####################################################
MUKTABODHA INDOLOGICAL RESEARCH INSTITUTE
Use of this material (e-texts) is covered by Creative Commons license BY-NC 4.0
Catalog number: M00277
Uniform title: bhāvacūḍāmaṇi
Author : vidyākaṇṭha
Manuscript : NGMCP 6/1748 reel number A 989/23

Description: 



Notes: 
Revision 0: December 16, 2013

Internet publisher : Muktabodha Indological Research Institute
Publication year : 
Publication city : 
Publication country : India
####################################################



प्. १अ)

श्रीगुरुगणपतये नमः || 

यद्यपि नानाविधानि साधनोपायानि लिखितानि तथापि भावेन विना मंत्राअ 
न सिद्ध्यन्तीति भावचूडामणिर्लिख्यते ||

तंत्र चूडामणौ || 

श्रीभैरव उवाच || 

मातर्द्देवि महामाये वन्धमोक्ष प्रवर्त्तिनि |
इदानीं श्रोतु मिछामि गुरुक्रम मनूत्तमं ||

श्रीदेव्युवाच ||

गुरु क्रमस्तु वहुधा मंत्राविस्तर गौरवात् |
कालानामप्यनादित्वात् कथं तत् कथयामिते ||

नैव ज्ञात्वा गुरुकुलं नष्टमार्गो भविष्यति |
नष्टमार्गात् महाविद्या न तादृक् फलगोचरा ||

गुरूणां शिष्यभूतानां नास्ति चेत्संतति क्रमः |
तंत्र मंत्राश्च विद्याश्च निःफलाः नात्र संशयः ||

विंशति पुरुषान् वापि नव सप्तत्रयोपि वा |
न ज्ञात्वा गुरुवंशानां शिष्यः स्यान्नष्ट संततिः ||

स्ववंशादधिकं ज्ञेयं गुरुवंशंभुनाशुभं |
जनकादधिकं ज्ञेयं मंत्रादस्य महेश्वर ||

तस्मात् सर्वत्र देवेश संक्षेपा छृणुतान् गुरून् |
आदौ सर्वत्र देवेश मंत्रदः परमो गुरुः ||

परापर गुरुस्त्वं हि परमेष्ठिरहं ततः |
सर्व तंत्रेषु विद्यास्तु स्वयं प्रख्यात रूपिणी ||

ततः पुरुष रूपश्च तस्मात् स्वगुरुसंततिः | 
तेनैवाहं पदंशाश्च मद्भक्ताश्च विऽऽएषतः ||

प्. १ब्)

सर्वमंत्रेष्ट प्रभवः सर्वत्र शुभदायकः |
शिवः शैवाश्च ये विप्रास्तेपि सर्वत्र देशिकाः ||

गणेशो गाणपत्याश्च गणदीक्षा प्रभुर्मतः |
सूरः सौरास्तथा वत्स विष्णुर्विष्णुपरायणः ||

दिव्यौघ गुरवोदेव सिद्धौघ गुरवस्तथा |
मानवौघा समासेन कथयामि तवाग्रतः ||

सर्वतन्त्रेषु मंत्रेषु प्रोक्ता मंत्र चतुष्टयी |
तत्रादौ कालिका देवी तस्याः शृणु गुरुक्रमं ||

महादेवि महाकालस्त्रिपुरश्चैव भैरवः |
दिव्यौघ गुरवः प्रोक्ता सिद्धौघान् कथयामिते ||

ब्रह्मानन्दः पूर्णदेवश्चल वित्तश्चलाचलः |
कुमारः क्रोधनश्चैव वरदः स्मरदीपनः ||

माया मायावती चैव मानवौघान् शृणु प्रियं |
विमनः कृपणश्चैव भीमसेनः सुधाकरः ||

मीनोगोरक्षकश्चैव भोजदेवः प्रजापतिः |
मूलदेवौरन्तिदेवो विघ्नेश्वर हुताशनौ ||

सोमपानन्द सहजौ कालिका गुरवः स्मृताः |
अथ तारा गुरून् वक्ष्ये दृष्टादृष्ट फलप्रदान् ||

प्. २अ)

ऊर्द्ध्वकेशो व्योमकेशो नीलकण्ठो वृषध्वजः |
दिव्यौघाः सिद्धिदा वत्स शृणुष्वावहितात्मना ||

वशिष्ठ कूर्मनाथश्च नीलनाथो महेश्वर |
हरिनाथो मानवौघानथ वक्ष्यामि सद्गुरून् ||

तारावती भानुमती जया विद्या महोदरी |
मुखानन्दः परानन्दः पारिजातः कुलेश्वरः ||

विरूपाक्षौ भैरवी च कथितं तारिणी कुलं |
सिद्धौघे मानवौघे च दिव्यौघे परमेश्वर ||

अक्षौभ्यः सर्वमूर्द्धन्यस्त्रिमूर्त्तिर्न्नाग रूपधृक् |
अथ स्वप्नावती देवान् कथयामि तव प्रिये ||

परानन्दश्च पूर्णेशो देवदेवो जनार्दनः |
पूर्णेशी सुन्दरी चैव मोहिनी रतिकामिके ||

पुलस्त्यो भावसंपन्नो वीराकर्षणकर्मिणः |
सिद्धौघे च सती देवी भैरवश्चन्द्रशेखरः ||

मानवौघे सती देवी क्षमापूर्णा कलावती |
महेशो विष्णुनामा च गंगेशः स्मरनायकः ||

प्. २ब्)

कलानन्दः कुमारी च सर्वाश्च संस्कृतस्त्रियः |
विदग्धाः सर्वजातीनां सर्वावस्था गताश्च या ||

वाला वा यौवनोन्मत्ता निःपतिर्वा स पुत्रिका |
गुरुभावं परित्यज्य योषित्सु यदि साधकः ||

स्वप्नावती जयेद्वार्चा मनसा वपुषापि वा |
सर्वदोषसमायुक्तः त्याज्योसौ कुलपांशनः ||

तस्मात् सर्वप्रयत्नेन विप्रियं परयोषिति |
निजास्वपि च कामार्थं मदंशायोषितो यतः ||

