणं चतुष्कोणैकहस्तस्यमध्येकुंडललांछनं समन्निधाय

पृ० १७ब) सूत्रेणभ्रामयेदभितोमुने कोणेषुयद्वा(संस्था)प्यधिकंतद्विक्ष्वेवविनिर्दिशेत् इदंतुवर्तुलंकुंडंततःस्यादर्द्धचं
द्रकं दिशिचोत्तरतःकुंडपाणिभागार्द्धभागतः बहिरैंद्र्याश्चवारुण्यायत्नामध्येतुलांछयेत् संस्थाप्यभ्राम
येदेतदर्द्धचंद्रंशुभप्रदं मेखलास्वष्टपत्राणिवर्तुलस्यतपोनिधे पद्माकारंभवेदेतत्कुंडंसर्वफलप्रदं शत
होमेरत्निमात्रेतदर्द्धंमुष्टिसम्मितं सहस्रेप्ययुतेप्यर्द्धलक्षेलक्षेपिचक्रमात् पंचपंचांगुलाधिक्याद्वर्द्धतेरत्निमा
त्रतः कुंडंचकोटिहोमेपितदर्द्धेपिकषाष्टकं मुष्ट्यरत्निमितेतच्चदशद्वादशषोडश तत्क्रमेणांकुलीनांचप्र-
थमामेखलाभवेत् द्वितीयेचतृतीयेचत्र्यंशेत्र्यंशेविनिर्दिशेत् सर्वेषामपिकुंडानामंगुलिद्वयवृद्धिजः प्रथ
मामेखलाकार्यात्र्यंशेप्यन्यातुपूर्ववत् कंठोष्टंयवमात्रंस्यात्कुंडेचकरमात्रके कुंडेषट्यवमात्रंस्यात्कंठोरत्निप्र
माणके तथाचतुर्ययवैःकंठोमुष्टिमात्रेविनिर्दिशेत् सर्वेषामपिकुंडानामंगुलिद्वयवृद्धितः प्रथमामेखलाका
र्यात्र्यंशेप्यन्यातुपूर्ववत् कंठोष्टंयवमात्रंस्यात्कंठोरत्निप्रमाणके तथाचतुर्ययवैःकंठोमुष्टिमात्रेविनिर्दिशेत्
सर्वेषुकुंडमानेषुअंगुलिद्वयवृद्धितः कंठोयत्नेनकर्तव्योभुक्तिमुक्तिफलेप्सुभिः सात्त्विकीराजसीचैवतामसीच
क्रमाद्भवेत् प्रथमाचद्वितीयाचतृतीयाचक्रमाद्भवेत् प्रथमाचद्वितीयाचतृतीयाचक्रमाद्भवेत् योनुकुंडानु
सारेणकुर्ययादाद्यंतमध्यतः उक्तांगुलिप्रमाणेनद्विगुणंचचतुर्गुणं होमसंख्यानविधिनासर्वलक्षणलक्षितं

पृ० १८अ) स्रुवंवाहुप्रमाणेनहोमार्थंविदधीतवै चतुरस्रंविदायादौसप्तपंचांगुलक्रमात् तृतीयांशेनवर्तःस्यात्तदंतर्वित्त
संमितं खात्वासमंतिर्यगूर्द्धंतदधःशोधयेद्वहिः चतुर्थांशंचांगुलस्यरेखात्वर्द्धंतदंततः रम्यांचमेखलात्तस्यशि
ष्टेनार्द्धेनकारयेत् कुर्ययाद्विभागविस्तारामंगुलेनसमावृतां सार्द्धमंगुष्टकंवास्यात्तदग्रंतुमुखंभवेत् चतुरंगुल
विस्तारंपंचांगुलमथापिवा त्रितयांगुलकंतस्यमध्यांतंतुसुशोभनं शुषिरंकुंभदेशेस्याद्विशेद्यावत्कनीयसी शे
षंकुंडंतुकर्तव्ययथारुचिविचित्रिकं चतुःकोणसमायुक्तोहस्तमात्रःसुचोभवेत् दुष्टकंशोभनंवृत्तंद्व्यंगुलंविदधी
तवै यथाल्पपंकेगौःपादंरुचिरंदृश्यतेयथा पलाशपत्रेनिःक्षिद्रेरुचिरेस्रुक्स्रुवौमुने विदध्याद्वाशुत्थपत्रेसंक्षि
प्तेहोमकर्मणि ततःकुंडस्थलंसम्यक्वायव्येविदधीतवै तत्राष्टपत्रकमलंवृत्तत्रयपरिवृतं सोमसूर्याग्निविंवेतु
तथाकुर्ययाद्विचक्षणः चतुरस्रंबहिस्थाप्यषट्कोणंकर्णिकांतरे पीतंपूर्वंसितंदेयंपश्चिमेप्युत्तरंतथा रक्तंतुद
क्षिणेकृष्णंपाटलंवह्निसंस्थितं नैनृतेनीलवर्णंतुवायव्येधूम्रवर्णकं एशैगौरंविनिर्दिष्टमष्टपत्रेष्वयंक्रमः शंखं
चक्रंगदांपद्मंधनुर्वाणांश्चमंडले विलिषेद्वर्णकैःसम्यक्तत्ररामंसमर्चयेत् कुंडांतरेप्येवमेवाराध्यजुहुयान्मुने
आदौवह्निमुखंकुर्ययादुपविष्टःसुविष्टरे प्राणानायम्यमनसाजपेन्मंत्रमनन्यधीः यावन्मरुत्संचरतिसर्वांगेष्व
पिनिश्चलः संकल्पस्थंडिलेकुंडेकृत्वालेखाश्चमध्यतः ऊर्ध्वंतिर्यक्तिस्रेववह्निमंत्रादधीतवै प्रोक्ष्योपसार्यत

पृ० १८ब) त्पश्चाद्धृत्वाविष्टरमादरात् लक्ष्मींऋतुमतीतत्रप्रभोर्नारायणस्यच ग्राम्यधर्मेणसंजातमग्निंतत्रविचिंतयेत् प्रम
थ्यविधिनैवाग्निमाहिताग्नेगृहादपि आनीयचादधीत्तत्रकुशैःप्रक्षालयत्नतः संप्रेक्ष्ययाज्ञिकैःकाष्टैःपुनःप्रक्षाल
येदपि प्राणायामंततःकुर्ययात्परिस्तीर्यकुशांकरैः स्वगृह्योक्तविधानेनवासुदेवादिभिर्मुने पात्राण्यसाध्यविधिव-
द्विधामंत्रेणतंत्रवित् तान्यवीक्षपवित्रेणचोत्तानानिविधानिच पुनःप्रोक्षणयेत्पात्रंपवित्रेपूर्यशुभांवुना दत्त्वाक्ष-
त्वान्पवित्रंचततोन्यत्रिविधानिच दिश्युत्तरस्यांतत्पात्रंप्रणीतेत्युच्यतेवुधैः तत्रार्चयेत्प्रभुंविष्णुंव्रह्माणंचार्कमर्चये
त् आज्यसंस्कृत्यविधिवत्स्वसंपन्नमितिव्रुवन् गर्भदानादिकंवह्नेविवाहंतंसमाचरेत् अष्टावष्टौचतरणेह्येकैक
स्यतुकर्मणः जुहुयादर्चितेवह्नौवौषडंतंसमाप्यच कर्मांतरंसमारभ्यतदंतेचसमापयेत् एवमग्नौस्वसंपन्नेवै
ष्णवंजुह्वयात्चरुं इध्माधानाद्यग्निमुखाऽज्यभागौजुहुयात्पुनः संगावाहनमंत्राग्नौपूजयेद्रघुनंदनं समिदाज्यच
राणांचप्रत्येकषोडशाहुतिः जुहुयान्मूलमंत्रेणपरिवारेभ्येवच तिस्रोविनायकादिभ्यसर्वेभ्योप्याहुतीर्मुने द्वारा
णापरिवारेभ्यसुरेभ्योजुहुयात्पुनः हुत्वाज्येनाहुतिस्तत्रप्रदद्यात्तत्तदाप्तये तत्तद्रव्यैश्चजुहुयात्प्रत्येकंचमनो
हरं द्वारपीठसुरेभ्यश्चहुत्वादौजुहुयात्ततः अंगादिवैष्णवेभ्यश्चाज्याहुतीपृथक्पृथक् ततःस्विष्टिकृतंहुत्वा
घृतेनमुनिसत्तम जलेनविधिनासम्यक्परिषिच्यसमंततः प्रणीतामार्जनंकृत्वादद्याच्चव्रह्मदक्षिणां स्वस्ववित्तानु

पृ० १९अ) सारेणलोभमोहविवर्जितः ततोव्रह्माणमुद्वास्यव्राह्मणान्भोजयेत्ततः अग्निमध्यंगतंदेवंपुनःस्वात्मनियोजयेत्
एकीभूतंविचिंत्यैववाचयेत्स्वस्तिवाचनं आशीर्वचोभिर्विदुषामेध्यमानःसुखीभवेत् हुतशेषंततःप्राश्यकु
क्कुटांडप्रमाणकं मंत्रिवामगायत्र्याततःतस्यैबलिंहरेत् सन्निधावपिदेवस्यबाह्यांतर्दिक्षुचांधसा नित्येनैमित्ति
केकाम्येप्येतदग्निमुखंस्मृतं सर्वत्राभ्युदयन्श्राद्धमंकुरारोपणंतथा आदावेवप्रकुर्वीतकर्मणोभ्युदयार्थतः || 
इतिश्रीअगस्तिसंहितायांचतुर्दशोध्यायः || १४ || अगस्त्युवाच अथप्रयोगंवक्ष्यांचचतुर्णामिष्टदंमुने मं
दभाग्योपियैनष्ट्वावांछितंलभतेफलं विधायविधिवत्सम्यगाग्निभागेंनमुक्तिवत् ततस्तदेवमावाह्यपूजयेदुप
चारकैः पंचभिर्वाषोडशभिःपूजोपकरणैःपृथक् पालाशाश्वत्थखदिरोदुंबराश्चवटेधनैः अग्निंप्रज्वालयेत्सम्य
ग्याज्ञकैवापवेधनैः तत्रैवपूजयेत्सम्यग्लक्षंजुहुयापिराघवं लक्षंतदर्धमथवाजपित्वातद्दशांशतः तिलैर्वा
कमलैर्हुत्वायद्यदिष्टंसमश्नुते विल्वप्रसूनैरैश्वर्यमर्चितेग्नौहुतेभवेत् पालाशकुसुमैर्हुत्वामेधावीदेवविद्भवेत्
दूर्वाभिश्चगुडूचीभिःप्रत्येकमपिचाक्षतैः निरामयोपिदीर्घायुर्भवत्येवतपोधन सम्यक्चंदनतोयेनप्रत्युग्रश्च
समुक्षितैः जाजीप्रसूनैर्हुत्वातुराजानंवशमानयेत् ध्यात्वातुमन्मयंरामंसीतांचापिरतिंस्मरेत् सर्ववश्यप्रयोगे
षुजपहोमादिकर्मसु रामंनरोपयंतारंस्मरेदाराध्यभक्तितः उपैतिसदृशींकन्यांलाजाहोमेनसाधकः वांछितं

पृ० १९ब) धनमाप्नोतिहुत्वारक्तोत्पलैर्नवैः हुत्वानीलोत्पलैःसम्यक्वशयेदखिलंजगत् रामंविधिवदाराजन्ज्व-
लितोग्नौप्रयोगवित् मधुरत्रप्रयुक्तेनपायसेनगुडेतुतः सर्वाधिपत्यंवैदुष्यंभवत्येवनसंशयः तिलैश्च
तंडुलैराज्यैहुत्वालोकस्यराजतां अरात्संवत्सरंयावत्षड्सहस्रंदिनेदिने जपे...जुहुयादग्नौदशांसंच
घृतांधसां अयमेवानदोलोकेसर्वेषामेवजायते विल्वैःप्रसूनैकुसुमैतथाविल्वफलैरपि हुत्वासलभ
तेलक्ष्मीमचिरान्मंत्रसाधकः आराध्यरामचंद्राशुमंडलेवत्सरेमुने उदयादस्तमानांतंजपेन्मंत्रमनन्य
धीः फलंभवतितस्याशुदेवानामपिदुर्लभं वैदुःखेनाधिपत्येनसभ्यानामुत्तमोभवेत् पूर्णिमासुनि
शीथिस्यामुदयास्तमनंव्रतं संवत्सरंप्रकुर्वीतजपहोमादिकंविभोः रात्रौजपेद्दिवाहोमंकुर्ययादेवापरे
हनि व्राह्मणान्भोजयित्वातुव्रतमेतत्समापयेत् सोमसूर्यात्मकंयस्तुव्रतंकुर्वीतमानवः इहभुक्तिं-
मुक्तिंचलभतेनात्रसंशयः रत्नपद्मैश्चबंधूकैः तथारत्नोत्पलैरपि अभीष्टलोकवश्यार्थीजुहुयाद-
र्चितेनले राज्यैश्वर्ययोपभोगार्थिगिरौश्वक्ष्यमनन्यधीः पद्मैःविल्वप्रसूनैर्वादशांसंजुहुयान्मुने समुद्र
तीरेगोष्टेवालक्षजापीभवेन्नरः पायसेनाज्ययुक्तेनहुत्वाविद्यानिधिर्भवेत् परिक्षीणाधिपत्योयःशा-

पृ० २०अ) काहारेजलांतरे जपेल्लक्षंचजुहुयाद्विल्वपत्रैर्दशांसतः तदेवपुनरायातिस्वाधिपत्यंनसंशयः उपोष्यगंगा
दिजलांतरस्थोरामंसमाराध्यजपेच्चलक्षं हुत्वादशांसंकमलैस्तिलैवीविल्वप्रसूनैःमधुरत्रयाक्तैः राज्यः
श्रियंविंदतिमंदभाग्योप्यमुख्यदास्यंपरवांछितंस्यात् राममाराध्यविधिवदर्चितेग्नौजपेदपि सूर्यविंवोपि
तोयस्थेजुहुयादिक्षुदंडकैः राज्यलक्ष्मीमवाप्नोतिशरत्कालेतपोधन वैशाखेराघवंसूर्येपश्यन्ननिषेक्षणः
निराहारोजपेल्लक्षंमौनीपंचाग्निमध्यतः दशांशंकमलैर्हुत्वासार्वभौमोभवोध्रुवं माघमासेजलेस्थित्वाकं
दमूलफलाशनः जपेल्लक्षंचजुहुयात्पायसेनार्चितेनले दशांशंपुत्रपौत्राप्त्यैतच्छेषंप्राशयेत्स्त्रियम् श्री
रामसदृशःपुत्रःपौत्रोप्यस्यप्रजायते वलिष्टैःशत्रुभिर्मंत्रीपारिभूतोवमानितः तदाहनहनेत्युक्त्वानामां
तेवैरिणोभवेत् ध्यात्वारघुपतिंशुद्धंकालानलमिवापरं आकर्णसशराकृष्टकोदंडभुजमंडलं रणांगणे
रिपून्सर्वान्तीक्ष्णमार्गेणवृष्टिभिः संहरंतंमहावीरसेंद्ररथ्यैव्यवस्थितं लक्ष्मणादिमहावीरैर्ययुतंमदादि
भिः कोटिकोटिमहावीरैःशैलवृक्षकरोद्धृतैः वेगात्करालहुंकारभोभोकारमहारवैः नदद्भिरभिधावद्भिःस
मरेरावणंप्रतिः एवंध्यात्वानिराहारोमारणायरिपोपुनः जुहुयाच्छाल्मलीपुष्पैर्दशांसंसाधकोत्तमः 

पृ० २०ब) ऐश्वर्ययेणसमृद्धोपिनशत्रुरवशिष्यते वैरिणंरावणंध्यात्वातथात्मानंरघूद्वहं विधायपूर्ववत्सर्वमना
यासेनमारयेत् येनैवसंसृतःकोपात्सयात्येवयमालयं सीताहरणशोकाद्धिसुसंभूतमचेतनं जपेद्रघुप
तिंध्यायन्जलाहारोजलेवसन् दशांशतस्तिलैर्होमस्तंभयेछत्रुसंहतिं निधायवायुवीजांतेतन्नामभ्राम
येतिच जपेल्लक्षंनिराहारोजुहुयाच्चतिलैरपि रामंध्यात्वाविषष्णंचसीतान्वेषणतत्परं भ्रामयेत्पचिरं
साक्षाद्धेमाद्रिमपिवैरिणं समुद्रतीरेलंकायांहेमप्राकारसन्निधौ सुग्रीवादिभिरन्यैश्चदेवैर्जीववदा
दिभिः उपास्यमानंसदसिध्यात्वारामसलक्ष्मणं विभीषणायचायात्रेप्रसन्नंशरणार्थिनं वरदत्तंजपेल्ल
क्षंजुहुयात्पंकजैरपि स्वस्थानमानयेच्छीघ्रंराजानमथवाप्रभुं निमील्यचक्षुषीस्नेहादुपलभ्यपुनःपुनः
प्रमोदयंतंसहसाविनोदमैथिलीप्रियं रामंध्यात्वाजपेल्लक्षंहुत्वारक्तांवुजैरपि संमोहयतिवेगेनराजा
नमथवाप्रभुं निमील्यचक्षुषीस्नेहादुपलभ्यपुनःपुनः 	सुतीक्ष्णमनिवर्ययात्रषट्
प्रयोगेप्रदर्शनं सर्वाभीष्टार्थतत्त्वस्यद्योतनायमुनेःपुनः नेवकर्तव्यमित्येवमुक्तिर्दूरतरायतः किंचप्र
योगवन्नृणांपरलोकोनविद्यते प्रयोग..सिरेतेषांफलंनान्यद्भविष्यति निःकामानांचलोकानांजपहोमा-

