####################################################
MUKTABODHA INDOLOGICAL RESEARCH INSTITUTE
Use of this material (e-texts) is covered by Creative Commons license BY-NC 4.0
Catalog number: M00521
Uniform title: dāśarathīyatantram
Manuscript : MS 4886 Ragunatha Temple Library, Jammu

Description: 
An unusual vaiṣṇava tantra as it is focused on the worship of rāma.


Notes: 
Data-entered by the staff of Muktabodha under the supervision of Mark S.G. Dyczkowski.

Revision 0: Sept. 12, 2021.

Internet publisher : Muktabodha Indological Research Institute
Publication year : 
Publication city : 
Publication country : India
####################################################



प्. १)

रीशीलवृत्तफलं श्रुतं || १५ ||

क्वच्चिद्धो गुरु शुश्रूषा स फलामुनि पुंगवाः |
कच्चिद्वः स फलंतपूंतपश्चांद्रापणादिकं || १६ ||

भवद्भिरपि सर्वज्ञैः किं प्रष्टव्योस्म्यहं द्विजाः |
यथामति प्रवक्ष्यामि वदं तु मुनिपुंगवाः || १७ ||

शतानंदादयो विप्राः इत्थमुक्तास्तपोधनाः |
कृतांजलि पुरा ऊर्चुर्नत्त्वा साष्टांअगमादरात् || १८ || 

ऋषय ऊचुः 

भगवन्योगीनां श्रेष्ठं सर्वशास्त्रविशारदः |
कथं ब्रह्मविजिज्ञास्यं कीदृशैर्नियत व्रतैः || १९ ||

कथं स्याद्ब्रह्मतादात्म्यं कालमृत्योश्चवंचनं कथं |
कालस्वरूपं दादिभिर्द्विजैः विभांडकसुतः प्राहनामृषीन्शंसितव्रतान् || २२ ||

 ऋष्यशृंग उवाश्च 

यथामति प्रवक्ष्यामि भवद्भिः पृष्टमादरात् |
श्रोतव्यं योगिनां श्रेष्ठेः सावधानैः समाहितैः || २३ || 

नराणामक्षि यक्ष्मामुन्मीलननिमीलनात् |
निमेषकाल इत्युक्तः काष्ठातेत्रिंशदीदिताः || २३ ||

त्रिंशत्काष्ठाः कलाः प्रोक्ताताः षष्टिर्नाडिकाः स्मृताः |
गडीरूपं मुहूर्तः स्याद्यामस्तेषां चतुष्टयं || २४ ||

नाड्यस्त्रिंशदहः प्रोक्तं त्रिंशन्नाड्योनिशास्मृता |
षष्टिनाड्यो दिनं प्रोक्त महोरात्रं तदेवहि || २६ ||

तैः पंचदशभिः यक्षाज्ञत् द्वयं मास उच्यते |
पक्षे पक्षे पौर्णमासी पुण्यातिथिरमापि वा || २७ || 

यामद्वयं ऋतुः प्रोक्तमयनं स्याद् तु त्रयं |
मासैर्द्वादशभिर्विप्राः संवत्सर इति स्मृतः || २८ ||

* (?) नुषोवत्सरो दिव्यं दिनमेकमुदीरितं |
चत्वार्याहुः सहस्राणि वत्सराणां कृतं युगे || २९ || 

तस्य तावच्छ्रती संध्या देवमानेन ***(?) |
** (?) वर्ष सहस्राणि त्रेतायुगमिति स्मृतं || ३० ||

तस्य तावच्छती संध्या देवमानेन गण्यते |
सहस्रद्वयमन्दानां द्वापरं युगमीरितं || ३१ ||

तस्य तावच्छती सं***(?) मानेन गण्यते || ३२ ||

प्. २अ)

तिथयुगवत्सराणां सहस्रमिति कीर्त्यत |
तस्य तावच्छतीसंख्या देवमानेन गण्यते || 

इत्थं द्वादशसाहस्रम**(?)देवयुगं स्मृतं || ३३ ||  

मन्वंतरं तु दिव्यानां युगानामेकसप्ततिः |
चतुर्युगानां साहस्रं ब्रह्मणो हतदीरितं || ३४ ||

तद्व*****(?)स्रं निशा ब्रह्मण ईरिता |
चतुर्युगानां साहस्रं द्वयं ब्राह्मं दिनं स्मृतं || ३५ ||

पूर्वोक्तविधिना पक्षमासादि परिकल्पना |
चतुर्वक्तस्य तस्यामसर्गकृत्परमेष्टिनः || ३६ ||

तस्यापि स्वेनमानेन शतायुः कीर्तितं वुधैः |
ब्रह्मणः परमायुः स्याद्दिवसं विष्णुरुद्रवोः || ३७ ||

ईश्वरस्य विभोः साक्षान्नारायणमयस्य तु |
नैवाहस्तस्य न निशा नित्यस्य परमात्मनः || ३७ ||

कालः सृजति भूतानि कालः पालयति प्रजाः |
कालः संहरते विश्वं कालाधीतमिदं जगत् || ३८ || 

लयंगता असंख्याता ब्रह्माणो हरयोपि च |
लयंगता असंख्याता रुद्रा अपि तपोधनाः || ३९ ||

संख्यातुं नैव शक्यः स्याच्छक्रादीनां हि संक्षयः |
नराणामपि तिर्यश्चाका कथापिप्र पुंगवाः || ४० ||

तस्याकालं दुराधर्षं सृष्टिसंहारकारकं |
भक्षयंतं जगत्सर्वं सृजंतमखिलं जगत् || ४१ ||

पालयंतं जगत्सर्वं शक्तोजेतुं न कश्चन |
ब्रह्मतत्वमविज्ञाय प्रजया कर्मणापि वा || ४२ ||

न धनेन न दानैर्वाजेतुं कालो हि शक्यते |
अश्रुत्वाचार्य शुश्रूषामविज्ञाय चिदात्मकं || ४३ ||

ब्रह्मतत्वं महद्गुप्तं कालोजेतुं न शक्यते |
कालस्यापि पितासाक्षाद्ब्रह्मरूपी श्रियः पतिः || ४४ ||

नारायणो महायोगी सत्यानंदो चिदात्मकः |
परस्य ब्रह्मतत्वं साक्षान्नारायणात्मनः || ४५ ||

संसारसागरान्मुनि रविज्ञातुर्नविद्यते |
आचर्यस्य कृपा मूर्तेः साक्षान्नारायणात्मनः || ४६ ||

प्. २ब्)

विजिज्ञास्यं ब्रह्मतत्वं वहुकालेन सेवया |
तस्नानैर्न तपोभिर्वा न भस्मस्नानतोपि वा || ४७ ||

ना हिंसयामुक्तिस्याद्ब्रह्मानंदसुखात्मिका |
गंगादि सर्वतीर्तेषु मत्स्याश्च मकरादयः || ४८ ||

मज्जमाना हि तिष्ठंति किं मुक्तास्ते तपोधनाः |
वकामौनेन तिष्ठंति मीना उदकपायिनः || ४९ ||

व्रतैरनशनाद्यैस्ते मुक्ताः किन्तु तपोधनाः |
रासभात्र्याधिचश्चानो भस्माहषितविग्रहाः || ५० ||

सततं मुक्तिभाजः किंश्चाघास्ते ब्राह्मणोत्तमाः |
संचरंतो मृगानित्यमहिंसाधर्म तत्पराः || ५१ ||

मृगाः किं मुक्तिभाजः स्युर्वदं तु मुनिपुम्गवाः |
तस्मादाचार्य शुश्रूषां कृत्वा नित्यं चिरं द्विजाः || ५२ ||

विज्ञाया ब्रह्मणस्तत्वं ब्रह्मानंदमवाप्नुयात् परस्य ब्रमणो 
भीत्यावानां वाति हसं ततं || ५३ ||

उदेति भानुस्ताद्भीत्या ज्वलत्यग्निर्भयाततः |
तदाज्ञषैवकालोपि विश्वं सृजति हंति च || ५४ ||

परस्य ब्रह्मणस्त समाचार्यात् करुणामयात् |
विज्ञाय वंचयित्वा सौकालं सर्वभयासूरां || ५५ ||

ब्रह्मानंदमयीं मुक्तिं प्राप्नोत्येव तपोधनाः |
सैषानंदस्य मीमांसा वक्ष्यते विप्र पुंगवाः || ५६ ||

युवासकलविद्यानां पारगोवलं संयुतः |
अरोगी पक्वभुग्नित्यं सर्वधर्मपरायणः || ५७ ||

साध्वीपत्यनुकूला च पुत्र**(?) समृद्धिमान् | 
सार्वभौमत्वमासाद्यमानुषानंदमश्नुते || ५८ ||

मानुषानंदशतकं यत्प्रोक्तं शास्त्रवेदिभिः |
एकोमत्**(?) गंधर्वानंदमुक्तः श्रुतौ स्मृतौ || ५९ ||

आचार्य कृपया ब्रह्मविदोप्ये तत्सुखं द्विजाः |
शतं मनुष्यगंधर्वानंदानांसतं द्विजप्त || ६० ||

**(?) को देवगंधर्वानंदो वेदेषु पद्यते |
तदानंदशतं दिव्यं पितॄणां मुनिपुंगवाः || ६१ ||

आनंद एको विप्रस्य ब्रह्मतत्वविदोपि च |
आनंदानांशतं प्रोक्त **(?) आजानजामरे || ६२ ||

प्. ३अ)

आजानजामरानंदशतं कर्म सुरेष्वपि |
आनंद एकः संप्रोक्तस्ततो मुख्यसुरेष्वपि || ६३ ||

तदानंदशतं **(?)प्रानंदः प्रोच्यते बुधैः |
तदानंदशतं शक्रस्यैक आनंद उच्यते || ६४ ||

गुरोस्तदानंद शतमेक आनंद ईरितः |
गुर्वानंद*****(?)वस्यानंद उच्यते || ६५ || 

तदानंदशतं त्वेक आनंदः स्यात् प्रजायतेः |
हिरण्यगर्भानंदानां शतं विष्णोः शिवस्य च || ६६ ||

विराजपुरुषस्यैक आनंदः समुदाहृतः |
तदानंदशतं साक्षान्नित्यस्य परमात्मनः || ६७ ||

ब्रह्मानंदाभिस्त्वेक आनंदस्या छ्रियःपतेः |
नारायणस्य नित्यस्य ब्रह्मणः परमात्मनः || ६८ ||

ब्रह्मानंदाभिधं सौख्यं मनोवाचामगोचरं |
आचार्यपादशुश्रूषा निरतस्य यतात्मनः || ६९ ||

ब्रह्मतत्वविदः साक्षात्कृतनारायणात्मनः |
जीवन्मुक्तस्य तस्यापि ब्रह्मानंद उदाहृतः || ७१ ||

ब्रह्मानंदाभिधं सौख्यं वेदांतेष्वपि कीर्तितं |
कोटिजन्म तपोभिर्वा महादानायुतैरपि || ७२ ||

अश्वमेध सहस्रैर्वा लभ्यतेन तपोधनाः |
तस्माद्ब्रह्मविजिज्ञासा कार्याचार्य मुखांवुजान् || ७३ ||

कालमृत्युमपि प्राप्तमसौ जपति संततं |
इति काल जपोपायः कथितो ब्रह्मवित्तमाः || ७४ ||

प्रष्टव्यं किमतो विप्रावुवंत्वं सुगोपितं |
इति दाशरथीये स्मिन् सर्ववेदार्थसंग्रहे || ७५ ||

अथमोध्याय उक्तोयं तंत्रेनुत्तरनामके |

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये वेदार्थसारसङ्ग्रहे तंत्रे 
प्रथमोध्यायः ||
प्. ३अ)

ऋषय उचुः 

भगवन् योगिनां श्रेष्ठशांताभर्तर्महामते |
ब्रह्मतत्वं कथं ज्ञेयं श्रोतव्यं कथमादरात् || १ ||

कथमाचार्य शुश्रूषा कर्तव्या संसितव्रतैः |
सर्वमेतत्समासेनवदास्माकंदयानिधे || २ ||

ऋष्यशृंग उवाच 

अस्ति ब्रह्मपरं साक्षादादि मध्यांतवर्जितं |
शाश्वतं शुद्धमव्यक्तं सदानंदमयं हि तत् || ३ ||

प्. ३ब्)

सत्यं परं तपोरूपं जरामरणवर्जितं |
चिदानंदमयं नित्यं मनोवाचामगोचरं || ४ ||

नारायणाभिधं ज्योतिस्वमः पारे प्रतिष्टितं |
न स्त्री न षंठो न युमान्नद्वामपरमं महत् || ५ ||

अनंतमचलं सूक्ष्मं दुर्ज्ञेयमपरैरपि |
हृद्गुहासुस्थितं सर्वप्राणिनांचितपंकजे || ६ ||

अंतर्वहिस्तमोराशिनिवारकमनुत्तमं |
न तत्र सूर्यो न विभातिं चंद्रमानासावग्निर्विद्युतो || ||

नैव भांतित्तमेवभांत ******* |
मनुभाति सर्वं तस्य भासामिदं विभाति || ८ ||
	
तन्महापौरुषं रूपं वेदाम्ते रम्यगोचरं |
सर्गास्थिति विनाशानां हेतु भूतसनातनं || ९ ||

ओंकारवाच्यं विश्वस्यकारणं पारमेश्वरं |
तस्मान्नादात्मकः साक्षादकारात्मासनातनः || १० ||

अभूघंवासुदेवाख्यामाहुर्ब्रह्मर्षयोऽमलाः |
विंदुस्समभवतस्माज्जीवात्मां तस्सनातनः || ११ ||

स ईश्वर इति प्रोक्तः सुद्धाज्ञानमयः पुमान् |
तयोर्मध्ये समुदभूत्कला चिद्रूपिणी परा || १२ ||

यामाहुर्भगवच्छक्तिं त्रयीरूपां सनातनीं |
तत आविरभूत् साक्षात्पंचाशद्वर्णमातृका || १३ ||

सै श्रीः परमाशक्तिश्चित्कला परमेश्वरी |
साक्षान्नारायणमयी ब्रह्माभिन्ना चिदात्मका || १४ ||

स्वराः षोडश तत्रस्युः स्यर्णाः पंचविंशतिः |
अथांतस्था अथोष्माण इत्येवं मातृकास्मृता || १५ ||

अकाराद्या विसर्गांताः स्वराः **(?)शकीर्तिताः |
अच इत्येवमाख्याताः कादमोहल ईरिताः || १६ ||

चिदात्मकापराशक्तिः षोडशस्वररूपिणी |
कादयोहल इत्युक्ता व्यंजनानि विदुर्बुधाः || १७ ||

ककारादि क्षकारांता वर्णा नारायणात्मकाः |
तस्मादि यमकारादि क्षकारांताक्षरात्मिका || १८ ||

लक्ष्मीनारा****(?)मातृका समुदीरिता |
मातृका परमाशक्तिरभिन्ना ब्रह्मणो द्विजाः || १९ ||

नारायणाज्ञया विश्वं सृजत्यवतिहंति |
च अनयै समुद्भूता वेदाः सां*(?)सनातनाः || २० ||

प्. ४अ)

धर्मशास्त्रपुराणानि सर्वोपनिषदोपि च |
चतुष्षष्टि कलाविद्या विधा अष्टादशापि च || २१ ||

सर्वं **(?)कयोत्पन्नं जगदती**(?)चरं |
परासिसृक्षा भगवद्ब्रह्मणः परमात्मनः || २२ ||

तदा विराजं पुरुषं विश्वकारणविग्रहं |
असृजतद्ब्रह्मरूपी पुरु****(?)द्विजाः || २३ ||

द्विधा कृत्वात्मनोदेहमर्धेन 	पुरुषो भवत् |
अर्द्धेन नारी तस्यां तु विराजमसृजद्विभुः || २४ ||

यो महापुरुषः प्रोक्तः परब्रह्मात्मकामया |
श्रीमदष्टाक्षरात्मासावेक एव परोच्युतः || २५ ||

नारायण इति ख्यातः सर्वलौकैककारणं |
स एवाद्यः पुमान्नित्यः परमात्मा सनातनः || २६ ||

अष्टाक्षर **(?) वेदवेदांतैरप्यगोचरः || २७ ||

न तस्य कार्यं कारणं च विद्यते न तस्य कर्ता न हि तस्य गोप्ता |
परास्य शक्तिर्विविधैव श्रूयते स्वाभाविकी ज्ञानबलक्रिया च || २८ ||

योसौ द्विधा भवत् साक्षादाघो नारायणो विभुः |
सा नारीश्रीर्महालक्ष्मीः ख्यातापरकलामयी || २९ ||

तत्पतिः पुरुषोयोसौ नारायण इतीरितः |
स्त्रीपुंरूपमिदं तस्य ब्रह्मणः परमात्मनः || ३० ||

नारायणस्य नित्यस्य लक्ष्मीनारायणाभिधं |
चिद्रूपिणीं श्रियं गुप्तां विभ्रन्नारायणो विभुः || ३१ ||

चिदाभिन्नो विभुः सार्वकालं त्रिजगतीपतिः |
श्रूयते वेदवेदांतैरपि विग्रहधारिभिः || ३२ ||

श्रीमदृष्टाक्षरात्मासराकरावसनातनः |
सर्गकाले यदा विभ्रत् स्त्रीपुंरूपमकल्मषं || ३३ ||

द्विधेवदृश्यते नित्यैर्लक्ष्मीनारायणाभिधं |
तद्वादशार्णमंत्रेणवाच्यं ब्रह्मपरात्परं || ३४ ||

लक्ष्मीनारायणात्मासौ नारायणमयः पुमान् |
विराजं पुरुषं सर्गादिकालेसृजदीश्वरः || ३५ ||

प्रपंचात्मा कालरूपी सतिता सर्वनायकः |
पुरुषणविरादुक्तः सर्वकारणकारणं || ३६ ||

चतुर्विंशति तत्वात्मागायत्रीरूपधृग्विभुः |
यमाह सर्वजगतां कारणं परमेश्वरं || ३७ ||

प्. ४ब्)

सवितारमजं शुद्धं कालात्मानं सनातनं |
तस्य वक्त्रादाविरभूत्प्रणवः शाश्वतोव्ययः || ३८ ||

समस्तविधावीजं यद्ब्रह्मरूपं विदुर्बुधाः |
भूरिति व्याहृतिः पश्चाद्भुषः सुवरिति द्वयं || ३९ ||

महर्ज्जनस्तपस्सत्यं गायत्र्या विरभूततः |
एतदेव महद्विश्वं वैराजं रूपमुत्तमं || ४० ||

कालात्मकं भगवती ब्रह्मणः परमात्मनः |
सविताविश्वरूपो सौ विराट्पुरुष ईश्वरः || ४१ ||

हिरण्यगर्भमाहुर्यं प्रधानपुरुषं विभुं |
अयमेव जगत्सर्वं सृज्यत्यवतिहंति च || ४२ ||

कालात्माकालकालो सौ साक्षान्नारायणात्मकः |
अयं सवितृरूपिण्यग्यायत्र्याकालरूपया || ४३ ||

स्तूयते सवितासाक्षातुरुषोसौ हिरण्मयः |
कालात्मको वेदमयो येनेदमखिलं जगत् || ४४ ||

स चराचरमुत्पन्नं रक्षितं परमात्मना |
अमादुह ततो वेदान्भूरादिव्याहृति त्रयं || ४५ ||

चतुर्भ्योप्यथ वेदेभ्यो यागास्सांगादिक्षिणाः |
उत्पन्नाः सर्वलोकानामिहामुत्रगतिप्रदाः || ४६ ||

योसौ विराङ्मयः साक्षाद्वासुदेवो जगत्पतिः |
नारायणमयोनित्योमहापुरुष ईश्वरः || ४७ ||

स महापुरुषः सर्गं कर्तुमिच्छन् प्रजापतिः |
अय एव सर्गादौतासुवीर्यमवासृजत् || ४८ ||

तदंड ममवद्धैमं सहस्रांशु शतप्रभं |
तस्मिन्जज्ञे विधिर्ब्रह्मास्वयं भूरितिः श्रुतिः || ४९ ||

आपो नारा इति प्रोक्ता आपो वै नरसूतवः |
अयनं तस्यताः पूर्वं तेन नारायणः स्मृतः || ५० ||

हिरण्यगर्भो विश्वात्मा स्वयं भूर्भगवान्प्रभुः |
अंधका****(?) संतताय सुमहत्तयः || ५१ ||

तपसा तस्य तुष्टोथ परमात्मा सनातनः |
नारायणोथ ब्राह्माणं पुरुषः कृष्णपिंगलः || ५२ ||

आधि*****(?) सर्ग कार्ये ****(?) शत् |
लज्जयावनतं सर्गकर्माशक्तं स्वयं भुवं || ५३ ||

दृष्टाथ प्रददौ वेदान्सावित्रीसहितान्विभुः |
श्रुत्युक्तेन विधानेन सर्गं कुर्वितिति ***(?) || ५४ || 

उक्तो भगवद्दाकारसाक्षात्कारस्य सिद्धये |
भगवतेजसः प्राप्त्यै भूयोपि सुमहत्तयः || ५५ ||

प्. ५अ)

तताय तत्र भगवान्भास्करायुत्तसन्नि*(?) |
महापुरुषो भूत्वा विधूयां धनमोखिलं || ५६ ||

उवाचनं विधातारं प्रजापतिमकल्मषं |
श्रीभगवानुवाच भो भो व्र**(?)पितांहं योयकस्तव || ५७ ||

साक्षात्कृतोस्मिभवता संतुष्टस्तपसाविधे |
अहमेव परंब्रह्म परमात्मा सनातनः || ५८ ||

कालात्मको हंका***(?) लस्यापि पितास्म्यहं |
वासुदेवोस्म्यहं विष्णुर्विराद्रूपी हिरण्मयः || ५९ ||

अंतर्याम्यस्मि भूतानां जीवात्मा त्रिजगत्पतिः |
चिन्मयोहमनंतोहमादि मध्यांतवर्जितः || ६० ||

अहं प्रणववाच्योस्मिवेदानामप्यगोचरः |
वेदांतवेद्योविश्वात्मा विश्वरूपोह्म्यहं विभुः || ६१ ||

विद्यामयोहं लोकानां भगस्वर्गापवर्गदः |
योसावष्टाक्षरो मंत्रः स्वभाव प्रणवादिकः || ६२ ||

विद्यानामपि सर्वासांमहाराजोखिलार्थदः |
नारायणस्तदात्माहं चिद्रूपिण्याश्रिमान्नितः || ६३ ||

एकएवाद्वितीयोहं श्रीमद्दष्टाक्षरात्मकः |
अस्यैवाष्टार्णमंत्रस्यश्रीमत्वं त्रिजगत्स्वपि || ६४ ||

श्रीमत्वं नास्ति सर्वासां विद्यानां च श्रुतेरपि |
श्रीमद्दष्टाक्षरीविधा तस्मात् व्याता जगत्त्रये || ६५ ||

वेदामहूदनोद्भूता लोकानां स्थिति हेतवः |
वेदेषु सारभुतयं श्रीमद्दष्टाक्षरी मम || ६६ ||

ऋचोमजूंषि सामानि साहिश्रीरमृतासनां |
इति मद्वदनोद्भूत श्रुतिभिस्समुदीरिता || ६७ ||

प्रसिद्धामृतलक्ष्मीः श्रीर्ममशक्तिश्चिदात्मिका |
नारायणेतिमन्नाम परंब्रह्म श्रियान्वितः || ६८ ||

ममैवाष्टार्णविद्यायाः श्रीमत्थं हि स्वभावः |
अन्यास्तु सकलाविधाः प्रक्षिप्रश्री समन्विताः || ६९ ||

चिद्रूपिणीं श्रियं गुप्तांत्रयी वीजात्मिकां परां |
परतेजोमयीं संविन्महासाम्राज्यनायिकां || ७० ||

गुप्तांविभ्रन्नभेदेन नाम्ना नारायणोस्म्यहं |
ददाम्येतां महाविद्यांमतेजः प्राप्तये तव || ७१ ||

प्. ५ब्)

गायत्रं छंदसां श्रेष्टं सर्वत्रापि निगद्यते |
** छंदः स्यागायत्रं नान्यदुक्तं जायते || ७२ ||

चतुर्विंशाक्षीरीतस्माहाय त्रीवेरमातृका |
मदष्टार्णमयी ज्ञेया मम तेजः कलान्विता || ७३ ||

योहं पुरुषनार्मात्मविराजो हेतुरस्मिहि |
मदर्धतेजसायुक्तानारीलक्ष्मीरितीरिता || ७४ ||

नारायणोहं पुरुषोविशद्रूपी सनातनः |
द्वादशार्णमहाविधारूपो ब्रह्ममयोम्यहं || ७५ ||

ब्रह्मविद्येतियामाहुर्ममैवद्वादशाक्षरीं |
अहं जगन्मयत्वेनच्छंदसां जागतं वरं || ७६ ||

जगती द्वादशार्णेति ख्याता विधेयसुत्तमा |
ब्रह्मविद्येति विख्याता प्रदानादित्तस्तव || ७७ ||

ब्राह्मेमुहूर्तेदानेन ब्रह्मविद्येत्यपि स्मृता |
इमामपि महाविद्यां लक्ष्मीनारायणभिधां || ७८ ||

गृहाण ममतेजोंशप्राप्तर्ठांते महामते |
योसौ विराङ्मयः साक्षात् पुरुषोहं पुरातनः || ७९ ||

सर्ववेदमयः सर्वपंचात्मा सनातनः |
स एव वेदपुरुषो वेदनारायणोम्यहं || ८० ||

किं च मद्रश्मयः सर्वलोकानावृत्य सततं |
सहायंते करिष्यंति सर्गकार्ये प्रजापते || ८१ ||

येयं मद्रूपिणी साक्षाद्गायत्री वेदमातृका |
तद्वाच्यः सविता ब्रह्मन् देवो नारायणोस्म्यहं || ८२ ||

कालान्मासर्वभूतात्मावेदात्मा सर्वतो मुखः |
जन्ममृत्युजराव्याधि संसारभयनाशनः || ८३ ||

सर्वाविद्यामयी शुद्धं पंचाशद्वर्णरूपिणी |
मातृकाया समाख्याता सामद्रूपैव वावयते || ८४ ||

स्त्रीरूपंमखिलं यद्यत्पुंरूपमखिलं तथा |
लक्ष्मीरूपं च मद्रूपं ततत्सारं न संशयः || ८५ ||

द्वादशार्णा ब्रह्मविद्या तस्माद्विश्वमयी स्मृता |
ब्रह्मविद्योपासकोमेविराट्पुरुषरूपधृक् || ८६ ||

ज्योतिर्मयी तस्मात्मदात्मिका महाविद्यावस्वक्षरमयी |
ममतामुपास्मनरः साक्षान् ममसायुज्य मह्युते || ८७ ||

शब्दब्रह्मणि निष्णातः परंब्रह्माधि गच्छति |
मदात्मकं **(?) मंत्रयीततस्मात्मदात्मिका || ८८ ||

ब्रह्मविद्यामुपास्यादौ ब्राह्मेकाले प्रजायते |
गायत्रीं समुपास्याथ हुत्वांमांजातवेदसि || ८९ ||

लक्ष्मीनारायणींनाम्नामा*(?)विद्यादिरूपिणीं |
यावच्छ समुपास्याथ श्रीमद्दष्टाक्षरीं यत || ९० ||

मम तादात्म्यसिध्यर्थं चतुर्वर्ग फलाप्तये |
उपास्यमत्कालामुको भूत्वा सृस्टिकरोभव || ९१ ||

पुत्रोहं रुद्र इत्याख्यां ****(?) प्रजापते |
त्वया सृष्टमिदं विश्वकाले काले हराम्यहं || ९२ ||

वारास्त्वदादयो जीवास्तेषामय नमाश्रयः |
नारायणोस्म्यहं तेन सर्वलोकेश्वरेश्वरः || ९३ ||

*** (?) ख्यां गृहाणेमां मायां त्रैलोक्यमातृकां |
ग्रहाणत्वत्सहायेन सृजत्य वहंति च || ९४ ||

प्. ६अ)

इदमेव महतत्वं परब्रह्ममयस्मये |
एतदाचार्य वदनाद्विज्ञाया ***(?)र्थनः || ९५ ||

अवश्यं मम तादात्म्यं प्राप्नोत्येकेन जन्मना |
अहिंसा सत्यमस्तेयं शौचमिंद्रियनिग्रहः || ९६ ||

आचार्यपाद शुश्रूषा सर्वधर्मरतिस्सदा |
मम तादा**(?) सिद्धिं प्रत्येते सप्तहेतवः || ९७ ||

एतदन्यच्च भगवानुपदिश्य प्रजापतेः |
अंतर्द्धानं जगामाशु नित्यमुक्तैरमिष्टुतः || ९८ ||

ब्रह्मापि भग*****(?) तत्वं परं महत् |
सृष्ट्वादौ सनकादिभ्यो वशिष्टाद्दिभ्य उक्तवान् || ९९ ||

तेपि विज्ञाय परमं तत्त्वं ब्रह्मैक्यकारणं |
ब्रह्मभूतास्तपोनिष्ठा अद्यापि सुखि***(?) || १०० ||

वर्णात्मकाः शब्दमयामंत्राः सर्वे सनातनाः |
अचिंत्यशक्तिता सर्वमंत्राणां द्विजपुंगवाः || १ ||

संत्संप्रदायमार्गेण सदाचार्य प्रसादतः |
श्रद्धयाचार्य वाक्येषु सर्वसिद्धिस्तपोधनाः || २ ||

स्वच्छंदमरणं जातिस्मरणं ब्रह्मदर्शनं |
कालस्य वंचनोपायकारणं नान्यदीष्यते || ३ ||

श्रीमदष्टाक्षरीं विद्यां सांगां च स रहस्यकां |
ज्ञात्वाचार्यमुखांभोजात् संसेव्याचार्यमन्वहं || ४ ||

जित्वाकालं दुराधर्षं ब्रह्माप्नोति तपोधनाः |
परस्य ब्रह्मणस्तत्वस्वरूपं किंचिदीरितं || ५ ||

सुगुप्तमपि विप्रेंद्राः किं पुनः श्रोतुमिच्छथ |
इति दाशरथीयेस्मिन्तंत्रे वेदार्थसंग्रहे अनुत्तर ब्रह्मतत्वरहस्येध्याय ईरितः || 
१०६ || 

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
द्वितीयोध्यायः ||
प्. ६अ)

ऋषय ऊचुः 

ऋष्यशृंगमहाभाग सर्वज्ञान तपोनिधे |
सुगुप्तमपित तत्वं ब्राह्मणः परमात्मनः || १ || 

श्रुतमाचार्य शुश्रूषा कर्तव्यादावितित्वया |
आचार्यः कीदृशो लोकेशिष्यो वापि कथं मुने || २ ||

कथं शुश्रूषणं कार्यशिष्येणाचार्यपादयोः |
तत्पाद पद्मभक्तानास्माकं तद्वदाशुभो || ३ ||

श्रीऋष्यशृंग उवाच 

शृणुध्वमृषयो यूयं सर्वज्ञा अपि सत्तमाः |
आचार्यचरणांभोजशुषणविधिपरं || ४ ||

वेदवेदांतसारार्थ तत्वविच्छुतिपारगः |
सततं वैदिकाचारनिरतः शास्त्रपारगः || ५ ||

शांतोदांतोजितामित्रोजितेंद्रियः वेदाध्ययनकृन्नित्यं वेदार्थस्य विचारकृत् || ६ || 

स्वशिष्यपुत्रवात्सत्यसहितो ब्रह्मवित्तमः |
अहर्निशं श्रुतेर्जामी श्रौताचाररतस्यदा || ७ ||

अहिंसारहितोनित्यं ब्रह्मतत्वार्थचिंतकः |
शिवविष्णोरभेदेन नित्योपाहितरतो द्विजाः || ८ ||

महाकुलप्रसूतश्च गुरुरित्युच्यते वुधैः |
सहस्रकृत्तो गायत्री जपकर्ता दिने दिने || ९ ||

अनसूयोजित क्रोधो वेदाध्यायनकृत्सदा |
सर्वागमरहस्य 

प्. ६ब्)

ददाम्येतां महाविद्यांमतेजः प्राप्तये तव || ७१ ||

गायत्रं छंदसां श्रेष्ठं सर्वत्रापि निगद्यते |
छंदःस्यादस्य गायत्रं नान्यदुक्तं प्रजापते || ७२ ||

चतुर्विंशाक्षरी तस्माद्गायत्रीवेदमातृका |
मद्दष्टार्णमयी ज्ञेया ममत्तेजः कलान्विता || ७३ ||

योहं पुरुषनार्यात्माविराजो हेतुरस्मिहि |
मदर्धतेजसायुकानारीलक्ष्मीरितीरिता || ७४ ||

नारायणोहं पुरुषोविराट्रूपी सनातनः |
द्वादशार्ण महाविद्यारूपो ब्रह्मभयोस्म्यहं || ७५ ||

ब्रह्मविद्येतिया माहुर्ममैव द्वादशाक्षरीं |
अहं जगन्मयत्वेन छंदसां जागतं वरं || ७६ ||

जगती द्वादशार्णेति ख्याताविधेममुत्तमा |
ब्रह्मविद्येति विख्याता प्रदानादादित्तस्तव || ७७ ||

ब्राह्मेमुहूर्तेदानेन ब्रह्मविद्येत्यपि स्मृता |
इमामपि महाविद्यां लक्ष्मीनारायणाभिधां || ७८ ||

गृहाणगमतेजोंशप्राप्त्यर्थंते महामते |
योसौ विराङ्मयः साक्षात्पुरुषोहं पुरातनः || ७९ ||

सर्ववेदमयः सर्वप्रपंचात्मासनातनः |
स एव वेदपुरुषो वेदनारायणोह्म्यहं *(?)ज्ञो गुरुरुक्तो महानयं || १० ||

बहुशोन जपेद्यस्तु गायत्रीं वेदमातरं |
तत्सान्निध्येनविधानां कर्तव्यं ग्रहणंभुवि || ११ ||

मंत्रमात्रपरिज्ञानाद्गुरुत्वं विद्यतेन हि |
न्यासानाम परिज्ञाता पूजायंत्रादिकस्य च || १२ ||

नाचार्यः प्रोच्यते सद्भिः किंचिद्ज्ञात्वात्तपोधनाः |
सर्वागमरहस्यार्थपारगं श्रूति तत्परं || १३ ||

योजनानां सहस्रं वा गत्वातं गुरुमाश्रयेत् |
अ****(?)तो नित्यं दंभलोभादि संयुतः || १४ ||

पिशुनोनिष्टुरो मूर्खो मिथ्यावादी च संततं |
तमोगुणप्रधानश्च परनारीरतस्सदा || १५ ||

***(?) परितो वापि गुरुनिंदाश्रुतौरतः |
जिह्मः कठिनवित्तौ सौ सततं क्रोध तत्परः || १६ ||

असूयामत्सरग्रस्तो वैदिकाचारनिंदकः |
वदवाह्योदुरालापी***(?) ग्रहकारकः || १७ ||

शिष्यत्वे वर्जयेदेतान्कुलीनानपि सततं |
वेदाध्ययन कृन्नित्यं दंभलोभ विवर्जितः || १८ ||

प्. ७अ)

असूया क्रोधरहितोमात्स****(?)स्सदा |
सततं वैदिकाचार तत्परः श्रुतिपारगः || १९ || 

महाकुलप्रसूतश्च सत्कर्म फलनिस्पृहः |
पितुर्मातुश्च शुश्रू*****(?) विवर्जितः || २० ||

अर्थप्राणशरीराणामपिदातागुरोर्द्विजाः |
अन्वहं गुरुपादाब्ज शुश्रूषुर्वीतमत्सरः || २१ ||

एतादृशान्परीक्ष्यैव विद्यादयाश्रयत्वतः |
सकृद्वा गुरुनिंदायां समासक्तमनायदि || २२ ||

तादृशायन दातव्या प्राणैः कंठगतैरपि |
आक्रुष्टस्ताडितो वापिकशाभिः पादताडनैः || २३ ||

महाप्रसाद इत्याज्ञांनोल्लंघयतियः सदा |
अवश्यं तस्य दातव्या विद्यास्वर्गापवर्गदा || २४ ||

पितामाता तथा भ्रातासांगवेदोपदेशकृत |
चत्वारो गुरवः प्रोक्ताः पूज्याः प्रत्यहमादरात् || २५ ||

गुरुत्वं नामपूज्यत्वं नमस्कार्यत्वमन्वहं |
सेव्यमन्वहं भक्त्यापाद शुश्रूषणादिभिः || २६ ||

उपाध्याय इति प्रोक्तः शास्त्राणामुपदेशकृत् |
अक्षपादकृतं शास्त्रं मीमांसा द्वितयं तथा || २७ ||

कापितं पाणिनीपंचयोगशास्त्रमतः परं |
शास्त्रषट्कमिति प्रोक्तमपवर्गादिकारणं || २८ ||

मन्वादि धर्मशास्त्राणामुपदेशकरोपि च |
उपाध्याय इति प्रोक्तः पूज्यो गुरुवदन्वहं || २९ ||

द्वादशार्णां ब्रह्मविद्यामुपदेष्ट्वाश्रियः पतेः |
सांगन्यासादि सहितां यंत्रपूजादिसंयुतां || ३० ||

श्रीमद्दषाक्षरीं विद्यां दत्वाश्रुतिभिरीरितं |
आचारं शिक्षयेन्नित्यं रहस्यमपि वोधयन् || ३१ ||

आचार्य उच्यते लोके गुरुणां परमोगुरुः |
साक्षान्नारायणात्मासौ विज्ञेयः पुरुषो नमः || ३२ ||

अधीत्यैकत्रमद्विद्यां ज्ञात्वा विधिमथान्यतः |
यंत्रंन्यासविधिं वापि तद्रहस्य मथापि वा || ३३ ||

तयोरपि गुरुत्वं स्यात् पूजात्वमपि वा वहं |
यंत्रपूजारहस्यादिविधानं स रहस्यकं विद्यां ददाति शिष्यायतं 
विद्याल्लोकवचकं || ३६ ||

प्. ७ब्)

अज्ञात्वायो महाविद्याविधानं स रहस्यकं |
गृहीत्वा प्रजपेद्विधां स ज्ञेयो नरगर्द्दमः || ३७ ||

सरहस्य कलापरस्याम्यज्ञातुः सन्निधौ द्विजाः |
विद्मामाश्रमधीत्यान्यं सरहस्यज्ञमुत्तमं || ३८ ||

श्रोत्रियं ब्रह्मतत्वज्ञमाचार्यं वरयेत्पुनः |
वहुयोजन साहस्रदूरं गत्वापि वा द्विजाः || ३९ ||

सांगविद्योपदेशार्थमन्यसाचार्यमाश्रयेत् |
एकेन जन्मना साक्षाद्ब्रह्मानंदाभिधं सुखं || ४० ||

संसारतरणं प्राप्तुमिच्छन् श्रेयः परं महत् |
आचार्यमाश्रयेन्नित्यं प्राणैरर्थैर्धिपापि च || ४१ ||

ब्रह्मविद्याप्रदो लोके महानाचार्य ईरितः |
भगवद्रश्मि विद्याभिस्सहितां सरहस्यकां || ४२ ||

श्रीमद्दष्टाक्षरीं विद्यां यो दहाति द्विजोत्तमाः |
आचार्यरूपिणं विद्यातसेवश्रीपतिं विभुं || ४३ ||

यज्ञोत्सवेविवाहादौ सर्वेषु शुभकर्मसु |
आचार्यमग्रतो वस्त्रालंकाराद्यैर्घनैरपि || ४४ ||

अभ्यर्च्य सर्वधर्माणां सिद्धिप्राप्नोति शाश्वतीं |
ब्रह्मविष्णुमहेशादिपुरोग्याचार्यमग्नतः || ४५ ||

संपूज्यैव महासिद्धिं लभते नान्यथा द्विजाः |
सर्वस्वमपि दत्वा वा प्राणानपि कलेवरं || ४६ ||

आचार्यतुष्टिं जनपेद्यदीच्छेत्सिद्धिमुत्तमां |
अथेकाक्षरदातारं गुरुंधिकृत्यवासकृत् || ४७ ||

त्वं कृत्वाप्यथ हुं कृत्यषष्टिवर्षसहिस्रकं |
श्वानजन्मसमासाधचंडालेष्वभिजायते || ४८ ||

व्याधियुक्तोदरिद्रो वा क्रोधी वाप्य जितेंद्रियः |
आचार्योनाव संतव्यः प्राणैः कंठगतैःरपि || ४९ ||

आचार्यनिंदाश्रवणं सकृद्वा यस्य जायते |
महापातकिनं विंद्यातमेव वरकालयं || ५० ||

ब्रह्मविद्यादि विधानामेक एव गुरुर्यदि |
नहि धन्यत्तरस्तस्मादधिकोविद्यते भुवि || ५१ ||

एकैव श्रीगुरुपास्तिर्ब्रह्मा तादात्म्य सिद्धिदा |
श्रीमद्दष्टाक्षरी विद्या **(?) विद्या तथैव च || ५२ ||

प्. ८अ)

विद्याद्वयमिदं सर्ववेदवेदांतसंग्रहं |
तृतीयं रश्मिमालाख्य सूक्तमत्यंतपावनं || ५३ ||

विद्यात्रयमिदं पुरायमेकस्यैव गुरु*(?)त् |
लभ्यते यदि धन्योसौ ब्रह्मानंदयुतो भवेत् || ५४ ||

पाषाणलोहकाष्ठामिनिर्मितं प्रतिमासु च |
कुर्वंति भगवद्बुध्याप्रासादांवरभूषणैः || ५५ ||

लोकेमं दधियो नित्यं भववंधयुताहिते |
मूलं सकलधर्माणां हेतुं स्वर्गापवर्गयोः || ५६ ||

साक्षान्नारायणात्मानमाचार्यं ब्रह्मरूपिणं |
नार्चयंति विमूढास्ते प्रतिमासु यथा तथा || ५७ ||

तस्मादाचार्य तत्वं तु गुप्तं सर्वस्मृतिष्वपि |
आचार्य एव भगवान्साक्षान्नारायणो विभुः || ५८ ||

विज्ञेयः परमात्मासौ सत्यं सत्यं तपोधनाः |
नराकृतिरसौसाक्षाद्भगवानिंदिरापतिः || ५९ ||

तमभ्यर्च्ये सततं विद्यां सकृदपिस्मन् |
संसारसागरं तीर्थायाति ब्रह्मपदं महत् || ६० ||

अनभ्यर्च्य सदाचार्यं भगवन्मयमादरान् |
महादानायुतैर्वाइप् वाजिमेधायुतैरपि || ६१ ||

न परं पदमाप्नोति तीर्थयात्रायुतेन वा |
धिकृत्यवापि हुं कृत्यनिंदां कृत्वापि वासकृत् || ६२ ||

पुत्रमित्र कलत्रादि संपम्द्यः प्रच्यवंतिते |
मज्जंति नरकौद्येषुत्यत्कादेहमतः परं || ६३ ||

आचार्यपत्निपुत्राणामपि निंदां तपोधनाः |
श्रुत्वापातकमासाद्यनिमज्जंत्यपि रौरवे || ६४ ||

आचार्य एव संपूज्यः प्राणैरर्थैर्विधियान्वहं |
आचार्य एवस्तोत्तव्योराजविद्वत्सभासु च || ६५ ||

आचार्य एव वंद्यः स्यात् त्रिसंध्यासु दिनेदिने |
आर्चा एवयोष्मो हि धनवासोन्नभूषणैः || ६६ || 

आचार्य एव सन्मान्यस्सततं सर्वसिद्धये |
आचार्यसद्गुणा एव श्रोतव्याः प्रत्यहं बुधैः || ६७ ||

द्रष्टव्यं सर्वदाचार्य पादाज्वद्वयमेवहि |
आचार्यायैव दातव्यमपि सर्वस्वमादरात् || ६८ ||

आचार्यसन्निधावेवस्थातव्यं प्रत्यहं बुधैः |
इत्थमाचार्य शुश्रूषां कुर्वन्नप्येकवत्सरं || ६९ || 

प्. ८ब्)

महेंद्रार्धासनारूढो भविष्यति न संशयः |
इत्थमाचार्य शुश्रूषां कृत्वा वर्षत्रयं भुवि || ७० ||

अवश्यं ब्रह्मणो लोकमाप्नोत्यत्र न संशयः |
कुर्वन्नाचार्य सुश्रूषायांवज्जीवमतंद्रितः || ७१ ||

इहैव ब्रह्मभूतौसौ जीवन्मुक्तो न संशयः |
इत्थामाचार्य शुश्रूधा कुर्यन् प्रत्यहमादरात् || ७२ ||

श्रुत्युक्ताचार संपन्नो वेदाध्ययन तत्परः |
ब्रह्मविद्यानुसंधातारश्मिमालानुचिंतकः || ७३ ||

सांगन्यासादि सहितश्रीमदष्टाक्षरीरतः |
कलेवरांते सायुज्यं माप्नोत्येव श्रियः यतेः || ७४ ||

भगवद्वदनोद्भूता श्रुतिस्सांगासनातनी |
विध्यर्थवादमंत्रात्मरूपिणी सर्वसिद्धिदा || ७५ ||

स्वायंभुवादयः पश्चादृषयः क्षीणकल्मषाः |
धर्मशास्त्राणि दिव्यानि कृतवंतस्तपोधनाः || ७६ ||

अक्षपादादयो विप्रा महेश समतेजसः |
कृतषंतोदर्शनानि षडेते परमर्षयः || ७७ ||

एतेषामुपदेष्टापि समहान्गुरु रुच्यते |
उपनीयतुयः शिष्यं वेदमध्याययेद्विजः || ७८ ||

सकल्पं सरहस्यं च तमाचार्यं विदुर्बुधाः |
द्वितीयो ब्रह्मापिद्यायाः प्रदाताचार्पठच्यते || ७९ ||

तृतीय उक्त आचार्यो भगवद्रश्मि मंत्रदः |
न्यासयंत्ररहस्यादिसहितामिदिरापतेः || ८० ||

श्रीमदष्टाक्षरी विद्यां दद्याद्यो विप्रपुंगवः |
तमेव भगवद्रूपं प्राहुराचार्यमुत्तमं || ८१ ||

अनेन सदृशोनान्य आचार्यो विद्यते भुवि |
नाराणो जगत्स्वामी भगवानिंदिरापतिः || ८२ ||

त्रेतायुगेदशरथात्कौशल्यागर्भसंभवः |
श्रीराम इति लोकेस्मिन्व्यातो दाशरथि विभुः || ८३ ||

हत्वा दुष्टं दुराधर्षं रावणं रजनीचरं |
गुप्तं राक्षसकोरीभिर्भिन्नांजनचयोपमं || ८४ ||

राज्याभिषिक्तस्सहितो भ्रातृ*(?)लक्ष्मणादिभिः |
वशिष्ठादिमहर्षीसम्मितं ****** || ८५ ||

प्. ९अ)

कथयामास रुद्राय पृच्छते मुनिपुंगवाः || ८७ ||

हिताय सर्वलोकानां धर्मसंस्थापनाय च |
**(?) भूतमिदं वेदवेदांतार्थ रहस्यकं || ८८ || 

मुक्तिरत्नं महच्छास्त्रमुक्तवान्जानकीपतिः |
पत्रैव ब्रह्मणस्तत्वरहस्यं श्रुतिसंग्रहं || ८९ ||

ब्रह्मविद्याष्टवर्णादिविधानं सांगमुत्तमं |
रहस्यमपि यत्रोक्तं भोगस्वर्गापर्वर्गदं || ९० ||

तंत्रं दाशरथीयाख्यमिदं तस्माद्विजोत्तमाः |
भगवद्वदनांभोजादाविर्भूतमिदं शुभं || ९१ ||

शास्त्रं सकलवेदापिनांसारभूतार्थसंग्रहं |
आचार्यवदनांभोजाद्विज्ञेयं नान्यथा द्विजाः || ९२ ||

व्याख्यातुरस्य तंत्रस्य प्राणानपि समर्पयेत् |
श्लोकमेकमथात्रापि जप्त्वा जीवन् विमुच्यते || ९३ ||

जानकीशमुखांभोजादेतच्छास्त्रमनुत्तमं |
श्रुत्वा चतुर्मुखः पश्चात् सनकादिभ्पठक्तवान् || ९४ ||

अस्मात् पितामहः पूर्वं ब्रह्मणोवदनांवुजात् |
श्रुत्वा विभां उकायाथ स्वसुत्तायोक्तवानिदं || ९५ ||

इदं समस्तवेदानां सारभूतार्थसंग्रहं |
अधीतवान् पितुर्वक्त्राद्विभांडकतुनेद्विजाः || ९६ ||

वर्ण एकोपि शास्त्रेत्र वेदवेदांत सम्मितः |
ब्रह्मदर्शन सिध्यर्थं मोक्षलक्ष्मीसमृद्धये || ९७ ||

अध्येतव्यमिदं शास्त्रं जानकीपतिनिर्मितं |
इदं दाशरथीयाख्यं तंत्रं दृष्ट्वा महर्षयः || ९८ ||

संहिता पंचकं चक्रुर्वेदयेदांतसंग्रहं |
सनत्कुमारो भगवान्दत्तातेयो जगत्पतिः || ९९ ||

ब्रह्मर्षीणामग्रगण्यो वशिष्ठो रुंधतीपतिः |
भार्गवो जामदग्न्योपियोसौ भगवदं शतः || १०० ||

द्वैपायनसुतः साक्षाद्ब्रह्मविद्योगिनां वरः |
पंचैते संहिताश्च क्रुर्वेदवेदांतसंम्मिताः || १ ||

उक्तं दाशरथीयेस्मिन् यद्यद्भगवातापुरा |
तत् तदाचार्य वदनाद् ज्ञातव्यं तत्वमुत्तमं || २ ||

तस्मादाचार्य पादाब्जद्वयेमेव दिनेदिने |
सेवितव्यं भगवतः साक्षात्कारस्यसिद्धये || ३ || 

प्. ९ब्)

भिद्यत्ते हृदयग्रंथिः छिद्यंते सर्वसंशयः |
क्षीयंते चास्यकर्माणि तस्मिन्दष्टे परात्मनि || ४ ||

कलेवरमिदं भौमं रक्तमांसास्थिसंकुलं |
जरामरणसंयुक्तं मलमूत्रौघसंकुलं || ५ ||

विचार्य सततं ब्रह्मतत्वदर्शनसिद्धये |
सेवितव्यं सदाचार्य पादांवुजयुंगाद्वीजाः || ६ ||

पुनर्जन्मपुनर्मृत्युर्भूयोपि च कलेवरं |
पुनर्जरापुनर्वाल्यमाधयोव्याधयः पुनः || ७ ||

तस्मादवश्यं भगवतादात्म्यप्राप्तये द्विजाः |
आचार्य चरणांभोजद्वयेमेव दिनेदिने || ||

स्तोतव्यमर्चनीयं च सेवितव्यं द्विजोत्तमाः || ८ || 

इति दाशरथीयेस्मिन्तंत्रेवेदार्थसंग्रहे अनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्येध्याय ईरितः || ९ 
||

 इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
तृतीयोध्यायः ||
प्. ९ब्)

ऋषय ऊचुः 

ऋष्यशृंगमहाभागविभांडकसुतप्रभो |
जानकीपतिनासाकंरामेण परमात्मना || १ ||

कथं मयागमो गौरीपत्तेरासीन्महात्मनः |
किमर्थमुक्तवानेत्त तंत्रं वेदार्थसंग्रहं || २ ||

रुद्राय गौरीपतयेवदास्माकं महामते |

श्रीऋष्यशृंग उवाच 

शृणुध्वमृषयः सर्वे रहस्यमपि वक्ष्यते || ३ ||

यत्तदाशरपि प्रोक्तं ब्रह्मतत्वं पुरातनं |
पुलस्त्यवंशसंभूतदुरात्मानं महाबलं || ४ ||

सर्वरक्षोगणाधीशं रावणं रजनीचरं |
साक्षात्परब्रह्ममयः श्रीरामोजगतीपतिः || ५ ||

सेतुनासागरं तीर्त्वावा पुत्रीदिभिर्वृतः |
रणेहत्वादुराधर्षं वीरं त्रैलोक्यरावणं || ६ ||

राज्येभिषिक्तः श्रीरामः साक्षान्नारायणो विभुः |
भ्रातृभिः सहितोरायो वशिष्ठाधैर्महर्षिभिः || ७ ||

जा**(?)माहितो देव्यातिष्ठन् सिंहासने शुभे |
अयोध्यानगरे रम्ये पालयामासमेदिनीं || ८ ||

तंद्रष्टुपागता अष्टौशक्राद्यालोकपालान् | 
सर्वदेवगणैर्युक्तास्सिद्धविद्या धरान्विताः || ९ ||

प्. १०अ)

साष्टांगदंडवन्नत्वा रामं त्रिजगतीपतिं |
तदाज्ञया समासीनाः सुशुभेषासनेषु*(?) || १० ||

मूर्तिमद्भिश्चतुर्वेदैस्सेवितः सनकादिभिः |
नराकृतिधरं साक्षान्नारायणमजं हरिं || ११ ||

कौशल्यागर्भसंभूतं रामं दाशरथिं विभुं |
द्रष्टुमभ्याययौ देवं ब्रह्मापि चतुराननः || १२ ||

जैगीषव्यो महायोगीशतानंदोथगौतमः |
दत्तात्रेयोपि भगवानगस्त्यः क एव एव च || १३ ||

मेधातितिर्भारद्वाजो विश्वामित्रो महातपाः |
एकनश्चद्वितश्चैवयवक्रीतोथगालवः || १४ ||

महिर्षिः कपिलाचार्यः सुतीक्ष्णोमुनिसत्तमः |
जामदग्न्यस्ततोराम्येदेवरातो महातपाः || १५ ||

नारदः पर्वतोत्रिश्चमार्कंडेयो महातपाः |
योगाचार्योथ वाल्मीकिरममन्युस्तपोनिधिः || १६ ||

एतेचान्ये च वहवो नराकृतिधरं हरिं |
श्रीरामं परमात्मानं नारायणमजं विभुं || १७ ||

राजीवापतनेत्रांतं प्रसन्नमुखपंकजं |
अभ्याययुस्तयोनिष्ठा ऋषयोदीप्ततेजसः || १८ ||

अभ्याययौ महादेवः कैलासाद्गिरिजापतिः |
तंदुनंदीशभृंगीशवीरभद्रगणेश्वरैः || १९ ||

सहितः प्रमथाधीशैः कोटिश्ये मातृभिर्वृतः |
द्रष्टुमिंदीपरश्यामं प्रसन्नं जानकीपतिं || २० ||

तेषामर्धं चयाद्यं च निवेधरघुनंदनः |
शिवस्य ब्रह्मणोन्येषामासनानि समादिशत् || २१ ||

विधिरुद्रादयो देवा आसीना आसनेषुते |
इदमूचुर्वचोत्यंतरामं राजीवलोचनं || २२ ||

जहोभाग्यमहोभाग्यमघास्माकं जगत्पते |
यतदक्षयमव्यक्तं पश्यामस्त्वां जगत्पते || २३ ||

तपः फलितमस्माकं बहुजन्मार्जिनं विभो |
अघनः सफला यज्ञा वहुशो दक्षिणान्विताः || २४ ||

देवं नारायणं साक्षात्पश्यामस्त्वां नराकृतिं |
वेदा अपि च वेदांता स्वामेव ब्रह्मरूपिणं || २५ ||

संस्तुवंति यथानित्यं वंदिन परमेश्वरं |
यतो वाचो निवर्ततेप्यप्राप्यमनसासह || २६ ||

प्. १०ब्)

सत्यानंदचिदाकारं त्वमेव भगवन् विभो |
त्रैलोक्यकंटकं वीरं दुर्धर्ष ममरैरपि || २७ ||

त्रिजगद्रावणं हत्वा जगन्निष्कंटकं कृतं |
पालयित्वा गजदिदं पुनरागच्छ तत्पदं || २८ ||

इति स्तुत्वा सुरास्तूष्णीमासीना आसनेषुते |
राजीवलोचनं रामं पश्यंतस्समुपासते || २९ ||

सत्यानंदचिदाकारं दृष्ट्वी श्रीराममच्युतं |
सुप्रसन्नसुखं शातं गौरीसहित आदरात् || ३० ||

दृष्ट्वाहर्ष समायुक्तः राजीवलोचनं रामं |
पश्यंती कृतांजलि पुटो विभुः उवाच परमात्मानं रघुनंदनमीश्वरं || ३१ 
||

ईश्वर उवाच 

भगवन् देवदेवेश नारायण जगत्पते |
रामचंद्रकृपासिंधोशरणागतवत्सल || ३२ ||

किंचिद्विजप्तुकामोहमागतस्त्वांदिदृक्षया |
इमे ब्राह्मादयो देवाः शक्राद्याश्चदिगीश्वराः || ३३ ||

ब्रह्मर्षयो वशिष्ठाद्यास्सनकाद्याश्च योगिनः |
कपिलाद्या महासिद्धा दत्तात्रे पादयोपि च || ३४ ||

एतेषां सन्निधौ देवत्वामहं जगतीपते |
किंचिद्विजप्तुमिच्छामिदेदानुज्ञां मम प्रभो || ३५ ||

इत्युक्तो भगवान्मस्तथेति करुणानिधिः |
आज्ञाययामास तथा ब्रूहीति गिरिजापतिं || ३६ ||

ईश्वर उवाच 

भगवन् देवदेवेश लोकनाथ जगत्पते |
हिताय सर्वलोकानां महर्षीणां च नित्यशः || ३७ ||

ब्रह्मतत्वविजिज्ञासां द्रष्टुमिच्छामि सांप्रतं |
नारायणात्मनः साक्षात् परब्रह्ममयस्पते || ३८ ||

विज्ञातव्यं परं तत्वं कथं विप्रैस्समाहितैः |
संसारसागरेमग्नाः कथं त्वां ब्रह्मरूपिणं || ३९ ||

प्राप्नुवंति द्विजास्तीर्त्वा कथंत्वद्दर्शनं भवेत् |
सत्यानंद चिदाकारस्त्वमेव ब्रह्मरूपभृत् || ||

कथं तुष्टः परंधाम प्रयच्छसि जगत्पते || ३८ ||

त्यद्रहस्यं समावक्ष्यमेनमुक्तिं प्रयांत्यमी |
दानं वाथ व्रतवाथमंत्रस्तोत्र जपोथवा || ||

क्रतुस्तयो वा भगवन् तव प्रीतिकरं वद |
वेदा अपि च वेदांतास्तवरू***(?) महत् || ४० ||

नारायणात्मकं तत्वं न जानंति हि तत्वतः |
मां प्रेरयंति ब्रह्माद्या अमी च परमर्षयः || ४१ ||

प्. ११अ)

विज्ञप्तुं तव पादाब्जयुगले जगतीप*(?) |
*(?)त्युक्तो भगवांस्तत्र श्रीरामोजगतीपतिः || ४२ ||

चतुर्मुखादि देवानां महर्षीणां च सन्निधौ |
प्रसन्नवदनः प्राहशंकरं लोकशंकरं || ४३ ||

श्रीभगवानुवाच गौरीपते प्रवक्ष्यामि तत्वं |
भगवतो मम रहस्यमपि वेदांतसारभूतार्थसंग्रहं || ४४ ||

संत्यं विज्ञानमानंदरूपमक्षरमच्युतं | 
गुहायां निहितं ज्योतिरचलं शाश्वतं ध्रुवं || ||

तदेव मे परब्रह्मरूपं नारायणाभिधं || ४५ ||

वेदांतवोधोस्मि तथैव पदैः स्तुल्योस्मि नित्यं परिपूर्णकामः |
ध्येयोस्मि योगेश्वर सिद्धसंघैः पूज्योस्मि नित्यं भुवनेषु सर्वैः || ४६ ||

वेदां रूपोस्म्यहमेव वेदेरूपोस्मि कालोस्मि चतुर्मुखात्मा |
नारायणोहं नररूपधारी रुद्रोस्मि कालोकाधिपतिश्च शक्रः || ४७ ||

यत्तद्ब्रह्ममयं धामपरं ज्योतिस्सनातनं |
सत्यानंदचिदाकारं नित्यं शाश्वतमक्षयं || ४८ ||

अक्षयं परमं दिव्यं शुद्धं सदसदात्मकं |
नारायणाभिधं साक्षात्तमःपारे प्रतिष्टितं || ४९ ||

तदेव मे परं रूपं मनोवाचामगोचरं |
न व्रतैर्नमहादानैर्नयागैर्बहुवक्षिणैः || ५० ||

न तीर्थयात्रासाहसैर्नेष्टार्पूर्तशतैरपि |
अशक्यं मम तद्रूपं प्राप्तुं गौरीपते विभो || ५१ ||

आचार्यपादुकासेवानिरतैः शंसितल्लतैः |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्याजपहोमादि तत्परैः || ५२ ||

 वेदपारायणरतैर्ब्रह्मविद्यानुचिंतकैः |
रश्मिमालालापकैस्तद्रूपं प्राप्तुं हि शक्यते || ५३ ||

मम शक्तिरभिन्नेयं जानकी श्रीश्चिदात्मिका |
भिन्नेवभाति लोकेस्मिन्ममायादुरत्यया || ५४ ||

आस्या एवांश संभूतापया विश्वं विमोहितं| 
श्रुतिर्मद्वदनादाविर्भूतासांगासनातनी || ५५ ||

अयं मे दक्षिणे वाहुः सृष्टिकर्ता पितामहः |
वामवाहुर्मदीपस्त्वं विष्णुर्हृदयमेवमे || ५६ ||

प्. ११ब्)

इहं विपाप्मं वरवेश्मभूतं यत्पुंडरीकंपुरमध्यसंस्थं |
तत्रापि दहूं गगनं विशोकस्तस्मिन्पदं तस्वदुपासितव्यं || ५७ ||

यो वेदादौ स्वरः प्रोक्तो वेदांते च प्रतिष्ठितः |
तेन वाच्योस्मि सत्यात्मा परमब्रह्म शब्दभाक् || ५८ ||

श्रीनारायणनामाहमस्मित्रैलोक्यनायकः |
नारायणाभिधं ब्रह्मरूपं यत्त्सच्चिदात्मकं || ५९ ||

तदेव मे परं तत्वं त्रिगुणातीतमक्षयं |
विश्वतः परमं नित्यं विश्वनारायणात्मकं || ६० ||

सहस्रशीर्षे विश्वस्य सर्गस्थित्यकारणं |
अक्षयं शाश्वतं दिव्यं वेदांतैरप्यगोचरं || ६१ ||

आदिमध्यावसानेषु पतत्सदितिकीर्त्यते |
तदेव मे महद्गुप्तं रूपं ज्योतिरथाक्षयं || ६२ ||

विश्वमेवेदं पुरुषस्तद्विश्वमुपजीवति |
पतिं विश्वस्यात्मेश्वरं शाश्वतं शिवमच्युतं || ६३ ||

नारायणाभिधं ज्ञेयं महद्विश्वात्मकं शिवं |
नारायणाभिधं ज्योतिस्तत्वं नारायणात्मकं शिवं || ६४ ||

ममैतन्महद्रूपं नित्यं नारायणाभिधं |
नारायण परंब्रह्मतत्वं नारायणः परा || ६५ ||

नारायणः परंज्योतिरात्मानारायणः परः |
यच्च किंचिज्जगत्यस्मिन्ददृश्यते श्रूयतेपि वा || ६६ ||

अंतर्वहिश्च तत्सर्वं व्याप्य नारायणः स्थितः |
नारायणोपनिषदायदेतेत्प्रतिपाद्यते || ६७ ||

नारायणाभिधं रूपतदेव परमं मम |
नारायणेति मन्नामयेस्मरं त्यपि संततं || ६८ ||

चतुर्वर्गफलावाप्तिस्तेषां सिद्धिः पदे पदे |
मत्स्वरूप परिज्ञाने यदि वांछा प्रजापते || ६९ ||

आचार्यपादुकायुग्ममर्चयित्वा दिने दिने |
शुश्रूषण परोभूत्वा प्राणैरर्थैर्धियापि च || ७० ||

आचार्यपादकमलमाश्रित्यान्वहमादरात् |
ब्रह्मविद्यानुसंधानं कृत्वा मम दिने दिने || ७१ ||

श्रीमदष्टाक्षरीं विद्यां ममगुप्तश्रियान्वितां |
मद्रश्मि विद्यासहितां समस्तन्या स संयुतां || ७२ ||

आचार्यानुग्रहात्प्राप्य तस्य शुश्रूषणे रतः |
प्रजप्त्वा सततं भक्त्या मम सायुज्य मश्नुते || ७३ ||

न व्रतैर्नतपोभिर्वानवेदैर्नागमैरपि |
मम विद्यानुसंधेयास्वाचार्यानुग्रहंविना || ७४ ||

प्. १२अ)

बहुजन्मार्जितैः पुण्यैर्मयिभक्तिः प्रजापति |
मद्विद्या जपहोमादि कर्मानुष्ठानमुत्तमं || ७५ ||

बहुजन्मार्जितैः पुण्यराशिभिः प्राप्यते फलं |
तत्राप्याचार्य पादाब्ज शुश्रूषणमनुत्तमं || ७६ ||

लभ्यते यदि गौरीश प्रत्यहं विप्रपुंगवैः |
एकेन जन्मनोवासौ मद्रूपं सोष्णुते ध्रुवं || ७७ ||

इति शंकरसर्वज्ञ किंचिदुक्तं मया तव |
मत्स्वरूपरिज्ञाने किं भूयः श्रोतुमिच्छासि || ७८ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
चतुर्थोध्यायः ||
प्. १२अ)

ऋष्यशृंग उवाच 

इति श्रियः पतेर्वक्त्राच्छ्रुत्वा गौरीपतिर्शिवः |
भूयोपि जानकीनाथं प्राह लोकहितं वचः || १ ||

ईश्वर उवाच 

भगवन् जानकीनाथ नारायणदयानिधे |
एते ब्रह्मर्षयः सिद्धास्त्वत्प्रसादाप्तवैभवाः || २ ||

मामे वचोदयंतीहप्रष्टुं ब्रह्मरहस्यकं |
मन्वादि मुनिभिप्रोक्तमप्याचारं श्रुतीरितं || ३ ||

कौतूहलयुताः श्रोतुं भवद्वदनपंकजात् |
लक्षणं गुरुभक्तस्परश्मिसूक्तं श्रियः पतेः || ४ ||

श्रीमदष्टार्ण माहात्म्यं सरहस्यं विशेषतः |
माहात्म्यं ब्रह्मविद्यायाः श्रोतुं कौतूहलान्विताः || ५ ||

ब्रह्मापरोक्षविज्ञानं कथमेकेन जन्मना |
भवतीहद्विजातीनां सर्वमेतद्वदस्वनः || ६ ||

श्रीभगवानुवाच 

शृणु रुद्रमहाभाग चतुर्वक्त्रपितामह |
ब्रह्मर्षयोपिशृ एवं तु सिद्धाये च तपोधनाः || ७ ||

अत्रार्थे संप्रवक्ष्यामि इति हासं पुरातनं |
यच्छ्रुत्वाचार्य वदना ब्रह्मभूतो भवेदिह || ८ ||

मथित्वा ज्ञानमंथेन वेदागम महार्णवं |
सारज्ञेन मया गुह्यं ब्रह्मदर्शनमुद्धृतं || ९ ||

श्वसुरोजनकोस्माकं सर्वधर्मपरायणः |
मेदिनीं पालयामासः वेदाध्ययन तत्परः || १० ||

अश्वमेधादिभिर्यागे रिषूविपुलदक्षिणीः |
तुलाहिरण्यगर्भाद्यैर्यजन् देवं श्रियः पतिं || ११ ||

प्. १२ब्)

ब्रह्मा परोक्ष्य विज्ञान सिध्यर्थं गिरिजापते |
आराधयामासमुनिंगौतमं ब्रह्मतत्परं || १२ ||

पद्मराग समायुक्त तप्तस्वर्णविनिर्मितं |
कुंडलद्वितयं नित्यं ददात्याचार्य कर्णयोः || १३ ||

नवरत्न समायुक्तं सुवर्णेन विनिर्मितं |
पादुकाद्वितयं कृत्वा मुक्तालविभूषितं || १४ ||

गुरुपादांवुज द्वंद्वारूढं तत्पादुका द्वयं |
आचायं पादुकाविद्यामुच्चरन्प्रत्यहं शुचिः || १५ ||

गंधाक्षतैश्र कुसुमैश्छत्र व्यजनचामरैः |
पादुकाद्वितयस्याथ कृत्वा शुश्रूषणं नमः || १६ ||

एकैककर्षमानेन सुवर्णेन विनिर्मितैः |
आचार्यदुपादुकायुग्ममर्चयित्वान्वहं शुचिः || १७ ||

आचार्यचरणांभोजयुग्मेर्ययति चान्वहं |
इत्थं द्वादशवर्षाणि पादुकाद्वयपूजनं || १८ ||

पादुकाद्वयपूजने विद्यया कृत्वा ब्रह्मदर्शन |
सिद्धये ब्रह्मविद्यामवाप्यादौ भगवद्रश्मि संयुतां || १९ ||

समस्तन्यास सहितां यंत्रपूजापुरःसरां |
श्रीमद्दष्टाक्षरीं विद्यां प्राप्तवान् गौतमाद्गुरोः || २० ||

शरीरमर्थं प्राणाश्चनिवेद्य गुरुपादयोः |
कृतवान्नियमं घोरं ब्रह्मदर्शनसिद्धये || २१ ||

आचार्यपादुकायुग्मर्चयित्वैव संतंतं | 
सौवर्णपुष्पसाहस्रैर्भोक्ष्याम्यहमतः परं || २२ ||

स इत्थं नियमं कृत्वा स्वगुरोः पादुकाद्वयं |
प्रातः समुत्थाय समभ्यर्च्योपचारकैः || २३ ||

ब्राह्मणैः सहभुंक्तेन्नमित्थं द्वादशवत्सरं |
जाति स्मरत्त्वं प्राप्तो सौपादुका द्वितयार्चनात् || २४ ||

एकदापादुकायुग्मंतिरोभूतं स्वमंदिरे |
अनश्नन्नेव भूपोसौ जपन्नाचार्य पादुकां || २५ ||

ब्रह्मविधां रश्मिमालां श्रीमद्दष्टाक्षरीं जपन् |
प्रार्थितः पितृमातृभ्यामपि ब्रह्मर्षि पुंगवैः || २६ ||

प्रार्थिगौतमेनापि स्वाचार्येण महामतिः |
अनश्नन्नेव भूपालो भगवन्यर्पिताशयः || २७ ||

तुष्टोस्य गौतमस्तस्मै जनकाय महात्मने |
प्रादादष्टाक्षरीं सिद्धिं **(?) दर्शनसिद्धिदां || २८ ||

प्. १३अ)

तथापि न हि भुंक्ते सौ पादुकाभावतो नृपः |
अथाजगामतं संभूयं द्रष्टुमुन्मत्तवेषभृत् || २९ ||

जटाकलापसहितो**(?)लांवरसंवृतः |
कृष्णाजिनोत्तरीयश्च शिष्येणैकेन संयुतः || ३० ||

यो सौवदरीकावासी त्रिजगत्परिपालकैः |
भूत्वा परमहं सोयं साक्षान्नारायणाविभुः || ३१ ||

ज्ञात्वा परमहं संतसागतं स्वस्वमंदिरं |
पादुका द्वितयारूढं शिष्येणैकेन संयुतं || ३२ ||

प्रायुग्म्याभिवाद्याथ जनकोमिथिलापतिः |
ददर्शपादुकायुग्मं तेनारूढं महात्मना || ३३ ||

ब्रह्मानंदयुतो भूत्वा दृष्ट्वा तत्पादुकाद्वयं |
भूयो भूयोनमस्कृत्यस्वर्णपुष्पैरपूजयत् || ३४ ||

पुष्पजालं हेममयं  पादुकाद्वितयेर्पितं |
तन्मस्तकेथ दृष्ट्वासौ विस्मयं प्रापसादरं || ३५ ||

आचार्यगौतमं पश्चात्तदा कृति समन्वितं |
दृष्ट्वा न मामसाष्टांगंधन्योस्मीति मुहुर्वदन् || ३६ ||

आचार्यरूपिणस्तस्यतेजः कोद्यर्कसन्निभं |
दृष्ट्वा निमीलिताक्षौसौ पादयुग्मे यमाहतह || ३७ ||

तमुत्थाप्य ददौ दिव्यं चक्षुरस्मै जगत्पतिः |
अथायश्मच्छरीरेस्य सर्वमेतच्चराचरं || ३८ ||

ब्रह्माणं भास्करं शेषं त्वां च गौरी समन्वितं |
शक्रादीनिष्ट दिक्पालान्साध्यांश्च समरुद्गणान् || ३९ ||

मित्रादीन्द्वादशादित्यान् रुद्रानेकादशाप्यथ |
विश्वमेतदशेषेण दृष्ट्वा मच्छशुरोन्याः || ४० ||

आचार्यापादयोर्दतव्यजालमथाक्षयं |
दृष्ट्वा विस्मयमापन्नष्युनस्तत्पादुकाद्वयं || ४१ ||

निक्षिप्यमस्तके स्वस्य तत्पादांभोरुहद्वयं |
साष्टांगं दंडवन्नत्वा श्रुति सूक्तैरनेकशः || ४२ ||

स्तुत्वा कृतांजलि पुटोहंसवेषधरं विभुं |
अपश्यत् पूर्ववद्विप्रं जटावल्क्यलसंयुतं || ४३ ||

एकीभूतं स्वगुरूणा भूयोप्याश्चर्य साप्तवान् |
आचार्य पादुकायुग्मपूजनाद्गुरुतोषणात् || ४४ ||

जन्ममे सफलं जातं जातं मे ब्रह्मदर्शनं |
साक्षान्नारायणास्येदं दर्शनं परमात्मनः || ४५ ||

प्. १३ब्)

गौतमानुग्रहाज्जातमितिमत्त्वा स भूपतिः |
आसनं कल्पयामासयोगिवेषधरस्यहि || ४६ ||

शिष्येणसहितो योगीसमुपाविशदासने |
अर्घ्यपाद्यादिभिर्दिव्यगंधैश्च कुसुमैः शुभैः || ४७ ||

अर्चयामास तत्पादौ स शिष्यणसा महामतिः | 
आचार्यपादुकायुग्ममग्नेभ्यर्च्यैव शंकर || ४८ ||

तस्य तुष्टस्ततस्साध्यो देवो नारायणो विभुः |
उवाच वचनं भूयं कृतांजलिपुरं स्थितं || ४९ ||

श्रीभगवानुवाच 

प्रीतोहंते महीयालयद्यदिष्टतमं तव |
तत्तद्दास्यामि भूयोपि प्रार्थितादधिकं फलं || ५० ||

राजोवाच 

त्वत्पाददर्शनं जातं त्वद्रूपं दृष्टमद्भुतं |
किमन्यद्वरयेभीष्टं सकलं प्राप्तमद्य मे || ५१ ||

आचार्यचरणांभोजे नित्यं भक्तिर्दृढास्तुमे |
आचार्यपादुकायुग्मपूजाप्रत्यहमस्तुमे || ५२ ||

रतिर्मेवैदिकाचारे भक्तिराचार्यपादयोः |
त्वद्विद्याभजनेमेस्तुदृढाभक्तिस्सदा मम || ५३ ||

इत्युक्तो भगवांस्तत्रमिथिलाधिपतिं नृपं |
प्राहनारायणोयोगीनरेणसहितो विभुः || ५४ ||

तुष्टोहं मिथिलाधीशयद्यते फलमीप्सितं |
ततदस्तु महीपाल नित्यमाचार्यसेवया || ५५ ||

आचार्यतोषणान्नित्यं यथातुष्टो भवाम्यहं |
त्वतयः फलतः सर्वेत्वदन्यप स मुक्त्वाः || ५६ ||

सर्वेपि मम सायुज्यं प्राश्यंत्यत्र न संशयः |
अहं दाशरथिर्भूत्वालक्ष्मणानुचरो भुवि || ५७ ||

जामाताते भविष्यामि राम इत्यबिविश्रुतः |
श्रीर्याचिद्रूपिणी शक्तिर्ममवेदेषु विश्रुता || ५८ ||

भविष्यतीयंते पुत्रीमत्प्रसादन्महीपते |
अवाप्त सर्वभाग्यस्त्वं भूत्वा विगतकल्मषः || ५९ ||

मत्प्रदात्परंधाम प्राश्यसे पितृमिस्सह |
इत्युक्त्वा भगवांस्तूष्णीमासीनः सम्यगासने || ६० ||

प्रसादाभिमुखस्तस्य जनकस्यगहे भवत् |
प्रसादाभिमुखं वीक्ष्य ****(?) सनातनं || ६१ ||

प्. १४अ)

नारायणं नरसख महायोगिश्वरं विभुं |
उवाच जनकोराजा कृतांजलिरिदं वचः || ६२ ||

राजोवाच 

भगवन् देवदेवेश नारायण जयत्पते |
हिताय सर्वलोकानां किंचिद्विज्ञप्तुमुद्यतः || ६३ ||

ब्रह्मापरोक्षविज्ञानं कथ मे केन जन्मना |
गुरुपादाब्ज शुश्रूषा कर्तव्या कथमादरात् || ६४ ||

कथं वै वेदिकाचारः कर्तव्योगहवाप्तिभिः |
विधिना केन कर्तव्यं त्वद्विद्याभजनं विभो || ६५ ||

एतदन्याच्च सफलं ब्रूहि मे भगवन् विभो |

श्रीभगवानुवाच 

पृष्टमेतत्त्रिजगतामुपकारकमादरात् || ६६ ||

तुभ्यं जनक वक्ष्यामि गुरुभक्तायधीमते |
यतत्सत्यचिआनंदमखंडं ब्रह्मनिर्गुणं || ६७ ||

अवलं शाश्वतं दिव्यं वेदवेद्यं परात्परं |
सगुणं निर्गुणं चेति रूपद्वितयमुत्तमं || ६८ ||

विद्यते ब्रह्मणस्तस्य तेजोरूपं हि निर्गुणं |
सच्चिदानंदमद्वैतं ज्योतिरूपं परात्परं || ६९ ||

निर्गुणं ब्रह्मणो रूपं विश्वातीतं ममैव तत् |
सगुणं सृष्टिसंहार स्थितिकारणमद्भुतं || ७० ||

ब्रह्मविष्णुमहेशानां कारणं त्रिगुणान्वितं |
सगुणस्य ममोद्भूतावदनाच्छुतिराशयः || ७१ ||

नारायणाज्ञालोकानां श्रुतिरेवसनातनी |
अज्ञाछेदी ममद्रोहीदेहांते नरकालयः || ७२ ||

वेदाध्ययन कृन्नित्यं वैदिकाचारसंयुतः |
नारायणपदं नित्यं देहांते प्रविशत्यसौ || ७३ ||

स्वकर्मनिष्ठःशतजन्मभिर्द्विजोविरंचितामेति ततः परं शिवं |
आचार्यपादांवुजसेवमाथनारायणानुग्रहभागसौ भवेत् || ७४ ||

नारायणमुखोद्भूतावेदास्सांगासनातनाः |
तेषुनिष्ठस्सदाचारयुतोमद्भजनेरतः || ७५ ||

प्राप्नोति परमंधामयतन्नारायणाभिधं |
आचार्यपादुकासेवापुरस्सरमथादरात् || ७६ ||

कुर्वन्वैदिकमाचारं ब्रह्मविद्यां जपन्सदा |
समस्तन्याससहितश्रीमदृष्टासरीं जपन् || ७७ ||

प्. १४ब्)

प्राप्नोत्यवश्यं कैवल्यमेके नैव हि जन्मना |
ब्रह्मचारी गृहस्थश्च वानप्रस्थोपि संततं || ७८ ||

कृत्वैव वेदाध्ययनं ब्रह्मणो भव्ति ध्रुवं |
देवतां मंत्ररूपिण्यो मंत्रावेदेषु संस्थिताः || ७९ ||

तस्माद् वेदमयाविप्रा वेदाध्ययनसंयुताः |
सर्ववेदमया विप्राः सर्वदेवमयो हरिः || ८० ||

देवो नारायणः साक्षात् परमात्मासनातनः |

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
पंचमोध्यायः ||
प्. १४ब्)

श्रीरामचंद्र उवाच 

शृणु रुद्रमहाभागजनकेन महात्मना |
पृष्टो वदरिकावासीप्राहनारायणो विभुः || १ ||

श्रीभगवानुवाच 

शृणु राजन्महीपालदेवेषु समुदीरितं |
सदाचारं परब्रह्मापरोक्षज्ञानसिद्धिदं || २ ||

तदाचारवत्ताभाव्यं द्विजेन जगतीपते |
आचाराव्याप्यने सौख्यमाचारात् प्राप्यते यशः || ३ ||

आचारात् प्राप्यते लक्ष्मीराचारात् प्राप्यते गतिः |
अधीत्यवेदान्वेदौ वा वेदं वा शक्तितोद्विजः || ४ ||

तदुक्ताचार संपन्नोब्रह्मपश्यति तत्परं |
रजनी प्रांतयामस्य पूर्वार्द्धं ब्राह्म्यनामकः || ५ ||

समयः प्रोच्यते सद्भिर्ब्रह्मदर्शनसिद्धिदः |
संध्यापरार्धकालः स्याच्चतुर्नाडी महीपते || ६ ||

ब्राह्मेसमय उत्थाय शयनस्थित एव हि |
जननीचरणौ स्मृत्वा सर्वतीर्थोत्तमोत्तमौ || ७ ||

त्रिधा पितुः पादयुगं नत्वाचार्यस्य भूपते |
चरणौ पंचधा स्मृत्व श्रियः पतिमथाच्युतं || ८ ||

स्मृत्वा दशार्णमनुना द्वादशावृतिमादरात् |
गजास्यमथ संस्मृत्य विश्वेशं पार्वती विभुं || ९ ||

वाणीपतिं विधातारं महेंद्रादिदिगीश्वरान् |
अरुंधत्यादि साध्वीश्च देवर्षीन्नारदादिकान् || १० ||

कपिलादि महासिद्धान् दत्तात्रेयादि योगिनः |
कवीवाल्मीकिमुख्यांश्चत्वदादीन्द्वयतिनपि || ११ ||

कौस्तुभादीत्मणिगणान् दुमान्कल्पदुरादिकान् |
किं करान्यायुपुत्रादीन्महादिदृढान् || १२ ||

प्. १५अ)

ब्रह्मर्षीश्च वशिष्ठादीन्नं दिशादिगण्यनपि |
वसुंधरां नमस्कृत्य दंक्षं पादं महीतले || १३ ||

निक्षिप्यपुरतो वामं पादं पश्च*(?) निक्षिपेत् |
प्रांजलिः स्वगुरून्सर्वान्नत्वा ब्रह्मविलेतनः || १४ ||

आचार्यचरणांभोजद्वयं ब्रह्मविलेशुभे |
ध्यात्वा तत्पदकमलगलत्पीयूष विंदुभिः || १५ ||

संप्लावितमथात्मानं ध्यात्वा शुद्धो भवत्यसौ |
मूलादि ब्रह्मरंध्रांतं ज्वलंतीं संविदं परां || १६ ||

ध्यात्वा तेजोमय तनुर्वाससी परिधाय च |
आसनेरम्यगासीनः प्राणानायस्य वाग्पतैः || १७ ||

आचार्यपादुकाविद्यामष्टाविंशतिधा जपेत् |
ज्प्त्वा द्वादशधावधिनत्वाचार्य पदांवुजं || १८ ||

अथ वा प्रत्यहं भक्त्या प्रातहत्याय वाग्यतः |
आचार्य चरणांभोजारूढं श्रीपादुकाद्वयं || १९ ||

स्वर्णरत्नमयं वापि राजतं लोहजं तु वा |
दारुणा निर्मितं वापि शुभलग्नेशुभेदिने || २० ||

आचार्यचरणांभोजारूढं कृत्वा तदादितः |
प्रातः प्रातः समुत्थाय श्रेय इच्छन्ननुत्तमं || २१ ||

अनन्यदर्शनो दृष्ट्वा पादुका द्वितयं गुरोः |
आचार्यपादुकाविद्यामुच्चरन्प्रणमेनृप || २२ ||

तुलसीजाह्नवीगोदांनदीं सुमहतीमपि |
पापकं भूपतिं विप्रवर्यं वेदांतपारगं || २३ ||

प्रातरुत्थापयः पश्येन् स आपम्द्यः प्रमुच्यते |
प्रातरुत्थाययो नित्यं पादुका द्वितयं गुरोः || २४ ||

पूर्वं पश्यति चक्षुर्भ्यां स परंब्रह्म पश्यति |
जाह्नव्यादीनि तीर्थानि सप्तको पृषयोपि च || २५ ||

तेन दृष्टान संदेहो ब्रह्माद्या अपि देवताः |
आचार्यपादुकाभावेप्याचार्य चरणद्वयं || २६ ||

ब्रह्मरंध्रे सहस्रारे ध्यात्वा चिरमनन्यधीः |
उपचारैः समभ्यर्च्य मनसा कल्पितैः शुभैः || २७ ||

पश्चान्नारायणं देवं संस्मरोदिदिरापतिं |
ब्रह्मविद्याप्रदातायस्मरयाचार्य उच्यते || २८ ||

समस्तन्यास सहितां यंत्रं पूजा पुरस्सरां |
भगचद्रश्मि विद्याभिः सहितां सर्वसिद्धिदां || २९ ||

प्. १५ब्)

श्रीमद्दष्टाक्षरीं विद्यां शिष्याय प्रददातियः |
सरावभगवद्रूपी महानाचार्य उच्यते || ३० ||

धर्मार्थकाममोक्षाणां सरावादिमकारणं |
तमेव ब्रह्म तादात्म्य सिद्धिमूलं विदुर्बुधाः || ३१ ||

बहुना किमिहोक्तेन साक्षान्नारायणो हरिः |
आचार्याकृतिमन्नित्यं संपूज्योघंघोदिनेदिने || ३२ ||

आचार्यपादुकाविद्यां ब्रह्मविद्यां प्रजप्य च |
भगवद्रश्मि विद्यानां क्रमसूक्तमथोजपे || ३३ ||

पंचधा वा त्रिधा द्वेधा चतुर्धा स कृदप्यथ |
संस्मृत्य भगवत्सूक्तं जपेन्नारायणं सकृन् || ३४ ||

पश्चाद्वहिस्सप्तमागत्यत्यजेन्मूत्रमलादिकं |
वाससाशिर आवृत्यष्टीवनोच्छासवर्जितः || ३५ ||

तृणैरास्तीर्थ वसुधां मलंमूत्रमथत्यजेत् |
उदङ्मुखो मलं मूत्रमहर्भागे परित्यजेत् || ३६ ||

दक्षिणाभिमुखो रात्रौत्यजेन्मूत्रमलादिकं |
शुद्धां मृदं समादायदद्याल्लिंगे मृदं सकृत् || ३७ ||

तिस्रो वामकरेदद्यात्यं चायाने मृदः स्मृताः |
दशवामकरे दद्यादुभयोस्सप्तमृतिकाः || ३८ |||

पादपृष्टे पादतले तिस्रस्तिस्रश्च मृतिकाः |
एतच्छौ च गृहस्थस्य द्विगुणं ब्रह्मचारिणः || ३९ ||

वनिनस्त्रिगुणं प्रोक्तं यत्तीनां तु चतुर्गुणं |
शौचाचारविहीनस्य निष्फलाः सफलाः क्रियाः || ४० ||

शौचमित्थं द्विजः कृत्वा दंतधा वनमाचरेत् |
प्रतिपद्दर्श षष्ठीषु नवम्यां रविवारे || ४१ ||

दंतकाष्ठ समायोगो दहत्या सप्तमं कुलां |
तृणपर्णैस्सदा कुर्यादयादमामेकादशीं विना || ४२ ||

कृत्वाचार्य पदांभोजद्वयं मनसि संस्मरेत् |
स्नानं कुर्यान्महानद्यां तडागे वा हृदेपि च || ४३ ||

शरीर**(?) रंध्रेभ्यः स्रवत्येव मलं सदा |
तस्मात् स्नानम्ं प्रकर्तव्यं वाह्यांतर्मलनाशनं || ४४ ||

प्रातःप्रातस्तु यत्स्नानं संजाते चारुणोदये |
प्राजापत्य समं प्राहुस्तन्महाद्यविघातनं || ४४ ||

प्. १६अ)

आचार्यचरणांभोज तीर्थमेव नदीजलं |
ध्यात्वा स्नानं प्रकुर्वीत सर्वपाप विशुद्धये || ४५ ||

*(?)णानायम्य संकल्पस्नानं कुर्या दिने दिने |
केशवादि चतुर्विंशन्नामानि मनसास्मरन् || ४६ ||

यः स्नात्य हरहो विप्रश्चतुर्विंशतिथा नृप |
एकस्मिन् दिवसे वापि स्नानं कृवत्थ मादरात् || ४७ ||

महापातक कोटिभ्यः सद्य एव विमुच्यते |
स्नात्वाथ वाससी शुद्धे परिधाय समाहितः || ४७ ||

संध्या कर्म ततः कुर्यात् प्राङ्मुखो दङ्मुखोपि वा |
उदयात् प्राक्तंनी संध्यां घटिका त्रितयां विदुः || ४८ ||

अस्तगाद्भास्करादूर्ध्वं तथैव घटिका त्रयं |
संध्याकर्म पटित्यागी सर्वकर्म वहिष्कृतः || ४९ ||

यद्यत्तु कुरुते कर्म न तस्य फलभाग्भवेत् |
त्यक्ता संध्याभिधं कर्मयोन्यत्र कुरुते प्रतिं || ५० ||

स शूद्र वह्वहिष्कार्यस्सर्वस्माद्विप्रकर्मणः |
प्रातसांध्यां स नक्षत्रामुपासीत यथाविधि || ५१ ||

सादित्यां पश्चिमा संध्यामर्धास्तमितभास्करां |
अर्द्धामित नक्षत्रमंतरिक्षं यदा भवेत् || ५२ ||

संध्याकालस्सविज्ञेयोदियसम्यमुखं नृप |
प्राणानायम्म संकल्प संध्याकर्म समारेत् || ५३ ||

विधि नापि कृता संध्या कालातीता फलास्मृता |
अयमेवहि दृष्टांतो वंध्यास्त्रीसंगमो यथा || ५४ ||

मंदेहदेहनार्शार्थमुदयास्तमयौरवैः |
गायत्री मंत्रतोयाद्यं दत्तं येनाजलित्रयं || ५५ ||

काले सवित्रे किं नस्यात्तेनदत्तं जगात्त्रयं |
तेन वज्रोदकेनाशुमंदेहानामराक्षसाः || ५६ ||

सूर्यारयः प्रलीयंते शैलावज्राहता इव |
संध्याकर्मपरित्यागी मंदेहोराक्षसो भवेत् || ५७ ||

असावित्यादिमंत्रेण ततः कुर्यात् प्रदक्षिणं |
प्रदक्षिणी कृता तेन सप्ताद्वीपवनीमही || ५८ ||

तावत् प्रातर्जयंस्तिष्ठेद्यावदर्धोदयं भवेत् |
आसनस्थो जपेन्मौनी प्रत्यगातारकोदयात् || ५९ ||

प्. १६ब्)

अधान्य मध्यमां संध्यां कुर्यादादित्य सन्मुखः |
सविनाभगवान्साक्षाद्ब्रह्मरूपीश्रियः पतिः || ६० ||

आदित्यमंडलांज्ञस्थो मूर्तित्रितयरूपभृत् |
तन्मंडलगतं ध्यात्वा देवं नारायणं विभुं || ६१ ||

यथा भक्त्या जपेन्नित्यं गायत्रीं वेदमातरं |
सहस्र परमां देवीशतमध्यं दशापरं || ६२ ||

गायत्रीं प्रजपेन्नित्यं पातकोद्यैः प्रमुच्यते || ६३ ||

तं वशिष्टांश संभूतं प्राहुर्ब्रह्मर्षयोमजाः |
जपेत्यं च शतं वापि चतुशतमथापि वा || ६४ ||

त्रिशतं वा जपन्नित्यमुत्तमो द्विज उच्यते |
अष्टोत्तरं शतं जप्त्वा ब्राह्मणः स्याद्दिनेदिने || ६५ ||

अष्टाविंशतिधा जपत्वा ब्राह्मणो नामधारकः |
सहस्र कृत्वो गायत्रीं जपंतं प्रत्पदं शुचि || ६६ ||

वशिष्टमिवतं नित्यमर्चयेदुपचारकैः |
न वेदपाठाद्ब्राह्मण्यं न शास्त्रपठनादपि || ६७ || 

देव्यास्त्रिकालमध्यासाद्ब्राह्मण्यं नान्यथा भवेत् |
अशक्तः प्रजपेन्नित्यं तिष्ठन्नासी न एव वा || ६८ ||

त्रिसंध्यमपि शुद्धात्मा सावित्री वेदमातरं |
उदिते तु सहस्रांशौ तन्मंडल लगतं विभुं || ६९ ||

वेदाश्वरथमारूढं त्रयीमूर्ति हिरण्मयं |
ध्यात्वा नारायणं देवं श्रियासहितमच्युतं || ७० ||

कृतांजलि रूपासीतमैत्रसूक्तेन नित्यशः |
दिशामपि नमस्कुर्याद्दि देवेभ्यस्ततः परं || ७१ ||

आत्मपादौतनः स्पृष्ट्वा स्वात्मानं प्रणमेद्बुधः |
पुनराचमशुद्धात्मा रविमंडलमध्यगं || ७२ ||

ध्यात्वा नारायणं देवं श्रीमासहितमीश्वरं |
श्रीमद्दष्टाक्षरीं संध्यां कृत्वा सिध्यर्थमादरात् || ७३ ||

वैष्णवीमथगायत्रीं यथा शक्त्या प्रजप्य च |
श्रीमदष्टाक्षरीं विद्यां न्यासादि रहितामपि || ७४ ||

आदित्याभिमुखो नित्यमष्टोत्तरशतं जपेत् |
अष्टाविंशतिधा वापि नोचे*(?)र्द्धर्न जायते || ७५ ||

सूक्तेन पौरुषेणाथ स्तुत्वा नारायणं विभुं |
कृतांजलि पुटो भूत्वा सूक्तं नारायणं जपेत् || ७६ ||

प्राणानाथम्य संकल्प्य होमकर्म समारभेत् |
गायत्र्या वाह्य तन्मध्ये यज्ञेशं  श्रीपतिं विभुं || ७७ ||

प्. १७अ)

उपचारैस्सभ्यर्च्य हुत्वा द्वादशधा कृतं | 
श्रीमद्दष्टाक्षरेणाथगव्यमाज्यं तद्नहीपते || ७८ ||

अष्टाविंशतिधा हुत्वा श्रीमंत्रेणाप्यतः परं |
हुत्वा द्वादशधा वह्नावद्धंग श्रीपतेरथ || ७९ ||

मनुना च यथा शक्त्या हुत्वा गव्याज्य समादरात् |
ऋक्स्रामयजुषां पाठं ब्रह्मयज्ञार्थमाचरेत् || ८० ||

देवानृषीमपि पितॄन् तर्पयेदुदकैः शुभैः |
रवौ शुक्रे त्रयोदश्यां सप्तम्यां निशिसंध्ययोः || ८१ ||

श्रेयोर्थी स्वगृहे जातु न कुर्यातिलतर्पणं |
काम्य व्रतेषु जुहुयाद्रश्मिविद्याभिरेकधा || ८२ ||

वेदपारायणं कुर्या यथा शक्त्या दिने दिने |
आचार्यचरणां भोजद्वयं ब्रह्मविले शुभे || ८३ ||

कृतांजलि पुटो नत्वासस्यगासीन आसने |
प्राणा नारायम्य संकल्प्य समस्तन्याससंयुतां || ८४ ||

श्रीमदृष्टाक्षरीं विद्यां सहस्रं प्रजपेच्छुचिः |
जपेन्पंचशतं वापि चतुःशतमथापि वा || ८७ ||

त्रिशतं वा जपेन्नित्यमष्टाधिकं शतं तु वा |
नारायणेन सूक्तेन स्तुत्वा देवं श्रियः पतिः || ८८ ||

सहस्रार्ण महाविद्यां संस्मरेत् सकृदप्यथ |
उपेयादथराजानं योगक्षेमार्थसिद्धये || ८९ ||

मध्याह्नकाले संप्राप्ते स्नात्वा चम्य ततः परं |
संध्यां माह्निकीं कुर्यादादित्याभिमुखः शुचिः || ९० ||

जलेनोष्णेन वा स्नायादशक्तोरोगसंयुतः |
प्रातर्मध्याह्नवेलायां स्नाशक्तोपि सततं || ९१ ||

आद्रेण वाससादेहं परिमृज्य शुचिर्भवेत् |
मध्याह्नेपि यथा शक्त्या गायत्रीं समुपास्य च || ९२ ||

शालग्राम शिलाचक्रे पूजयेदिं दिरापतिं |
आचार्यपादुकायुग्मं यदि तिष्ठति मंदिरे || ९३ ||

सर्वोपचारैः संपूज्य पश्चाच्छीपतिमर्चयेत् ||
पादुका सन्निधौ नित्यं किंचिदार्पदक्षिणां || ९४ ||

दत्वा संकल्प्य वा चित्ते मासि मासि समर्पयेत् 
वत्सरत्रितर्पनैव पादुकार्चनतो गुणैः || ९५ ||

पश्यत्यवश्यं चक्षुर्भ्यां साक्षादेवश्रियःपतिं | 
प्राप्नोति महतीं सिद्धिं मंत्राणां नात्र संशयः || ९६ ||

प्. १७ब्)

सालग्राम शिलाचक्रे लक्ष्मीनारायणौ यजेत् |
लिंगे वा पूजयेन्नित्यं पार्वतीपरमेश्वरौ || ९७ ||

वैश्वदेवं ततः कृत्वा मनुनार्धरमापतेः |
हुत्वा द्वादशधा वह्नावन्नंगव्यघृतप्लुतं || ९८ ||

दत्वा भूतवलिं पश्चादन्नं सूर्यादिसंयुतं |
आचार्यं भोजयेतस्य पत्नीमपि सुतानपि || ९९ ||

आमंसूपादिसहितमाचार्यायाथ वार्पयेत् |
यद्वा वर्षाशनमितं धनमाचार्यपादयोः || १०० ||

अर्पयेत् पर्वकालेषु यदीकेत्सिद्धिमात्मनः |
तथाप्यहरहः किंचिद्देयमाचार्यपादयोः || १ ||

संकल्प्यमनसावापि मासि मासि समर्पयेत् |
रुद्रेण भुंक्तं निर्मालामभोज्यमिति कथ्यते || २ ||

विष्णु भुक्तं निवेद्यं स्यादभोज्यं तदपि स्मृतं |
आचार्यभुक्तशिष्टं स्यादमृतं पापनाशनं || ३ ||

निर्माल्यं च निवेद्यं च हविः शेषणसंयुतं |
पवित्रं कथ्यते वेदेनो चेदशुचि तत्स्मृतं || ४ ||

अस्नात्वाशीमलं भुंक्ते अजपीपूयशोणितं |
अहुत्वाशी कृमीन्भुंक्ते अदत्वा विषभुग्भवेत् || ५ ||

दूराध्वानं पथिश्रांतं वैश्वदेवांत आगतं |
अतिथिंतं विजानीयाद्भोजयेतं प्रयत्नतः || ६ ||

आचार्यः स्वपितामातापत्नीपुत्रोतिथिस्वथा |
षडेनेहरहर्भोज्या अन्नैर्बहुविधैरपि || ७ ||

अवश्यंनित्यमाचार्यं भोजनाच्छादनादिभिः |
अपरामृश्ययोभुंक्ते सभुंक्ते नरकं ध्रुवं || ८ ||

शाकं सूपं घृतं वापि स्वाचार्याय दिने दिने |
अपरामृश्यते भुंक्ते सभुंक्ते किल्विषं ध्रुवं || ९ ||

अवश्यं पितरं मातृपत्निपुत्रातिथिनपि |
भोजयेदशनाद्यैश्च चोष्यलेह्यादिभिस्तथा || १० ||

पंचार्द्रोभोजनं कुर्यान्मनसाश्रीप*(?)मर |
भुक्त्वा यथेष्टं हस्तौ च प्रक्षाल्यचरणौ मुखं || ११ ||

देवतास्मरणं कुर्याद्भोजनांते समाहितः 
संसारयोगक्षेमांतमथगच्छेद्वहिः पुमान् || १२ ||

अथ सायंतनी संध्यां सायंकाले समारभेत् |
कृत्वा सायंतनं होममर्द्धांगं श्रीपतेर्मनुं || १३ ||

प्. १८अ)

अष्टादशार्णं प्रजपेच्छतमष्टोत्तरं बुधः |
चक्रर्व्यूहात्मकस्याथ मंत्रामानुष्टुमं परं || १४ ||

यथाशक्त्या प्रजप्त्वाथ भुंजीपाद्वंधुभिस्सह |
तांबूलामोदिवदनो गुरुपादांवुजद्वयं || १५ ||

कृतांजा*(?)पुटोनत्वानर्मदां मनसास्मरन् |
स्मृत्वा श्रियः पतिं देवमांजनेयं ततः परं || १६ ||

शयीत शुभ्रशव्यायां ततो वामद्वयं स्वपेत् |
कुर्वन्नित्य महोरात्रं कर्मवैदिकमादरात् || ११७ ||

देहांते समवाप्नोति परं तद्ब्रह्मणः पदं ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे 
वेदार्थसंग्रहे षष्ठोध्यायः ||
प्. १८अ)

श्रीभगवानुवाच 

भूयोपि संप्रवक्ष्यामि श्रौताचारं यशस्करं |
यत्कृत्वा मनुजोलोके श्रेयो महदवाप्नुयात् || १ ||

निषेकादि श्मशानं तद्विजानां वैदिकी क्रिया |
वैदिकाचारहीनोयोजीवन्नेव स पंचमः || २ ||

जापे पुत्रे द्विजस्यादौ स चैलं स्नानमुच्यते |
हिरण्याभ्युदयश्राद्धं कुर्यादाचम्य यत्नतः || ३ ||

गोदानानि हिरण्यं च दद्यात्यझ फलानि च |
तांवूलगंधमाल्यानिभूषणान्यपि सुव्रतः || ४ ||

अपवित्रो दशाहं स्यात् यजेत्कर्माथ वैदिकं |
जातके मृतके चापि संध्याकर्म न संत्यजेत् || ५ ||

मनसोच्चारयेन्मंत्रान् प्राणायाममृते द्विजः |
एकादशेह्नि कुर्वीतनाम कर्म ततःपरं || ६ ||

तृतीयाद्वेततश्चौलं कुर्याद्ब्राह्मणभोजनं |
गर्भाष्टमेमाव्देवाब्राह्मणस्योयनाथनं || ७ ||

एकादशाब्देराज्ञां स्याद्विशां द्वादशवत्सरे |
ब्रह्मचारी तदारम्य वेदाध्यन सिद्धये || ८ ||

गत्वा गुरुकुलं नित्यं वेदाध्ययनमाचरेत् |
आज्ञांनोल्लंघये तस्य समित्पुष्पकुशादिकान् || ९ ||

आहरेत् सततं भिक्षाचर्यां कुर्यान्महामतिः |
कृत्वा भिक्षादनं नित्यं गुरवे विनिवेदयेत् || १० ||

तस्याज्ञयेवर्भुजीयात्तच्छिष्टान्नं समाहितः |
तत्पूशून्यालयेन्नित्यं तद्गृहं मार्जयेत् सदा || ११ || 

प्. १८ब्)

वस्त्रप्रक्षालनं कुर्यात्पादसंवाहनादिकं |
वेदानधीत्यवेदौ वा वेदं वा शक्तितो द्विजः || १२ ||

अविप्लुत ब्रह्मचर्यौल्लक्ष्यण्यां स्त्रियमुद्वहेत् |
अनन्यपूर्विकां सुप्तां निष्क्रांतांरुदतीमपि || १३ ||

वाचादतामथान्यस्मैमुंडांरोगि कुलोद्भवां |
रक्तकेशश्मशुमतींपिंगाक्षीं विकृतस्तवीं || १४ ||

लंवोदरीं दीर्घगलां व्याधि वाहुल्यसंयुतां |
वर्जयेद्वरणे कन्याराताराजन्महामते || १५ ||

अरोगिणीं भ्रातृमतीं सुंदरीं लक्षणान्वितां |
श्रोत्रियान्वय संभूतां गृहार्चनरतां सदा || १६ ||

नित्यंगृहीसुखं भुंक्ते स्त्रीलक्षणवतीयदि |
गृहसौख्यसमृध्यर्थं लक्षण्यां स्त्रियमुद्वहेत् || १७ ||

अनुकूलं कलत्रं चेत्त्रिदिवे किं सुखं नृपं |
प्रतिकूलं कलत्रं चेत्किंदुःखं नरकोभवेत् || १८ ||

वश्याः सुतावृत्तकरी च विद्याभार्यानुकूला च पतिव्रताश्च |
धर्मेरतिः सज्जनसंगतिश्चदुःस्वस्य मूलोद्धरणानि पंच || १९ || 

षोडशर्तुनिशाः स्त्रीणां तस्मिन्युग्मासु संविशेत् |
च तस्रो रात्रयः स्त्याज्या विषमासुन संविशेत् || २० ||

एकादशगते चंद्रे चंद्रतारावलान्विते |
एकादशीपर्ववर्जं स्त्रीषु संगममाचरेत् || २१ ||

न दिवामंगमं कुर्यात्तद्योनिं न निरीक्षपेत् |
अनृतं मद्यगंध च दिवाह्या पंचमैथुनं || २२ ||

पुनाति वृषलस्यान्नं सायं संध्या वहिष्कृता |
देवाश्चपितरोनित्यं गृहस्थ मृषयोपि च || २३ ||

 हव्यार्थमाश्रमंयंतीहकृमिकीटादयोपिश्च |
सर्वाश्रम वरिष्ठोयं गृस्थाश्रम उच्यते || २४ ||

न्यायार्जित धनस्तत्वज्ञाननिष्ठो तिथिप्रियः |
श्राद्धकृत्सद्यवादी च गृहस्थोमुक्तमुच्यते || २५ ||

वेदपारायणं कुर्वन्वेदस्यार्थं विचार*(?) || १५ ||

अरोगिणीं भ्रातृमंती सुंदरीं लक्षणान्वितां |
श्रोत्रियान्वयसंभूतां गृहार्चनरतां सदा || १६ ||

नित्यं गृहीसुखं भुंक्ते स्त्रीलक्षणवित्तीयदि |
गृहसौख्यसमृध्यर्थं लक्षण्यां स्त्रियमुद्वहेत् || १७ ||

प्. १९अ)

अनुकूलं कलत्रं चेन्निदिवेकिं सुखं नृपं |
प्रतिकूलं कलत्रं चेत्किंदुःखं नरके भवेत् || १८ ||

वश्याः सुतावृतकरी च विद्याभार्यानुकूला च पतिव्रता च |
धर्मेरतिः सज्जनसंगतिश्च दुःखस्य मूलोद्धरणानि पंच || १९ ||

षोडशर्तुनिशाः स्त्रीणां तस्मिन्युग्मासु संविशेत् |
चतस्रोरात्रयः स्त्याज्या विषमासुनसंविशेत् || २० ||

एकादशागते चंद्रे चंद्रतारावलान्विते |
एकादशीपर्ववर्जं स्त्रीषु संगममाचरेत् || २१ ||

नदि वा संगमं कुर्यातद्योनिंक् न निरीक्षपेत् |
अनृतं मद्यगंधं च दिवास्वायं पंचमैथुनं || २२ ||

पुनाति वृषलस्यान्नं सायं संध्यावहिष्कृता |
देवाश्चपितरोनित्यं गृहस्थमृषयोपि च || २३ ||

हव्यार्थमाश्रयंतीहकृमिकीटादयोपि च |
सर्वाश्रमवरिष्ठोयं गृस्थाश्रम उच्यते || २४ ||

न्यायार्जितधनस्तत्वज्ञाननिष्ठोतिथिप्रियः |
श्राद्धकृत्सद्यवादी च गृहस्थो मुक्त उच्यते || २५ ||

वेदपारायणं कुर्वन्वेदस्यार्थं विचारयन् |
विप्रजन्मशतेनासौ ब्रह्मलोके महीयते || २६ ||

प्रतिजन्मशरीरांते भुंक्ते क्षयसुखं दिवि |
कल्यांतं सत्यलोकेपि भुक्त्वा भोगान्मनोहरान् || २७ ||

भूतलं पुनरागत्य श्रोत्रियान्वय संभवः |
सदाचाररतोनित्यं वेदपारायणेरतः || २८ ||

कलेवरांते कैलासं प्राप्यरुद्रसमोभवेत् भुक्त्वा |
क्षयं महत्सौख्यं कल्पसहस्रमादरात् || २९ ||

पुनर्भूतलमासाद्य वेदवित्कुलसंभवः |
आचार्यचरणांभोज शुश्रूषणरतः शुचिः || ३० ||

ब्रह्मविद्यां च भगवद्रश्मिविद्या समन्वितां |
श्रीमद्दष्टाक्षरीं विद्यां समस्तन्या संयुतां || ३१ ||

उपास्ते तच्छरीरांते शाश्वतं भगवत्पदं |
पुनरारतिरहितं प्राप्नोत्यत्र न संशयः || ३२ ||

परब्रह्मात्मकं तेजो यच्छरीरे न तिष्ठति |
न तेन प्राप्यते विद्या श्रीमद्दष्टाक्षरी शुभा || ३३ ||

अश्वमेधादिभिर्यागैरिष्ट्वा संपूर्णदक्षिणैः |
महेंद्रलोकेमादंते कल्पांतं दिव्यभोगिनः || ३४ ||

प्. १९ब्)

पुनर्भूतलमासाद्यचित्कुले मानुषीं योनिमागताः |
कृत्वा सुकृतकर्माणि पुनःस्वर्गसुखान्विताः || ३५ ||

भूयोपि मानुषी योनिं प्राप्नुवंति महीपते |
पुनर्जन्म पुनर्मृत्युः पुनर्दुःखं पुनस्सुखं || ३६ ||

कलेवरेस्मिन्मर्त्यानां सुखम एवपि नास्ति हि |
पापे नरकेदुःखं पुण्ये न त्रिदिवे सुखं || ३७ ||

क्षीणे पुण्ये स्वर्गलोके पातयंत्यपि देवताः |
स्वर्गेपि दुःखसंमितंश्रं विषयुक्तान्नवत्सुखं || ३८ ||

यत्सौख्यं परमेधान्नितदनंतं हि शाश्वतं |
ब्रह्मानंदाभिधं प्राहुर्ब्रह्मतत्वविदोमलाः || ३९ ||

दिने दिने सदाचार्य पादाब्ज द्वंद्वसेवया |
ब्रह्मविद्यानुसंधानाच्छीमदष्टाक्षरी जपात् || ४० ||

ब्रह्मानंदसुखं प्राप्यमोदते परमेपदे |
आचार्यचरणांभोजदक्षिणारहितं दिनं || ४१ ||

मध्यं दिनमिति प्राहुर्ब्रह्मतत्वविदोमलाः |
यद्येकजन्मना ब्रह्मतादात्म्यपदमिच्छति || ४२ ||

कृत्वाचार्यस्य शुश्रूषां प्राणैरथैर्धियापि च |
ब्रह्मविद्या समायुक्तां रश्मिविद्यासमन्वितां || ४३ ||

श्रीमदष्टाक्षरोपास्तिं सरहस्यां समाचरेत् |
गृहस्थ एव सर्वेषामाश्रमाणांवर स्मृतः || ४४ ||

नान्यमाश्रममासाद्य ब्रह्मानंदसुखी भवेत् |
गृहस्थाश्रममासाद्य सदाचारेण संयुतं || ४५ ||

देवतानामृषीणां च पितृणां तृप्तिमाचरन् |
देवर्षि पितृसंतोषातत्प्रासादाप्त वैभवः || ४६ ||

आचार्यतोषणात् साक्षान्नारायणकृपान्नितः |
मोदते अप्रमेधाम्नि दशपूर्वैर्दशापरैः || ४७ ||

दृष्टिपूतं न्यसेत् पादं वस्त्रपूतं जलं पिवेत् |
सत्यपूतं वदेद्वाक्यं न्यायपूतं धनं ग्रहेत् || ४८ ||

आपत्काले चतुर्वर्णभिक्षाभावे तु साधकः |
अंत्यजानपिभिक्षित्वा दद्यादाचार्य दक्षिणां || ४९ ||

अश्वमेधादि यागेषु कोटीशतसहस्रकं |
सुवर्णदक्षिणां दत्वा यागस्य फलमश्नुते || ५० ||

अत्यल्पदक्षिणोयागोय जमा**(?)नाशयेत् |
वहुशो दक्षिणादेयातस्माद्यागसमृद्धये || ५१ ||

प्. २०अ)

वर्षाशनमितं द्रव्यमथवाचार्य पादयोः |
दत्वाश्वमेधसाहस्रदक्षिणाफलामश्रु*(?) || ५२ ||

सत्येन वायुरावाति सत्येनदिविभास्करः |
रोचते चंद्रभौमाद्या अहापि दिविस्थिताः || ५३ ||

सत्येनैव महेंद्रोपि त्रैलोक्यैश्वर्यवानभूत् |
सत्येन लोकान् जयति मुक्तिः सत्येन प्रतिष्ठिता || ५४ ||

श्रुतिस्मृनातनीसत्यंभगवद्वदनोद्भवा |
योगिनः सनकाद्याश्च वशिष्ठाद्या महर्षयः || ५५ ||

देवर्षयोनाराअद्यास्मिद्धाश्च कपिलादयः |
महेंद्राद्याश्च दिक्पालाः पूर्वभूतपतयोपि च || ५६ ||

सत्येन परमामृद्धिंगताः परमधार्मिकाः |
भगवद्वचनं सत्यं सत्यं वेदोदितं तथा || ५७ ||

ब्रह्मर्षीणां वचः सत्यं सत्यं देववचोपि च |
ब्रह्मतत्वविदोनित्यं वेदवेदांतपारणाः || ५८ ||

गहवासिभिरज्यर्च्या ब्रह्मदर्शनसिद्धये |
एतन्नारायणीयाख्यं सत्यमेवोच्यते मया || ५९ ||

वेदार्थसंग्रहं तंत्रं वेदवेदांतसस्मितं |
अहंदाशरथिर्भूत्वा रुद्राय परिपृच्छते || ६० ||

वक्तास्म्ये तन्महच्छास्त्रं ब्रह्मर्षीणां च सन्निधौ |
तंत्रं दाशरथीयाख्यं तदारभ्य महर्षयः || ६१ ||

वेदार्थसंग्रहं नाम्ना प्राहुरे तन्महीपते |
अस्मिन्दाशरथीयाख्ये तंत्रे यद्यदुदीरितं || ६२ ||

तत्सर्वं वेदवद्ग्राह्यमाचार्यवदनांवुजात् |
तस्माद्गृहस्थः सततं देवानां तृप्तिःमाचरन् || ६३ ||

वैदिकाचारसहितोवेदाध्ययन तत्परः |
ब्रह्मविद्यानुसंधाता श्रीमद्दष्टाक्षरीरतः || ६४ ||

ब्रह्मापरोक्षं चक्षुर्भ्यां दृष्ट्वा नारायणाभिधं |
नारायणमयो भूत्वा मोदते परमेपदे || ६५ ||

रविसंक्रमे पुण्ये रवींदुग्रहणादिषु |
प्राप्तेष्व लभ्ययोगेषु नवरात्राप्रतेपि च || ६६ ||

आचार्यचरणांभोजद्वितयेवहुलंधनं |
दातव्यं च महीदानं गोदानं चावशेषतः || ६७ ||

सालग्राम शिलादानं ब्रह्मदर्शनसिद्धये |
आचार्यकर्णयोर्द्देवमवश्यं कुंडलद्वयं || ६८ || 

प्. २०ब्)

वित्तशाठ्यं परित्यज्य नवरात्रवृतं शुभं |
वासरे भार्गवेवश्यं कर्तव्यं श्रीसमृद्धये || ६९ ||

सुवासिन्यस्समभ्यर्च्याभूषणाच्छादनाशनैः |
त्र्याचार्यपत्नीसततं वहुलं करणादिभिः || ७० ||

विशेषेण समभ्यर्च्या समस्तेषु व्रतेष्वपि |
महालक्ष्मीधिया शिष्यैश्चतुर्वर्गफलाप्तये || ७१ ||

पर्वकालेषु दातव्यं पात्रेभ्योपि धनादिकं |
आचार्य एव पात्राणामुत्तमं पात्रमुच्यते || ७२ ||

वेदाध्ययनवान्नित्यं सदाचार समन्वितः |
पात्रमित्युच्यते वेदेशास्त्रेषु च महीपते || ७३ ||

अपात्रमुच्यते वेदवाह्य एव द्विजाधमः |
षण्मासे वत्सरे वापि देहसंशुद्धि हेतवे || ७४ ||

आचार्यमंदिरे भुक्तशिष्टं भोज्यं महीपते |
आचार्यदक्षिणाद्रव्यं याचयेन्नापि तत्कुले || ७५ ||

आचार्यचरणांभोजद्वये संपाद्ययस्वतः |
दत्वा यागधनं साक्षात्तद्दर्षे ब्रह्म पश्यति || ७६ ||

कुलानामपि साहस्रं तारयेन्नरकस्थितं |
पठनं धर्मशास्त्राणामितिहासपुराणयोः || ७७ ||

आचार्यवदने नैव श्रोतव्यं प्रत्यहं नृभिः |
आचार्यदक्षिणाहीनं वंध्यमित्युच्यते दिनं || ७८ ||

यत्किंचिदपि वा देयं नित्यमाचार्यपादयोः |
समस्तविद्या सिध्यर्थं ब्रह्मज्ञा फलाप्तये || ७९ ||

पुस्तकं धर्मशास्त्राणामिति हासस्यपुस्तकं |
पुराणपुस्तकं वापि दधान्मुक्तिफलाप्तये || ८० ||

दानमावश्यकं देयं संपाद्य यत्नतः |
अवियोगवतीमृद्धिंपत्नीपुत्रादितिस्सदा || ८१ ||

भार्गवे वासरे कार्यं व्रतं साधकं पुंगवैः |
पंचयज्ञाः सदाकार्या ब्राह्मणैः शंसितव्रतैः || ८२ ||

देवयज्ञः पितृयज्ञो भूतयज्ञस्ततः परं |
ततो मनुष्ययज्ञः स्याद्ब्रह्मयज्ञस्ततः परं || ८३ ||

समिद्भिरपि होमोयं सायं प्रात**(?)दिने |
देवयज्ञ इति प्रोक्तः स्वर्गः साधन ईरितः || ८४ ||

तर्पयेद्यस्तिलैर्नित्यं पितॄनथपितामहान् |
पितृयज्ञ इति प्रोक्तः कालवाधानिवारकः || ८५ ||

भूतेभ्यो यो वलिर्हतो भूतयज्ञरहोच्यते | 
यद्विजेभ्योन्नदानं स्यान्नरयज्ञं स उच्यते || ८६ ||

प्. २१अ)

ऋचमेकां यजुर्वापि सामैकथा चानृप |
योधीते ब्रह्मयज्ञोयं स उक्तो ब्रह्मवित्तमैः || ८७ ||

श्रीमद्दष्ठाक्षरीविद्या जपहोम समृद्धये |
आचार्यदक्षिणां किंचिद्यथा शक्त*(?)मर्पयेत् || ८८ ||

यागोवैष्णुवनामप्रत्यहं कार्यं आदसत् |
सद्गुणैश्वर्यसंपतिः पतिः पद्भिर्यागैः प्राजायते || ८९ ||

षड्यागकर्ता सततं भगवन्मयतां व्रजेत् |
देवर्षिपितृपीत्यर्थं पचयज्ञाः प्रकीर्तिताः || ९० ||

कर्तव्यो वैष्णवोयागो मोक्षलक्ष्मीममृद्धये |
मध्याह्नकाले संप्राप्ते दत्वा भूतवलिं भुवि || ९१ ||

ततो गोदाहेमात्रवैकालंतिष्णेद्रहांगणे |
अतिथिं तत्र संप्राप्तं पूजयेत् स्वगतादिना || ९२ ||

तथासनम्रदानेन पारप्रक्षालनेन च |
श्रद्धयान्न प्रदानेन प्रियमश्रोतरेण च || ९३ ||

गच्छत्तश्चानुयानेन प्रीतिमुत्यादयेद्गृही |
अज्ञातकुलनामाचदूरदेशाद्दुमागतः || ९४ ||

अतिथिर्न्नायविज्ञेयोनैकग्रामस्थितोद्विजः |
स्वाध्यायंगोत्रचरणमपृष्टां च तथाकुलं || ९५ ||

हिरण्यगर्भवीथ्यांतपन्येतातिथिमागते |
अतिथिनां सहस्राणि यस्य भुक्तानिमंदिरे || ९६ ||

आचार्यं भोजयेत्वेकमवश्यं तत्फल लभेत् |
आर्चाचरणांभोजद्वयप्रक्षालितं जलं || ९७ ||

पीत्वांतः शुद्धिमाप्नोति वहिः शिरसि धारणात् |
समस्ततीर्थस्नानस्य फलसिद्धन् महीपते || ९८ ||

आचार्यचरणांभोज प्रवक्ष्यामि तजलं पिवेत् |
यतिश्च ब्रह्मचारी च पक्वान्नस्वामिनावुभौ || ९९ ||

तयोरन्नमद्दत्वा तु मुत्वा चांद्रायणं चरेत् |
यतिहस्ते जलं दद्यात् भैक्ष्यं दद्यात्युभर्जलं || १०० ||

तद्भैक्षं मेरुणा तुल्यं तज्जलं सागरोपमं |
आचार्यो विमुखो गृह्णान्गृहान्प्रतिनिवर्तते || १ || 

प्. २१ब्)

तनैव यांति स्मरते देवताः पितृभिस्सह |
आचार्यपत्निपुत्राणामवश्यं पोषणं वुधैः || २ ||

प्रातःप्रातस्समुस्थायचिंतनीं विचक्षणैः |
प्रतिज्ञातं मनोवाग्भ्यां दरिद्राय कुटुंविने || ३ ||

अणादप्यधिकं तत्स्यात् परलोकभयंकरं |
शीघ्रमेव प्रदातव्यं तदृणं स्वर्गसौख्यदं || ४ ||

संकल्पिता सदाचार्य दक्षिणानिष्कसस्मिता |
अपि मेरुसमाज्ञेयामासादूर्ध्वमृणं महत् || ५ ||

संकल्पदिनमारभ्य तद्द्रव्यं वृद्धि संयुतं |
मासाभ्यंतरत्तोदेयं द्विमासाभ्यंतरेपिवा || ६ ||

श्रोत्रियाणां सहस्रेभ्यो दत्वा कोटिशतं धनं |
यत्फलं समवाप्नोति सदाचार्यस्य पादयोः || ७ ||

निष्कमेकं प्रदत्वापि ततोधिकफलं लभेत् |
त्रीण्याहुरतिदानानि कन्यापृथ्वीसरस्वती || ८ ||

कन्यां सालं कृतां दत्वा दरिद्राय महीपते |
ब्रह्मलोकं व्रजत्यंते पितरः स्वर्गभागिनः || ९ ||

कन्याद्रव्यं द्विजातीनां परत्रनरकपदं |
विप्रं विवाहपित्वैकं दरिद्रं वेदपारगं || १० ||

अवश्यमेतद्देहांते नरकस्थान्पितृनपि |
कछृत्युपुष्पकं दिव्यमारुह्य पितृभिस्सह || १११ ||

अवश्यं भगवद्वाम प्राप्नोत्यत्र न संशयः |
गण्यं तेपांशवोभूमेर्गण्यंते दिवितारकाः || १२ ||

नगण्यते विधात्रापि ब्रह्मसंस्थापने फलं |
विप्राय वेदविदुषे दरिद्राय महीपतेः || १३ ||

विवाहायधनं दत्वा वंशवृद्धिमिहाक्षयां |
आंचंद्रतारकं प्राप्य ब्रह्मलोकेवसत्यसौ || १४ ||

महींसस्य समायुक्तां वहुदक्षिणयान्वितां |
श्रोत्रियाथ दरिद्राय चतुर्वृषयुतां ददन् || १५ ||

भगवन्सन्निधावंते पितृभिस्सहमोदते |
पक्वसस्ययुतां पृथ्वी चतुःपुंगवसंयुतां || १६ ||

आचार्यचरणां**(?)द्वये दत्वा सदक्षिणां |
पितृणामपि साहस्रं निमग्नं नरकार्णवे || १७ ||

उद्धृत्य पुष्पकं दिव्यमारुह्य पितृभिस्सह|
भगवत्सदृशाकारोमोदते भगवत्पदे || १८ || 

प्. २२अ)

ब्राह्मणेभ्यो वेदविद्यां प्रदत्वा सरहस्यकं |
ब्राह्मणः पूज्यतां प्राप्य ब्रह्मणा सहमोदते || १९ ||

इतिहासपुराणानासथ रामायणस्य वा |
प्रदत्त्वा पुस्तकं सर्वविद्यानां पारगो भवेत् || १२० ||

एतच्छरीरपातांते सत्यलोकमवाप्नुयात् |
शालग्रामशिलादानवमीवमहंदंतरं || २१ ||

शुद्धचक्रसमायुक्तां वज्वकीटाविनिर्मितां |
शालग्राम शिलामेकामपि दक्षिदायान्वितां || २२ ||

अलंकृत्य प्रदत्वां भगवन्सन्निधिं व्रजेत् |
ब्रह्मांडकोटिदानेन यत्फलं लभते नरः || २३ ||

शालग्रामशिलादानातत्फलं समवाप्नुयात् |
अन्नं नित्यं प्रदातव्यं ब्राह्मणेभ्यो विशेषतः || २४ ||

अन्नद्विगुणमामंस्याद्वैश्वदेवादिकं यतः |
पयस्विनीं सवत्सांगांकांस्यरोहसमन्वितां || २५ || 

सुवर्णखुरशृंगाग्रांमाल्यस्वर्णयुतां तु वा |
अलंकृत्य दरिद्रा ययो ददाति कुटुंविने || २६ ||

गोलोकें समवाप्नोति दिव्यभोग समन्वितं |
पत्रक्षीरवहानद्यो यत्र पाप सकर्द्दमाः || २७ ||

भूरुहाः परिजाताद्या यत्र तत्र वसत्यसौ |
आचार्याय विशेषेण सवत्सांगां पयस्विनीं || २८ ||

एकधा वा द्विधात्रेधा वहुदक्षिणयान्वितां |
समर्प्य भगवद्धाम्नि पितृभिः सहमोदते || २९ ||

यस्याः क्षीरंदधिघृतं पिवेदाचार्य आदरात् |
तद्दातापितृसाहस्रसहितो भगवत्यदे || ३० ||

मोदते दिव्यभोगाढ्योभगवत्सदृशाकृतिः |
गवांविक्रयकृद्विप्राः गृहीतानां महीपते || ३१ ||

पितृभिस्सहकल्यांतं नरकेषु निमज्जति |
त्र्यलंकारेषु सर्वेषु पद्मराग समन्वितं || ३२ ||

संतप्तहेमरुचिरं कुंडलद्वितयं शुभं |
दिव्यां लंकरणं प्रोक्तं तदत्वाचार्यकर्णयोः || ३३ ||

तुलापुरुषदानादि महादानफलं लभेत् |
भगवत्सदृशाकारो वैकुंठेव सति ध्रुवं || ३४ ||

मोदते शक्रनगरे सूक्ष्मवस्त्रपदायकः |
अश्वदानाकुवेरेण साम्यं प्राप्नोति तत्पदे || ३५ ||

प्. २२ब्)

कैलासे गजदोदिव्यभोगभाग्भवति ध्रुवं |
आंदोलिकां प्रदद्याद्य आचार्याय विशेषतः || ३६ ||

तज्जीवनधनोपेतामथक्षेत्रधुतांतु वा |
गरुडध्वजमारुह्यविमानं दिव्यभोगयुक् || ३७ ||

भगवत्सन्निधावंते भृत्यानामग्रगण्यतां |
प्राप्नोति पितृभिः साकं नारायणससाकृतिः || ३८ ||

आचार्या यदिशेषेणयो दद्याच्छिधिकां शुभां |
नित्यसंपूजितो ब्रह्मपदे सरमते ध्रुवं || ३८ ||

शुद्धं सुवर्णरसानिवासोलंकरणादिकं |
ब्राह्मणेभ्यः समर्प्यार्थ स्वाचार्याय विशेषतः || ४० ||

पितृभिस्सहदेहांते सत्यलोकेवसत्यस्यै |
शाकरूप घृतादीनियोदद्याद्गुरवेन्वहं || ४१ ||

विन्नमृतमाप्नोति देहांते स्वर्गभक्षयं |
अन्नं निवेदितं विष्णोर्हविः शेषेण संयुतं || ४२ ||

आचार्यभुक्तशेषान्नसहितां यासिमास्यपि |
भुक्त्वा सकृतैः पापैस्तत्क्षणादेवमुच्यते || ४३ ||

अनिद्यं भक्ष्येदन्नं वाग्यतोन्नमकुत्सयन् |
पंचग्रासंमहामौनं प्राणाद्याप्यायनं यतः || ४४ || 

नेक्षतोद्यंतमादित्यंनास्तंयांतं दिवाकरं |
नोपरक्तं नवारिस्थं न नग्नां च परस्त्रियं || ४५ ||

कदाचिदपिनोतिष्ठेदाचार्येण सहामने |
नोच्चासने च निवसेन्नशम्यायां गुरोः स्वपेत् || ४६ ||

नाचार्यपादुका युग्ममारोहेदपि च क्वचित् |
दिवापादुकमारुह्य न चोद्ग्राम मध्यमै || ४७ ||

पर्वस्वभिगमः स्त्रीषु महामर कटुः खदः दिवापाप |
प्रदां पुंसां दिवापापप्रदां पुंसां तद्योनिं न निरीक्षपेत् || ४८ ||

दिनांत संध्यां सूर्येण पूर्वामृक्षेः समन्वितां |
उपतिष्ठेद्यथान्यायं सम्यगा चम्पक्पार्थिव || ४९ ||

सार्वकालमु*(?)द्यानं संध्ययोः पार्थिवेष्यते |
अन्यत्र सूतकाशौ च विभ्रमातुरभीतितः || ५० ||

सूर्येणाभ्युद्दितो यस्तुत्यक्तः सूर्येण वास्वपन् |
प्रायश्चितायते भूमावपि विप्रोत्तयो नृप || ५१ || 

प्. २३अ)

तस्मादनुदिते सूर्ये समुत्थाय महीपते |
उपतिष्ठेन्नरः संध्याय स्वयंश्चदिनांत्यजां || ५२ ||

उपतिष्ठंति ये संध्यां पूर्वो न च पश्चिमां |
व्रजम्तिते दुरात्मानस्तामिस्रं नरकं ध्रुवं || ५३ ||

इत्थं गृहाश्रमी भूत्वा एकेनैवहिजन्मना |
अवश्यं मुक्तिमाप्नोति दशपूर्वैर्दशत्परैः || ५४ ||

नित्यनैमितिकैरेव कुर्वाणोदुरितक्षयं |
ज्ञानं च विमलीकुर्वन्नभ्यासेननुयाचयेत् || ५५ ||

अभ्यासत्यक्वविज्ञानः कैवल्यं लभते नरः |
अनाश्रमी न तिष्ठेतक्षणमेकमपि क्वचित् || ५६ ||

ब्रह्मचारी गृहस्थोपि वानप्रस्थोथ भिक्षुकः |
चत्वार आश्रमा एते द्विजानामवनीपते || ५७ ||

वानप्रस्थाश्रमे बुद्धिर्जाताचेद्गृहमेधिनः |
पुत्रेषु भार्यां निक्षिप्य कलत्रसहितोपि वा || ५८ ||

तत्राप्याचार्य शुश्रूषां कुर्वन्ने वर्जितेंद्रियः |
हुत्वा सायं तथा प्रातः कृत्वा चांद्रायणादिकं || ५९ ||

जीर्णपर्णाशनो वापि फलमूलाशनोपि वा |
देवतानामृषीणां च पितृणां तृप्तिमाचरन् || ६० ||

वेदपारायणं कुर्वन् श्रीमद्दष्टाक्षरीं जपन् |
स्मरन्नारायणं देवं पदं विष्णोरवाप्नुयात् || ६१ ||

जायते यदि वैराग्यं प्रजेदथ पंडितः |
विशेषण सदाचार्य शुश्रूषामेव संततं || ६२ ||

कुर्वन्नैकात्रमष्णीयात् प्रणवाभ्या स तत्परः |
विभूते सन्नमुसलेव्यंगोरेभुक्तवर्तिते || ६३ ||

पंचागारं चरेद्भैक्ष्यं सप्तागारमथापि वा |
सदानारायणेचित्तं कृत्वाचार्यस्य वंदनं || ६४ ||

अहोरात्रं सदाचार्य शुश्रूषा निरतो पतिः |
श्रीमद्दष्टाक्षरीं विद्यामवश्यं प्रजपन् शुचिः || ६५ ||

नित्यं त्रिषड्वणस्तायी निःस्पृहोविजितेंद्रियः |
एकवस्त्र धनोदंड कमंडलु धनस्तथा || ६६ ||

कांचनरजतं लोहमपि नेक्षेत कुत्रवित् |
अधोमुखः सदास्त्रीषु वेदांतश्रयणेरजः || ६७ ||

सदोपनिषदावृतिं कुर्वन् सिद्धिमत्वाप्नुयात् |
आचार्य एव सर्वेषां गतिर्नान्यो विधीयते || ६८ ||

प्. २३ब्)

धाताविधाता ब्रह्मापि भगवान् शंकरोपि च |
रविः सोमो महेन्द्रश्च पितामातागुरुःसखा || ६९ ||

आचार्य एव संसारंगतिस्तर्तुमिहेच्छतां |
आचार्यचरणांभोजे द्वयमेव सतांगतिः || १७० ||

इदं मुक्तं मया वेदोदितं कर्म शुभप्रदं |
अतः परं महीपाल किंभूयः श्रोतुमिच्छसि || १७१ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
सप्तमोध्यायः ||
प्. २३ब्)

राजोवाच 

भगवन्देवदेवेशनारायण जगत्पते |
वेदोदितः सदाचारः श्रुत्तस्तवमुखांवुजात् || १ ||

ब्रह्मापरोक्षविज्ञानसिद्ध्यर्थं सततं नृभिः |
ब्राह्मं समयमारभ्य किं वा कर्तव्यमादरात् || २ ||

एकेन जन्मैवेह कथं मुक्तिर्नृणां भवेत् |
रश्मिमाला प्रजप्येति त्वयोक्तं भगवन्मम || ३ ||

भगवद्रश्मि सूक्तं मे वददेव कृपानिधे |

श्रीभगवानुवाच 

शृणु राजन्प्रवक्ष्यामि यन्मां त्वं परिपृच्छसि || ४ ||

श्रवणादपि यस्या शुपातकौद्योविनश्यति |
उत्थाय समये ब्राह्मे सावधानमनाद्विजः || ५ ||

आचार्यपादुकाविद्यां जपेदादौ दिने दिने |
प्रणवं चित्कलावीजमुच्चार्यादौ समाहितः || ६ ||

विंदुहीनं श्रियोवीजं भगवच्छदमप्यथ |
रूपाचार्यपदं पश्चाछ्री पूर्वाचार्य नाम च || ७ ||

श्रीपादुकां पूजयामीत्यष्टाक्षरमतः परं |
आचार्यपादुकाविद्यागुप्ततराशुभा || ८ ||

मयेरिता महाराजमहासिद्धिप्रदायिनी |
महापातकं संहर्त्रीविद्यानां सिद्धिदायिनी || ९ ||

आचार्यपादुका विद्यामुनिरस्म्यहमेवहि |
छंदोगायत्रमित्यक्तमाचार्यो भगवन्मयः || १० ||

देवतासद्गुरुः स्वामीसर्वज्ञः करुणाविधिः |
आचार्यकरुणासिद्धै विनियोग उदाहृतः || ११ ||

सहस्रदलपंकजेसक**(?)शीतरश्मिप्रभवं वमरापकरांवुजं 
सकलदेवतारूपिणं |
समस्तमनुसुद्धिदं सकलतेजसामालयंभजेशिरसिहंसकं 
तदभिधानपूर्वं गुरुं || १२ ||

ब्रह्मरंध्रे सहस्रारे पूर्णचंरा पुनप्रभं |
करुणापूर्णनेत्रांतं प्रसन्नमुखपंकजं || १३ ||

प्. २४अ)

वराभयकरं शुक्लगंधमाल्यादिभूषितं |
शुक्लवस्त्रपरिधानं दिव्यभूषणभूषितं || १४ ||

स्वशक्तिसहितं वीरासनासीनं कृपानिधिं |
दातारं सर्वविद्यानां शरणागतवत्सलं || १५ ||

भजे सर्वज्ञमाचार्य*(?)क्षाद्भगवदाकृतिं |
ध्यात्वेत्थं समये ब्राह्मे जपेदाचार्यपादुकां || १६ ||

अष्टाविंशतिधा नित्यं जपेद्वादशधापि वा |
जपहोमार्हता सर्वविद्यानामस्य जायते || १७ ||

अनेनाचार्य मंत्रेणपादुकाद्वयमादरात् |
पंचोपचारैरभ्यर्च्य पुष्पैर्द्वादशधार्चयन् || १८ ||

आचार्यपादुकायुग्मे यत्किंचिद्दक्षिणामथ |
समर्प्याचार्यपादाब्जे प्रदत्वाथ दिने दिने || १९ ||

मासिमासि प्रदत्वा वा वर्षे वर्षेपि वा नृप |
अपिशाकघृतादीनि समर्प्य प्रत्यहं भुवि || २० ||

विदितानां वेदितव्यं विधानामपि संततं |
जपादावधिकारीस्याद्रुपदेशं विनापि च || २१ ||

आचार्यपादुकायुग्मं पुष्ठौः स्वर्णविनिर्मितैः |
अर्चयित्वा पुरश्चर्यां विना सिद्धो भवत्यसौ || २२ ||

आचार्यपादुकायुग्मं संप्राप्ते शुभपर्वणि |
अभ्यर्च्यगं पुष्पाद्यैर्वर्षाशनमितं धनं || २३ ||

पादुकोपरिनिक्षिप्य समर्प्याचार्यपादयोः |
प्रदत्वा तदभावे तु तस्य पुत्राय वार्पयेत् || २४ ||

समर्प्य तस्य पत्न्यै वा मेरुं नियुतयोजनं |
दत्वा यत्फलमाप्नोति ततोधिकफलं लभेत् || २५ ||

विद्यानामपि सर्वासां त्रिदशैरपि दुर्लभां |
महतीं सिद्धिमाप्नोति तस्मिन् वर्षेन संशयः || २६ ||

आचार्यपादुकाविद्यां प्रातः प्रातराथापि वा |
जप्त्वादौ महतीं सिद्धिं विद्यानां लभते नृप || २७ ||

समस्तविद्या संसिद्धिं कल्याणानि दिने दिने |
इच्छता महतीं लक्ष्मीं जप्तव्याचार्यपादुका || २८ ||

आचार्यापादुकाविद्यामजप्त्वा प्रत्यहं नृप |
कोटि सहस्रं जप्त्वापि विद्या सिद्धि न विंदति || २९ ||

रश्मिमालाक्रमं वक्ष्ये शृणु राजन्महामते |
यस्य स्मरणमात्रेण नित्यं पापैर्विमुच्यते || ३१ ||

प्. २४ब्)

गायत्र्यादौ महाविद्या वेदमाता फलप्रदा |
ह्यावित्र्यष्टाक्षरी विद्या सर्वाधिव्याधिभंजनी || ३२ ||

दत्तात्रेय द्वादशार्ण महाविद्या द्वयं ततः |
चतुर्दशाक्षरी विद्याद्वैपाय नम महामुनेः || ३३ ||

सर्वविद्यामयी साक्षाच्छी श्रीशद्वादशाक्षरी |
ब्रह्मविद्या त्रिजगतां स्मर्तव्या सर्वसिद्धिदा || ३४ ||

पंचाशदक्षरमयी मातृका च ततः परं |
श्रीमद्दष्टाक्षरी विद्या स्मरणी पतितः परं || ३५ ||

अष्टाक्षरी महालक्ष्मी विद्या सकलसिद्धिदा |
श्रीषडर्ण महाविद्या द्वादशार्णं ततः श्रियः |
समस्तसंपत्साम्राज्य महासिंहासनेश्वरी || ३६ ||

सप्तविंशाक्षरी विद्याभोगमोक्षप्रदाततः |
ततो वसुंधरा विद्यामोक्षात्कल्पलताभिधा || ३७ ||

अष्टादशाक्षरी पश्चाद्दर्धं पाश्रीपतेरथ |
द्वादशार्णा महाविद्या ततो नारायणीशुभा || ३८ ||

आद्यंत प्रणवोपेता ब्रह्मनारायणी ततः |
हंसनारायणी विद्यास्मरणीया ततः परं || ३९ ||

श्रीषदुर्णेनसहिता विद्यानारायणी पुनः |
अष्टाक्षर महालक्ष्मीसहितापि ततः परं || ४० ||

आवहंति समायुक्ता विद्यानारायणीशुभा |
आनुष्टुभाख्यविद्याथहयग्रीवय भूपते || ४१ ||

ततो मत्स्यस्वरूपस्य विद्याभगवतः शुभा |
ततः कूर्म महाविद्यावराहस्य ततः परं || ४२ ||

नृसिंहानुष्टुभाख्या च यामनस्य ततो नृप |
ततो भार्गवरामस्य विद्यादाशरथेस्ततः || ४३ ||

ततः श्रीकृष्णविद्या चतुद्धविद्या ततःपरं |
विद्याथकल्किरूपस्य श्रीपतेः परमात्मनः || ४४ || 

नामत्रय महाविद्या ततः सर्वफलप्रदा |
सुदर्शनमहाविद्या समस्तभयनाशिनी || ४५ ||

ततो गरुडविद्या च ततो हनुमतः शुभा |
भगवद्रश्मि मालेपं प्रोक्ता सकलसिद्धिदा || ४६ ||

सर्वाधिव्याधि संहंर्त्री पातकौद्याविभेदीनी |
आदौ मयैव कथित ब्रह्मणे परमेष्टिने || ४७ ||

प्. २५अ)

रुद्राय गौरिपतये पुनः श्रीरामरूपिणा |
वक्ष्यते सर्वदेवानां महर्षीणां च सन्निधौ || ४८ ||

इयं प्रजप्यते कैश्चिदावहंति मनोः परं |
अर्द्धांग श्रीपतेभिर्विघाषोडशार्णा तपोनिधे || ४५ ||

विनैव जप्यते कैश्चिदांजनेयगरुत्मतोः |
विना वसुंधरा विद्यां जप्यते कैश्चिदप्यथः || ४६ ||

 सपैवग्नथितामालारश्मिनाम्नीदिरापतेः |
विद्यामेतां विजानी हि संपूर्णां रश्मिमालिकां || ४७ ||

एकैकापि महाविद्या रश्मिमालांतरस्थिता |
एकैकस्याश्च विद्यायावर्णितुं फलमुत्तमं || ४८ ||

न शक्तः परमेष्टी च किमुत्तरश्मिस्रजोनृप |
रश्मिस्रजमिमां विद्यां समस्तफलसिद्धिदां || ४९ ||

जानीप्ताथर्वणीं साक्षाद्ब्रह्मदर्शनसिद्धिदां |
आचार्यकरुणापूर्णा यस्य विप्रस्य जायते || ५० ||

तस्यैव महतीं सिद्धिं रश्मिमाला ददाति हि |
वहुसंवत्सरं वापि स्वाचार्यं करुणानिधिं || ५१ ||

प्राणैरर्थैश्च संसेव्यप्राप्तव्या रश्मिमालिका |
रश्मिमालाप्रदः स्वामीरश्मिमालाप्रदः पिता || ५२ ||

रश्मिमालाप्रदोमातारश्मिमालाप्रदोगुरुः |
अयमेव सदाचार्यो विज्ञेयः शास्त्रवित्तमैः || ५३ ||

आवेदेपि यजुर्वेद सामवेदेपि भूपते |
आथर्वण महावेदेसारभूता मनूत्तमाः || ५४ ||

भगवद्रश्मिमालांतरीताये तेन चापरे |
इमामाथर्वणीं विद्यामाचार्यं बहुवार्षिकं || ५५ ||

अपि संसेव्यसकलैरर्थैः प्राणैर्धियापि च |
संप्राप्य सततं ब्राह्मे समयेशंसितव्रतः || ५६ ||

एकधा वा द्विधात्रेधाचतुर्धापंचधापि वा |
प्रज्ञप्त्वा सर्वविद्यानां पुरश्चर्या फलं लभेत् || ५७ ||

समस्तश्रेयसांराशिमिच्छन् सकलसंपदः |
आचार्यकरुणापूर्णाः प्रजपेद्रश्मिमालिकां || ५८ ||

सर्वविद्यामयः सवेदेवतात्माश्रियः पतिः |
सर्ववेदेमयस्तस्माद्भगवद्रश्मिमालिकां || ५९ ||

जप्त्वा नित्यं विशुद्धात्मा साक्षाद्ब्रह्ममयो भवेत् | 
येन प्रजप्यते नित्यं भगवद्रश्मिमलिका || ६० || 

प्. २५ब्)

तेनाधीतास्समस्तास्युर्वेदास्सांगा दिने दिने |
समस्तदेवता अस्य वरदाः स्युर्नसंशयः || ६१ ||

ब्रह्मानंदाभिधं सौख्यं देहांतेवश्यमिच्छता |
रश्मिमाला प्रजप्तव्या पंचधा वा त्रिधापि वा || ६२ ||

अदत्वा भगवद्रश्मिमालामेतां शुभप्रदां |
श्रीमद्दष्टाक्षरीविद्यामपिन्यास समन्वितां || ६३ ||

दत्वात्मनश्च शिष्यस्य पंचकोसौ गुरुर्भवेत् |
एकस्या अपि विद्यायास्सप्तद्वीपवती मही || ६४ ||

आचार्यदक्षिणादेया किमुरश्मिस्रजोनृप |
तस्मादवश्यमाचार्यं गत्वापि बहुयोजनं || ६५ ||

सर्वज्ञमाश्रयेद्वीमान् तोषयन्सर्ववस्तुभिः |
संसरसागरं तर्तुमिच्छन्ने केन जन्मना || ६६ ||

आचार्यवदनांभोजाद्वाप्येमां रश्मिमालिकां |
ब्रह्मविद्या जपांते वा तत्पूर्वमथ वा सदा || ६७ ||

प्रजप्त्वा समये ब्राह्मे स रहस्यामतः परं |
श्रीमदष्टाक्षरीं जपत्वा ब्रह्मानंदसुखी भवेत् || ६८ ||

संशयं मा कुरुष्वात्र राजन् जनकभूपते |
इदं दासरथीयाख्यं तंत्रं वेदार्थसम्मितं || ६९ ||

स रहस्यं विजानातिय आचार्यकृपान्वितः |
संप्राप्य बहुदूरं वातमेवाचार्यमाश्रयेत् || ७० ||

आचार्यं भगवद्दुध्यायेर्चयंति दिने दिने |
त एव महतीं सिद्धिं व्रजंतीह परत्र च || ७१ ||

किमत्र बहुनोक्तेन सारमेकं वदाम्यहं |
आचार्यचरणांभोज द्वयमेव दिने दिने || ७१ ||

प्रपन्नाः शरणं ये वैतराव भगवन्मयाः |
इहापि महतीं सिद्धिं प्राप्यंते मुक्तिमाप्नुयात् || ७२ ||

इति ते रश्मिमालायामाहात्म्यं किंचिदीरितं |
इतः परं महाराज किं पुनः श्रोतुसिच्छसि || ७३ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थंसंग्रहे 
अष्टमोध्यायः ||
प्. २५ब्)

राजोवाच 

भगवन्भाषिताशेष विशेषकरुणानिधे |
भगवद्रश्मिमालेयंशुता तवमुखांवुजात् || १ ||

प्. २६अ)

समस्तवेदशास्त्रौद्यसारभूतार्थसंग्रहा |
एकैकस्याश्च विद्याया माहात्म्यं क्रमशो वद || २ ||

श्रीभगवानुवाच 

शृणु राजन्प्रवक्ष्यामि यन्मांत्वं परिज्पृच्छसि |
तस्य श्रवणमात्रेण महतीं सिद्धिमश्नुते || ३ ||

ब्राह्मेकाले समुत्थाय संस्मृत्वाचार्यपादुकां |
श्रियःपतेर्भगवत्तोरश्मिमालात्ततः परं || ४ ||

स्मर्तव्या सर्वसिद्धिनां हेतुभूतासनातनी |
तत्रादौ संप्रवक्ष्यामि गायत्रीं वेदमातरं || ५ ||

यस्या विज्ञानमात्रेण साक्षाद्ब्रह्ममयो भवेत् |
प्रणवो भूर्भुवः पश्चात्सुवरीत्यक्षरद्वयं || ६ ||

तत्पदं सवितुः पश्चाद्वरेणीयमतः परं |
भर्गोदेवस्य शब्दं च धीमहीति ततः परं || ७ ||

धियोयोनः प्रचोदेति यादिपथ समुद्धरेत् |
व्याहृतित्रयसंयुक्तागायत्री त्रिंशदक्षरा || ८ ||

मातासमस्तवेदानां ब्रह्मतादात्म्यसिद्धिदा |
महापापोपपापौघ संहत्री सिद्धिदायिनी || ९ ||

एकतः स कलावेदा गायत्री च तथैकतः |
तुलिता ब्रह्मणा पूर्वमधिकाभूदियं परा || १० ||

न वेदानां पुराणानां स्मृतीनां च प्रपाठनैः |
ब्राह्मण्यं जायते राजन् सावित्र्य ध्ययनं विना || ११ ||

तद्ब्रह्मपरमं तत्वं सवितुः परमात्मनः |
श्रियःपतेर्भगवतो देवस्य जगतां पतेः || १२ ||

वरेणीयं परं श्रेष्ठ भर्गोविश्वं भरत्वतः |
वयं धीमहि हृत्पद्मे सोहमेवेति सत्ततं || १३ ||

योसौ श्रियःपतिः साक्षात् सविताद्देव ईश्वरः |
अस्माकं नोधियो नित्यमंतर्प्यात्म्यानास्थितः || १४ ||

प्रचोदयात् प्रेरयति सर्वधर्मेषु संततं |
वेदमात्तुरयं प्रोक्तः श्रुत्युक्तो यो महामते || १५ ||

वाच्यो सौ सविता साक्षाद्भानुमंड्लमध्यगः |
नारायणो वेदमयो महापुरुष ईश्वरः || १६ ||

तद्वाचिकेवं सावित्री वेदमाताफलप्रदा |
न गायत्री समोसंत्रोनायोध्या सदृशी पुरी || १७ ||

न जान्हवी समं तीर्थं देवं न श्रीपतेः समं |
नाचार्य चरणांभोजद्वयेन सदृशी गतिः || १८ || 

प्. २६ब्)

नात्मलाभात् परंसौख्यं न वेदसदृशं श्रुतं |
सावित्रीमनुपास्याद्दौयोन्यत्र कुरुते मतिं || १९ ||

तमंत्यजं विजानीयात् सर्वधर्म वहिष्कृतं |
अनुपास्यान्वहं वेदमातरं वहुशो नृप || २० ||

कोटि शोपि मनून् जप्त्वा न सिद्धिं किंचिद श्रुते |
तस्माद्वश्यं गायत्रीं प्रजप्त्वा वहुशोत्वहं || २१ ||

सकृत्स्मरणतो वापि विद्यासिद्धिं परां व्रजेत् |
सहस्रणे जपेद्यस्तु सावित्रीमन्वहं शुचिः || २२ ||

ब्रह्मर्षितं विनाजोहि साक्षाद्भगवदाकृतिं |
बहुयोजन साहस्रमपि संप्राप्यतं द्विजं || २३ ||

आचार्यं घृणुयात् श्रीमष्टार्णज्ञानसिद्धये |
एकतः सकला वेदायागास्तीर्थव्रतादयः || २४ ||

एकतो वेदमातेत्थमधिकानुलिता भवेत् |
साहस्रकृत्वो गायत्रीमवश्यं प्रत्यहं जपेत् || २५ ||

जपेत् पंचशतं वापि चतुःशतमथापि |
वा त्रिशतं द्विशतं चापि जपेदष्टोत्तरंशतं || २६ ||

अष्टाविंशतिधायत्सुजपेद्रोगाद्दिपीडितः |
गायत्र्येव परंब्रह्मगायत्र्येवपरोहरिः || २७ ||

गायत्र्येव परोब्रह्मागायत्र्येव परः शिवः |
गायत्र्येवत्रयी साक्षाच्छब्दब्रह्मस्वरूपिणी || २८ ||

प्रभावे नैव गायत्र्याः क्षत्रियः कौशिको व्रती |
राजर्षित्वं परित्यज्य ब्रह्मर्षि पदमाप्तवान् || २९ ||

विश्वामित्रोमुनिस्तस्माद्गायत्र्या ऋषिरुच्यते |
छंदो गायत्रमे तस्याः सविता परमेश्वरः || ३० ||

श्रियः पतिर्महायोगीदेवोनारायणः स्मृनः |
मुखमग्निः शिरोब्रह्माशिखारुद्रोंविकापतिः || ३१ ||

हृदयं विष्णुरेखास्या पृथिवीयोनिरुच्यते |
विनियोगश्चतुर्वर्गाफलसिद्ध्यर्थमीरितः || ३२ ||

दशप्रणवसंयक्ता सप्तव्या हृति पूर्विका |
प्राणायामे प्रजप्तव्याकुलंभकेन त्रिधान्वहं || ३३ ||

जपेतु त्रिपदा प्रोक्ताव्यादति त्रितयान्विता |
गायत्री वाचमाद्यंतरहितं सर्वकारणं || ३४ ||

प्. २७अ)

सर्वतेजोमयं नित्यं ब्रह्मनारायणाभिधं |
ध्यात्वा समस्तवेदानांमातरं पूजयेत्परां || ३५ ||

अविच्छिन्नोपासनास्म त्रिसंध्यं प्रत्यहं नृप |
पुरश्चर्यास्य कथिता भगवद्रूपसिद्धिदा || ३६ ||

अष्टोत्तरसहस्रं यः सावित्रीं प्रत्यहं जपेत् |
महापापोपपापौद्यैरपिमासेन मुच्यते || ३७ ||

सहस्रकृत्वो गायत्रीं वर्षत्रितयमादरात् |
प्रजप्त्वा भगवद्रूपीसिद्धानामधियो भवेत् || ३८ ||

चतुर्विंशतिलक्षाणि प्रजप्त्वा वेदमातरं |
ब्रह्मघ्नश्च सुरायश्च स्वर्णस्तेपी च मुच्यते || ३९ ||

गायत्रीं कोटिशो जपत्वा यत्फलं लभ्यते नरैः |
सहस्रं सहणे हुत्वा तिलैस्तत्फलमश्नुते || ४० ||

हुत्वा सहस्रं सवितुः संक्रांतिषु तिलैर्नृप |
भानुमंडल मध्यस्थं भगवंतं प्रपश्यति || ४१ ||

ब्रह्मतादात्म्यासिध्यर्थं पावनत्वाय संततं |
मातरं सर्ववेदानामन्वहं बहुशो जपेत् || ४२ ||

मातरं सर्ववेदानाम जप्त्वा वहुशोन्वहं |
पुरश्चरणा कोट्यापि मंत्रसिद्धिं न विंदति || ४३ ||

अष्टाविंशतिधा नित्यमपि द्वादशधा घृतं |
हुत्वादौ सर्वविद्यानां होमस्य फलमश्नुते || ४४ ||

योयं सर्वस्य जगतस्तेजसा संप्रकाशकः |
सर्वेषां महसां राशिः कलात्माकालनायकः || ४५ ||

तदंतर्याम्यसौसाक्षातस्यापि प्रेरकोन्वहं |
भगवान्सवितेत्क्तः श्रीशोनारायणोच्युतः || ४६ ||

अयमेव परो विष्णुरयमेव परः शिवः |
अयमेव परोरुद्रस्त्रयीरूपोयमच्युतः || ४७ ||

वेदाश्वरथमारूढोयोसौ नारायणौ विभुः |
तं विजानी हि हृत्पद्ममध्यगं सर्वदेहिनां || ४८ ||

अचरानं परात्मानं पूर्वाह्ने ब्रह्मरूपिणं |
नारायणं जगन्नाथं स्तुवंति सततं विभुं || ४९ ||

मध्याह्ने संस्तुवंत्येनं रुद्ररूपं श्रियः पतिं |
यजूंषि त्रिजगद्वंद्यं विश्वरूपं परात्परं || ५० ||

सायंकालो सामतणाः साक्षाद्विष्णुमयं विभुं |
सामानि संस्तुवंत्येनं श्रियः पतिमनीश्वरं || ५१ ||

प्. २७ब्)

वहिरंतस्तमोराशिहर्तासाविंदिरापतिः |
सविताभगवान्साक्षात्त्रिगुणोस्त्रिजगत्पतिः || ५२ ||

तस्मादवश्यं सावित्रीमुपास्यां वहुशोन्वहं |
त्रयाणामपि वेदानां फलमध्ययनाल्लभेत् || ५३ ||

यष्टासावश्चमेधादियागेषु भवति ध्रुवं |
जायकः सर्वविद्यानामपि नित्यमसौ भवेत् || ५४ ||

ब्रह्मलोकगतो ब्रह्मसभास्वंते प्रपूज्यते |
सावित्राशष्टाक्षरं वक्ष्ये शृणुष्वा वहितो नृप || ५५ ||

यद्ज्ञात्वा साधकोधीमान्लभते सिद्धिमक्षयां |
प्रणवं घृणिरित्युक्त्वा सूर्य इत्यक्षरद्वयं || ५६ ||

आदित्योमिति वैद्यैक्षासावित्राष्टाक्षरी शुभा |
सर्वाधिव्याधिसंहर्त्री सर्वरोगनिवर्हिणी || ५७ ||

तेजोवलयशोर्वचःप्रदासंपकरीशुभा |
देवभागोस्य संप्रोक्तो मुनिर्ब्रह्मविदांवरः || ५८ ||

गायत्रं छंद इत्युक्तं सवितादेव ईरितः |
भगवत्प्रीतये प्रोक्तो विनियोगो महर्षिभिः || ५९ ||

सत्यब्रह्माविष्णुरुद्र वह्नि सर्वादिशब्दतः |
तेजोज्वालामणिपदं हुं फट् वाह्निप्रियामथ || ६० ||

उत्काषडंगं विन्यस्य रविं ध्यायेज्जगत्पतिं |
धृतपद्मद्वयं भानुं तेजोमंडलमध्यगं || ६१ ||

सर्वाव्याधिशमनं छाया श्लिश्तनुंभजे |
ध्यात्वेत्थं प्रजपेद्दास्तु सावित्राष्टाक्षरीं शुभां || ६२ ||

सर्वाधिव्याधिरहितस्तेजस्वी ब्रह्मपश्यति |
प्रत्येकं सर्वरश्मीनां जपहोमादिकर्मसु || ६३ ||

प्रत्येकमाषे छंद इश्चविज्ञायैव जपेन्मनून् |
भगवद्रश्मिविद्यानां मालिकाध्ययनेन्वहं || ६४ ||

छंद आर्यादिकं स्मृत्वा जप्तव्या प्रत्यहं नृप |
भगवद्रश्मि विद्यानां समुदायस्य भूपते || ६५ ||

अहमेव मुनिः प्रोक्तो द्वैपायन सुतोपि वा |
गायत्र्यादीनिच्छंदांसि विश्वामित्रादयोद्विजाः || ६६ ||

वेदमात्रादि विद्यानामृषयः कथितानृप |
तत्रापि नानाछंदांसि सर्वतेजोमयो विभुः || ६७ ||

प्. २८अ)

सर्वेश्वरो विरादुपी श्रीपतिर्जगतांपतिः |
हरिर्नारायणःस्वामीदेवतासमुदीरितः || ६८ ||

लक्ष्मीनारायणप्रीत्यै विनियोग उदाहृतः |
असंख्यातमः पुंजपिजरीकृतदिङ्मुखं || ६९ ||

रश्मिमालात्मकं वंदेभगवंतं श्रियःपति |
रश्मिमालां जपित्वैवमार्षछंदादिकं न्यसेत् || ७० ||

प्रत्येकं रश्मिविद्यानां जपाशक्तिर्भवेद्यदा |
प्रत्येकमार्षं छंदश्च विन्यस्याथ षडंगकं || ७१ ||

प्रजपेत् सकलान्मंत्रान् जुहुयादपि साधकः |
सावित्राष्टाक्षरी विद्यामहासिद्धिप्रदायिनी || ७२ ||

रोगशोकहरीनित्यं ब्रह्मानंदसुखप्रदा |
अष्टलक्षं पुरश्चर्याद्दशांशंतपर्ययेत्पयः || ७३ ||

दशांशं जुहुयादाज्यं सिद्धिमंत्रोभविष्यति |
अथवारविवारेणसहितेरविपर्वणि || ७४ ||

स्पर्शकालं समारभ्यमोक्षकालांतमादरात् |
तिलैर्गव्याज्यसहितैर्हुत्वाग्नौ संस्कृते शुभे || ७५ ||

आचार्यकर्णयोर्दत्वा कुंडलद्वितयं शुभं |
वहुसस्ययुतां पृथ्वीं दत्वा दक्षिणयान्वितां || ७६ ||

सावित्राष्टाक्षरी विद्यासिद्धिमाप्नोत्यनुत्तमां |
जप्त्वा द्वादशलक्षाणि तर्पयित्वा गवां पयः || ७७ ||

हुत्वा द्वादश साहस्रं तिलैर्गव्यसृतप्लुतैः |
कुष्ठरोगात् प्रमुच्यते तदुर्विचित्रादनेकशः || ७८ ||

जप्त्वा लक्षत्रयं मंत्रादिशांशंत्रि मधुप्लुतं |
पायसान्नमथो हुत्वा वातरोगाद्विमुच्यते || ७९ ||

आज्येन जुहुयान्नित्यं मासमेकं सहस्रकं |
भगंदरान्मेहरोगादग्निमांद्याच्च मुच्यते || ८० ||

त्रिशतं जुहुयान्नित्यं पंकजैर्गोघृतप्लुतैः |
मंडलान्महतीं लक्ष्मीमचलां प्राप्नुसान्नित्यं मासमेकं 
सहस्रयाद्धुवं || ८१ ||

नीलोत्पलैर्हुनेन्नित्यं मधुत्रितयसंप्लुतैः |
अजीर्णरोगान्मुच्येते नेत्ररोगाच्चदारुणात् || ८२ ||

अशोककुसुमैर्हुत्वा नित्यमष्टोत्तरंशतं |
शिरोरोगाद्विमुच्येतमूलरोगाच्चदुःसहात् || ८३ ||

त्रिशतं जुहुयान्नित्यं दध्यन्नं त्रिमधुप्लुतं |
नानाविधान्नलरोगान्मंडलेन विमुच्यते || ८४ ||

प्. २८ब्)

अभिमंत्र्यजलं मंत्रीवित्यमष्टोत्तरं शतं |
प्रक्षाल्यमुखरोगेभ्यो विमुक्तो भवति ध्रुवं || ८५ ||

जप्त्वा षोडशलक्षाणि लक्षं हुत्वा घृतं गवां |
असाध्यैरपि मुक्तो सौरोगजालैः सुदुःसहैः || ८६ ||

निरामयश्च तेजस्वी दीर्घायुरिहसाधकः |
संप्राप्यमहतीं लक्ष्मीमणिमादि गुणान्विताम् || ८७ ||

तद्विष्णोः परमंधाम व्रजत्यं तेन संशयः |
अष्टोत्तर सहस्रंयः प्रातः स्नात्वान्वहं जपेत् || ८८ ||

श्रीसुतारोग्यतेजांसिवर्द्धते वास्य संपदः |
देहांते समवाप्नोति तद्विष्णोः परमं पदं || ८९ ||

वेअमातुश्च माहात्म्यसावित्राष्टाक्षरस्य च |
इदमुक्तमथात्रेयव्यासयोरपि वक्ष्यते || ९० ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
नवमोध्यायः ||
प्. २८ब्)

श्रीभगवान उवाच 

दत्तात्रेयमनोर्वक्ष्यैऋष्णद्वैपायनस्य च |
माहात्म्यं यस्यविज्ञानरन्महतीं सिद्धिमश्नुते || १ ||

प्रणवं पाशवीजं च मायामंकुशमप्यथ |
ऐंद्रस्वरं व्योमवीजं तृतीयस्वरसंयुतं || २ ||

दत्तात्रेयपरं पश्चाद्वह्निपत्नीमथोच्चरेत् |
इत्येकोक्तामहाविद्यादत्तात्रेयस्ययोगिनः || ३ ||

प्रणवं हृदयं पश्चात्ततो भगवते पदं |
दत्तात्रेयपदं पश्चाच्चतुर्थांतसमन्वितं || ४ ||

अत्रिनंदननिद्येयंद्वितीयासमुदीरिता |
प्रत्येकं वाजपेद्विद्यांमिलितं वा द्वयं जपेत् || ५ ||