अथ वक्ष्यामि ते वत्स षोडशीनां गुरुक्रमं |
आनन्दनाथ देवश्च परप्रकाशकस्तथा ||

ततः परशिवो देवः परशक्तिस्ततः परं |
कौलेश्वरः शक्तिदेवोऽकुलेशानश्च कामुकः ||

सुद्धौघान् कथयिष्यामि भोगक्षिन्नश्च भैरव |
समयो देव सहजौ मानवौघान् शृणु प्रिय ||

गगनो विष्णु विमलौ सहजो भुवनस्तथा |
नीलस्वादुप्रियः पश्चात् कथिता गुरुसत्तमाः ||

श्रीभैरव उवाच ||

विद्या चतुष्टयी प्रोक्ता दुर्गया सदृशी हुत |
तां विहाय कथं तारा प्रोक्तां परम दुर्लभा ||

प्. ३अ)

श्री भैरव उवाच ||

साधुपृष्टं त्वया वत्स सर्वप्राणि सुखा वह |
यथा तारा तथा दुर्गा विस्मयो नास्ति यद्यपि ||

तथापि तत्प्रकाशाय भयं जातं पदे पदे |
शृणु वत्स महादेवं गुरून् दुर्गा मनूद्भवान् ||

परमात्मा परानंदः परमेष्ठी शोभोदयः |
कृष्णः कालो कलानाथो दिव्यौघा भैरवादिकाः ||

नारदः कश्यपः शंभुर्भार्गवः कुलकौलिकः |
एते पंचमहादेव सिद्धौघा परिकीर्तिताः ||

रुद्राचार्यः क्षमाचार्यः पवनाशन संज्ञकः |
कुमारीशः शक्तिधरो घनानंदः प्रकाशकः ||

हरिशर्मा विष्णुशर्मा दत्तात्रेयः प्रियंवदः |
वहुला शाकिनी देवी चर्यानाथः प्रकीर्तितः ||

लोपामुद्रा गुरून् वक्ष्ये प्रसंगा छृणु भैरव |
आदौ परेश्वरो देवः परमेशी ततः परं ||

मित्रीशश्चैव सज्जीशो उड्डीशो दिव्यसाधकाः |
चर्यानाथो लोपामुद्रा अगस्त्यः कालदीपनः ||

मानवौघास्ततो वक्ष्ये धर्माचार्यास्ततः परं |
मुक्तकेशीश्वरो देव दीपकोनाथ एव च ||

विष्णुः प्रभाकरश्चैव मनोज्ञस्तदनंतरं |

प्. ३ब्)

कल्याण देवरत्न देवौ श्रीरामानंद देवकः ||

आनन्दनाथशब्दान्ता गुरवः सर्वसिद्धिदाः |
अथ वा सर्वशास्त्रेषु गुरवः सर्वसूचिताः ||

कुलचूडामणौ देव शृणु देव महेश्वरा |
येषु येषु च मंत्रेषु ये ये ऋषिगणः स्मृताः ||

ते ते पूज्याः स पूज्यादौ संक्षेपाद्गदितं मया |
अज्ञानाद्गुरु नाम्नां वै गुरु त्रितयमर्च्चयेत् ||

चतुष्टयं वा सप्तो वा न कार्यश्च ततः परं |
गुरून्परमगुरुंश्चैव परापर गुरूंस्ततः ||

परमेष्ठि गुरूंश्चैव कथिता गुरवस्तथा |
गुरूपूजां विना वत्स यदि पूजां समाचरेत् ||

तद्दोष शमने वत्स कुलपूजां समाचरेत् |
त्रिगुणं यत्र यद् वा स्यात् स गुणं कुलपूजनात् ||

कुलावलोकनं वेत्स्यात् कुतः प्रोक्षणमार्जनं |
क्वस्तनिं क्व च वा छुद्धिः क्ववन्यास विशोधनं ||

दीक्षा प्रभुकुलीनश्चेत् कुलं वा वटुकेश्वर |
तत् देहे गुरुमानीय त्वत् पादे स्मरणं चरेत् ||

न जानामि गुरोर्नाम न च शुद्धिं महेश्वर |
त्वत् पादाम्वुजरेणूनां कृपया देहि दासतां ||

प्. ४अ)

इति स्तवेन संस्तुत्य निजं कुलं गुरूं यदि |
तन्नाम्ना पूजयेद् वत्स तेन पूजा गुरोर्भवेत् ||

स्वप्नावत्यास्तु पूजायां कुलरूपं गुरूं स्मरेत् |
कुलं यथा गुरुस्तत्र न तथा कुलसाधकः ||

गुरुक्रमं च कथितं न ज्ञात्वा कुलपुष्करः |
न देयं यत्र कुत्रापि यो पि चेष्टे च चुंवके ||

पशोरग्नेन चैवैषां नाम ग्राह्य कुलेश्वर |
वैष्णवे शक्ति तंत्रे वा गाणपत्येथ वा पुनः ||

निजं गुरुं तदा ध्यात्वा ततो गुरु चतुष्टयं |
पूजयित्वा जपेद् देवं न च संकोचमाचरेत् ||

श्रीभैरव उवाच ||

समयाचार संकेत भाव संकेतकं तथा |
सूचितं तु महादेवि कथयस्वानुकंपया ||

सर्वमंत्रेषु विद्यासु भावसंकेतमेव च |
तथापि शक्ति तंत्रेषु विशेषात् सर्वसिद्धिदं ||

श्रीदेव्युवाच ||

भावस्तु त्रिविधा देव दिव्यवीरपशु क्रमात् |
गुरवस्तु त्रिधा चात्र तथैव मंत्र देवता ||

आद्य भावो महादेव श्रेयात् सर्व समृद्धिदः |
द्वितीयो मध्यमश्चैव तृतीयः सर्वनिन्दितः ||

वहुजपात् तथा क्षेमात् कायक्लेशादि विस्तरैः |
न भावेन विना देव तंत्र मंत्राः फलप्रदाः ||

किं वीर साधनैर्द्देव किं वा कृष्टि कुलाकुलैः |

प्. ४ब्)

किं पीठपूजने नैव किं कन्या भोजनादिभिः ||

स्वयोषित्प्रीतिदानेन किं परेषां तथैव च |
किं जितेंद्रिय भावेन किं कृत्वाचार कर्मणा ||