पृ० २१अ) र्चनादिभिः मुक्तिरेवफलंतेषामिहकिंचिन्नविद्यते एकैकस्यविधानस्यनकुत्रापिफलद्वयम् सुतीक्ष्णदृ-
श्यतेतस्मान्निष्कामोराममर्चयेत् विद्वन्व्रह्मास्त्रमादायशशादौनविमोचयेत् नायंमुक्तिप्रदोमंत्रोमार
णादौप्रयोज्यतां ||    || इतिश्रीअगस्तिसंहितायांपंचदशोध्यायः || १५ || अगस्त्युवाच
अथवक्ष्येविधानानिपौरश्चरणिकेविधौ विनायेननसिद्धिस्यात्मंत्रोवर्षशतैरपि भक्तिश्रद्देष्टदानादिचिराप्तो
सिप्रसादितात् गुरोमंत्रवरंलव्धासर्वाभीष्टप्रदंवधः पूर्ववत्पूजयेन्नित्यंजपेच्चनियतव्रतः षट्सहस्रंसहस्रंवा
शतमष्टोत्तरंशुचिः एवमाराधितोरामोयदाभक्तिःप्रवोधयेत् पुरश्चरणकृत्यायपूर्वसेवाविधीयते य
थाशक्तिनियम्यांतबहिरात्मानुमात्मवित् पुरश्चरणवत्सर्वंकुर्याद्धोमंविहायतत् ततःसंकल्पकुर्वितपु
रश्चरणमादरात् चिरंनिरंतरेणैवन्नियतात्मादृढव्रतः शैलाग्रेजलमध्येवानीरेवालवणंवुधेः नदीती
रश्वत्थमूलेरम्येविल्ववनांतरे प्रत्यंमुखशिवस्थानेवृषभादिविवर्जिते अश्वत्थविल्वतुलसीवनेपुष्पां
तरावृते गवांगोष्टेषुतीर्थेषुपुण्यक्षेत्रेषुशस्यते वैदिकाचारयुक्तानांशुचीनांश्रीमतांसतां सत्कुलस्था
नजातानांभिक्षाशीचाग्रजन्मनां भुंजानोवाहविष्पात्तंशाकयावकमेववा फलंमूलंपयोवापियद्यत्रोपपद्य

पृ० २१ब) ते उपस्तीर्याभिधीर्ययैतत्संस्कृत्यप्रोक्षणादिभिः पावयैर्वैदिकैर्मंत्रैः पुनर्मंत्रेणमंत्रवित् नित्यंनैमित्तिकंय
त्कुर्वीतैवाश्रमोर्चितं वर्जयेत्काम्यकर्माणिस्वाश्रमाविहितंचयत् लवणंचपलंचैवक्षारंक्षौद्रंरसांतरं माष
मुद्गमसूराद्यान्कोद्रवांश्चणकानपि असंभाषणमन्योन्यंवर्जयेदन्यपूजनं तदेवकर्म्मकुर्वीतस्तन्मनास्तत्प-
रायणः अधःशयानःशुद्धात्माजितक्रोधोजितेंद्रियः असत्यभाषणंजिह्मभाषणंपरिवर्जयेत् सभ्यैरपिन
भाषेतजपहोमार्चनादिषु यदिभाषेततत्कालेसभ्यैः प्रस्तुतसाधकः अन्यथातुष्टितंसर्वंभवत्येवनिरर्थकं
वांमनःकर्मभिश्चैवनिस्पृहोवनितादिषु वर्जयेद्गीतकाम्यादिदर्शनंश्रवणंतथा तांवूलगंधलेपंचपुष्पधारण
मेवच मैथुनंतत्कथालापंतद्गोष्टीरपिवर्जयेत् कौटिल्यक्षीरमभ्यंगमनिवेदितभोजनं असंकल्पितकृत्यंचवर्जये
न्मर्दनादिकं त्यजेदुष्णादकस्नानंसुगंधामलकादिकं शिरोगंपंचगव्येनपावयेद्वहिरंतरं स्नायाश्चपंचगव्येनकेव
लामलकेनवा श्रुतिस्मृतिपुराणोक्तमंत्रैःस्नायादनंतरं अनुतिष्टेदनुष्टेयंशुचिव्रततमोनिशं सितंहैमंतिकंचैव
शाल्पन्नंस्वीयसंभृतं अशूद्रावहतंपद्भ्यांमनुक्तोभ्यहतंचयत् दधिक्षीरघृतंचैवपेक्षवंगुडवर्जितं तिलाश्चैवसिताःमु
द्गाःकंदःकेमुकवर्जितः नारिकेरफलंचैवकदलीलवलीतथा आम्रमामलकंचैवपनसाद्रहरीतकी व्रतांतरप्रशस्तं
चहविष्यंमन्यतेवुधैः अवैष्णवमसभ्यंचनप्रशस्तेव्रतांतरे त्याज्यमेवात्रतत्सर्वंयदीछेत्सिद्धिमात्मनः क्षमाहींसा

पृ० २२अ) दयाशीलेगृहीतस्थिरनिश्चयः यदैतद्वैष्णवंकर्मस्थिरधीःकर्तुमास्थितः जपेच्चनियतोनित्यंत्रिकालंपुरुषोत्तमं 
अर्चयेन्मंत्रमव्यग्रोजीवत्षट्लक्षमादितः तर्पयेच्चविधानेनदशांशंशुद्धचारिणा पुष्पाक्षतादियुक्तेनजलेसंपू
ज्यपूर्ववत् ततोविल्वफलैःपुष्पैःपत्रैरपिहुतासने राममावाह्यचाराध्यपूर्ववज्जुहुयात्स्वयं मधुरत्रययुक्तंचपत्रैर्वा
पायसेनवा तिलैर्वान्यतमैरेषांव्राह्मणान्भोजयेत्ततः पूजात्रैकालिकीनित्यंजपस्तर्पणमेवच होमोव्राह्मणभु
क्तिश्चपुरुश्चरणमुच्यते गुरोर्लव्धस्यमंत्रस्यप्रसन्नाचयथाविधि पंचांगोपासनंसिद्धेःपुरश्चैतद्विधीयते नि
ष्कामानामनेनैवसाक्षात्कारोभवेदपि अर्थसिद्धिःसकामानांसर्वंतन्निष्फलंभवेत् पंचांगमेतत्कुर्वीतयःपु
रश्चरणंवुधः सर्वैविजयतेलोकेविद्यैश्वर्ययसुतादिभिः दाताभोक्तावरिष्टोयंजायतेजातिषुस्वयं व्याख्याता
श्रुतशास्त्रस्यश्रुतानामपिभूतले चिरायुर्भाग्यवान्पुत्रपौत्रसौभाग्यवान्सुधीः विधानमयमेवस्याद्धर्मस्ययश
सःश्रियः यदिछन्तिलभेत्तत्तन्मनसापितपोधन असाध्यमपिदेवानांद्वीपांतरगतंचयत् पंचांगोपासनंकृत्वा
यद्यदिष्टंतदाप्नुयात् आदावंतेचमध्येचव्राह्मणान्वहुभोजयेत् दिनेदिनेयथाशक्त्याराममुद्दिश्यभक्तितः
पंचागोपासनंभक्त्यापुरश्चरणमुच्यते एतद्विदुषांश्रेष्टसंसारोछेदकारणं नानेनसदृशोधर्मोनानेनसदृशंतपः
नानेनसदृशंकिंचिदिष्टार्थस्यतपोधन यदिहोमेतशक्तिश्चपूजायांतर्प्पणेपिवा तावत्संख्यजपेनैवव्राह्मणाराधनेन

पृ० २२ब) च भवेदंशद्वयेनैवपुरश्चरणमार्ययवैः यद्यदंगंविहीयेतत्तत्संख्याद्विगुणोजपः कर्तव्यसांगसिद्ध्यर्थंतदशक्तेनभक्तितः
नचेदंगंविहीयेतततोवेष्टमवाप्नुयात् अंगहीनंभवेद्यद्यत्कर्मनेष्टार्थसाधकं सर्वथाभोजयेद्विप्रान्कृतसांगत्व
सिद्धये विप्राराधनमात्रेणव्यंगंसांगत्वमाप्नुयात् न्यूतानिरिक्तकर्माणिनफलंतिमनोरथान् पूजयेयुश्चतेनैव
समस्तानिफलंतिच अतोयत्नेनविदुषोभोजयेत्कर्मसर्वसु यानियान्यपिकर्माणिहीयंतेद्विजभोजनैः निरर्थ-
कानितानिस्युःपृथ्व्यांवीजांकुराणिच तस्यैवस्तुतिलक्षेषुशस्यतेबहिरर्चनं रामराधनकोमंत्रस्सध्यानजपुत्तमः
मंत्रार्थलोचनामोयंस्वयमेवेष्टसाधकः योर्चयद्विपुषोनित्यंरामंतेष्वेवचिंतयेत् इहभुक्तिश्चमुक्तिश्चभवेत्तस्यनसं
शयः ५१ इतिश्रीअगस्तिसंहितायांषोडशोध्यायः || १६ || अगस्त्युवाच अथाभिषेकवक्ष्यामिदीक्षाविधि
मनुत्तमम् उपासनशतेनापिविनायेननसिध्यति उपासकस्तुशुद्धात्मागुरुंयत्नेनतोषयेत् सुवित्तचित्तकामै
श्चभक्तिश्रद्धासमन्वितः यथाददातिसंतुष्टःप्रसन्नवदनोमनुः स्वयमेवतथाचैवमितिकर्तव्यतामियात् वि
शुद्धंकालदेशेषुशुद्धात्मानियतोगुरुः संकल्पोपोष्यकर्तव्यमंकुरारोपणंमुने कुर्ययान्नांदीमुखश्राद्धमादौचस्व-
स्तिवाचन स्वगृह्योक्तविधानेनतदेतद्विदधीतवै मधुमासेभवेदुःखंमाधवेरत्नसंचयः मरणंभवतिज्येष्टेआ
षाढेबंधुनाशनं समृद्धिश्रावणेनूनंभवेद्भाद्रपदेक्षयः प्रजानामाश्विनेमासिसर्वतःशुभमेवहि ज्ञानंस्यात्कार्तिके
सौख्यंमार्गशीर्षेभवत्यपि पौषेज्ञानक्षयोमाघेभवेन्मेधाविवर्द्धनं फाल्गुनेपिसमृद्धिःस्यान्मलमासंविवर्जयेत् रवौ

पृ० २३अ) गुरौसितेसोमे...व्यंवुधसौरयोः अश्विनीरेवतीस्वातीविशाखाहस्तभेषुच ज्येष्टोत्तरात्रयोष्वेवंकुर्ययान्मंत्राभिषेचनं पूर्णि
मापंचमेचैवद्वितीयासप्तमीतथा त्रयोदशीचदशमीप्रशस्ताःसर्वकामदाः पचांगशुद्धदिवसेस्वोदयोतिथिवारयोः
गुरुशुक्रोदयेशुद्धलग्नेद्वादशशोधिते चंद्रतारानुकूलेचशस्यतेसर्वकर्मसु सूर्यग्रहणकालेनसमानोनास्तिकश्चन
यत्रयद्यत्कृतंसर्वमनंतफलदंभवेत् नग्रासतिथिवाराणांशोधनंसूर्ययपर्वणि ददातीष्टंगृहंयत्तत्तस्मिन्कालेमुनीश्व
र सिद्धिर्भवतिमंत्रस्यविनायासेनवेगतः अतस्तत्रैवरामस्यमंत्रतीर्थाभिषेचनं कर्तव्यंसर्वयत्नेनमंत्रसिद्धिमभीप्सुभिः
चतुर्भिर्वर्णकैःसम्यक्नीलपीतसितासितैः पूर्ववन्मंडलंकृत्वातत्रधान्यांजलिद्वयं निधायकलशंतत्रतीर्थतोयसुपूरितं
नालिकेलिफिलोपेतंमंगलैःपरितोज्वलत् सर्वोत्सवसमायुक्तंकृत्वातत्रार्चयेद्धरिं ऋग्यजुःसामसूक्तैश्चस्मार्तै
पौराणिकैरपि मंत्रैरागमिकश्चैववैष्णवैर्देवमर्चयेत् वरयेद्व्राह्मणान्वासःकुंडलांगुलिभूषणैः श्रावयैतैस्स्वसूक्ते
नमंत्रान्विष्णोत्सवैमुने गुरुःपूर्वोक्तविधिनाभूतशुद्ध्यायथाचरेत् न्यासजालंप्रविन्यस्यपूजयेत्तत्रपूर्ववत् पूजनीय
श्चपूर्वोक्त साधनैःपुरुषोत्तमं (पूर्वोक्तगीतनृत्याद्यैरुत्सवंतत्रकारयेत् पुण्यस्त्रीभ्योगृहस्थेभ्योदद्याद्वहुसुविस्तरं)
गंधपुष्पांवुतांवूलंसद्वासीभूषणादिकं भोजनंचानपानीयैरन्येभ्योपितपोनिधे एवंतत्रोत्सवंकृत्वारात्रौजागरणंचरे
त् एवंदिवाचरात्रौचत्रिकालंपूजयेत्प्रभुं षट्सहस्रंजपेत्तत्रपूजांतेहर्निशंमुने परेहनितथाप्रातःपूर्वत्सर्वमाचरेत्
संपूज्यविधिद्राममग्निकार्ययंयथाचरेत् पूर्ववत्कुंडमुख्यायकुर्ययात्तत्रापिमंडलं तत्राप्यग्निंसमाधायरामंतत्रार्चयेत्प्रभुं

पृ० २३ब) सांगावरणमावाह्यपूर्ववच्चयथाविधि तदग्निस्थापनाद्यंचसर्वंपूर्ववदाचरेत् दधिदुग्धाज्यसंयुक्तैर्दशांशंजुहुयात्ति
लै हुत्वापूर्णाहुतिंकृत्वातत्रस्थंकुंभमर्चयेत् ततोदिक्षुबलिंकृत्वाकृतमेतत्समाचरेत् ततःशिष्यमुपानीयभक्तिनम्रमक
ल्मषं प्राणनायस्यविधिवद्भूतशुद्धिंविधायच सुरास्तामितिमंत्रेणबहुभिर्व्राह्मणैःसह अभिषिंचेच्चतत्मुर्द्ध्नितदेतत्कलशोद
नारायणःस्वयंरामःशिष्येसन्निदधीतवै सर्वतःसर्वगोप्यस्तिप्रसीदतिदयानिधिः इतिसंस्कृत्यसंम्मृत्यतज्जलैरभिषेचयेत्
परिधायचवासांसिचंदनादिविलिप्यच कुंडल्यान्यंगुरीयंचधारयित्वान्यसेत्ततः वैष्णवींमातृकांचैवतत्वन्यासंतथैवच
तन्मूर्तिपंजरंन्यासमृष्यादिन्यासमेवच पूर्ववद्विधिवच्छिष्यतनावेवप्रविन्यसेत् ततस्तच्छिरसिस्वस्यहस्तंदत्वाशतंज
पेत् अष्टोत्तरशतंमंत्रोदद्यादुदकपूर्वकं प्रयत्नेनवदस्तस्मैशिष्यायमुनिपुंगव स्वतोज्योतिर्मयींविद्यांगच्छंतीभावये
द्गुरुः आगतांभावयेच्छिष्योधन्योस्मीतिविशेषतः कृतकृत्यस्ततःशिष्यस्तस्मैसर्वंनिवेदयेत् यच्चयावच्चयद्भक्त्यागुरवेहृ
ष्टचेतनः गोभूहिरण्यविपिनगृहक्षेत्रादिकंमुने नचेदर्द्धंतदर्धंवादशांशमथवापिवा अक्लेशादन्नवस्त्रादिदद्याद्वित्तानु
सारतः प्रकारांतरमालंब्यगुरुंयत्नेनतोषयेत् गुरुपुत्रकलत्रादींस्तोषयेद्वहुभिःस्वयं अर्हणादिश्चबहुभिर्भक्त्याछाद
नभूषणैः एवमुक्तप्रकारेणगुरवेदत्तदक्षिणाः कृतकृत्यंतथात्मानं . . . विप्रांश्चभोजयेत् तेभ्योपिदक्षिणांदत्त्वासर्व
तत्परितोषयेत् व्राह्मणीर्वचोभिश्चगुर्वाशीर्भिःसमेधितः विसर्जयेच्चगुर्वादीन्स्ततोभुंजीतमंत्रवित् एवंलव्धमनुर्विप्नः

पृ० २४अ) कृतार्थस्यान्नसंशयः तदातिसंध्यांकुर्वीतनियतोगुर्वनुज्ञया सायंप्रातश्चमध्याह्नेरामंध्यात्वामनुंजपेत् जलंमंत्रेणसंशो
ध्यकवचेनांवगुंठ्यच चक्रीकृत्यजलेसम्यक्दर्भमूलेनमंत्रवित् आवहनादिमुद्राभिस्तीर्थमावाह्यपूजयेत् व्रह्मांडोद
रतीर्थानिकरैःसृष्टानितेरवेः तेनसत्येनमेदेवतीर्थंदेहिदिवाकरः गंगेचयमुनेचैवगोदावरिसरस्वति नर्मदेसिंधुका
वेरीजलेस्मिन्सन्निधिंकुरु एवंचाराध्यमावाह्यविधिवत्तज्जलंमुने आदायांजलिनासम्यक्जपेन्मालामनुंसकृत् ज
लंदक्षिणहस्तस्थंसव्यहस्तेविनिःक्षिपेत् ततोरामोहमस्मीतिगायत्रींनियतोजपेत् जन्मप्रभृतियत्पापंदशभिर्वापि
संचितं पुराकृतंसतेनापिसहस्रेणजपेनवा वदेद्दशरथायेतिविद्महेतिपदंततः सीतापदंसमुद्धृत्यवल्लभायततोव
देत् धीमहित्यपितन्नौचरामश्चापिप्रचोदयात् एषास्याद्रामगायत्रीभुक्तिमुक्तिप्रदायिनी पुरश्चरणमस्यास्ति
चतुर्लक्षजपावधि यच्चयावच्चपूजादिसर्वंपूर्ववदाचरेत् ओमादिरेषागायत्रीमुक्तिमेवप्रयछति मायादिरपि
वैदुष्यं रमादिश्चश्रियंमुने मदनेनापिसंयुक्तासंमोहयतिमेदिनीमनयाराधितोरामःसर्वाभीष्टंप्रयच्छति 
तर्पयेच्चततोमूलमंत्रोश्चारणपूर्वकं स्तुवंश्चप्रणमन्रामययाशक्त्यामुनीश्वर कृत्वैवंप्रत्यहंसम्यक्त्रिसंध्यं
चयथाविधिः कृतकृत्योभवेन्मंत्रीसत्यंसत्यंचनान्यथा || ६२ || इत्यगस्त्यसंहितायांसप्तदशोध्यायः|| 
१७|| 