ममैव मूर्तिर्दताख्या योगसिद्धिकरी शुभा |
समस्तविद्यासाम्राज्यसिद्धिदामुक्तिदायिनी || ६ ||

ये मुक्तिपदमिच्छंतो योगिनः सांख्यकापिलाः |
दत्तात्रेय महाविद्या जप्तव्यात्तैर्महीयते || ७ ||

अचलं महदैश्वर्यं वागैश्वर्यमथाक्षयं |
अष्टांगसहितं योगं ब्रह्मज्ञानं सनातनं || ८ ||

जाति स्मरणमन्विच्छेद्दत्तात्रेय मनुं जपेत् |
पादुकांजन खड्गादि सिद्धाष्टकममीप्सता || ९ ||

दत्तात्रेय महाविद्या प्रजप्तव्यापमहीपते |
चोरारिदुष्टसंधेभ्योमहाभयनिवारणं || १० ||

प्. २९अ)

अनष्टद्रव्यं संरक्षां नष्टस्य पुनरागमं |
इच्छ्रतादत्ततविद्येयं प्रजप्तव्या महीपते || ११ ||

ऋषिरन्निर्महातेजादत्तात्रेयस्य विद्ययोः |
जागतं छंदं इत्युक्तं ब्रह्मविष्णुशिवात्मकः || १२ || 

दत्तात्रेयोहरिस्वामीभगवान् देव ईरितः |
शक्तिर्मायापाशवीजमंकुशंकीलकं स्मृतं || १३ ||

दत्तात्रेयाद्वा विद्यायाः प्रणवो वीजमप्यथ |
नत्तिं शक्तिमिति प्राहुर्ब्रह्मतादात्म्यसिद्धये || १४ ||

दत्तात्रेयस्य तुष्ट्यर्थं विनियोग उदाहृतः |
षड्दीर्घयुतमायार्णां कुशार्णाभ्यां षडंकं || १५ ||

पिन्यस्य हृदये साक्षादत्तात्रेयं हरिं स्मरेत् |
नीलजीमूतसंकाशं जरामंडलशोमितं || १६ ||

भूतिभूषितसर्वागं वीरासमसमन्वितं |
पारिजाततरोर्मूलेदिव्यसिंहासनाश्रितं || १७ ||

सनकादि महायोगिसेवितं भक्तवत्सलं |
मुद्रां ज्ञानमर्यां दक्षहस्ते वामेऽभयं तथा || १८ ||

पद्मनाग समायुक्त हेमकुंडलशोभितं |
प्रसन्नवदनं शांतं सुस्मितान न पंकजं || १९ ||

अनसूयात्रिसहितं ब्रह्मर्षिभिरभिष्टुतं |
सिद्धविद्याधरगणैः सेवितं च महर्षिभिः || २० ||

दिव्याभरणसंयुक्तं वामभागस्थया श्रिया |
सहितं नारदाद्यैश्च सेवितं त्रिजगत्पतिं || २१ ||

दत्तात्रेयमहंतियं भजामि परमेश्वरं |
दत्तात्रेय महाविद्यामिति ध्यात्वा जपत् शुचिः || २२ ||

सर्वासामपि विद्याना तत्वज्ञो भवति ध्रुवं |
लक्षत्रयं पुरश्चर्यादेकैकस्य मनोर्नृप || २३ ||

दशांशं जुहुमादग्नौ पायां त्रिमधुप्लुतं |
गुरवेदक्षिणां दत्वा सर्वस्वमपि साधकः || २८ ||

दत्तात्रेय महाविद्यात् सिद्धिमाप्नोत्यनुत्तमां |
उपोषणपरोयद्वाव्यतीपाते महीपते || २५ ||

जप्त्वा सहस्र त्रित्रयं कापिलाज्य महो हुनेत् |
दशांशं ज्वलिते वह्नौ गुरवे कुंडलद्वयं || २६ ||

दत्वा तत्कर्णयुगलेकर्षहेमविनिर्मितं |
यज्ञोपवीत त्रिअयं दत्वा वासो युगान्वितं || २७ ||

प्. २९ब्)

दत्तात्रेय महाविद्यासिद्धिं प्राप्नोति शाश्वतीं |
एकामपि महाविद्यां दत्तात्रेयस्य योगिनः || २८ ||

त्रिशत्ताधिक साहस्रं जप्त्वा प्रत्यहमादरात् |
षण्मासादणिमाघष्टगुणैश्वर्ययुतो भवेत् || २९ ||

समुद्रतीरेगोष्ठे वा लक्षं जप्त्वा पयोव्रतः |
पायसेनाज्यमुक्तेन हुत्वा विद्यानिधिर्भवेत् || ३० ||

ब्राह्मेसमय उत्थाय ध्यात्वा त्रिसुतमादरात् |
जप्त्वा सहस्रमेकां वा विद्यां विद्याद्वयं तु वा || ३१ ||

मिलितं वाथ षण्मासाद्दत्तात्रेयं जगत्पतिं |
साक्षादेवसस्व चक्षुर्भांपश्यत्यखिलसिद्धिदं || ३२ ||

चौरैर्यदाहृतं पश्येत्पश्वादिधनमात्मनः |
त्रिसहस्रं जपेद्रात्रौ नित्यं पश्चिमदिङ्मुखं || ३३ ||

सप्तरात्रेण लभते नष्टद्रव्यं न संशयः |
शस्यासमीपे जप्त्वे विद्यामष्टोत्तरं शतं || ३४ ||

न चोरादिभयं शोकदाचिदपि भूतले |
अष्टोत्तरशतं जप्त्वा मार्गं गच्छतियः पुमान् || ३५ ||

न दुष्टचौरव्याघ्राप्यैर्भयं स्यात्परिपंथिभिः |
सर्वरोगादिपीडासु जपन्यं च सहस्रकं || ३६ ||

असाध्यैरपि मुक्तःस्याद्रोगजालैर्दिन त्रयात् |
अष्टांगयोगमन्विच्छन्फलाशीनियतव्रतः || ३७ ||

सहस्रत्रितयं जप्त्वा नित्यं मासमतंद्रितः |
अष्टांगयोगमासाधखेचरोजायते ध्रुवं || ३८ ||

समासीनोश्वत्थमूलेवनेगवा पयोव्रतः |
सहस्रत्रितयं नित्यं जप्त्वाशंशितव्रतः || ३९ ||

धनधान्याकुलां लक्ष्मीमवलामंडलाल्लभेत् |
अत्रिसूनो मां विद्यामेकैकामन्वहं शुचिः || ४० ||

विष्णलये वा रुद्रस्य गृहे वा शंसितव्रतः |
जप्त्वासं संवत्सरं मंत्रीसहस्रं विजितेंद्रियः || ४१ ||

संवत्सरादवाप्नोति श्रियमष्टगुणान्वितां |
अष्टांगसहितं योगं वाक्सिद्धिमतुलां शुभां || ४२ ||

पुत्रपौत्रवतीमृद्धिं दीर्घमायुरनुत्तमं |
भोगानष्टविधांश्चापि लब्धांते मुक्तिमाप्नुयात् || ४७ ||

षट्कोणमष्टकोणं च वस्वारं चतुरस्रकं |
अत्रिसूनोरिदं यंत्रं महाभाग्यसमृद्धिदं || ४८ ||

प्. ३०अ)

षट्कोणमध्ये संपूज्य दत्तात्रेयं श्रियान्वितं |
षट्कोणेषु षडंगानि पितरं चानसूयया || ४५ ||

सनत्कुमारं सनकंसनंदमतः परं |
सनत्सुजानं प्रह्लादं कार्तवीर्यमतः परं || ४६ ||

अष्टकोणे समभ्यर्च्य शक्रादीनष्टपत्रके |
इत्थमत्रिसुत्तं साक्षाद्भगवंतं श्रियान्वितं || ४७ ||

अभ्यर्च्यगंधपुष्पाद्यैर्नित्यं कल्याणमश्नुते |
अतःपरं प्रवक्ष्यामि द्वैपायनमनोर्नृप || ४८ ||

साधनं सर्वभक्तानां समस्तेक्षित्तसिद्धिदं |
प्रणवं नमसायुक्तं वदन् भगवते ततः || ४९ ||

हलाधं दक्षनासाद्व्याद्वितीयोष्माणमप्यथ |
एकत्रिंशार्णसहितं द्वैपायनपदं ततः || ५० ||

चतुर्थ्यंत समायुक्तं विद्यैषा समुदीरिता |
पराशरसुतस्येयं विद्यामन्वक्षरीशुभा || ५१ ||

वेदवेदांत तत्वार्थसारभूतायशस्करी |
ममैव मूर्तिरपराकृष्णद्वैपायनाभिधा || ५२ ||

सत्यवत्यां समुद्भूताशक्तिपुत्रात्पराशरात् |
विभागकर्त्रीवेदानां जगतां हितकारिणी || ५३ ||

आचार्यः सर्वजगतां पराशर सुतो विभुः |
द्वैपायनाभिधः साक्षाद्भगवान् हरिरच्युतः || ५४ ||

शिष्येभ्यः सर्वविद्यानामुपदेष्टावभूवह |
ब्राह्मेसमय उत्थाय संस्मृत्याचार्यपादुकां || ५५ ||

द्वैपायन महाविद्यां त्रिशतं तमेव वा |
अष्टाविंशतिधा वापि प्रजप्त्वादौ समाहितः || ५६ ||

ब्रह्मविद्यां जपेत्यक्षाद्रश्मिमालापुरस्सरां |
आचार्यं भावयेन्नित्यं वेदव्यास स्वरूपिणं || ५७ ||

द्वैपायनस्याचार्यस्य भेदलेशोपिनास्तिहि |
आचार्य परमात्मानं साक्षाद्वैपायनाकृतिं || ५८ ||

ध्यात्वा नित्यं समभ्यर्च्य ब्रह्मानंद सुखं लभेत् |
वादरायणिरस्योक्तो मुनिर्ब्रह्मविदांवरः || ५९ ||

जागतं छंद इत्युक्तं साक्षान्नारायणात्मकः |
वेदव्यासो महायोगी देव उक्तो महीपते || ६० || 

प्. ३०ब्)

वेदव्यास प्रासादार्थं विनियोग उदाहृतः |
एकेनाक्षर युग्मेन चतुर्भिरथ सप्तभिः || ६१ ||

पुनस्त्रिभिश्च रुद्रार्णैः षडंगन्यास ईरितः |
दिव्यसिंहासनासीनं कालनीलांवुदप्रभं || ६२ ||

व्याघ्रचर्मांवरधरं जटामंडलधारिणां |
विभ्राणं चिन्मयीमुद्रांवीरासन समाश्रितं || ६२ ||

भूतिभूषित सर्वांगं प्रसन्नमुखपंकजं |
कुंडलद्वयं संशोभिमुखांभोजं जगद्गुरुं || ६४ ||

मूर्तिमद्भिश्चतुर्वेदैः शुकाद्यैर्योगिनांवरैः |
सेवितं सिद्धसंधैश्च ब्रह्मविद्भिः समावृतं || ६५ ||

वक्तारं सर्वविद्यानां करुणापूर्णलोचनं |
द्वैपायनमुनिं साक्षाद्भगवंतमहंभजे || ६६ ||

इत्थं नारायणात्मानं ध्यात्वा द्वैपायनं गुरुं |
अर्चयेत् षडरेयंत्रे पंचकोणसमन्विते || ६७ ||

अष्टपत्र समायुक्ते चतुरस्र विभूषिते |
षट्कोण मध्ये संपूज्य वेदव्यासं जगद्गुरुं || ६८ ||

पराशरं शुकं पैलं पापनमप्यथ |
जैमिनिं च सुमंतुं च षट्कोणेषु प्रपूजयेत् || ६९ ||

ऋग्वेदं च यजुर्वेदं सामवेद मतःपरं |
अथर्वणं ततो वेदमितिहासमतत्परं || ७० ||

पंचकोणे समभ्यर्च्य वसुपत्रेथ पंकजे |
रोमहर्षणनामानं याज्ञवल्क्यं महामुनिं || ७१ ||

करावं कात्यायनमुनिमुदकोदालकौ तथा |
वौधायनायस्तंवौ च चतुरस्रेदिगीश्वरान् || ७२ ||

इत्थमभ्यर्च्ययेधस्तु नित्यं द्वैपायनं गुरुं |
आकरः सर्वविद्यानामाश्रयः सर्वसंपदां || ७३ ||

ब्रह्मविद्भवति क्षिप्रं जीवन्मुक्तो भवत्यसौ |
लक्षत्रयं जपेच्छुद्धो वेदव्यास महामनुं || ७४ ||

दशांशं जुहुयात् कृष्णतिलैर्गव्यघृतप्लुतैः |
आचार्यपादयोर्दत्वा निष्कद्वादशकं नृप || ७५ ||

वेदव्यास महाविधा सिद्धिमाप्नोत्यनुत्तमां |
अथवैकादशी शुद्धाकार्तिके माघमासि वा || ७६ ||

विराहारो जपेन्नित्यममुत्तं संशितव्रतः |
सहस्रं जुहुयादग्नौ द्वादश्यां कापिलं घृतं || ७७ ||

प्. ३१अ)

आचार्यकर्णयोर्दत्वा कुंडलद्वितयं शुभं |
समस्तपर्वसहितं भारताख्यानपुस्तकं || ७८ ||

सभाष्यं धर्मशास्त्रं वा पुराणमथवा नृप |
त्रिनिष्कदक्षिणामुक्तमाचार्याय समर्प्य च || ७९ ||

ब्राह्मणान् भोजयित्वाथ सिद्धिमाप्नोत्यनुत्तमां |
अश्वत्थमूलमाश्रिनित्यं नियमतः शुचिः || ८० ||

त्रिशताधिक साहस्रं वेदव्यास मनुं जपेत् |
त्रिभिर्मासैर्नसंदेहोविद्यानां पारगो भवेत् || ८१ ||

शुक्लांवरधरोनित्यमासीनो व्याघ्रचर्मणि |
वेदव्यास महाविद्यां जप्त्वा लक्षं यत व्रतः || ८२ ||

जप्त्वा लाक्षमिमंत्रं गुरुमाराध्य यत्नतः || ८४ ||

धनैर्धन्यैश्च वासोभिः सर्वविद्यानिधिर्भवेत् |
श्रियं चाप्नोति विपुलां ब्रह्मविद्भवति ध्रुवं || ८५ ||

जडबुद्धेरियं विद्याबुद्धिजाड्यनिवारिणी |
मूकस्याप्यपरैर्जप्ता महावाक्सिद्धिदायिनी || ८६ ||

आचार्यसन्निधौ नित्यं वेदव्यासमहामनुं |
जप्त्वा सहस्रं शुद्धात्मा वर्षमेकं जितेंद्रियः || ८७ ||

आयुरारोग्यमैश्वर्यं वाचांसिद्धिमनुत्तमां |
संप्राप्य परमंब्रह्मसाक्षादेवप्रपश्यति || ८८ ||

दत्तात्रेयधियानित्यं वेदव्यासधियापि वा |
आचार्यमर्चयेद्धीमान् वस्तुभिः सकलैरपि || ८९ ||

अंवरीषादयोभूयाः कचाद्याश्च महर्षयः |
वृषपर्वादयो दैत्या उदंकाद्याद्विजोत्तमाः || ९० ||

गालवाद्याश्च विप्राग्प्राः प्रत्यहंशं सितव्रताः |
शरीरं नश्वरं मत्वा संसारं दुःखसंकुलं || ९२ ||

धनधान्याद्यलंकारैः सर्ववस्तुभिरादरात् |
आचार्यचरणावेव समभ्यर्च्यान्वहं नृप || ९२ ||

निरहंकारिणः शांताः संसेव्याचार्य मन्वहं |
एकेन जन्मनैवैतेसिद्धिं संप्राप्य दुर्लभां || ९३ ||

भगवत्कलयायुक्ता जीवन्मुक्तास्ततो भवन् |
तस्माद्भौमं समासाद्य शरीरं दुःखसंकुलं || ९४ ||

प्. ३१ब्)

जन्ममृत्युजराक्रांतमाचार्यं यो न पूजयेत् |
आचार्यानुग्रहः पूर्णोयस्य नास्ति महीतले || ९५ ||

*** संसारगरेमग्नौ भूयोपि जायते |
संसारसागरं तर्तुंय इच्छत्येक जन्मना || ९६ ||

नित्यमाचार्य शुश्रूषां कृत्वैवाद्दौयतव्रतः |
आचार्यपादुकाविद्या पूर्विकां रश्मिमालिकां || ९७ ||

ब्रह्मविद्यां प्रजत्वाप्य श्रीशद्वाद्दशाक्षरीं |
समस्तन्याससहितां श्रीमदष्टाक्षरीं जपेत् || ९८ ||

ब्रह्मानंदसुखं प्राप्यभगवत्कलयान्वितः |
भगवन्सदृशाकारो भगवत् किंकरो भवेत् || ९९ ||

दत्तात्रेयस्य विद्येय द्वैपायन मुनेरपि |
उक्तातुभ्यं महाराज किं पुनः श्रोतुमिच्छसि || १०० ||

इति दाशरथीयाख्येतंत्रेवेदार्थसंग्रहे |
दशमोध्याय उक्तोयं ब्रह्मज्ञानिभिरावृतः || १०१ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
दशमोध्यायः ||
प्. ३१ब्)

राजोवाच 

भगवन्देवदेवेशनारायण जगत्पते |
श्रुता तव मुखांभोजाद्भगवद्रश्मिमालिका || १ ||

माहात्म्यमपि सावित्र्यासावित्राष्टाक्षरस्य च |
दत्तात्रेयस्य माहात्म्यं श्रुतं द्वैपायनस्य च || २ ||

माहात्म्यं ब्रह्मविद्यायाः श्रोतुमिच्छाभिमांप्रतं |

ऋष्यशृंग उवाच 

इति दाशरथिः पृष्टो भगवान्जानकीपतिः || ३ ||

रुद्रायकथयामासपुरानारायणेरितं |

श्रीभगवानुवाच 

शृणु राजन्प्रवक्ष्यामि श्रीपतेः परमात्मनः || ४ ||

माहात्म्यं ब्रह्मविद्यायाः यच्छ्रुत्वा मुक्तिभाग्भवेत् |
वेदेषु सर्ववेदांतेष्वपि सारार्थसंग्रहे || ५ ||

श्रीश्रीशद्वादशाक्षर्यामाहात्म्यभयनाशनं |
यदक्षरं परंब्रह्म मनोवाचामगोचरं || ६ ||

आदिमध्यांतरहितं स्वेच्छया पुरुषो भवेत् |
तच्छक्तिश्चित्कलानामश्रीः सर्वजगदंविका || ७ ||

प्. ३२अ)

स महापुरुषोनाम्ना नारायण इतीरितः |
चिद्रूपिण्यातयाशक्त्यासहितः परमः पुमान् || ८ ||

सोहं स्वनाभिकमलेसृष्ट्वाधातारमीश्वरं |
अजं स्वयंभुवं नाम्ना विश्वसृष्टिविधायकं || ९ ||

अशक्तं जगतः सर्गे दृष्ट्वाहंतं प्रजापतिं |
परब्रह्ममयः साक्षादहं नारायणो विभुः || १० ||

ब्रह्मतादात्म्यसिध्यर्थं श्रीश्रीशद्वादशाक्षरीं |
दक्षवानस्मिमद्विद्यांययामत्फलयान्वितः || ११ ||

ब्रह्मत्वमगमद्धाताद्वादशार्णोपदेशतः |
यस्मिन्काले महाविद्यां श्रीश्रीशद्वादशाक्षरीं || १२ ||

दत्तवानस्मिसमहाकालो ब्राह्म इति स्मृतः |
विद्याया ब्रह्मरूपत्वाद्ब्रह्मविद्येतितां जगुः || १३ ||

ब्राह्मेकाले प्रदानेन ब्रह्मविद्येति शब्दिता |
यस्मातद्ब्राह्मसमयेदतेयं ब्रह्मणे मया || १४ ||

ब्राह्मकाले प्रजप्तव्या तस्मादिष्ट फलप्रदा |
ब्रह्मतादात्म्य हेतुत्वाद्ब्रह्मविद्येयमीरिता || १५ ||

ब्रह्मत्वसिद्धिहेतुत्वाद्विधातुरपि भूपते |
ब्रह्मविद्यामिमां प्राहुः श्रीश्रीशब्दादशाक्षरीं || १६ ||

अस्याग्रहणमात्रेण स्वयंभूश्चतुराननः |
परब्रह्ममयोभूत्वा ससर्जनिखिलं जगत् || १७ ||

ब्रह्मविद्याजपान्नित्यं भगवच्छक्तिरक्षया |
शरीरे संप्रविष्टाभूद्ब्रह्मणः परमेष्टिनः || १८ ||

मत्तेजसावृत्तो ब्रह्मात्रिजगत्स्वपि पूज्यतां |
कर्तृत्वं सर्वजगतांमणिमादि गुणानपि || १९ ||

प्राप्तवान्महतींसिद्धिं ब्रह्मतादात्म्यरूपिणीं |
श्रीश्रीशद्वादशार्णेयं ब्रह्मविद्या ततः स्मृता || २० ||

अवश्यं समये ब्राह्मे जप्त्वा सर्वशुभप्रदा |
ब्राह्मेसमय उत्थाय संस्मृत्याचार्यपादुकां || २१ ||

ब्रह्मविद्यां जपन्नित्यं श्रीश्रीशद्वादशाक्षरीं |
लभते नित्यकल्याणमक्षयाः संपदोपि च || २२ ||

अनेनैव प्रमाणेन श्रीश्रीशद्वादशाक्षरी 
राज्ञी सकलविद्यानामधिकाभूच्छुतिष्वपि || २३ || 

प्. ३२ब्)

यद्विद्या जपहोमाद्यैः कल्याणानि दिने दिने |
सिद्ध्यंति सैव सर्वासां विद्यानामधिका स्मृता || २४ ||

यद्वकाल्लभते विद्यां यस्मिन्सुदिवसे नृप |
आरभ्य तदिनं नित्यं यतः श्रेयः परंपरा || २५ ||

सर्वारिष्टनिवृतिश्च स एव भगवन्मयः |
विज्ञेयः परमाचार्यस्तमेव सततं विभुं || २६ ||

अर्चयेद्धनधान्याद्यैः पादसंवाहनादिभिः |
नाचरेन्मनसाद्रोहमपि तस्य गुरोः क्वचित् || २७ ||

न निंदामपि कुर्वीत मनसा कुत्रचित् क्वाचित् |
न तस्य निंदाश्रवणं यत्र कुत्रापि वा चरेत् || २८ ||

ब्रह्मविद्याप्रदाचार्यचित्तक्षोभोभवेद्यदि |
पुत्रमित्रकलत्रादिसंपभ्यः प्रच्यवंतिते || २९ ||

ब्रह्मविद्याप्रदाचार्या निंदांशुत्वापि वा सकृत् |
ग्रामसूकरतांप्राप्य चंडालेष्वपि जायते || ३० ||

पुण्येषु देशकालेषु ब्रह्मविद्याप्रदं गुरुं |
त्यक्त्वान्यस्मैधनंधान्यमलंकारादिकं शुभं || ३१ ||

अपि ब्रह्मविदे दत्वा भगवद्विमुखो भवेत् |
श्रुत्युक्तं विहितं कर्मत्यक्त्वान्यत्ररतोद्विजः || ३२ ||

आचंद्रार्कंमहाघोरनरकेषुनिमर्जनि |
आचार्यपत्नीपुत्रादिपोषणं नित्यमादरात् || ३३ ||

वेदैरपि च वेदांतैर्ब्रह्मविद्भिश्च चोदितं |
तस्मादवश्यमाचार्यचरणांवुरुहद्वयं || ३४ ||

पूजयित्वैव रत्नौधैर्धनैर्यासोभिरादरात् |
अपि ब्रह्मविदेन्यस्मैददातु न ददातु वा || ३५ ||

आचार्यपूजनं साक्षाद्भगवत्यूजनं विदुः |
सत्पत्नीपूजनं साक्षान्महालक्ष्म्यार्चनं विदुः || ३६ ||

आचार्यासंनिधौ तस्य पुत्रमाचार्यवद्यजेत् |
आचार्यपत्नीपुत्राणामसांनिध्ये श्रियःपतेः || ३७ ||

संनिधौ सकलं वस्तुदेशेकाले समर्पयेत् |
तत्सर्वमर्पितं वस्तु गत्वापि बहुयोजनं || ३८ ||

आचार्यायार्ययेत्तस्य पत्न्यैपुत्राय वार्पयेत् |
पौत्राय वाथ तद्भात्रे गुरुद्रव्यं समर्पयेत् || ३९ ||

निषिद्धाचारकरणादनिषिद्धस्य वर्जनात् |
अंधं तमः प्रवित्राति यावदाभूत संप्लवं || ४० ||

तस्मादवश्यमाचार्यपत्नीपुत्रादिपोषणं |
कर्तव्यमन्वहं नित्यप्रयत्नेनापि साधकैः || ४१ ||

पुण्येषु देशकालेषु जपहोमादिकर्मसु |
पितृसंपोषणं पश्चात् पत्नीपुत्रादिपोषणं || ४२ ||

आचार्यमांविजानीयातत्पत्नीमपि च श्रियं || ४५ ||

प्. ३३अ)

तत्पुत्रं च विधातारं तत्पौत्रमपिशकरं |
तद्वंशसंभवान्विद्धिसनकारीन्महामते || ४६ ||

स्वर्गभोगोक्षयस्तस्यपितुर्मातुपोषणात् |
पत्न्यादिपोषणेनेहसौख्यमक्षप्यमश्नुत्ते || ४७ ||

आचार्यपत्नीपुत्रादिपोषणादन्वहं नृप |
एतत्कालेवरांतेस्य मत्स्वरूपं ददाम्यहं || ४८ ||

त्यजेत् स्वमातापितरौत्यजेदन्यान् गुरुनपि |
त्यजेत् स्वपत्नीपुत्रादीन् त्यजेद्भ्रातृंश्चवांधवान् || ४९ ||

रश्मिमालाप्रदाचार्यं प्रलयेपि न संत्यजेत् |
मातरं पितरं वापि भ्रातरं वांधवंतु वा || ५० ||

पुत्रं कलेत्रमथ वा वदेविद्यागुरुं तु वा |
आचार्यनिंदाकर्तारं हन्याद्यद्वा परित्यजेत् || ५१ ||

निंदं तु वांधवाः सर्वेत्यजंतुस्त्रीसुतादयः |
जनाहसंतुमां दृष्ट्वा राजानोदंडयं तु वा || ५२ ||

आचार्यचरणांभोजद्वयेमेवगतिर्मम |
एव मापद्गतस्यापिमतिर्यस्य भवे दृढा || ५३ ||

स संतरतिसंहारं भुक्तिंमुक्तिं च विंदंति |
जनाः स्तुवंतु कुत्संतु लक्ष्मीस्तिष्ठतु गच्छतु || ५४ ||

मृतिरद्ययुगांतेवास्वाचार्यं न परित्यजेत् |
ब्रह्मविद्याप्रदः स्वामीब्रह्मविद्याप्रदः पिता || ५५ ||

ब्रह्माविद्याप्रदोमाता ब्रह्मविद्याप्रदोगुरुः |
ब्रह्मविद्याप्रदःसाक्षादाचार्योनान्य उच्यते || ५६ ||

दशसंवत्सरं वापि शतसंवत्सरं तु वा |
संसेव्य भगवद्रूपमाचार्यं करुणानिधिं || ५७ ||

ब्रह्मविद्यामधीपीतश्रीश्रीशद्वादशाक्षरीं |
प्रणवं प्रमोष्माणं वामनेत्रविभूषितं || ५८ ||

जातवेद समारूढं विंदुयुक्तं समुद्धरेत् |
तदेव विंदुरहितं तृतीयांतस्थ्यमप्यथ || ५९ ||

क्षेत्रेक्षशं स चतुर्थं च स्पर्शां मत्यारूढमप्यथ |
स दीर्घं वामपादानग्रवीजं वह्निमतः परं || ६० ||

मुखवृत समायुक्तं वायुवीजमतःपरं |
एकत्रिंशाक्षरं पश्चाद्दीर्घस्वरदिभूषितं || ६१ ||

चत्वारिंशाक्षरं वायुदीर्घ विंदुविभूषितं |
हृदयेन समायुक्तं श्रीश्रीशद्वादशाक्षरी || ६२ ||

उक्तेयं ब्रह्मविद्याख्या वेदतत्वार्थसंग्रहा |
सर्वयोगमयी सर्वयाग तीर्थस्वरूपिणी || ६३ ||

सर्वविद्यामयी स्र्ववांछितार्थफलप्रदा |
सर्वपातवासंहर्त्री सर्वव्याधिनिनाशिनी || ६४ ||

हर्त्री समस्तविपदांकर्त्री सकलसंपदां |
आयुरारोग्यपुत्रार्थराज्यलक्ष्मीसमृद्धिदा || ६५ ||

प्. ३३ब्)

ब्रह्मतादात्म्यसंसिद्धिहेतुभूतासनातनी |
मयापि वर्णितु नैव शक्येयं द्वादशाक्षरी || ६६ ||

य इच्छेन्नित्य कल्याणमक्षयाः सर्वसंपदः |
एकेन जन्मनैवांतेभगवत्पदमक्षयं || ६७ ||

अवश्यं तेन जप्तव्या श्रीश्रीशद्वादशाक्षरी || ६९ ||

पारिजातादयोवृक्षाब्राह्मविद्याप्रजापिनः |
मंदिरेनिवसंत्येवयावदाचन्द्रतारकं || ७० ||

देवत्वममरत्वं वा ब्रह्मर्षित्वमथाक्षयं |
ब्रह्मविद्यानुसंधानमहिम्नात्रैव लभ्यते || ७१ ||

बहुजन्मसहस्रेषु यागाः संपूर्णदक्षिणाः |
कृत्ताद्यथतेनैवलाभ्यते द्वादशाक्षरी || ७२ ||

ब्रह्मविद्यानुसंधानं रश्मिमालानुचिंतनं |
नाल्ये न तपसालभ्यमिहलोकेमहीपते || ७३ ||

ब्रह्मविद्यामिमां नित्यं श्रीश्रीशद्वादशाक्षरीं |
आचार्यानुग्रहाद्ब्राह्मेकाले जप्त्वान्वहं नृप || ७४ ||

सहस्रं वा पंचशतं चतुःशतमथापि वा |
त्रिशतं वा शुचिर्धीमान् स्मृत्वाचार्यस्य पादुकं || ७५ ||

 रश्मिमालामनुस्मृत्यपंचधा वा त्रिधापि वा |
अनेनजन्मनैयासोमत्कलासहितो भवेत् || ७६ ||

नासाध्यंविधत्ते भूमौ त्रिदशैरपि दुर्लभं |
अद्यापि ब्रह्मरुद्राद्याः सनकाद्याश्चयोगिनः || ७७ ||

ब्रह्मविद्या जपादेव संप्राप्ताः सिद्धिमक्षयां |
आयुरारोग्ममैश्वर्यं पशवश्चवसूनि च || ७८ ||

भोगा अष्टविहाश्चापि प्रजप्तुर्नास्य दुर्लभा |
आचार्यापादुकायुग्मपूजकस्य दिने दिने || ७९ ||

ब्रह्मविद्यानुसंधानकर्तुर्ब्राह्मेमुहूर्तके |
ब्रह्मविद्यानुसंधानांनंतरं रश्मिजापिनः || ८० ||

दासीवत्सततं तस्यु गृहेलक्ष्मीवरंचला |
धनधन्याकलावाजिमुक्तारत्नौघसंकुला || ८१ ||

किं च वागीश्वरी साक्षात्किंकरीवतदानने |
आविर्भवति विद्याभिः संकुलासततं नृप || ८२ ||

सांङ्गेषु सर्वदेवेषु सप्तकोटिमनुष्यपि |
न दृश्यते महाविद्याद्विदैवत्याशि महामते || ८३ ||

सर्वेष्वपि च वेदेषु विद्यासु निखिलास्वपि |
चूडामण्यात्मिकैकैव ब्रह्मविद्यापरानहि || ८४ ||

लक्ष्मीनारायणौ वाणीधातारौ गिरिजाशिवौ |
शचीन्द्रौरोहिणीचंद्रौ स्वाहा वह्नी प्रभारवी || ८५ ||

अग्निषोमौ विंदुनादौ तथा प्रकृतिपूरुषौ |
स्त्रीषुं रूपाणि सर्वाणि श्रीश्रीपत्यंशंजानिहि || ८६ || 

प्. ३४अ)

श्रीश्रीशद्वादशार्णेयं तस्मात् सर्वमयी भवेत् |
सर्वविद्यामयीं तस्माछ्री श्रीशद्वादशाक्षरीं || ८७ ||

जपन् विरारामयः साक्षादसौनारायणो भवेत् |
चराचरसमेतानि भुवनानि चतुर्दश || ८८ ||

ब्रह्मविद्यानुसंधातृदेहेतिष्ठंति सतंतं |
असौ विश्वंभरः साक्षाद्ब्रह्मविधाप्रजापकः || ८९ ||

असावेवहरिर्ब्रह्माशंकरौसौ महीपते |
आचार्यपादुकायुग्ममभ्यर्च्यान्वहमादरात् || ९० ||

ब्रह्मविद्यानुसंधानं ये कुर्वन्ति दिने दिने |
गृहे स्वर्गसुखं तेषामक्षयंस्याद्दिनेदिने || ९१ ||

गर्विताः प्रणमंत्येषां भुयाः किं करतांगताः |
शत्रवोमित्रतां यांतिमायं च सुकृत्तायते || ९२ ||

भोगोयोगायतेतेषां वैद्यः स्याद्धर्मराडपि |
धनेशः शक्रमुख्याश्च सुराःकैकर्यमन्वहं || ९३ ||

कुर्वन्त्यपि महेशाद्याः सुहृत्वं प्राप्नुवंति हि |
योगिनः सनकाद्याश्च वशिष्ठाद्यामहर्षयः || ९४ ||

अपि संपूजयंत्येनं ब्रह्मविद्या प्रजापितं |
आचार्यचरणांभोजद्वयार्चनरतोन्वहं || ९५ ||

ब्रह्मविद्यानुसंधातायत्रतिष्ठति भूपते |
सिद्धक्षेत्रं तदेवोक्तं समंताद्योजनायुतं || ९६ ||

तत्रैव सर्वतीर्थानि निवसंति पदे पदे |
असाध्यमपि देवानामपि दीपांतरस्थितं || ९७ ||

सततं तस्य साध्यं स्याद्ब्रह्मविद्या प्रजापिनः |
ब्रह्मविद्यानुसंधानादप्यस्यान्वयसंभवाः || ९८ ||

ब्रह्मतादात्म्यसंसिद्धिं सर्वेगच्छंति भूयते |
ब्रह्मविद्यानुसंधानं क्रियते येन नित्यशः || ९९ ||

तेन वेदा अधीताः स्युश्चत्वारः स रहस्यकाः |
तद्गहद्वारितिष्ठंति सिद्धयोष्टाणिमादयः || १०० ||

चंडिकाद्यामातृकाणारक्षंत्येनं स्वपुत्रवत् |
तस्मादियं महाविद्या श्रीश्रीद्वादशाक्षरी || १०१ ||

आचार्यचरणांभोजद्वयाराधनपूर्विका |
उपासितव्या यत्नेन प्रत्यहं नियतव्रतैः || १०२ ||

अनुत्तर ब्रह्मतत्वरहस्ये मुक्तिसाधने |
इति दाशरथीयेस्मिन् तंत्रे वेदार्थसंग्रहे || १०३ ||

उक्त एकादयोध्यायो ब्रह्मविद्यार्थसाधनः |

इति श्रीमनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्येदासरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
एकादशोध्यायः ||
प्. ३४ब्)

श्रीभगवानुवाच 

साधनं ब्रह्मविद्यायाः शृणु राज प्रवक्ष्यते |
यस्य विज्ञानमात्रेण ब्रह्मविद्याशु सिद्ध्यति || १ ||

वेदवेदांतशास्त्रेद्यसारंना सनातनी |
ब्रह्मविद्याद्विदैवत्योश्रीशद्वादशाक्षरी || २ ||

अनयामदशाविद्या न च दष्टान च श्रुता |
साधनं ब्रह्मविद्यायाः शृणु वक्ष्यापि नृपते || ३ ||

आचार्यपादुकाविद्यां ब्राह्मेसमय उत्थितः |
शिरस्यं जलिमाधाय दशदष्ट्वाद्वादशधापिरा || ४ || 

प्रजप्त्वाचार्यपादाब्जारूढश्रीपादुकाद्वयं |
आनन्यदर्शनौ दृष्ट्वा संपूज्यापि स्वशक्तितः || ५ ||

यत्किंचिद्दक्षिणां नित्यं समर्प्य नियतव्रतः |
ब्रह्मविद्यांजपंत्यश्वाभश्रीश्रीशद्वादशक्षरीं || ६ ||

अथवा प्रातरुत्थाय प्रजप्त्वाचार्य पादुकां |
आचार्यपादुकाविद्याभावेपि स्वस्य मूर्द्धनि || ७ ||

आचार्यचरणांजद्वायं ध्यात्वा प्रसन्नधीः |
मानसैः स्वर्णपुष्पाद्यैः समभ्यर्च्योपचारकैः || ८ ||

ब्रह्मविद्यां जपेन्नित्यं श्रीश्रीशद्वादशाक्षरीं |
ऋषिरस्यमहायोगीमाध्योनारायणो विभुः || ९० ||

 ऋषिर्ब्रह्माथवोद्दिष्टाःथंदोजागतमुच्यते |
लक्ष्मीनारायणो सर्वजगतः पितरौ विभू || १० ||

द्विदेवतात्वाद्विधाया देवतेत्युते नृपः |
स्वापिनौ सर्वगं जगतां पुवानावतिमुंदरौ || ११ ||

चित्कलापरमात्मानौ देवता प्रोच्यते नृपः |
त्रयी वीजं च विद्वाजं वीजमत्रनृपोनम || १२ ||

शक्तिर्नतिः समुद्दिष्टा लक्ष्मीलक्ष्मीशपोरथ |
प्रीत्यर्थं विनियोगोत्र समुदाहृत इष्टदः || १३ ||

षड्दीर्घप्रणदाद्येन चिद्वीजेन षडंगकं |
चिन्यस्य पनमान्मानं ध्यायेच्चित्कलयान्वितं || १४ ||

अयोध्यानगरेनंतकोटियोजनविस्तृते |
कल्पवाटी समायुक्तेसंतानारामशोभिते || १५ ||

हरिवंदनवृक्षौधारामसाहस्रशोभिते |
मंरारवाटी महिते पारिजातवनाहृते || १६ ||

पुष्पराममहारत्नप्राकारेण विराजिते |
पद्मगगाख्यमाणिक्यप्राकारेणाथ शोभिते || १७ ||

प्. ३५अ)

गोमेधरत्नप्राकारवज्रप्राकारशोभिते |
वैडूर्यरत्नप्राकारशोभितेनरमेविते || १८ ||

इदनीलमहारत्नप्राकारेण च शोभिते |
मुक्ताफलमहारत्नप्राकारेणाथवेष्टिते || १९ ||

तथा मरकताभिख्यमणिमाकारसंवृते |
ह्रस्व विद्गुमरलोद्यपाकारेण च वेष्टिते || २० ||

नवरत्नमये तत्र मंडये सुमनोहरे |
तस्मिन्मणिमयत्नंभ साहस्रायुतशांभिवे || २१ ||

वालसूर्यसहस्राभवितानेदिव्यवर्चमि |
तत्र चाधारशक्त्यादि धृतेहीरहिरण्ययं || २२ ||

नानरलमयेरिव्ये नानामंत्रमद्येशुभे |
तस्मिन्नष्टदलेयग्ने मंत्राक्षरपयेशुभे || २३ ||

कर्णिकायां सुरम्यायां लक्ष्मीवीनेन्मुभाक्षरे |
तस्मिन्वालार्कसाहस्रकोटिनुल्यमभान्विते || २४ ||

देवोनारायणः श्रीमानासीनः पंकतासने |
ईश्वर्या सहविश्वे शा वासुदेवः मनाननः || २५ ||

नरभकेतकीजातीकवरीकृतवेषवान् |
स्रिग्धविंवफलाभोष्टः मुस्मितानन पंकजः || २६ ||

अनर्घ्यमौक्तिकाभासदंता वलिविगजितः |
हरिचंदन लिप्तांगः कस्तूरीतिलकांचितः || २७ ||

मोन्नतांस भुजैदीर्घैश्चतुर्भिरूपशोभितः |
जपाकुसुपसंकाशकरपल्लवशोभिनः || २८ ||

स्फुरत्केयूरकटकैणंलीयैश्चशोभितः |
श्रीभत्सकौस्तुभाभ्यां च शोभितः पृथुक्क्षमा || २९ ||

मुक्ताहारैः सुशोभभाद्व्यैर्दिव्यमालौरलंकृतः |
वालार्कमदशज्योत्स्रपीतांवरपुगाहृतः || ३० ||

माणिमनपुरोपेतपरघुग्मविरातितः |
अकलंकितचंद्राभननखपंक्तिविभूषितः || ३१ ||

रक्तोत्पलदशश्लक्ष्णशुभांप्रिपुगपंकजः |
पांचतन्परथांगाभ्यां विगजितकरद्वयः || ३२ ||

इजगभ्यां श्रियंगाढमा श्लिष्टा जगदंविकां |
स्फुरद्विद्युल्लताक्रांतासितासिभ्र इवराजने || ३३ || 

तप्तजांकृनदश्लक्ष्णकांसालक्ष्म्यानिरंतरं |
गदे च परमेक्री उत्पन्न साक्षाज्जगत्पतिः || ३४ ||

प्. ३५ब्)

तस्य कांचनसंकाशा सर्वाभरणभूषिता |
दिव्यचेदंनलीसांगीकनकांवरभूषणा || ३५ ||

सुस्निग्धनीलकुरिलकचभारविराजिता |
मंरारपारिजातादि दिव्यपुष्पस्रगन्विता || ३६ ||

मणिरत्नसीमंताकस्तूरी तिलकांचिता |
रत्नावतं स शोभाद्याचिकुरांतेलिमन्निभे || ३७ ||

पीनोभुंगलनाभ्यां च सुखयंती हरे हरः |
केयूरांगदहाराद्यैर्भूषणै एते शोभिता || ३८ ||

आरूढयौवनानित्यं सर्वलोकैकरक्षिणी |
अन्योन्या श्लिष्टहृद्वाहूदिव्याभरणशोभिनौ || ३९ ||

दिव्यस्रगवस्त्रसंछभौयुवानावतिसुंदरौ |
शरण्यो सर्वलोक्यनांशरणामनवत्मलौ || ४० ||

पितरौ सर्वजगतीनिद्यावंदसवन्वितौ |
कर्तारौमर्वजगतां विश्वरश्वरक्षण तत्परौ || ४१ ||

सर्वसंपन्मदातार सर्वविद्याधिनायकौ |
नीलादेव्या च भूरेव्यावामदक्षिणशोभितौ || ४२ ||

नवनिर्विमलाद्याभिः शाक्तिभिः परिवेष्टितौ |
ब्रह्मरुद्र महेंद्रादिशिगेमाणिक्यकांतिभिः || ४३ || 

विराजितपदद्वंद्वौनक्तत्राणपरायणौ |
रलर्तिहासनासीनौराजिताविलभूषणौ || ४४ ||

परस्यरतयोराशिफलभूतौजगत्पती |
योगिहृत्पद्मसंपूज्यौ नित्यदैवनसेवितौ || ४५ ||

सिद्धैः साध्यैः पराध्येयौ भक्तानामिष्टसिद्धिदौ |
लक्ष्मीनारायणौ नित्यंभजामि प्रत्यहं विभू || ४६ ||

लक्ष्मीनारायणावित्थं ध्यात्वा हृत्पद्ममध्यगौ |
प्रजपेत् समये ब्रह्मे श्रीश्रीशद्वादशाक्षरीं || ४७ ||

ब्रह्मविद्याप्रदाचार्यमथवा हृदयांवुजे |
ध्यात्वा नारायणां साक्षात् सर्वभूषणभूषिते || ४८ ||

तस्य पत्रां श्रियं ध्यात्वा सर्वानंकारशोभितां |
आचार्यपलीमायं लक्ष्मीनारायणै विभू || ४९ ||

अभेदेनैव सततं ध्यात्वा विद्यामिमां जपेत् |
आचार्यनां विजानीहि तत् पत्नीमपिधश्चियं || ५० ||

प्. ३६अ)

भेदो नास्त्येव नास्त्येव स्वाचार्यस्य श्रियः पतेः |
अथवा सच्चिदानंदस्वरूपस्थमव्ययं || ५१ ||

रवींदुकोटि सदृष्टं मनोवाचामगोचरं |
निष्कलंके निरुपमंतेजोरूपेपरात्परं || ५२ ||

ध्यात्वा जप्त्वा ब्रह्मविद्यां साक्षात् ब्रह्ममयो भवेत् |
एकैवेयं द्विदैवत्या लक्ष्मीनारायणीशुभा || ५३ ||

अनयास विद्यानास्रिनास्त्यधिकापि वा |
यां विद्यांजपतोनित्यंकल्याणं सकलभवत् || ५४ ||

अमुत्रापी जयादस्यजायते शुभमक्षयं |
शुभेमासि शुभेलग्ने दिवसे च शुभे नृप || ५५ ||

ब्रह्मविद्यादिद्यानां कुर्यादध्ययनं नृप |
सद्गुरुः शुभदः प्रोक्तः सन्मासः शुभदः स्मृतः || ५६ ||

स द्विद्याशु भदाज्ञेयासल्लग्नं शुभदायकं |
मधुमासे महदुःखं साधकस्य प्रजायते || ५७ ||

माधवेमासिलरभतेरलसंपद्दमक्षयां |
ज्येष्ठमरणमाप्रोतिविद्योमप्रपिवंधुभिः || ५८ ||

आषाढे पुत्रमित्रादि वियोगं प्राप्नुयादुवं |
श्रावणे महतो लक्ष्मीं संप्राप्तोत्य च लोशुभां || ५९ ||

मासि भाद्रपदे देहपीडां प्राप्नोति दारुणां |
मुक्तामाणिक्यसंपूर्णामाश्विने लभतेथियं || ६० ||

वागैऽऽवर्यं कार्त्तिकेस्यादाचार्यकरुणावतः |
मार्गशीर्षे भवेल्लक्ष्मीर्धनहान्यादिसंकुला || ६१ ||

जानक्षयोभवेसुष्येकषसंक्रमणं विना |
साक्षाद्भगवता लक्ष्म्या अपि संदर्शनं नृप || ६२ ||

जायते माघमाएक्ष किंच सिध्यंति सिद्धयः |
फाल्गुनेमासि सिद्धिः स्यात् त्रिदशैरपि दुर्लभा || ६३ ||

द्वितीया च तृतीया च पंचमी सप्तमीशुभा |
दशम्येकादशी शुक्लाद्वादशी च त्रयोदशी || ६४ ||

पौर्णमास्यपि विद्यानां सिद्धिदास्तिथयः शुभाः |
सिद्धिदां केचिदप्यहुः शुक्लपक्षाष्टमीं शुभां || ६५ ||

आदित्यसोम्यानां जीवभार्गवयोस्तथा वाराः |
शुभप्रदाज्ञेया हानिदौ भौमभानुजौ || ६६ ||

प्. ३६ब्)

एवेषु शुभकालेषु ब्राह्मः समय उत्तमः |
शुभग्नहाणां दष्ट्वान्ये मुहूर्त्ता अपि सिद्धिदाः || ६७ ||

तस्मादवश्यं सर्वज्ञं श्रोत्रियं वेदपारगं |
सर्वागमरहस्यतमाचार्यं वृणुया द्विभुं || ६८ ||

 देशकालावज्ञाययंत्रपूजादिकानपि |
रहस्यमपि विद्यानामविज्ञाय महीपते || ६९ ||

यः प्रयच्छति सिद्धिधां यो गृह्णाति महीतले |
तावुभावपिदुःखौयैरिहापि सहितौ शृप || ७० ||

गच्छतोंधं तम पश्चाद्यावदाचंद्रतारकं |
भूयोप्यवश्यं वेदेषु धर्मशास्त्रेषु पारगं || ७१ ||

सर्वागमरहस्यंज्ञ वैदिकाचार तत्परं |
बहुयोजन साहस्रमपि गत्वा महीतले || ७२ ||

आचार्यमाश्रयेद्धीमानपि प्राणधनादिकं |
दत्वा रहस्यं विद्यानां सांगमाचार्यवक्त्रनः || ७३ ||

विज्ञायाथ महाविद्यां गृहीत्वा तन्मुखादुजात् |
तमेव तोषयेन्नित्यमाचार्यं भवावन्मयं || ७४ ||

गुरून्पूर्वोपदेष्टंश्चकाले स्वगृहमागतान् |
यथाक्त्यार्च्चये तत्र नियमोनास्ति भूपते || ७५ ||

भगवद्रश्मिसहितां ब्रह्मविद्यापुरस्मरां |
श्रीमद्दष्टाक्षरीं विद्यां समस्तन्यास संयुतां || ७६ ||

योददातिस आचार्यस्साक्षाभारायणान्मकः |
समद्वीयवतीं पृथ्वीं धनधान्यौय संकुलां || ७७ ||

आचार्याय समर्प्यापि ऋणवोनेव संततं |
तस्माद्येगं च कालं च सरहस्यान्मनूनपि || ७८ ||

विज्ञायैव प्रदातव्या विद्याः सकलसिद्धिदाः |
सर्वज्ञस्यैव सान्निध्ये गृह्णीयात् सकलान्यनून् || ७९ ||

गृहीत्वानज्ञ सान्निध्ये मनूनप्य वलान्नृप |
अवश्यमपि गृह्णीयाद्भूयः सर्वज्ञ सन्निधौ || ८० ||

नियमेन तथाचार्य पादाब्जपुरालेशुने |
अर्पयेद्दक्षिणां सांगा जपहोमादिकर्मसु || ८१ ||

आश्वमेधादियागारानित्यं सुकृतमिच्छता |
आवार्यदक्षिरमादेयायत्किंचिदपि भूपते || ८२ ||

प्. ३७अ)

अश्वमेधादियागेपुधनं कोरि सहस्रशः |
दत्वायत्फलमुद्दिष्टं धर्मशास्त्र श्रुतिष्वपि || ८३ ||

आचार्यदक्षिणादाना तत्फलं प्रत्यहं स्मृतं |
अश्वमेधादि यागेषु दत्वा कोटि सहस्रशः || ८४ ||

शक्रलोकेक्षयान्भोगान् प्राप्नुवंति वुधोत्तमाः |
नष्टे पुण्ये मर्त्यलोकं भूयोपि प्राप्नुवंति हि || ८५ ||

आचार्यदक्षिणादानाज्जापहोमादिकर्मसु |
पुनरावृत्तिरहितं शाश्वतं पदमश्रुते || ८६ ||

आचार्यचरणांभोजद्वयार्चनरतास्सदा |
ब्रह्मविद्याजयासक्तारश्मिमालानुचिंतकः || ८७ ||

समस्तन्या ससहित श्रीमदष्टार्णचिंतकाः |
समानरूपाः श्रीविष्णोर्दिव्यालंकारभूषिताः || ८८ ||

दिव्यस्रग्वस्त्रसंछन्नादिव्यचंदनचर्चिताः |
अयोध्यानगरे साक्षात्यदे भगवतः शुभे || ८९ ||

ब्रह्मतादात्म्यनापन्नामोदंते तस्य सन्निधौ |
गत्वात्रननिवर्जंते विष्णुनासहसस्थिताः || ९० ||

अविच्छिन्नसदातेषां विष्णुनासंगतिः शुभा |
तत्समानसुखं नित्यं प्राप्नुवंति मनीषिणः || ९१ ||

यत्र हरेर्लोकमाप्नुवंति मनीषिणः |
नामुवं निपुनः सर्गं सर्गस्था इव जंतवः || ९२ ||

यथासौमित्रिभरतौ यथा संकर्षणादयः |
तथा तेनैव जायंते मुर्त्यलोकेयथेच्छया || ९३ ||

पुनस्ते नैव यांतिस्मतत्यंदशाश्वतं परं |
न कर्पवंधनं जन्मब्रह्मविद्यारतात्मनां || ९४ ||

भगवत्किंकरत्वं वै मोक्षनाहुः पुरातनाः |
नदास्यं वै परेशस्यवंधनं परिकीर्तितं || ९५ ||

सर्ववंधविनिर्मुक्ता हरिदासानिरामया |
आब्रह्मभुवनाल्लोकाः पुनरावृत्तिलक्षणाः || ९६ ||

कर्मवंधभयादुःखमिश्रसौख्यभयप्रदाः |
वह्वायासफलादुःखजन्मकाणूहेतवः || ९७ ||

प्. ३७ब्)

स्वर्गोपभोगास्तुनृणां विषमिश्राशना इव |
स्वर्गमंस्थान्नरान् दृष्ट्वा क्षीणे कर्मणि देवताः || ९८ ||

कुपिताः पातयंत्ये च संहते कर्मवधने |
तस्मात् स्वर्गसुखं भूपवहुयत्नैकसाधनं || ९९ ||

अनित्यकुरिलंदुःखमिश्रं योगी परित्यजेत् |
यज्ञ न तपोरूपं कर्मवेदेसु चोदित || १०० ||

ब्रह्मार्पणाधिया कुर्वन्कर्मवंधैर्ननिष्पते |
आचार्यपत्नीपुत्रादीनभ्यर्च्य प्रत्यहं ततः || १ ||

वेदमार्गरतोनिव्यं ब्राह्मविद्याजपेरतः |
रश्मिमालामनुस्पृत्य श्रीमदष्टाक्षरीं जपन् || २ ||

इहापि ब्रह्मभूतोसौ शाश्वतं पदमाप्नुयात् |
आचार्याचरणांभोज द्वयमेव मदास्मरेत् || ३ ||

शुचिना संप्रजप्तव्या श्रीश्रीशद्वादशाक्षरी |
आद्यं वीजद्वयंत्यत्का श्रीश्रीपतिदशाक्षरीं || ४ ||

सततं संरमरेद्धीमान्यदीच्छेच्छ्रेय आत्मनः |
अरण्ये वानरण्ये वास्वगृहेवानदीतटे || ५ ||

चंडालवाटिकायां वा राजविद्वत्सभामुवा |
आसीनोवाशयानोश्रिवातिष्ठन् गच्छनथापि वा || ६ ||

शुचिरप्य शुचिर्वेमां श्रीश्रीपतिदक्षाक्षरीं |
आचार्यानुग्रहं प्राप्य सभतं मस्मरन्नप || १०७ ||

महापापोपपापौद्यैरपि मुक्तः सुदाणैः |
व्रतकोटि तपस्तीथ महायागफलान्वितः || १०८ ||

व्रजत्यंते भगवतः पदं शाश्वतमक्षयं |
दशार्णविद्यामात्रं वा सदाचार्या कृपान्वितः || १०९ ||

संस्मृत्य प्रत्यहं भूमाडूतापि श्रियमक्षया |
समाप्य सर्वविद्यानामाधिपत्यं च दुर्लभं || ११० ||

पुत्रपौत्रवृत्तीमृद्धिं प्राप्य भ्गाननेकशः |
देहांते तत्परंधाम व्रजत्येव श्रियः पतेः || १११ ||

वेदेषु विहितं कर्मयज्ञदानतषोमयं |
तन्निष्टस्सततं भूत्वा भगवंतमनुस्सरेत् || ११२ ||

श्रुतिस्मृतीहणेज्ञा लोकानां हितकारिणी |
श्रीशाज्ञोल्लंघकः सर्वजगदोही महीपते || १३ ||

अध्ये तव्याः सदावेदाः कार्यायागास्सदक्षिणाः |
दातव्यान्यपिरानाति सत्पात्रेभ्योविशेषतः || १४ ||

प्. ३८अ)

न विद्यया केवलयातपसा वापि पात्रता |
यत्रवृतमिमेवोभे तत्पात्रं प्रचक्ष्यते || १५ ||

वेदानधीत्यसततं वेदस्यार्थं विचारयन् |
कुर्वन् वैदिकमाचारेपात्रभूतोभवेद्द्विजः || १६ ||

वेदाध्ययनहीनश्च वेदाचारविवर्जितः |
जीवन्नेव स शूद्रः स्यातन्मुखं नावलोकयेत् || १७ ||

वेदहीनस्य विप्रय न वाक्यं श्राव्य परावपि |
अपात्रदानान्नरकं पात्रदानात् परं पदं || १८ ||

सत्पात्राणां सहस्रेभ्यो दत्वा कोटिसहस्रशः |
धनं यत्फलमुद्दिष्टं तदाचार्यत्य पादयोः || १९ ||

निष्कमात्रसुवर्णं वा दत्वा तत्फलमश्रुते |
रहस्य मन्यद्वक्ष्यामि शृणु राजन्महीपते || २० ||

न वाच्यं यत्र कुत्रापि पुत्राय प्राणदाय वा |
भगवद्रश्मिमालाख्याविद्यापेयेमयेरिता || २१ ||

आचार्यानुग्रहादेनामनुस्मृत्यान्वहं शुचिः |
ब्रह्मविद्याजयास सक्तो वेदोक्ताचार तत्परः || २२ ||

स रहस्यो महाविद्यां श्रीमदष्टाक्षरीं जपन् |
पात्राणामुतमं पात्र मयमेवोच्यते बुधे || २३ ||

वेदविद्याविहीनोपियागहीनोपि वा सहा |
उक्ताचाररतो नित्यमाचार्यचरणार्च्चक || २४ ||

चतुर्णामपि वेदानां नित्य अध्ययनात्पालं |
अवाप्य सर्वयागानां फलं प्रत्यहमश्रुतं || २५ ||

ब्रह्मार्यणधियानित्यं कृत्वा कर्मश्रुतीरितं |
ब्रह्मणः पदमाद्यनोदतेकालमक्षेयं || २६ ||

आचार्यपत्नीमांचार्यं श्रीश्रीपतिधियार्च्चयन् |
ब्रह्मविद्याजपेद्यस्तु श्रीश्रीशद्वादशाक्षरी || २७ ||

तंपालपति देव्येनं महालक्ष्मी स्वपुत्रवत् |
भगवानपित्तं नित्यं पितृवद्क्षति ध्रुवं || २८ ||

यस्याचार्यपदांभोजारूढं श्रीपादुकाद्वयं |
समर्चयति हस्ताभ्या तद्धस्तं शंखक्रवत् || २९ ||

यस्ये नेत्र द्वयं नित्यं पादुकाद्वितयं शुभं |
अनन्यदर्शनः प्रातः प्रातरुत्थाय पश्यति || ३० ||

तभेत्रयुगलं साक्षात्परब्रह्मेह पश्यति आचार्यदुकायुग्मं नमेद्यस्य शिरो 
नृपसंघार्य मुकुटं तेन शिरसा रत्न निर्मितं |
आचार्यकर्णयेयो निर्मितं कुंडलद्वयं ध्रियनेदातृवद्दनं भगवत् 
कलयानितं || ३२ || 

प्. ३८ब्)

वशिष्टाद्या महाभागा जपहोम परायणाः |
ब्रह्मविद्यानुसंधानाद्ब्रह्मर्षित्वमुपागताः || ३३ ||

रुद्रकोयाग्निनादग्धोदक्षः पूर्वं प्रजापतिः |
पुनः प्राचेतसो भूत्वा ब्रह्मविद्यानु चिंतनात् || ३६ ||

ब्रह्मत्वमाप्त वा सर्वजगत्कर्तृत्वमप्यथ |
पुलहाद्या महाभागा ब्रह्मपुत्रा महीपते || ३५ ||

ब्रह्मविद्या जपादेव ब्रह्मत्वं समुपागताः |
ब्रह्मविद्यानुसंधानमाचार्यचरणार्चनं || ३६ ||

दुर्लभ त्रिषुलोकेषु मुनीनामपियोगिनां |
तस्माच्छुभेषुमासेषुसुश्रुभेष्वपि || ३७ ||

संप्राप्तव्या महाविद्यानान्यथा सिद्धिरुच्यते |
नवारमासदोषः स्याद्गदुर्ब्रह्मणे चंद्रसूर्ययोः || ३८ ||

जपहोमादिकं तत्र स्वत्य मध्यवनीपते |
अक्षयं जपहोमादिफलं स्यात्तत्र संततं || ३९ ||

स्त्रींदुग्रहणेदत्तयत्किंचिदपिकांचनं |
मेरुशैलसमं विद्धितत्स्वर्णं नात्रसंशयः || ४० ||

समूम्नान्यपिदानानिरवींदुग्रहणेनय |
दातव्यानिमयतेन वित्तलोभविवर्जिनीं || ४१ ||

ग्रहणेषु पुरश्चर्यां सांगदक्षिणयान्वितां |
आचार्यसन्निधौ कृत्वा महालक्ष्मी समन्वितं || ४२ ||

नारायणं जगन्नाथं साक्षादेव प्रपश्यति |
पूर्वोपदिष्टा विद्याश्चरवीदुग्रहणे शुभे || ४३ || 

अध्येतव्याः पुनरपि स्वाचार्यवदनांवुजात् |
साक्षादयं पर्वकालो महानुक्तो महर्षिभिः || ४४ ||

परोक्षकाला अन्येस्युरत्नभ्या अपि भूयते |
यहणे सर्वविद्यानामुक्तमामेषु संततं || ४५ ||

माघामासो महानुक्तो माध्यादिसहितो यदि |
स्र्वासामपि वियानामाचार्यवदनांदुजात् || ४६ ||

कार्यमध्ययनं तत्र देवता दर्शनप्रदं |
पाद्यमासेप्रदेयानि सर्वदानानि भूपते || ४७ ||

ब्रह्मतादात्म्यसंसिद्धिप्रदातृणि न संशयः |
यस्योपनयनार्थं वा माद्यमासि प्रयच्छति || ४१ ||

प्. ३९अ)

ब्रह्मर्षित्वमवाप्नोति सोन्यस्मिन् जन्मनि ध्रुवं |
माघमासे दरिद्राय विवाहधनमुत्तमं || ४२ ||

दत्वा विवाहपित्वाथ पितृनाथ सहस्रशः |
नरकस्थान् समुद्धृत्य ब्रह्मलोके महीपते || ५० ||

क्षीयंते सालिलेन्यच्चे भौमोश्चत्र सरेणवः |
क्षयोन नस्यपुरायस्य तद्विस्योः परमे पदे || ५१ ||

 यावद्मंडलमिंदसशैलवनकननं |
तावद्वंशाभिवृद्धिः स्यादिह लोके महीपते || ५२ ||

एकैकदिवसंमाघेमासिपर्वसमं स्मृतं |
पद्यानक्षेत्र संयुक्ता पौर्णिमा तत्र पास्मृता || ५३ ||

महापाधीति सा प्रोक्ता पौर्णमासी फलप्रदा |
वैशाखश्रावणादीनि माघमास समानिहि || ५४ ||

चैत्रपुष्पादिमामाः स्युः पूर्वोक्ता अशुभाः स्मृताः |
अशुभेष्वपिमरसेषु रवींदुग्रहणं नृप || ५५ ||

सर्वसिद्धिप्रदं ज्ञेयं सर्वदोष विवर्जितं |
अलभ्या अपि योगास्युः शुभातशुभमास्यपि || ५६ ||

तस्माद्देशं च कालं च परीक्ष्यांचार्य आदरात् |
विद्योपदेशं कुर्वीत नान्यथा सिद्धि रुच्यते || ५७ ||

अज्ञात्वा शुभमासादि रहस्यं मागमप्यथ |
नदद्यात्र च गृह्णीयाद्विद्याजात महीपते || ५८ ||

वहुनात्र किमुक्तेन सारभूतववः शृणु |
आचार्यचरणद्वंद्वभजनीयं दिने दिने || ५९ ||

ब्रह्मविद्यानुसंधानं रश्मिमालापुरस्सरं |
आदौ कृत्वा प्रयत्नेन समस्तन्यास संयुतां || ६० ||

श्रीमदृष्ट्वाक्षरीविद्यां जपेद्धह्मत्वसिद्धये |
एतदेव परंतत्वं वेदांतेषु श्रुतिष्वपि || ६१ ||

नैतस्मादपरंवेदरहस्यं तत्वमीसितं |
इति दाशरथीयेस्मिन्नं वेदार्थसंग्रहे || ६२ ||

इक्तोयं द्वादशोध्यायो ब्रह्मतत्वार्थसाधनः || ६३ ||

इति श्रीमदनुतरब्रह्मनत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
द्वादशोध्यायः ||
प्. ३९ब्)

ऋष्यशृंग उवाच 

भूयोपि भगवान्साक्षाज्जानकीरमणोहरिः |
साधनं ब्रह्मविद्यायाः कथयामास शभवे || १ ||

पुराराजषिऽचर्यायजनकायमहात्मने |
नारायणो महायोगी कथयामास यत्परं || २ ||

श्रीभगवानुवाच 

शृणु राजन्महीपालनिमिवंश समुद्भव |
साधनं ब्रह्मविद्यायानवाच्यमपि कुत्रचित् || ३ ||

नास्त्यस्यान्या सजालं वानप्नुरश्चरणादिकं |
नहोमस्तर्पणं वापि सिद्धविद्येयमिष्टदा || ४ ||

गुह्याद्गुह्यतराविद्यासारात्सारतराशुभा |
परस्य ब्रह्मणः साक्षादाशुदर्शनसिद्धिदा || ५ ||

ब्रह्मानंदरसावाप्रिकरी सर्वफलप्रदा |
अवश्यं सवये ब्राह्मेज सव्यासिद्धिमिच्छता || ६ ||

श्रेयः परंपरापिच्छन्कल्याणानि दिने दिने |
पूजयेत् समये ब्राह्मे ब्रह्मविद्यामिमां शुचिः || ७ ||

सहस्रं प्रजपेन्नित्यमथ पंचशतं तु वा |
चतुःशतं जपेद्यद्वात्रिशतेशतमेव वा || ८ ||

पंचधानात्रिधा स्मृत्वा भगवद्रश्मिमालिकां |
मंसिद्धिं महतीमिष्टां प्राप्नोत्याश्रुनसंशयः || ९ ||

सवितुर्ग्रहणेप्राप्ते चंद्रस्यग्रहणेपि वा |
एव भक्ताशनोनित्यं तत्पूर्वदिवसत्रयं || १० ||

स्पर्शकालेनतः प्राप्तेस्तात्वातीर्थतले शुभे |
संकल्प्यकेशवादीनिमतशोच्चरन् || ११ ||

चतुर्विशति संख्यानि स्नात्वा मौनेन साधकः |
महापातककोटिभ्यस्सद्य एव विमुत्यते || १२ ||

 आचार्यचरणांभोजयुग्मप्रक्षालनोदेकं |
पीत्वांतरपि शुद्धः स्यात् सद्यो निष्कल्मषो भवेत् || १३ ||

स्नात्वा चम्पपरीधाय शुभ्रं वासो युगं ततः |
त्रिराचम्प सदाचार्य सन्निधौशंसित व्रतः || १४ ||

स्पर्शमारभ्यमोक्षांतं ब्रह्मविद्यामिमां जपेत् |
आचार्यपत्नीमाचीर्यांत्रात्वा श्रीश्रीशरूपिणौ || १५ ||

जपांते भूषणैस्त्रैरलंकृत्य ससमाहितः |
पद्मराग समायुक्ते तप्तहेम विनिर्मितं || १६ ||

प्. ४०अ)

आचार्यकर्णयोर्दत्वात्कुंडल द्वितयं शुभं |
मुक्तारत्नमयं वापितसत्या अपि भूषणं || १७ ||

दत्वाचार्यपदांभोजे वहुसस्य समन्वितां |
मंहीदक्षिणयुक्तां गोद्वयं च तमर्पयेत् || १८ ||

अथवा भास्करस्येंदोः प्राप्तेपर्वणि भूपते |
सर्वावरणसंयुक्तौ लक्ष्मीनारायणौ विभु || १९ ||

वैल्वैर्वातुलसीपत्रैः कमलैहसलेस्तुवा |
स्पर्शकालं समारभ्यमोक्षकालांतमादरात् || २० ||

अर्चयेत्ययतो विद्वान् श्रीश्रीशब्रह्मविद्यया |
सुवर्णपुष्पलक्षेणवर्षकोद्यर्चनात्फलं || २१ ||

अवाप्य लक्ष्मीशौ साक्षादेव प्रपश्यति |
आचार्यदक्षिणां दद्यात् पूर्वमुक्तां ततः परं || २२ ||

सालग्नामशिलामेकामपि दक्षिणयान्वितां |
तस्मिन्काले गुरोर्दत्वा मासात्र्यागेवसाधकः || २३ ||

नत्यत्या अपि वा सांसिभूषणानि सवर्पयेत् |
विंशाढकमितान्मुद्रानथ वा द्वादशाठकान् || ३४ ||

आठकार्धवाशर्करां वा गुडंतु वा |
प्रस्थं चाथ तदर्थं वा घृतं धेनु समुद्भवं || ३५ ||

पंचधिशांठकान् यद्वातंडुलान् द्वादशाठकान् |
पलीपुत्र समेतायस्वाचार्याय समर्पयेत् || ३६ ||

ब्राह्मणान्भोजयेन्पश्चाद्वादशाथ सुवासितीः |
द्वादशार्णागहातिद्यामद्यः सिद्ध्यति भूपते || ३७ ||

भगवदुवियाश्च सद्यः सिध्यंतितस्थ हि |
श्रीश्रीशयोः प्रसादेन तस्मिचर्ये महीपते || ३८ ||

प्राप्नोति महतीं लक्ष्मीमचलां रलसंकुलां |
धनधान्य समायुक्तां संतति व्यापिनीं ध्रुवं || ३९ ||

प्राप्नोति महतीं वाचां सिद्धिमप्यतुलप्रभां |
महदारोग्यम्मसाद्यदीर्घमायुरनुत्तमं || ४० ||

भुक्त्वेहसकलान्भोगान्दंते ब्रह्मणि लीयते |
शुक्ला तृतीयो वैशाखे भृगुत्वासरं संयुता || ४१ ||

प्. ४०ब्)

रोहिणीतारसहिता संतताक्षयसिद्धा |
त्रेताद्या सा तिथिर्जन्मतिथिवालमहात्मनः || ४२ ||

श्रीगौरीयोगनायं लक्ष्मीनारायणाभिधः |
उमाशंकरयोगश्च कथ्यतैतद्दिने वुधैः || ४३ ||

एतत्यं वकयोगोयं दुर्लभस्त्रिदशैरपि |
अत्र दत्तं जप्तनित्या क्षयफलप्रदं || ४४ ||

अक्षयाक्यांनृतीयायामक्षयैश्चर्यवर्द्धनं |
आचार्याज्ञां समासाद्य प्रातस्नात्वा विशुद्धधीः || ४५ ||

नित्यकर्मसमाप्याथमल्लिकापुष्पमिश्रितैः |
विल्वपत्र समायुक्तैः कोमलैस्तु स सीदलैः || 
अन्यर्च्य कुसुमैर्यावत्फलं प्राप्ते भूतले || ४५ || 

तावदेकैकतुलसीदलमोत्रेणसाधकः |
प्राप्ययुस्म्यं विशुद्धात्मा || ४६ ||

तत आचार्यपादाब्जयुगलं दंडवन्नभेत् |
फलचित्तयमादायपानसंसुमनोहरं || ५० ||

अर्कनिष्कमुवर्णेन तदर्धार्धेन वा पुनः |
निष्कद्वययुतं वापि दद्यादाचार्यपादयोः || ५१ ||

कुंडलद्वितयंरम्पमर्प्ययेत्तस्यकार्णयोः |
दद्यादाचार्ययन्मैव वह्वालंकरणादिकं || ५२ ||

एकं वासोपि दद्याद्दरिद्रश्चेन्महीपते |
गव्यं दद्यध्यर्ययेत्पश्चादाढकं वा तदर्धकं || ५३ ||

दद्याद्वहूनि चान्यानि फलान्यावार्यपादयोः |
अक्षयायां तृतीयायामित्थं कृत्वा द्विजोत्तमः || ५४ ||

अक्षयं सुमहत्युण्यं त्रिदशैरपि दुर्लभं |
असाध्यमंत्रसंसिद्धिमक्षयां प्राप्य भूतले || ५५ ||

लक्ष्मीनारायणौ साक्षाद्वर्ष मध्ये प्रपश्यति |
मंदभाग्योपि संमाप्यश्रियमष्टगुणान्वितां || ५६ ||

श्रियाधनदसंकाशो विद्ययाजीवसन्निभः |
साक्षात्कश्यपवन्पुत्रपौत्रसंपतिसंयुतः || ५७ ||

भुक्त्वे सकलान्भोगान् त्रिदशैरपि दुर्लभान् |
अंते वैकुंडमाप्नोति दशपूर्वेर्दशापरैः || ५८ ||

प्. ४१अ)

अक्षयायां तृतीयां यद्यदाचार्यपादयोः |
वस्त्वर्पयति शुद्धात्मात्रसरेणुमितं तु वा || ५९ ||

तत दक्षयमेवास्मैभगवानिंदिरापतिः |
प्रददाति न संदेहस्मस्मिन्नेव हि वत्सरे || ६० ||

इच्छन्नक्षयं ससिद्धिमक्षयब्रह्मदर्शनं |
अक्षयायां तृतीयायामित्थं कुर्यान्महीपते || ६१ ||

आश्विनेमासि संमाप्ते वर्ष मध्यमणौ नृप |
नवरात्रभिधं पर्वरत्नं सकलसिद्धिदं || ६२ ||

अयावहं जयेत्सूनां दरिद्राणांधनावहं |
भाग्यवहमभापानां साक्षाद्ब्रह्मत्वहेतुकं || ६३ ||

तस्मिन्नेकैकदिवसं रविग्रहणेसन्निभं |
या महानवमी तत्र समस्तफलसिद्धिदा || ६४ ||

रविपर्वशतप्रख्यां विजयाश्रीफलप्रदा |
महानवम्यासदृशी न पुण्यतिथिरुच्यते || ६५ ||

महानवम्यासदृशं पर्वांस्तिन हि भूतले |
यद्यत्केराति कर्मेष्टंतन्महानवमीदिने || ६६ ||

तत्तन्मेरु समंविद्याज्जपहोमार्चनादिकं |
नक्षत्रमुतराषाडाभार्गवोवासरो यै || ६७ ||

परेयु वैष्णवं तारं सा तिथिस्सर्वदुर्लभा |
स्वायंभु वाख्यमन्वादिसहिता सा महातिथिः || ६८ ||

 साम्राज्यलक्ष्मीयोगोयंततिथौदुर्लभोनृप |
अलभ्योनामयोगोयं दुर्लभस्त्रिदशैरपि || ६९ ||

मंदभाग्यादरिदोवापि सवलद्वागत्म्यबुद्धिमान् |
नवरात्रव्रतं कुर्यादवश्यं सर्वसिद्धिदं || ७० ||

नवरात्रव्रते चीर्णे यत्फलं जायते नृणां |
कोटिणोवि व्रतैरन्यैं कृतैर्नाप्रोति तत्फलं || ७१ ||

साम्राज्यलक्ष्मीयोगीत्र प्राप्ते तन्नवमीतिथौ |
दतमिष्टं हुतं जप्तमनंत फलसिद्धिदं || ७२ ||

साम्राज्यलक्ष्मीयोगेन समोयोगोस्तिनापरः |
कृतं कमर्मात्र साम्राज्य श्रियमेवददात्फलं || ७३ ||

प्रतिप्रतिथिमारभ्यनवग्यंतमथादरात् |
लक्ष्मीनारायणौ नित्यमर्चयेद्ब्रह्मविद्यया || ७४ ||

प्. ४१ब्)

सालग्रामशिलायां वा श्रीपदष्टार्णयंत्रके |
एकभक्ताशनस्तत्रसहस्रं वार्चयेद्धीमान् || ७५ ||

पत्रैः पुष्पधिमिश्रितैः महाभवम्यां प्राप्तायां |
सहस्रं त्रिशतायिकं || ७६ ||

अर्चयेतुलसीपत्रैर्विल्यैः पुस्पविमिश्रितैः |
तत आचार्यपादाब्जं नत्वा साष्टांगमादरात् || ७७ ||

संतप्तहाटककृतं पद्मरागसमन्वितं |
कुंडलद्वितयांरम्यं मदत्वाचार्यकर्णयोः || ७८ ||

बहुसस्यसमायुक्तां सांगदक्षिणयान्वितां |
दद्यादाचार्य पादाब्ज चरणाय वसुंधरा || ७९ ||

सालग्रामशिलामेकीग्रामेकांचपयस्विनीं |
अलंकारान् वहूनन्यानपितस्मै समर्पयेत् || ८० ||

सुसूक्ष्मीण्यपि वासांसिनत्यल्या अपि भूषणं |
दद्याद्वासोयुगं क्षौमं कार्या संवासुसूक्ष्मीकं || ८१ ||

सुवासिनीनामन्यासामपि वस्त्रण्यर्थार्पयेत् |
सहानवम्यां वसुधाचार्याय समर्पयेत् || ८२ ||

सप्तद्वीपवतीं पृथ्वीं धनधान्यादि संकुलां |
दत्वा सहस्वशः पुण्यं लभते नात्र संशयः || ८३ ||

सालग्रामशिलां शुद्धां दत्वा दक्षिणयान्वितां |
ब्रह्मांडकोटिदानस्य फलमत्यंत मश्रुते || ८४ ||

आचार्यकर्णयोर्दत्वा कुंडलद्वितयं शुभं |
पितृणामपि साहस्रंतारयेत्तिस्थितं || ८५ ||

किं चास्यवंश संभूतास्सर्वेपि मंगवत्प्रियाः |
दिव्यभोगसमायुक्ता जीवन्युक्ता भवेत्यपि || ८६ ||

रत्वागोमि पुनंतत्रगामेकां वा पयस्विती |
सांगदक्षिणयायुक्तगोसहसरप्रदानज || ८७ ||

फलं प्राप्य विशुद्धात्मा ब्रह्मसाक्षात्प्रपश्यति |
कर्णालंकरणं हेमताटंक द्वितयं शुभं || ८८ ||

कर्षस्वर्णमितं त्रिंशच्चिह्वुकस्वर्णमेव ए | 
मुक्ताजाले समायुक्तवालीयुगलमेव वा || ८९ ||

प्. ४२अ)

गुरुपत्न्यैसमव्यार्थनासिकानरणं तु वा |
साक्षालक्ष्मीनिवासोस्मैभगवत्पत्र न संशयः || ९० ||

आचार्यायाथ तत्पत्न्यै दत्वाधासो युगं शुभं |
दिव्यां वरधरो दिव्यरत्नाभरणभूषितः || ९१ ||

दिव्यकन्याशनयुतं विमानधिशेहति |
भूदानदक्षिणों प्रोक्ता सर्वस्तं अंदिरस्थितं || ९२ ||

वषोशनमिनं द्रव्यमथचोत्तमदक्षिणा |
चतुर्विशति निष्कंवानदभावेतदर्धकं || ९३ ||

तदलाभेतदर्थें वा वितलोभं विवर्जयेत् |
महीप्रतिनिधि द्रव्यमथवा दक्षिणान्वितं || ९४ ||

आचार्यपादयोर्देवं भूदानफलकांक्षिणा |
वत्वारोनडुहोदेया भूदानेराजवल्लभ || ९५ ||

निष्कंनिष्कार्धमेकं स्यान्मौल्यं चानडुहोनृप |
चतुर्णामप्यनडुहां चतुर्निष्कमथापिचा || ९६ ||

इत्थमाचरतः पुंसः एकवारमपि प्रभुः |
प्रसीदति हरिः साक्षान्महालक्ष्मीसमन्वितः || ९७ ||

किमसाध्यं भवेतस्य प्रसन्ने कलापतौ |
शुक्लातृतीयावैशाखीं या प्रोक्ता क्षयतिज्ञिता || ९८ ||

आश्वयुक् शुक्लनवमीतिथिद्ववपिदं शुभं |
अस्मिन् दिनद्वयेनित्यं सर्वमक्षयसिद्धिदं || ९९ ||

अस्यां नवम्यां साम्राज्यलंक्ष्मायोगः सुदुर्लभः |
लभ्यते वहुभिर्वर्षैर्दुर्लभं स्त्रिदशैरपि || १०० ||

अनेन सदृशो योगोनास्त्यलभ्वो जगत्त्रये |
परे घुर्विजयानामदशमी श्रवणान्विता || १ ||

तत्रापि पुष्पैः पत्रैश्चै श्रीश्रीशद्वादशार्णया |
श्रीश्रीशावर्चयेद्वीमान्सहस्रं साधकोनृपः || २ ||

तत्राप्याचार्य पादाब्जै गोयुग्मं दक्षिणान्वितं |
निघद्वयसुवर्णां वा निष्कंमेकमथापि वा || ३ ||

विजयश्री समन्विछ यदद्यादादरान्नृप |
समाश्रुराज सान्निध्ये विवोदेपि महाद्रणे || ४ ||

करण्ये गिरि दुर्गे वा सततं विजयी भवेत् |
इत्थमाचरतः पुंसो भाग्याराशिन्यदेपदे || ५ || 

प्. ४२ब्)

भवत्पत्र न संदेहस्सत्यं वदाम्यहं |
अनकुर्द्धं प्रवक्ष्यामि पत्रपुष्पार्चनात् फलं || ६ ||

यत्कृत्वा मनुजोलेके साक्षाद्ब्रह्ममयो भवेत् |
विल्वपत्रैस्समभ्यर्च्यत्य सहस्रकं || ७ ||

महापातककोइटिभ्यो मासस्यारेण मुच्यते |
अचलां महतीं लक्ष्मीसंततिव्यापिनीं भवेत् || ८ ||

मल्लिका कुसुमैर्लक्ष्मीलक्ष्मीशौनित्यमर्च्चयन् |
सहस्रं मासमात्रेण शतजन्मसमुद्भवैः || ९ ||

विमुक्तः पापसंघैश्च धनदेनसमःश्रिया |
महाकविर्महावाग्मी भवत्येव नत्येन न संशयः || १० ||

नीलोत्पलैस्समभ्यर्च्य नित्यं साहस्रमादरात् |
महापापोपवापोद्यैरपि मासाद्विमुच्यते || १११ ||

मदने समः कांत्यावशी कुर्याज्जगत्त्रयं |
केतकी कुसुमैर्नित्यमभ्यर्च्य ब्रह्मविद्यमा || १२ ||

सहस्रं मासमात्रेण विमुक्तस्सर्वपातकैः |
मददायुष्यमारोग्यमैश्चर्यमचलं लभेत् || १३ ||

नंद्यावर्तैस्समभ्यर्च्य नित्यं साहस्रमादरात् |
महापातकोद्यापि मासमात्रेण मुच्यते || १४ ||

विद्ययाजीवसदृशो भूत्वा लक्ष्मीमवंचलां |
संप्राप्य पुत्रपौत्रादि समृद्धिं महतीं लभेत् || १५ ||

नमालीकुसुमैर्नित्यं सहस्रं पूजयन् शुचिः |
संभयत्यरिसंघातानचलां च श्रियं लभेत् || १६ ||

चंपकैर्वकुलैर्वापि पुन्नागैर्वा सहस्रकं |
अभ्यभ्यर्च्य लक्ष्मी लक्ष्मीशौ मासमात्रेण पातकैः || १७ ||

विमुक्तोष्टांगसहितं योगमाप्नोतिसाधकः |
जकृतहसमुद्भूतेः कोमलैः पल्लवैः शुभैः || १८ ||

लक्ष्मीनारायणा विष्वासहस्रं ब्रह्मविद्यया |
अनेककोटिजन्मोत्थैरपि पापैर्विमुच्यते || १९ ||

आश्रयः सर्वभाम्यानामाधारस्सर्वसंपदां |
आलयस्सर्वभोगानां भवत्येव न संशयः || २० ||

कोमलैस्तुलसीपत्रैः सहस्रं ब्रह्मविद्यया |
अभ्यर्च्य मासमात्रेण महापापैश्च दारुणैः || २१ ||

विमुक्तो महदारोग्यमायुष्यं चाचलां श्रियं |
पुत्रपौत्रादिसंपतिमप्यसौ लभते नृप || २२ ||

प्. ४३अ)

विकसकृमलैर्नित्यं सहस्रं ब्रह्मविद्यया |
अभ्यर्च्यमासमात्रेण विमुक्तः पापराशिभिः || २३ ||

अधिपस्सर्वविद्यानामाधसूस्सर्वसंपदां |
दिव्यभोगयुतो भूत्वा पुत्रपौत्रवंती श्रियं || ३४ ||

अवाप्य चिरमायुष्यं महादारोग्यमक्षयं |
व्रजत्पतेन संदेहो भगवन्सन्निधिं नृप || २५ ||

हौमं कुसुमसाहस्रं कुसुमानां शतं तु वा |
सौवर्णं पुष्पमेकवा दत्वा भगवाते नृप || २६ ||

श्रियं मासत्रयेणासौ माहेंद्रीं च तृणायते |
एकं सुवर्णपुष्पं वा दशचिहुकनिर्मितं || २७ ||

नवीनं प्रत्यहं दत्वा तस्या दत्वा गुरवेन्वहं |
महेंरसदृशो लक्ष्म्याविद्ययाधिषणप्रभः || २८ ||

आधारस्सर्वभाग्यानां भूत्वांते मुक्तिमाप्नुयात् |
सौ वर्णपुष्पमेकं वा पुष्पमन्यन्सुगंधि वा || २९ ||

एकं विल्वदलं वापि तथैक तुलसीदलं |
लक्ष्मीलक्ष्मीशयोद्देत्वा प्रत्यहं द्वादशार्णया || ३० ||

प्राप्नोति महतीं सिद्धिं सर्वपापैममुच्यते |
घृतं हविः फलं वापि मधुरत्रितयंतु वा || ३१ ||

हुत्वा द्वादशधा वह्नौ श्रीश्रीशब्रह्मविद्यया |
अग्निष्टोमफलं नित्यं प्रोत्यत्र न संशयः || ३२ ||

ब्राह्मेसमय उत्थाय ब्रह्मविद्यामनुस्मरन् |
रश्मिमालामनुस्मृत्य कल्याणानिदिनेदिने || ३३ ||

प्राप्नोति दृढभक्ताश्चेदार्चार्यचरणानुजे |
अनेनैव प्रमाणेभ सप्तकोटिमनुष्वपि || ३४ ||

ब्रह्मविद्या समाविद्यानास्तिनास्ति महापते |
अनेनैव प्रमाणेन ब्रह्मविद्याभदंगुरु || ३५ ||

गुरुणामपि सर्वेवामधिकं विद्धि भूपते |
ब्रह्मविद्याप्रदाचार्यसदशंवजगत्त्रये || ३६ ||

विद्यतेदैधतमपियानसेषु तु काकथा |
तस्मादवश्यमाचार्यपादुकायुगमादरात् || ३७ ||

अनन्यदर्शनोदृष्ट्वा ब्राह्मेसमय उत्थितः |
नमाकृत्यापि संपूज्यश्रेयसांराशिमश्नुते || ३८ ||

आचार्यपादुकाभावे तुलसीविल्वमेव वा |
महानदीं श्रोत्रियं कमणि रत्नमथापि वा || ३९ ||

अनन्यदशर्नोदृष्ट्वा ब्राह्मेसमय उथितः |
सर्वापद्मोविमुक्तः स्याच्छ्रेयान्नित्यमवाप्नुयात् || ४० ||

ब्रह्मविद्यां प्रजवैवनित्यकर्मान्वहं शुचिः |
समाप्य श्रीमदष्टार्णजपादिकमप्यारभेत् || ४१ ||

प्. ४३ब्)

इतिते ब्रह्मविद्याया माहात्म्यमघनाशनं |
किंचिदुक्तं यया भूपपुनः किं श्रोतुमिच्छसि || ४३ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीयेतत्रेवेदार्थसंग्रहे 
त्रयोदशोध्यायः १३ ||
प्. ४३ब्)

ऋषय ऊचुः 

ऋष्यशृंगमहाभानसर्वज्ञानवत्तांवर |
माहात्म्यं ब्रह्मविद्यायाः श्रुतमस्माभिरादरात् || १ ||

अजपाख्यं महाविद्या मातृकांनोवदमभो |

श्रीऋष्यशृंग उवाच 

वशिष्टादि महर्षीणां सन्निधौ जानकीपतिः || २ ||

यथादाशरथिः पूर्वं प्राहरुद्राय पृच्छते |
यथा नारायणेनादौ जनकायोक्तमादरात् || ३ ||

तदहं सप्रवक्ष्यामि शृणुध्व मुनिपुंगवाः |
अनंतविंदुसहितं शक्तिर्विदुद्वयान्विता || ४ ||

पुनस्त्रयोदशयुताशक्तिर्व्योमसविंदुकं || ५ ||

हंसविद्येयमाख्याता चतुवर्णा फलप्रदा |
देहांतर्वर्ति जीवात्मा परब्रह्मांशसंभवः || ६ ||

निश्वासोल्लासरूपेण जपत्यनुदिनं मनुं || ६ ||

ऋषिर्ब्रह्मास्यमंत्रस्यगायत्रंछंद उच्यते |
हंसरूपीहरिः साक्षात्परमात्मैवेदेवता || ७ ||

आद्यं वीजमिति प्रोक्तं शक्तिः शक्तिरूदीरिताः |
परमात्मानुसंधाने विनियोग उदाहृतः || ८ ||

हंसं सोहमिति प्रोक्तो करयुधिं समाचरेत् |
हंसमित्यादि षट्वीर्यवर्णैरंगुलिषुन्यसेत् || ९ ||

हंसः सोहमिति प्रोक्त्वा सर्वत्राहौ समाहितः |
सूर्यात्मने हृदिन्यस्य पूर्वदिर्घादिमं तथा || १० ||

हंसी सोमात्मने मूधिन्यस्य हंसमथोच्चरेत् || ११ ||

निस्फलात्माशिखायास्मान्निरंजनान्मने तथा |
कवचं न्यस्य हंसै च पदं ब्रह्मान्मनेतसः || १२ ||

नैत्रेश्चतनुसूक्ष्मरद्या प्रवोधात्मास्त्रमिसपि अग्नीषा गुरुद्वयं प्रणवकं 
विंदुग्निकोणेज्वलं भाखद्रुदुमुखं शिवां |
प्रिमनुलं पार्श्वस्य सोमानलं विद्युद्भास्करकोटि सहशं हंसजगद्वापिनं 
शब्दब्रह्मतनुं हृदंनुजकुटीनीडेसहासंस्मरेत् || १३ ||

श्रियावित्कलयायुक्तं ब्रह्मनारायणाभिधं |
माहेश्वरं परंधामस्मरामिमनसाहृदि || १४ ||

प्राणानायम्य गायत्र्या पूर्वस्मिन् दिवसेप्लुतं |
देवताभ्यो जपाविद्या जपं नित्यं समर्पयेत् || १५ ||

न विद्यते जपोयस्याः सा जपा परिकीर्तिता |
व्योमवीजेन जीवात्मा सोमेन परमेगुरः || १६ ||

नारायण परंब्रह्मसास्त्रमस्मीति संततं |
जीवोजपत्यनुदिनं परब्रह्मैभ्यसिद्धये || १७ ||

नासापुराद्य उच्छ्वासोचायुर्गच्छति वैवहिः |
जपत्यनुदिनं हंसहंसहंसेति द्विजपुंगवाः || १८ ||

पुनर्देहं प्रविशतियोनिः श्वासः स्वरूपभत् |
जपत्यनुक्षणसोहं सोहमित्येवसंततं || १९ ||

हकारेण परब्रह्मरूपी नारायणः पुमान् |
अनंतत्वाद्धकारस्य सकारेणचिदीरिता || २० ||

पराशक्तिस्त्रपीरूपाशक्तिवीजतयैव हि |
लक्ष्मीनारायणीमेतां विद्यां तस्मान्महर्षयः || २१ ||

प्. ४४अ)

प्राहुस्सकलवेदांतसारभूतां विमुक्तिदां |
चिनेवेदनन्विधिं वक्ष्ये जपस्यै तन्मनोर्द्विजाः || २२ ||

 सुधावीजाहिकाचूर्णान्पूर्वमुच्चार्ययन्ततः |
मूलाधारपर्दमंडपे चतुर्दलशब्दतः || २३ ||

पद्मेस्थितापरक्तादि वर्णापयदमुच्चरेत् |
गणेशायमयापश्चात्कृतमित्यजपापदं || २४ ||

गायत्र्याः षट्शतपश्चान्निवेदेत्यथयामि च |
वादिलांत वीजषट्कं समुच्चार्य ततः परं || २५ ||

स्वादिष्टान पदं पश्चामंडपे षडदलं पदं |
पद्मेस्थिताय हेमाद्यवर्णाय ब्रह्मणे पदं || २६ ||

मयेत्यादि समुच्चार्य षट्सहस्रं निवेदयेत् |
गदिफांतान् समुच्चार्य मणिपूरकमंडपे || २७ ||

ततो दशदलपद्मेस्थिताय श्रीमहापदं |
विष्णवेथ मयेत्पादि षट्वहस्रं निवेदयेत् || २८ ||

ककारादिकारां नवर्णद्वादशकं ततः |
अनाहतपदं मंडपे द्वादशदले ततः || २९ ||

पद्मेस्थिताय शुद्धोत्मि स्फटिकादि पदं ततः |
वर्णापाथ सदापूर्वशिवायेति पदात्परं || ३० ||

मयेत्यादि समुच्चार्य षट्सहस्रं निवेदयेत् |
स्वरषोडशकं प्रोक्त्वा विशुद्धाभिधमंडले || ३१ ||

षोडशाद्यदलेपद्येस्थितायेन्द्र परात्परं |
गोपकेत्यथवर्णाय ततो जीवात्मने पदं || ३२ ||

मयेत्यायेकसाहस्रं जपं च विनिवेदयेत् |
हं क्षं भ्रूमध्य इत्युक्त्वा आज्ञामंडप इत्यथ || ३३ ||

पदं द्विदलपद्मेन्वस्थितायेति पदं ततः |
विचित्रवर्णाय पदं परमात्मन इत्यथ || ३४ ||

मयेत्यधिक साहस्रं जपं तस्मै निवेदयेत् |
अकारादि क्षकारांतान्वर्णानुच्चार्य यत्नतः || ३५ ||

हंसः सोहं ब्रह्मरंध्रमंडपे पदमुच्चरेत् |
सहस्रदलशब्दंन्न ततः पद्मेस्थिताद्य च || ३६ ||

नानावर्णायशब्दं च ततः श्रीगुरवे पदं |
नयेत्पाद्येक साहस्रं जपं तस्मै निवेदयेत् || ३७ ||

एवं समर्प्य भूयोपि प्राणानायम्य वाग्यतः |
तिथि वादादि संकल्प्यारभ्यार्कोह्यमप्यथ || ३८ ||

श्वः सूर्योदयपर्यंत मुक्ताहोरात्रयोः पदं |
षट्शताषट्शताधिकमुत्कैकविंशतिं प्रोच्चरेत् पदं || ३९ ||

सहस्रं संख्या कपदं नासापुटयदं ततः |
उच्छ्वा सन्निश्वासाम्यामेवाथ जाग्रत् स्वप्नपदं ततः || ४० ||

सुषुप्सवस्थास्वपि च तमतोज्ञानतस्तथा |
अजपादिमगायत्रीं मंत्रवाक्यमतः परं || ४१ ||

जपं करिष्य इत्येव संकल्पं प्रोच्चरेत् सदा |
एव मुच्छ्वा सनिश्वास जपं श्रीपरमात्मने || ४२ ||

समर्प्य कृत कृत्यः स्यात् सिद्धो भवति साधकः |
न विद्यते जपो यस्या विद्यापापरमात्मनः || ४३ ||

साजया प्रोच्यते विद्यासद्यः सिद्धिप्रदायिनी |
अहोमंदधियो विप्राः काममोहवशंगताः || ४४ ||

पृथैवोच्छापृथैवोच्छ्वासनिश्वासैर्दिवसानिनयंतिहि |
अजया मंत्रसारज्ञोयं किंचिदपि वा मनुं || ४५ ||

प्. ४४ब्)

जप्त्वा दिने दिने सिद्धिमाप्नोत्यत्र न संशयः |
हंसविद्यामविज्ञाययोमंत्रान्न परा भवेत् || ४६ ||

न तस्य जापते सिद्धिः कल्पकोटि शतैरपि |
वेदा अपि पुराणानि धर्मशास्त्राणि संततं || ४७ ||

हंसविद्या परिज्ञानार्तान्यत्र न संशयः |
जप्त्वा द्वादशसाहस्रं चतुर्वर्णमिमं मनुं || ४८ ||

षण्मासाभ्यंतरे साक्षाद्ब्रह्मपश्यति तत्पदं |
नियमोयंतीनां स्यान्नान्येषां समुदीहृतः || ४९ ||

अष्टोत्तरशतं नित्यमष्टाविंशतिधापि वा |
अजया मनुमुच्चार्य गृहस्थस्सह्पलौ भवेत् || ५० ||

अनाचारौ शुचिर्वापि नित्यं संकल्प्य यत्नतः |
चतुरर्णमिमं मंत्रं संस्मृत्य सततं शुचिः || ५१ ||

कसराभ्यंतरे साक्षादात्मानं ब्रह्मरूपिणं |
पश्यत्येवस्व चक्षुर्भ्यां जरामरणवर्जितं || ५२ ||

अतः परं प्रवक्ष्यामि मातृकां सर्वसिद्धिदां |
यस्यामनुपलब्धायां मंत्राः सर्वेवृयैवहि || ५३ ||

ऋषिर्ब्रह्मास्य मंत्रस्य छंदो गायत्रमीरितं |
श्रीमातृका समाख्याता देवतादेशिकोत्तमं || ५४ ||

अक्ली वहस्वदीर्घांतर्गतैः सर्वेवृथैव हि |
ऋषिर्ब्रह्मास्य मंत्रस्य छंदोगायत्रमीरितं || ५४ ||

श्रीमातृका समाख्याता देवता षड्वर्गकैः |
क्रमात् षट्गान्यभिधेयानिह्वंगुलीवपि संततं || ५५ ||

दशधा मातृकान्यासं कुर्यात्छक्तो भवेद्यदि |
षडंगमात्रमपि वा कृत्वा वश्यं जपेदिमां || ५६ ||

पंचाशल्लिपिभिर्विभक्तमुखदोः परामध्यवक्षस्थलां 
भास्वन्मौलिनिवद्धचंद्रशकलापायीनतुंगस्तनी |
मुद्रामक्षमयीं सुधाह्यकलशं विद्यां च हस्तांवुजैर्विभ्राणां 
विशदप्रभां त्रिनयनां वाग्देवतामाश्रये || ५७  ||

स्वराः षोडशपूर्वेस्युः स्पर्शाः पंचाथ विंशतिः |
यादिक्षांतादशोक्ताश्चराक पंचाशदक्षरा || ५८ ||

श्रीदेवमातृका प्रोक्ता विंदुयुक्ता सरस्वती |
जप्तव्या विंदुरहिता विंदुयुक्तापि वा सस || ५९ ||

वेदाः शास्त्राणि विज्ञानं सांख्ययोगादयस्तथा |
सप्तकोटि महामंत्राधर्मशास्त्राण्यथापि च || ६० ||

श्रीमातृका समुद्भूता विद्यास्यर्वास्सनातनाः |
अजप्त्वा मातृका विद्यां यो मनून परान् जपेत् || ६१ ||

जपहोमादिकं तस्य कोटिशोपि वृथा भवेत् |
क्षकारांते जपायंत्रंहंसत्युच्चरन्सदा || ६२ ||

सोहं क्षमिति वै लोम्यान्मातृकार्णान् समुच्चरेत् |
प्रजप्त्वानुदिनं मंत्रान् पुरश्चरणपुण्यभाक् || ६३ ||

अकारादि क्षकारांतमातृकाविंदुं संयुतां |
योजयेन्नित्यमेकाग्रः स एव परमेश्वरः || ६४ ||

मातृत्वात् सर्वविद्यानां मातृका श्रीरुदिरिता |
हंसरूपी हरिः साक्षात्परमात्माश्रियः पतिः || ६४ ||

प्. ४५अ)

श्रीर्मातृका समुदिताचित्कलापरदेवता |
समर्प्य पूर्वमजयां संकल्प्यापि ततः परं || ६५ ||

श्रीमातृकामहाविद्यामष्टोत्तरशतं जपेत् |
फलं सकलविद्यानांपारगो जीववद्भवेत् || ६६ ||

सकृच्छ्रवणमात्रेणग्नहेद्वेद चतुष्टयं || ६८ ||

आश्रुतानां च शास्त्राणां व्याख्यात्तावत्सराद् भवेत् |	
इतिहासपुराणानां सारज्ञो भवति ध्रुवं || ६९ ||

सप्तकोटि महामंत्रा अपि मूर्तिधरास्सदा |
दृश्यंते वत्सरादूर्ध्वं प्रसन्नावरदा अपि || ७० ||

अचलामहतीलक्ष्मीर्जायते तस्य मंदिरे |
तस्य हस्तस्तु न स्पर्शात् साक्षात्मूकोपि वत्सरान् || ७१ ||

पारगस्सर्वविद्यानां भवत्यत्र न संशयः |
तदृष्टि कृष्टो भवति निधिस्सहलसंपदां || ७२ ||

स्वान्वयं नरकस्थं च समुद्धृत्य ततः परं |
दिव्यं विमानमारुप्त्य वैकुंठो निवसत्यसौ || ७३ ||

त्रिशतं योजयेन्नित्यं पंचाशद्वर्णमातृकां |
सर्वज्ञत्वं मनोज्ञत्वं ब्रह्मर्षित्वमनुत्तमं || ७४ ||

सिद्धत्वं वा मरत्वं वा कामरूपत्वमक्षयं |
वर्षाद्वर्षद्वयाद्वापि लभते नात्र संशयः || ७५ ||

अकारादि क्षकारांतैर्विंदुमन्मातृकाक्षरैः |
अनुलोमविलोमस्थैः कॢप्तया वर्णमालया || ७६ ||

प्रत्येकवर्णयुग्मं या जपात्स्युः सर्वसिद्धिदाः |
वैरिमंत्रा अपि नृणामन्येमंत्राश्च किं पुनः || ७७ ||

समस्तन्याससहितश्रीमद्दष्टार्णजायकः |
अष्टाविंशतिधानित्यंदशद्वादशधापि वा || ७८ ||

पंचधा वा त्रिधा वापि मातृकामन्वहं जपेत् |
अवश्यं महती सिद्धिं प्राप्नोत्यत्र न संशयः || ७९ ||

द्वादशार्णानुसंधानं गायात्र्या वहुशोजपः |
न्यासजाल समायुक्त श्रीमद्दष्टार्णचिंतनं || ८० ||

आचार्यचरणांभोज शुश्रूषा च दिने दिने |
श्रीमातृकानुसंधानालस्थतपसः फलं || ८१ ||

त्यजेत् सकलवेदांश्च त्यजेदपि महामनून् |
त्यजेत् सकलधर्मांश्च न त्यजेन् मातृका परां || ८२ ||

अजपाख्यानुसंधानं विद्या श्रीमातृकापरा |
लभ्यंते यस्य वक्त्राब्जात् प्राणांतेपिनतं त्यजेत् || ८३ ||

वेदेष्वं तर्गता मंत्राः पौराणास्तांत्रिका अपि |
आचार्यवदनांभोजाल्लब्धस्ति सफलाः स्मृताः || ८४ ||

असाधारण सामर्थ्यं मंत्राणां भुवनत्रये |
गुरुर्यदित्तयः सिद्धस्तस्य विद्याशुसिद्ध्यति || ८५ ||

श्रीरामरामेति मनुं सर्वेजामंतिभूतले |
देहत्यादावतां काश्यां गुरोरीशस्य वक्त्रतः || ८६ ||

संप्राप्तौ परांमुक्तिं कीटस्यापि प्रयच्छति |
वाल्मीकिर्विप्रमात्रो सौकिणांतस्त्री समागमात् || ८७ ||

स्वर्णस्तेयादिभिरपि प्रतिलोभून्महीतले |
अनुग्रहान्महर्षीणां धन्यस्तं रामनाम च || ८८ ||

प्. ४५ब्)

अधीत्य जपतः पश्चाद्ब्रह्मर्षीणां च योगिनां |
प्राप्तवानग्रगण्यत्त्वं ब्रह्माद्यैरपि पूज्यतां || ८९ ||

तस्माद्यदि तपः सिद्ध आचार्यो जायते द्विजाः |
सद्यः सिद्धो भवेच्छिष्यः साक्षाद्ब्रह्मापि पश्यति || ९० ||

वेदाध्ययन वान्नित्यं त्रप्यंताध्यपत्तेरतः |
सहस्रकृत्वो गायत्री जपकर्ता दिने दिने || ९१ ||

वेदसारमहाविद्याजपवानपि संततं |
ईदृशः सद्गुरुर्येषां भवत्यत्र द्विजन्मनां || ९२ ||

भाषारचितमंत्रोपि तेषां सिद्धिं प्रयच्छति |
निंदं तु वांधवास्सर्वेत्यज्यं तु स्त्रीसुतादयः || ९४ ||

अनाहसंतुमांदृष्ट्वा राजानोदंडयं तु वा |
आचार्यचरणांभोजद्वयमेव गतिर्मम || ९५ ||

आचार्यमेव सततं व्रजामिशरणं विभु |
आचार्यचरणांभोज द्वयान्नान्यगतिर्नम || ९६ ||

इत्याचार्य पदांभोजे यस्य भक्तिः सुनिश्चला |
ससंतरति संसारं मुक्तिमुक्तिं च विंदति || ९७ ||

जनास्तुवंतुकुत्सुं तु लक्ष्मीस्तिष्ठतु गच्छतु |
मृतिरद्ययुगांतेस्यादाचार्यं परित्यजेत् || ९८ ||

त्यजेत् स्वपितरं नित्यं मातरं वापि सुव्रतां |
पुत्रान्फलेंन्नं भ्रातृंश्च वेदांतांश्च श्रुतीस्तथा || ९९ ||

एतच्छरीरपातांतेथाचार्यं नत्यजेद्बुधः |
मातृकां यो नगृह्णति मातृकां न ददातियः || १०० ||

नावुभौ देवताशायभागिनौ नात्र संशयः 
मातृकाजपतः पुंसः प्रत्यहं नियतात्मनः || १ ||

सागाश्च चतुरोवेदा अनधीना अपि स्फुटं |
तस्य वक्त्रांवुजाद्भांति सकल्यास्सरहस्यकाः || २ ||

अनधीतानि शास्त्राणि पुराणान्यपि भांति च |
तस्मादाचार्यकारुण्यान्मातृकां प्राप्य साधकः || ३ ||

दशधा पंचधा वापि प्रजप्त्वान्यान्मूनून्जपेत् |
अनावासेन संसिद्धिं लभते महतीं परां || ४ ||

अजपा मातृकाविद्यानं पातकायहं |
जानकीपतिना प्रोक्तं मयापि समुदीरितं || ५ ||

अनुत्तर ब्रह्मतत्वरहस्ये श्रुतिसंग्रहे |
इति दाशरथीये येस्मिन् तंत्रे ध्यायश्चतुर्दशः || ६ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
चतुर्दशोध्यायः ||
प्. ४६अ)

ऋषय ऊचुः 

ऋष्यशृंगमहाभागसर्वज्ञमुनिसत्तम |
अस्माभिर्ब्रह्मविद्यायामाहात्म्यं त्वन्मुखाच्छ्रुतं || १ ||

सावित्राष्टाक्षरादीनां श्रुतं माहात्म्य मप्यथ |
वेदवेदांतशास्त्रौघसारभूतार्थसंग्रहात् || २ ||

श्रीमदष्टाक्षरीत्युक्ता समस्तफलसिद्धिदा |
श्रीमदष्टाक्षरी विद्यामाहात्म्यं संगमादरात् || ३ ||

भगवन्करुणांभोधे ब्रह्मस्माकं महामते |

श्रीऋष्यशृंग उवाच 

शृणुध्वं ब्राह्मणाश्रेष्ठास्सर्वज्ञादीर्घदर्शिनः || ४ ||

यतद्दाशरथिः माहरुद्राय परिपृच्छते 

श्रीमहेश्वर उवाच 

भगवन्देवदेवेश जानकीवल्लभप्रभो || ५ ||

चतुर्णामपि वेदानां त्रयाणां जगतामपि |
श्रीमष्टाक्षरीविद्यामूलहे तुरितीरिता || ६ ||

किचैकजन्मन्येवात्र नराणामल्यचेतसां |
संसाराभोधितरणं ब्रह्मज्ञानमथाज्ञयं || ७ ||

ब्रह्मानंदाभिधामुक्तिर्दर्शनं स्याच्छ्रियःपतेः |
श्रीमद्दष्टाक्षरींवान्यां विद्यां कथयमे प्रभे || ८ ||

इति रुद्रेण संपृष्टो भगवान्जानकीपतिः |
श्रीमद्दष्टाक्षरीं विद्यां कथयामासतत्वतः || ९ ||

श्रीराम उवाच 

शृणु शंकर वक्ष्यामि यन्मां त्वं परिपृच्छसि |
पुरा वैदेहनगरे जनकाय महात्मने || १० ||

अनुग्रहाय लोकानांमयानारायणात्मना |
श्रीमद्दष्टार्ण माहात्म्यं यदुक्तं तच्छृणु प्रभो || ११ ||

श्रीभगवानुवाच 

समस्तवेदवेदांतसारभूतं सनातनं |
श्रीमद्दष्टर्णा माहात्म्यं त्वयापृष्टं प्रवक्ष्यते || १२ ||

शृणु राजन्महीपाल सर्वभाग्यसमृद्धिदां |
श्रीमद्दष्टाक्षरीं विद्यां ब्रह्मदर्शनसिद्धां || १३ ||

यत्तदव्यक्तमाघंतरहित ब्रह्मनिर्मलं |
निर्गुणं निर्विकारंवत्तमः पारेप्रतिष्ठितं || १४ ||

सत्यानंदमयं शुद्धं ज्योतिरेकं परात्परं |
तदेव पुरुषाकारमभून्नारायणात्मकं || १५ ||

प्. ४६ब्)

समहापुरुषो भूत्वा देवो नारायणाभिधः |
स्वामिन्नचित्समायुक्तो जगत्सर्गेमनोदधे || १६ ||

सृष्ट्वा पुरादौपूर्ण परमात्मन्जगत्पते |
भवान्द्रष्टुं कथं शक्य आवाभ्यां जगतीपते || १९ ||

कथं भवन्मयत्वं नौभवेद्ब्रह्मरसात्मकं |
ब्रह्माणमिमं वाचां पतिं प्रभुं अनंतरं || २० ||

महारुद्रंष्टष्टवान्परमेश्वरं || १७ ||

अनंतकोटि सवितृतेजसंततं जगत्पतिं |
अशक्तौतौ विभुं द्रष्टं ब्रह्मरुद्रानथो चतु || १८ ||

सर्वज्ञकरुणा कणापूर्णनेत्रस्त्वं वदावाभ्यां महेश्वरः || २० ||

श्रीभगवानुवाच 

अहं नारायणोनाम्ना महापुरुष ईश्वरः | 
परमात्मापरब्रह्मसचिदानंदलक्षणः || २१ ||

वेदजालमिदं ममवक्त्राद्धिनिः सृतं |
एतद्गृहीत्वा सततं कुरुतां सर्गमुत्तमं || २२ ||

वर्णात्मकोहं वेदात्मामंत्रमूर्तिस्सनातनः |
अच्युतोहमानं तोहं शिवोहं शंकरोस्म्यहं || २३ ||

किं वान्यत् संप्रवक्ष्यामि सारभूतं श्रुतिष्वपि |
रहस्यं परमं गुप्तं नवाच्यमपि कुत्रचित् || २४ ||

श्रीमदष्टाक्षरीनामविद्याममसुगोपिता |
कृत्वा तदनुसंधानं सदात्मानौ विष्पत्तः || २५ ||

असाधारण सामर्थं श्रीरष्टगुणसंयुता |
जरामृत्युविहीनत्वं युवयोस्सिध्यति ध्रुवं || २६ ||

एतदन्यच्च सकलमुपदिश्य जगत्पतिः |
नारायणो महायोगीवभूवांतर्हितो नृप || २७ ||

तस्मादष्टाक्षरात्मायं श्रीपतिर्भगवानहं |
भूतानामंतरान्माहं परमात्मासनातनः || २८ ||

मामेव परंब्रह्मविधि नित्यं सनातनं |
अणोरणीयान्महतोमहीपानस्म्यहं नृप || २९ ||

संसारतारकश्चाहमाचार्योहं पुरातनः |
यदादित्यगतं ज्योतिस्सर्वलोकप्रकाशकं || ३० ||

जातवेदसिवंद्रे च तत्तेजोविद्धिमात्मकं |
अहं वैश्वानरो भूत्वा शरीरे प्राणिनां स्थितः || ३१ ||

प्राणापानयुतोनित्यं यचाम्पन्नं चतुर्विधं |
प्रजापतीनां ब्रह्माहं रुद्राणां शंकरोस्म्यहं || ३२ ||

आदित्यानामहं विष्णुर्वसूनाम्. पावकोस्म्यहं |
अमराणां महेंद्रोस्मिवित्तेशो यक्षरक्षसां || ३३ ||

प्. ४७अ)

फलदः पुण्यपापानां कालात्माहं सनातनः |
सृजामिनिखिलं विश्वं संहरामि पुनः पुनः || ३४ ||

पालयाम्यखिलं विश्वेमष्टार्णात्माहमव्ययः | 
यज्ञेशोंयज्ञभोक्तास्मिवेदनारायणोस्म्यहं || ३५ ||

साध्यनारायणश्चाहं वदरीवनमध्यगः |
यज्ञनारायणश्चास्मि सर्वयज्ञ फलप्रदः || ३६ ||

चतुर्णामपि वेदानां सारभूतां सनातनीं |
समस्तन्याससहितामष्टार्णांविद्धिमां नृप || ३७ ||

प्रणवात्मास्मिवेदादिर्यतीनां मुक्तिसिद्धिदः |
अक्षराणामकारात्मावरुणोयांयतिस्तथा || ३८ ||

आदित्यानामहंत्रिस्सवितास्मिजगत्पतीः |
जीवात्मा सर्वभुतानामहमेव महीपते || ३९ ||

ज्ञानेंद्रियाणां चित्तात्मा चक्षुरात्मा च कर्मसु |
दिगीशो लोकपालात्मा श्रीमदष्टाक्षरोस्म्यहं || ४० ||

स्तमस्तवेदसारार्थमंत्रोहं त्रिजगत्पतिः |
वेदसार महामंत्रः श्रीमानष्टाक्षरः स्मृतः || ४१ ||

श्रुतिसारमहाविद्यां श्रीमदष्टाक्षरीं शुभां |
आचार्यवदनाल्लब्धाये जपंति दिने दिने || ४२ ||

ते धन्याः कृतकृत्याश्चत एव भगवत्प्रिया |
आचार्यं मां विजानीहि मंत्रमूर्तिधरां विभुं || ४३ ||

समस्तन्या स सहितां श्रीमदष्टाक्षरीं शुभां |
भगवद्रश्मि विद्याभिस्सहितां सरहस्यकां || ४४ ||

यो ददाति तमाचार्यं विद्धि मामेव भूपते |
वेदसारमहाविद्यात्रयमेव महीपते || ४५ ||

प्राणां वो वेदमाता च श्रीमदष्टाक्षरी परा |
अन्येसंपुटिता मंत्रावेत्थं सर्वफलप्रदाः || ४६ ||

वीजैर्मंत्रांतरैर्वापिम्मं त्रास्संपुटिताः परे |
इष्टसिद्धिप्रदाः प्रोक्ता न चान्ये संपुटी कृताः || ४७ ||

एकमेव महद्वीजं प्रणवाख्यं सनातनं |
असंपुटितनेवेदंयतीनां मुक्तिसिद्धिदं || ४८ ||

व्याहृति त्रयसंयुक्ता चतुर्विंशाक्षरी शुभा |
गायत्री सर्ववेदानीमाता सकलसिद्धिदा || ४९ ||

श्रीमद्दष्टाक्षरीवेदसारभूता सनातनी |
स्वभाव प्रणवाघैव महासिद्धिप्रदा स्मृता || ५० ||

प्. ४७ब्)

अष्टाक्षरी संपुटिता वीजैर्मंत्रांतदैर्यदि |
तावन्मात्रफलंदातुंशक्नोति न महत्फलं || ५१ ||

मिश्रितं माक्षिकं यद्वत्स्वरसं न ददातिहि |
मिश्रिताष्टाक्षरी विद्या स्वसामर्थ्यं नयच्छति || ५२ ||

शुद्धैवाष्टाक्षीरी जप्या श्रेयस्कामेन संततं |
शुद्धैवाष्टाक्षरी विद्यास्वाचार्यवदनांवुजात् || ५३ ||

इच्छता महतीं सिद्धिं श्रेयः परममक्षयं |
सर्ववेदमयी सर्ववेदांतार्थस्वरूपिणी || ५४ ||

सर्वधर्ममयी सर्वधर्मशास्त्रस्वरूपिणी |
सर्वयोगमयी सर्वसांख्यवेदांतरूपिणी || ५५ ||

सर्वतीर्थमयी सर्वज्ञानरूपायशस्करी |
श्रीमद्दष्टाक्षरी विद्यानान्याविद्येदशीनृप || ५६ ||

समस्तसंपत्सामाज्यहेतुभूता सनातनी |
समस्तभोगदा सर्वविद्यासिद्धिप्रदायिनी || ५७ ||

सर्वसंपत्करी सर्वमहालक्ष्मी स्मृद्धिदा |
समस्तमुक्तारत्नौघवर्षिणी भक्तमंदिरे || ५८ ||

ब्रह्मानंदरसाकारमुक्तिसाम्राज्यहेतुकी |
जतृणां रूपसौभाग्य समस्तैश्वर्यसिद्धिदा || ५९ ||

सर्वपातकसंहर्त्री सर्वतीर्थफलप्रदा |
समस्तरोगसंहर्त्री सर्वदुःखप्रभंजनी || ६० ||

जन्ममृत्युजरारोगहारीणीशोकहारिणी |
सर्वोपद्रवसंहर्त्री महादादिव्यभंजनी || ६१ ||

एतया सदृशी विषाविद्यतेनाधिकापि च |
समस्तश्रेयसांराशिर्महासलक्ष्मीरचंला || ६२ ||

सिध्यंति सिद्धयः सर्वाः श्रीमदष्टाक्षरी जपात् |
अश्वमेधादियागानां फलमिच्छन् दिने दिने || ६३ ||

श्रीमदष्टाक्षरीं विद्यां जपेद्यागह्पलाप्तये |
तुलापुरुषदानादिफलमिच्छन् दिने दिने || ६४ ||

यथा शक्त्याधनंदद्यादाचार्यचरणांवुजे |
चतुर्णामपि वेदानां पारायण फलेप्तुना || ६५ ||

श्रीमद्दष्टाक्षरीविद्या जप्तव्यान्यास संयुता |
श्रीमद्दष्टाक्षरीविया जपकर्तुरथान्वहं || ६६ ||

चराचरंमिदं विश्वं दृश्यते देहसंस्थितं |
समस्तन्याससहितश्रीमदृष्टाक्षरी जपात् || 
यशेतिष्ठंति शक्राद्यादिक्पालाः किं करा इव || ६७ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
पंचदशोध्यायः ||
प्. ४८अ)

श्रीभगवानुवाच 

पुरासांख्यायनोयोगीमहर्षिस्तपसां निधिः |
संचरन्सकलान्लोकान्भास्करायुतसन्निभः || १ ||

ज्वलंतं दिव्यपुषं ब्रह्मर्षिभिरष्टितं |
मूर्तिमद्भिश्चतुर्वेदैःश्चतुर्द्दिक्षुसमन्वितं || २ ||

स्वाहाकारस्वधाकार वषट्कारैस्समूर्तिभिः || ३ ||

मूर्तिमत्प्रणवेनापिदीप्यमानं स्वतेजसा |
ददर्शयज्ञपुरुषं मंत्रमूर्तिधरं विभुं || ||

वामांकस्थितया देव्या चिद्रूपिण्या श्रियान्वितं |
सत्यलोके दिव्यरत्ने महासिंहासनेस्थितं || ||

दृष्ट्वासौ विस्मितो भूत्वा साष्टांगं प्रणनामह |
प्रणम्य पुनरुत्था दृष्ट्वा तस्यस्मितानने || ||

श्रीमद्दष्टाक्षरींविद्यां जिह्वायां प्रददर्शह || ५ ||

ततः केशवकीर्त्यादिन्यासानपि चतुर्दश |
आपादमस्तके तस्य दृष्ट्वासौ विस्मितो भवत् || ६ ||

श्रीमदष्टार्ण माहात्म्यप्रतिपादन तत्परान् |
ददर्श चतुरोवेदान् दीव्यमानात् स्वतेजसा || ७ ||

निमील्यनेत्रे सहसा पुनर्नत्वा कृतांजलिः |
उवाच यज्ञ पुरुषं नारायणमनामयं || ८ ||

सांख्याय न उवाच 

परात्पर जगन्नाथ भगवत् परमेश्वर |
त्वां मत्ये सर्वलोकानां कर्तारं स्थितिकारकं || ९ ||

अथांतकाले संहारकर्तारं जगतः प्रभुं |
तथापीयं महामायामां योहयति सततं || १० ||

कस्त्वं वर्णमयो मंत्रमूर्तिस्तेजोमयः पुमान् |
केमीस्वंतेजसादीप्ता विद्यामहात्म्यसूचकाः || ११ ||

भवतः सन्निसन्निधौ नित्यं कथं स्थास्याम्यहं विभो |
कस्योपासमयानित्यं त्वां पश्याम्यग्रतः स्थितं || १२ ||

एतन्मेवद तत्वेन भगवत्परमेश्वर |

श्रीयज्ञपुरुष उवाच 

संख्याय न महाभागं यत्वं मां पृष्टवानसि || १३ ||

तदहं संप्रवक्ष्यामि समाहितमनाभव |
श्रीमद्दष्टार्णमंत्रात्मालोकानामीश्वरोम्यहं || १४ ||

प्. ४८ब्)

समस्तवैदेरीज्योहमस्मियज्ञयुमान्मुने |
नारायणः परंब्रह्मपरमात्माहमीश्वरः || १५ ||

इमे केशवकीर्त्यादिन्यासा अवयवा मम 
ममवाच इमे वेदाजगत्सर्गादिहेतवः || १६ ||

इमे ब्रह्मर्षयः सिद्धाः श्रीमदष्टार्णचिंतकाः |
आचार्यचरणांभोजद्वंद्वार्चनरत्तास्सदा || १७ ||

इमे दिव्यगृहाः पूर्णाधनैर्माणिक्यराशिभिः |
दिव्यकन्या सहस्रश्च कामधेनुभिरन्विताः || १८ ||

श्रीमद्दष्टार्ण जप्ततृणामेतेदिव्यगृहामुने |
चिंतामणिः कल्पतरुः कामधेनुः सुधारसः || १९ ||

श्रीमद्दष्टार्ण जप्तृणां भूतलेपि न दुर्लभाः |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्यान्यास पूर्वादिनेदिने || २० ||

प्रजप्तव्यान्यथा जप्तातावन्मात्रफलप्रदा |
न्यासहीनामिमां विद्यां यो ददाति विमूर्ढ्याः || २१ ||

यो गृह्णात्यपिमंदात्मातावेत्तौ नरकालयौ |
पूर्वं न्यासैर्विरहितां गृहीत्वापि महामते || २२ ||

न्यासैस्सहोपदेशार्थमन्यमाचार्यमाश्रयेत् |
भगवद्रश्मि विद्यानां पारंगतमकल्मषं || २३ ||

श्रीमद्दष्टार्णंविद्यायारहस्यज्ञां जितेंद्रियं |
बहुयोजनसाहस्रमपि गत्वा श्रयेद्गुरुं || २४ ||

राज्ञां वौल्लंघये तस्य प्राणैः कंठगतैरपि |
पितामाता तथा भ्राता चतुर्वेद प्रदोपि वा || २५ ||

भगवद्रश्मिविधानामुपदेष्ट समानही |
यत्तद्ब्रह्मपरं ज्योतिश्रींमद्दष्टाक्षरात्मकं || २६ ||

अखंडानंदमद्वंद्वं प्रकृतेः परतः स्थितं |
तदेव सूक्ष्मपरमं स्थूलं चापि सदेव हि || २७ ||

तदात्मा यज्ञपुरुष आघोनारायणोस्म्यहं |
आद्यं त्रयीमयीवीजं प्रणवाख्यं समातनं || २८ ||

तदेव मोक्ष श्रीवीजं श्रीवीजं चतुदुच्यते |
अचोयजूंषि सामानिसाहि श्रीरमृतासतां || २९ ||

इति मद्वदनोद्भूता वेदा अपि वद्दंति हि |
अक्षराणामकारोसौ प्रथमः परिकीर्तितः || ३० ||

आद्यत्वात् सर्ववर्णानामकरात्माश्रियः पतिः |
आद्योनारायणः साक्षादकारेणोच्यसे मुने || ३१ ||

प्. ४९अ)

उकाररूपिणी लक्ष्मीश्चिच्छक्तिः श्रीरुदीरिता |
इयं त्रयीमयी नित्या मम वामांकसंश्चिता || ३२ ||

मकारेणावयोर्दासो जीवोयं कथ्यते बुध्यैः |
तस्मात् प्रणव वाच्यं यल्लक्ष्मीनारायणां || ३३ ||

मत्स्वरूपप्रदं विद्धि जीवस्येह शरीरिणः |
प्रणवाख्यमिदं वीजं श्रीवीजमिति कथ्यते || ३४ ||

प्रणवेन परब्रह्मरूपी नारायणो विभुः |
अविप्रैरपिजप्याः स्युर्मंत्राः प्रणववर्जिताः || ३५ ||

किंचित्फलप्रदा एव मंत्राः प्रणववर्जिताः |
अवश्यं ब्राह्मणैर्जप्या निक्षिप्त प्रणवा अपि || ३६ ||

स्वभाववेदवीजाद्या विद्या कुत्रापि नश्रुता |
इयमष्टाक्षरीविद्या स्वाभावप्रणवादिका || ३७ ||

तस्मादे तत्समाविद्यानाधिकापि च विद्यते |
मुक्तिलक्ष्मी वीजभूताज्ञानलक्ष्मी फलप्रदा || ३८ ||

सर्वंविद्यावीजभूताश्रिमद्दष्टाक्षरी परा |
अंते नारायणपदं चतुर्थ्यंत समन्वितं || ३९ ||

चिदात्मकं परंब्रह्म तदेव प्रणवात्मकं |
प्रणवेन परंब्रह्मश्रीरप्युक्ता महामुने || ४० ||

लक्ष्मीनारायणीनाम्नासारभूता श्रुतिष्वपि |
इयं समस्तविद्यानां वीजभूतापरास्मृता || ४१ ||

नमस्कारेण जीवस्यदा सत्वं प्रतिपाद्यते |
नारायणैव्यं जीवस्य कथ्यते नमसामुने || ४३ ||

नारायणपदावेदानारायणपरामखाः |
नारायणपदं दानं नारायणपरंतपः || ४३ ||

नारायणः परंब्रह्मतत्वं नारायणः परः |
नारायणः परंज्योतिरात्मानारायणः परः || ४४ ||

नारायणेति मन्त्रामस्मरणं वा दिने दिने |
जप्तृणां ब्रह्महत्यादि महापातकनाशनं || ४५ ||

किमुताखिलवेदांतसारभूता सनातनी |
विधानासयणावर्णावर्णितुं नैव शक्यते || ४६ ||

एकेन जन्मना पूर्वजाति स्मरेणमुत्तमं |
अणिमादि गुणैश्वर्यं ब्रह्मज्ञानमकल्मषं || ४७ ||

इच्छता संप्रजप्तव्या श्रीमद्दष्टाक्षरीशुभा |
एतेसाध्यास्तयास्सिद्धा आचार्यचरणार्चकः || ४८ ||

प्. ४९ब्)

श्रीमदृष्टाक्षरींविद्यां जप्त्वामन्यदमाश्रिताः |
एतेमद्वदनीद्भूता वेदास्सांगास्सनातनाः || ४९ || 

परिपृच्छस्वचतुरोवेदांतेतान्महामते |
अथत्तेचतुरोवेदामूर्तिमंतो महामतिं || ५० ||

ऊचुः सांख्यायनं ब्रह्मतनयं वीतमत्सरं |

वेदा ऊचुः 

सांख्यायन महाभागवाक्यमस्माकमादरात् || ५१ ||

 शृणुष्वयेतभगवत्यदं परमाश्यसि 
अयं समस्तजगतामाद्यो नारायणोच्युतः || ५२ ||

एतस्यभासकरलंविभातीरं जगन्मुने |
अणोरणीयान्महतोमहीयानहमीश्वरः || ५३ ||

सगुणोनिर्गुणश्चायमनंतो जगदंतकः |
मंत्रमूर्तिरयं साक्षात्परमात्मा सनातनः || ५५ ||

अष्टाक्षरात्माभगवान्न्यासावयव संयुतः |
हिताय सर्वजगतां स्वस्वरूपोप लब्धये || ५५ ||

सृष्टावयमेनादौयैरक्ष्माभिरिदं जगत् |
अस्माभिः कथ्यते यद्यतत्कर्तव्यं द्विजोत्तमैः || ५६ ||

नित्यं नैमित्तिकं काम्यं कर्मत्रिविधमुच्यते |
त्रिविधं कर्मकर्तव्यं ब्राह्मणैः प्रत्यहं मुने || ५७ ||

कर्तव्याः सकलायागास्समग्रवरदक्षिणाः |
दातव्यं सकलं दानमिहामुत्रफलाप्तये || ५८ ||

जप्तव्यास्सकलाविद्यामहतीं सिद्धिमीप्सुभिः |
अस्माभिरपि यद्गुप्तं तद्वक्ष्या मोक्षसांप्रतं || ५९ ||

ये यमष्टाक्षरीविद्या श्रीमन्नारायणीपरा |
सर्वविद्यामयीं विद्धितामेव परमांमुने || ६० ||

अमौवरश्मयो देवाभगवत्तेजसः कलाः |
तद्रश्मि विद्यासहिताये यष्टाक्षरी शुभा || ६१ ||

आचार्यकरुणालब्धा जप्ताः सर्वफलप्रदाः |
अपि प्राणैः कंठवातैर्नवक्तव्यादुरात्मने || ६२ ||

आचार्यचरणांभोजाच्छास्त्रतोपि दिने दिने |
विद्यारहस्यं विज्ञेयं जप्तव्याष्टाक्षरी शुभा || ६३ ||

दिने दिने मृत्युलोकं यांति भूतानि भूतले |
भूयोपि जन्मसंप्राप्यमज्जंति नरकार्णवे || ६४ ||

जन्ममृत्युजरारोगनिवृत्तिर्नास्त्यपि क्वचित् |
संसारसागरं तर्तुं जन्ममृत्यु जरा अपि || ६५ ||

प्. ५०अ)

सरहस्या प्रज्जप्तव्या श्रीमष्टाक्षरी शुभा |
श्रीमद्दष्टाक्षरीविद्या येन नित्यं प्रजप्यत्ते || ६६ ||

जनकः कृत्तकृत्योस्य जननीभाग्यसंयुताः |
मुक्ता अस्य न संदेहाः पितरोपि पितामहाः || ६७ ||

तद्वंश्या अपि सर्वेस्युर्महासुकृतसंयुताः |
पावना अपि तन्मित्र वांधयाज्ञातयस्तथा|| ६८ ||

 श्रीमद्दष्टार्णमाहात्म्यंसांख्याय न महामते |
भगवानेव जानाति नान्यो जानाति तत्वतः || ६९ ||

इहापि कामचुक्वल्यतरुश्चिंतामणिर्गृहे |
शक्राद्या अष्टकिक्पालाः कैकर्यं प्राप्नुवंत्यपि || ७० ||

तिष्ठंति सन्निधौ तस्यनियस्संपदालयाः |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्या जपहोमादिभिर्मुने || ७१ ||

असाध्यमपिदेवानामपि द्वीपांतरस्थितं |
वांछितं समवाप्नोति योगिनामपिदुर्लभं || ७२ ||

शरीरं सततं जन्मजरामृत्युसमन्वितं |
मलमूत्रात्तयं मांसमज्जामेदोस्थिसंयुतं || ७३ ||

नेत्रयोः कर्णयोर्जिह्वाद्दंतनासापुटेषु च |
स्रवत्येव दिवारात्रं दुर्गंधिमलमेवहि || ७३ ||

अपानसंस्थितो वायुरपि दुर्गंधि संयुतः |
यद्वस्तु जिह्वयायुक्तं तत्सर्वं देहमध्यगं || ७४ ||

जटखेह्निनापक्वं मलमेवहामते |
सद्योमुक्तं वस्तुजातमप्युद्गीर्णं पुनर्मुखात् || ७५ ||

मलादप्यधिकं हेयं सद्यो भवति भूतले |
उपस्थेंद्रियतोमूत्रं स्रकमेव दिवानिशं || ७६ ||

कक्षप्रदेशात्खेदोपि दुर्गांधस्संप्रजायते |
संतानकारणं वीजमपि दुर्गंधि सततं || ७७ ||

पार्थिवं नश्वरं हेयमशुचीदंकलेवरं |
अत्र क्रोधश्च कामश्चरागद्वेषादयोगुणाः || ७८ ||

तैस्संवृतोसौ दुष्टात्मारतोपि वरयोनिषु |
खस्त्रीयोनिषुचासक्तः कामीपर्वदिने अपि || ७९ ||

मासत्रयं मातृगर्भे मलमूत्रादिसंकुले |
अनुभूयमहदुःखं मातृयोने विनिर्गतः || ८० ||

मत्कुणैर्मशकाद्यैश्चपीड्यते हरहोमुने |
ससतं मलमूत्राद्यैपीडितः क्षुधयान्वितः || ८१ ||

प्. ५०ब्)

उपनीतं गुरुर्गेहेतच्छिक्षासहितोवसन् |
यौवने विषयासक्तो धनार्जनरतः सदा || ८२ ||

वार्धिक्ये कफवातद्यैः पीडितः क्षुधयान्वितः |
भवत्तीत्थं महाराजः प्राकृतोपि नरस्सदा || ८३ ||

वाल्येनायुर्गतं किंचिद्विषयैरपि निर्गतं |
निद्रयायदृतं किं चिदायुर्व्याधिमिरप्यथा || ८४ ||

किंचिदायुर्भोजनाद्यैः किंचिदर्थार्जनादिभिः |
आलस्येन च वृद्धत्वे किंचिदायुर्गतं मुने || ८५ ||

तत्तो मृत्युस्समायाति विध्वाने तु मिमंजनं |
वद्धौ सौ कालपाशेन धर्मराजस्य किंकरैः || ८६ ||

भुंक्ते चिरं महदुःखं मग्नौसौ नरकार्णवे |
अथ पातकशेषेण पुनर्भूतत्ममागतः || ८७ ||

विष्टासुकृमिजन्मादि संप्राप्यमशकादिषु |
संप्राप्यश्वान जन्मादिज्ञतश्चंडालयोनिषु || ८८ ||

शूद्रयोनिं ततः प्राप्यक्रमात्क्षत्रियवैश्ययोः |
पुण्यशेषेणविप्राणांकुले जातो भवेन्मुने || ८९ ||

यदि तत्र महत्पुण्यं करोति श्रुतिचोदितं |
तदा स्वर्गसुखं भुंक्ते पुनर्भूमौ च जायते || ९० ||

जन्ममृत्यु समायोगाद्विषमिश्रान्नवत्सुदा |
स्वर्गसौख्यं दुःखमिश्रं दुःखमेव समीरीतं || ९१ ||

तस्मादवश्यमाचार्यं सर्वज्ञं वेदपारगं |
पिशर्जितमपि द्रव्यमथवा प्रपितामहैः || ९२ ||

स्वकरार्जितं वित्तं च सर्वमाचार्यपादयोः |
स्वप्राणानपि दत्वास्मैचिरं शुश्रूषणोरतः || ९३ ||

वहुयोजनसाहस्रमपि गत्वा महामते |
आचार्यचरणांभोजयुगलं कल्मषापहं || ९४ ||

संसेव्य वहुवर्षं वा देहप्राणधनैरपि |
श्रीमदष्टाक्षरीं विद्यां भगवद्रश्मिपूर्विकां || ९५ ||

गृहीत्वान्याससहितां कृतार्थस्स्यान्महीतले |
आचार्यपादयुगले शुश्रूषणरत्त्तस्सदा || ९६ ||

श्रीमद्दष्टाक्षरींविद्यां जप्त्वैकेनैव जन्मना |
अवश्यं परमंधाम पुनरावृत्तिवर्जितं || ९७ ||

एतच्छरीरपातीते संप्राप्नोति न संशयः |
न विद्यामात्रदाने नमहानाचार्य उच्यते || ९८ ||

प्. ५१अ)

न्यासमात्रप्रदानेनाद्वानपूजामंत्रदानतः |
अन्यत्र विद्यान्यासादीन्गृहीत्वापि महामते || ९९ ||

सर्वज्ञं वेदविदुषमपि शास्त्रार्थपारगं |
वहुयोजनसाहस्रमपि गत्वा महामते || १०० ||

आचार्यं वरयेदन्यं सांगविद्यार्थमादरात् |
शुभेदिने शुभेलग्ने चंद्रतारावलान्विते || १ ||

माघफाल्गुनवैशाखश्रावणाश्विनकेषु च |
कार्तिकेमार्गशीर्षे वा देहप्राणधनैरपि || २ ||

संतोष्य तस्य पत्नीं च पुत्रपौत्रादिकानपि |
गृह्णीयात् पूर्वमाचार्य वक्त्राजाद्रश्मिमालिकां || ३ ||

न्यासपूर्वां ततः श्रीमद्दष्टार्णां सर्वसिद्धिदां |
गृहीत्वाचार्यपादाब्ज द्वये सर्वस्वमप्यथ || ४ ||

समर्प्यतदधीनःस्याद्यावज्जीवं महामते |
प्रातःप्रातस्समुष्याय नित्यमाचार्यतोषणे || ५ ||

अवश्यंयत्नवान्भूत्वा भगवद्रश्मिपूर्विकां |
समस्तन्याससहितां श्रीमदष्टाक्षरीं जपेत् || ६ ||

इत्थं प्रजपुराचार्ययादभक्तस्य संततं |
अणिमादिगुणैश्वर्यं वा विज्ञद्धिश्चातुला शुभा || ७ ||

पुत्रपौत्रादिसहिता समृद्धिश्च पदे पदे |
सर्वज्ञत्वं मनोज्ञत्वं कामरूपत्वमक्षयं || ८ ||

परकाय प्रवेशादि सामर्थ्यं चानदुर्लभं |
ब्रह्मत्वमपि रुद्रत्वं विष्णुत्वं च न दुर्लभं || ९ ||

इत्थमाचार्य भक्तस्य श्रीमद्दृष्टार्णचिंतनात् |
पादुकांजनखड्गाष्व अपि सिध्यंति सिद्धयः || १० ||

अनेनैव शरीरेण ज्योतिर्मयत्तनुः पुमान् |
अष्टांगसहितं योगं प्राप्य खेचरतामपि || १११ ||

जरामृत्युविहीनत्वं प्राप्यापुरपिदुर्लभं |
श्वेतदीपादि भगवत्यदेषु विहरत्यसौ || १२ ||

आचार्यो भगवानेवेत्यवश्यं दृढभक्तिमान् |
आचार्यचरणांभोज दृढभक्तो दिने दिने || १३ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्या जपहोमादि तत्परः |
जाति स्मरणमासाद्य लक्ष्मीनारायणात्मकं || १४ ||

अवश्यं परमंब्रह्मस्वचक्षुर्भ्यां प्रपश्यति |
एतदेव परं श्रेय इदमेव तपः परं || १५ ||

प्. ५१ब्)

इयमेव परादीक्षा इदमेव महद्धनं |
अयमेव परोयोग इदमेव परं फलं || १६ ||

अयमेव सदाचारोह्ययमेव महामखः |
इदम्व त्रयोवेदास्सशास्त्राण्यागमानि च || १७ ||

इति मत्वा जपेन्नित्यं श्रीमदष्टाक्षरीं परां |
पितामातासुहृद्धाताप्राणवं धुस्सुहृत्सखा || १८ ||

आचार्य एवेति सदाश्रीमदष्टाक्षरीं जपेत् |
आचार्य एव भगवान् ब्रह्माविष्णुर्महेश्वरः || १९ ||

साक्षान्नारायणः स्वामीपरंब्रह्मापि केवलं |
इति मत्वा सदाचार्यं विद्यामष्टाक्षरीं जपेत् || २० ||

अश्वमेध सहस्रस्यफलमिच्छन् दिने दिने |
सरहस्यां महाविद्यां श्रीमदष्टाक्षरीं जपेत् || २१ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्यामाहात्म्यं भक्तुमन्वहं |
सरहस्यावयं सृष्टा इंदिरापतिनामुने || २२ ||

चिच्छक्तिः श्रीर्भगवत्तः शक्तिर्या अगदंविका |
श्रीमद्दष्टार्णमाहात्म्यं सरस्वत्यैवदत्यपि || २३ ||

धर्मपुत्रोमहायोगी भूत्वा नारायणो भुवि |
श्रीमद्दष्टार्ण माहात्म्यं महर्षिभ्यः प्रयच्छति || २४ ||

मिथिलापतये पश्चाज्जनकाय प्रवक्ष्यति |
अयोध्यानगरे पश्चाद्भूत्वा दशरथात्मजः || २५ ||

श्रीराम इति च ख्यातिंगतोलोकेमहायशाः |
वशिष्टादि महर्षीणां सन्निधौ जानकीपतिः || २६ ||

श्रीमद्दष्टार्ण माहात्म्यं शंकराय प्रवक्ष्यति |
तत्रं दाशरथीयाख्यं वेदसारं महोदयं || २७ ||

कृत्वा श्रेयस्करं लोके कथयिष्यंति संभवे |
श्रुत्वा समस्तवेदानी सारभूतं यशस्करं || २८ ||

तंत्रं दाशरथीयाख्यं ब्रह्मपुत्रो महामहामतिः |
सनत्कुमारः सर्वज्ञो वशिष्टश्च महायशाः || २९ ||

जमदग्निसुत्तोरामोद्वैपायनसुत्तः शुकः |
दत्तात्रेयो महायोगीसौ भगवदंशजः || ३१ ||

संहितायं च कंचक्रुः श्रुतिसारार्थसंग्रहं |
श्रीमद्दष्टार्ण माहात्म्यंत्तेपि वक्ष्यंति सादरं || ३२ ||

आंजने पादयोभक्ता अपि नारायणो हरौ |
श्रीमद्दष्टार्णमाहात्म्यंतेपि वक्ष्यंति सारं || ३३ ||

प्. ५२अ)

श्रीमदष्टार्णविद्यायाः प्रभावे नैव संतं |
ब्रह्मर्षयोवशिष्टाद्याभारदाद्याः सुरर्षभः || ३४ ||

शक्रादयश्च दिक्पालायोगिस्सनकादयः |
वसुरुद्रार्कचंद्राद्याः सिद्धाः साध्याश्च संततं || ३५ ||

अरवाप्य महतीं सिद्धिमद्यापि प्रजपंत्यमी |
श्रीमद्दष्टार्ण तत्वज्ञो यत्र तिष्ठति भूतले || ३८ ||

दिव्यक्षेत्रं तदुद्दिष्टं समंताद्योजनायत्तं |
यत्राचार्य पदांभोज दृढभक्तो वियत्स्वपि || ३९ ||

श्रीमदष्टाक्षरींविद्यां सहरस्थां जपन्यसेत् |
तत्र गंगागयाकाशीकुरुक्षेत्रं सागरं || ४० ||

सरह्यती च यमुनातीष्ठत्येय न संशयः |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्या जपहोमार्चनादिभिः || ४१ ||

अयं नारायणः साक्षाद्यज्ञेशो जगतांपतिः |
तुष्टो भवति भक्तस्य प्रसीदत्यपि सततं || ४२ ||

श्रियः पत्तौ प्रसन्नेस्य प्रसन्नं स्याज्जगत्त्रयं |
मर्तित्रितयमग्नींनां त्रितयं च जगत्त्रयं || ४३ ||

शक्तित्रयं भगवतः पदत्रितयमप्यथ |
श्रीमद्दष्टार्णविद्यायाः पदात्रय समुद्भवं || ४४ ||

वसवोष्टौ महेंद्राद्या अष्टदिक्पालका अपि |
ब्राह्माद्यामातरोप्यष्टौ भैरवा असितादयः || ४५ ||

वैकुंठाद्यश्च लोकाश्च सिद्धयोष्टाणिमादयः |
श्रीमदष्टार्णविद्याया अष्टवर्णसमुद्भवाः || ४६ ||

सर्वदेवमयी तस्मादियमष्टाक्षरीशुभा |
श्रीमदष्टाक्षरीं विद्यां भावेनतां सदा जपन् || ४७ ||

नारायणकलायुक्तो जीवन्मुक्तो भविष्यसि |
इति सांख्यायनं ब्रह्मसुतं योगिवरं प्रभुं || ४८ ||

श्रीमदष्टार्ण माहात्म्यं भवात् सन्निधौ तदा |
उत्काभवावतासाकं वेदां अंतर्मुखानृप || ४९ ||

श्रीभगवानुवाच 

राजन्जनकभूपालयोगी सांख्यायनो मुनिः |
तदारभ्य सदाचार्य पदं द्वंद्वं समर्चयन् || ५० ||

श्रीमदष्टाक्षरीं विद्यां जप्त्वा सिद्धिं परांगतः |
इतितं श्रीमदष्टार्ण माहात्म्यमद्यनाशनं |
किंचिदुक्तं महीपालसाधनं च प्रवक्ष्यते || १५१ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे 
वेदार्थसंग्रहो षोडशोध्यायः ||
प्. ५२ब्)

श्रीभगवानुवाच 

अथातः श्रीमदष्टार्णन्यासध्यानादिकं नृप |
प्रवक्ष्यामि समासेन समहितमनाभव || १ ||

ब्राह्मेमुहुर्ते उत्थाय स्वाचार्य चरणद्वयं |
प्रणम्यशयनस्थोपि दशद्वादशधा ततः || २ ||

गुरुनन्यानपि स्मृत्वा लक्ष्मीनारायणौ विभू |
स्मृत्वा गौरीमहेशौचवाणींधातारमप्यथ || ३ ||

शचींद्राद्यष्टदिक्पालान् ब्रह्मर्षीनपियोगिनः |
प्राङ्मुखोध सुधां नत्वा भूतले दक्षिणं पदं || ४ ||

निक्षिप्यपुरतो वार्मपादं पश्चाद्धि निक्षिपेत् |
आचार्य चरणांभोजारूढं श्रीपादुकाद्वयं || ५ ||

निर्मितं रहने सहितं हेम्नावादारुणापि वा |
अनन्यदर्शनो दृष्ट्वानत्वा साष्टांगमादरात् || ६ ||

आचार्यपादुकाभावे तुलसीं वा महानदीं |
अनन्यदर्शिनो दृष्ट्वा धेनु पृष्टमथापि वा || ७ ||

प्रक्षालितपदृद्वंद्वकरद्वंद्व समन्वितः |
शुद्धं वासः परीधाय श्रीमदाचार्यपादुको || ८ ||

स्मृत्वा द्वादशधा पूर्वं ब्रह्मविद्यां ततो जपेत् |
भगवद्रश्मिविद्यां चयंचधा वास्रेधा जपेत् || ९ ||

स्तुत्वाथ वैष्णवेः सूक्तैस्तवै पौराणिकैस्तु वा |
सहस्राणां महाविद्यामेकावृत्याथ वा जपेत् || १० ||

ततः शौचादिकं कृत्वा कृत्वाथो दंतधावनं |
प्रातः स्रात्वा विशुद्धात्मामार्जयेद्वार्द्रवाससा || ११ ||

संध्यामुपास्यविधिवदुपस्थायदिवाकरं |
योसौ तपन्मुदेत्यादि सौरसूक्ते न नित्यशः || १२ || 

मंत्रसंध्यां ततः कुर्याल्लक्ष्मीनारायणोशितुः |
योसौ तपन्मुदेत्यादि सावित्रं सूक्तमन्वहं || १३ ||

आचार्यवदनात् प्राप्य संध्यानंतरमन्वहं |
आदित्यामुखोप्त्वा दीर्घमायुररोगतां || १४ ||

संप्राप्य पत्नीपुत्रैद्यैर्नवियोगं लभेत् क्वचित् |
धनेन पशुभिर्वापि न वियुक्तौ भवेत्यसौ || १५ ||

प्. ५३अ)

देहांते भगवद्धामसं प्राप्तोत्यक्षयं नृप |
प्राणानायम्य संकल्प्यमंत्रसंध्यां समारभेत् || १६ ||

मंत्रमस्मजलस्नानंश्विष्टं स्नानं विधाय च |
उदके विलिखेद्यंत्रं सांगं वीजादिसंयुतं || १७ ||

षट्कोणमष्टकोणं वा लिखित्वा यंत्रमादरात् |
आर्षछंदो दैवतं च वीजशक्तीन्यसेत्ततः || १८ ||

न्यासंषंडंगमात्रं वा कृत्वा ध्यात्वा श्रियः पतिं |
आवाहनाहिमुदाभिः पूजयित्वा ततः परं || १९ ||

जलं दक्षिणहस्तस्थं कृत्वा द्वादशधा मनुं |
श्रीमद्दष्टाक्षरं जप्त्वा वामहस्ते विनिःक्षिपेत् || २० ||

वासुदेव द्वादशार्णविद्याया शिरसि त्रिधा |
मार्जयित्वा वैष्णवेन षडर्णेन जलं पिवेत् || २१ ||

जलमंजलिमादाय गायत्र्याचाभिमंत्रीतं |
अर्घ्यं दत्वा त्रिधा पश्चाद्गायत्रीं वैष्णवीं जयेत् || २२ ||

त्रयी वीजं समुद्धृत्य चतुर्थ्यंत समन्वितं |
नारायणपदं पश्चाद्विद्महे पदमप्यथ || २३ ||

वासुदेवाय शब्दं च धीमहीति पदं ततः |
धियोयोनः प्रचोदेति यदित्यक्षरमुच्चरेत् || २४ || 

गायत्री वैष्णवी प्रोक्ता महापातकनाशिनी |
भुक्तिमुक्तिप्रदासाक्षाद्ब्रह्मदर्शनसिद्धिदा || २५ ||

एतस्या विष्णुगायत्र्यामुनिनारायणोस्म्यहं |
छंदो गायत्रमित्युक्तं परमात्माश्रियः पतिः || २६ ||

देवोनारायणः साक्.आज्जगतांपतिरच्युतः |
अष्टांविंशतिधानित्यंजपेद्वादशध्यापि वा || २७ ||

प्राणानायम्य संकल्प्य कृत्वान्यासं षडंगकं |
आदित्यमंडलगतं ध्यात्वा नारायणं विभुं || २८ ||

आदित्याभिमुखो नित्यमष्टोत्तरशतं शुचिः |
श्रीमदष्टाक्षरीं विधां न्यसेत् सकलसिद्धिदां || २९ ||

नारायणाख्यसूक्तेन द्वादशर्घेन नित्यशः |
स्तुतिं कुर्याद्भगवतः पंचाधा वा त्रिधैकधा || ३० ||

ततो मंदिरमागत्यनित्यहोमं समाचरेत् |
तर्पयित्वा पितृदेवान्मनुष्यांश्च ततः परं || ३१ ||

श्रीमद्दष्टाक्षरीविद्यां जपेन्न्यासपुरस्सरां |
एकेन जन्मनामुक्तिमुच्छिता सर्वसिद्धिदा || ३२ ||

प्. ५३ब्)

श्रीमदष्टाक्षरीविद्या जप्यान्यासपुरस्सरा |
श्रीमदष्टार्णविद्याया जपहोमादिकं सदा || ३३ ||

कर्तव्यां महतीं सिद्धिमिच्छतैकेन जन्मना |
नित्यहोमं समाप्याथनत्वाचार्यपदांवुजं || ३४ ||

यत्किंचिद्दक्षिणां दद्यादपि शाकघृतादिकं |
यत्किंचिद्दक्षिणां हीमप्याचार्यपदांवुजे || ३५ ||

वंध्यं दिनमिति प्राहुस्तन्महाघौघवर्द्धनं |
अथ वा प्रत्यहं हुत्वा स्मृत्वाचार्यपदांवुजं || ३६ ||

सुवर्णमथ वा रौप्यं धान्यं धाताम्रतंडुलान् |
सूयं शाकं घृतं वापि यत्किंचिदपि दक्षिणां || ३७ ||

अवश्यं गुरवे दत्वा नित्यं पापैर्विमुच्यते |
करोत्यवं दिवसमपियागफलं लभेत् || ३८ ||

आचार्यचरणांभोजे यत्किंचिदपि दक्षिणां |
संकल्प्यमनसा नित्यं मामिमासाथवार्पयेत् ||  ||

श्रोत्रियायाथवा दद्यादपि तेषामसन्निधौ || ४१ ||

विद्यां तपोभ्यां सहितो द्विजाग्न्यः पात्रमुच्यते |
अपात्रेभ्यो धनं दत्तमपि मेरुसमंनृप || ४२ ||

सदानरकदुःघौघहेतुकं पातकावहं |
वैदिकाचारसहितो वेदविच्छोत्रियः स्मृतः || ४३ ||

द्विजो वेदविहीनोयः पतितः सस्मृतो वुधैः |
अवेदविदुषेदानंदत्तं यत्किंचिदप्यथ || ४४ ||

भस्मवीवहुतं प्रोक्तं किंचस्यान्नरकालयं |
जपहोमसमिद्दीप्तेहुतं श्रोत्रियपातके || ४५ ||

तारयेन्नरकेमग्नानपि कोटि पितृन्नृप |
दानमाचार्यपादाब्जे दंतयत्किंचिदप्यत || ४६ ||

ब्राह्मसायुज्यदं प्राहुस्तत्पितॄणां च भूययते |
विप्रमात्रे प्रतिज्ञातमपि वाचाधनादिकं || ४७ ||

षण्मासाभ्यंतरेदेयमत ऊर्द्ध्वं शृणं महत् |
प्रतिज्ञातं च यद्वाचाषण्मासाभ्यंतरेनृप || ४८ ||

नदत्तं नरकौद्येषु वहुदुःखप्रदं नृप |
आचार्येभ्यः प्रतिज्ञातमपि शाकघृतादिकं || ४९ ||

मासादवङ्निदतं चेतद्दृणं मेरुसन्निभं |
इहापि देवताशापं प्राप्यांते नरकं व्रजेत् || ५२ ||

प्. ५४अ)

भगवन्करुणासिंध्यै नित्यमाचार्यपादयोः |
यत्किंचिदपि दत्वाथ सिद्धिं चाप्नोति दुर्लभां || ५३ ||

एकादश्यां पौर्णमास्यां ममायां द्वादशीदिने |
संक्रांतौ भार्गवेवारे दत्तमक्षयसिद्धिदं || ५४ ||

आचार्यपत्निमाचार्यं विना भार्गववासरे |
अपि साक्षाद्भगवतेन देयं श्रेय इच्छता || ५५ ||

शुक्लातृतीयावैशाखी तस्यां दत्तमथाक्षयं |
जपंतीष्वपि सर्वासुदत्तम एवपि सिद्धिदं || ५६ ||

नवरात्रव्रते चंद्रभास्करग्रहणादिषु |
अलभ्ययोगेषु दत्तमक्षयं भोगमोक्षदं || ५७ ||

नित्यदानं सुखकरमायुः स्वर्गापवर्गदं |
भार्गवे वासरेदानमक्षयश्रीसमृद्धिदं || ५८ ||

चंद्रसूर्यग्रहेदानं महापातकनाशनं |
अनंतसौख्यदंस्वर्गभोगमोक्षसमृद्धिदं || ५९ ||

समस्तेष्वपि दानेषु महदानपंचकं |
प्रथमं सुमहद्दानं वहुशस्यौघसंकुलं || ६० ||

चतुर्वृषभसंयुक्तं गोद्वयेन समन्वितं |
यथोक्तदक्षिणायुक्तं महीदानं महीपते || ६१ ||

नानेन सदृशं दानमिहामुत्रसुखप्रदं |
श्रोत्रियाय दरिद्राय विवाहमद्रव्यमप्यथ || ६२ ||

दतांतारयतेदातुः पितृनथापितामहान् |
द्वितीयं सुमहद्दानमेत्तद्वंशाभिवृद्धिदं || ६३ ||

शालग्रामशिलादानं निष्ठपंचकसंयुतं |
पद्मरागमणिस्वर्णकुंडलद्वितयान्वितं || ६४ ||

तृतीयं कुसुमदानं ब्रह्मसायुज्यकारणं |
सालं कृतं वहुक्षीरं सवत्संधेनुपंचकं || ६५ ||

एकैकदक्षिणा तत्र निष्कत्रयमितं धनं |
दत्तमाचार्य पादाब्जे पर्वकाले विशेषतः || ६६ ||

चतुर्थमेतद्दानं स्यात् पातकौद्य विभेदनं |
सद्यः सकलः दुःखौह्यहरणं भुक्तिमुक्तिदं || ६७ ||

वर्षाशनमितद्रव्यदानं वासो युगान्वितं |
नवमंदिरसंयुक्तं समस्तक्लेशवर्द्धनं || ६८ ||

महापापौघहरणं सक्षयस्वर्गमोक्षदं |
तुलापुरुषमुख्यानिदानानि सुमहंत्यपि || ६९ ||

प्. ५४ब्)

सद्य एव महापापहराण्यत्र न संशयः |
आंदोलिकांकशिविकांयः प्रयच्छति पर्वसु || ७० ||

बहुदक्षिणयायुक्तां महादुरितराशिभिः |
सद्य एव विमुक्तोसौ पितृमातृकुलान्वितः || ७१ ||

दिव्यं विमानमारुह्य सत्यलोकेपिदुर्लभान् |
कल्प्यांतेप्यक्षयान्भोगान्भुंक्तेसौ ब्रह्मणः पदे || ७२ ||

तवीनं मंदिरं रम्यनिर्मायदिवसे शुभे |
वर्षाशतमितद्रव्यदक्षिणासहितं नृप || ७३ ||

दत्वा महेंद्रधर्माद्यैः पूज्यमानो यथा सुखं |
भुंक्तेपि दुर्लभान् भोगान्नंदनादिवनेष्वसौ || ७४ ||

यागार्थं दक्षिणाद्रव्यं सांगमाचार्यपादयोः |
दत्वा सद्यो विमुक्तो सौ महापातकराशिभिः || ७५ ||

विमुक्तः पितृभित्साकं पूज्यमानोमराधिपैः |
वैकुंठे परमेधाम्निमोदनेकालक्षयं || ७६ ||

अन्नप्रदानसततं महादुरितनाशनं |
वस्त्रदानं महात्पुण्यं दिव्यभोगसमृद्धिद || ७७ ||

सुवर्णदानं सततं हरिसान्निध्यसिद्धिदं |
रत्नदानं महत्पुण्यं मेरुमूर्धिसुखप्रदं || ७८ ||

दिव्यरक्त समायुक्त मुद्रिकादानमिष्टदं |
कर्णेषु मुक्तामरणदानं माहेंद्रभोगदं || ७९ ||

रत्नाभरणदानं हि कर्णयो सद्य एव हि |
महादुरितसंघानां नाशनं मुक्तिमुक्तिदं || ८० ||

पुराणधर्मशास्त्राणां संहितानां तथैव च |
दानं कल्मषराशिमं सौख्यदं ब्रह्मणः पदे || ८१ ||

यद्यन्यनोहरं वस्तु स्वगृहे संस्थितं शुभं |
ततदावार्यपादाब्जे दत्वा सिद्धिं परां व्रजेत् || ८२ ||

तिलदानं महत्पुण्यं यमवाधानिवारणं |
धान्यदानमिहामुत्र समस्तेष्टफलप्रदं || ८३ ||

समस्ततीर्थसांनिध्यं समस्तदुरितामहं |
आचार्यचरणांभोज द्वयमेव न संशयः || ८४ ||

आयुश्चलं मनुष्याणां संपदः क्षणभंगुराः |
दुःखमिश्रं सुखं भौमं तस्माद्धर्मरतो भवेत् || ८५ ||

धर्मोप्यधर्मोवेदोक्तो धर्मोक्षयसुखप्रदः |
अधर्मोनरकक्लेशसिद्धिदोयममंदिरे || ८६ ||

तस्माच्छुतीरितं धर्मं कुर्वन्नत्वहमादरात् |
महर्षिसिद्धं गंधर्वैः पूज्यः स्यादपिदैवतैः || ८७ ||

प्. ५५अ)

वेदमातुर्जपकरो वहुशो वेदतत्परह् |
वैदिकाचारनिरतः श्रोत्रियः पात्रमुच्यते || ८८ ||

पात्रभूतायविप्राय देयं वस्तुधनादिकं |
अपात्रं वेदरहितः सर्वकर्म वहिष्कृतः || ८९ ||

अवेदविदुपेदतमणुमात्रं च भूपते |
आकल्यं नरके घोरे वहुदुःखप्रदायकं || ९० ||

एकस्मैश्रोत्रियायापिदत्वा वस्तु धनादिकं |
कुलं तारयते दातुर्द्दशपूर्वंदशापरं || ९१ ||

श्रोत्रियार्णा सहस्रेभ्योप्येक आचार्य उत्तमः |
आचार्यायास्तु मात्रं वा दत्वा याति परांगतिः || ९२ ||

ब्रह्मचारीगृहस्थश्चवानप्रस्थश्चवानप्रस्थश्च भिक्षुकः |
श्रीमद्दष्टार्ण सिध्यर्थं विभुमाचार्यमाश्रयेत् || ९३ ||

ब्रह्मचारीगृहस्थानां वनीनांगुरवस्त्रयः |
पितामातात्तथावार्य इहामुत्रापिनं ततं || ९४ ||

पत्तीनामेक आचार्यो गुरुर्भगवदात्मकः |
यतिवेषधरोविप्रोवंद्यः पित्रापिसतंतं || ९५ ||

मातुश्चपोषणं कुर्यात्तत्राधर्मोनर्मोनविद्यते |
गर्भधारणपोषाभ्या.ं पितुर्मातागरीयसी || ९६ ||

सर्ववंद्येन यतिना प्रसूर्वंद्या प्रयत्नतः |
आचार्य एव तत्रापि दैवसंपूज्यमेव हि || ९७ ||

साक्षाद्ब्रह्मणि दृष्टेस्यनमातानपितागुरुः |
आचार्य एव तस्यापि प्रत्यहं दैवतं नृप || ९८ ||

साक्षाद्ब्रह्मणि संदृष्टे ज्ञानि नामपि भूयते |
आचार्यस्य परित्यागान्नरकौघेषु संतंतं || ९९ ||

बहुदुःख समायुक्तागर्तिर्नान्याविधीयते |
अपि साक्षात्कृत ब्रह्मस्वरूपज्ञानिनामपि || १०० ||

योह्यणीयो नमस्कार्येस्त्रिसंध्यं प्रत्यहं नृप |
तस्मादवश्यमाचार्यं सर्वंज्ञं भगवन्मयं || १ ||

ध्याचार्चयेन्नमस्कृत्यवासोभिर्भूषणैः शुभैः |
कुंडलोदरवंधाद्यैर्मुद्रिकाभिरनेकशः || २ ||

प्. ५५ब्)

धनैर्धान्यैश्च रत्नैश्च पोषयेद्यत्नतोन्वहं |
एतदेव महच्छ्रेयः साधनं नान्यदुच्यते || ३ ||

नाष्टाक्षरी समाविद्यानपुण्यं गुरुपूजनात् |
नद्दैवमधिकं श्रीशान्नमुक्तिसदृशं फलं || ४ ||

न पुण्यचार्यपदारविंदं संपूजनादुत्तमस्तिलोके |
नाष्टार्णविद्याजपहोमपूजनाद्गतिप्रदं नास्ति परत्रवेह || ५ ||

आचार्ययाद्धांवुज युग्ममेव गतिर्वटूनां गृहिणीं यतीनां |
आचार्यपादांवुजयुग्मतीर्थान्नविद्यते पावनमन्यतीर्थं || ६ ||

नाचार्यपत्नीसदृशी समर्च्या लक्ष्मीरुमापिसरस्वती वा |
आचार्यपत्न्यैवगिरींद्वकन्यकावाणीशचीभूमिररुंधती च || ७ ||

आचार्यमित्थं हरिमीशितारं ध्यात्वान्वहं पूज्यतमं वरेण्यं |
अभ्यर्च्य संपोष्य धनैरनेकैरवश्यमंते हरिरूपमेतितः || ८ ||

श्रीऋष्यशृंग उवाच 

इति गीतं भगवता जानकीपतिनापुरा |
उक्तं नारायणे नादौ यद्यद्भगवता द्विजाः || ९ ||

तस्मात् सर्वज्ञमाचार्यं नित्यमभ्यर्च्यसादरं |
श्रीमदष्टाक्षरीं विद्यां जपेन्न्यासपुरस्सरं || १० ||

इति दाशरथीयेस्मिन्नंत्रेनुत्तरनानके |
उक्तः सप्तदशोध्यायः पातकौद्य विभेदनः || १११ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
सप्तदशोध्यायः ||
प्. ५५ब्)