यदि भावे विशुद्धात्मा न स्याद् भाव परायणः |
भावेन लभते मुक्तिं भावेन कुलवर्द्धनं ||

भावेन कुलवृद्धिः स्याद् भावेन कायशोधनं |
किं न्यास विस्तरेणैव किं भूतशुद्धि विस्तरैः ||

किं तथा पूजने नैव यदि भावो न जायते |
केन ना पूज्यते विद्या न च केन च पूज्यते ||

फलाभावस्तु देवेश भावाभावात्प्रजायते |
एतद् रहस्य कथने संकिते मन मानसं ||

त्रिलोकीमत्सरी प्रायः सर्वत्र तत्समागमः |
नो वीक्ष्य निर्जनं देव कथं तत्कथयामिते ||

श्रीभैरव उवाच |

त्वत्प्रसादान्मयादेवि विद्या स्वप्नविरोधिनी |
सर्वमाया प्रपन्नानां दीक्षा दक्षाममाग्रणी ||

विद्यते देवि सर्वेषां भूतानां स्वापकारणं |
करोमि कथयत्वं मा यदि पुत्रत्व भावता ||

श्रीदेव्युवाच ||

प्रथमं दिव्यभावस्तु कथ्यते शृणु सादरं |
यद्वर्णा देवता यत्र तत्तेजः पुंजसंयुतं ||

तेजोमयं जगत्सर्वं विभाव्य मूर्तिकल्पितं |
तत्तन्मूर्तिमयैर्मंत्रैः स्वेनास्वेनैव वा पुनः ||

आत्मानं तन्मयं दृष्ट्वा सर्वं भावं तथैव च |
तत्सर्वं योषिति ध्यात्वा चिंतयेद् यत मानसः ||

प्. ५अ)

अशेष कुलसंपन्ना नाना ज्योति समुद्भवा |
माना देशोद्भवा वापि गुणलावन्यसंयुता ||

द्वितीय वत्सरा दूर्द्ध्वं यावत् स्याद् दशमाब्दकं |
तावत् कुमारी विज्ञेया तंत्र मंत्र फलप्रदा ||

कुमारी पूजनाद्दैव कुमारी भोजनादपि |
एकद्वित्र्यादि वीजानां फलदा नात्र संशयः ||

ताभ्यः पुष्पं फलं वापि अमुले पानुकं तथा |
वालप्रियं च यद् द्रव्यं दत्वा नत्वा च पूजकः ||

ध्यात्वा तदंगे स्वात्मानं वाल भावविचेष्टितः |
ताभिः प्रियकथालाप क्रीडा कौतूहलादिकं ||

यथा तथा तत्प्रिय कृत्कृत्वा सिद्धंश्वरो भवेत् |
तस्मात् षोडशपर्यन्तं भवतीति प्रवक्ष्यते ||

तत्र भावप्रकाशं चेत् स भावः परमो मतः |
चरणाश्चूल पर्यन्तं पीत्वापि च पुनः पिवेत् ||

तस्या नख मुखज्योत्स्ना खण्डितात् तस्तमो भवेत् |
कामडी?खर्पराकारा प्रमदास्तन शोभया ||

स्निग्धान्तः करणो वीरो निर्विकारः सदा भवेत् |
सुवृत्त जानुना चारु जंघोरु जघनाश्रयैः ||

नाभिरोमावलीं वक्ष स्थलैः पीनपयोधरैः |
ग्रीवा नयन पर्यन्त केशाग्रैः प्रवरस्मितैः ||

यावन्मधुमदापूर्णैर्त्तसीमैभावलौलितैः |
स्निग्धेन्द्रियः सन्संतुष्टश्चतुवर्गः समाश्रयः ||

प्. ५ब्)

निवृत्तिकाले पुनस्तस्या भावपूर्णामृतैर्न्निजं |
मुखविन्दु वदाकारं तदधः कुचयुग्मकं ||

सर्वविद्या मृता पूर्ण सर्ववाग्विभवप्रदं |
सर्वार्थ साधकं देव सर्वरक्षणकारकं ||

तदधः स परार्द्धं च सुपरीकृत्य मंडलं |
सर्वदेवादि भूतं तत् सर्वदेव नमस्कृतं ||

सर्व ह्ला *? संपूर्णं सर्वरक्षणकारकं |
सर्वार्थसाधकं देव सर्ववश्य प्रवर्तकं ||

एतत् कामकला ध्यान सुगोप्यं साधकोत्तमैः |
ध्यात्वा स्मृताथ वा दृष्ट्वा ध्यात्वा कामकलान्वितः ||

क्षणतत्व विमर्षेण जायते भाव संचय |
कुलेषु तत्कलारूपं सकलं परिचिन्त्य च ||

कुलीनो जायते यस्मात् कथं तत्कथयापिते |
कुले साक्षाद्यतस्तत्वं स्वयं चिंतति तत्वतः ||

तेन त्वत्कुलशास्त्रज्ञः पूजनीयः प्रयत्नतः |
कुलदेवी वात्मदेवी निश्चला यस्य विद्यते ||

स धन्यः पुरुषो लोके निश्चयोदय एव च |
यत्कुले कुलदीक्षा तु तस्या पापां स एव हि ||

अदीक्षित कुलाषंपात् सिद्धि हानिः प्रजायते |
* * * * * * * * * * * ? 
गमनं यदि ||

प्. ६अ)

सत्कुलीन कथं देव पूजयेत् परमेश्वरी |
ग्रंथरूपा तु रूपेण * * * * * * * * ##?