पृ० २४ब) अगस्त्युवाच अथपूजाविधानानांलक्षणान्यपिवच्महे अंवुचंदनपुष्पाणिधूपदीपनिवेदनं हविरेतानिमु-
खानिसाधनानिमुनीश्वर स्थूलमप्यर्द्धपात्राणिशंखंचैषांचलक्षणं अन्यानिवेदितशुद्धिंप्रकृतिस्थंसुशीतलं
हेमादिकलशंतस्यपूजासाधनमिष्यते अनन्यार्पितपूतानिगंधवंतिसितानिच पीतान्यपिमनोज्ञानिछिद्रेण
रहितानिच पुष्पाण्येवात्रशंसंतिनचेत्सर्वंनिरर्थकं चंदनंमलयोत्पन्नमनाघ्रातंसुशीतलं कर्पूरागुरुकस्तूरी
हिमाछादिविवासितं पूजायांशस्यतेधूपस्ताम्रकांस्यादिनिर्मिते पात्रेपिद्विपदेलग्ननालेपद्माकृतौमुने सा
रांगारविनिःक्षिप्तेगुग्गुलागरवृक्षजे निर्ययासाद्युत्थितैर्धूपै र्गंधद्रव्यैश्चचोत्तमैः अनन्यार्पितगंधोयंशस्यतेर्चनक
र्मणि दीपोपिपूर्ववत्पात्रेमंडलाकारकारितः प्रतिपूर्वप्रदीप्तश्चवर्त्यागव्यघृतादिना अन्यानिवेदितःपूजाक
र्मण्येवप्रशस्यते पायसापुष्पसंपाद्यंफलोर्पेतंहरिर्मुने शुद्धंचपड्रसोपेतमनन्यार्पितमिष्यते नैवेद्यमर्चनेनान्यं
सतांवूलनिवेदितं स्थलंप्रसादविपिननदीतीरगतंसमं चतुरस्रंचतुर्हस्तंहस्तोन्नतसुवेदिकं चंद्रातपपताकादि
तोरणैर्प्रोलसच्छुचिः विविक्तंचविशेषेणशस्यतेर्चनकर्मणि पात्राणिताम्रहेमादिनिर्मितानिजलांतरे जलजा
नीवनिर्मायपाद्याद्यर्चार्हणादिषु उपचाराणिशुद्धानिशस्यंतेत्रविशेषतः शंखोनामसमावर्तःपृष्टमध्यनुनाल
कः सितैश्चपूरितोनीरैःशस्यतेर्चनकर्मणि एतान्यन्यानिपूजायांसाधनानिबहूनिच तान्युत्तमानिमध्यानिन्यू

पृ० २५अ) नानिविधिवंतिवै सुख्यःसमर्थःकुर्वीतचोत्तमैरेवसाधनैः मध्यमोमध्यमैरेवन्यूनोन्यूनैस्तपोधन आपन्नश्चेत्सम
र्थोपिन्यूनैरेवसमाचरेत् पूजाकर्मविशेषेणदेशकालानुसारतः यथाशक्तियथान्यायंयथथालोकविगर्हितं एके
नवान्यत्सकलाकुर्ययाद्देवार्चनंरहः मुद्राश्चदर्शयेत्पश्चाद्देवसान्निध्यकारिणी दर्शितास्ताश्चदेवानांद्रावकान्मो
दकान्मुने दर्शनीयाःसुतीक्ष्णातोदेवतायागकर्मणि आवाहनीस्थापनीचसान्निधीकरिणीतथा सुसन्निरोधिनी
मुद्रासम्मुखीकरणीतथा सकलीकरणंचैवमहामुद्रातथैवच शंखचक्रगदापद्मधनुःकौस्तुभगारुडाःश्रीवत्सवन
मालेचयोनिमुद्रांचदर्शयन् मूलाधारद्वादशांतमानीतःकुसुमांजलिः त्रिस्थानगततेजोभिविनीतप्रतिमादि
षु आवाहनीयंमुद्रास्यादेवार्चनविधौमुने एषैवास्यैवमुद्रास्या. . . .त्सन्निरोधिनी उत्तानमुष्टियुगलासम्मुखीक
रिणीमता अन्येष्वेवांगविन्यासःसकलीकरणंभवेत् अन्योन्यांगुष्टसंलग्नाविस्तारितकरद्वयी महामुद्रेयमाख्या
तान्यूनाधिकसमापनीकनिष्टानामिकामध्यातर्जनीमुकुलीकृता करद्वयेनमुद्रास्याच्छंखाख्येयंसुरार्चने अन्यो-
न्याभिमुखंपृष्टांगुलिप्रोन्नतमध्यमाः अथांगुष्टद्वयंमध्येदत्वापिपरितस्करौ मंडलीकरणंसम्यगंगुलीनांतपोधन
पद्ममुद्राभवेदेषाधेनुमुद्राततःपरं अनामिकेकनिष्टाभ्यांतर्जनीभ्यांचमध्यमे अन्योन्याभिमुखाश्लिष्टेततःकौ-
स्तुभसंज्ञकाः कनिष्टेन्योन्यसंलग्नेसम्मुखेपिपरस्परं वामस्यतर्जनीमध्येमध्यानामिकयोरपि वामानामिकसंस्पृ

पृ० २५ब) ष्टातर्जनीमध्यमगता पर्ययायेणनमांगुष्टद्वयीकौस्तुभलक्षणा कनिष्टान्योन्यसंलग्नाविपरीतान्नियोजिता अ
धस्थात्प्रापितांगुष्टामुद्रागरुडसंज्ञता तर्जन्यंगुष्टमध्यस्थामध्यमानामिकाद्वयी कनिष्टानामिकामध्यतर्जन्यग्रक
रद्वयी मुनेश्रीवत्समुद्रेयंवनमालाभवेत्ततः कनिष्टानामिकामध्यामुष्टिरुन्निततर्जनी परिभ्रांताशिरस्युच्चैः
स्तर्जनीभ्यांदिवौकसः मुद्रायोनिःसमाख्यातातत्करद्वयदर्शिनी तर्जन्याकृष्टमध्याचततोनामिकयुग्मकाः
मध्येमूलस्थितांगुष्टाज्ञेयाशास्त्रार्चनेमुने एताभिर्दशमुद्राभिःपूर्वोक्ताभिश्चसप्तभिः योराममर्चयेन्नित्यंमोद
येत्ससुरेश्वरं द्रावयेदपिविपेंद्रततःप्रार्थितमाप्नुयात् लक्षणान्यासनानांहिवक्ष्यामिमुनिसत्तम तानिस्वस्ति
कवज्राब्जवीरादीनिभवंतिवै कृतोत्तानौक्षितौपादौतत्रैवोरुद्वयंसमं निधायनिश्चलंह्येतत्श्रेष्टंसर्वेषुकर्म्मसु
वामांकाग्रेकृतंह्येतद्वीरासनमुदाहृतं योगासनंचमुष्काधःपार्ष्णिदत्वापदांतरं यद्यांकयोर्निधायैतद्योगीभीष्टंप्र
यछति वामांकपार्श्वपार्ष्णीचदक्षिणांचेद्द्वयंपुनः पार्ष्ण्यंतरंनिधायैकंकुर्ययाज्जानुद्वयंसमं गोमुखासनमेतत्स्या
त्सर्वाघौघविनाशनं आसनानिवहूनिस्युरेवमेवजपादिषु येनकेनासनेधीनेधीरःस्थित्वाजपादिषु कुर्वीतभक्तियुक्त
स्तुभावयेत्पुरुषोत्तमं एवंयःकुरुतेपूजांजपहोमादिकंमुने सर्वेषामिहपूज्यो मिहलोकेपरत्रच पूजाजपश्चहो
मश्चमंत्राणामाहुतिस्तथा दीक्षाभिषेकमार्गोपिदर्शितस्तेतपोधन पूजोपकरणादीनांलक्षणान्यपिसुव्रत दर्शिता

पृ० २६अ) निप्रयत्नेनसर्वभक्त्यावधारय सुतीक्ष्णाभिहितंयद्वद्वैष्णवंभुक्तिमुक्तिदं नावैष्णवेभ्योवक्तव्यंनश्राव्यमितिमेमतिः
यत्नेनविष्णुभक्तायअर्थितेदेयमेवहि ५६ || इतिश्रीअगस्तिसंहितायामष्टादशोध्यायः १८ || अगस्त्यु०
सुतीक्ष्णमंत्रवर्ययेषुश्रेष्टोवैष्णवुच्यते गाणपत्येषुशैवेषुशक्तिसौरेष्वभीष्टदः वैष्णवेष्वपिसर्वेषुराममंत्रफला-
धिकः गाणपत्यादिमंत्रेषुकोटिकोटिगुणाधिकः मंत्रस्तेष्वप्यनायासफलदोयंषडक्षरः षडक्षरोयंमंत्रस्तुस
र्वाघौघविनाशनः मंत्रराजितिप्रोक्तःसर्वेषामुत्तमोत्तमः दैनंदिनंतुदुरितंपक्षमासर्तुवर्षजं सर्वंदहतिनिःशेष
सूर्णाचलमिवानलः व्रह्महत्यासहस्राणिज्ञानाज्ञानकृतानिच स्वर्णस्तेयसुरापानगुरुतल्पायुतानिच कोटि
कोटिसहस्राणिउपपातकजान्यपि सर्वाण्यपिसमंयांतिराममंत्रानुकीर्तनात् भूतप्रेतपिशाद्याःकूष्मांडग्रहराक्ष
साः दूरादेवप्रधावंतिराममंत्रप्रभावतः मालिन्यमपिसांकर्यययद्यद्यावच्चदूषितं सर्वंविलयमाप्नोतिराममंत्रेनु
कीर्तिते आव्रह्मवीजदोषाश्चनियमातिक्रमोद्भवाः स्त्रीणांचपुरुषाणांस्युर्मंत्रेणानेननाशिताः येषुयेष्वपिदेशेषु
रामःपरमुपास्यते दुर्भिक्षादिभयान्येषुनभवंतिकदाचन शांतःप्रसन्नोवरदोऽक्रोधनोभक्तवत्सलः अनेनसदृ
शोमंत्रोजपत्स्वपिनविद्यते अनेनाराधितोरामःप्रसीदत्येवसत्त्वरं ददात्यापुष्पमैश्वर्यंसमानोत्तमतामपि ये
वमुक्तमात्रेणमंत्राराधनतत्परः सकामोभुक्तिमाप्नोतिनिष्कामोमुक्तिरेवच प्राप्नोत्यभयकामोस्तुभुक्तिंमुक्तिंनसंशयः

पृ० २६ब) सुतीक्ष्णुवाच श्रुतिस्मृतिपुराणार्थनिश्चयज्ञानवित्तमः संदेहंछिंदिपृछामिनानात्रानुग्रहंकुरु आत्मानुभवरूपेणसा
क्षात्कारेणकेवलं पुनरावृत्तिरहितंशाश्वतंव्रह्मयात्यपि इतिश्रुत्यादितत्त्वज्ञाःप्रवदंतिमनीषिणः श्रीमताभिहितंरा
मंमंत्रानुष्टानतत्पराः भुक्तिंमुक्तिंचविंदंतिकथमेतिनिबोधय निवृत्तिरेवमुक्तिस्तुप्रवृत्तिर्भुक्तिरुच्यते उभयोरप्ये
करेवकथंमार्गाभवेद्वद त्वयाचैवयदुक्तंतत्सत्यंसत्यंवदांवर सर्वजन्यसुखोछित्तिर्दुःखोछित्तिश्चतत्त्वतः निवृत्ति
लक्षणाह्येतामुक्तिरित्यभिधीयते विषयात्यंतसंसर्गंकरणानांहृदासह भुक्तिंप्रचक्षतेलोकेवैषम्यमुभयोरिह
तथाप्यात्मानसंधानमुभयत्रापिदृश्यते मुक्तिरात्मानुसंधानेनात्मावस्थानमेवहि एतदस्तेवतत्त्वज्ञसर्वतत्त्वविदां
सतां प्रवृत्तौचनिवृत्ताश्चसर्वदात्मानुभाविनां किंचरामोहमित्येवसर्वदानुसरंतिवै नतेसंसारिणोनूनंरामेव
नसंशयः रामेवात्रभोक्ताचभोज्यमार्ययभुजिक्रिया एकस्मिन्नेवशिष्टेतुकिमसत्सप्रसंजनं अतोनमुक्तिमार्ग-
स्यरोधिनीभुक्तिरिष्यते अनेनविधिनारामंयेनमनुतिष्टति सभुक्तिमपिमुक्तिंचलभतेनात्रसंशयः यथावि
धिनिषेधौतुमुक्तिंचैवपसर्पतः तथानस्पृशतारामोपासकंविधिपूर्वकं सदारामोहमित्येवचिंतयेदप्यनन्य
धीः नतस्याविहितंलोकेनिषिद्धंचनविद्यते अतोरामोहमित्येवतात्पर्ययेणवदंतिये रामोनामतेवस्युन्नतेषां
विहितादिकं दातव्यमस्मैददतियेयावत्कियदन्वहं उदकौदनवस्त्राणिरामायैवनशंसयः अतोव्रह्मविदेदत्त

पृ० २७अ) मानंत्यायैवकल्प्यते येद्विषंत्यपिनिंदंतितत्पापफलभाजनाः कुंटुंबिनोदरिद्रास्युर्दुःखिन्नःस्युर्नसंशयः ततः
सुतात्समुत्पाद्यस्वयमेवदहेदपि कारागृहेषुसर्वेषुनिर्निमित्तंनगृह्यते अहोस्यमंदभाग्यस्ययावत्तद्विक्षयंभवेत्
अतोब्रह्मविदांद्वेषोनकर्तव्यफलेप्सुभिः निंदाचनैवकर्तव्याहितमेवसमाचरेत् येस्तुवंत्यनुमोदंतिददंत्यस्मैमनी
षिणः तत्पुण्यमखिलंलव्धातद्गतंप्राप्नुवंत्यपि ज्ञात्वातमेवमात्मानंकृत्यंकुरुनिरंतरं एतेनैवतवाभीष्टंसर्वंभव
तिनान्यथा त्यजदर्शनगोष्टींचविहारेछांसमाचर हितमेवसतांनित्यमहिंसापरमोभव तत्प्राप्तिसाधनान्यष्टौ
तानिवक्ष्यामितच्छृणु यमोनियमसंज्ञश्चासनंचतृतीयकं प्राणायामश्चतुर्थंस्यात्प्रत्याहारस्तुपंचमः धार
णाचतथाध्यानंसमाधिरितिसत्ततः प्रत्येकमेषांवक्ष्यामिलक्षणान्यपिसुव्रत तद्विभज्यप्रवक्ष्यामितत्तल्लक्षणम
प्यहौ अहिंसासत्यमस्तेयंव्रह्मचर्यंदयार्जवं क्षमाधृतिमिताहारःशौचंवेत्तियमादश सर्वेषामपिजंतूनाम
क्लेशजननंपुनः वांमनःकर्मभिर्नूनमहिंसीत्यभिधीयते तृणादेरप्यनादानंपरस्वस्यतपोधन अस्तेयमेतद
प्यंगंव्रह्मप्राप्त्यैसनातनं अवस्थास्वपिसर्वासुकर्मणामनसागिरा स्त्रीसंगतिपरित्यागोव्रह्मचर्ययंप्रचक्ष्य
ते परेषांदुःखमालोक्यस्वस्यैवालोच्यतस्यतु तत्साधनानुसंधानंदयेतिप्रोच्यतेवुधैः व्यवहारेषुसर्वेषु
मनोवाक्कायकर्मभिः सर्वेषामपिकौटिल्यंराहित्यंह्यार्जवंभवेत् सर्वात्मनासर्वदापिसर्वत्रैवापकारिपु

पृ० २७ब) वंधुष्विवसमाचारःक्षांतिस्यान्मुनिसत्तम इच्छाप्रयत्नराहित्यंजातेषुविषयेष्वपि लोभवत्सुधृतिंधीराःप्रवदंतिस-
तांवरः भोज्यस्यैवचतुर्थांशभोजनंस्वस्यचेतसः अत्युक्तकटुतिक्ताम्ललवणादिविवर्जितं हितंमेध्यंसुतीक्ष्णं
तत्मिथ्याहारंप्रचक्ष्यते निर्गतंरोमकूपेभ्योनवरंध्रेभ्येवच मलंवदंतिद्वाराणांक्षालनंशौचमुच्यते मृज्ज-
लाभ्यांवहिःसम्यक्निर्मलीकरणंपुनः पूर्वोक्तभूतशुध्यंतंशौचमाचक्षतेवुधाः एतेदशयमाब्रह्मस्तद्व्रह्मप्रा-
प्तिहेतवः तपश्चतुष्टिरास्तिक्यमीश्वराराधनंतथा सिद्धांतावेक्षणंचैवलज्जादानमतिस्तथा जपोव्रतंदशैता
निसुतीक्ष्णनियमास्मृताः प्रत्येकमेषांवक्ष्यामिलक्षणानितपोधन तपस्त्वनशनंनामविधिपूर्वकमिष्यते
अनायासोपवासेनतृप्त्यर्थेनैवजीविनं तुष्टिरेषाचधार्ययेततत्प्राप्तिर्नान्ययाविना श्रुत्यायुक्तेतुविश्वासा
स्तिक्यसंप्रचक्ष्यते इष्टदेवार्चनंसम्यक् विधिपूर्वकमन्वहं त्रिसंध्यमेकदावातुभवत्येवेश्वरार्चनम् वैष्ण
वागमसिद्धांतश्रवणंमननंतथा श्रुतिस्मृतिपुराणादिमध्याह्नानोर्कदर्शनं सिद्धांतश्रवणंह्येत् प्रोच्य
तेतत्त्वदर्शिभिः श्रुत्यादिभिर्लौकिकैश्चयद्यदत्यंतनिंदितं तत्राप्रवर्तनंलज्जावांमनःकर्मणामपि यदिष्ट
देवतांध्यात्वातदर्प्पणधियान्वहं तत्पात्रैदीयतेन्नादितद्ध्यानमभिधीयते गुरोर्लव्धस्यमंत्रस्यशश्वदावर्तनं
चयत् अंतरंगाक्षराणांचन्यासपूर्वंजपोभवेत् कर्तव्यस्यसमग्रस्यनियमग्रहणंव्रतं नियमव्यतिरेकेणसकलंनि