श्रीऋष्यशृंग उवाच 

अथातः श्रीमद्दष्टार्णन्यासधान्यादिकं द्विजाः |
उक्तं भगवतापूर्वं प्रवक्ष्यामि समासतः || १ ||

साध्यो नारायणः स्वामी भगवानृषिरुच्यते |
छंदोगायत्रमित्युक्तं छंदं सामुत्तमोत्तमं || २ ||

श्रिया चिद्रूपया लक्ष्म्यासहितः परमेश्वरः |
नारायणास्त्रिजगतांपतिर्देवस्सनातनः || ३ ||

अकारो वीजमित्युक्तःकारः शक्तिरुच्यते |
विनियोगो भगवतः प्रसादार्थ सुदाहृतः || ४ ||

गौतमोत्रिर्भरद्वाजे विश्वामित्रो महामुनिः |
जमदग्निर्वशिष्टश्च कश्ययोगस्त्य एव || ५ ||

प्. ५६अ)

अष्टाक्षराणां विज्ञेया ऋषयोष्ठौ यथाक्रमं |
गायत्र्युदिमगनुष्टुप्यवृहतीपङ्क्तिरेव च || ६ ||

त्रिष्टुप जगती चापि विराट् छंदांसि वै क्रमात् |
धरोध्रुवस्तथा सोम आयौग्निर्वायुरेव च || ७ ||

प्रत्यूषश्च प्रभासश्च प्रभासश्च विज्ञेया देवताः क्रमात् |
क्रुद्धोल्कायाग्निजापांतै कृष्णवर्णा यदृद्यथ || ८ ||

महोल्कायाग्निजापाकनकवर्णाय मूर्ध्नाथ |
वीरो कृपाग्नि जापांते पिंगलेति पदात्परं || ९ ||

वर्णायाथ शिखास्थाने द्व्यूल्कायाग्नि प्रियामथ |
हेमवर्णायकवचं सहस्रो क्लायशब्दतः || १० ||

विद्युद्वर्णायशब्दांतेन्यसेदस्त्रं ततः परं |
अंगुलीपंचकन्यासमेवमेव समाचरेत् || ११ ||

तर्जन्यांदि कनिष्ठां तांगुलीष्वर्णान्सविंदुकान् |
विन्यस्य नम सायुक्तान्नाभौ गुह्ये ततः परं || १२ ||

जान्वायोः पादयुगे मूर्द्धाक्षिनासाहृदयेषु च |
स विंदुकाक्षस्यासः कर्तव्य इति भूयते || १३ ||

हृदि मूर्द्ध्नि शिखायी च कवचेनेत्रेयोरथा |
अस्त्रं तथोदरे पृष्ठे न्यासमष्टांगमाचरेत् || १४ ||

इत्थं पंचांगमष्टांगंन्यासं कृत्वा समाहितः |
अंतवीहिर्मातृकाख्यान्यासं कुर्यादन्यधीः || १५ ||

ऋषिर्ब्रह्मासमुद्दिष्टच्छंदो गायत्रमीरितं |
देवतामातृकासाक्षाच्चिद्रूपाश्रीःसरस्वती || १६ ||

वीजानि हल उक्तानि स्वराः शक्तय ईरिताः |
ह्रस्वदीर्घांद्यंतयुतैः षड्विर्वर्गैः षडंगकं || १७ ||

कृत्वान्यासं ततोध्यायेन्मातृकां परमेश्वरी |
आदिक्षांताक्षरश्रेणीमाणिक्याकल्पधारिणीं || १८ ||

चिद्रूपिणीं महालक्ष्मीं वाग्देवीमातृकांनुमः |
अथांतर्मातृकान्यासः कंठहृन्नाभिगुह्यके || १९ ||

पाये भ्रूमध्यगेपद्येषोडशद्वदशब्ददे |
दशपत्रे च षट्पत्रे चतुःपत्रेद्विपत्रके || २० ||

पंचाशद्वर्णविन्यासः पत्रसंख्या क्रमाद्भवेत् |
एकैकवर्णमेकैकपत्रांतर्विन्न्यसेनृप || २१ ||

प्. ५६ब्)

एवमंतः प्रविन्यस्य मनसाथ वर्हिन्यसेत् |
शिरोवदनवृत्तेपि चक्षुः श्रोत्रयुगेप्यथ || २२ ||

नासाकपोलयुगले तथोकगुगलेपि च |
उर्ध्वाधोदंतपंक्तौ च विन्यसेत् षोडशस्वरात्  || २३ ||

कचवर्गद्वयं हस्तपंचसंधिस्थलेन्यसेत् |
ट त वर्गद्वयं पादसंध्यग्रेषु तथान्यसेत् || २४ ||

पवर्गं पार्श्वयुगले पृष्टनाभ्युदरेषु च |
हृदोर्मूलककुल्कक्षहृदादिकरपवये || २५ ||

जठराननयोश्चैव व्यापकं विनियोजयेत् |
पंचाशदक्षरन्यासः क्रमेणैवं विधीयते || २६ ||

ओं माधंतो नमोंतो वा सविंदुवर्जितः |
मायालक्ष्मी कामवीजपूर्वोन्यस्तव्य इष्यते || २७ ||

केशवाय च कीर्त्यै च तथा नारायणाय च |
कांत्यै तथा माधवाय तुष्टौ इति न्यसेत् नमः || २८ ||

गोविंदाय च पुष्ट्यै च विष्णये च द्धृतिस्ततः |
मधुसूदनशांती च त्रिविक्रमक्रिये तथा || २९ ||

वामना पदयायै च श्रीधरायचदे ततः |
मेधायै च हृषीकेशोहर्षायै च नमस्तथा || ३० ||

पयनाभाय श्रद्धायै तथा दामोदराय च |
लज्जायै वासुदेवाय लक्ष्म्यै संकर्षणाय च || ३१ ||

सरस्वत्यै च प्रद्युम्नः प्रीत्यै नम इतीष्यते |
अनिरुद्धा परत्यै च स्वरांते प्रवदेदथ || ३२ ||

चक्रिणे विजयायै च गदिनेशार्ङ्गिणे तथा |
दुर्गायै च प्रभायै च खड्गिने विन्यसेदथ || ३३ ||

सत्यायै शंखिने चंडायै नमः प्रवदेदथ |
हलिने च तथावाण्यै तथामुशलिनेवदेत् || ३४ ||

विलासिन्यैशूलिने च विरजायै ततः परं |
पाशिने विजयायै च तथैवांकुशिनेवदेत् || ३५ ||

सत्यायमुत्स्यै सत्त्वायमत्यै नम विश्वायै च मुकुंदाय |
विमदायै नमस्ततः नंदजासुनंदायै नंदिने च स्मृति तथा || ३६ ||

नरायन्नऋद्ध्यै च तथा वदेन्नरकजितः |
समृद्ध्यैहरयेशुद्ध्यै कृष्णषुद्धीनतः परं || ३७ ||

सत्याय मुक्त्यै सत्वायमत्यै नम इतीरयेत् |
शौरये च क्षमायै च शूराय परमाततः || ३६ ||

प्. ५७अ)

जरा ईनाराय च यदेच्छ्रियैस्याद्भूधराय च |
क्लेदिन्यैषिश्च मूर्तिश्च क्लिन्नायै तदनंअरं || ३९ ||

वैकुंठाय नमः पश्चाद्वसुधायै ततः परं |
पुरुषोत्तमश्च वसुदावलिने च परा तथा || ४० ||

वलानुजाय च परायणायै च ततः परं |
वलायाप्यथ सूक्ष्मायै वृषाघ्नाय ततः परं || ४१ ||

संध्यायै च वृषायाथ प्रज्ञायै च ततः परं |
हंसाय च प्रभायेस्याद्वराहाय निशातथा || ४२ ||

विमलायाप्यमोद्यायै च नृसिंहाय ततः परं |
विद्युतायैत्वगात्या च ह्यसृगात्मा च ह्यसृगात्मा ततः परं || ४३ ||

मांसात्मने तथामेद आत्मनेऽस्थ्यात्मनेपि च |
जीवात्मने च परमात्मने नम इतीरयेत् || ४४ ||

सर्वदेवमयीं साक्षाद्वैष्णवीं मातृकां परां |
विन्यस्यैवं क्रमाद्भूपविराड्रूपी न संशयः || ४५ ||

मायाश्रीकामपूर्वं वा कामपूर्वमथापि वा |
शिरोवदनवृतादिश्चयं न्यासक्रमः स्मृतः || ४६ ||

केशवादिरयंन्यासो महापातकनाशनः |
देहिनां न्यासमात्रेण ब्रह्मतादात्म्यसिद्धिदः || ४७ ||

सर्वदेवमयीमेनां वैष्णवीं मातृकां परां |
विन्यस्य सततं धीमान्भगवन्मयनां व्रजेत् || ४८ ||

विन्यस्य वैष्णवीमेनां मातृकामन्वहं शुचिः |
श्रीमदष्टाक्षरीं जप्त्वा साक्षान्नारायणो भवेत् || ४९ ||

वैष्णवी मातृकामेकामपि विन्यस्य वान्वहं |
श्रीमदष्टाक्षरीं जप्त्वा यथा शक्त्या दिनेदिने || ५० ||

सर्वदेवमयः साक्षाद्विराद्रूपां श्रियः पतिः |
आचार्यानुग्रहाद्भूत्वा महतीं सिद्धिमश्नुते || ५१ ||

वंद्यो सौ सर्वदेवानां मुनीनां च भवत्यसौ |
केशवादिरयंन्यासोन्यासमात्रेणदेहिनां || ५२ ||

अच्युतत्वंददात्येव सत्यं सत्यं वदाम्यहं |
तत्वन्यासमथो वक्ष्ये शृणुष्वावहितोनृप || ५३ ||

विन्यस्य तत्वविन्यासं तत्वविद्भवति ध्रुवं |
मादयः प्रतिलोम्येनकांताः स्पर्शसंज्ञकाः || ५४ ||

प्. ५७ब्)

नमः पराय पूर्वेतु तु प्रणवांते व्यवस्थिताः |
जीवः प्राणश्च बुद्धिश्चाप्यहंकारोमनस्तथा || ५५ ||

सर्वांगे हृदिविन्यस्य शब्दादि विषयास्ततः |
पूर्द्ध्नि घ्राणे च हृदयेप्युपस्थो पादयोरपि || ५६ ||

श्रोत्रत्वक्चक्षुर्जिह्वाघ्राणरूपेणदेहिनां |
ज्ञानेंद्रियाणियं चापि ततस्थाने न्यसेत् पुनः || ५७ ||

वाक्पाणि पादयायूयस्थानीति कर्मेंद्रियाणि च |
तथैव ततत्स्थानेषु तत्तदेव प्रविन्यसेत् || ५८ ||

शिरोमुखेपि हृदये तथा गुह्येपि पादयोः |
आकाशानिलतेजांसि सलिलं पृथिवी तथा || ५९ ||

विन्यसे पूर्ववच्चैवन्यासविद्भिरुदीरितं |
शहौ च सषलाः पंचतथायश्च वला-अपि || ६० ||

क्षौंचेति दशवर्णानि प्रणवांते च पूर्ववत् |
हृत्पद्म सोमसूर्याय स्वकलायुक्तं मंडलां || ६१ ||

त्रयं हृद्येव विन्यस्य वासुदेवादयस्तथा |
परमेष्ठी च पुरुषो विश्वव्यापीनिवर्तकः || ६२ ||

नारायणो नृसिंहश्च सकरोवाक्यपूरकौ |
मूर्ध्नास्ये हृदिगुह्ये च पादयोर्व्यापकं ततः || ६३ ||

तदात्मने नम इति ततत्स्थानेषु विन्यसेत् |
अतत्वस्याप्य पूज्यस्य तत्प्राप्तेर्हेतुनापुनः || ६४ ||

नत्वन्यासमिति प्राहुर्न्यासं तत्वविदोबुधाः |
यः कुर्यातत्वविन्यासं स एव भवति ध्रुवं || ६५ ||

तदात्मनानु प्रविश्य भगवानिहंतिष्ठति |
ततस्स एव तत्वानि सर्वं तस्मिन्प्रतिष्ठितं || ६६ ||

अज्ञात सर्वतत्वोपि तत्वन्यासेन संततं |
सर्वतत्वमयः साक्षातत्वधिद्वविद्भवेत् || ६७ ||

तत्वन्यासेन सततं पूजाप्राप्नोति शाश्वतीं |
विश्वंमरोविजाडात्मासाक्षान्नारायणो भवेत् || ६८ ||

तत्वन्यासमर्थेवं वा विन्यस्यान्वहमादरात् |
आचार्यानुग्रहं प्राप्य श्रीमदष्टाक्षरं जपन् || ६९ ||

वंद्यस्समस्तदेवानामपि विश्वंभरो भवेत् |
तन्मूर्तिपंजरन्यासस्य तन्मूर्तिसिद्धये || ७० ||

आकर्णयैचितत्वं यतोस्मिन् फलांतरं |
नमो भगवते व्रूयाद्वासुदेवाय इत्यथ || ७१ ||

प्. ५८अ)

ओं मादेदस्यमंत्रस्यचादायै काक्षरं ततः |
श्रीमष्टाक्षरौ विद्यामादावेव समुच्चरन् || ७२ ||

वातेतश्च स्वरस्तद्वत् श्रीमष्टाक्षरं ततः |
वासुदेवद्वादर्शार्णस्यैकेकाक्षरमुच्चरन् || ७३ ||

नामैकैकमुपादाय विष्णोर्द्वादशनाकसु |
नामैकैकमुअपदाय सूर्यस्यापि च नामसु || ७४ ||

चतुर्थ्यंतं नमोंतं च न्यस्तव्यं न्यासयोगतः |
ललाटेनाभि हृदयकंठपार्श्वांसकंधरे || ७५ ||

पार्श्वांतरेवस्कंधे च पृष्टे ककुदि मूर्ध्नपि |
केशवश्च ततो व्रूयान्नारायण इति द्वयं || ७६ ||

माधवश्चैव गोविंदो विष्णुश्च मधुसूदनः |
त्रिविक्रमो वामयश्च श्रीधरो नवमः स्मृतः || ७७ ||

ह्र्षीकेशः पद्मनाभस्तथा दामोदर क्रमात् |
विष्णोर्द्धादशनामानिचामूनिमुनिसप्तम || ७८ ||

धातार्यमाचमित्रश्च वरुणो शुभमस्तथा |
इंद्रोचित्रवसान्पूषा च पर्जन्यो दशमः स्मृतः || ७९ ||

त्वष्टा च विष्णुरित्येवं नामानि द्वादशात्मनः |
तन्मूर्तिपंजरन्यासस्तुभ्यमुक्तोमयाविभो || ८० ||

तन्मूर्तिपंजरन्यासं कृत्वा भगवदात्मकः |
श्रीमदष्टाक्षरीं जप्त्वाचार्यानुग्रहात्सदा || ८१ ||

महतीं सिद्धिमासाद्य भवेत् साक्षाच्छ्रियः पतिः |
तन्मूर्तिपंजरन्यासंकृत्वा तन्मूर्तिसिद्धये || ८२ ||

 आचार्यानुग्रहादाशुब्रह्मतादात्म्यसिद्धिभाक् |
वर्णन्यासं दशविधं प्रवक्ष्यामि ततः परं || ८३ ||

आचार्यानुग्रहाद्यस्य विज्ञानाद्ब्रह्मरूपभाक् |
आदौ योगासनमयं स्वदेहं भावयेद्धिया || ८४ ||

पीठपादमयं हस्तपादयुग्मं च भावयेत् |
पीठोपरितलं पार्श्वद्वयनाभिमुखात्मकं || ८५ ||

तल्यात्मकं स्वोदरं च ध्यात्वा स्वहृदयांवुजे |
नवशक्ति महापीठमंत्रयुक्ते ततः परं || ८६ ||

अनुग्रहाय भक्तानां लीलानिर्मितविग्रहं |
स्वात्मानमेव ध्यात्वाथ न गवन्मयमच्युतं || ८७ ||

कुर्याद्दशविधं वर्णन्यासं ब्रह्मैक्यसिद्धिदं |
आधारे हृदिवकक्त्रे नरोर्मूलयुगले तथा || ८८ ||

पादमूलयुगे नाभौन्यास एक उदाहृतः |
एकैकं मूलमंत्रार्णनमोंतं प्रणवादिकं || ८९ ||

प्. ५८ब्)

स विंदुकं न्यसेद्धीमान्देवताभावसिद्धये |
कंठे नाभौ च हृदयेस्तनयुग्मे च पार्श्वयोः || ९० ||

पृष्ठेन्यासोद्वितीयोयं मंत्रस्य समुदाहृतः |
मूर्ध्नास्ये नेत्रयुगलोकर्णयुग्मे ततः परं || ९१ ||

नासापुरयुगे पश्चातृतीयोन्यास ईरितः |
वाहुसंध्यष्टकेपादसंधिष्वष्ट सुभूपते || ९२ ||

चतुर्थोन्यास आद्यो सौ पंचमश्च ततः परं |
अंगुलीष्वष्टसुन्यासः षष्टोगुष्ठं विनेरितः || ९३ ||

पादांगुष्ठं विना पादांगुलिन्यासश्च सप्तमः |
त्वगसृङ्मासमेदोस्थिमज्जाशुष्कमायान्नृप || ९४ ||

विन्यस्य मूलमंत्रस्य सप्तवर्णानथाक्रमं |
प्राणरूपं स्वहृदयांवुज एवाक्षरान्न्यसेत् || ९५ ||

अष्टमोन्यास उक्तोयं मूर्ध्निनेत्रयुगेमुखे |
हृदयेच्चोदेरपश्चादूरुजंथापदेषु च || ९६ ||

न्यासोयं नवमः प्रोक्ते देवताभावसिद्धिदाः |
कपोलस्कंधयुगलोरुद्धयेचरणद्वये || ९७ ||

न्यासोयं दशमः प्रोक्ता वर्णैर्मूलस्यसिद्धिदः |
इत्थं दशविधं वर्णन्यासं कृत्वा दिने दिने || ९८ ||

देवताभावमाप्नोति येन स्युः सर्वसिद्धयः |
मूलमंत्राक्षरन्यासं कृत्वान्यासं कृत्वा दशविधं नृप || ९९ ||

भगवत्कलयायुक्तः सिद्धिं प्राप्नोत्यनुत्तमां |
मातृकाक्षरविन्यासं केचिद्ब्रह्मविदोमलाः || १०० ||

कुर्वंति भगवद्भावसिध्यर्थं सर्वसिद्धिदं |
मातृकावर्णविन्यास आद्यः शुद्ध इतीरितः || १ ||

प्रणवाद्यो द्वितीयः स्यातृतीयो वाग्भवादिकः |
मायावीजादिकोन्यासश्चतुर्थः समुदीरितः || २ ||

लक्ष्मीवीजादिकोन्यासः पंचमह् समुदीरितः |
वाङ्मायाकमलाद्यश्चन्यासः षष्ठा उदीरितः || ३ ||

कामवीजादिकोन्यासः सप्तमत्समुदीरितः |
हंसमंत्रादिकः पश्चान्न्यासोष्टम उदीरितः || ४ ||

श्रीकंठमातृकान्यासो नवमस्समुदीरितः |
वैष्णवोमातृकान्यासोदरामः समुदीरितः || ५ ||

दशधा मातृकान्यासं भगवद्भावसिद्धिदं |
केचिद्ब्रह्मविदोनित्यं कुर्वंत्य खिलसिद्धिदं || ६ ||

प्. ५९अ)

दशधामातृकान्यासफलदावैष्णवीपरा |
वेदागमपुराणेषु कथिता ब्रह्मवित्तमैः || ७ ||

दशधामातृकान्यासं न्यस्य वान्यस्य वा नृप |
न्यासं केशवकीर्त्याद्यमवश्यं वैष्णवं न्यसेत् || ८ ||

दशधा मातृकान्यासफलंदं स्यान्नसंशयः |
विन्यस्य मातृकामंतर्वहिः पूर्वं दिने दिने || ९ ||

वैष्णवीं मातृकां पश्चान्न्यस्य सर्वार्थसिद्धिदां |
तत्वन्यासं ततः कृत्वान्यस्य तन्मूर्तिपंजरं || १० ||

मूलमंत्रक्षरन्यासं न्यसेद्दशविधं ततः |
इत्थं विन्यस्य विधिवत् साक्षान्नारायणो भवेत् || ११ ||

मंत्रीचात्र न संदेहो निग्रहानुन्नहक्षमः |
न्यासं चतुरशविधं कृत्वेद्यं नित्यमादरात् || १२ ||

वत्सरादिंदिरानाथं भगवंतं प्रपश्यति |
उपदिश्यैवपुरतोन्यासजालमिदं गुरुः || १३ ||

अथांते वासिने दद्याच्छ्रीमदष्टाक्षरीं शुभां |
चतुर्दशविधन्यासमज्ञात्वायोगुरुर्नृप || १४ ||

श्रीमष्टाक्षरीं विद्यां प्रददाति महीतले |
नावात्मवंचकौ प्रोक्तौ वुभावपि न संशयः || १५ ||

सर्वज्ञमेव सततं तस्मादाचार्यमाश्रयेत् |
सततं सिद्धमंत्रस्य वहुज्ञस्य महात्मनः || १६ ||

व्याप्तव्या महती विद्या सदहस्यामहीपते |
सहस्रं योजनं वापि गत्वा वेदार्थपारगं || १७ ||

चतुर्दशविधन्याससहितां परमात्मनः |
प्रदद्यादपि गृह्णीयाच्छ्रीमद्दष्टाक्षरीं शुभां || १८ ||

अन्यथा जपहोमाद्यैः कोटिशोपि न सिद्धिभाक् |
न्यासः स्यान्मंत्रसन्ताहोन्यासहीनो न सिद्धिदः || १९ ||

न्यासः केशकीर्त्यादि चतुर्दशविधः शुभः |
चतुर्दशविधिन्यासं कृत्वा जप्त्वा दिने दिने || २० ||

चतुर्दशसुलोकेषु पूजां प्राप्तोन्यनुत्तमां |
चतुर्दशविधन्यासपूर्विकामिंदिरापतेः || २१ ||

श्रीमदष्टाक्षरींविद्यां यो ददाति महीतले |
तमाचार्यं विजानीहि साक्षान्मद्रूपिणं विभुं || २२ ||

विद्यामात्रप्रदानेननाचार्यत्वं द्विजन्मनः |
सरहस्यमनोर्दाताज्ञेय आचार्य ईश्वरः || २३ ||

प्. ५९ब्)

अविज्ञाय रहस्यानि गृहीत्वा मंत्रमात्रकं |
वहुयोजन साहस्रमपि गत्वा महीपते || २४ ||

संसव्य वहुवर्षं वा दत्वा प्राणधनादिकं |
श्रीमदष्टाक्षरीं विद्यां समस्तन्यासपूर्विकां || २५ || 

गृह्णीयादप्यथान्यस्मान्युनर्विप्रोत्तमान्नृप |
स एव सकलन्यास पूर्वविद्याप्रदोविभुः || २६ ||

आचार्य उच्यते लोके साक्षान्नारायणात्मकः |
तमेव दैवतां विद्धि सदाचार्यं घृणानिधि || २७ ||

स एव स्वपितामाता सद्गुरुर्विधिरीश्वरः |
परमात्मा परंब्रह्म स एव हरिरुच्यते || २८ ||

प्रयत्नेनापि संसेव्य तस्मादाचार्यमीश्वरं |
श्रीमदष्टाक्षरीं विद्यां समस्तन्यासपूर्विकां || २९ ||

प्रजप्त्वा प्रत्यहं सर्वश्रेयसां राशिमश्णुते |
चतुर्दशविधन्यासकर्ता स्वाचार्यमीश्वरं || ३० ||

विनान्यस्मैनवंदेतविनास्वपि तरावपि |
अदेवो न यज्ञेदेवमित्येषाशाश्चतीश्रुति || ३१ ||

न्यासेन भगवद्रूपी भूत्वात्तस्माद्यजेद्धरिं |
आचार्यानुज्ञया नित्यं कृत्वेत्थं न्यासमादरात् || ३२ ||

वर्षादूर्द्धं न संदेहोवंधःस्यादपि दैवतैः |
आज्ञासिद्धो महायोगी भवेद्ब्रह्मसमोनृप || ३३ ||

एकेन जन्मनैवासौदुस्तरं च भवार्णवं |
तीर्त्वा सिद्धिमवाप्नोति देवानामपि दुर्लभां || ३४ ||

प्रजप्त्वा श्रीमदृष्टार्णमन्वहं न्यासपूर्वकं |
सकृस्मरणतोवापि जपकोटिफलं लभेत् || ३५ ||

अज्ञात्वा सकलन्यासंपुरश्चर्याशतैरपि |
श्रीमदष्टाक्षरीसिद्धिं कल्पकोटिशतैरपि || ३६ ||

न किंचिदप्यवाप्नोति सत्यं सत्यं महीपते |
सारात्सारतदं पुण्यमागमेषु श्रुतिष्वपि || ३७ ||

अतिगुप्ततरं न्यासमप्येकं प्रवदाम्यहं |
श्रीमदष्टाक्षरीं विद्यामादावुच्चार्य यत्नतः || ३८ ||

 विन्यसेन्मातृकावर्णानखिलात्पूर्ववन्नृप |
विद्रूपर्मातृकानाम प्रोक्तेयं सर्वकामधुक् || ३९ ||

चतुर्दशविधन्या समकृत्वापि दिने दिने |
चिद्रूपमातृकान्यासमवश्यं प्रत्यहं न्यसेत् || ४० ||

श्रीमद्दष्टाक्षरीविद्या पूर्विकां मातृकां शुभां |
विन्यस्य प्रत्यहं जप्त्वा शतमष्टोचतुरं तु वा || ४१ ||

प्. ६०अ)

पुरश्चर्या फलं नित्यं प्राप्नोत्यत्र न संशयः |
चतुर्दशविधं न्यासं न्यस्याचिद्रूपमातृकां || ४२ ||

ब्रह्मविष्णुमहेशादि दैवतैरपि पूज्यते |
समस्तन्याससहिता श्रीमदष्टाक्षरीशुभा || ४३ ||

प्रजप्त्वा सफलाज्ञेया निष्फलैवान्यथा स्मृता |
ब्रह्मतादात्म्यसंसिद्धिमणिमादिगुणांश्रियं || ४४ ||

 इच्छताचार्यवक्त्राब्जाद्गृहीत्वान्यासपूर्विका |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्याप्रजप्या सर्वसिद्धिदा || ४५ ||

रश्मिमालां प्रजप्त्वादौन्यास जालमतः यतः परं |
श्रीदष्टाक्षरींविद्यां दद्याच्छिष्याय सद्गुरुः || ४६ ||

सत्यं सत्यं प्रवक्ष्यामि भूयो श्रीमदष्टाक्षरीविद्या जप्तव्यान्यास पूर्विका || 
४७ || 

अनुत्तर ब्रह्मतत्वरहस्ये श्रुतिसंग्रहे |
तंत्रे दाशरथीयेस्मिन्नध्यायोष्टादशः स्मृतः || ४८ ||

इति श्रीमदनुत्तर ब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
अष्टादशोध्यायः ||

प्. ६०अ)

श्रीभगवानुवाच 

इत्थं न्यस्ततनुर्नित्यं साक्षाद्भगवदात्मकः |
ध्यायेन्निरामयं वस्तु सर्वब्रह्मांडनायकं || १ ||

वाचामगोचरं सर्गस्थितिसंहारकारकं |
अनुत्तमं दुराधर्षं दुर्विज्ञेय मनूपमं || २ ||

वालार्ककोटिसदृशं चंद्रकोद्ययुतप्रभं |
आदिमध्यातरहितं निष्कलं निरंजनं || ३ ||

न स्थूलेन च सूक्ष्मं यन्नद्रष्टुं शक्यमद्भुतं |
मूआदि ब्रह्मरंध्रांतं तेजः परमक्षयं || ४ ||

तन्महतेजसः पुंजपिंजरींकृत विग्रहः |
ध्यायेत् स्वहृदयांभोजे परमात्मानमच्युतं || ५ ||

अमृतांवुनिधेर्मध्ये पारिजातवनावृतं |
कल्पद्रुमगणाकीर्णां दिव्यप्राकारशोभितं || ६ ||

नानामणिगणाकीर्णं नानाजनपदावृतं |
तद्विष्णोः परमंधाम वैकुंठमिति विश्रुतं || ७ ||

प्राकारैश्च विमानैश्च रत्नसौधैश्चशोभितं |
तन्मध्ये नगरी दिव्यासाऽयोध्येति प्रकीर्तिता || ८ ||

देवानां पूरयोध्येति श्रुतिसिद्धासनातनी 
मणिकांचनचित्राढ्याप्राकारैर्वहुभिर्वृतं || ||
दिव्याक्षरोगणैः स्त्रीभिस्सर्वतः समलं कृतांस्तोरणैर्वृता || ९ ||

प्. ६०ब्)

चतुर्द्वार समायुक्तारत्नगोपुरसंवृता |
चंडादिद्वारपालैश्च कुमुदाद्यैः सुरक्षिता || १० ||

कोटिभानुप्रतीकाशैर्गृहपङ्क्तिभिरावृता |
आरूढ यौवनेर्नित्यंदिव्यं नारीनरैर्वृता || ११ ||

तन्मध्येंतः पुरंरम्यमयोध्यायां महोहरं |
रत्नप्राकारसहितं हेमतोरणशोभितं || १२ || 

विमानैर्गृहमुख्यैश्चप्राकारैर्वहुभिर्वृतं |
दिव्याक्षरोगणैः स्त्रीभिस्सर्वतः समलंकृतं || १३ ||

तन्मध्ये पंडपं दिव्यं राजास्थानं महोच्चयं |
माणिक्य स्तंभ साहस्रजुष्टं रत्नमयं शुभं || १४ ||

नित्यैर्मुक्तैस्समाकीर्णं सामगानोद्यशोभितं |
मध्ये सिंहासनं रम्यं सर्वदेवमयं शुभं || १५ ||

धर्मादि दैवतैर्नित्यैर्नित्यं पादमयात्मकैः |
धर्मज्ञानवरैश्वर्यवैराग्यः पादविग्रहैः || १६ ||

ऋक्सामाथर्वणयजूरूपैनित्यैर्वृत्तं क्रमात् |
आधारशक्ति चिच्छुक्ति मुख्यशक्तिभिरावृतं || १७ ||

वह्नि सूर्येंदुसहितं वैनतेयादिभिर्वृतं |
छंदोमयं सर्वमंत्रमयं रत्नविभूषितं || १८ ||

सर्वाक्षरमयं दिव्यं योगपीठमनुत्तमं |
तन्मध्येष्टदलं पद्ममुदयार्कशतप्रभं || १९ ||

तन्मर्ध्येकणिकायां तु सावित्र्यां जगतीपतिं |
आसीनं परमात्मानं श्रिया सहपरात्परं || २० ||

इंदीवरदलश्यामं कोटिकंदर्पसुंदरं |
युवानमुदयादित्यसमकोटि समद्युतिं || २१ ||

कोमलावयवैर्युक्तं कोटिपूर्णैदुसन्निभं |
प्रबुद्धं पुंडरीकाक्षं कामदेवाय समभ्रुवं || २२ ||

सुनासंसुकपोलाढ्यं सुश्रोत्रान न पंकजं |
मुक्ताफलाभदंताद्यसस्मितधरविद्रुमं || २३ ||

पूर्णेंदुशतसंकाशप्रसन्नमुखपंकजं |
तरुणादित्य वर्णाभ्यां कुंडलाभ्यां विराजितं || २४ ||

सुस्निग्वनीलकुटिलकुंतलैरुपशोभितं |
मंदारपारिजाताढ्यकवरीकृतकेशकं || २५ ||

प्रातरुद्यत्सहस्रांशुनिभकौस्तुभशोभितं |
हारस्वर्णस्रगासक्तकंठुंग्रीवविराजितं || २६ ||

प्. ६१अ)

सिंहस्कंधनिभैः प्रोञ्चैः पीनैरंसैर्विराजितं |
पीनवृतायतभुजैश्चतुर्भिरुपशोभितं || २७ ||

अंगुलीयैश्चकटकैः केयूरैरतिमंडिलं |
वालार्ककोटिशं संकाशकौस्तुभादिविभूषिसौ || २८ ||

विराजित महावक्ष्यस्थलं सर्वांगसुंदरं |
दिव्यमालांवरधरं वनमालीविराजितं || २९ ||

विधातुज्जननस्थाननाभिपंकजशोभितं |
वालातपनिभश्लक्ष्णपीतवस्त्रयुगांवृत्तं || ३० ||

नानारत्नविचित्राढ्यकटकाभ्यां विराजितं |
सज्योथ्यचंद्रप्रतिमनखपंङ्क्तिविभूषितं || ३१ ||

कोटिकंदर्पलावण्यसौदर्यनिधिमच्युतं |
दिव्याचंदनलिप्तांगं दिव्यपुष्पस्रगन्वितं || ३२ ||

संखचक्रगृहीताभ्यामुहुभ्यां विराजितं |
वरदाभयहस्ताभ्यामितराभ्यां तथैव च || ३३ ||

वामांकेसंस्थितां देवीं महालक्ष्मीं महेश्वरीं |
हिरण्यवर्णां हरिणीं सुवर्णरजतत्प्रजां || ३४ ||

सर्वलक्षणसंपन्नां यौवनारंभविग्रहां |
रत्नकुंडलसंयुक्तां वालीयुगलशोभितां || ३५ ||

दिव्यचंदनलिप्तांगीं दिव्यपुष्पोपशोभितां |
मंदारकेतकीजातीकुसुमांचितकुंडलां || ३६ ||

मुक्तामाणिक्य खचितनासिकाभरणान्वितां |
भगवच्चायसदृश भूयुग्मेन विराजितां || ३७ ||

राजीवायतनेत्रांतामंजनांच्चितलोचनां |
अलंकशरच्चंद्र सहस्रसदृशाननी || ३८ ||

मुक्ताजालसमप्रख्यं दंतपंङ्क्तिविभूषितां |
एकविंवफलप्रख्याधरं द्वयविराजितां || ३९ ||

तरुणादित्यसंकाशकर्णपुष्पोपशोभितां |
सुस्रिग्ननीअकुटिलकुंतलैरुपशोभितां || ४० ||

स्मितवक्त्रां विशालाक्षीं प्रसन्नवदनांवुजां |
आद्यभूषणचिंताकपदकादिविभूषितां || ४१ ||

हारस्वर्णस्रगासक्तकं युग्नीवविराजितां |
तप्तकांचन वर्णाभां तप्तकांचनभूषणं || ४२ ||

हस्तैश्चतुर्भिस्संयुक्तां कनकांवरभूषणां |
नानारत्नविचित्राढ्यकनकांवुजमालया || ४३ ||

प्. ६१ब्)

हारकेयूरकंटकैरंगुलीयैश्चशोभितां |
भुजद्वयधृतोदग्र पद्मयुग्मविराजितां || ४४ ||

गृहीतमातुलुंगाख्याजांवूनदकरांञ्चितां |
मातरं सर्वजगतांशरणागतवत्सलां || ४५ ||

ब्रह्मरुद्र महेंद्रादिमौलिमाणिक्यजातया |
कांत्याविराजितपदांभक्तत्राणपरायणां || ४६ ||

एवं नित्यातपापिन्या महालक्ष्म्या समन्वितं |
अं	तकोटिब्रह्मांडेनायकं भक्तवत्सलं || ४७ ||

तेजोमयं जगद्वंष्ट्यं श्रीपतं परमेश्वरं |
पार्श्वयोधरणीदेव्यानीलादेव्या समन्वितं || ४८ ||

संसेवितं चाष्टदिक्षु विमलाद्यष्टसक्तिभिः |
अनंतविहगाधीशं सेनान्याद्यैः सुरेश्वरैः || ४९ ||

नित्यमुक्तैः समाकीर्णमन्यैः परिजनैरपि |
सर्वदेवोत्तमैर्वंद्यं ध्येयं सकलयोगिभिः || ५० ||

नारायणमहं वंदेभक्तप्राणपरायणं |
इत्थं लक्ष्मीपतिं ध्यात्वा नारायणमजं विभुं || ५१ ||

आचार्यं मस्तकेनत्वा श्रीमद्दष्टाक्षरीं जपेत् |
आचार्यवदनादेवध्यानसूक्तमिदं शुभं || ५२ ||

गृहीत्वा सततं ध्यात्वा पठित्वापि दिने दिने |
ब्रह्मतादात्म्यसंसिद्धिं व्रजत्याशु न संशयः || ५३ ||

वालार्कमंडले यद्वा संसप्तकनकप्रभं |
वेदाश्वरथमारूढं पीतांवरविराजितं || ५४ ||

किरीटकुंडलधरं मुक्ताहारविराजितं |
सुवर्णरत्नखचितमुद्रिकाभिरलंकृतं || ५५ ||

राजीवायतनेत्रांतं प्रसन्नवदनांवुजं |
वालादित्य सहस्राभं कामकोटि समद्युतिं || ५६ ||

अकलंकशरत्पूर्णचंद्रसाहस्रसन्निभं |
सुवर्णरत्नखचितमुद्रिकाभिरलंकृतं || ५७ ||

प्. ६२अ)

शंखचक्रगदापद्मधरं श्रीवत्सवक्षसं |
कौस्तुभोद्भासितोरस्कं वनमालाविभूषितं || ५८ ||

मूर्तिमद्भिश्चतुर्वेदैः संस्तुतं परमेश्वरी |
मुनिभिर्वालखिल्याद्यैर्ब्रह्मरुद्रादिदैवतैः || ५९ ||

योगिभिस्सनकाद्यैश्चस्तूयमानमहर्निशं |
वीरासन समाशीनं विद्युत्कोटि समाश्रिया || ६० ||

श्रिया देव्या महालक्ष्म्या राज्यलक्ष्म्यासमन्वितं |
श्रियः पतिं त्रिजगतां हेतु भूतं सनातनं || ||

भजामि परमात्मानं श्रीभूनीलापतिंहरिं |
ध्यानसूक्तद्वयं पुण्यमिदमुक्तं मया तव || ||

आचार्यानुग्रहादेव गृहीत्वा सुशुभेदिने |
तोषयित्वा शुभैरर्थैर्जप्त्वा ध्यात्वा च संततं || ||

श्रीमदष्टाक्षरीं जप्त्वा सहस्रं वा चतुःशतं |
त्रिशतं शतमेकं वा साक्षान्नारायणो भवेत् ||

आश्चर्यानुतयानित्य ध्यानसूक्तद्वयं तु वा |
पठित्वा प्रत्यहं धीमान् विमुक्तो खिलपातकैः || ||

दिहांते परमंधामपाती विष्णोस्सनातनं |

इति दाशरथीयेस्मिन्तंवेदार्थसंग्रहेध्यानसूक्तद्वयध्याय उक्ता 
एकोनविंशकः || ६८ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
एकोनविंशोध्यायः ||

प्. ६२अ)

श्रीभगवानुवाच 

यंत्रोद्धारमथोवक्ष्ये शृणुष्वावहितो नृप |
यत्र संपूज्य लक्ष्मीशं ब्रह्मानंदसुखं लभेत् || १ ||

न्यासजालंय उदितं मया पूर्वं महीपते |
अवश्यं सकलन्यासाः कर्तव्या गुर्वनुज्ञया || २ ||

न्यासेन भगवद्रूपी भूत्वा मंत्रमयः पुमान् |
ततः हृदयांभोजे ध्यायेन्नारायणं विभुं || ३ ||

प्. ६२ब्)

यद्वा नारायणात्मानं ध्यायेत् स्वचार्यमीश्वरं |
तत्प्रलीमपि च ध्योयेत्त्रिजगन्मातरं श्रियं || ४ ||

भगवन्मूर्तिसिध्यर्थमात्मनोथमहीयते |
किरीटविद्यामुच्चार्य मनसा कुसुमांजलिं || ५ ||

पंचवारं हृदंभोजे प्रदद्यान्मौनमाश्रितः |
त्रयीवीजं किरीटेतिके पूरेति पदं ततः || ६ ||

हारेति मुकुटेत्युक्ताकुंडलेति धरेत्यथ |
शंखचक्रगदापद्महस्तशब्दमतः परं || ७ ||

पीतांवरधरेत्युक्ता श्रीवत्सांकित शब्दतः |
वक्षस्थलपदं पश्चाच्छ्रीभूमिसहितेत्यथ || ८ ||

स्वात्मज्योतिरिति प्रोक्ता ततो क्षयपदं नृप |
पदं दीप्ति करापानंतादित्येति पदादथ || ९ ||

तेजसे हृदयोपेत वह्नि पत्नी पदं नृप |
अयंकिरीटमंत्रः स्याद्भगवन्मूर्ति सिद्धिदः || १० ||

यदुक्तमंत्रदेवस्य मंत्रेस्मिन् भूषणादिकं |
तद्दिव्य भूषणं प्रोक्तमन्यन्मानुषभूषणं || ११ ||

दिव्यैर्विभूषणैः शिष्यौय आचार्य समर्चयेत् |
अवश्यं भगवद्रूपी स्वयमेव भवेद्ध्रुवं || १२ ||

मुखालंकरणं दिव्यं यदुक्तं कुंडलद्वयं |
तदुक्तमालंकरणमेतेष्वपि महीयते || १३ ||

तस्मादवश्यं संतप्तकनकेन विनिर्मितं |
सुशुद्धपद्मरागाख्यं मणिविंदुविभूषितं || १४ ||

शुभेदिने शुभेलग्ने पुरश्चर्यादि कर्मसु |
आचार्यकर्णयोर्दत्वा प्रणिपातपुरसरं || १५ ||

सुवर्णवालीयुग्मेनताटंकाभरणेन वा |
आचार्यपत्नीमभ्यर्च्य षण्माषादिं दिरापतिं || १६ ||

पश्यत्येव स्वचक्षुर्भ्यां सत्यमेव महीपते |
आचार्यरूपिणं विद्धिमामेव जगतीपतिं || १७ ||

तत्पत्नीं मत्प्रियां विद्धि श्रियं त्रिजगदंविकां |
मकराकृति संतप्तकांचनेन विनिर्मितं || १८ ||

कुंडलद्वितयं रम्यं पद्मरागविभूषितं |
आचार्यकर्णयोर्दत्वा शुभलग्ने शुभेदिने || १९ ||

प्. ६३अ)

अवश्यं पितृसाहस्रंमग्नं च नरकार्णवे |
उद्धृत्य कांचनमयं विमानं दिव्यमक्षयं || २० ||

आरुह्यकोटिकंदर्पसुंदरो दिव्यभोगभाक् |
ब्रह्मांडमखिलं भित्वा पदं प्राप्नोति शाश्वतं || २१ ||

इहापि परमामृद्धिं धनधान्यादि संकुलां |
पुत्रपौत्रवती मायुरा रोग्यसहितां लभेत् || २२ ||

यद्यद्विभूषणं दिव्यमाचार्याय समर्पयेत् |
ब्रह्मानंद सुखावाप्तिकरं ततन्न संशयः || २३ ||

पीतांवरयुगं नित्यं वासस्सुभगवद्धृतं |
तदेव भगवत्यल्याश्रियापिधृत भन्वहं || २४ ||

आचार्यायापि तत्पत्न्यैदुकूलयः प्रयच्छति |
ग्रहणादिषु पुण्येषु कालेषु नियतव्रतः || २५ ||

दिव्यपीतांवरधरोदिव्यालंकरणान्वितः |
ब्रह्मतादात्म्यसंसिद्धिमवश्यं प्राप्नुयादसौ || २६ ||

तस्मादवश्यं दातव्यमलंकारधनादिकं |
आचार्याय कपल्यै तत्सुतेभ्योपि संततं || २७ ||

यंत्रस्वरूपं वक्ष्यामि श्रीयेतः परमात्मनः |
यत्र संपूज्य लक्ष्मीशं ब्रह्मानंदसुखं लभेत् || २८ ||

विलिख्य षडरं पूर्वं वृतमष्टदलं ततः |
तद्वहिर्विलिखेद्वृतं चतुरस्रमतः परं || २९ ||

षट्कोणमध्ये प्रणवद्वयांतरविदर्भितं |
साध्यं कर्म समालिख्य षट्सुकोणेष्वतः परं || ३० ||

संदर्शन नृसिंहस्य वर्णषट्कं समालिखेत् |
श्रीमदृष्टाक्षरी वर्णान् विलिखेदष्टपत्रके || ३१ ||

तदग्रेषु श्रीकरस्यमनोरेकैकमक्षरं |
लिखित्वा द्वादशारेषु वासुदेव महामनोः || ३२ ||

एकैकं वर्णमालिख्य द्वात्रिंशारे ततः परं |
नृसिंहानुष्टुभनोरेकैकं वर्णमालिखेत् || ३३ ||

नृसिंहैकाक्षरेणाथवेष्टयेद्धृतमंततः |
श्रीमदष्टाक्षरीवियायंत्रमतदुदीरितं || ३४ ||

पंचाशदक्षरौ पश्चाद्देष्टयेच्चतुरस्रकं |
चतुरस्रं विनाष्टार्णयंत्रं लघुसमीरितं || ३५ ||

प्. ६३ब्)

चतुरस्र समायुक्तं वृहद्यंत्रमुदीरितं |
यंत्रमेतलिखित्वादौ सैवर्णं राजतंतु वा || ३६ ||

भूतं यत्रमयं ताम्रलिखीतंवां श्रियः पतेः |
प्राणसंस्थापनं कृत्वा सुभलग्ने शुभेदिने || ३७ ||

खाचार्यचरणांभोजहयं संपूज्य वस्तूभिः |
अलंकारैश्चवासोभिरपि तस्य कलत्रकं || ३८ ||

श्रीमदष्टाक्षरीं विद्यां शमस्तन्यास संयुतां |
त्रिशग्रेशुभेदिने ********* || ३७ ||

खाचार्यचरणांभोजहयं संपूज्य वस्तूभिः |
अलंकारैश्च ताधिक साहस्रं जप्त्वा हुत्वा शतं घृतं || ३९ ||

रश्मिमंत्रैः सकृत्वा पूजयेत् प्रत्यहं नय |
अथवाधारयेयंत्रंगुलीकृत्य यत्नतः || ४० ||

धारणार्थं व पूजार्थयंत्रद्वितयमादरात् |
विलिख्य धारयित्वादौ पूजयेद्यदिसंततं || ४१ ||

मंदभाग्योपि सकलसंपदा माश्वायो भवेत् |
चलंति संपदोन्यस्य मंदिरे कुत्रचित् क्वचित् || ४२ ||

आधिव्याधि भये रक्षः कूष्माडांदिभयेयु च |
रक्षाकरं शुभकरं सर्कारिष्टविमर्ददनं || ४३ ||

धारणात् पूजनादस्य मृत्युकालभयं न हि|
आचार्यानुग्रहातस्ये मोक्ष श्रीशाश्वातीश्रुभा || ४४ ||

तत्याणि कमलेष्ठत्यवंश्यं नात्रं संशयः |
अथ पूजाविधानंते प्रवक्ष्यामि द्विधान्दय || ४५ ||

यस्य विज्ञानमात्रेण माक्षाद्विक्षु मयो भवेत् |
विमलोत्कर्षिणी ज्ञानाक्रियायोगा तथैव च || ४६ ||

मद्वो सत्यातथेशातानानुपहानवशक्तयः |
नवसक्ति धृतंयीटमभ्यर्च्यादौश्रियः पतेः || ||

शंखं ओं नमः यदमामाष्यपदं भगवते ततः || ४७ ||

विष्णवे यदमुच्चार्य सर्वभूतात्मने पदं |
वासुदेवाय शब्दं च ततः सर्वात्मनेयद्दं || ४८ ||

योगपीठात्मने पश्चात्मने यश्चान्नति शब्दसमन्वितं |
अनेन पीठं मंत्रेणपीठं भगवती यजेत् || ४९ ||

षट्कोणमध्ये मूलेत् लक्ष्मीमंत्रेयुतेनव |
श्रीश्रीशब्दावृशाक्षेर्या समावाह्यश्रियःपतिं || ५० ||

कुर्यात् सर्वोपचारांश्च श्रीश्रीशब्रह्मदिष्टाया |
मूलविद्यां श्रियांश्रियो मंत्रान्ब्रह्मविद्यां सामुच्चरन् || ५१ ||

अभ्यच्येयं च धायश्चाल्लक्ष्मीनारायणौ विभू |
हृदयादि षडंगाति षट्कौणैषथाच्चयंत् || ५२ ||

वासुदेवं संकर्षणं प्रद्युम्नमनिरुद्धकं |
दिक्ष्वभ्यच्येश्चियं वाणीं रतिं प्रीतिं विदिक्षु च || ५३ ||

प्. ६४अ)

द्वितीयावरणं प्रोक्तं चक्रं शंखं गहांवुजे |
कौस्तुभं मुशलं खड्गं वनमाला मतःपरं || ५४ ||

तृतीयावरणं प्रोक्तं ध्वजं पद्मनिधिं ततः |
गरुत्मंतं शंखनिधिं दिक्षु विद्मेश्वरं तत || ५५ ||

वटुकं च ततोदर्गां विष्णुवते ततं विदिक्षु च |
चतुर्थावरणं प्रोक्तं दिक्पालैः पंचमं विदः || ५६ ||

त्वद्यु पूजाविधामंत्रे प्रोक्तमेतदभीष्टदं |
इत्थं तंत्रे ससमभ्यर्च्यरमानाथं जगत्पतिं || ५७ ||

विमुक्तस्सर्वयथोद्यैस्ममस्तफलसिद्धिभाक् |
वृसूजाविधानंते रहस्यमपि संततं || ५८ ||

अनुग्रहा सुवक्ष्यामितुभ्यंत्र न कभूयते |
चंद्रं प्रचं ईत्यग्द्वारेयाशेभद्रसुभद्रकौ || ५९ ||

जयं च विजयं पश्चाद्वारपालोसमर्चयेत् |
धातारं च विधातारसुतरद्वाति पूजयेत् || ६० ||

कुभुदं कुमुदाक्षं च पुंडुरीकंचवामन |
अंवुकर्णं संवं नेत्रं सुसमुखसुझतिष्टितं || ६१ ||

दिक्पतीनर्चयेद्दिस्थमयो ध्यानगरोठहिः |
तन्मध्ये भगवद्दिव्यांतं पुरेति गृहाय च || ६२ ||

नम उल्काभगवतोगहीतः पुरमेर्वयेत् |
मणिप्राक्यरसह्रिततोमरेति यदासरं || ६३ ||

भगवद्दिव्यय इतो विमानयनमस्तथा |
विमानं तत्र संपूज्यं तन्मध्ये दिव्यशब्दतः || ६४ ||

अशरस्त्रीभ्य इत्युक्ता हृदयेनाशरस्त्रियः |
तन्मध्ये यदसच्चार्य राजास्थानयंदं ततः || ६५ ||

महोच्चयपदं मंडयोति नम उच्चरेत् |
इत्थं मम्डयमभ्यर्च्य तन्मध्ये यदमध्यथ || ६६ ||

माणिक्य स्तंभ साहस्रजुष्टा यदमप्यथ |
रत्नमंडपमभ्यर्च्यं चतुर्थ्यंतं नमोचितं || ६७ ||

अभ्यच्ये मंडपं पश्चाद्भयोपिवसुधायते |
तन्मध्ये सर्वर्ववेहेति समद्दिष्यपदांत्परं || ६८ ||

रत्नसिंहासनायेति नभिमुच्चामंडपमभ्यच्ये चतुर्थ्यंतंतनान्वितं || ६७ ||

अभ्यर्च्य मंडपं पश्चाद्भूयोपि वसुधायते |
तन्मध्ये सर्ववेदेति सुमद्दिव्य पदात्परं || ६८ ||

रत्नसिंहं सिंहामनायेतिनभिमुच्चार्य भूयते |
सिंहासनं संमभ्यर्च्य धर्मं ज्ञानमतः परं || ६९ ||

वैराग्यमप्यथैश्वर्यं शिश्वधर्मतः परं |
अज्ञानमप्यवैराग्यमनैश्वर्यं विदिक्ष च || ७० ||

समभ्यर्च्ययतेत्यश्चादृग्वेहं यत्तुषांगणं |
सामवेदं ततो वेदमथर्वणमतः परं || ७१ ||

प्. ६४ब्)

शतिर्माधारशक्तिं च चिच्छक्तिं च सदाशिवां |
अभ्यर्च्य मंडलं वह्नेर्यर्जदर्कस्यमंडलं || ७२ ||

चंद्रं मंडलमभ्यर्च्य कूर्मं नागाधियं ततः |
चैनतेयंत्रयीराजं यजेच्छंदांस्यतः परम् || ७३ ||

सर्वमंत्रान्समभ्यर्च्य सर्वमंत्राक्षरेत्यथ |
या यद्दिव्यपदं योगपीडायनम इत्यथ || ७४ ||

योगपीठं समभ्यर्च्य पूर्वोक्त मनूनापि च |
तन्मध्ये यदमुच्चार्यवाल सूयशतेत्यथ || ७५ ||

सन्निभायाष्टदलतः पद्माय मम उच्चरेत् |
पद्ममभ्यर्च्य तन्मध्ये सावित्र्यै नम उच्चरेत् || ७६ ||

श्रीमदष्टार्णमंत्रस्यह्यार्थ चंधौथ दैवतं |
वीजशती ततोन्यस्य देवदेवं श्रियः पति || ७७ ||

ध्यात्वा त्वास्वदुदुयांभोजे यंत्रेप्या वाद्यात्रतः |
श्रीमदष्टाक्षरींविद्यां वासुदेवमनंततः || ७८ ||

षडक्षरी वैष्णवीचीश्रीमंत्रानथ संस्मरेत् |
ब्रह्मविद्यां समुच्चार्य समावाह्य श्रियःपरतिं |
सवोवचारान्कुर्वीत श्रीश्रीब्रह्मविद्यया || ७९ ||

प्रणवं चित्कालावीजं श्रीशाष्टाक्षरं ततः |
रत्नसिंहासनं यश्चात्कल्पयामि नमः पदं || ८० ||

उपचार्यासनमुख्यैश्च यत्तेत् सर्वोयचारकैः |
रत्नसिंहासंसनं याद्यमर्घ्यमाचमनीयकं || ८१ ||

कृत्वा पंचामृतस्नानंह्यनं शुद्धोदकैरथ |
च स्रद्वयं स्वपर्णच्चोयवीःतयं ततः || ८२ ||

दिव्य श्रीचंदनं यश्चीदक्षतान्कल्पयेदथ |
नानाविधानि दिव्यानिं कुसुमानि च कल्पयेत् || ८३ ||

नानाविधीनिद्दिव्यानिभूषणन्पर्ययेदथ |
धूपदीपं कल्पयित्वानीराजनमतःपरं || ८४ ||

छत्रं च चामरं द्वंद्वं दर्पणं चापि कल्पयेत् |
रक्षीमाचमनीयं च भूयो नैवेद्यमादरारात् || ८५ ||

यानीयमपिहस्ताहाप्रक्षालनमतः परं |
तां कृष्णं च चतुर्विशत्युपचारान् प्रकलपयेत् || ८६ ||

पूर्वोक्तविधिनालक्ष्मीपतिंनारायणंविभुं |
षालग्रामशिलाचक्तोध्यायंत्तेःथवां ततः || ८७ ||

ब्रह्मविद्यां समुच्चार्य पंचवारमथायेत |
भूदेवीं दक्षिणेयाश्वैवामेनीला समर्चयेत् || ८८ ||

षडंगान्यर्चयेत्पश्चाद्दग्रीशासुरदिक्षु च |
वायव्ये मध्यभागे च सर्वदिक्षु क्रम्मत्रय || ८९ ||

प्. ६५अ)

अष्टदिक्षुदलाग्रेष्वविमलास्ततः परं |
विमलामादितोभ्यर्च्य तत उत्कर्षिणीं नृप || ९० ||

ज्ञानां क्रियांतथा योगां प्रह्वीं सत्यामतः परं |
इंशामानुग्रहे पश्चार्चयेद्वसुधायते || ९१ ||

ततः प्राच्यादिभागेषु वासुदेवं श्रियं यजेत् |
संकर्षणमथोवाणीं प्रद्युम्नं रतिमप्यथ || ९२ ||

अनिरुद्धतथा शांतिं द्वितीयावरणं स्मृतं |
केशं च नारायणं माधवं गोविंदं विष्णुमेव च || ९३ ||

म्मधुसूदनमभ्यर्च्यतौ त्रिविक्रमवामनौ |
श्रीधरं न हृषीकेशं यमनाभमतः परं || ९४ ||

दामोदरं संकर्षणं वासुदेवमतःपरं |
प्रद्युम्नमनिरुद्धं च पुरुषोत्तममप्यथ || ९५ ||

अधोक्षजं नारसिंहमच्युतंवजनार्दनं |
उपेंद्रं च हरिं पश्चाच्छरी कृष्णं चक्रमाघनेत् || ९६ ||

तृतीयायरणं पश्चान्मत्स्यं कूर्मं वराहकं |
नारसिंहं वामनं च जामदग्र्यमतः परं || ९७ ||

रामंदाशरथिं पश्चाद्वलराममतः परं |
बुद्ध च कल्किमिह्येतानंवां रतारान्त्रमाद्यजेत् || ९८ ||

चतुर्थाचरणं प्रोक्तं सत्यमच्युतमेव च |
अनंतं सर्वमभ्यर्च्य विष्णर्षुनमतः परं || ९९ ||

गजाननं शंखनिधिं यजेत्य प्रतिनिधिं ततः |
पंचमावरणं प्रोक्तमृग्वेदं यजुषांगणं || १०० ||

सामवेदमथर्वाणं सावित्रीं विहगेश्वरं |
धर्मं च यज्ञपुरुषं षष्ठांवरणमीरितं || १ ||

शंखं चक्रं गदां पद्मं खड्गं शार्ङ्हलं तथा |
मुशलं ससमं प्रोक्तं हेवस्यावरणं शुभं || २ ||

शधीमहेंद्रौस्वाहाग्री तथा संहारिणी यमौ |
तामसीनिसृतीययश्चभार्गवीवरूणौ तथा || ३ ||

गतिवायुचं स पतिकुवेणै च ततः परं |
रुद्राणीशंकरौपश्चादुर्द्ध्वे वाक्चतुराननौ || ४ ||

लक्ष्मीनारायणैश्च पश्चादष्टमावरणं स्मृतं |
वज्रायुधं शक्तिदडौखड्गंयाशंध्वंजंगदां || ५ ||

त्रिशूलमंवुजं चक्रं नवमावरणं स्मृतं |
ध्यान्मरुहुणाश्चैव विश्वेदेवानतः परं || ६ ||

योगिनः सनकाद्यांश्च देवषीन्नारदादिकान् |
कपिलादि महासिद्धां नृतात्रेयादियोगिना || ७ ||

प्रह्रादादि महाभक्तानांज्जनेयादि किं करान् |
ज्ञानिनोजनकाद्याश्चनृयाक्षशरथादिकान् || ८ ||

अर्चयित्वायनः श्रीशब्रह्मविद्यां समुच्चरन् |
अर्कावृत्या समभ्यर्च्य लक्ष्मीनारायणौ विभू || ९ ||

उपचारान्धूपदीपनैवेधादीन्समर्पयत् |
तत आचार्यमुद्दिश्य भगवत्सत्रिधौ नृप || १० ||

प्. ६५ब्)
	
यत्किंचिदपि वा देयं सुवर्णंरतंतं तु वा |
ताम्रं धान्यं घृतं वापि प्रसहंश्चेय इच्छता || १११ ||

यद्वा संल्पितं चितेदीतव्यंमासिनासिव |
अवंध्यं दिवसं कुर्यादन्यथा पापभुग्भवेत् || ११२ ||

पूजाविधानमेतते सम्पङ्नह उदीरितं |
महापातकसंद्यौद्यनाशनं भुक्तिमुक्तिद || १३ ||

अशक्तः प्रसहं कर्तुं कुर्याद्भार्गववासरे |
मासिमास्यथा वा कुर्यात् प्रथमेभागर्वदिने || १४ ||

नवरात्रव्रतेवश्यं कुर्यात् ब्रह्महमर्चनं |
अलभ्ययोमेगेषु सदाकर्तव्यं पूजनं नृप || १५ ||

तंपालयति लक्ष्मीशः प्रसहं पुत्रवत्संदाः |
इत्थमर्च्यतः पुंसः श्रेयो राशिर्दिनेदिने || १६ ||

सिध्यंति संपदः सर्वभोगा अपि सुदर्लभाः |
इत्थं श्रीश्रीशयजनं महान्याग उदाहृतः || १७ ||

राजसूयोश्च मेधो वानै तेन सदृशो भवेत् |
न्यूनातिरिक्त संपूत्यै यागसाफल्यसिद्धये || १८ ||

आचार्यदीक्षिणादद्याद्वितलोभ विवर्जितः |
आचार्यदक्षिणाहीनं यद्दिनं वसुधापते || १९ ||

यमहृतैर्यमेनापितत्र दृष्टो भवत्यसौ |
यमभीतिहं पुंसां भोगखर्गायवर्गर्द || २० ||

आचार्यदक्षिणादानं प्रत्यहं वसुधापते |
लक्ष्मीनारायणैनित्यमित्थमर्चतोनृपे || २१ ||

सिध्यंति सिद्धयः सर्वास्त्रिदशैरपि दुर्लभाः |
पूजाविधानमेतते प्रोक्तं जनकभूयज || २२ ||

वेदाध्यनसुक्तस्य सदाचारवतीन्वहं |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्या जयासक्तस्य संततं || २३ ||

अनेन विधिना पुजा कर्तुरन्वहीमादरात् |
समस्ताभीशितं तस्या सिध्यपि सुदुर्लर्भ || २४ ||

अनुतरब्रह्मतत्वरहस्ये श्रुतिसंग्रहे |
इति दाशरथीयेत्रविंशोध्याय उदीरितः || १२५ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीयेतंत्रे विंशोध्यायः समाप्तः ||
प्. ६५ब्)

श्रीरामाय नमः

त्रषय ऊचुः 

ऋष्य शृंग महाभागभगवन्योगिनांवरं |
वेदोदितं सदाचारं मन्वाद्यैरप्युदीरितं || १ ||

श्लत्वन्मुखाच्छ्येतु मिच्छायः परं कौतूहलं हिनः |
यथाश्रियथतिस्तुषो भक्तानां सतं भवेत् || २ ||

यथाचित्स्युशुद्धिः स्याद्यथा शुद्धं कलेवरं |
श्रीमदष्टाक्षरी विद्यारश्मिमालासमन्विता || ३ ||

यथानायासतः सिध्येतत्यंरं कहिनो मुने |

श्रीक्रथ शृंप्र उवाच 

पुरा भगवता प्रोकं रुद्राय परिपृच्छते || ४ ||

प्. ६६अ)

जानकीपतिना श्रौतं सदाचारं वदाम्यहं |
साध्य नारायणे नादावुक्तं राज्ञे महात्मने || ५ ||

पुनर्दाशरथिः प्राहशंभवे जानकीपतिः |
ब्रह्मचर्यं वगाहम्स्थ्यं वनवासश्चतिक्षुता || ६ ||

चत्वार आश्रमाराते द्विजातीनां नहामते |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्या समस्ताश्रमिणामपि || ७ ||

जप्त्वाभीशित संसिद्धिं हृद्यान्मुक्ति च शाश्वतीं |
सदाचारवतानित्यं समस्तन्याससंयुता || ८ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्या दद्यान्सिद्धिं च दुर्लभां |
संक्षेयाददित्तं पूर्वं सदाचारं महामते || ९ ||

पुनर्विशेषतो वक्ष्ये सावधानमुनाः शृणु |

श्रीभगवानुवाच 

शृणु राजन्प्रवक्ष्यामि सदाचारं महामते || १० ||

यच्छ्रुत्वापि नरोधीमान्नाज्ञानतिमिरविशेत् |
ब्राह्मणाक्षतियावैश्यास्त्रयोवर्णाद्विजाः स्मृता || ११ ||

प्रथमं मातृंतोजन्मद्वितीयंवोयनापुनात् |
येषां क्रियाभिषेकादि श्मशानांता च वैहिकी || १२ ||

आदधीत सुधीर्गर्भमृर्तोमूलयर्मांस्मजं |
तस्यंदनात्याक्युं सवनं सीमंतीन्नयनं ततः || १३ ||

मासिषष्टोष्टमेवापिजातेथो जातकर्म च |
नामह्येकादशेगेहाञ्चतुर्थेमासिनिक्षमः || १४ ||

मासेन्न प्राशनं षष्टे ऋगद्वेवा यथाकुलं |
शममेनी व्रजत्येव वीजगर्भजमेव च || १५ ||

स्त्रीणामेताः क्रियास्तूष्णीपाणिग्राहस्तु मंत्रवान् |
सममेवाष्टमे देवा सावित्रीं ब्राह्मणोहंति || १६ ||

नृपुस्त्वैकादशेवैरयोद्वादशेवायथाकुलं |
ब्रह्मतेजोभिवृध्यर्थं विप्रोब्देयं वमेर्हति || १७ ||

षष्टेवलाथीनृप्रतिमौंजीवैश्योःष्टमेधिये |
महाव्याहृति पूर्वचिवेदमध्याययेद्गुरुः || १८ ||

उपनीय ततः शिष्यं शौचरि च शिक्षयेत् |
धूर्वोक्तविधिना शौचं कुर्यादा च मनसदा || १९ ||

दंतान् जिह्वां स विशोध्यत्वामत विशोधनं |
स्रात्वांवुदेतैर्मंत्रैः प्राणानायम्ययस्रतः || २० ||

उपस्थानं स्वेः कृत्वा संध्ययोहभयोरपि |
अग्निकार्ये ततः कृत्वा श्रीमददष्टाक्षरीरतः || २२ ||

आचार्यमभिवाद्याथविप्राग्र्यांश्चाभिवादयेत् |
वुवश्चसावहमितिस्वुपाप्तीत ततो गुरुं || २३ ||

अभिवादनशीलस्य वृद्धसेवारतस्य च |
आपुर्वलं यशोकृद्धिर्वर्द्धेतहेरहर्निशं || २४ ||

प्. ६६ब्)

अधीते गुरुणाह्रतः प्रात्यं तस्मै निवेदयेत् |
कर्मणामनसावाचाहितंतस्यत्वरेत् सदा || २५ ||

उध्याप्याधर्मतोन्वथंत्साध्वात्यज्ञानवतथा |
शक्ता कृतज्ञाःश्चचयोद्रीहिकल्यानसूयकाः || २६  ||

कुर्वंतः सदुसेराज्ञां पालनं धर्ममासुयुः |
श्रीमदःष्टाक्षरीं सांगां ज्ञातुंजसु च संततं || २७ ||

आश्रयेहह्यचर्येपि ब्राह्मणोमुक्तिसिद्धये |
वेदीध्ययनसिध्यर्थं प्रात्ययेष्टाक्षरस्थ च || २८ ||

आश्रयेत् सहृरूंधीमान् गुरुद्वयमथापि वा |
धारयेन्मेखिलादंडेय वीलाजिनमेव च || २९ ||

अनिद्येषु चरेवैक्ष्यं ब्राह्मणेधालवृतये |
ब्राह्मणक्षत्रियविशामादिमध्यावसा ततः || ३० ||

भैक्ष्यचर्याक्रमेणस्थाभ्दृवछह्वोपलक्षिता |
वाग्यतो गुर्वनुज्ञातीभुंजीतान्नमकुत्सयन् || ३१ ||

एकान्नं न समश्रीयाच्छाद्धेष्णीया तथा यदि |
अनायुरोग्यमनायुष्यमसुर्ग्यं चाति भोजनं || ३२ ||

अपुरायं लोकविद्विष्टं तस्मातत्परिवर्जर्यत् |
न द्विर्भुजीतचैकस्मिन् दिवाक्वापि द्विजोत्तमः || ३३ ||

सायं प्रातद्विजीष्णीयादग्रहोत्र विधानवत् |
मधुमांसं प्राणिहिंसांभास्करालोकंनांजमे || ३४ ||

स्त्रियं ययुषितीच्छीष्टं वस्विदेववज्जेयेत् |
औपनायनिकःकासो ब्रह्मक्षत्रविशांपरः || ३५ ||

आषोडशात् द्वार्विशादा चतुर्विंशतिदब्दतः |
इतोथ्यूर्वेन संस्कार्याः पतिताधर्मवर्जिताः || ३६ ||

ब्राह्मर्स्तामेन यज्ञेन तत्पति संपरिसजेत् | 
सावित्रीयतितैः सार्धं संसार्गंनि समावरेत् || ३७ ||

वैणं च रौरवं चास्तं क्रमाच्चर्मद्विजन्मनां |
उपवीतं क्रमेणस्यात्कार्यासंशाणमाविकं || ३८ ||

त्रिवृद्वर्ध्रुव्रतं तच्च भवत्यायुर्विवृद्धये |
विल्वयालाशयोर्द्वंगे ब्राह्मणस्थनृयस्थतुं || ३९ ||

न्यग्रेध वालदलयोवांदरोदुंवरौविशः |
आमौलित्वाललाटं वा नासिकोद्धे प्रमाणतः || ४० ||

ब्राह्मक्षत्रविशादं श्रुत्वगाव्यीनाग्निभूषितः |
प्रदक्षिणं परीसाग्निमुयस्यापदिवाकदं || ४१ ||

देहाजिनीपवीताक्य श्लोद्भक्षं यथोहितं 
मातृमातृद्यसूपितृपितृष्णसृपुरस्मराः || ४२ ||

प्रथमं भिक्षणीयाः स्युर्वंधुनार्थस्ततःपरं |
औपनाद्य निकेकालेततो विप्राग्र्यमंदिर || ४३ ||

भिक्षचर्यं चरेद्धीमाननिधेवसुधापते |
यावद्वेदमधीतेसौचरेद्वेदतानित्र || ४४ ||

प्. ६७अ)

ब्रह्मचारी भवेता वहूर्द्ध्वं स्नानोगृही भवेत् |
उपकुर्वन् गुरोर्नित्यं तदक्तेषु नैष्टिकः || ४५ ||

तिष्णेतावद्वरुकुले यावत्स्याहायुषःक्षयः |
गृहाश्रमं समाश्रिसयः पुनर्ब्रह्मचर्यभाक् || ४६ ||

नासौयतिवं नस्थौवास्यात् सर्वाश्रमवर्जितः |
अनाश्रमी न तिष्ठेत दिनमेकमपिद्विजः || ४७ ||

आश्रमं तु विनातिष्ठन्प्रायश्चित्तीयते हिस्यः |
जयं हीमं व्रतंदानं स्वाध्यायं पितृर्यणं || ४८ ||

विनाश्रमं प्रकुर्वाणो नासौ तत्फलमश्रूते |
मेखलाजिनदंडाश्चलिंगं स्याद्ब्रह्मचारिणः || ४९ ||

गृहिणो वेदयल्ल्याद्दिनखरोमविहीनता |
त्रिदंडादियतेरुक्तमुपलक्षणमत्रवै || ५० ||

एतल्लक्षणहीनस्तु प्रायऽऽचित्ती दिने दिने |
जीर्णं कमंडलं दंडमयवीतादिने अपि || ५१ ||

अश्रुचैतानि निक्षिप्य गृह्णीयान्य च मंत्रवत् |
विदृध्यास्षोडशेवर्षेकेशांतं कर्म चक्रमात् || ५२ ||
	
द्वाविंशेवा चतुर्विंशेगाहंस्थ्यस्य प्रवृतये |
तपोमज्ञ व्रतेभ्यश्च सवेस्माच्छ्रुभकर्मणः || ५३ ||

श्रुतिरेकोद्वितातीनां हेतुर्नि श्रेयस श्रियः |
वेदारंभे विसर्गेव विदद्यास्त्रणवं सदा || ५४ ||

अफलोनोंकृत्तो चस्मायस्मात्यटितीपिन सिद्धये |
वेदस्यवदनं प्रोक्तं गायत्रीन्नियद्दापरा || ५५ ||

तिसृभिः प्रणवाधाभिर्महीव्या हृतिभिस्सदाः |
सहस्रंसाधिकं किंचित्त्रिकमेतज्जयंत्यमी || ५६ ||

मासं वहिः प्रतिदिनं महीवादृपिमुच्यते |
आत्र्यव्दृमेतधोभ्यस्थे स्रुतिद्यस्त्रमनन्यधीः || ५७ ||

सव्योममूर्तिः शुद्धात्मायां ब्रह्मोधि गच्छति |
त्रिवर्णमयमोंकारं भूर्भुवः स्वामितित्रयं || ५८ ||

पदत्रयं तु गायत्र्यास्त्रयोवेदानददृहतरात् |
दक्ष्रमेताश्चजयः व्याहृति पूर्वकं पूर्वकं || ५९ ||

ध्ययोर्वेदविद्धि प्रोवेध्युरायेन युज्यते |
विःधिक्रतोर्दशगुणो जपक्रतुरुदीरित् || ६० ||

वेष्मात्जंयोवि संश्रीमदष्टासरीजयः |
अश्वमेधादियागेभ्यो द्वावुक्तावंधिकौक्रत् || ६१ ||

आचार्यदक्षिणादानं महादानशतादपि |
अधिकं प्रोक्तमाचार्यैवेदवेदांतचेद्दिभिः || ६२ ||

अधीत्यवेदान् वेदौ वा वेदं वा शक्तितो द्विजः |
संपूर्णधान्यधरणीद्दानस्यकलमश्रुते || ६३ ||

प्. ६७ब्)

श्रुतिमेवः सदाभ्यस्येतपस्तप्यन् द्विजोत्तमः |
श्रुत्यभ्यासोहि विप्रस्य परमं तप उच्यते || ६४ ||

हित्वा श्रुतेरध्ययनंयोन्यसहितुमिच्छति |
सदोग्धीं धेनुमुत्सृज्यग्रामकोडं दधुक्षति || ६५ ||

उपनीयतुयःशिथं वेदमध्याययेद्विजः |
सुकल्यं सरद्वस्यं च तमाचार्यां विदुर्वधाः || ६६ || 

भगवद्रश्मिसहितासमस्तन्यासंसयुता |
श्रीमदष्टाक्षरीसांगालभ्यतेयन्मुखांवुजात् || ६७ ||

आचार्योयं शतगुणेधिकः पूर्वगुरोरपि |
योध्याय वेदेकदेशं श्रुते रंगान्यथापि वा || ६८ ||

वृत्यर्थं सु उयाध्यायोविद्वद्भिः परिपठ्यते |
यथाविधि निषंकादियः कर्म कुरुते द्विजः || ६९ ||

संभावये तथान्येन गुरुस्स इह कीर्त्यते |
अथाधानात्याकयज्ञादग्रीयोमादिकान्मख्यात् || ७० ||

सहस्रशः पितामातागौरवेणातिरिच्यते |
पितुर्मातुरूपाध्यायाऽहरोराचार्यतोपि च || ७१ ||

भगवद्रश्मिसहितश्रीमदष्टाक्षरीप्रदः |
सहस्रशोधिकः प्रोक्त आचार्योभगवानसौ || ७२ ||

ब्रह्मनारायणीविवाहं सभारायणाभिधा |
षोडशार्णादिविद्याश्च नृसिंहानुष्टुभादयःशु || ७३ ||

शुद्धाष्टस्यर विद्यायाः कलांनांहंतषोडशीं |
स स कोरियन्नूनांवशास्त्राणामपि संतंतं || ७४ ||

चतुर्णामपि भूवेदानां पुराणनां च भूयते |
शुद्धैव श्रीमदष्टार्णा राज्ञीनातोधिकापरा || ७५ ||

श्रीमदष्टाक्षरीं विद्यां सांगां रश्मिसमन्वितां |
यः प्रयच्छति विप्रोसौ साधकाय महीयते || ७६ ||

पितुर्मातुरूपाध्याद्वरोवाचार्यतोप्यसौ |
ब्रह्मविष्णूमहेशेभ्योप्यधिकः शतशोनृप || ७७ ||

विज्ञायेत्थं सदाचार्य तत्वं गुसमपिश्रुतौ |
आचार्यचरणंभोजे भक्तस्सदा भवेत् || ७८ ||

विप्राणां ज्ञानतोत्यैत्थं वाहुत्तानां च वीर्यतः |
वैश्यानांधान्यधेनतश्चतुर्थानां तु जन्मतः || ७९ ||

यथादारूमयोहस्ती यथा च ममयोगः |
तथा विप्रोनधीयामस्त्रयोमीनामधारिणः || ८० ||

स्वकर्मनिरतांनां च वेदयज्ञाक्रियावतां |
ब्रह्मचारीवरेदैक्ष्यं वेश्यसुप्रयतीन्वहं || ८१ ||

यथेष्टचेष्टोनभवेहृदोर्नयनगोचरे |
न नाम प्रतिगृह्णीयात्परोक्षेप्यवहं न || ८२ ||

गुरुनिंदाभवेद्यत्र परिवादस्तु यत्र च |
कर्णौपिधाववास्थेयं यातव्यं वाततोन्यक्तः || ८३ ||

खरोरोःपरीवादात् श्वाभवेहुरुनिदृकः |
मत्सक्षरीक्षद्रकीरः स्याति रस्काराद्भावेत् क्रिमिः || ८४ ||

प्. ६८अ)

श्रीमदष्टाक्षराचार्यं निदां श्रुत्वापि वा सकृत् |
पुष्टिर्वष सहस्राणिवष्टासुकृमितां व्रजेत् || ८५ ||

नामिवाद्या गुरौःपत्नी स्पृष्टा स्त्रीपुवतिः सती |
कृपिविंशतिवर्षेणज्ञाणागुरुदोषयोः || ८६ ||

स्वभावश्चं वलस्त्रीदीर्षः पुंसामतः स्मृताः |
प्रमदासप्रभावंति कृचिन्नैवविपश्चितः || ८७ ||

विद्वां समप्यविद्धां संस्त्रियस्ताधर्षवत्सलं |
स्ववशं चापि कुर्वंति सूत्रवद्धशकुंतवत् || ८८ ||

नमात्रानदहित्रावानस्वस्रैकांतशीलता |
वलवंतीद्रियाण्पत्रमोहयंत्यपिकोविद || ८९ ||

गुरुशुश्रूषयानित्यं प्राणैरर्थैश्च पुष्कलैः |
विद्यासिध्यतितल्पश्चाद्ब्रह्मपश्यतिकेवलं || ९० ||

सूतस्य संभवक्लेशं सहंति पितरौचयं |
शक्त्या वर्षशतेनापिनोकर्तुत्तस्य निष्णुतिः || ९१ ||

अतस्तयोः प्रियकुर्योदाचार्यस्य वसंततं |
श्रीमदष्टाक्षरीसांगा भगवद्रश्मिसंवुता || ९२ ||

यस्य वक्त्रां वुजाल्लब्धाभोगस्वर्गोपवर्गद्री |
तस्योयकर्तं केनापि न शक्यं कल्पकोटिभिः || ९३ ||

तमवश्यं यजेद्धीमान् नारायणमिवायां |
जनकेमातरिगुणैरुषुतुष्टेषु संतत || ९४ ||

ततयः परमप्राहुब्रह्मसायुज्यसिद्धिदं |
त्रीन्युस्समतिक्रम्य त्रिकल्पं नियतत्यथ || ९५ ||

त्रीनेवासून्समाराध्यत्रोल्फ्रौकात्सजयेत्सुधी |
पीतामाता च वेद्दानायुयदेष्टा ततः परं || ९६ ||

श्रीमदष्टाक्षरीदाता चतुर्थोगुरुरुच्यते |
चतुर्वर्गफलं प्रोक्तं चतुर्गुरुसमर्चनात् || ९७ ||

पितरं मातरं वापि त्यजेद्वेदगुरुतपि |
ब्रह्मविद्याप्रदाचार्यं प्राणांतेपिनः संत्यजेत् || ९८ ||

एकैकापि महाविद्याय सवत्रे लभ्यते |
तंप्तक्तानरकेघोरेतिष्ठसाचंद्रतारकं || ९९ ||

रश्मिमालाप्रदाचार्य सागे वक्तुं न शक्यते |
सर्वा अपि मक्षविद्या यत्रा तिष्ठंति सिद्धिदः || १०० ||

तस्माद्भगवतो रश्मिविद्यादातागुरुर्महान् |
स एव साक्षाद्भागवान्भोगस्वर्गायवर्गदः || १ ||

नंतसतेच्चप्राणांतसरावकुलदैवतं |
रश्मिविद्याप्रदावार्योस्वसमीपस्थिते परं || २ ||

तंहात्कायोर्चयेदर्थैराकल्पं नरके वसेत् |
रत्नजातैस्सूवह्निभिस्मतोष्याचार्यमन्वहं || ३ ||

अपि ब्रह्मविदेन्यस्मैददानुनददातु वा |
निर्वाणार्यप्रक्तोयं सदाचारश्चधीमतां || ४ ||

प्. ६८ब्)

सदाचारो गृहे यद्वन्मतथास्त्याश्रमांतरे |
विद्याजातंयवित्वा तु गृहाश्रममथाश्रयेत् || ५ ||

गृहाश्रमात्य इं नास्ति यदियत्नोवशंवहा |
आत्रुकूल्यं हिदंयत्योस्त्रिवर्गफलहेतवे || ६ ||

अनुकूलं कलन्नं चेत्त्रिदिवेनहि किं ततः |
प्रतिकूलं कलत्रेचेन्नस्केणहि किं सततः || ७ ||

गहाश्रमः सुखार्थाय भार्ग्या मूलं हि तत्सुखं |
स्वभार्यायं विनीतायां त्रिवर्गोवर्द्धते ध्रुवं च || ८ ||

तलौकयोयमीयंते प्रमदामंदबुद्धिभिः |
जलौकाकेवलं रक्तमाददानाममस्विनी || ९ ||

प्रगोहशांजलौकानां विचारान्महदंतरं |
प्रमदा सर्वंमादते चित्तं वित्तंवलं सुखं || १० ||

दक्षीप्रजावती साक्षास्त्रियवाक्यवशंवदो |
गुर्णेरमीभिस्संयुक्ताज्ञास्त्रीःह्रायनां 
विचारान्महदंतरप्रयदासर्षमादतेचितंविलंवलं सुखः श्रीरूपधीरीणी || 
१११ ||

गुरोरनुज्ञया स्रात्वाव्रर्तवेहं समाप्य च |
उद्वहेन ततो भार्यां सवर्णे साहुलक्षणं || १२ ||

रोगहीनाप्राप्तमतीं खस्मात् किं विष्णधीयसीं |
उद्वहेतद्विजोभार्यांम्यास्यां मृदुभाषिणीं || १३ ||

लक्षणानि परोक्ष्यादौ ततः कन्या समुद्वहेत् |
सुलक्षणमुचारित्राय सुरायुर्विवर्द्धयेत् || १४ ||

सुलक्षणापिदुःशीलाकुलक्षणशिरोमणीः |
कुलक्षणापियासाध्वी सर्वलक्षणयूसुसा || १५ ||

सुलक्षणा सुचारि आस्वाधीनायति देवता |
लक्ष्मीशानुग्रहादेव गृहेयोपि दषवाप्यते || १६ ||

अलंकृताह् सुवासिन्योधाभिः प्राक्तनजन्मनि | 
नानाविधैरलंकारैस्सुरूयास्ताभवंतिहि || १७ ||

सुतीर्थेषु वयुर्यामिः क्षालितं त्याजितंलुवा 
तालावरायतरंगिरायो भवंति हि सुलक्षणः || १८ ||

अर्चिताजगतांमाःतापाभिः शिववधूरिह |
नारायणप्रियाश्रीर्वाशचीवाशक्रवल्लभा || १९ ||

ताभवंति सुचारित्रायोषाअः स्वाधीनभर्तृकाः |
 स्वाधीनयतिकानांचसुशीलानामृगीदशां || २० ||

स्वर्गां यवर्गावत्रैव सुलक्षणफलं हि तत् |
सुलक्षणैः स्मचारित्रैरपि मंदोयुषंपतिं || २१ || 

दीपोयुषं प्रकुर्वंति प्रमदाह्यं यदास्यद |
आचार्यपत्नीश्रीवुध्यावासोलंकरणादिभिः || २२ ||

प्. ६९अ)

प्राग्जन्मन्यर्चिताशिष्यैस्तसत्रीभिरेववा |
ते सर्वभाग्यसहिताः कंदर्पसदृशप्रभाः || २३ ||

पुत्रपौत्रादिसहिताराज्ञराजसमाश्रियः |
अनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये श्रुतिसंग्रहे || ||

अध्याय एकविंशोयं तंत्रे दाशरथीरिते || १२४ ||

इति श्रीमदनुतरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
एकविंशोध्यायः ||
प्. ६९अ)

श्रीभगवानुवाच 

विवाहानपि वक्ष्यामि निवोधवसुधायते |
येषां विज्ञानमात्रेण सर्वयायैः प्रमुच्यते || १ ||

विवाहाब्राह्मदैवार्षाः प्राजाप्रत्यासुणैतथा |
गांधर्वोराक्षसश्चीपियैशाचोष्मदुच्यतं || २ ||

स ब्राह्मो परमाहूय यत्र कन्या स्वलंकृता |
दीयते तत्सुतः एयासुरुषानेकविंशति || ३ ||

यदार्थमृत्विजेदैवस्तज्रः पाति चतुर्दश |
पराहादापगोद्दं द्वयार्षस्तज्जः पुनातिषद्र || ४ ||

सहोमौचरतां धर्ममीत्युक्तादीयतेर्थिने |
तत्कन्यायां समुहान्नोवंश्यानष्टौ पुनातिसः || ५ ||

चत्वार एते विप्रीणांधम्यां पाणिं ग्रहीः स्मृताः |
आसुरः क्रयणाद्रव्यैर्गांधर्वोन्योन्यंद्यंतः || ६ ||

प्रसह्यकन्योहरणं राक्षसोनिंदितस्सतां |
छलेन कन्याहरणात्यैशाचोगहिंतोष्टमः || ७ ||

प्रायक्षत्रविशामुक्तागांधवोसुरराक्षसाः |
अष्टमस्तेयुयापिषूःपाषिष्ठानां हि संभवेत् || ८ ||

सवर्णयारोग्रास्वोधायं सुत्रियपाशरः |
प्रतोदोर्वेश्ययादेयोवासोंतः शूद्रया तथा || ९ ||

असवःर्णोर्द्येषविधिः स्मृत उत्कृष्टवेतने |
सवर्णाभिस्त सर्वाभिः पाणिर्ग्रास्वास्वयंविधिः || १० ||

धर्म्यैविवाहैर्जायंते धर्म्या एवशतागुषह् |
अधर्प्यैर्धर्मरहितामंदभाग्यधनायुषः || ११ ||

ऋतुकालाभिगमनंधमैयं गृहिणः परः |
स्त्रीणं वरमनुस्मृत्वा यथा काम्यथ वा भवेत् || १२ ||

दिवाभिगमनं पुसामता पुष्पं परंमतं |
श्रीद्धार्हसर्वपर्वाणि यत्वासाज्यानिधीमता || १३ ||

तत्र गष्टन् श्रियं मोहायुतोचंमोद्भवत्यसौ |
ऋतुकालाभिगामोयः स्वदारतिरतश्चयः || १५ ||

ससाधुब्रह्मचारीहविज्ञेयः सहृहाश्रमी |
ऋतुः षोडशयामिन्यश्चतस्त्रस्तासुवहिंताः || १६ ||

प्रक्रास्तास्ववियायुग्मा अयुग्माः कन्यकाप्रजाः |
युक्त्वा चंद्रमसदुस्थं मद्यांमूलं विहीय च || १७ ||

शुचिः सन्निर्विशेत्पत्नीं पुन्नामर्क्षे विशेषतः |
शुचिं पुत्रं प्रसूयेत पुरुषार्थप्रसाधकं || १८ ||

प्. ६९ब्)

आर्षेविवाहोगोद्वंद्वं युदक्तं तन्न शस्यते |
शुक्लमरायपि कन्यायाः कन्याविक्रयाय यकृत् || १९ ||

अयत्यविक्रयीकृत्यं वसेत् विद्क्रिमिभोजने |
अतोना एवपि कन्याया उपजीवे सिताधने || २० ||

स्त्रीधनादयजीवंतिये मोहादिहवांधवाः |
केवलं निरयगास्तेषामपि च यूर्वजाः || २१ ||

पत्न्याथ्यति यत्र स्त्रीतुष्येयत्र स्त्रीयापतिः |
तत्र तुष्ठा महालक्ष्मीर्निवेसेद्वानवारिणाः || २२ ||

वाणिज्यं नृपतेस्सैवावेदानध्ययनं तथाः |
कुविवाहः क्रियालोपः कुलेपात न हेतवः || २३ ||

कुर्याद्वैवाहिकेवह्रौगार्ह्यं कर्मान्वहंगृही |
पंचयज्ञक्रियां वापि पत्नीदैनंदिनीमपि || २४ ||

गृहस्थाश्रमिण पंचसूनाकर्मः दिने दिने |
खंडिनी येषिणी चुक्षो खदकुंचमार्जनी || २५ ||

तासां च यंचसूनां नानिराकरणहेतवः |
ऋतवः पंचनिर्द्विष्टापृहीश्रेय विवर्द्धनाः || २६ ||

पठनं ब्रह्मयज्ञः स्यातर्पणं च पितृक्रतुः |
होमोदैवोवलिभौतोतिथ्यचांदिक्रतुः क्रमात् || ||

खुपितु प्रीतिं प्रकुर्वाणः कुर्वीतमश्रीद्धमन्वर्हं |
अत्रोदकुपयोभूलफलैवोपि गृहाश्रमी || २८ ||

धेनुदानेन यत्पुण्यंयाःत्रायविद्धिपूर्वकं |
सत्कृत्य भिक्षवे भिक्षां दत्वा तु माप्नुयात् || २९ ||

तयो विद्या समिदीं सेहुतं विप्रास्थयावके |
तारयेद्विघ्नसंघेभ्यः यायौधादपिदुस्तरात् || ३० ||

अनर्चितोतिथिगेंहाद्भग्राशो यस्य गच्छति |
आजन्मसंचितात्पुण्यापृत्छणात्सवहिर्भवेत् || ३१ ||

सांत्वहृर्वाणिवाक्यानिशप्यायं भूतणेदके |
एतान्यपि प्रदेयानि सदाभ्यागततुष्टये || ३२ ||

गहस्थः परयाकादीप्रेत्यतत्यशुतां व्रजेत् |
श्रेयः परान्नपुष्टस्य गृह्णीयादन्नदोयतः || ३३ |

भुंजानो तिथिशेषान्नमायुर्वर्धनभाद्भवेत् |
प्रणोधातिथिमन्नाशीकिलिषी च गृहाश्रीमी || ३४ ||

वैश्वदेवांत संप्राप्तसूर्याधोतिथिरागतः |
न पूर्वकाल आया तीनचदेष्ट ततः क्वचित् || ३५ ||

वलिपात्रकरेविप्रेय पद्यन्न्योतिथिरागतः |
अदत्वातंवलिं तस्मै यथा शक्त्यन्नमप्ये येत् || ३६ ||

कुमार्यश्च सुवासिन्योगर्भिरायोतिरुत्ताक्तिताः |
अतिथिश्चार्थिनोप्येंतेभोज्या नात्र विवारणा || ३७ ||

प्. ७०अ)

पितृदेवमनुद्येभ्यो दत्वा मोसुमृतं गृही |
स्वार्थं यचन्नद्यं भुंक्ते केवलं स्वोदरंभरः || ३८ ||

आचार्यपत्नीपुत्राणामत्रसूयघृतादिकं |
अपरामृश्ययोभुंङ्क्ते सभुङ्गपापमक्षयं || ३९ ||

मध्याह्निकवं वैश्वदेवं नित्यं कुर्यात् प्रत्यत्नतः |
वैश्वदेवविविहीनाये आतिथ्येन विवर्जिताः || ४० ||

ते सर्वेवृषलाज्ञेयाः प्रावेहा अपि द्विजाः |
अकृत्वा वैश्वदेवं तु भुंजते यद्विजाधः || ४१ ||

इहलोकेपिहीनास्युः काकेयोनिं व्रजंत्यथ |
वेदोदितं स्वकंकर्मनित्यं कुर्यादतंद्रितः || ४२ ||

तत्यकुर्वन्यथांशक्तिप्रान्युयात्स्वगीतिं परां |
षुष्ट्याष्टम्योस्म्यजेद्भयं तैलं मासस्यभक्ष्यंसां || ४३ ||

चुनुदेश्यायं च दश्यां स्त्रीसंगमपि वर्जयेत् |
नोदयंतमवेक्ष्येत् नास्तं यांतं न मध्यगं || ४४ ||

न राहुणेम स्पृष्टं चनांवुसंस्थं द्विवाकरं |
न वीक्षेतीत्मनीरूपमसधावेन्नवर्षति || ४५ ||

नोल्लंघयेद्वत्सतरीं न नग्रोजलमाविशेत् |
देवतायतनं विप्रं धेनुं मधुमृदेघृतं || ४६ ||

जानवृद्धं वयोवृंद्धं विद्याष्टंतस्विनं |
अश्वत्थचैसवृक्ष्यं च गुरुंजलघृतं घट || ४७ ||

सिद्धान्नंदभिसिद्धार्थंगच्छन्कुर्यात्यदक्षिणं |
हजस्वलां न सेवेतनाष्णीयात् सहभार्यया || ४८ ||

एकवासानभुंजीतनभुंजीतीत्कटासने |
नाष्णंतीं स्त्रियमीक्षेततेजस्कामोद्विजोत्ततः || ४९ ||

असंतर्प्ययिन्दन्देवान्नाद्यादन्नं नवं क्वचित् |
असंतर्प्ये सदाचार्यं न रत्नं धारयेत् क्वचित् || ५० ||

पश्चिष्टी च विनामांसं दीर्घकालंजिजीविषु |
न मूत्रं गौव्रजेकुयोन्नवल्मीकेन भस्मनि || ५१ ||

न गर्तेषु न सत्वेषु न तिष्ठन् जन्नपिगो |
विप्रसूर्य वायवग्रिचंद्रार्कोवगुस्तपि || ५२ ||

अभिपश्यन्नकवीतमलमूत्रविसर्जनं |
दिवां संध्यासुकर्णस्य ब्रह्मसूत्र उदमुखः || ५३ ||

पलं मूत्रं सजेन्नित्यं निशायां दक्षिणामुखः |
मुखेनोपधमेन्नाग्रिं नग्रां नेक्षेतयोषितां || ५४ || 

नंध्रीप्रतापयेदग्नौः नवस्त्य शुचि निक्षिपेत् |
प्रणिहिंसानुकुवितनाष्णीयात् संध्ययोर्द्वयोः || ५५ ||

नं संविशेच्च संध्यायां प्रत्यग्र्याप्य शिरा अपि |
विरामूत्रष्ठिवनं नास्युकुर्याद्दीर्घजिजीविषुः || ५६ ||

प्. ७०ब्)

नाचक्षेत्तधयंतींगीं नेद्रचायं प्रर्शयेत् |
नैकः स्वध्यात्कृचिच्छत्येनशयानेसवोधयेयेत् || ५७ ||

नैकोयापान्नंयंथानांनवार्यं जलिनापिवेत् |
नदिवोद्धतसारं च भक्षयेदधिनोनिशि || ५८ ||

स्त्रीधर्मिण्यानाभिवदेन्नाद्यादातृप्रिरा विषुतौ |
यंत्रिकप्रियो नस्यात्कां स्येयादौनधावयेत् || ५९ ||

श्रीद्धकृत्वायरश्राद्धयोष्णीयीज्ञानवर्जितः |
दातुः श्रीद्व्रफलनास्तिभोक्ता किल्विष भाग्भवेत् || ६० ||

न धारयेदन्यनुक्तं वासश्चोयानहायपि |
नभिन्नभोजनेष्णीयान्नाष्णीताग्न्यादिहृषितं || ६१ ||

आरोहणंगचां पृष्टे प्रेतधूमसरितमं |
वालातयंदिवास्वायंत्यजेदीर्यजजीविषुः || ६२ ||

स्रोत्वा न मार्जयेहात्रं विसृजेन्नशिखांपथि |
हस्तौशिरोनुधनुयान्नाकर्षेहासनं यदा || ६३ ||

नोत्यादयेल्लोमनखं दशनेन कदाच्च |
करजैः करजच्छेरं तृणवेदंववर्जयेत् || ६४ ||

शुभायनयदायातित्यजेतत्कमेयततः |
नायद्वोरेणगंतव्यं खं वेश्मपरवेश्मनोः || ६५ ||

क्रीडेत्राक्षैः सहासीतनधर्मद्यैनर्रागिभिः |
नशयीत कृचिग्रः प्राणैर्भुत्तोतनैव च || ६६ ||

आर्द्रयादकरास्योन्नं दीर्घकालं च जीवाति |
संविशेन्नार्द्रचरणोनीच्छीष्टः क्वचिदव्रजेत् || ६७ ||

शयनस्योन वाष्णीयान्नपिवेन्नजयेद्विजः |
सोयानत्कश्चनाचामन्नतिष्टन् धारयार्षिवेत् || ६८ ||

सर्वं तिलमयं नाधात्सायं शर्माभिलाषुकः |
न च वीक्षेतविरामूत्रेनोच्छिष्टसंस्पृशेद्विरः || ६९ ||

नाचितिष्ठेतुषागारभस्मदेशकयालीकाः |
पतितैस्सहसं वा सष्यतनायैव जायते || ७० ||

श्रीवयेद्वैदिकं मंत्रं न शूद्राद्दाद्यकदाचन |
ब्राह्मण्याद्धायते विप्रः शूद्रोधमोच्चहीयते || ७१ ||

धर्मोपदेशः शूद्राणां स्वांश्रेयः प्रतिपादयेत् |
द्विजुश्रूषणं धर्मः शूद्राणां परमः स्मृतः || ७२ ||

कंडयनं न शिरसः पाणिभ्यां शुभदं मतं |
आंदोलनं कराभ्यां च केशानां केशलुंछनं || ७३ ||

अशस्त्रवर्तिनो भूयाल्लब्धात् कृत्वा प्रतिग्रहं |
ब्राह्मणः सान्वयो याति नरकानैकविंशति || ७४ ||

अकालविद्युस्तनितेषर्षयोर्यां शुवर्षणे |
महावातर्धनौरात्रावनध्यायाः प्रकीर्तिता || ७५ ||

उल्कापातधनौकं येदिहाहेमध्यरात्रिषु |
संध्ययोर्दृषलोयांते राजवाधे च सूपके || ७६ ||

हर्शेष्टकासुभूतायांश्राद्विकं प्रतिगृह्य च |
प्रतिपद्यपि पूर्णाः वाममायां सर्वयसु || ७७ ||

प्. ७१अ)

स्वरोषृअक्त्रोष्टुविरुते समुदोयेरुत्यपि |
उपाकर्मणिवोत्सर्गेनाविभानौतरौतले || ७८ ||

आरण्यकमधीत्यापिशाणसोन्नोरतिध्वनौ |
अनध्योषु चैतेषुनाधीयीव्रद्विजः क्वचित् || ७९ ||

कृतांतरायोनृपठेत्फकलासादिवभ्रुभिः |
भूताष्टम्योः पंचदश्योर्ब्रह्मचारी भवेत् सदा || ८० ||

अवापुष्पं परं चेहपरदोरोयधर्षणं |
तस्मात दूरतस्त्याज्य वरिणां चोपसेवनं || ८१ ||

पूर्वादिभिः परित्यक्तमात्मानं नायमानयेत् |
मवतां यस्माछ्रेयोविद्यानदर्लभा || ८२ ||

सत्यंलूयास्वियं क्रयान्नद्भयात् स समप्रियं |
प्रीपंचनानृतं व्रूयादेषधमौ महीयते || ८३ ||

भद्रमेववदेन्नित्यं भद्रमेव विचिंतयेत् |
भद्रैरवहिसंसर्गोनाभद्रैश्च कदाचन || ८४ ||

स्तूपवितकुलैहीनानसुधीर्नाधिशियेन्न |
एतवीक्षीतनाश्रिचिस्सत्यब्रह्मर्षिग्रहतारकाः || ८५ ||

वाधोवेगं मनोगं दिह्वावेगं च वर्जयेत् |
उत्कोचधूतदीनार्तद्रव्यं दूरात्परित्यजेत् || ८६ ||

गोब्राह्मणाग्रीनुच्छिष्टः वाणिता नैव संस्पृशेत् |
न स्पृशेदनिमितेतस्वानिखानित्वनातुरः || ८७ ||

गुह्यजान्यपिरोमाणि तत्स्यर्शादशुचिर्भवेत् |
पादशोदोदकं सूत्रन्न्मुच्छिष्टत्रोदकानि || ८८ ||

निष्टीवंच श्रेश्मीद्यं गृहाद्रौरेविक्षिपेत् |
अहर्निशं श्रतिजोयाष्णौता वानिषेवणात् || ८९ ||

अद्रोहवत्यां मत्यां च जातिं स्मरतियौविकीं |
वृद्धान्प्रयत्नाद्वंदेतनेषांदद्यात् खमासनं || ९० ||

विनम्रमानसस्त्वैषामनुयायावतश्चतान् |
श्रुतिभूदेवदेवानां नृपसाधुतयस्विनां || ९१ ||

पतिव्रतीनां नारीणां निंदी कुर्यात्र कुत्रचित् |
नमनुष्यस्तुतिं कुस्यात्रात्मानं वहुमानयेत् || ९२ ||

अभ्युद्यतं न प्रणमेत्यं रमर्माणिनीच्चरेत् |
अधर्मान्सेवते पूर्वविषूनविसर्जयन् || ९३ ||

सर्वतो भद्रगम्यापि नरो नश्यति सान्वयः |
उद्धृत्यं पंचमृत्पिंडात्सायात्यरजलाशये || ९४ ||

अनुद्धत्य च तत्कर्तुरेनसः स्यातुंरोयभा |
कुश्राद्धयां पात्रभूतायत्किंचिदीयतेवसु || ९५ ||

ब्रह्मबिछतकोटिभ्योदतंदानसहस्रकं |
आचार्यदानलेशस्यकुलां नांहीति षोडशीं || ९८ ||

श्रद्धया प्रतिगृह्णाति श्रद्धया प्रद्रदाति च |
स्वर्गेर्णौतावुभौस्यातांय ततो श्रद्धया स्वधः || ९९ ||

अनृते नक्षरेद्यज्ञस्नयोविस्मयतःक्षरेत् |
क्षरेत्कीर्तनतोदानमायुर्विप्रावमानतः || १०० ||

गंधपुष्पकुशान्शययांकंशामांसंययोदधि |
मणिमाल्यगृहंधान्यं ग्राह्यमेतदुपस्थितः || १ ||

प्. ७१ब्)

मधुदकं फलं मूलमेधांस्य भयदक्षिणां |
अभ्युद्यतानि ग्राह्याणि चेतान्यपिनिगृष्टातः || २ ||

इत्थमानृरायद्यदेवर्षियितृजादणात् |
माध्यस्यमाश्रयेद्देदीसुतेविद्यग्निसृःज्य च || ३ ||

गृहेविज्ञानमभ्यस्येच्छीमदष्टाक्षरीं जयेत् |
अवश्यं गृहिणीकार्यमाचायेचरणार्चनं || ४ ||

एकेन जन्मनामुक्तिः श्रीमद्दष्टाक्षरितर्पत् |
एकन तन्मनामुक्तिर्नरनारायणाश्रमे || ५ ||

एकेन जन्मना मुक्तिर्वाराणस्यां महीयते |
जन्मनामुक्तिराचार्यचरणर्चनात् || ६ ||

मनसापि सदाचामलं विद्वान्न लंघयेत् |
सदाचार परो नित्यं मिसमाचार्यसेवकः || ७ ||

भगवद्रश्मिसहितां समस्तन्यास संयुता |
श्रीमदष्टाक्षरीं जप्त्वा साक्षाद्ब्रह्ममयो भवेत् || ८ ||

गृहस्थस्य सदाचार इति प्रोक्तो महीयते |
यमाकर्ण्य नरोधीमान्मुंचत्यज्ञानजतंमः || ९ ||

इति श्रीमदनुत्तर ब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीयेतंत्रेवेहोर्थसंग्रहे 
द्वाविंशोध्यायः ||
प्. ७१ब्)

श्रीभगवानुवाच 

पुनर्विशेषं वक्ष्यामि सदाचारस्य भूषते |
यं श्रुत्वोपि नरोहीमान्मुच्यतेयायराशिभिः || १ ||

सुसोहितार्थसंसिद्धिल्लभ्यर्तपुण्यभारतः |
तत्र पुण्यं भवेद्विप्रस्मृतिवर्त्मनानुभाजनात् || २ ||

स्तुतिवन्मंजुषं पुंसः सस्पर्शात्तप्यत्ते मुने |
कलिकालाद्वपि सदाछिद्रं प्राथजिघांसतः || ३ ||

वर्जितस्य विधानेन प्रोक्तस्याकरणीयतः |
कलिकालाहपि हतो ब्राह्मणे रंध्रदर्शनात || ४ ||

निषिद्धा चरणं तस्मात् कथयिष्येत वाग्रतः |
तद्ररतः परित्यज्य नरो न निरयी भवेत् || ५ ||

ब्रह्मश्चनान्वृक्षनिर्यासान् पायसाकृप एयूलीः |
अदौवपित्र्यं पललमवत्साणोय यस्यजेत् || ६ ||

लशुनं गजनमपि पलांडुं च परित्यजेत् |
वयवेकशफंद्वेपतक्रमेरकमाविकं || ७ ||

रात्रौ हधिनभोक्तव्यं हि वा च नवनीनकं |
आयुष्कामैः स्वर्गकामैःस्त्याज्यं मांसं प्रयत्नतः || ८ ||

यज्ञार्थद्यश्रुहिसायासाखग्यानेतरा क्वचित् |
त्यजेत्यर्युषितं सर्वमखंडस्नेहनिर्मित || ९ ||

प्राणाहायेक्रतौ श्राद्धेभेषजे विप्रद्राकाम्यया |
काल्यमित्थं यलं भक्षयन्न च दोषभाक् || १० ||

न तादृशं भवेत्यायं मृगयावृत्तिकांक्षिणः |
यादशांभवतीप्रत्यलौल्यान्मांसोयज्ञेविनः || ११ ||

मखार्थं ब्रह्मणा सृष्टाः पशुदमलः तौषधीः |
निघ्रन्नहिंसकोविप्रस्तासामपिशुभगतिः || १२ ||

पितृदेवक्र तु कृते मधुपर्क्वार्थमेव च |
अत्र हि साथ हिंसास्याद्विंसान्यत्र सुदस्तरा || १३ ||

योजंतूनान्मतत्यर्थं हि नस्तिज्ञानदुर्वलः |
दराचारस्यतस्थेह नामत्रापि सुखां क्वचित् || १४ ||

प्. ७२अ)

भाक्तानुमंतासंस्कर्ताक्रयविक्रयहिंसकाः |
उपकर्ताघातपिताहिंसका अष्टधा स्मृताः || १५ ||

प्रत्यब्दमश्वमेधेन शतवर्षाणि यो यजेत् |
अंमासभक्षको यस्तु द्वितीयोत्र विशिष्यते || १६ ||

यथैवात्मापरस्तवद्वृव्यः सखमिच्छता |
सुखदुःखानि तुल्यानि यथात्म्रनि तथापरे || १७ ||

सुखं वा यदिवाचान् यत् यत्किंत्कित्क्रियते परे |
यक्वातं हि पुनः यश्चित्सार्वमात्मनिसर्भवेत् || १८ ||

नल्केशेन विना द्रव्यमर्थहीनेहीने कुतः |
क्रियां क्रियाहीने कुतो धर्मो धर्महीने कुतः सुखं || १९ ||

हि सर्वैराकांक्ष्यं तत्रं धर्मसमुदवं |
तस्माद्धेर्मोत्रकर्तव्यश्चातुर्वणे न यत्नतः || २० ||

सायागतेव द्रव्येण कर्तव्यं यारलोकिक |
दानं च विधिनादेयं कालेयात्रेवमावतः || २१ ||

विधिहीनमयात्रेपियो ददाति प्रतिग्रहं |
न केवलं हि धाति शेषं तस्य च नश्यति || २२ ||

व्यसनार्थे कुदुवार्थे यदगार्थे च दीयते |
तदक्षंय भवेदत्र यरत्र च न संशयः || २३ ||

आमचायेपत्नीपुत्रादिषोपणार्थं यतव्रतः |
ग्रहणादिषु कालेषु योध्वादादाराधृत || २४ ||

तस्य पुण्यफलं वक्तुं नथक्तोस्मि महीयते |
वर्ष्यशनमितं तद्द्रव्यं शतनिष्कमुदाहृतं || २५ ||

तदर्ध वा तदर्धं वा तत्र्यूनिनिष्यह्यं स्मृत |
आचार्यचरणांभोजे वर्षाशनमितं धनं || २६ ||

एकस्मिन्दिवसे दत्वा प्रतिप्तं वत्सरं नृप |
तुलापुरुषमुख्यानि महादानानि भूरिशः || २७ ||

कृत्वा दिने दिने वश्य तत्फलं प्राप्नुयादसौ |
पितृवश्यशतैयुक्तो मातर्वश्य शतैरपि || २८ ||

भगवत्सुन्निधावत्ते सुखमक्षयमश्रुते |
मातापितृविहीनये मौजीपाणि ग्रहादिभिः || २९ ||

संस्कारयतियेवितैस्तेषों श्रेयोक्षयं स्मृतं |
ब्राह्मणायदरिद्रायपाणिग्रहमितंधनं || ३० ||

यः प्रयच्छति धर्मात्मातस्यपुरांपयच्छति |
नाग्निहोत्रैर्नतर्च्चैयोनाग्निष्णोमादिभिर्मखैः || ३१ ||

यच्छ्रेयः प्राप्यतं मर्त्यैक विप्रप्रतिष्ठिते |
पित्तगेहेपियाकन्यारतः पश्य ससंस्कृना || ३२ ||

भूषणहातत्पिताज्ञेयो ज्ञेषलीसापि कन्यका |
यस्तापरिणयेन्मोहात् सभवेद्वषलोपतिः || ३३ ||

तेन संभाषणं लाज्यमयांज्गेयेन संततं |
विज्ञाप्य दोषभयोः कन्यायाश्च वरस्य च || ३४ ||

संकधरचयेत्पश्चदन्यथादोषभाक्पिता |
स्त्रियः पवित्राः सततं नैतादष्यंती कुत्रवित् || ३५ ||

प्. ७२ब्)

स्त्रीणां सौ ददौ सोमः पावकः सर्वमेध्यातां |
कल्याणवाणीं गंधर्वस्तेनमेध्यास्सदास्त्रियः || ३६ ||

कन्यां भुक्ते रजः कालेग्रिः शशिरोमदर्शने |
श्रुतोद्भवेत्तुगंधर्वास्तल्यागे च प्रदीयते || ३७ ||

दश्यरोमत्वयत्यघ्नीकुलघ्र्युहतयौवना |
पितघ्नाविकृतरजास्रतस्तां परिवर्जयेत् || ३८ ||

कयादानफलप्रेशुस्तस्मादृवादग्नीकां |
अन्यथा तत्फलदातुः प्रतिग्राहीय तत्यधः || ३९ ||

कन्यामभुक्तं सोमाद्यैर्दघ्हानफलं लभेत् |
देवभुक्तां दददाता न स्वर्गमधिगच्छति || ४० ||

शयनासनदानानि कुतयः स्त्रीमुखं श्रुकं |
यज्ञेयात्राणि सर्वासिनदुष्यंति वुधाः क्वचित् || ४१ ||

वत्सः प्रस्तवने वने मेध्यः शकुनिः फलयातने |
नार्योरति प्रयोगेष्यश्घ्रामृगग्रहणेशुचिः || ४२ ||

अजाश्चयोमुखं मेध्ये गावो मेध्यास्तुष्टष्ठतः |
ब्राह्मणाह् यादतो मेध्याः स्त्रियोमेध्याश्च सर्वतः || ४३ ||

वलारेण भुक्तावाचोरहस्तगतापि वा |
नत्यात्यादूषितानारीनारुपागोनविधीयते || ४४ ||

अश्लेनताम्रशुद्धिस्याच्छद्विः कांस्यंप्त्यभस्मना |
संशुद्धारजसानार्यस्तटिनीवेगतः शुचिः || ४५ ||

मनसपिनयानारीस्मरेत्पुरुषांतरं |
सोमयाससौख्यानिभुंजेचात्रीपिकीर्तिभाक् || ४६ ||

यितापितामहोभ्रातासुकुल्योजननी तथा |
कन्याप्रदः प्रर्वनाशे प्रकृतिस्थः परः परः || ४७ ||

अप्रच्छन्समामोतिभूणहसामृतौनृप |
गम्यं त्वभावेदातणां कन्याकुर्यात् स्वयंवरं || ४८ ||

हताधिकासमलिनां पिडमात्रो यजोविनी |
परिभूतामधः शययां वासयेधभिचारिणी || ४९ ||

व्यभिचाराहतौ शुद्धिर्गर्भौत्यार्गोविषोयत्ते |
गर्भभर्तवधादौ च भक्षत्यपिचयातके || ५० ||

आरोप्य शूशूद्रां शवयने विप्रोगच्छत्यधी |
गत्तिं उत्याद्यपुत्रं शूद्रायां ब्राह्मण्यादेवहीयते || ५१ ||

दैवपि आतिथीप्याति तत्प्रदानानि यस्य तु |
देवाघास्तनवाश्रंति स वह्व च स्वार्गं न गच्छति || ५२ ||

यागयोग्यानिहेहानिश्यं स प्रतिपूजिताः |
कृत्याभिर्निहतानीवयश्येयुष्मान्यं संशयः || ५३ ||

तदभ्यर्च्याः सुवासिन्यो भूषरागछादनाशनैः |
भूतिकामैतरैतित्यं संकटेषूत्कटेषु च || ५४ ||

यत्रनार्यः प्रमुदिता भूषणाच्छाअनाशनैः |
रमंतेवतास्तत्र तत्रस्युः सफलाः क्रियाः || ५५ ||

अक्षयश्रेय इच्छाद्भेर्वासोन्नैर्दिव्यभूष |
आचार्यपत्नी संपूज्या विशेषाद्भार्गवेदिने || ५६ ||

प्. ७३अ)

अक्षयायांततीयायां न ग्वरात्र व्रतेपि च |
ताटंकहेमचिंताकवाली युग्मादिभूषणैः || ५७ ||

आचार्यपत्नीमभ्यव्ये साक्षाल्लक्ष्मीधिया नृप |
विमुक्तः सकलायभ्णेदुस्तरात्संकटादपि || ५८ ||

कुवेरसदृशोलक्ष्म्यात्ततोतेमुक्तिःभाग्भवेत् |
यत्र तुष्यति भर्त्रा स्त्रीययाभर्ताचतुष्यति || ५९ ||

तत्र वेश्मनिकल्याणं संयधेत पदे पदे |
तयो हतो हतो हतो होमः प्रहुतोभौतिकोवलिः || ६० ||

प्रास्तितं पितृ संहृप्रिःर्हुतं ब्राह्मद्विजार्घनं |
पंचयज्ञानिमान्कुर्वन्ब्राह्मणोनासीदति || ६१ ||

एतस्या अननुष्टानात्यं च सूनीमवाप्नुयात् |
ब्राह्माणं कुशलं पृच्छेद्वाहुजातमनामयं || ६२ ||

वैश्यं सुखं स्वमागप्यशूद्रं संतोषमेव च |
जातमात्रः शिश्रुस्तावधावदष्टौ समाः स्मृताः || ६३ ||

भक्ष्याभक्ष्येपुनोदुष्येद्यावन्नेवोपनीयते |
भरणं योष्यवर्गस्य दृष्टादष्टफलोदयं || ६४ ||

प्रसवायो स्वभरणे भर्तव्यस्त प्रयत्नतः |
आचार्यः स्वयित्तामात्वपसानि समाश्रिताः || ६५ ||

अन्यागतो तिथिश्चाग्रीः प्रोष्यवर्गा अमोनव |
सजीवति युमान्यत्रैवह्निभिश्चीयजीव्यते || ६६ ||

जीवन्मतोथविज्ञेयः केवलं स्वोदरंभरः |
दो नानाःथ विशिष्टेभ्यो दातव्यं भूति काम्यया || ६७ ||

अदतदानाजपंतेयरभाग्योयजीविनः |
विभागशीलसंयुक्तोदयावोंश्च क्षमान्वितः || ६८ ||

देवतातिथिभक्तश्च गृहस्थोधार्मिकः स्मृतः |
शर्वरामध्यमौयामौहुतशेषं च यद्धविः || ६९ ||

तत्र स्वयस्तदश्चश्च ब्राह्माणो नावसीदति |
नवैतानि गृहस्थेन कायोरायभ्यागतेगुरो || ७० ||

मुदा व्ययानि यत्साम्यं वाष्यं चतुक्षुर्मनोमुखं |
अभ्युत्थानमिहायातसस्तेहं पूर्वभाषणं || ७१ ||

उपासनमनुवज्यगृहर्स्थेन्नति हेतवः |
तथैवव्यययुक्तानि कार्याण्येतामिनैव || ७२ ||

आसनं यादशौचं च यथाशक्ताशयनं क्षितिः |
शययातृणजलाभ्यंगदिवागार्हस्थासिद्धिदाः || ७३ ||

तथैव नवकर्माणि त्याज्यानिगृहामेधिना |
पैशून्यं यरदाराश्चद्रोहः क्रोधानृताप्रियः || ७४ ||

द्वेषोदंभश्च माया च स्वर्गमार्गार्गलात्यिहि |
नवाश्यककर्माणि कार्याणि प्रतिवासरं || ७५ || 

स्नानसंध्याजपोहोमः स्वाध्यायो देवतार्चने |
वैश्च देवं तथातिथ्यं नवमं पितृतर्पणं || ७६ ||

नवगोप्यानियान्यत्रमुनेतानि निशामय |
जन्मर्क्षमैथुनं मंत्रीगृहछिद्र च वनं || ७७ ||

प्. ७३ब्)

आयुर्धुनामदानं च स्त्री न प्रकास्यानि सर्वदी |
नवैतानि प्रकाश्यानिरहः पापमकुत्सितं || ७८ ||

प्रायीश्चमणशुद्धिश्रीस्वान्वयः क्रयविक्रयौ |
कन्यादानं गुणोत्वा षोनान्यत्केनापि कुत्रचित् || ७९ ||

यात्रमित्रविनीतेषुदीनानाथोयकारिषु |
मातापितृगृरुष्वेवनवकंदतमक्षय || ८० ||

निष्फलं न वस्तत्कं चाटवारणतस्करे |
कुवैद्येकितवे धूर्ते शठे मल्ले च वंदिषु || ८१ ||

आपःत्स्वपि न देयानि नववस्तूनि सर्वदो |
पुत्रेषु सात्ससर्वस्वंदाराश्च शरणागताः || ८२ ||

न्यासार्थः कुलवृत्तिश्च निक्षेपः स्त्रीधनंसुतः |
यो ददाति सभूढात्मा प्राप्रश्रितैर्विशूध्यति || ८३ ||

आचार्यायैव सर्वस्वं पुरश्चरणकर्मणि |
देयं च विश्वविद्यागेनान्यत्कस्मापि कुत्रचित् || ८४ ||

एतन्नवानां नवकं ज्ञात्वा श्रियमवाप्रुया |
अन्यति नवकं वच्मि सर्वेषां स्वर्गमार्गदं || ८५ ||

सत्यं शौचमहिंसा वक्षांतिदोनं दयादयः |
उस्तेयमिंद्रियाक्रोधस्सर्वेषोधर्मसाधनं || ८६ ||

अम्यस्थं नवति चैतां स्वर्गमार्गप्रदीपिकां |
सतामभिमतां पुण्यं गृहस्थोनावसीदति || ८७ ||

जिह्वाभार्यासुतोभ्रातीमित्रदास समाश्रिताः |
यस्यैतैविनयाढ्याश्च तस्य सर्वत्र गौरवं || ८८ ||

यानं दुर्जनसंसर्गः यत्या च विरहोटनं |
स्यायोन्यगृहवासश्चनारीणां दूषणानी षट् || ८९ ||

समर्धधान्यसुद्वसह्यनर्येयः प्रयच्छे |
सवार्धुषिक इत्युक्तस्सर्वकर्मवहिच्छ्रुतः || ९० ||

महिषो सुच्यते भायोया भवेढ्यभिरिणीतां |
दष्टांकामयातो सोनाम्रामाहिषिकह् स्मृतः || ९१ ||

अग्रैमाहिषिकं दृष्ट्वा मध्ये तु द्वाषलीपतिं |
अतेवार्धुषिकं दृष्ट्वा निराशाःपिरामाः पीतरोगताः || ९२ ||

यावदष्णंभवत्यन्नं यावत्मोनीमभुज्यते |
तावदश्रंतितरोयावभीक्तोहविर्गुणः || ९३ ||

विधाविनयसंपन्नेश्रीत्रियेगृहमागते |
क्रीडत्योषधयः सर्वायास्यामः परमांगतिं || ९४ ||

भ्रष्टशौचव्रताचारे विप्रेवेदविवर्जिते |
रोदित्यन्नदीपमानं किं मयादुष्टतंकृतं || ९५ ||

यस्योदणतस्यात्रं वेदाभ्यासेनतीर्यते |
सतारयति दातारं दशपूर्वान्दृशापरान् || ९६ ||

न स्त्रीणां वयनं कार्यं नवगाः समनुव्रजेत् |
नवरात्रौवसेर्जाष्टेन कुर्याद्वैदिकां श्रुतिं || ९७ ||

सर्वान्कशान्समुद्वत्यछेदयेद्वंगुलीद्वयं |
सुवासिनीनामेवं स्यान्नाथश्चामुंडनं भवेत् || ९८ ||

राजा वा राजपुत्रो वा ब्राह्मणो वहुशो श्रुतः |
केशानां रक्षणार्थायष्वाद्विगुणदक्षिणां || ९९ ||

यो गृहीत्वा विवासिनी नामेवं स्यान्नान्यथा मुंडनं भवेत् || ९८ || 

प्. ७४अ)

राजा वा राजयुक्तो वा ब्राह्मणो वहुथो श्रुतः |
केशानां रक्षणार्थाय दद्याद्विगुणदक्षिणां || ९९ ||

यो गृहीत्वा विंवाद्वाग्रो गृहस्थांति मन्यते |
अन्नतस्य न भोक्तव्यं कृथायाकोहि संस्मृतः || १०० ||

दाराग्री हीत्रदीक्षी च कुरुते यो ग्रजोस्थिते |
परिवेता स विज्ञेयःषरिविती च पूर्यतः || १ ||

सर्वे सर्वेते नरकं यां दातयाजकयंचमाः |
पीठेदेशांतरस्थे च सूके प्रव्रतितं जडे || २ ||

कर्ष्टुखर्वेचयति तेन दोषः वरिवेदने |
वेदाक्षराणि यावंति नियुंज्यादर्थकारणात् || ३ ||

तावंति भूणहत्या निर्वदविक्रयकृल्लभेत् |
यस्वसुव्रातितो भूत्वासेवग्तेमैथुनपुनः || ४ ||

वष्टिर्वर्ष सहस्राणिविष्टायाटे कृमिः शूद्रीन्नं |
शूरसंसंपर्कं शूद्रेण सहासनं || ५ ||

शूद्राद्विद्यागमः कश्चिज्जाक्षलंतमपि पातयेत् |
शूद्रादाहृत्यनिर्वायंये यत्यवुधाद्विजाः || ६ ||

तेयांति नरकं घोरकं ब्रह्मतेजो विवर्जितताः |
हस्तदतातिलवणव्यं जनादीनि संततं || ७ ||

दातारं नोयतिष्टंविभोक्तार्भहेतु किल्विषं |
आससे नैव पात्रेणयदन्नमुपदीयते || ८ ||

भोक्तः स्याद्विणं यायं दाता च नरकं व्रजेत् |
अंगुल्यादतकाव्यं प्रलक्षलवणं च यत् || ९ ||

मृतिकाभक्षणमविसमंगोत्यां सभक्षणं |
अग्रतोनिवसेन्सूखोहृरैश्चगुणान्वितः || १० ||

गुणान्विताय दातव्यं नास्मिमूर्कहिव्यतिक्रमः |
ब्राह्मणाति क्रमोनास्ति विप्रे वेदविवर्जित || ११ ||

ज्वलेतमग्निमुत्स्मृज्य नहिभस्मनिहूयते |
सान्निकृष्टमधीयातं ब्राह्मणं यो व्यतिक्रामेत || १२ ||

भोजनै च वदाने च विनाचार्यं स किल्विषी |
गोरक्षकान् वाणितकात्स्तथा कामकुशीलकान् || १३ ||

प्रोष्यान्वाहुषिकांश्चापि विप्रान् ष्यद्रवदाचरेत् |
देवद्रव्यविभागेनाचार्यं स किल्विषी गोरक्षाकान् वाणिजकात्स्तथा 
कामकुशीलकान् || १३ ||

प्रेष्यान्वार्द्धषिकांश्चापि विद्रान्ष्यद्रावदाचरेत् |
देवद्रव्यनिभागेन ब्रह्मस्वहरणेन च || १४ ||

कुलान्याशुविनश्यंतिश्वाहार्योतिक्रेणेगाच |
मादेएहीति वचः प्रोक्तोगवादि ब्राह्मणेषू च श्यतिर्यग्योण्मासाभ्यंतरेपि वा || १७ 
||

पयलेनापि दातव्यमिच्छद्भिः श्रेय उत्तमं |
आचार्यचरणांभोजेपुरश्चरणाकर्मणि || १८ ||

सद्य एव प्रदातव्यादथ्रिणाशास्त्रधोदिना |
मासास्यंतरतोवश्यमथवा दक्षिणाशुभा || १९ ||

आचार्याय प्रदातव्या महती सिद्धिमिच्छता |
मासाद्वयात्त्रिभिर्मासैर्दाः तव्यावृद्धिसंयुताः || २० ||

प्. ७४ब्)

मासत्रयमतिक्रम्य दातव्या द्विगुणानृप |
मासषसूमतिक्रम्यस्वर्णेयीपतत्यधः || २१ ||

आचार्ययप्रतिज्ञातं यत्किंचिपित्रावप्तु |
मासेननेनेरुसदृशघृणंदसुधायते || २२ ||

 तस्मातवश्यंमाचार्ययादाब्जयुगलेधने |
सद्य एव प्रदातव्यं पुरश्चरणकर्मसु || २३ ||

एव नानपिभिक्षित्वा स्वंत्यजानषि |
सद्योवितरणं कार्यमाचार्यार्थे महीयते || २४ ||

क्रुणं कृत्वापि वा देवं सद्य आचार्यपादयोः |
भिक्षान्नमपिवाचार्यकुले भिक्षे तत्रैव हि || २५ ||

अग्रीष्टोमादियागेपि दक्षिणाशस्त्र चोदिता |
सधरावप्रदातव्यामासत्रितयतोषि वा || २६ ||

सुपुत्रो यजमानीसौ विनश्यत्यन्यथा नृप |
विद्यसाशी भवेन्नित्यं चाग्रतभोजनः || २७ ||

अमृतं यज्ञशेवः स्याद्विद्यसंभुक्तशेषकुं |
हस्तौ प्रक्षाल्यगह्वषयः पिवेद्भोजनोत्तरैः || २८ ||

दैवं पित्मृतथात्मानं त्रयं स उपधातयेत् |
****** गणा अंगणिकान्नं चयाके || २९ ||

स्त्रीणां प्रथमगर्भेषु भुक्ताचांद्रायुणं चरेत् |
पक्षे वा यदि मासे वा यस्यगेहेति न द्विजः || ३० ||

नुक्तादुरात्मनस्तस्य चरैच्चंद्रायण व्रतं |
सत्रिणां दीक्षितानां च यतीनां ब्रह्मधाणां || ३१ ||

एतेषां सूतकं नास्ति क्रहितां कर्मकुर्वतां |
अजीर्णोत्युदितवांते श्मश्रुकर्मणि मैथुने || ३२ ||

दुःस्वप्नेदुजेनस्पर्शेस्तीनमेव विधीयते |
चैसुवृक्षेधिंतिंपूयं शिवनिमोल्यभोजनं || ३३ ||

वेदविक्रयिणं स्पृष्ट्वा सवासातलुमाविशेत् |
अग्र्याग्रारगवांगोष्ठेदेव ब्राह्मणसन्निधी || ३४ ||

स्वाध्यायेभोजमेयानेयादुके परिवर्जयेत् |
खलक्षेत्रगतं धान्यं कूपवारिषु तज्जलं || ३५ ||

अग्राखादपितद्भाखं यच्च गोष्ठगतं ययः |
यद्वेष्टितशिराभुंक्ते घान्दङ्गे दक्षिणामुखः || ३६ ||

सोयानत्कः पिवेद्भेतद्वैरत्यांसिभुंजते |
धर्मशास्त्ररथारुषवेदखड्गधराद्विजा || ३७ ||

क्रोडोर्थमपि यद्वायुः धर्मपरमः स्मृतः |
गंधाभरणयात्यानियः प्रायच्छति संततं || ३८ ||

स सुगंधिं सदादृष्टो यत्र यत्र प्रजापते |
अमृतं ब्राह्मणं स्याभंक्षत्रियान्नं ययः स्मृतः || ३९ ||

वैश्यस्यस्य चाःन्नमेवात्रं शूद्रान्नं रुधिरं स्मृतं |
वैश्वदेवेन होमेन देवताभ्यर्चनैर्जयैः || ४० || 

अमृतं तेन विप्रान्नमृग्ययुः सामसं स्मृतं |
व्यवहारानुरूपेणन्यायेन यद्दयाज्जनं || ४१ ||

क्षत्रियस्य ययस्तेन प्रजापालन कोद्रवं |
प्रवाहानद्ध वायमत्रमुत्वाधमिच्छति || ४२ ||

प्. ७५अ)

निरायज्ञविधानेन वैश्यान्नं तेन संस्मृतं |
अज्ञानतिमिराधस्यमद्यपानरतस्यत्र || ४३ ||

रुधिरं तेन शूद्रान्नं दैवमंत्र विवर्जितं |
नवृथांशयथं कुर्यात् स्वल्येप्यर्थेनरोवुधः || ४४ ||

वृथा हि शयथं कर्वन्प्रेत्यवेह विनश्यति |
कामिनीषु विवाहेषु गवां भक्तं जनक्षये || ४५ ||

ब्राहमणाद्युययतौवशयथे नास्ति यातकं |
नयमं यमष्णाहरात्मावैयम उच्यते || ४६ ||

आत्मनं यमितो येन तं यमः किकरिष्यति |
एकः क्षमावतां दोषानद्वितीयः कथंचन || ४७ ||

यदेनं क्षमयायुक्तमशक्तं मन्यते जनः || ४८ ||

न तस्य शास्त्राभिरतस्य मोक्षो न चैव रम्यावसथ प्रियस्य |
न भोजनाच्छादनतरस्य न लोकचितग्रहणेरतस्य || ||

एकांतशीलस्यसु दैवतस्य सवैद्रियप्रीतिनिवर्तकिस्य |
स्वाध्याययोगेरतमानसस्य मोक्षो ध्रुवं नित्यमहिंसकस्य || ४९ ||

श्रीभगवानुवाच 

न्यायागतधनस्तत्वज्ञाननिष्ठेतिव्यिप्रियः |
श्रीद्व्रत्सत्यवादी च नित्यमाचार्यसेवकः || ५० ||

भगवद्रश्मिसहित श्रीमदष्टाक्षरीतः |
देवतानामृषीणां वाप्यनुग्रहात् || ५१ ||

आचार्यानुग्रहान्मुक्तिं प्राप्रोत्येव गृहाश्रामी |
अनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये श्रुतिसंग्रहे || ||
अध्यायोयंत्रयो विशस्तंत्रे दाशरथीरित || १५२ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
त्रयोविंशोध्यायः ||
प्. ७५अ)

श्रीभगवानुवाच 

उषित्त्वैवं गृहे विप्रो गृहस्यादाश्रमासरं |
वलीयवित संयुक्तसूतीयाश्रममाश्रयेत् || १ ||

अपत्याय समालोक्य याम्याहारान् विसूज्य च |
पत्नीपुत्रेषु निःक्षिप्य यत्मावावनमाविशेत् || २ ||

 वसानश्चर्मचीराणिसाग्नीन्मुन्यन्नवर्तनः |
शाकमूलफलैवोपि पंचयज्ञान्प्रवर्तयेत् || ३ ||

जटीसायं व्रहेत्सायीश्मश्रुलोनखरोनभृत् |
अमूलफलभिक्षाभिरर्चयेद्भिक्षुकातिथीन् || ४ ||

अन्यथा शाकदातावादांतः स्वाध्याय तत्परः |
आचार्यचरणांभोजशुश्राषणपरायणः || ५ ||

भगवद्रश्मिसहितश्रीमरष्टाक्षीरतः |
वैतानिक च जुहुयादग्निहोत्रं यथाविधि || ६ ||

मुत्पन्नैः स्वयमानीजैः पुरोडाशांश्च निर्वयेत् |
स्वयंकृतं चलचणनायान्मधुफलप्रदः || ७ ||

वर्जयेद्विल्वशिनूश्चकतकं पलनं मधु |
उत्यभूमाश्चिग्नेमासित्यजेनृत्यूवं संचितं || ८ ||

प्. ७५ब्)

रग्राम्यानि फलमूलानि पालजां न वसंत्यजेत् |
त्रिषद्वद्वादशमासान्नफलमूलादिसंग्रही || ९ ||

नक्ताश्येकांतराशी वा पक्षकालाशेनोपिवा |
चांद्रायणव्रतीवास्यात्यक्षभुग्वाथमासभुक् || १० ||

वैस्वानसमंतस्थो वा फलमूलाशनोपि वा |
तपसाशोषयेद्वेहं पितृदेवांश्च तर्पयेत् || ११ ||

अग्निमात्मनिचाधायविचरेदमिकंतनः |
भिक्षयेत् प्रोणयात्रार्थं तापसान् षनवासिनः || १२ || 

ग्रामादानीय वा श्रीपादष्टौग्रासान्वसन्वतेः |
इत्थं रनाश्रमीविप्रोब्रह्मतोकेमहीयते || १३ ||

अतिवाह्वायुषोभागं तृतीयमितिकानने |
आयुष्यस्यतुरीयांशेत्यत्कासंगान्परिव्रजेत् || १४ ||

क्राणत्रयमसंशोध्यत्वतुयाद्यसुतानपि |
तथा यज्ञाननिष्टाचमोक्षनिच्छव्रजत्यधः || १५ ||

मनागपि न भूतानां यस्मादुत्याद्यते भयं |
सर्वभूतानि तस्येह प्रयच्छंत्य भयं सदा || १६ ||

एकएव चरन्नित्य मनग्रिरनिकेतनः |
सिध्यर्थमसहायः स्याद्ब्राममन्नार्थमाश्रयेत् || १७ ||

जीवीतं मरणां वापि नाभिर्कांक्षेद्यतिः क्वचित् |
कालमेव प्रतीक्षेत नित्यमोंकारतायकः || १८ ||

कर्तव्यास्सकलन्यासायतिनावश्यमन्वह |
श्रीमदष्टार्णविद्यायामवश्यं निरतो भवेत् || १९ ||

गृहसमार्जनाद्यैश्च यादृसं वाहनादिभिः |
वस्त्रप्रक्षालनाद्यैश्च नित्यमावार्यसेवकः || २० ||

सर्वत्रममताशून्यस्सर्वत्रसमतायुतः |
वृक्षभूलनिकेतश्च मुमुक्षरिहशस्यते || २१ ||

स्नानं शौच तथा भिक्षानित्यमेकांतशीलता |
यतेश्चत्वारिकर्माणियं चर्मनोपयद्यते || २२ ||

वार्षिकान् चतुरोमासान् विचरेन्नयतिः क्वचित् |
वीज्जां कुराणां जंतूनां हिंसा तत्र यर यतो भवेत् || २३ ||

गच्छेत्यरिहरहरनत्तंतून् पिवेत्कंजस्त्रशोधितं |
वाचं वदेदनुद्वेगोसकृद्वाकेनचित्क्वचित् || २४ ||

चोदान्मसहायश्चनिरयेक्षोनिराश्रयःति |
समध्यात्यनिरतोनीचकेशनरवोदरी || २५ ||

कुसुमवौण इडाछोभिक्षाशीरम्यातिवजितः |
अलावुदारुमृद्वेणापात्रं शस्तं नयंचम || २६ ||

नग्राह्यं तैजसं संपात्रं भिक्षिकेण कदाचन |
एकाकालं वरोहैक्ष्यंतकुयो तत्र विस्तरं || २७ ||

विध्वमेसन्नमुशलेप्यंगारेभुक्तवर्जिते |
दतेशरावसंयात् भिक्षां नित्यं चरेयतिः || २८ ||

अल्पाहारोरहः स्थायीदंहियार्थद्यलोलुपः |
रागद्वेष विनिर्मुक्तो भिक्षुर्मोक्षायकल्पते || २९ ||

प्. ७६अ)

आश्रमेषु यतिर्यस्य मुहूर्तमपि विश्रमेत् |
किंतस्वानेकतंत्रेण कृतकृत्यः सजगत्पते || ३० ||

संचितं यहृहस्थस्यमायमाभरणांतिकं |
निर्दृहिव्यतित्सर्वमेकराप्रोविनोयतिः || ३१ || 

दष्ट्वाजराभिभवनमसह्यंरागषीडनं |
देहत्यतांयुनगर्भगर्भक्लेशं च दारुणं || २९ ||

नानायोनिसहस्रं चा वियोगं च प्रियैस्सह |
अप्रियैः सहसंयोगसधर्मदुःखसंभवं || ३० || 

पुनर्निरयसंनानानेरकयातनाः ** |
कर्मदीषससन्द्रतानृणां जातीरनेकधा || ३२ ||

देहस्यानित्यतांदृष्ट्वानिसतां परसात्मनः |
कुर्वडेतमुक्तयेयत्रं यत्र कुत्राश्रमेरतः || ३२ ||

ब्रह्मचारी गृहस्थो वावनीवाभिक्षुकापिवा |
अवश्यमाचार्ययदद्वंद्वश्रुश्रूषणेरतः || ३३ ||

स्वाश्रंमोचितवेदोत्मकर्मकुर्वन् दिने दिने |
रश्मिविद्यासमान्युक्तन्यासजालं समन्वितां || ३४ ||

श्रीमदष्टाक्षरीजत्वा ब्रह्मभूतीभवेद्ध्रुवं |
कृनत्रेताद्वापरेशुक्रमादाश्रमसंयुताः || ३५ ||

संति विप्रामहात्मानोनिग्रहानुग्राहाक्षमाः |
ब्रह्मचर्यं वनेवासोयुगेतिष्ठ्येन विद्यते || ३६ ||

यतिवेषोपिविप्राणां दोषायै च कलौयुगे |
पुत्रमित्रकलत्रादियोषणासक्तमानसाः || ३७ ||

यतिवेषधरा विप्राभवट्यस्मिन्कलौयुगे |
दंभतीभानृतयुताः शौचारविवर्जिताः || ३८ ||

अक्ष्यभोज्यघृतायूयनिरताः प्रत्यहं नृप |
वृथा शायं विमुंचति भिक्षार्थमपि संततं || ३९ ||

गतभर्तृकनारीवुचतुर्थाश्रमवोधकाः |
तासु संसर्गनिरताः पुत्रदर्शनलालसाः || ४० ||

यतिवेषं करिष्याति यंडिताश्चकलोयुगे |
गार्हस्वप्नेवसकलाश्रमेषूतममुच्यते || ४१ ||

कृत्वापि यातकं घोरं गृहस्थोमतिमान्नरः |
प्रायश्चितैर्विमुक्तः स्थान्नान्यत्रासक्त आमे || ४२ ||

गृहस्थरात्र सर्वेषामाधारः परिकीर्तितरः |
अस्मिन्कलियुगे घोरे गृहस्था अपि संततं || ४३ ||

वेदाचारयरिभ्रष्टायाखंडामरसंयुताः |
परनारीषुनिरतादंभलोभानृतप्रियाः || ४४ ||

अभ्यस्यापि महाविद्यामाचार्ययदिनिंदकाः |
एतेयमातिथीभूतास्सर्वेनरकभागिनः || ४५ ||

तस्माद्वैदिकमाचारस्वाश्रमोन्वितमन्वहं |
कुर्वत्नाचार्यश्रुशूषां कुर्वन्प्राणधनैरपि || ४६ ||

वेदाःध्ययनवान्निसंसमस्तन्याससंयुतां |
श्रीमदृष्टाक्षरीं जप्त्वा शुद्धकैवल्यमश्रुते || ४७ ||

अशक्तः सोमयागादियद्रोषुनियतः व्रतः |
यौणं मास्याममायांवामासीमाःसिसमाहितः || ४८ ||

प्. ७६ब्)

विधिवत् संस्कृते वह्नीमंत्रैरावरगोदितैः |
एकैकशोहुनेदात्यं मूलनाष्टोतरंशतं || ४९ ||

रश्मिमंत्रैः सकृद्वत्वा तत आचार्यपादयोः |
निष्कतेकनदर्धं वा प्रदत्वा दक्षिणां नृप || ५० ||

प्रत्यहं वा जपे यस्य मासिमासि लभेत् फलं |
अमासोमेन रविणा सहिता यदि भूयते || ५१ ||

कृत्वेत्थं विधिना होममाचार्यचरणद्वये |
दत्वा शेषतोनिष्कसुवर्णं वा प्रयत्नतः || ५२ ||

संपूर्णदक्षिणायुक्तदशाग्रिष्टोमजंकलं |
प्रसहं लभते वश्यं तस्मिन्मासि न संशयः || ५३ ||

अनधीत्यद्विजोविज्ञानानिष्कविपुलोर्मखैः |
अनुस्याद्यसुतानुविप्रोनरकेषु निमज्जति || ५४ ||

तस्मादवश्यं वेदानां कार्यमध्यमनंवुधैः |
अग्निष्टोमादयोयागाः कायोः संपूर्णदक्षिणाः || ५५ ||

उत्पादनीयाः पुत्राश्च इहामुत्र सुखप्रदाः |
अथ वा सर्वयागीनी फलमिच्छन्महीतले || ५६ ||

श्रीमाष्टाक्षरी विद्या भगवद्रश्मिसंयुता |
न्यास युक्ता प्रजप्तव्या होतव्या हविषा सदा || ५७ ||

शतसाहस्रंशो यागदक्षिणा फलमिच्छता |
ग्रहणादिषु कोलेषु नवरात्रव्रते शुभे || ५८ ||

अक्षयायां तृतीयायामलभ्यार्द्धौदृयादिषु |
यथोक्त दक्षिणासांगादातव्या च सुधायते || ५९ ||

लक्ष्मीनारायणीविधासहस्रार्णायशस्करी |
नारायणभिधं सूतांमपि पातकभंजनं || ६० ||

वेदपारायणफलप्रेशुनित्यं जयेद्वुधः |
आचार्यचरणांभोज शुश्रूषान्यहमादरात् || ६१ ||

रश्मिविद्यान्यासयुतश्रीमदष्टाक्षरीरतिः |
यावज्जीवं निवासश्च वाराणस्यां महीयते || ||

कलेवरस्य स्रागोवाक्षेत्रे श्रीपुरुषोत्तमे |
मोक्षलक्ष्मीसाधनानि चत्वार्ये तानि भूयते || ६३ ||

पंचमं सधनेनास्तिं साक्षान्मूतिफलप्रदं |
तत्राप्याचार्य शुश्रूषा श्रीमदष्टाक्षरीरतिः || ६४ ||

इहीपि सकलैश्वर्यप्रदांते मुक्तिसिद्धिदा |
गृहस्थ एव देवानापि गृहस्थ एव देवानापि रहणां योगिनामपि || ६५ ||

प्. ७७अ)

आश्रायस्सर्वभूतानां नाश्रयाभिक्षुकादयः |
यंगधोवधिरा अंधावैदिकं कर्तमक्षमाः || ६६ ||

यत्याश्रम मममुप्राथमुक्तिभाजोभवंति हि |
श्रौते कर्मरायशक्तानां चतुर्थाश्चम ईरितः || ६७ ||

गृहस्थस्सर्वकर्माणि कुर्वन्प्रसहमारात् |
कृत्वाचार्यस्य शुश्रूषां श्रीमदष्टाक्षरीं तयन् || ६८ ||

पितृवंशसमुद्भ्रतोमातृवंशशतान्वितः |
ब्रह्मनंदमषीक्तिमावश्यं अभते नृपः || ६९ ||

आचार्य पादांवुजयुग्मसेवासंसक्तचितोन्वहमादरेण |
न्यासस्सहाष्टारामिनुप्रजायीहीताष्टाताद्यैर्मिथुनार्चकश्च || ७० ||

ब्रह्मेमुहर्तेकमलाधिनाथरश्मिप्रजापीग्रहणेरवीदोः |
वैशाखशुक्लेदिवसेक्षयाख्येयोगेघलभ्येषुरमेशयोगे || ७१ ||

शरन्नवम्यां च महत्सुयवस्वमादिनेभास्करंद्रयुक्ते |
जप्त्वा च हुत्वा गुरुपादयुमिसमर्प्यवित्तं वहुलं महीश || ७२ ||

कर्णद्वये कुंडलयुग्ममादरात् समर्प्यपत्नीमपि सहीरोश्च |
ताटंकवालीयुगलादिभूषणैरभ्यर्च्य विप्रालथभोजनीयाः || ७३ ||

प्रत्यब्दमिथं नियमान्वितोयः कणैति विद्याजपहोमकर्म |
आयुष्यमारोग्यमथार्थसिद्धिं रत्नानिमक्ताहयहस्तिसंघान् || ७४ ||

संप्राप्य पुत्रानथपौत्रकांश्च विद्यांश्रियं भाग्यमथाक्षयं च |
मातुः पितुर्वशशतान्वितोतेदिव्यं विमानं मणीकां चनाह्यं || ७५ ||

आरुह्य साक्षाद्भगवत्स्वरूपो प्रामोत्य योध्यानगरं सुरम्यं |
भृगोस्सुतापि दिने दिने योजस्वावहुत्वाविधिवन्मनुष्यः || ७६ ||

आचार्यपत्नीमपि पूज्यवस्त्रौराकल्पसद्यैः श्रियमेति दिव्यां |
पुन्नघपौत्रेरस्सहितां समृद्धिं प्राप्याथ साक्षीद्धरि हृयमेति || ७७ ||

मासे मासे भार्गवे वासरे वायषे कस्मिन् सद्गुरोः पुत्रयुक्तां |
भक्ष्यै राज्यभोक्ष्यैश्च वस्त्रैशकल्यैर्वातौषपित्वा द्विजाग्र्यः || ७८ ||

प्राप्तो सवश्यधनरत्नसंकुलं श्रियं तथारोग्यमनुतमंच |
वंशाभिवृद्धिं समवाप्य चाते विष्णोः पदं तत्पुरमं प्रयाति || ७९ ||

अष्टार्णविधा जपहोमतत्परा आचार्यपादांतुजसेवकाश्च धान्याः |
कृतार्थामनुजे इं नित्यं संप्रात्यकामा अथयांति मुक्तिं || ८० ||

प्. ७७ब्)

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
चतुर्विंशोध्यायः ||
प्. ७७ब्)

राजोवाच 

धन्योस्मिकृतकृत्योस्मिनारायणजगत्पते |
श्रीमदष्टाक्षरीन्यास छंद आर्षादिकंवुव || १ ||

पुरश्चरणकृत्यं च साधनं काम्ययथ |
षट्मेकुरुणामूर्तेकृत्यया धर्मनंदन || २ ||

श्रीभगवानुवाच 

अथातः संप्रत्वक्ष्यामिन्यासजालस्य सिद्धिदं |
छंद आषादिकं सर्वं यद्वात्वा सिद्धिमान्भवेत् || ३ ||

अंतर्वहिर्मातकाया ऋषिर्ब्रह्मप्रजापतिः |
छंदोगायत्रमुद्दिष्टं विद्रया श्रीःसरस्वती || ४ ||

देवताकथिता श्रीशप्रीतयेयोग ईरितः |
अक्लीवदीर्घह्रीस्वाधवर्गौः षड्भिः षडंगकं || ५ ||

विन्यस्य भावयेद्धीमानुमातृकापरमेश्वरीं पंचाशल्लिपिर्विभक्तमुखदोः 
परामध्यवक्षस्थलां स्वन्मौलिनिवद्धाचंद्रशकलामायीनु तु गुस्तनी |
मुद्रामक्षसुधीहाहेमकलशंविद्यावहस्तांवुजैविश्राणां विशदप्रभां 
त्रिनयनां वाग्देवतामाश्रये || ६ ||

अंतर्वहिर्मातृकाख्यमकृत्वान्यासमन्वहं |
न सिद्धिलभते मंत्रीपुरश्चर्या शतैरपि || ७ ||

प्रणवाद्यां न्यसेसश्चान्मातृकां परमेश्वरी |
कृत्वा पूर्वोदितन्यासमार्षछंदादिकं तथा || ८ ||

सिंदूरकांतिममिताभरणं त्रिनेत्रं विद्याक्षसूत्रमृगयाशवरान्दधान 
पार्श्वस्थतां |
भगवईमपि कांचनाभ्याध्यायेतन्या समार्षछंदादिकं तथा || ८ ||

सिदूरकांतिममिताभरणं त्रिनेत्रं विद्याक्षसूत्रमृगयाशवरान्दधानं |
पार्श्वस्थितां 
भगवतीमपिकांचनाभ्याध्यायेस्कराज्जघृतपुस्तकवर्णमालां || ९ ||

प्रणवाधामिमान्यस्यमातृकां सर्वसिद्धिदां |
ब्रह्मरूपी भवत्येव सत्यानंदचिदात्मकः || २० ||

वागाद्यां मातृकान्यस्येत् सर्वविद्या फलप्रदां |
ऋषिः प्रजापतिः छंदोगायत्रदेवताह्यापरा || ११ ||

वागीश्वरी मातृकास्यान्नासः पूर्वोक्त एव हि अक्षस्रजं हरिणयो 
तदमुदग्रटंकं विद्याकरैरविरतदधती |
त्रिनेत्रां अद्वैदमौलिमरुणापरविंदभाववर्णेश्वरी प्रणमतस्तनभारनन्ना || 
१२ ||

वाग्भद्यमिमं न्यासं कृत्वा मातृकयावुधः |
पारंगतो सौ विधानां भवत्येव जडोपि च || १३ ||

पंचब्रह्मकलान्यस्येक्त्रयी वर्णादिकास्ततः |
ऋषि प्रजापति छंदोगायत्रसमुदांहृतं || १४ ||

कलात्मावर्णजननीदेवताशारदीस्मृता |
ह्रस्वदीर्घांतरगतैः षडंगं प्रणवै स्मृतः || १५ ||

प्. ७७अ)

हस्तैः प्रप्तंरथांगंराणमथहरिणं पुस्तकं वर्णमालां टंकं 
शुभ्रंकपालंदरममृतलसद्वेमकुभं वहंती |
मुक्ताविद्युत्पयोदस्फुरितनवतयावंधुरैः पंचवक्त्रैः स्त्रर्क्षेवक्षोतनम्रां 
सकलशशिनिभांशारदानां नमामि || १६ ||

निवृत्तिश्च प्रतिष्ठा च विधाशांतिस्तथैव च |
रोधिका दीपिका चैव रेचिका मोचिका परा || १७ ||

सूक्ष्मासूक्ष्मामृतायश्चीज्ञानामृता तथा |
आप्यापिनी व्यापिनी च व्योमनी च क साद्धमा || १८ ||

सदाशिवसमुद्भतः षोडशोक्ता महो || १९ ||

सृष्टिऋद्धिःस्मतिर्मेधाकांतिर्लक्ष्मीर्द्युतिः स्थिरा |
स्थितिः सीद्विरिति प्रीकादेशवह्यकला इमाः || २० ||

जरा च पालिनीशांतिरीश्वरी रतिकामिके |
वरदाह्रादिनी प्रीतिदीघोविष्णुकलादश || २१ ||

तीक्ष्णरौद्री भयात्रिदातंदांश्रुर्त्कधिनी क्रिया |
उत्कारी मृत्युरित्युक्तादशरुद्रदकला इमाः || २२ ||

** पीतारुणापश्चीदसिता च चतुष्कलाः |
ईश्वरांग समुद्भताः कलाः पंचाशदीरितः || २३ ||

कलान्याअमिमं कृत्कोसाक्षाद्ब्रह्मकलान्वितः |
आज्ञासिद्धिं समासाद्यतेजोमयतनुर्भवेत् || २४ ||

श्रीकंठमातृकान्यासंव्योमशक्तिसमन्वितं |
न्यसेच्छीकंठपूर्णादि पंचाशान् मिथुनात्मकं || २५ ||

तंतीयपूर्वातान्यस्येत्रमोंतां रुद्रसंयुतां |
स धातुप्राणशक्त्यात्मयुक्तायाहिषिते क्रमात् || २६ ||

ऋषिःस्यादक्षिणापूर्तिर्गायत्रं छंद ईरितं अर्द्धनारीश्वरः |
प्रोक्तो देवतां तन्नवेदिभिः हसाषड्दीर्घयुक्तेन कुर्यादगानिदेशिकः || २७ ||

वंधूककांचननिभरुचिराक्षमीला पाशांकुशौ च वरदं निजवाहुददौ |
विभ्राणमिदं शकुलाभरणं त्रिनेत्रेमर्धाविकेशमनीशंव पुराश्रयामः || 
२८ ||

श्रीकंठानंत सूक्ष्मेशास्त्रिमूर्तिरमरेश्वरः |
अद्योःशोभारभूतेशोतिथीशः स्थाणनांहरः || २९ ||

कंठोशोभौतिकस्सद्योजातश्चानुग्रहेश्वरः |
अक्राश्च महासेनः शिवषोडशशमूर्तय || ३० ||

यश्चोत्कोधीशचंडीशंयचास्येशशिचोत्तमाह् |
अथैकरुद्रकृर्मोकनेज्ञाद्वचतुराननाः || ३१ ||

अजेशशर्वसोमेशराजहिगुलधारकौ |
अर्द्धनारीश्वारश्चीमाकांतश्चाषाजडंडिनौ || ३२ ||

प्. ७७ब्)

स्युरत्रिमोनमेषाख्यालोहिताख्यां शिवै तथा |
छगलंड**(?)द्विरंडेशौमहीकालकपालिनौ || ३३ ||

भुंजेगेशः पिनायीशः खड्गीशा द्रव्यौ वकस्ततः |
श्वेतभृन्वीशलकूलिशिवस्संवर्तकुस्ततः || ३४ ||

एते रुद्राः सितारक्ताधतशूलकपालकाः |
पूर्णोदरीस्थाद्विरजाशाल्मलीतदनंतरं || ३५ ||

कोलाक्षीवर्तुलाक्षी च दीर्घकर्णासमीरिता |
सदीर्घमुस्विगोमुख्यौदीर्घजिह्वा तथैव च || ३६ ||

कुंडोदर्पूर्द्धकेशी च तथविकृतमुख्यपि |
ज्वालामुखी ततोज्ञेया पश्चादुल्कामुखीतथा || ३७ ||

सुश्रीमुखी च विद्यामुखी ह्येताः स्वरशक्तयः |
महाकालीसरस्वत्यौ सर्वसिद्धिसमन्विता || ३८ ||

गौरीत्रैलोक्यविद्यास्यान्मंत्रशक्तिस्ततःपरं |
आत्मशक्तिभूतमाता तहा लंवोदरीमता || ३९ ||

शविणीनागिनी मायाखेचरीचापिमंजरी |
रूपिणीवारिणी पश्चात्क्यकोदतना || ४० ||

स्याद्भद्रकालीयोगिन्यौशंखिनीगर्जिनी तथा |
कालरात्रिश्च कुब्जीस्यात् कपर्दिन्यपि वज्रया || ४१ ||

जया च सुमुखेश्चर्यारेवती च वरा तथा |
वारुणीवायवि प्रोक्ता यश्चाद्द्रक्षोपधारिणी || ४२ ||

ततश्च सहजालक्षीर्व्यापिनी माययान्विता |
एतारुद्रां पीठस्थाः सिंदूणरुणविग्रहीः || ४३ ||

रक्तोत्पलकपालाभ्यामलंकृतकरांवुजाः |
श्रीकंठमातृकामेतां विन्यस्यादौ दिने दिने || ४४ ||

श्रीमदष्टाक्षरीं जातहृवसाक्षाद्ब्रह्ममयी भवेत् |
रुद्रमूर्तिस्समहर्ता कर्ता साक्षान्न संशयः || ५४ ||

त्रयीयारमाकामवीजपूर्वक इष्टदः |
कर्तव्यस्सततंन्यासो ब्रह्मतादात्म्यसिद्धिदाः || ४६ ||

स्मराद्यां वान्यसेदेतां मातृकाभिष्टसिद्धिदां |
स धातु प्राडणशक्त्यात्मयुक्तायादिषुविष्णवः || ४७ ||

ऋषिः प्रजापतिः प्रोतो गायत्रं यं इ इरितं |
नारायणोद्वेलक्ष्मीशोदेवतान्नसमीरिता || ४८ ||

दीर्घ******(?) षडंगानि प्रविन्यसेत् 
अस्तैर्विभ्रत्सरसिजगदाशंखचक्राणिविधां ||
ययादशौ कनककलशं मेघविद्युद्विलासं |
वामेतुगस्तनमविरताकल्पमाश्लेषलोभादेकीभूतं वपुरवत्तुनः 
पुंडरीकाक्षलक्ष्म्योः || ४९ ||

शंखं चक्रगहांवुजानि सततं हस्रांवुजैधारं यत्रादर्श च 
हिराम्मयंधरमथो विद्यत्ययोदाकृती |
केपूणंगदहारकुंडलधरोमाणिक्यभूषोल्लसद्वक्त्रार्घ्रोर्द्धेरमान्वितोविजय
ते नारायणः श्रीपतिः ५०

प्. ७८अ)

वैष्णवीं मातृकामेकामपि विन्यस्य षानकाहं |
श्रीमदष्टाक्षरीं तत्वा साक्षान्नारायणो भवेत् || ५१ ||

मंत्री चात्र न संदेहीनिग्रहानुग्रहक्षमः |
भवेद्ब्रह्ममयः साक्षाद्वैष्णवीन्यस्यमातृकां || ५२ ||

शक्तिपूर्वांतनौन्यस्यैन्मातृकांमनुवित्तमः |
ऋषिःशक्तिः स्पृतः छंदीगायत्रं देवतावुधैः || ५३ ||

संप्रोक्तावीश्वजननी सर्वसौभाग्यदायिनी |
दीर्घाद्धयुजांगानि कुर्यान्मायात्मनावुधः || ५४ ||

उद्यत्कोटि 
द्विवाकरप्रतिभरितांगोरूपोनस्तनीवद्वार्द्वदकिरीठहाररशमामंजीरसं 
शोभिता |
विभ्राणकरपंकजैमवंरीपाशांकुशौपुस्तकं 
दिवाद्वोजगतीश्वरोत्रिनयनापद्मेनिषस्तासुखं || ५५ ||

शक्तिवीजादिकं न्यस्य मातृकां सर्वसिद्धिदां |
आश्रयस्सर्वभाग्यानां भवत्यत्र न सप्तयः || ५५ ||

न्यसेच्छी वीजसंपन्नां मातृकां विधिनातनौ |
ऋषिर्भृगुः स्मृतच्छंदीगायत्रंदेवतामता || ५६ ||

समस्तसंयदापादिर्जगतांनापिकावुधैः |
प्राक्त्रस्तुनेन वीजेन कुर्यादंगानिसाधकः || ५७ ||

विंददामसहस्राभांहिभगिरिप्रख्यैश्चतुभिर्गजैः 
शुंडादांडसमुद्धतामृतमयैरासिंच्यमानामिर्भां |
विभ्राणां करपंकजेर्जवरीं यग्रद्वयं पुस्तकं भास्वद्रत्वसमुज्वलां 
कुचनतां ध्यायेज्जगत्स्वामिनीं || ५८ ||

श्रीवीजपूर्वोविन्यस्यमातृकां सर्वसिद्धिद्धांदां |
आचार्यानुग्रहात्साक्षाद्भवेच्छ्रीकलयान्वितः || ५९ ||

न्यसेन्स्मराद्यांवपुषिमातृकां मंगलप्रदां |
ऋषिः संमोहनः प्रोक्तः छंदोगायत्रमुच्यते || ६० ||

देवतामंत्रिभिः प्रोक्ता समस्तजननीपरा |
स्मरेणदीर्घयुक्तेन विदध्यादंगकल्पनां || ६१ ||

वालार्ककोटिरुचिरां स्फरिकाक्षामालांकोदंडमिक्षुजनितं स्मरयाचवाणान् |
विद्यां च हस्तकमलैदेधती त्रिनेत्रत्रां ध्यायेत् समस्तजननीं नवचंद्रवुध || 
६२ ||

स्मराद्यां यातृकान्यस्य कर्ध्यसमकांतिमान् |
वशीकरोतिन्नैलोक्यं किंच ब्रह्ममयो भवेत् || ६३ ||

श्रीशक्तिकामवीजाद्यां मातृकां विन्यसेदपि |
ऋषिस्संमोहनछंदोगायत्रं छवतामनोः || ६४ ||

त्रैलोक्यमोहिनी प्रोक्ता सवेलोकवशंकरी |
भावर्तितैस्त्रिभिवीजैः षडंगानि प्रकल्पयेत् || ६५ ||

प्. ७८ब्)

ध्येयेयमक्षवलयेक्षुशरान्सयाशान् यमद्वयशुकशरान् नवपुस्तकं च |
आविभ्रतीं निजकरैकरुणां कुचार्तां संमोहिनां त्रिनयंनांतरुणेंद 
चूडां || ६६ ||

वीजत्रयाद्यां विन्यस्य मातृकामिष्टसिद्धिदां |
सर्वसौभाग्यसंयमभस्सकलैश्वर्यसंयुतः || ६७ ||

समस्तविद्यासंपन्नी जीवेच्च शरदोशतं |
हंसविद्यादिकां न्यसेन्मातृकामखिलेष्टदो || ६८ ||

ऋषिर्ब्रह्मासमुद्दिष्टच्छदां गायत्रमीरितं |
समस्तवस्तुसंप्राप्तिकरं तेजोभयशिव || ६९ ||

दैवंतयरर्मब्रह्मपरमात्माभिधं नृप |
खाहाद्यौः पंचमुनिभिः पंचागानि प्रकल्पयेत् || ७० ||

अस्त्रदिक्षु समुस्तनमूलनवसूद्यायत्ते |
वेदादिशक्तिरजयापरमात्ममहामतः || ७१ ||

वह्निजाया च काथिता पंचंन्नाः शुभावहाः ब्रह्मातादात्म्यसिध्यर्थं |
समस्तफलसिद्धिद्याहं साद्योमात्तकां न्यसेत् परब्रह्ममयीमथ || ७२ ||

ताराहियुंचमनुभिः पुरियिमानमानैकगम्यमनिशं जगदेकमूलं |
सच्चित्समस्तभुवनेश्वरमच्युतं तत्तेजः परंभजतसांद्रसुधांवुराशिं || ७३ 
||

हंसाद्यां मातृकां न्यस्य श्रीमदष्टाक्षरींतयन् |
अणिमादिगुणौश्वर्यसहितो भगवानसौ || ७४ ||

इत्थमेकादशविधं मातृकान्यासमवहं |
आचार्यानुग्रहाल्लब्धा श्रीमदष्टाक्षरीजयनं || ७५ ||

साक्षान्नारायणो ज्ञेयो निग्रहानुग्रहक्षमः |
सरावसर्वजगतां कर्ता हर्ता च पालकः || ७६ ||

वतानासषीणं च नमस्कार्यो भवत्यसौ |
एकादशविधन्यासेषशक्तोवसुधापते || ७७ ||

वैष्णवीनात्कीं वापि विन्यसेत् दन्वहशुचिः |
तत्वन्यासं ततः कुर्याद्येन तत्वमयः पुमान् || ७८ ||

विरा इवीहरिः साक्षीद्भवत्यत्र न संशयः |
ऋषिर्ब्रह्माततच्छंदोगायत्रं दैवतं स्मृतं || ७९ ||

देवताभगवान्साक्षात्सर्वतत्वमयोहरिः |
षड्दीर्घमाययाकुर्यात् षडंगं प्रणावाद्यया || ८० ||

भूतोयाग्रिमरुद्वियहुणमयसर्वप्रपंचात्मकं विश्वस्थितिस्सर्गसंहृतिकरं 
सत्यात्मकचीद्वनं विष्णुब्रह्मशिवाकृतिसुरमुनिस्तूत्यं |
हृदब्जस्थितं युक्तं चित्कलयाश्रयेहमनिशं नारायणाख्यं महः || ८१ ||

प्. ७९अ)

ज्ञात्वा तत्वमयं न्यासमाचार्यवदनांवुजात् |
विन्यस्थ श्रीमदष्टार्ण प्रजपन्वुधः || ८२ ||

नारायणामयः साक्षादाज्ञासिद्धो भवत्यसौ |
तन्मूर्तियः जरन्यासं ततः कुर्यादिनन्यधोः || ८३ ||