* * ? पितृ हृतं नाम वर्जनीयं प्रयत्नतः |
परमोषाधि? ज्ञेयानि ज्ञापती प्रीति वर्द्धिनी ||

* *? तत्वा*?त कुर्याल्लीलाद्योगात्स्वलीलया |
तस्मादुत्थाय हस्ताग्रे धृत्वा? सेवेतं स्वात्मवत् ||

वामभागे समासीना स्ववर्णां कामरूपिणीं |
ध्यात्वा कामकलां तत्र विन्द्वादि पूर्णविग्रहां ||

केशविन्यास तिलकं हारकेयूरयावकां |
सर्वाकलां विधायादौ कुलद्रव्या नियोजयेत् ||

हेतु युक्तं सतां हूलं? दत्वा भुक्त्वान्न साधकः |
पृछेत् कुल कथां तस्यां लौकिकाऽलौकिकादि किं ||

न पंचोद्भवपुष्पानि कीर्तितानि कुलादिषु |
न कलाति कुलाभिज्ञो ध्रुवं सिद्धोपि नश्यति ||

दृष्ट्वा दोषादिकं तत्र स्नेहा विःकृत शिक्षया |
भावयेन्न कटुर्युक्त्या विकृते निःफलं भवेत् ||

कुलशास्त्र रहस्यं तु कुलमूलं यतः प्रभो |
वरं कुलमतस्त्यागो वरं कुलगुरोरपि ||

न त्यागयोग्यं स्वकुलं दृष्टदोषादपि प्रिय |
कुलवृक्षे स्थिता साहं स्वकुलं पोषयाम्यहं ||

प्. ६ब्)

तेन सर्वप्रयत्नेन रक्षणीयं प्रयत्नतः |
सुकुले कुल वाहुल्यं यदि स्यात् भाग्ययोगतः ||

सर्वरूपं विधातव्यं वैपरीत्य परित्यजेत् |
पृथक् स्थानं पृथक् ध्यानं पृथक् पूजा पृथक् स्तुतिः ||

न कर्तव्या प्रयत्नेन किमेभिर्वहु जल्पितैः |
कुले तिष्ठानि देवेश नात्र कार्या विचारणा ||

तासां विश्वास योगेन तद्देशाधिः प्रणश्यति |
प्रमोदादमृतस्नानं ममस्यान्नात्र संशयः ||

कुलजाहं महायुद्धे वीरास्फालननादिनी |
न ज्ञेयमत्रयछामि पालयानियतो जगत् ||

मौखर्यं पतिविद्वेषः कटूक्तिकलहादिकं |
नीवादि गमनाच्चैव नाहमीषन्तरप्रिया ||

ब्रह्माण्ड भाण्ड संभेदात् तेन जीवे स सिद्धियुक् |
विनाकुले न मत्सिद्धिर्न्न कुत्र प्रतिपद्यते ||

श्रीभैरव उवाच |

चतुराश्र मिमां देवि मोक्षदात्वं सदा कथं |
कुलभाव विवोधित्वात् संशयं मम पूरय ||

श्री देव्युवाच ||

मोक्षद्धारस्तु बहुधा * * * * * * * * ##?
केवलं कुलयोगेन प्रसीदामिन संशयः ||

प्. ७अ)

चतुर्था श्रमिणा देव अवधूताश्रमो महान् |
तत्राहं कुलयोगेन प्रसन्ना मोक्षदायिनी || 

यदि न स्यात् तथा यत् तत् शृणु तत्कथयामि ते |
ज्ञानभावे समुत्पन्ने संप्रार्थ्य निज कौलिकीं ||

तस्मान्नयामि मुक्तिः स्यात् ताः संपूज्य कुलान्तरे |
कुण्डली शक्ति विवरे तदा योगं समभ्यसेत् ||

निर्द्वन्द्वो निरहंकारः शुद्धनाडी गणो व्रती |
मृद्वासने समासीनः खगसंयमने रतः ||

मेरुदण्डवहिः पार्श्वे चन्द्रसूर्यात्मिके शिव |
मध्ये सुषुम्ना संदिष्टा तन्मध्ये चित्ररूपिणी ||

तेनैव ग्रंथितं पद्मं मूलादि पथ पंचकं |
कालिका कालरूपेण डाकिन्या द्यव लंवितं ||

मूलद्वारं समासाद्य स्थिता सा नागरूपिणी |
वायुनाभिद्यतयुक्तं दृढविद्रावयेत् ततः ||

तच्छ्वासोज्ज्वलकामस्य शिक्खायानिशमुज्ज्वेरा ? |
प्रति वक्त्रं प्रबुद्धासौ जीवात्मानं परे कुते ||

नियोजयति तद्योगाद्यात्येव ममृतं परं |
वेगात्प्रेद्भिद्य नासान्तं गतौचंद्रदिवाकरौ ||

अधोचक्रं महापद्मं क्रोडी कृत्य सुषुम्नया |
व्याघूद्यनासिका मध्यं गता चित्रांगसंगता ||

प्. ७ब्)

ऊर्ध्वं भित्वात्तलिंगं वै इतरं पुष्करं ततः |
वहीरत्नमनाकांक्षी साक्षिणी मोक्षदायिनी ||

जीवेनादृष्टसंरुद्धा स्थिता सा पर संनिधौ |
एतद्भेदं विजानाति भित्वा याति परं पदं ||

अदृष्ट धातु जीवो सौ वहिर्याति दिने दिने |
दिने शाङ्गुलिमानेन तदर्द्धश्चापरास्ततः ||

द्विगुणं प्रीति काले स्यात् त्रिगुणं भोजनाद् वहिः |
ऊर्ध्वं वहिर्देव दिनं त्रिदिनं यदि भैरव ||

न्यूनं वा तदधः प्राणः शरीरं परिमुंचति |
शरीरं समतां नीत्वा न्यूनं वा वटुकेश्वर ||

कुंभयित्वा अधो वायुं कुण्डली मुखवर्त्मनि |
योजयित्वा ततो जीवं नीत्वा नादावसानकं ||

गमागमं कारयित्वा सिद्धो भवति मानवः |
पीयते खाद्यते यत्तस्तत्सर्वं कुण्डली मुखे ||

हुत्वा सिद्धि मवाप्नोति न स बंधेन बुध्यते |
भित्वा कार्या न चत्वार्यं कुण्डलिन्या कृते पुनः ||

हेमातर्द्देहिमे भिक्षां कुण्डली तर्पयाम्यहं |
अवधूताम्र मे स्थित्वा भैरवानंद तत्परः ||

भैरवोहं न चान्योस्मिन् न देवोमत्परः क्वचित् |
मंत्र तत्रार्द्ध न सर्वमयिजातं न चान्यथा ||

प्. ८अ)