पृ० २८अ) ष्कलंभवेत् यमैश्चनियमश्चैवकृतंयत्सफलंभवेत् अतोनियमतःसर्वंकृतंसाफल्यमाप्नुयात् ६५ || इतिश्रीअ
गस्तिसंहितायामेकोविंशोध्यायः || १९ || अगस्त्युवाच एकत्रैवस्थितिभावःपूर्वोक्तै र्नियमैःसह शूलार्पितशरी
रस्यनैतदासनमुच्यते प्राणायामानथौवक्ष्येमुमुक्षोरुपकारकान् यैःकृतैदह्यतेघौघःशुष्केंधनगिरिर्यथा इं
द्रियेष्वपिदोषाःवातपित्तकफोद्भवाः त्वगसृंमांसमेदोत्थमज्जास्थिसितसंभवाः एतेसर्वेपिदह्येतेप्राणस्यां
तर्निरोधनात् प्रायश्चित्तमघौघानांमुख्यमेतद्वदंतिहि पुनरावृत्तिरहितशाश्वतव्रह्मकांक्षिभिः प्राणायाम-
श्चसततंकर्तव्योविधिवन्मुनै सम्यङ्निरुध्यचप्राणानंतःकरणमात्मनिः स्वयमेवावसिष्टःसन्व्रह्मभूयाय
कल्पते जानुविंबकराग्रेणत्रिपरामृष्यसत्त्वरं प्रदद्याच्छोटिकामेकामियंमात्राकनीयसी मध्यमाद्विगुणाचैव
साज्येष्टात्रिगुणामता अधमोमध्यमश्चैवप्राणायामस्तथोत्तमः अधमःपंचदशभिस्त्रिंशद्भिर्मध्यमोमतः मात्रा
भिरुत्तमःपंचचत्वारिंशद्भिरुच्यते प्राणायामैःकृतैःशश्वन्नित्यंषोडशभिर्मुने दैनंदिनंचयत्पापंतत्सर्वंनश्यतिध्रुवं
परोपतापजंपापंपरद्रव्यापहारजं परस्त्रीमैथुनोत्पन्नंप्राणायामशतंदहेत् महापातकजातानिव्रह्महत्याशतानिच
सर्वाण्यपिप्रणशंतिप्राणायामैश्चतुःशतैः आदावंतेचयत्नेनप्राणायामात्समाचरेत् कर्मस्वपिसमस्तेषुअशुभे
शुशुभेष्ववा प्राणायामैर्विनायद्यत्कृतंकर्मनिरर्थकं अतोयत्नेनकर्तव्याःप्राणायामाशुभार्थिभिः यावच्छक्यंनिय

पृ० २८ब) म्यासून्मनसैवजपेन्मनुं रामंरामंमुहुर्मुहुर्ध्यायन्पूर्वोक्तविधिवत्सुधीः धारयन्नंतरेवासून्नेत्रेकिंचिन्निमील्यच
परंज्योतिःपरंध्यायनंतरेवामनुंजपेत् आपादमस्तकंसम्यक्प्रविशत्यनलोयथा यावतीभिस्तुमात्राभिरिंद्रि
यार्थेभिधावतः प्रक्षुम्यतेशरीरंचतावन्मात्रोस्तुसंयमः प्राणायामैविनायस्यजपहोमादिकाक्रियाः नभ
वंत्येवताःसर्वाःयत्नेनापिकृतापि इंद्रियाणांकृतासार्द्धंविषयेभ्योनिवर्तनं प्रत्याहारोभवेदेतत्सम्यंगिंद्रियनि
ग्रहः जीवस्यव्रह्मरूपेणनिरोधोवाथयुक्तिभिः पूर्वोक्तायांतुमात्रास्यात्प्राणायामत्रयोद्भवा आत्मन्यपिस्थिरी-
भावश्चित्तस्यैवधारणा सम्यगालोचनंध्यानंरामंहृदिनिधायच अंगानिभूषणैःसार्द्धंचाह्वानाचरणैरपि सत्यज्ञान
सुखेकत्वप्राप्तियेप्राप्तिसाधने समाधिर्द्धर्मचिंतास्याद्भवांतरष्वतेष्वपि समाधिरथवाजीवव्रह्मणोरैक्यचिंतनं
व्रह्मीभूयस्वयंजीवोनिरुद्धासुविलीनभूः सतोप्यनन्यसद्भावस्वस्वमेवावशिष्यते मुहूर्तावस्थितोवापिसमाधिर
थचोच्यते एवमष्टांगसंयुक्तोयोगयुक्तःसुसंयतः सूर्यस्यमंडलंभित्वायातिव्रह्मसनातनं येवमभ्यसेन्नित्यंवीतमीः
शांतेवच वशीकृतेंद्रियग्रामःसोमृतत्वायकल्प्यते निरस्ताशेषदुरितःकामक्रोधविवर्जितः एवमभ्यासयोगेन
योगीयातिपरांगतिं कर्मयोगिनवाज्ञायोगेनाथोभयेनवा प्राप्यतेपुनरावृत्तिरहितंव्रह्मशाश्वतं करोत्यनुदि
नंयस्तुतत्तत्फलगतस्पृहा जपहोमात्मकंकर्मससन्नीयचतत्फलं सगुणंनिर्गुणंवाथध्यायेद्योरघुवंशजं क

पृ० २९अ) र्मानुपेक्षज्ञानेनसयात्येवपरंपदं ध्यानेनकर्मणाचैव योभ्यसेद्योगमन्वहं सयात्येवोत्तमंस्थानंयद्गत्वाननिवर्तते
अतःसुतीक्ष्णयत्नेनयोगीभवतपोनिधे व्रतोपवासनियमैजन्मकोट्यनुनुष्टितैः यज्ञैश्चविविधैःसम्यक्भक्तिर्भवति
राघवे संसारसागरस्यास्यपारंप्राप्तुंछदीससि कर्मयोगीथवाज्ञानयोगेप्रविशसत्त्वरं सर्वभूतानिभूतानांभ्रांतानां
गतचेतसां त्रातासेकःसंसारेराघवःस्वयमेवहि प्रक्षीणाशेषपापानांज्ञानयोगःप्रशस्यते कर्मयोगस्तुसर्वेषांभवे
निर्वाणसाधनं ज्ञानेनकर्मणावापिरामंसम्यगिहार्चयेत् सुतीक्ष्णंतछरीरंतुक्षयीत्यपिपतिष्णुच त्वगासृंमांसम
ज्जास्थिमेदःशुक्रमयंतनु शास्त्रोपपादितंसम्यक्तस्यप्राहुविशोधनं . . . . . . निष्टाविनाशिनं कर्मयोगंत
थाज्ञानंयोगंवायोगवित्तम स्वकरिष्यामिकर्तव्यमितिकश्चिद्विचिंतयेत् स्वस्यास्येस्वयमेवायंमंदोधूलिंविनिःक्षि
पेत् सम्यग्वैराग्यनिष्टस्यस्थिरतत्त्वस्यचेतसः छर्दितान्ननिभाःसर्वेदृश्यंतेविषयाःस्वयं शरीरत्त्वमिवप्राणैः
र्विरक्तस्यैवशोभते विरक्तस्यतदप्याशुत्याज्यंसर्वात्मनाभवेत् अंत्यमेध्यशरीरस्थंविष्टामध्यगतादपि तत्त्वनि
ष्टोविशेषेणप्राणिनांमन्यतेहितं शरीरेस्मिन्नमेध्यत्वंमीदृशन्नामदेहिनां त्वगाद्येकैकसंस्पर्शेस्नानमेवविधीय
ते शृगालैरपिगृध्रैश्चनीयतेयद्यहोविधि विधत्तेचर्मणानैवशरीरारिशरीरिणां तत्तुप्रतिपदंसम्यकपदांपद
मीदृशं ततःशरीरंविश्वस्ययुदास्तेसमूढधीः दुःखैकानुभवार्थायविधिनैतत्कृतंवपुः परमार्थविदप्येतद्वी

पृ० २९ब) क्ष्यमाणोनवीक्ष्यते व्यामोहित्येजगत्यस्मिंमाययैवमहात्मनः विष्णोस्तुसातनुर्भूत्वामोहयत्यखिलंजगत् सतु
मायामयोभूत्वाकुटुंबभरणाकुलः भ्रमत्येवांतरोभूत्वादुःखावर्तेपुनःपुनः दुःखमित्येवजानातिसुखंनैवतपो
धन सर्वात्मनापरित्याज्यंसर्वेषामपिदुःखदे प्रविशेत्कोहतोमंदोहतोप्यादौपुनर्हतः नकिंचिदपिकर्मात्रनिष्फ
लंविद्यतेमुने तच्चेत्पुनःप्रवेशायभवेन्मुक्तोपिवध्यते अतोनकर्मकर्तव्यंफलार्थित्वेनसूरिभिः यदिकुर्ययुःफलं
तत्तदनपेक्षार्चनादिकं नचेत्पततिसंसारेदुःखावर्तेविमोहितः ईश्वरोपिसमुद्धर्तुंशक्तोभवतिनान्यथा ५३ 
इतिश्रीअगस्तिसंहितायांविंशोध्यायः || २० || अगस्त्युवाच अथातोहंप्रवक्ष्यामिगुह्याद्गुह्यतरंमुने यद
शेषेणदुःखघ्नंतछृणुष्वतपोनिधे तत्प्राप्तिसाधनेनैवकर्मापीत्यपिचिंतयेत् कर्मणामेवयस्माद्धिविहितंसु
कृतांसतां रहस्यमेकतानास्तितदसन्मुक्तयेकथं योयत्रवाधिकारित्वेचोदितस्तादृशोनहि जगत्यपिधनं
न्याययेनागतंकुत्रमेवद ऋत्विजःकर्मतत्त्वज्ञायजमानहितैषिणः क्ववातिष्टंतिमंत्राश्चनियम्याध्यापितापुनः 
अधीतानियमेनापिसम्यग्वापाठनंकुतः कथमेवंविधंकर्मफलसाधनमिष्यते यद्यत्रसाधनत्वेनयस्ययस्य
प्रचोदिताः तत्रैवोक्तंप्रयत्नेनव्यंगंचेत्तदसाधनं कर्तुंकारयितुंवापिव्रह्माविष्णुर्महेश्वरः नशक्नोतीतिमेबुद्धि
विहितंविधिवत्स्वयं कोवान्योविधिवत्कर्मकृत्वेष्टंसाधयेत्फलं कर्मकर्ताविधिश्चैवसाधनानिबहूनिच एतत्सा

पृ० ३०अ) ध्यंफलंतेनसुखीभवतिदेहवान् तेषांन्यूनातिरेकाभ्यांमतथाचोदितासती विपरीतफलस्यैवदात्रीस्यात्कृत्ति
रंजसा निर्मलीकरणंकर्मवदतीत्यपिचेतसः तत्फलानर्थिभिःसम्यक्विहितंसदनुष्टितं योगाभ्यासदशायां
तुनित्यंकर्मचनित्यशः नैमित्तिकंनिमित्तेषुकाम्यंनैवंसमाचरेत् सम्यगुत्पन्नवैराज्ञोयदाभवतिदेहवान् तदास
र्वंपरित्यज्यकर्ममोक्षायकल्पते योगाभ्यासरतःशांतोनिर्द्धूताशेषकल्मषः व्रह्मविद्व्रह्मभवतिपरिवाडेवनेरतः
सर्वात्मनापरित्यागोनास्तेषांचयतस्ततः व्रह्मचारिगृहारण्यवासिनांयोगिनामपि सर्वात्मनाभृतत्वेनव्रह्मभा
वोयतेःपरं परित्यक्तात्मदेहादिपत्नीपुत्रादिमानिनः स्वदेहमपिचामेध्यंविण्मूत्रमिवचिंतयेत् यतिरुत्पन्नवै
राग्योव्रह्मेतिव्रह्मवित्तमः कर्मावकाशलेशोपिमोक्षेनास्तिततोमुने परमार्थविदोनूनंविरक्तस्यस्वचेतसः 
अमेध्यंदृश्यतेसर्वंजगत्स्थावरजंगमं कैश्चित्किमर्थयत्किंचित्कुर्याद्भ्रांतिवात्मवान् कोवामेध्यंपरित्यक्तुंपुन
रंगैःविनिःक्षिपेत् विष्टांशनःशूकरोपिनस्वविष्टाशनोभवेत् स्वेनासनेनमुक्तस्यसंचितंकिंकरिष्यति जगत्य
भ्युदयार्थंयद्भवेत्कर्मतथाविधं एतत्कृत्यविदोनूनंनभ्रांतिश्चकदाचन इंद्रियाणिशरीरंचकर्तव्यंमनसासमं
विषयेष्विवतोयानिस्वतोन्यूनस्थलेष्विव दुःखमुत्पादयंत्येवतदानीमायतावपि योयस्यदुःखकृद्वैरीसतस्येति
स्थितिर्भुवि उदास्तेवैरिणंज्ञात्वासमीपेप्यपकारिणं सतेनैवहतोभूत्वाप्राणानपिविमुंचति यतोयत्नेनदेहादी

पृ० ३०ब) न्कृछ्रचांद्रायणादिभिः शोषयेद्विधिनासम्यक्नचैतेरभीभूयते यदितेरभिभूतःस्यात्स्वस्यापिप्रियमप्रियं 
नवेत्तिकिंचित्पापिष्टो नरकंप्रतिपद्यते ततःकर्मविपाकेनतरुगुल्मलतादिकं संप्राप्यक्रिमिकीटादिजंतुत्वं
प्रतिपद्यते भूयोभूयोप्येवमेवचक्रवत्परिवर्तते विहितंचनिषिद्धंचयत्कर्मविदधीतवै संसारान्ननिवर्तेतक
दाचिदपिदुःखितः नज्ञानव्यतिरेकेणमुक्तयेसाधनांतरे सुतीक्ष्णविद्यतेसत्यंज्ञाननिष्टोभवानच तद्योगैरेव
भवतियोगोप्यभ्यासपूर्वकः अभ्यासोपियमाद्यैश्चजायतेनान्यथामुने अधीत्यवेदशास्त्रार्थंविरक्तैःसात्त्वि
कैश्चते यमादयोनुष्टीयंतेत्यक्तदेहाभिमानिनः स्वदेहाद्यभिमानोपितेषामेवानुविद्यते नित्यानित्यार्थतत्त्वज्ञाः
शांताश्चयतयोपिये मुक्तयेनपरोमार्गोमुक्तयेनपरंतपः मुक्तयेनपरंध्यानंततोन्यंगास्तिकिंचन यतित्वमु
पपद्यैवदेहादौममतामपि त्यजकर्माखिलंसम्यक्यदिमुक्तिमपेक्षसे जानीहिसम्यगात्मानंसम्यगेवनिरं
तरं देहादिषुगतेष्वेवंस्वयमेवावशिष्यते ततःस्वतःपरंकिंचिद्विद्यतेनतपोधन एवंचसतिदुःखोत्रसंसारोप्यस्ति
नोमुने यतित्वव्यतिरेकेणयोयतेनसमूढधीः दुःखात्यंतविमुक्तौचविनावाव्रह्मविद्यते सर्वात्मनापिसर्वेभ्यो
विषयेभ्योनिवर्तनं व्रह्मविद्यासमायुक्तंयतित्वंव्रह्मसाधनम् तत्त्वतोनपरंकिंचित्साधनंमुक्तयोस्तिहि
अतस्तदयनंसर्वंमंगलंसर्वसिद्धिदं यथाभागीरथीगंगासागरेणसमागता पुनातिपतितान्व्रह्मविद्यापिभु

पृ० ३१अ) वनत्रयं यदिदर्शनमात्रेणयोगाभ्यासपरायणः सम्यग्व्रह्मविदांश्रेष्टनिर्मलीकुरुतेजगत् प्रायश्चित्तंपुनात्याशुय
द्वाद्वादशवार्षिकं विधिवत्स्वीकृतंसम्यग्यतित्वंचतथामुने अतःसर्वात्मनाव्रह्मकैवल्यंनित्यमभ्यसेत् ४३ || 
इतिश्रीअगस्तिसंहितायामेकविंशोध्यायः || २१ || सुतीक्ष्णुवाच || योगोनामकिमेतन्मेव्रूहियोगविदांव
र चेतसोविजयष्केनोपायेनस्यान्मुनीश्वर अगस्त्युवाच समीरणःशरीरांतनिरुद्ध्येतपदाततः मनोप्येवंनिरु
द्वंसन्तदात्मनिसमीहते ज्ञानानंदरसास्वादतस्मान्नैवनिवर्तते अनायासेनमनसोनिश्चलत्वमपेक्ष्यसे तदापानंस
मुत्कृष्यप्राणीनोन्नीययोज्यतां प्राणापानौसमौकृत्वाचित्तमप्यात्मनिस्थितं सुखमास्वादयंत्येवद्वादशांतवि
धिस्मृतं तदस्त्वादपरःसम्यक्कदाचिदपिनत्यजेत् आदावेतानिजानीहिशरीरोत्पत्तिकारणं उत्पन्नमप्यच्यवनं
क्रमंकर्तारमात्मनः अनादिरेवसंसारोदृष्टमात्रंतुकारणं विधिस्तदनुरूपेणविधत्तेनुग्रहेत्किल सुस्वादिष्टैश्चबहुधा
नानारूपेणभेदिताः सर्वेषामपिसंख्यातस्तेषांनास्तितपोनिधे आत्मनोबहुधानंताश्रुतिरित्येवमव्रवीत् संसारमप्य-
नादित्वात्सम्यग्ज्ञानोदयानिधेः एतावदप्यतोहंतदुःखमेवानुभूयते तद्वीजान्यंडजान्याहुःस्वेदजानिविपश्चिताः 
जरायुजानिबहुधाचतुर्द्धाबहुधान्यथ सम्यंमहीमधिष्टायोद्भिद्यजायंतित्यथ पंचभौतिकरूपाणितृणादीनित
तान्यपि तत्रपुष्पफलस्कंधशाखाभेदेनवोधत अंडजान्यपिगोधादिरूपेणैवाव्यवस्थितिः सुप्रसिद्धानिचान्यानि

पृ० ३१ब) स्वेदजानितपोनिधे यूकाकीटादिरूपेणप्रक्षीयंतेक्षणेक्षणे जरायुजान्यथोत्पत्तिंप्राप्नुवंतिप्रभावतः स्वस्यादृ
ष्टस्यपक्वस्यभुक्तिक्षीणस्यवात्मनः स्त्रीपुंसौग्राम्यधर्मेणजायतेशुक्रशोणिते तद्भक्तरसरूपेणतत्त्वमस्यप्रजा
यते यथाग्निरनिलंप्राप्यस्वीकारमधिगछति एवंशुक्रमयोजीवःशोणितंस्वस्यकर्मणा संप्राप्ययोजितःस
म्यक्वापुनोभयदेहजः योषातःपुरुषोत्पन्नमलाभ्यामपितत्ववान् सोयंप्रविश्यगर्भोतमरुदग्न्यद्भिरत्रतु
क्लिद्यतेक्वापितेसम्यक्शुक्रशोणितवृद्धितः तत्सामान्येनजायंतेनरनारीनपुंसकाः सोयमेवंविधाकारोमातु
र्गर्भःप्रवर्तते प्रतिक्षणंप्रतिदिनंप्रतिमासंयथाविधिः घनीभूतस्तदंगैवमातुर्भक्तरसात्मवान् अंगुष्टजलदायामे
जलवुद्वुधवद्दिने द्वितीयेप्येवमेवायंवर्द्धतेप्रतिवासरं अवांमुखाप्यथोवृत्तानाडीकाश्चिदृजुर्भवेत् वामांगेपिंग
लासास्याद्दक्षिणास्यात्तथोत्तरा गांधारीहस्तिजिह्वाचसपुष्पालंवुकातथा नत्यक्षोद्भवसंबंधवाहनात्सप्तनाड
यः तासुयाप्रथमाजातासासुषुम्नेतिगीयते यशस्विनीशंखिनीचक्रुहूरितिदशक्रमात् जातास्त्वमध्यमास्वस्याः
सुषुम्नायापृथक्पृथक् भवंतिपंचपर्वाणितेभ्योलक्षत्रयंपुनः लक्षार्द्धंवशिरोजाताःशरीरंव्याप्नुयांतिच अस्थ्यां
शतत्रयंषष्ट्याधिकंस्यान्मुनिसत्तम तत्तदंशेषुचांगत्वंशययांगांधारयंतिच देहेस्मिन्दशविज्ञेयाजलस्यांजल
योयथा रसस्यनवसप्तैवपुरीषस्यप्रकीर्तिताः रक्तस्यांजलयोप्यष्टौषट्श्लेष्मणुदाहृता पित्तस्यापितथा