अपिरादिप्त भगवानथवर्षिः प्रजापतिः गायत्रं देवेतं |
छंदस्मृवितुर्मंडलस्थितः आदित्यात्माजगत्स्यामीदेवोनायणः स्मृतः || ८४ ||

ध्येयस्सदासवितुमंडलमध्यवती नारायणः सुरसिजातसनसन्निविष्टाः |
केयूरवामकरकुंडलवान्किरीटीहरीहिरण्मयवुपुर्वृतशंखचक्रः || ८५ ||

तन्मूर्तियंजरन्यासं विन्यस्यादौ दिने दिने |
भवेत् स भगवान्मूर्तिः शब्दब्रह्ममयः पुमान् || ८६ ||

वर्णन्यासंदशविधं कुर्याद्धह्मेसिद्धिदं |
ऋषिरस्याहमेवाःस्मिसाध्यानारायणोनृप || ८७ ||

गायत्रं दैवतं छंदः साक्षाल्लक्ष्मीपतिर्विभूः |
हरिर्नारायणः स्वामीदेवतान्न समीरितः || ८८ ||

वंदेनीलययोदकोमलतनुं शंखं च चक्रगदांविभ्राणं कमलं 
रमावसुमती संशोभियाश्चैद्वयं |
दिव्याकल्पशताभिराममनिशं रत्नासनेसंस्थितं शांतं 
सुंदारमच्युतसुरमुनि ब्रह्मेश शक्रार्चित || ८९ ||

वर्णत्यासंदशविधं कृष्णेत्थं नित्यमादरात् |
आचार्यानुग्रहात्पश्चादवश्यं हरिरूपभाक् || ९० ||

चिद्द्रूपमातृकान्यां संभवद्भावसिद्धिहं |
कुर्यादवश्यं सकलन्यास जातफलप्रहं || ९१ ||

मुनिरस्याप्यहं प्रोक्तः साध्यो नारायणपरोविभुः |
छंदश्चदेवीगायत्री परमाश्रियःपतिः || ९२ ||

नारायणो जगत्स्वामीदेवता संस्मृतोवुधैः अस्यापि भूलपंचांगन्यासः |
सद्भिरूदीरितः षद्भिर्वर्गौः षडंगं वा विन्यसेद्वसुधायते || ९३ ||

मूलेकल्पतरोर्महामये सिंहासने संस्थितं देव्याचित्कलयाश्रिया च सहित 
नीलामहीसेवितदिव्याकल्पशतातिराममनिशं |
नित्यं प्रसन्नं विभुं वंदेदेवमुनींद्रवं हि तपदं नारायणं चिद्वनं 
|| ९४ ||

चिरयमातकान्यासं समस्तफलसिद्धिदं |
सर्वन्यासेषष्टेशक्तोपि स्वाचार्यानुग्रहान्नृप || ९५ ||

कृत्वादापन्वहधीमोः श्रीमदष्टाक्षरी जपेत् |
चिद्रूयमातृकां न्यस्य साक्षान्नारायणो भवेत् || ९६ ||

सर्वमंत्रमयः सर्वदेवैरप्यच्चितो भवेत् आचार्यं वेदांतपारगं श्रोत्रियं 
द्विजं |
सहस्रं योजनं वापि गत्वा वश्यं महीयते 
ब्रह्मतादात्म्यमन्विच्छनमुक्तिमेकेन जन्मना || ९८ ||

प्. ७९ब्)

पूर्वां संप्राप्त्यविद्योपिसंसत्य सकुलानारुन् |
संसेव्य वहुवर्षंवारत्प्रप्राणार्धनैरपि || ९९ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्यां भगवद्रश्मिसंयुतां |
अवश्यमपि गृहीयात् समस्तन्यासगूर्विका || १०० ||

तमाचार्यं विजानीयान्मामेवामेदतस्सदा |
अवश्यं सकलन्यासा आचार्यचंदनांवुजात् || १ ||

न्यस्तव्याश्चागृहीतव्यादेवताभावसिद्धिदाः |
अवश्यंमुपदेष्टव्याः करोतु न करोतु वा || २ ||

आचार्येण स्वशिष्यायविनीताय महान्मुने |
आचार्योनुप्रहाहात्वान्यासजालमिदं शुभं || ३ ||

विन्यस्य श्रीमदष्टार्णे शताधिक सहस्रकं |
जप्त्वामासत्रयं यश्चासश्यत्येव श्रियःपतिं || ४ ||

भगवत्कालयापूर्णः कामकोटि समप्रभः |
तेजोमयतुर्मृत्युजरामुक्तेत्भवत्यसौ || ५ ||

अविच्छिन्नोयासनयासिद्धिरेषा प्रजायते |
कृत्वा दिने दिने वश्यं न्याअजालमिदं शुभं || ६ ||

विताचार्यानचंदे तु मातरं पिप्तरं तु वा |
वंद्यमानी व्रतव्रत्येन मृत्युं मासान्नसंशयः || ७ ||

मासत्रयाद्रवंत्यस्य शक्राद्या अपि किंकराः |
शुभे दिने शुभेलग्ने न्यासजालमिदं शुभ्रं || ८ ||

गृहीत्वै च तृतीष्टार्णागृह्णीयाच्छेयसेनृप |
ससद्वोयवती भूर्मिर्धनधान्यौद्यसंकुला || ९ ||

दक्षिणाविहिताशास्त्रे सर्वस्वमपिवानप |
वर्षाशनमितद्रव्यमथवागुरवेर्ययेत् || १० ||

सद्यः सिद्धिमवान्योत्तितपहीमादिकं विना |
कृत्वा वश्यमिदं न्यासजातं प्रत्यहमादरात् || १११ ||

अष्टोत्तरशतं वापि श्रीमदष्टाक्षरीजपेत् |
भार्गवेवासरेवापि यक्षेवामासिमासि वा || १२ ||

मासत्रयेवाषणसेन्यासजालमिदं सन्येत् |
महतिं सिद्धिमिच्छद्भिर्न्यस्तव्यं प्रत्यहं बुधैः || १३ ||

वेदवेदीतशाश्त्रौघसारभूतार्थसंग्रहं |
न्यासजालमिदं पुण्यं भगवद्रावसिद्धिदं || १४ ||

प्. ८०अ)

अक्षयायां तृतीयायां रवीदग्रहणोपि वा |
आश्विनेनवरात्रे च विजीयेदश्मिमीदिने || १५ ||

आचार्यवदनांभीताद्भगद्राश्मि संयुता |
समस्तन्याससहिता श्रीमदष्टाक्षरीशुभ || १६ ||

आचार्यदक्षिणां दत्वा अध्येतव्या पुनः पुनः |
अवश्यं महतीं सिद्धिमणिमादि गुणान्वितां || १७ ||

ब्रह्मतादात्म्यसंसिहिद्धि हेतुभूतां सनातनीं |
प्राप्रोत्यत्र न संदेहो विवाह्येमजयादिकं || १८ ||

सर्वन्यासेष्च शक्तश्चेन्मातृकां वैष्णवीमपि |
तत्वन्यासं ततः कृत्वान्यासंतन्मूर्मिर्तीयंव्रर || १९ ||

वर्णन्यासंदशविधं न्यस्य चिद्रयमातृकां |
श्रीमदष्टांक्षरं मंत्रं जपेन्नित्यं महीयते || २० ||

तत्राप्य शक्तोमतिमान्यस्य वैष्णवमातृकां |
वर्णन्यासं दशविधं न्यस्य चिद्रूयमातृकं || २१ ||

श्रीमदष्टाक्षरं मंत्रे जपेत् सकलमिद्धिदं |
न्यास्य अवश्यं न्यस्तव्यास्सवैसन्दुर्वनुग्रहान् || २२ ||

वक्ष्ये वा मासमासे वा षण्मासे वा महीयते |
अवश्यं सकलन्यासा कर्तव्या हरिशासनात् || २३ ||

अन्यथा महतीसिद्धिर्लभ्यतेनं कदाचन |
जपंतीष्ठाषि सर्वासु भार्गवासरेपि वा || २४ ||

एकादश्याममायां वारविसंक्रमणेपिवा |
व्यतीयात्तेपि वा कार्यं न्यासजालमिदं शुभं || २४ ||

न्यासैस्सहाष्टार्णमनुजायोस्वाचार्य शुश्रूषणसक्तचित्तः दिने दिने |
वैदिकयावकेचु हृत्वा हविर्दादशधापि भूय || २५ ||

विशेषतो भार्गवासरेथ जप्त्वा च हुत्वाथ गुरुप्रियायै भक्ष्यं च |
भोज्यं घृतसूयसंयुतं वर्णामुक्ताफलभूषणादिकं || २६ ||

दत्वा लभेदक्षयं यदद्धिं च शाभिवृद्धिं च तथाचियुः |
त्यध्वाविभानं मणिहेमनिर्मितं प्राप्रोत्यथांते भगवत्पदं च || २७ ||

अवश्यमाघेपि भृगोर्द्विने वा मासस्य समाहितात्मा जप्त्वा च |
हुत्वा विधिवत्समर्च्यचार्यवल्यैमणिकांचनादिक || २८ ||

आयुष्यमारोग्यमक्षाक्षयं च वितं च मुक्ता फलरत्नजातवः |
वंशामिवृद्धि समवाप्य भोगा आप्रोति साक्षाद्भगवत्युदं च || २९ ||

न्यासैसहार्णजपी महोत्मान्यासैस्सहाष्टाणं जपीविधाता |
न्यासेस्महाष्टार्णजयी शिवश्चन्यासैस्सचूष्टाक्षरमंत्रजायी || ३० ||

प्. ८०ब्)

ताद्भगवत्यदं च न्यासैसहार्णाजयीमहात्मान्यासैस्महाष्टार्णजयीविधाता |
न्यासैस्सहानारायणस्सर्व चराचरस्य गुरुर्गरीयानपि विश्ववंद्यः || ३१ ||

सत्यं सत्यं पुनः सत्यं न मृषा प्रोच्यते मया |
एतदेव परं तत्वं विजानीहमहीपते || १३२ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहेयं च 
विंशोध्यायः ||
प्. ८०ब्)

श्रीभगवानुवाच 

श्रीमदष्टार्णविद्यायास्सद्धनस्सर्वसिद्धिदं |
पुरश्चर्याभिधं कर्मवक्ष्यमिव सुधायते || १ ||

इत्थं पंचदशन्यासैस्सनद्वनिजविग्रहः |
आचार्यचरणांभोजं ध्यात्वा ब्रह्मविलेशुभे || २ ||

हृत्यप्रकर्णिकामध्ये श्रीपतिं जातां यति |
ध्यात्वाथ श्रीमदष्टार्णा यथा शक्त्यान्वहं जपेत् || ३ ||

सहसुसाधिकं किंचिषण्मासंवत्सरं तु वा |
जप्त्वा हृत्वान्यहं भूयत्वलिते जातवेतवेदसि || ४ ||

आचार्यपत्नीपुत्रादीनभ्यर्च्यधनराशिभीः |
वत्सरान् महतीं सिद्धिं देवानामपि दुर्लभां || ५ ||

जरामरणशून्यत्वं दीर्घमापुरणगतां |
कंदर्प समसौभाग्यं वाचां सिद्धिमनुत्तमां || ६ ||

परकायप्रवेशादि सामर्थ्यं चलभेदसौ |
मृतानामपि साहस्रकरस्पर्शनमात्रतः || ७ ||

संजीवयति भूयालसशेयोनात्रविद्यते |
अणिमादिगर्णोर्युक्तोवत्सरात्स्वेचरो भवेत् || ८ ||

अष्टार्णवियासंसिद्धिः पुरश्चर्यं विनापि च |
उक्तयेत महाभाग यदिविघ्रो न जायते || ९ ||

चतुर्लक्षंकृतो प्रोक्तं त्रेतायामष्टलक्षकं |
द्वापरेरविलक्षं स्यात्कलौ षोडशलक्षकं || १० ||

गंगागोदावरीतीरंतर्मदातीरमुत्तमं |
तथा सरस्वतीतीरं यमुनातटमप्यथ || ११ ||

कावेरीकृष्णवेण्याश्चतुगाभीमरथां तटं |
समुद्रतीरंगोष्ठं च सुवर्णामुखरीतितं || १२ ||

तुलसीवनमध्यं च प्रशस्तजपवूर्मसु |
सुतेद्याच्चार्यसान्निध्यं विशिष्टं प्राहुरिष्टद || १३ ||

कुर्वन्वदांदितं कर्मप्रत्यहं विजितेंद्रियः |
नक्ताश्येकांतराशी वा फलमूलाशनोपि वा || १४ ||

प्. ८१अ) 

हविष्यमत्रमश्रन्वानित्यं त्रिषतणोरतः |
तयेत् षोडशलक्षाणि श्रीमदष्टाक्षरं मनुं || २५ ||

विधिवत् त्वलिते वह्नौ यप्तैर्मव्यघृतप्लुतैः |
हुनेत् षोडशसाहस्रं तत आचार्ययादयोः || १६ ||

सर्वस्वमर्प्ययेद्वीमान्वसुधांशस्यसंकुलांगवां |
द्वादशकं वत्सं वहुक्षीरसमन्वितं || १७ ||

कुंडलद्वितयं चापि वा सोन्षुन्दाषणाष्णिकं |
दत्वाचार्यप्रियापुत्रानपि संतोष्यवस्तुभिः || १८ ||

ब्राह्मणान्भोजयेत् पश्चाच्छतं साग्रं सवासिनीः |
इत्थं कृत्वा पुरश्चर्यामिविधिनावक्षुधायते || १९ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविधा सिद्धिं सद्यो व्रजत्यसौ |
श्रीमदष्टाक्षरी सिद्धापदो भवति भूयते || २० ||

तदैव चक्षुषा साक्षाद्भगवंतं प्रपश्यति |
अथस्तप्रेपिवासाक्षाद्धाष्वरुद्रादिविवंदितं || २१ ||

विनकृतनयारूढं श्रीभूनिलासमन्वितं |
नारायणं परब्रह्मरूपिर्णयश्यति ध्रुवं || २२ ||

मनौरथार्थसंसिद्धिर्दैवतैरपि दुर्लभा |
भवत्येव न संदेहस्रस्मिन्वर्षे महीयते || २३ ||

भगवत्कलयापूर्णः किंचासौ भवति ध्रुवं |
जपहोमाच्चं नंदानं व्रतंदेव द्विजार्चन || २४ ||

पुरश्चरणकृत्येन विनाव सफलं भवेत् |
तस्मादवश्य कर्तव्यं पुरश्चरणमादरात् || २५ ||

न सिद्धिरत्यथा भूअजपकोटिशतैरपि |
महतीपुरच्चर्या संपूर्णोक्तामयात || २६ ||

विद्यासिद्धिरवश्यं स्याद्विधानेन कृतायदि |
आनायासेनविधायाः शिर्द्विगुप्ततरामपि || २७ ||

प्रवक्ष्यामि महीपालशूणुद्यावहितो भवान् |
वैशाखेमासि शुकेवात् तीयाक्षयसंज्ञिता || २८ ||

भृगुवास संयुक्ता प्राजापत्यक्षं संयुता |
होहिरायां संस्थितो जीवेमेषराशिगतेरवौ || २९ ||

लक्ष्मीभवानीयोगोयं दुर्लभः सर्वदेहिनां |
योगोयंषड्विभिर्वषैर्ल्लभ्यते नान्यथा नृप || ३० ||

त्रेतायुणर्घदिवसमिदमेव वदंति हि |
पितृणामपि सर्वेषामक्षनंदकारकं || ३१ ||

तत्र गौरी समुत्पन्नामेनकायां हिमाचलात् |
तत्रैव भृगुवारेणप्तहितेदेवसेशुभे || ३२ ||

भृगोः स्यात्यां समुत्पन्ना तपसातोषितेहिरा |
अस्मिन्नेवदिने भूयरोहिण्यां भगवान् विभुः || ३३ ||

वलरामाकृइजौतोद्वापरांते श्रियःपतिः |
किं च धर्मस्यतयसातोषितोवसुधायते || ३४ ||

प्. ८१ब्)

दाक्षायण्यांशमुत्पन्नोनाम्नानारायणोस्म्यहं |
प्राजापत्यर्क्षसहिते भृगुवासरसंयुते || ३५ ||

प्राजापत्यर्क्षगेजीवेमेषराशिसितेरवौ |
वैशाखेशुक्लपक्षेहमुत्यनोस्मिन्दिने नृप || ३६ ||

हिताय सर्वजगतां धर्मस्थाय न सिद्धयेः |
धर्मस्य तपसातुष्टोदाक्षायण्यामहं नृप || ३७ ||

आविभूतोस्ति विश्वात्मा नाम्ना नारायणीमुनिः |
अस्मिन्नेवदिने पूर्वरीहिण्यां भृगुवासरे || ३८ ||

उपयेमेहरिः साक्षाद्भगावनिदिरां हरिः |
किं चास्मिन्नेवदिवसेरोहिणयांशशिशेखरः || ३९ ||

उपयेमेविधानेन देवी हिमवतः सुतां |
तस्मादक्षयनाम्नीयं तृतीया सर्वसिद्धिदा || ४० ||

दिनयात्रपपिप्रोक्तमक्षयाभीष्टसिद्धिदं |
एतै समन्वितो योगौरलक्ष्योयोग ईतिरतः || ४१ ||

अक्षयाख्य तृतीयेयंतिथिरुक्तामहीयते |
रोहिणी भृगुचारेण सहितात्र भवेद्यदि || ४२ ||

श्रीगौरीयोग इत्याख्यांगतोसौ सर्वसिद्धिदः |
रीहिणीसस्थितिजीवेमेसुराशिगतेरवौ || ४३ ||

लक्ष्मीनारायणोयागो भवानीशंकरोपि च |
अक्षयाख्य तृतीयं यंमहत्पर्वममेरिर्त || ४४ ||

कातिकपौर्णमींशुक्लामारभ्यामरनायकाः |
ऋषयस्सिद्धसंघाश्च प्रत्यहं पूजयंतिमां || ४५ ||

एतद्द्विवसपर्यंतं दिने स्मिन्वसुधायते |
मतोक्षयलं प्राप्य गच्छंति त्रिदिवंसुराः || ४६ ||

दिवसेस्मिन्हुतं जप्तंदतमक्षयसिद्धिदं |
मत्मसाद्भवत्येव दिनमे तत्रथाथाक्षयं || ४७ ||

वदरी च न मध्यस्थे नानानारायणेस्म्यहं |
नारायणाश्रमोनाम्नातन्मनस्था न मुच्यते || ४८ ||

अत्राश्रमेस्मिन् दिवसे धर्मस्यतनयं विभुं |
दाक्षायणीसुतं नाषारव्यातं नारायणां मुनिं || ४९ ||

नरेण सहितं दृष्ट्वा मामेव जगतीपतिं |
कोटिजन्मार्जीतैःपायसंघैरपि सुदारुणैः || ५० ||

विमुक्तः संकरेभ्योपिदेहांते मस्वरूपभाकु |
अक्षयेस्मिन् दिने तस्मादुक्तयोगोभवेद्य हि || ५१ ||

योगोयं षष्टिभिवर्षेरलम्योलभ्यते नृप |
अलभ्ययोगे संप्राप्तोदिवसेक्षयसंज्ञिते || ५२ ||

प्रातरुत्थामहायंप्रणम्याचार्यमादरात् |
नैसकं कर्मकृत्वाथ तदनुज्ञापुरस्सरं || ५३ ||

सहपंचदशन्यासैः श्रीमदष्टाक्षरं जयेत् |
त्रिशताधिकसाहस्रं श्रीमंत्रान्यतमंशतं || ५४ ||

प्. ८२अ)

प्रह्वाविधि वह्नौ संस्कतेवैटिकोपि वा |
विवपत्रैर्घृताभ्यक्तैः श्रीमदष्टार्णविद्यया || ५५ ||

त्रिशतं तु हृयासश्चाद्रव्येनाज्येन वावानृप |
श्रीमंत्रान्यतमेनाथहुत्वा द्वादशधा घृतं || ५६ ||

रश्मिमंत्रे सकृद्धत्वा प्रायश्चिताहतीहीनेत् |
उत्पलैर्विल्वपत्रैर्वायैर्वाकरवीरकैः || ५७ ||

त्रिशतं पूजयेत् पश्चाद्धस्तविद्यां समुच्चरन् |
सांगावरणपूजां च कृत्वादौ नियतव्रतः || ५८ ||

पूर्वोपदिष्टाप्याचार्य च नात्वाम्नहीपते |
अध्येतव्या रश्मिमालाशिष्येणनियतात्मना || ५९ ||

भूयोपि सकलन्यासा अह्येतव्याः प्रायत्नतः |
अवश्यमस्यिन्दिवसे श्रीमदष्टाक्षरीशुभा || ६० ||

उपदिष्टाथ भूयोपि स्वाचार्यवदनांवुजात् |
अध्येतव्या प्रयत्नेन सर्वन्यासपुरस्सरा || ६१ ||

नारायणी सहृस्रर्णप्राप्तव्याथपुनर्नृप |
तत आचार्यपादाब्जेधैर्यगांभार्यसंयुतः || ६२ ||

सर्वस्वं दक्षिणं दद्यातर्धं वा तदधकं |
वर्षाशनमितं द्रवमथवावश्यमर्यर्पत् || ६३ ||

कुंडलद्वितयं रम्यंतसकांचननिर्मितं |
आचार्यकर्णयोर्देयमवश्यं रत्नसंयुतं || ६४ ||

शालग्रामशिलामेकांद्रद्यादक्षिणयान्वितं |
पीतांवरयुगंदाद्यात्स्सक्ष्यकार्यासकंतु वा || ६४ ||

विभवेसतिमूहानं कुर्याह्रीदानमप्यथ |
अवश्यं गुरवेदेयंयानसं फलपंचकं || ६५ ||

पनसत्रितयं वापि विधासिध्यर्यमाहरात् |
दृष्ट्वात्फुलनिचान्यानि धनार्ढ्या भूमियो यदि || ६६ ||

मुक्तारत्नमंयोराशिं धनराशिं समर्पयेत् |
धान्यराशिमथाश्वंचगतानांदोलिकांदिकं || ६७ ||

समर्प्ययेद्भगवतः प्रासादार्थं महीयते |
तत दक्षयमेवस्याद्याद्यदस्मिन्दिने कृतं || ६८ ||

कुंडलद्वितयं देवमवश्यं वसुधामते |
अवश्यं यानसफलं यंचकंत्रितः प्रातयंतु वा || ६९ ||

शालग्रामशिलैकापिहातव्या दक्षिणान्विता |
वर्षोशनमितद्रव्यंदयमावश्यकं वुधैः || ७० ||

अथ द्वादशनिष्कं वाषरिग्रष्कं वा त्रिनिष्णकं |
दरिद्रोधनहीनीपिदक्षिणांगुरवेर्यत् || ७१ ||

वासोभिस्समलं कृत्य गंधपुष्पाक्षतादिभिः |
अवश्यंगुरवेदेर्यदरिवैरपि साधकैः || ७२ ||

अक्षयांसिद्धिमन्विच्छन् अर्थायांश्रियमूर्तितां |
अक्षयां पुत्रपौत्रादिसमृद्धिजानमक्षयं || ७३ || 

प्. ८२ब्)

अक्षयायां तृतीयायामित्थं कृत्वा यतः |
आकल्यमक्षयासिद्धिः श्रीमदृष्टार्णाजापिभिः || ७४ || 

दुर्लभाययमरादीनांतभ्यते नात्रसंशयः |
आचार्यालिंगनं प्राथतदाशीभिः कृतादरः || ७५ ||

आचार्यपत्निं संपूज्यविशेषेणाक्षयेद्दिने |
भोजयेद्विप्रवर्षोश्चसुवासिन्योष्टभूयते || ७६ ||

आचार्यचरणांभोजनिर्णेजनजलंशुभं |
पीत्वा कृतार्थतां प्राप्यभुंजीयाद्वंधभिस्सह || ७७ ||

अक्षयायातृतीयायांपुरश्चर्यामिमां शुभां |
विनूशाठ्यं परित्यज्य कृत्वोक्त विधिना शुचिः || ७८ ||

महतीयापुरश्चर्यो पूर्वभूक्तामयात्तृव |
तादृशीनाशतं साग्रं कृत्वा यत्फसमश्रुते || ७९ ||

तत्फलंभते सांगमवश्यं नात्र संशयः |
श्रियाचिद्रययाथास्थियोगे फलमुदीरितं || ८० ||

सरस्वत्यैज्यगन्मात्र्यैपुरावैकुंठमंदिरे वैशाखमासेपि च 
शुक्लपक्षेविरंचितीरणभृगोः |
सुतेन युक्ते विरिंचिस्थित देवदेवसदूणै मेषस्थितेर्केदिवसेतृतीये || ८१ ||

गौरीरमायोरागसुदाहरंति लक्ष्मीशनारायणयोगमाहुः |
उमामहेशाभिधमाहरेकेतत्रैवगौरोचरे मात्रजाता || ८२ ||

दक्षप्रजायक कन्यकायां धर्मस्य पत्न्यामपि लोकनाथः |
तक्षीपतिः प्राहुरभूद्धरित्र्यां नारायणोनामनरैणयुक्तः || ८३ ||

मद्भतुरष्टार्णमनुप्रक्षापोन्यासैस्समस्तैरपियोद्दिनेत्र |
हुत्वा च हव्यं विधिसंस्कृतेग्रौयूवौयदिष्टामपिरश्मिमालां || ८४ ||

आचार्यवक्त्रांवुजतो गृहीत्वान्यासैस्सहाष्टार्णमनुंचयश्चीत् |
भूयो गृहीत्वा गुरुपादयुग्मेदयुग्मेदत्वा समस्तं च धनं मणिं च || ८५ ||

रम्यां प्रदद्यादथ कुंडद्वयां वासोयुग ब्राह्माणान्भोजयेच्च |
फलत्रयं पानसंपंचकं वाह्यत्वा सदाचार्य यदारविंदे || ८६ ||

श्रियं व्रतत्यक्षयरलवितहयाश्वधान्यौपसमृद्धियुक्तां |
पुत्राभिवृद्धिसकलांश्चनोगायुर्महद्भाग्यमथाक्षयं च || ८७ ||

पितुश्चमातुः कुलकोटियुक्ताममैतदक्षप्ययंदं प्रयाति || ८८ ||

सरस्वत्यै पुरात्योक्तमित्थधिद्रययाश्रिया |
दिनमात्रेण कृत्वेत्थं महतीं सिद्धिमश्रुते || ८९ ||

प्. ८३अ)

किं पुनर्यौगसहितेफलंवक्तुं न शक्यते |
अनेन योगराजेन समोलभ्योनविह्वते || ९० ||

अक्षयां सिद्धिमन्विच्छन् कुर्याद्विवसंवृथा |
पुरश्चर्योरतरं वक्ष्ये शृणुषां वह्निओ नृप || ९१ ||

यत्कृत्वा श्रीमदष्टार्णसंसिद्धिं लभते परां |
भास्करग्रहणेप्राप्ते चंद्रस्यदिवसेपि वा || ९२ ||

एकं कालंमिताहीरस्तत्पूर्वदिनपंचकं |
ग्रहणस्पर्श समये गत्वा सागणां नदीं || ९३ ||

स्रात्वा संकल्प्यनामानि केशवादीन्ययोच्चरन् |
स्नात्वा शूमेधावभृथस्नानपुण्यसमन्वितः || ९४ ||

आचार्यचरणांभोज प्रक्षालनजलं पिवेत् |
अंतस्समस्तयायेभ्यो मुक्तः स्यात् सद्य एव हि || ९५ ||

स्पर्शकालं ससारभ्यविधिवत्संस्कृतेनले |
कृष्णैस्तिलैर्हुनेद्रव्यघृतं युक्तैस्ततः परं || ९६ ||

विना भार्गववारेण तत्रापि जुहुयाद्वतं |
शिर्ष्टेर्धनाडिकामात्रे स्मृत्वा ब्रह्मार्यणाहुतिं || ९७ ||

वहुसस्य समाकीर्णां चतुर्वृषभसंयुतां |
वहविन्नयुक्तां भूमिंमावार्याय समर्पयेत् || ९८ ||

दक्षिणाविहिताशाह्येवषोशनमित्तं धनं |
अथ द्वादशनिष्कंवाषड्विंता समर्पयेत् || ९९ ||

शालग्रामशिलामेकामाचार्याय समर्पयेत् |
दक्षिणावसुनिष्कं वा त्रिनिष्कंवाथ दक्षिणां || १०० ||

दरिद्रोमंदभाग्यश्चभिक्षित्वेत्थं समर्पयेत् |
ददाति पद्यद्गृहणेसवितुः शशिनोपि च || १ ||

ततदक्षयर्मवस्थादा चंद्रार्कनसंशयः |
ग्रहणेव सुधां दत्वा सत्यद्वीपवतीं महौ || २ ||

दत्वायत्फलमाप्नोति तत्फलं समुदीरितं |
शालग्रामशिलामेका दत्वा पूर्वोक्तदक्षिणां || ३ ||

ब्रह्मांडकोटिदानस्यफलमत्यंत ममश्रुते |
धनं धान्यं च वा सांसिभूषणं कुंडलादिकं || ४ ||

श्रोत्रियेभ्योदधिमधुघृतकुंभान्समर्प्य च |
समस्ताभीष्टसंसिद्धिमत्यंतं महती लभेत् || ५ ||

जाह्नीवीसदृशंतीयं द्वैयाय न समाद्विजाः |
स्वर्णदानं मेरुसंयं प्राहुश्चंद्रार्कपर्वणि || ६ ||

अमेरयत्यं प्रथमं हिरण्यं गोर्वेणवीसूर्यसुताश्चगावः |
दत्तास्त्र यस्तेन भवंतिलोकायः कांचनगाचगहीं प्रदृद्यात् || ७ ||

आचार्यानुग्रहात् सद्यः श्रीमदष्टाक्षरीशुभा |
ददाति महतीसिद्धिं दैवतैरपि दुर्लभां || ८ ||

प्. ८३ब्)

इंदिरारमणस्तस्य भगवान् संप्रसीदति |
किमसाध्य भवेत् तस्य प्रसन्नेकमलाधिय |
सीध्यर्थमेव मंत्राणिं नित्यं यत्नपरो भवेत् || ९ ||

अष्टाक्षरी महाविद्या सिद्धिर्यस्य यदा भवेत् |
तदा तस्य प्रसस्ताभिकल्याणाभि भवंति हि || १० ||

आयुष्यमारोग्यमधंचलाश्रीः पुत्राभिवृद्धिं सुखमक्षयं च |
विद्याः समस्ता अपि दिव्यभोगान प्राप्रोत्यथांते भगवत्यहं च || १११ ||

महानुभावामुनयः पुरातुनान्यासैः सहाष्टाक्षरं मंत्रसताः |
सिद्धिगता ब्रह्मसंरूपतां च श्रियं परां सर्वगुर्णाययभां || १२ ||

हुत्वा रवींदग्रहणे घृतेन दत्वा सदाचार्य यदाक्ष्रयुग्मे धनं च |
दिव्यामरणानिधान्यं नारायणं पश्यति चक्षुषासौ || १३ ||

दृष्ट्वा हरितं स्यलान्वितो सौ पुनातिवशान् शंतसंथशोपि |
पितुश्च मातुश्चकुलान्यितो सौ परंपदं यातिनं संयोत्र || १४ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे 
वेदार्थसंग्रही षद्विशोध्यायः ||
प्. ८३ब्)

श्रीभगवानुवाच 

भूयोप्यष्टार्णविद्यायाः सिध्यर्थं संप्रवक्ष्यते |
यच्छत्वा पितरो धीमान् न ज्ञानतिमितं विशेत् || १ ||

वैशाखेमासियाभुक्ता तृतीयाक्षयसंज्ञिता |
पूर्वोक्तयागसदिता सर्वसिद्धिप्रदेता || २ ||

महावुद्धिप्रदं सद्यो विधानांतरमप्यथ |
अतिगुप्ततरं वक्ष्ये सावधानमनाः शृणुः || ३ ||

प्रातरुत्थाय सुस्नातो नत्वा स्वाचार्यमीश्वरं |
पंचवाद्येषु नत्वादौगणनायकं || ५ ||

सुवर्णैरपि रत्नौद्यैर्वासोभिर्भूषणैरपि |
अलंकृत्यसचार्यं पुनर्नत्वार्थ दंडवत् || ६ ||

आचार्यं चरणर्द्वर्द्वकरयुग्मं समर्प्य च |
श्रीमन्नावार्य सर्वज्ञा यावज्जीव महंतव || ७ ||

प्राणैरर्थैर्धियावाचाकरोमि चरणार्चनं |
त्वहाज्ञोर्यूघनं नाहकरोमि करणनिधि || ८ ||

अत्र लक्ष्मीपतिः साक्षी तत्रैव चरणद्वयं |
शरणं मम सर्वज्ञ गतिर्नान्यास्तिमे सदा || ९ ||

तवैव चरणद्वंद्वमाश्रयेद्वं पुनः पुनः |
पितामातापि भयवत्वमेव मम दैवतं || १० ||

दुस्तराद्भवदः स्वौधान्मुक्तं मामां कुरु संततं |
प्रार्थयित्वेत्थमाचार्यं प्रार्थयित्वा महीयते || १३ ||

न्यासान्पूर्वेद्यदिष्टांश्च समस्तानपिसाधकः |
आचार्यवदनांभोता हृह्णीयाद्व सुधायते || १४ ||

प्. ८४अ)

ततस्सयस्तविद्यानां राज्ञीं सकलसिद्धिदां |
उपदिष्टां च भूयोपि स्वाचार्यवदनांवुजात् || १५ ||

श्रीमदष्टाक्षरीं विद्यां गृह्णते याद्वसुधापते |
इत्थं मंत्रंमयीं दीक्षं सर्वन्यासमयीमपि || १६ ||

संप्राप्यकृतकृत्योहमित्यात्मानं विचिंतयेत् |
स्वतोज्योतिर्मयौविद्यांगच्छंतीं भावयेद्धरु || १७ ||

आगतां भावयेच्छिष्यो धन्योस्मीति पुनः युतः |
शरीरमर्थं प्राणंश्च स्वाचार्य चरणद्वये || १८ ||

समर्प्य कृतकृत्योहं धर्न्यास्मीति विचिंतयेत् |
अक्षयायां तृतीयायांमिहं दीक्षीद्वयं शुभं || १९ ||

गृहीत्वा कृतकृत्यः स्थाद्यावज्जीवनं संशयः |
अवश्यं भगवांस्तस्यतस्मिन्मामिन्यसीदति || २० ||

आचार्यानुग्रहाद्दीक्षाद्वयमेतदनुत्तमं |
गृहीत्वाचार्यसध्ये प्रतिष्ठाप्याथ याचकं || २१ ||

इक्षुरघंडैर्गव्यघृताभ्यक्तैरष्टार्णविद्यया |
होमं शताधिकं कुर्याद्देकसाहस्रमादरात् || २२ ||

यद्वा शुद्धेन गत्येन जुहुयान् यश्री |
मंत्रान्यतमेनापि शतमष्टोत्तरं जुनेत् || २३ ||

हौमं कुर्यात्ततस्त्रेधारश्मिमंत्रैरपि क्रमात् |
जयादिभिस्ततोहुत्वात्वन्यायश्रित्ताहतीर्हुनेत् || २४ ||

** उत्पलैः कमलैविल्वपत्रैर्वातुलसीः |
मल्लिकाकुसुमैवापिनंद्यावर्तैरथापि वा || २५ ||

 श्रीश्रीयत्यर्चयेह्यश्घ्रीत्ब्राह्मविद्यां समुच्चरन् |
सांगावरणपूजां च कृत्वादौ नियतव्रतः || २६ ||

त्रिशतं द्विशतं वापि शतमष्टोत्तरं तु वा |
तत आचार्ययादावुद्धितयं प्रणिपत्य च || २७ ||

दुकूलयुगलं वापि सूक्ष्मं कार्यासकं तु वा |
समर्प्य पूर्वमाचार्यमलंकृत्य ततः परे || २८ ||

फलपंचकमादाय यानसं त्रितयं तु वा |
मध्यफलेरंध्रमेकं कृत्वाराजतयात्रकं || २९ ||

कांस्यपात्र मथोवापि पलद्वितयनिर्मित |
सर्वस्वमपि रत्नौषंधनौद्यंमंदिरस्थितं || ३० ||

संस्थाथकसान्निध्ये किंचित्यात्रेपिनिक्षिपेत् |
फलस्यो परितत्यात्रं रंध्रमध्योनिधाय च || ३१ ||

लक्ष्मीनारायणप्रीत्यौ भवत्पूर्णे कृपात्यये |
त्वद्रशिविद्यासंसिध्यौ मंत्रराजस्य सिद्धये || ३२ ||

समर्पयिष्ये वस्तूनि तर्त्तकामो भवार्णर्वः |
सिद्धिर्भवतुमेस्वाभिन्नाचार्यकरुणानिर्ध || ३३ ||

ममंत्रद्वयं प्रोक्त्वा स्वाचार्यचरणंवुजे |
अर्पयेत् सकलवस्तु धनधान्यौव संकुलं || ३४ ||

अक्षयायां ततीयामक्षयासिद्धिमिच्छता |
सर्वस्वं दक्षिणादेयातदर्धेवां तदर्धकं || ३५ ||

प्. ८४ब्)

वर्षाशनमितद्रव्यमथवादेयमादरात् |
अथवा कुंडलयुग्मं तत्यकांचननिमितं || ३६ ||

आचार्यकर्णेयुगले प्रदत्वा वश्यकं नृप |
निष्कद्वास्शकस्वर्णं सूक्ष्मवासो युगान्वितं || ३७ ||

फलपंचकसंयुक्तं निक्षित्यं यात्र मध्यतः |
प्रदत्वा महातौ सिद्धिमक्षयां प्राप्नुयादसौ || ३८ ||

मंदभाग्योदरिद्रश्चेद्याचित्वासकलानपि |
षणिनष्क्तमथवादद्यात्त्रिनिष्कं वा प्रयत्नतः || ३९ ||

दक्षयायां तृतीयायामाचार्य ओत्रयोर्नृप |
कुंडलद्वितयं दत्वा महेंद्रसदृशः श्रिया || ४० ||


निमग्नाभन्नरकौद्येषु पिहृनपिपितामहान् |
मातामहांश्च शतश उद्धत्यासौ महीयते || ४१ ||

नारायणयंदसद्यः प्रापयत्येव शाश्वतं |
अक्षयायां तृतीयाया वर्षाशनमितंधनं || ४२ ||

 प्रदत्वाचार्ययादार्जशतकोटिमितंधनं |
दत्वा यथ्पलमान्योति तत्फलं समुदीरितं || ४३ ||

कुंडलद्वितयं दत्वा निष्कद्वादशकं धनं |
फलपंचकसंयुक्तं दत्वाचार्य पदांवुज || ४४ ||

शतकोणि सुवर्णानां दानस्य फलमुह्यते |
अक्षयायां तृतीयायां हरिचदनमुत्तमं || ४५ ||

चत्वारिंशत्यपलं वापि दत्वा विंशत्फलं तु वा |
कल्पदमगणाकोणे निवसेद्भगवत्पदे || ४६ ||

अक्षयायां तृतीयायां शाकसूपद्यतादिकं |
अन्नं दधियुतं वापि दत्वा विप्रेभ्य आदरात् || ४७ ||

विमुक्तस्सं कलायद्भाः श्रियमिष्टश्चदुर्लभान् |
प्राप्नोत्यत्र न संदेहस्सत्यं सत्यं दाम्यहं || ४८ ||

महतीया पुरश्चर्या सांगापूर्वोमयेरिता |
तादृशीनांशतं साग्रमक्षयायां कृतं भवेत् || ४९ ||

इत्थंकृते विधानेन संशीयी नात्र विद्यते |
वाजियेयशतंसाग्रसंपूर्णेवरदक्षिणां || ५० ||

तेनेष्ट नात्र संदेहो ज्योतिष्ठोमसहस्रकं |
अस्मिन्माज्जन्मदिवसेतर्वुकामोभवार्णर्व || ५१ ||

श्रीमदष्टाक्षरी सिद्धिं महतीं लभते ध्रुवं |
मनोरथानां सर्वेषां भवेत् सिद्धिरिहाक्षया || ५२ ||

मनोरथतृतीयेति तेन ख्यातेयमादरात् |
अप्यत्रपितभिगीतं दक्षिणामूर्तितापि च |
शेषेणापि पुनगीतं सर्वमप्यत्र वक्षते || ५३ ||

प्. ८५अ)

महानुभावामुनिसिद्धसंघा ब्रह्मर्षयश्चापि महर्षश्च |
वैशाहमासेदवसेक्षयाहव्येमंत्रेण नारायणवाचकेन || ५४ ||

हृत्वा सहस्रं गुरुपादयुग्मे समर्प्य वित्रं मणिजालमिष्टं |
संतप्तहैमं मणिर्विदुयुक्तमाकल्पयुग्मं गुरुकर्णयुगे || ५५ ||

दत्वा कृतार्थः पितृमातृवंशशतैर्युता दिव्ययदंप्रयाताः |
किं चात्र सिद्धो च परामवाप्यप्रात्याः स्युर्भागान यदुर्लभांश्च || ५६ ||

आचार्य पादांवुजयुग्मसेवारतीस्तथाष्टाक्षरसंत्रसक्ताः |
वैशाखमासे चिवसेक्षयेस्मिन् नारायणोक्तव्रतमादरेण || ५७ ||

कृत्वा दरिद्रा अपि लोकवाथ नौरायणं दैवतसार्वभौमं पश्यंति |
साक्षाहुरुडाधिरूढं दृष्टकत्तार्थास्युरनंतभोगात् || ५८ ||

पितुश्चमातुर्नरकेणमग्रं कुसंसमुद्धत्यविभानरत्नं |
आरूत्वसाक्षात्कमलाधि वा सपदं प्रयांत्यैवनसंशयोन्न || ५९ ||

जत्यं हृतं सथृयादयुग्मेदत्तं तथास्मिन्दिवसे क्षयं स्यात् |
अष्टाक्षरो होमकलं विशिष्ट समस्तपुरायेषु दिनेक्षयेस्मिन् || ६० ||

लक्ष्मीपतिर्दैवतसार्वभौमो नारायसौर्वज्ञगन्निवासः |
इत्थं कृतेष्टाक्षर होमकर्मण्यस्य प्रसीदत्यस्विसामरेशः || ६१ ||

साक्षात्युसन्नेजगदेकनाथे किमस्य साध्यं नभवेदभीष्ट |
न राजसूयो न च वाज्ञिमेधोनगोसवीवापिहिनेक्षयास्त्ये || ६२ ||

अष्टाक्षरी होमसमं महीयसमं न गोदान सहस्रकं वा |
अष्टाक्षरी होमरतं दिनेस्मिन् वैशाखसासेक्षयसंज्ञितेथ || ६३ ||

नारायाणौ दैवतसार्वभौमो रुद्रौ विधिर्दक्षमुखप्रतेशाः |
शक्रादयोदिकयुतयोपि सिद्धास्त् सध्याश्च सर्वे समरुहणश्च || ६४ ||

ब्रह्मर्षयः कौशिकर्णेतमाद्यायोगान्वितादत्तकुमारमुख्याः |
गौरीरमावाप्नुखशक्तश्चश्चतुष्टाः प्रसन्नावरदां भवति || ६५ ||

अस्यमाचार्य कलत्रमस्मिन्नभ्यर्च्यमत्युत्तमभूषणैद्यैः |
स्स्रपृष्यौपिचंदनैश्च-भक्ष्यैश्चभोज्यैर्भिक्षुनान्यथापि || ६६ ||

इत्थं कृते सौ भगवत्यु सादाद्धिन्यः कृतार्थो मुनिसिद्वचद्यः |
सान्योत्यवश्यं सकर्लाश्च कामान्नारायणापश्यति चक्षुर्षेव || ६७ ||

इति शेषाद्विभिर्गीतमपि पूर्वमहीपते |
अक्षयायां तृतीयायामित्थं सिध्यर्थमाचरेत् || ६८ ||

प्. ८५ब्)

श्रीमाचरेत् मदष्टाक्षरी सिद्धिरक्षयास्यान्नसंशयः |
श्रियःपतेः प्रसादोपि भवत्येवाक्षयो नृप || ६९ ||

आचार्यचरणांभोजेदत्तमप्यक्षयं भवेत् |
भगवत्सन्निधावंतेभवेजतिरथीक्षया || ७० ||

श्रीमदष्टार्णविधायाविथिष्टं साधनांतरं |
भूयोपि संयवक्ष्यामि समाहितमनः शृणु || ७१ ||

मासि भाद्रपदेप्रासे शुक्लेह्येकादशीदिने |
अतिगंडेन योगेन यद्वा युक्तेत्यु कर्मण || ७२ ||

वैष्णवर्क्ष समायुक्ते सोमवासरसंयुते |
सौम्यवासरयुक्ते वा द्वादशीदिवसेपि वा || ७३ ||

पंचाननस्थितेभानौ लक्ष्मीनारायणाभिधः |
योगराजोमजानुक्तोरविपर्वशतप्रभः || ७४ ||

अक्षयायां तृतीयांयोमाहीन् योग ईरितः |
लक्ष्मीनारायणोयेगस्ते नैव सम उच्यते || ७५ ||

अत्र जप्तं हुतं दत्तं मर्वमक्षयसिद्धिदं |
वर्षैर्द्वाशभिर्भूमौ लभ्यतेयं महीपते || ७६ ||

लक्ष्मीनारायणः साक्षाद्भक्तानां सर्वसिद्धिदः |
जपहोमादिकर्तृणं ददात्यक्षयमाशितं || ७७ ||

अश्वमेध सहस्रं वा राजसूयशतं तु वा |
महादान सहस्रं वाजियेयायुंतं तु वा || ७८ ||

लक्ष्मीनारायणोयोगेनाणुदानेन तत्सम |
अलभ्यो नामयोगोयं सर्वयोगोत्तमोमः || ७९ ||

अलभ्ययोगे संप्राप्त्ये लक्ष्मीनारायणामिधे |
स्रात्वा नवांविधानेन देवानृषियोहृनपि || ८० ||

तर्पयित्वा मनोरम्यं यागमंदिरमाविशेत् |
आचार्यचरणंभोजयुग्मं नत्वा ततः परं || ८१ ||

संपूज्यदेवं विमेशं कृत्वा पुण्याहवाचनं |
त्रिशताधिक साहस्रं समसन्याससंयुतां || ८२ ||

श्रीमदष्टाक्षरीं जप्त्वा द्वादशार्णां श्रियस्ततः |
साम्राज्यलक्ष्मीविद्यां वा षडर्णीमथवाश्रियः || ८३ ||

अष्टाक्षरं वा प्रजयेच्छ तत्र यमथादरात् |
यथा रुचिजयेद्विद्यां कोमलैसुलसीहलैः || ८४ ||

केतकीसहितैर्विल्वपत्रैर्वाथमर्चयेत् |
लक्ष्मीनारायणि पश्चात्रिशतं ब्रह्मविद्यया || ८५ ||

सांगवरणपूजां च कृत्वादौ नियतव्रतः |
विधिवत् संस्कृते वह्नौ तिलैर्गव्यघृतप्लुतैः || ८६ ||

त्रिशतं जुहुयादग्नौश्चोमदष्टार्ण विद्यया |
अष्टोत्तरशतं दत्वा श्रीमंत्रेणाज्यमादरात् || ८७ ||

प्. ८४अ)

त्रेधा भगवतो रश्मिममंत्रैराज्यमथोहुनेत् |
प्रायश्चित्ताहुता हृत्वा ब्रह्मार्पणाहुति || ८८ ||

संतसहोमरचितं ब्रह्मरागविनिर्मितं |
आचार्यकर्णयोर्दत्वा कुंडलद्वयमादरात् || ८९ ||

आथं कृत्य तथाचीर्यं मुद्रिकाद्यैश्चभूषणैः |
सूक्ष्मं वासोयुगं दत्वा शालग्रामशिलांशुभां || ९० ||

वर्षाशनमितद्भव्यदक्षिणा संहितामथ |
प्रार्थयित्वापि वहुशस्तिलानपि समर्पयेत् || ९१ ||

प्रतिगृह्णाति वामावातित्वद्रोणचतुष्टाय |
तदर्धं वा तदावार्यमंचिरेस्थापयेद्वुधः || ९२ ||

गोदानं तिलदानं वुशुभाकार्यषु संततं |
प्रतिगृह्याणमात्रं वा पातकं न लभेत् क्वचित् || ९३ ||

तीव्यैवुशुभकार्येषु तिलराशि प्रतिग्रही महत्यातकसान्योद्वादशकं तु वा |
आचार्याचरणांभोजदेयमावश्यकंतितन्निवृत्तिरथोच्यते || ९४ ||

स्वगृहीतार्धवित्तस्यदानेन सहितानस्तिआन |
श्रीत्रियायतथान्यस्मैदत्वा मुच्येतपातकान् || ९५ ||

वर्षाशनधनानाभावेनिष्कद्वादशकं तु वा |
आचार्यचरणांभोजेदेयमावश्यकं धनं || ९६ ||

एकां सवत्सां दद्यान्निष्चदक्षिणयान्वितां |
धेनुप्रतिनिधिद्रव्यं यद्वादद्यात् सक्षिणं || ९७ ||

विभवसतिभूदानं दद्यादानमथापरं |
लक्ष्मीनारायणेनाम्नायोगेस्मिन् सर्ववीमिद्विदे || ९८ ||

यद्यत्करोतितिनत्सर्वमनंतःस्यान्नसंशयः |
ब्राह्मणान्भोजयेत्पश्चाद्भौजयेच्च सुवासिनीः || ९९ ||

आचार्यानुज्ञयापश्चीत्स्वयर्भुजीतवाग्यतः |
लक्ष्मीनारायणोयोगेश्रीमदष्टाक्षरं मनुं || १०० ||

इत्थं जप्त्वा ततो हुत्वा दत्वाचार्या यद्दक्षिणं |
श्रीमदष्टाक्षरीसिद्धिमावश्यं महीतीमपि || १ ||

दुल्लेमादेव संश्रैश्च संप्राप्या वश्यमक्षयां |
प्राप्नोत्यत्र न संदेहस्सत्यंनीत्र विचारण || २ ||

महातीयारश्चयीसांगा पूर्वं मयेरिता |
तादग्द्वादशाकंतेनकृतं स्यान्नात्र संशयः || ३ ||

लक्ष्मीनारायणोयोगे तिलैर्गव्यघृतप्लुतैः |
एकामाप्याहऋतिर्कृत्वा लक्ष्मीहोमफलं स्पृतं || ४ ||

लक्ष्मीनारायणे यागे सालग्रामशिलां शुभां |
एकां स दक्षिणा दत्वा कोटि ब्रह्मांडदानतः || ५ ||

प्. ८४ब्)

फलमान्योति भूयालविद्यते नात्रं संशयः |
लक्ष्मीनारायणे योगेनिष्कंवाकांचनं शुभं || ६ ||

दत्वामेरुसमखणं दानस्य फलमश्नुते |
आचार्यकर्णयुगले कुंडलद्वयदामन || ७ ||

दिव्यालंकारकीटीनां दानस्य फलमश्नुते |
लक्ष्मीनारायणे यो सहस्रजयमात्रतः || ८ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्यां जप्त्वा लक्षसस्रकुं |
यत्फलं स भवाप्नोति तदेव फलमीरितं || ९ ||

लक्ष्मीनारायणोयोगेपुरश्चरणमादरात् |
कृत्वेत्थं नाम्नसंदेहोभगवंतं प्रशस्यति || १११ ||

अथ वागरूडारूढं ब्रह्मारुद्रादिवंदितं |
स्तत्येयश्यत्यसौ सर्वकामदं भक्तवत्सलं || १२ ||

तदारेभ्यदिरावासे कृत्वा पूर्णशरीरवान् |
वियुक्तः पापरीशिभ्यः कल्याणानि दिने दिने || १३ ||

अचललांश्रियमासाद्य धन्यादि संकुलां |
वंशाभिवृद्धिमतुलां पुत्रपौत्रादिसंकुलां || १४ ||


संप्राप्य सकलान्भोगान् दिव्यानपि च मानुषान् |
दिव्यं विमानमारुह्यकुलविंशतिं संयुतः || १५ ||

अक्षयं परमं याति शाश्वतं भगवत्पदं |
श्रीमदष्टार्णविधायास्मिध्यर्थं साधनं परं |
न दिवसेनोक्तं पुनरन्यत्प्रवक्ष्यते || १६ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारसरसंग्रहे 
सप्तविशोध्यायाः ||
प्. ८४ब्)

श्रीभगवानुवाच 

सद्यस्सिद्धिप्रदं श्रीमदष्टार्णस्य महामनोः |
भूयोपि संप्रवक्ष्यामि शूणुष्व वसुधापते || १ ||

ग्रहणं सवितुश्चेंदोर्महत्यवंसनीरित |
तत्रोक्ता श्रीमदष्टार्ण पुरश्चर्यामयातव || २ ||

विशेषमपि वक्ष्यनिग्रहणे शशिसूर्ययोः |
श्रावणेमासिपौर्णभ्यां चंद्रस्यग्रहणं यदि || ३ ||

सोमवासरसंयुक्तं वैष्णवक्षं समन्वितं |
वसुनक्षत्रयुक्तं वायोगोलभ्यो महानयं || ४ ||

चंद्रचूडामणिर्नाम्न्यदैवंतैरपि दुर्लभः |
सर्वासामनिविद्यानामवश्यं सिद्धिरुत्तमा || ५ ||

जायते जपहोमाद्यैरक्षयाभीष्टसिद्धिदा |
श्रीमदष्टर्णविधायास्सिद्धिक्तुं न शक्यते || ६ ||

प्. ८५अ)

एककालंमिताहारस्तसूर्वदिवसत्रयं |
प्रातस्तस्मिन्दिने स्रात्वा स्वाचार्यचरणद्वयं || ७ ||

प्रणम्य श्रीमदष्टार्णां समस्तन्याससंयुतां |
त्रिशताधिक साहस्रं प्रजपेत्रियतव्रातः || ८ ||

श्रीमंत्रान्यतमंजप्त्वा शतत्रितषदरात् |
पंचधा भगवद्रश्मिविद्यासूक्तं ततो जपेत् || ९ ||

ग्रेहणे स्पर्शसमये स्नात्वा नतः परं |
केशवादीनि नामानिमौनेनमनसोच्चरन् || १० ||

चतुर्विंशतिधास्नाविमुक्तः सर्वपातकैः |
वाससीपरीधायाथत्रिराचम्ययतव्रतः || ११ ||

आचार्यचरणांभोजोजप्रक्षालितजलंशुभं |
पीत्वा विमुक्तः पयौद्यैर्वहिरंतस्थितैरपि || १२ ||

प्राणानाय संकल्प्य विधिवत् संस्कृतेनले |
हनेद्रव्याजसंमिश्रैस्तिलैकृष्णैःस्ततः परं || १३ ||

शताधिकसुहस्रं वा श्रीमदष्टीर्णविद्यया |
हुनित्यं पंचशतं वापि चतुःशतमथापि वा || १४ ||

श्रीमत्रांन्यतमेनाथहुनं द्रव्यं घृतं शतं |
एकधावाद्विधा प्रेधारश्मिमंत्रैर्हुनैत्तृतः || १५ ||

प्रायाश्चित्तहुतीर्हृत्वा कृत्वा ब्रह्मर्पणाहुतिं |
प्रदक्षिण्यं नमस्कृत्य जातवेदसमादरात् || १६ ||

आचार्यचरणंभोजयुगलं प्रणिपत्यं च |
सर्वस्वमर्यद्वीमान् यद्वावर्षाशनं धनं || १७ ||

कुंडलद्वितयं दत्वानिष्कद्वादशकुंतुवा |
वणिष्कं चात्रिनिष्कंवातन्यूनं न समर्प्य यत् || १८ ||

वितशाठ्य समायुक्तो न विद्यासिद्धिमश्रुते |
सालग्रामशिलामेकामवश्यं गुरवेर्यपेत् || १९ ||

पुराणं धर्मशास्त्रं वायुस्तकं च समर्पयेत् |
विभवे सति भूदानं गोद्वयं च समर्पयेत् || २० ||

अन्यान्ययि च दानानिद्दद्यादाचार्यपादयोः |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्यासिद्धिं सुमहतीमपि || २१ ||

प्राप्नोत्यक्त न संदेहस्सद्य एव महीयते |
चंद्रचूडामणिर्थ्योजस्त्रिंशद्वत्सरती भवेत् || २२ ||

चंद्राचूडामणौ योगे कृत्वैकांचतिलाहुतिं |
कोटिशस्तिलहोमस्य फलमान्योसनुत्तमं || २३ ||

प्. ८५ब्)

चंद्रचूडामणौयोगेदानमाचार्यपादयोः |
तुलापुरुषकोटीनामवश्यं लभते फलं || २४ ||

इत्थं कृत्वा पुरश्रर्यं चंद्रेचूडामणौ नृप |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्यापुरश्चर्याशतात्फल || २५ ||

अवश्यं प्राप्त्युयात्सद्यः पश्यत्यतिरमायति |
तस्मिन्नेवदिर्नस्वये यद्वा साक्षाच्छ्रियः पतिं || २६ ||

विनतानयारूढं ब्रह्मारुद्रा दिवंदिवंदितं |
दृष्ट्वा समस्तभाग्यानामाश्रीयोसौभवेद्ध्रुवं || २७ ||

भगवत्कलयायुकः श्रियमष्टगुणन्वितां |
चिरायुष्यमथारोग्यं वाचां सिद्धिं च दुर्लभां || २८ ||

वंशाभिवृद्धिमतुलामाचंद्रार्कं महीयते |
संप्राप्यसकलान्भोगान्दिव्यानपि च मानुषान् || २९ ||

पितुर्मातुश्च वंशानां सहस्रेण समीन्वितः |
विमानवरमारूठोलभते भगवसद || ३० ||

आश्वयुग्मासिसा प्राप्ते प्रतियद्दिंनमादितः |
नवरात्रमिति प्रोतं नवनवप्यंतं महीयते || ३१ ||

तत्रैकैकं च दिवसं रवियर्वसमप्रभं |
दिवसे दिवसेज संहुतंत्त च भूयते || ३२ ||

आनंतकलंदं प्रोक्ता मक्षयब्रह्मसौस्वयंद |
या महानवमी प्रोक्ता नवारात्रे तथाश्विर्न || ३३ ||

चंद्रार्कयर्वसाहस्रसत्रिभासासमीरिता |
सकृज्जसंहतमपि तत्रानंत फलप्रदं || ३४ ||

भृगुवास रसंयुतावौश्च दैवससंयुता |
मरेद्युर्वैष्णवं तारं यदि सा नवमी परा || ३५ ||

साम्राज्यलक्ष्मीयोगौयं दुर्लभोयं महीतले |
वर्षमध्यस्थितमिदं यर्वरत्नं महीपितं || ३६ ||

नवरात्रव्रतंभूयसमस्तेशितमिद्विदं |
नवरात्रे प्रतियदि स्वाचार्याज्ञापुरस्सर || ३७ ||

प्रातः स्रात्वा विशुद्धात्मानित्यकर्मसमाथ च |
संपूज्यादौगणाधीशमध्यर्च्याचार्यमादरात् || ३८ ||

अलंकारैश्च वा सोभिर्गंध पुष्पाक्षतैरपि |
स्वाचार्यचणांभोजसन्निधौशंसितव्रतः || ३९ ||

प्रणनायम्य संकल्प्यसमस्तन्याससंयुतां |
श्रीमदष्टाक्षरींविद्यां सहस्रं च चतुःशतं || ४० ||

दिने दिने जपेन्मौनी श्रीमंत्रद्वादशाक्षरं |
साम्राज्यलक्ष्मीमंत्रंषाश्रीषडर्णमथपि वा || ४१ ||

प्. ८६अ)

अष्टाक्षरं श्रियो यद्वाजपदकं सहस्रकं |
चतुःशताधिकं यद्वा सहस्रं प्रत्वतुःहं जपेत् || ४२ ||

श्रीम्राज्यलक्ष्मीमंत्रं वा श्रीषडर्णमथापि वा || ४१ ||

अष्टाक्षरं श्रियो यद्वा जपदर्क |

श्रीमदष्टाक्षीरीविधामपि भानुसहस्राकं |
नवरात्रवृते यद्वाकौमाइस्तुलसीदलैः || ४३ ||

सपुष्पैर्विल्वपत्रैर्वात्रिशतं ब्रह्मविद्यया |
श्रीश्रीपतीसमभ्यर्च्यस्तांगाचरणपूर्वकं || ४४ ||

अष्टेत्तरशतं श्लोकमंत्रात्मकनुत्तमं |
आथर्वण महासूक्तं लक्ष्मीदुदयनामकं || ४५ ||

नवरात्रे जपेदेकोत्तरवृद्धिकामान्नृप |
पंचाधिकां वा चत्वारिंशवृतिंजपेन्नु वा || ४६ ||

माहानवम्यां प्राप्ता वामाचायज्ञिपुरस्सरं |
प्राणानायम्य सकल्प्यज्वलिते जातवेदसि || ४७ ||

अंगावरणमंत्रैश्चघृतमेकैकशो हुनेत् |
श्रीमदष्टाक्षरिणाथ सहस्रं त्रिशताधिकं || ४८ ||

गव्याज्यं जुयादग्रौयासेन ततः परं |
मधुत्रितययुक्तेन द्वादशार्ण श्रिया हुनेत् || ४९ ||

अष्टाक्षरेण वाक्ष्म्याः श्रीषडर्णेवाहुनंत |
अथ साम्राज्य लक्ष्म्यावाशाताधिक सहस्रकं || ५० ||

हुत्वा भगवतो रश्मि मंत्रैरेकैकशोघृतं |
लक्ष्मीहृदयमंत्रैश्च श्लोकरूपैरतः परं || ५१ ||

प्रतिश्लोकेन होक्षव्यंयायसंत्रिमःधुत्युतं |
जायादि होमं कृत्वाथ प्रायश्चित्ताहुनीर्हुनेत् || ५२ ||

ब्रह्मार्पणाहुर्ति कृत्वा प्रणम्याग्निमतः पुरं |
श्रीश्रीयाती समभ्यर्च्य पूर्ववद्ब्रह्मविया || ५३ ||

अथाचार्य यद्वां भोजद्वयं साष्टांगमादरात् |
नमस्कृत्यार्प्ययेद्वोमानकुंडलद्वितयं शुभं || ५४ ||

भूषणैरप्यलंकृत्य मुद्रिकाद्यैर्मनोहरैः |
वासोभिर्गंध पुष्पाद्यैर्वहूशस्यौघ संकुलं || ५५ ||

गोचर्मसस्मितां भूमिं निवर्तनमितां तु वा |
भगवत्मन्निधौ दत्वादाचार्यायमहात्मने || ५६ ||

ववर्षाशनमिंद्रव्यमुत्तमादक्षिणास्मृता |
निष्कद्वादशकं मध्यदक्षिणा च त्रिविनिर्मिता || ५७ ||

अधवामसुनित्यं स्यात् षणिष्कमधमाधमा |
दृद्यादवश्यमाचायेकराब्जेः दक्षिणान्वितां || ५८ ||

प्. ८६ब्)

सालग्रामशिलां शुद्धां शुद्धचक्रसमन्वितां |
एकां सोपस्करां शययामपि दक्षिणं यान्वितां || ५९ ||

दद्यादाचार्ययादात्वेअगामेकां च सदक्षिणां |
चतुर्वृषभसंयुक्तादातव्या सततं मही || ६० ||

महीप्रतिनिधिद्रव्यमथवाचार्यपादयोः |
पंचविंशतिनिर्ष्णुवा तदर्धं वात्वर्धकं || ६१ ||

वृषप्रतिनिनिद्रव्यं निष्कद्वयमुदीहृतं |
एकनिष्कसुवर्णं वा वित्तलोभं विवर्जयेत् || ६२ ||

धेनुप्रतिनिधिद्रव्यं निष्कंमेकमुदाहृतं |
निष्कार्वमथवादेयं धेनुमूल्यं महीयते || ६३ ||

सालग्रामशिलादीनमुक्तचानुक्तमेव वा |
श्रीमदष्टार्णे सिध्यर्थं कार्यमावश्यकंवुधीः || ६४ ||

महानवम्यां प्राप्त्याया श्रीमदष्टार्णविद्यया |
हुत्वैकामाहुतिमपि कोटिहोमफलं लभेत् || ६५ ||

वहुसस्य समायुक्तमहींचोचर्मसम्मितां |
महानवम्यां दत्वासौ सत्यद्वीयप्रदानतः || ६६ ||

यत्फलं समवान्योति तत्कोटि गुणमश्रुते |
महावम्या प्रात्यायां कुंडलक्षितंयं शुभं || ६७ ||

दिव्यालकारकोटीनां दत्वा तत्फलमश्रुते |
किं वास्यपितरोमग्रानरकौद्येशु कोटिशः || ६८ ||

व्रजंति वैष्णवंधाम दिव्याभरणभूषिताः |
महानवम्यां भगवत्सालग्रामाशेलीशुभां || ६९ ||

दत्वा दक्षिणयायुक्ता ब्रह्मांगर्वुददानतः |
फलमासाद्यशुद्धात्मा भगवंतं प्रपश्यति || ७० ||

महानवम्यां प्राप्तायां दत्वाष्टषा चतुष्टयं |
तन्माल्य स्वल्पस्वर्णमथवालक्षगोदानजं फलं || ७१ ||

संप्राप्यपितं वंशानां सहस्रेण समन्वितः |
प्राप्नोति भगवद्धामशाश्वतं दिव्यमक्षयं || ७२ ||

कुर्वीत तस्मिन्दिवसे धनाढ्यो भूमियोथ वा |
तुलापुरुषमुख्यानि हानानिवसुधापते || ७३ ||

इत्थं सांगव्रतं कृत्वा तन्महानवमीदिने |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्या पुरश्चयो सहस्रजं || ७४ ||

अवश्यफलमासायाभगवत्कलयान्वितः |
प्राप्नोति महतीं लक्ष्मीं धन्रत्नौद्यसंकुला || ७५ ||

आयुरारोग्यसहितां गजाश्वरथसंकुलां |
विधा सिद्धिं च महती निग्रहोनुग्रहक्षीमां || ७६ ||

पुत्रपौत्रवतीमृद्धिधोगानपि सुदुर्लभान् |
अवाप्यैच्छरीरांते प्राप्नोति हारिसत्रिधिं || ७७ ||

प्. ८७अ)

नवरात्रव्रतसमं व्रतमन्यन्नविद्यते |
श्रीमदष्टाक्षरी सिद्धियादशी नवरात्रके || ७८ ||

न तादृशी महासिद्धिर्व्रतधर्न्यषु भूयते |
नवरात्रव्रते यावत् प्रसाहःस्याच्छ्रियःपतेह् || ७९ ||

व्रतेष्वन्येषु भगवत्प्रसादस्तादृशोनं हि |
नवरात्रव्रतंसांगं कृत्वेथां विधिनादरात् || ८० ||

श्रीमदष्टाक्षरीसिद्धिं देवानामपि दुर्लर्भा |
अवाथ ब्रह्मरुद्राद्यौः शक्राद्यैरपि पूजितः || ८१ ||

महती सिद्धिमासाषशाश्वतीमनानयायिनीं |
प्राप्नोति भगवद्वामकुलानांशतसंयुतः || ८२ ||

नवरात्रव्रते नित्यसर्वकल्याणसिद्धिदे |
आचार्यतोषणातुष्टाब्रह्मविष्णुमहेश्वारा || ८३ ||

प्राहद्युर्महतीं सिद्धिमपि दैवतल्लर्भां |
शक्राया आपि दिक्पालाः केंकर्यप्राप्नुवंतिहि || ८४ ||

कपिलाद्या महासिद्धावरदाः स्युर्नसंशयः |
नवरात्रव्रतमिदं यावज्जीवं समाचरेत् || ८५ ||

संकटेपि च संप्राप्ते वद्धविष्णोषु सस्वपि |
नवरात्र प्रतकुर्याच्छ्रियस्कामो द्विजोत्तमः || ८६ ||

व्रतभंगां भवेद्यस्य सकृदप्यवनीपत्ते |
अरिष्टां जायते तस्य तस्मिन्वर्वेनासंशयः || ८७ ||

इच्छन् समस्त्कल्याणराशिश्रोयः परयंपरंपरां |
नवरात्रव्रतं कुर्याच्छ्रोमदष्टार्णे सिद्धये || ८८ ||

सर्वासामपिविद्यानां नवारात्रव्रते शुभे |
उदीरिता महासिद्धिर्ब्रह्मविद्भिसमोष्टताः || ८९ ||

सारात्सारतं संषुरायं गुह्यं रत्यतमां शुभं |
नवरात्रव्रतमिहं समस्ताधौधभंजनं || ९० ||

वासंते नवरात्रेपि संप्राप्तो वसुधापते |
आचार्यानुज्ञाया प्रातःस्नात्वा प्रतिपदादितः || ९१ ||

समस्तन्याससहितां श्रीमदष्टाक्षरीशुभां |
संकल्पार्कासहस्रीणि प्रजयेन्नवरात्रके || ९२ ||

श्रीमंत्रीन्यतमं यश्चीज्जपेदके सहस्राक |
प्रजपेदष्टसाहस्रं पंचसाहस्रकं तु वा || ९३ ||

नक्ताश्येकांतराशीवाहविष्याशी दिने दिने |
श्रीरामजन्मनवमीदिवसे सर्वसिद्धिदे || ९४ ||

प्रातः स्रात्वा विशुद्धान्मास्वाचायंसौवसन्निधौ | 
विधिवत् संस्कृते वहाविक्षुखंडैर्घृतत्थतै || ९५ ||

श्रीमदष्टार्णमंत्रेणशताधिकसहस्रकं |
जुहुयाद्वित्वापत्रैर्वागव्याज्यत्रिभधुप्लुतै || ९६ ||

प्. ८७ब्)

मधुन्नितयसंमिश्रेहविषावाहुने नृप |
अथवा शुद्धगव्येनद्यानेन जुहुयाशुचिः || ९७ ||

श्रीमंत्रेणहुनेत्यश्चात् त्रिशतं केवलं घृतं |
पुरतोरतो जुहुयान्मंत्रैर्ष्टहदावरणोदितैः || ९८ ||

श्रीहोमानंतरं रश्मिमंत्रेस्रिधाहुनेधद्वातः |
जयाहि होमं कृत्वाथ कृत्वा ब्रह्मर्पणाहतिं || ९९ ||

अग्निप्रदक्षिणीकृत्य नमस्कऋत्य ततः परं |
आचार्याचरणांभोजद्वयसाययंगमादरात् || १०० ||

नमस्कृत्यार्ययेद्धोमान्वर्षाशनमितं धनं |
सालग्रामशिलां शुद्धानिक्षित्यांकाप्यपात्रके || १ ||

कांस्ययाल्लेथवा कृत्वा श्रीश्रीशब्रह्मविद्यया |
निष्णेर्द्वादशभिः स्वर्णैर्वसुनिष्कैरथापि वा || २ ||

पंचनिष्कसुवर्णैवासंपूज्यश्रीजगत्पती |
प्रीणा तु भगवान्साक्षाच्छीरामात्माश्रियःपतिः || ३ ||

कौशल्यागर्भसंभुतो व्रतेनानेनसंततं |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्यासंसिद्धिमहतीमपि || ४ ||

श्रीभूतीनाद्यतिः स्वामी दत्वात्रतुमांसहा |
इति त्रद्वयेनाथ सालग्रामशिलाशुभां || ५ ||

यथोक्त दक्षिणायुक्तामाचाय निवेदयेत् |
सूक्ष्मवासोद्युगं दत्वा हरिचनमुत्तमं || ६ ||

विभवे सत्यलंकारान् हृद्यात् कांचननिर्मितान् |
अथाचायलत्रस्यकर्णे लंकरणादिकं || ७ ||

अर्पयित्वारमावुध्यारेद्युर्ब्राह्मणानवं |
नवभोज्याः सवासिन्योवासोभिर्दिक्षिणादिभिः || ८ ||

संतोष्यवंधुभिः सार्धभुजीहन्नमादरात् |
वासंते नवरात्रेपिव्रतं कृत्वेत्थमादरात् || ९ ||

श्रीमदष्टाक्ष्रीसिद्धिसंघस्सलभते ध्रुवं |
श्रीरामजन्मदिवसे श्रीमदष्टार्णविद्या || १० ||

होमं कृत्वा विधानेन कोटि होमफललं लभेत् |
श्रीरामजन्मदिविसेसालग्रामशिलांशुभां || १११ ||

यथोक्तदक्षिणायुक्तादत्वाचार्याय ससाधकः |
ब्रह्माण्डकोटिदानस्य फलमत्यंतमश्रुतं || १२ ||

वासंते नवरात्रेपि श्रीमदष्टाक्षरं जपन् |
पुरश्चर्याशतंफलं  प्राप्नोत्यत्र न संशयः || १३ ||

श्रीमदष्टार्णविद्याया दैवतैरपिदल्लभां |
आवश्यं महतींसिद्धिमिहं च प्राप्यसाधकः || १४ ||

प्. ८८अ)

चिरापुष्पमथारोग्यधनेरत्नादिसंकुलां |
संप्राप्य महतीं लक्ष्मीवाक्यद्विं वा तुलां शुभां || १५ ||

पुत्रपौत्रादिकामृद्विद्विंकान्भोगाक्ष्वमानुषान् |
संप्रथकुलसाहस्रस्रसहितो भगवत्पदे || १६ ||

रमते नात्रसंदेहो दिव्यकन्याशताचितः |
अथापरं प्रवक्ष्यामि विशिष्टं पर्वसिद्धिदं || १७ ||

श्रीमदष्टार्णविद्यास्सिद्धिदं याममात्रतः |
अमार्कवासरयुतासोमेनेसहितापि वा || १८ ||

भास्करग्रहणं तत्र जायते यदि भूयते |
रविचूडामणिर्वाम्नायोगोयं समुदाहृतः || १९ ||

संवत्सरैर्द्वौदशभिर्लभ्यते योगराडयं |
अत्रजससंकृद्वापि कोटिशोजप्तमेवहि || २० ||

अत्रिकपापिवाहत्याकोटिहोमसमोनहि |
अत्रेकनिष्कस्वर्णे वा दत्वाचार्य यदांवुज || २१ ||

शतमेरु प्रदानस्य फलमाप्नोति शाश्वतं |
रविपर्वणि संप्राप्ते तत्पूर्वदिवं सत्रयं || २२ ||

एकवारं हविभुजन् मनस्मन्नुक्तमप्यथ |
भास्करग्रहणेस्पर्शकाले प्राते ततः परं || २३ ||

केशवादि चतुर्विशन्नामान्युच्चार्य यत्नतः |
स्तुत्वामसस्तुपायौद्यैर्विमुक्तस्सद्यरावहि || २४ ||

गुरुपादोदकयीत्व त्रिधातः शुद्धचित्तवान् |
आचासन्निधावग्निं प्रतिष्ठाप्यविधानतः || २५ ||

उप्रतो जयान्मंत्रीवृहदावरणोदितैः |
मंत्रैरात्येनगव्येन ततस्त्रिमधुसत्युतीः || २६ ||

घृताभ्यक्तैस्तीलैहोमं मोक्षकालातमादरात् |
कृत्वा श्रीमनुनायश्चीच्छातमष्टोत्तरं हुनेत् || २७ ||

भगवद्रश्मिविद्याभिरपि हुत्वा घृतं सकृत् |
प्रायश्चित्तहुतीर्हुत्वा कृत्वा ब्रह्मार्पणाहुतिं || २८ ||

आचार्यचरणद्वंद्वं नत्वा साष्टंगमादरात् |
दत्वा च स्त्रीसूक्ष्मीसिस्वर्ण निष्कसहस्रकं || २९ ||

दद्यात्सस्यौद्यसंहितां महीगां च स दक्षिणं |
यावच्छकामलंकारं दत्वा श्रीगुरवेथ वा || ३० ||

वर्षाशनमितद्रव्यमर्कनिष्कमथापि वा |
पंचनिष्कसुवर्णं वा निष्कत्रयमितं तु वा || ३१ ||

अवश्यं गुरवेदयाद्वित्तशाक्यविवर्जितः |
श्रोत्रियेभ्यः प्रदेद्यानिदशदानान्यतःपरं || ३२ ||

आशक्तः सद्गुरोः कमलद्वयमेवदि |
अभ्यर्चयेत्त्रिनिष्कादियावच्छवचमितौर्धनैः || ३३ ||

प्. ८८ब्)

द्विजातिवर्ज्याः संभोज्यास्सुवासिन्योपियंचधा |
इत्थं कृत्वा विधानेनेन ग्रहणे सांगमादरात् || ३४ ||

महतीयापुरश्चर्यामयाप्रोक्ता पुरातवः |
श्रीमदष्टार्णविद्यायास्ततोपि महती परां || ३५ ||

अवश्यसिद्धिमाप्नोतिदैवतरपिदुर्लभां |
आयुरारोग्यसहितः श्रियाधनदसन्निभः || ३६ ||

वाचस्पति समस्सर्वविद्याभिरपिसंततं |
प्राप्यवंशाभिवृद्धिं च कल्पातं वसुधापते || ३७ ||

मानुषानपि दिव्यांश्च भुक्त्वा भोगान्मनोरमान् |
कुलसाहस्रमादायवरीद्विष्णुयुर्रसुखी || ३८ ||

रवींद्रग्रहणेप्रात्येनापि सूतकं स्पर्शया |
रम्यमोक्षांते शुद्धारावहितातयः || ३९ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मातत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
अष्टाविंशोध्यायः ||
प्. ८८ब्)

श्रीभगवानपुनरन्यत्प्रवक्ष्यामि श्रीमदष्टार्णेशाधमं |
एकेन दिवसे नैव समाहितमानाःश्चरा || १ ||

यापूवेमभक्षयानाम्नाततीयासमुदीरिता |
पूर्वोक्ता योगसहिता दैवतैरपिदुल्लेभा || २ ||

श्रीमदष्टार्साविद्यायास्सद्यस्सिद्धिकं परं |
भूयोपि संवः प्रवक्ष्यामि विशेषाद्वसधायते || ३ ||

आक्षयायांततीयायां यत्रोत्पन्नौस्म्यहं नृप |
यत्राविरासोत्कामलाभृगोःख्यात्यांत्रयीमयी || ४ ||

यत्तोत्पन्ना जगन्मातगिरिजाशंकरप्रिया |
यत्रोयमेभगवान्च्युतः प्रियमीश्वरीं || ५ ||

यत्रामूर्छकरस्यापि गौरीयाणि ग्रहः शुभः |
तत्राक्षर तृतीयायाश्रीमदष्टाक्षरं मनुं || ६ ||

समस्तन्याससहितं स्मृत्वा त्रिशातमादरात् |
श्रीमदष्टाक्षरी सिद्धिरवश्यं भवति ध्रुवं || ७ ||

व्यतीयातो महायोगः सर्वयोगोत्तमः स्मृतः |
अमावास्यापूर्णिमा च तद्वादश समास्मृता || ८ ||  

तद्वादशसमंयर्नरविसंक्रमणं विदुः |
सविवारे संक्रमणं तद्वादशसंमस्मतं || ९ ||

तद्वादशसमः प्रोक्तो वासरोभार्गवः स्मृतः |
चंद्रचूडामणिसमोयेगश्रीद्धौदयःस्म्तः || १० ||

तद्वादश समोयोगो लक्ष्मीनारायणाभिधः |
वैशाखेमासियाश्चक्त्रततीयाक्षयसंज्ञित् || ११ ||

तत्सहस्रसापादेया माहासिद्धिवारीशुभा |
अक्षयांयाततृतीयायां मुक्तं योगत्रयं शुभं || १२ ||

प्. ८९अ)

लभ्यते षष्टिभिर्वर्षन्नन्यथावसुधायत |
अक्षयायां तृतीयाया मुक्तोयोगोभवेद्यदि || १३ ||

हीमाद्धि कर्मणं सिद्धिर्मतीह्यार्त्तदेव हि |
विधानामुपदिष्टानामपितस्मिन् दिनेशूसे || १४ ||

आचार्यवदनांभोतात्पुनरध्यनं यदि |
अवश्यं महनीसिद्विस्सद्यरानाक्षया भवेत् || १५ ||

कुब्जामत्ताश्च वृद्धाश्च वालाः काणश्चवंगवः |
नपुसकाश्चयुर्मत्राः स्त्रीमंत्रावैदिणस्तथा || १६ ||

आदिमित्रविचेकादिविशोधन विवर्जिताः |
निषिद्धमासतारेषु लब्धाश्च शुभसिद्धिदाः || १७ ||

दीक्षासंस्कारसहिताजपहोमविवर्जितः |
पुरश्चरणनीनाश्चन्यासहीमाश्च संततं || १८ ||

आचार्यर्यदक्षिणहीना आचार्यवदनांवुजात् |
प्राप्ता अवश्यंभूयोपि सच्छिष्यैर्द्वित्यवेक्षये || १९ ||

सद्यस्सिद्धाभवत्यंवलक्ष्मीशानुग्रहप्रदाः |
तत्र प्रातः समुह्यायनत्वाचार्य पदांवुजं || २० ||

ब्रह्मविद्यां प्रजप्तादौ त्रिशतं वाचतुःशतं |
अवश्यं भगवद्रश्मिमालिकं पंचद्यास्मरेत् || २१ ||

स्रात्वा सहस्रं गायत्रीं जपेसंचशतं तु वा |
त्रिशतं वातयेच्छद्वानान्प्रथासिद्धिभागसौ || २२ ||

नित्यहोमसमाप्याथगच्छेदाचर्यसत्रिधि |
प्रार्थद्वंशः साक्षादीवां भगवन्मयं || २३ ||

श्रीमन्नाचार्य सर्वज्ञसद्गुरो करुणनिधि |
भवत्पादाव्रयुग्मस्य किंकरीस्सिदिनेदिने || २४ ||

काये न मनसा वाआन्याणैरर्थैश्चयुष्कलैः |
करोमितवपादात्वकैकर्पशाश्धिमां विभो || २५ ||

याज्जीवमहं स्वाभिन्नाचार्य करुणानिधे |
अवश्यं तवयाद्दात्व किंकरोस्मिद्यशाधिमां || २६ ||

इत्याचार्यत्रिभिः श्लोकैः संप्रार्थ्यवहशाननृप |
भूयः समस्तविद्यानां ग्रहणय समाहितः || २७ ||

प्रार्थयेत् सकलैरर्थैः प्राणेरपि महीर्यत |
*** आचार्योपि कृपासिधुर्वैदिकैपि वा || २८ ||

श्रीमदष्टाणया हुत्वा शतमष्टोत्तरंघृतं |
भगवद्रश्मिविद्याभिरेके कामाहुति हुनेत् || २९ ||

प्रदक्षिणं परीत्याग्निं नमस्कृत्य ततः परं |
ह्यवामभागे संस्थाप्य सच्छिष्यं करुणानिधिः || ३० ||

प्. ८९ब्)

स्वगुरुमनसानत्वाभूयोभूयोगणधियं |
दत्तात्रेयं महात्मानं कृष्णद्वैयायनं मुनिं || ३१ ||

गायत्रीपादितः कृत्वा भगवद्रश्मिमालिकां |
शिष्यस्यदक्षिणे कर्णे प्रहृद्याद्वसुधापते || ३२ ||

निधाय शिष्या शिरसिद्वक्षिणं हस्तमादरात् |
शिष्यस्य दक्षिणेकर्णो प्रदद्याह्रश्मिमालिकां || ३३ ||

तस्यै कृतार्थता दत्वा शिष्यायाचार्य आदरात् |
उपदिष्टांश्च भूयोपिन्यानुयद्दिशेद्वधः || ३४ ||

दृत्वान्यासान्समस्तांश्चन्यस्य प्रत्यगमादरान् |
राज्ञी समस्तविद्यानाश्रीमदष्टाक्षरीशुभां || ३५ ||

त्रिवारं दक्षिणेकर्णेदद्याच्छिष्यस्य सद्गुरुः |
कृतार्थोस्मीतिमत्वासावर्तवासीमहामतिं || ३६ ||

आचार्याचरणद्वंद्वं वहवस्तुभिरर्चयेत् |
विधानां ग्रहणार्थाय सर्वसयस्समृद्धये || ३७ ||

द्वौदशवधिपिमासेषु वैशाखः सर्वसिद्धिदः |
यस्मिन्मासेतसमपिदत्तचुलुकमात्रकं || ३८ ||

सर्वदानफलं प्राहः किमुहव्यप्रदानतः |
उपानेहौ च छत्रं च मधुदध्योहनादिकं || ३९ ||

वैशाखे संप्रदर्त्रानित्यदद्युर्भाग्यमक्षयं |
यस्मनासीयौर्णमालीविशारयासहिताशुभा || ४० ||

सर्वसिद्धिकरी सद्योभोगस्वगोयवर्गदा |
योगा भवंति यद्यन्न मया पूर्वमुदीरिताः || ४१ ||

किंच शोभनद्योगोवात्थार्तिगजेपि वा भवेत् |
राजराजमिमं प्राहुलक्ष्मी नारायणाभिधं || ४२ ||

गौरीशंकरयोगं च श्रीगौरीयोगमययध |
आवश्यं सर्वविद्यानामचार्यवदनांवुजात् || ४३ ||

ग्रहणाद्देवसिद्धिस्यात्किमुहीमादिभिर्नृप |
इत्थं समस्तविद्यानामाचार्यवदनांवुजात् || ४४ ||

संप्राप्य ग्रहणं शिष्यः कृतार्थेस्सीति चिंतयेत् |
आचार्यनुज्ञया तत्र विधिवत् संस्कृतेनले || ४५ ||

एकैकामाहुतिं मन्नैहादावरणोदितैः |
कृत्वाप्य श्रिमदीष्टार्ण मनुनासाधकोत्तमः || ४६ ||

मधुत्रितयसंयुक्तं पापसंतोद्यातयुतं |
शताधिकंहानेच्छीमद्दष्टार्यो न सहस्रकं || ४७ ||

श्रीमंत्रेण हुनेत्य श्रीत्त्रिशतंघृतमादरात् |
भगवद्रश्मिविद्याभिर्हुनेद्दव्यं घृतं त्रिधा || ४८ ||

यद्वेक्षुयर्वमिर्गव्यघृतयुक्तैरथोदरात् |
श्रीमदष्टार्णमंत्रणशताधिकसहस्रकं || ४९ ||

प्. ९०अ)

हुत्वा गव्यघृतेनाथ त्रिशतं रमया हुनेत् |
भगवद्रश्मि विद्याभिस्त्रिधा हुत्वाज्यमादरात् || ५० ||

प्रायश्चित्ताहुतीः कृत्वा कृत्वा ब्रह्मार्पणाहुतिं |
प्रदक्षिणं नमस्कृसजातवेदसमादरात् || ५१ ||

त्रिशतं पूजयेत् पश्चीच्छ्रीश्रीशब्रह्मविद्यया |
मल्लिकाकुसुमैर्वापिकरेवीरैरथपि वा || ५२ ||

कमलैरुत्पलैर्वापिनंद्यावर्व्रैरथापि च |
आर्चद्विल्वपत्रे वा तुलसीदलमिश्रितैः || ५३ ||

केतकीकुसुसाद्यैर्वासुगंधिभिरथाचेयेत् |
फलपंचकमादायानसंसमनोहरं || ५४ ||

बद्धासत्रयं त्रम्यं स्थूलं बहुफलान्वितं |
निक्षिप्य भूतले शूद्वे यत्किं वित्पात्रमध्यतः || ५५ ||

पात्रं वा राजितं कांस्यपात्रं व मध्यमे फले |
निक्षिप्य भगवन्मूर्तिसालग्रामशिलांशुभां || ५६ ||

संस्थाप्य मध्यमे तत्रं सांगावरणमर्चयेत् |
अष्टोत्तरशतं निष्कसुवर्णैर्ब्रह्मविद्यया || ५७ ||

*** च शता वापियं च विंशतिरंव वा |
ब्रह्मविद्यां समुच्चार्यलक्ष्मीनारायणौ यजेजेत् || ५८ ||

अत्र सूयाज्य सहितं शाकभक्ष्यसमन्वितं |
दध्योदनं ततो दद्याच्छीश्रीश्रीभ्यां महीयते || ५९ ||

उपचारैस्समभ्यर्च्य ततो नीराजनीदिभिः |
आचार्यं समलंकृत्यं वस्त्रालंकरणादिभिः || ६० ||

अवश्यं कुंडलयुगं दत्वाचार्यस्य कर्णयोः |
सूक्ष्मवासोपुगंदत्वा सालग्रामशिलां शुभां || ६१ ||

संपूजितद्रव्ययुतमिमंमंत्रं समुच्चरन् |
समाहितमनादयाच्छीमदष्टार्णसिद्धये || ६२ ||

फलं मनोरथकलं प्रददाति सदानृणं |
फलस्यास्यप्रदीनेन ममसंतुमनोरथाः || ६३ ||

सालग्रामशिलाचक्रे ब्रह्मविष्णुमहेश्वराः |
शक्ताद्या अपि दिक्पालानिवंसंत्यमराधियः || ६४ ||

रमासरस्वतीगौरीशचीमुख्याश्च शक्तयः |
निवसंतिसदीसर्वसिद्धेयोपि जगत्त्रयं || ६५ ||

तस्मादिमाभगवतः शालग्रामसिसांशुभां |
सर्वदेवमयींदीस्ये प्रीतोमेस्तश्रियःपतिः || ६६ ||

इत्थं फलद्रव्ययुतां सालग्रामशिलाशुभां |
दद्यादाधार्यहस्तान्नं श्रीश्रीशप्रीतिकारिणीं || ६७ ||

फलमध्यस्थिते पात्रे यद्वा भगवतः शुभां |
सालग्रामशिलां शुद्धसांपूज्य कुसुमादिभिः || ६८ ||

दत्वादध्योदनं तत्र फलसूयादिसंयुतं |
तत्सन्निधावक्षाचार्यकर्णयोः कुंडलद्वयं || ६९ ||

प्. ९०ब्)

सूक्ष्मं वासेयुगं दत्वा फलपंचक संयुता |
सालग्रामशिलां श्रद्धां पूतितां यात्र संयुतां || ७० ||

तद्यादाचार्यहस्ताव्रे अक्षिणासहितामथ |
सर्वस्वं दक्षिणप्रोका वर्षाशनधनं तु वा || ७१ ||

वर्षाशनमितं द्रव्यं शतनिष्कमुदाहृतं |
तदर्धं वा तदर्धं वा हाचार्यहस्तावेदक्षिणासहिताभयसवेस्वं 
दक्षिणाप्रोक्त वर्षाशनधनं नु वा तन्न्यनं नहि भूयते || ७२ || 

अर्कनिष्कंदरिद्रश्चेत्कुंडलद्वितयान्वित |
समर्प्य श्रीमदष्टार्णसंसिद्धिप्राप्नुयात्परां || ७३ ||

अथाचार्य प्रियां साक्षान्महालक्ष्मीधियार्द्धयेत् |
वस्त्रैराभरणैर्दिव्यैर्भोजनाद्यैरथादरात् || ७४ ||

यथाशक्तिधनं वापि मंदभाग्यः संदार्पयेत् |
पंचविंशंतिसरव्याकविप्रेभ्योदधिसंयुतं || ७५ ||

भक्ष्या सूयं घृतोपेतूं दद्यादभमथादरात् |
ततः षड्गससूयाज्यभक्ष्यभोज्यैः सुवासिनीः || ७७ ||

श्रीवुध्याद्वादशभ्यर्च्योदक्षिणाभिश्चतोषयेत् |
आचार्यचरणांभोज प्रक्ष्यातितजल.,म् शुभं || ७८ ||

पीत्वा सद्यो विशुद्धात्मातच्छेषं भोजयेद्वती |
उपानहौ च छत्राणिव्यं तनान्यपि भूयते || ७८ ||

चुक्तवद्भ्योद्विजात्तिभ्योदद्यादक्षिणया सह |
आचार्यालिंगनं प्राप्य तदाशीर्भिः कृतादरः || ७९ ||

आक्षयां महतीं सिद्धिं प्राप्नुयादुर्लभां तथा |
कोटी सहस्रसंख्याकस्वर्णदक्षिणयान्वितं || ८० ||

आश्वमेधशंत कृत्वा यत्फलं पुरुषोष्णुते |
इत्थमेतुद्धतं सांगं कृत्वा तत्फलमश्रुते || ८१ ||

महातीयापुरश्चर्यासांगापूर्वं मयेरिता |
तादशीनां शतं सामं कृतं तेन न संशयः || ८२ ||

आचार्यानुग्रहात् साक्षात्स्वन्येवोवापि श्रियः पतिं |
निवतातनयारूढे ब्रह्मरुद्रादिभिर्वृर्त || ८३ ||

सर्वसिद्धिप्रदातारं शेखचक्रादिचिह्नितं |
इक्षा तदादितोमासिमासि स्वप्ने श्रियःपतिं || ८४ ||

मनोरथप्रदातारं पश्यत्येवमहीते |
साक्षात्स्वमेपि वा दृष्टे कमलाधिपतौहणै || ८५ ||

किं किं न साध्यते तेन ऐवतैरपि दुर्लभं |
चिराद्युष्यमनारोग्यं भाग्यं माहदचंचलं || ८६ ||

श्रीरष्टगुणां संयुक्ता धनधान्यादिसंकुलां |
सर्वविद्याधियत्यं च जातिस्मरणनुत्तमं || ८७ ||

चिकालज्ञानसंपत्रिः सर्वज्ञत्वं मानोज्ञता |
परकायं प्रवेशादि सामर्थ्यं वाक्षयं नृप || ८८ ||

प्. ९१अ)

सिर्व्रत्येव हि तस्याशु योगश्चीष्टांगसंयुतः |
त्रैलोक्यनायकः स्वामी भगवानिंदिरापतिः || ८९ ||

स्वसारूप्यं ददात्यस्मैदुर्लभांश्च मनोरथान् |
अस्मिन्नर्थेशुभंजीतं दक्षिणामूर्तिनापुरा ||
यार्यतीनंदि चंडीशगणेशेभ्यो महात्मना || ९० ||

वैशाखमासेदिवसेक्षयारव्ये युक्तिकर्मणः |
स शोभने वा भृगुवारयुक्ते विरिंचितक्षन्नयुते तथैव || ९१ ||

वृषस्थिते दैवगुणै तथार्केमेषुगतेमेषंगतेभृगौ च |
योगं महाराजमुदाहरंति लक्ष्मीपतियोगमथाहुरन्ये || ९२ ||

उमामहेशभिधमाहुरेकेगौरीरमायोगमुदाहरंति |
आलभ्यराषौधुहवषलभ्योगाधिराजोभूविद्यार्थिवेद || ९३ ||

अधीतविद्या आधीतविद्याश्चवश्यंमीचार्ययुस्वारविंदात् |
प्राप्तास्तद्दैवाक्षयसिद्धिदाः स्युरत्राप्यमुत्रापिसदाद्विजानीं || ९४ ||

अनंतशायी भगवान्मुकुंडो लक्ष्मीपतिदैवत सार्वभौमः |
स्वेद्या गृहीतुर्द्विवसेक्षयेस्मिन् होमादिकर्तश्चवणन् ददाति || ९५ ||

वैशाखमासेसेदिवसेक्षयेस्मिभवश्यश्यमाचर्यमुखारविंदात् |
संप्राप्तविद्या आपि सर्वसिद्धिसमन्विताः स्युर्नहिंसंशवोत्र || ९६ ||

विशेषतः श्रीपतिमंत्रराजमष्टाक्षरं न्यास रहस्ययुक्तं |
हुत्वाथ जप्त्वाय गुरोर्मुखाहाद्वधापि साक्षाद्भावतमेति || ९७ ||

गुरोः प्रसादेन समस्तविद्या सर्वापितस्मिनिवसेसक्षयारष्ये |
उवाथ सिद्धिमहतीं पितृणां शतान्वितो दिव्यपदं प्रयाति || ९८ ||

वैशाखेमासे दिवसे तृतीये योगत्रयं यस्याद्यदि तत्र भूय |
अवश्यमाचार्यमुखारविंदादृष्टाक्षरंन्याससमेतमादौ || ९९ ||

अब्ध्वाथ हुत्वा हविष्याधनेन स्वाचार्य पादांवुजमर्चयित्वा |
इहापि सीद्धीं महतीमवाप्यसिद्यष्टकं चापुरणेगतां च || १०० ||

वंशामिवृद्धिसफलार्थसिद्धिमंते कुलानां शतसंयुतो सौ |
विमानसारुह्यरमाधिवां सप्रयाति वैकुंठपदं महीश || १ ||

नानेयोगेन समोसियोगोलक्ष्मीशसाक्षीत्कृतिसिद्धिदायी |
अनेनलक्ष्मीशमसूत्रत्वासकृद्वापि जगत्पतिः स्यात् || २ ||

आचार्यपादाब्जायुगं प्रपन्नाः प्राणैश्च रत्नैर्मनसापिवा वा |
समस्तदेवैरपि पूज्यमानाप्रयांति सर्वेशितसिद्धिमग्र्यां || ३ ||

प्. ९१ब्)

भुक्तेश्च मुक्तेश्च मनोरथानामाचार्य शुश्वषणमेव मूलं |
जानी हि मामेव पुरुंगुरुणामाचार्यमीशं जगदेवनाथ || ४ ||

एतावदेवास्विलवेदशास्त्रमारं रहस्यं परमं पवित्रं |
मयायिरक्तेण विरिचिं मुख्यैर्निश्चित्यनिश्चित्य च भूधभूय उक्तं || ५ ||

नाचार्यया व्रपुणद्वरिष्टं संपूज्यमस्तीहजगत्पवित्रं |
नानेन योगेन समोस्ति योगः सत्यपुनस्सत्यमिदं महीश || ६ || 

सद्योमहीसिद्धिकरोमन्हनां नानेन योगेन समोस्ति लोके |
विशेषतोष्टाक्षरसिद्धिदोयमाचार्यसंतोषणतोनृपाल || ७ ||

वैशाखमासे दिवसेक्षयेस्मिन् न्यासौः सहादाक्षरमंत्रजायी |
सहस्रमेकं त्रिशतं शतं वा सधोमहासिद्धिसमौप्रयाति || ८ ||

विशेषतोष्टाक्षरविद्ययायोहविहुनेद्रव्यघृतेन युक्तं |
वैल्वैश्चपत्रैस्त्रिमधुत्प्रतं च स्वाचार्य पाहास्रयुगेथभूय || ९ ||

साकल्युवित्तान्वितयानप्तानिफलानिवासो युगलान्वितानि |
दत्वाम्र संभूत भवानि सद्योरमारमाधीश महाप्रसादात् || १० ||

संप्राप्यसिद्धिं जगदेकनाथं पश्यत्यसौनेत्रयुगेन साक्षात् |
लक्ष्मीकलापूर्णशरीरधारीकंदर्पसाहस्रसंमानतेजाः || १११ ||

वाचस्पतिः श्रीपतिरिष्टाभोगानवाप्यपुत्रैस्सहपौत्रसंद्यैः |
प्रयाति लक्ष्मीपतिधामदिव्यं स प्रीप्राप्यदीर्घापुररोगताव || १२ ||

एतावत्सर्ववेदोनोसारभूतार्थसंग्रहं |
निणीतमत्यकृष्णरुद्रमुख्यैः सुरोत्तमैः || १३ ||

महादरिद्रोप्यष्टार्णमंत्रवानसद्येदिने |
हुत्वा जप्त्वापि वा विद्यांमार्यवाथ तत्सृत् || १४ ||

गृहसमार्जनालेपवस्त्रप्रक्षालनादिभिः |
संसेव्यवत्सरयुगं पादं संवाहनादिभिः || १५ ||

संतोषयेदयस्वस्यपुत्रिकां वा समर्पयेत् |
विद्यासिद्धिमवाप्यासौभगवंतं प्रपश्यति || १६ ||

इति स्वायंभूवेनापि मनुना पूर्वमीरित |
दीक्षिणामूर्तिनाप्येतहीतं भत्येभ्य आदरात् || १७ ||

त्वमपि श्रद्धया भूप सर्वयोगसमन्वितः |
अक्ष्ययेस्मिन् दिने भूयकुरुव्रतमनुत्तमं || १८ ||

अवश्यं महतीसिद्धिदुर्लभा दैवतौरपि |
भविष्यति न संदेहौ माकुसद्यात्रसंशयं || १९ ||

वैष्णवात्सकलामंत्री सावित्राश्चमनूत्रमान् |
गाणयत्यमहामंत्रीरमायामनवोपि च || २० ||

प्. ९२अ)

पार्वत्याश्च महामंत्रास्तथामाहेश्वरादपि |
क्षेत्रपालकमंत्राश्चचादीमीनवोपि च || २१ ||

जप्ताहुता अक्षयेस्मिन् दिवसे सर्वसिद्धिद |
सद्यः सिद्धाभवंतेव संशयोनात्रविद्यते || २२ ||

अक्षयेदिनमात्रेपि कृत्वा हीमतयादिकं |
अक्षयाभीष्टसंसिद्धिं प्राप्तोत् यत्र न संशयः || २३ ||

इति दाशरथीयेस्मिन्तंत्रेवेदीर्थसंग्रहे |
एकोनत्रिंश उतो यमध्यायोखिलकामधुक् || २४ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
एकोनत्रिशोध्यायः ||
प्. ९२अ)

श्रीभगवानुवाच 

अथातः श्रीमदष्टार्णेसाधनं नधर्वसिद्धिदं |
भूयोपि संप्रवक्ष्यामि समाहितमनाःशूण || १ ||

दित्वास्थिते सुराचर्पिसवितर्यपिसिंहगे |
सार्धत्रिओटितीर्थानां स त्रिध्यं गौतमीतरे || २ ||

आहौ पुष्करयोगह् स्यादंतेपिद्वादशाहकं |
महापुष्करयोगेत्रदेवतामुनिभिस्सह || ३ ||

स्रतुमायांतिगोदायाजलेसिंहस्थितेगुणै |
समस्तदेवसान्निध्यं समस्तमुनिसमिधिः || ४ ||

समयतीर्थसान्निध्यं सिंहराशिगतेगुरौ |
आआवंते द्वाशाहं पुष्करेण समागमः || ५ ||

महापुष्करयोगेत्रगौतमीतद उत्तमे |
एकैकं दिनमप्यत्ररवियर्वशतप्रभं || ६ ||

महापुष्करयोगेन्न महायाययुतोपि वा |
स्तात्वा जपांदिकं कृत्वा मुच्यते सर्वपातकैः || ७ ||

नानेन सदृशः पुण्यकालोस्ति वसुधातले |
सर्वासामपि विधानामंत्रहोमजपादिभिः || ८ ||

एकैकस्मिन्नपिदीनेमहतीसिद्धिरीरिती |
माहापुष्करयोयेत्र स्नात्वा प्रातरन्सन्यधीः || ९ ||

परिमृत्याथ वा गात्रं लकृकमोन्वहं वुधः |
उदितेथ सहस्राशौ नित्यहोमं समाप्य च || १० ||

आगत्य गौतमीतीरं गंधपुष्पाक्षतादिभिः |
अभ्यर्च्यगोतमीदेवीमुराचार्यमपि प्रभुं || ११ ||

गोदावारीजले स्रत्वा विधिना सांगमादरात् |
आचार्यानुज्ञया श्रीमदष्टार्णन्यासं संयुतं || १२ ||

त्रिशताधिः अभ्यर्च्य गौतमीदेवी सुराचार्यमपि प्रभुकसाहस्रमेकैकस्मिन् |
दिने दिने जपेत् दर्वलोर्रागयुस्सस्तूनमस्कृत्यपि गौतमी || १३ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्यां समस्तन्यासंयुतां |
प्रजयेह्नौतमीतीरिस्वाचार्यानज्ञयान्वहं || १४ ||

त्रिशतं प्रजपेल्लक्ष्मीमंत्रेष्टिष्टतमंमनुं |
त्रिशतं जुहुयादांत्यमधुत्रितयमिश्रितं || १५ ||

विल्वपत्रसमायुक्तं यायसन्निलमिश्रितं |
श्रीमदष्टार्णमंत्रेण श्रीमंत्रेणशतं हुनेत् || १६ ||

प्. ९२ब्)

एकैकां भगवद्रश्मिमंत्रैरोज्याहुतिं ततः | 
अयोध्याधुरचक्रेथलक्ष्मीनारायणाभिधे || १८ ||

श्रीश्रीयातीयजेत्पश्चांगावरणपूर्वकं |
शालग्रामाशिताचक्रे वृच्चक्रेथ वा यजेत् || १९ ||

लघुचक्रेथ वानित्यं श्रीश्रीयत्यर्चयेत्क्रमत् |
कुसुमैरत्तेयेन्नि संविल्वपत्रविमिश्रितैः || २० ||

 तुलसीदलयुतौर्वाश्रीश्राशब्रह्मश्विद्यया |
अर्चयेत्त्रिशतं नित्यमुपचारान् समर्यत् || २१ ||

आचार्यपादुकायुग्ममच्चयेत् तत्र सन्निधौ |
स वीयचारैरभ्यर्च्य शतनिष्कंदिनी नंदने || २२ ||

अर्पयेत्यादत्यादकापुमिनिष्कद्वादशकं तु वा |
आचार्यपादुकायुग्मेतिष्कमेकमथापि वा || २३ ||

एकैकस्मिन् दिने दत्वाद्याचार्याय समर्पयेत् |
आचार्यपादुकाभावेपादकामंत्रमादरात् || २४ ||

अष्टाविंशतिधा जप्त्वा स्वाचार्य चरणंवुजे |
एकैकस्मिन् दिने दद्याद्वनं लोभविवर्जितः || २५ ||

आचार्यपुत्रायाचार्याभावेवश्यं समर्पयेत् |
अवश्यं तत्कलं यतत्यौत्रायापि वार्ययेत् || २६ ||

आचार्यपत्नी साधार्यसुतपत्नीमथापि वा |
दिवसे प्रथमे मध्यदिवसेत्यदिनेपि च || २७ ||

दत्वा सांसिसूक्ष्मीणि शुद्धैराकल्पसंचयैः |
अवश्यमन्त्रविद्धीमान्सर्वसंयत्समृद्धये || २८ ||

एकैकस्मिन् दिने सिद्धं कृत्वां सदिवसेपि च |
कृत्वा पूर्वोदितं होमजपादिकमनुक्रमात् || २९ ||

अष्टाभिकशतैः श्लोकमंत्रैः श्रीहृदयस्थितोः |
कापिलाज्यं हुतेन्नेधाकेवलगव्यमेव वा || ३० ||

प्रायश्चिन्ताहुतीः कृत्वा कुर्याद्ब्रह्मह्मार्पणाहुतिं |
ततः श्रीगुरूसरूमभ्यर्च्य स्वाचार्यं हरिरूपिणं || ३१ ||

वस्त्रैराभरणैर्होममुद्रिका कुंडलादिभिः |
सालग्रामशिलां शुद्धांवत् कीटविनिर्मितां || ३२ ||

वहुदक्षिणयायुक्तामाचाधोप समर्पयेत् |
अभावेवहुलव्यरत्नीदीनां महीयते || ३३ ||

निष्कद्वादशकं दद्यादवश्यं शुभदक्षिणां |
षणिनष्कमथवादद्यात्त्रिनिष्कवाथ दक्षिणं || ३४ ||

वहुक्षीरयुतं वत्स सहितादक्षिणान्वितं |
आचार्याप्रप्रदातव्यमेकाचापिययस्विनी || ३४ ||

प्. ९३अ)

एकैकस्मिन्दिनेप्यत्र ब्राह्मणान्भोजयेद्व्रती |
एकासुवासिनी वापि श्रीवध्यानित्यमर्चयेत् || ३६ ||

द्वादशापि सुवासिन्योद्वादशब्राह्मणा अपि |
महापुस्करयोगित्रसंभोज्यः पश्चिमेदिने || ३७ ||

आचार्यचरणंभोज प्रक्षालित तत्वं शुभं |
अन्वहं प्रपिवेद्धीमान् ब्रह्मदर्शनसिद्धयं || ३८ ||

पुष्कराख्यमहायोगे कृत्वेत्थं व्रतमादरात् |
महायातकसंघैश्च कोटिजन्मकृतैरपि || ३९ ||

विमुक्तोथहरिं साक्षात्यश्यसेवश्रियः पतिं |
श्रीमदष्टाक्षरीसिद्धिर्दैवतैरपि दुर्लभां || ४२ ||

प्रोन्योकदिने चापि विश्वासं कुरु भूयपते |
यत्पुरश्चरणं सांग महत्प्राक्तं मया पुरा || ४१ ||

तद्वीदशफलं सांगं लभ्यते नात्र संशयः |
श्रीमदष्टाक्ष्री सिद्धिर्देवतैरपिदुर्लभा || ४२ ||

अवश्यं लभ्यते तेनेन व्रतकतांनुसंशयः |
महापुष्करयोगेस्मिनौतमीतीरवासिभि || ४३ ||

तर्पितावंधुभिर्वापि निमग्रानरकेष्वपि |
प्रयांतोद्रिपुररण्यं यावच्चंद्रदिवाकरा || ४४ ||

दक्षिणाभक्ष्यभोज्याद्यैःपितरो यस्य तर्पिताः |
महापुष्करयोगेते सत्यलोकेवसंतिति || ४५ ||

आचार्यमहीयेनदीयर्तदक्षिणान्विता |
चतुर्ष्टषभसंयुक्तावक्तुं शक्यं न तत्फलं || ४६ ||

सालग्रामशिलादानखर्णदानं च भूयत | 
महापुष्करयोर्गत्रवह्मातादात्म्येसिद्धिद || ४७ ||

दानं कुंडलयुग्मस्यमुद्रिकादानमष्यथ |
सूक्ष्मनस्त्रप्रदानं वच भगवद्वष्टिसिद्धिदं || ४८ ||

महायायहं रसद्यो जीवन्मुक्ति फलप्रदं |
श्रीमदष्टार्णसंसिद्धिप्रदसद्योमहीपते || ४९ ||

महापुष्करयोगेन्नश्रीमादाचार्यतोयणं |
यथोतविधिनावर्षार्ज्जातिस्माणसिद्धिदं || ५० ||

पिहृणामपि सर्वेषां भगवत्पदसिद्धिदं |
भूमियालेधनाढ्ये वाणरूपं वा ननंस्थितः || ५१ ||

महापुष्करयोगेप्रदिनदादशके शुभे |
श्वेताश्वदानं कुर्वीत हस्निदा न महत्फलं || ५४ ||

शिविकांहोलिकादानं रात्रदानं च नित्यशः |
वहुवस्त्रप्रदानं च धान्यदानं दिने दिने || ५३ ||

सालग्रामशिआदानमपि कुर्वीत नित्यथः |
नदारापूर्वकं हानमाचार्येभ्योविधीयते || ५४ ||

पूर्वोक्तपत्रानुच्चार्यसंकल्शुभगुवत्पुरः |
आचार्यचरणांभोजेदसाद्देव्य मतःपरं || ५५ ||

आचार्यमंदिरे धेनुसवत्सां प्रेषयेनृप |
पारितोषिकमेवास्मै स्वाचार्यायार्ययेद्धनं || ५६ || 

प्. ९३ब्)

आचार्यानुज्ञयै वान्यश्रोत्रियेभ्योपि भूयते |
दातव्यं सकलं दानं नान्यथा सिद्धिभश्च्युते || ५७ ||

चणकान्युहृमाषांश्चति सान्यायहरानपि |
दधिक्षीरं घृतं अव्यगुडं मधु च शर्करा || ५८ ||

महापुष्करयोगेन्न फलाराशिं समर्प्य च |
समस्तसंपत्साग्राज्यसिद्वयुक्तोयमुतिभाक् || ५९ ||

श्रीमदष्टार्णविद्यायाःपुरश्चरणमादरात् |
महापुष्करयोगेत्र कृत्वा सिद्धिं व्रजेत् परां || ६० ||

अष्टाक्षरे मंत्रराजेसम्यकुसिद्धे महीयते |
पश्यत्येव स्वचक्षुर्भ्या साक्षादेवश्रिवश्रियः पति || ६१ ||

भगवदर्शनेनासौ भगवत्कलयान्वितः |
स्वच्छपरणे भूत्वानिधिस्सकलसंपदां || ६२ ||

आधारस्सर्वविद्यानां पुत्रापौत्र सुखान्वितः |
मानुषानपि दिव्यांश्च भुक्त्वा भोगान्मनोरमान् || ६३ ||

कुलसाहास्रसहितोवैकुंठेवसतिध्रुवं |
पुष्पेमाद्दिवसे विष्णुनक्षत्रेर्कसमन्विते || ६४ ||

अर्कवासरसंयुक्ते व्यतीयातसमन्विते |
भानूदये सविज्ञेयोयोगोद्धोद्वयानामकः || ६५ ||

सहस्राकं ग्रहसमोयोगोलभ्यौ महीयते |
सोमवासासरयुक्तश्चेन्महोदय उदीरतः || ६६ ||

अवश्यं सागरेस्नानं तत्र पातकं भंजन |
भास्कंरोदयवेलायां तदास्तात्वा महोदधौ || ६७ ||

आचार्यसन्निभावपिं प्रतिष्ठाब्धि समाहितः |
लक्ष्मीपतिसंमाराध्यसेत्कास्कृते जातवेदसि || ६८ ||

वृहदावरणौर्मंत्रैः कृत्वैकामथाहातिं |
श्रीमदष्टार्णमंत्रेणतिलैर्गव्यघृतसुतैः || ६९ ||

त्रिशाताधिकासाहस्रां हुत्वा यश्चान्महीयते |
श्रीमंत्रेत्रणहुनेदाज्यं गव्यं त्रिशतमादरात् || ७० ||

भगवद्रश्मिविद्याभिः कृत्वैकैकामथाहुतिं |
जायाहि होमं कृत्वाथा प्रायश्चित्ताहुतीस्ततः || ७१ ||

ब्रह्मर्पणाहुतिं कृत्वा नमस्कृत्याग्निमादरात् |
श्रीश्रीयत्यर्चयेत्यश्ची त्रिशतं ब्रह्मविद्ययां || ७२ ||

आचार्यचारणांभोजद्वयं साष्टांगमादरात् |
नमस्कृत्य समभ्यर्च्ये वासो लंकरणदिभिः || ७३ ||

वहुशास्य समामीर्णं चतुकृय समवितां |
आचार्यामहांदद्याद्वहृदशिणयाव्वितां || ७४ ||

मयोक्ता दक्षिणतुभ्यमुत्तमामध्यमाधमा |
भूदानेदक्षिणांदद्यांत्त यथा वन्महीपते || ७५ ||

प्. ९४अ)

सालग्रामशिलांदद्योदवश्यां दक्षिणान्वितां |
आचार्यकर्णयोद्वेधान्मुक्ता संकरणं शुभं || ७६ ||

रत्नालंकरणं वापि दद्यादाचार्यकर्णयोः |
अवश्यंगोद्वयं दद्यात्यसत्संदक्षिणान्वितं || ७७ ||

महादानानि कुर्त्रातविभवेसतिसाधकः |
ब्राह्मणान्भोजयेत्प्रश्चाद्भोजयेच्च सुवासिनी || ७८ ||

समर्पयेदथाचार्यपत्न्यैवासोयुगं शुभं |
समर्पयेत्कांस्यपात्रभोजनार्थ सदक्षिणं || ७९ ||

चतुःष्वष्टियलं वापि विंशत्पलमितं तु वासिनीः |
समर्पयेदथाचा इत्थमर्धोदये कृत्वा कृत्वापि च महीदये || ८० ||

श्रीमदष्टाक्षरीसिद्धिं सद्य एव व्रजत्यसौ |
तदारभ्यहरिंमासिस्वमे प्रपश्यति || ८१ ||

मनोरथार्थ स सिद्धिदैवतैरपि दुर्लभां |
प्राप्नोत्यवश्यं भूपालसंशयो नात्र विद्यते || ८२ ||

अर्धोदयेसिंधुतीरे हेमाभार सहस्रकं |
दत्वा यत्फलमाप्नोति तत्फलं निष्कमात्रकं || ८३ ||

श्रीमदष्टार्णहोमांते समथाद्धौदये नृप |
ततीधिकफलं सांगं प्राप्नोत्यत्र न संशयः || ८४ ||

तदीरभ्य महीपालहंद्रांद्यमरी अपि |
सततं वरदास्तस्य भवत्पत्र न संशयः || ८५ ||

वैशाखेश्च लायक्षेया भौमवासरसंयुता |
चतुर्दशीवतिपातसहितास्वातिसंघुता || ८६ ||

लक्षीन्सिंहयोगोयं सायंकाले स उच्यते |
चतुर्विशतिभिर्वर्षैयोगोसौलभ्यते भुवि || ८७ ||

घुटीत्रयादस्तमयापूर्वंस्तानं समाचरेत् |
वाससीयरिधायाथ पितृन्संतर्प्य यत्नतः || ८८ ||

कृत्वासायतनी संध्यां माचार्य प्रणिपत्य च |
आचायो सान्निधौतस्य पुत्रं पत्नीमथापि वा || ८९ ||

नमस्कृत्वाथपितृन्संतर्प्य यत्नतः *** |
संकल्प्याप्राणानायम्यवाग्यतः त्रिशताधिकसाहस्रं समस्तन्यासं सद्यता || 
९० ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्याप्रजयेन्नियतव्रतः |
लक्ष्मीविद्यासुसर्वासु विद्यामीष्टतमांततः || ९१ ||

प्रजप्त्वा त्रिशतं यश्चीत्त्रिशतजातवेदसं |
संस्कृत्य जगातानाथं तत्राभ्यर्च्योयचारकैः || ९२ ||

श्रीमदष्टार्णमंत्रेणहुनेसं च शतं हविः |
मध्वत्रितयसंमिश्रं गव्याज्य स्रुतमादरात् || ९३ ||

घृतेन जुहुयाद यावष्टात्तरशतं श्रिया |
भगवद्रश्मिविद्यामिष्टतमेकैकशो हुनेत् || ९४ ||

प्रायश्चित्ताहुतिः कृत्वा कृत्वा ब्रह्मर्पणाहुतिं |
नमस्कृत्यापिमाचार्य पादाब्ज दंडवन्नभेत् || ९५ ||

प्. ९४ब्)

शर्करारससंयुक्तपात्रं पित्तलसंभवं |
पंचविशसलं वपि विंशत्यलमितं तु वा || ९६ ||

परिधानोत्तरीयार्थं वासोयुग्मं समर्थ च |
चत्वारिंशत्पलमित्तं विंशत्यतमितं तु वा || ९७ ||

आचार्ययादायोर्द्वत्वा हरिचंदनमुत्तमं |
स्थूलं सुमधुरं चतफलराशिं समर्प्य च || ९८ ||

आचार्यपादयोर्दद्याद्वर्षाशनमितं धनं |
निष्कद्वादाशकं वामिनिष्क षब्दमथापि वा || ||

वैशाखमासेप्यथ शुक्लपक्षे चतुर्दशी 
मंगलवारयुक्तास्वातीव्यतीपानयुतायदिस्याल्लक्ष्मीनृसोहोयमलभ्ययोगः || १ ||

मन्मंत्रमष्टाक्षरमंत्रतत्वाहत्वाथसायं गुरुपादयुग्मे 
स्वीतीव्यतीपातयुतायहिस्याल्लक्ष्मीनृसिः |
समर्प्यमातोत्थफलानि वासो युग्यं च गंधगुडनीरपात्र || २ ||

समर्थवित्तं वहुलं च पश्चीदष्टाक्षरीसिद्धिमयैत्यवश्य |
अहंप्रसन्नोच्छसमर्थसिद्धिंददीमिलक्ष्भावलां च विद्यां || ३ ||

सुपुत्रपौत्रोद्यवती समृद्धिं दीर्घायुरारोग्यमनंतसौख्यं भुक्त्वा च |
भोगानथ दिव्यमानुषान्प्रयाति वैकुंठपदममांते || ४ ||

इत्थमष्टाक्षरीविद्या सिध्यर्थवसुधायर्तं |
भूत्वा यत्नपरोनित्यमज्जेयेद्दक्षिणाधनं || ५ ||

अत्यल्प दक्षिणो यागो यजमानं विनाशयेत् |
अग्निछोमादयोयागाजपहोमादयो च || ६ ||

ब्रह्मायज्ञादयोनित्यं सर्जयेदक्षिणाधनुं पागा अपि |
महीयते सफलादक्षिणायुक्ता अफलादक्षिणां विना || ७ ||

द्रव्याभावेकुतो धर्मो धर्महीने कुतः सुखं |
तस्माद्वर्मरतोनित्यमर्जद्येद्वनसंधर्य || ८ ||

पितामाता तथाचार्यस्तत्पत्नीतत्स अपि |
कृत्वा कार्यशतं वापि योगोया दिने दिने || ९ ||

यवानानपिभिक्षिप्त्वा शूद्रानप्यथयं च |
मान आर्चयपत्नीपुत्राद्याः पोषणीयाने दिने || १०० ||

न स्त्रीणां वचनं कार्यं मंदप्रज्ञापतः स्त्रियः |
आचार्यस्याज्ञयानित्ये श्रेयस्कामीवसेन्नप || १११ ||

वर्षे वर्षे पुरश्चर्यो कृत्वै कामपि साधकः |
स्वर्वस्वदक्षिणं दद्याद्वर्षाशनमितं तु वा || १२ ||

श्रीमदष्टाक्षरीसिद्धिषेवर्षे प्रजायते |
रवौदुग्रहणं वर्षे वर्षेपि सततं भवेत् || १३ ||

अवश्यं तत्र कर्तव्यं पुरश्चरणमादरात् |
तत्रावश्यं पुरश्चर्या कृत्वा सूर्यस्य पर्वणि || १४ ||

प्. ९५अ)

निष्कद्वयधनं वापि दत्वा सिद्धिमवाप्नुयात् |
उक्तेष्वलभ्ययोगेषु संप्राप्त्येषु महीयते || १५ ||

तत्रीवश्यं पुरश्चर्यां कृत्वा सांगां महीयते |
वित्तशाठ्यं परित्यज्य दक्षिणामधमानुवा || १६ ||

समष्ये श्रीमदष्टार्णमहासिद्धिसंमश्रुते |
कृत्वा वश्यं पुरश्चर्यं योगे लभ्ये महीयते || १७ ||

सोगदक्षिणयायुक्तां सद्यः सिद्धिसमन्वितः |
भगवत्कलयायुक्तस्सद्यरावमवत्यसौ || १८ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्यापुरश्च्र्या यशस्करो |
सांगदक्षिणयायुक्ता नवरात्रव्रतेकृताः || १९ ||

अश्वमेध सहस्रस्यफलाअसानसंशयः |
सहस्रकोटिसंख्याकस्वर्णदक्षिणयायुतं || २० ||

सह्मवांजिमेधाना नवरात्र ततेशुभे |
पुरश्चरणकृत्येनतेनेष्टं नात्रसंशयः || २१ ||

व्रतांतरं प्रवक्ष्यामि चतुर्वर्गफलप्रदं |
गुलं समस्तवेदेषु शास्त्रेष्वपि सुगोपितं || २२ ||

कार्तिकेमार्गशीर्षे वा मेघे वा फाल्गुनेथ वा |
वैशाखे श्रावणे वापि प्रथमे भृगुवासरे || २३ ||

व्रतमारभ्यकुर्वातवर्षवर्षेत्रयंत वा |
वर्षद्वादशकं वा विप्राणांतं वा महीपते || २४ ||

प्रथमे भार्गवेवारे मासिमासि महीयते |
श्रीमदष्टाक्षरीजस्वायाथाशक्त्या ससाहितः || २५ ||

विधिवत्संस्कृते वह्नौ श्रीमदष्टार्णविद्यया |
त्रिशतं जुहुयाद्रव्येनाज्येननियतव्रतः || २६ ||

श्रीमंत्रेणापि जुहुयादष्टोत्तरशतं घृतं |
भगवद्रश्मिविद्यामिरेकैकामाहुतिदृत् || २७ ||

त्रिशतं पूजयेत् पुष्पैर्विल्वपत्रैरथापि वा |
जोह्वप्रावालैरथवाश्रीश्रीशब्रह्मविद्ययाअ || २८ ||

अष्टोत्तरशतं वापि पूजयेतुलसीदलौः |
आवश्यभोजयेद्भक्ष्यभोज्यैराजायेवल्लभां || २९ ||

मिथुनद्वितयंभोत्यमेकं मिथुनमेव वा |
भार्गवे वासरेवश्यं निष्केनिप्लार्धमेवा वा || ३० ||

समर्पयेदथाचार्ययंयल्यैकांचनमुत्तमं |
सततं भार्गवेवारिदद्यादित्थं धनाधिकं || ३१ ||

प्रथमेभार्गवेवारेमासिमास्य श्रवार्ययत् |
आचार्यपत्नी संभोज्यामासिमास्यथवादिने || ३२ ||

भार्गवेवासरेवश्यं निष्कमानसुवणेर्क |
निष्काद्यं वायं येद्धीमान्भक्ष्याद्यैरपितौषयेत् || ३३ ||

भोजनां तर्पयेद्धीमान्मिथुनस्यापि दक्षिणां |
गुरुपत्न्या आसाभिध्ये लक्ष्मीलक्ष्मीश सन्निधौ || ३४ ||

प्. ९५ब्)

आचार्यपत्नीमुद्दिश्य संकल्प्याप्यथ दक्षिणं |
आदिमेभार्गवेवारे गुरुपादावतोर्पयेत् || ३५ ||

नत्पुत्रायाथ वा दद्यात्संकल्पितधनं नृप |
प्रथमेभार्गवेवारे मास्मिसीत्थमाचरेत् || ३६ ||

मिथुनद्वितयं भोज्यमित्तेरषु ५ दिनेष्वपि |
एकं वामीथुनंदद्यथाशक्त्या च दक्षिणं || ३७ ||

श्रीमदष्टाक्षारीविद्यासिद्धिंसुमहतीपरा |
इच्छन्व्रतमिदं कुर्यादवश्यं सिद्धिमश्नुते || ३८ ||

आशौचादिपुतोवापिणेगैस्संपीडितोथवा |
भार्गववासरे प्राप्ते प्रार्थयित्वा गुरुं विभुं || ३९ ||

कारयेद्गुरुणावपि तत्पुत्ररथवा व्रतं |
द्विगुणाद्दक्षिणादेया तदा चायोयधीमता || ४० ||

भृगुवारव्रतमिदं लक्ष्मीनारायणप्रियं |
कृत्वावश्यं महासिद्धिं व्रजत्यत्र नस्यंशयः || ४१ ||

भृगुवारव्रतारुषोदर्वागेव महीयते |
आचार्यानुग्रहाल्लक्ष्मीधनधान्यादि संकुलां || ४२ ||

आचलां प्राप्यकं दर्पसमसौभाग्यसंयुतः |
आयुष्यं महदारोग्यं श्रियमृषगुणा अपि || ४३ ||

अभते नात्र संदेहष्पुत्रपौत्रादिसंकुलां |
न वियुक्तो भवेत्यल्यापत्रैर्वायश्रुभिर्धनैः || ४४ ||

नेष्टवंधुवियुक्तो वा भृगुवारव्रताद् भवेत् |
इच्छता महतीं सिसिद्धिं श्रोयश्चाप्यक्षयं परं || ४५ ||

भृगुवारव्रत्मिदं कर्तव्यं वसुधायते |
एतच्छरीरयातांते दशापूर्वेर्दशापरैः || ४६ ||

सहितः पुष्पंकदिव्यं दिव्यकल्याशत्ताचितं |
आरूस्वभगवद्धामप्रयासत्र न संशयः || ४७ ||

श्रीमदष्टाक्षीरी सिद्धिर्वह्वाधोक्तामयातव |
श्रीमदष्टार्णविद्यायासिद्धियोर्यदि भविष्यति || ४८ ||

प्रयांति भगवद्वामतस्यवंशोद्भवा अपि |
अमुत्तर ब्रह्मतत्वरहस्ये श्रुतिसंदेहे |
इति दाशरथीयेस्मिन् त्रिंशोध्याय उदीरितः || ४९ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहेशोध्यायाः 
||
प्. ९५ब्)

श्रीभगवानुवाच 

श्रीमदष्टार्णमंत्रेणसिद्धनेत्थं महीयते |
साधयेत्काम्यकर्माणि समस्तानि ततः पर || १ ||

विनातातनयारूढमष्टवाहुं श्रियान्वितं |
दरारिचार्मासिगदायाराचायेषुधारिणं || २ ||

प्. ९६अ)

ध्यात्वा नारायणं मंत्री जप्त्वाष्टार्णं सहस्रकं |
स्थावरं जंगमं वापि कृतिमंचापि यद्विषं || ३ ||

तच्छरीरमनप्राप्यसद्यराववीनश्यति |
रविग्रहणे प्राप्तेतद्दिने सगुपोषितः || ४ ||

स्पर्शकालं समारभ्य मोक्षकालांतमादरात् |
स्पृशन्ब्राह्मीररंविधां श्रीमदष्टाक्षरीं जापन् || ५ ||

तत्पीत्वामंदबुद्धिर्वाजडोमूकोपि वा नृप |
पारगस्सर्वविद्यानां मासाभ्यंतरतो भवेत् || ६ ||

समुद्रतीरगोष्ठे वा लक्षं जप्त्वा ययो व्रतः |
पलाशा कुसुमैर्हुत्वादशसाहस्रमादरात् || ७ ||

मंदवद्विद्विद्धिरपि प्रज्ञासंपन्न कवितानिधिः |
चतुर्णामपि वेदानां पारगोवाग्विभूतिमान् || ८ ||

प्रवक्ताड श्रुते शास्त्राणां श्रातानामिवजायते |
तुलसीवनमध्यस्थो जप्त्वालक्षं यतव्रतः || ९ ||

दूर्वाभिरयुतं हुत्वा सर्वरोगविवर्जितः |
दीर्घापुष्पमवाप्नोति स्वच्छंदमरणे भवेत् || १० ||

शनैश्चरदिनेश्वत्थं सम्यगालभ्यपाणिना |
त्रिशताधिकसाहस्रं समस्तन्याससंतां || ११ ||

श्रीमदष्टाक्षरी जप्त्वा मृयते नायमृत्युभिः |
पंचविंशतिधानित्यमभिर्मंत्र्य जलं पिवेत् || १२ ||

विमुक्तः स्यान्महायायैरपि रोगैश्चदारुणौः |
पंचविंशतिधानित्यमभिमंत्र्याभमादरात् || १३ ||

भुंजानोलभते जातिस्मरणं ब्रह्मदर्शनं |
प्रतिमासव्यतीपाले योगे लक्ष्मीपतिश्रिये || १४ ||

त्रिशताधिक साहस्रं समस्तन्याससंयुतां |
श्रीमदष्टाक्षरीं जप्त्वा श्रीमंत्रत्रिशतं जपेत् || १५ ||

तिलैर्गव्योज्यसंमिश्रैः केवलेन घृतेन वा |
श्रीमदष्टार्णमंत्रेण त्रिशतं जुहुयादथ || १६ ||

आष्टोत्तरशतं पश्चीच्छ्रीमंत्रेण घृतेहनेत् |
भगवद्दश्मिविद्याभिरेकैकामाहुतिं हुनेत् || १७ ||

शतमष्टोत्तरं पुष्पैरर्चयेद्धस्तविद्याया |
निष्कनिष्कार्दमथवा स्वाचार्याया समर्प्ययेत् || १८ ||

वर्षमेकं व्यतीयात व्रतमित्थं समाचरन् |
महायायोययायीद्यौरपि रोरोगैर्विमुच्यते || १९ ||

संप्राप्य धनधान्याहि संकुलामचलांश्रियः |
भूव्या समस्तविद्यानां यारगस्सुदराकृतिः || २० ||

देहांते भगवद्धामव्रजत्पुत्र न संशयह् |
विल्वमूले समासीनो मंत्रराजं श्रियःपतेः || २१ ||

शतसाहस्रकं जप्त्वाल्वपत्रैर्घृतल्युतैः |
हुत्वाथ दशसाहास्रं राज्यलक्ष्मीमवान्युयात् || २२ ||

प्. ९६ब्)

नदीतीरेथगोष्ठे वा श्रीमदष्टाक्षरीशुभां |
लक्षमेकं प्रजप्त्वाथतपत्रैर्घृतप्लुतैः || २३ ||

हुत्वा युतं राजराजसहशोभवति श्रिया |
मार्गशीर्षे पौर्णमास्यामाचार्यानुज्ञयाशुचिः || २४ ||

प्रातः स्रात्वा विशुद्धात्मानि सकर्म समाप्य च |
समस्तन्यास सहितां श्रीमदष्टाक्षरीं श्रीभा || २५ ||

त्रिशताधिकसाहस्रं प्रजप्त्वामियत व्रतः |
त्रिशतं प्रजयेत्यश्चादिष्टमेकं श्रियोमनुं || २६ ||

त्रिशतं पूजयेत् पुष्पैः श्रीश्रीशब्रह्मविद्यया |
सालग्रामशिलाः चक्रमयोध्यानगराभिधं || २७ ||

प्रतिष्ठाप्य महच्चक्रमपिगुत्यंश्चियःपतेः |
प एकधैवोभयत्रापि लक्ष्मीनारायणै विभू || २८ ||

आर्चयित्वांपचारैश्च पूजयेद्ब्रह्मविद्यया |
पूर्णं निशाकरंदसूसायं सध्यामुपास्य च || २९ ||

मधुत्रितयसंयुक्तं गव्यक्षीरान्नमादरा |
न्निशतंजुयादग्रौश्रीमदष्टार्णविद्यया || ३० ||

श्रीमंत्रेणघृतं प्रश्चादष्टोत्तरशनं हुनेत् |
भगवद्रश्मिविद्याभिर्यतमेकैकशो हुनेत् || ३१ ||

अर्प्यत्रय प्रदायाथ श्रीश्रीशाम्यामर्थदवे |
आचार्यचरणांभोजे निष्कमानसुवर्णकं || ३२ ||

निष्कार्धेवा प्रद्रत्वाथ क्षीराहारो भवेद्व्रती |
हविष्याशी फलाशीवावरेष्कर्मिथुतद्वयं || ३३ ||

भोजयित्वा दक्षिणां चतांकलं च समर्पयेत् |
भुंजीत वंधुभिः सार्धमिष्टमन्नं ततः पर || ३४ ||

एकसंवत्सरं वापि कृत्वेत्थं व्रतमादरात् |
भगवंतं श्रियासार्धं पश्यत्येव स्वचक्षुषा || ३५ ||

धनधान्यगजाश्वाहिसहीतां रत्नसंकुलां |
अचलां श्रियमान्योति प्रसादार्हिदिरायतेः || ३६ ||

निरामयोपि दीर्घायुः कांत्यांकंहर्यसन्निभः |
महाकविर्महावाह्रीपुत्रपौत्रायौत्रादिसंयुतः || ३७ ||

भकेहसकलान्भोगान्कुलविंशतिसंयुतः |
प्राप्नोति भगवद्धागदेर्हाते नात्रसंशयः || ३८ ||

पौर्णमासीव्रतमिदं वत्सरन्नयमादरात् |
यः करोति विशुद्धात्माजातिंस्सरतियौर्विकी || ३९ ||

अणिमादि गुणैश्वर्यस्थे च रत्वं मनोजावं |
योगमद्यांगसहितमजरामरतामपि || ४० ||

प्राप्नोत्यवश्यं भूपालसंशयो नात्र विद्यते |
पौर्णमासीव्रतं पुण्यं विशेषर्क्षुदिनान्वितं || ४१ ||

प्रवक्ष्यामि समासेन सद्यरावेशितप्रदं |
चित्रायुक्तेदुवारेणसहिता चैत्रप्ताया || ४२ || 

प्. ९७अ)

पौर्णमाः महती ज्ञेया समस्ताद्यौद्यभंजीनी |
आचार्यानुज्ञया तत्र स्नात्वा प्रातस्समाहित || ४३ ||

तर्पयित्वा जलैः कृष्णातिलमिश्रौः पितृनथ आसने सम्यगा |
सीनास्समस्तन्याःद्यौवभंजनी आचार्यानुज्ञया तत्र ससंयुतां || ४४ ||

त्रिशताधिकसाहस्रं श्रीमदष्टाक्षरीं जपेत् |
त्रिशतं प्रजपेत्यश्चीदिष्टं श्रीमनुमादरात् || ४५ ||

जयेच्छी हृत् यस्तोतंत्रेधाथर्वणमिपूर्द |
पूर्णनिशाकरं इष्ट्वाज्वलिते जातवेदसि || ४६ ||

मधुत्रितयगव्याज्यप्लुतं हविरथादरात् |
श्रीमदष्टार्णमंत्रेण त्रिशतं जुहयादथ || ४७ ||

शतमष्टोत्तरं वह्नौ श्रीमंत्रेणघृतं हुनेत् |
आष्टोत्तरथथैः पुष्पैः श्रीश्रीशद्वादशार्णया || ४८ ||

अभ्यर्च्याचार्यपादाजेनिष्कत्रयमितंधनं |
द्विनिष्कमेकनिष्कं वा दक्षिणामर्ययेदथ || ४९ ||

क्षीराशीवाहविष्याशी पौर्णमासी दिने शुभे |
मिथुनत्रितयंभोज्यपरेद्युद्धिंतयं तु वा || ५० ||

इत्थां कृत्वा पुरश्चयोफलं प्राप्नोति साधकः |
इदमेव व्रतं कृत्वा रविसंक्रमणान्विते || ५२ ||

पुरश्वत्थूयां त्रयफले प्राप्नोत्यत्र न संशयः |
एतदेव्रतं कुर्वन्निदग्रहणसंयुत || ५२ ||

पुरश्चर्या द्वादशाकफलं प्राप्नोति सोधकः |
एकेन दिवसेनेत्थेमवस्यं सिद्धिमान्भवेत् || ५३ ||

वैशाखे पौर्णेमीसौम्यवासरेण समन्विता |
विशाखासहिपूणीवैशाखामहतिसृता || ५४ ||

तत्राचार्यं नमस्कृत्यन्यातः स्नात्वा यतव्रतः |
नैत्यकं कर्मकृत्वाथ समीमस्तन्याससंयुतां || ५५ ||

त्रिशताधिकसाहस्रं श्रीमदष्टाक्षरि जपेत् |
त्रिरात्रं व्रजयेत्पश्चादिष्टं श्रीमंत्रमादरा || ५६ ||

अभ्यर्च्य त्रिशतं पुष्पेःपत्रैर् वा ब्रह्मविद्याया |
दष्टनिशाकरं पूर्णेज्वलितेताजातवेदसि || ५७ ||

श्रीमदष्टार्णमंत्रेणत्रिमधुप्नुतपायसं |
श्रीमंत्रेणहुनेद्रव्यमाज्यं त्रिशतमादरात् || ५८ ||

एकैकीभागवद्रश्मिमंत्रेराज्याहुतिं ततः |
चत्वारिंशत्पलवीपिविशत्पलमित्तं तु वा || ५९ ||

आचार्यचरणांभोजे समर्प्य हरिवंदनं |
शययां सोयस्करां दत्वा यथा शक्त्या सा दक्षिणं || ६० || 

फलराशिधधुतस्यपनसस्यफलद्वयं |
समर्च्य दक्षिणां दद्यादेकनिष्कधनं तु वा || ६१ ||

प्. ९७ब्)

भक्ष्यभोज्यघृतायूययुतं दध्योवनं शुभं |
मिथुनद्वितयं भोज्यं परे पूर्वसुधायते || ६२ ||

भुजीतवंधुभिस्स्यर्द्धसयमथन्नमादरात् |
श्रीमदष्टाणैविद्यायाः पुरश्चर्याद्वयं शुभ || ६३ ||

कृतं तेन न संदेहस्सत्यं सत्यं वादाम्यहं |
कृतेत्थमेव सविसुशां क्रमेणप्तमन्विते || ६४ ||

पुरश्चर्याष्टकस्या सौ प्राप्नोति फलमक्षयं |
यदीद्ग्रहणं तत्र वै**(?)रेव पौर्णसी दिने || ६५ ||

एतदेवव्रत कृत्वा दैवतैरपि दुर्लभां |
श्रीमदष्टार्णविद्याया महतीं सिद्धिमश्रुते || ६६ ||

द्विगुणदशिणादेयापूर्णद्यां रविसंक्रमे |
त्रिगुणादक्षिणादया चंद्रपर्वसमन्विते || ६७ ||

पौर्णमासीत्येष्ठमासे याभृगुवासरसंयुता |
ज्येष्टानक्षत्रसंयुक्ता महतीज्येष्टपौर्णमा || ६८ ||

आचागुणां दक्षिणादेयाचंद्रपर्वसमन्विते |
आचार्याज्ञां समादाय प्रातेः स्रात्वा विशुद्धधीः || ६९ ||

आवश्यकं कर्मकृत्वा समस्तन्यास संयुतां |
त्रिशताधिकसाहस्रं श्रीमद्दृष्टाक्षरीती जपेत् || 
जप्त्वायीष्टमनुं लक्ष्म्याः साधकस्त्रिंशतं ततः || ७० ||

सायं सम्ध्यामुयास्याथजलितेजातवेदसि |
त्रिशतं श्रीमदष्टार्णविद्या त्रिमधुस्रातं || ७१ ||

पायसं जुहुमात्यश्रीच्छीमंत्रेण शतं घृतं |
भगवद्रश्मिविद्यामिराज्येन जुहुयात्त्रिधा || ७२ ||

त्रिशतं पूज्ययेत्पश्चाच्च्वी श्रीशद्वादशार्णया |
आचार्यचरणांभोजे निष्कमानधनं तु वा || ७३ ||

समप्येपानसद्राक्षा फलव्रतफलान्वितं |
आचार्यपत्न्यै श्रीवुध्यासत्पालंकारमर्पयेत् || ७४ ||

निष्कमानसुवर्णं वा निष्कार्धं वा महीपते |
मिथुनचितयंभोज्यत्तस्मिन्नेव दिने वुधैः || ७५ ||

स्वायमप्यवनीनाथभूंजीयाद्वधुभिस्सह |
पुरश्चर्यात्रयफलंव्रतेनानेन जायते || ७६ ||

यदि संक्रमणं तत्र पौर्णमास्यां प्रजापते || ७८ ||

विशेषहीमं कृत्वाय श्रीमादृष्टार्णविद्याया |
त्रिनिष्कदक्षिणां वापि दत्वाचार्य पदांवुजः || ७९ ||

चतुर्विंशत्पुरश्चर्याफलं प्राप्नोति शाश्वतं |
आषाढे पौर्णमासीयवैश्वद्दैवत्यसंयुता || ८० ||

भानुवास स संयुक्ता महती समुदीरिता |
द्वैपापनः पुरातस्या ममून्मत्वा लयान्वितः || ८१ ||

अवश्यं तत्र कर्तव्यं व्रतं सकलसिद्धिहं |
पौर्णेमास्यामाथाषाठ्याप्रातःस्रात्वा विशुद्धधीः || ८२ ||

प्राताः संध्यामुयास्याथ नित्यहोमसमाप्य च |
तर्पयित्वापि हृन्यश्चात् समस्तन्यास संयुता || ८३ ||

त्रिशताधिक साहस्रं श्रीमदष्टाक्षरीं जपेत् |
त्रिशत प्रजयेल्लक्ष्मीमंत्रमि.ष्ततंमंशुतं || ८४ ||

प्. ९८अ)

भगवद्रश्मिसूक्तं च यं वधावर्तयते ततः |
सायं संध्यामुयास्याथ मधुत्यरितयमिश्रितं || ८५ ||

पायसं जुहुयाच्छीमदष्टार्णेन शतत्रयं |
श्रीमत्रेण हुनेत् प्रश्चीदृष्टोत्तरशतं घृतं || ८६ ||

नगवद्रश्मिविद्याभिश्चीज्यमेवौकशोहुनेत् |
अर्चयेत्त्रिशतं ब्रह्मविद्ययाकुसुमादिभिः || ८७ ||

क्षीराशीवालाशीवाहिनेतस्मीन्व्रती भवेत् |
गुरुपादाब्जयुग्मेथ दद्यात्रिष्कधनं तु वा || ८८ ||

परेषुर्भोजयेद्भक्ष्यभोज्याद्यैर्मिथुनद्वयं |
इत्थं कृत्वा पुरश्चर्याफलं सांगमवाप्नुयात् || ८९ ||

श्रीमदष्टर्णं विद्यायाः सुधाः सिद्धिः प्रजायते |
यदि संक्रमणं तत्र कृत्वेत्थेव्रतमादरात् || ९० ||

अवश्यं फलमान्योति त्रिपुरश्चरणीद्भवं |
ग्रहणं यदि तत्र स्यात् सुधाशोर्वसुधायते || ९१ ||

एतुचेव व्रतं कुर्वनुरश्चरणपंचकात् |
यादृशी जायते सिद्धिस्तामेवाप्नोति शाश्वातो || ९२ ||

श्रीवणे पौर्णोमासी यावैष्यं समन्विता |
ईदवाससं युक्ता मूरती समुदीरिती || ९३ ||

तस्यानादिकं पुण्यमक्षयानंद सौख्यदं |
तत्राधार्याज्ञायास्रात्वा कृत्वा धर्माथनैत्यकं || ९४ ||

आसने सगासी भस्ममस्तन्यासं सयुतां |
त्रिशताधिकसाहस्रश्रीमदाष्टाक्षरी जपेत् || ९५ ||

त्रिशतं प्रजपेदिष्टा श्रियोमत्र मतःपरं |
सार्ये सध्यामुयास्याथज्वलिते जातवेदसि || ९६ ||

श्रीमदष्टार्णमंत्रेण त्रिशतं त्रिमधुसुतं |
पायसं जुहुयाल्लक्ष्मीमंत्रेणाथ घृतं शुभ || ९७ ||

भगवद्रश्मिविद्याभिः कृत्वकैकीघृताहुति |
अर्चयेत्त्रिशतं पुष्पैः पत्रेर्वा ब्रह्मविद्याद्यया || ९८ ||

आचार्यपादयोर्दत्वानिष्कमात्रधनं तु वा |
पुरश्चर्याफलं सागसद्यराव लभेध्रुवं || ९९ ||

रविसंक्रमयं तत्र जायते यदि भूपते |
पुरश्चर्यात्र एकलं प्राप्रोत्यत्र न संशयः || १०० ||

सोमस्य ग्रहणं तत्र यदिस्यादूधायते |
चंद्रचूडामासिनोन्नायोणै लभ्य उदाहृतः || १ ||

तत्रावश्यं पुरश्चर्यौ कृत्वा पूर्वमुदीरितां |
वर्षाशनमितद्रव्यमथवागुरवेर्प्ययेत् || २ ||

शालग्राम्शिलीशुद्धां निष्कित्रितयदाक्षिणां |
आथवाचार्यहस्ता दत्वा समाहती परा || ३ ||

सिद्धिमाप्नोति शुद्धात्मापुरश्चर्योशतीद्भवां |
आजनक्षात्रसहितापूर्णा भाद्रपदेपियाः || ४ ||

सौम्यवासरसंयुक्तां महती समुदीरिता |
तत्राचार्यज्ञया प्रातर्नित्यकर्मसमाथ च || ५ ||

प्. ९८ब्)

त्रिशताधिकसाहस्रं समस्तन्याससंयुतां |
श्रीमदष्टाक्षीरीजाप्त्वा श्रीमंत्रं त्रिशतं जपेत् || ६ ||

सायंसंध्याप्नुयास्याथ संस्कृतेजातवेदसि |
मधुत्रितयगव्याज्यप्लुतं पायससादरात् || ७ ||

त्रिशतं जुहुयाच्छ्रीमदष्टाक्षपत्तितः परं |
श्रीमंत्रेणहुनेदात्यमष्टोत्तरशतं नृप || ८ ||

आज्येनाहुतिमैकेकाकुर्याद्रश्मिभिरादरात् |
त्रिशतं तुलसीर्षत्रैरर्चयद्वब्रह्मविद्याया || ९ ||

निष्कमात्र सुवर्णांदि प्रदृत्वाचार्यपादयोः |
क्षीराशी वा फलाशी वा दिवसेत्र ततः परं || १० ||

मिथुनद्वियं यश्चीसरेद्युभोजयद्व्रती |
पुरश्चर्याफलं प्रीप्यसिद्धिप्रीप्नोति शाश्वतीं || ११ ||

यदि संक्रमणां तत्र पुरश्चर्या त्रयोद्भवं |
फलं प्राप्नोति सोमस्यग्रहणं जायते यदि || १२ ||

निष्कत्रयं द्विनिष्कं वा प्रदत्वाचार्यपादयोः |
एकविंशत्पुरश्चर्याप्रान्यात्व यथाक्षयंश्चर्यात्रयोद्भवं |
फलं प्राप्नोति सोमस्य ग्रहण्णं जायते यदि || १३ ||

अश्विनक्षत्र सहिता पौर्णमास्याश्विने यदि |
गुरुवासरसंयुक्तामक्तामहतीसाससीरिता || १४ ||

 श्रीमदष्टार्णविधायाजपहोमादिकं शुभं |
कृत्वा पूर्ववदारभ्यदत्वाचार्यस्य दक्षिणं || १५ ||

परेद्युभौजपेद्युम्रत्रिजपं दक्षिणान्वितं |
पुरश्चर्यात्रयफलं सांगमंत्रव्रजत्यसौ || १६ ||

रविसक्रांतिसहिते कृत्वेदं व्रतमादरात् |
पंचवारपुरश्चर्याफलसांगमप्रुयात् || १७ ||

ग्रहणं यदि तत्रस्याज्जपहोमादिकं शुभं |
कृत्वाचार्य पदांभोजे समथोथ त्रिनिष्क || १८ ||

एकादशपुरश्चर्याफलं प्राप्नोत्यथाक्षयं |
कार्तिके पौर्णेमासीयावहिदैवत्यसंयुता || १९ ||

इंदूवासरसं युक्ता कार्तिकीमहीतीस्मृती |
आचायोनुज्ञाया तत्र नित्यकर्मसामाप्य च || २० ||

त्रिशताधिकसाहस्रं समस्तन्याससंयुतां |
श्रीमदष्टाक्षरितस्वाश्रीमंत्रत्रिशतं जपेत् || २१ ||

दिवैवजुहुयादग्रौयायसंत्रिमधुप्लुतं |
 श्रीमदृष्ट्वाणं मंत्रेण त्रिशतं साधाकोत्तमाः || २२ ||

श्रीमंत्रेणाथ जुहुयाच्छतमष्टोत्तरं घृतं |
एकैकोभागवाद्रश्मिमंत्रैराज्याहुतिं हुनेत् ||

धात्रीमूलेर्चयेत् यश्चीद्धात्रीभिर्ब्रह्मविद्यया |
राशिंधात्री फलानां च संस्थाप्याचार्य स सन्निधौ || २४ ||

निष्कयद्वमितं वापि निष्कद्वयामितं तु वा |
दक्षिणां गुरुपाआन्नेदत्वाधात्री फलान्वितं || २५ ||

तत्रैव भोजयेद्युग्मपंचकं भगवद्धिया |
पूर्णं निशाकरदृष्ट्वा प्रदत्वार्घ्यं त्रिधेदवे || २६ ||

आचार्यपत्नीमभ्यर्च्य श्रीवुध्यावस्त्रभूषणैः |
श्रीमदष्टाक्षरीविधा सिद्धिसुमहातीमपि || २७ ||

प्. ९९अ)

प्राप्नोत्यवश्यंदेवानां दुल्लेभामपि भूपते |
रविसंक्रमणं तत्र यदिस्याद्वषुधायते || २८ ||

जपहोमादिर्क कृत्वा श्रीमदष्टार्णे विद्यया |
द्विगुणं दक्षिणां दद्यादाचार्यस्य पदांवुजे || २९ ||

पुरश्चर्याद्वादशाकफलं सागमवाप्नुयात् |
सुधांशुग्रहणे तत्र व्रतमेवेदमादरात् || ३० ||

कृत्वाथयं च निष्कणिप्रहृत्वाचार्ययादयोः |
चतुःषष्ठिपुरश्चयां फलं सांग्रमवान्युयात् || ३१ ||

मार्गशीर्षे पौर्णमासीत्योमदैवत्यसंयुता |
भूगवासरसंयुक्तामहतासंप्रकीकीर्तित || ३२ ||

तत्राचार्याज्ञयाप्रातर्नित्यकर्मसमाथ च |
त्रिसत्ताधिकासाहस्रं समस्तन्याससयतां || ३३ ||

श्रीमदष्टक्षरीं जप्त्वासंस्कृते जातवेदसि |
मधुत्रितयगव्याज्यमिश्रंतिल्वदृसान्वितं || ३४ ||

श्रीमदष्टार्णेमंत्रेण त्रिशतं पापपसं हुनेत् |
श्रीमंत्रेणहुनेराज्यं शतमष्टोत्तरं वुधः || ३५ ||

 भगवद्रश्मिभिस्रेधाकुर्यादाज्याहुतीस्ततः |
मिथुनत्रिनयंभोज्यं भक्ष्यसूपघृतादिभिः || ३६ ||

प्रदद्याद्वहलं द्रव्यमाचार्यस्य पदांवुजै |
निष्कश्यं प्रदातव्य हरिद्रेणापि भूपते || ३७ ||

निष्कमात्रसु वर्णे वा गुरुपत्न्यै समर्प्येर्यत् |
सायं संध्यामुपास्याथ जपेच्छ्री हृदयस्तवं || ३८ ||

पंचधाश्रीमदष्टार्णसिद्धिमत्यंतिकीपरां |
आष्टावारपुरश्चर्यासमुद्द्रूतां व्रजत्यसो || ३९ ||

तत्रापिरिविसंक्रांतियंदिस्याद्वसुधापते |
विल्वपत्रैस्सुमभ्यर्च्य त्रिशतं ब्रह्मविद्यया || ४० ||

दक्षिणं द्विगुणं दत्वा महासिद्धिमवोप्रयात् |
मृगांकग्रहणं तत्र यदिस्यद्व सुधायते || ४१ ||

***** अलभ्यो सौ महीयोनाम्ना चिंतः |
चंद्रचूडामणावुक्त होमं कृत्वा सदक्षिणं || ४२ ||

पुरश्चयो शतफलमवश्यं लभते ध्रुवं |
पुष्पमास्यर्कचारेण सहितायौणौमीयदि || ४३ ||

वाचस्पत्य समाद्युक्ता महती समुदीरिता |
आचार्यानुज्ञायाप्यत्रमातः संध्यो समाप्य च || ४४ ||

नित्यहोमं समाप्याथ समस्तन्याससंयुतां |
त्रिशताधिकसाहस्रं श्रीमदष्टाक्षरीतयेत् || ४५ ||

त्रिशतं प्रजपेत्यश्चाद्दिष्टं श्रीमनुमादरात् |
आचार्यसच्चिधाष्वग्निं संस्कृत्यविधि च ततः || ४६ || 

श्रीमदष्टार्णमंत्रेणतिलविल्वदलान्वितं |
त्रिशतं जुहुयादग्नौ पापसंत्रिमधुप्लुतं || ४७ ||

श्रीमंत्रेणहुनेदात्यमष्टोत्तरशतं ततः |
भगवद्रश्मिविद्याभिः कुर्यादाज्याहुतिं त्रिधाः || ४८ ||

उत्पलैरच्चेयेत्पश्चात्त्रिशतं ब्रह्मतीद्यया |
तिकद्वय सुवर्णं वा दृधाहाचार्यपादयो || ४९ ||

प्. ९९ब्)

यद्यर्क संक्रमस्तत्रजायते वसुधापते |
चूडामणिरयं योगोनाम्नालभ्य उदाहृतः || ५० ||

हत्वा पंचशतं वह्नौतिनभध्वाज्यपायसं |
त्रिनिष्कदक्षिणावापि दृत्वाचार्य पदांवुजे || ५१ ||

चतुर्विशत्पुरश्चर्याफलं सांगमवाप्नुयात् |
मृगांकग्रहणं पुण्यं यदितप्रभवेन्नृप || ५२ ||

श्रीमदष्टार्णमनुनाजपहोमादिकं शुभं |
शुद्धमंडलर्यंत कर्तस्याद्विशेषतः || ५३ ||

त्रिनिष्कदक्षिणां वापि सालग्रामशिलांशुभां |
कुंडलद्वयसंयुक्तां प्रदृत्वाचार्य पादयोः || ५४ ||

चतुःषष्टिपुरश्चर्याफलं सांगं महीयते |
प्राथावश्यपरां सिद्धिं व्रजत्यत्र न संशयः || ५५ ||

युग्मद्वादशाशकं भोज्यं मिथुनत्रितयं तु वा |
माद्यमासे पौर्णमासो पितृनक्षत्रसंयुता || ५६ ||

इंद्रवासरसक्तां माहती संप्रकीर्तिता |
गुरोरनुज्ञायाप्यत्र समाष्यावश्यकं विधिं || ५७ ||

त्रिशताधिकसाहस्रं समस्तन्यासंयुता |
श्रीमदष्टाक्षरीं जाह्वा श्रीमत्रत्रिशत जुहुयाद्धविः || ५९ ||

अष्टोत्तरशतं पश्चाच्छ्रीमंत्रेण घृतं हुनेत् |
मिथुनत्रितयंभोज्यं भक्षसूयादिकैरथै || ६० ||

सायं संध्यामुपाह्याथ दत्वात्रेधार्घ्यमिदवे |
उत्पलैरर्चयेत् पश्चात्रिशतेव वहविद्यया || ६१ ||

निष्कमान सुवर्णं वा दत्वाचार्य पदांवुजे |
पुरश्चर्यात्र फलं सांगं प्राप्नोति शाश्वतं || ६२ ||

यदिस्याद्रविसंक्राति कृत्वेदृं व्रत मत्र 
सहिगुणाद्दक्षिणाहेयास्वाचार्यपदपंअजे पुरश्चरण |
षट्कस्य लभते फलमुत्तयंयुदीदग्रराहणं तत्र जायते सुधापते || ६३ ||

चंडचूडामणिनाम्ना योगोलभ्योप्ययं |
नयचंद्रचूडामणावुक्तजपाहिकमथादरात् || ६४ ||

आत्राप्यवश्यं कर्तव्यं महतीसिद्धिच्छता |
चतुःषष्टिपुरश्चर्य फलंसागंगं व्रजत्यसौ || ६५ ||

फाल्गुनाषौर्णेमासीद्याभगद्वैवत्यासंवुता |
भानुवासरसं युक्ता महाते सा समीरिता || ६६ ||

आचार्यानुज्ञयाप्यत्रस्नात्वामं समाप्य च |
जपहोमाद्विकं कार्य माघवद्वसुधापते || ६७ ||

पुरश्चर्या फलं मार्यमादृगुक्तं माहीयते |
तद्देव कलमुद्दिष्टमत्रापि नहि संशयः || ६८ ||

एकस्यां पूर्णियायां वामहत्यां वसुधाययैत् |
यथोक्तमेतत्कृत्वासो सिद्धविधः प्रजायते || ६९ ||

प्. १००अ)

तत्र न क्षत्रसहिता प्रह्मारसामन्विता |
तत्तन्मासेपौर्णमासी महती सा प्रकीर्तिताः || ७० ||

श्रीमदष्टार्णविद्याया इच्छन्सिद्धिमनुत्तमां |
एकस्यां पौर्णमास्या वा व्रतं कर्तव्यमादरात् || ७१ ||

साधाको सौ भगवतकलयासहितो भवेत् |
येषु पूवसुद्यत्सांगं जपहोमादि कि शुभं || ७२ ||

यद्यद्दुक्तं मयाभूयत कृत्वा सांगमादरात् |
न विद्या सिद्विमात्योति नास्यसिद्धिति वांछितं || ७३ ||

नानायेनि सहस्रेषु जन्मकर्मविमिश्रितं |
नानरकदः खानिचार्य च पुनः पुना || ७४ ||

श्रीमदष्टार्णविद्यायास्सिध्यर्थ यत्रवान्भवेत् |
श्रीमदाष्टाक्षरिसिद्धियादिस्याद्दषुधायर्त || ७५ ||

भगवत्कलयायुक्तः स्वच्छंदमरणे भवेत् |
अलभ्ययोगे संप्राप्ते भिक्षित्वा शूद्रकानपि || ७६ ||

आचार्यदक्षिणंदत्वा जपहोमादिकं चरेत् |
सद्य एव प्रदातव्यं हानद्रवां महीयते || ७७ ||

ऋणं कृपिभिक्षित्वाविद्यासिद्धिमभीशता |
अन्नंग्रासमितं वापि याचयेन्नगुरोः कुलेः || ७८ ||

आचार्यात् पितृमातृम्यानं ग्राह्यस्वर्णम एवपि |
प्रयत्ने नापि संपाद्य दातव्यं गुरवे धनं || ७९ ||

मनः संकल्पितं द्रव्यमाचार्य चरणांवुजे |
सद्य एव प्रदातव्यमीच्छतासिद्धिमुत्तमां || ८० ||

प्. १००ब्)

नवित्तशाठ्यं प्रकुर्वीत सिद्धिकामोजित्तमः |
कुंडलद्वितयाप्यातं यदलंकरणमुत्तमं || ८१ ||

आचार्यकर्णयोर्दत्वा योगे लभ्येयशास्कारे |
सद्यसीद्धिमवाप्या सौपीन्दृन् स्वर्गं न यत्यति || ८२ ||

उत्तमादक्षीणासद्यः प्रहृता सर्वसीद्धिता |
अर्द्धसीद्धिप्रदाप्रोक्ता दक्षिणामासमात्रतः || ८३ ||

अधमा मासयुग्मेन प्रदता धर्मसीद्धिदा |
उर्द्धं मासत्रयादत्तानिस्कलामात्रसंशयः || ८४ ||

येनकेनाप्युपायेन गुरुपादायादाब्ज सन्निधौ |
प्रदक्षीणा सद्यौ मासाद्वाफलदायिनी || ८५ ||

इमारमेशसंपूर्णं प्रसादार्यं महीयते |
श्रीमदष्टाक्षरीति भवर्तव्या फलदायिनी || ८६ ||

अनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये श्रुतिसंग्रहे |
अध्या एकत्रिंशोयमुक्तोभीष्टफलप्रदः || ८७ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीतंत्रेवेदार्थसंग्रहे 
एकत्रींशोध्याय ||
प्. १००ब्)

श्रीऋष्यशृंग उवाच 

एतावदुक्ता भगवान् रामोदाशरथीर्विभुः |
पुनराहकृहादेवं ब्रह्मर्षीणां च सन्निधौ || १ ||

श्रीभगवान उवाच 

शृणु शंकरगौरीश भूयोथोष्टार्णसाधनं |
यच्छ्रुत्वापीनरोधीमानसीद्धीमेतां महत्तरां || २ ||

श्रीमदष्टार्णविद्यायापत्पुरश्चरणं महत् |
लक्षषोडषकं प्रोक्तं यद्यैत्सद्यसीद्धिहेतुकं || ३ ||

सततं धर्मचितत्वादायुषोवह्वलत्वतः |
तत्पुरश्चरणादेवसीद्धिः कृतयुगादिषु || ४ ||

अस्मीन्कलियुगेघोरेश्चित्तस्छैर्याद्यभावतः |
*** रोगादोष वह्वलत्वतः तया तथा || ५ ||

एकेनदिवसे नैव सीद्धिः कार्याविचक्षणैः |
श्रीमदष्टार्णविद्यायामसीद्धायां महीतले || ६ ||

श्रीमदष्टार्णमंत्रस्यकोटि सोपि जपादीभीः |
लक्ष्मीपतिसादस्यालेशोपी न हि जायते || ७ ||

प्. १०१अ)

तस्मादवर्शं कर्तव्यं पुरश्चरश्चणमादरात् |
अवस्यंसीद्धिमाप्नोति पुरश्चरणकृत्यतः || ८ ||

लक्ष्मीनारायणेयोगेंखीदुग्रहणे तथा |
नवरात्रोव्रते चापी पुरश्चरणकर्मणा || ९ ||

अवश्यं जायते सीद्धिर्मंत्रराजस्य सीद्धिदा |
नवरात्रेव्रते प्राप्ते रवींवुग्रहणे तथा || १० ||

लक्ष्मीनारायणेयोगेवंध्ये कुर्वीत न क्वचीत् |
महापुस्करयोगेत्रयोगेप्यर्धोदयानिधे || ११ ||

नवध्यंदीवसं कुर्यात् सीद्धीकामोद्वीजोतमः |
यत्पुरश्चरणं मुक्तमादौषोडषलक्षकं || १२ ||

अलभ्ययोगे कृत्वेत्थं तादगेव भवेत्यं |
सर्वेष्वलभ्ययोगेषु पुरश्चर्या यदीरीता || १३ ||

लक्षवे षोडशकं प्रोपंयत् पुरश्चरणं मया |
आक्षयायां तृतीयायां ततो दशगुणोपरा || १४ ||

अवश्यं जायते सीद्धिराचार्यस्य प्रसादतः |
अक्षयेदिनमात्रेपी कृत्वा मजयादिकं || १५ ||

अपीनीस्कत्रयं दत्वा सद्यः सीद्धीमवाप्नुयात् |
किमुक्तयोगे सहिते वैशाखेदिवसेक्षये || १६ ||

पुरश्चर्या पुरुषवक्तं हरीणापीनशक्यते |
उक्त वैशाखे दीवसेक्षयेमदष्टार्णविद्या || १७ ||

******** सिद्धिश्रेधातकथ्यते |
जपहोमादिभीर्नीत्यमाचार्येण दीने दीने || १८ ||

अर्जिजं सुकृतं यस्या चतुर्वर्गफलप्रदं |
सचासाद्मपि विद्यानां भूयः षीश्योपदेशतः || १९ ||