शिवोहं भैरवोहं नादो मंत्रोह कुलनायकः |
रक्तचन्दनदिग्धां परिक्तकौपीनभूषितः ||

रक्तमाल्याम्वरधरोहेतु युक्तः सम्भवेत्(?) |
एवं भिक्षां व्रजन् भिक्षुः भैरवाचार तत्परः ||

लिप्यते न च पापेन वध्यते न तु जंतुना |
यत्र द्वेषे त्वयं याति संदेशः क्षिति नायकः ||

तंत्र निन्दा परा ये तु ते नश्यंति क्षणात् प्रभो |
तस्माद्यत्रात् पूजितव्यो न तिरस्कार एव च ||

यतेछा विद्यते तस्य तत्कार्यं प्रियमप्रियं |
तदन्ये देवदेवेश विलोपाचारविस्तरं ||

पूजयन्ति महादेवी कुलांग दृष्टिमात्रतः |
पुष्पंगंधं च तांवूलं नैवेद्यं यत्र तद्भवेत् ||

मनसा तत्समुत्सृज्य वाह्यतो कुलवारिणा |
आत्मनै तत्समायोज्य देवी रूपं कुलेश्वर ||

न पूजां नार्पितं न्यास न निष्ठा न व्रतादिकं |
पूर्णोहं भैरवश्चाहं नित्यानंदोहमव्ययः ||

निरंजन स्वरूपोहं निरंकारस्त्वहं प्रभुः |
सर्वशास्त्रादि युक्तोहं सर्वमंत्रार्थ पारगः ||

नात्मात्परतरो देवो न जातो न जनिष्यति |
आनन्दरूपवान् भूत्वा सर्वेषां प्रियकारकः ||

प्. ८ब्)

मुक्तदुर्गंध मत्स्यादि त्याज्यं दिव्यवलिं प्रिय |
नानासुगंधसंयुक्तं मांसादि भोजनं चरेत् ||

सुगंधामलतैलाद्यैर्नानागंधांगविस्तरैः |
स्नानं कार्यं चाति मुद्धिं सूक्ष्मां वासोभिधापयेत् ||

सुगंधि पुष्पमालाभिर्मुक्तालंकारभूषणैः |
स्निग्धं सुमधुरं देहं कामरूपं मनोहरं ||

कृत्वा तु मंगलं देहं मृदुभाषण तत्पर |
कुलालापानु संधायीं कुलरूपं विचिन्त्य च ||

विहरेद् दिवसे चैव रात्रा वा हृष्टि तत्परः |
आनीय योषितः सर्वाजात्यष्टक समुद्भवाः ||

गंधानुक्रमनाद्देव नाम कुर्यान्महेश्वर |
या स्यात् प्रथम शक्तिस्तु शुद्धान्तः करणा द्विजा ||

शुद्धापि मलमत्तांगी दिव्यगंधा मनोरमा |
सा हि स्वप्नावती देवी तन्मंत्रं तत्र योजयेत् ||

शुद्ध पुष्पैश्च नैवेद्यैर्ल्लवणैर्मधुसंयुतैः |
पूजयित्वा यथा पूर्वं साधयेन्निज साधनं ||

या कृष्णा नील कृष्णाभा मधु पिंगललोचना |
साधकानां *? हृदयायुगला नित्यगंधिका ||

तस्यां काली समायोन्या सा काली परिकीर्तिता |
तत्पुष्पे नैव तां काली तत्रै वेद्यैश्च पूजयेत् ||

प्. ९अ)

या स्यात् तृतीयगौरांगीषु सुगंधानु लोचना |
त्रिपुरा नाम सा देवी रक्तपुष्पेण पूजयेत् ||

मदगंधा तु या नारी मदस्फालनमन्धला |
मुक्ता आमिषगंधेन महिषासुरमर्दिनी ||

मद्य गंधा तु या नारी रक्त नेत्रा विनिस्थुला |
सोग्रतारेति संप्रोक्ता पत्युः पापविनाशिनी ||

अश्वगंधा तु या नारी दीर्घाजंघामनोहरा |
सास्याच्चकित लोलाक्षी अश्वारूढावरप्रदा ||

आमगंधा च वदने पूतिगंधा च संधिषु |
नीलवर्वरकेशीं या विद्यादुर्गामहोत्सुखी ||

सर्वलक्षणसंयुक्ता नानागंधसमागता |
सुदती चारूकेशी या दीर्घनेत्रामनोहरा ||

नानाविलास कुशला कुलशास्त्रविचारिणी |
गुरुवक्षस्थलाक्रांत मध्याविरलदर्शिनी ||

सुदती सा भवेद्गौरी सर्वकार्यप्रवर्द्धिनी |
एतद् गणैः समायुक्ता नाना वा एकजातया ||

रूपगंधसमायुक्ता नामतः परिकीर्तिता |
रक्षितव्या प्रयत्नेन अक्षतास्ता यथा भवेत् ||

स्वयं कामेश्वरो नाम्ना भूत्वा कामपरायणः |

प्. ९ब्)

भाववृद्धिं विधायैव मूलयोगं समाचरेत् |
मूलयोगे कृते तत्र सप्ताहात् मरणं भवेत् ||

न विष्णुर्न हरिः शंभुर्न्न देवी न च षोडशी |
न च मृत्युंजयो वापि न न्यासो नापि भावना ||

तस्य मृत्युक्षयो देव प्रभवंति न देवताः |
सा नारी मूलयोगेन नागदंष्टु विधेन वा ||

वज्रेणाभिद्यगर्भे च महाव्याधि वशादपि |
म्रियते तेन पापेन महादेव सुनिश्चितं ||

देवकृत्या तु वहुधा दृष्टादृष्टविभेदतः |
विशेषतोस्त्रादेवेश किमन्यद् वहुजल्पितैः ||

माययाछाद्य चात्मानं निजस्त्री रूपधारिणी |
आगत्य रमते नित्यं तेनैव नश्यते ध्रुवं ||

तस्मात् स्वदेशे नैव तत्कर्तव्यं सिद्धिवांछया |
किं वा कामविलोपार्थं यतितव्यं सुरेश्वरे ||

कर्मदण्डं समादाय शिवसाम्यं निधाय च |
तत्पात्रं चक्र सूत्रेण वेष्टनं सप्तधा कृतं ||