पृ० ३२अ) पंचमूत्रस्यापिशरीरके चत्वारोन्नवसायाश्चत्रयोद्वेमेधसस्तथा एकोर्द्धंमस्तकेमज्जारेतसस्तावदेवतु सूक्ष्मौजसौ
प्येवमेवमेमिर्देहोनिबध्यते दिनेदिनेप्येवमेववर्द्धतेंगंतपोधन पूर्वंनाभिर्भवत्येवशिरःपादौकरावपि आधिः
स्यान्महतीतस्यषडंगेष्वेतरेवतु वमाक्षिनासिकाकर्णकपोलंचहनुद्वयं चिवुकंदंतपंक्तिश्चजिह्वाचैवोपजिह्वि
का शिरःकेशास्तथाकंठस्कंधकूर्प्परपाणयः नखाश्चांगुलयःकक्षौऊरूपार्श्वद्वयंतथा पृष्टमभ्युदरन्नाभिलिंग
स्फिगगुदादिकं उरूचजानुनींजंघेद्वौपादांगुलयस्तथा रोमाण्येतच्छरीरंतुचर्मणाछादितंमुने वहिरंतश्च
रंतोवैवायवश्चालयंतिच देशादेशांतरंदेहेसप्तधातूनपिद्रुतं वायवःपंचदेहेस्मिन्पृथगेवप्रकीर्तिताः प्राणा
ख्यौहृदयेवायुरपानाख्योगुदेस्थितः समानाख्योपिनाभौस्यादुदानःकंठदेशजः आपादमस्तकंव्यानः समग्रंव्या
प्यतिष्टति नागःकूर्मश्चकृकरीदेवदत्तोधनंजयः वायवोदशदेहेस्मिन्सप्तधातुषुसंस्थिताः सप्तैवान्येषुदेशेषु
स्वेदक्लेदांतगामिनः एवंशरीरमासाद्यप्रसूतिसमयेभृशम् मातरंव्यथयत्यंतुरुदरेविनिवर्तते नवमेदशमेमा
सिशरवद्भ्रश्यतेभुवि पूयशोणितविण्मूत्रपरीतांगोपिसत्त्वरः योनेरवनिमासाद्यक्लेशातिशयमोहिताः आत्मा
नमपिविस्मृत्यवहिरेवप्रधावति क्षुत्पिपासातुरोनित्यंस्तनमेवकिलेछति दिनेदिनेवर्द्धमानःपक्षमासृता
विह तत्त्वकालोक्तविषयैःसम्यगाविष्कृतोभवेत् पितृभ्यांवंधुभिःसम्यक्प्रियंनित्यंप्रमोदते संवर्द्धितःशश्वदेव

पृ० ३२ब) वर्षेवर्षेप्रवर्द्धितः यदितंस्वस्यसततंतदानीमायतावपि तत्सर्वंसंपरित्यज्यबहिरेवप्रवर्तते यद्ययंसर्वमु
त्सृज्यपश्येदात्मानमात्मनि एतावन्यैवसंसारभयदुःखैर्विमुच्यते ४९ || इतिश्रीअगस्तिसंहितायांद्वाविं
शोध्यायः|| २२ अगस्त्युवाच अद्वैतानंदचैतन्यशुद्धसत्त्वैकलक्षण बहिरंतःसुतीक्ष्णात्रवहिरात्माप्रकाश
ते अनाद्यदृष्टमेवात्रकारणंतत्रगोपते न्यूनंवाव्यतिरिक्तंवासर्वत्रापितपोनिधेः आधिक्यैर्विषयैर्नित्यंवहिरेवप्र-
तीयते न्यूनोपिविषयाद्यंतःप्राप्यतस्याद्वहिर्भवेत् अतोजानीहिचात्मानमात्मन्येवनिरंतरं अन्यक्तोविषयै-
र्न्नित्यंस्वस्वादृष्टोपकल्पितं यद्यदत्रप्रपंचेस्मिन्जंगमाजंगमात्मकं तत्रसर्वत्रचैतन्यंतिष्टत्येवनिरंतरं कार्यया
त्मनाप्रपंचोयंचैतन्यंकारणात्मना अनुस्यूतंहिसर्वत्रभूतानांचात्रभौतिकैः अयमेवात्रचैतन्यंतस्मादन्यत्र
किंचन परमात्माचजीवात्माव्रह्मसत्यंतदोमिति ज्ञानमानंदमित्येतत्सर्वचैतन्यवाचकं चैतन्न्यान्नपरंकिंचिदृ
श्यतेसर्वजंतुषु प्रवुद्धस्याप्रमत्तस्यपृथिवीवद्घटादिषु अंतस्तत्त्वंपृथिव्यादौदृश्यतेसर्वदेहिनां अदृष्टंकल्पयेद्य
त्रस्वांयेस्मिन्भवेदिह प्रेमाभिजायतेलोकेस्वस्मिन्नात्स्वोपकारके नचेन्नैवसमीचीनंयदन्याद्वाविलोक्यते 
विलक्षणानिभूतानितत्कार्ययंचतथाविधं स्वीयेस्वस्मिन्निवाचारः कथंतत्परिशोधयन् श्रुतिस्मृतिपुराणे
षुसर्वत्रप्रतिपादितं सर्वात्मनापिचैतन्यसर्वमात्मनिनापरं सुतीक्ष्णुवाच|| लोकेतत्त्वंनजानातियद्यदेवा 

पृ० ३३अ) विमर्शितं तत्ज्ञानादृष्टहान्यातुतत्रैवांतर्हितंतपः वुभुत्सुसर्वतत्त्वज्ञोनष्टवानप्रमादतः यदिपश्येत्परंज्योतिरेकं
सर्वत्रपश्यति तदनन्यमनाःपश्येदिदृक्षुर्विषयेष्वपि तच्चैतन्यंपरंपश्येन्नान्यत्किंचिदपिस्वपि पापिष्टाःक्रूरक
र्मानःततोनित्यंबहिःकृताः तत्तत्फलार्थिनःसर्वेकथंपश्यंतितद्वद करस्थंनैवजानातिप्रमादादेवनिश्चयः अ
त्यंतागर्हितंवेत्तिविजिज्ञासुस्तथाविधः पश्यसर्वात्मनासर्वंसर्वत्रापितपोनिधेः प्रकाश्यतेस्वयंसाक्षात्सच्चि
दानंदलक्षणं ततोस्तिनपरंकिंचित्सद्वासत्तद्विलक्षणं तत्तिरस्करणींप्राहुरविद्यांज्ञानिनामपि यामेभवतिचे
तांसिविषयेष्वेवचामुने दृष्टस्यात्सर्वजंतूनांसुखदुःखादिलक्षणां अदृष्टांतर्हिताः सर्वानापिसर्वत्रसंस्थिताः
पश्यंतिपुरतःसाक्षाच्चैतन्यंसर्वगोचरं शुद्धिमानप्रमत्तोयःकदाचिद्विषयैरपि नैवप्रलोभितःसाक्षादात्मानंप
रिमीक्षते एवंविधोपियःकश्चित्सच्चिदानंदलक्षणं आत्मानंसर्वगंसम्यक्जानात्येवनिराकुलः सजीवन्नेवमु
क्तःस्याद्यद्येवंवास्वचिंतयेत् वहिःसर्वगमानीयचैतन्यंस्वगतंपुनः पूरकेनैवयोगेनसर्वतःस्थितमंततः
सम्यगाधायचाधारेध्यायेद्राममनन्यधीः शरीरांतर्गतंवायुंदशधातत्रतत्रतु एकीकृत्यप्रयत्नेनसम्यक्स
र्प्पमुखांकृतिः वायुनापूरकाभ्यासःकर्तव्यःसाधयेत्ततः ग्रंथिभेदक्रमेणैवचैतन्याग्निसमीरणैः उत्तीयपवनंय
त्नात्कुर्यात्तन्मुखगोचरं विद्युतानंदचैतन्यसमीरस्तन्मुखागतः नयेदूर्ध्वंपरंनुन्नःपुनःपुनरपिस्वयं अभ्यासाति

पृ० ३३ब) शयेनैवभिनयत्पद्यमनन्यधीः तत्परंपरयातत्रनिःसृतांतरगोचरः भूमौवीरासनंबद्धमंतरालंभवेदपि पुनर्यद्येय
मेवायद्वितीयमपिभेदयेत् तदंतांतर्गतोवायुःशरीरेचोर्द्धमानयेत् हृदयग्रंथिभेदेनसम्यगभ्यासयोगतः
तत्रसंधिषुसंबंधतत्राद्यंतगतोमहत् सम्यक्संशोध्यतद्देहभ्रूमध्यमुपसर्पति तत्रास्यद्विदलेपद्मेसुधानिधिर
लौकिकं अमृतंवाहयन्नैवअमृतत्वायकल्प्यते भिंदेतंपंचमस्यैवपर्वस्योग्रेगतंपुनः तदेवंनिखिलंज्ञानंजन्मा
पिसफलंततः वैराग्येणतदप्येतित्यागेनैवहितत्परं संन्यासेनैवयोगींद्रनान्योमार्गोस्तितस्यतु वहिरंतर्गतंकृत्वा
मूलाधाराच्चचिन्मयं द्वादशांतंसमुत्क्रम्ययावन्नावर्ततेपुनः योगींद्रनान्योमार्गोयंसर्वस्मिन्नपिदर्शने नैवाप्यनुम
तंभिन्नंसर्वैरपिसुशोभितं विरजेन्मन्यसेद्व्रह्मसाक्षात्कुर्ययात्सुखीभवेत् पुरुषार्थोयमेवात्रअतःकिंचिन्नविद्यते
अखंडानंदयोगेननैवात्मानंवियोजयेत् इदंसत्यमिदंसत्यंसत्यंनैवापिवर्तते रामःसत्यंपरंव्रह्मरामात्किंचिन्न
विद्यते सर्वशास्त्ररहस्याक्षमयातवमहात्मना अगस्त्यसंहितानामप्रोक्तेयंसर्वकामधुक् अध्यात्मलोकनेदी
पकलिकाज्ञाननाशिनी भोगमोक्षप्रदानित्यमायुरारोग्यवर्द्धिनी श्रुतादृष्टापिलिखितावहिरंतश्चपावये
त् आदिमध्यावसानांतेयःशकृद्वानिरीक्ष्यते पापात्मापिविमुक्तःस्याद्व्रह्मभूयायकल्पते सर्वदालोचये
द्यस्तुव्रह्मविद्योगसंज्ञितं प्राप्नोतिलोकमखिलंलब्धाभीतिमवाप्नुयात् पुस्तकंलिखितंयस्यगेहेतिष्टतिपूजि

पृ० ३४अ) तं आयुरारोग्यमैश्वर्यंवर्द्धतेस्यदिनेदिने पुत्रपौत्रप्रपौत्राद्यैः कलमस्यविवर्द्धते ५० इतिश्रीअगस्तिसंहिता
यांत्रयोविंशोध्यायः|| २३ अगस्त्युवाच || अयमेवपुरोमार्गाकर्माप्येतत्परात्परं रामेवपरंज्योतिःसच्चिदानंद
परंज्योतिःप्रपंचात्मातयेषद्वंद्वमीडायोः श्रुतिःस्मृतिपुराणानिसम्यगालोच्यनिश्चितं वसिष्टवामदेवाद्यैर्नारदाद्यै
र्ययतस्ततः यज्ञोयमस्माद्भूतानिजंगमाजंगमंततः इतरेतरमिश्रेभ्यस्तेभ्योभूतानियज्ञिरे सर्वप्रकाशमानोयंतते
वविनिर्गतः व्यस्तेषैवशारीरःपरःसारविलक्षणः पंचात्मावर्णभेदेनसोप्यमेकविधोभवेत् यदवाक्यादिना
यस्यसर्वस्यांतोनविद्यते तस्यकारणरूपत्वादभिधानाभिधेययोः उपास्यःसपरंलोकेतस्मिन्सर्वप्रतिष्टितं यान्यं
प्रकाशयेत्सर्वंपरंज्योतिःस्वतःपरं यादिरभ्युदयात्मत्वासर्वदाभ्युदयोपकृत् अतोयत्नेनजप्यंतुमुक्तिभुक्तिपरी-
प्सुना अतःततःपरंनास्तितदेतद्वाचकोमनुः मनूनामपिसर्वेषामयमेवविशिष्यते अयमेवांतमुत्सृज्यकारमेका
क्षरोमनुः उपास्यमानोयज्ञोयमुत्पादयतितत्परं यद्येतत्त्रितयंप्या... नत्यासहसमुछ्रितं मायामन्मयवेदादि
पूर्वोप्युत्क्रमपूर्वकः पंचवर्णात्मकस्तस्माद्यज्ञात्सर्वंप्रजायते चंद्रांतःपरमोमंत्रोभद्रांतश्चतुरक्षरः एहिकांमु-
ष्पिकांचास्युक्तमेवफलंविदुः श्रीमायामन्मथैकैकवीजाद्यंतगतोमनुः षडक्षरःसेवायंमंत्रःस्याच्चतुरक्षरः
तारमायारमानंगवीजपूर्वःसेवहि अक्षरोनेकधाप्रोक्तःसर्वाभीष्टफलप्रदः चंद्रभद्रनमस्कारैस्तत्तद्वीजैश्चयोजि

पृ० ३४ब) तः षट्सप्ताष्टनवादित्वेनैवंभिन्नोप्यनेकधा एकादित्वेनबहुधास्वयंरामेत्ययंपरं सर्वाभीष्टंप्रयछंतिनांत
त्वेनापिभिद्यते पादाद्यात्मापदाद्यात्मातद्विशेषाद्विशिष्यते सेवभिद्यतेनंतोभेदेनाप्यधिकारिणं मंत्राणा
मृषिरेतेषांव्रह्मागस्त्यःशिवोप्यहं छंदोगायत्र्यमेवाहुदेवतारामुच्यते पूर्वापरंवीजशक्तिंभुक्तिमुक्तिप्रयो
जनं आद्यंतयुक्तबीजेनषडंगंप्रणवैःसह वामदक्षिणयोवामदक्षिणायोभ्रुवोर्दृशोः कर्णयोर्गंडयोर्हन्वोरोष्ट
योर्दंतमूलयोः जिह्वातन्मूलयोःकंठककुदोःकुचयोरपि अंशयोर्भुजयोःपाण्योःपार्श्वयोपृष्टहृत्कणै 
पृष्टिनाभ्योःशक्यिऊर्वोजान्वोश्चजंघयोःपदौ विन्यसेच्छक्तिवीजेनसीतारामस्वरूपकं विन्यसेत्संहृतिन्या
संपादादिकशिरोवधि उत्पत्तिन्यासमप्यत्रनाभ्यादिमधरोत्तरं न्यसेत्प्रत्यक्षरंन्यासंमूर्तिन्यासमतःपरं तत्त्व
न्यासंकेशवादितन्न्यासमपिविन्यसेत् सर्वांगमपिसर्वेणमंत्रेणापिप्रविन्यसेत् ध्यायेद्धृत्पुंडरीकांतंपरंज्योतिः
परात्परं तत्रैवदेवमभ्यर्च्यमानसैरुपचारकैः जपेत्क्वचनचैकांतेरामंध्यायनन्यधीः घनजीमूतसंकाशंविद्युद्व
र्णांवरावृतं संतप्तकांचनप्रख्यांसीतामंकगतांपुनः अन्योन्याश्लिष्टहृद्वाहुनेत्रंपश्यंतमादरात् दक्षिणेनकराग्रे-
णचिवुकंकुटिलालकं स्पृंशंतंचस्तनोत्संगंपरिहासैमुहुर्मुहुः विनोदयंतंतांवूलचर्वणैकपरायणम् सर्व
रूपोज्वलंद्वंद्वंयोषित्पुरुषयोरिव श्रीरामसीतयोःसर्वसंपन्मुक्तिफलप्रदं जपहोमार्चनादीनिकुर्ययात्कर्माणि

पृ० ३५अ) संततं यत्किंचिदप्यनंतंस्यात्सत्यंसत्यंनसंशयः तदेतद्वाचकोमंत्रः सर्वस्यार्थस्यसाधकः सतसद्वाचकश्चायंमं
त्रोविजयतेपरः रामात्मनोमनःसद्यःकीर्तनास्मरणादपि व्राह्मणंक्षत्रियंवैश्यंशूद्रंहत्वापिकल्मषं संचिनोतित
तोमोहाद्यद्यत्तदपिनाशयेत् ग्रामारण्यपशुघ्नत्वंसंचितंदुरितंश्चयत् निःशेषान्नाशयत्येवरामात्माद्व्यक्षरोमनुः
उन्मृष्यवाचकोणादिभवोद्भवकृतार्चितः मद्यपानेनयत्पापंतदप्याशुविनाशयेत् अभक्ष्यभक्षणात्पापंमिथ्या
ज्ञानसमुद्भवं सर्वंविलयतेराममंत्रस्यास्यसुकीर्तनात् श्रोत्रियस्वर्णहरणात्यच्चपापमुपार्जितं रत्नादेरपहा
रेणतदप्येवंविनाशयेत् गत्वातुमातरंमोहादगम्यायाश्चयोषितः उपस्यानेनमंत्रेणरामस्तदपिनाशयेत्
महापातकपापिष्टसंगत्यासंचितंचयत् नाशयेत्तत्कथालापशयनाशनभोजनैः पितृमातृवधोत्पन्नैवुद्धि
पूर्वमघंचयत् निःशेषंनाशयत्येवकालत्रयसमुद्भवं भ्रातृमित्रस्वसृघ्नानांयद्वाविश्वासघातकः यदिवालव
धोत्पन्नंविषशस्त्रश्चघातकं गुरुपुत्रकलत्रादिवधोत्पन्नंदुरात्मनां तदनुध्यानमात्रेणसर्वमेतत्प्रलीयते त
त्सद्गुरूपदिष्टेनवर्त्मनानुष्टितःपुनः रामात्मामनुरेवायंपापराशिविनाशकृत् यत्प्रयागादितीर्थेषुप्रायश्चि
त्तादिकैरपि नैवापनुद्यतेपापंतदप्याशुविनाशयेत् आत्मतुल्यसुवर्णादिदानैवहुविधैरपि किंचिदपिपरी-
क्षायांपापंतदपिनाशयेत् नयातिसंचितंपापंबहुमूलमघंचयत् तन्मंत्रस्मरणादेवनिःशेषंतत्प्रणश्यति