तपसार्द्धं प्रविशति स्वशीष्यकलेवरं |
शीष्यश्यदक्षीणे कर्णयायां विद्यां ददात्यसौ || २० ||

जपहोमादिकं पुण्यमर्द्धं तस्यही गच्छति |
उत्तमां दक्षीणां दद्याचार्य पदांवुजे || २१ ||

वर्षाशतमीतं द्रव्यमथचोत्तमदक्षीणामहासीद्धी |
मध्यदक्षिणयासीद्धिर्मध्येमेव विधीयते || २३ ||

प्. १०१ब्)

दक्षीणामधमां दत्वा किंचीसीद्धिमवाप्नुयात् |
तश्मादवश्यमाचार्य पादाद्वयुगले शुभे || २४ ||

येन केनाप्युपायेन संपद्यद्रव्यमादरात् |
उत्तमां दक्षीणामेव दत्वाचार्यमुखांवुजात् || २५ ||

गृहीत्वा सकलाविद्यास्तत्तयोर्धसमन्वीताः |
ग्रहणे नैव विद्यानां सद्य ऐं वमहत्तरां || २६ ||

श्रीमदष्टार्णविद्यादिसीद्धीं प्राप्नोतिशायीनीं |
आचार्यणावीशीष्येभ्यस्म प्राप्ते दिवसेक्षये || २७ ||

पूर्णानुग्रहतोदेयं विद्याजालं फलप्रदं |
सर्वस्वस्य प्रदात्रे वा प्राणानामपि यत्नतः || २८ ||

विद्यानगुरुणादेयावैशाखेदिवसेक्षये |
आचार्यतपसः सिद्धीर्यतः शीष्यगच्छति || २९ ||

ददाति यदीसच्छीष्यः प्राणानपी समर्पयेत् |
तदा प्रभृतिसच्छिष्यः आचार्यस्य पदांवुजे || ३० ||

शरीरमर्थं प्राशांश्च दद्यात् पुत्राश्च पुत्रिकाः |
ग्रहणादिषु योगेषु ततादृक्सीद्धिसीद्धिरीरीता || ३१ ||

अक्षयायां तृतीयायां दृक् सीद्धिपुरोरीता |
होमेनापी महासीद्धीसारवेदीवसेक्षये || ३२ ||

आचार्यदक्षीणामीष्टधरं दत्वा ततः परं |
मिथनानि समर्भ्यर्च्यतेभ्यो दत्वाथ दक्षीणां || ३३ ||

न्यासयुक्ता प्रजप्तव्या पुनरष्टाक्षरी शुभा |
त्रिशताधिक साहस्रं वा शताधिकं || ३४ ||

शतमात्रं प्रजपव्यः श्रीमंत्रः स्वेष्टमंत्र * |
वासु देवमहाविद्यां वैष्णवीं च षडक्षरी || ३५ ||

अष्टोत्तरं शतं पश्चात् सीद्धीकामो जपोच्छुवी |
तश्मीदीनेफलाशीतवाहविष्याशि भवेद्व्रति || ३६ ||

जपेच्छी हृदयंस्तोत्रंत्रे धारात्रौ ततः परं |
गुरुः प्रसादो भोक्तव्यः परद्युर्गीरीजायते || ३७ ||

आचार्यमंदिरेशीष्यैः स्वगृहे वा शशाधकं |
पुरश्चरणकृत्येषु समाप्तेषु ततः परं || ३८ ||

प्. १०२अ)

सीष्यै सर्वत्र भोक्तव्यं गुरुशीष्टान्नमादरात् |
अनेन सर्वपापैद्यनीवृर्तिः सीद्धिरुत्तमा || ३९ ||

ज्ञायते नात्रसंदेहस्मत्वं सत्योमयोच्यते |
तपः सीद्वगुरोर्वक्त्राच्छीष्यैः साधकपुंगवैः || ४० ||

अलभ्ययोगे संप्राप्ते विद्याजालं फलप्रदं |
भूयोपी संग्रहितव्यं दत्वोत्तमदक्षिणां || ४१ ||

आलभ्ययोगे संप्राप्ते प्राणैः कंठगतैरपी |
विद्याजालं न दातव्यं तपोनाशीनधीमता || ४२ ||

सततं गुरुपादाब्जे दृढभक्तायधीयते |
वहूप्रार्थनयादेयं योगेलभ्ये यशस्करे || ४३ ||

श्रीमदष्टाक्षरी विद्यासीध्यनंतरमादरात् |
अष्टोत्तरशतं वापी जपत्वा नीत्यं लभेत् फलं || ४४ ||

अथ होमविधीं वक्ष्ये सद्यस्सकलसीद्धीदं |
नारायणे नयत्प्रोक्तं जनकाय महात्मने || ४५ ||

सालग्रामशीलाचक्रमयोध्याचक्रमीश्रीतं |
संपूज्यं द्वादशाक्षर्या प्रजस्वाष्टाक्षरं मनुं || ४६ ||

लक्षमेकं हूनेदाज्यं गव्यं दशासहस्रकं |
अणीमादिगुणेश्वरलभते नात्र संशयः || ४७ ||

लक्षमेकं शुचीर्जप्त्वा नारंगैर्घृतमीश्रीतैः |
दशसाहस्रकं हूत्वा दीयुदीर्घायुसान्नीरायम || ४८ ||

जंवीरैयुतं हुत्वा घृत त्रिमधुमीश्रीऐ |
असौभाग्येन युक्ता पीसुभगः कामवद्भवेत् || ४९ ||

नारीकेलफलैर्हत्वाघृतत्रिमधुमीश्रीतै |
भगवत्कलयायुक्तः कांतिमानर्कवद्भवेत् || ५० ||

हूत्वा फलैखर्जुरैरयुतत्रितमधुप्लुतैः |
जडोपीपर्ववीद्याभीर्वचस्यति समो भवेत् || ५१ ||

स्थूलैः सुमुधुरैश्चतकूलैस्तीमधुमीश्रीतै |
भगवत्कलयायुक्तः कांतिमानर्कवद्भवेत् || ५२ ||

महिंशाति संदेहो इयुश्च निरामयः ** |
यनसस्य फलैदूर्त्वानधूत्रिमधुसंप्लुतैः || ५४ ||

अक्षयं धनरत्नौघं प्राप्नौत्यत्रः संशयः |
हूत्वा विलाफलैनीर्गव्यघृतात्रिमधुमीश्रीतै || ५५ ||

राजराराजसमोलक्ष्या भवत्प्रभु न संशयः |
घृतत्रिमधुसंमीश्रां हूत्वा पायसमादरात् || ५६ ||

प्. १०२ब्)

राजराज समोलक्ष्म्याविद्ययाभीषणायते |
घृतत्रीमधुसंमीश्रैहूत्वा तु कदलीफलैः || ५७ ||

अयुतं सुतमाप्नोति भवत्कलान्वितं || ५७ ||

तुलसीदस्सीश्रैर्हूत्वा शोहूत्वा नीलोत्पलैः शुभैः || ५८ ||

अद्यूतं सुरराजैन सदृशीं श्रीयमश्रुते |
द्राक्षाफलैर्गव्यघृतमधुत्रीतयमीश्रीतैः || ५९ ||

हूत्वा युतं निधाननामधीयते जायते ध्रुवं |
इक्षूखंडैर्घृताभ्यक्तैर्मधूत्रितयामीश्रीतैः || ६० ||

हूत्वा युतं स्वचक्षुर्भ्यां पश्यत्येव श्रीयःपति |
क्षीरवृक्षसमुद्भूतैफलैः षष्ठीमीतैशुभैः || ६१ ||

गव्याज्यमधुसंमीश्रेहूर्त्वा दशसाहस्रकं |
अष्टांगयोगमासाद्यखेचरोजायते ध्रुवं || ६२ ||

जुहुयादरणौंभोजैर्गव्याज्या त्रिमधुप्लुतैः |
अयुतं चित्तमाप्नोति वांछीनं नात्र संशयः || ६३ ||

चंपकैरयुतं हूत्वा गोघृततृमधूप्नुतैः |
भवत्युसावथा पुष्पान् धनेशो वाक्यनिर्भवेत् || ६४ ||

मदन्निकाकुसुमैहूत्वा गोघृततृमधुप्नुतैः |
अयुतद्वीतीयं स्वर्णशरीरोभवति ध्रुवं || ६५ ||

जानीपुष्पैस्त्रीमध्वक्तैरयुतं गोघृतह्नुतैः |
हूत्वा वा लरवीप्राख्यः कांत्या भवति साधकः || ६६ ||

करवीरैधुनैदाज्यमधुत्रीतयमीश्रीतैः |
अनुनद्वितयं पश्चात्सुवर्णसदृशः श्रीया || ६७ ||

स्थावरं जंगमं वापी विषं संहरत्नध्रुवं |
सर्पी स्त्रीमधुसंमीश्रैहूत्वा गुग्गुलुभीः शूचीः || ६८ ||

अयुतं सर्वसौभाग्यप्राप्तोत्यपि च वांछीन्नं |
अयुतं सर्खरां खंडैर्गव्याज्य त्रीमधुस्रुतै || ६९ ||

हूत्वा समस्तलोकेषु श्रेयः प्राप्नोत्यनुमं |
श्रीमदष्टाक्षरीं वीद्यां जप्त्वैकं लक्षमादरात् || ७० ||

असाध्यैरपीपापौद्यैर्मुच्यते नात्र संशयः |
लक्षद्वयं जपेयस्तु श्रीमदष्टाक्षरं मनुं || ७१ ||

अस्वमेधसहस्रस्यफलं प्राप्नोति शास्वतं |
चतुर्लक्ष्य जपादाश्रुमहतीं श्रीयमक्षयां || ७२ ||

प्राप्नोति सर्वसौभाग्यं लक्षषट्कप्रजापतः |
श्रीमदष्टाक्षरं जप्त्वा वस्तुलक्षं जीतेंद्रियः || ७३ ||

प्. १०३अ)

अणीमादृष्टसीद्धीनां नायको भवती ध्रुवं |
लक्षद्वादशकं जप्त्वा श्रीमदष्टाक्षरीमनुं || ७४ ||

तेजसारवीसंकाशो वा चाषणसन्निभः |
श्रीयाधानदशं भवत्येव न संशयः || ७५ ||

लक्षषोडशकं मंत्र श्रीमदष्टाक्षरी जपन् |
शंखादीनां निधानानामपीयो जायते ध्रुवं || ७६ ||

एकविंशभीर्लक्ष्यैः साधाक्षात्स्वायंभुवो मनुः |
स्वत्यारूपं प्रदत्वा स्मैकल्पायुस्ममचंचलं || ७७ ||

अणीमादिगुणैश्वर्यं प्रददाति न संशयः |
पंचविंशति लक्षाणी श्रीमदष्टाक्षरं ममुं || ७८ ||

प्रजप्त्वा सर्वलोकेषु शक्राद्यैरपी पूजीतः |
दिव्यदृष्टौ समासाद्यकामकामरूपी भवत्यसौ || ७९ ||

द्वात्रिंश लक्षजपतिः सीद्धानामधीया भवेत् || ८१ ||

द्वात्रिंश लक्षजपतोगंधर्वाधीपतिर्भवेत् |
षड्वींशन्नक्षजापेन महाविद्याधारोर्भवेत् || ८१ ||

चत्वारीशतिभीर्लक्षैवीराद्रूपी भवत्यसौ |
पंचाशलक्सजपतः सीद्धानामजीतो भवेत् || ८१ ||

अधीरोति तेजप्त्वी दिव्यकन्या सतान्वितः || ८२ ||

जप्त्वा शप्त्वतिलक्षाणी मनोविगीमहामहामतिः |
अजरामरणो भूत्वा देवत्वं लभते ध्रुवं || ८३ ||

अशीतिलीक्षजपतस्सर्गसाम्राज्यभक्ष्ययं |
प्राप्नोतिद्रं समो भूत्वा जरामृत्यु विवर्जितः || ८४ ||

जप्त्वा नवतिलक्षाणी भीरभीष्टुतः |
अजरामरणो भूत्वा सत्यलोयो भवेत् || ८५ ||

श्रीमदष्टाक्षरं शतलक्षमथादरात् |
दक्षीणामूर्ति दृषोविद्याभीर्दीव्यदेहभाक् || ८६ ||

अजरामरणो पंचशतिवार्शीकिः *** |
अणीमादिगुणैश्वर्यं पादुकाद्यष्टकं तथा || ८७ ||

सर्वेज्ञत्वं मनोज्ञत्वं कामरूपी मवाप्नुयात् |
अष्टाधिकशतं लक्षजपेन नियतव्रतः || ८८ ||

 श्रीमदष्टार्णविद्यायाजरामरणवर्जीतः |
ब्रह्मविष्णुमहेशानामपीवंद्य पदांवुजः || ८९ ||

साक्षान्मारायणासासौ भूत्वा खेचरतामपि |
अवाप्ययोगमष्टांगं सर्वज्ञत्वं मनोज्ञतां || ९० ||

प्. १०३ब्)

परकायवेशादि सामर्थ्यमयी निश्चलं |
अवाप्यदि कन्यानां सहस्रेण समन्वीतं || ९१ ||

अनेनैव सरीणेन मानमधीरोहति |
भृत्यानामग्रगण्योसौ भूत्वा भगवतो महान् || ९२ ||

मोदते परमेधाम्नी सन्निधाविंदीरापरे |
आचार्य सदृशं पूज्यमष्टाक्षरसमोमनुः |
नारायणसमं दैवनास्तीनास्ती महीपते || ९३ ||

वैसाखेमासेदीवसेक्षयाभीधेजत्पूर्यथा सीरीहप्रजायते |
अन्यत्रयोगे जपहोमतर्पणः न तादृशी सीद्धिमुपैति विप्रः || ९४ ||

आचार्यपादार्चनसक्तविमोन्यासैस्सहाष्टक्षरमंत्रजापी स एव |
नारायणस्तयधारीवंद्यपूज्यश्च गुरुगरीयान् || ९५ ||

नाचार्य पादाब्दयुगात्यवित्रविष्टार्णमनु |
प्रजापीवंध्यं न कुर्याद्दिवसंमनुष्यः || ९७ ||

सर्वैरूपायैः फलमेव साध्यं फलप्रदष्टार्णमनोः प्रजापात् |
न्यासैसहाष्टाक्षरमंत्रजापीनारायणानमस्मना एव || ९८ ||

इत्थं पुरा दाशरथीर्महारथी दशर्महात्मा रहस्यमेतत् |
भगवानुवाच नारायणेनामरनायके न राज्ञे यदुक्तं परमं पवीत्रं || ९९ ||

इति दाशरथीयेस्मीन्तंत्रेवेदार्थसंग्रहे द्वात्रींशोध्यायः उक्तोयं 
वेददांतागर्भीतः १०० ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीयतंत्रेवेदार्थसंग्रहे 
द्वात्रिंशोध्यायः ||
प्. १०३ब्)

श्रीभगवानुवाच 

शृणु राजन् महीपालपीतामहसुतः पुरा |
अवश्यत्सागरेकूर्ममहांतं दिव्यवर्चसं || १ ||

धन्योसीत्याहतं दृष्ट्वा नारदो भगवान्रूपी |
नाहं धन्य इति प्राहकुर्मस्तं नारदंमुनी || २ ||

इमामदाश्रया अयोधन्यास्रैलोकपावनः |
धन्या भवत्य इत्याहूतो आपो नारदोमुनीः || ३ ||

आपो वनधन्य इत्युचः पृथ्वी धन्यास्मदाश्रया |
नारदस्ताभुवं प्राहधन्यासीति वसुंधने || ४ ||

नाहंधनेभुप्राहतं ब्रह्मजनयं मुनीं |
साधारभूतागीरयदुमेधन्यामहामते || ५ ||

इत्युक्तो भूधरो प्राहयूयं धन्यतरा इति |
धन्यानवयमीत्याहूर्नारभूधरा अपी || ६ ||

प्. १०४अ)

अस्महादि जगर्कर्तादन्योदेवः पीतामहः |
समीपं ब्रह्मणो गत्वाधन्योसीत्याहतं मुनीः || ७ ||

पीतं प्रमहोपीतं प्राहनाहं धन्यं इति प्रभुः |
सृज्यंते सकलोकावैदैनृत्यं सनातनेः || ८ ||

पान्त्यंतेसंह्रीयंते च वेदाधन्यास्तातौ मुने |
इत्युक्तो नारदोवेदानाहनत्वादंडवत् || ९ ||

धन्याभवतः सर्वज्ञासृष्टीस्ठीतीलयाधियः |
वेदाश्च नारदं प्राह्वधन्या नवयमीत्यपी || १० ||

वयंहीसृष्टयज्ञार्थं भगवद्वहनांजात् |
युयंधन्यतरायज्ञा इति नार आहतान् || ११ ||

उचुस्रेवयं धन्या अस्माभीरभी संततं |
इज्यते भगवान् साक्षादेवदेवः श्रीयःपति || १२ ||

यज्ञोषोयज्ञपुरुषो हरीर्नारायणो विभु |
सर्ववियामयः स्वामी त्रिजगत्पतिरीश्च || १३ ||

स एव धन्यस्मपरतनं परामात्मा सनातनः |
पितामहस्तुतोगत्वा सन्निधं प्ररमात्माना || १४ ||

धन्यो हि कृत्य कृत्योसीहदेवं स्रीयःपतिं |
नारदप्राहविश्वात्मादक्षिणाभीस्सहेत्यथ || १५ ||

तच्छृत्वा भगद्वाक्यं नारदो ब्रह्मनंदनः |
दक्षिणाभीस्सकथं धन्यो भगवन्नीदीरा भवे || १६ ||

इत्युक्तो भगवान्स्तत्र नारदं ब्रह्मनंदनं |
उवाच लक्ष्मी सानीध्यमूर्ति स द्वेदशनीधौ || १७ ||

दक्षीणासीहेत्युक्तंमय यद्वचनं मने |
एते वक्षंति वेदास्ते निश्चीतं मन्मुखोद्भ्वः || १८ ||

एतावदुक्ता भगवान् रमयासहितो विभुः |
भुंजहीती भूस्त्वायन्नगाशनवाहनः || १९ ||

वेदा अपी ब्रह्म अपीसुचुस्तमुचस्तत्वं स निवीश्चीतं || २० ||

समाहीतमनाभूत्वा शृणुस्व ब्रह्मनंदन |
वयं लोकहीतार्थाय सृष्टा भगवते मुने || २१ ||

अस्माभीरुच्यते यद्यतत्सर्वं द्विजातिभीः |
अवश्यमपीकर्तव्यंमसीदाज्ञावलियसी || २२ ||

अस्मदाज्ञां समुद्ययस्तीष्टति महीतले सोवश्यं 
वलीयसेनरकौद्येषु मज्जत्याचंद्रतारकं || २३ ||

अध्येतव्याः सादादेव्याषडंगपदक्रमाकर्तव्या |
सकलायागासंपूर्णवरदक्षीणारहीतोपीच || २४ ||

नीत्यंनैमीतिकं काम्यकर्मकमहं प्रत्यहं |
दक्षीणायुक्तमेव कर्यंमते ***** || २५ ||

प्. १०४ब्)

आचरेद्विहीनित्यंनिसीद्धं परीवर्जयेत् |
दक्षीणाभीसहेत्युक्तं वचो यत्परमात्मना || २६ ||

दक्षीरहितं सर्वं कर्मस्त्या द्वैदीकं वृथा |
स्वल्पदक्षीणयागोपीदक्षीरहितोपीच || २७ ||

यातमादुरवदोदृणःमीहामुत्रापी संततं |
यज्ञेश्वरो यज्ञो भोक्ता साक्षाद्यज्ञपुमान् विभुः || २८ ||

इज्यते इज्यते सकलैयज्ञेर्वेदसंसूयते सदा |
सकुटोस्थे च लोचव्यक्तः परमात्मा श्रीयपतिः || २९ ||

सर्वदेवमयसर्वयज्ञारूपी परामामान् |
यष्टव्यमहायागैसंपूर्ण वरदक्षीणैः || ३० ||

संपूर्णादीयते येन महादानेषु दक्षीणा |
अवशशहितरूप एव लभते गतिं || ३१ ||

दानहीनं नृणां जन्मनरकल्केशभाजनं |
दरीद्रेणापीदेयस्यानीत्यं शाकादीने मुने || ३२ ||

भीक्षीत्वायी प्रदातव्यं दरीद्रेणापि संततं |
विशेशतः कलौ प्राप्तो नारकोदा नमोवही || ३३ ||

यज्ञेषु जययज्ञोसौ महायाग उदारितः |
जपहोमादीकं कर्मकृत्वा प्रत्यहमादरात् || ३४ ||

आचार्यचरणंभोजेदेययत्किंचिदप्यथ |
संकपमासीमासे वा दातव्यं भूतिमीच्छसी || ३५ ||

चतुर्वर्गप्रदाविद्या महाविद्या इति स्मृताः |
जपहोमादिकं तासां कृयते यै सदक्षीणं || ३६ ||

तज्जन्मसफलं ज्ञेयं न एव सुखभागीनः |
तत्रापीश्रीमदष्टार्णोमहं नरः || ३७ ||

तदात्मैव परंब्रह्ममयोनारायणः पुमान् |
तस्यैव रश्मयः सर्वसृजंवीद्यांतियांति च || ३८ ||

सर्वविद्यामयः सर्वन्यासरूपश्रीयःपतिः |
श्रीमदष्टार्णविद्यात्माहरीर्नायणो विभुः || ३९ ||

पुरश्चर्यादिभीर्यागैः सयष्टव्यो जगत्पतिः |
श्रीमदर्णवीद्यायाजपोहामादिकं शुभं || ४० ||

अस्वमेधायादियागेभ्योप्यधीकं फलमश्रूते |
नास्वमेधसद्वस्त्रैर्वानरहादानकोटिभिः || ३४ ||

न तीर्थयात्राकोद्यापुरश्चरणकर्मभीः लक्ष्मीनारायणोयोगे |
चूणावरदक्षीणां कृतं तेन न संदेहः पश्यपीरमापतिं || ४४ ||

दृष्टेनास्यणे साक्षादिंदिरारमणेविभौ |
ब्रह्मरूद्रादिभीर्देवैरप्यसौ पूज्यते पुने || ४५ ||

प्. १०५अ)

पौरश्चरणीकं कर्म कृत्वा संपूर्णदक्षीणां |
अदत्वाचार्य पादाब्देनसीद्धीं महतिंजेत् || ४६ ||

स्त्वार्जितं सकलं द्रव्यमेकस्मीन्यीवसरे |
सर्वस्वमीति तत्मोक्षं तदुक्ता पूर्णदक्षीणा || ४७ ||

पत्न्यादिकमपीपुत्राणामपीभूषणं |
वस्त्रादिकं च सकलं सर्वस्वं तत्समीरीतं || ४८ ||

उत्तमां दक्षीणामिजामाहूर्ब्रह्मैक्यसीद्धिदां |
अथवर्षाषनमीनद्रव्यं चोत्तमदक्षिणां || ४९ ||

श्रीमदष्टार्णवरदजयायुतं वा पीतथा सर्वस्वदक्षीणं |
अष्टाक्षरीपुरश्च्र्यासदृशं न महामते || ६४ ||

वेदा अपी च वेदांता धर्मशास्त्रणी संततं |
पुराणजातं सकलं कल्पसूत्रादिकं च यत् || ६५ ||

श्रीमदष्टार्णमंत्रस्य भाष्यं वृद्धि महामने |
भगवदृशीसहिता समस्तन्यासंयूता || ६६ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्या सांगदक्षीषायाचिता |
यस्य सीद्धिर्थितितं वृद्धितितं वृद्धी ब्रह्मरूपीणमच्यूतं || ६७ ||

तस्मादवश्यं कर्तव्यो यत्नः सीध्यर्थमादरात् |
श्रीमदष्टार्णविद्यायां सीद्धायां दिवीवा भुवी || ६८ ||

रसातले वानासाध्यं विद्यते ब्रह्मनंदन |
अणीमादिगुणैस्वर्यसंपूर्णख्यातिरक्षया || ६९ ||

अचंचलं महभाग्यमजरामरतारपी च |
अष्टांगसहितोयागोजातिजातिश्मरमणप्यथा || ७० ||

एकेन जन्मनैवास्यसंशीति न संशयः |
आचार्यचरद्वंद्वस्सलसीद्धिदा एतदेवीजानीहीपरब्रह्मैकसीद्धीदं || ७३ ||

अष्टाक्षरीविद्या दुर्लभं निदानमीति कथ्यते |
ब्रह्मदर्शशंसीद्धि हेतुभूतमुदिरयेत् || ७४ ||

श्रीमष्ठार्णविद्याया जपहोमादिकं शूभं |
धर्मार्थमोक्षधर्माणां निदानममीतिकथते || ७५ ||

नारायणाभीधं ब्रह्मयहस्मादिभीर्दीने |
कथ्यते श्रूयनित्यम्यर्च्यते ध्यायए तथा || ७६ ||

नारयणे मयो विज्ञानविधिरूच्यत सक्यते |
साधकैप्राप्नुमक्षरमनोजयेत् || ७७ ||

भूयो भूयो वक्षामीप्राप्तेशु शुभवर्तशु |
श्रीमदष्टाक्षश्रीद्धीयत्नकर्तव्य आदरात् || ७८ ||

भूयो भूयो भूयोपी वक्ष्यामी ब्रह्मनंदन |
आचार्यवदनांभोजात्संप्राप्याष्टाक्षरं मनुं || ७९ ||

प्. १०५ब्)

पुरश्चरणासंसीद्धिं कृत्वाद्ब्रह्मयोभयेवेत् |
नारायणमुनेर्जन्मदिवसेक्षयसंज्ञीते || ८० ||

श्रीमदष्टार्णसंसीध्यैयत्नः कर्तव्य आदरात् |
अष्टाक्षरस्यसंसीद्धिर्महादानमहतपः || ||

महान् धर्मोमहद्रानीमेतस्दधीकं नही |
इति श्रीमदनुदरब्रह्मरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहेत्रयस्त्रीशायः ||
प्. १०५ब्)

श्रीराजोवाच 

भगवान्भाषीताषेष विशेषकरुणानीधे |
समस्तलक्ष्मीविद्यानांन्यासध्यानादिकं वध || १ ||

श्रीभगवान उवाच 

शृणुराजन्महीपाल भगवतापृष्टमादरात् |
विधानमपी संक्षीप्तं श्रीमंत्राणां प्रवक्षते || २ ||

त्रयीवीजंजलेशात्वं वामनेत्रविभूषीतं |
अग्निवींदु समायुक्तं द्वीतियं वीजमूधृतं || ३ ||

श्यर्शांत्यं व्योमवीजं मुखवृतविभूषणां |
भूविजंमूखक्षतत्यं वायुमार्तंडसंयूतं || ४ ||

द्वादशस्वरसंयूक्तं हृदयेन समन्वितं |
अष्टाक्षरी महाविद्या महालक्ष्म्यादुदीरीता || ५ ||

समस्तसंयत् साम्राज्य महीसीहसनेश्वरी |
दारीद्रदुखसमनीसमस्तै सर्वसीद्धिद || ६ ||

भृगुब्रह्मसुतोर्व्रक्तोमुनीरस्यामहामने |
छंदोगायत्रमीत्युक्तं महालक्ष्मीस्त्रयीमयी || ७ ||

देवताकथीता सर्वजगमाताहरीप्रीया |
श्रीवीजऋत्युक्तं शक्तिवीजं रुदिरीता || ||

सडंगं विन्यसेत् पश्चाच्छ्रीया षट्दीर्घयुक्ता || ८ ||

आताम्रार्क समस्तसन्निभततुंसौभाग्यवारान्निधीं |
पद्मादर्शदरां हीरण्यघटं विद्यां तथा भीतीं || ||

मूले कृत्यतरोमहामणीमये दिव्यासने |
संहीतां दीव्याकल्मतिराजितां सुवदनां || ||

पीतां वरां लंकृतां महालक्ष्मीमीति ध्यात्वा जपेन्नित्यममेमनुं || १० || 

सर्वसपत्सृमृद्धीः स्याद्भाग्यराशि पदे पदे |
अष्टलक्षं परश्चर्यदुत्यत्रैर्वाथपंकजैः || ११ ||

मधुतृतयसंमीश्रैर्विन्यपत्रैरथापी वा |
हूत्वाचार्य पदांभोजे दत्वा वह्वलक्षीणां || १२ ||

विद्यासीद्धिमवाप्नोति नात्र कार्या विचारीणा |
वैसाखे फाल्गुने वापीवायेत्वा श्रावणेपीवा || १३ ||

कार्तिके मार्गशीर्षे वा प्रथमे भृगुवासरे |
संकल्प्य पौर्णमाश्यंतं पंचविंशत्सहकं || १४ ||

प्रजप्त्वा जूहूयादाज्य महूत्रितयमीश्रितैः |
दृशांशं जुहुयाद्मै विल्वपत्रैदथापीवा || १५ ||

ततः चार्यपादाब्जे धेनुनितयमादरात् |
दक्षीणासहितं दत्वा कांचनेन वीचनेविनिर्मी || १६ ||

यज्ञोपवीतं त्रयं वासोयगलयोयतुं |
दत्वा द्वादशभुंजीवादलंकृत्य सुवासीनीः || १७ ||

आचार्यपत्नीमभ्यर्च वासौलकासं चयै सद्यः |
सीद्धिमवाप्नोति विद्यायानात्रशंशयः || १८ ||

इत्यमेव महाविद्या दुखदारीद्रभंजीनी |
आधीव्याधी प्रसमनी सर्वसंपृत्समृद्धीये || १९ ||

प्. १०६अ)

अष्टाक्षरी महालक्ष्म्याजपेद्भाग्यसमृद्धये |
आलक्ष्मीकलहाधारातद्गेहेनवत्यग्वचित् || २० ||

आयुरारोग्यर्थं पुत्रयौ समृद्धये *** |
अष्टाक्षरीं महालक्ष्म्या जपेद्भाग्यसमृद्धये || २१ ||

आस्वीने नवरात्रे वा वा रात्रे वा वा संते वा समागते |
प्रदिपद्वीरमाभ्यनवम्यं तथमादरा || २२ ||

आचार्यानुज्ञयातत्र श्रीमदष्टाक्षरं मनुं जपेत् |
द्वादशहस्रं कृत्वा संकृत्यमादरात् || २३ ||

पंचविंशत् सहस्राणी जपेदष्टाक्षरीं श्रीयः |
नवम्यां ज्वलिवहौ शूद्धं गव्याज्यमादरात् || २४ ||

हूनेदष्टार्णमंत्रेणताधिकसहस्रकं |
अष्टार्णविद्ययालक्ष्म्यामधुतितयमीश्रीतं || २५ ||

त्रिशताधिकं सहस्रं हूनेजव्याज्यमीश्रीतं |
विष्ण्वपत्र समायुक्तं हवीतीलान्वितं || २६ ||

अथाचर्मा नमस्कृत्य कुंडद्वीतिशुभंदत्या |
कर्णयोपश्चाद्वहूश्यशौद्यशंकुलां || २७ ||

समर्पयेन्महीविद्वान् हूयादक्षीणान्वीतां |
सदक्षीणं तप्तो देद्याद्धे तु द्वयमलंकृतं || २८ ||

धनाढ्योराजपुत्रोपिदद्याद्वितं सहस्रशः |
अलंकारैश्च वासौभीर्दक्षीणाभीश्चभौजने || २९ ||

आचार्यवल्लभां पश्चान्महालक्ष्मीधियार्चयेत् |
विवाहरहिताकन्या अवशंपूजयेन्नरः || ३० ||

एवर्षद्वीवर्षादीनवर्षांतकन्यकाः ** |
अथ वावौ च नारूढाः यत्र वत्योगुणान्वितः || ३१  ||

भोजनाद्यै समभ्यर्च्यनवतिर्नवलाव नृप |
विभवे सत्यलंकारं तासां वा सांसिचार्ययेत् || ३२ ||

पंचविंशति शंख्याब्राह्मणान् वेदपारगान् |
भोजयित्वा मृष्ठान्नं दक्षीणाभीश्चतोषयेत् || ३३ ||

अथाचार्याशीषः प्राप्यद्यूपं भुंजीत वंधुभीः |
एवं कृते विधाने नवरात्रव्रजेशु ** || ३४ ||

इदिरासहितस्य भस्य भगचितोविभुः |
ददितिमहसतिसीद्धित्रैलोक्यनापीदुर्भां || ३५ ||

पंचविंशति संख्याक ब्राह्मणादपारगान् |
भोजयीत्वाथमीष्टान्नं भगवात्यंकुलीमहहीश्रीयं || ३६ ||

मानुषामपिदीव्यांश्चभोगान् पुत्राश्च पौत्रकान् |
ददाति भगवांस्तस्मैशंशयोनात्र विद्ययो || ३७ ||

जप्त्वा लक्ष्मामीमं मंत्रं दशांशं तर्पये श्रुतिः |
ययज्ञेशुरसेद्यूरीगु उमीश्वजलेन वा || ३८ ||

तद्दशांशं हूनेत्पद्मैमधुत्रीतयमीश्रीतै |
धनसेनसमोलथा जीवं भगवत्यसौ || ३९ ||

श्रीवीष्णुमंदिरे विल्वमूलमंत्रास्य मंत्रवित् |
अष्टाक्षरीं महालक्ष्म्या जप्त्वा लक्षमतंद्रियः || ४० ||

विल्वग्वव्यघृतमधुत्रितयसंप्लुतैः कृत्वा |
सौलनतेवीतवृद्धीं ******** || ४१ ||

अलक्ष्मीनासनं नित्यमीच्छीताविजीतात्मना |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्या जपकर्तादीनेदीने || ४२ || 

प्. १०६ब्)

अष्टाक्षरी महालक्ष्म्या जप्तव्या वत्स्यमादरात् |
इति दाशरथीयेस्मीन्तंत्रेदार्थसंग्रहे अध्यायोयं चतुस्त्रींश उक्तो भगवता 
परा || ४३ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीयेतंत्रेवीदार्थसंग्रहे 
चतुस्त्रींशोध्यायः ||
प्. १०६ब्)

श्रीभगवान उवाच 

श्रीषडर्णमथोवक्षे तत्रयीसारं महोदयं |
सीधंति यस्य जपतो ब्रह्मेद्रादिवीभूतयः || १ ||

त्रयीवीजं परंधाम पूर्वमुच्चार्य यत्नततः |
वा तवह्नी समारूढां वामलोचनभूषीतं || २ ||

विंदुयुक्तं ततः संध्यावीजं दथाक्षी संयूतं |
विंद्धहीनं वह्नीयुतं मंतस्यद्यमतःपरं || ३ ||

द्वादशास्वरसंयुक्तं नमस्कारपदन्वितं |
श्रीषडक्षरवीधेयमुक्तापपौद्यभेदीनी || ३ ||

समस्तयागतीर्थौद्यफलदाश्रीसमृद्धीदा |
धनधान्यगजाश्चौद्यमूक्ता-माणीकवर्षीणी || ४ ||

चिरायुष्यप्रदा सर्वमहाभाग्यसमदा |
श्रीवीजसहितामंत्रावैरीणोपि महात्मने || ५ ||

जप्त्वास्समस्तफलदाजपकर्तु न शंशयः |
श्रीयुक्तमेव सकलं पूज्यतेजगतितले || ६ ||

श्रीयाविरहितोविद्यानपीब्रह्मविदुतमनः |
न पूज्यते भूतले लक्ष्मीन्क्षूद्रवदूसुधापते || ६ ||

श्रीयाविरहितो राजसार्वभौमनृपोपि च |
त्रिजगत्स्वपीनार्च्य स्याद्भवस्यापीनिदितः || ८ ||

शालग्राम्शीलादिनिश्रीयाविरहितावृक्षा |
अपीपुष्पफलान्वितः न दृष्टुमपीशक्यंते || ९ ||

श्मशानमीधभूपते श्रीयायुक्तं तृणमपी |
******** पूजमेव जगत्पते || १० || 

श्रीयायुक्तोत्यजो वापी चतुथोयवनोपीवा |
अभ्यर्चितः स्वाद्भूयाद्यालदेवत्सकलैर्जनैः || ११ ||

अधर्मतिरतोवापीदुराचाररतोवापी वा |
संपूज्यते महीपाल श्रीयायुक्तो जगरिये || १२ ||

श्रीयायुक्तांजो वापी सकुलीनः सपींडीतः |
स एव ब्रह्मविद्यान स एवार्यो दिने दिने || १३ ||

यत्र श्रीस्ततच्छुचिद्रव्यं तत्र धर्मोमहानपी |
श्रीयावीरहितः साक्षाद्भगवानभूपते || १४ ||

न पूज्यः स्यात्रीलोकेषु मीकीतान्येनदायः |
षडशरमीदं तस्माच्छीयोदेव्याः फलप्रदं || १५ ||

अवश्यमपी जप्तव्यं श्रीसमृद्धीसमीश्यताः |
षडक्षरीः श्रीयोविद्यासर्गाढ्यीत्यंतकारीणी || १६ ||

सर्वसंपधीष्टात्री सर्वलोकेश्वरेश्वरी |
भृगुरस्यमुनीश्छांदोनीवृद्गायत्रमीरीतं || १७ ||

त्रयीमयी जगन्मातादेवता श्रीहरीप्रीया |
द्वितिवीजमक्तं च शक्तिर्नतिरुदिरीता || १८ ||

षडंगानिन्यसेत्पश्चाच्छरीयावदूदीर्घयुक्तया |
कांत्या कांचनसन्निभां हरीगीरीप्रख्यैश्चतुर्भीर्गजैः ||

सहस्तोत्क्षीप्तरण्मायामृतघटैराशीं च मानांश्रीयं |
विभ्राणांवरं मन्दयुग्ममभयंहस्तेः कीरीटोज्वलां 
क्षोमावद्धनिनंवधीं वललीतांवदेरवेदस्तीतां || २० ||

प्. १०७अ)

लक्षलषट्कं जपेन्मंत्रीदीक्षीतोओविजीतेंद्रीयः |
श्रीयमभ्यर्चयन्नीसुगंधी कुसुमादिभीः || २१ ||

षट्सुहस्रं चक्षुःहूयात्कमलैस्त्रीमधुप्लुतैः |
जपांतो जुहुयान्मंत्रीतिलैर्वामधुराप्लुतैः || २२ ||

विल्वैर्याजुहुयात् पत्रैर्वासाधकोत्तमः |
अथवा श्रीमदष्टार्ण चतुविंशत षहस्रकं || २३ ||

** तावसहस्रं प्रजापेनं श्रीषडक्षरं |
पापसंजूहूयात् पश्चात्च्छीमदष्टार्णविद्याया || २४ ||

त्रिसहस्रं विशुद्धत्मानिशजाधीकमादरा |
मंत्रेणापी जुहुयातावदेव घृतं शुभं || २५ ||

आचार्यकर्णयोर्दत्वा कुंडलद्वितयं शुभं |
सर्वस्वमर्पयेद्धीमानथाचार्यपदांवुजे || २६ ||

वर्षाशनमितं वापि दक्षिणाद्रव्यमार्पयेत् |
अलंकारैश्चवासोभिरभ्यर्चार्यवल्लभा || २७ ||

चतुर्वींशतिसंख्याकामीनाथूनान्यवी भोजयेत् |
**** श्रीशडक्षरविद्यायाः क्षरस्य च || २८ ||

प्राप्तनुत्तमांसीद्वीदैवतैरपीदूर्लकर्तिक |
माद्यमासेतंविभूतिर्नतिकांति पुष्टिकीति च सन्नितः || ||

व्युतिरूत्कष्टीसीद्धिश्च संप्रोक्ता नवशयः |
**** अत्रावाह्वनदेवीं रसमन्वितां || || 

वीजाद्यमासनं दत्वा मूर्तिमूलेन कल्पये |
अग्नीशासुरवायमध्यदीक्षंगपूजनं || ३३ ||

वासुदेवं संकर्षणं प्रद्युम्नमनिरूद्धकं |
हीममीतममालेंदूनीलायभतवाससः || ३४ ||

चक्रशंखगदापद्मधारीणास्तन् चतुर्भुजान् |
विदिगात्रेषु पात्रेषु दमकादिन्यजेदृथा || ३५ ||

मुक्तामणीक्यसंकाशोकाशोकिंचीस्मीमुखांवुभौ |
अनदमकं ललितं भूयो गुग्गुलुर्चकटंकं || 
यच्छेछंखनिधिदेव्यादक्षिणेदयितान्वीतं || ३६ ||

न्योन्यालिंगनपरौशंखपंकजधारीणौ || ३७ ||

विगलद्रत्नवर्षाभ्यां संखाभ्यां मूर्ध्नि लांछीतौ तुदिलं कवुकनिधीं |
वसुंधाराथस्तनिंतमतः पंकजनिधीं प्रीययासहितं यजेत् || ३८ ||

सींदूभौयजेच्छीष्टौरक्तपद्मोअप्द्मोत्पलान्वितै |
निसरदलवर्षाभ्यां पद्माभ्यां मूह्वीलांछीनौ || ३९ ||

तुंदीलं पंकजनिधिं तन्विंवसुमतीमपी |
दलाग्रेयजेदेवतालाक्याद्याः समतलः || ४० ||

वलाकीविमाला चैव कमलानवमालिका |
विभीषीणीमालिका च शांकारीवसुमालिका || ४१ ||

पंकजद्वयधारिणो मुक्ताहार समप्रभाः |
लोकेशांन्पूजयेदतिवज्राद्यास्त्राणी तद्वहिः || ४२ ||

इत्थं योमतोदेवींधिनासाधकोमः |
धन्यधान्यमृद्धीछीयमोप्नोत्यनिदितां || ४३ ||

वक्षः प्रमाणे सलीखीमंत्रभोर्जपेत् त्रिलक्षं |
संयुतो मंत्री देवींधायेत्वार्कमंडिने || ४४ ||

प्. १०७ब्)

तस्मीवर्णेसलभतेमहदैश्वर्यमक्षयं व्ष्णुगेह |
सविलस्य मूलस्वस्य मूलमध्यास्थे मंत्रवित् || ४५ ||

त्रिलक्षं प्रजपेन्मतं दशांशं विल्वपत्रकै |
** मधुरत्रयुक्तै जुहुयाजातवेदसै || ४६ ||

** अक्षयं धरलोद्यं प्राप्तोत्यत्रं शंसयः |
अशोक वहू जुहुयातत्पुष्पौराजतोलतौलतोः || ४७ ||

वशयेदचीरादेवत्रैलोमपी मंत्रवीति |
जुहुयातद्वलैः शुद्धैरयुतं त्रिमधुप्लुतै || ४८ ||

*** राजश्रीयमदरीद्रोपी महीयते |
जुहुयाद्वैदिके वह्नौ तद्वलेर्गौघृतह्नूतैः || ४९ ||

सौभाग्यैकनिधीर्भूत्वा प्राप्नोति श्रीर्यमूर्जीतां विल्वछायामधिवस 
विष्ण्वमीप्रहविष्यभूक् संवत्सरद्वयं हूत्वा तत्फलैरथवांवुजै ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतरहष्येदाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
पंचत्रींशोध्यायः ||
प्. १०७ब्)

श्री भगवान उवाच 

द्वादशाक्षरविद्याया महालक्ष्म्यस्ततः परः |
प्रक्षामीमहाराजकीचिन्मात्ममीष्टदं || १ ||

इदिराद्वादशार्णस्य महात्मं नृपवक्षे |
तेयस्याविज्ञानमात्रेण पलायं महापदः || २ ||

** आदौ त्रयी वीजमुद्धूत्याद्यविभेदनं |
वातनं वह्निसमारूढं वामनेत्राविभूषीतं || ३ ||

विंदुरादकालांक्रांतं वीदुहीनंतदेव च |
वसुंधराक्षरं पश्चाद्वायुवैकुंठसंयुतं || ४ ||

द्वादशास्वरसंयुक्तं क्षेत्रपालाक्षरं ततः |
विंदुहिनरमावार्ण वैकुंठवसुधाक्षरं पश्चा || ५ ||

मुखवृत्तयुतं व्योमधरीत्रीवीजप्यूथं |
वाणीतंद्रावायुतं मातृकांत्यर्णमव्यथ || ६ ||

हृदन्विनभीयं विद्याद्वादशार्णश्रीयः स्मृता |
वेदवेदांतशास्त्रौघसारभूतासनातनी || ७ ||

महापालकसहस्रीदारीद्राद्यविभेददी |
सर्वविद्या विभेदिनी महाभाग्य समृद्धीदा || ८ ||

सर्वसौभाग्यजननी स कलापन्नी वारीणि |
सीद्धविद्यामिमां प्राकूर्मुनयो ब्रह्मवादिनः || ९ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्या जप्तापीशतकोटीशः |
द्वादशार्ण महालक्ष्मीरहितानिः स्थूलास्मृताः || १० ||

ब्रह्मर्षयोयि सततं तथा देवर्षीयोपी च |
योगीनोपि महाभागाजीवमुक्ताजीतेंद्रीयाः || ११ ||

मलालक्ष्मीकलामहालक्ष्मीकलावाह्यै द्वादशार्णजपंति हि |
समस्तं निवृत्यर्थं सर्वसंपदवाप्तवे || १२ ||

द्वादशर्णा महाजप्तव्या सर्वसीद्धिदा |
आयुयारारोग्यजननीमद्रोपद्रवनाशीनी || १३ ||

समस्तापनिवृत्यर्थं सर्वसंपदवाप्तये |
द्वादशाक्षरीविद्यासोनासराध्य ब्रह्मदरुद्रादयोपि च || १४ ||

प्. १०८अ)

अचलं महदैश्वर्यं प्राप्तवंतीपीदुर्लभं |
ऋषीर्व्रष्ठास्यैमंत्रस्य भृगुर्वामुनीसीस्यते || १५ ||

आगतं छंदयुक्तं छंद आनुष्टाभतुं वा देवता 
सर्वसंपतिमाहासाम्राज्यन्यापीका |
महालक्ष्मीर्भृगुसुताप्रोप्रोक्तानारायणप्रीया श्रीवीजं 
वीजपीत्युंशक्तिनितिरूदिरीता |
त्रयीवीजं श्रीयं वीजंवीजमंत्रसमीरीति शक्तिर्नतिः समुदीष्ठाततः 
पश्चात् षडंगकं षट्दीर्घयुक्तयालक्षविन्यसेत् प्रणवाद्यया || १६ ||

चतुष्पादेद्यद्वाभ्यां विन्यसेद्वाषडंगकं |
आकरैरवीरतं सहस्रकांतिमरुणामाकल्पमालोज्वलाक्ष्मीशाकसमाश्रीताम-
भयमीष्टान्नलकुंभं शुभं वीभ्राणां कमलाकररवीरतां 
वरालकृतां लक्ष्मीसमश्रीतेधीपद्मानिवासनीं 
श्रूजांवूनदाभामादीभासां दीव्यालंकानशोभीतां 
दिव्यलंदनलिप्तांगीदीव्यपुष्पश्रगत्वितांश्मीतवक्त्रां 
विशालाक्ष्मीगर्भसमप्रमारम्य विंदुमवीवारवीष्ठी रक्तकंचुकधारीणी 
स्वमुर्द्धीमुक्तारलौघवर्षछत्रेणशोभीतां || २२ ||

चामराभ्यां विजमातां सखीभीः परिवारीतां |
सतप्तहेमसाकाशपीतांवरयुगावृतां || २३ ||

मूलेकलतरोदिव्यरत्नसिंहासनेशुभं |
लसद्वामाकनिलयानासीनस्य जगत्पतेः || २४ ||

त्रैलोक्यमातरं वंदेमहालक्ष्मीत्रयीमंत्री |
महालक्ष्मीं भगवतिं ध्यात्वाथ मादरात् || २५ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्या जपहोमपरायणः |
द्वादशाणं महालक्ष्म्याशतमष्टाधीकं जपेत् || २६ ||

युजये भगवद्धाम वार्षोन्वित्यमीमांश्रीयं |
प्रत्येकमथा लक्ष्मीसंपूजयेनृपः || २७ ||

त्रिकोणंमष्टकोणं च सूयत्रमतःपरं |
चतुर्द्धार समायुक्तं चतुस्रमतः परं || २८ ||

आवाद्यत्र श्रीयं यंत्रेपूजयेदुपचारकैः |
आग्नीसाशुरवायथामध्यदिक्ष्वंगपूजनं || २९ ||

गाद्यत्रीमपीसावित्रीपीसावित्रीमर्चयेच्च |
सरस्वति ब्राह्म्याद्या अष्टकोणेषदीर्घस्वर्णविभूषीताः || ३० ||

 महेंद्रप्रमुखानष्टदिक्यानालष्टपात्रके |
चतुरस्रस्याष्टदिक्षुवज्रादिन्यायुधानीच || ३१ ||

प्. १०८ब्)

इत्थमावणैर्युक्तं महालक्ष्मीं हरीप्रीत्य |
अर्तयेद्रुपचपाचद्यैरुपचारैरत्तुत्तमै || ३२ ||

मंत्रस्यास्य समृद्धर्थमकलक्षं जपेत्पुरः |
दशांशतर्पयेदिक्षुरसेनपयसापिवा || ३३ ||

हूनेत् द्वादश सहस्रं पंकजं स्त्रीमह्नुतैमीथूनां |
**** सातां साग्रं सृष्टानमपीभो जपेत् || ३४ ||

आचार्यचरणंभोजोनिस्कसाहस्रमादरात् |
दद्यानिस्कंशतं वापी सुवर्णकुंडलानीतं || ३५ ||

अथवा नित्यमाचार्य शुश्रूषणपरायरा |
आचार्यसन्निधौतिष्टे वाद्याजीतंमतेंद्रियः || ३६ ||

प्राप्नोति महतिं सीद्धिं पुराणामपीदुर्लभां दीक्षीतः || ३८ ||

सीद्धिर्थ द्वादशार्णायाः पुरश्चरणमाचरेत् |
न नवरात्राभीधं पर्ववर्षेवर्ष्येमहत्तरं || ३९ ||

सीद्धिदशर्वविद्यानां प्राहूनागमपारणः |
तत्रालक्षीविद्यानामत्रसीद्धिषेशतः || ४० ||

द्वादशार्णमहलक्ष्यास्सिद्धिवक्तुं न शकते |
एकैकं दिवसत्तरवीपर्वसुमंविदुः || ४१ ||

महति नवमी तत्रच्छ डामणीशतः प्रभः एकैकं || ४३ ||

तुलासुपुरुषदानाशीफलदं नात्रशंप्रतिपदिमारभ्यः |
द्वादशाहस्रं तत्र आथर्वणेरितं हृदयं कमलादेव्यं हस्रकं 
द्वादशार्णं महाल अपीतत्र महामते || ४५ ||

जपेत् अष्टम्यं तथादरात् || ४४ ||

श्रीमदक्षरीविद्यां जपेदर्कश्रूतिरूपफलप्रदं || ४६ ||

अवशं प्रजपेत्यं च चत्वारींशतिशंख्यया |
अष्टोत्तरशतं नित्यमर्चयत् ब्रह्मविद्याया || ४७ ||

जपस्रीयामयपर्यंतं पुरश्चरणकर्मणी अत उर्ध्वंकृतजापे 
दद्यासदक्षीणांशीश्यां |
परीच्छहसमन्वीतं राजपुत्रोधन्याद्योपीनिस्कसाहस्रमर्थयेत् || ६९ ||

पयस्वीं सवस्तां च धेनुं दद्यात् सदक्षीणां मुक्ताफलामीरत्नानि संति |
चेद्गुरुवेर्पयेत् सालग्रामशीलाद्यानां भूदानं च दक्षीणं || ७० ||

प्. १०९अ)

गोदानमपीशययापादानमावश्यकं स्मृतं || ७१ ||

महादरीद्रः कृपणे भवेद्यादि महीपते निस्कत्रयमीवापीदद्यादाचार्यदर्पयोः 
तत्रायायाशक्तपुत्रीं |
वराद्यालक्षणः संपूतां पौत्रिकन्यकांदद्यात्सुरापांचसुलक्षणां || ७३ ||

तयोरभोवेपुत्रे च पत्न्यासहितन्वितं |
आचार्यचरण्डद्वंद्वशुष्रुषरणपरो भवेत् || ७४ ||

आचार्यपत्नीसंपूज्या विशेषाद्य शुभे नारं |
कहराचिताकाद्यलंकालं कालैश्च वासना || ७५ ||

भोजातवश्यं तत्र सुवासीन्यो दृढव्रताः |
अथवा न विजिर्भाज्यासुवासीन्यो दृशव्रता || ७३ ||

अथवा संपूज्यावासोभीर्भोहं शक्तो दातास्यादम्यहं यतः |
इत्थं त्वापुरश्चर्यां नवरात्रे दृढव्रतः || ८४ ||

उभयो विद्ययोस्सीद्धिं पुरश्चर्याशतोद्भवां |
प्राप्नोत्यपीभृप्रशंशयः नात्र विद्यते || ८५ ||

नेनेष्टमश्चमेमेधानां सहस्रं दक्षीणान्वितं |
महालक्ष्मीर्भगवते वा तस्य त्रयी मयी || ८६ ||

प्रसीदति न संदेहस्सर्वसिद्धीसमन्वीता |
तस्मी संवत्सरे तस्या गृहे रत्नोद्यसंकुला || ८७ ||

धनधान्यादिसंयुक्ता वसत्येवा चलारमाणीमादि |
गुणैश्व्र्यमयी तस्या शुद्धीसिति || ८८ ||

क्षीणायुः प्राप्तमृत्युश्च महोरोगहतोपी च |
निरामयोदीराद्युस्मतातु सुखं मेधते || ८९ ||

नधनेमनयत्नावानपुत्रेर्वापी वियुज्यते |
श्रेयांश्रीशलभते नित्यकल्याणानिदीनेदीने || ९० ||

मुक्तामुक्तानीरत्नानी धनधान्यमथाक्षयं |
गजास्वासीसमृद्धिश्च नवरात्रमृताद्भवेत् || ९१ ||

** पुरणकर्त्वायोनवरात्रवृतेशुभे |
मामेवर्तिविजानीहीसृद्धीमंत्रं जीतेंद्रीयः || ९२ ||

इहयुक्ताखीलान्भोगान् दैवतैरपी दुर्लभान् |
दिव्यकन्याशताकीर्णं सर्वभोगसमृद्धित || ९४ ||

विमानमधीरुह्यांते कुलसाहस्रसंयुतं |
भगवत्सन्निधौतिष्ठेत् साक्षाद्भगता || ||
समृद्धीसमृद्धिस्तादशी भवेत् || ९५ ||

प्. १०९ब्)

सांगदक्षियायुक्त्वामेकामपीहीपतिः |
नवरात्रव्रते कृत्वा पुरश्चर्यां यतव्रतः || ९६ ||

विद्यां महतीसीद्धिं प्राप्नोत्ययी सदुर्लभां |
नवरात्रव्रत समंनान्यत्सीद्धीपदं नृप || ९७ ||

एकोत्तरं धनं दद्यादथवाचार्यपादयोः |
नवरात्रेन्वहं भक्त्यां नवम्यां नवनिस्कमं || ९८ ||

भूदानसहितं दद्यात्कुंडलद्वितीयान्वितं |
यथेष्टविधीना कृत्वा नवरात्रव्रतं शुभं || ९९ ||

वंशाभीवृद्धिसहित आचंद्रार्कभवत्यसौ |
स्वच्छंदमरणौ भूत्वा श्रीयमष्टगुणान्वितां || १०० ||

भुक्ते हसकलान्भोजनांतेयाति परांगतिं |
वासंते नवरात्रेपीकुर्यादीत्थं व्रतं शुभं || १ ||

आचार्यचरणद्वंद्वेपीनासांगां च दक्षीणां |
***** निस्कं वा समर्प्याचार्यदक्षीणां || २ ||

विद्यासीद्धीद्धिमवाप्नोति संशयोना स विद्यते |
नवरात्रव्रतं सांगं कृतमाश्विनमासी चरेत् || ३ ||

नवरात्रव्रतं शोयस्यपुं भवमाचरेत् |
नवरात्रव्रतं सांगं क्रीयते नास्वीनेयदियदी || ४ ||

नवरात्रव्रतं चैत्रे सांगं कुर्यात् तद्विधानतः |
सूतकेपीनसंत्याजं नवरात्रवृतं शुभं || ५ ||

स्वाचार्यं प्रार्थयित्वापीकार्यनवरात्रकं |
आचार्यपुत्रैरथवाकारयेद्विधिनाव्रतं || ६ ||

नवरात्रवृतभ्रंशो यस्य पुंशः प्रजायते |
तस्य संवत्सरेहानिर्भवीष्यति महीपते || ७ ||

आश्वीनीयदिविघ्नः स्याद्वास्यं तेन नवरात्रकं |
सांगदक्षिणयायुक्तमवर्शं व्रतमाचरेत् || ८ ||

सर्वत्रापी महीदानं चतुवृषभसंयुतं |
कर्तव्यं श्रेय इच्छद्भिस्सांगदक्षीणां यायुक्त || ९ ||

दशमीदीवसे विष्णुनक्षत्रेणद्वंद्विनीस्कं |
********** वा स्वर्णमर्पयेत् || १११ ||

*** गुरुप्रसादोभोक्तव्यः स्वगृहेपी वा |
एकस्मीन्दिवसे वापीसीद्धीदवमुधापते || १२ ||

रहस्यमपीवक्षामीपुरश्चरमादरात् |
वैशाखेश्रावणे वापीकीर्तिकेमाद्यमासि वा || १३ ||

पुष्पे वा फाल्गुने वा पीतत्तन्तक्षत्रसंयुता |
तत्तद्वासरसंयुक्ता पौर्णमास्य भवेद्यदि || १४ ||

प्. ११०अ)

चंद्रेष्यग्रहणं तत्र महाफलदमीरीतं |
विशेशात्सोमवारेणसहितं चंद्रपर्वचेत् || १५ ||

चंद्रचूडामणिनाम्नायोगोलभ्योयमीरीतः |
अमापीसोमसीहितायोगः पद्मक उच्यते || १६ ||

महापद्मकयोगोत्ररवीपर्वभवेद्यदिवीषेशाछ्रावणेमासी वैष्ण्वर्थ 
समन्वितं || १७ ||

इंदुवासरसंयुक्तं सोमपर्वभवेद्यदि |
चंद्रचूडामणीर्चोयोगोलभ्योयंभुवीर्तुदुर्लभकं ||

तथैव प्रत्यहं लक्ष्मीद्वादशार्णजपेदपी || २० ||

पर्वकालेथ संप्राप्ते सवितुः शशीनोपी वा |
स्नानं कुर्यात्स्पर्शकाले हृदेवापी न जीजले || १७ ||

केशवादि च चुविंशनाम्नानिमनसोच्चरन् |
चतुविंशतिधा स्नात्व विमुक्तः पापराशीभीः || २२ ||

आचार्यं सन्नीधां कृत्य विधीवत्संस्कृते नले |
श्रीमद्दष्टाक्षरेणादित्रींशतं हूयातिलैः || २३ ||

मधुत्रीतयसंपृक्तैर्गव्योनाज्येनमीश्रीतैः |
द्वादशार्णमहालक्ष्मीशुद्धंगव्याज्यमादरात् || २४ ||

मुक्तर्थनाडीपर्यंतं होमं कुर्यात् दक्षीणः |
भगवद्रश्मिविद्यातिरैकैकामातिं हूनेत् || २५ ||

प्रदक्षीणोकृत्य ततो ज्वलितं जातवेदसं |
आचार्यचरणद्वंद्वेसाष्ठांगनतिपूर्वकं || २६ ||

सर्वस्वमर्ययेद्वीमान्भगवद्रूपसीद्धये |
अथ द्वादशनिस्कं चापं च मनिस्कमथापी वा || २७ ||

त्रीनिस्कं वार्पयेत् सुवर्णं निस्कमात्रं वा तदर्ध्वं वा समर्पयेत् || २९ ||

युग्मद्वाकं भोज्यं मृष्टा सर्वस्वद्विमान् वितलो भविवर्जीतः 
शालग्रामशीलामेकां पुस्तकं च समर्पयेत् |
एकालंकरणं वापी गुरुपत्न्यै समर्पयेत् सुवर्णंनिस्कमृष्टान्तैर्दक्षीणन्वितेः 
आचार्यादाशीखः प्राप्यस्वम्यंमून्यीतवाग्यतः || ३० ||

श्रीमदष्टार्णविद्यायाद्वादशार्णश्रियोपी च |
महतिं सीद्धिमाप्नोति देवानांमपीदुर्लभां || ३२ ||

प्. ११०ब्)

रवीं द्वपर्वमात्रेपीपुरश्चर्यामीमां शुभां |
कृत्वा सीद्धिमाप्नोति शाश्वती नात्र संशयः || ३३ ||

चंद्रचूमणौयोगेरवीचूडामणौतुवार |
इत्थंकर्तुः पुरश्चर्यां सीद्धिवक्तुं न शक्यते || ३४ ||

यदि चूणामणीयोगो लभ्यते भूतले नृप |
तत्र कर्तुपुरश्चर्यां सीद्धिवक्तुं न श || ३४ ||

यदि चूडामणीर्गो लभ्यते भूतते नृप |
तत्र कर्तुः पुरश्चर्यां पुरश्चर्या शतोद्भवः || ३५ ||

जायेति महति सीद्धीदैवतिरपीदुर्लभा |
श्रीश्रीशानुग्रहात्रस्यत्रपौताद्यैपशुरत्ना || ३६ ||

सीध्यत्येव महालक्ष्मीधनधान्यादि संकुलानि |
राम यथा पुष्पं चीरंजीवनहेनतुकं || ३७ ||

समृद्धिः पुत्रवर्षात्मागैवदूर्लभादि संयुता वाचां सीद्धिं |
कवित्वाद्यासीद्धिः कवित्वाद्यासीद्धित्वैव न संशयः || ३८ ||

श्रेयोराशीभवेत्यस्य निरंतरमथाक्षयं |
भगवत्यदमंतेस्यादशपूर्वेर्दशावरै || ३९ ||

भार्गववासरे प्राप्ते सततं संसितिव्रतः |
प्रातः प्रात्वा विशुद्धात्मा गायत्रीं त्रिंशतं जपेत् || ४० ||

अर्चयेत् पत्रपुष्पैश्च श्रीश्रीशौब्रह्मविद्यया |
मिथूनात्रियं तु भोज्यं मीथूनद्वितियं तु वा || १४४ ||

एकं वामीथूनं भोज्यं मृष्टान्मैर्दक्षीणान्वितैः |
आचार्यपत्नींमासादिभार्गवेवासरे व्रति || ४५ ||

समर्चयीत्वा विधीनाशंधपुष्यादिभीर्नृप |
निस्कंनिस्काधर्मेकं वा स्वर्णं तस्यै समर्पयेत् || ४६ ||

प्रदद्यादपीमृष्टानतां धूलं दक्षीणान्वितं |
आचार्यपत्न्यसान्निध्ये भवत्सन्निधौ नृप || ४७ ||

प्. १११अ)

सन्निधौ मनसाचार्यहेस्ते वा स्वर्णमर्पयेत् |
तत्पुत्रायाथ वा दद्यातत्यौत्रायाथर्वार्पयेत् || ४८ ||

अवस्यमासीमासीत्थमाघे भार्गविवासरे |
कृत्वा समस्तवारे सुपूज्यमीथूनान्यथ || ४९ ||

दक्षीणामीश्च दष्टान्मैवर्ष्यवावर्षपंचकं |
कुर्यादिव्यं वृधिमान्यावज्जीवमथा वा || ५० ||

वृभुगुवारव्रतमन्यत्रवित्ते भृगुवार कृतं कृत्वा |
रमामरणब्रह्मभं न पत्न्या वा न पुत्रै वा न युज्येत वंधुभीः || ५१ ||

अथ युंमदहैश्वर्यं धनध्यान्यादि संकुलं |
मुक्तामणीगणाकीर्णं गजवाजीरथाकुलं || ५२ ||

संप्राप्यचिरमायूष्मं महदारोग्यमक्षयं |
मानुषानपीदीव्यांश्च भोगानाप्नोति शाश्वताश्चतान् || ५३ ||

मंदभाग्योप्यनोनाशुक तेन जगतिपते |
कल्याणं जगतिनित्यं नीत्यः श्रेयः परां परां || ५४ ||

नित्यानंदमयसा अष्टार्ण द्वादशार्णाभ्यां |
******** केशवस्य श्रीयोपी च || ५६ ||

प्रत्येजं जुहूयादाज्यं गव्यं त्रीषतमादरात् |
भगवदृश्मी विद्याभीक्षादंते ब्रह्मणिलीयते हूत्वैकैकामथ्यते हूतिं || ५७ ||

जयेत् पंचशतं ब्रह्मविद्ययाते विघ्नपत्रैकैः |
कुमुधैमैर्वापी भोजयेद्युग्म पंचकं || ५८ ||

निस्कत्रयं द्वीवानिस्कलभीस्कंमेकमथापी |
आचार्यपत्न्यं दत्वाथसीद्धिं प्राप्नोत्यथाथा || ५९ ||

भृगुवारवृतमीदं महदत्यंतवाहनं |
श्रेयस्कामस्मदाकुर्यां ब्रह्मसायुज्यसीद्धिदं || ६० ||

योगेषु च व्यतिपातो वारेषु भृगुवासरः |
द्वावेवतारकौलोके सर्वामद्भ्यो नीरंतरं || ६१ ||

व्यतिप्राप्ते स्वाचार्याज्ञापुरुज्ञापुरस्सरं |
समस्तन्याससहितां शताधीक सहस्रकं || ६२ ||

प्. १११ब्)

श्रीमदष्टाक्षीरी जप्त्वा द्वादशार्णामयिश्रियः |
शताधिक सहस्रं च प्रजप्त्वा संस्कृतेनले || ६३ ||

त्रिशातं जुहुयादाज्यं श्रीमदष्टार्णविद्यया |
******** श्रीमदष्टोत्तरं हूनेत् || ६४ ||

आचार्य तथैकंगांतन्मूल्यं वा समर्पयेत् |
निस्कमेकृतर्प वा समर्पचार्यपादयोः || ६५ ||

यमीथूनत्रीयं भोज्यं पायसान्नं सदक्षीणं |
व्यतिपातेति कृथ्वेमामेकं वासरेव्रततं || ६६ ||

श्रीश्रीशविद्ययोः सोद्धिप्राप्नोति महतिंमपी |
मुच्यते महापापैश्चदारुणैः || ६७ ||

आयुष्यं हरदारुणैधनधानधान्यादिसंकुलं |
अवलं महदैश्वर्यं योगं चाष्टांगसंयुतं || ६८ ||

अश्रुतानां प्रनत्कृत्वं विद्यानां च महीयते |
संप्राप्य चाक्षयं सौख्यां देहांते भगवत्यदं || ६९ ||

कुलसाहस्रहितस्मं प्राप्नोति न संशयः |
श्रीद्धीदशार्णमंत्रेण जुहुयादरुणांवुजैः || ७० ||

वसुवृष्टिमवाप्नोति परामासाभ्यांतरे नृप |
वैलैः फलैर्हुनेद्यस्तु सहस्रत्रितयं शुचिः || ७१ ||

विद्यानामधियो भूत्वा संप्राप्नोत्यक्षयां श्रियं |
अक्षयायां तृतीयायामाचार्याज्ञा पुरस्सर ||  ||

पुनसस्यफलैर्वीजरहितैस्त्रीमधूल्यूतै |
स्थूलैर्गव्यघृताभ्यक्तै-ज्वलीतवैदसै || ७४ ||

त्रिशताधि साहस्रं शीमदष्टार्णाविद्याया |
हूत्वा श्रीद्वादशार्णशेत्रिशतं जूहुयाद्वृतं || ७४ ||

 कुर्यादाहूयतिमैकैकांगभवद्रश्मीभीघृतैः |
अर्चयैत्रीशतं पुष्पैः पत्रैब्रह्मविद्यया हूत्वा || ७५ ||

आचार्यपादयोनिस्कद्वादशकं धनं |
त्रिनिस्कमथवा दत्वा गुरुपत्न्यै ततः परम् || ७६ ||

ताटंकाभरणं वापीवालियुग्ममथापीवि |
चिंताकाभरणं वापीनिस्कंवार्थं तदर्धकं || ७७ ||

प्. ११२अ)

दत्वा सुवासिनीः पंचब्राह्मणानपी भोजयेत् |
आचार्यादाषीशः प्राप्यलक्ष्मीशवीद्ययोगमष्टांगसीहीतं लक्ष्मी || ७८ ||

अक्षयां महतीं सीद्धीं प्राप्नोत्यत्र न सम्शयः |
अक्षयं महदैश्वर्यं धनरत्नौघसंकुलै || ७९ ||

सौभाग्यमोक्षदीर्घं मायुरारोग्यमथयं |
अथयं योगमष्टांगसहितं पुत्रपौत्रकै || ८० ||

सहितामक्षयामृद्धिप्राथ्यभोगांश्चदुरभान् |
जातिस्मरश्चिरं भूत्वा याति विष्णोः परं पदं || ८१ ||

फलैराम्रोभवैः पक्वैर्मधुत्रितयसंद्युतौः |
श्रीमदष्टार्णमंत्रेणहुत्वां त्रिशतमादरात् || ८२ ||

अष्टोत्तरशतं हुत्वा द्वादशार्णेम च श्रियः |
घृतेनाहुतिमेकैकाकृत्वा श्रीपतिरश्मिभिः || ८३ ||

वैशाखेमासि कृष्णयामेकादश्यामिदं व्रतं |
कृत्वाचार्यदद्वांद्वेनिष्कद्रितयदक्षिणं || ८४ ||

कृतोत्थ कलसाहस्रद्विशार्तद्विशत तु वा |
समर्प्य तत्परेषुश्चभोजयेन्मिथुनानिव || ८५ ||

इत्थं कृत्वा महाभाग्यप्रामोत्थक्षय स पदः |
सभासुपूज्यतसर्वभूपालानां च सन्निधौ || ८६ ||

पुत्रपौत्रवतीमृद्विप्रांथ्यांते मुक्तिभाग्भवेत् |
श्रीमदष्ट्वार्णविद्यायाविद्याश्रीद्वादशाक्षरी || ८७ ||

इयमेव प्रधानांगभूतोत्कापरमार्षिभिः |
देवतापितृकायैषु संभोज्याः पडियावनाः || ८८ ||

साध्यराव सुवासिन्धस्संभोज्या च सुधायाति |
एहियाव नचिप्राग्यान्प्रवक्ष्यामी महीयते || ८९ ||

नित्यं सहस्रगायत्रीज्जपकर्ता महीतले |
पुभाति पङ्क्तिसाहस्रं द्विजानामपि पापिना || ९० ||

रुद्रजायरतो नित्यं विमुक्तस्सर्वपातकैः |
फुनात्यसौयङ्धिशतपयिपापात्ममानृप || ९१ ||

प्. ११२ब्)

निपंचधाप्रजपन्नन्वहं पङ्क्तिशतं साग्रं पुनात्यपि || १९४ ||

वीरजामंत्रनिरतीनित्यं द्वादशधाशुचिः |
ब्रह्मभूतः पङ्क्ति शतमपि नित्यं पुनात्यसौ || १९५ ||

चतुहौत् महाप्रश्ननिरतोन्वहमादरात् |
अपिपङ्क्तिशतं साग्रमस्सैनित्यं पुनातिहि || १९६ ||

जपन्तुनिषत्प्रश्रयथाशत्मादिने दिने |
ब्रह्मभूतः पङ्क्तिशतयावमोसौभवत्यपि || १७७ ||

यावमानिं जपन्नित्यं पंचधान्वहमादरात् |
पुनाति पंक्ति साहस्रमपि नित्यं न संशयः || १९८ ||

जप न शुद्धवतीर्नित्यमष्टोत्तरशतं पुमान् |
पुनाति पङ्क्ति साहस्रामपिथायवताःमसौ || १९९ ||

न स्त्रीणां मंत्रसंस्कारः यावनत्वादिहेतुकः |
साधित्वामेवनारीणां पवित्रत्वादिकारणं || २०० ||

ये पङ्क्तिपावनाः प्रोक्ता शुद्धाः पायविवर्जिताः |
तेभ्य एव सदादेयं दैवेपित्र्ये च कर्मणि || २०१ ||

अश्रेत्रियेभ्यो विप्रेभ्यो दजं च धनमक्षयं |
भस्मानीवहुतं व्यर्थं भवत्वत्र न संशयः || २०२ ||

अपात्रभूतोत्घनधीतवेदः प्रतिग्रहेनाधिकारोस्यदाने |
अश्रोत्रियेभ्यः प्रददातियोसौव्यर्थं भवेन्तस्य सर्वं हि दानं || २०३ ||

किं चार्कपुत्रस्य पुरेसद्योरेशप्नोति दुःखं नरकौघमग्रः |
अन्मं प्रदत्वाप्यानधीत विप्रे प्राप्रोत्यथांते नरकुस्ठघोरं || २०४ ||

अष्ठशौचव्रताचारे विप्रे वेदविवर्जिते |
रोहित्पन्नं दीपामानं किं मयादुःहृतं कृतं || २०५ ||

तस्मादवश्यां विप्राग्र्यास्सततं पङ्क्तिपावनाः |
आच्छादनैर्भोजनाद्यैः पूज्या एव समृद्धये || २०६ ||

यहि पावन साहस्रदर्प्याचार्याधिकः स्मृतः |
स्वर्णं चिहुंकमात्रं वाहुतमाचायर्यादयोः || २०७ ||

मेरुतुल्यं भवत्यंते ब्रह्मसायुज्यसिद्धिदं |
श्रीद्वादशार्णसहितां श्रीमदष्टाक्षरीशुभा || २०८ ||

प्रजपेन्नित्यमेकाग्रः पङ्क्तिसाहस्रपावनः |
आलार्पचरणद्वंद्वेदजसर्वस्वदक्षिणः || २०९ ||

षष्ठीशनमितस्यापिदाताद्रव्यस्य भूयते |
श्रीमदष्टार्णविद्यायां द्वादशार्णेपि चाश्रियः || २१० ||

जपहोमादिनिरतः पङ्क्तिपावनपावनः |
स एव ब्रह्मविद्येगीतिग्रहानुग्रहक्षमः || २११ ||

प्. ११३अ)

नारायणात्माभगवान्सोहमेव न संशयः |
तमेव पूजयेन्नित्यं रत्नैरथैरेनेकशः || २१२ ||

तत्समोनहिविप्रोस्तिस्वर्गेमर्त्येरसानले |
पश्चिमं नहियज्जन्मनभवेद्योमदशजः || २१३ ||

तस्य नाचार्य पादाब्जे दृढाभक्तिः प्रजापते |
आचार्यचरणद्वंद्वदृढभक्तैर्निरतरं || २१४ ||

श्रीमदष्ठार्णविद्यायां शु*यामन्वहं रतिः |
द्वादशाक्षिरविद्यायां महालक्ष्म्यास्सदारतिः || २१५ ||

भगवद्रश्मिविद्यासुरतिरन्वहमादरात् |
शुद्धकैवल्यसहितपश्चिमं जन्मनत्स्मृतं || २१६ ||

द्वादशार्णामहालक्ष्मीमाहात्म्यमद्यनाशनं |
इतिते कथिर्तलक्ष्मीहृदयस्याथ कथ्यते || २१७ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये 
दाशरथीयेत्म्रेंवेदार्थसंग्रहे षट्त्रिंशोध्यायः ||
प्. ११३अ)

श्रीशिवाय नमः 

श्रीभगवानुःवच 

साम्राज्यलक्ष्मीविद्यायामहात्म्यं वसुधायतो |
अतः परं प्रचाक्ष्यामि सावधानमनाः शूण्ड || १ ||

त्रयीवीजं समुच्चार्व श्रीरुद्वां भुवनेश्वरीं |
व्यजनाद्यमथाद्व्रत्यवैकुंटाक्षरमप्यथा || २ ||

शूवर्णं रुद्रसहितं ब्रह्मवीजमतः परं |
ब्रह्मवीजं महीवीजं मुखवृतविभूषितं || ३ ||

वाघमेकाशशप्रतं मरुद्धोत्तमतः परं |
प्रसीदयुगलं यश्चाद्व्रांतं वह्नि समन्वितं || ४ ||

वामाक्षि विंदुसहितं व्योमवह्निसमन्वितं |
चतुर्थस्वरविंद्वाष्यमंतस्थ पंचमं ततः || ५ ||

जातवेद समारूढं विडयुक्तमतः परं |
अंतस्थाद्यामथोच्चार्य शिवं दीर्घविभूषितं || ६ ||

वसुधा क्षेत्रपालं च वायुवैकुंठभूषितं |
सवितृस्वरसंयुक्तं तदपंचसमुद्धरेत् || ७ ||

साम्राज्यलक्ष्मीविषेयमुक्तासकलकामधुक् |
समस्तपायसं हत्रीसर्वाधिव्याधिभंजनी || ८ ||

रमाहादादिह्यदमनीदुःखसंघविभेदिनी |
लक्ष्मीहृदयनाघ्रीयं विद्यासकलसिद्धिद || ९ || 

प्रभूणां हृदयजातुर्ययासोख्ये दिने दिने |
तथैव लक्ष्मीइहृदयजातुर्नित्यसुखं भवेत् || १० ||

त्रैलोक्यपातुः साम्राज्यश्रियोथृयमिष्ठदं |
ज्ञात्वैतन्न्पत्रसंदेहे नित्यं कल्याणभागसौ || ११ ||

प्. ११३ब्)

विद्येयं सर्वसाम्राज्यमहासिंहासनश्वरी |
आयुरारोग्यजननी सर्वोपद्रवघातिनी || १२ ||

सर्वसंपकरी सर्वदुःखदारिद्रमेदिनी |
सततं सुप्रसन्नेयं महालक्ष्मीः फलप्रदा || १३ ||

ह्रीश्वलक्ष्मीश्चते पल्यां वितिपुंसूक्र इरिंत |
तस्मात्त्रिभुवनेशानीवीजं श्रीवीजमप्यथ || १४ ||

यद्विद्यांतर्गतं साक्षात्प्रसीदेति पदद्वयं |
तस्मदितत्समाविद्यान दृष्टा कुत्रचित् क्वचित् || १५ ||

सौभाग्यजननी लोके समस्तैश्व्र्यनायिका |
अणिमादि गुणैश्वर्यव्रदा कैवल्यसिद्धिदा || १६ ||

दुर्वाससः पुराशायहतः सर्वामरप्रभुः |
विद्योमेनां समाराध्या प्राह्मवामचलां श्रियं || १७ ||

कुवेरोपि पुराराध्यपुलस्त्यस्यस्योपदेशतः |
अभूत्समस्तवितानां नायकः प्रभुरीश्वरः || १८ ||

सृष्टिस्थित्युपसंहारकायैषु जगतामायि |
ब्रह्मविष्णुमहेशाद्यैरपि सर्वत्रपूजिता || १९ ||

देवतायत्यमिंद्रेण प्राप्तमस्याजयात्पुरा |
अग्निनादाहशक्षित्वं निपतृत्वयमेन च || २० ||

तोयैश्वर्यवारूणेन वा पर्यवायुना पदं |
अस्या एवोपासनया प्राप्तं पूर्वं महात्मभिः || २१ ||

यस्यनोपश्चिमं जन्मस्वयं नारायणो न चेत् |
लक्ष्मीत्दयनाश्नीयं महाविधान लभ्यते || २२ ||

स्वान्वपव्यापिनीं लक्ष्मीमाश्चंद्रार्कमभीप्सता |
लक्ष्मीहृदयनाश्रीयंमहाविद्यानलभ्यते || २२ ||

स्वान्वद्यव्यापिनीं लक्ष्मीमाचंद्रार्कमभीप्सता |
लक्ष्मीतदपविधेयं जप्तव्या वश्यमन्वहं || २३ ||

आचार्यचरणद्वंद्वं देहप्राणधनैरपि |
सेव्यं भजवान्वहं पश्चाद्विद्या श्रीत् दयामिधा || २४ ||

आदरेणैवजसततं श्रेय दच्छता अल्प |
श्रीकामिभिर्विप्रैर्नजप्येयं महीयते || २५ ||

महेंद्रपुरसाम्राज्यश्रिपमिच्छत्यतव्रतः |
जपेदेतां महाविद्यां महासिंहासतेश्वरीं || २६ ||

अलकापुरसाम्राज्यलक्ष्मीमिच्छद्भिरादरात् |
लक्ष्मीतदपविद्येयं जह्मव्यावस्यमन्वहं || २७ ||

किमत्र कहुनोक्तेन सार्वभौमत्वमिच्छता |
जसव्यावहुशोनित्यं विद्येयं सर्वसिद्धीदा || २८ ||

गंधर्वयक्षसिद्धानांपिसाचौणरक्षसां |
आधिपत्यं च देवानामिच्छतानि यतात्मना || २९ ||

साम्राज्यलक्ष्मीविद्येयं प्रजप्तव्या दिने दिने |
साम्राज्यलक्ष्मीविद्येपंजप्यते येन नित्यशः || ३० ||

प्. ११४अ)

आसलक्ष्मीः कलहाधाता तद्गामेपि न संवसेत् |
भूमौ समस्तभूपानां सन्निधावनिमान्यतां || ३१ ||

इच्छतानित्यशोजप्यासाधकेनपतात्मना |
योजनानां सहस्रं वा गत्वाचार्यपदद्वये || ३२ ||

सर्वस्वमपि दत्वा वा शरीरमपि कन्यका |
संसेव्यवहुधर्षं च विधामेनां श्रियोनृप || ३३ ||

गृह्णीयाद्भगवद्रयसि द्वये श्रीसमृद्धेये |
राज्यलक्ष्मी महाविद्याप्रदातैवमहान्पिता || ३४ ||

माताभ्रातागुरुःस्वामीस्वाचार्योभगवानपि |
एतत्कालेवरांतेपितमाचार्यं न हित्यजेत् || ३५ ||

लक्ष्मीहृदयविधायाः प्रभावं वर्णितुं मया |
न शक्यते महीयालसस्त्रवदनैरपि || ३६ ||

लक्ष्मीहृदयविद्यायाः प्रदातारागुरूं विभुं |
साक्षान्मामेवजानी हि सर्वज्ञत्यादिलक्षणं || ३७ ||

त्यक्त्वा च पितरौयोत्मीपुत्रन्नान्नादिकानपि |
आचार्यमेव सततं पूजयेत् सर्ववस्तुभिः || ३८ ||

आचार्यतोषणानित्यं यथातुष्टो भवाम्यहं |
न तथावाति मेध्यानां सहस्रेणापि भूयते || ३९ ||

आचार्य एव भगवान्ब्रह्माविष्णुर्महेश्वरः |
ततो षणेन संतुष्टं त्रैलोक्यं सचराचरं || ४० ||

आचार्याराधनं नित्यं भोगस्वर्गापवर्गदं |
आवायाराधनं हत्वा मनोवाप्कार्यकर्मभिः || ४१ ||

लक्ष्मीहृदययिद्येये जप्यते यदि भूतले |
तस्य लक्ष्मीयतिर्लक्ष्म्यासहनित्यं प्रसीदति || ४२ ||

पादुकासिद्धिवेतालगुठिकांजनसिद्धयः |
अस्या आराधनेनाशुसंसिध्यंति महीतले || ४३ ||

सिद्धयोष्ठाणिमाद्याश्चशंखादिनिधयोपि च |
तद्गहद्वारितिष्टंति सततं किं कराइवि || ४४ ||

दक्षः प्रजापतिः पूर्वं भगवान्ब्रह्मनंदनः |
रुद्राक्रोधाग्निनादग्धः पुनः प्राचेतसोभवेत् || ४५ ||

आचार्याराघनं कृत्वा विद्यामेनामवाप्य च |
त्रैलोक्यस्वर्गकरणसामर्थ्यं च परां श्रियं || ४६ ||

अवाप्य सुमहाद्भाग्यं मंत्रस्यास्या प्रभावतः |
यमेय त्रिलोकानां मातासर्वत्रपीमयी || ४७ ||

समस्तविद्यासाम्राज्ञी सर्वसंयत्समृद्धिदा |
योगिनोपि महानागामुनयोपियतव्रता || ४८ ||

जपंती मा महाविद्यामष्टैश्वर्य समृद्धये |
अश्वमेघ समोयागो विद्यते वेज्जगत्त्रये || ४९ ||

क्ष्मीहृदयमंत्रेण सदृशोन्योमम्युर्भवेत् |
पारिजातेन सदृशो विद्यते यदि भूरुह || ५० ||

प्. ११४ब्)

लक्ष्मीहृदयमंत्रेण समाकुमनुर्नृप |
गंगास्नानसहस्राणि वाजिमेधशतानि च || ५१ ||

अस्याः सहज्जपफलमयिदातुं न शयुः |
सर्वलोकस्य साम्राज्यमप्ययोध्यापुरश्रियं || ५२ ||

शक्ताप्रदातु विद्यैषां जायकस्य न संशयः |
चिंतामणिमयंगहमपिरलौथसंकुलं || ५३ ||

शक्ताप्रदातुं विथिषाथयाख्या श्रियो नृप |
कल्पद्रुमगशान्वापि पारिजातवनान्यपि || ५४ ||

कामधोनु साहस्रं वाजायकस्य प्रमच्छति |
पद्याचार्य हठाभक्तियाम्वज्जीवं महीपते || ५५ ||

कंदर्पशतसौभाग्यामजरामरतापि च |
अस्या आराधनेनाशुसिध्यल्पस्य न संशयः || ५६ ||

आचार्यवर्यस्य कृपामवाप्य साम्राज्यलक्ष्मीहृदयप्रजापी |
कंदर्पसाहस्रसमानकीर्तितेजस्वितां धार्मिकतां च नित्यं || ५७ ||

आयुष्यमारोग्यपशोभिकृद्विंधनं च धान्यं गजवाजियुक्तं |
अवाप्य दिव्यानपि मानुषांश्च भोगानथांते भगवन्मयः स्यात् || ५८ ||

जातिस्मरः स्याज्जरपायिहीनः स्वच्छंदमृत्युः सुभगोधरित्र्यां |
भूत्वा महेंद्रप्रतिमानलक्ष्मीमवाप्यमुक्तोथा भवत्यवश्यं || ५९ ||

आचार्यपादाब्जपुणर्चनेननिरंतरं श्रीहृदयप्रजायात् |
समस्तसिद्धैरपि पूजितो सौ प्राप्नोत्यशेषानपिवांछितार्थान् || ६० ||

साम्राज्यलक्ष्मीहृदयाख्यविद्यासमस्तदुःखौद्यविमुक्तिहेतुः |
समस्तसंपत्समवासिहेतुर्नान्यास्तिवेदेषु पुराणसंघे || ६१ ||

वशिष्टभावन्निमहर्षिमुख्याः सुरेशवितेशमुखाश्चदेवाः |
साम्राज्यलक्ष्मीहृदयं प्रजप्त्वा कृतार्थतामापुस्नुतमां च || ६२ ||

साम्राज्यलक्ष्मीहृदयप्रप्राजापीसिद्धाधियस्सर्वसुराधियश्च |
स एव साक्षाज्जगतांविधाता नारायणो सौ भगवान् शिवात्मा || ६३ ||

साम्राज्यलक्ष्मीहृदयज्ञमिंद्रविन्नैमतोपेशमुखाश्चेदेवाः |
आचार्यवतं परिपूजयंति दत्वा समस्तानपि वीछितार्थान् || ६४ ||

प्. ११५अ)

साम्राज्यालक्ष्मीहृदयप्रजापीऽगजाश्वरलौघयुतं साम्यद्वं |
ऐश्वर्यमक्षप्यामवाप्यमवाप्यपश्चान्नारायणात्माभगवंतमिति || ६५ ||

साम्राज्यलक्ष्मीविद्यायामाहात्म्यमपि भूयते |
दक्षिणमूर्तिनागीतमर्हषीणां च सन्निधौ || ६६ ||

अयत्समुद्रं दुर्वारंतर्तुमिच्छन्महीतेले जपेत् |
साम्राज्याकमलाहृदयाख्यां महामनुं || ६७ ||

गंगाप्रवाहवद्वावामैश्वर्यकविनादिकं |
पुत्रपौत्रादिसहितासमृद्धिर्धनसंकुला || ६८ ||

अनेककोटिमातंगुरुरंगरथसंकुला |
जरामरणरांहित्येमहदारोग्यमक्षयं || ६९ ||

लक्ष्मीहृअयविद्यायाजये नैवाशु सिध्यति |
लक्ष्मीहृदयविद्यायाजपहोमतात्मभिः || ७० ||

आचार्यपत्नी संपूज्या विशेषदिवसे नृप |
भृगुवारे च पुष्पार्कग्रहणादिषु पर्वसु || ७१ ||

व्यतीपाते मद्वायोगे नवरात्रव्रतादिषु |
वासोभिरप्यलंकारैर्गुरुपत्नीसमर्चनात् || ७२ ||

लक्ष्मीहृदयविद्यायमि वेत्सिधिरनुतमा |
चंद्रचूडामर्णोयोगेरविचू.आमणावेपि || ७३ ||

लक्ष्मीनारायणेयोगेयोगे पुष्करनामके |
अर्द्धोदयाभिधेयोगेजपहोमादिकं शुभं || ७४ ||

प्रसन्नलक्ष्मीविद्यायाविशेषेणयतव्रतं |
कृत्वाचार्य प्रियायश्चाद्दर्वपित्वा विभूषणैः || ७५ ||

महातीं सिद्धिमाप्नोति देवानामपि दुर्लभां |
राज्यप्रदायराज्ञे वा प्राणदायायिवंधवे || ७६ ||

लक्ष्मीहृदयविद्येयं न देया वसुधायते |
लक्ष्मिहृदयविद्यायां सिद्धयां वसुधायते || ७७ ||

महेंद्राद्यष्ठदिकालश्रीरप्यस्यगृहेवसेत् |
यदिच्छेदात्मनः श्रेयसिद्धिमत्यं तदुर्लभां || ७८ || 

नास्तिकाय च मूर्खायलुब्धायपिशुनाय च |
पितृमातृगुरुद्रोहकारिणे वाऽथकारिणे || ७९ ||

श्रौताचारविहीनाय अष्टायापि स्ववंधने |
प्रसन्नलक्ष्मीविद्येयं न दातव्यामहीते || ८० ||

यदीदशायजष्टाय विद्यास्यति प्रदास्यति |
परामुखोस्य भगवान्महालक्ष्मी समन्वितः || ८१ ||

वेदास्सकलमंत्राश्च भवंत्यस्य पराङ्मुखा |
अत्यंतदारुशाशायं प्रदास्यति जगत्पतिः || ८२ ||

प्. ११५ब्)

तस्मात्परीक्षसिध्यायाविद्यारलमिमं श्रियः |
आचर्येण प्रदातव्यं शुभेमालिशुभेदिने || ८३ ||

परस्त्रीनिरतोदुष्टः परद्रव्यापहारक |
आचार्यस्य सकृद्ध्यांयिमिध्याभाषण तत्परः || ८४ ||

वेदर्निदापरोनित्यं यागर्निदापरस्तया |
पिनर्निदापरो नित्यं मूर्ख आचार्यर्निदकः || ८५ ||

अर्थलुब्धः क्रोधशीलः कामुकः श्रुतिवर्जितः |
परित्यब्जेदमूनशिष्यानपि स्र्वस्वदायकान् || ८६ ||

परीक्ष्यण्डविरं कालं शीलं सर्वादुणानपि |
प्रसन्नलक्ष्मीविद्येयं दातव्यातः परं शुभा || ८७ ||

नवभागशिरोरत्नद्विगुणीकृतरोचिषः |
प्रसन्नलक्ष्मीविद्यायाजपकर्तारमन्वहं || ८८ ||

प्रयच्छंतोपि सर्वस्वंतं सेवंते नरेश्वराः |
असुराणी च राज्यश्रीःशक्रूंअं च दुरात्मनां || ८९ ||

प्रसन्नलक्ष्मीकृपाविनायासं च सिध्यति |
वेदवेदांग तत्वज्ञोधर्मशास्त्रेषुनिष्टितः || ९० ||

प्रसन्तलक्ष्मीकूपयाभवत्यामुनसंशयः |
इयं समस्तविद्यानां साम्राज्ञी सर्वसिद्धिदा || ९१ ||

सत्यमेव मयोक्तुंते विश्वासं कुरु भूयते |
इति दाशरथीयेस्मिन्तंश्रेवेदार्थसंग्रहे || 

सप्तन्निशोमयोध्याय उक्तोयं श्रीसमृद्धिदः |

इति श्रीमदनुग्ररब्रह्मनत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थंसंग्रहे स 
सत्रिंशोध्यायः || 
प्. ११५ब्)

श्रीभगवानुवाच || 

प्रसन्नलक्ष्मीविद्यायास्सधनं सर्वसिद्धिदं |
शृणु राजन्महीपालयच्छत्वामुच्यते नृप || १ ||

ब्राह्मेमुहूर्ते उत्थाय संस्मृत्याचापं पादुकां |
संध्योयास्तिं ततः कृत्वा नित्यहोमं समाप्य च || २ ||

प्रमंप्रणम्यस्वाचार्यभगवद्रूपिणं विभुं |
प्राणानायम्यमूले नगापत्र्यावात्रिधानृप || ३ ||

कुवीतजपसंकुल्यं श्रीश्रीशप्तीतयोत्ततः |
ऋषिर्ब्रह्मास्यमंत्रस्य त्रैलोक्याधिमतिर्विभुः || ४ ||

दक्षः प्रजापतिः कैश्चिऋषिरुक्तोमहर्षिभिः |
छंदोगायत्रमित्युक्तमहासिंहासनेश्वरी || ५ ||

समस्तसयं साम्राज्यनायिका भगवत्प्रिया |
देवतोक्ताजगन्मातामहालक्ष्मीस्त्रयीमयी || ६ ||

द्वितीयचातृती-पंचवीजश्क्तीक्रमान्नृप |
प्रणवंकीलकं प्राहुरथांगानि प्रविन्यसेत् || ७ || 

प्. ११६अ)

कमलेहृदयं प्रोक्तं शिरः पंचाक्षेरैरथा |
शिखायां च प्रसीदेति कवचं च त्रिभिर्न्यसेत् || ८ ||

नेत्रमस्त्रं न्यसेत् पश्चान्निवीजसहितैः |
पृथक् अंगुलीन्यासमर्प्यं कुर्याद्भपालसाधकः || ९ ||

अमृतांवुनिर्धेमध्येरलद्वीयेमनोहरे |
कल्पदुमसमाकीर्णेपारिजातवमावृत् || १० ||

तन्मध्ये मंडपे स्वर्णदिव्यरलमये शुभे |
पारिजाततरोर्मूले नवरात्रविनिर्मिते || ११ ||

दिव्यसिंहासनेरम्ये समासीनं जगत्पतिं |
दिव्याकल्पशताकीर्णकालांभोधरसन्निभं || १२ ||

शंखचक्रगदापद्मलसद्वाहुचतुष्टयं |
श्रीवत्सवक्षंसंदिव्यपीतांवरधरं विभुं || १३ ||

प्रसन्नवदनंतं पद्मपत्रनिर्भेक्षणं |
तस्योत्संगेसमासीनांते पूजावूनदप्रभां || १४ ||

वालार्कायुतसंकाशां जपाकुसुमसन्निभी |
विलसत्यमरागादि दिव्यरत्नविनिर्मितं || १५ ||

मुकुटं विभ्रतीं मूर्द्ध्निवालार्कशतसन्निनिभां |
अथ सीमंत सिंदूरसहितां चंचलालिकां || १६ ||

प्रसन्नवदनीकर्णनाटकाभरणान्वितां |
मुक्तारत्नसमायुक्तवालीयुगलशोभितां || १७ ||

पद्मपत्रविशालाक्षीमंजनांचितलोचनां |
कामकोदंडसंकाशभूद्वयेन विराजितां || १८ ||

ललाटपट्टसंराजत्संलग्रतिलकांकितां | 
मुक्तामणिगणाकीर्णनासाभरणशोभितां || १९ ||

यकृवियं फलाभोष्ठीशरच्चंद्रनिभाननां |
दाजिमीवीजलसदंतावलिविराजितां || २० ||

स्मितवक्रांविशालाक्षींविकसत्कमलानना |
सुकुर्णमपर्चिताकमुक्ताहाछिभूपितां || २१ ||

एकावलीसमायुक्तीयदकादिविभूषितां |
मुक्तामणिगणकीर्णंचुकेनविराजिता || २२ ||

वालारुणसमप्रख्यदिव्यवस्त्रविराजितां |
कल्पभूरुहसंभूत कुसुप्रसविभूषिती || १३ || 

प्. ११६ब्)

दिव्यचंदनलिप्तागीदेवर्षिगणवंदिती |
सुवर्णकशाकारपीनीन्नद्यनस्तनी || २४ ||

मुक्तामाणिक्यविलसत्स्वर्णकाचीगुणान्विसंता |
शानोदी पृथुश्रोणीं निम्ननभिसमन्वितां || २५ ||

कदली ललितस्तंभसमानोरूद्वयान्वितां |
कदाफलसंकाशजं युगलाभूषोषितां || २६ ||

गूढगुफचरक्ताज्वनिभयादतलविती |
सुवर्णरत्नखचितहस्रपादांगुलीयकां || २७ ||

लसत्कंकणकेयूरविलसत्करपल्लवी |
मुक्तासुवर्णरलौद्यपूरितं वसुपात्रकं || १८ ||

कमलद्वितयरम्यमादर्शदधातीमपि |
चतुर्भुजां स्फुरद्रत्ननूपुरांभूषणेज्वला || २९ ||

ब्रह्मेशशक्रवितेशमकुटोद्भतकातिभिः |
विराजितपद्दद्वंद्वां भक्तत्राणपरायणं || ३० ||

ऋषिभिर्देवतासंघैः कुसुमस्रग्भिरर्विनां |
रत्नौघवर्षिणमूर्ध्निधृतछत्रेणधीमता || ३१ ||

वरुणेन समायुक्तां दिक्पालैरष्टभिर्वतां |
धृतनामरवर्येणकामेना च सुतेन च || ३२ ||

यार्ययोरुभयोर्नित्यं वीज्यमानांत्रयीमयी |
सरस्वत्यागिरिजयाशर्चमुख्याभिरर्चितां || ३३ ||

अरुधत्यानुसूयादिमुनिपत्नीभिरर्चितां |
पुरतो नृत्यमानाभिर्दिव्यकन्यभिरावृतां || ३४ ||

सर्वविद्यामयी सर्वसंयत्साम्राज्यनायिकां |
सर्वसौभाग्यजननीमणिमादिभिणवृतां || ३५ ||

शंखयमादिनिधिभिस्समर्चिन पदांवुजां |
समस्तसंपदाधारां सर्वविद्याधिनायिकी || ३६ ||

समस्तमुक्तारलौद्यवर्षिणीं वेदमातरं |
करुणारससंपूर्णं लोचनां परमेश्वरीं || ३७ ||

सर्वपुषिकरीमवा सर्वरंजनकारिणीं |
सर्वसम्मोहनकरीं सर्वाकर्षणकारिणीं || ३८ ||

समस्तसिद्धिदा सर्वलोकश्रयवशंकरीं |
समस्तैश्वर्यसंसिद्धिहेतुभूतां सनातनी || ३९ ||

विजयश्रीकरीं नित्यसाम्राज्य श्रीप्रदायिनीं |
सर्वतत्वमयीं भोगभोगस्वर्गपवर्गदो || ४० ||

सर्वयोगमयी सर्वधमेशास्त्रस्वरूपिणीं |
सर्वधमंमयी सर्वतीर्थदैवतरूपिणीं || ४१ ||

सर्वज्ञानतापीसर्वजगद्रक्षण तत्परां |
नारायणकनिलयां महालक्ष्मीमुपास्महे || ४२ || 

प्. ११७अ)

इत्थं चितांवुजेध्योयन्महालक्ष्मीहारप्रियां |
आथवाभगवद्रूपधारचक्रादि ब्रह्मांरंध्रांतमीश्वरीं || ४३ || 

ज्वलतीवालसूर्योद्यशतसाहस्रसन्निभी |
तेजोमयीदराधषीं ब्रह्माण्डव्यापिनी परां || ४४ ||

शुद्धज्ञानमयी सर्वनमोहत्रीत्रयीमपीं |
अथवा भगवद्रयमावार्यंभावेयेद्विया || ४५ ||

आचार्यपत्नीं श्रीरूपाध्यायेत्साक्षरदनत्यधीः |
साक्षादाचार्यपत्नी वा महालक्ष्मीधियान्वहं || ४६ ||

अभ्यर्च्य प्रजयेद्विद्यारत्नश्रीहृदयंद नृप |
अनेनैव प्रमाणेन साक्षादाचार्यमीश्वरं || ४७ ||

मद्रूपिणं विजानीहि तत्पत्नीमपि च श्रियं |
तस्मादवश्यमाचार्यं पत्नीपुत्रादिभिर्वृतं || ४८ ||

सर्वयेत्सकलैरथैर्मत्प्रसादस्यसिद्धयेत् |
यक्तास्वपितरौपत्नीपुत्रभ्रात्रादिकानपि || ४९ ||

आचार्यपूजयेद्र्थैर्यदीच्छेच्छेयजात्मनः |
नरत्नहेमतुरंगौद्यसंकुलं श्रियमिच्छता || ५० ||

आचार्यानुज्ञपविद्यारलं सप्तव्यमादरात् |
ध्यात्वेत्थमहन्वहां विप्रोविद्यारत्नमभोष्टदं || ५१ ||

अष्ठोत्तरशतं जप्त्वा लक्ष्मी हृदयमादरात् |
सौम्यं परमं प्राप्याधनं प्राप्नोतिर्वाछितं || ५२ ||

द्विशतं योजेयन्नित्यं हृदयमिष्टदं |
अचलां लभते शीघ्रं धनधात्माकुलांभियं || ५३ ||

त्रिशतं प्रजयेद्यस्तु लक्ष्मीहृदयमादरात् |
अष्टाविंशतिधा हुत्वा घृतं द्वादशधापि वा || ५४ ||

महेदेश्वर्यमाप्नोतिधानधान्यादि संकुलं |
असौभाग्यविनिर्मुक्तः कामवत्सुभगो भवेत् || ५५ ||

चतुःशतं जपेद्यस्तु लक्ष्मीहृदयमादरात् |
धनधान्यादिसंपूर्णं मुक्तारत्नौ समांकुलां || ५६ ||

अचलां लभते लक्ष्मीमायुरारोग्यमक्षयं |
कंदर्पसदशः कांत्या भवत्येव न संशयः || ५७ ||

जपेत् पंचशतं यस्तु लक्ष्मीहृदयमन्वहं |
गव्याज्य मनलेहुत्वा नित्यं द्वादशधापि वा || ५८ ||

मुक्तारलगणकीर्णं धनधान्यादिसंकुलं |
सहस्रवाजिसहितं महदैश्वर्यमष्टुते || ५९ ||

प्. ११७ब्)

कामवत्सुभगोलाकेदोर्धमायुरवाप्य च |
पुत्रपौत्रवतीमृद्धिं प्राप्यारोग्यमथाक्षयं || ६० ||

वशीकरोति भूपालानथराजांगना अपि |
साभासु पूज्यते नित्यं वाक्सिद्धिं चातुलां लभेत् || ६१ ||

नियमेन जपेद्यस्तुनित्यं पंचशतं नृप |
अष्टाविंशतिधा हुत्वा गव्याज्यं ज्वलिनेनले || ६२ ||

दीर्घायुष्पमथारोग्यं प्राप्यकंदर्पसन्निभः |
भूत्वा राजसहस्राणनारीणां प्रपिवल्लभः || ६३ ||

हेमरत्नतुरंगौयगजसंद्य समाकुलां |
प्राप्नोत्याशु महालक्ष्मीमचलांरथ संकुलां || ६४ ||

नमंदभाग्यस्तद्वंशेहरिद्रो वा प्रजायते |
गंगाप्रवाहवतस्य वाग्विभूतिर्विजृंभेत् || ६५ ||

आभूतसंक्षवं लक्ष्मीस्तद्वंशंनीवमुंचति |
वैकुंटेरमेततेदिव्यकन्याशतान्वितः || ६६ ||

सहस्रं प्रजपेद्यस्तु प्रसन्नश्रीमहामनुं |
संप्राप्य विरजीवल्वमहदारोग्यमक्षयं || ६७ ||

अजरामणोभूत्वाश्रियमष्ठगुणान्वितां |
अंप्राप्यशंखयमदिनिधोनामधियो भवेत् || ६८ ||

महेंद्रसदृशश्रीमान्सार्वभौमोभवत्यसौ |
कल्यांतमपि राज्यश्रीस्तङ्गहनविमुंचति || ६९ ||

प्रसन्नलक्ष्मीविद्यारत्नमिदं शुभं |
दुर्लभभुविमर्त्यानां सर्वकल्याणसिद्धिदं || ७० ||

आचार्यचणद्वंद्वठभक्तोयतवतः |
वैदिकाधारनिरतोविद्यारल्लमिदं जपत् || ७१ ||

मातृवद्भगिनीवद्यद्यरनरीषु संततं |
जातस्यनिग्रहकुर्यात् कामस्यातर्गतस्य च || ७२ ||

आत्मानं गंधपुष्पाद्यैरलंकुर्या दिने दिने |
शयीत शुद्धशययायांतरूण्या सहभायया || ७३ ||

पश्चिमाभिमुखोनित्यभुंजीयादन्नमादरात् |
आचार्यपत्नीश्रीषुध्यापूजयेद्व्रनसंचर्यैः || ७४ ||

नवरात्रव्यतीया भृगुवारव्रतादिषु |
श्रीश्रीपतिधियाभूयमिथुनान्येव भोजयेत् || ७५ ||

जंबूप्रवालं दस्टं चोच्छिरसाधार्यमेवहि |
कमलं विल्वपत्रं च तुलसीदलम || ७६ ||

न मूर्ध्निधारयेद्धीमान्श्रेयस्कामोद्विजोत्तमः |
अवश्यंनित्यकर्माणि कुर्याद्देद्यान्वहं गृहो || ७७ ||

मुक्ताफलानिरम्याणि कुंडलादि विभूषाणं |
आचार्यायार्ययेद्धीमान्नित्यसंयत्समृद्धये || ७८ ||

प्. ११८अ)

सुवासिन्यस्समभ्यर्च्यावासोलंकारभोजनैः |
श्रीविद्या च तथालक्ष्मीर्महालक्ष्मीस्ततः परं || ७९ ||

त्रिशक्तिः सर्वसाम्राज्यलक्ष्मीः पंचेष्टसिद्धिदाः |
खंडत्रितयसंयुक्ताविद्या पंचदशाक्षरी || ८० ||

मायात्रितयसंयुक्ता श्रीविद्येति प्रकीर्तिता |
एकाक्षरी सदालक्ष्मीर्महासाम्राज्यदायिनी || ८१ ||

लक्ष्मीहृदयविद्येयं सप्तविंशाक्षरी शुभा |
महालक्ष्मीतिविख्याता सर्वसाम्राज्यनायिका || ८२ ||

त्र्यक्षराथत्रिशत्माख्यालक्ष्मीः साम्राज्यसिद्धिदा |
आदावंते श्रियो वीजसहिताष्टाक्षरी शुभा || ८३ ||

साम्राज्यलक्ष्मीर्विख्याता महासाम्राज्यसिद्धिदा |
इच्छता सर्वसाम्राज्यलक्ष्मी त्रैलोक्यदुर्लभां || ८४ ||

चक्रराजे जगन्मातुरयोध्यानगरात्मके |
भिधेकर्तेव्याविधिनाफजानवरात्रव्रतादिषु || ८५ ||

न स्त्रीनिंदा प्रकुर्वीत नान्य स्त्रीषु सामागतं |
तांवूलं नत्यजेद्धीमासजेद्वासश्चकुत्सितं || ८६ ||

रात्रौ दधिन भोक्तव्यं न कपित्थफलं तथा |
आचार्यपुत्रेप्याचार्यधियपूजनमाचरेत् || ८७ ||

आचार्याज्ञां समुल्लंघ्यत्रकुत्रापि वा नृप |
श्वाकार्यपि भूपेत तुलसीविंल्ववृक्षं च ||
इष्टाप्राश्वानयोनिशतं गत्वा चंडालेक्षभिजायते || ८८ ||

आवर्यनिदाश्रवणमसम्यगृहभोजनं |
परनारीषु संसर्गऽकुलेपतनहेतवः || ८९ ||

आचार्यक्तं सदाकार्यमकार्यनपिभूयेत |
तुलसीविल्ववृक्षं च दृष्ट्वा प्रणतिमाचरेत् || ९० ||

न भक्षयेत् फलं विल्वं प्राणांते महीपते |
इत्थमाचार्यनिरतोविष्णुपूजन तत्परः || ९१ ||

श्रियमाप्नोति महती देवानामपि दुर्लभां |
प्रसन्नलक्ष्मी प्रजपन् श्रीसूक्तमपि संजपेत् |
कोल्लापुरन महालक्ष्मीश्लोकाष्टकमथापि वा || ९२ ||

आथर्वणं जपेद्वापि लक्ष्मीहृदयमिष्ठदं |
भार्गवेण पुरादृष्ठं श्लोकरूपं यशस्करं || ९३ ||

प्. ११८ब्)

लक्ष्मी सहस्वनामाख्यस्रोत्रर्वा प्रत्यह जपेत् |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्यामवश्यं प्रत्यहं जपेत् |
अष्टादशाक्षरी विद्यामथवा प्रत्यहे जपेत् || ९५ ||

नित्यहोमं द्विजः कुर्यात् सायं प्रातर्दिने दिने |
लक्ष्मीहृदयविद्यायाः सीद्धिकामेदिनेदिने || ९६ ||

कत्वेत्थमहतीसिद्धिमाप्रोत्यत्र न संशयः |
इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्येदाशारथीयेतंत्रेधेवेदाथसिंग्रहे 
अष्टत्रिंशोध्यायः || 
प्. ११८ब्)

श्रीभगवानुवाच || 

पूजाविधानं वक्ष्यमि यंत्रोद्धारपुरस्सरं |
यच्छुत्वपिनरौधीमात्सर्वापभ्यो विमुच्यते || १ ||

वेदादिस्थित साध्यानामयुगलश्रीशक्तिमायान्वितं |
किंजल्केषु दिनेशपत्रविलसन्मंत्राक्षरं तद्वहिः || २ ||

पद्मं व्यंजनकेसररवारलसत्पत्राष्टयुग्मं |
धराविर्भ्वाभ्यां-वषदुर्तयात्वरितयायत्रं लिखेद्वेषितं || २ || 

भूपरद्वयकेणेषु हक्षौ लेख्यौ पुनः पुनः |
महालक्ष्मीयंत्रमिर्दसर्वैश्वर्यफलप्रदं || ३ ||

सर्वदुःखप्रशमनं सर्वापद्विनिवारणं |
किमत्र वहुनोक्तेन परमस्मान्नाविद्यते || ४ ||

अस्मिन्यंत्रे महालक्ष्मीमन्नेयेद्भगवह्नियां |
आदावगानि संपूज्यवह्नीशारतुरदिक्षु च || ५ ||

श्रीधरं च हृषीकेशं वैकुंठविश्वरूपकं |
वासुदेवं संकर्षणी प्रद्युम्नमनिरुद्धकं || ६ ||

पत्रमूलेषु संपूज्यपत्रमध्ये ततः परं |
गायत्रीर्पार्वतींचांद्रीशवीं दिक्षु प्रपूजयेत् || ७ ||

श्रीधरश्चहृषीकेशोवैकुंठोविश्वरूपनृत् |
विदिक्षु पूजयेदेतान्सर्वकामार्थासिद्धये || ८ ||

तदग्रेश्वर्द्ययेद्वाणीन्महालक्ष्म्याः क्रमादमून् |
अनुरागोविसंवीहोविजयोवल्लभोमदः || ९ ||

हर्षोवलश्रुतेजस्वीपुर आरभ्य पूजयेत् |
शक्राहीनष्ठदिक्पालान् चतुरस्राष्ठदिक्षु च || १० ||

तदायुधानि तद्वात्येक्रमेणापरिपूजयेत् |
अर्चाक्रमांतरमथोवक्ष्यमि शृणु भूपते || ११ ||

श्रीवीजेनासनं दत्वा मूर्तिमूलेन कल्पयेत् |
पूजयेदक्षिणेयाश्वेदेव्याः शंकरनंदनं || १२ ||

प्. ११९अ)

***** अन्यत्र पुष्पांजलिकरं यजेत् |
अंगानि उपूर्वमुक्तेषुस्यानेषु विधिवद्यजेत् || १३ ||

उमाद्याः पत्रमध्यस्था अष्टौशक्तुर्यजेत् क्रमात् |
उमाभूः श्रीसरस्वत्यौदुर्गादेवीरतिस्ततः || १४ ||

गायत्रीदेव्युषाचेति पद्महस्ताऽसुभूषणाः |
जङ्गुसूर्यसुतेभ्यर्व्येपादप्रक्षालनोपते || १५ ||

शंखपद्मनधीपूज्येपार्श्वयोर्धतचामरौ |
धृतानपत्रवंरुणर्वयेत्पश्चिमे ततः || १६ ||

मेषादिराशीन्परितोयजेदथयनवग्रहान् |
अर्घयेदिमाजान् दिक्षु चतुर्दंतविभूषितान् || १७ ||

ऐशवनः पुंडरीकोवामनः कुमुदींजनः |
पुष्कदंतः सार्वभौमः सुप्रतीकश्वते क्रमात् || १८ ||

शक्रादीन्यर्द्ययेत् पश्चाद्वज्रादीनपि तद्वहिः |
आगमोक्तेन विधिनास्तुगंधैः सुमनोहरैः || १९ ||

अर्घयेद्गंधपुष्पाद्यैर्देवीमन्वहमादरात् |
इत्थमभ्यर्च्य विधिवत् प्रसन्नां कमलालया || २० ||

विमुक्तः सकलापद्मसंप्राप्यमहतीश्रियं |
आयुष्या महदारीभ्यं प्राप्यकैवल्यमश्रुते || २१ ||

वेदांतेष्वपि वेदेषु पुराणेष्वखिलेष्वपि |
सुगुममपि वक्ष्यामि यंत्रराजं महीयते || २२ ||

विंदुचक्रविलिख्यादौत्रिकोणं विलिरेवदथ |
अष्ठमंचतलेख्यंदशारद्वितय ततः || २३ ||

मन्वस्त्रं विलिखेत् पश्चाद्वतमष्ठदलान्वितं |
षोडशारं ततो लेख्यं पुनर्वृत समन्वितं || २४ ||

चतुरस्रयं पश्चाद्धतुर्द्वारविभूषितं |
अयोध्यापुरनामेदं लक्ष्मीनारायणभिधं || २५ ||

शिवशक्तिमयं प्राड्गरेतच्छ्री चक्रमित्यपि |
मातृकालेखनं कुर्याद्विधानेनात्रभूयते || २६ ||

एतद्गुप्ततरं चक्रमागमेषु श्रुतिष्वपि |
अयोध्यानगरं नाम्ना महासाम्राज्यसिद्धिदं || २७ ||

शिवरात्मात्मकं प्रोक्तं लक्ष्मीनारायणाभिधं |
नवयोन्यात्मकं चक्रं श्रीचक्रं चेति कथ्यते || २८ ||

श्रीदेवीयाजगन्माताचित्कलोक्तान्नयीमपी |
त्रिपुराललितानाम्ना महालक्ष्मीर्निगद्यते || २९ ||

सापूज्याभगवती भगवत्सहितानृप |
नव चक्रात्मकीमिदं सर्वत्सरमर्यशुभं || ३० ||

प्. ११९ब्)

श्रीश्रीपतीसमभ्यर्च्यावित्रोमाशंकरावपि |
त्रैलोक्यमोहनं चक्तं चतुरश्रत्रयं स्मृतं || ३१ ||

सर्वाशापूरकं चक्रं षोडशादमिति स्मृतं |
सर्वसंक्षोभणं चक्रमष्टयत्रद्वर्यविदुः || ३२ ||

चतुर्दशारं प्रथितं सर्वसौभाग्यदायकं |
वहिर्दशारं कथितं सर्वसौभाग्यदायकं || ३३ ||

अंतर्दशारमत्रोक्तं सर्वरक्षाकरं परं |
सर्वरोगहरं चक्रमष्टारमिति कथ्यते || ३४ ||

सर्वसिद्धिप्रदं चक्रं त्रिकोणं सुमनोहरं |
सर्वानंदमयं चक्रं वै देवपारमैश्वरं || ३५ ||

चक्रमेतन्महीपाल नवचक्रात्मकं शुभं |
त्रैलोक्याकार्षणाकरं जगद्गजनकारकं || ३६ ||

परापवादभीतिर्घ्रमल्यमृत्युनिवारणं |
सर्वसौभाग्यदंभ इ समस्तैऽऽवर्यसिद्धिदं || ३७ ||

सर्वविद्याप्रदं सर्वमहाकल्याणसिद्धिदं |
सर्वसंग्रामजपदं सर्वशत्रुविमर्दनं || ३८ ||

सर्वारिष्ठप्रशमनं महादादिप्रभंजनं |
सर्वदुःखप्रमनं सराधिव्याधिनाशनं || ३९ ||

समस्तसंयत्साम्राज्यसिद्धिदं मुक्तिसिद्धिदं |
अत्र सा ललितासाक्षात्पूज्यते कमलालया || ४० ||

भगवत्सहितानित्यं महान्यासनातनी |
पूजात्रत्रिविधाप्राकादेववेदांतवेदिभिः || ४१ ||

पीठपूजादिमाप्रोक्ताअयांगाख्या ततः परं |
भोगांगाख्या तृतीयास्यादिति पूजात्रिधामता || ४२ ||

अवश्यमत्रकर्तव्यालयांगार्चादिनेदिभे |
त्रिविधार्धात्रकर्तव्या नवरात्रव्रातादिषु || ४३ ||

आमृतावुधिमारभ्यविशेषार्घ्यतमन्वहं |
कथितापीटपूजेयं नित्यसौभाग्यसिद्धिदा || ४४ ||

उपचारैश्चतुष्यष्टिसंरपाकैर्भगवात्प्रियां |
उपचर्य षडंगानां नित्यामपि पूजनं || ४५ ||

गुरुपद्मर्चनं पश्वाल्लयांगेति प्रकीर्तिता |
अणिमा सिद्धिमारभ्य श्रीदेवीपूजनीतिमं || ४६ ||

भागांग पूजनं प्रोक्तं महासाम्राज्यसिद्धिदं |
त्रिविधा चातुकुर्वाणे मासमेकं तु वा नृप || ४७ ||

प्. १२०अ)

साक्षाव्यश्यति वक्षुभ्यं श्रीदेवीनां च संशयः |
चतुर्विंशति संख्याकैरूपचारैरथादितः || ४८ ||

अभ्यर्च्य लक्ष्मीलक्ष्मीशौयुग्ममाक्तारण्यविद्याया |
लक्ष्मीनारायणै सवमिथुनावरणन्वितौ || ४९ ||

अर्घयेहुंधशुष्ययैभोर्गमेरक्षसमच्छ्रये |
अस्मिन्तंत्रे मया प्रोक्ते वेदसारार्थसंग्रहे || ५० ||

साम्रज्यलक्ष्मीविद्यानां पंचानामपि साधनं |
चक्रस्य पूजाविस्तोरोद्वितीयेशे प्रवक्ष्यते || ५१ ||

या सप्तविंशदर्णेयं साम्राज्याश्रीय इष्टदा |
अत्र सा कथ्यते विद्या चतुर्वर्गफलप्रदा || ५२ ||

साम्राज्य श्रीमहाविद्यां चक्ररजस्य सन्निधौ |
दशधापि स्मरन्नूयनित्यं सिद्धिमवाप्नुयात् || ५३ ||

कलालकमिदं चक्रं प्रपचात्मकुमुच्यते |
सर्ववेदमप्रप्रोक्तं सर्वद्वमयतंथा || ५४ ||

मयोध्यानगरं च ऋशालग्रानशिलान्वितं |
येन प्रपूज्यते नित्यं स एव भगवन्मयः || ५५ ||

जाहूवीसरितां श्रोष्टायमुना च सरस्वती |
गोदाववरी भीमरर्थाकावेरीक्षष्यवेणिका || ५६ ||

शतद्गर्नर्मदासिंधुर्विपाशाचपयोष्णिका |
चक्रराजस्य सन्निध्ये निवसंमिनं संशयः || ५ ||

वैदिकाचारनिरतो वेदाध्ययन तत्परः |
आचार्यचरणद्वंद्वं दृढभक्तो यतव्रतः || ५८ ||

 चक्रमभ्यर्च्चयेद्ध्रीमान्सर्वसाम्राज्यसिद्धिदं |
लघुक्रचक्रं वृहच्चक्रमयोध्या नगरं तु वा || ५९ ||

रमाया पत्रमथ्या स्वाचार्याज्ञापुरस्सरं |
लिखितं कांचनेरौप्येताम्रे वा भूर्जपत्रके || ६० ||

पूजयित्वा जपेदेतं विद्यां साम्राज्यसिद्धिदां |
एतादृशीमहविद्योसर्वसाक्राज्यसिद्धिदा || ६१ ||

श्रुतादृष्ठापि वा वेदवेदांतेषु न कुत्रचित् |
संपदस्सर्वदेवानामपि योगरतात्मनं || ६२ ||

रक्षत्यामपि यक्षाणां गंधर्वाणां च संपदः |
किन्नरणां च सिद्धानामसुराणां च भूयते || ६३ ||

प्रसन्नलक्ष्मीजपतस्सर्वास्सिद्ध्यंति सिद्धयः |
सप्तद्वीपर्घातं त्वं वा गजाश्वरयसंकुला || ६४ ||

प्. १२०ब्)

समस्तवाक्यतित्वं वा भोगाप्यमरदुर्लभाः |
सिद्धत्यस्य न संदेहः प्रसन्न श्रीअसादतः || ६५ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे एकौ न 
चत्वारिंशोध्यायः || 
प्. १२०ब्)

श्रीभगवानुवाच 

प्रसन्नलक्ष्मीविद्यायास्साधनं सर्वसिद्धिदं |
शृणु राजन्प्रवक्ष्यामि समाहितमनाः शृणु || १ ||

विद्यानामपि सर्वासां पुरन्चर्यां विना नृप |
न सिद्धिः कथ्यते लोके सिद्धिं कुर्याततः पुमान् || २ ||

पुरश्चर्यां विना होमजपकीठिशतैरपि |
न सिद्धिः सर्वमंत्रार्णकथ्यते पुरुषर्षभ || ३ ||

पुरश्चयकृतायेन सांगहोमजपान्विता |
पूर्णदक्षिणयायुक्ता स सद्यस्सिद्धिमश्रुतं || ४ ||

देवतोपासनाद्यादक्फलमिष्टं प्रयच्छति |
न तादृशफलंदान सहस्रेणपि लभ्यते || ५ ||

नारायणस्समस्तस्य प्रपंचस्यास्यनायकः |
विश्वात्मायज्ञपुरुषे एकएवेति कथ्यते || ६ ||

एकैवजगतांमातामहालक्ष्मीस्त्रयीमयी |
पत्नीभगवतः सर्गस्थितिसंहारकारिणी || ७ ||

तस्माद्गमवतीयुक्तं भगवंतं जगत्पतिं |
उपास्य भगवद्रूपं संप्राप्नोति हि नान्यथा || ८ ||

तदानैर्नतयोभिर्वानयागैरखिलैरपि |
ब्रह्मतादात्म्यसंसिद्धिः श्रीश्रीशोपसनविना || ९ ||

तस्मादवश्यमष्टार्णविद्यायान्यं सनातनं |
नारायणं त्रिजगतांपतिमच्युतमीश्वरं || १० ||

उपास्यादौ त्रयोरूपां पत्नीमपि जगत्पतेः |
महालक्ष्मीमुपास्याथ ब्रह्मतादात्म्यसिद्धिभक् || ११ ||

वलीयसी पितुरुपिमातास्वसुतरक्षाणे |
भक्ताः पुत्रा इति ज्ञेयाः श्रियश्चकमलायते || १२ ||

भक्तं संरक्षणे लक्ष्मीस्तस्माद्भगवओधिका |
मातरं सर्वजगतां महालक्ष्मीहरिप्रियां || १३ ||

ये भजंति कृतार्त्थास्ते भगवद्रूपाधारिणः |
त एव भगवत्पुत्रामहालक्ष्म्याः सुता अपि || १४ ||

तस्मादवश्यंविद्यायास्सिध्यर्थ यत्रवान्नवेत् |
प्रासन्नकमलाविद्यासिद्धायस्यमहीतले || १५ ||

प्. १२१अ)

भगवत्साहितालक्ष्मीस्तं पालयति पुत्रवत् |
प्रसन्नलक्ष्मीविद्यायास्सिध्यनियतव्रतः || १६ ||

पुरश्वर्योनरः कृत्वा सांगदाक्षियान्विना |
सद्यस्सिद्धिमवाप्नोति महतीं नात्र संशयः || १७ ||

पूर्णदक्षिणयायुक्ता सांगहोमज्ययान्विता |
पुरश्चर्या कृतोयनगुलीलघी च वा नृप || १८ ||

स विद्यासिद्धिमासाद्याभवत्येवहरिः स्वयं |
आचार्यः पूज्यते यत्र पुरश्चरणकर्मणि || १९ ||

तत्रैर्वासोभिरर्थैश्च पूर्णदक्षिणयान्वितैः |
तत्पुरश्चरणं सांगं सद्यः सिद्धिप्रदं भवेत् || २० ||

वितशाठ्येन यस्यात्रकिंचिल्लोयोभवेद्यदि |
कोटिशो विपुरश्चर्या निष्फला सा प्रकीर्तिता || २१ || 

आचार्यपुत्रमाचार्या सन्निधौ तर्द्धियार्चयेत् |
आचार्यपत्नीमथवा तत्पौत्रमथवार्चयेत् || २२ ||

पौत्राभावेदुहिनरंदौहित्रं वा प्रपूजयेत् |
अर्चयेद्भातरं तस्य पौत्राभावेमहीपते || २३ ||

तदभावे भागिनेयं सर्वाभावे श्रियःपतः |
सन्निधावर्पयित्वाथ सत्पात्राय समर्पयेत् || २४ ||

कुर्यादेवालयं वार्पि गुरुदक्षिणया नृप |
विधिनापि कृतानीहमहानानिभूरिशः || २५ ||

आचर्यनिष्कदानस्य कलानां हंति षोडशीं |
शुद्धेति यावने देशेपुरश्चणमाचरेत् || २६ ||

वैकुंठमिति प्रोक्तं मत्पदं वदरीवनं |
यत्र सालाकनंन्दाभूर्निगताहिमवद्गिरेः || २७ ||

ततो वाराणसीपुण्यामहासिद्धिप्रदायिनी |
तीर्थराजः प्रयागोत्रयमहासिद्धिधरः स्मृतः || २८ ||

जगन्नाथपदं पुण्यंक्षेत्रं श्रीपुरुषोत्तमं |
अयोध्यामथुरामायाकांचिकावंतिकापुरी || २९ ||

द्वारकासिद्धिदां एतामुक्तिपुर्यो महीतले |
गोकणनैविषम् पुण्यं कुरुक्षेत्रमतः परं || ३० ||

गंगासगरसंयोगः पुण्योरामगिरिस्तथा |
प्रभासंसिंधुतीरं च पद्मनाभमतः परं || ३१ ||

वशिष्ठासिंधुसंयोगः पर्वतोथत्र्ययंवकः |
सत्द्यावलोमहेंद्रश्च मलयः श्रीगिरिस्तथा || ३२ ||

शेषाचलोरंगधामषेत्रमत्यंतपावनं |
कुभकोणं सेतुवंधोदक्षिणेमथुरापुरी || ३३ ||

पांडुरंगं सिद्धवटमहोवतलमातुतमं |
अथ सिंहाचलादीनिपुरायक्षेत्राणिभूतले || ३४ ||

प्. १२१ब्)

वहूभिसंतिमर्त्यानां सद्यः सिद्धिकराण्यपि |
गंगातीरं सरस्वत्यायमुनायास्तटं परं || ३५ ||

अथ गोदावरीतीरं नर्मदातीरमप्यथ |
सुवर्णमुखरीतीरं स गोदावरीतटं || ३६ ||

अथ मीमरथीतीरंतुगभद्रातटं शुभं |
कृष्णवेणीतटं शुद्धेसद्यस्सिद्धिप्रदायकं || ३७ ||

सर्वासामपि विद्यानां पुरश्चरणसिद्धेय |
उक्तान्येतनिलोकेषु सद्यस्मिद्धिकरास्मित्वि || ३८ ||

सर्वत्राचार्य सान्निध्यं विशिष्टं मंगलदं |
मत्यदेपि न सिद्धिः स्याद्विनाचार्यस्य सन्निधि || ३९ ||

त्रिकलिंगेपि देशो वा यथाचार्यस्या सन्निधिः |
तदेव सर्वविद्यानां सिद्धिदंत्रमीरितं || ४० ||

आचार्यसन्निधौ पुण्यक्षेत्रे सिद्धिप्रदायेक |
प्रसन्नलक्ष्मविद्यायः पुरश्चणामाचरेत् || ४१ ||

असत्यभाषाणं जैष्ण्यं परनारीरंतिं तथा |
विप्रद्रोहमसूर्या च निषिद्धान्नस्यभक्ष्ण || ४२ ||

असभ्यमीषाणां नित्यं हरतः परिवर्जयेत् |
आचार्यनिंदापत्रस्यातदेशं च परित्यजेत् || ४३ ||

आचार्यनिंदावर्तारं पितरं मातरं तु वा |
भातरं स्वसुतंवपि पत्नीपुत्रीमथापि वा || ४४ ||

अवश्यं दंडयेतत्रानदोषोस्ति महोषते |
आचार्यनिंदाकर्तारं यदिशक्ते न दंडयेत् || ४५ ||

आचंद्राकंमसौघोरनरकेषु निमज्जति |
किंचानेन कृतं यागशतं संपूर्णदक्षिणं || ४६ ||

अवशतिष्फलं प्रोक्तं पूर्वाचार्येर्महीभिः |
ब्रह्महत्यादिपापानां मन्वाद्यैः परमर्षिभिः || ४७ ||

निष्कतिः कथिताशास्त्रेन गुरुद्रोहक्तारिणः |
आचार्यनिंदापत्र स्यातं त्यजेदंत्यजं यथा || ४८ ||

कर्णैपिधायवान्यत्रगंतव्यम् वलवर्जितैः |
सप्तद्वीपपवती पृथ्वीधनधान्यौद्यसंकुलां || ४९ ||

ऋणवानेवदष्वापि स्वाचार्याय दिने दिने |
निष्कमात्रं प्रतिज्ञातमप्याचार्यापभूपते || ५० ||

ब्रह्मांडकोटि सदृशमृणं मासान्न संशयः |
ब्रह्मांडकोटिदानापात्रभूतेभ्य क्षादरात् || ५१ ||

अपि सर्वस्वदानेन तदशांतविनश्यति |
मासान्मासद्वयाद्वापि त्रिभिर्मासैरथापि वा || ५२ ||

प्. १२२अ)

तदर्णब्दद्धिसहितस्यवां || ५४ ||

आचार्यणद्वंद्वदृढभक्तसमो नहि |
न स्मादाचार्ययादाब्ज दृढभक्तोयतव्रतः || ५५ ||

विद्यां प्रसन्नलक्ष्माख्याम् श्रेयस्कामः सदा जपेत् |
सिध्यर्थं ब्रह्मवानादौपुरश्चरणमाचरेत् || ५६ ||

सांगदक्षिणयायुक्तपुरश्चाणकृद्विजः |
दैवतैरपि पूज्यः स्याद्विद्यासिद्धोमहीतले || ५७ ||

फलास्ये कांतराशीवालवणाम्लविवर्जितं |
भुंजानोवाहविष्यान्नमेकभक्ताशनोपि वा || ५८ ||

प्राजापत्यव्रती वा स्याद्यद्वाचाद्रायणव्रती |
पंचगव्याशनो वापि नित्यस्रापी जितेंद्रियः || ५९ ||

वैदिकाचारसहितो दुष्टसंगविवर्जितः |
अधःशायी ब्रह्मचारी सहोष्ठीनिरतस्सदा || ६० ||

तुलसीवनमध्ये वावनेवा बिल्वमूलगः |
आचार्यसन्निधी कृत्वसाधयेद्गवत्प्रियां || ६१ ||

पुरश्चर्या जपोलक्षसख्यास्यात् कृते युगे |
लक्षद्वयं स्यात्त्रेतायां त्रिलक्षद्वापरेयुगे || ६२ ||

कलौयुगे चतुर्लक्षजपं प्राहुर्महर्षयः |
कृते युगे सदा विप्रावेदाध्ययततत्पराः || ६३ ||

आपत्कालेपि सततं नवदंत्यनृपं वचः |
गुर्वर्थेमेव सततमर्जयंति धनं वद्ध || ६४ ||

अहोरात्रं सदाचार्य शुश्रूषानिरतः कृर्तो |
अग्निहोत्रोरता नित्यं यज्वानोधूरि दक्षिणः || ६५ ||

योजनानां सहस्रं वा गत्वा चापयेदांवुजं |
प्राणैरथैर्थिमाचापि स्वाचार्यार्चन तत्पराः || ६६ ||

त्रेतायां पादधर्मोत्रलुप्यते वसुधापते |
तस्मल्लक्षद्वयं प्रोक्तं त्रेतायां सिद्धये श्रियः || ६७ ||

अत्रोक्तधर्मः पादाभ्यां लुप्तः स्याद्वापरेयुगे |
तस्माल्लक्षत्रयं प्रोक्तं युगेद्वापरनामके || ६८ ||

कलावधर्मनिरतावेदाध्ययनवर्जिताः |
श्रौताचारविहीनाश्च मिथ्या भाषणतस्यादाः || ६९ ||

आचार्यनिंदाश्रवणरिताः || ७१ ||

स्ववुध्याकल्पयंतीहकुशास्त्राणि महीतले |
स्वयं नष्ठाः पराः स्रूष्णीं नाशयंति प्रतारकाः || ७२ ||

प्. १२२ब्)

यवनानंत्यजानवितधान्यरलौघा संयुतान् |
दष्टाचार्यर्पिनंदंति मंत्रोनास्त्यपदैवतं || ७३ ||

मंदप्रर्ज्ञ मंदभाग्याः परनारीरतोत्सुकाः |
भगवन्मयमाचार्यं भोगस्वर्गापवर्गद्रं || ७४ ||

त्यत्कास्चयत्  श्रीषुत्रादिनित्ययोषणतत्पराः |
पितरं माररर्मपित्यजंत्येव कलौ युगे || ७५ ||

असत्यभाषणं जैदनमसूयामत्सरोमदः |
प्राप्ते कलियुगेद्येरियुग्यधर्मो महीयते || ७६ ||

आचार्यवददनांभोजाद्गृहीत्वापि मनूतमान् |
दत्यजंतिमत्सरग्रस्ता आचार्यहोहकारिणः || ७७ ||

आचार्यनाम्नैवाह्कानं कुलौयुगेत्यजंति |
वेदिकाचार्यतांत्रिकाचारजत्पराः || ७८ ||

अल्पदक्षिणपातानांकतरिः स्युष्कलौयुगे |
स्वपूजार्थमथाचार्यासपिशास्त्रेष्वपारगाः || ७९ ||

मंत्रमात्रं प्रदास्यंति शिष्योभ्यः सोगवर्जितां |
न्यासयंत्रध्यानसूक्तमज्ञात्वापि महामनून् || ८० ||

वितलुब्धाः अदार्थतिशिष्योभ्योवस्तुधायते |
इत्थं कलियुगे घोरे महापातकिसंकुले || ८१ ||

आचार्यचरणाद्वंद्वभक्तोनरसहस्रके |
एकेस्ति भगवद्यिंतातसरोविजितेंद्रियः || ८२ ||

तस्याचार्य कृपालब्धाविद्यास्सकलसिद्धिदाः |
आचार्यचरणर्द्वद्वशुश्रूषाक्षीणकेल्मषाः || ८३ ||

ये सेतितेषामाचार्यकृपयासिद्धिरीष्यते |
कवेः पातकवाहुल्प्यारप्रसन्नश्रीमहामनोः || ८४ ||

चतुर्लक्षजपः प्रोक्तः पुरश्चर्यार्थमादरात् |
चातुर्लक्षयं कृत्वा एवोक्ति विधिनाशुचिः || ८५ ||

दशांशतर्पयेद्धीमान्ययसेक्षुरसेन वा |
तदशांशं हुनेदाज्यमधुत्रितयमिश्रितैः || ८६ ||

कमलैर्विल्वपत्रैर्वाहविर्भिवमिहीपते |
सुवासिनीशतंभीर्ज्यविप्राणांशतमप्यथ || ८७ ||

कुंडलदितयं दत्वा पूर्वमाचार्यकर्णयोः |
आचार्यचरणद्वाधनराशिसंमयेत् || ८८ ||

इत्थं कृत्वा पुरश्चर्याप्रासन्नायाः श्रियो नृप |
अमरैरपि पूज्यः स्याच्छियं पश्यति चक्षुषा || ८९ ||

प्. १२३अ)

प्रसन्नायं जगद्वात्र्यां किमसाध्यं जगत्रये |
श्रूयते दूरतो वा वार्तसशतयोजनगापि च || ९० ||

पश्यत्यपि स्वचक्षुर्भ्यां शतसाहस्रयोजनं |
कैंकर्यर्तस्य कुर्वेति महेंद्रघमरा अपि || ९१ ||

अनधीतं च वेदादि विद्याजालमेनोहरं |
स्वयमेवास्य वक्त्राब्जान्तिर्गद्यतिनसंशयः || ९२ ||

निधीतामधियः साक्षाकुवेरोस्य दिने दिने |
ददाति वड्गलं द्रध्ययावदीप्सितमक्षयं || ९३ ||

चिकिंत्सकोभवत्यस्यधर्मराङ्गदिहे स्वयं |
नाष्टाक्षरी समाविद्यासदशीरमयानपा || ९४ ||

नास्ति नाख्येवनाख्ये सत्यं सव्यरहीपते |
महवीयं पुरश्वर्यासांगासंपूर्यादक्षिणा || ९५ ||

कृतायेन न संदेहस्ततोधन्यतेसनहि |
अल्पापुष्पान्मनुष्याणां चांचल्यान्मनसोपि च || ९६ ||

प्रवक्ष्यामि पुरश्चर्यासांलघीमन्यां कलौयुगे |
इडुवासरसंयुक्तापौणीमासीपदाभवेत् || ९७ ||

जमावास्येदुंवारेण सहिता वा भवेद्यदि |
रविवारयुतामावायोगोयं पद्मकः स्मृतः || ९८ ||

सोमस्य पर्वपूर्णयाममायां रविपर्व वा |
चंद्रचूडमणिः प्रोक्तो रविचूडामणिस्तथा || ९९ ||

आचार्यं सन्निवीकृत्यतत्पूर्वदिवसत्रयं |
एकभक्ताशनोनित्यमधःशापी जितेंद्रियः || १०० ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्यासमस्तन्याससंगुतां |
वार्णन्यासंयुतां वापि शताधिकसहस्रकं || १०१ ||

प्रजप्त्वादौ महालक्ष्मीविद्यामिष्ठफलप्रदां |
त्रिशताविक साहस्रं जप्त्वा श्रीहृदयस्तवं || १०२ ||

त्रिवारं प्रवयैद्वीमानथ प्रज्वलिने नले |
अष्टाविंशतिधाङ्गत्वातेदमात्राद्यजंगवाः || १०३ ||

अष्टाविंशतिधापश्चाद्धुनेदष्टार्णविद्यया |
प्रसन्नभगवत्पत्नी-विद्ययाष्येतरं शतं || १०४ ||

गव्यमज्यङ्गनेदग्नौ नित्यमाचार्यसेवकः |
चंद्रपर्वणिसंप्राप्तेरविपवीणिवाप्यथ || १०५ ||

स्पर्शकाले ततः स्रात्वा नत्वावार्यमथादरात् |
विधिवत् संस्तूतेवृहौवंदमात्राद्यतं गर्वा || १०६ ||

प्. १२३ब्)

अष्टाविंशतिधाङ्गत्वा श्रीमदष्टार्णविद्यया |
अष्टोत्तरशतं ऊत्वा विल्वपत्रैर्घृतप्नुतैः || १०७ ||

मधुत्रितयसंमिश्रैस्तिलैकृष्णेथापि वा |
लक्ष्मीहृदयमंत्रेण शताधिक सहस्रकं || १०८ ||

जुहुयादनले भुद्वेकेवलेन घृतेन वा |
प्रायाश्चिताङ्गानी कृत्वा प्राणम्याग्निमतष्परं || १०९ ||

आचार्यचरणद्वंद्वंनत्वा साष्टांगमादरात् |
अर्पयेत् सकलं द्रव्यमपि स्वगृह संस्थितं || ११० ||

वर्षाशननितद्रव्यामाचार्यायाथवार्पयेत् |
अथवा कुंडलयुमनिष्कद्वादशसंयुतं || १११ ||

समर्पयेदथाचार्यचरणद्वितये नृप |
कर्णलंकारमन्यं वा यावच्छक्यं समर्प्य च || ११२ ||

सूक्ष्मं वासोयुगं दत्वा रविनिष्कमितं धनं |
षण्निकम्थ वा इत्यानिष्कत्रयमितं तु वा || ११३ |||

समर्प्याचार्य पादाब्जे तत आचार्यवल्लभां |
यथा शत्मासेमाभ्यर्च्य वासोलंकरणादिभिः || ११४ ||

भोजयेद्विप्रवर्यांश्च द्वादशाथसुवासिनीः |
अनंतरमथाचार्यपूजायावसुधायोत || ११५ ||

प्रसर्पकेभ्योविप्रेभ्यो यथाशक्ता च दक्षिणां |
दत्वा भुक्तेषु विप्रेषु दासणी च समर्पयेत् || ११६ ||

भोजनानंतरं शत्मातोषयेपसुवासिनीः |
आचार्यानुग्रहात्सद्यस्सिद्धिमाप्रोव्यनुत्तमां || ११७ ||

राजावाराजपुत्रोवावहुवियुतो यदि |
आचार्याय महीदंद्याद्वहुस्य समन्वितां || ११८ ||

बहुदक्षिणयुक्तां चतुर्वृषभसंयुतां | 
प्रसन्नलक्ष्मीविद्यायास्सिध्यर्थमथ वा नृप || ११९ ||

शालग्रामशिलां दत्वा यथाशत्मा सदक्षिणं |
पूर्वोक्त दक्षिदद्याद्वासोलंकारसंयुतां || १२० ||

चूडामणि माहायोगे यद्यद्वस्तु प्रदीयते |
आचार्यचरणर्द्वद्वे तत दक्षपातां व्रजेत् || १२१ ||

पुरश्चर्यामिमां कृत्वायौग चूडामोणा नृपतो |
चूडामनि प्रसन्नलक्ष्मीविद्यायास्सिद्धिं स लभते परां || १२२ ||

प्. १२४अ)

तस्मिन्सवत्सोरवश्यधनरलौघसंकुलां |
अचलांश्चियमाप्नोति शाश्वतीमनपापिनी || १२३ ||

स्वच्छंदमणोभूत्वा दीर्घमायुरनुत्तमं |
सौभाग्यं महदासाद्यसमद्धियंत्रपौत्रकैः || १२४ ||

शाश्वतीं मुक्तिमाप्नोति देहांते दुर्लभामपि |
इत्थं कृत्वा पुरश्चर्यां ग्राहणे रविचंद्रयोः || १२५ ||

त्रिध्या वा पंचधावापि शतद्वादशधापि वा |
जातिस्मरश्चिरं भूत्वा धनधान्याजाकुला || १२६ ||

रत्नाश्वरथसंपूर्णप्राप्यश्चियमचंचलां |
पुत्रपौत्रवाती मूर्द्धिविधी सुमहतीमपि || १२७ ||

योगमष्यंगमासाद्याभुक्त्वा भोगाश्चादुर्लभ्यान् |
अतेव सति वैकुंठे कुलसाहस्रसंयुतः || १२९ ||

यद्वाश्विनाभिधेमसिसषाप्ते नवरात्रके |
एकैकं दिवसं तत्र चूडामणि समप्रभं || १२९ ||

कथितं सुमहत्यर्वस समस्तैर्ब्रह्मवादिभिः |
प्रसन्नलक्ष्मीविद्येयं तत्रावश्यं फलप्रदा || १३० ||

दिवसोदिवमे तत्रफलं शतगुणोत्तरं |
महती नवमी तत्राया प्रोक्ता परमर्षिभिः || १३१ ||

रविचूडामणि शतसहशीसातिथिं स्मृता |
भगुवासरसंयुक्ता वैश्वदैवत्यसंयुता || १३२ ||

साम्राज्यलक्ष्मीयेगोयं तत्रोक्तः परमर्षिभिः |
आचार्याज्ञामनुप्राप्यप्रथमे प्रतियदिने || १३३ ||

प्रातःस्नात्वा विशुद्धात्मा सहस्रं वेदमातरं |
अभ्यस्यत्रिशतं वापि विधिवाज्ज्वलितेनले || १३४ ||

अष्टाविंशतिधा हुत्वा गायत्र्याज्यं गार्वाशुभं |
श्रीमदष्पर्णयायश्वादष्टाविंशतिधा हुनेत् || १३५ ||

हुतेदष्टोत्तरशतं लक्ष्मी हृदयविद्यया |
दिवसे दिवसेपीत्यं होमकर्मसमाप्या च || १३६ ||

यथा शक्त्या प्रजप्त्वादौ श्रीमदष्टाक्षरं मनुं |
साम्राज्य श्रीमहाविद्यामेतां पंचशताधिकं || १३७ ||

प्. १२४ब्)

सहस्रं प्रजपेन्नित्यं सावधानमनाः शुचिः |
यद्वा द्वादशसाहस्रं संकल्प्य नवसत्रके || १३८ ||

प्रसन्न श्रीमहाविद्यां नित्यमेतां जपेद्वुधः |
आथर्वणं महुड्गर्द्यलक्ष्मी हृदयमिषदं || १३९ ||

चत्वरिशतिधानित्यं जपेत्पंचाधिकं शुचिः |
भोज्याः सुवासिन्यो महालमीधियातृप || १४० ||

महानवम्यां प्राप्रायं विधिवसंस्कृतेनेले |
अष्टविंशतिधाङ्गत्वा वेदमात्रापुरोघृतं || १४१ ||

अष्टोत्तरशतं हुत्वा श्रीमदष्ठार्णविद्यया |
साम्राज्यलक्ष्मीमावाद्यसमभ्यर्च्योपचारकैः || १४२ ||

कुशेशपैर्द्यतयुतैर्मधुत्रितर्यसंयुतैः |
त्रिशताधिकसाहस्रमिंदिरावियाहुनेत् || १४३ ||

अथवापय संगव्यघृत त्रिमधुसंप्लुतं |
विल्वपत्रससायुक्तं तिलैः कृष्नेः समन्वितं || १४४ ||

त्रिशताधिक साहस्रं जुहुयान्मनुनाश्रियः |
लक्ष्मीहृदयमंत्रैश्चल्लोकरूपैरतः परम || १४५ ||

पंचधा वा त्रिधा वह्नौ जुहुयाद्रविरादरात् |
अष्यदशर्णमंत्रेण यथाशक्त्याप्लुहुयान्मनुवाश्रियः || 
लक्ष्मीहृदयमंत्रैश्चल्लोकरूपैरतः पस्र ततः परं || १४६ ||

अष्टोतदशतं वापि जुहुयाद्गोपतं शुभं |
जपादिहोमं कृत्वाथ प्रायश्चिताहुतस्ततः || १४७ ||

ब्रह्मार्पनहुति कृत्वा प्रणम्याग्नि मतःपरं |
आचार्यचरणद्वंद्वं साष्ठांगं प्रणिपत्य च || १४८ ||

 गंधाक्षतैरलंकारैर्वासोभिश्च समर्प्ययेत् |
गोद्वयं दक्षिणायुक्तं समर्प्याचार्यपादयोः || १४९ ||

आचार्यचरणंद्वंद्वे वहुलं द्रव्यमर्पयेत् |
सहस्रं शतनिष्कं वा तदर्थं वा तदर्धकं || १५० ||

निष्कद्वादशकं वापि निष्कषट्कमथापि वा |
पंचनिष्कसुवर्णं वा त्रिनिष्कवाथ सद्गुराः || १५१ ||

चरणंवुरुहद्वंद्वेतलोभविर्वार्जतः |
समर्प्याचार्य पत्न्यै च वास आकल्पसंचयं || १५२ ||

समर्पयेद्यथाशक्त्या श्रीधियाभ्यर्च्यसादरं |
आचार्यसन्निधौ तस्य पत्नी पुत्राद्यसन्निधौ || १५३ ||

प्. १२५अ)

भगवत् संनिधौ सर्वदक्षिणद्रव्यमयीयेत् |
आचार्यपत्नीपुत्राणेहृतद्धनं || १५३ ||

विभवे सति भूदानं वहुदक्षिणयान्वितं |
चतुर्वषभसंयुक्तं कुंडलद्वितयान्वितं || १५५ ||

अवश्यमर्प्ययेद्धीमानिच्छन्श्रेयः परं परां |
भोज्याजथसुवासिन्योद्वादश ब्राह्मणा अपि || १५६ ||

आचार्यालिंगनं प्राप्यतदाशीर्भिः कृतादरः |
प्रसन्नलप्तमी विद्यायामहतीसिद्धिमश्रुते || १५७ ||

साम्राज्यलक्ष्मीयोगस्तु लभ्यते दशवत्सरैः |
कृत्वकार्यशतं वापि द्रव्यं पाद्ययत्नतः || १५८ ||

अलंकारैरलंकृत्य स्वाचार्ये भगवभ्ययं |
सपूर्णदक्षिणानं कार्यं सिद्धिमभीप्सता || १५९ ||

नवरात्रव्रतं कृत्वा महदत्यंतपावनं |
पुरश्चर्याशतफलं सांगमाप्नोति निश्चितं || १६० ||

नवरात्रव्रत समंव्रतमन्यन्न विद्यते |
यादृशी जायते सिद्धिर्नवरात्रव्रते शुभे || १६१ ||

पुरश्चर्यी सहस्रैर्वानसिद्धिस्तादशी भवेत् |
नवरात्रव्रतशंशोपस्यपुंसः प्रजापते || १६२ ||

तस्य संवत्सरेरिष्टं जापेतनात्र संशयः |
नवरात्रव्रतं कृत्वा विधिना सांगमादरात् || १६३ ||

महतीं सिद्धिमासाद्य दीर्घमामुरथा क्षयं |
महृदारोग्यमासाद्य धनधान्यौद्यसंकुलां || १६४ ||

गजाश्वरथसंपूर्णां सात्विकीं पुण्यहेतुको |
अचलां लभते लक्ष्मी त्रैलोकोपिसुदुर्लभो || १६५ ||

आचंद्रार्कनसदैहस्तद्वंशव्यपिनी रमा |
व्रसत्येव न संदेहो धन्धान्यादि संकुला || १६६ ||

इत्थं कत्वा पुरश्च्र्या प्रसन्नश्रीमहामनुं |
जप्त्वा पंचशतं प्रोतष्टाविंशमिधाघृतं || १६७ ||

हुत्वाथ सायं भूयेपि जपेदष्टोतरंशतं |
इत्थमाचरतः पुंसोभाग्यराशिःर्मदिमने || १६८ ||

जयश्रीरक्षयानस्य महत्सौभाग्यमुत्तमं |
जायते धनधान्याश्वगजरलसमाकुला || १६९ ||

तद्वंश व्यापिनी लक्ष्मीः पुत्रपौत्रादिसंकुला |
कैकर्यं प्राप्नुवंत्यस्य सर्वेनपवरा अपि || १७० ||

प्. १२५ब्)

राजिविद्वत्सभस्वग्रे पूज्यतेसौ दिने दिने |
इत्थं कृत्वा पुरश्चर्यामन्वहं प्रातरादरात् || १७१ ||

** जप्त्वा पंचशतं लक्ष्मीपत्र हि गच्छति |
तत्रा चलाजयश्रीः स्यात् सन्मानं पौरुषं यशः || १७२ ||

मंदिरेस्य महालक्ष्मीर्वृद्धियाम्ति दिने दिने |
वंशाभिवृद्धिराचंद्रमार्कुमस्य भवेद्वुधं || १७३ ||

पदे पदेस्य कल्याणमन्वहं भवति ध्रुवं |
असाध्यामापि देवानामपि द्वीपांतरस्थितं || १७४ ||

साध्यन्येव  सकलमीप्सितं नात्र संशयः |
कुलसाहस्रमुद्धत्यमग्रं च नरकार्णवे || १७५ ||

यातिविष्णोः परधामदेहांते नात्र संशयः |
वासंते नवरात्रस्य पुरश्चरणमादरात् || १७६ ||

कृत्वेत्यमेव महती सिद्धिमाप्नोत्यनुतामां |
अथ वक्ष्यमि भूपालसाधनातरमि || १७७ ||

भृगुवारव्रतं नाम्नालक्ष्मी हृदयसाधनं |
श्रावणेकार्तिकेवापि मार्गशीर्षेतथश्विने || १७८ ||

माघे वा फाल्गुने वापि वैशाखे वा भर्गोदिने |
प्रथमे शुक्लपक्षस्य स्वाचार्याज्ञापुरस्सरं || १७९ ||

प्रातःस्रत्वा विशुद्धात्मा सहस्रं वेदमातरं |
प्रजह्वत्रिशतं वापि ज्वलिते जातवेदसि || १८० ||

अष्टविंशतिधाङ्गत्वा वेदमात्रागवां घृतं |
श्रीमरष्टार्णमंत्रेणाप्यष्ठाविंशातिधाङ्गनत् || १८१ ||

लक्ष्मीहृदयमंत्रेणशतमष्टोत्तरं ततः |
हुत्यागव्यघृतं शुद्धं लक्ष्मीनारायणौ यजेत् || १८२ ||

सुगंधिकुसुमैर्विल्वपत्रैर्वा ब्रह्मविद्यया |
त्रिशताधिक साहस्रमिंदिराहृदयं जपेत् || १८३ ||

श्रीश्रीपतिधियाम्यर्च्यमिथुनश्रयमादरात् |
मिथुनद्वितयं वापि युग्ममेकमथापि वा || १८४ ||

अभुक्त्वाप्यथ भुक्त्वा वा सायं भूयोपि सादरं |
प्रसन्नश्रीमहाविद्यामष्टोत्तरशतं जपेत् || १८५ ||

आथवर्णं श्रीहृदयं पंचधावान्निधा ततः |
श्रेयस्कामोजेच्छुच्छः प्रतिभार्गववासरं || १८६ ||

इत्थं कृत्वा जपं होममाराभ्यादिमभार्गवं |
श्रावणे पूर्णिमोयांतभार्गवेवासरे शुभे || १८७ ||

प्. १२६अ)

वरलक्ष्मीदिने नाम्ना लक्ष्मीहृदयविद्यया |
हुत्वा त्रिशतमाज्येन पूर्ववत् प्रजपेततः || १८८ ||

तस्मिन्दिनेगुरोःपत्न्यैगुरुपादांवुजेपि वा |
निष्कत्रयं द्विनिष्कं वा निष्कमेकमथापि वा || १८८ ||

समर्प्य कार्तिके शुद्धे द्वादश्यामुदिते रवौ |
तत्रापि त्रिशतं हुत्वा लक्ष्मी हृदयविद्यया || १८९ ||

तत्रापि पूर्ववदत्वागुरवे दक्षिणाधनं |
मार्गशीर्षे पौणैमास्यां लक्ष्मीहृदयविद्यया || १९० ||

तत्रापि त्रिशतं हुत्वा गव्येनाज्येन साधकः |
पूर्ववदक्षिणं दद्यात् स्वाचार्य चरणद्वये || १९१ ||

गुरोरभावेतत्पल्यैतत्सुतापसमृप्येयेत् |
इत्थं कृत्वा भृगोर्वारेव्रतमत्यंदपावन || १९२ ||

प्रसन्नलक्ष्मीविद्यास्सिद्धिं प्राप्नोति वर्षतः |
प्राप्नोतिचिरस्मापुष्पंसमस्तास्संपदोपि च || १९३ ||

आरोग्य महदासाद्यगजाश्वरथसंकुलां |
अवाप्य महतीलक्ष्मीसंततिव्यापिनीमपि || १९४ ||

अणिमादि गुणैश्वर्यमपि त्रैलोक्यदुर्लभं |
दिव्यांजनमवाप्नोति सिद्धिदर्शनहेतुकं || १९५ ||

वक्राज्वातस्यनिर्याति विद्याः सर्वाः सनातनाः |
नधनेन वियुज्येन न कलत्रेण पुत्रकैः || १९६ ||

न रलैः पशुमिर्वापिनवियुज्यैतवंधुभिः |
भोगानष्टविधाश्चपि समासाधाति दुर्लभान् || १९७ ||

वैकुंटेरमतेतेंसौ कुलसाहस्रसंयुतः |
इहामुत्रापि संसिद्धिमिच्छतानियतात्मना || १९८ ||

कर्मव्यं सततं भूपभार्गवेवासेरव्रातं |
अनुत्तमं यशोलाभं जपलक्ष्मीमचंचलां || १९९ ||

भगवत्पदमिच्छद्रिरवश्यं भर्गवेदिने |
विशेषेण व्रतं कार्यश्रेयोवृद्धिकरं नृप || २०० ||

लक्ष्मीहृदयविद्यायास्सिध्यार्थसाधकोत्तमः |
शक्तश्च नवरात्रादिव्रतं सकलमाचरेत् || २०१ ||

भगवन्साहितासाक्षान्महालक्ष्मीस्त्रयीमयी |
प्रसीदति न संदेहस्सत्यं सत्यं वदाम्यहं || २०२ ||

प्. १२६ब्)

महती सुपुरश्चर्या सांगासंपूर्णदक्षिण |
पूर्वमुक्तामयाभूयसाहासिद्धिदथिनी || २०३ ||

तया देव्या महालक्ष्म्याः साक्षात्कारः प्रजायते |
इप्सिता नामसाध्यानामपि सिद्धिस्ततो बह्वेत् || २०४ ||

समीकरोति देवेंद्रयदमप्यनयानृप |
ग्रहणेन समः पुण्यकालोनास्तिजरीत्त्रये || २०५ ||

जपहोमादिकं सर्वमाशौचेसूतेकपि च |
न संत्याज्यमिति प्राहुमुनयो ब्रह्मवदिनः || २०६ ||

यावद्ग्रहणमोक्षः स्यातवन्मैमास्यस्यसूतकं |
समस्तदानं संघानां महाकालस्स एव हि || २०७ ||

यदि चूडामणिर्योगोलभ्यते तत्र भूतेले |
जपहोमादिकं सर्वत त्राक्षयफलदं || २०८ ||

सर्वासामपिविद्यानां सिद्धिमच्छद्भिरादरात् |
ग्रषुणेषु पुरश्चर्याकार्यासीगासदक्षिणा || २०९ ||

नवरात्रव्रतं सर्वमहापातकर्भजनं |
समस्तारिष्टशमनं वर्षे वर्षे न संशयः || २१० ||

सर्वासामपि विद्यानां महतीसिद्धिरक्षया |
नवरात्रव्रते वश्यं भवत्येव न संशयः || २११ ||

इहामुत्रापि सकलश्रेयस्करमनुत्तमं |
भृगुवारव्रतं प्रोक्तमवश्य सर्वसिद्धिदं || २१२ ||

अनुत्तरब्रह्मतत्वारस्ये श्रुतिसंग्रहे |
चत्वारिंशोपमाध्याय उक्तस्सर्वयशस्करः || २१३ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
चत्वारिंशोध्यायः ४० || 
प्. १२६ब्)

श्रीभगवानुवाच || 

प्रसन्नायाहालक्ष्म्याविद्ययासिद्धयानया |
साधयेत्काम्यकर्माणि समस्तानि महीयते || १ ||

ब्रह्मचारी हविष्याशी विल्वमूलं समाभितः |
लक्षमेकं प्रजप्त्वैमां विद्यां सकलसिद्धिदां || २ ||

विल्वपत्रैघृताभ्यक्तैर्मधुन्नितपसतैः |
हुत्वा तत्र समाप्नोति धनरत्नौद्यमक्षयं || ३ ||

हुत्वारं माफलैर्नित्यमष्टोत्तरशतं शुचिः |
मधुत्रितयगव्याज्यसंप्लुतैर्मंडलद्वयं || ४ ||

प्. १२७अ)

मंडलद्वितयांते सौ दिवसे मभगवत्प्रिया |
साक्षात्स्वप्नेपि वा पश्य सौ विग्रहधारिणीं || ५ ||

गजरलधमाश्वादि संकुलाश्रीरथाक्षया |
जायते तद्गहे सद्यो महतीदुर्वभापि च || ६ ||

भगवत्कलयायुक्तमवश्यं पुत्रमाप्नुयात् |
अरुणंभोहहैर्नित्यमष्टोत्तरशतंत्रय || ७ ||

मधुत्रितयगव्याज्यसंप्लुतैर्जुहुयाद्यदि |
विरमापुष्पमासाद्यसौभाग्यमचलं शुभं || ८ ||

धनदेन समोलक्ष्म्यामंनुलाद्भवति ध्रुवं |
चंपकैजुहुयान्नित्यमष्टोत्तरशतत्रयं || ९ ||

मधुत्रितयगव्याज्यसंप्लुतैः पूर्ववच्छुचिः |
मंडलेनीनसंदेहष्कंदर्पसमकांतिमान् || १० ||

वशीकरो भूपालानपिडष्ठामहीतले |
राज्यलक्ष्मीमवाप्नोति स्वान्वापव्ययिनीं नृप || ११ ||

कुसुमैः किंशुकीद्गतैःर्मधुत्रितयसंप्लुतैः |
मंडलं ज्वलिते वह्नो हुत्वान्निशतमादरात् || १२ ||

सर्वासामपि विद्यानामधियोसौ भविष्यति |
सांगास्समस्तविद्याश्चनिर्गच्छंति मुखांवुजात् || १३ ||

दूर्वाभिराज्यसिक्ताभि हुत्वा श्तसहस्रकं |
निरामयो सौ दीर्घाप्रभवत्येव न संशयः || १४ ||

हुत्वा नीलोत्पलैरश्चोवयुतं त्रिमधुलुतैः |
वशीकरोति भूपालानथ तत्किंकरानपि || १५ ||

मधुत्रितयगव्याज्यह्नुतं पायसमादरात् |
हुत्वा युतं विप्रः पश्यत्येव हरिप्रियां || १६ ||

महदापुष्पमासाद्यधनवृष्टिमवाप्नुयात् |
गुडुचीराज्यसंसिक्ता जुहुयात् सप्तवासरं || १७ ||

अष्टोत्तरसहस्रयस्सजीषेच्छददांशतं |
हुत्वा तिलैर्घृताभ्यक्तैदीर्घमाद्युरवाप्नुयात् || १८ ||

अरोग्यं लभतेर्मंत्रीवांछितान्यापि मंत्रवित् |
शालीभिर्जुह्वतोनित्यमष्टोत्तरशतत्रयं || १९ ||

मंडलादेव महती लक्ष्मीस्संजायते ध्रुवं |
प्रसूनैर्जुहुयान्मंत्रील्लक्ष्मीवल्लीसमुद्भवैः || २० ||

प्. १२७ब्)

नंद्यावार्तसमुत्थैर्वासिद्धार्थैश्च षतष्णुतैः |
महती श्रियमाप्नोति मान्यते सर्वजंतुभिः || २१ ||

मरीचजीरकोन्मिश्रैर्नारीशिंधुरजोयुतैः |
समृद्वैराज्यसंयुक्तैरपूवैरीज्यतोलतैः || २२ ||

जुहुयात् पायसाहारोमंत्रवद्विजितेंद्रियः |
अष्टोत्तरशतं नित्यं मंडलाद्वनदोभवेत् || २३ ||

हविषागुडमिश्रेण जुहुयादन्नवान् भवेत् |
जपापुष्पाणि जुहुयादष्टोत्तरसहस्रकं || २४ ||

गृहीत्वा प्रजपेद्भस्मनागवल्लीरसान्वितं |
तिलकंतनुपातेन सर्ववश्यकरं परं || २५ ||

ब्रह्मवृक्षसमित्पुष्पैब्रह्मिणचशेयेद्वशी |
जातीपुष्पैयाताश्चवैश्यानरक्तौत्-पलैः शुभैः || २६ ||

शूद्रान्नीलोत्पलैर्हुत्वावशयेन्मंत्रवित्तमः |
पुष्पैर्मनोहौ हुत्वावशमानयतिस्त्रियः || २७ ||

हुत्वा नवपदात्मानं मंडलं यंत्रभूर्षितं |
अभिकं प्रकुर्वीत विधिनासर्वसिद्धये || २८ ||

कलशान्स्थापयेन्मंत्रवित्तमः पुष्पैर्मवोतेषु पदेषु 
शुभलक्षणान् चंदनालिप्तसर्वांगान्कूर्चाक्षरसमन्वितान् || २९ ||

दुकूलवेष्टितान् शुद्धावस्त्रैरावेष्टितां |
सुधातीर्थवरिभिरापूर्यसुगंधिभिरतः परं || ३० ||