पाशत्वं सर्वभूतानां रक्षणायस्वयंभुद्दा? |
निर्जितोसि महाभाग उग्रवंधविधीयतां ||

एव मा मंत्र्य तत्सूत्रं शिवाङ्गे सप्तवेष्ठितं |
जाग्रद्दृशां समासाद्य स्वापमंत्रं ततो जपेत् ||

प्. १०अ)

संहार स्वप्नतोधिन्या पुटितं प्रणव द्वयं |
स्वप्नमंत्रसमाख्यातः स्वापदः सर्वजंतुषु ||

एवं कृत्वा स्वयं देवो महेशादिक्य एव च |
कुलं यदि स्याद् योगेश यश्च संस्मरलोलुप ||

तदापेक्षा विधातव्या कार्याश्च कर्हिचिद्बुधैः |
वराङ्ग शृणु मद्वाक्यमावय शुभहेतुकं ||

एतत्कार्यसमासाद्य कर्तव्यं तववेष्ठितं |
एवमुक्ता निजं कार्यं विधाय साधकोत्तमैः ||

वक्तव्यं न च कर्तव्यं कुलयोगं महेश्वरः |
वीरपत्नीवीरकन्या वीरांगजवरांगना ||

नाहृष्यासाधकैः पूर्वं यावत् स्यात् मम संस्थितिः |
मनः क्षोभे तत्र याते मूलयोगेन यत्फलं ||

तत्फलं जायते देव सत्यं सत्यं न चान्यथा |
वीरपत्नी तु परमास्वयमेव महेश्वरी ||

तत्सुताकुल विद्यानामाद्यावैति पुरातनी |
तद्वधू भुवनेशानी सर्वमंत्रप्रबोधनी ||

न्यायतोऽन्यायतो वापि वीरपत्नी गुरूर्यदि |
वीक्षणादेव सर्वार्थं * * * साधको भवेत् ||

यदि भाग्यं वशाद्देव वीरपत्नी तु लभ्यते |

प्. १०ब्)

फलपाकं तत्र कृत्वा किन्नसिद्ध्यंति भूतले ||

फलपाकविधानं तु सर्वदेव नमस्कृतं |
कथयामि महादेव न प्रकाश्यं कथंचन ||

दृष्टादृष्ट कुलं देव देवगंधर्वकिंनराः |
आयांति फलपाकार्थं तस्माद्यत्नविचिंतयेत् ||

विसर्जनं विधातव्यं गोपनं भावशांतिकं |
तत्तत्कार्यविधानेन कुलं कुर्यात् सुशिक्षितं ||

मातः प्रतिदुना धर्मा धर्मो न हि जगत् त्रये |
पतिः प्राणपरोनित्यं पतिरेव परागतिः ||

पतिरेव परं ब्रह्मपतिः प्राणाधिकः प्रभुः |
सर्वतीर्थमयः स्वामि सर्वदेवसमःपतिः ||

सर्वदेव मयञ्चैव पतिरेव महागुरुः |
आगत्योपि विशेत्पार्श्वं मुखं वीक्ष्यस्थिता भवेत् ||

पतिभावेंगिते दक्षा कृष्णास्यात्पतिदर्शने |
उत्तरेणोत्तरं दद्यात् पाहरेद्दूरकर्मणि ||

सर्वदेवमयं हित्वा या नारीपरगोचरा |
शूकरीगर्द्दभीकाकीशृगाली जायते ध्रुवं ||

अहं तु पुत्रवद् देवि नमेभ्रीतिर्न चेत्रया |
तव संगे यो हि याति पति रूपधरः क्वचित् ||

प्. ११अ)

मूलमंत्र जपन्तोयं तद्गात्रे देयमीश्वरी |
तया यदि वहिर्न स्यात् तदा स्वपतिरेव च ||

इतोपि शिष्य या कार्या शिक्षिता कुलयोषिता |
रक्षाकार्या विधानेन पूर्वोक्ते नैव चात्मना ||

योगिनीनां महापूजां वटुकानां च भैरवं |
कार्याविघ्नविनाशार्थ कुलवारर्क्षयोगतः ||

यासां मूलतरोर्मूले मूलविद्या तु कामिका |
लिखित्वानेक कालेषु ततो विघ्नैर्न्न लिप्यते ||

वीरपत्न्यामूलदेशेन कालं मंत्रयोजनं |
विसर्जनविधौ देव यदीछेत्फलपातनं ||

यत्र ये प्रीति रेतस्य कुलस्य कुलवित्तम |
तद्रूपं विग्रहं कृत्वा भैरवा वटुकादयः ||

तत्र वीरार्पणं कृत्वा कुर्वंति फललक्षणं |
लिङ्गैर्वाक्यैः पदैर्देव ज्ञात्वा फलसमुद्भवं ||

देवैर्जातं नरैर्जातं यथार्थज्ञानशास्त्रतः |
ज्ञात्वा फलविभागं तु पंचमात् परतः प्रभो ||

सप्तमाष्टममासाद्वा वृक्षमध्ये सरोवरे |
हस्तो दत्तं पादुकाभ्यां विद्यासंहारयोगतः ||

जपेदष्ट सहस्रं वै स्वयं विक्षात्पतिष्पति |
एवं कृते यत्पतति तत्फलं देवनिर्मितं ||

प्. ११ब्)

अश्वामिकं च पतति वैपरीत्यगमागमात् |
एतल्लिंगं फलं ज्ञात्वा आनीयक्षालयेत् ततः ||

दोषभागं परित्यज्य फलवृक्षं प्रणम्य च |
ताम्रपात्रे महारण्ये फलपाकं समाचरेत् ||

रक्षादिकं विधायैव वदुन्नय समन्वितं |
नानासुगंधि संमिश्रं सिद्धं ज्ञात्वा विचक्षणः ||

संस्तुतानलमध्ये तु अघोरं होमयेत् ततः |
हेतु मुद्रां मृती कृत्य होमं कुर्यादलक्षितः ||

रात्रावेवं विधायैव यज्ञशेषं भजेत् ततः |
भुक्तमात्रे तु तस्मिन् वै चिरंजीवीक्षितौ भवेत् ||