पृ० ३५ब) इतिश्रीअगस्तिसंहितायांचतुर्विंशोध्यायः २४ || सुतीक्ष्णुवाच || सर्वांगमेकंतत्त्वज्ञब्रह्मनिष्टतपो
धन रामात्मनस्त्वयातत्त्वंव्रह्मणःपरमव्ययं प्रदर्शितंसम्यगेवसविस्तृतमनेकधा षडक्षरविधानंतुसम्य
ग्ज्ञानंत्वयाविभो अन्येषांराममंत्राणांमनुष्टानंमहामुने षडक्षरविधानंतुविधानांतरमस्तिवा सर्वमेवसमा
चक्षुःभक्तस्यमयिसुव्रत अगस्त्युवाच सुतीक्ष्णशृणुवक्ष्यामिश्रद्दधानायतेपुनः भक्तस्यतवयत्नेनयतस्तंवै
ष्णवोत्तमः येशृण्वंतिकथांविष्णोर्वदंतिचरितंहरेः मुक्तकंठाश्चगायंतिहरिनृत्यंतिसुस्वरं आनंदाश्रुपरीतात्मा
गात्रैषुपुलकोर्चितः आनंदनिर्भरश्चैवप्रस्खलंतिपदेपदे उश्चैःश्रीरामरामेतिवदंतिचहसंतिच एवमादिर्गुणै
र्युक्ताआत्मारामसमाहिते वैष्णवामन्वःसर्वेमुक्तिदाःस्युःक्रमेणहि राममंत्रास्तुविप्रेंद्रशीघ्रमुक्तिप्रदाःशृ
णु विनैवदीक्षांविप्रेंद्रपुरश्चर्याविनैवहि वैष्णवन्यासविधिनाजपमात्रेणसिद्धिदाः सामान्येनतुसर्वेषां
मनूनांराघवस्यतु अनुष्टानविधिज्ञेयोविशेषस्तत्रतत्रवै वक्ष्यतेहिमहाभागयथाविधिसुविस्तरं षडक्षरविधा
नंतुसर्वेषांप्रकृतिंविदुः भूतशुद्धिविधातव्यासर्वेषामादितोमुने न्यासाःपूर्वदिताःसर्वेकार्ययायत्नेनसुव्रत म
नुष्वेतेषुसर्वेषांमधिकारोस्तिदेहिनां आश्रमस्थाश्चसर्वेपिमंत्राणामधिकारिणः मुमुक्षुभिर्विरक्तैश्चसदासेव्यो
रघूत्तमः यतीनांयतचित्तानामुपास्यःप्रणवोयथादीक्षाविधिस्तुपूर्वोक्ताविधेयोदेशिकोत्तमैः संध्यांचदीक्षि

पृ० ३६अ) तःकुर्ययात्तत्तन्मंत्रनुसारतः प्राणायामस्तुगायत्र्यासर्वेषामपिसत्तम जलाभिमंत्रणंवापिमूलम्ंत्रेणमार्जनं जल
स्यप्राशनंवापिक्षेपंचार्घस्यमार्जनं सीतांमंत्रेणकुर्वीतमूलमंत्रजपंतथा उपस्थानादिकाःकार्ययातत्रैवद्विजसत्तमैः 
सूर्ययमंडलमध्यस्थंसीतारामसमन्वितं नमामिपुंडरीकाक्षंमांजनेयगुरुंपरं नमोस्तुवामदेवायज्योतिषांपतयेनमः
साक्षिणेसर्वलोकानांपरमानंदरूपिणे रघुनाथायदिव्यायमहाकारुणिकायच नमोस्तुकौशिकानंददायिनेविश्व
रूपिणे त्रिकालमेवंयःकुर्ययाद्रामेवभवेत्स्वयं पुरश्चर्ययातुसर्वेषामुक्तमार्गेणचेष्पते एवंसिद्धमनुर्मंत्रीप्रत्यहं
नियतव्रतः चतुर्भुजंशंखचक्रगदापद्मधरंविभुं किरीटिनमुदारांगंवनमालोपशोभितं सीतालंकृतवामांगं
पीतांबरधरंविभुं शुद्धस्फटिकसंकाशंज्वलंतंतेजसामुने अथवाद्विभुजंदेवंनीलोत्पलसमद्युतिं अनेकादि-
त्यसंकाशंपद्मस्योपरिसंस्थितिं कांचनप्रभयादेव्यावामभागस्थयान्वितं लक्ष्मणेनधृतंछत्रंसुवर्णाभेनधीमता
अनेकैःसेवितंदिव्यपरिवारैरनेकशः मानसैरूपचारस्तुसंपूज्ययत्नतःपरं कल्पवृक्षसमुद्भूतैर्भावितंमनसाचिरं
मूलमंत्रंजपंकुर्ययान्नियतंनियतेंद्रियः बाह्यपूजांततःकुर्ययात्साधनैन्यायतोज्जितैः अन्यायेनार्जितैःपूजानिःफला
मुनिसत्तम वाह्यपूजांपुनर्वक्षेसुतीक्ष्णमुनिसत्तमः स्वगृहेशुद्धभूभागेविलिप्तेगौमयांवुना सुवितानसमायुक्तेपु
ष्पाद्यैःसमलंकृते गीतवाद्यसुवृत्त्यैश्चसर्वतःसमलंकृते शुद्धासनेसमासीनमुपचरैरनेकधा चंदनागुरुकस्तू

पृ० ३६ब) रीकर्पूरकुसुमादिभिः हिमांवुनासुसंघृष्ट्यैः- -- पूजांमहात्मुने करवीरैश्चसंफुल्लैःश्वेतरक्तैःसुगंधिभिः
पुन्नागैःपुष्पकैश्चैवमुकुलैःशतपत्रकैः जातीभिर्मल्लिकाभिश्चकल्हारैःकमलैरपि पाटलैकेतकीपुष्पैः
पूजयेद्रघुनंदनं वैष्णवेषुचसर्वेषुशंखपूजांप्रयत्नतः कुर्ययात्त्रिकालंविधिवद्विधिज्ञःसाधकोत्तमः वि
नापिशंखपूजायोवैष्णःपूजयोद्वरिः ससम्यक्पूजितोपिस्यादपूजितितिध्रुवं धूपैश्चवहुभिःसुगंधैगुग्गु
लोद्भवैः स्नेहसंयुक्तविपुलवर्तिक्यभिरधेकधा आवर्तिभिरनेकाभिःस्थापितभिःप्रयत्नतः पद्मस्वस्ति
करूपेणहंसाकारेणवापुनः भ्रामयेद्रघुनाथस्यपुरस्तात्पुरतोन्वहं नैवेद्यभक्ष्यभोज्यादिपूजितंपुरत
स्थितं सूपापूपघृतोपेतंपायसासाद्यंसुशर्करं बहूपदैशिसंशोभिसघृतंसदधिप्रियं निवेदयेत्प्रयत्ने-
नसाधितंशुद्धमुज्ज्वलं कर्पूरशकलैर्युक्तंपूगीफलमनोरमं तांवूलंरघुनाथायदत्त्वाकामानवाप्नुयात्
पूर्वोक्तमेवसंक्षेपाद्विधानंगदितंमुने सर्वेषांराममंत्राणांएवमेवकृतंपुनः त्रिकालमेककालंवायेवं
पूजयेत्सदा सार्वभौमेश्वरोभूत्वारामेवभवेदिह || ४४ || इतिश्रीअगस्तिसंहितायांपंचविंशो
ध्यायः || २५ || अगस्त्युवाच सर्वानुष्टानसारंतेसर्ववानोत्तमोत्तमं रहस्यंकथयिष्यामिसुतीक्ष्ण
मुनिसत्तम चैत्रेनवम्यांप्राक्पक्षेदिवापुष्पेपुनर्वसौ उदयेगुरुगौरांसेसोचस्थेग्रहपंचके मेषपूषाणि

पृ० ३७अ) संप्राप्तेलग्नेकर्कटकाह्वके आविरासीत्सकलयाकौशल्यायांपरःपुमान् तस्मिन्दिनेतुकर्तव्यमुपवासंव्रतं
सदा तत्रजागरणंकुर्ययाद्रघुनाथपरोभुवि प्रातर्दशम्यांकृत्वातुसंध्यायांकालिकाक्रियाः संपूज्यविधिवद्रा
मंभक्त्यावित्तानुसारतः व्राह्मणान्मोजयेद्भक्त्यादक्षिणाभिश्चतोषयेत् गोभूतिलहिरण्याद्यैवस्त्रालंकरणैस्तथा
रामभक्तान्प्रयत्नेनपूजयेत्परयामुदा एवंयःकुरुतेभक्त्याश्रीरामनवमीव्रते अनेकजन्मसिद्धानिपातकानि
बहून्यपि भस्मीकृत्यव्रजत्येवतद्विष्णोःपरमंपदं सर्वेषामप्ययंधर्मोभुक्तिमुक्त्यैकसाधनः अशुचिर्वापिपा
पिष्टकृत्वेदंव्रतमुत्तमं पूज्यःस्यात्सर्वभूतानांयथारामस्तथैवसः यस्तुरामनवम्यांतुभुंक्तेसचनराधमः
कुंभीपाकेषुचोरेषुपच्यतेसनराधमः त्रैलोक्यपापमश्नातिसधर्मोनिष्फलोभवेत् यस्तुरामस्यनवमीमना
दृत्यनराधमः नास्तिक्यान्नपरंगछेद्यावदाचंद्रतारकं अकृत्वारामनवमीव्रतंसर्वोत्तमोत्तमं व्रतान्यन्यानिकुरु
तेनतेषांफलभाग्भवेत् रहस्यकृतपापानिप्रख्यातानिबहून्यपि महांतिचप्रणश्यंतिश्रीरामनवमीव्रता
त् एकामपिनरोभूत्वाश्रीरामनवमींमुने उपोष्यकृतकृत्यःस्यात्सर्वपापैःप्रमुच्यते नरोरामनवम्यांतुश्रीरा
मप्रतिमाप्रदः विधानेनमुनिश्रेष्टसमुक्तोनात्रसंशयः || सुतीक्ष्णुवाच || श्रीरामप्रतिमादानविधानंच
कथंमुने कथयत्वंहिरामस्यभक्तस्यममविस्तरात् अगस्त्युवाच || कथयिष्यामितद्विद्वन्प्रतिमादान

पृ० ३७ब) मुत्तमं विधानंचापियत्नेनयतस्त्वंवैष्णवोत्तमः अष्टम्यांचैत्रमासेतुशुक्लपक्षेजितेद्रियः दंतधावनपूर्वंतु
प्रातःस्नायाद्यथाविधिः नद्यांतडागेकूपेवाह्रदेप्रस्रवणेतथा ततःसंध्यादिकंकुर्ययान्संस्मरन्राघवंहृदि
गृहमागत्यविप्रेंद्रकुर्ययादौमासनादिकं दांतंकुटुंविनंविप्रंवेदशास्त्रपरायणं श्रीरामपूजांनिरतंसुशीलंदं
भवर्जितं विधिज्ञंराममंत्राणांराममंत्रैकसाधनं आहूयभक्त्यावृणुयात्संपूज्यप्रार्थयन्निति श्रीरामप्रतिमा
दानंकरिष्येहंद्विजोत्तम तत्राचार्योभवप्रीतःश्रीरामोपित्वमेवमे इत्युक्त्वाज्येनतंविप्रंस्नापयित्वाततःपरम्
तैलेनाभ्यर्च्यस्नायाश्चचिंतयन्राघवंहृदि श्वेतांवरधरःशीतगंधमाल्यानिधारयन् अर्चितोभूषितश्चैवकृतमाध्या
ह्निकक्रियः आचार्ययभोजयेद्भक्त्यासात्विकान्नैःसुविस्तरं भुंजीतस्वयमप्यैवंहृदिराममनुस्मरन् एकभुक्तव
तीतत्रसहाचार्ययोदृढव्रतः शृणुनामकथांदिव्यामहःशेषंनयेन्मुने सायंसंध्यादिकाःकार्ययात्क्रियाराममनु
स्मरन् आचार्ययसहितस्तत्रअर्थःशायीजितेंद्रियःस्वपेत्स्वयंसचैकांतेश्रीरामार्पितमानसः ततःप्रीतःसमुत्था
यस्नात्वासंध्यायथाविधेः प्रातःकर्माणिसर्वाणिशीघ्रमेवसमापयेत् ततःस्वस्थमनाभूत्वाविद्वद्भिःसहितो
नघ स्वगृहेचोत्तरेदेशेदानस्योत्तममंडपं चतुर्द्वारंपताकाद्यंसवितानंसुतोरणं मनोरमंमहोत्सेद्यंपुष्पा-
द्यैःसमलंकृतं शंखचक्रहनूमद्भिःप्राग्द्वारेसमलंकृतं गरुन्मत्शार्ङ्गबाणैश्चदक्षिणेसमलंकृतं गदाखट्वां-

पृ० ३८अ) गदैश्चैवपश्चिमेसमलंकृतं पद्मस्वस्तिकनीलैश्चकौवेरेसमलंकृतं मद्यहस्तंचतुष्काद्यंवेदिकाहस्तमायतं
वृत्तिवादित्रगीतैश्चअन्यैश्चापिसुसंयतं पुण्याहंवाचयेत्तत्रविद्वद्भिःप्रीतमानसः ततःसंकल्पयेदेवंराम
मेवस्मरन्मुने अस्यांरामनवम्यांतुरामाधनतत्परः उपेष्याष्टसुयाम्येषुपूजयित्वायथाविधिः इमांस्व
र्णमयींरामप्रतिमांसमलंकृतां श्रीरामप्रीतयेदास्येरामभक्तायधीमते प्रीतोरामोहरत्वाशुपापानिसुवहू
निमे अनेकजन्मसंसिद्धान्यभ्यस्तानिमहांतिच ततःस्वर्णमयीरामप्रतिमांपलमानतः निर्मितांहिभुजांदि
व्यांवामांकस्थितजानकी विभ्रतींदक्षिणेकरेज्ञानमुद्रांमहामुने वामेणाधःकरेणाथदेवीमालिंग्यसंस्थितां
सिंहासनेराजतेत्रपलद्वयविनिर्मिते ततःपंचामृतस्नानंसंपूज्यविधिवत्ततः मूलमंत्रेणनियतोन्यासपूर्व
मतंद्रितः दिवैवंविधिवत्कृत्वारात्रौजागरणंततः दिव्यांरामकथांश्रुत्वारामभक्तैःसमन्वितः नृत्यगीता
दिभिश्चैवरामस्तोत्रैरनेकधा पूजयन्विधिवद्भक्त्यादिवारात्रनयेद्वुधः ततःप्रातःसमुत्थायस्नानसंध्यादिकाः
क्रियाः समाप्यविधिवद्रामंपूजयेत्सुसमाहितः ततोहोमंप्रकुर्वीतमूलमंत्रेणमंत्रवित् पूर्वोक्तपद्मकुं
डेवास्थंडिलेवासमाहितः लौकिकाग्नौविधानेनशतमष्टोत्तरंततः साज्येनपायसेनैवस्मरन्नाममनन्य
धीः तुतोभक्त्यासुसंतोष्याचार्ययंपूजयेन्मुने कुंडलाभ्यांसरत्नाभ्यामंगुरीयैरनेकधा गंधपुष्पाक्षतैर्वस्त्रैः

पृ० ३८ब) विचित्रैःसुमनोहरैः ततोरामंस्मरन्दद्यादेनंमंत्रमुदीरयन् इमांस्वर्णमयींरामप्रतिमांसमलंकृतां पीतवस्त्रयुग
छन्नांरामोहंराघवायते श्रीरामप्रीतयेदास्येरामभक्तायधीमते प्रीतोरामोहरत्वाशुपापानिसुबहून्यपि अन्ये
भ्यश्चयथान्याययं गोहिरण्यादिशक्तितः दध्याद्वासौयुगंधान्यंयथाविभवमाहितः व्राह्मणैःसहभुंजीततेभ्योद
द्याश्चदक्षिणां व्रह्महत्यादिपापेभ्योमुच्यतेनात्रसंशयः तुलापुरुषदानानिफलंप्राप्नोतिसुव्रत अनेकजन्मसं
सिद्धपापेभ्योमुच्यतेध्रुवं बहूनाकिमिहोक्तेनमुक्तिस्तस्यकरेस्थिताः कुरुक्षेत्रेमहापुण्येसूर्यपर्वण्यशेषतः
तुलापुरुषदानाद्यैःकृतैर्यल्लभतेफलं तत्फलंलभ्यतेमर्त्यैर्दानेनानेनसुव्रत ५६ || इतिश्रीअगस्तिसंहि
तायांषड्विंशोध्यायः २६ || सुतीक्ष्णुवाच प्रायेणहिनराःसर्वेदारिद्राःकृपणामुने असमर्थाहिदानेस्मिन् 
कथंतेषांवदप्रभो अगस्त्युवाच अशक्तासुमहाभागस्वस्ववित्तानुसारतः पलार्द्धेनतदर्धेनतदर्द्धार्द्धेन-
वापुनः वित्तशाठ्यमकृत्वैवकुर्ययाद्धेतद्व्रतंमुने यदाघोरतरांद्रष्टुंयातनांनेहतेक्वचित् अकिंचिनोपिनिय
मादुपोष्यनवमीदिने कृत्वाजागरणंभक्त्यारामभक्तैःसमन्वितः स्मरन्रामधियाभक्त्यापूजयेद्विधिवन्मुने
जपन्राममनुंमायारमानंगसमन्वितं एकाक्षरंवाविधिवत्सर्वन्यासकृतोन्नतिः प्रातःस्नात्वाचविधिवत्कृ-
त्वासंध्यादिकाःक्रियाः गोभूतिलहिरण्यादिदद्याद्वित्तानुसारतः श्रीरामचंद्रभक्तेभ्योविद्वद्भ्यःश्रद्धयान्वितः