 नवरत्नसमावर्द्धकर्षकांचनकल्पितं |
मध्यकुंभोक्षित्यप्रेयंत्राव्यंदेशिकोत्तमः || ३१ ||

चंदनीशीरकर्पूरजातिब्जं कीलकुंकुमं |
कुष्ठागरुतमालैलाभागं संघृष्यभाग्तः || ३२ ||

विलोप्त सर्वकुंभेष्ठरत्नान्यपि विनिःक्षिपेत् |
लक्ष्मीहर्वासदाभद्रासहदेवीमधुव्रता || ३३ ||

 मुशलीचक्रवल्लीचकांतापामार्गपद्मजं प्रियं |
गुमुद्गगोधूमव्रीहोश्चैवतिलानुपवान् || ३४ ||

शालीतंडुलमाष्मंश्च प्रक्ष्याल्यैतेषु निक्षिपेत् |
धानीपिकुचविल्वानोकदलीनारिकेलयोः || ३५ ||

कलान्यपि विनिक्षिप्य पुष्पान्येतानि विन्वसेत् |
पद्मसौगंधिकजाति मल्लिकावकुलं तथा || ३६ ||

प्. १२८अ)

चंपकाशौकाशोकपुन्नागतुलसीकेतकोद्भवं |
पल्लवानिवद्येश्वत्यह्यक्षोदुंवरशाखिलां || ३७ ||

ब्रह्मकूर्चंचे निःक्षिप्यचपकैः सफलाक्षतैःपिधाय |
कुंभवक्ताणि वस्त्रैराच्छादये ततः || ३८ ||

आवत्द्यमध्याकलशे महालक्ष्मी प्रपूजयेत् |
यजेदुमाधाः शिष्टेष्ठकलेशेष्टष्टसुक्रमात् || ३९ ||

गंधैर्मनोहरैः पुष्पैधूपदीप समन्वितैः |
नैवेद्यभक्ष्यभोज्यद्यैस्तान्स्पृष्टा प्रजयेन्मनुं || ४० ||

मध्यमं कलशशंस्पृष्ट्या त्रिसहस्रजयेच्छियं |
त्रिसहस्राजपस्यांतै साध्यमानीयेदेशिकः || ४१ ||

संस्थाप्य स्थंडिलेपीठंस्तस्मिलं विनिवेशयेत् |
रम्यैराभरणैवस्त्रैरलंकृत्यतमादरात् || ४२ ||

सुमंगलाभिर्नारीभिः क्षिप्तपुष्पाक्षतान्वितः |
अर्चितानां द्विजातीनामाशीर्वादपुरस्सरं || ४३ ||

नदत्सुपंचचाद्येषु मुह्नते शिभनेसुधीः |
मध्यस्थं कुंभमुद्वत्ममहालक्ष्मीमनुस्मरन् || ४४ ||

अभिषिंचेत्क्रमादन्यैः कलशैरपि देशिकः पुंसूक्तेन च |
वा करूक्तमुख्यैः सूक्तैश्चवैछवैः || ४५ ||

एवमानादिसूक्तैस्तमाभिषिंच्याथदेशिकः |
केरणस्यशिरःस्यष्का प्रयुंजीताषिशषौगुरुः || ४६ ||

भद्रमस्तु शिवं चास्तु महालक्ष्मीः |
प्रसीदुतुरक्षतुत्वां सादादेवी संपदस्सतुसर्वदा || ४८ ||

शाटिनामकसूक्रैश्चाप्यभिर्षिचेततः परं |
अथोत्थायाभिषक्तः सन्वाससोपरिधाय च || ४८ ||

यथाषिविधिसमाचम्यप्रणामेदंडवद्गुरुं |
गंधाद्यैरप्यलं कृत्य स्वात्मानं सधकस्ततः || ४९ ||

वस्त्रैराभरणैर्धान्यधनेर्गोपहिषादिभिः |
दासीदासैश्च विधिवतोषयेदिंदिराधिया || ५० ||

ब्राह्मणान्भोजयेसश्चदीनां वृधकृपणैस्सह |
तदाकृतर्थमात्माभं भावयेद्गुर्वनुग्रहात् || ५१ ||

अभिषिक्तोनरपतिः परान्विजयते चिरात् |
पदेच्छुः पदमाप्नोतिरीजपुजोनसंशयः || ५२ ||

प्. १२८ब्)

अभिषिक्तासतीवंध्यासूतेपुत्रं महामतिं |
महारोगेषु जातेषु कृत्यांदेहेषु देशिकः || ५३ ||

भूतषुदुर्निमितादौविदध्यादभिषेचनं |
सर्वसंपत्करं पुंसां सर्वसौभाग्यसिद्धिदं || ५४ ||

सर्वरोगप्रशमनसर्वोपद्रवभाशनं |
अभिषेकमिमं प्राहुरागमार्थविश्यादाः || ५५ ||

विधिनायोभिषिक्तः स्यात् स राज्यश्रियमक्षयां |
माहदापुष्परोग्यगेजान् रत्नानिवाजिनः || ५६ ||

महत्सौभाग्यसप्रोतिधनानि सुवह्नन्यपि |
अथापरमहालक्ष्मी हृदयस्यास्य साधनं || ५७ ||

महासिद्धिप्रदं वक्ष्ये समाहितमनाः शृणु |
वैशाखेमासि संप्रोप्ते अमिणुफ सिद्धिदे || ५८ ||

अक्षयायां तृतीयायां पौर्णमास्यामथापि वा 
आचार्यस्याज्ञया प्रातस्रात्वा संध्यायुस्सर || ५९ ||

समाप्यनैत्यकं कर्मविधिवत्संस्कृतेनले |
अष्टाविंशतिधाहुत्वादेदमात्राघृतं गर्वा || ६० ||

श्रीमदष्टाक्षरेणथशतमष्टोत्तरघृतं |
प्रसन्नराज्यलक्ष्म्याथयनसस्यफलैः शुभैः || ६१ ||

तद्वोजरहितैराज्यमथुत्रिसयमिश्रितैः |
त्रिशताधिकसाहस्रजुहुयान्नियतव्रतः || ६२ ||

साम्राज्यलक्ष्मीविधाभिश्चतुर्भिश्च ततः परं |
प्रत्येकं पानसैर्हुत्वा शतमष्टोत्तरं फलैः || ६३ ||

आथिवीण महामंत्रैर्लक्ष्मीहृदयसंस्थितेः |
एकैकशस्ततोहुत्वा प्रायश्चिताहुतीस्ततः || ६४ ||

ब्रह्मार्पणहुतिं कृत्वा प्रणम्यग्रिमतःपरं |
आचार्यचरणद्वंद्वं सष्ठांगं प्रणिपत्यत्य च || ६५ ||

कुंडलद्वितयं रम्यंतसहेमविनिर्मितं |
पद्मरागसमायुक्तं प्रदत्वाचार्यकर्णयोः || ६६ ||

असन्निधौकर्णयुगोतात्रस्याथ वार्पयेत् |
अथ वा कर्षेमानेनतप्तहे आविनिर्मितं || ६७ ||

ताटकाभरणंधवापिवालीयुग्ममथापि वा |
आचार्यवल्लभाकर्णयुग्मैदद्यानाहीपते || ६८ ||

गेतधूपुष्पैरलंकृत्य स्वाचार्य भगवन्मयं |
दत्वा श्रीचंदनं सूक्ष्मवासो युगसमन्वितं || ६९ ||

प्. १२९अ)

स्थूलं वहुफलोपेतं पानसफलयचक |
दंद्यादाचार्य सान्निध्ये वहुदक्षिणयान्वितं || ७० ||

फलत्रयं वासुस्थूलं दद्यादक्षिणान्वितं |
पंचविंशोयुगशतिनिर्ष्कवानिष्कद्वादशकं तु वा || ७१ ||

अशक्तः पंचनिष्कं वा त्रिनिष्कं वा समर्पयेत् |
ब्राह्मणन्भोजयेत् पश्चत्पंचवापि सुवासिनीः || ७२ ||

दध्योदनैशूतफलैरूपानध्वजनादिभिः |
तौषयेदक्षिणभिश्च ब्राह्मणान्वसुधायते || ७३ ||

वंधुभिस्सहभुंजीतस्वयं पश्वाद्यतव्रतः |
आचार्यालिंगनं प्राप्यतदाशीभिः कृतादरः || ७४ ||

पश्यत्येवश्रियं साक्षान्नारायणसमन्विता |
मास्मादर्वाद्गसंदेहो ब्रह्मरुद्राविवंदितां || ७५ ||

हृदादिमंदभाग्योपिमहदापुष्पमक्षयं |
अणिमादि गुणैश्वर्यं जातिस्मरणमुत्तं || ७६ ||

गजाश्वरथसंपूर्णधनरत्नौघसंकुलां महतीं |
श्रियमासाद्यभुक्त्वाभोगाश्च दुर्लभान् || ७७ ||

भगवत्संनिधावंतेतिष्ठत्येव न संशयः |
भूयोऽपिसाधनं वक्ष्ये महासिद्धिप्रदायक || ७८ ||

यच्छ्रुत्वापि नरोधीमानापत्संघैर्विमुच्यते |
पुरादेवासुरास्सर्वेसंभूय च परस्पर || ||

प्रतिपदि न मारभ्य नारायण समन्विताः |
शापादुर्वासप्तोनष्टश्रियोभग्यविवर्जितां || ७९ ||

दर्शनाय महालक्ष्म्यामुकुंदस्याज्ञया नृप |
समुद्रमधनं चक्रुरमृतोन्मथनापते || ८० ||

काले कूटादिकं सर्वमुत्पन्नदिनसप्ततः |
अपि यत्र वचतां तेषां नाविरासीत्रपीमयी || ८१ ||

एकादशीदिने तत्र कार्तिकेशुक्लपक्षके |
सुरासुरानिराहारालक्ष्मीहृदयनामकं || ८३ ||

जपंतो मनुमेकाग्राः श्रीमदष्टाक्षरं शुभं |
समुद्रमथनं चक्रुर्हरीनाय महाश्रियः || ८३ ||

भानूदये यद्वादश्यां दिव्या नरणाभूषिता |
आविरासीम्महालक्ष्मीस्ससामुद्राज्जगदंविका || ८४ ||

प्. १२९ब्)

किरीटहारकेपूरता टंकादि विभूषिता |
सहस्रपत्रकमलमाल्ययुक्ता त्रयीमपी || ८५ ||

नारायणं च ब्रह्माणमीशं शक्रमुखानपि |
दृष्ट्वा भगवतो वक्ष्यस्थलं प्रायसनातानी || ८६ ||

तापानिरीक्षितास्साद्यः शक्राद्याः समरुद्गणाः |
समस्तसंपदाधारा अभभवन्वसुधायेत् || ८७ ||

तदा भगवतीलक्ष्मीः प्राह सर्वसुरानपि |
शृणुध्वं ब्रह्मरुद्राद्याः शक्राद्याश्च सहर्षयः || ८८ ||

श्रेयसे सर्वलोकानां प्रवदामियशस्करं |
नाम्ना कार्तिकमासेस्मिन्योमामर्तृसमन्वितां || ८९ ||

यजंति मनुजाभत्माते सर्वेभाग्यभागिनः |
योस्मिन्मज्जन्मदिवसोभामर्च्चयति सुव्रतः || ९० ||

मत्प्रीतेय सुवर्णनिगुरवेयः प्रयच्छति |
वसामि मंदिरे तस्ये धनरत्नौघसंकुला || ९१ ||

समस्तवेदवेदांतसारभूतं सनातनं |
रहस्यभयि वक्ष्यामि सर्वसिद्धिकरं परं || ९२ ||

कार्तिकेमासि संप्रोप्त प्रतिपद्धिनमादितः |
आरभ्याचार्ययादाब्जद्वितयं प्रणिपत्य च || ९३ ||

आचार्यानुज्ञयाप्रातः स्नात्वा प्रतिदिने शुचिः |
सहस्रं त्रिशतं वापि प्रजप्त्वा वेदमातरं || ९४ ||

नित्यहोमं समाप्याथर्ज्वालतेजातवेदसि |
अष्टाविंशतिधा हुत्वा वेदमात्राघृतं जुवां || ९५ ||

अष्टाविंशतिधा हुत्वा श्रीमदष्टार्णविद्यया |
आज्यं प्रसन्नारमपादुनेदष्टोत्तरंशतं || ९६ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्यामर्कसाहस्रमादरात् |
संकल्प्यतदशम्यंतं जपेदेककाममानसः || ९७ ||

ततः परं महीलक्ष्मी हृदयाख्यां महामनुं |
संकल्प्यार्क सहस्राणि दशम्यंतं जपेच्छिविः || ९८ ||

हविष्यामथभुंजीतलवसाम्लविवर्जितं |
द्वादशाक्षरलक्ष्मी वा श्रीषडर्णमथापि वा || ९९ ||

भक्तियुक्तो जपेद्विद्वानर्कसाहस्रमाददात् |
एकादशीदिनैयश्चादाच्र्याज्ञापुरस्सरं || १०० ||

प्रातःस्रात्वाविधानेन नित्यवुमसमाप्य च |
आचार्यचरणाद्वम्द्वं साक्ष्यंगं प्रणिपत्यच || १०१ ||

प्. १३०अ)

विधिवत् संस्कृते वह्नौ वेदमात्राज्यमादितः |
अष्टोत्तरशतं हुत्वा श्रीमदष्टार्णविद्यया || १०२ ||

गव्यमाज्यं हुनेत्पश्चच्छताधिक सहस्रकं |
त्रिशताधिकसाहस्रं कमलैर्वाकुशेशयैः || १०३ ||

मधुत्रितयसंपूक्तैर्गव्येनाज्येन मिश्रितैः |
लक्ष्मीहृदयमंत्रेण जुहुयात् साधकोत्तमः || १०४ ||

द्वादशाक्षरलक्ष्म्या वा षडक्षर्याथ वा हुनेत् |
पद्माभवेविल्वदलैर्गव्याज्यमधुमिश्रितैः || १०५ ||

जुहुयाज्ज्वलिते वह्नो संरक्षोते विधिवच्छुचिः |
तुलसीमिश्रितैर्विल्वदलैश्वकुसुमैः शुभैः || १०६ ||

वृहदावणोयेतौ श्रीश्रीशावर्चयेत् सुराः |
त्रिशताधिकसाहस्रामावीतद्ब्रह्माविद्यया || १०७ ||

रात्रावभ्यर्च्यपलेनदिद्यान्नीराजये ततः |
ब्राह्मेमुहूर्ते उत्थाय स्रात्वाथ द्वादशीदिने || १०८ ||

सावित्रीं त्रिशतं जप्त्वा ज्वलिते जातवेदसि |
अष्टोत्तरशतं हुत्वा गायत्र्याघृतमादरात् || १०९ ||

श्रीमदष्टर्णमण्त्रेणाप्यष्टोतरशतं हुनेत् |
अष्टोत्तरः शतं पश्चत्पद्मैर्मद्विद्यया हुनेत् || ११० ||

पद्माभावेघृतं गव्यं जुहुयद्विद्यया मम |
भगवद्रश्मिभिः यश्चोदकैकामाहुनिं हुनेत् || १११ ||

पूर्वेद्युरपि हुत्वाथ भगवद्रश्मिभिस्त्रिधा |
अथाचार्यदद्वंद्वं साष्ठांगं प्रणिपत्य च || ११२ ||

गंधपुष्पैरलंकृत्य षष्टिचिवुक हेमजं |
पद्मरागसमायुक्तं कुंडलद्वयमर्पयेत् || ११३ ||

प्रत्याय सुवर्णं वा दत्वाचार्य पदांवुजे |
वासो युग्मं समर्प्याथ क्षौमं कापी समेव वा || ११४ ||

सालग्रामशिलां शुद्धांवस्त्रकीटविनिर्मितां |
सवत्सगौद्वयपुनांवहुदाक्ष्मिणयान्वितां || ११५ ||

समर्पयेदयाचार्यहस्ताब्जे देशिकोत्तमः |
धनाढ्योराजपुत्रश्च दद्यात् साहस्रदक्षिणां || ११६ ||

शतं तदमयवातदर्धार्धमथापि वा |
पंचनिष्कचतुर्निष्कनिष्कवयमितं तु वा || ११७ ||

आचार्यायधनं दद्याद्वितलोभविवर्जितः |
आचार्यपत्नीमभ्यर्च्यवासोलंकरणदिभिः || ११८ ||

प्. १३०ब्)

द्वादशयसुवासिन्योभोज्याविप्राश्चतदिने |
दक्षिणाभिश्चतां कूलैस्तौयेद्देवताधिया || ११९ ||

आचार्यादाशिषः प्राप्य सहभुंजोतवंधुभिः |
कातिकेनसि कृत्वेत्थं व्रतमत्यतपोवनं || १२० ||

श्रीमदष्टार्णमंत्रस्यमद्विद्या याश्वसाश्वाती |
महतीसिद्धिम्राप्नोति सद्य एव न संशयः || १२१ ||

पुत्रवतमहीनित्यं पालयामि न संशयः |
अवश्यं मंदभाग्यस्य सन्निधौतस्य संततं || १२२ ||

स्थित्वा समस्तमैश्वर्यं ददाम्यष्टगुणावितं |
शंखादीनां निधानानामाधिपत्यं च शाश्वतं || १२३ ||

अक्षयं धनरत्नौर्घः गजाश्वथ संकुलं |
अक्षयं महदारेग्यमक्षयापुष्पमप्यथ || १२३ ||

अक्षयान्सकलान्भोगान् दिव्यानपि च मानुष्यान् |
अक्षयं सर्वसौभाग्यं ददाम्यस्य न संशयः || १२४ ||

मद्विद्याया प्रसून्नायास्सांगसंपूर्णदक्षिणा || १२५ ||

महतीया पुरश्चर्या महासिद्धिप्रदयिनी |
तद्वा दशफलं तस्य भवत्येव न संशयः || १२६ ||

इत्थं कृत्वा पुरश्चर्यां कार्तिकमासिसिद्धिदे |
असाध्यमपि देवनां साधयत्येव वांछितं || १२७ ||

आचार्यानुग्रतस्यवंश्यानामपि शाश्वतीं |
दादामि महती लक्ष्मीमंतेपि परमं पदं || १२८ ||

आचार्यपत्नीपुत्रादिपोषाणार्यं दिने दिने |
कृत्वाधनार्जनं नित्यं दत्वाचार्य पदांवुजं || १२९ ||

सांगदक्षिणपयुक्तवाजिमेध शतोद्भवं |
अवश्यं फलमाप्नोति संशयोनात्रविद्येत || १३० ||

आचार्यार्थं विवाहार्थं यागार्थं च दिने दिने |
धनार्जनं महत्पुण्यमाहुर्दिव्यामहार्षयः || १३१ ||

आचार्यचरणद्धद्वेपुरश्चणकर्मणि |
ब्रह्मलां दक्षिणं दत्वा ब्रह्म प्राप्नोति शाश्वतं || १३२ ||

श्रोत्रियाय दरिद्राय विवाहार्थं धनं मितं |
याचित्वापि प्रदायाथ ब्रह्मप्राप्नोति शाश्वतं || १३३ ||

आचार्यस्याथ वा स्वस्य यागाथं जगतीतले |
कृत्वाधनार्जनं नित्यं निमग्रैरपि कोटिशः || १३४ ||

पितृभिष्पुत्रपौत्राद्यैस्सहिसौपरपदं |
ममयत्युर्भगवतस्तद्वामसमवाप्नुयात् १३५

प्. १३१अ)

मज्जन्मदिवेसयोस्मिन्तप्याचार्य पदांवुजे |
दक्षिणामपि यत्किंचिदत्वा सिद्धिं परां व्रजेत् || १३६ ||

तदारभ्य प्रतिदिनं सप्तविंशाक्षरीमिमां |
जप्त्वा पंचशतप्रातः सायमष्ठोतरशतं || १३७ ||

सौभाग्यं परमं दीर्घमापुरारोग्यमुतमं |
संप्राप्य सद्वीयामचिरादधियो भवेत् || १३८ ||

भगीरथांवरीषादि सदृशेराज्यसंपदा |
देहांते भगवद्धामयाति वंशसमन्वितः || १३९ ||

यद्यत्रवसुधादानं सांगदक्षिणमाचरेत् |
तस्य पुण्यफलं वक्तुं नाहं शक्तास्मिवामराः || १४० ||

शुद्धातृतीयावैशाखेमहासिद्धिप्रदायिनी |
पौर्णमासी च वैशाखीमहासिद्धिकरीम्मता || १४१ ||

उत्थान द्वादशीमासे कार्तिके सर्वसिद्धिदा |
एकादश्यपितन्मासे महासिद्धिरी स्मृता || १४२ ||

सिध्यर्थं यत्नवानिस्यं यत्युर्मम च भक्तिमान् |
मज्जन्मदिवसेवशां कुर्याद्वतमतंद्रितः || १४३ ||

प्रतियद्दिनमारम्य द्वादश्यंतं दिने दिने |
कार्तिके सा सिकृत्थं वर्षेवर्षे व्रतं शुभं || १४४ ||

इहापि साक्षाद्भगवतेजसः कलयान्वितः |
मंत्रमूर्तिर्विशुद्धात्मा स्वात्मानं ब्रह्मरूपिणी || १४५ ||

यन्येवस्व चक्षुभ्यं चिदानंदरसात्मकं |
श्रूयते दूरगावन्नाखेचरानपिपश्यति || १४६ ||

पक्षेपक्षेथ वा मासिमासि वा मात्रपीमयीं |
पश्यत्येव स्वचक्षुर्भ्यां नाराण समन्वितां || १४७ ||

मत्प्रसादकरीविद्यां मिमां पंचशतं जपन् |
स्वकटाक्षेक्षणेनान्यान् श्रीसमृद्धान्करोत्यपि || १४८ ||

ऐश्वर्यमपि माहेंद्रमासुर्मपि संपदं |
तृणीकरोति मद्भक्तः स्वश्रियानात्रसंशयः || १४९ ||

इत्युक्त्वा सा महालक्ष्मीर्नारायणसमन्विता |
पश्यतां सर्वदेवानामपि चातहिता भवतु || ५० ||

भूयोपि संप्रवक्ष्यामि भार्गवेवासरे व्रतं |
यत्कृत्वा साधकोलोके महती सिद्धि मश्नुते || १५१ ||

कार्तिके मार्गशीर्षे वा माघे वा फालानेपि वा |
वैशाखे श्रोवणेवपि सामारभ्याश्विनेपि वा || १५२ ||

प्. १३१ब्)

समारभ्यद्विजः कुर्याद्भार्गवेवासरे व्रतं |
समस्तसंपत्याश्राज्यकारणं भुक्तिमुक्तिदं || १५३ ||

भगुवारव्रतं पुण्यमनायासफलप्रदं |
उक्तेषु शुभमासेषु प्रथमे भार्गवोदिने || १५४ ||

समारभ्यव्रतं कुर्यात् समस्तफलसिद्धिदं |
नित्यं पंचशतं जप्त्वा स्वाचार्याज्ञापुरस्सरं || १५५ ||

भार्गवेपिदिने जप्त्वा तथा पंचशते श्रियं |
अष्टाविंशतिधा हुत्वा गायत्र्यादौ गवां घृतं || १५६ ||

श्रीमदष्यक्षेरेणथ शतमष्टोत्तरं हुनेत् |
प्रसन्नलक्ष्मीमंत्रेण त्रिशतं जुहुयाद्व्यतं || १५७ ||

सुवासिनी त्रयं विश्चत्रितयं चापि भोये तु |
आचार्यपत्नी संपूज्यारातनं भार्गदिने || १५८ ||

आचार्यवहुभायद्वा मासाद्ये भार्गवेदिने |
अभ्यच्यजंघपुष्पाद्यैर्वासोलंकारमर्पयेत् || १५९ ||

कर्षस्वाणं तदर्धं वा निष्कस्वर्णतदर्धक |
समर्प्यस्वगुरोः पल्यैमहालक्ष्मीधियानृप || १६० ||

एकं वा मिथुनं लक्ष्मीपतिधियार्चयेत् |
गुरुपत्न्याक्षसान्निध्येद्रद्यादाचार्यपादयोः || १६१ ||

गुरुषुत्राय वा दद्यातत्पौत्रायाथ वार्पयेत् |
सर्वेषामप्य सान्निध्ये भगवत्सन्निधौ नृप || १६२ ||

संकल्प्य दक्षिणद्रव्यं प्रेषयेच्च ततः परं |
अथवाचार्य पादाब्जारूढ श्रीपादुकायुगे || १६३ ||

समर्प्यप्रेषयेत्पश्चादाचार्य ततो व्रती |
भार्गवेवासरे कुर्वशिष्टं व्रतमुतमुत्तमं || १६४ ||

जप्त्वा पंचशतनित्यं सायमष्टोतरशतं |
लभतमदं भाग्योपि स्वर्णरत्नसमाकुलां || १६५ ||

गजाश्वरथसंपूर्णां महालक्ष्मीमचंचली |
न पुत्रैर्नकलत्रेण न रत्नैर्नधनैरपि || १६६ ||

नवियुज्येतपशुभिः कुत्रचित्क्षुपिभूयते |
आयुष्यस्याथ वृद्धिः स्यादारोग्यस्व्य च संततं || १६७ ||

ऋग्यजुस्सामवेदानामपि पारगतो भवेत् |
मीमांसाद्वयतर्कदिशास्त्रपारगतोपि च || १६८ ||

भूत्वा सर्वगुणेयेता प्राप्यपुत्राननुतमान् |
योगमष्टागमासाभुक्त्वा भोगांश्चक्षुभान् || १६९ ||

प्. १३२अ)

यात्यंते भगवद्धामकुलातां शतसंयुतः |
 महासिद्धिप्रदान्यस्यास्संत्यन्यानि श्रुतौ स्मृतौ || १७० ||

अवश्यं साधयेदेनांस्तिद्धिमिच्छननुन्नमामं |
दुर्लभमिमनुष्याणां ममराणं च दुर्लभा || १७१ ||

अनयासाध्यते सर्वश्रेयस्सिद्धिर्महीयेत |
दीक्षायुक्तः शुचिर्नित्यं विर्द्यसाज्यश्रियोजेपन् || १७२ ||

श्रीमदष्टाक्षरी जप्त्वा लभेच्छुयः परंपरां |
साम्राज्यलक्ष्मीविद्याया माहात्म्यमयनाशनं |
किंचिरक्तं मया तुभ्यं किं पुनः श्रोतुमिच्छसि || १७३ ||

इति श्रीमदनुत्तरं ब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
एकचत्वारिंशेध्यायः ४१ || 
प्. १३२अ)

राजोवाचं || 

दीक्षाभिषेका इत्युक्तस्त्वया सर्वजप्यते |
तद्विधानं वदस्वाद्य मम नारायणप्रभो || १ ||

श्रीभगवानुवाच || 

अथाभिषेकं वक्ष्यामि दीक्षाविधिमनुत्तमं |
उपासनाशतेनपि विनायेन न सिध्यति || २ ||

भुंतेवासि विशुद्धात्मा स्वाचार्यं यततोन्वहं |
तोषयेत्सललैरथैभक्तिश्रद्धा समन्वितः || ३ ||

यदा ददाति संतुष्टः प्रसन्नो वरदो मनुं |
स्वयमेवा तथा कुर्यादिति कतव्यता क्रमं || ४ ||

विशुद्धदेशकालेषु शुद्धात्मानियतोत्वहं |
शुश्रूषितश्च सततं भक्त्या शिष्येणासादरं || ५ ||

संकल्प्योयोष्यकर्तव्यमंकुरारोपणं नृप |
कुर्यान्नांदोमुखश्राद्धमादौ च स्वास्तिवाचनं || ६ ||

स्वगृक्द्योक्तविधानेन तदेतद्विदधीतवै |
मधुमासे भवेदुःखं माधषेरत्नसयः || ७ ||

अशुभं भवति ज्येष्टे आषाढे वंधुनाशनं |
समृद्धिः श्रावणेन्हनवीर्याणं संमदामपि || ८ ||

पीडाभाद्रयद्देमसि सर्वसंपद आश्विने |
ज्ञानं स्यात् कार्तिके सौख्यं मार्गशीर्षे भवत्यपि || ९ ||

पौर्वज्ञानक्षयोमाघे भवेत् संदर्शन मम |
समस्तभीष्टसिद्धिः स्यात् फाल्गुनेमासि संततः || १० ||

रवौमुरौ वुधेशुक्रे कर्तव्यं भानुवासरे |
अश्विनीरोहिणीस्वातीविशाखाहस्तभेषु च || ११ ||

प्. १३२ब्)

ज्येष्टोत्तरात्रयेष्वेवकुर्यान्मत्रभिषेचनं |
पूर्णिमापंचमी चैव तृतीयससमीतथा || १२ ||

त्रयोदशी च दशषीप्रशस्तास्सवकीमदाः |
पंचांगभुद्धदिवसे वलवत्यपि वा कामौ || १३ ||

गुरुशुक्रोदयेशुद्धेलग्ने द्वादशोधिते |
चंद्रतारानुकूले च शस्यते सर्वकर्मसु || १४ ||

नवारमासदोषः स्याद्ग्रहणेर्धद्रसूर्ययोः |
तत्र यद्यत्कृतं सर्वतदनंतफलप्रदं  || १५ ||

नान्यदन्वेषणचेदूरवियर्वणिभूयते |
सवितुग्रहेणं श्रेष्ठं सोमस्य ग्रहणदपि || १६ ||

यदिडामणिस्तरग्रहणद्वितेय भवेत् |
कृतस्य कर्मजातस्य फलं वक्तुं न शक्यते || १७ ||

योयोमंत्रो गृहीतोत्र स सद्यस्सिद्धिमान् भवेत् |
गृहीतापियुनाविद्या तत्र दीक्षा पुरस्सरा || १९ ||

आचार्यवदनाल्लब्धा महासिद्धिं प्रदायिनी |
भूयोपि सर्वविद्यानां ग्रहणे चंद्रसूर्ययोः || १९ ||

दीक्षापुरस्सराप्राप्तिराचार्य वदनाद्यदि |
अनायासेन सिद्धिः स्यात् सद्य एव फलप्रदा || २० ||

सिद्दयेसवपिद्यानी तत्र तीर्थाभिषेचन |
कर्तव्यं सर्वयलेरनशिष्याणां फलसिद्धये || २१ ||

चतुर्मिर्वणेकैस्सम्यग्रक्तपीतसितासितासितैः |
सुरम्यं मंडलं कृत्वा तत्र धान्यांजलिद्वयं || २२ ||

निधायकलशं तत्र तीर्थतोयेनपूरितं |
वेष्टीतं वस्त्रयुग्मेन पंचरत्नसमन्वितं || २३ ||

आम्राश्वत्थप्रसूनैश्च शाखाभिरूपशोभितं |
नारिकेल फलोपेतं मंगलैः परितो ज्वलं || २४ ||

सर्वोत्सवसमायुक्तं कृत्वा तत्रार्वद्येदिं |
श्रियाचित्कलयायुक्तं यंत्रेष्टाक्षारसिद्धिदे || २५ ||

ऋग्यजुः सामसूक्तैश्चस्तोत्रैः पौराणिकैरपि |
मंत्रैरागमिकैश्चैवष्वैकृवैर्नाथमच्चेयेत् || २६ ||

वरयेद्वैष्ववान्विप्रानुतमाभरणान्वितान् |
श्रावयेतैश्च सूक्तानि मंत्रान्विष्णुत्सवेतदा || २७ ||

आचार्यः पूर्वविधिनान्यास जातं समाचरेत् |
अथवा मातृकां शुद्धां मातृकां वैहुवीमपि || २८ ||

तन्मूर्तिपंजरन्यासं तत्वन्यासमतः परं |
वार्णन्यासं दशविधचिन्मयीमातृकामपि || २९ ||

पंचांगं पुरतोन्यस्यन्यासं कृत्वत्थ मादरात् |
न्यासजालमिति न्यस्य पूजयेतत्र पूर्ववत् || ३० ||

प्. १३३अ)

पूजनीश्च पूर्वोक्तसाधनैः श्रीपति विभुं |
उत्तमं कायेन्नृत्यगीतवाधैर्मनोहरैः || ३१ ||

पुण्यस्त्रीभ्यो गृहस्थेभ्यो दद्याद्वदुसुविस्तरं |
गंधपुष्पावृतां कलसुवासोभूषणादिकं || ३२ ||

भोजनं चान्नपानीयमन्येभ्योपितपोधन |
एवं तत्रोत्सर्वकृत्वात्रिकालमपि पूजयेत् || ३३ ||

शत्रावपि समभ्यर्च्य त्रिकालं विजितेंद्रियः |
निराहारः फलाशीषा पूर्वेपुस्त्रि सहस्रकं || ३४ ||

श्रीमदष्टाक्षरी जप्त्वा शताधिक सहस्रकं |
लक्ष्मी हृदयविद्यां वा द्वादशार्णमथपिवा || ३५ ||

अष्टाक्षरी महालक्ष्म्याः प्रजयेद्वाषाडक्षरी |
परेहनि तथा प्रातः पूर्ववत् सर्वमाचरेत् || ३६ ||

संपूज विधिवत् साक्षाल्लक्ष्मीनारायणो विभू |
कुंडनिर्माय विधिवत् कृत्वा तत्रपि मंडलं || ३७ ||

तत्र वह्निं प्रतिष्ठाप्य गृत्द्योक्तविधिनामुविः |
सांगावरणमावात्द्यतत्राभ्यच्यश्रियपतिः || ३८ ||

श्रीमदष्टाक्षरेणाथ मंत्ररलेनभूयते |
दधिदुग्धाज्यसहितैः सहस्रं जुहुपतिलैः || ३९ ||

श्रीमंत्रान्यतमेतथत्रिशतं जुहुयाद्वातं |
कृत्वा पूर्णहुतिं तत्रा ततत्र ततस्तं कलशेचेयेत् || ४० ||

ततो दिक्षु वलिं दत्वा पार्षदेभ्योस्समाहितः |
शिष्यवर्यमथाह्नपभक्ति न अमकल्मषं || ४१ ||

प्राणानामम्यविधिवदभिषेकं समाचरेत् |
पावमानेन सूक्तै न सुरास्त्वामिनि मंत्रकैः || ४२ ||

अभिषिंचेज्रतन्मूधितदेतत्कलशोदकं |
नारायं स्वयं विष्णुः शिष्येसंनिदधातिवै || ४३ ||

सर्वगस्सर्वतोप्यस्सि असीदतिदयानिधिः |
इति संस्मृत्यसस्मृत्यतज्जलैरभिषेचयेत् || ४४ ||

परिधाप्या च वासश्चचंदनान्यनुल्लिप्य च |
धारयित्वाम्गुलीयादिभूषणन्यषि सर्वशः || ४५ || 

प्. १३३ब्)

वैष्णवीं मातृकां न्यस्य तत्वन्यसमतःपरं |
तन्मूर्तिपंजरन्यासमृष्यादिन्यास पूर्वकं || ४६ ||

आत्मवद्विधियच्छिप्यतनावेवं प्रविन्यसेत् |
ततस्तच्छि रवि स्वस्य दत्वा हस्तं च दक्षिणं || ४७ ||

श्रीमदष्टाक्षरी विद्यामष्टोत्तरशतं जपेत् |
श्रीमंत्रान्यतमं पश्चाच्छतमष्टोत्तरं जपेत् || ४८ ||

रश्मिमालामनुस्मृत्य सकृदेवताः परं |
आचार्योथ प्रसन्नौस्मै शिष्यायोदकपूर्वकं || ४९ ||

तदक्षिणकेरदद्यान्मंत्रराजं महीपते |
श्रीमंत्रान्यतमेनाथस्वेष्ठमंत्रेणसंयुतं || ५० ||

स्वतो ज्योतिर्मयी विद्यां गच्छंती भावयेद्गुरुः |
आगतां भावयेच्छिप्योधन्योस्मीति पुनः पुनः || ५१ ||

शिष्यस्य दक्षिणे कर्णे श्रीश्रीशद्वादशाक्षरी | 
त्वाथ श्रीमदष्टार्णयंत्रराजं समर्पयेत् || ५२ ||

महालक्ष्मीमनुं दद्याहेतेष्विष्ठतनं ततः |
शिष्यस्य दक्षिणे कर्णे तत इष्टमनूनपि || ५३ ||

दद्याघ्रायशिरः पश्चात् कुर्यादालिंगनं नृप |
कृत कृत्यस्ततशिष्यस्तस्मे सर्वं निवेदयेत् || ५४ ||

यच्चयावच्च तद्भत्मागुरवेष्ट मानसः |
गोभूहिरण्याभरणगृहक्षेत्रादिकं नृप || ५५ ||

नोचे दर्धनदर्ध वा चतुर्थाश ममथापि वा |
अश्लेशादत्र वस्त्रादि दद्याद्वितानुसारतः || ५६ ||

राजावापिधनाथोवाग्रामाणां शतमर्पयेत् |
सहस्रदक्षिणगुक्तमाचार्याय प्रसन्नधीः || ५७ ||

सप्तरात्रं पंचरात्रं त्रिरात्रवैकरात्रकं |
आदौदी दीक्षाविधिं कृत्वा विद्यां दद्याद्गुरुस्ततः || ५८ ||

ग्रहणे समनुप्राप्ते दीक्षीं कृत्वैकवासरं |
कलशस्यायनादीमि कृत्वा पूर्वोदितनिच || ५९ ||

श्रीमदष्टाक्षरी जप्त्वान्नि सहस्रं समाहितः |
त्रिशताधिकसाहस्रं श्रीमंत्रान्यतमं जपेत् || ६० ||

ग्रहणस्पर्शसमयेस्नात्वानद्यां स्वयंगुरुः |
श्रीमदष्टाक्षेरणश्च सहस्रं त्रिशताधिकं || ६१ ||

यदधिमुद्राज्यसहितैर्हुत्वा कृष्णतिलैः शुभैः |
श्रीमंत्रान्यतमेनाथ शतमष्टोत्तरं हुनेत् || ६२ ||

ब्रह्मार्पणहुतिं कृत्यानूतानोदकपूरिते |
पूर्ववत्पूजयेत् कुंभे लक्ष्मीनारायणवुभौ || ६३ || 

प्. १३४अ)

इच्छभक्तियुतं शिष्यमभिषिच्योदकेन च |
परीधाप्य च षोसश्चधारयित्वाथाभूषणं || ६४ ||

श्रीमदष्टाक्षरीतस्यशिरः स्पृष्ठाशतं जपेत् |
ततो देहेपि विन्यस्य वैष्णवीमातृकां तु वा || ६५ ||

पचागन्यासमात्रं वा कारयित्वा महीयते |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्यां ब्रह्मविद्यापुरस्सरां || ६६ ||

दत्वास्य दक्षिणीकर्णे दद्यादिष्टंश्चियो मनुं |
पश्चादिष्ठमनूनदत्वा कारयेदाशिषस्ततः || ६७ ||

शिर्ष्योपि कृतकृत्यात्मा स्वाचार्यचरणद्वये |
सर्वस्वं वा तादर्धं वातदर्धार्धं समर्पयेत् || ६८ ||

यद्वधेनुद्वयं भूमिं पक्वसस्यसमन्वितां |
पंचविशतिनिकं वा तदर्धं वा सुवर्णकं || ६९ ||

कुंडलद्वितयं दत्वा नूतनं गृहमर्प्ययेत् |
दत्वा वह्ननिवासांसिधान्यराशिमथाक्षयं || ७० ||

कारांतरमालं व्यस्वाचार्यं मत्स्वरूपिणं |
अवश्यं वहुभिर्वितैस्तोषयेन्मनुसिद्धये || ७१ ||

गुरुपुत्रकलत्रादीनपि संतोषयेततः |
अर्हणभिऽऽच वहुधावासोलंकताणदिभिः || ७२ ||

वितशाठ्यं परित्यज्य गुरयेदतदक्षिराः |
कृतत्यो भवेत् सद्यस्सिद्धं मंत्रो न संशयः || ७३ ||

दीक्षाभिषेकविधिनाय आचार्यमुखांवुजात् |
उपदिष्ठांश्च भूयोपि योगह्लाजिमनूतमान् || ७४ ||

अवश्यं महतीसिद्धिं प्राप्नुयात् सद्य एव हि |
तावत्कालकृतं हामजपादि फलमक्षयं || ७२ ||

प्रविशत्यस्य शिष्यस्य शरीरे नात्रसंशयः |
तस्मादाचार्य पादाब्जे दातव्या पूर्णदक्षिणा || ७३ ||

संपूर्णदक्षिणभावे समस्तं निष्फलं भवेत् |
विद्यास्समस्ता दत्वा दत्वापि रहस्यमुपदिश्य च || ७४ ||

अंते वासिनामाचार्यो वहुकालं परीक्ष्य च |
उपदिष्टं च भूयोपि मंत्ररत्ननिदं शुभं || ७५ ||

जपहोमादिभिस्सिद्धं दद्यादीक्षापुरस्सरं |
रवीदुग्रहणे पुण्येयदिदीक्षाभिचनं || ७६ ||

प्राप्तमाचार्य सान्निध्यात् सद्यस्सिद्धमनुर्भवेत् |
एतत्कलोवारांते सौ वैकुंठे भगवत्पुदे || ७७ || 

प्. १३४ब्)

सुरसास्राज्यलक्ष्म्यासावभिषिक्तो भवेध्रुवं |
अविज्ञाय वलंमास वारचंद्रादिसंभवं || ७८ ||

मंत्रमात्रं स्वशिष्याययोदद्यासहिद्यातुकः |
तस्मत्सर्वज्ञमाचार्यमाश्रेयद्भगवद्धिया || ७९ ||

अष्टाक्षरोपदेशांते श्रीमंत्रान्सकलानपि |
वासुदेवादिकान्मात्रान्वह्ननारायणदिकान् || ८० ||

शिष्यस्य दक्षिणे कर्णे दद्याद्वारश्मिमालिकी |
द्वयं भागवती प्रोक्ता दीक्षानारायणीशुभा || ८१ ||

ननास्तिका पदातव्यानाशिष्याय कदाचन |
न संदिग्धाय मूर्खाय वेदनिं वा पराय वा || ८२ ||

दीक्षाविधिमविज्ञायत्मासादिवलमप्यथ |
यो ददाति महाविद्यां शिष्यं चात्मानमप्यसौ || ८३ ||

प्रापयत्येव नरकं यमलोके सुदारुणं |
अज्ञात्वामासवाराद्दिवलमाचार्यवक्त्रतः || ८४ ||

यो गृह्णाति महाविद्यां न ससद्गति मश्रुते |
किंचाप्यविवदः सर्वाभयंतीह दिने दिने || ८५ ||

ताददशेनोपदिष्टाश्च भूयोपि सुभुभेदिने |
सर्ववित् सद्गुरोर्वक्त्राद्गृहीत्वा सिद्धिमश्रुतं || ८६ ||

इयं नरायणी दीक्षा वैष्णवी सिद्धिदायिनी |
दीक्षितेष्वपि सर्वेषु दीक्षितो वैष्णवोधिकः || ८७ ||

अश्वमेधादियागेषुदीक्षितेभ्योप्यसौ महान् |
एकेन जन्मनौ वासौ मुक्त इत्यभिधीयते || ८८ ||

दीक्षाभिष्येकं संप्राप्य स्वाधायर्कसणावशात् |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्या सकृत्स्मत्वापि मुच्यते || ८९ ||

दीक्षाभिषेकयुक्तौयः श्रीमदष्टाक्षरीं जपेत् |
अष्टदशक्षरीं वापि ब्रह्मविद्यापुरस्सरां || ९० ||

साम्राज्य श्रीमहाविद्यां श्रीमंत्रान्वाथ वैष्णवान् |
इहापि सिद्धिविद्यो सौमुक्तः संसारसागरात् || ९१ ||

भूत्वा भगवदाकोराब्रह्मानंदमयो भवेत् |
सद्यः पातकराशिघ्रं वहुश्रोयोविवर्धनं || ९२ ||

दीक्षाभिषेचनंनाम वैष्णवंभुक्तिमुक्तिदं |
विष्णुदीक्षाभिषेको वा योगोष्टांगयुतोपि वा || ९३ ||

भगवदर्शनं वपिन्नयं कैवल्यसाधनं |
नैनश्चितयतोस्त्यन्यद्ब्रह्मसंप्राप्तिकारणं || ९४ ||

प्. १३५अ)

ऋष्यभृंग उवाच || 

दीक्षीभिषेचनं प्रोक्तमित्यंरामेणाधो माता |
जानकीपतिनापूर्वश्रेयोष्ठद्धिप्रदायकं || ९५ ||

अवश्यं विष्णुदीक्षांयादीक्षिता नियत्रव्रताः |
श्रीमदष्टाक्षरीज्यह्वाभजध्ध्वं रामच्युतं || ९६ ||

कृतकृत्याभवंतोथ ब्रह्मप्राप्त्यथ शाश्वतं इदमेव परतपः || ९७ ||

इदमेपरंपुरायमिदेमवमहद्व्रतं |
अयमेवे परो योगो दीक्षेय वैष्णवी शुभा || ९८ ||

अश्वमेधादिप्यगेषु दीक्षितोपि यतव्रतः |
दीक्षितो विष्णुदीक्षायां श्रीमदष्टाक्षरी जपन् || ९९ ||

अनंतमयुतं साक्षात्परंब्रह्म प्रपर्श्यत |
दीक्षाभिषेचानं लब्धा पंचधावान्निधैकधा || १०० ||

सिद्धिमासाद्यमहती ब्रह्मतादात्म्यसिद्धिभाक् |
नाष्टांगयोगाभ्यासेननयागैपूर्णदक्षिणैः || १०१ ||

तादृशींगतिमप्रोतियादृशी विष्णुदीक्षया |
भूयोभूयः प्रवक्ष्यामि भगवादीक्षयान्वितेः || १०२ ||

श्रीमदष्टाक्षरीं जप्त्वा सिद्धिं प्राप्याथ शाश्वतीं |
दीक्षभिषेचनं प्रोक्तमिति पुष्मभ्य आदरात् |
इतः परं द्विजश्रेष्ठाः किं युमः श्रोतुमिच्छयः १०३ || 

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
द्विचत्वारिंशोध्यायः || ४२ ||
प्. १३५अ)

ऋषय ऊचुः ||

ऋष्यशृंगमहाभागभवद्वदनयंकजात् |
श्रुनमस्यभिरत्यंतरहस्यमपि सिद्धिदं || १ ||

कृतकृत्याचर्यर्वेर्कभूयोधन्यतरावद्य |
भेगवच्छास्त्रमस्माधिः श्रुतं त्वद्वदनीवुजात् || २ ||

भूयोपितवद्वक्त्राज्वाच्छ्रीतकामाजगद्ध्रितं |
योगस्वरूपं पृच्छामस्तदस्माकं वदप्राभो || ३ ||

योगो ना किमेतस्य स्वरूपं कीदृशं परं |
अगान्यष्टाविति प्रोक्तमस्य तत्सकर्लवेद || ४ ||

श्रीऋष्यभंगनुवा || 

शृणुधं ब्राह्माणश्रेष्टायथा दाशरथिः पुरा |
वशिष्टादि महषीणं सन्निधौ जनकीपतिः || ५ ||

कथयामास योगस्य स्वरूपं शंभवे विभुः |
यथा नारायणेयोगीन्जनकायमहात्मने || ६ ||

प्. १३५ब्)

कथायामास योगस्यस्वरूपं ब्रह्मसाधनं |

श्रीभगवानुवाच 

शृणु राजन्प्रवक्ष्यामि योगमष्टांगसंयुतं || ७ ||

यदभ्यासान्नारोयति तत्परं ब्रह्मशाश्वेतं |
नित्यनैमितिकैरेव कुर्वाणेदुरितक्षयं || ८ ||

योगाभ्यासरतोभूयातत्साधनमथोच्यते |
अजदुर्जनसर्गबजसाधुसमागमं || ९ ||

कुरुपुरायमहोरात्रस्य विष्णु सनातनं |
अष्टावंगानि वक्ष्यामि योगसावसुधायते || १० ||

पातकेभ्यो विमुक्तः स्याद्येषां श्रवणतोपि च |
यमश्चनियमः पश्चादासनं च तृतीयकं || ११ ||

प्रणयामश्चतुर्थः स्यात् प्रत्याहारस्तु पंचमः |
दधारण च तथाध्यानं समाधिरितिचाष्टमं || १२ ||

प्रत्येकमेषां वक्ष्यमिलक्षणान्यपिसु |
यमऽऽचनियमः पश्चादासनं च तृतीयकं || १३ ||

प्राणयामाव्रततद्विभज्य प्रवक्ष्यमिततल्लक्षाणमप्यथ || १३ ||

अहिंसा सत्यमस्तेयं ब्रह्मचर्यं यार्जव |
क्षमाधृतिर्मिताहारः शौवं चेति यमादृश || १४ ||

सर्वेषामपि भूतानामहेशजननं हि सत् |
वाङ्मनः कर्मभिर्ननमहिंसेत्यभिधीयते || १५ ||

यथादृष्टश्रुतार्थानां स्वरूपकथनं पुनः |
स्वात्यमित्युच्येत धीरैस्तद्ब्रह्मप्रप्तिस्वधिम || १६ ||

तृणादेरप्यनादानं परेषां वसुधापते |
अस्तेयमेतदप्यंगं ब्रह्मप्राप्तेस्सनातनं || १७ ||

अवस्थास्वपिसर्वासुकर्मणामनसागिरा |
स्त्रीसंगतिपरित्यागो ब्रह्मचर्यं प्रवक्ष्यते || १८ ||

परेषां दुःखमालोकखस्यै वा लोक्यपलतः |
उत्सादनानु संधानंदये प्रोच्यते वुधैः || १९ ||

व्यवहारेषु सर्वेषु मनोवाप्कायकर्मभिः |
सर्वेषामपि कौटिल्यराहित्यंत्वार्जवंतु || २० ||

सर्वत्मना सर्वदापि सर्वत्राप्ययकारिषु |
वंधुष्विवसमाचारः क्षमास्याद्ब्रह्मवितम || २१ ||

इच्छाप्रयान्नराहित्यं ज्ञातेषु विषयेष्वपि |
लोभवत्सुधतिंधीशः प्रवदंति सतवर || २२ ||

भोज्येस्वैव चतुर्थांशभोजनं स्वस्थचेतमः |
अत्युग्रहकटुतिक्तालसवणादिविवर्जितं || २३ ||

प्. १३६अ)

हितं मेध्यं महीपालमिताहारं प्रचक्षते |
निर्गतं नवरंध्रेभ्योरोमहूयेभ्य एव च || २४ ||

मलं वदंति तद्वारक्षालनंशोचमुच्येत |
गृज्जलाभ्या वहिस्सम्यङ्गिर्मलीकरणं तथा || २५ ||

मनः स्थैर्यं वहिः शौचमंतः शौचं |
विदुर्बुधाः एतेदशयगाभूय ब्राह्मता प्रतिहेतवः || २६ ||

तपश्चतुष्टिरास्तिकामीश्चरा एवनं तथा |
सिद्धांतालोचन चैव लज्जादानंमतिस्तथा || २७ ||

जयोव्रतंदशैतानिसुतीक्ष्णभियमाः स्मृताः |
प्रत्येकमेषां वक्ष्यमिलक्षणानिहहीयते || २९ ||

तपस्त्वनशनंनाम विधिपूर्वकमिष्यते |
अनायासोपपन्नेनतृष्णर्थे नैव जीवनं || २९ ||

तुष्टिरेषात्मातौर्येत तत्प्राप्तिर्नानयाविना |
श्रुत्याद्युक्तेष्युविश्वासमास्तिकां प्रवदंति हि || ३० ||

इष्टेदेवार्चनं सम्यग्विधिपूर्वकमन्वहं |
त्रिसंध्यमेकसंध्यं वा भवत्येवेश्वरार्चन || ३१ ||

वैष्णवागमासीद्धांत श्रवणं मनमं तथा |
श्रुति स्मृतिपुराणादि मध्यांतोक्तोर्थदर्शनं || ३२ ||

सिद्धांतश्रवणत्द्येतत्प्रोच्यते तत्वदर्शिभिः |
श्रुत्यादिभिर्लेकिकैश्च यद्यदत्यंतनिंदितं || ३३ ||

तत्रा प्रवर्तनं लज्जवाङ्मनः कर्मणमपि |
यादिष्टदेवताध्यात्वा तदर्पणाधिया || ३४ ||

ससात्रेदीपतेत्रादि तदानमभिधीयते |
तर्केणप्यनुसंधानं सम्यक्तदसतोरपि || ३५ ||

शास्त्रयोर्मतिरीयं तु तत्वविद्भिरुदीर्यते |
गुरोर्लब्धस्य मंत्रस्यशश्वदावर्तनं हि यत || ३६ ||

अतरंगाक्षराणं च न्यास पूर्वजयो भवेत् |
कर्तव्यस्य समस्तस्य नियमग्रहणं व्रतं || ३७ ||

नियमाव्यतिरेकेण सर्वभवति निष्फलं |
यमैश्चनिपमैर्यद्यल्लतं तत्सफलं भवेत् || ३८ ||

एकमनमुच्यते || ४० ||

प्राणयमानयो वक्ष्ये मुमुक्षोरूपकारका नृपैः |
कृतैर्दद्यतेद्यौद्यः शुष्कं धनमिवाग्निना || ४१ ||

त्रेस्थिरोभावः पूर्वोक्तैनिर्यमैः |
सह आचार्यार्पिनह्रैहस्यचैतदासनमुच्यते || ३९ ||

वहुविद्यावतोप्येकविद्यायां स्थितिचितता |
अंगस्वेनान्यविद्यानां जपसास || ||

इंद्रियेष्वपियेदोषायानपितकफोद्भवाः |
त्वागसृप्रांसेमदोस्थिमज्याशुक्रादिसंभवाः || ४२ ||

प्. १३६ब्)

एते सर्वेपि दद्यंते प्ररणस्यांतर्निरोधनात् |
प्रायश्चितमद्यौद्यानां मुख्यमेतद्वहंत्यपि || ४३ ||

पुनरावृत्तिरहितशाश्वत ब्रह्मकांक्षिभिः |
प्राणयामश्चसततं कर्तव्यो विधिवन्सुने || ४४ ||

सम्यङ्गिरुध्य च प्रणानंतकरणमात्मनि |
स्वयमेवावशिष्टस्सन्ब्रह्मयायकल्पते || ४५ ||

जानुविंवंकराग्रेण त्रिःपरामृरयसरत्वरं |
प्रदद्याच्छोटिकामेकामियं मात्राकनीयसी || ४६ ||

दशप्रणवसंयुक्तां गायत्री शिरसा सह |
त्रिर्जपेदायातप्रोणः प्राणायामोपमुच्येत || ४७ ||

अधमोमध्यामश्चैव प्राणायामस्तथोत्तमः |
अधमः पुरकेथत्रिथोवार्यकुंभके पूर्ववन्नृप || ५० ||

रेचकेत्रिश उच्चार्य प्राणयामोयमुच्यते |
प्राणयामैः कृतैः शश्वन्नित्यं षोडशभिर्नप || ५१ ||

संवत्सरकृतैष्यायैस्सद्य एव विमुच्यते |
परोपताय जपायंपरद्रव्यायहाजं || ५२ ||

परस्त्रीमैथुनोत्पन्नं प्राणायामशतं दहेत् |
महामातकर्जयापशतावृतोपपातकं || ५३ ||

अन्यानिशतधावृतान्युपपापानि भूपते |
सर्वाण्यपि प्रदत्द्येते प्रणयामैश्रतुः शतैः || ५४ ||

आदावंते च यत्नेन प्रारणायामान्समाचरेत् |
कर्मस्वपि च सर्वेषु शुभेषुद्यशुभेषु च || ५५ ||

प्राणयामैर्विना पाद्यात्क्षतं कर्मनिरर्थकं |
आतो यत्नेन कर्तव्याः प्राणायामाः शुभतिथिः || ५६ ||

यावच्छक्यं नियम्यासून्मनसैवजपेन्मनुं |
न नारायणे तदाध्यायन्मुहुर्महुरनन्यधिः || ५७ ||

धारय अंतरे वा सूत्रेत्रे किंचिन्निमोत्य च |
परं ज्योतिः परंध्यायतंतरेवमनुजीयेत् || ५८ ||

समस्तकर्मणं साक्षीप्राणयामीमहीयते |
दशप्रणवसंयुक्तंगात्र्या सर्वकर्मसु || ५९ ||

आदावते च कर्तव्यः प्राणवपि यद्वा शंकरस्त |
पिणं मरूपिणं वा सततं स्मरन्नरायणधिभुं || ६२ ||

प्. १३७अ)

श्रीमदष्टाक्षरीविद्यां मनसौवजयन् शुचिः |
नियम्यवायुं कर्तव्यः प्राणयामोद्यनाशनः || ६३ ||

प्राणायामैर्विना सर्वजपहोमार्चनक्रियाः |
न फलंत्येवताः सर्वायात्रेनापि कृताः कृताः || ६४ ||

इंद्रियाणां हृदासाधं विषेयभ्यो निवर्तनं |
प्रत्याहारो भवत्ये तत्सम्यगिंद्रियनिग्रहः || ६५ ||

जीवस्य ब्रह्मरूपेणानिर्धारोवाधुयुक्तिभिः |
पूर्वोक्तोतमत्राश्च प्राणयामत्रयोद्भवाः || ६६ ||

 आत्मन्यसिस्थिरीभावःश्चितस्यैवात्रधारणा |
सम्यगालोकनं ध्यानं निधायहृदयेविभुं || ६७ ||

अंगागिभूषणैस्सार्धवाहनावरणैरपि |
सत्यज्ञानसुखैकत्वप्रायेप्राप्तसाधकः || ६८ ||

समाधिधर्माचतांस्याद्भवांतरशतेष्वपि |
समाधिरथवाजीवब्रह्मणेरेमचितं || ६९ ||

ब्रह्मीभूतः स्वयंजीवोनिरुद्धासुर्विलीनहृत् |
स्वतीप्यनन्यसद्भावात्स्वयमेवावशिष्यते || ७० ||

मूहूर्तावस्थितो वापि समाधिचोध्यते |
एवमष्टांगसंपत्रयोगुप्रक्तास्सुसंयतः || ७१ ||

सूर्यस्यमंडलं भित्वा याति ब्रह्मसनातनं |
य एवमभ्यसेन्नित्यं विनीतः शांतमानसः || ७२ ||

वशीकृमेद्रियग्रामः सोमृतत्वाय कल्पते |
निरस्ताषोडषीरतः कामक्रोधादिवर्जितः || ७३ ||

एवमभ्यासयोगेन स याति परमांगति |
कर्मयोगेन वा ज्ञानयोगेनाथो भयेन वा || ७४ ||

प्राप्यते पुनरावृतिरहितं ब्रह्मशाश्वतं |
करोत्यनुदिनं यस्तु तत्फले विगतस्यहः || ७५ ||

जपह्मात्मकं कर्मसामुनिर्या तत्पदं |
सुगुणं निर्गुणं वापि नारायणमज्जं विभुं || ७६ ||

लक्ष्मीपतिं रघुपतिं कृष्णं विष्णुहरिशिवं |
ध्यात्वा कर्मानवेक्ष्याथ यात्येष परमं पदं || ७७ ||

ध्यानेन कर्मणचैवयौभ्यसेद्यागमन्वह |
सपात्यैवोतमस्थानं यद्भवानानिवर्तते || ७८ ||

तस्माज्जनकर्योत्मेन योगेथ वा ज्ञानयोगे |
प्रविशसनियमैजन्मिकेदिषानुष्ठितैः || ७९ ||

यज्ञैश्च विविधैस्सम्याभक्तिर्नारायणे यणे |
हठासंसारसागस्थास्ययारं प्राप्तु यदोच्छासे || ८० ||

प्. १३७ब्)

कर्मयोगेथ वा ज्ञानयोगे प्रवित्रा सत्वारं |
सर्वयू उःखभि भूतानां आंतानां हतचेतसां || ८१ ||

त्रातास एकएवात्र संसोरस्त्रीयतिः स्वयं |
स एव जानकीमाथो ब्रह्मरूपी जगत्पतिः || ८३ || 

त्रातासंसारमग्रानातारकोनान्य उच्यते |
प्रक्षीण शेषपानां ज्ञानयोगः प्रशस्यते || ८३ ||

कर्मयोगस्तु सर्वेषां भवेन्निर्वाण साधनं |
ज्ञानेन कर्मेशावापि देवं नारायणं विभुं || ८४ ||

आदिमध्यात इतितं रामं सम्यगिहार्चयजनयोगाः प्रशस्यते || ८३ ||

कर्मयोगस्तु सर्वेषां भवेन्निर्वा साधनं |
ज्ञानेन कर्णवापि देवं नारायणं विभुं || ||

कैतच्छरीरं हिक्षयि वृडपियतिष्णु || ८५ ||

त्वगसृग्मांसमेदेस्थिमज्जाशुक्रमयं नृप |
शास्त्रेयपादितं सम्यगनुतिष्ठार्तिनाशनं || ८६ ||

कर्मयोगं तधाज्ञानयोगं वा योगवित्तमश्वः |
करिप्यौमिकर्तव्यमिति कश्चिद्विचितयेत् || ८७ ||

स्वस्यास्येस्वममेवार्यमदोधूलीं हतः क्षिपेत् |
श्वःकार्यमद्यकुवीतमध्याह्ने चापराह्निकं || ८८ ||

सायंतनं च मध्याह्ने विघ्ने वाहुल्यतो नृप |
सम्यग्वैराग्यमिष्टस्य परतत्वस्थचेतसः || ८९ ||

छर्दितान्ननिभाः सर्वदश्यंते विषयास्वसं |
शरीरित्वमयि प्रायो विरक्तस्यैव शोभयेत् || ९० ||

विरक्तस्य तदप्याश्रुत्याज्यं सर्वात्मना भवेत् |
अन्यमेध्यं शरीरस्यं विष्टामिध्यगतादपि || ९१ ||

तत्वनिष्टोविशेषेणप्राणिनं मनुतेहतं |
शरीरेस्मिन्नमेध्यत्वामीदृशं नाम हेहिनां || ९२ ||

त्वगाद्यैकैकसंस्पर्शे ज्ञानमेव विशोधनं |
शृगालैरपि घृध्रैश्चनीयेते यद्यहोविधिः || ९३ ||

विधते चर्मणविष्लेशं शरीराणि शरीरिणां |
पूतत् प्रतिपदं सम्यगापदांपदमीदशं ततः || ९४ ||

शरीरं विश्वस्यय उदास्ते समूढाधीः |
दुःखै कानुभवार्थ्ययविधिनैतत्कृतं उनः || ९५ ||

परमार्थविदप्येतद्वीक्षमाणेन वीक्ष्यते |
व्यामोहितो जगत्परेन्मापयैव महात्मनः || ९६ ||

प्. १३८अ)  

विष्णोस्तत्वविदप्या शुभेहांतरमुपैत्यहौ |
सुखं मिथ्यादुःखेमवभूयोप्यनुभवत्ययं || ९७ ||

आपद्य किंचनो भूत्या कुलः अमत्येवातुरो |
******** भूत्वा दुःखाव्र्तेपुनः || ९८ ||

दुःखमित्यपिजानतिदुःखं नैव महौपते |
सर्वात्मना परित्याज्यै सर्वेषामपि दुःखदे || ९९ ||

प्रविशेत्कोभवेन्मदोहतोप्याशु पुनर्हःत |
न किंचिपिकर्मात्रनिःफलं विद्याते मुने || १०० ||

तच्चेत्पुनह्. प्रवेशाया भवेन्मुक्तोपि वध्यते |
ततो न कर्मकर्तव्यफलर्थित्वेन सूरिभिः || १०१ ||

यदि कुर्युः फलं ततदनयेक्ष्यार्त्रनादिकं |
न चेव्यततिसंसारे दुःखाकर्तर्भविमोहितः || १०२ ||

ईश्वारोपि समुद्वर्तशक्तोवति नान्यथा |
योगाभ्यासरतो वापि गुरुशुश्रूषाणेरतः || १०३ ||
श्रीमदष्टाक्षेरणैव ब्रह्मप्राप्नोति शाश्वतं १०३ 

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
त्रिचत्वारिंशोध्यायः ||
प्. १३८अ)

राजोवाच || 

श्रुतिस्मृति पुणार्धनिश्चयज्ञानवितम संशयं |
छिंधिपृच्छामितातात्रानुग्रहं कुरु || १ ||

आत्मानुभवरूपेण साक्षात्करेण केवलं |
पुनरावृतिरतिरहितं शाश्वतं ब्रह्मयात्यपि || २ ||

इत्यादि श्रुतितत्वज्ञाः प्रवदंति मनीपिणः |
श्रीमताभिहितं ब्रह्मविद्यानुष्ठानतत्पराः || ३ ||

भुक्तिं मुक्तिं च विंदंति कथमेतन्निवोधय |
निवृतिरेवमुक्तिस्तु प्रवृतिर्भुक्तिरुच्यते || ४ ||

उभयोरप्येक एव कथं मार्गो भवेद्वद || 

श्रीभगवानुवाच || 

त्वयार्ये साय उक्तं तत्सत्यं सत्यविदांवर || ५ ||

सर्वजन्यसुखोच्छितिर्दुःखोच्छिति श्वतत्वतः |
निवृतिलक्षणत्द्वेषामुक्तिरित्यभिधीयते || ६ ||

विषायांतरसंसर्गः करणनां हृदा सह |
भुक्तिं प्रवक्ष्येतेलोकेवैषम्यमुभयोरपि || ७ ||

तथाप्यात्मानुसंधानमुभयत्रापि दृश्यते |
मुक्तिरात्मानुसंधानेनात्मावस्थानमेव हि || ८ ||

एतदक्ष्त्यैव सर्वत्रसर्वतत्वविदांवरां |
प्रवृतौ च निवृतौ च सर्वदात्मानुभाविनां || ९ ||

प्. १३८ब्)

ब्रह्मैवाहमिति ध्यात्वा किं च रामोहमित्यपि |
येनुस्मरति सततं नते ससारिणो नृप || १० ||

साक्षाद्भगवदात्मानस्त एवजगतीतले |
भोक्तात्र भगवानेव भोज्यमार्पभुजिक्तिया || ११ ||

एकस्मिन्नवशिष्टे तु किमुसत्सत्प्रयोजनं |
अतो न मुक्तिमार्गस्यरोधिनी भुक्तिरीष्येत || १२ ||

अनेन विधिनानित्यं देवं नारायाणं विभुं |
श्रीराममिंदिरानाथय एकस्मिन्नमनुतिष्ठित || १३ ||

स भुक्तिमपि मुक्तिं च लभते नात्र संशयः |
यथविधिनिषेधौतुमुक्तं नेवापसर्पतः || १४ ||

तथा न सर्पतो ब्रह्मोयासकं विधिपूर्वकं |
ब्रह्मैव सत्यं तदहं भगवानहमीश्वरः || १५ ||

नारायणेहं रामोहं वासुदेवोस्याहं हरिः |
इति येनुस्मरंतीह चिंतयंति दिने दिने || १६ ||

तेषां न विहितं लोके निषिद्धमपि वर्तते |
यथा घटश्च कलश एकार्थप्यभिधायकः || १७ ||

तथा ब्रह्म च रामश्च नूनमेकार्थ तत्वतः |
अतो रामो हमित्येवं ब्रह्मैवाहमथापि वा || १८ ||

येनुस्मरंति सततं मंत्रमामुष्टुभंतु वा |
वदंति तत्वतः साक्षाते सर्वेब्रह्मरूपिणः || १९ ||

विहितं वा निषिद्धवान ह्येषा विद्यते क्वचित् |
मंत्रत्रस्य छंदो वा मुनिध्यानादिकं तु वा || २० ||

नास्त्येव ब्रमतादात्मा सिद्धिदामनवः स्मृताः |
अत्रान्यतममायायान्मंत्रं ब्रह्मैक्यसिद्धिदं || २१ ||

शुभलग्नेशुभेमासिसंप्राप्यावश्यमन्वहं |
गच्छन् सिष्टन्स्वायन्मुजननुग्रन्नपि हसन्नपि || २२ ||

आसीनो वा शयानो वा संस्मरम्मंत्रमादरात् |
ब्रह्मभूतमथात्मानं स्वययेव प्रपश्यति || २३ ||

नहीमोन पुरश्वयनिजपोनार्चनादिकं |
ब्रह्मतादात्म्यविद्यायाः स्माणैनैव सिद्धिभाक् || २४ ||

कलेव रमपि प्राणनपि सर्वस्वमीप्सितं |
आचार्यायप्येयेद्ध्रीमानेतेद्विद्याप्रदायिने || २५ ||

विचार्येतादृशान्ब्रह्मभूतान्विप्रवरान्नृप |
उदकोदनवस्त्रादि किंचिदत्वापि वान्वहं || २६ ||

ब्रह्मार्पणधियानित्यं ब्रह्मभूतामयंतिते |
अतो ब्रह्मविदेदतमानंत्याय प्रकल्पते || २७ ||

प्. १३९अ)

येद्विषंत्यपिनिंदंति तत्पापफलभाजनाः |
कुटंविनी दरिद्राश्वदुःखिनः स्युर्नसंशयः || २८ ||

स्वतः सुतान्समुत्पाद्यस्वयमेव ददहेदपि |
कारागृहेषु सर्वस्वयमेवनिगृह्णते || २९ ||

अहोस्यमंदभाग्यस्य यद्यावतत्क्षयं भवेत् |
अतो ब्रह्मविदांद्वेषो न कर्तव्यः शुभेस्सुभिः || ३० ||

निदापि नैव कर्तव्याहितमेव समाचरेत् |
येस्तुवंत्यंनुमोदंति वदंत्यपि मनीषिणः || ३१ ||

तत्पुण्यमखिलं लब्धाव्रतहुतिप्रांप्रुवंत्यपि |
ज्ञात्वा तमेव विश्वेशं कृत्यं कुरु निरंतरं || ३२ ||

अनेनैवतवामीष्टं भविष्यति न संशयाः |
सहस्र कृत्वो गायत्र्या जपाः प्रत्यहमादरात् || ३३ ||

आचार्यचरणद्वंद्वशुश्रूषाणामथाचहं |
श्रीमदष्टाक्ष्रीविद्याजयोथ सरहस्यकः || ३४ ||

एकन जन्मनासाक्षात् ब्रह्मप्राप्तिप्रदंत्रयें |
गुरूदैवतमंत्राणामैक्यं स भावयेत् सदा || ३५ ||

दृष्टे ब्रह्मणि कर्माणि क्षीयंते सद्य एव हि |
भिद्यते हृदयग्रंथिर्विनश्यंत्यापि संशया || ३६ ||

साक्षात्करनिदानानि पंचैव ब्रह्मणि नृप |
आचार्यचरणांभोज शुश्रूषा प्रत्यहं शुभा || ३७ ||

सहस्रकृत्वेगायत्रो जपश्च प्रत्यहं ततः |
श्रुत्याक्ताचारसंयतिः प्रत्यहं समये कृता || ३८ ||

श्रीमदष्टार्णविद्यायाजपोपिसदहस्यकः |
नियमव्यतिरिक्तेषु समयेषु निरंतरं || ३९ ||

ब्रह्मातादान्म्यविद्यायाः स्मरणं चेति पंचधा |
ब्रह्मप्राप्तिकराणहुनैतस्माद्विद्यते परं || ४० ||

गुह्यमेमन्मया प्रोक्तं सर्ववेदांतसंग्रहं |
नास्तिकानां न वक्तव्यं कृतघ्रानां दुरात्मनां || ४१ ||

त्रिशतवापि गायत्र्या जयोद्वादशधा घृतं |
श्रीमदष्टाक्षरी जप्त्वा ब्रह्मविद्याजपः || ४२ ||

पंचशतं तु वा आचार्यानुग्रहादेवद्वयं |
ब्रह्मैक्यसिद्धिदं नारयणधियानित्यमाचार्यं || ४३ ||

परितोषयन् वैदिकाचारनिरतोगायत्रीं |
वशो जपन् श्रीमदष्टाक्षरी जप्त्वा ब्रह्मविद्यापुरस्सरां || ४४ ||

प्. १३९ब्)

श्रीमंत्रसहितां नित्यं रश्मिविद्यासमन्वितां |
महाकालं दुराधर्षमपिजित्वा भयंकरं || ४५ ||

महासिध्यष्टकं प्राप्य जरामृत्युविवर्जितः |
नारायणमयोभूत्वायातितद्ब्रह्मशाश्वतं || ४६ ||

ब्रह्मरूपिणमात्मनं ध्यात्वा तस्मादिनेदिने |
ब्रह्मदर्शनपर्यंतं जपेन्मंत्रं समर्चयेत् || ४७ ||

आराधनेन सांगेन गंधपुष्पाक्षतादिभिः |
शालग्रामशिलाचक्रेचक्रराजसमन्विते || ४८ ||

आराध्यजगतां नाथं श्रीदेवीसहितं विभुं |
इहामुत्रापि महाती सिद्धिं माप्नोत्यनुत्तमा || ४९ ||

न गृहीज्ञानमात्रेण परत्रेह च मंगलं |
प्राप्नोति वसुधामालदानहोमादिभिर्विना || ५० || 

गृहस्थो दक्षिणदीनि न दद्यात् तु हुयान्नचेत् |
न पूजयेद्योविधिनार्गाजं व्राजतिदारुण || ५१ ||

न ब्रह्मचारिणो दातु मधिकोणास्ति भूयते |
आचार्येर्भ्यो विनान्यत्र दत्वाधागतिमाप्नुयात् || ५२ ||

नाररायवासिनां शक्तिर्नते संति कलौयुगे |
परिव्राडज्ञानमात्रेण दानहोमादिभिर्विना || ५३ ||

सर्वङ्गखपिशौचेभ्यो मुक्तो भवति नान्यथा |
परिव्राडविरक्तश्च विरक्तश्च गृहीतथा || ५४ ||

कुंभीयाकेनिमज्जेतेतावुभौव सुधायते |
पुरायस्त्रियो गृहस्थोश्चमगलैर्मंगलार्थिभिः || ५५ ||

पूजोपकरणैः कुयुर्दद्युर्दानानिचान्वहं |
चंदनागरूकस्तूरीकर्पूरसहिमांवुभिः || ५६ ||

पंचामृताभिषेकैश्च पुष्पैस्रामरसैरदपि |
पुष्पमाल्यैश्च वहुभिर्दूर्वाभिधं वलाक्षतैः || ५७ ||

नीलोत्पलैर्मल्लिकाभिः करवीरैश्च चंपकैः |
जातीप्रसूनैर्विल्वैश्च पुन्नागैर्वकुलैरपि || ५९ ||

कदंवकेतकीपुष्पैररुणाशोककिंशुकैः |
नागवाणदिपुष्पैश्चंगधवद्भिर्मनोहरै || ५९ ||

प्रत्यग्रैः कोमलेश्चैव पूजयेद्युः प्रयत्नतः |
फलैश्च वहुभिः पत्रैर्जलस्याल समुद्भवै || ६० ||

एवमादिभिरन्यैऽऽच पुष्पैर्वहुभिरव्यहं |
सम्यकुसंपाद्यत्नेनशत्माभत्माश्रियःपतिं || ६१ ||

प्. १४०अ)

त्रिकालमेककालं वा पूजयेपुरहर्निशं |
अत्याकौर्वङ्गविधैः पिष्टकैरिष्टसिद्धये || ६२ ||

क्षीरनीराज्यपक्वैश्च फलापूपवटादिभिः |
दध्योदनान्नपानादिव्यं जानादिभिः || ६३ ||

यटीयटोयदंशादिपदाथैवहुभिश्चिरं |
आवर्तकेधूपदीपैः यजावृत्युपकल्पितैः || ६४ ||

शंखचक्रगदापद्मागरुडत्वोपकल्पितैः |
वह्नीभिर्दीपमालाभिरर्चयेपुरहर्निशं || ६५ ||

तत्कालसंभवैः पुष्पैस्तथाजातीफलैरपि |
कपूरचूर्णसहितैस्तांवूलैश्च सुवासितैः || ६६ ||

महाहैरर्हणं कुर्युः कल्याणर्थितयान्वहं |
स्वस्वशत्मनुसारेण सर्वं संपाद्य यत्नतः || ६७ ||

गृहस्थानां विक्षिरयंतेतेरषा कदाचन |
दद्युर्दाननि जुहुपुरर्चितग्नौशुभार्थिनः || ६८ ||

कल्याणश्च वरारीहारामार्यणधियान्वहं |
एवं गृहस्थनियमस्तथैव ब्रह्मचारिणं || ६९ ||

विधिमप्यनतिक्रम्य यथाशक्त्यनुसारतः |
यदिकुर्युः प्रयत्नेन पूजांतत्साधनैरिह || ७० ||

सर्वसपद्यतेषामपि दैवतदुर्लभं |
एतेनैव महीपाल कल्याणं तव सर्वदा || ७१ ||

पुण्यस्त्रियो गृहस्थाश्च तथैव ब्रह्मचारिणः |
सगुणं विष्णुमाराध्यपूर्वोक्तिः साधनैरिह || ७२ ||

शक्तासंपादितैः कैश्चित्पूजयेपुरहर्निशं |
तेषां भुक्तिश्चमुक्तिश्च भवत्येवहिनान्यथा || ७३ ||

वानप्रस्थाश्चयतयोयद्येव कुर्युरन्वहं |
संसारान्ननिवर्ततं विध्यति क्रमदोषतः || ७४ ||

आरूढपतितात्द्व्येतेभवेयुर्दुःखभोजनाः |
अहिंसापरमोधर्मस्तेषामेव महांपते || ७५ ||

नहसाव्यतिरैकेण लभ्यंते कुसुमानि हि |
भावनाकल्पितैर्द्रव्यैर्पतीनां पूजनं स्मृतं || ७६ ||

उपचारार्धनं मंदधिसायामेव प्रशस्यते |
सेव्यसेवकरूपत्वाद्गृहीणीमीश्वरस्यस्य च || ७७ ||

आत्मनस्तत्वर्चितैव पूजास्तु महती स्मृती |
जीवब्रह्मैकचिंतातु पुनरावृतिवर्जिता || ७८ ||

आत्मानं सततं ब्रह्मसंभाव्य विधरंति |
चयेनतेषां दुष्कृतं किंचिदुःकृतोत्थानचापदः || ७९ ||

प्. १४०ब्)

रहस्यमपि वक्ष्यामि शृणु ब्रह्मविदांवद |
यद्गात्वा मुच्यते तेजंतुर्जन्मसंसारवंधनात् || ८० ||

अयाणियादोजवनोग्रहीतावीक्षतेप्यद |
अकर्णः समृणेत्येतच्छब्दरूपं परं महः || ८१ ||

वेति वेद्यं स सर्वज्ञैरवेद्योविद्येते प्रतुः |
समहापुरुषः पुंसास्त्रीर्णव्यक्तिविलक्षणः || ८२ ||

स्त्रीपुंनपुंसकाकाररहितं ब्रह्मतत्परं |
सर्वेश्वरस्सर्वरूपस्सर्वदेवमयोहरिः || ८३ ||

सत्यज्ञानमयोनंस्तेनादिरानं कृच्यते |
अजः स्मरणमात्रेण जन्मादि क्लेशभंजनः || ८४ ||

तस्यात्मतधीः सर्वेषां पुनरावृत्तिकर्तरी |
नियमेनैव सर्वेषां स्वाश्रमोक्तेन स प्रभुः || ८५ ||

ध्येयः संसारनाशाय नभेदोवर्तते पुनः |
स्वाश्रमोक्तं परित्यज्य आत्मनमुपासते || ८६ ||

तद्रूपेणनते भूपमुच्यंते भवं |
वंधनात् श्रुतिस्मृतिपुराणेषुयो योनिते || ८७ ||

यस्य यस्य श्रमस्थापनयोक्तव्यो मुमुक्षुभिः |
अतो नियमभादृत्थकुर्याद्ध्यानमनन्यधीः || ८८ ||

एतच्चराचरं सर्वं स्वप्रप्रत्ययवत्सुधीः |
मिथ्यादव्यतिरिक्तं यदश्यत्वात तथानृप || ८९ ||

छग्रूपेणत्मनां ज्ञानं सत्यानंदात्मना स्वयं |
एकाकी यतचितात्मचिंतयेअदनन्यधीः || ९० ||

सोहमित्यात्मनाज्ञान स्वाज्ञानप्रिकाल्पितं |
एतत्स्वव्यातिरिक्तं यद्यतृःस्वेनैव कल्प्यते || ९१ ||

न पारमार्थिकं धूपयद्यद्वालोहिकल्पयेत् |
वालाज्ञयावांकोभेदः कल्प्यतत्वक्वचक्षुषा || ९२ ||

अयं यव्याः पुराणः स्यादनुवितः पुरातनैः |
अध्यात्मविद्भिख्यविज्ञापितः सर्वगः स्मृतः || ९३ ||

आब्रह्मणः शुद्धवंश्यामातापित्रोः कुलोधये |
न स्त्रिधोव्यत्रिचारिण्यः पुरुषश्चैवधार्मिकः || ९४ ||

यज्ञाश्च वेदाध्यायनमेधते प्रतिपूरुषं |
पूज्यंते तिथयो यत्र गुरुशिष्य परपरंपराः || ९५ ||

स्वाप्नेपिस्स्वलनं नस्तिनरीषु ब्रह्मचारिणः |
नियमोप्याश्रमस्तेषां न कदाचिन्तिवर्जते || ९६ ||

ततत्कालेषु दानानितदर्थिभ्यः प्रदीयते |
येषु वंशेषु सर्वेषांतेषामेव प्रकाशते || ९७ ||

प्. १४१अ)

ब्रह्मविदां भूपगुरुशिष्योक्ताशिक्षया |
स्वयमेव परं ब्रह्मततोन्पन्नास्ति किंचन || ९८ ||

तदेतदखिलं ब्रह्मसत्यं सत्यं प्रकाशते |
जन्मकोटि सहस्रेषु प्रक्षीणेशोषदुष्कृतैः || ९९ ||

कैश्चिदेवनि यम्यासू न परोक्ष्यं निरीक्षते |
सुखामृत  रसास्वाहसत्यैकज्ञानरूपता || १०० ||

भागधेयेन विदुषा स्वयएवानुभूपते |
अहोपुण्यमहोधर्मोनातः परतरं पियं || १०१ ||

अकृत्येष्वपि सर्वेषु प्रयश्चितमिदपरं |
अष्टाक्षरानुसंधानमाचर्यचारणर्चनं || १०२ ||

बहुजन्मार्जिततपःफलमेतद्वयं स्मृतं |
आचार्यचरणद्वंद्वशुश्रूषान्वहमादरात् || १०३ ||

अष्टाक्षरजपीनाल्यतपः फलमिदं द्वयं |
त्वधन्योसि महाराजत्वमेव ब्रह्मविष्वकः || १०४ ||

त्वमेवाचार्य भक्तानामग्रगण्योसि भूतले |
भवद्भाग्यादयेनैव परब्राह्मामयो हरिः || १०५ ||

रायणेसौ भगवान्भूत्वा दशरथात्मजः |
रामाभिधानः स्वेर्वषामात्मारामः श्रियः पतिः || १०६ ||

अवश्यंतजामाताभविष्याति महीयते |
येयं चिह्नपिणी साक्षान्महालक्ष्मीस्त्रपी || १०७ ||

भूतला उत्थिता साक्षातवपुत्रीभविष्यति |
जानकीत्पक्षिविख्यांता दिव्यकांति सामचिता || १०८ ||

अहोभाग्यमहोपुरायत वैव मिथिलायो |
तन्जमस्करोति भगवन्तथपादांवुजद्वयं || १०९ ||

गुह्यमेतन्महच्छास्त्रे योगसारं विमुक्तिदं |
गृहीत्वा मिथिलाधो शनयाच्यमपि कुत्रचित् || ११० ||

नाराप्यणीय मे तते मया शास्त्रे पुरातनं |
तुभ्यमुक्तं महाराजवेदसारार्थसंग्रहं || १११ ||

संसारतरणोयायं यदियांछसि सुव्रत |
श्रीमदष्टाक्षरी सांगां जप्त्वा मुक्तो भविष्यसि || ११२ ||

नित्यमाचाय शुश्रूषा श्रीमदष्टाक्षरीरतिः |
नाल्येन यसालभ्या सत्य सत्यं महीयते || ११३ ||

इति दाशरथीयेस्मिन्तंत्रेवेदार्थसंग्रहे अध्यायो 
पंचतुश्चत्वारिंविद्यासाधनं मिथिलायते भूयोशोद्यौद्य विभंजनः ११४ || 

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
चतुश्चत्वारिंशोध्यायः ||
प्. १४१ब्)

राजोवाच ||

नारायणजगन्नाथभगवक्तारुणनिधे |
भूयोपि श्रीमदष्टार्णसाधनं सर्वसिद्धिदं || १ || 

श्रीतुमिच्छामि विश्वेश भवसागरतारकं || 

श्रीभगवानुवाच 

श्रीमदष्टाक्षरीविद्यासाधनं मिथिलापते |
भूयोपि संप्रवक्ष्यापि समाहितमनाः शृणु || २ ||

साम्राज्ञी सर्वविद्यानां श्रीमदष्टाक्षरी परा || ३ ||

यस्य सिद्धा भवत्यस्य देवस्वं च न दुर्लभं |
वैशाखेमासिया मुक्ता तृतीयाक्षयसंतिता || ४ ||

अक्षयेष्ट प्रदातत्वात् स्वभावादेव साक्षयतिस्यां |
प्रातः शुचिभूत्वा संध्यामुपास्य च || ५ ||

आचार्याज्ञा गृहीत्वाथ विधिवत् संस्कृते नले |
पनसै वीजरहितैर्मधुत्रितयमिश्रितैः || ६ ||

गव्याज्य सहितैर्हुत्वा श्रीमदष्टार्णविद्यया |
त्रिशताधिक साहस्रं श्रीमंत्रान्यतमेन च || ७ ||

त्रिशतं जुहुयादाज्यं भगवद्रश्मिभिरुत्ततः |
गव्याज्येन त्रिधा हुत्वा कृत्वा होमं जपादिभिः || ८ ||

प्रायश्चिताहुतीः कृत्वा कृत्वा ब्रह्मायाणहुतिं |
प्रदक्षिणं नमस्कृत्यजातेवद समादरात् || ९ ||

आचार्यचरणंभोजद्वितयं प्रणिपत्यथ |
वासोभिरप्यलंकारैरलंकृत्या ततः परं || १० ||

वर्षाशनमितं द्रव्यं दद्यादावार्यपादयोः |
अथ द्वरूदशनिष्कवापंचनिष्कमथापि वा || ११ ||

समर्प्याचार्य पत्न्यै च दत्वा भूषणमीप्सितं |
ब्राह्मणन्भोजयेत् पश्चाद्वादशाथ सुवासिनीः || १२ ||

आचार्यादाशिषः प्राप्य दत्वा चोक्तं च दक्षिणं |
ताद्विने पानसादीनि फलानि गुरवेर्प्ययेत् || १३ ||

प्रतिवर्षतृतीयामक्षयायां महीयते |
कृत्वोत्थं महती सिद्धिदैवैरपि दुर्लभां || १४ ||

अक्षयाः संद्यदः प्राप्यविद्यांमापि तथाक्षयां |
अक्षयं सौख्यमत्यंतमारोप्यं च तथाक्षय || १५ ||

अक्षयपुत्रपौत्रादि समृद्धियोगमक्षयं |
अवाप्याक्षयभोगाश्चमोदते भगवत्पदे || १६ ||

व्रतमन्यन्प्रवक्ष्यामि महदत्यं तपायनं |
कृतेनये नराजेदं सर्वसिद्धिः प्रजायते || १७ ||

प्. १४२अ)

आश्विनं नवरात्रख्याव्रतमस्तिमहतरं |
सर्वासामपि विद्यानां सिध्यर्थ. कृयते भुवि || १८ ||

दैवतैर्मुनिसद्यैश्च योगिभिर्ब्रह्मवादिभिः |
सिध्यर्थं कृयते यत्रानवरात्रव्रतशुभं || १९ ||

प्रतिसंवत्सरवर्ष चूडामरायाभिधं व्रतं |
क्रियते सततं सिद्धैस्समस्तफलसिद्धये || २० ||

त्रैकैकं दिनं प्रोक्तमनंतफलसिद्धिदं |
पूर्वपूर्वदिनात्पुरापशुतरेदिवसे क्षयं || २१ ||

आयुरारोग्यदं पुत्रपौत्रवृद्धिकरं परं |
धनधान्यगजाश्वदिमहासंयत्ससृद्धिदं || २२ ||

समस्तापकुणहरंम्धाजननमुतमं |
चिंतितार्थप्रदं श्रेयस्करं सद्योद्यनाशनं || २३ ||

समस्ततीर्थफलदं ब्रह्मसायुज्यकारणं |
अत्रावश्यं प्रकर्तव्यं पुरश्चरणमादरात् || २४ ||

नवरात्रव्रतं येन क्रियते प्रतिवस्सरं |
सततं विजयी भूत्वा दुःखसद्यैर्विमुच्यते || २५ ||

भवत्कलयायुक्तो भवत्येव न संशयः |
चैत्रमासव्रतमपि नवरात्राभिधं तथा || २६ ||

सर्वश्रेयस्करं सद्यो महापातकभंजनं |
शक्तश्चेदुभयं कुर्यादेकं वा नवरात्रकं || २७ ||

तद्विधानं प्रवक्ष्यामि समाहितमनाः शृणु 
प्रतिपद्दिनमारभ्य तत्र वम्यंतमादरात् || २८ ||

नवरात्रव्रतं प्रोक्तमहासिद्धिकरं नृप |
प्रतिपदिवसेतत्र प्रातरुत्थायवाग्यतः || २९ ||

द्वादशार्णां ब्रह्मविद्यां जप्त्वा ब्राह्मेमुहूर्तके |
रश्मिमालामनुस्मत्यपचधावात्रिधा ततः || ३० ||

स्रात्वा संध्यामुपास्याथ गायत्रीषड्गशीजपन् |
समस्तन्याससहितां श्रीमदष्टाक्षरीं शुभां || ३१ ||

यावच्छन्मन्यासयुतामथवाष्टाक्षरीं शुभां |
संकल्पार्कसहस्राणि व्रती नित्यं जपेद्बुधः || ३२ ||

द्वादशार्णंश्चियोविद्यामथवाश्रीषडक्षरीं |
प्रसन्नलक्ष्मीमथवासंकल्प्यार्कसहस्रकं || ३३ ||

जप्त्वा श्रीहृदयश्चाज्जयेदेकोत्तरं नृप |
यद्वा पंचाधिकां चत्वारिंशदावृतिमभ्यसेत् || ३४ ||

भोजयेन्मिथुनं नित्यमेकीतरमतः परं |
पद्याशत्माथवाभोज्यं मिथुनं भगवद्धिया || ३५ ||

प्. १४२ब्)

वृहादावरणोयंतं कुयोच्छीश्रीशपूजनं |
पत्रैः पुष्पैर्यजेत् पश्चान्निशतं ब्रह्मविद्यया || ३६ ||

फलाशीवाहविष्याशीनिज्यमेकाशनोपि वा |
आत्मानं गंधपुष्पाद्यैरलं कुर्या दिने दिने || ३७ ||

तांवूलचर्वणं कुर्याद्वेतेस्मिन् श्रीसमृद्धये |
कुर्यादिनेदिने वश्यं महोत्सवमतंद्रितः || ३८ ||

श्रीश्रीशसोर्त्रित्यमथमंगलारात्रिवं शुभं |
स्रुवायीनीभिर्दातव्यं सायंकाले महीयते || ३९ ||

अष्टोत्तरशतं नित्यं श्रीमदष्टार्णविद्यया |
गव्याज्यं जुहुयादग्नौ अष्टाविंशतिधाश्रिया || ४० ||

महतीनवमीयात्रयन्त्रवर्वशतप्रभा |
सद्यस्समस्तविपदांहत्रीसंयत्करीशुभा || ४१ ||

तस्यां नवम्यां प्रप्तायां प्रातरुत्थाय वाग्यतः |
आचार्यांनुज्ञयास्रात्वानित्यकर्मसमाप्य च || ४२ ||

विधिवत्संस्कृते वह्नौ श्रीमदष्टार्णविद्यया |
एकैकविल्वपत्रेण सहितंत्रमधुसुतं || ४३ ||

गव्याज्यतिलसंयुक्तं सहस्रं त्रिशताधिकं |
हुत्वा श्रीमनुनापश्चाच्छताधिकसहस्रकं || ४४ ||

तथैव पापसंहुत्वा कमलैर्वाघृतप्लुतैः |
लक्ष्मीहृदयमंत्रैश्च त्रिधागव्यघृतं हुनेत् || ४५ ||

पंचधारश्मिभिर्हुत्वा कृत्वा हीमंजयादिभिः |
प्रायश्चिताहुतीः कृत्वा कृत्वा ब्रह्मार्पणाहुतिं || ४६ ||

अग्निं प्रदक्षिणीकृत्य सहस्रं ब्रह्मविद्यया |
अर्चयेत् पुष्पसहितैर्विल्वैर्वातुलसीदलैः || ४७ ||

अर्चयित्वा पंचशतमथवा ब्रह्मविद्यया |
आचार्यचरणं द्वंद्वं साष्टांगं प्रणिपत्य च || ४८ ||

कर्षद्वय सुवर्णेन निर्मितं कुंडल द्वयं |
सुरम्यपद्मरागाख्यमणिभिस्सहितं शुभं || ४९ ||

आचार्याकर्णयोर्दत्वाद्यात्सिद्धिमिच्छन्नथा |
क्षयांषचिन्तुकसौवर्णमथवा-कुंडलद्वयं || ५० ||

कर्षमानसुवर्णेनर्मितं वासरत्नकं |
कुंडलद्वितयं दद्याद्वितलोभविवर्जितः || ५१ ||

दुकूलं वाथ कापीनं वस्त्राद्वितयमर्प्ययेत् |
कुंडलद्वितयाभावेतन्मानस्वर्णमर्पयेत् || ५२ ||

मुद्रिकोदरवंधाद्यैरलंकृत्य ततः परं |
वहुशस्य समायुक्तां वसुधाक्षिणान्वितां || ५३ ||

प्. १४३अ)

चतुर्वषभसयुक्तांशालग्राहमशिलान्वितां |
दत्वा गोद्वितयं पश्वादद्यादक्षिणयाश्चितां || ५४ ||

प्रदद्याद्वसुधाभावेतत्प्रत्या आहेम वा 
प्रदस्तावस्तुधादानेशताठकमितामही || ५५ ||

तदर्धभूमिर्विर्हितातदभावेमहीयते |
महीप्रतिनिविद्रव्यं पंचाशत्रिष्कमुतमं || ५६ ||

तदधं मेध्यमं प्रोक्त तदर्धमधमं स्मृतं |
अधर्मस्मृतं अधमाधममेवोक्तं तत्राप्यर्धं महीयते || ५७ ||

यच्च यावच्च सर्वस्वं भूदाने दक्षिणोतमा |
वर्षाशनमितं द्रव्यमथवोतमदक्षिण || ५८ ||

वर्षाशनमितं द्रव्यं शतनिष्कमुदात् हृतं |
तदर्धं वा तदर्धं वा वितलोभं वरित्यजेत् || ५९ ||

हैमचिंताकताटंकाद्यलंकारैस्सुशोभनैः |
आचार्यपत्नी श्रीवुध्यापूजयेत् ततः परं || ६० ||

दुकूलं वाथ कार्या संसूक्ष्मं वा सस्समर्प्ययेत् |
पंचविंशति संख्याकमिथुनान्नात्यथभोजयेत् || ६१ ||

युग्मानि पंचदशवानव वा भोजपेद्व्रती |
वासोभिदंक्षिणाभिश्चतं कलैरपि तौषयेत् || ६१ ||

आलिंगितोथगुरूणतदाशीर्भिः कृतादरः |
सद्यस्सिद्धिमवाप्नोति महतीदुर्लभामपि || ६३ ||

अथवा नरात्रैस्मि अथमे दिवसे शुभे |
आचार्याय प्रदातव्यं निष्कमेक सुवर्णकं || ६४ ||

द्वितीयायं द्विनिष्कं च तृतीयांयां तृनिष्ककं |
चतुर्निष्कं चतुर्थ्यं च पंचम्यायं च निष्ककं || ६५ ||

निष्कषट्कं ततः षष्ट्यां सप्तम्यां सप्तनिद्याकं |
अष्टनिष्क्रमयाष्टम्यां नवम्यानवनिष्ककं || ६६ ||

दत्वाथ वसुधी दद्यात् सालग्रामशिलान्वितां |
कुंडलद्वितयं दत्वा गोदयं दक्षिणान्वितं || ६७ ||

शययांसीपास्करां दत्वा सूक्ष्मं वा सायुगं शुभं |
आचार्यादाशिषः प्राप्यसिद्धियां प्रोत्यनुत्तमां || ६८ ||

सुवासिन्यस्ततोभोज्यानवपंचदशथवा |
पंचथिंशतिसंख्या वा सहस्रं विभवे सति || ६९ ||

राजा वा राजपुत्रोधानाप्यो वा यतव्रतः |
सहस्रदक्षिणायक्तानष्ठौग्रामान्समर्पयेत् || ७० ||

गोशतंव प्रदातव्यं वहुदक्षिणान्वितं |
यावतीदं यावती दक्षिणं दद्यात्स्वाचार्य चरणद्वयै || ७१ ||

प्. १४३ब्)

तावत्येव भवेत् सिद्धिरषार्णाय महीयते |
वितशाठ्यं त्यजेद्धीमाशक्तस्संपूर्णदक्षिणं || ७२ ||

दत्वाद्यादर्धमशक्तश्चेन्नान्यथासिद्धिरीष्यते |
महादरिद्रः कृपणे यद्य सौस्वसुतां शुभां || ७३ ||

दत्वा स्वपत्नीपुत्रादिसहितो नियतव्रतः |
आचार्यपत्नीपुत्राणं नित्यशुश्रूषकोत् || ७४ ||

पुरश्चर्याभिधाने वा पतीनां नहिव्यदते |
गुरूरूशुश्रूषणदेवनित्यं सिद्धिर्दिनेदिने || ७५ ||

एकदापि समुल्लं स्वाचार्याज्ञां वियूमूढधीः |
आचंद्रार्क महाघोरे नरके सौ निमज्जति || ७६ ||

कृत्वाऽकार्य सहस्रं वाभिक्षित्वा शूद्रकानपि |
आचार्यदक्षिणेदेयापुरश्चर्यादिकर्मसु || ७७ ||

नाचार्यः पूज्यते यत्र शुभकर्मसुसाधकैः |
तत्कार्यनिष्यलप्तोपश्चालारकदुःखदं || ७८ ||

आचार्यः पूज्यते यत्र भूषणैर्दक्षिणादिभिः |
तत्कर्मसफलं प्रोक्तं सर्वकल्याणसिद्धिदं || ७९ ||

संसारसागरेघोरे वहुदुःखसमाकुले |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्याजपस्तास्क उच्यते || ८० ||

 आचार्यचरणद्वंद्वशुभूषणमहर्निशं |
श्रीमदष्टाक्षरीसिद्धिदेयमेवविमुक्तिदं || ८१ ||

नवरात्रव्रतसमं सिद्धिदं नान्यदुल्यते |
महतीया पुरश्चर्यामया पूर्वमुदीरिता || ८२ ||

संपूर्णदक्षिणादानादाचार्य चरणद्वये |
नवरात्रव्रते तादृकुपुरश्चर्याशतोद्भवं || ८३ ||

अवश्यं फलमाप्नोति सत्यं सत्यं मयोच्यते |
नवरात्रव्रते कृत्वा पुरश्चर्यामिमां शुभां || ८४ ||

अकार्याणां शतेनापि वहुदक्षिणयन्वितां |
निरामयश्चिरापुष्पं प्राप्याष्टगुणसम्युतां || ८५ ||

अक्षयां श्रियमाप्नोति धनधान्यादि संकुलां |
गजाश्वरत्नसंपूर्णां संतति व्यापिनीमपि || ८६ ||

अवाप्य सकलाविद्यागंगोर्मिसदृशः शुभाः |
सौभाग्यं महदासाद्यसर्वलोकवशंकरं || ८७ ||

स्वच्छंदमृत्युः पुत्रादि समृद्धिं च महतरां |
भुक्त्वापि सकलान्भोगान्महायोगीमहीमतिः || ८८ ||

प्. १४४अ)

तद्विशोः परमेधाम्मि दशपूर्वर्दशापरैः |
मोदते नात्रसंदेहो दिव्यकन्याशतान्वितः || ८९ ||

कन्याभावे दरिद्रोस्य स्वपत्नीसहितोगुरोः |
कुर्याच्छुश्रूषणं नित्यं यावदेहावसानकं || ९० ||

अथापरं महासिद्धिप्रदं योगं वदाम्यहं |
श्रवणाद्यस्य विप्राणां पलायतौ महापदः || ९१ ||

पौर्णमासी पुष्पामासेभाहुवासंयुता |
पुष्पनक्षत्रसहिता तत्रं चंद्रस्य पर्वचेत् || ९२ ||

महाचूडामणिर्नाम्नायोगोलभ्य उदाहृतः |
भानुवासर संयुक्ता व्यतीयात समन्विता || ९३ ||

वैष्णवर्क्ष समायुक्ता तत्रामायदिभूयते |
अलभ्योसौ महानुक्तो योगोर्द्धोदयनामकः || ९४ ||

तत्रैवग्रहणं पुण्यं सवितुर्यदिजायते |
त्रैलोक्यचिंतामाणियोग उक्तस्समस्तविया || ९५ ||

फलसिद्धिदातादहस्रवर्षेरपि |
योगराजो न लभ्यते सौ भुविलोकनाथ || ९५ ||

किंचाथश्रावणेमसिश्रवणर्क्ष समन्विता |
इंद्रवासरसंयुक्तायोगोयं पद्मकः स्मृतः || ९६ ||

सोमास्यग्रहण तत्र जायते यदि भूयते |
महानलभ्ययोगोसौचंद्रचूडामणि स्मृतः || ९७ ||

तस्मिन्मासेप्यमावास्या सोमवासर संयुता |
भानुवासरव्युक्तावापितृनक्षत्रसंयुता || ९८ ||

महापद्मकनामायं योगो क्षयफलप्रदः |
सवितुर्ग्रहणं तप्रलभ्यते यदि भूयते || ९९ ||

रविचूडामणिमणिनीम्नायोगोलभ्योपमीरितः |
पर्वस्वेतेषु चतुषुपद्येकमपिलभ्यते || १०० ||

अत्र जह्मं हुतंदतमनंत फलसिद्धिदं |
विधानमेकमेवात्रपुरश्चरण कर्मणि || १०१ ||

उच्यते मिथिलानाथसमाहितमनाः शृणु |
चतुष्वतेषु योगेषु पर्वोकं वा भवेद्यदि || १०२ ||

एककालमिताहारस्तत्पूर्वदिवसत्रयं |
त्रिशताधिकसाहस्रं समस्तन्याससंयुतां || १०३ ||

यावच्छकन्यासपुनामयवाष्टाक्षरी शुभां |
जप्त्वा साम्राज्यलक्ष्मी वा द्वादशार्णां श्रियो यवो || १०४ ||

श्रीषडक्षरविधां वा वसुवर्णमथापि वा |
जप्त्वा समाहितो नित्यं शतधिक सहस्रकं || १०५ ||

प्. १४४ब्)

अष्टोत्तरशतं नित्यं श्रीमष्टार्णविद्यया |
गव्याज्यं जुहुयाददाग्रौश्चियाप्यष्टोत्तरं शतं || १०६ ||

एकैकशोरश्मिमंत्रैहुनेहोघृतमप्यथ |
अष्टोत्तरशतं नित्यमर्चयेद्ब्रह्मविद्यया || १०७ ||

तस्मिन्पर्वणि संप्राप्ते स्पर्शकाले समाहितः |
स्रात्वा नद्यां विशुद्धात्माकेशवाद्यैश्च नामभिः || १०८ ||

चतुर्विशतिधास्रात्वा विमुक्तः पायराशिभिः |
आचार्यचरणद्वंद्वजलंपीत्वा ततः परं || १०९ ||

अंतः शुद्धो वहिः स्वाचार्यचरण द्वयं |
साष्ठांगं प्रणिपत्याथ तदाज्ञां मूर्ध्नि धारयन || ११० ||

मनुत्रितयसंपृक्तैः कपिलाज्येन संस्कृतैः |
त्रिशताधिकसाहस्रं श्रीमदष्टार्णविद्यया || १११ ||

शताधिक सहस्रं वा संस्कृते ग्रौहुनेतिलैः |
प्रसन्नारसयावयिद्वादशार्ण श्रियापि वा || ११२ ||

षडक्षरश्रियावयिवस्वर्णरमयापि वा |
अष्ठोत्तरशतं हुत्वा वासुदेवेन चाप्यथ || ११३ ||

वैष्णवेन षडर्णैनाप्यष्ठार्विशतिधा हुनेत् |
एकैकशोभगवतो रश्मिर्भिर्जुहुयाद्वतं || ११४ ||

जपादि होमं कृत्वापद्मपश्चिमाहुतीस्ततः |
महाव्याहतिभिर्हुत्वा कृत्वा ब्रह्मार्पणहुतिं || ११५ ||

साष्टांगं प्रणिपत्याथ ज्वलितं जातवेदसं |
आचार्यचरणद्वंद्वसाष्टांगं प्रणिपत्य च || ११६ ||

सूक्ष्मं वासो युगं दत्वा कुंडलद्वितयं शुभं |
महीशस्य समायुक्तां दद्यादवहुलदक्षिणं || ११७ ||

धेनुद्वयं सव वहुदक्षिणयान्वितं दत्वा |
सिद्धि मम वाप्नोति देवानामपि दुर्लभा || ११८ ||

महादानानि कुर्वातधनाढ्येपि महीपतिः |
आचार्याय प्रदातव्या सालग्रामशिलाशुभा || ११९ ||

अवश्यं दक्षिणयुक्ताग्रहोणचंद्रसूर्ययोः |
दातव्यान्यपि विप्रेयोदानान्यन्यानि भूयते || १२० ||

आचार्ययत्मैदद्याच्च स्वर्णलंकारमुत्तमं |
भगवत्सन्निधौ दत्वा स्वाचार्यासन्निधौ नृप || १२१ ||

तद्रव्यं प्रेषयेद्धीमान् गुरवे तत्सुताय वा |
सवितुर्ग्रहसोचेंदोर्यद्यद्वस्तु प्रदीयते || १२१ ||

प्. १४५अ)

ब्रह्मांड प्रलयेप्ये तदक्षयानंद सिद्धिदं |
चूडामरायादियोगेषुदतद्रव्यस्य भूयेत || १२३ ||

फलं न शक्येते वक्तु मयाधात्रा शिवेम वा |
एकाहुति फलं सूर्यसामयोर्ग्रहणे कृतं || १२४ ||

कोटिहोमफलं प्राहुब्रह्माद्यास्समरुद्रणः |
विशेषाच्छीमदष्टोर्ण होमादितनितफलं || १२५ ||

वक्तुनशक्यते सूर्यसोमपर्वणि भूयते |
चूडामण्यादि योगेषुको वा वर्णवितं क्षमः || १२६ ||

तत्रचाचार्य पादाब्जे दक्षिणदानजं फलं |
हिमवन्मेरुसदशंप्राहारागमपारगाः || १२७ ||

कुंडलद्वितयं दत्वा स्वावार्यायेदुपर्वणि |
रविपर्वणि वा कोटिभूषणां प्रदानजं || १२८ ||

फलमासाद्य शुद्धात्मा पितृवंशसमुद्भवान् |
मातुरन्वयसंभूतान शतशोपि सहस्रशः || १२९ ||

उद्व्रत्य नरकेमग्रान्ब्रह्मलीकं नमत्यसौ |
दताथं वसुधां पक्ववहुशस्य समन्वितां || १३० ||

आचार्यपादयुगले सप्तद्वीपवतीं महीं दत्वा |
यत्फलमुद्दिष्टं तत्स्यात्पूर्येद्रवर्वणि || १३१ ||

सालग्रामशिलां दत्वा वहुदक्षिणयान्वितां |
आचार्यायव्रतीधीमान्कोटिब्रह्मांडदानजं || १३२ ||

अवश्यं फलमाप्नोति सिद्धिं चाप्रोत्यनुत्तमां |
इत्थमाचार्य पादाब्जे प्रदत्वा वहुदक्षिणां || १३३ ||

प्रसर्पकेभ्यो विभ्योभ्यः शक्त्यादयद्याश्चदक्षिणं |
श्रोत्रियामदरिद्राय वेदाभ्यासरताय च || १३४ ||

यो ददाति विवाहार्थं धनं सूर्येदुपर्वणि |
क्षीयंते सलिलान्यध्वेर्माश्चत्रसरेणवः || १३५ ||

ब्रह्मलोकेपि कल्पांते तत्फलस्य न हि क्षयः |
शक्यंते पांशवोभूमेर्गणितुं वृष्टिं विवाहार्थं धनं सूर्येद्रपर्वणि 
क्षीयंते सलिलान्यब्धेर्मोमाश्चत्रसरेणवः || १३५ ||

ब्रह्मलोकेपि कल्पांते तत्फलस्य न हि क्षयः |
शक्यंतेयांशवोभूमेर्गणितुं वृष्टिविंदवः || १३६ ||

ब्रह्मस्थापनजपुण्यं ब्रह्मणपि न शक्यते |
विवाहार्थं धनं दत्वा ग्रहणे चंद्रसूर्योः || १३७ ||

श्रोत्रियाणं सहस्तेभ्यो यानज्जीवनकंधनं |
दत्वा यत्फलमाप्नोति तदेकस्मिन्विवाहिते || १३८ ||

प्. १४५ब्)

आचार्यचरणद्वंद्वे साधकोनियतव्रतः |
ग्रहणेषु पुरश्चर्यां कृत्वा संपूर्णदक्षिणं || १३९ ||

दत्वाश्च मेध साहस्रे कृत्वा संपूर्ण दक्षिणं |
कृत्वा यत्फलमाप्नोति ततोप्यधिकमश्रुते || १४० ||

सहस्रकोटिशो हुत्वा सप्तकोटिमनूतमैः |
यत्फलं समवाप्नोति श्रीमदष्टार्णविद्यया || १४१ ||

हुत्वा सहस्रं सवितुर्ग्रहणेशशिनोपि वा |
तत्फलं समवाप्नोति भगवद्वचन यथा || १४२ ||

अविच्छिन्नांवसोर्धाशं हुत्वा द्वादशवार्षिकं |
यत्फलं समवाप्नोति ग्रहणे चंद्रसूर्ययाः || १४३ ||

श्रीश्रीमदष्टाणया हुत्वा तदेव फलमाप्नुयात् |
कोटी सहस्रसंख्याकदक्षिणसहितं नृप || १४४ ||

सहस्रं वाजिमेध्यानां कृत्वा वर्ष सहस्रकं |
सगं दक्षिणययुक्तां ग्रहाणे चंद्रसूर्ययोः || १४५ ||

पूरश्चर्यामिमां कृत्वा श्रीमदष्टर्णसप्तनोः |
तत्फलं समवाप्नोति वजिमेध सहस्रजं || १४६ ||

पुरश्चरण साहस्रं मत्संपूर्ण दक्षिणं |
कृत्वा यत्फलमाप्नोति चूडामारायाख्यं वर्वेणि || १४७ ||

एकामपि पुरश्चर्णकृत्वा संपूर्ण दक्षिणं |
अवश्यम् तत्फलं भूयप्राप्रोत्यत्र न संशयः || १४८ ||

अशक्तो मंदभायोपि दरिद्रः कृपणेपि वा |
सालग्रामशिलां दत्वा सुवर्णनिष्कपंचकं || १४९ ||

निष्कत्रयसुवार्णं वा दत्वाचार्यस्य दक्षिणं |
श्रीमदष्टर्णविद्यायास्सिद्धिप्राप्नोत्युनुत्तमां || १५० ||

ग्रहणेषु पुरश्चर्यामवश्यं यः करोति ह्रि |
तस्य लक्ष्मीपतिः साक्षात्प्रसीदति न संशयः || १५१ ||

श्रूयोतदूरगावार्तादृश्येत वहुजनं |
परदेहाप्रवेशादि सामर्थ्यं चाणिमादिकं || १५२ ||

लभ्यते साधकेनाशुपुरश्च्रणकृत्यतः |
भर्गवेवोरविशेषस्संप्रवक्ष्यते || १५३ ||

प्. १४६अ)

यच्छ्रुत्वा साधकोधीमान्सर्वायभ्यो विमुच्यते |
भार्गवेवासरे प्राप्ते स्वाचार्याज्ञपुरस्सरं || १५४ ||

प्रातःस्रात्वविशुद्धात्मानित्यकर्मसमाप्य च |
विधिवत् संस्कृते वह्नौ श्रीमदष्टार्णविद्यया || १५५ ||

हुत्वा पंचशतं गव्यघृतेनादौ समाहितः |
प्रसन्नलक्ष्मीमंत्रेणद्वादशार्णश्रियापि वा || १५६ ||

षडक्षरश्रिया वाज्यं हुनेदष्टोत्तरं शतं |
वासुदेवस्य मनुनावैष्वव्याथषडर्णया || १५७ ||

अष्टविंशतिधा हुत्वा बह्गवद्रश्मिभिर्घृतं |
एकैकशेस्ततोहुत्वा त्रिशतं ब्रह्मविद्यया || १५८ ||

आर्चयित्वा ततो भोज्यं मिथुनत्रयमादरात् |
एकं वप्तियुनं भोज्यं मृष्ठात्रेर्दक्षिणदिभिः || १५९ ||

संतोष्याचार्यपादाब्जेषर्यमानसुवर्णकं |
एकनिष्कसुवर्णं वा दद्यादाचार्य दक्षिणं || १६० ||

महालक्ष्मीधियाचार्य पल्यैवथ समर्थवजह्वाश्रीहृदयपश्चत्यं च 
धावान्निधापि वास्वयंभुंजीत |
नियतोवंधुभिस्सहभूयते भृगुवारव्रतं कुर्वन्नित्यं वत्सरपंचकं || १६१ || 

त्रिवर्षमेकर्षवाषरामासं वा समाहितः |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्यासिद्धिमानीप्रनुत्तमां || १६३ ||

षण्मासादिदिराधीशंचक्षुर्म्यासंप्रपश्यति |
अथमासादिमैदैत्याचार्यवारेपि वा नृप || १६४ ||

कृत्वेत्थं होमकर्मादो स्वाचार्यचरणद्वये |
कर्षमानसुवर्णं वा निष्कमेकमथापि वा || १६५ ||

आचार्यपत्नी पादाब्जे दत्वा वा दक्षिणं नृप |
प्राप्नोत्यनुत्तमां सिद्धिषण्मासाद्वत्सरादपि || १६६ ||

आपुरारोग्यमचलमैश्वर्यमणिमादिकं |
शायानुग्रहसामर्थ्यं मृद्धिं पुत्रादिसंयुतां || १६७ ||

अवाप्यकामरूपित्वं मनसौ वेगमक्षयं श्रियं च |
महतीप्राप्यधनधान्याश्वसंकुलां || १६८ ||

मतहस्ति समायुक्ता पशुरत्नौद्य संकुलां |
भोगानष्टविधान्कायंसिध्याद्यष्टकमुत्तमं || १६९ ||

कुलसाहस्रसहितो देहांते भगवत्पदे |
ते नात्र संदेहोदिव्यकन्याशतान्वितः || १७० ||

न पुत्रपौत्रैः पशुभिर्नयत्र्य च वियुज्यते |
न धनेन रत्नैर्वावियोगं लभते क्वचित् || १७१ ||

प्. १४६ब्)

भार्गवेवासरे यत्र कुत्रापि नियतव्रतः |
व्रतमित्थं शुचिः कृत्वा भगवत्कलमान्वितः || १७२ ||

स्वच्छंदमृत्युःशुद्धात्माकंदर्पशतसन्निभः |
प्राप्याष्ठगुणमैश्वर्यं योडामष्ठांग संयुतं || १७३ ||

ब्रह्मणयुज्यमाप्नोति योगिनामपि दुर्लभं |
अन्येपि साधनीयायः संत्यस्य वसुधापते || १७४ ||

उक्ता महर्षिभिर्भूयसिद्धिपलपरो भवेत् |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्या सिद्ध्युपायोयमीरितः |
अतः परं प्रवक्ष्यामि बह्मर्षित्वादिसाधनं || १७५ || 

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
पंचचत्वारिंशोध्यायः ||
प्. १४६ब्)

श्रीभगवानुवाच || 

शृणु राजन्महीपालब्रह्मर्षित्वादिसाधनं |
श्रीमदष्ठार्णविद्यायाः प्रवक्ष्यामि ततः परं || १ ||

लोकेस्मिन्मानुषे भूय जन्ममृत्युजराकुले |
अनेनैव शरीरेण ब्रह्मर्षित्वादिसाधनं श्रीकर्पदं || २ ||

दुर्लभं श्रीमदष्टार्णविद्यसिध्यादिकं विना |
वेदपारायणैर्वापिवाजिमेध शतेनवा || ३ ||

महादान सहस्रैर्वातीर्थपात्राशतेन वा |
अमरत्वदिकं प्राप्नुतं शक्यं वसुधापते || ४ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्याजपहोमादिकर्मभिः |
आचार्यसेवयानित्यं दक्षिणाद्रव्यहानतः || ५ ||

अनेनैव शरीरेण दिव्यदेहीभवत्यसौ |
तस्मादष्टाक्षरीविद्यां विनान्नैव कलेवरे || ६ ||

अमरत्वाद्यभीष्टानिप्राप्तुं शक्यानिनो नृप |
अनेनैव शरीरेण ब्रह्मर्षित्वादिकं शुभं || ७ ||

संप्राप्यते यथालोके तत्प्रवक्ष्यामि सांप्रतं |
सेतुवंधो महत्क्षेत्रं १ रंगधामततः परं २ | ८ || 

श्रीपर्वतीपिशेषाद्रिः ४ पांदुरंगं ५ महतरं |
कील्लापुरीमहा १३ पुण्यादक्षिणेमधुरापुरी || १४ ||

आहोवलमहत्क्षेत्रं १५ वाशिष्ठासिंधुसंगमः १६ || 
११ सीतारामगिरिः पश्चा ११ त्प्रयागस्रीर्थनायकः || १८ ||

अवंती १९ द्वारकापुराया २० जगन्नाथ पदं परं २१ || १२ गंगासागरसंगोपि 
२२ सप्तगोदावरीतटं २३ 

प्. १४७अ)

गोकर्ण २४ नैमिषाणयं २५ गोकर्ण च तथोत्तरं २६ | १३ | आयोध्यानगरी पुण्या २७ 
मधुरापुरमुत्तमं २८ गंगाद्वारं महत्पुण्यं २९ कुरुक्षेत्रं च शोभनं 
३० | १४ सीतारामाश्रमः पुरायो भरतस्याश्रमोपि च ३२ 
केदारंमानसमपिरामहुदमनुतमं ३५ | १५ पद्मनाभमहत्पुरायं ३६ 
प्रभासं च महतरं ३७ वृंव ३८ नंगोकुलं च ३९ जाह्नवीतटमप्यथ ४० | १६ 
सरस्वतीतटं पुण्यं ४१ यमुनातटमप्यथ ४२ गोदावरीतटं ४३ एयं 
कृष्णवेणीतटं शुभं ४४ | १७ समुद्रतीरं ४५ सिंहाद्रि ४६ कावेरीतटमुत्तमं 
४७ एतानिपुण्यक्षेत्राणिविद्यादिसिद्धिकराणि हि १८ || समस्ततीर्थक्षेत्राणं राज्ञी 
वाराणसी ४८ शुभासर्वासामपि विद्यानां महासिद्धिप्रदायिनी १९ || ततोपि 
मत्यंदपुरायमुक्तं वदरिकावनं ४९ 

सद्यस्सिद्धिप्रदं प्राहुर्भोगमोक्षफलप्रदं |
पुण्यक्षेत्राणि दिव्यनिसंत्यन्यान्यपि भूतले पानिदष्वपि मनुजः 
पातकौद्यैर्विमुच्यते २१ ||

शृणुष्वा वहितोरोजन्ब्रह्मर्षित्वादिसाधन्द्रं |
यच्छ्रुत्वापि न रोधीमानमुच्यते पापराशिभिः || २२ ||

सेतुवधं समाश्रित्य स्वाचार्य चरणद्वयं || २२ ||

धनुष्कोटि कृतस्नानः साष्टांगं प्रणिपत्य च |
सहस्र कृत्वो गायत्रोमभ्यस्यत्रिंशंतं तु वा || २३ ||

श्रीमदष्टाक्षरीं विद्यां समस्तन्याससंयुतां |
विद्रूपमातृकायुक्तामथवा प्रजपेच्छुचिः || २४ ||

यावकृक्षमयं नित्यं त्रिशतं जुहुयाहतं |
श्रीमंत्रमपि जप्त्वैकं लक्ष्यं शुद्धौ जितेंद्रियः || २५ ||

दिने दिनेर्त्रयेत्पुष्पैस्त्रिशांतब्रह्मविद्यया |
तदंते जुहुयादग्नौतिलै स्त्रिमधुसंप्लुतैः || २६ ||

विशुद्धो दशसाहस्रं श्रीमंत्रेण सहस्रकं |
सहस्रं शतनिष्कं वा तदर्ध वा तदर्धकं || २७ ||

दत्वाचार्यदांभोजे कुंडलद्वितयाचितं |
ब्राह्माणन्नोजयेत् पश्चाच्छतं साग्रं सुवासिनीः || २८ ||

लक्ष्मणेन च शत्रुघ्नकैकर्यासुतसंयुतः |
सुग्रीववायुपुत्रादिकपिनायक संवृतं || २९ ||

प्. १४७ब्)

जानकीसहितं रामं च क्षुर्भ्यां संप्रपश्यति |
तस्यानुग्रहतस्सद्योजरामरणवर्जितः || ३० ||

शक्राद्यैः पूज्यमानो सौर्दव्त्वं लभते ध्रुवं |
श्रीरामस्याज्ञयनित्यं राजराजोविभीषणः || ३१ ||

यद्यछांछद्वांछति तत्सर्वमभीष्टं |
सप्रयच्छतिधनानि दिव्यवस्त्राणि दिव्यान्याभरणानि च || ३२ ||

धान्योद्यमक्षयं नित्यं साधकाय प्रयच्छति |
अनेनैव शरीरे शामनोवेगी च खेचरः || ३३ ||

शक्त्राद्यष्ठदिगीशानां लोकेषु विहरत्यसौ |
रंगनाथस्य सान्निध्यमाश्रित्यनित्यं साधतव्रतः || ३४ ||

आचार्यं सन्निधीकृत्यतच्छ्रुश्रूषणतत्परः |
कुर्वनन्निषवणस्मानं कुवेरतनयातटे || ३५ ||

श्रीमदष्टाक्षरीं विद्याशनसाहस्रमादरात् |
प्रजप्त्वा श्रीमनुं पश्चापंचधाज्यं ततो हुनेत् इप्येकलक्षमभ्यसेत् || ३६ ||

वासुदेवत्येकं दशसाहस्रं प्रजप्त्वानियतः शुचिः || ३७ ||

भगवद्रश्मिसूक्तं च शातमष्टोत्तरं जपेत् |
मधुत्रितयसम्मिश्रैर्गव्येनाज्येन संप्लुतैः || ३८ ||

हुत्वाथ दशसाहस्रं तिलैरष्टार्णविद्यया |
श्रीमंत्रेण ततो हुत्वा त्रिसहस्रं तिलैर्नृप || ३९ ||

वासुदेवस्य मनुना वैष्णव च उर्णया |
सहस्रमेकं जुहुयातिलैरेवघृतप्लुतैः || ४० ||

भगवद्रश्मिमंत्रैश्च पंचधाज्यं ततो हुनेत् |
सालग्रामशिवां दत्वा शतदक्षिणयान्वितां || ४१ ||

पंचविंशतिसंक्याकविप्कादव्ययुतां तु वा |
आचार्यचरणद्वंद्व दत्वा विप्रशतं ततः || ४२ ||

सुवासिनी शतं भोज्यं प्रदद्या दक्षिणा अपि |
नस्मिन्नेवदिने साक्षाद्रंगनाथं प्रपश्यति || ४३ ||

मदनुग्रहतस्सद्योजरामणर्वार्ज्जतः |
तेजोमयतुनुर्भूत्वा वशिष्टादि प्रपूजितः || ४४ ||

ब्रह्मर्षित्वमवाप्नोति कल्यांतनात्रसंशयः |
शेषाचलस्य शिखरे सुवर्णमुखरीतटे || ४५ ||

स्नानं श्रिषवाणं कुर्वन्गुरु शुश्रूषणेरतः |
सहस्र कृत्वो गायत्रीं प्रजप्त्वात्रिशतं तु वा || ४६ ||

नित्यहोमं समाप्यथ समस्तन्यास संयुतां |
श्रीमदष्यक्षरींविद्यां प्रजप्त्वा लक्षमादारात् || ४७ ||

प्. १४८अ)

श्रीमंत्रान्यतमंस्वेष्टमयिलक्षं जपेच्छुविः |
वासुदेव महविद्या वैष्णवी च षडक्षरी || ४८ ||

दशसाहस्रकं जप्त्वा प्रत्येकं नियतव्रतः |
जपेदष्ठोत्तरशतं भगवद्रश्मिमालिकां || ४९ ||

घृतत्रिवधुसम्मिश्रैः श्रीमदष्ठार्णविद्यया |
जुहुयादशसाहस्रं तिलैस्तत्रापि भूयते || ५० ||

श्रीमंत्रेणहुत्नेत् पद्मे स्त्रिसहस्रं घृतपुतैः |
विद्यया वासुदेवस्य वैष्ण्व्याथ षडर्णया || ५१ ||

त्रिशताधिकसाहस्रंत्ययेकं जुहुयाद्वतं |
भगवद्रश्मिभिर्हुत्वा गोघृते नैव पंचधा || ५२ ||

भोजयेन्निशतं विप्रान्मृष्टन्नैन सुवासिनी |
आचार्यचरणद्वंद्वेगोशातं दक्षिणान्वितं || ५३ ||

तदर्ध वा तदर्धं वा तत्प्रत्यान्नाय हेम वा |
दत्वातस्मिन्दिने साक्षाच्छेषा वलपतिं विभुं || ५४ ||

श्रीभूमिनीलासहितं भगवंतं पक्ष्यति |
तत्प्रसादेन सद्यो सौ सर्वविद्याधराधिपः || ५५ ||

जरामाणनिर्मुक्तो भवत्येव न संशयः || ५६ ||

तस्य वक्त्रांवुजात् सर्वविर्धवेदादिकाः शुभाः |
स्वयमेवहिनिर्यांतिर्यानिपुराणस्मृतयोपि च || ५७ ||

तेजोमयतनुर्नित्यं पंचविंशतिवार्षिकः |
योगमष्टाम्गमासाद्यश्रियं चाष्ठगुणान्विता || ५८ ||

अनेनैव शरीरेण विमानमधिरोहतिः |
अक्षयान्सकलान्भोगान्भुङे कल्यांतमप्यसौ || ५९ ||

आहोवलं समाश्रीत्यानित्यभिषवणेरतः |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्यां समस्तन्याससंयुतां || ६० ||

लक्षमेकं श्रियो विद्यामपिललक्षं ततो जपेत् |
वासुदेवर्महाविद्यां वैष्णुवीं च षडक्षरीः || ६१ ||

प्रत्येकमर्कसाहस्रं प्रजप्त्वा नियतव्रतः |
शतमावर्तयेद्वीमान्नडावद्रश्मिमलिका || ६२ ||

घृतत्रिअधुसंमिश्रं पायसंतिलमिश्रितं |
हुत्वाय दशसाहस्रं त्रिसाहस्रं श्रिया हुनेत् || ६३ ||

भगवद्रश्मिभिः पश्चाद्वतद्वादशधा हुनेत् |
विप्राणं द्विशतं भोज्यं नारीणं च शतद्वयं || ६४ || 

प्. १४८ब्)

आचार्यचरणद्वंद्वेमहीसस्य समाकुला |
संपूर्णदक्षिणं युक्ता दातव्यावश्यमादरात् || ६५ ||

तन्मूल्यमथवाद्रव्यं दत्वावार्ययदार्वज |
साक्षात्पश्यति चक्षुर्भ्यामिदिरासहितं विभु || ६६ ||

तत्प्रसादेन विद्यानामधियोदिव्यरूपभृत्ज् |
रामणनिमुक्तोविमानं सर्वकामदं || ६७ ||

अधिरुत्वाथगंधर्वराजोसौमवतिध्रुवं |
कांचीनगरमासाद्यनित्यं त्रिषवणेरतः || ६८ ||

आचार्येस्सन्निधीकृत्यशुश्रूषणयणः |
श्रीमदष्ठाक्षरीविद्यां समस्तन्याससंयुतता || ६९ ||

 जप्त्वालर्क्षश्रियोविद्यामिष्टालक्षं जपेद्वधः |
जपेद्वादश साहस्रं वासुदेव महामनुं || ७० ||

षडर्णं द्युवीविद्यामयितत्र तथा जपेत् |
शतमावर्तयेपश्चाद्भगवद्रश्मिमालिकां || ७१ ||

विल्वपत्रैर्हूताभ्यक्तौर्मधुत्रितयमिश्रितैः |
हुत्वा द्वादशसाहस्रं श्रिया च त्रिसहस्रकं || ७२ ||

वास्तुदेवस्य मंत्रेण वैष्णुव्या च षडर्णया |
हुत्वा सहस्रं प्रत्येकं घृतेनैव महीयते || ७३ ||

भगवद्रश्मिभिर्हुत्वा घृतं द्वादश वा ततः |
ब्रह्मार्पणहुतिं कृत्वा शतमष्टौतरं द्विजान || ७४ ||

सुवासिनी शतं चापि मृष्ठान्नैरथभोजयेत् |
समर्प्य पित्वा स्वचार्यकार्णयोः कुंडलद्वयं || ७५ ||

दुकूलयुगलं दत्वा दद्यान्निष्क सहस्रकं |
शतनिष्कसुवर्णं वा तदधवातदर्धकं || ७६ ||

दद्यादाचार्त्य पादाब्जे वितशाथ विवर्जितः |
तस्मिन्नेवदिने साक्षात्कांवीनगरनायकं || ७७ ||

लक्ष्मीनारायणं देवं गरुडारूष्मच्युतं |
पश्यत्येव स्वचक्षुभ्यो ब्रह्मेशादिभिरर्चितं || ७८ ||

तदनुग्रहतस्सद्योजरामरणवर्जितः |
निरामयश्चिरायुश्च श्रियमष्ठगुणन्वितं || ७९ ||

अवाप्य धनधान्यौघमुक्तारक्तसमाकुलां |
इंद्रार्द्वासनमासाद्य दैवतैरपि पूजितः || ८० ||

अनेनैव शरीरेण कामरूपी मनोजवः |
खेचरत्वमनुप्राप्यदेवषित्विप्रयात्यसौ || ८१ ||

अथ क्षेत्रे महापुण्येवाशिष्ठं सिंधुसंगमे |
नरसिंहस्य सन्निध्ये स्वाचार्याज्ञापुरस्सरं || ८२ ||

प्. १४९अ)

माघमासे विशुद्धात्मावैशाखे कार्तिकोपि वा |
श्रावणेमार्गशीर्षे वा वद्धं भास्करपर्वणि || ८३ ||

त्रिरात्रोपोषितः स्रात्वायश्रियाप्यष्ठांतरं शतं |
हुत्वाथ भगवद्रश्मि मंत्रैस्रेधाघृतं हुनेत् || ८६ ||

प्रणिपत्य च साष्टांगं विधिवज्जातवदसिं |
तत आचार्ययाहाज्वयुगलप्रणियव्य च || ८७ ||

कुंडलद्वितयं दत्वनिष्कसाहस्रमादरात् |
शतनिष्कसुवर्णं वा तदर्धवितदर्धकं || ८८ ||

दद्यादाचार्यपादाब्जेवितशठ्यविवर्जितः |
परेद्युर्ब्राह्मणान्शत्माभोजयेच्चसुवासिनीः || ८९ ||

आचार्यपत्नीपुत्रादीनन्यर्च्य कल्पसंचयैः |
आचार्ये दूरदेशस्थे पादुकाद्वितयोरि || ९० ||

तद्भावे भगवतस्सन्निधौ वा समर्पयेत् |
आचार्यपत्नीपुत्रेभ्यः प्रेषयेद्वस्तु तत्पर || ९१ ||

ग्रहणेषु पुरश्चर्यां वाशिष्टासिंधुसंगमे |
विधिवत्यंवधाकृत्वा सांगां संपूर्णदक्षिणं || ९२ ||

नृसिंहानुग्रहात्सद्योजित्वा मृत्युं च दुस्सं |
ब्रह्मादं पश्यति क्षिप्रं दैत्यसाम्राज्यनायकं || ९३ ||

वहुकालं भवत्यस्य सखादैत्याधिपः प्रभुः |
प्रह्लादानुग्रहात्सद्योहरिभक्तिम चंचलो || ९४ ||

संप्राप्य चक्षुषा नित्यं नरसिंहं जगत्पतिं |
प्रपश्यति महालक्ष्मीसहितं दैवतैवृतं || ९५ ||

दिनेदिनेस्य प्रह्लादोरत्नान्पद्भूरणीनि च |
वासांसिव महार्हणि श्रियमष्टगुणमपि || ९६ ||

प्रयच्छै चरापुष्पसंततिव्यापिर्नीश्रियं |
अनुग्रहान्नरहरेर्महार्षिर्जायते नृप || ९७ ||

कोल्लापुरं समासाद्य कमलायाश्च सन्निधौ |
आचार्यचरणद्वंद्वं नत्वा साष्टीगमादरात् || ९८ ||

शीमदष्ठाक्षरीजप्त्वातत्राक्षयफलं लभेत् |
तदेव सुमत्योटं महालक्ष्मायशस्कं || ९९ ||

भूतले सर्वं पीटेषु ततः परतरं न हि |
महासिद्धिप्रदं सद्यो महापातकभंजनं || १०० ||

तत्पीठसदशंसद्यस्सिद्धिदं नास्ति भूतले |
द्यर्मार्थकाममोक्षदि चतुर्वर्गफलाथिनः || १०१ ||

समस्तेप्सितसंसिद्ध्यैपीठे कोल्लापुरे श्रियः |
यजेद्धीमान् महालक्ष्मीलक्ष्मीहृदयविद्यया || १०२ ||

प्. १४९ब्)

तत्र वक्ष्यामि भूपालस्मामाहितमनाः शृणु |
कोल्लापुरे महाक्षेत्रे स्वाचार्याज्ञापुरस्सरं || १०३ ||

नित्यं त्रिषवणाकुर्वन्समस्तन्यास संयुतां |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्यां जप्त्वैकलक्षमादरात् || १०४ ||

लक्ष्मीहृदयविद्यां च जपेल्लक्षमतः परं |
द्वादशाक्षरलक्ष्मीवं श्रीषडर्णमथपि वा || १०५ ||

सुदेव महाविद्यां वैष्णवी च षडक्षरी |
जप्त्वा द्वादशसाहस्रं भगवद्रश्मिमालिकी || १०६ ||

अष्टोत्तरशतं जप्त्वाविधिवत्संस्कृतेनले |
घृतम्रिमधुसम्मिश्रैस्तिलैर्विल्वदलान्वितैः || १०७ ||

हत्वा द्वादशसाहस्रश्रीमदष्ठार्णविद्यया |
अथ प्रसन्नलक्ष्म्य च त्रिसहस्रं हुनेविलैः || १०८ ||

वासुदेवस्य मनुना वैष्णव्या च षदुर्णया |
हुत्वा सहस्रमाज्येन प्रत्येकं ज्वलितेनले || १०९ ||

भगवद्रश्मिविद्याभिरयद्वादशधाहुने तिलैः |
तत् जपादिहोमं कृत्वाथ कृत्वा ब्रह्मार्यणाहुति || ११० ||

अग्निं प्रदक्षिणीकृत्य स्वाचार्यचरणद्वयं |
साष्टांगं प्रणिपत्योथ षष्टिचिह्वकहेमज || १११ ||

कुंडलद्वितयं दत्वा मुद्रिकाभंगुलीष्वपि |
अपि चोदरवंधादि भूषणनि समर्पयेत् || ११२ ||

सुवर्णनिष्कमाहस्रं तदर्ध वा तदर्धकं |
पंचार्वशतिनिकं वास्याचर्यरणेर्ययेत् || ११३ ||

वितशाठ्यं परित्यज्यरचाचार्यस्य प्रियामपि |
स्वर्णलंकरनैवस्त्रैर्विशेषेण प्रपूजयेत् || ११४ ||

भोजयेच्चशतं साग्रं ब्राह्मणश्चसुवासिनीः |
तस्मिन् दिने स्वचक्षुभ्यं महालक्ष्मीसमन्वितं || ११५ ||

विनतातनयारूढं पश्यत्येवहरिंविभुं |
जगजरत्नधनाश्वौद्यसंकुलामचलां श्रियं || ११६ ||

तत्प्रसादादवाप्यासौ दीर्घापुष्पं निरामयं |
अधियं सर्वसिद्धानां कपिलं च प्रपश्यति || ११७ ||

आयियत्यं च सिद्धनामणिमादिगुणं श्रियं |
संप्राप्ययोगमष्टांगसंयुतं सर्वसिद्धिदं || ११८ ||

संप्राप्य खेचरत्वं च मनोवेगं तथाक्षायं |
अनेनैव शरीरेण जरामरणवर्जितः || ११९ ||

प्. १५०अ)

श्वेतद्वीपादिलोकेषु सत्यलोकादिकेषु च |
कपिलानुग्रहान्नित्यससौविहरतिस्वर्य || १२० ||

दिने दिने सौ चक्षुभ्यं किपिलं संप्रपश्यति |
परकायप्रवेशादि सामर्थ च व्रजत्यसौ || १२१ ||

पुरुषेस्तममासाद्यजगन्नाथस्य सन्निधौ |
मार्कंडेयसरः स्नातः स्नात्वा सिंधौ ततः परं || १२१ ||

प्रणम्याचार्यपादाब्जं समस्तन्यास संयुतां |
श्रीमदष्टाक्षरीं जप्तवलक्षमेर्कयतव्रतः || १२३ ||

श्रियोविधीजपेक्वक्षं वासुदेव महामनुं |
दशसाहस्रकं जप्त्वा वैष्णवं च षडक्षरं || १२४ ||

श्रीमदष्ठाक्षेरणथविधिवत्संस्कृते नले |
तिलैस्त्रिमधुगव्याज्यमिश्रितैरयुतं हुत्वा || १२५ ||

कृत्वा ब्रह्मार्पणाहुतिं || १२७ ||

नमस्कृत्या नां पश्चादाचार्यचरणद्वयं |
प्रणम्य दंडवतस्य कर्णयोः कुंडलद्वयं || १२८ ||

षष्ठिचिहुकं संख्याकतप्तकांचनं निर्मितं |
पद्मरागमुतं सूक्ष्मवासौ युक्तं समर्प्य च || १२९ ||

सालग्रामशिलादद्याहोयुग्मेन समन्वितां |
महस्तं दक्षिण दद्यातदर्धवातदर्धकं || १३० ||

पंचविशनिनिष्कं वा यथा शक्त्यासमर्पयेत् |
श्रेन्नियार्णाशतं सार्ग्रसन्नं भोजयेच्च सुवासिनीः || ३१ ||

आचार्यपत्न्यै दत्वाथ वस्त्रालंकरणादिकं |
सद्य एव जगन्नाथं सुभद्रासहितं विभुं || १३२ ||

ब्रह्मरुद्रादिभिर्वद्यंगरुडासूक्ष्मच्युतं |
पश्यत्येव स्वचक्षुभ्या तेजोमंडलमध्यगं || ३३ ||

तत्प्रसादादयं सद्यो मार्कंडेयं प्रपश्यति |
भवत्यस्य सखानित्यं मृकंडुतनयोमुनिः || १३४ ||

प्रसन्ने जगतांनाथे महालक्ष्मीसमन्विते |
महेपुरं साम्राज्यमथ ब्रह्मपुदं तु वा || ३५ ||

नासाध्यं विद्यतेजस्य प्रसादेन श्रियःयेतः |
अयोध्या पुरमासाद्यस्रात्वाथशरयूजले || १३६ ||

आचार्यचरणद्वंद्वं प्रणिपत्याथ दंडवत् |
रवृहत्रक्रसमभ्यर्च्य श्रीशमावरणन्वितं || १३७ ||

श्रीमदष्टाक्षरीं विद्यां समस्तन्यास संयुतां |
लक्षमेक प्रजप्त्वाथ लक्षमेकंजे यच्छ्रियं || १३८ ||

वास्तुदेव महाविद्यां वैष्णवी च षडक्षरी |
प्रत्येकमयुतं जप्त्वामालामंत्रं श्रियःपतेः || १३९ ||

राज्याभिषिक्तरामस्यजेपदर्कसहस्रकं |
विधिवत्सीस्कृते वह्नौ श्रीमदष्टार्णविद्यया || १४० ||
 
प्. १५०ब्)

जुहुयादशसाहस्रं कापिलाज्येन सादरं |
गुयद्वागव्यघृतं श्रीमदष्टार्णे क्षर्यायुतं हुनेत् || १४१ ||

श्रीमंत्रेण साहस्रं वासुदेवस्यविद्यया |
वैष्णवकापिलाज्येन सादरं गुवद्वागव्यघृतं || १४२ ||

श्रीमदष्ठाराक्षर्यायुतं हुनेत् || १४१ ||

श्रीमंत्रेण त्रिसाहस्रं वासुदेवस्य विद्यया |
वैष्णव्या च शतं हुत्वा श्रीराममनुना ततः || १४२ ||

त्रिशताधिकसाहस्रे हुनेदग्रौगवां घृतं |
भवद्रश्मिभिहुत्वां पंचधागोघृतेन च || १४३ ||

कृत्वा जपादिहोमं च ततो ब्रह्मार्पणाहुतिं |
अग्निं प्रदहक्षिणीकृत्य स्वाचार्य चरणद्वयं || १४४ ||

साष्टांगं प्रणिपत्याथ तप्तहारकनिर्मितं |
पद्मरागसमायुक्तं कुंडद्वितयं शुभं || १४५ ||

आचार्यकणीयोर्दत्वागोद्वयं वत्ससंयुतं |
वहुक्षीरं समर्प्याथनिष्कसाहस्रमादरात् || १४६ ||

दत्वा निष्कशतं वापि तदर्धं वा तदर्धकं |
दत्वाचर्यप्रियायै च दत्वालंकरणदिकयं || ४७ ||

पंचविंशतिसंख्याकमिथुनान्यथभोजयेत् |
तस्मिन् दिने महाराजं भरतादिभिरचितं || ४८ ||

सुग्रीवादिकपिस्तुत्यं ब्रह्मरुद्रादिभिर्वृतं |
साक्षात्पश्यति चक्षुभ्यां श्रीरामजानकीपतिं || १४९ ||

असाध्यमपि देवानामपि दीपदतरस्थितं |
अभीष्टं सवलं दत्वा श्रीसमीजगतीपतिः || १५० ||

सखायमंजनासूर्नुकरीत्यस्य न संशयः |
हनूमतः प्रभावेन सिद्धयोष्ठासिमादयः || १५१ ||

पादुकाजनमुख्याश्च सिद्ध्यत्यस्याशुसिद्धयः |
जरामरणराहित्यमपि दीर्घापुरक्षयं || १५२ ||

ददात्यस्यीजनासूनुर्नित्यमिष्ठंश्च दुर्लभान् | 
वाराणसी समासाद्य विश्वनाथस्य सन्निधो || १५३ ||

मणिकर्ण्याकृतस्नानोनत्वा विश्वेश्वरं विभुं |
विंदुमाधवमभ्यर्च्य नत्वा स्वाचार्यपादुकां || १५४ ||

समस्तन्याससहितां श्रीमदष्टाक्षरी शुभां |
लक्षमेकं प्रजप्त्वाथ भगवत्सन्निधौ शुचिः || १५५ ||

प्. १५१अ)

जितेंद्रियो हविष्याशी जपेल्लक्समायि श्रियं |
वासुदेवमनुपश्चाद्वैष्णवं च षडक्षरा || १५६ ||

प्रत्येकमयुतं जप्त्वा श्रीमदष्ठादशाक्षरं |
जप्त्वा द्वादशसाहस्रंमयुतं ब्रह्मविद्यया || १५७ ||

अवित्वाथ कुसुमैर्विंदुमाधवमीश्वरं |
ततः परं हुनेदग्नौ श्रीमदष्टाणीविद्यया || ५८ ||

तिलाक्षतसमयुक्तैर्वित्वपत्रैर्घृतप्लुतैः || १५९ ||

हुत्वायुतं माहालक्ष्मात्रिसहस्रमयो हुनेत् |
वासुदेवस्य मंत्रेण वैष्णव्या च षडर्णया || १६० ||

प्रत्येकत्रिंशतं हुत्वा ततौधंगिरमायतः |
मंत्रेण जुहुयादग्नौ सहस्रं त्रिशताधिकं || १६१ ||

हुत्वाथ भगवद्रश्मिपत्रे हुत्वाथ पंचधा |
जपदिहोमं कृत्वाथ प्रणम्यग्निमतः परे || १६२ ||

आचार्यचरणद्वंद्वं परणिपत्य प्रदक्षिणं |
षष्ठिचिहुकसंतप्तहाटकेन विनिर्मितं || १६३ ||

कुंडलद्वितयरभ्यं दत्वा चर्यस्य कर्णयोः |
मुद्दिकाद्यैरलंकारैस्समभ्यर्च्य च सादरं || १६४ ||

क्षौमं वासो युगं दत्वानिष्क साहस्रमर्प्ययेत् |
त्रिशतं शतनिष्क वा तदर्धं वा तदर्धकं || ६५ ||

आचार्ययायं येद्ध्रीमान्वित्शाठ्यविवर्जितः |
महालक्ष्मीधियापश्चातत्पत्न्या अपि भूषाणी || ६६ ||

ताटंकहं मर्चिताकं मुद्रिकां च समर्पयेत् |
दुकूलमथवा सर्श्चकं कंचुकं च समर्प्ययेत् || १६७ ||

पंचविंशति संख्यकमिथुनेभ्यश्च भोजनं |
दत्वाथ दक्षिणद्यैश्चसंतोष्यवपथामति || १६८ ||

तस्मिन् दिने निराहारोर्विदुमाधवेसेन्निधौ |
भूत्वा पदेषु भुंजीत ब्राह्माणैस्सहवंधुनिः || १६९ ||

अवश्यं अगतां नाथी विदुभ्यधवमच्युतं |
पश्यत्येवस्वचक्षुर्भ्यां विश्वेश्वर समन्वितं || १७० ||

तदनुग्रहतस्सर्वविद्यानां पारगोवशी |
भूत्वा मूकोपिमहती श्रिया यमष्ठ गुणन्वितां || १७१ ||

प्राप्या पुष्पपुष्पमधारोग्यं भवत्किंकराधिपः |
भूत्वांते याति सान्निध्यं कुलकोटि समन्वितः || १७२ ||

प्. १५१ब्)

मकरस्थेरवौमाद्ये प्रयागेतीर्थनायके |
प्रातःस्नात्वान्वहंभत्मानित्यकर्म समाप्य च || १७३ ||

स्वाचार्यचरणद्वंद्वं प्रेणियत्याथसादरं |
श्रीमदष्ठाक्सरीविद्यां समस्तन्याससंयुती || १७४ ||

लक्षनेकं प्रजप्त्वाथ पंचविंशत् सहस्रकं |
महालक्ष्मी मनुं जप्त्वा वासुदेवमद्यत्मनुं || १७५ ||

षडक्षरवैष्णवं च प्रत्येकमयुतं जपेत् |
विधिवत् संस्कृते वहौ श्रीमदष्टार्णविद्यया || ७६ ||

हुत्वा द्वादशसाहस्रतिर्लेर्गव्यघृतप्लुतैः |
त्रिसहस्रं तिलैदेवघृतमिश्रैः श्रियाहुनेत् || १७७ ||

वासुदेवद्वादशारर्णवैष्णवाभ्यांदतः परं |
हुत्वा सहस्र प्रत्येकं भगवद्रश्मिभिस्त्रिधा || १७८ ||

हुत्वा द्वादशसाहस्रमर्चयेद्रह्मविद्यया |
कुंडलाद्यैरलंकारैराचार्यमथ पूजयेत् || १७९ ||

सूक्ष्मं वासोयुगं दत्वा निष्कसाहस्रमप्येयेत् |
त्रिशतं शतनिष्क वा तदर्थं वा तदर्धकं || १८० ||

वितलीभं परित्यज्य श्रीधियाचार्य वल्लभां |
अलंकारैश्चवासेभिस्संतोष्यत्व ततः परं || १८१ ||

पंचविंशति संख्याकमिथुनान्यपि भोजयेत् |
श्रीश्रीपतिधियापश्चातोये दक्षिणादिभिः || १८३ ||

दिवसे माघमासांत्ये श्रीश्रीशब्रह्मविद्यया |
श्रीश्रीशावर्धयेद्धीमान्सहस्तं त्रिशताधिकं || १८३ ||

तस्मिन् दिने विराहारो भूत्वा रात्रौ जगत्पतिं |
साक्षात्स्वप्नेयि वा पश्यत्यसौ देवं श्रियः रतिं || १८४ ||

तदाज्ञयाष्ठदिक्पालाः सक्षद्विग्रहधारिणः |
श्रीपते राज्ञयातस्य शक्राद्यालोकपालकाः || १८५ ||

अन्वहं तस्यकैकर्यं कुर्वत्येव न संशयः |
कल्पहुनं कामधेनुंवितारत्नमभुतमं || १८६ ||

दत्वा मृतं ततो दिव्यं प्रदथुश्च न संशयः |
पीत्वा मृतमसौ दिव्यमजरश्च मरस्तथा || १८७ ||

भूत्वा सौ कामरूपी च मनोवेगी च खेचारः |
विहरत्यखिलान्लोकान्ससिद्धगंधर्वसेवितः || १८८ ||

वदरीकाननं प्राप्यनरेणसहितस्येमेस्नात्वा |
चालकनदायानिव्यकर्मसमाप्य च || १८९ ||

प्. १५२अ)

श्रीमदष्ठाक्षरीविद्या समस्तन्याससंयुतां |
लक्षमेकं प्रजप्त्वाथ स्वाचार्याज्ञापुरस्सरं || १९० ||

पंचविशत्सहस्रणिसप्तविंशाक्षरीं श्रियः |
जप्त्वाथ वासुदेवाख्यं वैष्णवं च षडक्षरं || १९१ ||

प्रेत्यकमर्कसाहस्रं प्रजप्त्वा रश्मिमलिकां |
अष्ठोत्तरशतं जप्त्वाविधिवत् संस्कृतेनले || १९२ ||

श्रीमदष्ठार्णमंत्रेणपायसं त्रिमधुप्लुतं |
हुनेद्गव्याज्यमथवा भानुसाहस्रमादरात् || १९३ ||

प्रसन्नलक्ष्मीमंत्रेण त्रिसहस्रं हुनेद्वतं |
वासुदेवस्य मनुनामनुना वैष्णवेन च || १९४ ||

प्रत्येकं त्रिशतं हुत्वा भगवद्रश्मिभिस्त्रिधा |
हुत्वाज्वंज्यलिने वह्नौ होमं कृत्वा जपादिभिः || १९५ ||

अग्निप्रत्यक्षिणीकृत्य नत्वा स्वाचार्यपास्यीः |
नरनारायणं विद्यां जपेदकं सहस्रकं || १९६ ||

तयैवाग्नौ हुनेदाज्यं सहस्रं त्रिशताधिकं |
भूयोजपादिहोमं च कृत्वा ब्रह्मार्पणाहुतिं || १९७ ||

आचार्यचरणद्वंद्वं साष्टांगं प्रणिपत्य च |
कुंडलद्वितयं रम्यं दत्वाचार्यस्य कर्णयीः || १९८ ||

अंगुलीयकमुख्यानि दत्वालंकरणानि च |
पीतांवरयुगं दत्वा स्वाचार्यचरणद्वये || १९९ ||

सुवर्णनिष्कसाहस्रं दद्यात् पंचशतं तु वा |
न्निशतं शतनिष्क वा तादर्ध वा तदर्धकं || २०० ||

वितलोभं परित्यज्य दत्वाचार्य दद्वये |
आचार्यपत्न्यै दत्वा यथा सोलं करणादिकं || २०१ ||

पंचविंशति संख्या कमिथुनान्यपि भोजयेत् |
नरनारायणीविधा प्रजेपतदिने शुचिः || २०१ ||

दृढव्रतो निराहरो नरेण सहितं विभु |
ब्रह्मरुद्रादिभिर्वेद्यं निशिमां संप्रयश्यति || २०३ ||

मदनुग्रहतः साक्षादसौभानु समप्रभः |
अजरामरणोनित्यं पंचविंशति वार्षिकः || २०४ ||

सिद्धत्वममरत्वं वा ब्रह्मर्षित्वामथापि वा |
महायोगित्वमथवा ब्रह्मत्वं वा महेशनां || २०५ ||

विष्णुत्वामथवा साक्षाद्वांछितं प्राप्यसाधकः |
क्षणंकृशः क्षणस्थूलः श्रियमष्टगुणां पुनः || २०६ ||

प्. १५२ब्)

प्राप्यपि योगमष्ठांगं परकायं विशत्यसौ |
तिरशीभाषितं वेति सर्वज्ञत्वं च संतत || २०७ ||

प्रप्यस्वाच्छंदमरणं देहांतेयेगिदुर्लभं |
कुलकोटियुतोधीमान् प्रविशत्येव मत्पदं || २०८ ||

द्वारकामथुरावंती कुरुक्षेत्रं च नैमिषं |
क्षेत्रणिभूतले संति सद्यस्सिद्धिकरासयपि || २०९ ||

वदर्युक्त विधानेन कृत्वा होमजपादिकं |
आचार्यानुज्ञया कृत्वा सिद्धिमिष्ठां व्रजत्यपि || २१० ||

सर्वत्रा चासान्निध्यं सिद्धिदं भुवि कथ्यते |
तत्पत्नीपुत्रपौत्राणां सान्निध्यमथवा नृप || २११ ||

आचार्यपादुकायुम्यसन्निधौ वा जपदिकं |
कार्यं तदक्षिणदानं पादुकाद्वितयोपदि || २१२ ||

आचार्यपत्नीपुत्राणामथतद्वनमर्पयेत् |
अनेन विधिनावपि सिद्धिमिष्टां व्रजत्यथ || २१३ ||

श्रीमदष्ठाक्षरी विद्याजपहोमादि संभवं |
फलं वक्तुं न शक्यं स्यान्मायधात्रापिर्शभुतना || २१५ ||

नाचार्यात्परमं दैवं विद्यानाष्टाक्षरी |
समाज्ञात्वाथ तत्परोनित्यं मोदते ब्रह्मरूपभाक् || २१५ ||

इदेमेवपरं श्रेयस्करं ब्रह्मवसाधनं |
एतस्मादधिकं नास्ति सत्यं सत्यं महीयते || २१६ ||

इदमष्टाणीमाहात्मां किंचिदत्राप्युदीरितं |
वसुधरादिविद्यानां प्रवक्ष्यते सावनं ततः || २१७ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे 
वेदार्थसंग्रहे षट्चत्वारिंशोध्यायः ||
प्. १५२ब्)

श्रीभगवानुवाच | 

अथ वक्ष्यामि भूविद्यानुष्ठानविधिमुत्तमं | 
नीआधिद्याविधान च शृणुश्व श्रद्धयान्वितः || १ ||

त्रयीवीजं समुच्चार्य चतुर्दश समन्वितं |
महेंद्रारूठगणपविंदुनादसमन्वितं || २ ||

चतुर्थमप्यथांतस्थं विदुयुत्ममतः परं |
तदेव विंदुहीनं च भृगुं पंचमसंयुतं || ३ ||

विंदुयुक्तं न कराद्यं वह्निं दीर्घसमन्वितं |
वायुं द्वादशसंयुक्तं हृदयेन समन्वितं || ४ ||

एषा वसुंधरा विद्यादशार्णा संप्रकीर्तिता |
सर्वतीर्थमयी सर्वक्षेत्ररत्नादिसिद्धिदा || ५ ||

प्. १५३अ)

समस्ताद्यौद्यशमनी महादारिद्यतंजनी |
वराहोस्य मुनिः प्रोक्तो वैराजं छंद उच्यते || ६ ||

देवता सर्वभूतानां प्रकृतिर्वसुधामता |
द्वितीयं वीजमित्युक्तं हृत्छक्तिः समुदीरिता || ७ ||

षडदीर्घे द्वितीये वषडंगं विन्यसेतः |
श्यामा विचित्रां पुकरत्र भूद्यणं पद्यासनां ||
तु गपयोधरानता दंदीवरेद्वेनवशालिमंजरी |
शुकं दधानां वसुधां भजामहे || ८ ||

लक्षमेकं जपेन्मंत्रीधराया मंत्रमादरात् | 
सर्पिषपायसेन जुहुया तद्वशांशतः || ९ ||

तां विष्णोः पूजयेर्त्यटिवक्ष्यमारगविधानतः |
त्रगानि पूजयेदादौ भूवह्नि जलमारुतान् || १० ||

दिग्पत्रेषु समभ्यर्च्यकोणपत्रेषुनत्कलाः |
ज्वलिष्माज्वालिनीचधूम्रार्चिरितिता कलाः || ११ ||

आशापालास्ततः पूज्यावज्राद्यस्त्र समन्विताः |
सर्वसिद्धमनोर्मंत्री साधयेत् समनोरयान् || ११ ||

चतुर्विंशति साहस्रा महोरात्रं भगोर्दिनो |
एकस्मिन्नेवदिवसे प्रजस्राथ परोद्यपि || १३ ||

त्रिहस्रं हुनेदग्रौ घृतं त्रिमधुपायसं |
गौवर्मसम्मितां भूमिं पक्वसुस्य समन्वितां || १४ ||

वहुदक्षिणयायुक्तामाचार्यायनिवेदयेत् |
मही प्रतिनिधिद्रव्यमथवागुरवेर्पयेत् || १५ ||

विद्यासिद्धिमवाप्नोतिषु लोकेषु दुर्लभां |
मधुत्रितयसंयुक्तैर्जुहुयादरुणोत्पलैः || १६ ||

सहस्रं भूसमृद्विस्यादयनीलोलैरपि |
प्रियंगुपुष्पैर्मध्वक्तैहुत्वा पंचसहस्रकं || १७ ||

धन्ंधान्यं महींपक्वसस्याश्रियामक्षयां | 
अविराल्लभते मंत्रीनिधानानि च पश्यति || १८ ||

मंजरीशालि संभूतां मधुत्रितयतोलितां |
नित्यं द्वादशधा हुत्वा मंडाअत्स्याद्वरापतिः || १९ ||

शुक्रवारेदिनमुखेगृहीत्वा साध्यमूमृदं |
तामंभासिविनिक्षिप्यशोविनेत्रचरुं पचेत् || २० ||

प्. १५३ब्)

पयो घृताभ्यां सहितं जुहुयातं हुताशने |
षण्मासंशुक्रवारेषु हुत्वेर्थप्रामुयाद्वरां || २१ ||

अष्ठोजरशतेनासौ वर्षाद्ग्रामाधियो भवेत् | 
धराधिद्यां प्रजप्त्यैकं लक्षं विधिवदर्चिक्ते || २२ ||

कुशेशयैर्हुनेदग्नौघृतत्रिमधुमिश्रितैः |
शुद्धात्मा रविसाहस्रं धनरत्नौघसंकुला || २३ ||

चतुःसमुद्रपर्यंतां महीशास्ति न संशयाः |
वरामेवं भजन्मंत्री पशुरलधनादिभिः || २४ ||

धराया वल्लभः सस्यान्नात्र कार्या विचारणा |
धरायां मंत्रमहात्म्यमिति किंचिन्मयेरितं || २५ ||

वदाम्यतः परं नीलामहात्म्यं वसुधायतो | 
त्रपीवीजं व्ंदुयुतं चतुर्थस्वरमप्यथा || २६ ||

विंशतिस्पर्शमुच्चार्यवामलोचन संयुतं |
मुखवृतमुतां भूमिध्यांत्यं रुद्रसमन्वितं || २७ ||

अमृतं वायुसहितं वाग्भवारूढमप्यथ |
हृदयेन समासुक्तां नीलाविद्योयमीरिता || २८ ||

***** सर्वविमहासंयत्समृद्धिदा |
सर्वक्षेत्रमयीसर्वलोकत्रयवशंकरी || २९ ||

ऋषिरस्य भवेद्ब्रह्माछंदोगायत्रमुच्यते | 
नीलादेवीदेवतास्याद्वोजं स्याद्वामलोचनं || ३० ||

हृत्छक्तिरीरिता दीर्घस्वरैः कुर्या षडंगकं |
कालांवुदसमाकारांकसुरितिलकांकितां || ३१ ||

दिव्यांभरणसंपन्नां दिव्यवस्त्र समन्वितां |
दिव्यादचंदनलिप्तागीं दिव्यपुष्पस्रगन्वितां || ३२ ||

वामपार्श्वे भगवतःश्चामरं विन्नतीं करे |
कमलं दधनीं हस्तेशरच्चंद्रसामाननां || ३३ ||

स्मिताननां विशालाक्षी नीलां वंदे हरिप्रियां |
नीलादेवीमिति ध्यात्वा लक्षमेकं जपेत्वचिं || ३४ ||

दशार्शयायं संहुत्वाघृतत्रिमधुमिश्रितं |
आचार्यदाक्षिणं दत्वाविद्यासिद्धिमवाप्नुयात् || ३५ ||

पंचविंशति सहस्रमथवादक्षिणन्वितः |
जप्त्याहुत्वात्रिसाहस्रं परेद्युः कमलैसितैः || ३६ ||

घृतत्रिमधुसंमिश्रैर्वषाशनमितं धनं |
दत्वाचार्य यदद्वंद्वे सिद्धिं प्राप्नोत्यनुजमां || ३७ ||

अनयासिद्धयामंत्रीसाधयेत् सकलेप्सितं |
वसुंधरावत्पूजास्यार्न्नीलायापिभूयतेः || ३८ ||

प्. १५४अ)

लक्षमेकं प्रजप्त्वोमां नीलाविद्यां फलप्रदां |
घृतत्रिमधुसम्मिश्रं दशांशं जुहुयाद्धविः || ३९ ||

मंदधीरपि मूको वा विद्यानां पारगो भवेत् |
पलाशकुसुमैर्हुखा पंचसाहस्रमादरात् || ४० ||

समधुन्निलयसंमिश्रैः सर्वविद्यानिधिर्भवेत् |
अरुणैरुत्पलैर्हुत्वा षट्सहस्रंजितेंद्रिय || ४१ ||

अचलं महदैश्वर्यं लभते रत्नसंकुलं |
जप्त्वा लक्षमिमं विद्यां तुलसीवनम्ध्यतः || ४२ ||

घृतन्निमधुसंमिश्रैर्हुत्वाथं तुलसीदलैः |
लभते सर्वसाम्राज्यं संपतिमचलामयं || ४३ ||

लाजैर्घृतप्लुतैर्हुत्वायं च साहस्रामादरात् | 
कन्यामिष्ठामवाप्नोति रूपशीलगुणान्वितां || ४४ ||

जप्त्वानीलामहाविद्यां प्रत्यहं यतः शुचिः |
धनंधान्ये चरलानिविद्यां च महतीं लभेत् || ४५ ||

विधानं किंचिदुकृतेनीलदिव्याभुवोपि च | 
वासुदेवादिविद्यान्यं माहात्म्यमथवक्ष्यते || ४६ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
सप्तचत्वारिंशोध्यायः ||
प्. १५४अ)

वासुदेव द्वादशाक्षरीमंत्रः 

श्रीभगवानुवाच 

शृणुराजन्महीपालवासुदेवस्य चक्रिणः |
परब्रह्मात्मकस्याद्याविद्यां सकलासिद्धिदां || १ ||

प्रणवं नमसायुक्तं मकारंगयं ततः |
वतेयदमयोच्चार्यमुखवृतयुतां सुधां || २ ||

भमुंसवामकणं च रुद्रयुक्तात्रिमप्यथा |
वरुणं दीर्घसहितं मारुताक्षरमप्यथा || ३ ||

विधेय वासुदेवस्य ब्रह्मणः परमात्मनः |
समस्तवेदवेदांतसारभूतार्थसंग्रहा || ४ || 

महापातकं संहत्रीं सर्वदुःखविभेदिनी 
स्वायंभुवादयः पूर्वं वासुदेवमहामनुं || ५ ||

द्वादशार्णे ममुं जप्त्वा संप्राप्ताः सिद्धिमक्षयां |
धुवोपिनारदादेशाद्वादशार्णं श्रियः पतेः || ६ ||

जप्त्वैव सिद्धिं गतवान् त्रैलोक्येपि सुदुर्लभां |
आयुरारोग्यमैश्वर्यं यशर्थावनसंवयाः || ७ ||

प्. १५४ब्)

ज्वरर्णमरस्वाराहित्यं पूर्वजाति स्मृतिः शुभा |
द्वादशार्णमनोर्जायात्सिध्यत्यखिलसिद्धयः || ८ || 

वासुदेवामिधं ब्रह्मविश्वगार्भे विदत्मकं |
द्वादशार्णनुसंवानान्नित्यमस्य प्रकाशते || ९ || 