सद्यो मधुमती सिद्धिः करस्थाः भोगदायिनी |
दिव्यभावः साधकेंद्रमर्त्य शक्रसमो भवेत् ||

देवानां प्रियकारित्वात् मोक्षं दत्वा महेश्वर |
साधकानां कुलज्ञानां न दोषो कल्पपातने ||

एतत्फलनिपातार्थ फलवत्पापदे पदे |
विघ्नं करोति सर्वत्र निजसंकोच कारणात् ||

फलवृक्षोपरि तथा विघ्नंमाचरति ध्रुवं |
फलवृक्षस्य हानिश्चेत् कदाचिद्दैव योगतः ||

साधकोपि तथा देव भवेन्नात्र विकल्पनं |

प्. १२अ)

वाचाव्य? मनसा वापि कायाद्वा यदि वाध्यते ||

फलवृक्षस्तदा देवो नश्यति स्मरसासनं |
वाध्यते कुलवृक्षाश्चेत् साधकस्य कृते प्रभो ||

तावन्न कुल पूजा स्याद् यावन्त निसृतिर्भवेत् |
तावन्निजकुलालापो वर्जनीयः प्रयत्नतः ||

एतत्कार्य विधाने तु योग्यं नास्ति महीतले |
अतिदूरांतरे देशे नामवर्णविवर्जितः ||

करोति यदि भद्रं स्याद् विघ्नं वा फलसाधनं |
न दोषस्तत्र वाध्यन्ते साधकाः कुलदेवता ||

विघ्नप्रधानमेतत् तु कदा चित्फलसाधनं |
सफलं समनुप्राप्य क्रियते यदि पामरः ||

फलं भवति देवेशि पापेन वध्यते ध्रुवं |
निन्दा मधुमती तत्र जायते नात्र संशयः ||

मधुमत्याफलं देव कथयामि शृणुष्वमे |
सुधाधारधरावानी वक्त्रान्तस्य प्रजायते ||

सर्वज्ञ सर्वशास्त्राणां मधिपः कुलनायकः |
चन्द्रसूर्यावधिपृष्ट्यां विभूति वहुलं सुखं ||

देवकन्याप्सरोभिस्तु दिव्यगंधर्वचारणैः |
अमृतार्थे प्रीतिकरैर्देवभोग्यैः सुदुल्लभैः ||

देवकन्या हस्तगतैः रथमारूह्य सोत्सुका |

प्. १२ब्)

आयाति साधकाकांक्ष हृदया परमेश्वर ||

यत्र कामेश्वरो देवश्चिंतावशमुपागतः |
तत्रैव यांति सततं देवकन्याः सहस्रशः ||

इन्द्रयोग्यपुरी कृत्वा रमते साधकैः समं |
ततो पागतमुक्तात् स मुक्ता तु वहुधा सुखं ||

चिरकालं भुवि स्थित्वा चांते मुक्ति मवाप्नुयात् |
एषतो कथितो देव दिव्यं भावः सुखावहः ||

न देवो यस्य कस्यापि पशौ गोप्यः प्रयत्नतः |
वीरभावो महादेव कथ्यते गुरुभैरव ||

निर्द्वन्द्व मानसो भूत्वा हृदि कामकलातनुः |
निशापूजासु प्रवरोहे तु युक्तः सदैव हि ||

निजकुलं समादाय स्वयं भैरव रूपधृक् |
कुलं च भैरवी रूपं तद्गात्रे न्यास विस्तरं ||

विन्यस्य सकलं न्यासं नवयोन्यात्मकं तथा |
प्रसून तूलिका मध्ये पुष्पे प्रकरसंकुले ||

नानागंध समाकीर्णे कुलद्रव्ये न यंत्रकं |
लिखित्वा पूजयेछंखं घटस्थापनपूर्वहं ||

स्ववामभागे षट्कोणं तन्मध्ये ब्रह्मरंध्रकं |
लिखित्वा तत्र कुंभं वै सौवर्णे राजतं च * *? ||

प्. १३अ)

ताम्रं भूमि मयं चापि यद्वा लोह विवर्जितं |
स्थापयेत् कलया देव कुंभं गंधसुवासितं ||

हेतु द्रव्यं ब्राह्मणादि * * ? भेदेन पूजयेत् |
तत्र मंत्रं विलिख्यादौ यद्यत्कुल समुद्भवं ||

ध्यात्जेष्ट (?) देवतां तत्र जपेदष्टोत्तरं शतं |
धेनुमुद्रां प्रदर्श्याय अमृतं तद्विचिंतयन् ||

दृष्ट्वार्घस्य च पात्रं वै लोलुपाः सर्वदेवताः |
नृत्यंति भैरवाः सर्वे नृत्यंति मातरो गणाः ||

इन्द्रादयः सुराः सर्वे नृत्यंति मधुलोलुपाः |
ब्रह्माविष्णुमहेशाद्या नृत्यंति हर्षतत्परा ||

अर्घभाण्डं द्विधा कृत्वा गुरवे चैकभागकं |
एवं कुलापदत्वा वै एकेन देवतर्पणं ||

पीत्वा कुल रसं देव नानालंकार भूषितः |
साक्षायदि गुरूर्न स्यात् तदातोये विसर्जयेत् ||

आनन्दरूपवान् भूत्वा पूजयेत् परमेश्वरीं |
तत्तत्कल्पोक्त विधिना तत्तद्यंत्रे प्रपूज्य च ||

विसर्जनं विधायाथ स्वकुले योजयेत् ततः |
तद्विश्वर स पानेन अमृतं भुज्यते मया ||

तच्चकोणरसास्वादैः सप्यतु ससजायते |
तत्फलग्रहणादेव सुमेरू शृंगरोहणं ||

प्. १३ब्)

लतालिंग न मात्रेण सुधाधौत कलेवरा |
मूलयोगे कृते तत्र जपेदष्ट सहसुकं ||

जपपूतं हवि द्रव्यं गृहीत्वा तर्पयेत् ततः |
विधाय तर्पणं देव प्रदक्षिण मनुव्रजन् ||

प्रणम्य स्तुत्वा कल्पोक्तस्तवेन तोयं येत्ततः |
इदं वीर कुलं देव सुंदरं सुमनोहरं ||