पृ० ३९अ) पारणंचप्रकुर्वीतव्राह्मणैःसहभक्तितः येवंकुरुतेभक्त्याःसर्वपापैःप्रमुच्यते प्राप्तेश्रीरामनवमीदिनेमर्त्यो
विमूढधीः उपोषणंनकुरुतेकुंभीपाकेनिमज्जति यत्किंचिद्राममुद्दिश्यनोददातिस्वशक्तितः सुतीक्ष्णुवाच
यामाष्टकेषुपूजायैत्वयाप्रोक्तामहामुने मूलमंत्रेणचेत्युक्तंतत्कथंवदसुव्रत अगस्त्युवाच सर्वेषांराममं
त्राणंमंत्रराजषडक्षरः तारकव्रह्मचेत्युक्तंतेनपूजाप्रशस्यते दशमाध्यायविधिनापूजाकार्ययाप्रयत्नतः 
द्वारपीठांगदेवानामावृतीनांतथैवच सन्निरोधनमेवात्रऽवगुंठनमंजसा तत्तन्मुद्राभिरेवंस्यादेवंसप्रार्थ्यभक्ति
तः शंखपूजांप्रकुर्वीतपूर्वोक्तविधिनामुने कलशंवामभागस्थंपूजाद्रव्याणिचादरात् पात्रसंप्रोक्षयेद्भक्त्या
प्यात्मानंमनुमुश्चरेत् प्रतियामंशंखपूजाकुर्ययादेवमनुस्मरन् पात्रासाधनमप्येवंकुर्ययाद्याम्येषुतंद्रितः नवां
बराणिदेवायप्रार्थयत्तर्पयेत्सुधीः स्वर्णयज्ञोपवीतानिदद्याद्देवायशक्तितः नानारत्नविचित्राणिदद्यादा
भरणानिच हिमांवुघृष्टरुचिरघनसारसमन्वितं गंधंदद्यात्प्रयत्नेनसरागंचसकुंकुमं मूलमंत्रेणसकला
नुपचारान्प्रकल्पयेत् कल्हारकेतकीजातीपुन्नागाद्यैःप्रपूजयेत् चपकैःशतपत्रैश्चसुगंधैःसुमनोहरैः घं
टांचवादयन्धूपंदीपंचास्मैनिवेदयेत् भक्ष्यभोज्यादिकंभक्त्यादेवायविधिनार्पयेत् एवंसोपस्करंदेवंद-
त्वापापैःप्रमुच्यते जन्मकोटिकृतैर्घोरैः नानारूपैःसुदारुणैः विमुक्तस्तत्क्षणादेवरामेवभवेन्मुने श्रद्द

पृ० ३९ब) धानस्यतेप्रोक्तंश्रीरामनवमीव्रतं सर्वलोकहितार्थायपवित्रंपापनाशनं लोहेननिर्मितावापिशिलयादारु
णापिवा येनकेनप्रकारेणयस्मैकस्मैक्रमान्मुने चैत्रशुक्लनवम्यांतुदत्वाविप्रायशक्तितः महादानादि
तुल्यंस्याद्रामोद्देशेनकल्पिता वित्तशाठ्यमकृत्वैवसर्वंकुर्ययात्सुभक्तितः जपेदेकांतासीनयावस्याद्दश-
मीदिनं तेनैवस्यात्पुरश्चर्ययाद्दशम्यांभोजयेद्दिजान् भक्ष्यभोज्यैबहुविधैदद्याच्छक्त्याचदक्षिणां कृतकृत्यो
भवेत्तेनसद्योरामःप्रसीदतिः तूष्णींतिष्टन्नधोयातिपुनरावृत्तिगर्भितं द्वादशाष्टशतेनापियत्पापंनापनुद्यते
विलयंयांतितत्सर्वंश्रीरामनवमीदिने जपंचराममंत्राणांयोनजानातितस्यतु उपोष्यचस्मरन्रामंन्यासपूर्व
मनन्यधीः गुरोर्लव्धमनुर्ययस्तुतस्यन्यासपुरःसरं यामेयामेचविधिवत्पूजांकार्ययात्समाहितः मुमुक्षवोपि
हिसदाश्रीरामनवमीव्रतं मुच्यतेसर्वपापेभ्योयातिव्रह्मसनातन || ३४ || इतिश्रीअगस्तिसंहितायांस
प्तविंशोध्यायः || २७ || अगस्त्युवाच || चैत्रेमासिनवम्यांतुजातोरामःस्वयंहरिः पुनर्वस्वर्क्षुसंयुक्ता
स्वल्पापियदिदृश्यते चैत्रशुक्लेनवम्यांतुसापुण्यासर्वकामदा श्रीरामनवमीप्रोक्तासूर्ययकोटिगृहाधिका
चैत्रशुक्लेतुनवमीपुनर्वसुयुतायदि तस्मिन्दिनेमहापुण्येराममुद्दिश्यभक्तितः यत्किंचित्क्रियतेकर्मतद्भ
वत्पक्षयंशुभं उपोषणंजागरणंतस्मात्कुर्ययाद्विशेषतः यस्तुरामनवम्यांतुदद्याद्वित्तानुसारतः यत्किंचिद-

पृ० ४०अ) पितत्सर्वमहादानसमंभवेत् यस्तुरामनवम्यांतुकुर्ययाद्रामव्रतंयदि तुलापुरुषदानादिफलमाप्नोतिमानवःसूर्य
ग्रहेकुरुक्षेत्रेमहादानैःकृतैर्मुहुः यत्फलंतदवाप्नोतिश्रीरामनवमीव्रतं कुर्ययाद्रामनवम्यांतुउपोषणमतंद्रितः मा
तुर्गर्भमवाप्नोतिनैवरामोभवेत्स्वयं नवमीचाष्टमीविद्वात्याज्याद्विष्णुपरायणैः उपोषणंनवम्यांतुदशम्यामेवपार
णं नीलोत्पलदलश्यामंपीतांबरधरंविभुं द्विभुजंकांतनयनंदिव्यसिंहासनेस्थितं वसिष्टाद्यैश्चपरितोवृत्तंरत्नकि
रीटिनं सीतासंलापचतुरंदिव्यगंधादिशोभितं चापद्वयकरेणारात्सेवितंलक्ष्मणेनव शत्रुघ्नभरताभ्यांचपार्श्वयोर
थसेवितं ध्यायन्ननन्यहृदयोद्वादशाक्षरमन्वहं प्रजपेद्वीक्षितोनित्यंश्रीरामन्यासपूर्वकं मंत्रसंध्यांविधायैवत्रिका
लंपूजयेत्सदा सुतीक्ष्णुवाच भगवन्योगिनांश्रेष्टसर्वशास्त्रविशारद किंतत्त्वंकिंपरंजाप्यंकिंज्ञानंमुक्तिसा
धनं ज्ञातुमिछामितत्सर्वंव्रूहिमेमुनिसत्तम अगस्त्युवाच सुतीक्ष्णत्वंमहाभागशृणुवक्ष्यामितत्त्वतःयत्प
रंयमुनातीतंयज्योतिरमलंफलं तदेवपरमंतत्त्वंकैवल्यपदकारणं श्रीरामेतिपरंजाप्यंतारकंब्रह्मसंज्ञितं 
व्रह्महत्यादिपापघ्नमितिवेदविदोविदुः श्रीरामरामरामेतियेवदंतिचसर्वदा तेषांभुक्तिश्चमुक्तिश्चभविष्य
तिनसंशयः नमस्कृत्यप्रवक्ष्यामिरामकृष्णमनामयं अयोध्यानगरेरम्येरत्नमंडलमध्यगे स्मरेत्कल्पतरोमूले
रत्नसिंहासनंशुभं तन्मध्येष्टदलंपद्मंनानारत्नप्रवेष्टितं सौवर्णंराजतंवापिकारयेद्रघुनंदनं पार्श्वोभरतशत्रु

पृ० ४०ब) घ्नोछत्रचामरधारिणौ चापद्वयसमायुक्तंलक्ष्मणाकारयेत्सुधीः पितुरंकगतंश्यामंमिंद्रनीलसमप्रभम् को
मलांगंविशालाक्षद्विद्युद्वर्णांवरांवृतं भानुकोटिप्रतीकाशकिरीटिनविराजितं रत्नग्रैवेयकेयूररत्नकुंडलमं
डितं रत्नकंकणमंजीरकटिसूत्रैरलंकृत श्रीवत्सकोस्तुभोरस्कंमुक्ताहारोपशोभितं सौवर्णेराजतेवापिषट् 
कोणंचसमुल्लिखेत् अभावेविल्वपीठेचस्थापयेद्रघुनंदनं वस्त्रद्वयसमायुक्तंदिव्यरत्नविभूषितं अष्टशक्तिस
मायुक्तंदेवेशंपूजयेत्क्रमात् प्रणवंपूर्वमुश्चार्ययनमःशव्दंततोवदेत् भगवत्पदमाभाष्यवासुदेवायित्यपि
ततःसर्वभूतात्मनेयोगपीठात्मनेनमः इतिमंत्रेणतन्मध्येकुर्ययात्पुष्पांजलिंततः एवंसंपूजितेपीटेदेवमावाह्यपूज
येत् अर्घांतधूपदीपांतमुपचारान्विधायच ततोनुज्ञाप्यदेवेशपरिवारांचपूजयेत् सर्वंषट्कोणकोष्टेषुहृदया
दीनषट्क्रमात् मूलमंत्रेणकर्तव्योउपचारास्तुषोडश इंद्रादिलोकपालांश्चवसिष्टादिमुनीनपि सर्वदिक्पालमंत्रे
णपूजयेद्भक्तिसंयुतः अशोककुसुमैर्युक्तमर्घ्यंदेवस्यदापयेत् दशाननवधार्थायधर्मसंस्थापनायच दानवानांवि
नाशायदैत्यानांनिधनायच परित्राणायसाधूनांरामोजातःस्वयंहरिः गृहाणार्घंमयादत्तंभ्रातृभिःसहितोनघ
प्रतियामंविशेषेणअर्चयेद्रघुनंदनं पुराणैस्तोत्रपात्रैश्चवेदपारायणेनच सुनृत्यैर्गीतवाद्यैश्चरात्रिशेषंव्यपोह्य
च प्रातस्नात्वाचगायत्रींजप्त्वासंध्यामुपास्यच दशाक्षरेणमंत्रेणदेवेशमनसास्मरेत् (न्यासाबहुविधाःप्रोक्तास्त्वया)

पृ० ४१अ) देवदेवंप्रणम्याथपूर्ववत्पूजयेद्धृदि || ४० || इतिश्रीअगस्तिसंहितायांअष्टाविंशोध्यायः || २८ || सुतीक्ष्ण
उवाच सर्वेतिहासतःप्राज्ञश्रुतिःस्मृतिविदांवर न्यासाबहुविधाप्रोक्तास्त्वयादौमंत्रयोगतः तन्नाशक्तःकथंकुर्यया
त्कथयस्वमहामुने अगस्त्युवाच न्यासःस्यान्मंत्रसन्नाहोन्यासहीनोनसिद्धिदः तस्मान्न्यासाःप्रयत्नेनकर्तव्याः
सिद्धिमिछता अवैष्णवानांचमंत्राणांसर्वेषांचविशेषतः न्यासःकेशवकीर्त्यादिस्तत्वन्यासस्ततःपरं न्यासःपरम
हंसाख्यःप्रणवन्यासीरितः मातृकांविंदुसंयुक्तांशुद्धांमन्मथसंयुतां मायावेदादिसंयुक्तांप्रणवादिंतथैवच
आभ्यंतरीमातृकांचकृत्वानुष्टानमाचरेत् अस्यानुष्टानमखिलंकर्तव्यंमुनिसत्तम अशक्तश्चेन्मंत्रमात्रमुश्चरन्नियतो
न्वहं सर्वान्कामानवाप्नोतिसरामोराममाप्नुयात् सुतीक्ष्णुवाच श्रुतंत्वत्तोमयाव्रह्मन्रामस्याद्भुतकर्मणः विधा
नंसरहस्यंचपूजादीनामनेकशः दशाक्षरादिमंत्राणाविधानंचविशेषतः शतंचविधिवत्सम्यग्व्रह्मप्राप्तैकसाध
नं इदानींश्रोतुमिछामिप्रतिष्टाविधिमंजसा कदाकुत्रकथंचेतिसर्वज्ञस्त्वामतोहिमे व्रूहिश्रद्दधतःस्वामिन्यतष्का
रुणिकोभवान् अगस्त्युवाच सम्यक्पृष्टंत्वयाव्रह्मन्गुह्याद्गुह्यतरंपरं यःपश्यतिपरांपुण्यांप्रतिष्टाविधिवत्कृतां
सोपिपुण्यतमोलोकेपापात्सद्योविमुच्यते श्रीरामस्यप्रतिष्टायाःफलंवक्तुंपितामहः नशक्तःस्यान्महेशोपिसहस्र
वदनोपिच येनकेनप्रकारेणयत्रकुत्रापिवामुने यैःकैश्चिद्वाकृतंचेत्स्याल्लोकेधन्यतमाहिते कालप्रतीक्षानोकुर्ययाद्वि

पृ० ४१ब) धिंचापिविशेषतः यदैवभक्तिरुत्पन्नातदास्थाप्योरघूद्वहः अथवाहोनवम्यांतुमाघशुद्धदिनेपिच चंद्रतारादि
संपन्नेप्रतिष्टाप्योरघूत्तमः मार्गशीर्षेथवापूर्णेवैशाखेवासमाहित मूढादिदोषरहितेप्रतिष्टांराघवस्यतु प्र
कुर्ययाच्चविधानेनभक्त्याशक्त्याप्रयत्नतः श्रीगोपालप्रतिष्टायाश्रावणःशस्यतेसदा नरसिंहस्यवैशाखेकेशव
स्यापिशस्यते चैत्रेतुरामचंद्रस्यमाघेचापिबलान्विते अनंतस्यापिमाघेस्यादन्येषांतुयथारुचिः सर्वकालेपि
सर्वत्रप्र्तिष्ठाप्योरघूत्तमः लग्नंनतिथिवारोवाननक्षत्रवलंतथा चैत्रशुक्लनवम्यांतुस्थाप्योरामोमुमुक्षुभिः
सर्वान्कामानवाप्नोतिमाघेशुभबलान्विते कुर्वन्श्रीरामचंद्रस्यप्रतिष्टांभाग्यवान्नरः मार्गशीर्षेचवैशाखेप्येवमे
वयथाविधि सूर्यग्रहेमहापुण्येकुरुक्षेत्रेविधानतः कृतैर्यत्पुण्यमाप्नोतितुलापुरुषकादिभिः तत्पुण्यंप्रा
प्नुयामर्त्यःप्रतिष्टाप्यरघूत्तमं यःकुर्याद्रामचंद्रस्यप्रतिष्टांविधिवन्नरः एहिकानखिलान्भोगान्भुक्त्वानाराय
णोभवेत् वर्द्धतेचकुलंभूयःकल्पकोटिशताधिकं नापंडितोनवामूर्षोनदरिद्रोपितत्कुले नावैष्णवोपिजायंते
कदाचिदपिकुत्रचित् 	लोहेननिर्मितावापिदारुणावायथाविधि कारयेत्प्रतिमांरम्यांश्रीरा
मस्यशुभेदिने लक्ष्मणस्यचसीतायामारुतेश्चविशेषतः सीतास्वर्णनिभाकार्ययालक्ष्मणोपितथाभवेत्
संशोध्यदेवतागारंनिर्माणस्थानमुत्तमं शालालोष्टादिवर्ज्यंचकुर्ययाद्यत्नेनशोधयेत् खनेतद्भद्रदेशंचत

पृ० ४२अ) लोत्पत्तिर्यथाभवेत् पाषाणसिकताद्यैश्चपूरयेत्पूर्ववत्सुधीः कुट्टिमंचप्रकुर्वीतनिर्वासस्थानमुत्तमं (शलालोष्टा
दिवर्ज्यं) शुद्धरम्यशिलोपट्टैरनेकैश्चसुविस्तरैः देवावासप्रदेशेतुपूर्ववद्भूमिकोन्नतं हस्तद्वयोत्ततंकुर्ययात्सु-
विस्तीर्णमनोहरं प्राकारंकारयेत्तत्रचतुर्गोपुरसंयुतं पीठंरम्यंप्रकुर्वीतशिलायांचोत्तमोन्नतं हस्तद्वयायतंकु
र्ययाच्चतुरस्रंसुशोभनं अग्रभागेहनूमंतंपीठस्यविलिखेन्मुने पीठशुद्धिंप्रकुर्वीतवक्ष्यमाणविधानतः लिखेदा
ग्नेयिविभागेसुग्रीवंद्विभुजंपुनः दक्षिणेभरतंचैवनैऋतेचविभीषणं पश्चिमेलक्ष्मणंचैववायव्येंगदमेवच श
त्रुघ्नंचोत्तरेकुर्ययादीशानीऋक्षनायकं ततःश्रीरामचंद्रंचपीठस्योपरिसंलिखेत् सौवर्णराजतेवापिताम्रेवापियथा
विधिः शिलायांवाप्रकुर्वीतचतुरस्रंसुशोभनं द्वात्रिंशदंगुलंवापिषोडशांगुलमेववा देवस्यस्थापनस्थानेतद्यं
त्रंस्थापयेन्मुने अंकुरार्पणमादौतुसप्तपंचत्रिवासरे यथाविधिप्रकुर्वीतचंद्रताराबलान्विते गणेशप्रार्थनंकुर्यया
त्सर्वविघ्नोपशांतये सौवर्णप्रतिमांपूज्यवस्त्रद्वयसमन्वितां कुटिंबिनेदरिद्रायव्राह्मणायनिवेदयेत् एकाक्षरगणे
शस्यध्यानमार्गेणयत्नतः श्रीरामप्रतिमाचापिदशाक्षरविधानतः अनुष्टुभेनवाचापिद्वादशाक्षरमार्गतः येनकेना
पिमार्गेणकारयेद्विधिवन्मुने || ३७ || इतिश्रीअगस्तिसंहितायामूनत्रिंशोध्यायः || २९ || सुतीक्ष्णु
वाच कथंदशाक्षरादीनांमार्गोवैमुनिसत्तम व्याचक्ष्वसरहस्यंमेत्वयिभक्तस्यसत्तम अगस्त्युवाच || साधुवक्ष्या