इच्छता ब्रह्मतादात्म्यसिद्धिमेकेन जन्मना |
वासुदेवमहाविद्याजसव्याद्वादशाक्षरी || १० ||

ऋषिब्रह्मास्यमंत्रस्याजागतं छंदा उच्यतो |
वासुदेवाभिधं ब्रह्मकथ्यते दैवतं वुधैः || ११ ||

वीजमुक्तंन्नधीः वीजंनतिः शक्तिरुदीरिता |
प्रणवेन हृदिन्यस्य नमसाशिरसिन्यसेत् || १२ ||

न्यसेद्भगवते शब्दं शिखायां वसुधापते | 
कवचं पंचमिर्वर्णैः समस्ते नास्त्रमाचरेत् || १३ ||

हरिमुज्वलचक्रदरागदापरिघन्वितदोसित पद्मगतं | 
वलयागदहारकिरीटधरं नवकुंदनिर्भप्रणतामि सदा || १४ ||

ध्यात्यैवं हृदयेसाक्षाद्वासुदेवं जागत्पतिं | 
अर्वविरणासंयुक्तं वाप्त्यपीठे प्रपूजयेत् ||१५ ||

प्रथमावरणं पंचकोरेगगैः पंचभिः क्रमात् | 
अष्टपत्रे वासुदेवं श्रियं संकर्षणं ततः || १६ ||

सरस्वती च प्रछुम्नं रतिमप्य निरुद्धकं |
प्रीतिर्द्वादशपत्रे ज्वेत्केशवमादितः || १७ ||

नारायणं माधवं च गोविंदं विष्णुमप्यथा |
मधुसूदनमभ्यर्च्यत्रिक्रमामथः परं || १८ ||

वामनं श्रीधरं पश्चाधृषीकेशमतः परं |
पद्मनाभं समभ्यर्च्यदामोदरमतः परं || १९ ||

शक्राद्यैरष्ठादिकुपालैर्व्रज्राद्यैश्च ततः परं |
इत्थमभ्यर्च्यविश्वेशं वासुदेवं जगत्पतिं || २० ||

अर्कतक्षं जपेन्मंत्री विधिवत्संस्कृतेनले |
हुत्वा शुभ्रतिलैर्गव्यघृतन्निमधुमिश्रितैः || २१ ||

अर्कसाहस्रामाचार्यदक्षिणां च समर्थ्य च |
वासुदेव महाविद्यासिद्धिमाप्नोति शाश्वतीं || २२ ||

प्. १५५अ)

एकविंशाति साहस्रमथवैकादशीने |
द्वादश्यां च समभ्यस्या दिवारात्रमनन्यधीः || २३ ||

त्रयोदश्यां हुनेदाज्य मधुत्रितयतिश्रितैः |
विसहस्रं शुभतिलैर्वर्षाशनमितं वसु || २४ ||

दत्वाचार्य पदांभोजे विद्यायाः सिद्धिम श्रुते |
क्षीराक्तामिरस्यक्षीरसमिद्भिर्ज्वलिते नले || २५ ||

हुत्वा द्वादशसाहस्रं त्रिशुद्धिमवाप्नुयात् |
गोष्ठे वृंदावनेवापि लक्षजापी पयोव्रतः || २६ ||

पलाशपुष्पैरयुतं हुत्वाज्य त्रिमधुप्लुतैः |
पारगः सर्वविद्यानां भगवत्पत्र न संशयः || २७ ||

नदीतीरे जपेल्लक्षमयुतद्वितयोतरं |
हुत्वा द्वादश साहस्रं हविराज्य मधुप्लुतं || २८ ||

धनदेन समोलक्ष्म्याविद्ययाधिष्ठणप्रभः |
कंद्र्पसदृशः कांत्या जीवेच्चशरदांशतं || २९ ||

दूर्वामिर्गोघृताह्लाभिर्हुत्वा दशसहस्रकं |
मिरामपश्चिरापुष्पलभते नात्रसंशयः || ३० ||

नंद्यावर्तेर्गोघृताक्तैर्मधुत्रितयमिश्रितैः |
अयुनत्रितयं हुत्वा भगवत्कलयान्वितः || ३१ ||

अणिमादिगुणैश्वर्यं वाचां सिद्धिमनुजामां | 
आयुरारोग्यमतुलभद्वि पुत्रादि संयुतां || ३२ ||

प्राप्तोत्यत्र न संदेहो प्रसादेन श्रियः पतेः |
पथुरायायामधः शायीहविष्याशी जितेंद्रियाः || ३३ ||

लक्षद्वादशकं जप्त्वा द्वादशार्णं श्रियः पतेः |
किमनेन जपेनाशुनासाधयतिमंत्रवित् || ३४ ||

सर्वज्ञत्वं मनोज्ञत्वं ममत्वं महर्षित्व च |
***** सिद्धं त्वं खेचरत्वमथापि वा || ३५ || 

असाध्यमपिदेवानामसौ साधयतीप्सितं | 
द्यदशाक्षरविद्यापायक्रकुक्रपि वा जपात् || ३६ ||

इहापि सकलान् भोगान् भुक्त्वा मानुषदुर्लभान् | 
कुलानां शतमुधत्यं मोदते परमेपदे || ३७ ||

षडक्षरी प्रवक्ष्यामि वैष्णवीं सर्वसिद्धिदां 
यस्य विज्ञानमात्रेण पलायंते महापदः || ३८ ||

प्रणवं विष्णवे शब्दं नमस्कारसमन्वितं |
उद्वरेद्वैष्णवोविद्याषडर्णेयसुदीरिता || ३९ ||

प्. १५५ब्)

समस्तसंपत्साम्राज्यहेतुभूतासनातनी |
महापातकसंहर्त्री भुक्तिमुक्ति फलप्रदा || ४० ||

ऋषिः प्रजापतिर्ब्रह्मागायत्रं छंद उच्यते |
देवता श्रीमहाविष्णुपरमात्मा श्रियःपतिः || ४१ ||

वीजमुक्तं त्रयीवीजं नतिः शक्तिरुदाहृता |
एकेन च त्रिभिर्द्वाभ्यां द्विरावृत्याषडंगकं || ४२ ||

विन्यस्य हृदयेध्यायेत्छ्रीपतिजगतांपतिं |
मूले कल्मतरोर्दिव्यरत्नसिंहासने शुभो || ४३ ||

आसीनमिंदिरानाथं नवनीलंवुदद्युतिं |
शंखचक्रगदापद्मधरं श्रीवत्सवक्षसं || ४४ ||

पीतांवारधरं हारकुंडलादि विभूषितं |
पद्मपत्रविशालाक्षं कामकोटि समद्युतिं || ४५ ||

कामाकस्थितपादेव्याश्रियाकनकभूषया |
सहितं दक्षिणे पार्श्वे धतचामरहस्तया || ४६ ||

ध्रूदेव्या वामपार्श्वे तु नीलादेव्यासमन्वितां |
विमलोत्कर्षिरगीज्ञानाद्यष्ठशक्तिभिरावृतं || ४७ ||

अनंतविष्.वक्सेनाद्यैर्गरुडाद्यैश्वसंस्तुतं |
विष्णुं विश्वंभरवंदेजजत्त्राणापरायणां || ४८ ||

इति ध्यात्वा महाविष्णुं सर्वलोकैकसाक्षिणं |
जयेत् षडक्षरीं विद्यां वैष्णवीं सर्वसिद्धिदां || ४९ ||

लक्षषट्कं जयेदादौगोष्टे वृंदावनेपि वा |
आचार्यसन्निधीकृत्य दशांशंतर्पयेत्ययः || ५० ||

दशांशं घृतसंयुक्तैर्हुत्वाथ तुलसीदलैः | 
आचार्यचरणद्वंद्वे दत्वा वहुलदक्षिणां || ५१ ||

विद्यासिद्धिमवाप्नोति प्रसन्नं कुरुते विभुं |
लक्ष्मीनारायणेयोगे पंचविंशत्सहस्रकं || ५२ || 

एकस्मिन्दिवसे जप्त्वा परेद्युः संस्कृते नले | 
हुत्वातिलैर्घृताभ्यक्तैः स्त्रिसहस्रं समाहितः || ५३ ||

वर्षाशनमितं द्रव्यं दत्वाचार्यपदांवुजे |
विद्यासिद्धिमवाप्नोति सद्य एव महर्तरा || ५४ ||

सकलं कार्तिकं मासं विष्याशी जितेंद्रियः |
जत्वालक्षन्नयं विद्यां विधिवत् संस्कृते नले || ५५ ||

हुत्वा कुशेशयैर्विलदलैर्वा त्रिमधुप्लुतैः |
अणिमादि गुणान्प्राप्य सर्वज्ञो भवति ध्रुवं || ५६ ||

प्. १५६अ)

मधुत्रितगव्याज्यामिश्रितैः तुलसीदलैः |
अष्टोत्तरशतं नित्यं हुत्वाग्रौ विधिवच्छुचिः || ५७ ||

षण्मासान्महतीं लक्ष्मीमवाप्यधनसंकुलां |
पारगः सर्वविद्यानां भवत्यत्र न संशयः || ५८ ||

वर्षेनाप्रोति सकलान्दुर्लभांश्चामनोरथान् |
अतः परमसौनित्यं महेंद्रादीन्प्रपश्यति || ५९ ||

सिद्धोभुत्वामरावत्यां कुलसाहस्रसंयुतः |
अनेनैवशरीरेण तेजोमपतनुर्भृशं || ६० ||

कल्मांतं मोदते धीमान्महेंद्रेण प्रपूजितः |
षडक्षरी महाविद्यामन्वहं प्रजपत्रिमां || ६१ ||

सन्निधौ श्रीपतेरंते वा सत्याकल्पमक्षया |
प्रणवं नाम सायुक्तं विष्णवेशब्दमप्यथा || ६२ ||

अवनश्चसूक्डपार्श्वं नाभिवीजमतः परं |
वरुणं दक्षनेत्रार्घा द्वितीयोष्माणमप्यथ || ६३ ||

यक्षस्पर्शसमायुक्तं जलं रुद्रसमन्वितं |
एकादशाक्ष्रीविद्या वैष्णुवीयमुदाहृता || ६४ ||

स्मरणदद्यसंहत्री सर्वक्लेशविभंजनी |
आयुरारोग्यसंपतिकारिणी भुक्तुमुक्तिदा || ६५ ||

अनयासदृशीविधा सिद्धिदानास्ति भूतले | 
महापातकसंहत्रीं महारितघातिनी || ६६ ||

जुहुयोग्या सदाशूद्रैः स्त्रीमिश्च प्रणावं विना |
प्रणवेन मायुक्ता जप्तव्या सततं द्विजैः || ६७ ||

एकेन जन्मनामुक्तिमिहापि परमां श्रियं |
इच्छता सततं जप्या विष्ण्यौरेकादशाक्षरी || ६८ ||

ऋषिरस्यविधिर्ब्रह्माभीष्मः शांतनवोपि वा |
त्रैष्टुमच्छंद उक्रंस्यान्महाविषुश्रियः पतिः || ६९ ||

देवता जगतान्नाथः प्रणवोवीजमुच्यते |
हृत्द्यक्रिरुक्तालक्ष्मीशप्रीतये विनियुज्यते || ७० ||

रकाक्षरेण द्वाभ्यां चन्निभिः पंचभिरक्षेरैः |
पुनस्त्रिवर्णेवसुभिः षडंगन्यास ईरितः || ७१ ||

ध्यानं पूर्ववदेवोक्तं साधनं संप्रवक्ष्यते |
पंचलक्षंतुयेन्मोनीपुरश्चर्यार्थमादरात् || ७२ ||

दशांशं तर्पयेद्धीमान्पयसेक्षुरसेन वा | 
तद्वशांशं हुनेदग्नौ तिलैराज्यमधुप्लुतैः || ७३ ||

प्. १५६ब्)

आचार्यपादयप्राभ्यां समर्प्य वहुदक्षिणं |
सद्य एव लभेद्विद्वासिद्धिं सुमहतीमपि || ७४ ||

एकादशीदिनेमार्गशीर्षेमास्यथ वा नृप |
आरभ्य पौर्णमास्यंतं पंचविशत्सहस्रकं || ७५ ||

 जत्वातिलैर्द्यताभ्यक्तैर्मधुत्रितयमिश्रितैः |
त्रिसहस्रं पौर्णमास्यां निशित्वायतव्रतः || ७६ ||

वर्षाशनमितं द्रव्यं दत्वाचार्य पदाब्जयोः |
प्राप्नोत्यत्र न संदेहो विद्यासिद्धिं महतरां || ७७ ||

हुत्वा घृतप्रुतान् लाजान् पंचसाहस्रमादरात् |
सुंदरीलभेतं कन्यारूपशीलगुणन्वितं || ७८ ||

गुडूवीखंडैरयुतं हुत्वाज्य त्रिमधुप्रुतैः |
महदारोग्यमासाद्यजीवेद्वर्षसहस्रकं || ७९ ||

केतकी कुसुमैर्हुत्वा घृतत्रिमधुमिश्रितैः |
अर्कसाहस्रेकं साक्षात्कंदर्पशतसतिभः || ८० || 

प्राप्नोति महदैश्वर्यमचलं धनसंकुलं |
घृतन्निमधुसंमिश्रं पायसं ज्वलिते नले || ८१ ||

हुत्वायुतं स समस्तानां विद्यानां पारगो भवेत् | 
ग्रहणे स्पर्शमारभ्यमोक्षकालांतमादरात् || ८२ ||

स्पष्ट्वा ब्रह्मीर स मंत्रं जप्त्वा साहस्रमादरात् | 
पिवेद्वापाययेद्वापि सर्वविद्याप्रकाशनं || ८३ ||

महासारस्वतं तस्य भविष्यति न संशयः |
स्खलह्रीस्पष्ट वाग्भूत्वा सकृद्धा श्रवणादपि || ८४ ||

धारयेत् सकलाविधान च विष्ण्वरति ध्रुवं | 
निष्काणां पंचकं वापि दिनिष्कं वापि कांचनं || ८५ ||

महासारस्वत प्राप्त्यै दद्याचार्य दक्षिणं | 
अष्ठांगयोगसिध्यर्थं तुलसीवनमध्यगः || ८६ ||

जप्त्वा लक्षमिमां विद्यामयुतं तुलसीदलैः |
घृतत्रिमधुसंम्मिश्रेर्हुत्वाथ ज्वलिते नले || ८७ || 

अष्ठांगयोगमासाद्य भवत्येवाजरामरः |
जपादेकादशाक्षर्या वैष्णव्यानित्यमादरात् || ८८ ||

जातिस्मात्वमासाद्य ब्रह्मपश्यति चक्षुषा |
यंत्रपूजादिकं सर्वमनयोर्वासुदेववत् || ८९ ||

एकादशार्णविद्याय अनुसंधानतोन्वहं |
गुणवंतं श्रियायुक्तं मायुष्मांतं लभेसुतं || ९० ||

प्. १५७अ)

आपदो विलयं यांति संपदस्युः पदे पदे |
भूत्वा ज्ञानीलतेन्मुक्तिं कुलानां शतसंयुतः || ९१ ||

वासुदेवमतोः सम्यग्विषुविधाद्वयस्यव | 
कथितंते मया भूयमाहात्म्यं किंचिदिष्ठदं || ९२ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
अष्टचत्वारिंशोध्यायः ४८ ||
प्. १५७अ)

श्रीभगवानुवाच || 

अतः परं प्रवक्ष्यामि रहस्यमपि भूयते | 
यज्ञेशविद्यामहात्म्यमखिल श्रुतिसंग्रहं || १ ||

वेदवेदांतशास्त्रौघासारभूतमभीष्टदं |
यज्ञेशविद्या महात्म्यं शृणु वक्ष्यामि भूयतै || २ ||

त्रयीवीजं श्रियोवीजं त्रयीवीजं ततः पुनः |
हृदयेन समायुक्तं विदुहीनं श्रियीक्षरं || ३ ||

जठराक्षरमुच्चार्यमुखवृतयुतं चखं |
वसुंधराक्षरपश्चान्मारुतेन समन्वितं || ४ ||

द्वादशस्वसंयुक्तजटरोणसमन्वितं |
क्षेत्रैशाक्षरमुच्चार्य श्रीमदष्टार्णमुच्चरेत् || ५ ||

अर्द्धांगश्रीपतेरेषाविद्यायज्ञयतेर्हरेः |
अष्टादशाक्षरी प्रोक्ता सर्वज्ञाऽज्ञपरेलप्रदा || ६ ||

सर्वपातकसंहत्री महादुःखविभेदिनी |
आधिव्याधि हरीनृणां सर्वसाम्राज्या संद्धिदा || ७ ||

ऋष्योवातरशनाः पुराण विजितेंद्रियाः |
सर्वलोकहितोद्युक्ता देवैरापि सदार्चिताः || ८ ||

कूष्मीडनामकान्ब्रह्ममुनीन्दिव्यान्पुरानान् |
दृष्टा प्रणम्य साष्ठांगं पप्रच्छरिदमाहृता || ९ ||

त्रैलोक्यस्वामिनोपूयं भगवतः |पुरातनाः |
नमस्कुर्मोवयं युष्मत्पादाब्जेभ्योमहर्षयः || १० ||

पूयं पवित्रं चूतास्मानृपे नारयसु उतमान् |
भविष्यामोनृलोकेस्मिन् कथं वा ब्रह्मरूपिणः || ११ ||

इति पृष्टास्तदाविप्राः कूष्मांडा दीर्घदर्शिनः |
अवुनन्वातरशनानृषीन्दीर्घतपस्विनः || १२ ||

कूष्मांडा ऊचः पुष्मभ्यं संप्रवक्ष्यामः पवित्रं |
जगतोहितं वेदांतेष्वषवेदेषु सारभूतं सनातनं || १३ ||

प्. १५७ब्)

ब्रह्मणो जायामानओसौ त्रायाणामृणवान्भुवि |
देवतानामृषीणां च महात्मनां || १४ ||

ऋषीण ब्रह्मचर्येण पितृणां प्रजसाय तथा |
यागैरखिलदेवानाभं भवेन्मुक्ते कणत्रयात् || १५ ||

कष्टसाध्यं ऋतुफलं महापातकनाशनं |
कथ्यते सर्ववेदेषु वेदांतेष्वपि भूयेत || १६ ||

पितृणा च महर्षोणं देवतानां चैभूयेत |
ऋणत्रपविमुक्तिः स्यात्तानुभेर्भूरिदुक्षिणैः || १७ ||

वेदानधीत्यवेदौवावेदवावेदं वा शक्तितो |
द्विजः संपूर्णदक्षिणं यागं कृत्वैकमपि वा भुवि || १८ ||

हुत्वा सायं तथा प्रातरग्निहोत्रेदिनं दिने |
पौर्णमास्यां तथा दर्शकृत्वेष्टिमद्यनाशिनी || १९ ||

वत्सरेवत्सरेकृत्वा यशोदालभं नृप |
इत्थं पवित्रोयज्वासौ ब्रह्मार्यशाधिपभुविः || २० ||

पूज्यते सत्यलोकेसौ मुनिभिर्देवतैरपि |
अत्यत्यदक्षिणे यगोपनमानं विनाशयेत् || २१ ||

अत्यल्पदक्षिणायागादक्षिणरहिता इव |
निःफलानात्र ससंदेहः किंचनारकदुःखदाः || २२ ||

संपूर्णदक्षिणोयागः कृत एकोपि भूतले |
ब्रह्मार्पणधियात् यस्य ब्रह्मस्य ब्रह्मसालोक्यसिद्धिदः || २३ ||

अमंत्रकं वृथा श्राद्धं वृथा यागोल्पदक्षिणाः |
वेदहीनो वृथा विप्रो वृथा विद्याप्य वैदिकी || २४ ||

तस्मादवश्यविप्रेण कार्यायागास्सदक्षिणः |
नामधादकाविप्रोसावयज्यासंमुदीरितः || २५ ||

एकं वापि महायागं कृत्वा संपूर्णदक्षिणं |
पुनाति सकलं वशं दशपूर्वं दशावरं || २६ ||

ग्रहणे वापि संक्रांतौ नवरात्रव्रतेपि वा |
पूर्णायामथदशवावैशाखे कार्तिकेपि वा || २७ ||

यागार्थं वहुलं द्रव्यं पात्र भूतापयीर्पयेत् |
तस्या पुण्यफलं वक्तं नाहं शक्तोमिभूयते || २८ ||

महादान सहस्रस्यफलं वक्तुं हि शक्यते |
यागार्थ द्रव्यदानस्य फलं धान्नामयात्पि वा || २९ ||

रुद्रेणापि न शक्यं स्याद्वक्तुं राजन्महीयोते |
महादानशतंदतं कुरुक्षेत्रे रविग्रहे || ३० ||

यागार्थं द्रव्यदानस्य कलानाहतिषोडशी |
श्रोत्रियायदरिद्रायद्राव्य वैवाहिकं ददन् || ३१ ||

प्. १५८अ)

याव्गाथं द्रेव्यदानेन समं प्राहुर्महृर्षयः |
विवाहार्थं धनं दत्वा विपर्वणिवैणिवैरवे || ३२ ||

मातृवंश्यन्यितृवंश्यान्मग्राश्च नरकार्णावे |
साहस्रशस्समुत्वात्यासहितस्रैः पितामहैः || ३३ ||

विमानमधिरत्द्यांते ब्रह्मत्ये केवसत्यसौ |
अहुताग्निरयज्वा च दुर्ब्राह्मण इति स्मृतः || ३४ ||

नित्याग्रिहोत्र यत्या च ब्राह्माणेतम उच्यते |
तस्रादवश्यं कर्तव्योयागस्संपूर्णदक्षिणाः || ३५ ||

पवित्रताकरोनित्यं ब्राह्मणनामिति श्रुतिः |
यागेष्वनधिकरीयस्सु आचार्य यदांवुजे || ३७ ||

यागार्थं बहुलं द्रव्यं समर्प्यवसुधापते |
वेदविद्युः श्रोत्रियेभ्यः सुवर्णं शतकोटिशः || ३७ ||

दत्वा यत्फलमाप्नोति ततेप्यधिकमुतमं |
फलमासाद्य तेजस्वी सहस्रकुलसंयुतः || ३८ ||

ब्रह्मणापूजितस्सत्यलाकेस्थित्वा ततः परं |
ब्रह्मणासहसायुज्यं प्राप्नोवश्रियःपतेः || ३९ ||

एतदेव द्विजातीनां पवित्रं कर्मकथ्यते |
पुष्पभ्यः संप्रवक्ष्यामह्. सुगुप्तमपि वैदिकं || ४० ||

नाख्यातं यस्य कस्यापि सारात्सातमं परं |
यज्ञनायणीनाम्ना श्रीमदष्टादशाक्षरी || ४१ ||

अर्द्धांगश्रीमतेर्विद्याख्याता सर्वश्रुतिष्वपि |
आचार्य कृपपालब्धा सर्वऋतुफलप्रदा || ४२ ||

अग्निहोत्रफलं प्राप्सस्सायं प्रातर्दिनेदिने |
यज्ञनारायणीविद्यां प्रजेया सुसमाहितः || ४३ ||

पूर्णयमपिदशैच शतमष्टोत्तरं घृतं |
हुत्वाचार्य पदांभोजे दत्वा शक्त्या च दक्षिणं || ४४ ||

दशेष्ठिपूर्णमासेष्ठि फलं प्राप्नोति शाश्वतं |
महतीं सुपुरश्चर्या लघीवां पूर्णदक्षिणं || ४५ ||

वत्सरे वत्सरे कृत्वा हयमेधफल लभेत् |
समस्तविद्यास्रम्राज्ञी श्रीमदष्टादशाक्षरी || ४६ ||

समस्तकामदोद्यीपकां मधेनुरि वा परा |
अनयासदशीविद्या जगतोत्र ययावनी || ४७ ||

न विद्यते द्विजश्रेष्ठादत्वषाश्वती श्रुतिः |
शतकोटिमितस्वर्णदक्षिणसहितान् ऋतून् || ४८ ||

प्. १५८ब्)

राजसूयाश्वेमधादीन्कृत्वायत्फलमश्रुते |
अष्टादशारोविद्यापुरश्चरणो नृप || ४९ ||

तदेव फलमासाद्य वर्षे वर्षे महामतिः |
उद्धात्यान्परकेमग्रान्पितृनथपितामहान् || ५० ||

सहितस्तैर्ब्रह्मलोकेमोदते ब्रह्मसन्निभः |
अष्टादशाक्षरीविद्यामुनिर्ब्रह्मा प्रजापतिः || ५१ ||

छंदश्च दैवीगायत्री साक्षान्नारायणोहरिः |
अर्द्धांगश्रीयुतो देवः कथ्यते जगतीपतिः || ५२ ||

वीजं वीजदं प्रोक्तदंच्छक्तिः समुदाहृता |
त्रप्याद्ययाश्रिया कुर्यात् पश्चाव्यासं षडंगकं || ५३ ||

मातृकामथशैवीं च वैष्णवीमथमातृकां |
न्यस्य वान्यसा वाधीमान् ध्यायेत् स्वहृदवावुजे || ५४ ||

पारिजातते रामूनेरत्नसिंहासने शुभे |
आसीनं जगदाभासं वीदालसमद्युतिं || ५५ ||

पद्मपत्रविशालाक्षं प्रज्यसन्नमुखर्व |
कर्जमुक्ताफलाभदंतालिं सस्मिता धरविदुमं || ५६ ||

शंखं रथांगमादर्शं सुवर्णकलशांवुजे |
विभ्राणं च गदां घौरां वामांगे विद्युदावृतिं || ५७ ||

अर्द्ध्वागं लक्ष्मीसहितं पीतावरविराजितं |
किरीटहारकेयूरकुंडलादिविभूषितां || ५८ ||

नीलादेव्यामहीदेव्या वामदक्षिणा पार्श्वयोः |
सहितं विमलाद्यष्टमहिषीभिस्समन्वितं || ५९ ||

अनंतविहणधीशविष्वक्सेनादिभिर्वृतं |
सुनंदनंदप्रमुखैः पार्षदेरूपशोभितं || ६० ||

ब्रह्मरुद्रमहेंद्रादिशिरोमकुटकांतिभिः |
विदाजितपदद्वंद्वमापन्नार्तिहरेहरिं || ६१ ||

यमनाभं जगन्नाथसर्गस्थितिलयधियं |
नारायणं भजेनित्यं परमात्मान्मच्युतं || ६२ ||

यज्ञनारायणं नित्यं ध्यात्वेत्थं जगतीपतिं |
अष्टादशाक्षरीविद्या जप्त्वा ऋतुफलं लभेत् || ६३ ||

नान्यात्यवित्रमस्त्यै तत्सदृशं जगतीतलेयः |
पावनो जगत्यस्मिन् सर्वाद्यौद्य विवर्जितः || ६४ ||

स एव भगवान् साक्षाद्रव्युत परमेश्वरः |
महापातकयुक्ताश्च नित्यमष्टादक्ष्मणक्षरी || ६५ ||

प्. १५९अ)

करोति पावनान् जल्लानित्यमुक्तान्करोति हि |
अष्टादाशाक्षरीविद्या जप्त्येयमेपिवत् || ६६ || 

महापापौद्ययुक्ताश्च जीवन्मुक्तान्कोराति हि |
श्रीमदष्टार्णवत्प्रोक्तमस्यायंन्नार्चनादिकं || ६७ ||

पुरश्चर्यादिकं सर्वविप्राःभ्यार्थ तु संयुताः |
जितेंद्रियो हविष्याशी क्षीराशी वा फलाशनः || ६८ ||

लक्षत्रये द्विद्यां यज्ञानारायणोमिमां |
दशास्त्रार्चनाश जुहुयात्पत्यैरुत्पलैर्वाद्युतप्लुतैः || ६९ ||

तिलैर्वाविल्वपत्रैर्वाद्यतातत्रिमधुसंप्लुतैः |
आचार्यचरणर्द्वद्वेदत्वा संपूर्णदक्षिणां || ७० ||

अष्टारशार्णविद्यायस्सिद्धिप्राप्रोत्यनुतमो |
अथण वा कार्तिकेमासिवैशाखेश्रावणोपि वा || ७१ ||

आश्विनेनवरात्रे वा माद्ये वा फाल्गुनेपि वा |
पंशविंशति साहस्रं प्रजप्त्वाष्टा दशाक्षारी || ७२ ||

दृशांशं जुहुयात्यप्रैर्घृतन्निमधुमिश्रितैः |
शतनिष्कं तदर्ध वा वषीशनमितं तु वा || ७३ ||

दत्वाचार्यपर्यद द्वंद्वे वितमाकल्प संयुतं |
पंचशितिसंख्याकमिथुनान्यपि भोजयेत् || ७४ ||

विद्यासिद्धिमवप्नोति महती नात्र संशयः |
अथ काम्यानि कर्मणि साधे यदतयाद्विजाः || ७५ ||

जप्त्वा लक्षमां विद्यामालयेकमल्पयेतः |
दशाशकमलैर्हुत्वा घृतत्रिमधुमिश्रितैः || ७६ ||

सौभाग्यं महदाप्रीतिकंदर्पशतसन्निभं | 
पश्चिमहारलिंगेथ वृषभून्येविवालये || ७७ ||

मासमेकं हविष्याशीलक्षमेकं मनुं जपेत् |
तत्र विल्वदलैर्हुत्वा गव्याज्य मधुमिश्रितैः || ७८ ||

धनधान्यसयायुक्तंभाजाश्वरथ संकुलां |
मुक्तारत्नसमाकीर्णमचलां च परां श्रियं || ७९ ||

आसाद्यधनदनासौ सदृशो भवति श्रिया |
नाभिदघ्रजलेस्थित्वामंडलं त्रिशताधिकं || ८० ||

जप्त्वा प्राचीमुखोद्गत्वा घृतमष्टोत्तरं शतं |
श्रियाधनदसंकाशो विद्ययाधिषणयमे || ८१ ||

अश्चन्थमूलामाश्रित्य मासमेकं निरंतर |
त्रिशताधिकसाहस्रं जप्त्वाकृत्वा घृतं शतं || ८२ ||

प्. १५९ब्)

कालामृतुयै प्राप्तजपत्यत्र न संशयः |
स्वच्छंदमरणे भूत्वा व्याधिभिर्नभिभूयते || ८३ ||

नारिकलं चतुःखंड कृत्वाज्य त्रिमधुप्लुतं |
अष्टोनरशतं नित्यं हुत्वा प्रज्वलिते नले || ८४ ||

प्राप्तोत्यसाध्यानिद्यार्थानप्यसौ मंडलात् |
कर्व आष्टोत्तरशतं नित्यं लघुभिः कदलीफलैः || ८५ ||

घृत त्रिमधुसमिश्रैर्हुत्वा प्रज्वलिते नभे |
मंडल द्वितयेना सौ सप्तद्वीपाधिनायकं || ८६ ||

विण्युषं महाप्रज्ञस्तुं तमाप्नोत्यनुत्तमं |
मधुकैटमहं तारं ध्यात्वार्द्वागश्रियःपतिं || ८७ ||

जप्त्वा लक्षमिमं मंत्रं हुत्वार्ककुसुपैरथ |
दुष्टानज्ञभयाति क्षिप्रं निगृह्णात्यपि राजसान् || ८८ ||

नागवल्लीदलैर्हुत्वा घृतत्रिमधुमिश्रितैः |
अग्नौ द्वादशसाहस्रं संप्राप्य महती श्रियं || ८९ ||

मान्यते सकलैर्भूपरैपिदेवैस्सव्य सवैः |
अमायां पौर्णमास्यां च शतमष्टोत्तरं घृतं || ९० ||

हुत्वाचार्य पदद्वहे निष्कं निष्कार्यमेव वा |
सुवर्णं दक्षिणं दत्वातत्पल्यैतत्सुतायवा || ९१ ||

दर्शेष्टिपूर्णमासेष्टि फलमासाद्य शाश्वतं |
पूज्यतेपि महेद्यैः किमुमर्त्येर्महीतले || ९२ ||

प्राप्नोति धनधान्यदिसं कुलामचलां श्रियं |
वृहस्पति समः साक्षादत्वां विद्यासुसाधकः || ९३ ||

प्राप्नोति महतीमृद्धिं पुत्रपौत्रादिसंयुतां |
सत्यलोकेवसत्यंते कुलानांशतसंयुतः || ९४ ||

माघे वा फाल्गुने वापि चैत्रे वैशाखमासि वा |
यज्ञनारायणी जप्त्वा पंचविम्शत्सहस्रकं || ९५ ||

मधुत्रितयगव्याज्यसहितं हविरादरात् |
सहस्रत्रितयं हुत्वा वर्षाशनमितं धनं || ९६ ||

दत्वावार्यपदद्वंद्वेकोटिशो दक्षिणन्वितं |
अवश्यं हयमेधस्य फलं प्राप्नोत्यनुत्तमं || ९७ ||

महापापोपपापौघैरपि सद्ये विमुच्यते |
महेंद्रसदृशो लक्ष्म्यविद्ययाधिषण प्रभः || ९८ ||

स्थापयित्वान्वयं भूमावाचंद्रार्कश्रियान्वितं |
भुक्त्वा सुविपुलान्भोगान् दिव्यानप्यथ मानुषान् || ९९ ||

प्. १६०अ)

कुलसाहस्रसहितो भगवद्धाम्निमोदते |
स्वीडुग्रहणे सर्वसंक्रांनिष्टपि संततं || १०० ||

व्यतीपातादियोगेषु श्रीमदष्टादशाक्षरीं |
जप्त्वा च विधिवतिलैराज्यविमिश्रितैः || १०१ ||

अष्येतरशतं सर्वपि हृन्नरकं संस्थिता |
न शतशोपि समुद्धत्य सत्यलोके नयत्यसौ || १०२ ||

सायं प्रातर्नित्यहोमं कृत्वा यज्ञेश्चरं हरि |
अर्द्धांगं श्रीपति वह्नौ ध्यात्वा नारायणं हरिं || १०३ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्यां शताधिक सहस्रकं |
जपेत् पंचशतं वापि चतुःशातमथापि वा || १०४ ||

त्रिशतं वातं जप्त्वा श्रीमदष्ठा दशादशाक्षरीं |
सायां कृशानुसान्निध्ये शतमष्टोत्तरजपेत् || १०५ ||

अष्टाविंशतिधा वापि जप्त्वानित्यं यतव्रतः |
चतुर्णमपिवेदानां फलां पारायणोद्भवं || १०६ ||

प्रत्यहं समवाप्नोति मुक्तः स्यादिपिपातकैः |
सांगदक्षिणयायुक्तहयमेधफलः तथा || १०७ ||

अद्याप्य सकलाभीष्टं प्राप्यांते मुक्तिमा प्रयात् |
कूष्मांडैमुनिभिः पूवायज्ञनारायणेशितुः || 
यदुक्तं मंत्रमाहात्म्यं मंत्रमाहात्म्यं मयाततुभ्यमीरितं || १०८ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वहस्येदाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
एकोनपंचाशौध्यायः ||
प्. १६०अ)

श्रीभगवानुवाचं || 

ब्रह्मनारायणादीनां विधानमपि वक्ष्यते |
येषां विज्ञानमात्रेण पलायंते विपद्गणः || १ ||

अंतेपि प्रणवोपेता श्रीमदष्टाक्षी शुभा |
ब्रह्मनारायणीविद्या संप्रोक्ता परमर्षिभिः || २ ||

आदितस्संहितां कुर्याद ततस्तु न संहितां |
नवाक्षरीयं संप्रोक्ता ब्रह्मनारायणी शुभा || ३ ||

एकेन जन्मनैवेयं ब्रह्मतादात्म्यसिद्धिदा |
ब्रह्मदर्शनसिध्यर्म्यमाशुविज्ञानसिद्धये || ४ ||

ब्रह्मनारायणीविद्यामाचार्यानुज्ञयाजयेत् |
आर्षद्यंदादिकं चास्याः सर्वमष्टार्णमंत्रवत् || ५ ||

प्. १६०ब्)

प्रणवं हंसशब्दं च सोहशब्दमतः परं |
श्रीमदष्टाक्षरीयंश्चद्वं स नारायणीरिता || ६ ||

एकेन जन्मनामुक्तिमिच्छतामयमादरात् |
हंसनारायणीविद्या जप्तव्यामुक्तिसिद्धये || ७ ||

वनिभियेतिभिभिर्विद्याद्वयं जप्यमिदं शुभं |
प्राधान्येन न जप्तव्यं विद्यादूयमिदं गृहे || ८ ||

वैराग्यप्रापकत्वेन गृहस्थैः सिद्धिकांक्षिभिः |
गृहस्थै च वनस्थैश्चपतिभिर्ब्रह्मचरिभिः || ९ ||

श्रीमदष्टार्णविद्यवजप्तव्या सर्वसिद्धये |
अस्यपि श्रीमदष्टार्णमंत्रवत्सर्वमीरितं || १० ||

अर्थो नमो भगवते चतुर्थ्यत समन्वितं |
नारायणपदं पश्चाद्विद्येयं द्वादशाक्षरी || ११ ||

महासिद्धिकरि सद्यस्समस्ताद्यविदारिणी |
आर्षादिकमपि प्रोक्तमस्या अष्टार्णमंत्रवत् || १२ ||

त्रयीवीजं श्रियोवीजं चतुर्थ्यंत समन्वितं |
श्रोपपदं नमसायुक्तं श्रीमदष्टाक्षरं ततः || १३ ||

चतुदृशाक्षरीविद्यालक्ष्मीनारायणीरिता | 
प्रणाकमलावीजं चतुर्थ्यं समन्वितं || १४ ||

महालक्ष्मीपदयश्चन्नमस्कारसमन्वितं |
श्रीमदष्टाक्षरीपश्चाद्विद्येषा षोडशाक्षरी || १५ ||

अन्येयमपि विद्योक्ता लक्ष्मीनारायणीशुभा |
अष्टादशार्णत्वद्विद्याद्वयास्वर्षादिकं स्मृतं || १६ ||

पुरश्चर्यादिकमपि यंत्रार्च्चादिकमप्यथ |
वक्ष्येथयाजुषीर्घा लक्ष्मीनारायणी शुभा || १७ ||

आवहतीपदं पूर्ववितन्वानायदंनतः |
कुर्वाणवीरमित्युक्त्वापदमात्मन उच्चरेत् || १८ ||

वासावसिममेत्युक्त्वागावश्वेति पदं ततः |
अन्नपात्रे च शब्दं च सर्वदा पदसप्यथ || १९ ||

ततो मेश्रियसुत्त्रायथदमावह तत्परं |
लोमणं पशुभिः पश्चात् सहस्वाहोनमः पदं || २० ||

नारायणस्य दपितां जातवेद स उच्चरेत् |
अयमधीगलक्ष्मीशमंत्रोयाजुष उच्यते || २१ ||

दारिद्रदुःखसंहत्री सकलैश्वर्यसिद्धिदा |
याजुषीयं महाविद्यालक्ष्मीनारायणी स्मृता || २२ ||

प्. १६१अ)

ऋषिरस्य कहोलः स्याच्छंद आनुषभं स्मृतं |
लक्ष्मीनारायणःस्वामीदेव उक्तो महर्षिभिः || २३ ||

हस्तैर्विश्रत्सरसिजगदाशंखचक्राणि विद्यां पद्मादशौकेनक कलशं 
मेघविद्युद्विलासं वा |
मोतुंगस्तनमविरता कल्पमाश्लेषलेभदेकी भूतं वपुरवतुंनः 
पुंडरीकाक्षलक्ष्म्योः || २४ ||

यंत्रपूजादिकं चास्यास्सर्वशष्टार्णवन्नृप |
पुरश्चर्या विशोषोन्नक्ष्यते वसुधायते || २५ ||

लक्ष्मेकं जपेद्विद्यामाचार्यस्यैव सन्निधौ |
घृतत्रिमधुयुक्तेन हविषा जुहुयादथ || २६ ||

आचार्यचरणद्वंद्वे दत्या वहुलदक्षिणं |
विद्यायास्सिद्धिमाप्नोति शाश्वती नात्रसंशयः || २७ ||

यद्याद्वादश साहस्रं प्रजप्त्वाचार्य सन्निधौ |
घृतत्रिअधुसंमिश्रं हविहुत्वा सहस्रकं || २८ ||

वर्षाशनमितद्रव्यं दत्वाचार्यय पदाब्जायोः |
प्राप्नोति महती सिद्धिं दद्याया नात्रसंशयः || २९ ||

नित्यं द्वादशधा वह्नै हत्वा द्वादशधा हविः |
मृष्टान्नाराशिलभते विपिनेपि न संशयः || ३० ||

नित्यं प्रातस्समुत्थाय हुत्वा हुतनाशनः |
अष्टोत्तरशतं जप्त्वा विद्यामेनां श्रियःपतेः || ३१ ||

अनुतमं महालाभप्रत्यहं समवाप्नुयात् |
आचार्ये सन्निधीकृत्य तुलसीवनमध्यगः || ३२ ||

जप्त्वा लक्षमिमां विद्यां लभेत् सर्वमनोरथान् |
स्वभाववैदिकीविद्या श्रीमदष्टाक्षरी शुभा || ३३ ||

स विद्यानां समस्तानां साम्राज्ञी समुदीरिता |
गायत्र्यादि महाविद्या अस्यारस्मय ईरिताः || ३४ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्या जपासक्तस्य संततं |
सकृत्स्मरणतोप्येताः सिद्धिदास्सद्य एहि || ३५ ||

 श्रीमदष्टाक्षरीविद्याजपासक्तिरथान्वहं |
आचार्यचरणाद्वंद्वं सेवाप्रत्यहमादरात् || ३६ ||

श्रुत्युक्ताचारसंपतिर्चमेर्मतिरचंचला |
चलाचत्वर्पितानि भगवात्सान्निध्यं प्रापयंति हि || ३७ ||

प्. १६१ब्)

ब्रह्मनारायणादीनां विधानं किंचिदीरितं |
हयग्रीवादि विद्यानां माहात्म्यनयक्ष्यते || ३८ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वारहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
पंचाशोध्यायः || 
प्. १६१ब्)
 
श्रीभगवानुवाच ||

अथाश्वशिरसो विद्यां प्रवक्ष्यामि महीयते |
यस्य विज्ञानमात्रेण वाचां सिद्धिर्भवेत् परा || १ ||

उड्गीशयदमाभाष्यप्रणावोद्गीथशब्दः |
सर्ववागीश्वरेत्यंते प्रवदेदीश्वरेत्यथ || २ ||

सर्ववेदमयाचिंत्ययदंति सर्वमुच्चारेत् |
वोधयद्वितयोतोयं मंत्रस्तारादिरीरितः || ३ ||

ऋषिर्ब्रह्मास्य निर्दिष्टः छंदोनुष्टुवुदाहृतं |
देवातास्याद्धयग्रीवोगैश्वर्यप्रदो विभुः || ||

तादेणयादैर्मंतस्य पंचांगानि प्रविन्यसेत् || ४ ||

शरच्छशांकप्रभमश्ववक्रं मुक्तामयैरा भरणैरुपेते |
रथांगसंखांचित वाहुयग्मं जानुद्वयन्यस्तकरंभजामः || ५ ||

गणनलक्षं जपेन्मंत्रं कुंदपुष्पैर्मधुष्णुतैः |
दशांशं वैष्णुवे वह्नौ हात्वाचार्य पदांवुजे || ६ ||

समर्प्य वहुलं द्रव्यवेदमूर्ति समन्वितं |
विद्यासिद्धिमावाप्नोति यद्वावर्णस्वहस्रकं || ७ ||

प्रजप्त्वा कार्तिकेमासि हविराज्यमधुप्लुतं |
त्रिसहस्रं हुनेदग्नौ त्रिशाधिकमादरात् || ८ ||

रामायणं भारतं वा वर्षाशनसमन्वितं |
प्रणम वा दत्वा स्वाचार्यकरपंकजे || ९ ||

प्राप्नोति महतीसिद्धिं विद्यायानात्रसंशयः |
अष्टाक्षरोदिते यंत्रे हयग्रीवं प्रपूजयेत् || १० ||

वीजेन मूर्तिसंकल्प्यवीजमुद्वयते यथा |
विपद्भगुस्थमघोशविद्रुमद्वीजमीरितं || ११ ||

केसरेषु चतुर्वेदान् चतुर्दिक्षु प्रपूजयेत् |
विदिक्ष्वंगस्मृतिन्याय सर्वणस्राणि पूज्येत् || १२ ||

अर्घयेत्पत्रे मध्येषु विधानेनांगदेवताः |
वाद्येत्लोकेश्वारास्तेषी वज्राद्यस्त्रीणियं यजेत् || १३ ||

एवं यो भजते देवं साक्षाद्वागीऽऽवरो भवेत् |
वैल्वैः फलैः कृतो होमः श्रीकरःपति कीर्तितं || १४ ||

कुंदपुष्पाणि जुहुयादिच्छन वा कश्रियमक्षयां |
मनुनानेन संयुक्तं घृतं ब्राह्मी रसान्वितं || १५ ||

प्. १६२अ)

कवितामावहेत्युंसामनर्गलविजृंभिणीं |
वचामनेन संजप्त्वां भक्षयेत् प्रातरन्वहं || १६ ||

सर्ववेदागमादिनी व्याख्यख्याता जायते चिरात् |
मनोरस्य समोनास्ति ज्ञानैश्वार्यप्रदायकः || १७ ||

प्राणवं नमसायुक्तं पदं भगवते ततः |
वेदाहरणशब्दं च हेतुभूतायशवृतः || १८ ||

महामत्स्याय शब्दं च नमस्कारसमन्वितं |
मत्स्या कृतेरिपविद्याश्रीपतेः परमात्मनः || १९ ||

महामत्स्यायशब्दांते विष्णवे नम इत्यपि |
अंगिरोन्नि प्रभृतयोजयंती महामनुं || २० ||

वाचां सिद्धिकरी विद्या महादारिद्रमेजेनी |
धर्मार्थकाममोक्षाख्य पुरुषार्थ फलप्रदा || २१ ||

ऋषिरस्य महाराजो मनुवैविंस्वतः स्मृतः |
छंदोगायत्रमेवोक्तं महामत्स्या कृतिर्हरिः || २२ ||

देवताजगतानाथः परमात्माश्रियःपतिः |
वीजंन्नयीमपे प्रोक्तं हृच्छक्तिः समुदीरिता || २३ ||

षड्भिः पदैः षडंगानिन्यस्यध्यायेच्छ्रियःपतिः |
शरत्पूर्णेदसंकाशं शुद्धस्फटिकसन्निभं || २४ ||

शुक्लांवरधरं शुक्लार्गवमाल्यविभूषितं |
कुंडलद्वयसंशोभिमुखाब्जं मत्स्यरूपिणां || २५ ||

किरीटहारकेयूरमुद्रिकादि विभूषितं |
स्कशंखचक्रधरं मुद्रोचिन्मयी दक्षिणे करे || २६ ||

वामेनालिंग्यकमलादिव्यसिंहासनेस्थितं |
विधात्रे सकलान्वेदान्प्रयच्छंतं जगत्पतिं || २७ ||

वैवस्वतायमनवेप्रयच्छंतं मनोरथान् |
भगवंतं भजेविष्णुं सर्वदेवेमर्प विभुं || २८ ||

ध्यात्वेत्थमिंदिरानार्थ मत्स्यरूपधरं हरिं |
अष्टोत्तरशतं नित्यं जप्त्वा प्राप्नोति वाछितं || २९ ||

चतुर्लक्षं पुरश्चर्यात्पलाशीवाहविष्यभु |
कुतर्यये तदृशीशेन क्षीरेणेक्षुरसेन वा || ३० ||

रंभाफलैर्हुनेदग्नौतदशांशेन न स्याधकः |
आचार्यचरणद्वंद्वे दत्वा वहुलदक्षिणां || ३१ ||

मंत्रसिद्धिमवाप्नोति शाश्वती सर्वसिद्धिदां |
हुत्वा नील्लोत्पलैस्ष्त सहस्राणि घृतप्लुतैः || ३४ ||

प्. १६२ब्)

पारगस्सर्वविद्यानी भवत्यत्र न संशयः |
जप्त्व विधामिमां लक्षं ततो रक्तांवुजै हुनेत् || ३५ ||

अभीष्टंध धनमासाद्य भवेद्धनद सन्निभः |
महार्णवेनि मग्नोपि स्मृत्वे मंत्रमादरात् || ३६ ||

दशधायितरत्येव सद्योर्णवमथाक्षयं |
जप्तेयं लक्षमात्रेणमूकं मंदधियं तु वा || ३७ ||

करोति सर्ववागीशं वृहस्यति ममप्रभ |
विल्वपत्रैर्घृताभ्यक्तैर्हुत्वा भानुसहस्रकं || ३८ ||

वैवेश्वतं मनुं साक्षादसौ पश्यति चक्षुषा |
तत्प्रसादेन लभते वांछितं सर्वमक्षयं || ३९ ||

नभिदध्रनेलेस्थित्वा प्रातःकाले दिने दिने |
कुष्वासहस्रं त्रिशताधिकं नित्यं हविष्यभुक् || ४० ||

प्रप्रोति मंडलेनासौ दुल्लभाश्च मनोरथान् |
समस्ताभीवृसंप्रप्तिहैतु भूतोमनूजमः || ४१ ||

अनेन सदृशो नास्ति वेदेष्वथ वहृष्वपि |
ओं नमः पदमाभाष्यपदं भगवते ततः || ४२ ||

कूर्मरूपाशब्दं च विष्णवे नम उच्चरेत् |
विद्यासप्तदशार्णोयं श्रीपतेः कूर्मारूपिणः || ४३ ||

इंद्रद्युन्नऽनृपेणेयेदष्ठा सकलसिद्धिदा |
श्रीपतेः कूर्मरूपस्य ब्रह्मसायुज्यसिद्धिदा || ४३ ||

इंद्रद्युम्रोमुनिः प्रोक्तः छंदः पङ्क्तिरुदीरितं |
कूर्मरूपिमहाविष्णुर्देवताजगतांपतिः || ४५ ||

वीजांतारोनतिः शक्तिः षडंगं षट्पदैर्न्यसेत् |
श्यामवर्ण चतुर्वाहुकटमठाकृतिमच्युतं || ४६ ||

नखाग्रेमंदरधरं शंखचक्रगदाधरं |
आसीनमासनेदिव्ये हेमरत्नमयेशुभे || ४७ ||

वामांके जगतामं वा श्रियदेवीन्नयीमयीं |
दिव्यामरणसंयुक्तां दिव्यस्रग्वस्त्रधारिणी || ४८ ||

तामालिंग्यस्थितं कृष्णं महर्षिभिरभिष्ठुतं |
वंद्यमिंद्रादिभिर्देवैः प्रसन्नवदनं विभुं || ४९ ||

भजामि परमात्मानं सर्वलोकहितैषिणं |
अस्याश्च मत्स्यविद्यायायंत्रपीठार्चनादिकं || ५० ||

सर्वमष्ठार्णवत्प्रोक्तं विनियोगः प्रवक्ष्यते |
लक्षमेक प्रजप्त्वादौ दशाशंकरवीरकैः || ५१ ||

मधुत्रितयसंयुक्तैर्हुचार्य पदांवुजे |
वहुलां दक्षिणं दत्वा मंत्रसिद्धिमवाप्नुयात् || ५२ ||

मधूकपुष्पैरयुतं हुत्वा मधुघृततप्लुतैः |
श्वायानुग्रहसामर्थ्यं लभते नात्रसंशयः || ५३ ||

प्. १६३अ)

वकुलैराज्यसहितैहुत्वा दशसहस्रकं |
प्राप्नोति महतीं लक्ष्मीधनधान्यादि संकुलां || ५४ ||

नागवल्लीदलैहुत्वदशसाहस्रमादमरात् |
सर्वाभीष्टमवाप्नोति मुक्तिं चाप्नोत्यनुत्तमां || ५५ ||

अष्टोत्तरशमं वापि जप्त्वा कूर्म महामनुं |
अन्वहं सलभेद्ब्रह्मसायुज्यमपिदुर्लभं || ५६ ||

हग्रशीवादिविद्यानां माहात्मामद्यनाशनं |
इति किंचिन्मयाप्रोक्तं वराहस्याथ वक्ष्येते || ५७ ||

मत्स्यकूर्मद्वयस्यास्य सर्वमष्टार्णमंत्रवत् |
यंत्रार्चनं भूययत्कृत्वा सिद्धिमान्भवेत् || ५७ || 

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
एकंपंचाशोध्यायः ||
प्. १६३अ)

श्रीभगवानुवा ||

वराहविद्यामाहात्म्यमथ किंचित् प्रवक्ष्येत |
यच्छुत्वापि न रोधीमानुमुच्यतपापदाशिभिः || १ ||

तातारं नमोभगवते वराहपदमप्यथ |
रूपायभूर्भुवःस्वः स्यात्पतयेतदनंतरं || २ ||

भूपतित्वं मे पदांते देप्यंते च ददापय |
वह्नि जायावधिर्मंत्रः स्याच्चतुस्त्रिंशदक्षरः || ३ ||

समस्ताघींघ समनोमहादारिप्रभंजनः |
भूपतित्वादिसंसिद्धिप्रदो दुःखौद्यभेदतः || ४ ||

भार्गवोमुनिराख्यातः छेदोनुष्टुदादृतं |
देवातादिवाराहात्मा भगवानिंदिशपतिः || ५ ||

एकदंष्ठापहृदयं व्योमोल्कायाशिरः स्मृतं |
शिखातेजोधिपतये विश्वरूपावर्म च || ६ ||

महादंष्ट्रा पंचास्त्रस्या पंचाग कल्पयेत् पुनः || ६ ||

आपादं जानुदेशाद्वरकनंकनिभं नाभिदेशादधस्तान्मुक्ताभं 
कंटदेशातरुणरविनिभंमस्तकान्नीलभासंरलेहस्तैर्दधानं |
रथचरणदरौखड्गखेटौगदाख्यं शक्तिं दानाभये च 
क्षितिधरणलसदंष्तमाद्यं वराहं || ७ ||

लक्षमेकं जपेन्मंत्रं मधुराक्तैस्सरोद्वैः |
जुहुद्यामदशांशेन स्वाचार्यचरणद्वेय || ८ ||

गोचर्मसम्मितां भूमिवहुसस्य समन्वितां |
वहुदक्षिणं पायुक्तां दत्वा सिद्धिमवाप्नुयात् || ९ ||

चतुर्विशति साहस्रं यद्वा जप्त्वा मनूत्तमं |
मार्गशीर्षाभिधेमसिकमलैस्त्रिमधुछुतैः || १० ||

प्. १६३ब्)

हुत्वा सहस्रत्रिनयमार्चाचरणद्वये |
सदक्षिणं महीदत्वा सिद्धमंत्रः प्रजापते || ११ ||

अष्ठाक्षेरोदिते पीठे पूजयेद्यज्ञ पूरुषं |
मूर्तिमूलेन संकल्प्य वक्ष्यमाणविधानतः || १२ ||

पूर्वादिषु चतुर्दिक्षु हृदाद्यंगानि पूजयेत् |
अस्त्रं कीणेष्वधश्चोर्धा चक्राद्यस्त्राणि तद्वहिः || १३ ||

चक्रं शंखमसिखेटं गदां शक्तिं वराभ्यये |
संपूज्य वाद्येत् लोकेशान्वहिरस्त्रणि पूजयेत् || १४ ||

ध्यानादेवोधनं दद्याज्जया देवो वसुंधरां |
प्रयच्छत्येव पूजाद्यैर्धनधान्यमहीश्रियः || १५ ||

रवौ सिंहगतेष्टर्म्याशुक्लपक्षेसितां शिलां |
पंचगव्येषु निक्षिप्य स्पृष्टातामयुतं जपेत् || १६ ||

उतराभिमुखो भूत्वा तां शिलां निखनेद्भवि |
शत्रुचोरमहाभूतैः कृतां वाधावि नाशयेत् || १७ ||

भानूदये मानुवारे साध्यक्षेत्रात्समाहरेत् |
मृतिकांसजपेन्मंत्रतां पुनर्विभनेन्निधा || १८|| 

वुल्यामेकांशमालप्यप्यपात्रे तथारं |
गोदुग्धे परमालोप्रशोधितं तंडुलं क्षिपेत् || १९ ||

संस्कृतेग्रौ पचेत्सम्यकुचरुमत्रजपन्मनुं |
अवतार्य चरुं पश्चादग्नौदेवं यथाविधि || २० ||

धूपदीपादिकैरिष्टा पुनराज्यप्लुतं चरुं |
जुहुया उदिते वह्नौ यावदष्टोत्तरं शतं || २१ ||

एवं सतारवारेषु जुहुयाक्षेत्र सिद्धये |
प्रातः काले भगोर्वारेमृदं साध्यमहीतलात् || २२ ||

आदाय हविरापाद्य पूर्ववज्जुहुयात् सुधीः |
विरोधो नश्यति क्षेत्रे सहचाराद्युपद्रवैः || २३ ||

राजवृक्षसमुत्थाभिस्समिद्भिर्विद्यपानया |
त्रिसहहृस्त्रं प्रजुहुयातस्यस्युस्सर्वसंपदः || २४ ||

शालिभिर्जुहुयान्मंत्रीनित्यमष्टोत्तरं शतं |
समृद्धधान्यसंघातैः शाभते तस्य मंदिरं || २५ ||

तावदाज्येन जुहुयान्मंडलात् स्वर्णमाप्नुयात्ताजैः |
कन्यामवाप्नोति मध्वक्तैर्निजवांछितां || ३६ ||

मधुरत्रयसंसिक्तैर्जुहुयाहुत्यपलैर्नवैः |
महती श्रियं माप्नोति मंडलात् पूर्वसंख्यया || 
अथ यज्ञवराहस्य यंत्रं वक्ष्ये फलप्रदं || ३७ ||

प्. १६४अ)

मध्येवीसतादहनपुरयुगचक्रवर्णान् षडस्रेष्वालिख्यागानि 
संविष्टथकरणदलैरंवुजं केसरेषुथ |
अष्टार्णन्यत्र मध्येलिख तु वस्त्रसुमितान्मंत्रवर्णाश्चतुर्थेशिष्टं पत्रे 
परस्ताद्वसुहलकमलैकेसरस्थ स्वराद्ये || ३८ ||

मंत्रार्णन्धेसदंख्यान दलमनुदिलिखेदंत्यमंत्ये वाद्येत् किंजल्कैः 
कादिवर्णेर्विलसितकमलेषोडशारषथावत् 
मंत्रार्णान्प्रभमशस्तच्चरमदलगतं |
शिष्टवर्णं लिखित्वातारक्ष्माकोलवीजैस्तदनु परिवृतं साध्यनामार्णमध्यैः 
|| ३९ ||

दर्भितैः साध्यनामार्णे मंत्रवर्णेर्वृतं वहिः |
भूविंवेनास्य कोणेषु भूवीजं साध्यं संयुतं || ४० ||

अष्टशूलेषुधाराहं भूवीजसहितं लिखेत् |
साद्यीशर्विदुगगनं वीजं वाराहमीरितं || ४१ ||

रोचनागरुकर्पूरलाक्षाकुंकुचंदनैः |
गोमयांभसि संपिष्टैर्लिखेद्यंत्रं शुभे दिने || ४२ ||

लेखन्या हेमयामंत्री सर्वकामार्थसिद्धये |
स्वर्णपीटे लिखेद्यंत्रं राज्यश्रीसमवाह्येय || ४३ ||

ग्रामसिद्ध्यैत्राजितैथताम्रपट्टेधनाप्तये |
भूर्जपत्रैनिजेष्टास्यैक्षौमेभूसिद्धयेलिखेत् || ४४ ||

जपपूजादिभिस्सिद्ध यंत्रं कुर्यन्निजेप्सितं ग्रामपदशार्हं 
विद्यामाहात्म्यमिति किंचिन्मयेरितं |
नारसिंहस्यमाहात्म्यं प्रवक्ष्यामि ततः परं राष्ट्रेषु यंत्रमेतत्सुसाधितं 
|| ४५ ||

निखनेच्छुभवारादौस्वागंदिक्षु समर्चयेत् |
क्षुद्राय मृत्युचौरादिभूतव्यालमहाभयैः || ४६ ||

न शक्यते परं दष्ट्रंतं देशं देवतावलात् वरा ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
द्विपंचाशोध्यायः ||
प्. १६४अ)

श्रीभगवानुवाच ||

नृसिंहानुष्ठुभस्याथ विधानं संप्रवक्ष्यते |
यस्य श्रवणमात्रेण लयं यांति विपद्गणः || १ ||

उग्रमाद्यं पदं वीरं द्वितीयं पदमुच्यते |
महाविष्णुं तृतीयस्या ज्वलंतं पदमप्यथ || २ ||

प्. १६४ब्)

सर्वतोमुखमुच्चर्यनृसिंहं पदमप्यथ |
भीषणं भद्रमुक्त्वाथ मृत्युमथोच्चरेत् || ३ ||

नमाम्यहं पदं यश्चर्द्विद्यैषा समुदीरिता |
मंत्रादौ प्रणवं वामलोचनखं समुच्चरेत् || ४ ||

अंत्येप्येतानिवीजभिनिविलोमेन समुच्चेरेत् |
आहुष्टभ महाविद्यामिर्त्थकेचिज्जपंति हि || ५ ||

हृल्लेखामात्रसहितामादौ निक्षिप्य केचन |
शुद्धमानुनुष्टभं मंत्रं जपंति भुविकेचन || ६ ||

वेदेष्वापि पुराणेषु धर्मशास्त्रेषु भूपतै |
नानया सदृशी विद्यादष्टा सकलसिद्धिदा || ७ ||

मुनिः प्रजापतिर्ब्रह्मामंत्रस्य जगत्पतिः |
छंद आनुष्टमं प्रोक्तं परमात्मासनातनः || ८ ||

देवताजगतांनाथः श्रीनृसिंहो महेश्वरः |
अनंतावीजमित्युक्तं शक्तिः शक्तिरूदीरिता || ९ ||

द्वाभ्यां द्वाभांतथैकेनद्वाभ्यां द्वाभ्यां |
ततः परं पुनः पदद्वायेनापि षडंगं विन्यसेततः || १० ||

शद्रीर्ययुतपाशक्तान्यसेद्यद्वाषाडंगकं |
शिरोललाटदायुग्ममुखेषु करसंधिषु || ११ ||

पदसंधिषु साग्रेषु जटरे हृदिहस्तयोः |
गलपार्श्वासककुदिक्रमाद्वणीन्न्यसेन्मनोः || १२ ||

ध्याये इग्राकृतिविद्यपथशांताकृतिं तु वा 
जान्वोरासक्तातीक्ष्णस्वनखरुचिलसद्वाहु संस्पृष्टकेशः शंखं चक्रं च 
दोर्भ्यां दधदनल |
समज्योतिषाभग्नदैत्यः ज्वालामालापरीतं रविशशिदहनत्रीक्षणं 
दीप्तजिह्वदंष्टोग्रं भूतकेशंवदनमपिवहन्यातुमानारसिंहः || १३ ||

यद्वा शांताकृतिं ध्यायेन्नारसिंहं जगत्पतिं || १४ ||

सत्यज्ञानसुखस्वरूपममलंक्षीराक्षीराध्यि मध्यस्थितं योगारूढमति 
प्रसन्नवदनं भूषासहस्रो ज्वलं |
त्र्यक्षं चक्रपिनाकसाभयवरान् विश्रणमर्च्छछविंछत्री भूतफणो इम्ं 
इधवलं लक्ष्मी नृसिंहं भजे || १५ ||

पूजयेद्वैष्णुवेपीटे नृनिंहं कमलान्वितं |
मूतिं मूलेन संकल्प्य पूजयीत्वेपचारकैः || १६ ||

आद्यावरणमंगैःस्याद्वितीयेतु प्रवक्ष्यते |
पक्षीद्रंशंकरानंतौदिषु ब्रह्माणमर्घयेत् || १७ ||


प्. १६५अ)

श्रियंद्रियं चतुष्टिं च पुष्टिदेवीविदिक्षु चस्रं |
भस्कारीवश्यकारीतथामाणाकार्यपि || १८ ||

द्वेषकार्याकर्षकरीयुष्ठिः प्रमथनीतथा |
विद्येत्पावरणे पूज्यास्तृतीये वसुधापते || १९ ||

चक्रं शंख महापद्मेमुशलं देवदक्षिणी |
शंखं खेठं गदांपाशमर्चयेदेवमतः || २० ||

लक्ष्मीदक्षिणतस्तुष्टिं वामे तत्रैव कौस्तुभं |
श्रीवत्सं द्क्षिणे मध्ये वनमालां च पूजयेत् || २१ ||

पीतांवरं ब्रह्मसूत्रं नाभिपद्मंकिरीटकं |
भूषणानि च सर्वाणि पुरीभागे तु पूजयेत् || २२ ||

श्रद्धामेधां तथाकामं भीमां मायां |
भयानकां आर्द्रदीप्तिं चाष्टदिक्षुपूर्वादि क्रमतो यजेत् || २३ ||

इंद्रादीनष्टहिक्पालान् वज्रादी पूजयेत् |
यद्वा शिवावृतिं ध्यात्वा नृसिंह प्रजपेन्मनु || २४ ||

पंचवक्रं महाभीमं कालानल समप्रभं |
आंत्रमालाधरं रौद्रकंठहोरणशोभितं || २५ ||

अक्षसूत्रंगदीपद्मशंखगोक्षीरसन्निभं |
धनुश्रमुशलं चैव तथा चक्रं च भिन्नतं || २६ ||

खड्ग च शूलं वाणं च नृहरिरुद्रपिणं |
इंद्रं गोपकनीलाभं चंद्रस्वार्णसन्निभं || २७ ||

पूवोदिचोत्तरांतास्य मूर्ध्वास्य स्वर्सावार्णकं |
एव मुग्रहरि ध्यायेत् सर्वव्याधिनिवृतये || २८ ||

सर्वमृत्युहरं दिव्यं स्मरणात् सर्वसिद्धिदेध्ये |
योर्ययहामहत्कर्मतृदाषोडशहस्तकान् || ९ ||

नृसिंहस्सवलोकेशस्सवीभारणभूषितः |
द्वौविहहणकर्माढ्यौदौ चांत्रोद्ध्रारणोचितौ || ३० ||

शंखचक्रधरौ द्वौ तु चंद्रवाण धनुर्धरौ |
खड्गखेटधरौ द्वौ गदापद्मधारिणै || ३१ ||

पाशाकुशधरौद्वौ च द्वौरिपोर्मकुटार्पितौ |
इति षोडशकोदडंमंडिनं नृहरिं विभुं || ३२ ||

ध्योयन्नीरदनीलाभमुग्रकर्मरापनन्यधीः |
ध्येयोमहतमेकार्येषोडशद्वयहस्तनान् || ३३ ||

नृहरिस्सर्वलोकेशस्सर्वसिद्धि फलप्रदः |
दक्षिणे चक्रपमेव परशुंपाक्षमेव च || ३४ ||

प्. १६५ब्)

हलं च मुशल वैव मभयं चांकुऽऽं |
सतथापदिशंतिदियातं चखेऽमुहुरतोमरान् || ३५ ||

वामभागेकरैः स्वं शंखड्गयाभं च |
शूलकं अग्निं च वरदशक्तिं कुंडिकां च ततः परं || ३६ ||

कार्मुकं तर्जनीमुद्रागडमरुसर्पकौद्वाभ्यां |
कराभ्यां च रिपोर्जानुमस्तपीडनं || ३७ ||

तथोर्द्धकृत हस्ताभ्यां मीश्रमालाधं हरि |
अंधस्थिताभ्यां वाहुभ्यां हिरण्यकविदारणं || ३८ ||

प्रियंकरं च भक्तानां दैत्यानां च भवयकरं |
नृसिंहं संस्मदेरेदित्थ महामृत्युभवायहं || ३९ ||

यंत्रं साध्यसमन्वितं च 
विलिखेन्मध्येष्ठपत्रेषुनत्मंत्राणश्चितुरेणविभज्यविन्निखेत्क्षिप्त्यावहिवेष्ठेयेत् 
वाद्येत् |
कोणगवद्धवीजवसुधाहेगेहद्वयेनावृतं यंत्रं 
क्षुद्रविषग्रहामपरियुप्रधंसनं श्रीकरं || ४० ||

अस्मिन्संस्थापयेद्यंत्रेनखकुंभान् सुशीभनान् |
सुतीर्थातोयसंपूर्णन्यस्त्ररलौषधान्वितान् || ४१ ||

मध्ये समर्द्ययदेवं नृसिंहं शांतविग्रहं |
नृसिंहं पूजयेष्टौ पूर्वादिषु यथा क्रमं || ४२ ||

सहस्रमन्नितैस्तोयैरभिर्षिचेत् प्रियं नरं |
अभिरग्रहोन्मादाविनश्यंत्यिरिभिस्सह || ४३ ||

अभिषिक्तस्तविप्रान् भोजयेद्वताधिया |
यथावत्पूजयेद्भक्त्याशक्त्याचार्य पदद्वयं || ४४ ||

राजाविजयमाप्नोति युद्धेषु विधिः नामुना |
लक्षमेकं पुरश्चर्यादयुतद्वितयोत्तरं || ४५ ||

दशारांतर्प्ययेद्धीमान्ययसेक्षुरसेन वा |
त्रिसहस्रं हुनेदग्नौ घृतमिश्रैः कुशेशयैः || ४६ ||

आचार्यद्वंद्वे बहुदक्षिणयान्वितं |
कुंडलद्वितयंत्वा विद्यसिद्धिमवाप्नुयात् || ४७ ||

यद्वां विशति साहस्रं प्रजप्त्वानुष्ठुभं मभुं |
त्रिसहस्रं हुनेदग्नौ घृतमिश्रैः कुशेशयैः || ४८ ||

आचार्यकर्णयोर्दत्वा कुंडलद्वितय शुभं |
वर्षारानमितं दुर्व्यदत्वाचार्यस्य दक्षिणां || ४९ ||

विद्या सिद्धिभयाप्रोति शाश्वतीमिष्टसीद्वदाह्नवी त्रिकैश्ठ 
सहस्रसंख्यैराराध्यमंत्री |
जुहुयादथाप्सुशांतिप्रषात्येव तथोपसर्गा अयोहिशांता इति च श्रुतिः स्यात् || ५० ||

प्. १६६अ)

यद्वान्यन्निजमनसीप्सितं च कामंतं |
प्राप्रोत्यखिलजनत्रियश्चाभूयात् || ५१ ||

दुःखप्रेद्ययिदृष्ठेष्वशिष्टयां जग्रतो निशायां |
जपमातमंत्रशक्त्यासुस्वप्रोभवति क्षणोदेव || ५२ ||

चरन्वनेढष्टमृगाहिचोरव्यालाकुलेमंम जेपद्यः |
असाधितं सधितमेव तस्य भवत्यवश्यं मिथिलेशभूय || ५३ ||

प्रजन्नष्टसहस्रं कलशेनाप्यहिविषार्थमभिषिंचेत् |
अतिविषोनभृणपिविषेणाप्यसौ विमुक्तः सुखी भवत्यवश्यं मिथिलेशभति || ५४ ||

भूयकलूतावृश्चिके वहुपादाद्युत्थितविषशामयेत् |
अष्टोत्तरशतजपेनाभिमंत्रितं च भस्माद्यं स शिरोष्णि || ५५ ||

कर्णहृद्गल्मकुक्षिरूनाज्वरविसर्त्थहिक्कादीन् |
मंत्रौषधाभिचारकृतान्विकारानयं मनुः शमयेत् || ५६ ||

ब्राह्मीवचाष्ठशतं जपित्वा प्रातस्सगव्यानृहरिविंविचिंत्य |
संप्राप्यमेधासंतुधर्मशास्त्रैरिष्टार्थसिद्धिं लभते वर्षात् || ५७ ||

क्तैः किमत्र वहुभिर्मनुनामुनैव संप्राथितं च सकलं लभते |
विधिज्ञः तस्मादमुंभज ततत्प्रतिपन्नचिताः संसारसागरसमुत्तरणार्थिनोये || 
५८ ||

लक्ष्मीकामस्तुमंत्रज्ञःस्यमंतकुसुमैर्हुनेत् |
अयुतं नामधुनाक्तैश्च दरिद्रो न भवेत्कुले || ५९ ||

औदुवरसमिद्धोमाद्व्रान्यसिद्धिः प्रजापते |
अष्टपलक्षहोमेनदेन समोग्भवेत् || ६० ||

हुद्वल्यसन्निधौराज्ञो जयेदष्ठोत्तरं |
शताद्योनैर्मल्यमाप्नोति प्रसादं चाधिगच्छति || ६१ ||

कुदेदुस्तुनहोमेन सर्वकल्याणमश्नुते |
मधूकपुष्पहोमेन सर्वाभीष्टप्रजपेत || ६२ ||

तुलसीददतहोमेन कीर्तियासंसयः |
सक्तुहोमेनशालाग्नौ जगद्वश्यं प्रजापते || ६३ ||

प्. १६६ब्)

हरिद्राखंडहोमेनस्तंभयेद्वजुसंततिं |
कदलीफलहोमेन सर्वविघ्नौर्विमुच्येत || ६४ ||

दधिमधाज्यसंसिक्ताः गुलूचीश्चतुरंगुलाः |
जुहुयादयुतं यो सौशतं जिवति रोडाजित् || ६५ ||

शनैश्चरदिनेश्वस्थंस्यश्चाचाष्टोत्तरंशतं |
जप्त्वा जिह्वासौ यमृत्युशंतं वार्षाणि जीवति || ६६ ||

श्रीकामस्सततं ध्यायेत् पूर्वोक्तिं नृहरिं सितं वा |
वांकस्थितयालक्ष्म्यालिंगितं पद्महस्तया || ६ ||

आनुष्टुभंनाससिंहं जप्त्वा हुत्वा दिने दिने |
सिद्धो भूत्वे हसतंतं साक्षाद्ब्रह्ममयो भवेत् || ६८ ||

वक्ष्यामि तापनीयोक्तं यंत्रराजमतः परं |
पद्ममष्टदलपूर्वं विरचप्य समाहितः || ६९ || 

तत्कर्णिधूत्वेहसतेतं साक्षाद्ब्रह्ममयो भवेत् कायामालिख्य |
षट्कोणं सुमनोहरं विलिखेत् प्रणवं तत्र नृसिंहैकादर्णगर्भितः || ७० ||

सुदर्शानस्य षडवर्णन् षट्कोणेषु ततो लिखेत् |
मापयावेष्ठयित्वाथ वसुपत्रैमनोहरे लिखित्वा || ७२ ||

श्रीमदष्टार्णमापपाविष्टयेदपि |
द्वात्रिंशारं महापद्मं तद्वहिर्वेष्टयेदथे || ७२ ||

एकैकमक्षरं तत्रनारसिंहस्य संलिखेत् |
द्वात्रिंशदत्पद्मपत्राणिशत्मातात्यपिवेष्ठयेत् || ७३ ||

तद्वहिर्वृतमालिख्यं ककाराद्यष्ठकं |
ततः तत्पूर्वभागे संलिख्यहादीनेका दशाक्षरान् || ७४ ||

तदिक्षिणे विलिख्याथ पश्चाद्भागे ततः परं |
तदनतरवर्णानप्यष्टौ तत्र समालिखेत् || ७५ ||

अक्षरद्वितयं लेख्यं भागे तस्योतरे ततः |
वृतस्य पार्श्वयोरर्णद्वलेख्यं प्रपलतः || ७६ ||

नरासिंहमिदं यंत्रं जपहोमदिसाधितं |
पूजयेद्धारयेद्यद्वासर्वपापैविर्मुच्येत || ७७ ||

श्रियमासाद्यविपुलांधनधान्यदि संकुलां |
अवाप्य महतीमेधामंते ब्रह्ममयो भवेत् || ७८ ||

नारसिंहमिदं पत्रं भुक्तिमुक्तिफलप्रदं |
आयुरारोग्यसंपतिकारणं पुत्रवर्द्धनं || ७९ ||

प्. १६७अ)

नृसिंहांनुष्टभमनोमहीत्म्यमद्यनाशन |
इति किंचिन्मया प्रोक्तं वामतस्याथ वक्ष्यते || ८० ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
त्रिपंचाशोध्यायः || 
प्. १६७अ)

श्रीभगवानुवाच ||

अथ वामनरूपस्य श्रीपतेः परमात्मनः |
पथीपदिष्टां वक्ष्यमिविद्यां सकलसिद्धिदां || १ ||

प्रणवं नातसंयुक्तं विष्णवे पदमप्यथ |
दक्षश्रोत्रयुतं षांत्यं द्वितीयां तस्य मप्यथ || २ ||

षष्ठवर्मादिमं पंचवर्णद्यक्षरमप्यथ |
वायुरुद्रसमायुक्तमंतस्थाद्यमतः परं || ३ ||

मुखवृत्तयुतं व्योमपृष्ठदेद्मभंजनी |
ऋषिर्धनदपुत्रोस्य नलकूवा उच्येत || ५ ||

छंदेति जागत प्रोक्तं दधिवामरूपं वांगं |
विन्यसेद्धीमान् वर्णन्यासमथन्येसन् मूर्ध्नि || ६ ||

दृकुश्रवणद्वंद्वं नासिकावदनेषु च |
केटेच वाहुयुगले नाभौ पृष्ठै च गुह्यके || ७ ||

जान्वोपादयुगे वर्णन्न्यसेदिति यथाक्रमं || ९ ||

एकेद्वाभाः सीताज्वेस्रवदमृतमणिछत्रतोधोनिविष्टः |
श्रीभूम्याश्लिष्टपार्श्वः स्फटिकमणिनिभोशेषदामार्वितांगः || 
दध्यन्नखंडपूर्णं सरजितवषकं स्वर्णपीपूषकुभं |
विभ्रच्छ्री वामनाख्यः सततमवतुनोविरिष्टोर्थदायी || १० ||

अतिसुललितगात्रं रौप्ययात्रस्थभिन्नं सुदधिललितखंडपणिनादक्षिणेन 
कलशममृतपूर्णं |
सव्यसहस्रे दधानंतरति सकलडः खाद्वामनं भावयेद्यः || ११ ||

ध्यात्वेत्थवामनं विष्णुहृदज्वेमनसाहरिं |
मूलेनमूर्तिसंकल्प्य वामनं विष्णुमर्चयेत् || १२ ||

षडंगान्यार्चयेत्पश्चादुषासु मनसा तया |
प्रीतिस्तुष्टिश्च पुष्टिश्चवृद्धिर्ष्टतिस्ततः परं || १३ ||

सौम्यामरचिनीपश्चाततो देव्यं शुमालिनी |
शशिनी दुर्माता चैव लक्ष्मी छाया तथैव च || १४ ||

संपूर्णमंडले चैव ममृता षोडशीकला |
एताभिः शक्तिभिः प्रोक्तं द्वितीयावरणं शुभं || १५ ||

प्. १६७ब्)

केशवादि चतुर्विंशदैवतैः शक्तिसंयुतैः |
तृतीयावरणं प्रोक्तकुमुदः कुमुदेक्षणः || १६ ||

पुंडरकिवामनश्चशंककर्णस्ततःपरं |
सर्पनेत्रश्च सुमुखस्सुप्रतिष्ठित इत्यपि || १७ ||

चतुर्थावरणं प्रोक्तं शंखं चक्रं गदामपि |
यमंखड्गं च मुशलं शार्ङवाणानतः परं || १८ ||

पंचमावरण प्रोक्तमिंद्राद्यैः षष्टमीरितं |
इत्थमभ्यर्व्यसततं वामनं विष्णुमच्युतं || १९ ||

समस्तसिद्धिससिहितोभगवत्किंकरोभवेत् |
तुर्लक्षं जपेदादौ दशांशं तर्पत्ययः || २० ||

होतव्या मथदध्यन्नं तदर्शांशं महीयेत् |
गोशतं दक्षिणं दद्यादाथार्यस्य पदद्वेये || २१ ||

तदर्ध वा तदर्ध वा कुंडलद्वयसंयुतं |
पंचिविंशति साहस्रमय वाम्रावणे जपेत् || २२ ||

त्रिसहस्रं ततो हुत्वा दध्यन्नेन यतद्व्रतः |
वर्षाशनमितद्रव्यसहितं च स वत्सकं || २३ ||

गोद्वयं दक्षिणां दत्वा सिद्धिमंत्रः प्रजापते |
इनित्यं द्वादशधा वह्नौ हुत्वा दध्यन्नमादरात् || २४ ||

प्राप्रोत्यन्न समृद्धिं च मोक्षयां नात्र संशयः |
सहस्रं प्रजयेप्रस्तुनित्यं नियमतः शुचिः || ३५ ||

वहुलाभमवोप्रातिदेहोते मुक्तिमेति च |
अत्र कामोहुनेन्नित्यमष्ठाविंशति संख्यया || ३६ ||

सितान्नं घृतं संमिश्रं प्राप्नुयादन्नमक्षयं |
अपूयषड्गसोषेतमन्नमेष्ट सहस्रकं || ३७ ||

हुत्वा लभेत महती श्रियं धनदसन्निभी |
दध्यन्नं शर्कमरायुक्तं हुत्वा दशसहस्रकं || ३८ ||

अन्नपर्वतमाप्नोति यत्र यत्र हि गच्छति |
हुनेद्विल्वसमीपस्थः पद्माक्षैरयुतं शुचिः || ३९ ||

वसुधारातुसा लक्ष्मीर्वसुवर्षाति तत्र हि |
विद्याथी प्रजपेल्लक्षं ध्यात्वा देवं जनार्दनं || ४० ||

पायसेनायुत हुत्वा साक्षाद्वागीश्वरो भवेत |
पुत्रकामो हुनेल्लक्षं पुत्रजीवी फलै हुनेत् || ४१ ||

प्. १६८अ)

तत्काष्ठं दीपिते वह्नौ ससत्पुत्रानवाप्नुयात् |
ध्यात्वा त्रिविक्रमदेवं रक्ताभं करवीरकैः || ४२ ||

हुत्वाथ दशसाहस्रं सर्वत्रविजयी भवेत् |
राज्यकामोयिकमलैर्हुत्वा दशसहस्रकं || ४३ ||

राज्यैश्वर्यमवाप्नोति यावादापुरकंटकं |
अपार्मागेदलैर्हुत्वालैवंगैर्वामधुप्लुतैः || ४४ ||

अयुतसांध्यनामांतं जगद्वश्यमवाप्नुयात् |
आरोग्यकामो जुहुयादयामागैस्सहस्रकं || ४५ ||

सप्ताहान्मुच्येतरोगैस्तद्भस्माय च धायतु |
आयुष्कामस्त्रिमधक्तैस्तिलदूर्वाकुशक्षतैः || ४६ ||

अयुतं जुहुयातावज्जयेदायुर्लभे परे |
स्मृत्वा त्रिविक्रमं देवं जप्त्वा दशसहस्रकं || ४७ ||

मुक्तोवधं न तस्सद्योभवत्येव न संशयः || ४७ ||

स साध्यालक्ष्मीप्रणवं स कर्णिकं मंत्राक्षरद्वंददलाष्ठकं च |
शिष्टारायिज्ञील्लसितांत्यपत्रमष्ठाक्षरैहृज्वलपत्रकार्थं || ४८ ||

परीतसद्वादशवर्णमंत्रं ततो वहिर्मातृकया च वीतं ततोवहिः |
दर्णमखंड विंवेयंत्रंत्विदं श्रीमदमीष्टद च || ४९ ||

उपास्येत्थं त्रिलोकेष्यं दधिवामनमच्युतं |
इहभुक्त्वारिवलान्भोगाभंते वह्यपदं व्रजेत् || ५० ||

अथाभार्गवरामस्य विद्यां वक्ष्यामि सिद्धिदां |
यस्या विज्ञानमात्रेण विनश्यंति विपद्गणाः || ५१ ||

प्रणवं नमसायुक्तं पदं भगवते ततः |
जामदग्न्यायदुष्टेति क्षान्नियेति पदं ततः || ५२ ||

कुलकालांतकायेति चतुर्थ्यंत समन्वितं |
रेणुकापुत्रशब्दं च हृदयेन समन्वितं || ५३ ||

एषाभार्गवरामस्यविद्याखिलफलप्रदा |
समस्तदुःखशमनीवैरिवर्गविदारिणी || ५४ ||

सनीवेरामः श्रीपतिर्जगतापतिः वीजमुक्तं |
त्रयीवीजं हृच्छक्तिः समुद्दीरिता || ५६ ||

त्रिभिर्वणैश्च वसुर्भिश्च पंचभिर्भानुभिस्तथा |
षड्भिर्द्वाभ्यां षडंगानिन्यसेदिति समाहितः || ५७ ||

तप्तकीचनसंकाशं जपमंडलधारिणं |
जमदग्निसुतं वीरं दधानं परशुं शुभं || ५८ ||

प्. १६८ब्)

धनुर्धरं विशालाक्षं राजराजविमर्दनं |
नमामिभार्गवं रामं शिष्यं गौरीयेतर्विभुं || ५९ ||

ध्यात्वेत्थं भार्गवं भरामंदुष्टक्षत्रियामदनं |
अष्टोत्तरशतं जप्त्वा शाश्वतीं सिद्धिमश्नुते || ६० ||

लक्षमेकं पुरश्चर्यात्साधकः स्थिरमानसः |
दशांशं पायसं हुत्वा घृतत्रिमधुमिश्रितं || ६१ ||

समर्प्याचार्य पादाब्जयुगलेवदक्षिणं |
लभते महती सिद्धिं समस्तफलासिद्धिर्द्दा || ६२ ||

यद्वा द्वादश साहस्रं प्रजप्त्वानियतः शुचिः |
त्रिशताधिकसाहस्रं हुनेत्याय समादरात् || ६३ ||

वर्षाशनामितं द्रव्यं दत्वाचार्य पदब्जयोः |
सिद्धिप्राप्नोति महती विद्यायानात्रसंशयः || ६४ ||

प्राप्ता सुसकलायत्युभयेचोरारिसंभवे |
सिंहव्याघ्रादिभीतौवरक्षः कूर्ष्मादुजेभये || ६५ ||

त्रिसहस्रं मनुं जप्त्वा भार्गवस्य महात्मनः |
विमुक्तस्सकलायद्भ्यः सद्य एव भवत्यसौ || ६६ ||

आचार्य सन्निधौ नित्यं शुश्रूषुरनहेतूतिः |
जप्त्वा विद्यामिमां नित्यं सहस्रत्रयमादरात् || ६७ ||

जडोपि सर्वविद्यानां पारगोमंडलाद्भवेत् |
गीष्ठे समुद्गतीरे वा गुरोश्चरणसन्निधौ || ६८ ||

जप्त्वा तिलक्षमिमी विद्यामयुतं घृतमिश्रितैः |
हुत्वा पलाशकुसुमैर्दत्वाचार्यस्य दक्षिणां || ६९ ||

चतुर्णमपि वेदाना पाणऽशास्त्रपारगः |
साक्षाद्धिषणसंकाशो भवत्पत्र न संशयः || ७० ||

महतीश्रियमन्विच्छनहत्वारक्तोत्पलैर्नवैः |
अर्कसाहस्रमाप्रीति विपुलांश्रियमक्षयां || ७१ ||

पर्वताग्रे जपेल्लक्षं फलाशी वा हविष्यभुकु |
साक्षात्पश्यति चक्षुर्भ्यां भार्गवं राममव्ययं || ७२ ||

प्रसन्ने भार्गवसाक्षान्नासाध्यं वांछितं भवेत् |
आयुणरोग्यमैश्वर्यं वसूनि पशवोपि च || ७३ ||

भोगा अष्टविधाश्चास्य सिध्यंत्यत्र न संशयः |
मूर्तिमूनं न संसकल्प्यपूजयेद्भार्गवं विभुं || ७४ ||

षट्कोणेषु षडंगानिजमदर्ग्निचरेणुकां |
अत्रिमप्यनसूर्या च दतात्रेयं श्रियं तथा || ७५ ||

प्. १६९अ)

कुमारं देवसेनां च पद्मेव्सुदले यजेत् |
इंद्रादीनष्टदिकालांश्चतुरस्राष्टदिश्वपि || ७६ ||

इत्थमभ्यर्च्य सततं भर्गवं जगतीपति |
विजयी सततं भूत्वा रमते ब्रह्माणथदे || ७७ ||

दधिवामनविद्यायाभार्गवस्य मनोरपि |
किं चित्साधनमुक्तंते श्रीरामस्याथवक्ष्यते || ७८ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्येदासरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
चतुःपंचाशोध्यायः ||
प्. १६९अ)

श्रीभगवानुवाच ||

तारक ब्रह्मरूपस्य श्रीरामस्य जगत्पतेः |
प्रवक्ष्यामि महाविद्यां सर्ववेदांतसंग्रहां || १ || 

प्रणवं हृदयोयेर्तपदं भगवते ततः |
रघुनंदनशब्दं च चतुर्थ्यम्त समन्वितं || २ || 

रक्षोघ्रलिशदायेति मधुरेति पदं ततः | 
** प्रसन्नवदनायामिते तजेस उदीत् || ३ ||

वलापायद्दमुच्चार्यपावकं दीर्घसंयुतं | 
मुखवृतयुतयाद्ययार्घ्रातस्थ ततः परं || ४ || 

विष्णुशब्दं चतुर्थ्यंतसहितं नमसान्वितं | 
उच्चरेज्जानकोनाथविद्येयं समुदीरिता || ५ || 

स्मरणगदद्यसंघानां दुःखौद्यस्य च भंजनी |
महादारिद्य शमनीराज्यैश्वर्य कलप्रदा || ६ ||

सर्वतीर्थमपी सर्वविद्याराशिप्रदायिनी |
समस्तसंयत्साम्राज्यहेतुभूताशिवंकरी || ७ || 

त्रैलोक्यमोहनकरी सर्वलोकवशंकरी |
समस्तैश्वर्य फलदासर्वविद्याप्रदायिनी || ८ ||

सत्यानंदचिदाकार ब्रह्मतादात्म्यसिद्धिदा |
वाल्मीकि मुख्याः कवयोः नारदाद्या पुरातनाः || ९ ||

विद्यामेतामुपास्यादौ सिद्धिमिष्ठांपरागताः |
तारकब्रह्मविद्येयमखिलानंदसिद्धिदा || १० || 

मुनिर्ब्रह्मास्यमंत्रस्य छंदोगायत्रमुच्यते |
राज्याभिषिक्तः श्रीरामः परमात्मा जगत्पतिः || ११ ||

प्. १६९ब्)

जानकीनामकोविष्णुर्देवता संस्मृतो वुधैः |
प्रणवाख्यं महवीजं शक्तिर्नतिरूदीरिता || १२ ||

जानकीनायकप्रीत्यैविनियोग उदाहृतः |
सप्तवर्णैः ह्यतः षड्भिः समभिदं शभिस्तद्या || १३ ||

नवभिर्वसुसंख्याकैः षडंगन्यास ईरितः |
अयोध्यानगरेरम्येकल्पदुमवनांतरे || १४ ||

यारिजततरोर्मूलेरजसिंहासने शुभे | 
समासीनं त्रिजगतां पीतनीलांवुदद्युतिं || १५ ||

पीतांवरधरं दिव्यरत्नाभरशौशोभितं | 
अकलंकशरच्चंद्रसमवक्रं मद्वीपतिं || १६ ||

कंदर्पकोटिलावाण्यं कामितार्थ फलप्रदैः |
दधानं चिन्मयीं मुद्राजान्वासक्तमुजं विभुं || १७ ||

राजीवायतनेत्रानं सुप्रसन्नस्मिताननं | 
वक्त्रारं सर्वविद्यानांदातारं सर्वसंपदां || १८ ||

लक्ष्मणेन च शत्रुघ्नभरताभ्यां निषेवितां | 
वामांकासूटजनककन्ययादिव्यभूषया || १९ ||

आश्लिष्टं वामदेवादिमहर्षिभिरभिष्टुतं |
विभीषणां जनेयाद्यैः किंकरैर्नित्यमर्चितं || २० || 

वशिष्टाद्यैर्दयासारैः स्तुतिं कुर्वद्भिरावृतं |
सुग्रीवाद्यैः परिवृतं सुमंत्राद्यष्टमंत्रिभिः || २१ ||

भूपालैरखिलैर्नित्यं वंद्यनान पदांवुजं | 
शरण्यं सर्वजगतां शरणागतवत्सलं || २२ ||

तिजोमयतनुं विष्णुं वंदेहं हद्वुनंदनं | 
षट्काणं पद्ममष्टारं चतुरस्र समचितं || २३ ||
 
सीतायतेरिदं यंत्रं समस्ताभीष्ठसिद्धिदं | 
तन्मध्ये विलिखेत् साध्यं वीजं कामसमन्वितं || २४ ||

आवेष्टयेतस्य पंचवीजानि जगतीपतेः |
दशाक्षरेणभूयोपितह्लोनं केष्ठयेन्नृप || २५ ||

षडंगाम्यग्निकोणादिकोकोणेष्वेषु क्रमाल्लिखेत् | 
हुंवीजं प्रतिकोणाग्रं केसराग्रेसुवस्वरान् || २६ ||

राज्येभिषिक्तः श्रीराममंत्रस्यास्या षडक्षरान् |
दलेदले लिखित्वांत्ययत्रे पंचाक्षरान् लिखेत् || २७ ||

दिग्विदिक्षु लिखेहीजेनरसिंहवराहयोः |
चतुरस्रस्य संप्रोक्तं यंत्रमेतद्रमायतेः || २८ ||

मूलमंत्रेणयंत्रस्मिन्नावाद्यत्जतीपतिं | 
उपचारैः समभ्यर्च्य तद्वामे जनकात्मजां || २९ ||

प्. १७०अ)

षडंगान्द्यग्रिकोणादिकोणषट्केधेयेत्क्रमात् | 
आत्मांतरात्मपरमज्ञानात्मानस्ततःपरं || ३० ||

वासुदेवस्तथालक्ष्मीरथसंकर्षणकक् |
प्रद्युम्नोथरतिः पश्चादतिरुद्धस्ततऽपरं || ३१ ||

प्रोतिरेतद्वितीयं स्यातृतीयमथवक्ष्यते |
आग्रेहनूमान्सुग्रोवो भरतीथ विभीषण || ३२ ||

लक्ष्मरगोवायुतनयः शत्रुघ्रोजां ववानपि |
धृष्टिर्जपंतो विजयः सिद्धार्थःश्चार्थसाधनः || ३३ ||

अशोकोधार्मयालश्च सुमंत्राद्यष्टं मंत्रिणः |
समभ्यर्च्य वशिष्ठौ वामदेवस्ततःपरे || ३४ ||

जावालिर्गोतिमः पश्चाद्भरद्वाजस्ततःपरं |
विश्वामित्रोथवाल्मीकि नीददश्चामहान् ऋषिः || ३५ ||

नलोनीलः सुषेणाश्च गवाक्षोगंधंमादनः |
शरभश्च ततोर्मेदोद्विविदोविततः परं || ३६ ||

शंखचक्रंगदांपद्मं शाङेवाणावतः परं |
गुरुत्मंतं समभ्यर्च्य विष्ककसेनं समर्चयेत् || ३७ ||

महेंद्राद्यष्टदिग्पालान्वज्रादीनायुधानिच च |
इत्यभ्यर्च्य पुनर्धूपदीपाद्यैरपितोषायेत् || ३८ ||

इत्थमभ्ययन्मंत्रीजानकीनायकं विभुं | 
विद्यैश्वर्यनिधिर्भूत्वा मोदते भगवसदे || ३९ ||

लक्षमेकं जपेदादौ पुरश्चर्यार्थमादरात् | 
आच्यर्यं सन्निधीकृत्य घृतत्रिमधुमिश्रितं || ४० ||

हुत्वाग्रौ पायसं पश्चादाचार्यं चरणद्वाये |
समर्प्य वहुलंवितं मंत्रसिद्धिमवाप्नुयात् || ४१ ||

रविपर्वणि वा सोमग्रहणे वा समाहितः |
एकभक्ताशिनो भूत्वा तत्युर्वदिवसत्रयं || ४२ ||

स्पर्शकालमथारभ्य शुद्धकालांतमादरात् | 
हुत्वा कृष्णतिलैरग्रौघृतन्निमधुमिश्रितैः || ४३ ||

हुत्वाचार्ययदद्वंद्वं कुंडलद्वितयान्वितं |
दत्वा वर्षशनं द्रव्यं विद्यासिद्धिमावाप्नुयात् || ४४ ||

पंचविंशतिधानिसंमातिमंत्र्यजलंपिव |
आरोग्यं महदसाद्यसर्वविद्यानिधिर्भवेत् || ४५ ||

प्. १७०ब्)

हुत्वा विल्वादलेरग्नौगव्याज्य त्रिमधुप्लुतै |
राज्यलक्ष्मीमवाप्रोति दशसाहस्रतो नृप || ४६ ||

समुद्रतीरेगोष्टे वा लक्षं जप्त्वा पयो व्रतः |
पायसेनाज्ययुक्तेन हुत्वा विष्वानिधि भवेत् || ४७ || 

वैशाखेमासि शुद्धात्मा लक्षत्रितयमादरात् |
जद्यात् पंचाग्निमध्यस्थः कमलैर्मधुमिश्रितैः || ४८ ||

आयुतद्वितयं हुत्वा सार्वभौमः प्रजायते | 
दूर्वाभिराज्यसिक्तामिर्हुत्वा दशसहस्रकं || ४९ ||

निरामयश्चिरायुस्यात् सत्यमुक्तं महीयते |
हुत्वा नीलोत्पलैः सम्यगयुतं साधकोत्तमः || ५० ||

वशीकरोति त्रैलोक्यं यावज्जीवं न संशयः |
हुत्वा रक्तांवुजे रग्रावयुतं घृतमिश्रितैः || ५१ ||

वांछितं धनमाप्नोनिशतसाहशोपि च | 
घृतमिश्रं ययो हुत्वा षट्सहस्रं यतव्रतः || ५२ ||

पशुवृद्धिमवाप्नोति धनंधान्यमपि ध्रुवं |
विल्वप्रसूतैर्जुहुयादाब्जत्रिमधुमिश्रितैः || ५३ ||

दशसाहस्रकं राज्यलक्ष्मीमाप्नोत्यनुत्तमां |
करवीरकुसुमै हुत्वा लक्षन्निमधुमिश्रितैः || ५४ ||

महेंद्रसदशीलक्ष्मीमचलांचिरमश्रुते |
अष्टाविंशाधिकं नित्यं चिराशतं योजयेत्छुतिः || ५५ ||

स सर्वमीप्सितं लब्ध्वा ब्रह्मलोके महीयते | 
राज्याभिषिक्ता श्रीसमविद्येयसमुदीरिता || ५६ ||

श्रीकृष्णमंत्रमाहात्म्यमथवक्ष्यामि भूयते |

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतयरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
चतुःपंचाशोध्यायः ५४ ||
प्. १७०ब्)

श्रीभगवानुवाच ||

श्रीकृष्णविद्यां वक्ष्यामि सर्वसौभाग्यसिद्धिदां |
यदनुष्टानमात्रेण सर्वसौभाग्यसिद्धिभाक् || १ ||

कामराजं समुश्चार्य कृष्णाय यदमप्यथ |
गोविंदायदं पश्चादुतेयीजन् पदं तस्ततः || २ ||

वल्लभायदं पश्चादग्निपत्नीसमन्वितं |
कृष्णविद्येयमाख्यातामहासौभाग्यसिद्धिभाक् || ३ ||

प्. १७१अ)

सर्वाधिव्याधिशमनीभुक्तिमुक्तिफलप्रदा |
ऐनां विद्यां पुराध्या नारदो भगवानपि || ४ ||

त्रिकालज्ञानमैश्वर्यमणिमादिकमाप्तवान् |
जगत्रितय साम्राज्यहेतुभूतासनातनी || ५ ||

श्रीकृष्णविद्याकथिता सर्वलोकवशंकरी | 
ऋषिरस्य विधिर्ब्रह्मागायत्रं छंद उच्यते || ६ || 

कृष्णश्रियःपतिः स्वामीदेवतासमुदाहृतः |
कामराजं वीजमुक्तं शक्तिः पावकवल्लभा || ७ || 

एकेन त्रितयेनापि चतुर्भिश्चतुरक्षरैः |
पुनश्चतुर्भिर्द्वाभ्यां च षडांगन्यास ईरितः || ८ ||

अंसालवित वामकुंडलधरं मंदोन्नतभूलतं 
किंचित्कुवितकोमलाधरपुटं साचीप्रसरिक्षणं |
आलोलांगुलिपल्लवैर्मुरलिकामापूरर्यतं मुदामूले 
कल्यातरोस्त्रिंभगिललितध्यायेज्जगन्मोहनं || ९ ||

ध्यात्वेत्थं सुदेवस्य सुतं कृष्णं जगत्पतिं |
चतुर्लक्षं पुरश्चर्यात्साधकः शुद्धमानसः || १० ||

दशांशं तर्पयेद्द्रव्ययसेक्षुरसेनवा | 
तदशांशं हुनेदग्नौ पंकजैर्मधुमिश्रितैः || ११ ||

भोजयेद्ब्राह्मणश्रेष्टास्तदशांशं महीयते | 
आचार्यचरुणद्वंद्वे दशांशं सुवर्णकं || १२ ||

दत्वा प्राप्नोति महतीं विद्यासिद्धिं न संशयः |
यद्वाष्टादशसाहस्रं नभोमासि जप्च्छुचिः || १३ ||

त्रिशताधिकसाहस्रं घृतन्निमधुमिश्रितैः |
हुत्वा सरनुवरर्गेन निर्मितं कुंडलद्वयं || १४ ||

आचार्यकणीयोर्दत्वावर्षाशनमितं धनं |
दत्वाचार्ययदद्वंदेगोयुग्मंच सवत्सकं || १५ ||

मुहतीं कृष्णविद्यायासिद्धिं प्राप्नोति शाश्वती |
विलिख्य षडरं पूर्वं वसुपत्राण्यतः परं || १६ ||

तद्वहिः षोडशं दलं ततोष्टादशपत्रकं |
चतुर्विंशति पत्राणि विलिख्याथ महीयते || १७ ||

प्. १७१ब्)

द्व्यत्रिंशत्यमयत्राणि त्रिवृतं चतुरस्रकं | 
कामवीजं लिखेन्मन्ध्ये साध्यकर्मसमन्वितं || १८ ||

चक्रायेत्युंगषट्कं षट्कोणेषु ततो लिखेत् |
कृष्णाष्टाक्षरवर्णश्च वसुपत्रेष्वथो लिखेत् || १९ ||

लिखेत् षोडशद्यजेषुषोडशार्णश्चियः यतेः |
अष्टादशसुयमेषु मंत्रराजाक्षरास्त्रथ || २० ||

चतुर्विंशति पत्रेषु गायत्री श्रीपतेर्लिखेत् | 
तद्वतं कामराजेन वेष्टयित्वा ततः परं || २१ ||

द्वात्रिंशत् पद्म यत्रेषु गोपालानुष्टुभं लिखेत् | 
तद्वतंषिंडगोपालामंत्रेण परिवेष्टयेत् || २२ ||

द्वितीयं मातृकावर्णेर्विष्टयित्वा ततः परं |
पाशेनां कुशवीजेन तृतीयमथ वेष्टयेत् || २३ ||

श्रीकृष्णपत्रमोतते कथितं सर्वसिद्धिदं |
सर्वदुःखहरं सर्वदारिद्र्यौद्यविभेदनं || २४ ||

अस्मात्वरतरं यंत्रं नास्तियिद्विकरं भुवि |
मूलेनाज समावाद्यत् यजेत्कृष्णं जगमं || २५ ||

षडंगान्यग्निकोषेन षट्कोणेष्वर्चयेत् क्रमात् | 
द्वितीयं वासुदेवाद्यैः स्वस्वशक्ति समन्वितैः || २६ ||

रुक्मिणीं ससभामां च ततो नग्रजतामपि |
सुतंदामपि कालिंदी ततो जांववतीमपि || २७ ||

मित्रविदां सुशीलां च तृतीयावरणोचेयेत् | 
वलभद्रं रेवतीं च च सुदेवकी || २८ ||

नंदं गोपं यशोदां च सुभद्रामर्जुने तथा | 
चतुथविरणेभ्यर्च्य शक्रादीनथ पूजयेत् || २९ ||

इत्थमभ्यर्च्य सततं देवकीतनयं विभुं |
संप्राप्य सकलाभीष्टं देववन्मोदतेन्वहे || ३० || 

कदंववृक्षमारूढे गोपीवसनहारीणां | 
ध्यात्वार्द्दरात्रे सप्ताहं सहस्रत्रितयं जपन् || ३१ ||

आकर्षयतिमूपालपत्नीमपि दृठव्रतां | 
गोष्टे गोपयसाहुत्वा सहस्रत्रितयं शुचिः || ३२ ||

पशुवृद्धिमवाप्नोति यावज्जीवं न संशयः | 
दध्योदनं हुनेद्यस्तु नित्यमष्टोत्तरशतं || ३३ ||

संतति व्यापिनीमन्नसमृद्धिंमासतोलभेन |
कदंवदुममूलक्ष्यो ध्यात्वा कृष्णं जगत्पति || ३४ ||

प्. १७२अ)

लक्षद्वयमिमं जप्त्वश्रीकृष्णममनुमादरात् | 
अणिमादि गुणैश्वर्यं लभते नात्र संशयः || ३५ ||

ग्रामं गच्छत्रगरमपि वा मंत्रजापी मनुष्योदेवं कृष्णं 
मुखमनुमुहुःस्तर्थदुग्धवुध्या शुद्धैस्तोयैः |
सतुवहुसोपेतमाहारजातं दधान्नित्यं प्रचुर धनधान्यां शुकाद्यं 
मुर्कदः || ३६ ||

ध्यायनमंत्रीमंत्रजापी च नित्यं पापाद्विद्व्यंन्मत्रत्रप्रयाति || ३८ ||

तत्तत्मात्था तत्प्रकामं सुतुष्ठुः क्रीडन्नित्यं |
देववन्मानुषेषु ********* || ३९ ||

मेधाकामः स्मरनदेवं मंत्रं प्रणवसंपुटं |
अयुतं सुभुर्चिर्भूत्वा सप्तरात्रं द्विजो जयेत् || ४० ||

समस्तवेदशास्त्रार्थवक्ता जीवसमो भवेत् |
भिक्षाहारोजयेन्मंत्र संवत्सरमतंद्रितः || ४१ ||

वहुलां श्रियमाप्नोति सर्वज्ञो भवति ध्रुवं |
कन्यार्थी खादिरै हुत्वा दशसाहस्रमादरात् || ४२ ||

रुस्मिणीवलभं ध्यात्वा घतत्रिमधुमिश्रितैः |
दधिमद्याजयुकूलाजेर्पद्वा हुत्वा युतं वुधः || ४३ ||

सुंदरीरूपसंपन्नां कन्यामिष्ठामवाप्नुयात् |
नवनीताशनं कृष्ण ध्यात्वो लूखलधनं || ४४ ||

अयुतं नवनीते हुत्वा पुत्रमचाप्नुयात् |
शतमष्टोत्तरं जत्वापिवंतं पूजनास्तनं || ४५ ||

कृष्णं ध्यायेत् ग्रहग्रस्तान्पलायंते तते ग्राहाः |
समस्तविषनाशार्थं कृष्णां कालीयमर्दनं || ४६ ||

जप्त्या तत शतं हुत्वा समस्तं नाशयेद्विषं |
विमतातनपारूढं हरंतं पारिजातकं || ४७ ||

जाप्त्वा द्वादशसाहस्रं हुत्वाथ करवीरकैः |
विजयीसततं भूत्वा देववद्भुविमोदते || ४८ ||

शनैश्वरदिनेश्वत्थं जपेदात्यभ्यपाणिना |
अष्टोत्तरशतं शुद्धोमियते नायमत्युभिः || ४९ ||

आश्लीदादन्वहं विद्वानन्नंससाभिमंत्रितं |
आयुराणोपमासाद्यावलं तेजञ्चाविंशति || ५० ||

प्. १७२ब्)

जप्त्वा द्वादशलक्षाणि विद्यामेनां जितेंद्रियः |
कंदर्पसदृशः कांत्याविद्ययाधिषणप्रभः || ५१ ||

जांववत्सदृशायुष्मान् तेजसाभानुसन्निभः |
भूत्वा भुक्त्वेह सकलान् भोगानपि मनोरमान् || ५२ ||

ब्रह्मलोकेवसत्यंते दशापूर्वैदशावरैः |
एतते कृष्णविद्यायामाहात्म्यमध्नाशनं || ५३ ||

किंचिदुक्ततपोराशे समस्तेस्मितसिद्धिदं ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
पंचचाशोध्यायः 
प्. १७२ब्)

श्रीभगवानुवाच 

अथ बुद्धादिविद्यानां साधनं किंचिदुच्यते | 
पासाविज्ञानजीवापि पापराशिर्विनश्यति || १ ||

त्रयीवीजं हृदायुक्तं पदं भगवते ततः |
वेदमार्ग प्रतिष्ठाणकर्त्रे पदं ततः || २ || 

बुद्धरूपायशब्दं च विष्णवे नम उच्चरेत् |
बुद्धरूपस्य विद्येयं विष्णोस्त्रिजगतीपतेः || ३ ||

समस्तयातस्तौ वघ्नोन्नी सकलसंपदां |
मुनिरस्येरितो ब्रह्माछंदोगायत्रमीरितं || ४ ||

बुद्धरूपोमहाविष्णुर्देवतासद्भिरीरितः |
त्रिभीर्वर्णेश्चतुर्वणैरेकाद दशभिरक्षेरैः || ५ ||

पंचभिश्चन्निभिर्द्धाभ्यां षडंगन्यासदेरितः |
श्यामं प्रसन्नवदनं चतुवाहुं किरीटिनं || ६ ||

बुद्धरूपं भजे विष्णुंदेवर्षिभिष्टुतं |
बुद्धरूपं महाविष्णुमिति ध्यात्वा मनुं जपेत् || ७ ||

अस्य लक्षं पुरश्चर्या संप्रोक्ता परमार्षिभिः |
दशांशं कमलैर्द्धत्वाघृतन्निमधुमितिश्रतैः || ८ ||

आचार्यचरणद्वंद्रत्वा वहुलदक्षिणां |
विद्यासिद्धिमवाप्नोति मुच्यते पातकैरपि || ९ ||

सिद्धक्षेत्रं समाश्रित्य जप्त्वा लक्षामिमं |
मनुमाहापातकसंद्यैश्च सद्य एव विमुच्यते || १० ||

अष्टाक्षरोदितोपिटे पूजयेबुद्धरूपिणं |
नारायण जगन्नाथां सर्वसिद्धिप्रदं विभुं || ११ || 

अथ काल्किसरूपस्य श्रीपतेः परमात्मनः |
प्रवक्ष्यामि महाविद्यां महासिद्धिप्रदापिनीं || १२ ||

प्रणवं नति संयुक्तं पदं भगवते ततः |
कल्किरूपपदं पश्चाच्चतुर्ययांत समन्वितं || १३ ||

विष्णवे पदमाभाष्य नमः शब्दं ततो वदेत् ||  २३ ||

प्. १७३अ)

एषा कल्किस्वरूपस्य विद्यास्मक्षात्प्रियः पतेः |
समस्तकामफलप्तमाहायाकभेदिनी || १४ || 

याज्ञवल्क्यो महायोतीमुनिरस्याः समीरितः |
पङ्क्तिः छंदः कल्किरूपी श्रीविष्णुर्देवरुच्यते ||१५ || 

वीजमुक्तं त्रयीवीजं शक्तिर्नतिरुदीरिता |
एकेनाक्षरयुग्मेन चतुर्भिः पंचभिस्तया || १६ ||

त्रिमिर्द्वाभ्यां षडंगानि विन्यसेदिति साधकं |
नीलमेष्वनिभं दिव्यरत्नसिंहासेन श्रुते || १७ ||

समासीनं जगन्नाथं कालनीलां वुदद्युतिं |
सर्वदुष्टहरं योगिमुनिसिद्धनिषेवितं || १८ ||

धनुर्वाणधरं विष्णुं श्रियपादेव्या समन्वितं |
कल्किस्वरूपिणं देवं सर्वलोकहितेरतं || १९ ||

कल्किरूपमिति ध्यात्वा वासुदेवं जागत्पतिं |
जात्वा लक्षं महाविद्यां दशांशं तुलसीदलैः || २० ||

मधुत्रितयसंमिश्रैहेत्वाचार्य पदांवुजी |
दक्षिरणां वसुधां दत्वा वहुसस्यौद्यसंकुलां || २१ ||

विद्यासिद्धिमवाप्नोति मुक्तः स्यात् पापराशिभिः |
अष्टाक्षरोदिते पीठे पूजयेत् कल्किमच्युतं || २२ ||

जप्त्वाचार्यस्य सान्निध्यं च षष्टिसहस्रकं | 
दशांशं कमलैर्हुत्वा श्वेताश्वं स परिच्छंदं || २३ ||

वहुदक्षिरायायुक्तं दत्वा श्रीगुरवे ततः |
भूत्वेहसार्वभौमौसौदेहांते मुक्तिमाप्नुयात् || १४ ||

वक्तारंसर्वविद्यानामृषिभ्यो यमुनातटे |
ध्यात्वा कल्किं महात्मानं जत्वा लक्षमतः परं || २५ || 

हुत्वा पलाशकुसुमैर्विद्यानां पारगो भवेत् |
पुच्चकामो हुनेत् पुत्रजीवैरयुतमादरात् || २६ ||

श्रीकामोविल्वपत्रैश्चराज्यकामस्तु पकजैः |
विद्याकामश्चहविषाभोगकामस्ताथोत्पलैः || २७ || 

आयुष्यकामो जुहुर्याहर्चाभिरयुतं शुचिः |
सहस्रं त्रिशतं वापि जत्वा वा शतमन्वहं || २८ || 

तीवन्मुक्तो भवत्येव संशयो नात्र विद्यते |
नामत्रयमह्यविद्यामथवक्ष्यामि भूयते || २९ ||

प्. १७३ब्)

यदभ्यास परोमुक्तो भवेत् संसारसागरात् | 
अच्युतानंतगोविंदाश्चतुर्थीं नति संयुताः || ३० ||

श्रीपूर्वकामहाभागविद्येयं परमात्मनः |
नामात्रयामि प्रोक्ता दुरितौद्य विभेदिनी || ३१ ||

असाध्यारोगसंहर्त्री मुक्तिमुक्ति फलप्रदा |
वशिष्ठो नारदोयोगी कश्यपोप्यषयः स्मृताः || ३२ ||

गायत्र्यादीनि छंडांसिवराहोन् हरिस्तथा |
वामनोदेवता प्रोक्तो विनियोगस्तु सिद्धये || ३३ ||

पूर्वोक्तं यज्ञवाराहं नृरोर्वामनं विभु |
ध्यात्वा नाम त्रयं नित्यं जप्त्वासिद्धिमवाप्नुयात् || ३४ ||

सिद्धविद्यामिमां प्राहुर्वेदवेदातपारगाः |
आचार्यदक्षिणैवास्यापुरश्चर्यासमीरिता || ३५ ||

वलवद्वातरोगेणपीडितोयदिमानवः |
सजपेच्छतसाहस्रमधःशायी जितेंद्रियः || ३६ ||

मृगदाभं ततः सांगं कृत्वा तस्माद्विमुच्यते |
विषमज्वरयुक्तोपि शतसाहस्रंमादरात् || ३७ ||

कारयित्वा जपं विप्रैर्जुहुयादाम्रपल्लवैः |
कारयित्वा ततो होमं ममृतामिरथापि वा || ३८ ||

असाध्येन ज्वरेणपि सद्य एव विमुच्यते || 
दीर्घमायुष्ममन्विच्छनूदूर्वामिरयुतं शुचिः || ३९ ||

हुत्वा निरामयो दीर्घमायुष्यं लभते ध्रुवं |
हुनेत्रिमधुसम्मिस्तिलैर्मेहस्यशांतये || ४० ||

शांत्यर्थकुष्टरोगस्य जप्त्वा लक्षत्रयं शुचिः |
राजितं वृषभं दत्वा सांगदक्षिणयान्वितं || ४१ ||

कुष्ठरोगाद्विमुच्येत दुर्विर्चित्रादपि ध्रुवं |
आजीर्णरोगशांत्यर्थं जप्त्वा शतसहस्रकं || ४२ ||

हविषादशसाहस्रं दुत्वाग्नि प्रतिषामथा |
सौवर्णां दक्षिणायुक्तां दत्वा तस्मादिमुच्यते || ४३ ||

जितेंद्रियो हाविष्याशी जप्त्वा लक्षत्रयं वुधः |
दशांशं गोघृतं हुत्वा मंत्रौषधरसाय || ४४ ||

असाध्यैः सर्वरोगैश्चमुक्तः स्यान्नात्र संशयः |
नामत्रयमहाविद्याण् जपन्नन्वहमादरात् || ४५ ||

आपुष्पं महदारोग्यं महतीं श्रियमक्षयां |
पुत्रपौत्राभिवृद्धिं च भोगानपि सुदुर्लभाने || ४६ ||

प्. १७४अ)

संप्राप्य भगवद्वाम्निवसत्यंतेन संशयः |
प्रणर्वनमसायुक्तं पदंतगवते ततः || ४७ ||

सर्वाद्यगुणशब्दांते संख्यानाय सामुर्च्चरेत् | 
अनंतापदं पश्चादव्यक्ताय नमः पदं || ४८ ||

अनंतस्य महाविद्या साक्षात्संकर्षणात्मनः |
उक्ताशंकरजप्तेयं महाभाग्यसमृद्धिदा || ४९ ||

महेश्वरो मुनिः प्रोक्तो मंत्रस्यास्य जगत्पतिः |
गायात्रमेव छंदोस्य साक्षात्संकर्षर्णगेविभुः || ५० ||

पतंजलिरनंतोसौ देवमुक्तो मनीषिभिः |
श्रितिश्चतुर्भिरष्टाभिश्चतुर्भिश्चतुरक्षरैः || ५१ ||

द्वाभ्यांमिति षडंगानित्यसेत्साधकुपुंगवः |
सहस्रं शिरसं देवं फर्णसाहस्रशोभितं || ५२ ||

वसुधां मूर्धि विभ्राणं लांगलं मुसलं हलं |
वासुक्यादि महानागैः सर्वतः परिवारितं || ५३ ||

सर्वविद्यानिधि सर्वदेवर्षिगणवंदितं |
आनंतं परमात्मानंभजामि जगतीद्यतिं || ५४ ||

ध्यात्वा नित्यं जपेद्विद्यामनं तस्य जगत्पतेः | 
विद्यानां पारगोभूत्वा परां मुक्तिमुपेत्यसौ || ५५ ||

अर्चयेद्वैषुवे पीटे नागराजंगत्पतिं |
मूर्तिमूलेन संकल्प्य समभ्यर्च्योपचारकैः || ५६ ||

अग्नीशासुखायव्यमध्यदिक्षु षडंगकं | 
अभ्यर्च्य वसुकितक्षकं कर्कोटकमप्यथा || ५७ ||

ततः पद्मं महापद्मं शंखं च गुलिकां तथा |
कुमुदं च ततश्चित्रकेतुं नारदपर्वतौ || ५८ ||

इंद्रादीनयदिकयालानायुधानप्यतः परं |
इत्थं संकर्षणं देवभ्यर्च्य त्रिजगसति || ५९ ||

जप्त्वा लक्षं महाविद्यां दशांशं शन्निमधुप्लुतैः |
हुत्वाथ दशसाहस्रं तिलैः शुकेर्महीयते || ६० ||

आचार्यपादकमले दत्वा वहुलदक्षिणां |
विद्यासिद्धिमवाम्मासौ सर्वविद्यानिधिर्भवेत् || ६१ ||

अनंतस्य महाविद्यां जगन्नन्वहामादरात् |
न सर्पभयमाप्नोति न भयं विषसभवं || ६२ ||

प्. १७४ब्)

विद्यानापारगोभूत्वा भगवत्कलयान्वितः |
समृद्धिमहतीप्राप्यधनधान्यादिसंकुलां || ६३ ||

व्रजंत्यंते हरिपदं दिव्यरूपधरो नृपा |
इत्यनंत महाविद्याविद्धानं किंचिदीरितं || ६४ ||

नरनारायणीविद्या प्रभावो वक्ष्यते |

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे 
वेदार्थसंग्रहे षट्पंचार्शाध्यायः ||
प्. १७४ब्)

श्रीभगवानुवाच ||

शृणुराजन्महाभागवदीवनवासितः |
ममविद्यां प्रवक्ष्यामि सद्यः सकलसिद्धिदां || १ ||

प्रणवं पूर्वमुच्चार्य हृदयेन समन्वितं |
भगवत्पददमाभाष्य चतुर्थ्यंत समन्वितं || २ ||

उपाद्यशमशीलायोयेति वाक्यंरतापदं |
नात्म्यायाविंचनप्दंति तायपदमप्यथ || ३ ||

ऋषभापदं पश्चान्नरनारायणाय च |
परमेत्यथ हंसायपरमेति पदं ततः || ४ ||

गुरवे पदमात्मारामाधीतिपतये ततः |
हृदयद्वितयं पश्चाद्विद्यैषा समुदीरिता || ५ ||

नरनारायणी नाम्ना ममविद्याफलप्रदा |
भेदीनी सर्वपाआनादुःखसंद्यनिवारिणी || ६ ||

ज्ञानसिद्धिप्रदा साक्षान्ममसायुज्यसिद्धिदा |
नारदायपुराप्रोक्तामयैव करुणावता || ७ ||

समस्तसिद्धिदासद्यः सर्पसंपत्तिहेरूकी |
अहं समस्तलोद्धनामाचार्यः परिकीर्तितः || ८ ||

मद्रक्तानामियं साक्षाडरुविद्येति कीर्तिता |
श्रीमदष्टाक्षरी दाता सोहमेव महीयते || ९ ||

मद्रूपिणं सदाचार्यं ये ध्यायं निदिदिने |
तेषां भुक्तिं च प्रदास्यामिन संशयः || १० ||

अहं समस्तलोकानां हिताय जगतीतले | 
वदरीकांतनेनित्यं निवसामिनरन्वितं || ११ ||

अहमेयंत्रिलोकानांमीश्वरः परमेश्वरः |
ब्रह्मविष्णुमहेशेद्रदैवताकृतिरच्युतः || १२ ||

नारायणोस्मिभगवान्सर्वज्ञः सर्वपभृत् |
धर्मेण प्रार्थितस्य पुत्रत्वंगतवानहां || १३ ||

प्. १७५अ)

वदरीकाननेनिपुंस्थित्वाहं सर्वपालकः |
भूत्वाहं सर्वभक्तानां दास्यामि परमपदं || १४ ||

वदरीकानं पुरायमिदमत्यंतपावतं |
मत्परिग्रहतोभूयदर्शनान्मोक्षसिद्धिदं || १५ ||

यत्रैवालकनंदेयं निर्गतामदनुज्ञया |
स्रात्वै वालकनंदायां सकृदृद्धापिमां विभुं || १६ ||

मसदं प्राप्नुवंत्यंते ब्रह्मानंदसुखाविताः |
षष्कक्षरीमिमां विद्यां नरनारायणीं मम || १७ ||

यत्र कुत्रापि वा नित्यं ये जपंति यतव्रताः |
संप्राप्य महती सिद्धिते मत्पदमवाप्नुयुः || १८ ||

संहन्नीयाससंद्यानां सर्वपुण्यफलप्यदा |
चतुर्विधमाहामुक्तिसिद्धिदेयं सनातनी || १९ ||

येजयंत्यन्वहं भज्माममविद्यां दृढव्रताः |
तस्याहं पितृवन्नित्यं प्रदास्ये सर्ववांछितं || २० || 

सान्निध्ये सततं तस्य तिष्टामि सकलामरैः |
सिद्धविद्यामोमां प्राहुर्योगिनो वीजकष्म || २१ ||

मद्विद्यानुस्मृतिर्नित्यं सद्यो दुरितमेदिनो |
मद्विद्या सिद्धिरुदितागुरुदक्षिणयैव हि || २२ ||

भगदर्शनेयस्य साक्षाद्वाच्छाभवेदिह |
ममविद्यां जपेदेतां नरनारायणी शुभां || २३ ||

आधिपत्यं समस्तानां विद्यानामिह संतंतं |
अणिमाद्यष्टसिद्धीनामाधियत्यंम चंचलं || २४ ||

शंखादीनानिधानानामीशत्वमपि सततं |
आधिपत्यं महर्षीणं ब्रह्मर्षीणां च योगिनां || २५ ||

इच्छताममजप्येयं विद्यासकलसिद्धिदा | 
नरनारायणीं विद्यां नित्यं मम जपन् शुचिः || २६ ||

पद्रूपिणमथाचार्यं सतोप्यान्वहमादरात् |
अष्टाक्षरादिविधानां मयिसिद्धिं परां व्रजेत् || २७ ||

निनाहोमं पुरश्चर्यां विनातर्पयामन्वहं | 
मद्विधायाजयेनैव सिध्यसष्टाक्षरीममा || २८ || 

प्. १७५ब्)

सत्यकोटि महामंत्रा अपि सिध्यंति भूयते |
एकामपि मुहाविद्यां ममजप्त्यान्वहं शुचिः || २९ ||

सिद्धो भवति सर्वत्रसिध्यष्टकसमन्वितः |
अष्ठांगयोगसहितोजरामरणवर्जितः || ३० ||

अणिमादिगुणान्प्राप्यलोकेषुविहरत्यसौ |
नारदोभगवानस्य मुनिरुक्तो महर्षिभिः || ३१ ||

वदरीकाननाध्यक्षोभगवान्परमेश्वरः |
नरनारायणां स्वामी देवता प्रोच्यते वुधेः || ३२ ||

विनियोगो भगवतः प्रीत्यर्थं समुदीरितं |
तांगन्यास करन्यासौ नापि न्यासांतरं नृपा || ३३ ||

विष्वतेस्था महाराजसिद्धविद्यायतो नृप | 
सुरम्येलकनंदायास्तरे वदरिकाश्रमे || ३४ ||

ब्रह्मरुद्रमहेंद्रादिदैवतैः समलंकृते | 
वशिष्टवेदव्यासादिमहर्षिमिरभिष्टुते || ३५ ||

योगमुद्राधरं साक्षाज्जगत्कर्जारमच्युतं |
नवनीलांवुदश्मामंजठामंडलधारिणं || ३६ ||

पद्मरागमणिः स्वर्णकुंडलद्वयभूषितां | 
धनुर्वाणधरं दिव्यपीतांवरविराजितं || ३७ ||

कौस्तुभोद्भासितारस्कं मुक्ताहारविभूषितं | 
दिव्यरत्नाकितः स्वमकुटावृतमास्तकं || ३८ ||

रत्नांगुलीयक स्वर्णकांचीदामविभूषितं |
स्मितकष्कंविशालाक्षं कोटिमन्मथसुंदरं || ३९ ||

सर्वलोकहितोद्युक्तं सर्वलोकैकसाक्षिणं | 
आचार्यं सर्वलोकानां गुरूणं परमगुरुं || ४० ||

आत्मारामं जगद्वंद्यं नरेणसहितं विभुं |
नारायणं जगद्वंद्यं भगवंतामुपास्मेहे || ४१ ||

ध्यात्वेथं जगतामीश्वरंमाश्रियः पतिः | 
नरनारायणीविवामामनित्यं जपेद्बुधः || ४२ ||

अनभ्यर्च्य सदाचार्यमजसेमं मनुं मम | 
अष्ठाक्षरादिविद्यानां न सिद्धिं लभते क्वचित् || ४३ ||

अविच्छिन्नोपासनास्या पुरश्चर्यामनोः स्मृताः | 
नरनारयणों विद्यामजत्वा मतवल्लभां || ४४ ||

प्. १७६अ)

अष्टाक्षसदि विष्वानां पुरश्चर्या शतैरपि |
लभते न परां सिद्धिमिति वेदानुशासनं || ४५ ||

नित्यमाचार्य शुश्रूषा नरनारायणीजपः |
द्वयमेव महासिद्धिप्रदं लोकं षुभूयते || ४६ ||

चतुर्वेदानधीत्यापियांगात्कृत्वापि कोटिशः |
महादानानि कृत्वापि पुरश्चर्या शतं तु वा || ४७ ||

नरनारायणीविद्यामानुयास्यनृसिद्धिभाक् |
सुदर्शनमहाविद्यां प्रवक्ष्यमि ततः परं || ४८ ||

यामुपास्यनरोनित्यं विजयश्रीयुतौ भवेत् |
चंद्रवीजव्योमयर्णं चंद्रं दीर्घा ग्निसंयुत || ४९ ||

वैश्वानरं च कवचमस्त्रवीजमतः परं |
सुदर्शनिमहाविद्या षडर्णेयमुदीरिता || ५० ||

प्रणवं नारसिंहं च निक्षिप्यादौ दिने दिने |
जतव्येयं महाविद्याविघ्नसंघनिवारिणी || ५१ ||

भूतप्रेतपीशाचादिमहाभयनिवारिणी |
सर्वशतुक्षयकरीविषदारिद्र्यघातिनी || ५२ ||

अहिवुंघ्र्यौ मुनिः प्रोक्तो मंत्रस्यास्य महामतिं |
सुदर्शनात्माभगवान्देवोविष्णुरूदीरितः || ५३ ||

कवचं वीजसित्युक्तं शक्तिरस्त्रमुदीरितं |
सुदर्शनान् हरिप्रीत्यर्थं विनियुज्यते || ५४ ||

शंखं चक्रं च चापं परशुमसिभि शुभं |
शूलपाशांकुशाग्रीन् विभ्राणां वज्राखेटं || ५५ ||

हलमुसलगदाकुंतमप्युग्रदंष्टुज्वालाकेशं त्रिनेत्रं ज्वलदनलनिभं 
हारकेपूरभूषं ध्यायेत् |
षट्कोणे संस्थं सकलरिपुगणप्राणसंहारचक्रं || ५६ ||

इत्थं सुदर्शनात्मानं न हरीं जगतीपतिं |
ध्यात्वा जप्त्वा यथा शक्ताविघ्नसद्यविवर्जितः || ५७ ||

विजित्यसकलान् शक्रून् विमुक्तः सर्वपातकैः |
विमुक्तः सकलापद्यः पुरुषार्थ चतुष्टयं || ५८ ||

अवश्यं लभते मंत्रीनित्यमाचार्यभक्तिमान् |
अतः परं प्रवक्ष्यामि वायुपुत्रमहामनुं || ५९ ||

प्. १७६ब्)

यमुपास्यनरोनित्यं महाविजयसिद्धिभाक् |
प्रणवं नमसायुक्तं पदं भगवते ततः || ६० ||

त्र्यांजजनेयपदं पश्चाच्चतुर्थ्यंतसामन्वितं |
पदं महावलायेति पदं हनुमते ततः || ६२ ||

वह्निजायान्वितो मंत्रस्य त्रयोविंशाक्षरः स्मृतः |
मंत्रराज इति ख्यात आंजनेयस्यमारुतेः || ६२ ||

महापातकसंद्यघ्नः सर्वकामफलप्रदः |
विजयश्रीप्रदोनित्यं लोकत्रयवशंकरः || ६३ ||

अगस्त्यो भगवानस्य मुनिरित्युच्यते वुधैः |
छंदोगायत्रमित्युक्तं मंजनानंदनोविभुः || ६४ ||

देवतावायुतनयोहनूमान्वपिनायकः |
वीजं त्रयीमयं प्रोक्तं शक्तिर्नति रुदीरिता || ६५ || 

अजनांनंदनप्रीत्यैविनियोग उदीरितः |
त्रिभि अशुतुर्भिषंचार्णैः पंचभिश्चतुरक्षरैः || ६६ ||

द्वाभ्यामिति षडंगानि कृत्वा ध्यायेन्मरुत्सुतं || ६७ ||

वंदेवालदिवाकरायुतनिभं देवारिदर्पापहं |
देवेद्रप्रमुखामरस्तुतिवहं सीताविशोकायहर्मोजीरत || ६८ ||

विचित्रकुंडललसत्कौपीनकृष्णाजिनं वज्रांगंत्यु महावलं कपिवरं 
श्रीरामदूतं विभु |
ध्यात्वेत्थमंजनात्यनूं नित्यं विजयसिद्धिदं जत्वाविजयमामोतिदिविवाणे || ६९ ||

आचार्यचरणद्वंद्वं शुश्रूस्यदिने दिने | 
पुरश्चरणसंसिद्धिकरो प्रोक्ता महर्षिभिः || ७० ||

जयार्थिनामयं शत्रुसधानकरणोन्वहं |
जयलक्ष्मीप्रदोनृणामणिमाषष्टसिद्धिदः || ७१ ||

पूजास्यवैष्णवेपीटेशैवेधायिसवमीरिता |
अंजनातनपस्यामंमुप्रत्यहं मंत्रनयकं || ७२ ||

त्रिशतं वा शतंधीमानष्टाकिंशतिधापिवा |
ज्वल्लाविजयमासोद्येसर्वसिद्धियुतो भवेत् || ७३ ||

यः स्वर्गेहेहनमतं मंत्रराजेन पूजयेत् | 
अणिमादिगुणेयेतातहुहेश्रीरचंचला || ७४ ||

प्. १७७अ)

राजद्वारे महाघोरे विलद्वारेपि दुर्गमे |
यक्षराक्षसेवेतालयेशाचादि महाभये || ७५ ||

स्मरन्निमं महामंत्रं सद्योमुच्येत संकटात् | 
अष्टविंशाधिकं मंत्रं जप्त्वा त्रिशतमन्वहं || ७६ ||

द्वादशाज्याहुतीः कृत्वा समभ्यर्च्य हरीश्वरं |
विंदसवल सौभाग्यं सप्राप्नोत्यन्वहं जपं || ७६ ||

अचलां श्रियमाप्नोति धनधान्यादि संकुलां |
राजानोयांतिदा सत्वं शत्रवोमित्रतां तथा || ७७ ||

विमुद्धः सुकलापद्भ्य पुत्रपौत्रादि संकुलां |
समृद्धिं महती लब्ध्वा मुक्तिं प्राप्नोति शाश्वती || ७८ ||

गरुडस्य महाविद्या प्रवक्ष्यामि ततः परं |
यामुपास्य विमुक्तस्यात्कालकूटभयादपि || ७९ ||

प्रणवं नमसायुक्तं पदं भगवते ततः | 
महागरुडशब्दं च चतुर्थ्यंत समन्वितं || ८० ||

पदं वज्रनरवेत्युक्त्वा वज्रतुडायतत्पदी |
वज्रयक्षलिं कृताद्यशरीराय पदं ततः || ८१ ||

एत्येथीति महाशब्दं गरुडेति पदंतः |
दुष्टान्नागान् छिधि पदं दुष्टानश्रोच्चरेत् || ८२ ||

राक्षसान् छिंछिंछिंछीति आवेशय पदत्रयं |
वदोहु फट् पदं पश्चदुच्चरेदियमिष्ठद || ८३ ||

गरुडस्य महाविद्या समस्तविषभेदिनी |
ऋषिर्ब्रह्मास्यमंत्रस्य गायत्रं छंद ईरितं || ८४ ||

गरुडो देवताप्रोकृसमस्तविषभंजनः |
हेमाद्रिशिखराकारंपूर्णचंद्रनिभानं || ८५ ||

नंदीर्ववाहुंवृषरकं वनागाभरणभूषितं | 
अनंतो वामकटकोयज्ञसूत्रं तु वासुकि || ८६ ||

तक्षकः कटिसूत्रं तु हारः कर्कोटकक्षथा |
पद्मस्तु दक्षिणे कर्णे महापद्मस्तुवामतः || ८५ ||

शंखपालः शिरोदेशे गुलिकंस्तु भुजांतरे |
ध्यात्वे देवं त्रिसंध्यादावात्मानं गरुडान्मकं || ८६ ||

विषं नाशयति क्षिप्रं वायुः शीघ्रमिवांवुदं |
आजानुहेमवर्णभमानाभतेस्तु हिनप्रभं || ८७ ||

प्. १७७ब्)

आनासंशुकतुलाभः मामूर्द्ध्वाजनसन्निभं यो विश्वस्य प्राणभूतस्तसुरपि 
च हरेर्यो निकेतस्वरूपोयं संचिंत्यैव सद्यः स्वयमुरगवधूवर्गगर्भाः 
पतंति | 
चंचडोरुतुडचुटितपरिणतास्यं वंदेछंदोमयंतंखणपतिममलं 
स्वर्णवर्णं सुपर्णं || ८८ ||

ध्यात्वेत्थं गरुडं विवाहनं पक्षिनायकं |
गरुडस्य महाविद्यां जप्त्वानित्यं फलप्रदां || ८९ ||

साद्यो विनाशयत्येव स्थावरजंगमं विषं |
गारुडस्याथगायत्रीं वंदामि सकलेष्टदां || ९० ||

यामुपास्य सुपर्णात्माभवेन्नित्यमकल्मषः पदं तत्पुरुषायेति विद्महे 
पदमप्यथ सुवर्णपक्षशब्दं च 
चतुर्थ्यं समन्वितं धीमहीति पदीयेतं तत्रोगरुड इत्यथा || ९१ ||

प्रवोदपादिनि यदं विद्यैषा समुदीरिता |
प्रणवाद्या समस्ताद्यभेदिनी विवनाशिनी || ९१ ||

पितामहो जगद्व्रातामुनिरस्य समीरितः |
छंदोगायत्रमित्युक्तं देवतागरुडस्मृतः || ९२ ||

पूर्वोक्तं कच्छितं ध्यानमस्यापिमुनिसतमैः |
जद्यात्गरुडगायत्रीसंहरेत् सकलं विषं || ९३ ||

अष्टोत्तरशतं नित्यामष्टविंशतिधापि वा |
जद्यान्वहं पौर्णिमास्या ममोयां वा सम्महितः || ९४ ||

त्रिशतं जुहुयादाज्यं ज्वलिते जातवेदसि | 
ततं तत् पुत्रपौत्रादिनपि पादहता अपि || ९५ ||

हिंसति पन्नगः क्रूराः शतास्या अपि भूयतेः षस्वमासानंतरं तस्य 
हस्ताभ्यां स्यर्शमात्रतः हालाहलं महाघोरमपि सद्योविनश्यति | 
चक्षुरोरोक्षुघोरेषुद्धादशाहमतंद्रितः जल्मासहस्रं गव्याज्य 
यष्टोत्तरशतं हुनेत् || कारयेदथवान्येन चक्षूरोगैर्विमुच्यते || ९६ ||

प्. १७८अ)

जप्त्या त्रिशतमेकांते प्रत्यहसाधकोत्तमः |
आयुरारोग्यमचलमैश्वर्यमणिमादिकं || ९७ ||

पुत्रपौत्राभिवृद्धिं च लब्ध्वाभोमानथाक्षयान |
तद्विष्णोः परमांधामयात्यंते नात्र संशयः || ९८ ||

जयो द्वादशासाहस्रं पुरश्चर्यास्य कथ्यते |
गोत्रयं दक्षिणा प्रोक्ता तन्मूल्यं वा सदक्षिणं || ९९ ||

सहस्रं जुहुयादाज्यं ज्वलिते जातवेदसि |
विप्राद्वादशसंख्याकाभोजनीयाः प्रयत्नतः || १०० ||

कृत्वैवं नात्रसंदेहो गरुडात्मा भवेस्वर्य श्रीमदष्टार्णविद्यायाः 
सिद्धिमिच्छन्महीयते रश्मिमालामिमां स्मृत्वा |
सिद्धिं प्रोति शाश्वती अपि सर्वप्रयत्नेन 
श्रीमदष्टाक्षरीसुभायस्यसिद्धाभवेत्स्वस्यनासाध्यं विद्यते भुवि || १०१ ||

विद्यानांतरमप्यस्ति श्रीमदष्टार्णसिद्धिदं | 
तत्कृतं चेन्महासिद्धिर्भविष्यति न संशयः || १०२ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीयेतंत्रैवेदार्थसंग्रहे 
सप्तपंचाशोध्यायः ||
प्. १७८अ)

राजोवाच ||

भगवन्देवदेवेशनारायणाकृपानिधे |
भूयोपि श्रीमदष्टार्णसाधनं सर्वसिद्धिदं || १ || 

वदमे सर्वजगतां हिताय जगतीपते |

श्रीभगवानुवाच 

शृणुराजन्प्रवक्ष्यामि साधनांतरमिष्टदरं || २ ||

श्रीमदष्टार्णविद्यायास्सर्वलोकोपकारकं |
सर्वमंत्रमहाराज्ञी श्रीमदष्टाक्षरीशुभा || ३ ||

यस्य सिध्यंति तस्या शुसर्वाः सिध्यंति सिद्धयः |
शृणुराजन्प्रवक्ष्यामि शुचिः प्रयतमानसः || ४ ||

श्रीमदष्टार्णविद्यायाः साधनांतरमुत्तमं |
भानुवासरसंयुक्तासासंसीमायानिगद्यते || ५ ||

प्. १७८ब्)

सा तिथिस्सर्वपापत्प्रोसर्वपुण्य फलप्रदा |
रविसंक्रमणं तत्र जायते यदि सुव्रत || ६ ||

नाम्ना चूडामणिर्योगोदुर्लभोयं स्मृतो बुधैः |
आस्तिवे तत्र संक्रांतिः शतक्रतु फलप्रदः || ७ ||

रात्रौ तदर्धफलदंयोगमाहुमेहुर्प्येयः |
ब्राह्मेकाले यदि भवेत्क्रतुकोटिफलप्रदं || ८ ||

उदयात्पुरतोनाडीयं च केवसुधायते |
रविसंक्रामणं वाजिमेधकोटिफलप्रदं || ९ ||

उदयानंतरं भानुवासारोवेंदुवासरः |
भवेद्यदिहाराजतत्पुरायफलमक्षयं || १० ||

न शक्यते मया वक्तुकिमुतान्यैर्महर्षिभिः |
तुत्रापि रविणचापराशिसंक्रमणंदपदि || ११ ||

ब्राह्मेकाले भवे तत्राफलं वक्तुं न शक्यते |
आश्वमेधसहस्रस्य फलं वक्तु हि शक्यते || १२ ||

न शक्यते मया वक्तु मे तस्य फलं मक्षयं |
महादानसहस्रस्य राजसूयायुतस्य च || १३ ||

सुकृतं शक्यते वक्तुमत्रवक्तुं न शक्यते |
यदि ब्राह्मे मुहूर्ते स्यादविसंक्रमणं शुभं || १४ ||

सोमेनभानुनायुक्तं रविशतप्रभं |
महाचूडामणिर्नाम्नायोगोलभ्यो यमुत्तमः || १५ ||

सप्ताम्यां यदि मध्याह्ने रविसंक्रमरगं भवेत् |
सोमेन रविणवापि सहितं हस्तसंयुतं || १६ ||

चिंतामणिं योमुदाहरंति समस्तसाम्रज्यसुखैकहेतुं |
समस्तपापौद्यविनासंहेतुलक्ष्मीरासंपूर्णकठाक्षहेतुं || १७ ||

न तत्र पुरायंगणि तु हि शक्यते मया त्रिधात्रा गिरिशेन |
वापि तत्रापि कदिकुभानुसंक्रमोयोगाधिराज्यो भुवि कथ्यते सौ || १८ ||

यदिस्याहुषसंक्रांतिस्सप्तम्यां हस्तसंयुता |
रविणवेदुनायुक्तामध्याह्नवसुवापते || १९ ||

विजयाख्यं महायोगामि प्राहुर्महर्षयः |
चापसंक्रमणं नोर्यदि ब्राह्मेमुहूर्तके || २० ||

प्. १७९अ)

मध्याहेषसंक्रांतिस्तं मासं विजयम् विदुः |
एकैकस्मिन् दिने तत्र जपहोमादिकं कृतं || २१ ||

पुरश्चर्याफलं प्राहुरागमार्थविशारदाः |
महादानसहस्रस्य फलं वक्तु हि शक्यते || २२ ||

आचार्यदक्षिणापुरायमत्रवक्तुं न शक्यते |
एकैकस्मिन्दिनेनत्र श्रीशार्चनजं फलं || २३ ||

शतक्रतुफलं प्राहुर्ब्रह्माद्याद्यादेवतागणः |
एकैकस्मिन्हिते तत्र कृसणोहुतिं शुतां || २४ ||

राजसूयाश्वमेधानां सहस्रफलमाशुते |
मासे त्रीश्रीमदष्टार्णपुरश्चरणमाहरात् || २५ ||

कृत्वा कोदि पुरश्चर्याफलं निस्संशयं लभेत् |
श्रीमदष्ठार्णविद्यायामासेत्रवसुधायते || २६ ||

पुरश्चर्यां प्रवक्ष्यामि समाहितमनाः शृणु |
उत्थायायररात्रांनेधनुःसंक्रमणेरवेः || २७ ||

आचार्यदंडवत्रत्वातदाज्ञां प्रतिगृद्यत् च |
आचार्यं समलंकृत्यवासोलंकारचंदनैः || २८ ||

स्नात्वा तत्र विशुद्धात्मानित्यसंध्यामुपास्य च |
शालग्रामसिलावक्रे श्रीयेतेर्वसुधापतेः || २९ ||

चक्रयुक्तैसमभ्यर्च्य सांगावरणमादरात् |
उच्चरन्निंदिरानाथब्रह्मविद्याफलप्रदां || ३० ||

कोमाइस्तुलसीपत्रैविल्वपत्रेरथापि वा |
आथामलकपर्तेयोदूर्वाग्रैः कुसुमान्वितैः || ३१ ||

शमीपत्रैः पंचशतमचंयेत्प्रत्यहं नृप |
जीरकीर्द्रकसंयुक्तं मुद्गत्रं घृतसंयुतं || ३२ ||

गुडयुक्तं समर्प्याथ दत्वा दष्याज्यलिंतःमा |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्यांसहस्रंप्रत्यहं जपेत् || ३३ ||

जप्त्वा पंचशतं वापि विद्यां श्रीहृदयाभिधां |
जपेत् पंचशतं वापि द्वादशार्णां श्रियोथवा || ३४ ||

प्रत्यहं ज्वलिते वह्नौ मुद्रान्नांगुलसंयुतं |
जीरकार्द्रकसंयुक्तं गोघृतेन समन्वितं || ३५ ||

हुनेदष्ठोत्तरशतं श्रीमदष्टार्णाविद्याया |
तथैवाष्टोतारशतं हुनेच्छी हृद्येन च || ३६ ||

प्. १७९ब्)

द्वदशार्साश्रियावापिनतोगव्याज्यमादरात् |
भगवद्रश्मिविद्याभिरेकैकामाहुतिं हुनेत् || ३७ ||

उषसंक्रांतियर्पतमित्थं कृत्वा दिने दिने |
ऊषासंक्रमणे प्राप्ते तत्राभ्यर्चादिपूर्ववत् || ३८ ||

तत्रापि पूर्ववज्जप्त्वा मुद्रान्नं गुडसंयुतं |
विल्वपत्रसमायुक्तं तिलगव्याज्यसंयुतं || ३९ ||

हुत्वा पंचशतं पूर्व श्रीमदष्टारणविद्याया |
प्रसन्नलक्ष्मीमंत्रेण द्वादशार्णा श्रिया विधा || ४० ||

अष्टाकिंशाधिकशताधिकसाहस्रमादरात् |
हुत्वाथरशिविद्याभिर्जुहुयाहोघृतं त्रिधा || ४१ ||

हुत्वा जपादिभिः पश्चात् कृत्वा ब्रह्मार्पणाहुतिं |
अग्निं प्रदक्षिणी कृत्य भगवंतं श्रियः पतिं || ४२ ||

पंचशतब्रह्मविद्यामुधार्याथ प्रपूजयेत् |
आचार्यचरणद्वंद्वं साषांगं दंडवन्नमेत् || ४३ ||

समर्प्य नासो युगत्यं नवीनसूक्ष्ममुतमं |
पद्मराग समायुक्तं वज्रविंदु समन्वितं || ४४ ||

षष्टिचिन्नुकसंतप्तहाटकेन विनिर्मितं |
कुंडलद्वितं पदद्यादवश्यं तस्य कर्णयोः || ४५ ||

वहुशस्य समायुक्ता वहुदक्षिणयान्वितां |
आचार्यायार्द्ययेद्वीमान्महतीसुवसुंधरां || ४६ ||

धेनुं पयस्विनी दद्यात्सां दक्षिणान्वितां |
पंचाठकमितामुद्गादेया आचार्यमंदिरे || ४७ ||

धनाढ्या राजपुत्रस्तु ग्राममेकं समर्पयेत् |
ग्रामस्य दक्षिणा प्रोक्तातिष्कसाहस्रकांचनं || ४८ ||

यथाशक्तिधनं वापि वितलोभं परित्यजेत् |
नाल्पसस्यामहोदेयानकक्लोशावदुःखदा || ४९ ||

नाल्यक्षीस प्रदातव्या धेनुरल्य फलाप्रदा |
महादानानि कुर्वीत राजावाराजपुत्रकः || ५० ||

श्रोत्रियायदरिद्राय कूष्मांडं दक्षिणान्वितं |
पुत्रपौत्राभिवृध्यर्थं दद्यात्यायनिकं || ५१ ||

प्. १८०अ)

दशदानादिदेयानिविभवेसनिसाधकैः |
उषसंक्रमणे तस्मिन्नेकाहत्यानलेशुभे || ५२ || 

लक्षहोमफलं प्राहुः पुरारगाः परमर्षयः |
तत्राचार्य यदांभोजे दत्वा सस्ययुतांमहीं || ५३ ||

सप्तदीपवतीमूमिसरत्नाकरमेखली |
दत्वा यत्फलमाप्रातितदवश्यमवाप्नुयात् || ५४ ||

कुंडलद्वितयं दत्वा तत्राचार्यस्य वर्णयोः |
आकल्पकोटि दानस्य फलमक्षयमश्रुते || ५५ ||

दिव्यालंकारसुभगोदिव्यं चंदनचर्चितः |
दिव्यवस्त्रधरःस्रग्वीजरामरणवर्जितः || ५६ ||

पितुर्मातुश्च यत्म्यश्चनिमग्रारकार्णवेयित् |
नांशतमुद्वत्यसुधर्णध्वजभूषितं || ५७ ||

विमानमधिरुद्यांते दिव्यकन्याशतान्वितः |
भगवत्सदृशाकारोमोदते परमेपदे || ५८ ||

दत्वा पयन्विनीं धेनुं मुद्गान्नंगषसंक्रमे |
महादानसहस्रस्य फलमक्षयमक्षुतै || ५९ ||

मासं कृत्वा पुरश्चर्यामित्थं मकरसंक्रामे |
विशेषहोमं कृत्वात्र दत्वाचार्य पदक्षिण || ६० ||

पुरश्चर्या सहस्रस्य सींगस्य फलमक्षयं |
संप्राप्य साक्षात्स्वप्नेवापश्यत्येव श्रियपतिं || ६१ ||

धनधान्य समायुक्ता मुक्तारलौद्यासं |
कुलातन्मंदिरेनिवसनिमहालक्ष्मीरचंचला || ६२ ||

विद्यानामपि सर्वासामाधिपत्यमथाक्षयं |
संप्राप्य पुत्रपौत्रादि समृद्धि महतोमवि || ६३ ||

व अवाप्य सकलान्भोगान्भुक्त्वेहापि सुदुर्लभान् |
अवाश्यमुक्तिमाप्नोति सहस्रकुलसंयुतः || ६४ ||

शताठकमिताभूमिर्वहुसस्या समन्विता |
दानार्थं शस्यते भूय वहुदक्षिणयान्विता || ६५ ||

पंचाशहाठकमिताय द्वाशस्तादाने |
वसुंधूरा सह्स्रधेनुदानाश्चहय साहस्रदानतः || ६६ ||

हस्तिसाहस्रदानाद्यमहीदाभविशिष्यते |
महीदानं महादान सहस्रादपि सिद्धिदं || ६७ ||

प्. १८०ब्)

सूमाहुर्महर्षयोदिव्यवेदाब्रह्मादयोपि च |
अशक्तोमंदभाग्वश्रोद्भिशित्वा शूद्रकानपि || ६८ ||

सूक्ष्मं वासो युगं दत्वा वा सोलंकरणादिभिः |
आचार्यपत्नीमभ्यर्च्यपंचानिष्कमितं धनं || ६९ ||

दद्यादाचार्य पादाब्जे तत्राशक्तोपि भूयते |
धेनुं पयस्विनी दत्वा चतुर्विष्कमितं धनं || ७० ||

दत्वा पंचाटकमितान्मुद्गानापि समयेयेत् |
अवश्यं सिद्धिमाप्नोति दरिद्रोपि न संशयः || ७१ ||

नारी वा पुरुषो वापि पुण्यकाले समागते |
कूष्मांडं सफलं दत्वा श्रोत्रियाय कुटुंविने || ७२ ||

विमुच्यते महापापैरपि सौभाग्यसुतमं |
प्राप्यं वशाभिवृद्धिं च महेंद्रयदभाग्भवेत् || ७३ ||

कार्तिके पौर्णामास्यां च मषसं क्रमणे शुभे |
कूष्मांडं संप्रदायाशुभफलं सुमहदश्रुते || ७४ ||

कार्तिके पौर्णमासीयातृगुवासरसंयुता |
ध्यतीपात समायुक्ता महती तिथिरुच्यते || ७५ ||

प्रसन्नलक्ष्मीपति योगमाहुस्नास्मिन्दिने सर्वयशस्करं च |
स्रात्वा च हुत्वा च गुरोः पदाब्जे दत्वा परांसिद्धिमुपैति मर्त्यः || ७६ ||

वारेषु भार्गवोवारः पौर्णमासीतिथिष्वपि |
योगेषु च व्यतीयातो महासिद्धिं प्रयच्छति || ७७ ||

त्रितयंमिलितं यत्रतत्पर्वमहदीरितंत |
स्नात्वा महान्विद्यां श्रीमदाष्टाक्षरोशुभां || ७८ ||

प्रातर्जप्त्वायथा शक्त्याविधिवत्संस्कृतेनले |
हुत्वा पंचशतं श्रीमदष्टार्नेनादितः शुचिः || ७९ ||

लक्ष्मीहृदयमंत्रेण शताधिक सहस्रकं |
विल्वपत्रैर्घृताभ्यक्तैर्मधुत्रितयमिश्रितैः || ८० ||

द्वादशार्ण श्रिया वापि हुत्वा श्रीपतिरश्मिभिः |
गव्याज्ये न त्रिध हुत्वा कृत्वा ब्रह्मार्पणहुतिं || ८१ || 

आचार्यचरणद्वंद्वेनिष्कद्वादशकंधनं |
षण्निष्कं वा त्रिनिष्कं वा निष्कद्वयमितं तु वा || ८२ ||

प्. १८१अ)

समर्प्य वा सौ दत्वाथ तत्पत्न्यै कमलाधिया |
अलंकार तथा दद्याद्यथा स्वक्तिधनं तु वा || ८३ ||

मिथुनत्रितयं पूज्यं मृष्टान्नैर्दक्षिणादिभिः |
श्रोत्रियायदरिद्रायकूष्मांडफलमुत्तमं || ८४ ||

सदक्षिणं यथा शक्त्या दत्वा सकलपातकैः |
विमुक्तो महतीं सिद्धिं प्राप्नोत्येव महीयते || ८५ ||

अधःशापी हविष्याशी भवेतस्मिन्दीने नृपा |
मासिमासिहरिं साक्षास्वप्रेयापि प्रपश्यति || ८६ ||

पुरश्चर्यात्रयफलं प्राप्य सिद्धिमनुत्तमां |
अवाप्य महती लक्ष्मी धनंधान्यादिसंकुलां || ८७ ||

संप्राप्य सुमरुद्गायंकवितां च मनोरमां |
पुत्रपौत्राभिवृद्धिं च भोगानपि सुदुल्लीभात् || ८८ ||

अंते लक्ष्मीपतेर्धाम्निमोदते मानात्र संशयः |
नारी वा पुरुषो वापि कार्तिके पौर्णमीदिने || ८९ ||

सदक्षिणं यथा शक्त्या दत्वा कूष्मांडमुनमं |
सौभाग्यमक्षयं लक्ष्मीधनधान्यादि संकुलां || ९० ||

वंशाभिवृद्धिमाकल्यं प्राप्नोत्यत्र न संशयः |
भर्तुरापुष्पमिच्छंतो सौभाग्यं च मनोरमं || ९१ ||

पुत्रपौत्राभिवृद्धिन्वधनधान्या कुलां श्रियं |
दद्यादवश्यं कूष्मांडं कार्तिके पौर्णमीदिने || ९२ ||

कूष्मांडदानं कुर्वीतमकरस्थेपि भास्करे | 
भूयोपि संप्रवक्ष्यामि नवारात्रव्रतं शुभं || ९३ ||

आकर्णयैकचितस्त्वसद्यस्सकलसिद्धिदं |
नवरात्र महरत्पर्ववर्षमध्यामणिव्रतं || ९४ ||

सिद्धिदं सर्वविद्यानां पातकौद्य विभेदनं |
एकैकं च दिनं तत्र चूडामणि समं विदुः || ९५ ||

समस्तदुःखशमनं भवसागरतारकं |
तत्र दतं कतंजत्यं श्रेयोराशिकलप्रदं || ९६ ||

आयुष्करंधनकरमपमृत्युनिवारणं |
स्वर्गापवर्गदं सद्यस्समस्तेप्सितसिद्धिदं || ९७ ||

नवरात्रव्रतसमं नान्यदुक्तं महद्व्रतं |
आचार्यानुज्ञायातत्र व्रतं कृत्यामहन्नरं || ९८ ||

प्. १८१ब्)

सिद्धो भवति सर्वत्र निग्रहानुग्रहक्षनः |
आश्विनेमासि संप्राप्ते प्रतिपदिवसेशुभे || ९९ ||

आचार्यानुज्ञया प्रातःस्नात्वानद्यां विधानतः |
सहस्रं प्रजयेद्वेदमातरं त्रिशलतुवा || १०० ||

दिवाकारमुपस्थाम्य नित्यहोमं समाप्य च |
विधिवत्संस्कृते वह्नौ द्वादशाक्षरविद्यया || १०१ ||

लक्ष्मीनारायणै तत्रावाद्यात्भ्यर्च्योपचारकैः |
अष्टौत्ररशतं हुत्वा घृतमष्ठार्णविद्यया || १०२ ||

प्रसन्मलक्ष्मीमंत्रेण द्वादशार्णा श्रिया पिवा |
अष्टोत्तरशतं हुत्वा षडर्शोन श्रियोपि वा || १०३ ||
 
श्रीमदष्टाक्षरीविद्यां संकल्प्यार्क सहस्रकं |
जपेच्छी द्वादशार्णां च संकल्पार्क सहस्रकं || १०४ ||

अष्टम्यतंजपेदित्थं तत आथर्वणेरितं |
एकोत्तरं जपेल्लक्ष्मीहृदयं सर्वकामदं || १०५ ||

पंचाधिकं वा चत्वारिंशद्वारं वा जपेत् सुधीः |
महाभवम्यां त्रिमधुघृतविल्वदलान्वितं || १०६ ||

पायसं तिलसंयुक्तं विधिवत् संस्कृतेनले |
वृहदाभरणैर्हुत्वा घृतेन पुरतः शुचिः || १०७ ||

श्रीमदष्टार्णमंत्रेण शताधिक सहस्रकं |
पूर्वोक्तं पापसंहुत्वा द्वादशार्णश्रियापि च || १०८ ||

त्रिशताधिक साहस्रं पापसंजुहुयाच्छुचिः |
भगवद्रश्मिभिर्हुत्वा त्रिधा घृतमतः परं || १०९ ||

हुत्वा जपादिभिः पश्चात्कृत्वा स्नार्पणहुतिं |
नित्यं पंचशतं ब्रह्मविद्याया पूजयेत् व्रती || ११० ||

दिने दिने महालक्ष्मीधियाभ्यर्च्य सुवासिनीः |
विमलादिधियाचैकामर्चयेन्न सुवासुसिनी || १११ ||

आदौ मध्ये तथांते च भूनीकाधिया नृप |
सुवासिनी रूपं पूज्यं ब्राह्मणं वेदपारगं || ११२ ||

अभ्यर्च्य भगवद्धुध्यानित्यमत्ररसादिभिः |
तांकुलैर्दक्षिणभिश्चतोषयेश्चसुवासिनीः || ११३ ||

प्. १८२अ)

हविष्याशी कलाशीवा चैकभक्ताशनीपिवा |
फलाशनोधः शापी च जितेंद्रिययुतोपि च || ११४ ||

एकांतरमथा चार्यचरणाज्वयुगे शुभे |
प्रदद्यादक्षिणद्रव्यं वासो लंकरणादिकं || ११५ ||

महानवम्यां हुत्वार्थ नमस्कृत्याग्निमादरात् |
श्रीशद्वादशाक्षर्यालक्ष्मीनारायणौ विभू || ११६ ||

पूर्वोक्तविधिनाभ्यर्च्य गत्वाचार्यस्य मंदिरं |
षष्ठिचिह्रुकसौवर्णानर्मितं कुंडलद्वयं || ११७ ||

तत्कार्णयुगह्ये दत्वा वासो युग्मं समर्प्य च |
सौवर्णमुद्रिकाद्यैश्च समभ्यर्व्य ततःपरं || ११८ ||

सालग्रामशिलामेकां दत्वा दक्षिणयान्वितां |
दद्याद्वसुधारायश्चाद्वहुसास्यौद्य संकुलां || ११९ ||

अथ दक्षिणयायुक्तं युग्मं च समर्पयेत् |
देया अनद्रुहः पश्चाच्चतुरोभारवाहेकाः || १२० ||

ग्रामाणां दशकंदद्याद्व्रनाढ्यो राजनंदनः |
अश्वयुग्मासि महती नवमीया प्रकीर्तिता || १२१ ||

सार्कग्रहसहस्राभासं प्रोक्ता परमिर्षिभिः |
एकैकं दिनमप्यत्र नवरात्रव्रते शुभे || १२२ ||

अर्द्धोदयसप्तं प्राहुः पुराणाः परमर्षयः |
महती नवमीपात्र तत्समं पर्वसिद्धिदं || १२३ ||

न जानेहं महाभागसिद्धिर्यत्राक्षया भवेत् |
महानवम्यां विजयलक्ष्मीमिच्छत्रचंचत्म || १२४ ||

अभीष्टदेवतापूजां कृत्वा यस्य दक्षिणं |
समर्प्य वहुलां नित्यं जपलक्ष्मीमवाप्नुया || १२५ ||

एकस्मैविप्रमात्रा यदत्वा भोजनमप्यथ |
अवश्यं फलमाप्नोति विप्राणं कोटिभोजनात् || १२६ ||

प्. १८२ब्)

महालक्ष्मीधियाभ्यर्च्यतत्रैकांवासुवासिनीं |
सुवासीनो सहस्राणां मूजाफलमवाप्नुयात् || १२७ ||

तत्राचर्य पदांभोजे समर्प्य वसुधाभां |
दत्वा द्वादशधा भूमिं धनरत्नौद्य संकुलां || १२८ ||

सप्तद्वीप समायुक्तां यत्फलं पुरुषोष्णुते |
अवश्यं मत्फलं सांगं लभते नात्रसंशयः || १२९ ||

दत्वा धेनु द्वयं वत्सदक्षिणान्वितमादरात् |
धेनुकोटिप्रादानस्यफलं सीगं व्रजत्यर्थ || १३० ||

शालग्रामाशिलानात्कोटि ब्रह्मांडदानजः |
फलमासाद्यशुद्धात्मीजीवन्मुक्तःयुसुखी भवेत् || १३१ ||

धनाढ्योराजपुत्रश्रेदाश्चिने नवमीदिने |
ग्रामद्वादक्षकं दत्वाश्चेताश्वंछत्रसंयुतं || १३२ ||

दद्यान्मतंगजमपिदद्यादांदोलिकां शुभां |
सालकृतां स्वपुत्रीचं स्वाचार्याय समर्पयेत् || १३३ ||

वहुलैरप्यलंकारैर्वासोभिः कमलाधिया |
आचार्यपत्नीमभ्यर्च्य सिद्धिमाप्नोति शाश्वती || १३४ ||

सकृदप्याहुतिं हुत्वा तन्महानवमीदिने |
कोटि सताहुतिफलं समग्रं पुरुषोप्लुते || १३५ ||

यद्यतत्र सुवर्णदीदीपते गुरुपादयोः |
ततन्मेरुसमंदानं प्राहुर्दिव्यामहर्षयः || १३६ ||

कृत्वादौ राजितं पात्रं पलद्वयमितंछ शुभं |
आचार्याय ऋतुद्रव्यं तत्र निक्षिप्यसाधकः || १३७ ||

पोर्यये तस्य सुकृतं मया वक्तुं न शक्यते |
दहैवतस्येतेजीशं ममदास्यामि सुव्रत || १३८ ||

तत्पितृन्नरकस्थाश्च ब्रह्मलोकं नयात्यहं |
अंतेपि समहेद्रादिपदं कृत्वा तृणोपमं || १३९ ||

भगवत्सदृशाकारोमोदते परमेपदे |
श्रीमदष्टक्षरी सिद्धिद्वादशार्णश्रियोपि च || १४० ||

सांगां कृत्वा पुरश्चर्या सींगदक्षिणयावितां |
पुरश्चर्या सहस्रस्थ सांगस्य फलमक्षयं || १४२ ||

संप्राप्यशंख वक्त्रादिधारिणं जगतीपतिं |
नारायणमनाद्यंतं पश्यत्येवश्चियः पतिः || १४३ ||