यद्देशे विद्यते वीरस्तत्कुलं वापि भैरव |
वनमाली भयं तत्र न च राजभयादिकं ||

सुमंगलं सदा तत्र धन पुत्र विवर्द्धनं |
लक्ष्मीस्तत्र महादेव सुस्थिरा सर्वदा भवेत् ||

मंत्रं स्वप्न प्रवोधिन्या अवश्यं वृक्षमूलके |
योजनीयं प्रयत्नेन न च विघ्नं प्रजायते ||

नान्यवीरेण तद्योगाद्ग्रहणे दैविकैरपि |
योगिनीभिस्तु युक्तं तु न च पापैर्न्न युज्यते ||

यत्र तत्र कुजेवारे श्मशाने गमने कृते |
पूजाफलं भवेत् तत्र सप्तवासरसंमितं ||

चतुर्दश्या गते तत्र पक्षपूजाफलं लभेत् |
नागतेनार्चिते स्थाने पशुरेव न संशयः ||

नान्यस्यादधिको देव इति चिंतापरायण |
साधको क्षोभमापन्नेमपि क्षोभ? प्रजायते ||

प्. १४अ)

तस्याद्यत्नाद्भोग्रयुतो भवेद्वीरवरः सुखी |
भोगेन मोक्षमाप्नोति भोगेन कुलसाधनं ||

विना हेतु समासाद्य क्षोभयुक्त महेश्वर |
न पूजा मम संकुर्यान्न च ध्यन न चिंतनं ||

तस्माद् भुक्त्वा च पीत्वा च पूजयेत् परमेश्वरं |
न क्रमद्युति दोषोस्ति नाचारादविदूषणं ||

यद्यद्गदति निद्राति यत्करोति यदर्घति |
तत्सर्वं कुलरूपं तु ध्यात्वा च विहरेत् सुखी ||

एकाकी निर्जने देशे श्मशाने पर्वते वने |
शून्यागारे नदीतीरे निःसंगे विहरेत् सदा ||

वीराणां जपकारस्तु सर्वकाल प्रशस्यते |
सर्वदेशे सर्वपीठे कर्तव्यं न च संशयः ||

यदि विप्रो भवेद् भ्रष्टः कुलद्रव्यं परायणः |
तदानेन विधानेन कर्तव्यं कुलतोषणं ||

अपरापुष्पगर्भे तु कुलस्थानं मनोहरं |
सर्वदेव मुखं तत्र महाकामकलात्मकं ||

हयाऽरि कुसुमे देव स्वयमस्ति सदाशिव |
तन्मध्ये न घुमादाय पुष्पमध्ये तु चंदनं ||

रक्तं युक्तमरागं वा दत्वा तत्र शिवात्मकं |
योजयेत् शिव शक्त्या तु ऐक्यं संभावयन्धिया ||

प्. १४ब्)

क्षणं तत्रैव संपूज्य निश्चित्य परमेश्वरी |
जप्त्वा तदेव कुण्डोस्थं द्रव्यं परमदुर्लभं ||

अमृतादधिकं ज्ञेयमेतद्रव्यं सुदुर्लभं |
यत्रा पराजिता पुष्पं जवा पुष्पं च भैरव ||

करवीरे रक्त मुक्तै द्रोणं वा तत्र तिष्ठति |
तत्र देवी वसेन्नित्यं तदन्ते पूजनं मम ||

दत्तैकैकज वा पुष्पं पट्टवस्त्रफलं लभेत् |
ब्रह्महत्यादिकं पापं क्षणान्नश्यति निश्चितं ||

अपरा या तु माहात्म्यं च वक्तुं न हि महेश्वर |
वीर साधन कार्ये तु कर्तव्यं वीर पुरुषैः ||

दिव्यैरपि च कर्तव्यं पशुभिर्न्न च पानरैः |
वरं पामर कार्यं तु न पशौ चेति निश्चयः ||

यद्यद्यदा पुराप्रोक्तं शक्तेन मंत्रसाधनं |
अंजनं गुटिकादींश्च कुर्याद् वीरो महाबलः ||

दिव्ये वीरेण भेदो स्त्रियो भेदः स च कथ्यते |
सन्तो विन्प्रतो(?) मधुरः कलालावन्य संस्थितः ||

दिव्यस्तु देववत्प्रायो वीरश्चोर्द्धत मानसः |
विभूति भूषणं वापि चन्दनैर्वा विलेपितं ||

आकारगोपनं वापि व्यक्तो वा कुलभैरव |
रक्तचंदनदिग्धो वा वैष्णवो वाप्य वैष्णवः ||

प्. १५अ)

असंस्कृते संस्कृतो वा नित्ययुक्त कुलेश्वर |
अपमाने च पूजायां हृष्टः पुष्टः सदा भवेत् ||

देवनिन्दा परो वापि तत्पूजादि परोपि वा |
पूजारतस्तद्रहितः कुलीनमतते स्थिताः ||

निजभावसमायुक्तो देववद्विहरत्क्षितो |
स्वकुलान्तं पुरश्चर्या कार्य रात्रौ चान्यथा ||

वेदहीने द्विजे देव यथा न श्रुति संस्क्रिया |
विष्णु भक्तिनिवादेव भक्तिर्न प्रभवेद् यथा ||

शाक्तज्ञानं विना मुक्ति यथा हास्याय कल्प्यते |
गुरुं विनायथा तंत्रे नाधिकारः कथंचन ||

पतिहीना च या नारी सर्वकर्मविवर्जिता |
कुलं विना तथा देवो वीरो वा मम साधकः ||

नाधिकारीति कौलेय तस्माद् भाव परोभवा |
अविनीतं कुलं यस्य स कथं मम पूजक ||

तस्माद् यत्नात् तथा कार्यं यथा स्याद् विनयान्वितं |
भावाभाव कुले शास्त्रे नाधिकारः कथंचन ||

तेन भाव विशुद्धस्तु साधकः कौलिको भवेत् |

श्रीदेव्युवाच ||

पशुभावं प्रवक्ष्यामि शृणु वत्स समाहितः |

यथाविधि पशोर्द्दां 



###########   END OF FILE  #######