पृ० ४२ब) मिसत्यंतेशृणुष्वावहितोमम सीतालंकृतवामांकंद्विभुजंचाहलोचनं वामहस्तेनसीतायाःस्पृशंतंस्तनमंडलं 
ज्ञानमुद्रायतेनान्येनार्पितंलोकसुंदरं धनुर्द्धरयपुनापिलक्ष्मणेनसुशोभितं कोटिकंदर्पसंकाशंराघवंकरुणाक
रं उपविष्टंपद्ममध्येवीरासनमनोहरं हनुमत्सेवितंचाग्रेकुर्ययादेवंमनोहरं दशाक्षरोयंकथितोविधिनामुनिपुंग-
वैः नीलोत्पलदलश्यामंपीतांबरधरंविभुं द्विभुजंकंजनयनंदिव्यसिंहासनेस्थितं वशिष्टाद्यैःपरिवृतंहाररत्न
किरीटिनं सीतासंलापचतुरंदिव्यगंधादिशोभितं चापद्वयकरेणारात्सेवितंलक्ष्मणेनच शत्रुघ्नभरताभ्यांच
पार्श्वयोरुपशोभितं ध्यापयन्ननधीरामंद्वादशाक्षरमन्वहं प्रजपेद्दीक्षितोनित्यंश्रीरामंन्यासपूर्वकं मंत्रसंध्यावि
धायैवत्रिकालंपूजयेत्सदा क्रीडंतंसीतयासाकंनीलजीमूतसन्निभं वृषाकपींद्रक्रुर्द्धयंवसिष्टेनस्मृतंविभुं तद्वधा
यसुसौमित्रेचापवाणगृहोदितं चापद्वयभृतापश्चाल्लक्ष्मणेनसुशोभितं सर्वलोकहितोद्युक्तंपीतांबरधरंविभुं ध्या
यन्सप्ताक्षरंजप्त्वासर्वपापैःप्रमुच्यते सजलांवुदसंकाशंधनुर्वाणकरंमुने ध्यायन्नष्टाक्षरंजप्त्वारामेवभवेत्ततः ज्ञान
मुद्रालंसंबाहुंहनुमत्सेवितंपुनः शत्रुघ्नभरताभ्यांचलक्ष्मेणेनसमावृतं ध्यायन्नेकाक्षरंजप्त्वाभुक्तेर्भवतिभाजनं 
अन्याश्चमूर्तयःसंतिबह्वोवैमुनिसत्तम आसामन्यतमामूर्तीःस्थापनीयाप्रयत्नतः मंत्राश्चवैष्णवाउक्त्वामूल
मंत्रस्यमंजसा देवस्यापिप्रकुर्वीतततोहनुमतःपरं प्राणप्रतिष्टात्तन्न्यासान्यथाविधिविचक्षणः लक्ष्मणस्या

पृ० ४३अ) पिमंत्रस्यततोदेवस्यमारुतेः शत्रुघ्नभरतादीनांकुर्ययाद्यत्नेनदैशिकः || सुतीक्ष्णुवाच लक्ष्मणादिमनूनांचवि
धानंलक्ष्मणंमुने वक्तुमर्हसिमेसर्वंभक्तस्येदंदयानिधे अगस्त्युवाच शृणुवक्ष्यामितेसर्वंसुविस्तरमनेकधा
रेफपूर्वंसमुद्धृत्यबिंदुलक्ष्मणसंयुतं ङेतोयंलक्ष्मणमनुत्तमसाचसमन्वितः ऋषिःस्यान्महमेवास्यगायत्र्यंछंदुच्य
ते लक्ष्मणोदेवताप्रोक्तालंवीजंशक्तिरस्यहि नमस्तुविनियोगोहिपुरुषार्थचतुष्टये द्विभुजंस्वर्णरुचिरतनुंपद्मनि
भेक्षणं धनुर्वाणकरंरामसेवासंसक्तमानसं रामवत्स्वर्णपीठस्तुमूर्मिलेशमहंभुजे पूजापिवैष्णवीप्रोक्तासांगावरणवर्जि
ते सप्तलक्षपुरश्चर्याततःसिद्धिस्तुसाधयेत् देव्यास्तुपूर्वमेवोक्तं सहरामेणतद्भवेत् भरतस्यैवमेवास्यशत्रुघ्नस्याप्ययं
विधिः श्रीरामपूजानिरतमेतेनविजयेत्सदा आदौवाप्यंततोवापिपूजायाराघवस्यतु एतेषामपिकर्तव्यभुक्तिमुक्ति
फलेप्सुभिः प्राधान्येनपृथक्त्वेनअंगत्वेरामपीठके हनूमतोप्येवमेवपूजांकुर्ययादतंद्रितः पूर्वंनमःपदंचोक्त्वा
ततोहनुमतेपदं आंजनेयपदंङेतंमहावलपदंतथा वह्निजायांतेवस्यान्मंत्रोहनुमतःपरम् सर्वसिद्धिकरःप्रो
क्तंसर्वेषामपिसिद्धिदः मालाख्यःपरमोमंत्रोमारुतःसर्वसिद्धिदः लक्ष्मणस्तुसदापूज्यःप्राधान्येनैवनित्यशः
वैष्णवंन्यासजालंतुसर्वंकृत्वासमाहितः भूतशुद्धिंविधायैवमातृकामपियत्नतः विधायमानसीपूजांबाह्यपूजा
मपिस्वयं त्रिकालमेककालंवानित्यमेकांतसेवितः साफल्यरामपूजायांयदीछतिसवैजनः तेनयत्नेनकर्तव्या

पृ० ४३ब) लक्ष्मणस्तुसुविस्तरात् श्रीराममंत्रभेदास्तुबहवःसंतिवैमुने तत्साधकैःसदाकार्यासौमित्रेरपिनित्यशः प
रंव्रह्मापिलोकेस्मियथासेव्योमुमुक्षुभिः तथैवलक्ष्मणमनुसदासेव्योभवेदिह दशाक्षरादिमंत्राणांसाफल्य
मपिवांछता सेव्योयंहिसदामंत्रेहिकामुष्मिकप्रदः अजप्त्वालक्ष्मणमनुराममंत्रंजपंतिये तज्जाप्यस्यफलं
नैवप्रयांतिकुशलापि अरिमित्रविवेकोपिनैवकार्ययोभवेदिह रामपूजापरैर्नित्यंसदासेव्योयमंजसा योजयेल-
क्ष्मणमनुंनित्यमेकांतमास्थितः मुच्यतेसर्वपापेभ्यः सकामानश्रुतेखिलात् मनोवाक्कायकर्मोत्थैरभ्यस्तैरप्य
नेकधा महद्भिरपिपापौघैमुच्यतेनात्रसंशयः सर्वान्कामानवाप्नोतिविष्णोःपरंपदं ४४ इतिश्रीअगस्ति
संहितायांत्रिंशोध्यायः ३० || अगस्त्युवाच पुरोदितस्यमंत्रस्यप्रयोगमपिचांजसा कथयामियथाशक्तिःसर
हस्यंसुविस्तरं प्रयोगायैवमंत्रोयमुपदिष्टोहिशार्गिणा अर्जुनस्यपुरासम्यगेतेनैवधनंजयः दिशोविजित्यस
कलाःशत्रूंश्चैवबहून्यपि प्रात्तिष्टयद्धर्मराजंपैतृकेराज्युत्तमे जयप्रधानोमंत्रोयंराज्यप्राश्लैकसाधनं योजयेन्नि
यतोमंत्रलक्षमेकंसमाहितः सोचिरान्नष्टराज्यःसन्प्राप्नोत्यैवनसंशयः अभिषिक्तमयोध्यायांध्यायेन्राम्राममन
न्यधीः पंचायुतमिमंजप्त्वानष्टराज्यमवाप्नुयात् नागपाशविनिर्मुक्तध्यायन्नेकांतास्थितः अयुतंप्रजपन् 
मुच्येन्निगडाद्यैस्तथैवहि आंजनीयसमानीतमहौषधिगतव्यथं ध्यायेन्नयुतजाप्येनअपमृत्युजयेन्नरः इंद्रजि

पृ० ४४अ) त्प्राणहंतारंध्यायन्नेवसमाहितः दुर्जयंचापिवेगेनजयेद्वैरिकुलंबहु सूर्ययनखास्तानासाग्रछेदनोद्युक्तमान
सं ध्यायन्सहस्रजाप्येनपुरुहूतादिकान्जयेत् रामपादाव्जसेवार्थनित्यसत्वमनुस्मरन् जपत्तद्युतमेकांतेमहा
रोगान्वहूनपि क्षयापस्मारकुष्टादिनाशयत्येवतत्क्षणात् त्रिमासंनियताहारोजपेत्सप्तसहस्रकं दिनेदिने
विधानेनपूजयेद्विजितेंद्रियः अष्टोत्तरशतैःपुष्पैःनिछिद्रैःशतपत्रकैः पायसंशर्करोपेतंनैवेद्यंविधिवन्मुने
घनसारसमायुक्तंचंदनंनानुलिप्यच देवोदशेननित्यंचसंपूज्यैवंद्विजोत्तमः कुष्टरोगान्प्रमुच्येतदुश्चिकित्सा
दनेकशः त्वग्दोषजाबहुविधाःमंडलादिप्रभेदकाः तेसर्वेनाशमायांतिदुश्चिकित्सापिक्षणात् एकांतेनिय
ताहारःषण्मासान्विजितेंद्रियः जपन्नेवविधानेनक्षयरोगात्प्रमुच्यते माषापूपान्ननैवेद्यैजपेन्मंत्रंसमाहितः 
वातरोगान्प्रमुच्येतबहुभेदादपिक्षणात् अभिमंत्र्यजलंनित्यंमंत्रेणत्रिःसमाहितः पीत्वासंध्यासुसंभक्त्या
मुच्यतेसर्वरोगतः दारिद्र्यंनाशयित्वातुश्रियमाप्नोत्यनुत्तमां विषादिदोषसंस्पर्शोनभवेच्चकदाचन प्रक्षा-
ल्यैवप्रतिदिनंमुखंभक्त्यासमाहितः मुखनेत्रादिसंभूतान्जयेद्रोगान्सुदारुणान् पीत्वाभिमंत्रितजलं
कुक्षिरोगान्वहून्जयेत् देवस्यप्रतिमादानंकृत्वाभक्त्याविधानतः सर्वेभ्योप्यथरोगेभ्योमुच्यतेनात्रसंशयः कन्या-
र्थीचोर्मिलापाणीग्रहणीसक्तमानसं ध्यायन्लक्षंजपित्वातुहुत्वालाजैर्दशांसतः ईप्सितांप्राप्नुयात्कन्यांशीघ्रमेव

पृ० ४४ब) तपोधन दीक्षितंस्तंभनात्स्त्रीणांमंत्रेषुनियतव्रतः संस्मरन्विधिवन्नित्यंमासत्रयमनन्यधीः पूजापुरःस
रंसप्तसहस्रनियत्रेंद्रियः जपन्निखिलविद्यानांतत्त्वज्ञोभवतिध्रुवं विश्वामित्रक्रतुवरेक्रत्वाद्भुतपराक्रमं ध्याय
न्नयुतजाप्येनभयेभ्योमुच्यतेचिरात् संध्यांचोपास्यविधिवन्मूलमंत्रेणमंत्रवित् त्रिकालंनियतोभूत्वाकृत-
नित्यविधिःस्वयं दीक्षायुतोयथान्यायंगुर्वनुज्ञापुरःसरः मुच्यतेसर्वपापेभ्योयातिविष्णौःपरंपदं एहिकान
नयंत्येवनिष्कामोयार्चयेद्धरिं दीक्षांप्राप्यविधानेनगुरोर्विगतकल्मषात् स्वाचारनिरताद्वाताद्गृहस्थाद्विजितें-
द्रियात् तदनुज्ञानसारेणपुरश्चर्ययायथाविधिः ससर्वान्पुण्यपापौघान्दग्धानिर्मलमानसः पुनरावृत्तिरहि
तंशाश्वतंपदमाप्नुयात् सकामोवांछितान्कामान्भुक्त्वाभोगान्मनोरमात् जातिस्मरश्चिरंभूत्वायातिविष्णोःपरं
पदं यथाश्रीराममंत्राणांप्रयोक्तःपापसंभवः नतथालक्ष्मणमनोःकिंतुयांतिपरांगतिं मंत्रोयंव्रह्मणापूर्वंतु
ष्टेनमनसाचिरं सूर्यग्रहेकुरुक्षेत्रेमह्यंदत्तोहिसादरं मयोप्युपासितोयंवैभक्तियुक्तेनचेतसा गुरुभक्तिसमालोक्य
मामेवास्यात्करोदृषिः उपास्यबहवोलोकेमनुमेतमनेकशः संप्राप्यवांछितानर्थानगमद्वैष्णवंपदं नानेनसदृ
शोमंत्रोमयादृष्टोहिकुत्रचित् शैववैष्णवशैरेषुगाणपत्येषुवामुने केचित्तुष्ट्यर्थमेवस्युःकेचिदौहिकसाधनाः
भुक्तिमुक्तिप्रदश्चायमेकोविजयतेपरं ४० || इतिश्रीअगस्तिसंहितायामेकत्रिंशोध्यायः ३१ || सुती-

पृ० ४५अ) क्ष्णुवाच सर्ववेदार्थतत्त्वज्ञमुनेनिश्चितमानसः सम्यक्संशिक्षितंश्चाहंबहुधापिकृपालुना त्वयाकारुण्यनि
धिनापूर्वमज्ञस्तथाजडः त्वत्प्रसादेनसंजातज्ञानोस्मिगतकल्मषः रामात्मंनिपरंव्रह्मण्यासक्तंमममानसं लक्ष्म
णेपितथारामेकिंचिद्वेदोस्तिनैवहि हनुमन्मंत्रित्युक्तत्वयावैमुनिपुंगव तस्यानुष्टानमेवाहंज्ञातुमिछामितेप्रभोः 
त्वयिप्रसन्नेसकलेमाचक्षुसुदयानिधे अगस्त्युवाच स्मारितःसम्यगेवाहंत्वयाश्रद्धावतामुने आंजनेयमनु
र्लोकेभुक्तिमुक्त्यैकसाधनं प्रकाशितःशंकरेणलोकानांहितमिछता भूतप्रेतपिशाचादिडाकिन्योव्रह्मराक्ष
साः दृष्ट्वाचप्रपलायंतेमंत्रानुष्टानतत्परं ऋषिरीश्वरेवस्यादनुष्टुप्छंदुच्यते हनुमान्देवताप्रोक्ताहवी
जंशक्तिरंत्यजैः कीलकंहात्रयंप्रोक्तंवेदकंतुहसौपुनः हनुमत्प्रीणनंचैवफलमाद्यमुदीरितं सर्वेप्सितानांदातृत्व
मस्यैवाजिनचान्यतः प्रणवंपूर्वमुश्चार्ययनमोभगवतेपदं डेंतंप्रकटसंयुक्तंपराक्रमपदंतथा यथाक्रांतपदोपे
तंदिक्मंडलमुदीरयेत् यशोवितानधवलीकृतजगतृतीयकं वज्रेदेहेतिचपदंरुद्रावतारपदंतथा संवुद्व्यंतपरांलं
कापुरीदहनमीरयेत् उदधिर्लंघनंचापिदशग्रीवकृतांतकृत् सीतायाश्वासनपदंमंजनीगर्भसंभवः श्रीराम
लक्ष्मणानंदकरकपिसैन्यप्राकार सुग्रीवसाधारणपदंसर्वतोच्चाटनंतथा वालव्रह्मचारिन्नितितथागंभीरशव्द
पदंतथा डाकिनीध्वंसनपदंततस्तारमुदीरयेत् मायाहात्रयमुश्चार्यभस्मन्नेहिवदेत्ततः सर्वविषंहरपहबलंक्षो

पृ० ४५ब) भयमेसर्वकार्ययाणिसाधयेतिद्विरुश्चरेत् हूंफट्स्वाहेतिमंत्रोयंमालाख्यःसर्वकामधुक् नमोभगवतेचांजने
यायेत्यंगुष्टाभ्यामुदीरितः रुद्रमूर्तयित्येवतर्जनीभ्यामनंतरं     रामपूतायचतथाकनिष्टाभ्यांविचक्षणः
व्रह्मास्त्रनिवारणायचतथास्त्रमंत्रोयमीरितः एवंषडंगंचमुनेकृत्वाध्यायेदनन्यधीः स्फुटिकाभंस्वर्णकां
तिंद्विभुजंचकृतांजलिं कुंडलद्वयसंशोभिर्मुखांभोजंमुहुर्मुहुः अयुतंतुपुरश्चर्यारामस्याग्रेशिवस्यवा पूजांच
वैष्णवेपीठेशैवेवाविदधीतवा आवृत्तिभिपुनर्नित्यंनक्ताशीविजितेंद्रियः क्षुद्ररोगनिवृत्त्यर्थमष्टोत्तरशतंमुने
दिनत्रयमथोजप्त्वाभूतानांमुच्यतेभयात् भूतप्रेतपिशाचादिशांतयोष्टोत्तरंशतं जप्त्वाचतन्भयान्मुक्तोभवत्येव
नसंशयः महारोगादिशांत्यर्थमष्टोत्तरसहस्रकं जप्तातस्मात्प्रमुच्येतनिश्चितंनियताशनः जयाभिकांक्षिणां
राज्ञामस्मादन्योनविद्यते ध्यायेद्राक्षसहंतारंनियतंनियताशनः जपेन्नियमवांश्चैवजयेद्दुर्जयमप्यरिं संधाना
यतुसुग्रीवसंधातारंस्मरन्नपि अयुतेनैववलिनासंधिमाप्नोत्यसंशयः लंकायादाहकंध्यायेज्जपन्नयुतमंजसा
शत्रुराष्ट्रंदहत्येवदुग्धाव्दिमपिचानघ जयार्थेरिपुसिंहानांअस्यादन्योनविद्यते यस्तुगेहेहनूमंतंसर्वदैव
प्रपूजयेत् वदंतेतस्यमंत्रेणतस्यलक्ष्मीरचंचला दीर्घमायुर्भवेदेवंसर्वत्रविजयीभवेत् मयादिभूतसंक्षो
भतद्देशेनैवजायते शैवानांवैष्णवानांचषट्क्रमोत्रप्रदर्शितः नान्यत्साधनमस्त्येवमंत्रादस्माद्धनूमतः

पृ० ४६अ) चौरेव्याघ्रगजादीनामयमेवपरायणं परापहृतराज्यानांवाधितानांपरैःपुनः सन्नाहभाजेपुरुषंयुद्धायप
रसैनिकः यात्राकालेहनूमंतंस्मरन्यस्तुस्वकाद्गृहात् निर्गछतिसवेगेनिष्टार्थमधिगच्छति स्वापका
लेस्मरेन्नित्यंचौरभूतान्दिकान्जयेत् || ४० || इतिश्रीअगस्तिसंहितायांद्वात्रिंशोध्यायः ३२ || 
समाप्तोयंग्रंथः || 


###########   END OF FILE  #######