प्. १८३अ)

इहापि महदैश्वर्यमणिमादिगुणन्वित |
धनध्यन्यपशुव्रानयुक्तारलौघं संकुलं || १४३ ||

हयहस्ति समायुक्तं दीर्घापुष्पमचंचलं |
संप्राप्य सर्वश्रेयांसि विद्यां च महतीशुभां || १४४ ||

पुत्रपौत्रादि वृद्धिं च भुक्त्वाभोगांश्च दुर्लभान् |
सहस्रकुलं युक्तस्रद्विष्णोः परमंपदं || १४५ ||

कलेवरांते विशति संशयो नात्रविद्यते |
लक्ष्मीहयाविद्यायाविशेषोत्र प्रवक्ष्यते || १४६ ||

आचार्यादौ प्रगृद्यादौ प्रतिपदिवसेशुभे |
स्रात्वा प्रातर्विशुद्धीत्मानित्यसंध्यामुपास्य च || १४७ ||

गायत्रीं वहुशो जप्त्वा नित्यहोमसमाप्य च |
आष्ठोजरशतं हुत्वा मदष्ठार्णविद्यया || १४८ ||

हुनेदष्टोत्तरशातं लक्ष्मीहृदयविद्यया जपेत् |
पंचशतं नित्यमष्टार्णां सर्वसिद्धिदी || १४९ ||

लक्ष्मीहृदयविद्यां तु संकल्प्यार्कसहस्रकं |
अष्टम्यतं जपेच्छुद्रः फलाशीवाहविष्यभुक् || १५० ||

अधःशापीसकृद्यद्वामितमश्रनदिनेदिने |
अवश्यमेवतां वृलभक्ष्यको भूषणान्वितः || १५१ ||

आचार्यं वाथ तत्पत्नीतंत्पुत्रं वादिते दिने |
संतोष्य सकलैरर्थे हृदयं श्रिय आदरात् || १५२ ||

पंचापिकं च चत्वारिशद्वारं च प्रजयेद्बुधीः |
सुवासिन्यः समभ्यर्च्याः पूर्वोक्तविधिनानृप || १५३ ||

महानवम्यामभ्यर्च्याः सुवासिन्यः सहस्र |
महालक्ष्मीविद्या साक्षादथवाद्वादशार्चयेत् || १५४ ||

द्वादशब्राह्मणान्भोज्यानारायणधिया नृप |
आचार्यपत्नीः श्रीवुध्यां वासोलंकरणादिभिः || १५५ ||

विशेषेणार्मयेद्धीमान्व्रतस्य परिपूर्तये |
महानवम्यां ज्वलिते जातवेदसिसाधकः || १५६ ||

गव्याज्यं वेददमांत्रादावष्टाविंशतिधा हुनेत् |
श्रीश्रीपतीसमावाद्यतत्राग्रौ ब्रह्मविद्यया || १५७ ||

प्. १८३ब्)

श्रीमदष्टाक्षेरेणादौ हुत्वाय च शतं घृत |
प्रसन्नया महालक्ष्म्याविद्यया त्रिमधुप्लुतं || १५८ ||

तिलविल्वदलोपेतं सहस्रं त्रिशताधिकं |
गव्याज्यसहितं हुत्वा पायसं ज्वलिते नले || १५९ ||

लक्ष्मीहृदयमंत्रैश्चपायसं जुहुया त्रिधाधै |
वैष्णुवैरीश्मिभिस्रेधाघृतं हुत्वा ततः परं || १६० ||

जपादिहोमं कृत्वाथ कृत्वा ब्रह्मार्पणाहुतिं |
प्रदक्षिणं नमस्कृत्य जातवेदसमादरात् || १६१ ||

श्रीश्रीपती समभ्यर्च्य त्रिशतं ब्रह्मविद्यया |
तत्रार्यपदांभोजद्वितयं प्रणिपत्य च || १६२ ||

गंधादिभिरलंकृत्य तत्पत्नीं तत्सुतं तु वा |
कुंडलाद्वितयं दत्वा तत्कर्णयुगले शुभे || १६३ ||

सगृहस्थित सर्वस्वं प्रदद्यादक्षिणाधन्नं |
सूक्ष्मवासो युगं दत्वा वर्षाशनमितं तु वा || १६४ ||

तत्राप्यशक्तोनिष्काणि तत्र द्वादशभूयते |
तत्राप्य शक्तोमति मानदशनिष्कमितं धनं || १६५ ||

वसुनिष्कप्यधनं वापि पंचनिष्कधनं तु वा |
प्रदद्याद्गोद्वयं वत्सवहुक्षीरसमन्वितं || १६६ ||

वहुसयुतां पृथ्वीमथवादक्षिणन्वितां |
दत्वा सिद्धिमवाप्नोति महतीं नात्र संशयः || १६७ ||

संपूर्णदक्षिणायुक्तं पुरश्चरणमादरात् |
सकृत्कृत्वापि वा साक्षाद्भगवत्कलयान्वितः || १६८ ||

सिद्धिं प्राप्नोति महतीं देवानामपि दुर्लभां |
तमन्वहं पालयति महालक्ष्मीस्स्वपुत्रवत् || १६९ ||

वासंते नवरात्रेपि कृत्वेत्थं व्रतमादरात् |
भगवत् कलयायुक्तो जीवन्नेव विमुच्यते || १७० ||

महेंद्राद्यष्टष्टिदिक्पाला अपितद्वासितंतं |
निष्टंति भृत्यवतत्स्यसाक्षात्सकलसिद्धिदाः || १७१ ||

द्वादशार्णश्रियायुक्तव्रतेप्यष्ठाक्षरस्य च |
प्रसन्नलक्ष्मीसहिताश्रीमष्ठाक्षरस्यव || १७२ ||

प्. १८४अ)

सर्वस्वमुतमाप्रोक्ता दक्षिणसर्वसिद्धिदा |
वर्षाशनमितद्रव्यमथवादक्षिणोक्तमा || १७३ ||

अथवा वहुसस्याद्याचतुर्वृषभसंयुता |
दक्षिणासहिता सर्वसिद्धिदोक्तावसुंधरा || १७४ ||

जरामरणराहित्यं ब्रह्मानंदसुखं परं |
श्रियमष्ठगुणेयतामिच्छतानि यतात्मना || १७५ ||

अवश्यमपिकर्तव्यापुरश्चर्येत्थमादरात् |
लक्ष्मीनारायणेयोगेयोगेप्यर्वोदयेन् स || १७६ ||

जपहोमादिकं कृत्वा सिद्धिं प्राप्नोति शाश्वती |
सिंहराशिस्थिते जीवेयोगेपुष्करनामके || १७७ ||

गोविंदद्वादशेयोगे कृत्वापि वसुधायते |
जपहोमादिकं साक्षात्परंब्रह्मप्रपश्यति || १७८ ||

पुष्पार्के पुष्पसासेपि पूर्णिमाचंद्रपर्वणि |
आर्द्वोदय सहस्रं वानतत्रासदृशं भवेत् || १७९ ||

शुक्लातृतीयावैशाखे पौर्णमासी च कार्तिके |
महासिद्धिकरी प्रोक्ता जपहोमादिभिर्नृप || १८० ||

भृगुवारव्रते नापि नवरात्रव्रतेन च |
धनुर्मासव्रतेनपि महती सिद्धिरीरिता || १८१ ||

वैशाखे पौर्णमासी वा माघमासेपि पूर्णिमा |
दिन द्वयमिदं श्रेष्टं सद्यस्सिद्धिप्रदायकं || १८२ ||

एकादश्यंतिमं माघससमीदिवसादिकं |
भीष्मपंचकमित्युक्तं महासिद्धिकरं स्मृतं || १८३ ||

वहुना किमिहोक्तेन सारभूतं वचः शृणु |
करुक्षार्य शुक्रषां सैवसिद्धिकरी स्मृता || १८४ ||

त्यजेत् पतिव्रतापत्नीं पितरगैस्वसुतानपि |
आचार्यचरणद्वंद्वं शरीरांतेपिनत्यजेत् || १८५ ||

नित्यं गुरुवचः कार्यमशिवां शिवमेव वा |
कर्तव्याचार्यप्यु श्रूषा प्राणैरपि धनैरपि || १८६ ||

एतदेव तयोत्युग्रं ब्रह्मस्यकसावनंद |
इत्थं विदित्वा सततं कृत्वापि वसुधापते || १८७ ||

प्राप्नोति परमं धामयोगिनामपि दुर्लभं |
आचार्याज्ञां समुल्लंप्य सकृदप्यवनीयते || १८८ ||

प्. १८५अ)

पुत्रपुत्रादिसहितः पितृभिः सहदारुणी |
आकल्यं नरके भूयनिमज्जति न संशयः || १८९ ||

आचार्यचरणद्वंद्वं सेव्यमन्वहमादरात् |
प्रजप्त्वा महाविद्याभोगस्वर्गापवर्गदा || १९० ||

दत्युक्ता जनकं साक्षान्नरेण सहितो विभुः |
नारायणे महायोगी जन्नैवांतरवीयत || १९१ ||

ऋष्यशृंग उवाच 

इति नारायणेनादुक्तं राज्ञो महात्मने |
रामो दाशरथिः प्राहरुद्राय परिपृच्छते || १९२ ||

अनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये श्रुतिसंग्रकुहे |
तंत्रे दाशरथीयाख्ये पूर्वीशस्समुदीरितः || १९३ ||

अत्राचार्यमुखांभोज्ञाच्छ्रशेकमेकं पटत्रपि |
शृणवन्वायि विमुक्तोसौ महापातकराशिभिः || १९४ ||

प्राप्नोति यश्मधामर्दुलभं दैवतैरपि | 

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
एकोनषष्टितमोध्यायः श्री ||
प्. १)

श्रीरामचंद्राय नमः 

ऋषय ऊचुः || 

ऋष्याभृंगमहाभाशसर्वज्ञानवतांवर |
श्रीमदष्टार्णमाहात्म्यंश्रुतंसागरहस्यकं || १ ||

श्रीविद्या च तथालक्ष्मीःर्महालक्ष्मीस्त्रिशक्तिका |
साम्राज्यलक्ष्मीः पंचेतिसाम्राज्यश्रियईरिताः || २ ||

तन्नाद्या साम्रालक्ष्मीश्रीविद्याकथितात्वया |
तस्या माहात्ममख्र्लंवदनः करुणानिधे || ३ || 

ऋष्य शृंग उवाच || 

इत्युक्तं वंतनृपतिं रामं त्रिजगतीपतिं |
प्राहसीताप्रतिम्रुद्रोडौर्यासह जगत्पतिः || ४ || 

श्रीरुद्र उवाच || 

ब्रह्मतादात्म्यसंसिद्धिद्भोतुर्भूतं सताश्रुनं |
ब्रह्मापरोक्षविज्ञानरहस्यं भुक्तिमुक्तिदं || ५ ||

श्रुतं तव मुखांभोजात् सद्यःपातकभंजनं |
श्रीमदष्टाक्षरीमान्नमाहात्म्यमखिलश्रुतं || ६ ||

श्रीविद्याजगतांधात्री सूचितानप्रकाशिता |
माहात्म्यमखिलं तस्या वदमह्यं जगत्येत || ७ || 

श्रीभगवानुवाच || 

यजन्नारायणोनीभुंजनकाय महात्मने |
माहात्म्यमखिलं शभो श्रीविद्याया वदाम्यहं || ८ || 

श्रीनारायण उवाच || 

शृणु राश्रीभगवानुजन्महीपाल सौभाग्योदयनामकं |
तंत्रे नारायणीये स्मिन् सहस्यं सर्वसिद्धिदं || ९ ||

अहं दाशरथिर्भूत्वाष्टष्टोरुद्धयधीमते |
पुनर्दाशरथीयाख्यं तंत्रं वक्ष्यामि सादरं || १० ||

रहस्यमेतल्ललिताविद्यासारं यशस्करं |
सौभाग्योदयनामैतच्छणुराजन् महीयते || ११ ||

श्रुत्वा स्मृत्वापि दृष्टावातंत्रमेतज्जगद्धितं |
भूत्वा सकलभाग्यानामाधारोमुक्तिमेत्यषि || १२ ||

यः परः सर्वजगतांतहिनसिनातनः |
परमात्मा परानंदः सर्वज्ञः परमेश्वरः || १३ ||

तस्य पंचमुखेभ्यश्चयं वाम्नाया विनिताः |
पूर्वश्च पश्चिमश्चैवदक्षिणश्चोत्तरस्तथा || १४ ||

ऊहाम्नायश्चयं चैते मोक्षामार्गाः प्रकीर्तिताः |
पूर्वाम्नायस्तु ऋग्वेदो यजुर्वेदस्तु दक्षिणः || १४ ||

पश्चिमसामवेदश् च स्यादाथर्वणौन्नरः |
सर्वोपनिषदांजालमूर्द्धाम्नायः प्रकीर्तितः || १७ ||

प्. १ब्)

हांत उक्त आम्नाय गशेषु प्रवदामितं |
शटिंशतिः सास्तत्वानिशरीरं विश्वरमैश्वरं || १८ ||

कंचुको जीव आत्मासंसारिरूप निष्कचुको |
***** जगद्धाता श्रीशोनाराणोभिव || १९ ||

नित्या वर्णात्मकाः शब्दोयेभ्यो विश्वमिदं ततं |
अचिंत्थ शक्तिता सर्वमंत्राणा जगतीयतेष || ||

सत्संप्रदायादावार्यभगसिद्धिः परा स्मृता |
आचार्यवदनोभूतवचनेषु प्रमाणता || १२ ||

महासिद्धिकरी सर्विद्यानामुच्यते नृप |
आचार्यवत्सदाचार्यपत्नीपुत्रेषु संततं || १३ ||

दृढभक्तियतो भूत्वा वजत्येवोन्नमागति |
गुरुदेवतमंत्राणामैक्यं ध्यायेत् सदा धिया || २३ ||

आचार्यचरणांद्वद्वान्वापरंशणी व्रजेत् | 
अयमेव हि सिद्धांत उक्तो वेदांतवादिभिः || २६ ||

वेदशास्त्रपुराणानि सामान्यगणिका इव |
इयं श्रीलालिता विद्यायोष्याकुलवधूरिव || २४ ||

आचार्यचरणद्विंद्वदृढभक्तो जितेंद्रियः |
शरीरप्राणवित्तानामप्याचार्यससर्पकः || २५ ||

वैदिकाचारनिरतोधर्ममार्गपरायणः |
परस्तो विमुखो मानी सत्यधागतसूयकाः || २६ ||

अहंकारवियुक्तात्मा गायत्री जप तत्परः |
एतादृशायशिष्याय विद्यादेयाशुभार्थिनं || २७ ||

आचार्यः पुत्रवन्नित्यंतमंते वासिनं भुवि |
पाअलयेत् सकलायभ्योरहस्यमपिवोधयन् || २८ ||

अवश्यदीक्षितो भूत्वारवाचार्याज्ञापुरस्सरं |
श्रीविद्यां प्रजपेद्धीमान्ब्रह्मानंदस्माप्तये || २९ ||

दीक्षास्तिह्रः सुमाख्यातां सर्वपापप्रनाशनाः |
आद्यायाशुयतो दीक्षावैष्णवीवतः परो || ३० ||

अयरात्रैपुरीदीक्षा महासिद्धिकरी स्मृता |
एकत्रदीक्षितो वापि शुचिर्भवति संततं || ३१ ||

दीक्षाद्वितयसंयुक्तो भवेद्वहासभायतिः |
दीक्षान्नितयसंयुक्तः स्रिमूर्तिर्भगवावेत् || ३२ ||

एकत्रदीक्षितो वापि समस्ताद्य विवजितः |
जससकलविद्यातामधिकारी भवेच्छ्रुचिः || ३४ ||

दीक्षाविधि प्रवक्ष्यामियेन शिष्युः सुखी भवेत् |
दीयते सकलं वस्तु गुरेवप्राणसंयुतं || ३४ ||

नवरत्नसुवणादिपट्टवन्नस्त्रसमुच्चयः क्षयं |
प्राप्नोति हीनायावारशून्यायमंत्रदोषयण्या च निंदकाय च 
मूर्खायतीर्थद्वेषपराय || ३७ ||

प्. २अ)

भक्तिहीनाय भूपाल न देया मलिनाय च |
भक्तियुक्तायशुद्धाय नारायण कलात्मने || ३९ ||

सान्मार्गवर्तिने राज्ञे देवद्विजपहिताय च |
सर्वशास्त्रार्थवेदार्थज्ञानिने सुव्रताय च || ४७ ||

दीक्षादेयामहीपालयायभागत्यथा भवेत् |
मंडपं वेदिकां कृत्वा पुष्पवैतानमंडितां || ४१ ||

दीपमालावलोरन्मां नानाभूषणभूषितां |
सिंदूररगमालाभिर्मंडितं च विचित्रकं || ४२ ||

वेदिकायां मनोहारिं कुंकुंमेनाथ वा नृप |
सिंदूररजसावापिलिखितं चक्रुमत्तमं || ४३ ||

मध्यचक्रेमनोहारिनवकोणाविराजितं |
चतुरस्तं च विलिखेत् सुवर्णकल्शान्नव || ४४ ||

रौप्यताम्नादिरचितान्मृभिकारचितांस्तथा |
जलपूर्णान्विशेषाढ्यान्रत्नखर्णादिभूषितान् || ४५ ||

फलपुष्पैश्च सुभगैस्सुगंधेन च चर्चितान् |
वशिन्याद्यष्टकं तत्र कलाः कुंभेषु पूजयेत् || ४६ ||

मध्यकुंभेमहीयालश्रीविद्योपरितोषत् |
क्रमसमस्तमभ्यर्च्यविधिवत्संस्कृतेनले || ४७ ||

रश्मिमंत्रैस्सकृद्भुत्वा शतमष्टोत्तरं श्रिया |
हुत्वाथवीमत शिष्यं स्वासनेस्थापयेच्छचिः || ४७ ||

सर्वशृंगाखेषाप्यंतन्नशिष्यं समर्चयेत् |
षडध्वरूपं श्रीचक्रं तस्य मूर्ध्नि विचिंतये || ४८ ||

दृष्टावलोकयेत्तं तु दृष्ट्याद्यष्टा तु मेलयेत् |
आज्ञा संक्रमणं कुर्याद्यावलिश्चलूता भवेत् || ५० ||

निश्चटलः शांभवोदेहः शून्याशून्य विवर्जितः |
शून्याशेवमयं वस्तु पुरुषः परमेश्वरः || ५१ ||

अशून्यं शक्तिराद्याहि प्राकृतिस्सर्वकारणम् |
***** ग्वुस्थौल्यं संयोगाशिवयोर्यदा || ५२ ||

स्वप्नावस्था तदाज्ञेया योगशक्त्याधिकत्वतः |
शक्तिजोग्नरिति ख्याता शिवोनिश्चलता तथा || ५३ ||

सुषुसिरितिविद्वद्भिः कथिता निश्चलायतः |
गुणान्नयं तु कथिता जाग्नत्खप्नगुण ** || ५४ ||

*** सुष्रूसिस्तुशिवनिश्चलरूपिणी |
शिवाधिक्य दुणातीतं वस्तु जानी हि भूयते || ५४ ||

शिवशक्तिसमायोगाच्छिवाधिक्यं यदा भवेत् |
तदातुयं विजानी हि सर्वद्रनिकृंजनं || ५६ ||

प्. २ब्)

कलाः षोडषभूपालह्यात्मज्ञान व्यवस्थिताः |
श्रीविद्यावोजसंलीमाः शिष्यदेहे प्रकाशयेत् * || ५७ ||

श्रीविद्याजगतांधाजी सर्वसिंहासनेश्वरी |
तद्ध्यानान्मनसस्थैर्यमुम्नानीति निगद्यते || ५८ ||

ब्रह्मज्ञाने जगकृपे तृष्णाचंचुविलक्षितः |
संकल्पेन विकल्पेन प्रक्षाभ्यां चंचलस्सदा || ५९ ||

मोहमत्सरकामैश्च क्रोधाहंकारलोभकैः |
सन्नद्वपिव ऊलः कृत्याकृत्य यदद्वायः || ६१ ||

संसारवृक्षे वहुशोधनपुत्रादिमूलके |
अविद्याविश्मृते निंदास्तुति शाखासुशोभिते || ६२ ||

अभिलाष स्फुरत्पुष्पभरितेयातकादिभिः |
पर्णमहीपाल पापपुण्य फलान्विते || ६३ ||

तत्वशाखाश्वाद्वये स्थूले श्रुतदृष्टादिवेत् भेदतः |
क्षिसांत समाक्रम्य ज्ञानपाशेन पाशनुत् || ६४ ||

तदा समुन्मनीत **** मखानिश्च यान्नृष |
सर्वर्सकल्परहिता कला सप्तदशी भवेत् || ६५ ||

पक्षिखेलनतोनित्यं कटाक्षं श्रीगुरोर्भवेत् |
तेन पक्षद्वयं भिन्नं यदा भवति निश्चयः || ६६ ||

उन्मनी नाम सा प्रोक्ता भवयाशनिकृतानी |
उन्मन्यासहितो योगीनोन्मनीयोगिनां परा || ६७ ||

यथा कर्पूरगोदीपो न दीपो न पुनः शशी |
अत एव महीपालदृष्ट्यासंक्रमर्ण यजेत् || ६८ ||

तत्वमस्यादि वाक्येन पश्चाद्वाक्याहिया जयेत् |
जादौकरच्च संयोज्यस्य शनैरमहीषत्ते || ६९ ||

स्पर्शहस्त इवाभाति श्रीगुरोकरसंभवः |
स्वर्णाद्याघातवः सर्वेलोहाथा वसुधीयते || ७० ||

सुवर्णनामयास्मर्वेविशिष्टाभरणोचिताः |
करस्पर्शेन मूपालप्रपंचमानिलादिकं || ७१ ||

लोहत्वं नाशयित्वैव सुवर्ण तत्करोति हि |
केरपुष्पफलान्कृत्वा ब्रह्मरंध्रे ततः क्षिपेत् || ७२ ||

तस्माद्ब्रह्मत्वमेवासि तद्वाक्यार्थकराद् भवेत् |
अनिर्वाच्योपदेशोयं स्पर्शनाद्ब्रह्मरंध्रके || ७३ ||

ब्रह्मरंध्रे सहस्रारे कर्पूरधवलेगुरुः |
वराभयकरोनित्यो ब्रह्मरूपी सदानघः || ७४ ||

जागर्ति वसुधापालनिजस्थान प्रकाशकः |
पश्चाग्र षट् चक्र विज्ञानं शिष्यायप्रातिवोधयेत् || ७५ ||

प्. ३अ)

आधरिखर्णवर्णां च चतुर्दलसुशोभनं |
वादिसांतैश्चतुर्वर्णंस्तप्तहमसमप्रभै || ७६ ||

गर्णशसहितं विद्धिष्टान मतः परं |
इंद्रगोपप्रतीकाशैस्फराद्विदुमसन्निभैः || ७७ ||

वादिलांतैस्फुरद्वर्णैब्रह्मणामंडितं नृप |
नीलवर्णा तृतीयं हिमणिपूरकं दशारकं || ५८ ||

विद्युत्कोटि प्रतीकाशौर्डादिफांतैश्चमंडितं |
गदाधरहरिप्रौच्छं चतुर्थं वसुधायेत || ७९ ||

पिंगाभं द्वादशांखम्नवर्णकलास्रकं || ७८ ||

स्फुल्लैर्माणिक्यसंकाशैर्मडितं वसुधापते |
जीवात्मनाधिष्टितं तज्जार्नहितदनंतरं || ७९ ||

आज्ञाचक्रे महीपालविद्युस्कोटिसमप्रभ |
द्विदलं हक्षवर्णाभ्याम् आम्राभ्यां परिमंडितं || ८० ||

परमात्मखरूपाढ्यद्यंनादरूपं हि सन्नभं |
 नादीविलीनोयस्मान्नुतस्माद्ब्रह्म तदुच्य || ८१ ||

देहेक्षराणि भूयालनाद एवान्नकारण |
नादः परमसयोगात्कलिन्यामुतोयादा || ८२ ||

प्रसरन्वसुधापालषट्वक्राणां दलेषु च |
पंचाशद्वर्णरूपत्वं प्राप्तावान् परमेश्वरः || ८३ ||

अव्यक्तस्वरतां प्राप्त उदात्राद्यैस्वरक्रमात् |
इत्थं सर्वज्ञतां तस्मैशिष्यायसद्गुरुः || ८४ ||

आचार्यस्य तदा शिष्यः पूजां कुर्यात् सुलक्षणां |
रत्नाभरणशोभाद्यायदृवस्तधनान्वितां || ८५ ||

गजाऽऽचसहितां भद्रमहिसोगो समन्वितां |
क्षितिग्नाममहारामरम्यवेदी शतान्वितां || ८६ ||

सुवर्णयाशीसहितां कस्तूरीचंदनान्विता |
गुरुसंतोष्यविधिवत्प्रसादं प्रीतिसंषुत || ८७ ||

गृहीत्वा शिववर्गोथखाचार्यवदनात् नृप |
वालां प्रकाशयेत् कर्णेदक्षिणेपूर्वमादरात् || ८८ ||

रश्मिमातां प्रदत्वार्था श्रेयः पंचदशाक्षरीं |
सर्वविद्यामयोदद्यात् सर्वसिंहासनेश्वरी || ८९ ||

सर्वसाभाग्यजननींभोगमोक्षफलप्रदां |
न दद्यात्प्राणादायापिनिधानमिव संस्मर || ९० ||

उदरेलवणं लोनं यतिष्टति भूर्यत |
तथाब्रह्ममयोमेतां विद्विशास्त्रेषुणापिनी || ९१ ||

वालामादौ प्रवह्वाथ रश्मिमाल्यं महीपते |
साम्राज्यनायिका विद्यां दत्वा पंचदशरक्षरो || ९२ ||

प्. ३ब्)

श्रियः प्रकाश्येद्दक्षेकर्णे शिष्यस्यभूयते |
अनेन दीक्षाविधिनादीक्षितेयाभवेद्बुवि || ९३ ||

अश्वेधसहस्रेषु दीक्षितस्साभवेन्नृप |
न्निधादोक्षेयमाख्याताप्लुजमाध्यमाधमा || ९५ ||

डाणिर्महायोगो नवरात्रे महीपते |
उत्तमासा समाख्याता दीक्षासंपूर्णदक्षिणा || ९५ ||

अर्द्धोदयादौयादीक्षामध्यमासा प्रकार्तिता |
शुभमासेशुभदिने दीक्षास्यादयमानृप || ९६ ||

आचायनुग्नहादित्थं दीक्षितः साधकोत्तमः |
अवश्यं महतीं सिद्धिं प्राप्तोत्यन्न न संशयः || ९७ ||

तत्रे दाशरथीयेस्मित्सौभाग्योदयनामके |
महारहस्ये संप्रोक्त एकोध्यायो महीपते || ९८ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मरहस्ये दाशरथीयेतंत्रे वेदार्थसंग्रहे डषरिभागे 
सौभाग्यविद्योदयेपयमोध्यायः || 
प्. ३ब्)

श्रीभगवानुवाच ||

महाभद्यरिकादेव्याः श्रीविद्यायास्ततः परं |
माहात्म्यं संप्रवक्ष्यामि यदुक्तं शंभुना पुरा || १ ||

कैलासशिखरासोनंदक्षिणमूर्तियोश्वनं |
गिनिजापरिपप्रच्छशंकरं लोकनाकरं || २ || 

श्रीदेव्युवाच || 

भगवन्सर्वमंत्राश्च भवता मे प्रदर्शिताः |
चतुष्यष्टिश्व तंत्राणि मातृणामुत्तमानि च || ३ ||

महामायाशं परं च योगिनीजालशंवरं |
तत्वशवरकं चैव भैनवाष्टकमेव च || ४ ||

चंद्रज्ञानं वासुकिंचमहासंमोहनं तथा |
महोछुषं महादेव लातुलातुः लोभनं || ५ ||

हृभेदनं मंत्रभेदं गुह्यतंत्रकामिकं |
कलावादं कलासारं तथान्यत्कुब्जिकामतां || ६ ||

तोयोत्तरं च वीणाव्यंत्रोतलंत्रोतलोभनं |
पंचामृतं रूपभेदं भूतडामरमेव च || ७ ||

कलासारंकुलोद्रीशं कुलचूडामणिस्तथा |
सर्वज्ञानोत्तनदेवमहापिचुमंत तथा || ८ ||

महालक्ष्मीमतं चैव सिद्धयोगीश्वरीमतं |
कुलोद्रीशंकुलचूडामणिस्तथा सर्वज्ञानोत्तनंदेवमहाग्निचुमत्तं तथा || ८ || 

प्. ४अ) 

महालक्ष्मीमतं चैव सिद्धयोगीश्वरीमतं |
कुमानीकामदं देवरूपिकामतमेव च || ९ ||

सर्ववीनमतदेवविमलामतमुत्तमं |
अरुणेशं मोहनेशं विशुद्धीश्वरमेव च || १० ||
ंंंंंंंंंंंंंंंंंंंंंंंं
एवमेतानिशास्त्राणि तथान्यान्यपि कोटि |
भवतोक्त्यानिमेदेवसर्वज्ञानमयानि च || ११ ||

महानित्येति विद्वद्भिः कथ्यते या परा कला |
तस्या माहात्म्यमखिलं श्रोतुमिच्छाम्यहं प्रभो || १२ ||

लक्ष्मीमंत्रस्य माहात्म्यं महालक्ष्मी मनोरपि |
त्रिशक्तिलक्ष्मीविद्यायाः साम्राज्यश्रीमत्तोरपि || १३ ||

श्रीविद्यारश्मिमालायामाहात्म्यं मे वद प्रभो |

श्रीदक्षिणामूर्तिरुवाच || 

शृणुदेविमहाविद्या माहात्म्यमद्यनाशनं || १४ ||

यस्यस्मरणमात्रेण विनश्यंत्य त्रितयमोरितं || १६ ||

अवसानेषु हृल्लेखावीजैस्तिसृभिरन्विताः |
श्रीमहासुतीवर्णा एततितकथितां शिवे || १७ ||

वाग्भवं प्रथमं खंडं पंचधर्णफलप्रदं |
द्वितीयं कामराजाख्यं लोकन्नयधशंकरं || १८ ||

षड्वर्णसकलैश्वर्यसिद्धिदं अभदायकं |
तृतीयं स्यात् पराखंडं जरामृत्युविनाशनं || १९ ||

चतुर्वर्णं महाभाग्यप्रदं संसारतारता |
इकं श्रीविद्यानामकं वस्तु विंदुन्नयविभूषितं || २० ||

ब्रह्मेति कथ्यते वेदांतेष्वपि सुव्रते |
श्रीविद्याख्येयने तत्वे विदुन्नयविभूषिते || २१ ||

पंचानामातृकावर्णा अंतर्भूताः सनातनन्मः |
वेदशास्त्रपुराणाद्या विद्याः सर्वाः सनातनाः || २२ ||

अस्मादेवसमुत्पन्नां श्रियः पंचदशाणतिः |
मातृका सर्वविद्यानां पंचद्वर्णरूपिणी || २३ ||

अनयैव समुत्पन्ना विंदुन्नयविंदुन्नय विभूषिता |
प्रणवरिव्या ब्रह्माविद्यायं चाशद्वर्णमातृका || २४ ||

विदुन्नन्य समायुक्ताहंसविद्यापि शैलजे |
ब्रह्मतादात्म्यसिसद्विप्रदा एतानसंशयः || २५ ||

श्रियः पंच इत्र्याक्षयः समुत्पन्नादमा अपि |
एकैकमस्यखडंवाय उपास्ते दृढव्रतः || २६ ||

सोपि ब्रह्ममयः साक्षाद्भवन्न न संशयः |
वेदानान्नितयान्हिन्नयं कालन्नयं तथा || २७ ||

खराणा त्रितयम् लोकन्नयं पादन्नयं हरेः |
पुष्करन्नितयं वर्णन्नयामात्मन्नयं तथा || २८ ||

प्. ४ब्)

अवस्थान्नयमप्यस्याः खंडत्रितयसंभवं |
हृल्लेखात्रितयं यत्र विंदुत्रितयमिष्टदं || २९ ||

सैव श्रीरुच्यते साक्षाच्चिद्रया परदेवता |
भन्यन्नम्मोपदं गौरायावृत्यैव कथिते || ३० ||

इममेमहालक्ष्मीर्नारायमनोह |
इयमेव गिरेः षुन्निदेवीशंकरवल्लभा || ३१ ||

इयमेव ब्रह्मव ४ लोवाणोसर्वत्रयीमयी |
इयमेव जगन्मातातुरीया परमाकला || ३२ ||

एतदंशाशसंभूताविह्निसर्वाश्च देवताः |
स्त्रीपुन्नपुंसकाकारं यद्भूतमुदंचितं || ३३ ||

तत्तदेवांविनानास्ति समस्तमिति निश्चयः |
इयं नारायणीलक्ष्मीगौदुर्गासरस्वती || ३४ ||

श्रीविद्यैवन्नर्णमातासावित्री च सरस्वती |
सर्वविद्यामयो सर्वक्षेत्रतीर्थस्वरूपिणी || ३५ ||

सर्वविद्या महाराज्ञी सर्वसिंहासनेश्वरी |
सर्वज्ञानमयो सर्वपापघ्नीमंगलमम || ३६ ||

राज्ञीसस्तजगतां सर्वसौभाग्यसिद्धिदा |
यस्यनोपविमं जन्मयं यो वा न शंकरः || ३७ ||

नतौवलभ्यते विद्या श्रीमत्यंवदशाक्षरी |
वक्त्रकोटि समापि दातव्यं शिपिहस्रैर्वीजीह्वाकोटिशतैरपि || ३८ ||

वर्णितुर्नवशक्येयं श्रियःषं च दशाक्षरी |
साज्यप्रदा यज्ञेवास्वसुतायापिवंधवे || ३९ ||

साम्राज्यमपि दातव्यं शिरोपि प्राणं संयुतं |
श्रियः पंचदशार्णोयं न दातव्या कथंचनं || ४० ||

शतसाहस्रशोदेव्यावेदमातुर्जपादपः |
नयाणामपि वेदानां पारायणशंतु वा || ४१ ||

एकवारस्मृतेरस्याः सुलांनार्हंति षोडशी |
अश्वमेध सहस्राणि वा जपेयस्य कोटयः || ४२ ||

भूप्रादक्षिराय साहस्रं राजसूयतशतान्यपि |
काश्यादित्पतीर्थयान्नाश्चतुलां नायांति षोडशीं || ४३ ||

प्रजापतेरियं माताविष्णोरपि महेशितुः |
स नामाराध्यधातासौ सृष्टेः कर्तापुराभवत् || ४४ ||

आराधैनांपुराविष्णुःस्थितिकर्त्ताजगत्पतिः |
कामामियिमां रुद्रमोहषामासं शैलजे || ४५ ||

मृत्युंजयोख्यां जप्त्वा श्रियः यदशाक्षरी |
सर्वासामपि विद्यातामीश्वरत्वमवाप्तवान् || ४६ ||

प्. ५अ)

चंद्रसूर्यावपि पुराजप्त्वा पंचदशाक्षरीं |
सर्गस्थित्युपसहाराकर्ताराजैगतः शिवे || ४७ ||

कामदेवोपि जप्त्वैमीश्रियः पंचदशाक्षरी |
त्रैलोक्यं मोहयामासनरनारी गुणैर्युतं || ४८ ||

देवानप्यसुरान्यक्षीनांधर्वाश्च महोरगान् |
सिध्यन्महर्षिसंघाश्च मुनिवयोश्चकिन्नरान् || ४९ ||

इच्छतारववशीकर्तुं जप्याश्रीरन्वहं |
शिवसुंदरीर्देवगंधर्वकन्या अपि मनोहराः || ५० ||

कन्या अक्षरसोयक्षकिंनराणां च कन्यकाः |
रंभोर्वश्यादिव्याशरसोपि मम प्रिये || ५१ ||

इच्छतास्ववशीकर्तुजप्यां पंचदशाक्षरी |
यः परः पुरुषः साक्षाद्ब्रह्मरुद्रादिसंज्ञितः || ५२ ||

नारायणस्त्रिजगतां नायकः परमेश्वरः |
तस्य शक्तिरियंदेवीसुंदरीनामचित्कला || ५३ ||

परोपिशक्तिरहितः शक्त्या युक्तो भवेद्यदि |
सृष्टिस्थिलिलयात्कर्तुमहशक्तः शक्त एव हि || ५४ ||

गायत्रीभाययाविद्यासावित्रीपारमेश्वरी |
अस्या संशसमुद्भूता वेदमातापिशैलजे || ५५ ||

चतुर्वेदेषुवेदंतेष्वपिलेश्वयिसुव्रते |
विद्याचतुष्टयं सर्वाविद्यासिहासनेश्वरं || ५६ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्या प्रणवश्वतातः परं |
श्रियः पंचदशार्णोयं वेदमातापिशैलजे || ५७ ||

एतद्विद्या समाविद्या अधिकावानसंतिहि |
चतुर्वगेप्रदानित्यमणिमाद्यष्टासिद्धिदा || ५८ ||

श्रियः पंचदक्षार्णेयं ब्रह्मत्वादिपदप्रदा |
समस्तविष्णुद्यासाम्राज्ञी सर्वसंपत्तिहेतुकी || ५९ ||

सर्वयोगमयी ससलोर्वविद्याजपफलप्रदी |
महाकालात्मिका विद्यातिथिनक्षत्ररूपिणी || ६० ||

ब्रह्मविष्णुमहेशानरूपिणीसुररूपिणीयं |
च भूतमयी सप्तलोकाधारासनातनो || ६१ ||

सर्वविद्यामयीमेतातस्मात्पंचदशाक्षरी |
जहस्रकोटियोगिन्यप्त्वा प्रत्यहनेकांते स्वाचार्यानुग्नहाछिवे || ६२ ||

ब्रह्मविष्णुमहेशाद्यैरपि संपूज्यते |
विपुत्रत्परिरक्षंतितं ब्रह्मीण्यादिमारतः || ६३ ||

सहस्रकोटियोगिन्यस्मावंतौभैरवा अपि |
अमरा आपि शक्राद्याः समकोटि महर्षयः || ६४ ||

श्रीविद्याजपकर्मारपालयंति खपुत्रवत् |
सहस्रयोजनं वापि गत्वाचार्यं शिवात्मकं || ६५ ||

प्. ५ब्)

ब्रह्मवुद्ध्यातमाभ्यर्च्य कृत्वा शुभूश्रूयणं |
सदासर्वखमपि वा दत्वा प्राणान्पुत्रांश्च कन्यकः || ६६ ||

गृहीतव्याश्रियोविद्याराज्ञो पंचदशाक्षरी |
ललिताजपकर्भृणां गृह्यस्वर्गायते भुवि || ६७ ||

गर्विताः प्रणमत्यस्तद्वेषीभिन्नति संततं |
स्त्रीं सगमोपि कैवल्यहेतुरस्य न संशयः || ६८ ||

भोभगोयोगायते तस्य पापं च सुकृतायते |
मोक्षाये च संसारो ललितां वा मुवासितुः || ६९ ||

यन्नास्ति भोगोनदित्तन्नमोक्षोयन्नास्ति मोक्षिनंदितन्नर्भोगः |
श्रीसुंदरीतर्पण तत्पराणां भोगश्नमोक्षश्चकरस्य एव || ७० ||

अर्द्धादये पुण्यतीर्थे हेमस्सहस्रकं |
एकोच्चारणविद्यायास्तुलानार्हतिषोडशी || ७१ ||

वैषरोवाच्यभावत्वा दशक्तागुणवर्णाने |
यत्तोनिरक्षरं वस्तु परातन्नतुकारणं || ७२ ||

मूको भूता हि पश्यंती मध्यमामध्यमाध्यमा भवेत् |
ब्रह्मविद्या स्वरूपयं भुक्तिमुक्तिफलप्रदा || ७३ ||

श्रियः पंचदशार्णेयनं प्रकाश्या कदाचन |
गोपितव्या सदा भद्रेस्वयोनिरिवसं तत || ७४ ||

शिवशक्ति महायोगे यद्यत्कर्म प्रजायते |
वेद्यतन्नभवेत्यं इच्छियः पंचदशाक्षरी || ७५ ||

विनाचार्योपदेशतविद्यां पंचदशाक्षरी |
दृष्टा प्रजपते यस्तु समाक्षोयोगिनोगणैः || ७६ ||

आचार्यकृपयालब्धासर्षसाम्नादायिनी |
भुवनत्रयस्मौभाग्यं ददाति विपुलां श्रियं || ७७ ||

कंदर्पशतसौभाग्यं मंत्रैलोसाकर्षणक्षमं |
सुधातंरगिणीवेगश्चवृचातुर्यदायिनी || ७८ ||

सौभाग्यभाग्यसंपन्नकलापटलदायिनी |
परब्रह्मणिलीनत्वं ददाति यशठन्नतं || ७९ ||

प्रभं सागोलोनानुद्वरेद्विरियपरा यस्या |
कठाक्षनोदेविभुवनानि चतुर्दश || ८० ||

भवंति भाक्तवश्यानिकिमुनारीनरादिकाः |
चतुस्सागरपर्यंतमहीसाम्राज्यपालनं || ८१ ||

श्रीविद्यासीगजः स्यादाचायोनुग्नहाच्छिवे |
ब्रह्मांडकोटिजनं भूयो वाचां विजृंभणं || ८२ ||

पुनर्देवननुष्यादिसर्जनं च ममप्रिये |
श्रीविद्याजपकृत्पुंसोनासाध्यं भवति प्रिये || ८३ ||

प्. ६अ)

परकायप्रवेशादि सामर्थ्यं चाणिमादिकं |
श्रीविद्याकृत्पुंसोनदुर्लभमिहप्रिये || ८४ ||

शृणुद्यात्यन्महद्गुप्तमप्युक्तं ब्रह्मणापुरा |
नारायणे न चाप्युक्तं श्रुत्वा गुप्तिकराभव || ८५ ||

त्रिखंडांतेग्नि मारूच्छं वाद्यं वा माक्षिसंयुतं |
विदुयुक्तं श्रियो वीजमिदं संयोज्ययोगिनः || ८६ ||

षोडशार्णां महाविद्यां जपत्यखिलसिद्धिदां |
दातव्यां खप्रियादारादेयाः पुन्नाश्च कन्यकाः || ८७ ||

दातव्यमपि साम्राज्यं न देया षोडशाक्षरी |
यस्योपदेशः क्रियतेजयादिजतितं फलं || ८८ ||

तद्देहं प्रविशत्येवदना चेत्पूर्णदक्षिणा |
संपूर्णदक्षिणादानात्पुरश्चर्यादिकं विना || ८९ ||

सिद्धिर्भवति विद्यानां सद्यः प्रत्ययकारिणी |
चत्वारं इह्यिभ्रतिक्षेमयंत इति संततं || ९० ||

ऋचोवदंति गिरिजे श्रीविद्यां षोडशाक्षरी |
नित्यायं च शाख्याता महानित्या तु षोडशी || ९१ ||

सैव चिद्रूपिणी सात्सर्वज्ञानमयी परा |
चिंतामरायादि रत्नानि कल्पवृक्षादिभूरुहाः || ९२ ||

श्रीविद्याजापिनोगेहेतिष्ठंत्येव न संशयः |
श्रीविद्यां प्रजयेद्यस्तु सततं साधकोत्तमः || ९३ ||

धन्यातज्जाननीलोकेकृतार्थस्रुत्पितात्पिताप्रिये |
तद्वंश संभवा पुरायाः पूतास्तन्मित्रवांधवाः || ९५ ||

श्रीविद्याजिपनं स्मृवाहयमेधफलं लभेत् |
श्रीविद्याजापिं न नत्वा तुलादानफललभेत् || ९६ ||

श्रीविद्याजापिनं नित्यं संभाष्यापि मम प्रिये |
वाजपेयफलप्राप्यभुक्तिं मुक्तिच विंदति || ९७ ||

यत्र श्रीललितावायाविद्याजापीयतव्रतः |
तद्दिव्यक्षेन्नमुद्दिष्टं समंताद्यो जनायतं || ९८ ||

निधयः शंखपद्माद्यास्तस्य द्वारे वत्सतिहि |
धर्मार्थकाममोक्षास्तत्करेतिष्टंति संततं || ९९ ||

माहात्म्यं सुंदनी देव्यानिधानमिवसंततं |
गोपितव्यं प्रयत्नेनयदीच्छेदात्मनोहितं || १०० ||

अगिरोभृगुदक्षाद्याजगत्सृष्टिकला अपि |
वशिष्टवामदेवाद्यादिव्यादहर्षयोग्यमी || १०१ ||

कपिलाद्यामहासिद्धा अपि नारायणात्मकाः |
सनकाद्याश्च योगोशामार्क उपादयोपि च || १०२ ||

प्. ६ब्)

ललिताधां श्रियं देवीप्रजप्त्वैवपतव्रताः |
सम्प्राप्य सकलाभीष्टं जपत्यद्यापिमत्प्रिये || १०३ ||

एतदेवतयोत्युग्नामिदमेवमहद्वतं |
अयमेव परोयोग इदमेव परं फलं || १०४ ||

इयमेव परादीक्षागतिनेषा परात्परा |
इति मत्वा श्रियो विद्यामन्वहं प्रजपेच्छिवे || १०५ ||

समस्तवेदवेदांतसारभूतार्थसंग्रहा |
इथमेव महाविद्यानान्योक्ता परमषिभिः || १०६ ||

सिद्धत्वमथदेवत्वमथापि वा किनरधं |
महार्षत्वं शक्तत्व च विधातृतां || १०७ ||

विष्णुत्वं वाथ रुद्रत्वमिच्छता नियतात्मना |
श्रीविद्यैव प्रजप्तव्या नान्या विद्या वरानने || १०८ ||

शायानुग्नहसामर्थ्यमजनामुनतामपि |
अवश्यमिच्छताजप्या श्रीनिद्यव वरानने || १०९ ||

षोडशार्णं महाविद्यां यद्वा पंचदशाक्षरी |
जप्त्वा सकलभाग्यानामाधोरादेववद्भवेत् || ११० ||

समस्तसंपदाधोस्ममस्तायद्विवर्जितः | 
श्रीविद्याजापकोनित्यं भवत्येव जडात्पतिः || १११ ||

माहात्म्यलितां वाया इति किचिन्मयेरितं |
समस्ताद्यहरं पुण्यं किं पुनः श्रोतुमिच्छसि || ११२ || 

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहे 
सौभाग्यविद्योदय उत्तरभागे द्वितीयोध्यायः || २ ||
प्. ६ब्)

श्रीऋष्यशृंग उवाच ||

इति श्रुत्वा महादेवी दक्षिणामूर्तिमीश्वरं |
कृतांजलि पुटा भूत्वा पुनाराह गिरींद्रजा || १ ||

श्रीदेव्युवाच ||

भगवन्देवदेवेशविद्यागुप्ततराशुभा |
श्रियः पंचदशार्णोयं श्रुता सर्वसमृद्धिदा || २ ||

तदनुष्टानमखिलवदमे करुणानिधे |

वश्रीदश्चक्षिरमामूर्तिरुवाच || 

शृणु देवि प्रवक्ष्यामि रहस्यं श्रिय आदरात् || ३ ||

यच्छ्रुत्वापि न रोधीमान् पूज्यतेन्निदशैरपि |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्या श्रीविद्यैवततः परं || ४ ||

द्वयमेव महासिद्धिप्रदमन्यश्रं विद्यते |
वेदांतेष्वपि वेदेषु रहस्यं महद्भुतं || ५ ||

माहात्म्यं ललितां वाया शृणुष्वा वहिताप्रिये |
ब्राह्मेमुहूर्ते उत्थाय ब्रह्मरंध्रे निजं गुरुं || ६ ||

प्. ७अ)

वराभयकरं शुद्धस्फाटेकाभं शिवात्मकं |
नाराधणा कृतिवांपिखशक्तिसहितं विभुं || ७ ||

स्मृत्वा तत्पादयुगलविगलद्भिः सुधरसेः |
ध्यात्वा प्लावितमात्मानं स्मरेदाचार्यपादुकां || ८ ||

मूलादि ब्रह्मरंध्रांतं ज्वलंती परसंविदं |
उद्यत्वडूर्यसहस्राभां तेजोरूपामथ स्मरेत् || ९ ||

तदीय तेजः पुंजेनपि जरोकृत विग्रहः |
ब्रह्मविद्यां प्रजप्त्वादौ भगवद्रश्मिमालिकां || १० ||

त्रैपुरी रश्मिमालां च संस्मृत्य गिरिकन्यके स्मृत्वा |
द्वादशधा विद्यां श्रियः सकलसिद्धिदा || ११ ||

वहिर्निर्गत्य मूलादि विसर्जन मथाचरेत् |
मुखप्रक्षालनादीनि कृत्वा चम्प प्रयत्नतः || १२ ||
 
प्राणानायम्य संकल्प्य स्नात्या नद्या मतः |
परंतोयांजलिं त्रिधा मूलमुच्चार्या शिरसि क्षिपेत् || १३ ||

मूलाभिमंत्रिता आपस्त्रिधा पीत्वा ततः परं |
त्रिधा सुतर्थ मूलेन ललितां वान्नयीमयो || १४ ||

त्रिधा संमार्ज्य मूलो वाससो परिघाय च |
नित्यसंध्यामुपास्याथ द्रां ह्रीं द्रं स इतीरयेत् || १५ ||

मार्तांड भैरवायेति प्रकाशेति ततः परं |
भक्त्याद्य सहितायेति वहिजायामथोच्चरेत् || १६ ||

अनया रवि गायत्र्या सविन्नोर्घ्यां त्रिधार्ययेत् |
रविमंडलमध्येथ स्मृत्वा श्रीचक्रमादरात् || १७ ||

वाग्नवंधीजमुच्चार्यपदंन्निरसुंदरि |
विद्मेह पदमुच्चार्य कामराज मतः परं || १८ ||

पीठकामिनि शब्दं च धीमहीति ततः परं |
शक्तिवीजं समुच्चार्य तन्नः क्लिन्न प्रचोदयात् || १९ ||

अनया ललिता वायै दद्यादर्घ्यं तत स्त्रिधा |
अथाचार्य पदांभोज द्वितयं सर्वकामदं || २० ||

ब्रह्मं रंध्रे सहस्रारे ध्यात्वा नत्वामुनः प्रुनः |
कुमारीं प्रजपदादौ यथा शक्त्या गिरींद्रजे || २१ ||

अन्नपूर्णामथ स्मृत्वा विद्यामश्वासनामथ |
पादुका संस्मरेत् पश्चान्मूलाचार्यस्य सिद्धिदा || २२ ||

रामोदाशारथिः सामीविद्याकुलगुरुः स्मृतः |
स एव सच्चिदानन्ंदनाथ आचार्य ईश्वरः || २३ ||

तत्पादुकाम जप्त्वायः श्रीविद्यां संततः जपेत् |
कल्पकोटि शतेनापि न सिद्धिस्तस्य जायते || २४ ||

प्. ७ब्)

योसौदाशरपिः साक्षाद्भगवान् जानकी पतिः |
वोगंवशिनी तत्पादुका मनुस्मृत्य श्रीविद्यामन्वहं जपेत् || २५ ||

आसने सम्यगोसीनः प्राणानायम्य वाग्यताः |
श्रीविद्याजसकल्पं कुर्यादादौ यतव्रतः || २६ ||

दक्षिणामूर्तिनामामृषीरस्योक्त ईश्वरः |
छंदः पाडूमिति प्राहुर्देवता विन्मयी परा || २७ ||

श्रीमहात्रिपुरेत्युत्क्तासुंदरी परदेवता || ३० ||

ललिता श्रीमहाभट्टारिका लक्ष्मीरूपयीमयी || २८ ||

देवता कथिता सर्वजगभ्याता महेश्वरी || ३१ ||

वाग्भवं प्रथमं खंडवीजमुक्तं त्रयीमयं || २९ ||

शक्त्याद्यं शक्तिखंडं च शक्तिरित्युच्यते श्रियः || ३२ ||

कामाद्यं कामराजं च कीलकं समुदाहृतं || ३० ||

श्रीदेवीललिताप्रीत्यै विनियोग उदाहृतः |
श्रीकंठानंततातोयै द्विरावृत्यांगुलीष्वथ || ३१ ||

मध्यमांगुलि मारभ्यतलांतं विन्यसेच्छिवे |
श्रीविद्याष्वदेवीललिता प्रोत्यै विनियोग उदाहृतः |
श्रीचक्रमंत्राणां वाङ्मायाया कमलापुरः || ३२ ||

आचार्य विन्यसेच्चक्रे पूजनपि समाचरेत् |
कुमारिका द्विरावृत्या षडंगन्या समाचरेत् || ३३ ||

अंतर्वहिर्मातृका च न्यसेदपि ततः परं |
वशिन्याद्यष्ट कन्या संततः कुर्यादनन्यधीः || ३४ ||

तारन्नितयमुच्चार्यखरषोडकाश ततः |
उच्चार्याभागंत्यं भूसंस्थं वामकर्ण समान्वितं || ३५ ||

विंदुयुक्तं वरारोहेवशिनी वीजवुद्धृतं |
उच्चार्य वशिनोति पदं ततः || ३६ ||

वाग्देव वा पदं पश्चाच्चतुर्थी हृदयान्वितं |
अनेन शिरसि न्यस्यक वर्ग प्रोच्चरेदथ || ३७ ||

ब्रह्मभूभवनेशानी पदं कामेश्वरीत्यथ उवाग्देवपदं |
पश्चाच्चतुर्थी हृदग्देवता पदं पश्चाच्चतुर्थ्यंतं नमोन्वितं || ३८ ||

विन्यस्यापि ललाटेथ च वर्गं प्रोच्चरेदपि |
मातभूमि सुधारूढं विद्रुवामाक्षि संयुतं || ३९ ||

मोदिनी वाग्देवतायै नमो भूमध्यमे न्यसेत् |
टधर्गोवसुधारूढं वायुं षष्ट समन्वितं || ४० ||

विमलावाग्देवतावै नमः कंठेथ विन्यसेत् |
तवर्गं चक्रवगांत्यिं वैकुंठारूठमप्यथ || ४१ ||

प्. ८अ)

वामाक्षिर्विद्रसहितमरुणा पदमप्यथ |
वाग्देवता पदं पश्चाच्चतुर्थ्यंतं नमोन्वितं || ४२ ||

हृदिन्यस्य यवगं चिहसलव्यूमनः परं |
जयिनी वार्ग्देवतायै नमो नाभौम विन्यसेत् || ४३ ||

यकारादि चतुर्वर्णान् वा युतंद्र समान्वितं |
सविठरुवाकर्ण च ततः सर्वेश्वरोपदं || ४४ ||

वाग्देवतापदं पश्चाच्चतुर्थ्यंतंमोन्वितं |
लिंगेन्यस्य शकरादि षट्कक्ष्मीमिति वीजकं || ४५ ||

कौलिनी वाग्देवतायै नमो मूलेथ विन्यसेत् |
वशिन्याद्यष्टकन्यास उक्तोयं सर्वसिद्धिदः || ४६ ||

अनेन न्यास योगेन संवत्सरमतंतद्रितः |
वाचां सिद्धि समासाद्य संपदामाश्रयो भवेत् || ४७ ||

मूद्वि मूले च हृदये लोचन त्रितयेप्यथ |
श्रुतिद्वये च वदने भुजयुग्मे ततः परं || ४८ ||

पृष्टे जानु युगे विंदु नमोंतान्वीज पूर्वकान् |
मूलविद्याक्षरान्त्यस्म साक्षाद्ब्रह्ममयो भवेत् || ४९ ||

न्यासेपि वक्रपूजायां वाणीमापारमान्वितां |
सर्वेपि मात्रा उच्चार्या देवताभाव सिद्धये || ५० ||

घातृका द्वितयं न्यस्य न्यस्य वाग्देवताष्टकं |
मूलविद्याक्षरन्यासं न्यस्य साक्षाज्जगात्पतिः || ५१ ||

परब्रह्मथयो ब्रह्मविष्णुरुद्राकृतिर्भवेत् |
षोडान्यासम कृत्वापि श्रोचन्यासमप्यथ || ५२ ||

अकृत्वापि च कृत्वा वा ध्याये चिद्रूपिणीं परां |
षोडा श्रीचक्र विन्यासौ दुर्लभौ भुवनत्रये || ५३ ||

मासांतरेप्य सौ कृत्वा ब्रह्मरूपि न संशयः |
नैत्य कन्या स उक्रोयं समस्तफलसिद्धिदः || ५४ ||

न्यासत्रयमिदं नित्यं विन्यस्यादौ दिने जप्त्वा |
वियामिमां साक्षात्परब्रह्मस्वरूपिणी || ५५ ||

शिवविष्णूकृतिस्साक्षास भवेत् परमेश्वरः |
इत्थं विन्यस्य विधिवन्न्यासजालं दिने दिने || ५६ ||

तेजोमयी त्रयी रूपाध्यायेद्देवी श्रियवरां ततः |
पद्मनिभादेवीं वालार्ककिरणारुणां ||५६ ||

जपाकुसुमसंकाशीदाडिमी कुसुमोपमां |
पद्मराग प्रतीकाशां कुंकुमादरसन्निभी || ५७ ||

स्फुरन्मुकुटमाणिक्य किंकिणी जालमंडितां |
कोलालि कुलसकाश कुटिलाल कषलुवीं || ५८ ||

प्. ८ब्)

ग्नारुण संकाशवदनांभोज मंडलां |
किंचिदर्देदु कुटिलललाट म्डुपट्टिका || ५९ ||

पिनाकि धनुषाकार भ्रूलतां परमेश्वरीं |
आनंदमुदितोल्लास लीलांदोलित लोचनां || ६० ||

स्फुरन् मयूरं सषात विलसद्धेसद्धेम कुकुदुलां |
खंगडमंडिता भोगजितेद्वमृतं कुंडलां || ६१ ||

पिश्वकर्माति निर्माण सूत्रसुस्पष्ट न नासिकां |
ताम्रविद्रुमविंवाभ रक्तामृतरसाधनां || ६२ || 

दाडिमी वीजसंकाशदंजिपक्त विराजितां |
रक्तया जगद्भासि जिह्वां मधुरभाषिणीं || ६३ ||

स्मितमाधुर्यविजितमाधुर्य रससागरां |
अनूपम गुणोपेत चुवुकोद्देश शोभितां || ६४ ||

कंवुग्नीवां महादेवी मृणालल ललितैर्भुजैः |
रक्तोत्पल दलाकार सुकुमार करांवुजी || ६५ ||

करांवुज नखज्योत्स्ना वितानित नर्भस्थला |
मुक्ता हारलतोपेत समुन्नतयोधरी || ६६ ||

त्रिवलोवलनायुक्त मध्ये दश सुशोभितां |
लवण्य स तिलावर्ताकारनाभि विभूषितां || ६७ ||

अनर्घ्य रत्नखचितकांचीयुत नितंविनो |
वितं वर्विवद्विरदरोमणजी वरांशुकां || ६८ ||

कदली ललितस्तंभ सुकुमारोरुमीश्वरी |
कंदर्प कदलीतुल्य जंघायुगलमंडिती || ६९ ||

गूढगुल्फय द्वंद्व प्रपदाषजितकछयां |
तनुदीर्घांगुलीभोखन्नख चंद्रविराजितां || ७० ||

ब्रह्मविष्णु शिरोरत्न निघृष्ट चरणांवुजां |
शीतांशु शतसंकाशकांति संतानहासिनी || ७१ ||

लौहित्यजित सिंदूरजपा दाडिमृरागिणीं |
रक्तवस्त्रपरीधानां पाशांकुश कराघनां || ७२ ||

रक्तपुष्प निविष्टां च रत्नाभरणभूषितां |
चतुर्भुजां त्रिनेत्रां च वाणधनुर्द्धरां || ७३ ||

कर्पूरशकलोन्मिश्रतांकूलां पूरिताननां |
महामृगमदोद्दाम कुंकुमारुणविग्नहां || ७४ ||

सर्वशृंगाविषामांसवी लंकारभूषितां |
जगदाह्वादजतोजद्रंजनकारिणी || ७५ ||

प्. ९अ)

जगदाकर्षणकरीं जगत्कारिणी रूपिणी |
सर्वमंत्रमयी देवीं सर्वसौभाग्यसुंदरी || ७६ ||

सर्वलक्ष्मीमयी नित्यां परमानंददितीं |
वंदे पाशांकुशाभीष्ट्यं च वाणधभुर्द्धरां || ७७ ||

रक्तांगशमवेषाढ्या पद्मस्था परमेश्वरीं |
वालार्कमंडलाभासां चतुवुद्धि त्रिलोचन || ७८ ||

पाशांकुशरांश्चापं धारयंती शिवाश्रये || ७९ ||

चतुर्भुजे चंद्रकलावतंसे कुचोन्नते कुकुमरागशोणे |
युदेक्षु चापांकुशपाशवाणहस्ते नमस्ते जगोदकमातः || ८० ||

अरुणां करुणातरंगिताक्.ईघृत पाशांकुशयु च वाणचापां |
अणिदिभिरावृतां मयूखैरहर्मित्येवविमा भावयेभवानी || ८१ ||

कदंववन मध्यगां कनकमं स्थितां षडंवुरुहवासिनीं सतसिद्धि 
सौदामिनी |
नितवित उजयारुचिं विशदचंदचूडामणि त्रिलोचन कदुंविनी 
त्रिपुरसुंदरीमाश्रये || ८२ ||

स कुंकुमविलयनामलकचुंविकस्तूरिकां समंदहसितेक्षणां 
सशखाययाकुशां |
अशेषजनमोहिनी सरुण माल्याभूषो ज्वलां जपाकुसुमभासुरां जपविधौ 
स्मराम्यंविकां || ८३ ||

इक्षु कार्मुक पुष्पेषु पाशांकुश धरापरां |
उद्यत् सूर्यनिभां वंदे महात्रिपुरसुंदरी || ८४ ||

सुधाच्चौकल्पकोद्यानेरत्नमंज्य मध्यगा |
अमृतानंद संदोह सयुत्यैता भजाम्यहं || ८५ ||

ध्यात्वेत्थ मातृका लक्ष्मी मात्रिपुरसुंदरी |
यवोय चारान् कृत्वाथ दशमुद्राः प्रदर्श्य || ८६ ||

सहस्रं प्रजपेद् विद्यामथ पंचशतुं तु यात्रिशातं प्रजपेन्नित्य |
मष्टौत्तरशतं तु वामहती सिद्धिमासाद्य साक्षद्व्रत्यमयो भवेत् || ८७ ||

पश्चिमद्वारगे लिंगवृषशून्यै शिवालये |
नारायणालये वापि पर्वताग्नेथ वा शुचिः || ८८ ||

आचार्य सन्निधौ वापि जपेल्लक्षत्रयश्रियं || ८९ ||

दशांशतर्पयेद्विद्वान् किंशुकैराज्यलोलितैः || ८९ ||

दद्दशांशं हुनेदग्नौ मधुत्रितयमिश्रितैः |
आचार्यचरणांभोजे दत्वा सस्ययुतां महो || ९० ||

चतुर्वृषभ संयुक्तां वहुदाक्षिणयायुतां |
कुडलद्वितयं दत्वा श्रीविद्यायाः फलप्रदा || ९१ ||

प्. ९ब्)

मृहती सिद्धिमासाद्य सर्वभाग्य निधिर्भवत् |
अथवाग्नहणे प्राप्ते सवितुः शशिनी पिवा || ९२ ||

दिनत्रयंमिताहार सहस्रं निशताधिकं |
जप्त्वा तत्स्पर्श समये स्नात्वा नद्यां समाहितः || ९३ ||

आचार्य चरणद्वंद्व प्राक्षालित जलीवेत् |
आचार्य सन्निधावग्नौ विधिवत् सस्कृते शुभे || ९४ ||

त्रिशताधिक साहस्रं हुवद्यां समाहितः नेहव्याज्यमादरात् |
मधु त्रितय संमिश्रघृत संमिश्र किंशुकैः || ९५ ||

**** अथवा जुहुयाद् वह्नौ जपादिभिः |
ब्रह्मापाणाहुतिं कृत्वा नमस्कृत्याग्निमादरात् || ९६ ||

आचार्य चरणद्वंद्वृसाष्टांगं प्रणिपत्य च |
षष्टि चिह्नुक सौवर्ण कुंडल द्वितयं शुभं || ९७ ||

दिव्यरत्न समायुक्तं दत्वाचार्यस्य कर्णायोः |
वसुधांसस्य संपूर्णं दत्वा दक्षिणयान्वितां || ९८ ||

सिद्धिमाप्नोति विद्याया देवानामपि दुर्लभा |
निधिस्सकलविद्यानामाधारस्सर्वसंपदां || ९९ ||

समृद्धि महतीं प्राप्य पुत्रपौत्रादि संयुतां |
अणिमाद्यष्ट सिद्धीन्ये नायको जगतीपतिः || १०० ||

भूत्वा विरायुर्विजयो सर्वज्ञस्सुभगस्मुखी |
आचार्यपत्नी श्रीवुध्यावासोलंकरणादिभिः || १०१ ||

अवश्यमर्च्चयेद्धीमान् पुरश्चरणसिद्धये |
इत्थं कृत्वा पुरश्चर्या ललितायां मम प्रिये || १०२ ||

कंदर्प सदृशः कांत्या धनदेन समः श्रिया |
भूत्वांते परमधीमयातिंवश समन्वितः || १०३ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्यदाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रहत्त उत्तरभगि 
तृतीयोध्यायः || ३ ||
प्. ९ब्)

श्रीदक्षिणमूर्तिरुवाच ||

शृणदेवि प्रवक्ष्यामि श्रियः साधनमुत्तमं |
यच्छत्वापि नरस्यर्व सौभाग्यैभाग्यैकनिधिर्भवेत् || १ ||

येनानेन विधानेन साधकेन दिने दिने |
जप्यते ललिता विद्या श्रियः पंचदशाक्षरी || २ ||

नियमात् त्रिशतं भत्ता चक्रं संपूज्य सादरं |
सस्नं चक्रमभ्यर्व्य मध्यचक्रमथापिवा || ३ ||

प्. १०अ)

देशे वा नागतेनामे जगत्क्षोभः प्रजायते |
ज्वलत्कामाग्नि संताप प्रतमास्तप्तमानसाः || ४ ||

पिलिलिकादिन्याथेन दूरादायातियोषितः |
मंत्रसंषूढ हृदयोः स्फुरत्जघनमंडलाः || ५ ||

तद्दर्शनान् महादेवि जायंते सर्वयोपितः |
एकामपि पुरश्चर्या कृत्वा सागा मम प्रिये || ६ ||

नियतस्त्रिशतं जप्त्वा श्रियः पंचदशाक्षरी |
मध्यं वा चक्रमभ्यर्च्य वैदिके जातवेदसि || ७ ||

रश्मिमंत्रैः सकृच्छत्वा नित्याभिश्च ततः पर |
गुरुभिश्च सकृच्छ्रुत्वा ह्यष्टाविंशतिधा श्रिया || ८ ||

इत्थमाचरतो नित्यं साधकस्य महीतल |
कंदर्पसदृशीकातिर्जाथोतन्यकलेवो || ९ ||

अशीति वर्षवृद्धीपि युवा भवति संततं |
नवरत्न समायुक्त मुकुठावृतमस्तकाः || १० ||

प्रयच्छतोपि वा सेवते तान्नरेश्वराः |
ज्वलत्कामाग्नि संतप्ताः सौंदर्यमदगर्विताः || ११ ||

आयांतितेन क्रिडार्थमथ भूयांगना अपि |
संपदस्मकला दिव्या मानुषा अपि संपदः || १२ ||

कौवेर्यस्संपदोप्यस्य गृहतिष्टंति संततं |
जडस्ताधो मंदमतिरपि प्रज्ञा विवर्जितः || १३ ||

आचार्य कृपया साक्षात् सर्वविद्यानिधिर्भयेत् |
गंगाप्रवाहवत्तस्यवाग्विभूतिर्विजृंभते || १४ ||

अनुग्नहो भवेद्यन्नसोपि  विद्यानिधिर्भवेत् |
व्यासवाल्मीकि सदृशः सरखत्या भवत्यसौ || १५ ||

प्राप्नोति दुर्लभान् भोगावथ दिव्यांश्च मानुषान् |
वंशाभिवृद्धि सहितो भवत्या चंदतारकं || १६ ||

चिरायुर्महदारोग्यं प्राप्यकदर्प सन्निभः |
वशीकरोति त्रैलोक्यं यावज्जीवं न संशयः || १७ ||

देहांते परमंधाम याति देवैश्च दुर्लभं |
क्षमात्रेयं जप्ते तु क्षुभ्यते भूते लेंगनः || १८ ||

सुंदयो मदमन्नाश्चतरुण्यो हरिणक्षणाः |
यदि न क्षुभ्यते दवि साधकस्य मनामनाक् || १९ ||

संक्षुभ्यंते ततः सर्वाः पाताले नागकन्यकाः |
तासामपि यदा नासौ क्षोभनेति मनागपि || २० ||

ततं स्वर्गनिवासिन्यो विद्रवंति सुरांगनाः |
गंधर्वकन्याकिन्नरयोरूपवत्यौ मनोहराः || २१ ||

प्. १०ब्)

इत्थं लक्षतयं जप्त्वा साधकस्थिस्मानसः |
संक्षोभयति विश्वेशीन्नैक्यं स चराचरं || २२ ||

लक्षत्रय जपं कृत्वा षष्टि चिह्नुकीदनजं |
दिव्यरत्न शमायुक्तं कुंडलयमुत्तमं || २३ ||

आचार्यकर्णयोर्दत्वा वहुसस्यमाकुलां |
वहुदक्षिणया युक्तां प्रदत्वाथ वसुंधरां || २४ ||

आचार्यपत्न्यैतादंकारघ लंकारान् समर्पयेत् |
सूक्ष्मं वासो युगं दत्वा क्षौम कार्यासकं तु वा || २५ ||

अवश्यं महतीतिद्धिं दैवतैरपि दुर्लभां |
प्राप्नोत्पन्न न संदेहस्मत्यं सत्यं वदाम्यहं || २६ ||

अथवाग्नहणे कृत्वा पुरश्चर्या पुरोदितां |
सिद्धिमासाद्य महतीं सर्वभाग्य निधिर्भवेत् || २७ ||

अथातस्संप्रवक्ष्यामि व्रतांतरमनुत्तमं |
कथित सर्वदेषुर्सवशास्त्रेष्वपि प्रिये || २८ ||

महापातकसंघातां नाशनं संपदास्पदं |
सर्वसिद्धिप्रदं सद्यो महासौभाग्य सिद्धिदं || २९ ||

आश्विनेमासि सुमहन्नवरात्राभिधं व्रतं |
चैत्रेपि नवरात्राख्यं व्रतमस्ति महत्तरं || ३० ||

तस्मिन्व्रते पुरश्चर्यां कृत्वा साधक पुंगवः |
संप्राप्य नहती सिद्धि दैवतैराये पूज्यते || ३१ ||

प्रतिपद्दिन मारभ्य नवम्यंतमद्यापहं |
नवरात्रव्रतं प्रोक्तं समस्ताभीष्ट सिद्धिदं || ३२ ||

आचार्यचरणद्वंद्वं प्रतिपद्दिवसे प्रिये |
साष्टांगं दंडवन्नत्वा तदनुज्ञा पुरस्मरं || ३३ ||

प्रातस्नात्वा विभुद्वात्मा नित्यसंध्यामुपास्य च |
आचार्यचरणद्वंद्वं नत्वा ब्रह्मविले शुभे || ३४ ||

आसने सम्यगा सोनः कुमार्यादि चतुर्मनून् |
अष्टाविंशतिधा वापि न रप्त्वादौ नियतव्रतः || ३५ ||

प्राणायामंत्रिधा कृत्वा ततः संकल्पपूर्वकं |
वर्णसाहस्रंख्याक संकल्प नवरात्रके || ३६ ||

कृत्वा पूर्वोदिता न्यासान् ध्यात्वा भगवतो श्रियं |
जप्त्वा समस्ताचरणसहितं चक्रमर्चयेत् || ३७ ||

रश्मिमंत्रै सकृद्धुत्वा नित्याभिर्गुरुभिस्मकृत् |
अष्टोत्तरशतं नित्यंन् हुनेच्छी विद्ययानल || ३८ ||

सुवसिन्यः समभ्यर्च्य नित्यमेकोत्तराः |
पिये एकैको वा समभ्यर्कनित्यमत्र सुवासिनि || ३९ ||

प्. ११अ)

एककालंमिताहारो भूत्वा नित्यमलं कृतः |
तांवूल चर्वणरतो नित्यमाधार्यपूजकः || ४० ||

महानवम्यां प्राप्तायामाचार्याज्ञा पुरस्मरं |
विधिवत् संस्कृते वहौ रश्मिमंत्रै सकृद्धुनेत् || ४१ ||

नित्याभिर्गुरुभिर्हुत्वा सकृदेव ततः परं |
किंशुकैर्हृतसमिश्रैः कमलैर्वाघृतप्लुतैः || ४२ ||

उत्पलैर्मश्रैर्वा केवलेन घृतेन वा |
अथवा पायसेनाग्नौ मध्वाज्य सहितेन च || ४३ ||

तिल विल्वविमिश्रैण सहस्रं त्रिशताधिकं |
हुत्वा श्रीविद्यया लक्ष्मीविद्ययाष्टोत्तरं शतं || ४४ ||

प्रसन्न लक्ष्मीमनुना त्रिशक्त्या च ततः परं |
साम्राज्य लक्ष्मीमनुनाप्यष्टोत्तरशं हुनेत् || ४५ ||

श्रीमदष्टाक्षरेणापि शतमष्टोत्तरं ततः |
हुत्वा जपादिभिर्हुत्वा कृत्वा ब्रह्मार्पणाक्त्यां हुतिं || ४६ ||

प्रदक्षिणां नमस्कृत्य ज्वलितं जातवेदसं |
स्वाचार्य चरणद्वंद्वं नत्वा साष्टांगमादरात् || ४७ ||

कर्षद्वयमितं हेमषष्टिं चिह्नकमेव वा |
कुंडलद्वितयं कृत्वा दिव्यरत्न समन्वितं || ४८ ||

आचार्यकर्णयोर्दत्वा वहु समाकुलां |
वहुदक्षिणया युक्तामाचार्याय समर्पयेत् || ४९ ||

सवत्सगोद्वयं दत्वा दाक्षिणान्वितमादरात् |
दुकूलं वाथ कार्या ससूक्ष्म वा सस्ममर्प्य || ५० ||

साक्षाछी ललितां वुध्या ध्यात्वाचार्यस्य वल्लभां |
ताटंक स्वर्णचिंताकाद्यलंकरैस्सुशोभनैः ||५१ ||

वासौभिश्च समभ्यर्च्य सांगशो चक्रमर्चयेत् |
अशक्तेन दरिद्रेणाप्यवश्यं निष्कपंचकं || ५२ ||

आचार्यचरणद्वंद्वे दातव्यं गिरिकन्यके |
आचार्यपत्न्यै निष्कं वा सु वर्ण वा ससार्पयेत् || ५३ ||

अथ भोज्याः सुवासिन्योमिष्टान्मैर्दक्षिणादिभिः |
इत्थं कृत्वा पुरश्चर्या नवरात्रवते शुभे || ५४ ||

अवश्यं महती सिद्धिं संप्राप्नोति न संशयः |
पलद्वयमितं रौप्यपात्रं षलमितं तु वा || ५५ ||

कृत्वाचार्य पदांभोज द्वितयं प्रणिपत् सव |
यागदव्यं प्रदद्याद्यः स एव परमेश्वरः || ५६ ||

तदन्वय समुद्रता शतसाहशोपि च |
ब्रह्मलोके च सत्येव मग्नाश्च नरकार्णवे || ५७ ||

आचार्यचरणद्वंद्वे यागद्रव्य प्रदायकः |
महानवम्यां तत्पुण्यफलं वक्तुं न शक्यते || ५८ ||

प्. ११ब्)

तेनेष्टमश्चमेधानां शतं संपूर्णदक्षिणं |
तुलापुरुषसाहस्रं कृतं तेन न संशयः || ५९ ||

श्रोत्तियास्य दरिद्रायतनाहानषमीन्दिने |
विवाहार्थं धनं दत्वा गोसहस्रफलं लभेत् || ६० ||

यावंतः पांशवो भूमे यावंतो वृष्टि विदवः |
तावत्कसहेस्राणि कुलानां शतसंप्रुतः || ६१ ||

वैकुंठेरमते दिव्यकन्या साहस्रसंयुतः |
अवश्यं वसुधादानं कुंडलदयसंयुतं || ६२ ||

महानवम्यां कर्तव्यं सांगदक्षिणायान्चितं |
आचार्यपत्न्यलंकारदानमावश्यकं स्मृतं || ६३ ||

नवरात्रव्रते कृत्वा पुरश्चर्यामिमां प्रिये |
पुरश्चर्या शतफलं प्राप्नोत्यखिलसिद्धिदं || ६४ ||

सप्तद्वीपवतो भूमिं धनरत्नौद्यसंकुलां |
दत्वाय फलमाप्नोति स्वाचार्यचरणद्वये || ६५ ||

महानवम्यां वसुधां दत्वा तत्फलमश्रुते |
महीप्रतिनिधिर्द्रव्यमथवा गुरवेर्पयेत् || ६६ ||

दक्षिणाद्रव्यसहितं कुंडलद्वितयान्वितं |
महीप्रतिनिधि द्रव्यं शतनिष्कमुदाहृतं || ६७ ||

तदर्धं वा तदर्ध वा तदर्धार्धमथापि वा |
दक्षिणाद्रव्यद्रव्यमयुक्तं तथैव गिरिकन्योके || ६८ ||

कुंडलद्वयमाचार्थ कर्णयुग्मे समर्थ च |
महेंद्रसदृशी लक्ष्मी प्राप्नोत्यवन संशयः || ६९ ||

आचार्यपत्नै श्रीवुध्या दत्वालंकरणादिकं |
सुभगः सुंदरोवाग्मीश्रियः पुत्रो भवत्यसौ || ७० ||

इत्थं कृत्वा पुरश्चर्यां नवरात्रे मम प्रिये |
साक्षाद्ब्रह्ममयः सिद्धो भवत्येव न संशयः || ७१ ||

श्रियमैव लभेन्नित्यमचलां धनसंकुलां |
दंदर्प शतसौभाग्यं जग अयवशंकरं || ७२ ||

संप्राप्य सर्वविद्यानामधियो जीवसन्निभः |
वहुकालमैसो जीवत्यापुरोराग्यंसतः || ७३ ||

पूज्यते देवं सद्यैश्च योगिभिष्य इमर्षिभिः |
प्रार्थ्यते दिव्यकन्याभिरहर्निशमेसौ प्रिये || ७४ ||

श्रीचक्रपूजानिरतः श्रीचक्रपूजानिरतः |

श्रीविद्याजप तत्परः 

स एवाहं न संदेहस्य एव हरिरच्युतः || ७५ ||

प्. १२अ)

स एव मुक्तस्स ब्रह्मा स एव जगतीपतिः |
यस्या वार्ये दृढा भक्तिः श्रीविद्यायां च संततं || ७६ ||

स ब्रह्मस्सशिदृस्साक्षात् स एव भगवान् हरिः |
नवरात्रव्रते विद्या सिद्धिर्भवृतियादृशी || ७७ ||

पुरश्चर्याशतेन सिद्ध्यति तथा प्रिये |
आचार्यनिंदाकर्तारमपि स्वपितरं गुरुं || ७८ ||

दंडयेदविचोर्येव पापभागन्यथा भवेत् |
आचार्यनिंदा श्रवणाद्देवताशाप भागसौ || ७९ ||

पितरं मातरमपि भ्रातं रवीधवं सुतं |
आचार्यनिंदाकर्तारं दंडयैद विचारयन् || ८० ||

कर्णेपिधाय गंतव्यम शक्ते वान्यतः प्रिये |
इत्थं कृत्वा पुरश्चर्यां जपेत् साहस्रमन्वहं || ८१ ||

प्रतिवर्षं पुरश्चयो कृत्वैकामपि साधकः |
सहस्रं प्रजपेन्नित्यं त्रिशतं वा चतुःशतं || ८२ ||

दृष्ट्वा करोति वागीशं जडं मंदमतितुं वा |
दृष्ट्या करोति दारिद्यै सहितं च श्रियः पतिं || ८३ ||

दृष्ट्यै वा कर्षयन्नारीर्दिव्याजपि मनोहराः |
दृष्ट्या विनाशयत्याशु ज्वरानोगाश्च दारुणान् || ८४ ||

दृष्ट्या विषं नाशयति स्थावरं वाथं जगमं |
स्वच्छंदमृत्युः सर्वत्र सिद्धो भूत्वा जगत्त्रये || ८५ ||

अणिमाद्यष्ट सिद्धीनां नायको विहरत्यसौ |
इति श्रीजानकीनाथ वदनांभोजनिसृतं || ८६ ||

अतिगुप्ततरं शास्त्रमुक्तं तुभ्यं मया प्रिये |
इत ऊर्ध्वं मया देवि किं पुनः श्रोतुमिच्छसि || ८७ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदासारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे सौभाग्यविद्योदये चतुर्थोध्यायः ||
प्. १२अ)

श्रीदेव्युवाच ||

महेश श्रोतुमिच्छामि सर्वज्ञ करुणानिधे |
षोढान्यास विधान च चक्रन्यासविधिं तथा || १ ||

चक्रोद्धार तथा चक्रपूजासांगामपि प्रभो |

श्रीदक्षिणामूर्तिरुवाच ||

शृणु देवि प्रवक्ष्यामि यन्मांत्वं परिष्टच्छसि || २ ||

अपि गुप्ततरं पुण्यमुपितुभ्य वदाम्यहं |
अज्ञात्वा समयाचार मय*(?) गुरुपादुका || ३ ||

प्. १२ब्)

योस्मिन्यं प्रवर्तते देवनाशायभागसौ |
ब्रह्मतादात्म्यसं सिद्धिकारणं भुक्तिमुक्तिदं || ४ ||

पूजासंकेत मधुना कथयामित वा नद्ये |
यस्य विज्ञान मात्रेण जीवन्मुक्तः प्रम्मेते || ५ ||

तत्र नित्योदिता पूजा त्रिभिर्भेदैर्व्यवशिता |
पराचाप्य परागौरि तृतीया च परा परा || ६ ||

प्रथमाद्वित भावस्था सर्वप्रवणे चरा |
द्वितीयाह्य परा पूजा सदा निष्पाद्यते मयो || ७ ||

शुद्धज्ञानमया देवि तृतीयाख प्रधामयो |
उत्तमासा परा प्रोक्ता विधानं शृणु सांप्रतं || ८ ||

महायश्च परा पूजा सदा निष्पाद्यते म * प्रदलां तस्ये वाग्भवे गुरुपादुकां 
|
आप्यायी तज शुद्धज्ञानमयोदेवि तृतीयाख प्रधामयी उत्तमासा परा प्रोक्ता 
विधानं शृणु सांप्रतं || ८ ||

महापद्मदलां चस्थे वाग्भधे गुरुपादुकां |
आप्यायी तजजद्रूपां परमामृतवर्षिणीं || ९ ||

संचिंत्य परमाद्वैत भावना मदघूर्णिनः |
दहनांतरं स सर्वन्नादालोक न तत्परं || १० ||

विकल्परूप संकल्प विमुखोंतर्मुखस्सदा |
वित्कल्लोलाभि दलितसंकोचस्त्वति सुंदरः || ११ ||

इंद्रिय प्रीणनैर्द्रव्यैर्विहितखात्मपूजनः |
न्यासं विवर्तयेहेह षोढान्यास पुरःसरं || १२ ||

प्रथमोंगुलि विन्यासः षडंख्यो परस्तथा |
अंतर्वहिर्मातृकाख्यसृतीयोन्यास उच्यते || १३ ||

वाग्देवताष्टकन्यासः चतुर्थः सिअर्वसिद्धिदः |
मूलं विद्याक्षरन्यासं पंचम फलदायकः || १४ ||

अयं पंचविधोन्यासो वश्यं कार्यो दिने |
ष्ढा चक्रादिकन्यासं कृत्वा कृत्वापि वान्वह || १५ ||

कृत्वा पंचविधं न्यासं मूलविद्यां सदा जपेत् |
षोढान्यासं प्रवक्ष्यामि ब्रह्मरूप फलप्रदं || १६ ||

सत पुण्यफलं सर्वपातकभंजनं |
षोढान्यासं नाः कुर्याद्येन ब्रह्मांडनायकः || १७ ||

विराट् खरूपी वस्यीत्मा शिवः साक्षान्न संशयः |
गणेशै प्रथमोन्यासो द्वितीयस्तुग्नहैर्मतः || १८ ||

तृतीयस्ता रजालेनथोगिनीभिश्चतुर्थकः |
राशिभिः पंचमोन्यासः षष्ट पीठैर्निगद्यते || १९ ||

षोढान्यासस्त्वयं प्रोक्तः सर्वन्नाप्य पराजितः |
एवं योन्यस्तगात्रः स्यात् सपूज्यः सर्वयोगितिः || २० ||

प्. १३अ)

नारूपस्य पूज्यो लोकेषु पितृमातृ मुखोजनः |
स एव पूज्यं सर्वेषां स स्वयं परमेश्वरः || २१ ||

षोढान्यास विहीनं यं प्रणमत्येष साधकः |
सोचिरात् मृत्युमाप्नोति नरकं च प्रपद्यते || २२ ||

गुरुभ्यो नम उच्चार्य नमेत् सर्वत्र संततं |
आचार्यचरणद्वंद्वं ध्यात्वा कुर्यान्नतिं सदा || २३ ||

षोढान्यास प्रकारं च कथयामित वा नद्ये |
श्रवणादपि यस्या शुजायंते सर्वसिद्धयः || २४ ||

तरुणादित्य संकाशान् गजवक्रांस्ति लोचनान् |
पाशांकुश वा भीतिकरान् शक्ति समन्वितान् || २५ ||

विन्येसद्विधिवद्देहे मातृकान्यास च स्रिये |
विघ्नेश्वरस्तथा श्रीश्च विघ्नराजस्तथा ह्रिया || २६ ||

विनायकस्तथा तुष्टि शांतिं युक्तः शिवात्तमः |
विघ्नकृत्युष्टि युक्तश्च विघ्नच्च सरस्वती || २७ ||

विघ्नराहूति युक्तश्च मेधा वा नाणानायकः |
एकदंतश्चकांतिश्चाद्दिदंतः कामिनो युतः || २८ ||

गजवक्त्रोग्नोदीनी च निरंजनजठे तथा |
कपर्दभृत्तथा तीव्रादीर्घवक्त्रस्ततः प्रिये || २९ ||

ज्वालिनीसाहितः पश्चान्मंथा समर्षदणौ ततः |
पृष ध्वजश्च सुभगागणनाथेन संयुता || ३० ||

कामरूपिणिकापश्चागजेद्रः शुभ्रयायुतः |
सूयं कर्णश्चजयिनी त्रिनेत्रः सत्ययान्वितः || ३१ ||

लंवोदरश्चा विघ्नौशी महानंद सुरूपिणी |
चतुर्मूतिः कामदा च सदाशिवयुता ततः || ३२ ||

मदविह्वललनाम्नी च आमोद विकटे ततः |
दुर्मदश्च तथा घूर्णी सुमुखा भूतिमांस्ततः || ३३ ||

प्रमोदश्च तथा भूमिरेकयादस्तथा सती |
द्विजिह्वश्चरमायुक्तः शूरश्चैव तु मानुषी || ३४ ||

वीरेणसहिता पश्चाच्छैलजेम करब्जा |
षण्मुखश्च विवर्णा च वरदा भ्रुकुटीलता || ३५ ||

वामदेवस्तथा लज्जात् वक्रतुंडस्तथा निशा |
दोघं घोणान्विता पश्चाद्विरंडा वा धनुर्धरं || ३६ ||

सेनानोर्यामिनी युक्ताग्नामणोरत्रि संयुतः  |
मतश्च चंद्रिकायुक्तो विमलश्च शशिप्रभा || ३७ ||

मत्तवाहनलेलि च जटी च चपलक्षणा |
मुंडी पश्चापद्दंडी दुर्भयान्वितः || ३८ ||

प्. १३ब्)

वण्यश्चैव सुभगा वृषकेतुस्तथा शिवा |
भक्ष्य प्रियश्च दुर्गा च मेघनादश्च कालिका || ३९ ||

गणेशः कालकुज्वा च गणयौ विघ्नहारिणी |
एतास्तु विन्यसद्देवि मातृका वर्णवत्प्रिये || ३९ ||

मातृकाक्षर पूर्वाश्चग्नहन्या संवदाम्यथ |
रक्तं श्वेतं तथा रक्तं श्यामं पीतं च पांडुरं || ४० ||

धूम्रकृष्णधूम्रं धूम्रं विचिंतयेत् |
द्रवि मुख्यान् कामरूपान्कन्सर्वाभरणभूषितान् || ४१ ||

स्वरैरर्कं हृदिन्यस्य कवर्गेणे दुमप्यथ |
श्रूमध्ये च च वर्गेण भौमं नेत्र त्रयेन्यसेत् || ४२ ||

बुधं हृदि टवर्गेण तर्गेण वृहस्पतिं |
हृदयोपरिदेवेशिपर्गेण गले भृगुं || ४३ ||

पवर्गेणेंदु मप्यथ नाभौ राहुवक्त्रेश वर्गेणक |
लक्षाभ्यां तु गुदे केतुं न्यसेदेवं वरानने || ४४ ||

अथ नक्षत्रर्वृंदस्यन्यासं कुर्यात् सुखप्रदं |
ज्वलत् कालाग्नि संकाशाः सर्वाभरणभूषिताः || ४५ ||

नति पाण्योश्विनी मुख्या भवदाभयपाणयः |
युग्मं युग्मं तथा युग्मं युग्म युग्म सरोहिणी || ४६ ||

एकमेकं तथा द्वंद्वमेकं षुष्यांत मुच्यते |
ललुटो नेत्रयोः पश्चाद्वामदक्षिणकर्णयोः || ४७ ||

अंसद्वये वामंकठे दक्षकंठे क्रमान्न्यसेत् |
पुष्पांतं च प्रविन्यस्यं खगार्णाभ्यां तु सार्यकं || ४८ ||

दक्षस्कंधे धङाभ्यां तु गद्यां संधि द्वितीयके |
पूर्वाफल्गुनी दक्षे चर्परेच्छज पूर्विकां || ४९ ||

उत्तरां फल्गुनी वामकूर्परे विन्यसेत् प्रिये |
झ ञ वर्णस्थितं हस्तं मणिवंधेथ दक्षिणे || ५० ||

प्. १४अ)

चित्रांठठस्थां वामे च मणिवंधे न्यसेत् प्रिये |
कारेणयुतां स्वातिं दक्षहस्ते प्रविन्यसेत् || ५१ ||

ढणयुक्तां विशाखां तु वामहस्ते प्रविन्यसेत् |
तथदस्थामनूराधां नाभौ विन्यस्य पार्वति || ५२ ||

ध्वाकारेण युतां ज्येष्टां न्यसेद्दक्षकटौ प्रिये |
तपयूस्यं तथा मूलं न्यसेद् वामकटौ प्रिये || ५३ ||

पूर्वाषाडांवकोणदक्षोरौ विन्यसेस्निषे |
भकोरणोत्तराषाडां वामोरौ तदनंतरं || ५४ ||

मकारेण युक्तं श्रवणं दक्षजानुनि विन्यासेत् |
परस्थितां धनिष्टां तु वामजानुनि विन्यसेत् || ५५ ||

लकारेण ततो देवि शततांरान्यसेत् प्रिये |
दक्षजंघोगतां पश्चात् पूर्वाभाद्र पदां ततः || ५६ ||

वशवण स्थितां न्यस्य वा न जंघाधगतां क्रमात् |
षसहस्थोत्तरा भाद्रपदां दक्षिणपादके || ५७ ||

क्षकारेण विसर्गाद्य विसर्गाभ्यां चारेवती |
वामपादे प्रविन्यस्य योगिनी न्यासमात्तरे || ५८ ||

सितासितासितरूणवभ्रुचिप्रापीता विचिंतयेत् |
चतुर्भुजासंमैर्वक्त्रौः सर्वाभरणभूषिताः || ५९ ||

डां डीं वीजद्वयं चोत्काडमलावरया प्रिये |
वामकर्णेदुनादाढ्यं डाकिन्यै नम इत्यपि || ६० ||

स्वरांते तु प्रवक्तव्यंमते रक्षपदद्वयं |
त्वगात्मने कंठदेशे विशुद्धौ विन्यसेत् प्रिये || ६१ ||

कठवर्णे राकिनी तु कंकाराद्यक्षौः क्रमात् |
पूर्ववद्वीज संयुक्तै रसृणात् मात्र संवदेत् || ६२ ||

प्. १४ब्)

अनाहते न्यस्येन्यसेन्यस्येन्पश्चादुकाशादि फकारकैः |
लाकिनी च तथा देवि मांसात्मा मणिपूके || ६३ ||

वलवर्णैः काकिनी तु खाधिमाने तथाविधां |
भेदस्वरूपा विन्यस्य वसवर्णैस्तु याकिनी || ६४ ||

अस्थिरूपां च पूर्वोक्तवीजं दक्षां च संवदेत् |
हक्षवर्ण स्थितां तद्वद्धाकिनी द्विदले न्यसेत् || ६५ ||

हंसब्देनेवेशि तद्वद्याकिनिकान्यसेत् |
ब्रह्मरंध्रे महेशानि न्यासोयं योगिनी युतः || ६६ ||

राशिन्या संततः कुर्यात् सर्वरक्षाकरं सदा |
रक्तं श्वेतहरिद्वर्णं पांडचित्रासितान् स्मरेत् || ६७ ||

पिशंग पिगलौ वभ्रकर्वुरासितधूमलान् |
अकारादि चतुर्वणैर्विन्यसेत् सुखंदिते || ६८ ||

मेषं दक्षिणगुल्फे तु ततो द्वद्वेन वै वृषं |
न्यसेज्जानु निवेदैस्तु मिथुनं वृषणे ततः || ६९ ||

द्वाभ्यां कर्काटकं अक्षौद्वाभ्यां स्कंधे च |
सिंहकं अनुस्वार विसर्गाभ्यां शवर्गेण च कन्यकां || ७० ||

दक्षिणे च शिणे च शिरोभागे विन्यसेद्वीरवंदिते |
तथा दाम शिरोभागे कवर्गेण तु लाभृता || ७१ ||

च वर्गेण तथार्गेण तथा स्कंधे वृश्चिकं नित्यसेत् प्रिये || ६९ ||

टवेर्गेण तथा कुक्षौ धन्विनं विन्यसेत् प्रिये |
मकरं तु तवर्गेण विन्यसेद्वृषणे क्रमात् || ७० ||

पवर्गेण तथा कुंभं वाम जानुनि विन्यसेत् |
यदर्गेण क्षकारेण मीनं गुल्फेथ विन्यसेत् || ७१ ||

पीठानि विन्यसेद्देवि मातृकास्थानके पुनः |
तेषा नामानि कषथ्यंते शृणुथा वहिता प्रिये || ७२ ||

कामरूपं वा रणसोनैपालं पौंडवर्धनं |
वरस्थिरं कन्याकुब्जं पूर्णशैलं तथार्वुदं || ७३ ||

प्. १५अ)

आम्रातकेश्चरैकाम्रं श्रीस्नातः कामक्रोटकं |
कैलासं भृगुनगरं कंदारं चंद्रपूजकं || ७४ ||

श्रीपीठमेकारपीदं तालाघ्रं मालवं तथा |
कुलूत्थं देवकूअं च गोकर्णमारुक्तेश्वरं || ७५ ||

अट्टहासं वविरजं राजगृहं महापथं |
कोल्लापुरमेलापुरमोंकारं स्वजयांतिकं || ७६ ||

उज्जयन्यविचित्राख्यं क्षीरकं हस्तिनापुरं |
उड्डीशं च प्रयागाख्यं विल्वं मायापुरं तथा || ७७ ||

जलेशं मलयं शैलं मेरुगिरिवरं तथा |
महेंद्रवामनं चैव हिरण्यपुरमेव च || ७८ ||

महालक्ष्मीपुरोड्यणं छायाछत्रमतः परं |
एते पीठास्मद्दिष्टा मातृकारूपमास्थिता || ७९ ||

उक्तः षोडाभिधन्यासो ब्रह्मसारूप्य सिद्धिदः |
कृत्वा षोडाभिधं न्यासां विराडत्माहरिस्खयं || ८० ||

साक्षात् परशिवाकारो भवत्येव न संशयः |
षोडान्यासमिमं कृत्वा श्रीचक्रन्यासमाचरेभेत् || ८१ ||

न्यस्तेन येन भवति ब्रह्मरूपी जगत्पतिः |
नवयोन्यभिधं न्यसेदादौम प्रिये || ८२ ||

श्रोत्रयो श्रुवुके चैव शंख्यस्येषु दृशोर्नसि |
हृंसद्वये च हृदयेन्यसेत् कूर्परकुक्षिषु || ८३ ||

जान्यंधु पादगुह्येषु पाश्वहृत्सुस्त न द्वये |
सकंठे नवयोन्याख्यं न्यसेद्वीज त्रयात्मकं || ८४ ||

पुनर्वालां समुच्चार्य श्रीविद्यां परितोन्यसेत् |
पुनर्वालां समुच्चार्य चतुरस्रं विचिंतयेत् || ८५ ||

गोलकन्या स योगेन श्रीचक्रं परिचिंतयेत् |
षट्चक्रेषु ललाटे च सीमंते च निराविले || ८६ ||

नवस्थानेषु संकल्प्य न्यसेद्वेवि ततः परं |
श्रीविद्यां ब्रह्मरंध्रे च पृष्टत्तो गुरवः क्रमात् || ८७ ||

तिथिनित्यास्ततौ देवि मातृका खरसंयुताः |
खरपर्वेन्यसेद्वक्ते सर्वसौभाग्यदायकः || ८८ ||

प्. १५ब्)

प्रकटाद्यन्न्यसेत् पश्चादा धारादिषु मंत्रवित् |
अंतः श्रीचक्र विन्यास उक्तोयं सर्वसिद्धिदः || ८९ ||

अंतः श्रीचक्रविभ्यासं कृत्वा सकृदपि प्रिये |
ब्रह्मविष्णुमहेशाद्यैरपि लोकेषु पूज्यते || ९० ||

वाह्य श्रीचक्र विन्यासं शृणुमत्प्राणवल्लभे |
यस्य विज्ञानत्णे वापि ब्रह्मरूपी भवत्यसौ || ९१ ||

महानिपुरसुंदर्याश्चक्रन्यासं शृणु प्रिये |
घन्नवुस्य विदाख्यातं सर्वसिद्धिकरं परं || ९२ ||

चतुरस्राद्ये रखायै नम इत्यादितो न्यसेत् |
दक्षा स पृष्ठष्ठ पारायग्रस्थितपारागुलोद्यथ || ९३ ||

वामांध्रुगुलिषुस्थि क्वपाण्ययेचां सष्ठष्ठके |
समूलतल पृष्ठयुव्यापककत्वेन सुंदरि || ९४ ||

अत्रैवस्थानदशके अणिमाद्याः प्रविन्यसेत् |
सिद्धांस्तदंतश्च तनु व्यापकत्वेन सुंदरि || ९५ ||

चतुरस्र मध्यरेखायै नम इत्यपि वल्लभे |
विन्यस्य तस्या स्थानेषु ब्राह्माण्याद्यास्तथाष्टसु || ९६ ||

पादांगुष्ठ द्वये पार्श्वे वक्षे शूर्व्यंन्यपार्श्वके |
वामदक्षिण जान्वोश्च वहिरंसद्वये तथा || ९७ ||

न्यस्याथ चतुरस्रात रेखायै नम इत्यपि |
विन्यसेद् व्यापकत्वेन पूर्वोक्ता तस्य विग्रहे || ९८ ||

तस्यास्थनिषु दशसुमुद्राणां दशकन्यसेत् |
ब्रह्माण्याद्यष्ट स्थानीतस्था मानष्टान्न्यसेदथ || ९९ ||

शिष्टेद्धे द्वादशांते च पादांगुष्ठे च विन्यसेत् |
तदंतः षोडशदल पद्माय नम इत्यपि || १०० ||

विन्यत दले कामाकर्पिण्याद्याश्च विन्यसेत् |
दलानि दक्षिण श्रोत्र पृस्टमंसं च कूर्परं || १०१ ||

करपृष्ट चोरुत्तामुगुल्फ पाददलं तथा |
वामपादतलाद्येवमेव देवाष्टकं मतं || १०२ ||

तदंतरे चाष्टदल पद्माय नम इत्यपि |
विन्यसेत्र दलेष्वेषु दक्षशंखे च जत्रुके ||१०३ ||

त्रुवत गुल्फणुल्फोरुजत्र शंखै च वामतः |
अनेकुसुमाद्याश्च शक्तीरष्टारष्टा च विन्यसेत् || १०४ ||

तदंतश्चतुर्दशार चक्रायतमत्यपि |
विन्यसेत् तस्य कोणेषु न्यसेच्छक्रीश्चतुर्दश || १०५ ||

सर्वसंक्षोभिणी मुख्यास्तस्य कोणानि वचार्ह |
ललाह्दक्षभागं च दक्षगंडी स मध्यतः || १०६ ||

पार्श्वांतरूरुजंघांतर्वामतं यादि पार्वति |
वामोर्वतर्वान पार्श्व वामासं वामगंडकं || १०७ ||

ललाट वामभागं च तथा वै पृष्ठमित्यपि |
ततादशोरचक्राय नम इत्यपि पार्वति || १०८ ||

अस्य दोणादि दक्षोक्षि नासा मूलान्य नेत्रके |
कुक्षीश वायुकोणेषु जातु द्वय गुदेषु च || १०८ ||

कक्षिनैत्र्यत्तवद्योद्य कोणयोऽऽचन्यसे सुनः |
सर्वसिद्धिप्रदाद्यानां शक्तीनां दशकं तथा || १०९ ||

तदंतश्च दशारादि चक्राय नम इत्यपि |
विन्यसेत् तस्य कोणेषु सर्वाज्ञाद्यः प्रविन्यसेत् || ११० ||

दक्षनासासृक्विणी च स्तनं वृषणमेव च |
शिवनी वाममुष्क च स्तनं सक्विणि नासिके || १११ ||

नासाग्रंचेहि विज्ञेयं कोशानां दशकं तथा |
तदंतर वृष्टकोणादि चक्राय नम इत्यपि || ११२ ||

प्. १६अ)

विन्यस्य तस्य कोणेषु वशिन्याद्यष्टकं पुनः |
चुवुकं कंठ हृदयनाभीनां चैव दक्षिणं || ११३ ||

ज्ञेयं पार्श्व चतुष्कं च मणि घूरादि वामकं |
चतुष्टयं च पार्श्वानामे तत्कोणाष्टकं पुनः || ११४ ||

हृदयस्थ त्रिकोणस्य चतुर्दिक्षु वहिर्न्यस्ते |
शरचायौ पाशासृणी त्रिकोणाय नमस्तथा || ११५ ||

विन्यस्य तस्य कोणेषु अग्नदक्षित्तेषु च |
कामेश्वर्यादि देवीनां मध्ये देवीं च विन्यसेत् || ११६ ||

एवं तु योदितो देविन्यासो गुप्ततम क्रमः |
एतद्गुप्ततरकार्यत्वयामत् प्राणवल्लभे || ११७ ||

समयस्थाय दातव्यं ना शिष्याय कदाचन |
गुप्तागुप्ततरं चै तत्तवाद्य प्रकटीकृतं || ११८ ||

मूलदेव्यादि कन्या समणिमांतं पुनर्न्यसेत् |
शिरस्त्रिकोणे पूर्वादि कामेश्वर्यादिक न्यसेत् || ११९ ||

वाणान्नेत्रभ्रुवोश्चयौकणे पाशद्वयं न्यसेत् |
सृणिद्वयं तु न्यानासाग्ने दक्षिणाद्यं तु विन्यसेत् || १२० ||

मुहुमाला क्रमणैवन्यसेद्वा देवताष्टकं |
दवादीनि चक्राणिन्यस्तव्यानि वरानने || १२१ ||

नेत्रमूले त्वयांगे च कर्ण पूर्वोत्तरे पुनः |
चूडादिके च निम्नोर्द्ध शिखोर्द्धकर्णपृष्टके || १२२ ||

कर्णपूर्वेत्वयांगे च तस्य मूलेय विन्यसेत् |
सर्वसिध्यादिकं ये च प्रादक्षिण्येन विन्यसेत् || १२३ ||

हृदये सनुकोणस्थ शक्तयोपि च पूजयेत् |
नाभौ त्वष्टदलत्तुवंशे वामे च पार्श्वके || १२४ ||

उदरेसव्य पार्श्वे च न्यसेदादि चतुष्टयं |
वंशभवामांतरादिन्यन्येदन्यऽऽच चतुष्टयं || १२५ ||

स्वाधिष्ठानेद्यष्टदले कामाकार्षिणि पूर्विकाः |
शक्तयो विन्यसेत् तस्य पूर्वाद्दक्षावसानकं |
मूलाधारे न्यसेन्मुद्रा दशकं साधकोत्तमः || १२६ ||

पुनसच्ये च वंशे च वामे चैवांतरालके |
ऊर्ध्वाधो दशमुद्राश्च ऊर्द्ध्वाधो वर्जितं पुन || १२७ ||

ब्रह्मण्याद्यष्टकं तत्र तद्यायां तासु पूर्ववत् || १२८ ||

वामजंघां समारभ्य वामादि क्रमतोपि च || १२८ ||

सिध्यष्टकं न्यसेत्तेषु द्वयं षादतलेन्यसेत् |
कारन्.आत् प्रसृतं न्यासं दीपादीपसिवोस्थितं || ||

इत्थं विन्यस्य देवेशि स्वाभेदेन विचिंतयेत् || १३० ||

ततश्चकर शुध्यादिन्यासं कुर्यात् समाहितः |
मूर्ध्नि गुह्ये च हृदये नेत्र त्रितय एव च || १३१ ||

श्रोत्र युग्मे ततो देवि मुखे च भुयोत्तः पुनः |
पृष्ठे जानुनि नाभौ च विद्यान्यासं समाचरेत् || १३२ ||

करशुद्धिः पुनश्चैव आसनादि षडंगकं |
श्रीकंठादि च वाग्देवी राधा **दये पुनः || १३३ ||

शिखार्या वैंदवस्थानेह्यग्नि चक्रादिकान्यसेत् |
चलत्रयैः समस्त च विद्यावीन त्रयान्वितं || १३४ ||

पादादिनाभिपर्यंतमागलं शिरसस्तथा |
व्यापकं चैव न्यस्य खाली कृत्य प्रस्युंनः || १३५ ||

प्. १६ब्)

संतर्पयेत् पुनर्देवी सौम्या सेया मृतद्रवैः |
षोढान्यासोणिमादिश्च मूलदेव्यादिकः प्रिये || १३६ ||

कस्युद्यादिकं चैव साधकेनाशु सिद्धये |
षोडान्यास समायुक्तं श्रीचक्रन्यासमिष्टदं || १३७ ||

सकृत् कृत्वापि वा साक्षात् परब्रह्ममयः पुमान् |
तेजोमय तनुर्भूत्वा जीवन्मुक्तः सुखी भवेत् || १३८ ||

त्रिदेशेरपि चद्योसौ योगिभिश्च महर्षिभिः |
सिद्धाष्टक मनुप्राप्य त्रैलोके विहरत्यसौ || १३९ ||

मासमासि जये वापि षण्मासे वत्सरेपि वा |
कृत्वा षोडाभिधं न्यासं श्रीचक्रन्यासमप्यथ || १४० ||

प्राप्नोति महती सिद्धिं दैवतैरपि दुर्लभां |
तेजोमय तनुर्भूत्वा श्रियमष्टगुणान्वितां || १३१ ||

योगमष्टांगमासाद्य सर्वलोकेषु पूज्यते |
कर्तान्यास द्वयस्यास्य तदज्ञं पितरं तु वा || १३२ ||

प्रणमेद्यदिमासेन समत्युं लभते ध्रुवं |
प्रणमेन्नापि दैवं वा विना स्वाचार्यमीश्वरं || १३३ ||

कर्तान्या सद्वयस्यास्य यत्र तिष्ठति साधकः |
सिद्धक्षेत्रं तदुद्दिष्टं समंता योजनत्रयं || १३४ ||

कर्तान्या सद्वयस्यास्य यत्र तिष्ठति भामिनि |
तत्र गंगागयाकाशीकुरुक्षेत्रं धनैमिस्वं || १३५ ||

दैवतैस्सह सिद्धाश्च तत्र तिष्ठंति संततः |
आज्ञा सिद्धिकरंन्यास द्वयमे तत्सूदुर्लभं || १३६ ||

करोति विशुद्धात्मात् तस्य सिद्धिः पदे पदे |
षण्मासाभ्या स योगेन विधिविष्णु शिवात्मकः || १३७ ||

भवत्यसौ जगत्सृष्टि स्थिति संहारकारकः |
न वक्तव्यमिदं न्यास स द्वयं सकलसिद्धिदं || १३८ ||

भ्रष्टाय साधकायापि प्रतिकूलाय सद्गुरोः |
श्रीवियाया जपो नित्यनित्य समाचार्ययोषणं || १३९ ||

न्यास द्वयं प्रवेशश्चनाल्यस्य तपसः फलं |
हृदन्यासद्वयं नित्यं कृत्वा कृत्वापि काशुचिः || १४० ||

ध्यात्वा निरामयं वस्तु सर्वब्रह्मांडनायकं |
चिद्रूपं परमंधामंत्रैपुरी कृता विग्रहः || १४१ ||

जप्त्वा श्रियो महाविद्यां साक्षाद्ब्रह्ममयो भवेत् |
न्यास जातमिदं तुभ्यं कथितं गिरिकन्यके || १ ||

श्रीसुंदर्या महादेव्या यजं संप्रवक्ष्यते || २ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे सौभाग्यविद्योदये पंचमोध्यायः || ५ ||
प्. १६ब्)

श्रीदक्षिणामूर्तिरुवाच ||

अकृत्वाप्यथ कृत्वा वान्यासत्तालमिदं श्रियः |
ध्यात्वा देवं वीजगद्वात्रीं श्रियं सौभाग्यदेवता || १ ||

यथा एता प्रजप्त्वाथ श्रियः पंचदशाक्षरी |
मौनेन प्रविशेद्यागमनुं परस्यमीश्वरि || २ ||

वाग्भर्वभुवनेशानी श्रिय यमुच्चायं यत्नतः |
आधारशक्ति कमलासनाय नम उच्चरेत् || ३ ||

अनेना सममंत्रेण सूपविः स्थिरासने |
तृणासनेय शोहाद्भिर्दौर्भाग्यं दारुकासने || ४ ||

प्. १७अ)

पाषाणे दुःखमानेति व्याधिजातं महीतले |
विचित्रकं वलेसिद्धिर्मोक्ष श्रीर्व्याघ्रचर्मणि || ५ ||

दृस्याजिनेभवेन्मुक्तिर्वाससि श्रीरचंचला |
कुशासने भवेद्गानं रत्नपीठेष्ट सिद्धयः || ६ ||

उपविश्यासने शुद्धपिठमंत्रेण साधकः |
उच्चार्यता रत्रितयं रक्ता वा दशतः पेथर || ७ ||

उच्चार्यशक्तियुक्ता यद्वीपनाथा यथाशक्तितः |
उच्चार्यहृदयश्चाद्भूमौ पुष्पांजलीः क्षिपेत् || ८ ||

श्रीचंदन विलिप्तांगस्सर्वा कल्पविभूषितः |
मानसालंकृतो वापि शुक्लांवरधरः शुचिः || ९ ||

हैमे वा राजते ताम्रे भूर्जे वा चक्रमालिखेत् |
पंचशक्ति चतुःशंभुरूपं चक्रं मनोहरं || १० ||

विंदुचक्रं विलिख्यादौ त्रिकोणं स्यात् ततः परं |
वसुकोणं ततः कृत्वा दशार द्वितयं ततः || ११ ||

मनुकोणं ततः कृत्वा वृत्तमष्ट दलान्वितं |
ततः षोडश पत्राणि लिखेद्वत्तयुतान्यपि || १२ ||

वृत्तमेकं ततो लेख्यं भूपुर त्रितयान्वितं |
समस्तयातकहर समस्तफलसिद्धिदं || १३ ||

जादाकर्षणकरमणिमाद्यष्ट सिद्धिदं |
मोहनं सर्वजगतां सर्वतीर्थफलप्रदं || १४ ||

समस्तयागफलदं सर्वदान फलप्रदं |
नित्यानंदकरं भक्तभोइगरे वर्गापवर्गदं || १५ ||

आधारं सर्वजगतां सर्वकाम फलप्रदं |
सर्वधर्ममयं सर्वरत्नवित्तफलप्रदं || १६ ||

सर्वविद्याकरं सर्वरक्षाकरमनुत्तमं |
भूतप्रेतपिशादि सर्वभीति निवारकं || १७ ||

समस्तविषसंहारहेतु भूतं सनातनं |
आयुरारोग्पदं स्वस्ति पुत्रपौत्राभिवृद्धिकं || १८ ||

धनधान्य गजाश्वादि सर्वैश्वर्य फलप्रदं |
लोकायवादभीतिघ्नं मयमृत्यु विनाशनं || १९ ||

सर्वसंग्राम जयदम् सर्वशत्रु विमर्दनं |
अलक्ष्मीनाशनं धन्यं चिंतामरायादि सिद्धिदं || २० ||

सर्वसौभाग्य फलदं ब्रह्मानंद सुखप्रदं |
वेदवेदांतशास्त्रौद्य सारभूतं यशस्करं || २१ ||

क्लेदनंद्राकणं चैव क्षोभणं मोहनं तथा |
आकर्षणकरं सर्वस्तंभनं जंभनं तथा || २२ ||

व्याधिदारि प्रशमनं सर्वदुर्गति भेदनं |
शांति वृष्टि धनारोग्य मंत्रसिद्धिकरं परं || २३ ||

खेचरत्वकर सर्वकार्यसिद्धिकरं परं |
सर्वसिद्धिकरं श्रेयस्कर मनुप्तयं || २४ ||

सर्वमंत्रमयं सर्वयोगसिद्धि फलप्रदं |
सर्वज्ञानमयं सर्ववाचां सिद्धित्वप्रदं || २५ ||

सर्वतत्वमय सर्वशुभदं क्रतु सिद्धिदं |
सर्वव्रतमयं देवि सर्वामृतमयं तथा || २६ ||

सर्वदुःखप्रशमनं रोगशोकनिवारणं |
सर्वोन्मादकरं देवि सर्वाह्लादकानरेकं || २७ ||

सर्वदौर्भाग्य शमनं सर्वविघ्नविनाशनं |
रौद्रामिचारको दंड परमंत्रौघ भक्षणं || २८ ||

प्. १७ब्)

परविद्याकर्षणं च पराज्ञाकर्षणां तथा |
परसैन्यस्तंभकरं शस्त्रस्तंभनकारकं || २९ ||

महाचमटकारकरं महावुद्धि प्रवर्तकं |
महाज्वरहरं देवि महामृत्युविनाशनं || ३० ||

महापुर क्षोभकरं महाशुभकरं सदा |
महालक्ष्मीमयं देवि महामांगल्यसिद्धिदं || ३१ ||

महाप्रभावफलदं महासुख समृद्धिदं |
इत्थमे तस्य चक्रस्य प्रभावो वर्णितो मया || ३२ ||

उक्तमारण्यकैरेतदद्योध्यायु नामकं |
श्रीचक्रमेत देवोक्तं लक्ष्मीनारायणाभिधं || ३३ ||

शिवशक्तिमयं प्राहुरे तदेव महर्षयः |
शक्ताश्यक्ति विनिर्भिय पुनर्वह्नि पुरेन वै || ३४ ||

संपटीकृत्य सर्वोर्द्धां शक्तिं विस्तारयेधः |
नामादि चक्राधः शक्तिं वह्निनोर्द्ध्वं विभेदयेत् || ३५ ||

पुनः पूर्ववदेवाद्यां क्लक्तिं विस्तार्य भेदयेत् |
ऊर्ध्वशक्तिमधो वह्नि मध्यवह्नि विवर्जितं || ३६ ||

विस्तार्य भेदयेच्छक्ति मधस्तादाद्य वह्निना |
ततो मध्यादि शक्त्यर्धं शक्तिविस्तारयेदधः || ३७ ||

तथैव संपुटा कुर्यात् सर्वचक्रं सुरेश्वरि |
वाचतेन महेशानि वह्निचक्रेचण भेदयेत् || ३८ ||

ग्रंथि भेदक्रमेणैव सर्वोर्ध्वं सर्ववाह्यतः |
मध्योध्वर्शति पर्यंतमादिरा अवधिप्रिये || ३९ ||

ततो वाह्यस्थ रात्रांतः शक्तिमूर्द्ध्वं विकाशयेत् |
ततो विकाशयेच्छक्तिमाद्यामप्यूर्द्धमीश्वर || ४० ||

सर्वोर्द्ध वह्नधो भागग्रंथिपर्यं ततः प्रिये |
विस्तार्य वाह्यशक्तिं तु सर्वाषस्ताद्वि भेदयेत् || ४१ ||

एतदा युगतं पद्ममष्टपत्रं समालिखेत् |
तद्वाह्यतोपि देवेशि षोडशारं ततः परं || ४२ ||

परिवेष समायुक्तं चतुर्द्वारोपशोभितं |
ततः सृष्टे महाचक्रं तृतीयं तु हुताशनः || ४३ ||

मध्यमष्टेर्द्वितीयं तु संहार प्रथमं त्रयत् |
एवमेतन्महाचक्रं श्रियो देव्या उदीरितं || ४४ ||

इदं समस्तसाम्राज्यलक्ष्मीचक्र मुदाहृतं |
अग्नीषोमात्मकमिदं सर्वविद्यामयं प्रिये || ४५ ||

इदमेव जगत्सृष्टिस्थिति संहृतिकारणं |
मातृकावर्णयुस्तूज्यमथ तद्रहितं तु वा || ४६ ||

चतुष्कष्टिर्यतः कोद्यो योगिनीनां महौजसां |
चक्रेस्मिन् स विशेषास्तास्माधकं मानयंति हि || ४७ ||

चतुरस्रं मातृकार्णैर्मंदितं सिद्धि हेतवे |
मुक्तामाणिक्यघटित समस्थल विराजितं || ४८ ||

त्रैलोक्यमोहनं नाम कल्पद्रुम फलप्रदं |
षोडशारं चंद्रविंवरूपं तु सकलालय || ४९ ||

सर्वाशाक्पूरकं भेदस्नवयी यूषवर्षणं |
अष्टपत्रं महेशानि जपाकुसुम सन्निभं || ५० ||

सर्वसंक्षोभणं नाम सर्वकामधपूरकं |
एतत् त्रयं महेशानि सृष्टिचक्रं सुखप्रदं || ५१ ||

अनंत फलदं भद्रे सर्वसौभाग्यसंपदां |
द्वितीयमपि पद्मप्यं जपाकुसुम सान्निभं || ५२ ||

प्. १८अ)

पूर्वाम्रायाधि देव्या तु मंडितं सर्वकामदं |
चतुर्दशारं देवेवशिदादिमी कुसुमप्रभं || ५३ ||

सर्वरक्षाकरं चक्रं महाज्ञानमयं प्रिये |
एतत् त्रयं महेशानि स्थितिचक्रं स्थितिप्रदं || ५४ ||

दक्षिणाम्राय संसेव्यं यथेप्सित्त्त फलप्रदं |
अष्टपत्रं वरारोहे वालार्क किरणारुणं || ५५ ||

पद्मराग मणिप्रख्यं सर्वरोगहरं सदा |
उपत्सूर्य सहस्राभं वंधूक कुसुमप्रभं || ५६ ||

सर्वसिद्धिप्रदं चक्रंत्य कलालयमीश्वरि |
त्रिकोणं सर्वसंभूतिकारणभूतिदं सदा || ५७ ||

विंदु चत्रं वरारोहे सर्वानंदमयं परं |
सदाशिवमयं चम्रनायकं परमेश्वरि || ५८ ||

एतच्चक्रं तु संहाररूपं ब्रह्ममयं सदा |
पश्चिमाम्राय संसेव्यं त्रयामुत्तरपूजितं || ५९ ||

अस्मिचक्रे षडध्वानो वर्तंते वीरवंदिते |
चक्रपत्रेषु देवेशि पदाध्वातु निगद्यते || ६० ||

चक्रे त्रिसंधि भागेषु भुवनाध्वा व्यवस्थितः |
वर्णाध्वा मातृकारूपी कथयामित वा नद्ये || ६१ ||

वर्गाष्टकं मातृकाया दिक्षु सिद्धं यतः प्रिये |
पार्थिवं तन्मयं विद्धि षोडशांस्कलाश्रकं || ६२ ||

अष्टपत्रं कादिवर्गैः क्षांतैर्दिक्षु विदिक्षु च |
कादिशंताः शक्रपर्णाः शक्रकोणेषु संस्थिताः || ६३ ||

णकारादि भवर्णानान् विलिखेच्च दशारके |
मकारादि क्षकारांतान् द्वितीयेपि दशारके || ६४ ||

वर्गाष्टकं चाष्टकोणे त्रिकोणे कथयमिते |
अकथादि त्रिकोणांतं हाक्षयुग्मं तु मध्यगं || ६५ ||

वर्णाध्वा कथितो देवि मातृका पीठरूपकः |
षट्त्रिंशत्तत्वभरितुं चक्रं मूलानुसारतः || ६६ ||

पंचसिंहासना नंदकलाध्वा चक्र शासनात् |
स काला भरवीयुक्ता महात्रिपुरसुंदरी || ६७ ||

त्रिपुण्यं विकांताढ्या चक्र व्याप्यमे व ज्रमंते |
मंत्राध्वायं समाख्यातौ निश्चयेन सदानघे || ६८ ||

एवं षडध्व विमलं श्रीचक्रं सर्वसिद्धिदं |
मेरुरूपं महीरूपं द्विधा पूजार्थमीष्यते || ६९ ||

सिंदूररजसा वापि कुंकुमेनाथ वा लिखेत् |
यदा सुवर्ण लेखिन्या लिखितं संप्रपूजयेत् || ७० ||

हैमं वा राजितं ताम्रं रत्नजं स्फाटिकं तु वा |
अयोध्यानगरं चक्रराजं नित्य समर्चयेत् || ७१ ||

पश्चिमाशामुखो देवि यथा चक्र समर्चयेत् |
*श्रि माशात्तया ज्ञेया पूर्वा शैव निगद्यते || ७२ ||

वायुकोणं तथा ज्ञेय मीशानं राक्षसं भवेत् |
दक्षिणाशामुखो देवि यथा चक्रं समर्चयेत् || ७३ ||

सा पूर्वा शैव संप्रोक्ता रसकोणं तु वह्निभाक् |
उत्तराशा मुख्ये देवि यथाचक्रं समर्चयेत् || ७४ ||

उत्तराशा तदा ज्ञेया पूर्वा सैव न संशयः |
ईशानकोणं देवेशि तदाग्रेयं न संशयः || ७५ ||

एतच्चक्रं मेरुरूपं श्रीविद्यार्णं समुदनं |
सर्वागममयं देवि कथितं वीरवंदिते || ७६ ||

प्. १८ब्)

अन्यर्चिते चक्रराजे नित्यं सर्वोपचारकैः |
स्थावरं जंगमं विश्वमर्चिदं तस्यान्नं संशयः || ७७ ||

आचार्यचरणद्वंद्व रत्नैरर्थैश्वभूरिभिः |
अभ्यर्चाथ गृहीत्वैतच्चक्रं सकलसिद्धिदः || ७८ ||

तदारभ्यार्चयेच्चित कल्पितैर्वोपचारकैः |
अजरामरणो भूत्वा सिद्धिं प्राप्रौति शाश्वतीं || ७९ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदार्थसंग्रह उत्तरभागे 
सौभाग्यविद्योदये षष्टोध्यायः ||
प्. १८ब्)

श्रीदक्षिणामूर्तिरुवाच ||

चक्रोद्धारो मया प्रोक्तः साधकेप्सित सिद्धिदः |
शृणु देवि प्रवक्ष्यामि पूजाविधि मतः परं || १ ||

अयोध्यापुरनामैतच्छ्रीचक्रं पारमैश्वरं |
प्रतिष्ठाप्यार्चयेद्धीमान् साधकः शुद्धमानसः || २ ||

उद्धार्यामनवः सर्वेतार त्रितय संयुताः |
अमृतांभो निधिः पूवं रत्नद्वीप मतः परं || ३ ||

नानावृक्ष महोद्यानथ स्यात् कल्पवाटिका |
संतानवाटिका पश्चाद्धरि चंदनवाटिका || ४ ||

मंदारवाटिका पारिजातवाटी ततः परं |
कदेववनवाटी च वाटिका पंचकीर्तिताः || ५||

चतुर्थाहृत् समायुक्ता आदौ तारत्रयान्विताः |
उच्चार्याः सकलार्मत्रा जपहोमार्चनीदिषुदं || ६ ||

पुष्परथा महारत्नप्राकरं पूर्वमुच्यते |
पद्मराग महारत्न प्राकरश्च ततः परं || ७ ||

गोमेधरत्न प्राकारो वज्रप्राकार इत्यपि |
वैडूर्यरत्न प्राकार इंद्रनीलाभिधस्तथा || ८ ||

मुक्तारल्व महाप्राकारश्चमारकतस्तथा |
विद्रुमाख्य महारत्नप्राकारो नवमं स्मृतः || ९ ||

माणिक्यमंडप पश्चात् सहस्रस्तंभमंडपं |
अथ मृताख्यवाटीस्यात्तत आनंदवाटिका || १० ||

विमर्शवाटिकावाला तपोद्धारस्ततः परं |
चंद्रिकोद्धारमभ्यर्च्य ततः शैलेंद्र कन्यके || ११ ||

महाशृंगार परित्वा महार्यग्नारवी ततः |
चिंतामणि महारत्न गृहराजस्ततः परं || १२ ||

पूर्वाम्रायमयं पूर्वद्वारं प्रथमतोर्चयेत् |
दक्षिणाम्राय रूपं तद्दक्षिणद्वारमप्यथ || १३ ||

पश्चिमाम्राय रूपं च पश्चिमद्वारमप्यथ |
उत्तराम्नाय रूपं चोत्तरद्वारं ततोचयेत् || १४ ||

रत्नप्रदीपवलयं महासिंहासनं ततः |
अथ ब्रह्ममयं मध्व पादमेकं समर्चयेत् || १५ ||

ततो विष्णुमयं मंच पादमेकं मम प्रिये |
ततो रुद्रमयं मंच पादमेकं समर्चयेत् || १६ ||

मंचपादें यजेदेकमीश्वरात् सकमप्यथ |
सदाशिवमयमं च फलकं च ततः परं || १७ ||

हंसतूलाख्यातलमं समभ्यर्च्य प्रयत्नतः |
हंतूल महोपाद्यधानमभ्यर्चयेदर्थ || १८ ||

कौसुंभास्तरणं पश्चान् महावितानकं ततः |
महायवनिकां पश्चाद्देवी मेदिरपूजकाः || १९ ||

प्. १९अ)

चतुरुत्तर चत्वारिंशन्मंत्राः कथिता मयाः |
भावयन्मंदिरं देव्यामत्रैतैः समर्चयेत् || २० ||

स्थापयित्वात्मनो दक्षभागे पुष्पाक्षतादिकं |
दत्वाभितस्ततोदीपांश्चक्रं मूलेन पूजयेत् || २१ ||

मूलत्रिखंडै प्रथममत्र्यस्रमभ्यर्चयेदथ |
वाद्यग्नि जलसंयुक्त प्राणायामैस्त्रिभि प्रिये || २२ ||

शोषणं दहनं कृत्वा कुर्यादा प्लावनं ततः |
मूलविद्यां समुच्चाय प्राणानायम्य च त्रिधा || २३ ||

आर्षछंदो दैवतं च न्यस्य वीजादिकं ततः |
अय सर्पंतुये भूताये भूता भुवि संस्थिताः || २४ ||

ये भूता विघ्नकर्तारस्तेनश्यं तु शिवाज्ञया |
इति मंत्रेण सव्यान्य पार्श्वाष्णि पातेन शैलजे || २५ ||

करतालत्रपणापि विघ्नानुत्सार्य यत्नतः |
देव्यहं भावनायुक्तः सशरीरे ततः प्रिये || २६ ||

वज्रपंजरनामाथन्यासजत समाचरेत् |
करशुद्धिं पुरः कृत्वा कुमारीमुच्चरेदथ || २७ ||

श्रीमहापदमुच्चार्यमुच्चार्य त्रिपुरेत्यथ |
आत्मानं रक्ष्क्षेतिमिक्षिप्य हृदयेंञ्जलिं || २९ ||

मायां च कामराजं च शक्तिमुच्चार्य यत्नतः |
देव्यात्मास न शदं च चतुर्थ्यंत नमोन्वितं || ३० ||

उच्चार्यानेन मंत्रेणादद्याह च स्यासनं ततः |
श्रियं मायां कुमारीं च प्रोच्चार्य मनुनामुना || ३१ ||

श्रीचक्रासनशब्दं च चतुर्थी हृदयान्वितं |
उच्चार्य भुवनेशानी परावीजं कुमारिकां || ३२ ||

उच्चार्य सर्वमंत्रासनायाथनम उचः चरेत् |
त्रिलोकेशी कामराजं क्लमक्षरमतः परं || ३३ ||

 साध्यसिद्धासनपदं चतुर्थ्यंत हृदन्वितं |
उच्चार्यानेन मंत्राणां त्रितयेन च साधकुः || ३४ ||

दत्वा पुष्पांजलिं चक्रेषडंगन्या समाचरेत् |
विन्यस्य मातृकां पश्चद्विशिन्याद्यवकुं ततः || ३५ ||

मूलविद्याक्षरन्यासं विन्यस्याथ मम प्रिये |
षोढा चक्राभिधन्यास द्वितयं सर्वसिद्धिदं || ३६ ||

विन्यस्यान्यस्य वा ध्यात्वा ध्यान सूक्तेन चित्कलां |
शुद्धांभसा वामभागे सवृत्त चतुरस्रकं || ३७ ||

कृत्वामन्यर्च्य साधारं चाखमप्यथ |
प्रतिष्ठाप्य षडंगेन समभ्यर्च्य ततः परं || ३८ ||

शुद्धोदकमथा पूर्य स्पृष्ट्वा मूल त्रिधा जपेत् |
तेन संप्रोक्षेयदर्चा इत्यमात्मोन तथथ || ३९ ||

कुर्वंति केचिदत्रैव विशेषार्घ्यं फलदप्रदं |
कृत्वा तत्र विशेषार्घ्यं कृत्वाप्यर्वयेच्छ्रित्यां || ४० ||

तज्जएलेन त्रिषट्कोर्णवृत्तं च चतुरस्रकं |
त्वामलेन मध्ये च विद्या ** त्रिकोणके || ४१ ||

षडस्रं तद्विरावृत्या संपूज्य समवल्लभे |
अथवा भव मुच्चार्य चतुर्थ्यंत समाश्वितं || ४२ ||

अग्निमंडल शब्दं च ततो दशकलात्मने |
अर्घ्यपात्रायारशकं चतुर्थी नति संयुतं || ४३ ||

प्. १९ब्)

अनेन मनुनाधारं तत्र संस्थाय येच्छिवे |
धूम्रार्चिरूष्माज्वलिनी ज्वालिनी विस्फुर्लिंगिनी || ४४ ||

सुश्री सरूपाध्यता रूपक व्यवहातथा |
वह्नेर्दशकलां प्रोक्तायादि वर्णसमुद्भवाः || ४५ ||

तत्र संपूज्य मदनं समुच्चार्य ततः परं |
सूर्यमंडल शब्दं च चतुर्थी सहितं ततः || ४६ ||

द्वादशेति पदं पश्चादथ चापि कलात्मने |
अर्घ्यपात्रपदं पश्चाच्चतुर्थी हृदयन्वितं || ४७ ||

इति पात्रं प्रतिष्ठाप्यत्तपिनी तापिनी ततः |
धूम्रामरीचिरपि च ज्वालिनी रुचिरप्यथ || ४८ ||

सुषुम्ण भोगदा विश्वावोधिनी धारिणीक्षमा |
कला द्वादश संप्रोक्ता एताः मवितुरिष्टदाः || ४९ ||

कभायक्षा युग्मोह्यास्म पूज्यास्तत्र शैलजे |
परां सोमपदं पश्चान्मंडलाय परं ततः || ५० ||

षोडशेति पदं पश्चादुक्तं तत्र कलात्मने |
अर्घ्या मृता यदा कंचनमस्कार समन्वितं || ५१ ||

तत्रामृतमथा पूर्वक्षीरमध्वदिकं शिवे |
अमृतामानदा पूषा तुष्टिंत्पुष्टिरतिर्धृतिः || ५२ ||

शशिनी चंद्रिकाकांतिर्ज्योत्स्नाश्रीः प्रीतिरंगना |
पूर्णापूर्णा मृताका सदायिन्यः षोडशेष्टदाः || ५३ ||

कला सोमस्य विख्याताः षोडशस्वरसंभवाः |
तत्राभ्यार्च्या नमस्कार्या अकथायक्षरात्मकं || ५४ ||

हलक्षवर्णसहितं त्रिकोणं हंसमध्यगं |
*क्काम शक्तिसहित कोणे त्रितयमुप्यथ || ५५ ||

हंसाख्य मनुनाभ्यर्चा षट्कोणेणं वृत्तवाह्यतः |
कृत्वा ध्यात्वा षडंगेन समभ्यर्च्य ततः परं || ५६ ||

मूलेन सप्तधाभिमं अध्यायेज्येतिर्मयी शिवे |
चतुर्नवति संख्याकान् मंत्रान् स्पृष्ट्वा जपेदथ || ५७ ||

तृतीरीनति संयुक्ता वह्यर्केदुकलाः क्रमात् |
अष्टत्रिंशति संख्याका उक्ताः पर्वत कन्यके || ५८ ||

सृष्टिर्वुद्धिः स्मृतिर्मंधा कांतिलक्ष्मीर्युति स्थिरा |
स्थितिश्च सिद्धिरित्युक्ता दशब्रह्मकला इमाः || ५९ ||

जरा च पालिनी शातिरीश्चारी रतिकामिक |
वरदान्द्रादिनी प्रीति दीर्घा विष्णुकला इमाः || ६० ||

तीक्ष्णा रौद्री भ्यानिद्रातंद्राक्षुत्क्रोथिनी क्रिया |
उत्कारी मृत्युरित्युक्ता दशरुद्रकला इमाः || ६१ ||

पीता श्वेतारुणाश्चादसितेश्चर संभवाः |
चत्वार उक्ता एताश्च कलाः सर्वफलप्रदाः || ६२ ||

कादि क्षांता क्षरोद्भूताश्चतुस्त्रिंशदिमाः कलाः |
निवृत्तिश्च प्रतिष्ठा च विद्याशांतिस्तथैव च || ६३ ||

रोधिका दीपिका चैव रेचिका मोचिका ततः परा |
सूक्ष्मा ततो सूक्ष्मामृता ज्ञाना ततः परं || ६४ ||

ज्ञानामृताप्यायिनी च व्यापिनी व्योमभीति च |
सदाशिव कला एताः षोडशस्थर संभवाः || ६५ ||

प्. २०अ)

तत्र पूज्या नमस्कार्यास्त्रिकतारी नति संयुताः |
सःशुचिषदित्युक्त्वा वसुरं तदेक्षेत्याथ || ६६ ||

सद्वोता विदिषत्वोक्त्वा पदमप्यतिथिस्र |
तदुरोणू सदथ प्रोक्त नृषद्वरसदित्यथ || ६७ ||

अत सद्व्योम सत्यश्चाद ज्वागोजा अतं वहत् |
मंत्रांते च प्रतद्विष्णुस्रप्यंवकं मनुस्ततः || ६८ ||

तद्विष्णोरितिर्मर्त्र च तद्विप्तासस्ततः परं |
मूलविद्याथ संप्रोक्ताश्चतुर्तवति मंत्रकाः || ६९ ||

अथाखंडादिभिर्मंत्रैः केचित् सिद्धा महर्षयः |
चतुर्नवति मंत्रंति प्रवदंत्यिभि मंत्रणं || ७० ||

अखंडैवर सानंद कलेवरतरात्मनिस्त |
छंद स्फुरणामात्रनिधेह्य कुलवनायिके || ७१ ||

अकुलस्था मृताकार शुद्धज्ञानकरे परे |
अमृतत्वं निधेह्यस्मिन् वस्तुवित्किन्मरूपिणी || ७२ ||

त्वद्रूपेणैकरस्यत्वं कृत्वास्ये तत्स्वरूपिणी |
भूत्वा परामृताकारंमयी चित्स्फुरणं कुरु || ७३ ||

प्रणवं वाग्भवल्लूं स्नौं म्लूं जूं स इत्यक्षाण्यथ |
अमृते पदमुच्चार्य पदमप्य मृतोद्भावे || ७४ ||

अमृतेश्वरि शब्दंध पदं चामृतवर्षिणि |
अमृतं स्रावय युगं वह्नि ज्ञातया समान्वितं || ७५ ||

उच्चरैदमृतेश्वर्या विद्यैषा समुदीरिता |
वाग्भवं वदयुग्मं च पदं वाग्वादिनीत्यथ || ७६ ||

वाग्भवं कामराजं च क्लिन्ने क्लेदिनि चाप्यथ |
क्लेदय द्वितयं पश्चात् महाक्षोभं कुरु द्वयं || ७७ ||

मादकदनं शक्तिमुच्चार्यमोक्षं कुरु युगान्वितं |
अनंतं चंद्रमवनं मनुस्वर समन्वितं || ७८ ||

विंदुना सहितं पश्चाच्चंद्रविष्णु यथान्वितं |
मनुस्वर विसर्गाध्यमुच्चरेदिति पंचमी || ७९ ||

उक्तेयं दीपिनी विद्या समस्ताभीष्टसिद्धिदा |
एताभिस्सर्वविद्याभिरभिमंत्र्यामितं शिवा || ८० ||

ज्योतिर्मयं विधायाथ मंत्रितं परमामृतं |
तद्विंदुभिर्ब्रह्मरंध्रे गुरु त्रितयपादुकाः || ८१ ||

सटर्प्याचार्यताम्राथ संतर्प्याचार्य पादुकां |
आत्मनः कुंडलिन्यां च तद्विंदुं वोधसिद्धिदं || ८२ ||

आर्द्रं ज्वलति मंत्रेण जुहुयाल्लोकमातृक |
इति कृत्वा विशेषार्घ्यं वत्सरेवत्सरेपि वा || ८३ ||

चत्रूराजं समभ्यर्च्य सार्वभौमौ जगत्पतिः |
सर्वज्ञः कृतकृत्यःस्याज्जीवन्मुक्तो न संशयः || ८४ ||

कृत्वा कृत्वापि वा नित्यं विशेषार्घ्य विधिं शिवे |
श्रीचक्रं पूजयित्वाशु सर्वभाग्यभिधिर्भवत् || ८५ ||

इति श्रीमदनुत्तर ब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीयेतंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे सौभाग्यविद्योदये सप्तमोध्यायः | 
प्. २०अ)

श्रीदक्षिणामूर्तिरुवाच ||

शृणु देवि प्रवक्ष्यामि लयांगार्चनमादरात् |
यत्कृत्वापि शुचिनिर्त्यर्भहा सौभाग्यवान् भवेत् || १ ||

प्. २०ब्)

ततः पद्मनिभांदोवीमिति सूक्तेन शैलजे |
ध्याधत्वा संविन्मयी देवी महात्रिपुरसुंदरी || २ ||

ध्यात्वा हृच्चक्र मध्यस्थां श्रिय देवी त्रयीभयीं |
अंतः सुषुम्णा कमलादि विनिर्भेदन क्षमां || ३ ||

निरस्त मोहतिमिरां शिवस्य जगतीपतेः |
समस्तलोक दीपस्य दीप्तिभुती सनातनी || ४ ||

आद्यां संविन्मयीं शुद्धा ब्रह्मविष्ण्वीशवंदितां |
ज्ञानां सापुटे निर्गमयय लीला संकल्पिता कृतिं || ५ ||

सौभाग्यसुंदरी साक्षाच्छ्रियं तेजोमयीं परां |
त्रिखंडमुद्रासहितो खांजलौ कुसुमान्विते || ६ ||

समानीय महामायां लक्ष्मीं शक्तिं समुच्चरेत् |
श्रीमहात्रिपुरेत् युक्त्वा सुंदरीति पदं ततः || ७ ||

अमृतेति पदं पश्चा चैतन्येति पदं शिवे |
ततो मूर्तिकल्पषामि नम इत्यमुना शिवे || ८ ||

मंत्रेण चक्रे श्रीदेव्याः कल्पयेन्मूर्तिमुत्तमां |
वीजत्रयमिदं भूयोप्युच्चार्य गिरिकन्यके || ९ ||

हसरैं हस शब्दांते कलरीहंसरौरथ |
महापद्मवनांतस्थे कारणानंतविग्रहे || १० ||

सर्वभूतहिते मातरेह्येहि परमेश्वरि |
इति मंत्रेण परमामिच्छा कल्पितविग्रहां || ११ ||

निवेशयित्वा हृच्चक्रस्थितां श्रीचक्रमध्यमे |
चतुःषष्ट्युपचारांश्च कुर्याद्दैव्यै ततः परं || १२ ||

त्रितारीदेविनामात्तपाद्यं कल्पे सतः परं |
यामीति नमसायुक्ता उपचास्मनूत्तमाः || १३ ||

इत्थं सर्वे समुच्चार्या श्रिचक्रे सततश्रियः |
श्रीदेव्यै पाद्यमुच्चार्य कल्पयामि नमः ** || १४ ||

श्रीदेव्या अर्घ्यमित्युक्त्वा कल्पयामि नमस्तत |
इत्यादि मंत्रान् सकुलानुपचाराभिधानुस्मरेत् || १५ ||

सुयंधि तैलाभ्यगं तु मज्जनऽऽआला प्रवेशनं |
अथ मंजनमंडपणि पीठोपवेशनं || १६ ||

दिव्यस्नानीयमथ च कुर्यादुद्वर्तनशुभं |
तत उल्लोदकस्नानं कनकेति पद ततः || १७ ||

कलशच्युत्त शब्दांत सवतीर्थाभिषेचनं |
र्थोत वस्त्रपरीत्युक्त्वामार्जनंत ततः परं || १८ ||

अरुणेन दुकूलेन परीधान मतः परं |
अरुणेन दुकूलेनोत्तरीयमथं कल्पयेत् || १९ ||

अथालेपन शब्दांते मंडपांते प्रवेशनं |
अथालेपन मंडपमणपीठोपवेशनं || २० ||

चंदनागरुशब्दांते कुंकुमेति पदं ततः |
अथ शंकुमदेत्युक्त्वा पदं मृगमदेत्यथ || २१ ||

अथ कर्पूरकस्तूरी पदं गोरोचनाद्यपि |
दिव्यगंध पदं सर्वागाणांतचे विलेपनं || २२ ||

कालागरु महाधूपमथ केशभरस्य च |
मल्लिका मालती जाति चंपकाशोक शब्दतः || २३ ||

शतपत्रपदं पूगकुहरी पदमप्यथ |
पुन्नागत्यथ कह्लारमुख्य सवर्तुशब्दतः || २४ ||

प्. २१अ)

पुष्पमाला कल्पयामि नमः स्रग्मनुरीस्तिः |
अथ भूषण शब्दांते मंडपाते प्रवेशनं || २५ ||

भूयो भूषण शब्दांते मंडपांते मणीप्यथ |
पीठोपवैशर्न पश्चादुपचार प्रकल्पये || २६ ||

नवमणिक्य मकुटं चंद्रस्य शकलं ततः | 
अथ सीमेता सिंदूरं ततस्तिलक रत्नकं || २७ ||

कालांजनं ततः वाली युगलं च समर्पयेत् |
मणिकुंदुलयुग्मं च नासाभरणमथ || २८ ||

अथवा तेयावकं उकल्पयेदाद्यभूषण |
संतप्त हेमचिंताकंवरकं च ततः परं || २९ ||

सुमहत्वदकं पश्चान्मुक्ता वलिमतः परं |
एकावली ततो देविच्छन्न वीरमतः || ३० ||

देविकेपूरयुगल चतुष्ठयमतः परं |
वलयावलिमप्यत्र कल्पयित्वोमिकावली || ३१ ||

कांचीदामकाद्य सूत्र सौभाग्याभरणं ततः |
कल्पयेत् पादकटेकं रत्ननूपुरमप्यथ || ३२ ||

पादांगुलीयकं पश्चात् पाशमेककरे ततः |
अन्यहस्तेंकुशं पश्चादप्य प्रद्रक्षु संभवं || ३३ ||

चापचापरहस्तोस्याः पुष्पवाणान्करे परे |
श्रीमन्माणिक्य शब्दांते पादुके कल्पयेदथ || ३४ ||

स्वसमानेति वेषाभिः पदमावरणेप्यथ |
देवताभिस्सहेत्युक्त्वा महाचक्राधिणेहृणं || ३५ ||

कामेश्वरां कपर्यं कोपवेशन मतः परं |
सुधा सवाख्य चषकं तत आनमनीयकं || ३६ ||

कर्पूरवीटिटिकां पश्चादानंदोल्लास शब्दः |
परं विलासहासंचमंगला रात्रिक ततः || ३७ ||

छत्रं च चामरयुगदर्पणं तालवृंतकं |
गंधं पुष्पं धूपदीपनैवेद्यानि च कल्पयेत् || ३८ ||

उपचारांश्चतुः षष्टिसंख्याकाच्चक्रनायके |
समर्पयित्वा श्री देव्यै नवमुद्राः प्रदर्श्य च || ३९ ||

त्रिधा मूलेन संतर्प्य श्रीदेवीपादुकां ततः |
अग्नीशासुर वायव्य मध्यादिक्षु गिरीद्रंजे || ४० ||

षडंगानर्चयेद्देव्या श्रीचक्रस्य मम प्रिये |
अथ नित्यार्चन वक्ष्ये शृणुथैकाग्नमानसा || ४१ ||

श्रवणादपि यस्य स्यात् साधकस्सर्वसिद्धिमान् |
वा च सकलशब्दं च भुवनेशी मतः परं || ४२ ||

नित्यक्लिन्नेमदपदं द्रवेसौरित्यथोच्चरेत् |
एषा कामेश्वरी विद्या सर्वकाम समृद्धिदा || ४३ ||

नित्येयं प्रथमा साक्षात् प्रतिपत्तिथि नायिका |
आदौ विद्यां समुच्चार्य पदं कामेश्व्रीत्यथ || ४४ ||

नित्या श्रीपादुकां पूजयामीति मनुमुच्चरेत् |
समस्त नित्या विद्यांते तत्तन्नित्याभित्याभिधान्वित ४५ ||

पादुकाष्टाक्षरं मंत्रं समुच्चार्य प्रपूजयेत् |
वाचं भगभुगे शब्दं भगिनीति भगोदरि || ४६ ||

भगमाले पदं पश्चात् पददेवि भगो वहे |
भगगुह्ये भगेत्युक्त्वा योगिनी च भगेत्यथ || ४७ ||

निपातनीति सर्वेति भगेत्यथ धर्शकरि |
भगरूपेथ नित्याद्य क्लिन्ने भग पद ततः || ४८ ||

प्. २१ब्)

ततः स्वरूपे सर्वाणि भगानीति पदं ततः |
मेह्यानय पदं पश्चाद्वरदे पामप्यर्थ || ४९ ||

रेते सुरेते च भग क्लिन्ने क्लिन्नद्रवे ततः |
क्लेदयद्रावयेत् युक्त्वा श्रमोद्ये पदमप्यथ || ५० ||

भगविच्चेक्षुभेक्षुक्त्रा क्षोभयेति पदात्परं |
सर्वसर्वानथोच्चार्य भगेश्वरि पदं ततः || ५१ ||

वाचं क्रूकाष्टमं कृचभूंत्सचव्लूमोधूमतः |
परयेक्तदोमित्यथोच्चार्य क्लिन्ने सर्वाणि शब्दतः || ५२ ||

भगानिमेवशं पश्चादानयं स्त्री मतः परं |
पदहरपलं मायां नित्यैषा भगमालिनी || ५३ ||

वाचं मायां समुच्चार्य नित्यक्लिन्ने मदद्रवे |
वह्निजायेति नित्योक्त्वा नित्यक्लिन्नाभिधा परा || ५४ ||

प्रणवं पाशवीजं चम्रौ क्रौं द्रौंष्ट्रा मतः परं |
ज्रौं स्वाहेति चतुर्थ्येषाभे रुद्रां सर्वसिद्धिदा || ५५ ||

प्रणवं पूर्वमुच्चार्यानि लोकेशी मतः परं |
पदं च वह्नि वासिन्यै नमसान्वितमप्यथ || ५६ ||

समस्तसिद्धिदा प्रोक्ता नित्यैषा वह्निवासिनी |
ह्री क्लिन्ने वा च मुच्चार्य वीजमंकुशनामकं || ५७ ||

पदं नित्यमदांते च द्रवे ह्रीमिति चोच्चरेत् |
महावज्रेश्वरी नित्या षष्ठीयं सर्वद्विदा || ५८ ||

प्रणवं भुवनेशानीशि दूत्यै नमस्ततः |
शिवादूत्यभिधा नित्या सप्तमी समुवीरिता || ५९ ||

त्रयी भयी च कवचं खेचरीति पदं ततः |
क्षुश्री हूं क्षेत्रिलोकेशी पदमस्त्र मतः परं || ६० ||

नित्येयं त्वरिता प्रोक्ता समस्तफलदायिनी |
कुमार्येव ततः प्रोक्ता नित्याथ कुलसुंदरी || ६१ ||

हसेति कलरेत्युक्त्वा वोगविंदुयुतदाक्षरं |
हसायकत्रारेत्युक्त्वादार्ण विंदुस्मरान्वितं || ६२ ||

हसेति कलरेत्युक्त्वादुं विंदु मनु संयुतं |
नित्याभिधे यमुद्दिष्टानित्था सर्वशुभप्रदा || ६३ ||

ह्रीं प्रेस्तु मित्यथोच्चार्य वीजमंकुशनामकं |
मुखवृत्त कामराजं वाच्यग्ल्मामित्यथोच्चरेत् || ६४ ||

नित्याद्यमदशब्दीते द्रवे कवचमुच्चरेत् |
प्रे ज्रौं नीलपताकेयं नित्या सर्वफलप्रदा || ६५ ||

भमरांते मरुद्वीजं वामकर्ण विभूषितं |
विंद्वं कितमियं नित्या विजयाशु फलप्रदा || ६६ ||

चंद्रं वरुणमारूढं मनुर्विदु समन्वितं |
उक्ता समस्तफलदा नित्थेयं सर्वमंगला || ६७ ||

त्रयी वीजं नति युतं पद भगवतीत्यथ |
ज्वालामालिनिशकांते देवदेव पद ततः || ६८ ||

सर्वभूतपदं संहाराते शब्दं च कारिणे |
जातवेदसि शब्दांते ज्वलद्वितयमप्यथ || ६९ ||

प्रज्वलद्वितयं पश्चान्मायां जाति त्रयान्वितां |
रफसमकमुच्चार्य ज्वालामालिन्यथाद्रिते || ७० ||

प्. २२अ)

कचचास्त्रे ततो नित्या ज्वालामालिन्यथरिता |
समस्तैश्वर्य फलदा रोगशोकनिकृंतना || ७१ ||

चाघमग्नि समायुक्तं मनु विंदु विभूषितं |
क्लिन्ना पंचदशी नित्यामा महासिद्धिप्रदा स्मृता || ७२ ||

षोडशी सर्वजगता माता सकलसिद्धिदा |
श्रीविद्यैव महाविद्या ललिता परमेश्वरी || ७३ ||

एताः स्वराद्या आभ्यर्च्या श्रीदेवी ललिताकाः |
नित्या पंचश प्राक्ताया एता गिरिकन्यके || ७४ ||

प्रतिपत्यौर्णमास्यंतथिनीमधि देवभाः |
षोडशीया महानित्या मूलप्रकृतिरीश्वरी || ७५ ||

समस्त जगतां माता नित्यानामपि नायिका |
प्रतिपत्यौर्णमास्यंत दिवसेष्व खिलेष्वपि || ७६ ||

एकैकां पूजयन्नित्यां चतुर्विशापचारकैः |
नित्या पंचदशार्चांत मंत्रमुच्चार्य यत्नतः || ७७ ||

तिर्थि नित्यां त्रिधाभ्यर्च्य सौभाग्यमतुलां लभेत् |
नित्या मंत्र जपं होममर्चनं योदिते दिने || ७८ ||

करोति साधको भूमौ स एन परमेश्वरः |
नित्या पंचदशात्यर्च्य तिथि नित्या फलप्रदां || ७९ ||

अन्यत्यीर्च्याथ महानित्यां त्रिधा वा पंचधार्चयत् |
महद्भाग्यम वाप्नोति देवानामपि दुल्लाभं || ८० ||

नित्या पंचदशाभ्यर्च्यनिथि नित्या मतः परं |
जनभ्यच्याथ वा नित्यं श्रीदेवी ललितां परां || ८१ ||

महानित्यां समभ्यर्च्य पंचधा वा त्रिधापि वा |
गुरुर्पादुः समभ्यर्च्य श्रेयो राशि मवाप्नुयात् || ८२ ||

गुरुपद्भिं प्रवक्ष्यामि शृणुघ्वा वहिता शिवे |
गुरुपङ्क्ति मनभ्यर्च्य न वृद्धिं याति भूतले || ८६ ||

परमेश्वर शब्दांते परमेश्वर्यथांविका |
श्रीपादुकां पूजयामीत्यष्टार्णं योजयेस्त्रिये || ८७ ||

अनयैव महाविद्या विख्याता जगतीतले |
परेश परमेश्यंवां गुरुरूपां पुरोर्चयत् || ८८ ||

मित्रेशमथ षष्ठी शमोद्भीशं च ततः |
परचर्यानाथ ततो लोपामुद्रां वागस्त्य संज्ञकौ || ८९ ||

देवानां ललिता दीक्षा प्रदाचार्या इमे स्मृताः |
सर्वत्रा नंदनाथ श्रीपादुकां पूजयानि च || ९० ||

अनेनैव विधानेन गुरु पङ्क्ति समर्चयेत् |
आनंदनाथ शब्दो न लोपामुद्रा गुरौ शिवे || ९१ ||

लोपामुद्रा प्रभावेन देवासीयुंरतांगता |
पति ब्रह्मामुखाल्लब्धा विद्या सलसिद्धिदाः || ९२ ||

पतिव्रता शिवो नित्यंयः प्राप्नोति दिने दिने |
दिनेदिनेस्य श्रेयांसि वर्द्धते सर्वसंपदः || ९३ ||

तस्मादाचार्य पत्नीया साध्वी पुत्रवती शिवे |
तामभ्यर्च्य नरो नित्यं श्रीधिया सर्वसिद्धिभाक् || ९४ ||

आचार्यादपिनत्पत्नी वासो लंकरणादिभिः |
जगन्मात् धियाभ्यया विशेपेण महोत्सवे || ९५ ||

आधारस्त्पर्व भाग्यानापिहामुत्रापि जायते |
दिव्यौघमादावभ्यर्च्य सिद्धौयमथ पूजप्तेन || ९६ ||

प्. २२ब्)

कालतापनमभ्यर्च्य धर्माचार्यमतः परं |
मुक्तकेशीश्वरं दीपकलानाथमथोर्ययेत् || ९७ ||

सिद्धानां गुरवः प्रोक्तारमे चत्वार इष्टदाः |
सिद्धौयमिति संपूज्य मानवौघमथार्चयेत् || ९८ ||

विष्णुदेवं पुरोभ्यर्च्य प्रभाकरमतः परं |
तेजोदेवमथाभ्यर्च्य मनोजं च ततः प्रिये || ९९ ||

कल्याणं रत्नवेवं च वासुदेव मतः परं |
परं श्रीरामानंदनाथाख्यमर्चयेज्जगतां गुरुं || १०० ||

पंचधा ब्रह्मरंध्रथ पादुकामंत्रमुच्चरन् |
विशेषतार्चयेत्त्रेधा ततः स्वगुरुपादुकां || १०१ ||

अर्चयेदिति संप्रोक्ता लयांगाच्चा मया शिवे |
कृत्वालयोगपूजां वा प्रत्यहं साधकोत्तमः || १०२ ||

सर्वज्ञत्वमवाप्नोति सिद्धिं प्राप्नोत्यनुत्तमां ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्यदाशरथीयेतंत्रे वेदार्थसंग्रहे उत्तरभागे 
सौभाग्यविद्योदये अष्टमोध्यायः ||
प्. २२ब्)

श्रीदक्षिणामूर्तिरुवाच ||

अथावरण देवीनामर्चन संप्रवक्ष्येत |
भोगांगाख्यं महादेवि भोगस्वर्गापवर्गदं || १ ||

अणिमां लघिमां महिमामीशत्वमतः परं |
वशित्व सिद्धिं प्राकाम्य सिद्धिं भुक्तिमतः परं || २ ||

इच्छासिद्धिं प्राप्तिसिद्धिं सर्वकामाभिधामथ |
चतुरस्रे प्राथमिके पूज्या एता मम प्रिये || ३ ||

द्वितीये चहरस्रेथ ब्राह्मी माहेश्वरीमपि |
कौमारी वैष्णवीमं वा वाराही च ततः परं || ४ ||

माहेंद्रीमपि चामुंडां महालक्ष्मी समर्चयेत् |
तृतीये चतुरस्रेथ मुद्रां संक्षोभिणीयपि || ५ ||

सर्वविद्राविणीमुद्रां सर्वाकर्षणिकामपि |
सर्ववश्याभिधां मुद्रां सर्वोन्मादनिकां तथा || ६ ||

मुद्रां महाकुशां सर्वखेचरी योनिमप्यथ |
सर्वत्रिखंडमुद्रां च पूजेयदिरि कन्यके || ७ ||

अणिमायाः पश्चिमादि दिक्ष्वभ्यर्च्या विदिक्षु च |
पूर्वादि क्रमतोभ्यर्च्या ब्राह्माद्याः सर्वमातरः || ८ ||

क्षोभिण्यायाः पश्चिमादि दिक्षु पूज्या विदिक्षपि |
एताः स्त्रितारी वीजाद्याः पादुकांताः प्रपूजयेत् || ९||

त्रितारैताः पदं पश्चात् प्रकटेति पदं ततः |
योगिन्यः पदमाभाष्य पदं त्रैलोक्य मोहनै || १० ||

चक्रे समुद्रा इत्युक्त्वा स सिद्धय इतीरयेत् |
सायुधाः पदमाभाष्य पदपश्चात् सशक्तयः || ११ ||

सवाहनास्त्य परीवाराः स वोपपदं ततः |
वारैस्मपूजितास्संतु मंत्रेणानेन सुंदरि || १२ ||

त्रैलोक्यमोहनरचक्रे प्रकटायोगिनीत्यजेत् |
तारत्रितयमुच्चार्य करशुद्धिकरमतुं || १३ ||

उच्चार्य त्रिपुराचक्रेश्वर्येर्शब्दं नमोन्वितं |
उच्चार्य त्रिपुराचक्रेश्वर्य वा श्रीपदं ततः || १४ ||

पादुकां पूजयामीति यजेच्चक्रेश्वरी सिवे |
सर्वं संक्षोभिणी मुद्रां वीजपूर्वां प्रदर्शयेत् || १५ ||

प्. २३अ)

प्रथमावरणां प्रोक्तमित्थं सकलसिद्धिदं |
कलास्रेथ महापद्मे वक्ष्ये पूजाविधिं शृणु || १६ ||

तारत्रितयमुच्चार्य स्वरमेकैकशोपि च |
पूजयेत् सकलानित्यां कला षोडशशैलजे || १७ ||

कामाकर्षिणिका वुध्याकर्षिणी च ततः परं || १८ ||

अहंकाराकर्षिणी च शब्दाकर्षिका तथा |
स्पर्शाकर्षणिका रूपाकर्षिणी च ततः परं || १९ ||

रसाकर्षणिका गंधाकर्षिण्यथ हिमाद्रिजे |
चित्ताकर्षणिका धैर्याकर्षिणी च ततः परं || २० ||

स्मृत्याकर्षिणीका नामाकर्षिणी च मम प्रियै |
वीजाकार्षेणिकाचात्माकर्षिणी च ततः परं || २१ ||

अमृताकर्षिणी यश्चाच्छरीराकर्षिणी तथा |
एतानित्या कलांताः स्युः षोडशाराधि देवताः || २२ ||

अंते वस्वर्णसहिताः पूजनीयाः प्रयत्नतः |
एता गुप्तपदांते च योगिन्यः पदमुच्चरेत् || २४ ||

सर्वाशा परिशब्दांतपूरकेति पदं ततः |
चक्रे समुद्रा इत्यादि शेषं पूर्ववदुच्चरेत् || २५ ||

तारत्रय कुमार्यंते त्रिपुरेशी पदात्परं |
चक्रेश्वर्यै नमः शब्दं समुच्चार्य ततः परं || २६ ||

त्रिपुरेश्वर शब्दांते चक्रेश्वर्यं वा पदात्परं |
श्रीपादुकां पूजयामीत्युक्त्वा चक्रेश्वरीं यजेत् || २७ ||

सर्वाशापूरकं चक्रमित्थमभ्यर्च्यसादरं |
सर्वविणीमुद्रां वीजपूर्वं प्रदर्शयेत् || २८ ||

सर्वसंक्षोभणे चक्रे देवता अर्घयेदथ |
तारत्रितयमुच्चार्य कवर्गाद्यष्टकं ततः || २९ ||

उच्चार्य पूजयेत् पश्चादनंग कुसुमादिकाः |
अनंग कुसुमानंग मेखला च ततः परं || ३० ||

अनंगदंमेना पश्चानंग मदनातुरा |
अनंगरेखाचानंगवेगिनी यमलोचने || ३१ ||

अनंगावं कुशानंगमालिनी च ततः शिवे |
देवी श्रीपादुका मुक्त्वा पूजयामीति योजयेत् || ३२ ||

त्रितार्यैताः पदं गुप्ततरयोगिन्य इत्यथ |
सर्वसंक्षोभणे चक्रे शिष्टं पूर्ववदुच्चरेत् || ३३ ||

आत्मासनसहाविद्यामथ त्रिपुरसुंदरी |
चक्रेश्वर्यै नमः पश्चात्पुनस्त्रिपुरसुंदरी || ३४ ||

चक्रेश्वर्यंविका पश्चाद्वस्वक्षरमतः परं |
इत्थं तृतीयावरणैश्वरी त्रिपुरसुंदरी || ३५ ||

अभ्यर्च्य दर्शयेद्वीज पूर्वामाकर्षिणीमथ |
देवता अर्थयेत् पश्चात् सर्वसौभाग्यदायके || ३६ ||

ककारादि ढकारांस्संक्षोभिण्यादिकाः क्रमात् |
सर्वसंक्षोभिणी शक्तिस्सर्वविद्राविणी तथा || ३७ ||

सर्वाकर्षिणीका पश्चात् सर्वाह्लादनिकापि च |
सर्वसम्मोहिनी सर्वस्तंभिनी च ततः परं || ३८ ||

सर्वजंभनिका शक्तिस्तथा सर्ववशंकरी |
सर्वरंजनिका सर्वोन्मादिनी च ततः शिवे || ३९ ||

प्. २३ब्)

सर्वार्थसाधका शक्तिस्सर्वसंपत्तिपूरणी |
सर्वमंत्रमयीशक्ति सर्वद्वंद्व क्षयंकरी || ४० ||

शक्ति श्रीपादुकामुक्त्वा पूजयामीति योजयेत् |
त्रितारैतास्संप्रदाय योगिभ्यश्च ततः परं || ४१ ||

सर्वसौभाग्यशब्दंतिदारके चक्र ईरयेत् |
शिष्टं पूर्ववदुच्चार्य चक्रे सौभाग्यकेचये || ४२ ||

चक्रासन महाविद्यामुच्चार्य त्रिपुरत्यथ |
वासिनीति पदं चक्रेश्वर्ये शब्दं नमोन्वितं || ४३ ||

उच्चार्य त्रिपुरांवासिनी चक्रेश्वरी पदं |
चक्रेश्वरी पदं पश्चाद्वसुवर्णं समुच्चरेत् || ४४ ||

इत्थं चक्रेश्वरीभिष्टावश्यमुद्री प्रदर्शयेत् |
सर्वार्थसाधके चक्रे देवतार्चा प्रवक्ष्येत || ४५ ||

सर्वसिद्धिप्रदा देवी सर्वसंपत्प्रदा तथा |
सर्वप्रियंकरी देवी सर्वमंगलकारिणी || ४६ ||

सर्वकामप्रदादेवी सर्वदुःखविमोचनी |
सर्वमृत्युप्रशमनी सर्वविघ्ननिवारिणी || ४७ ||

सर्वांगसुंदरी देवी सर्वसौभाग्यदायिनी |
णकारादि फकारांता एता देवीस्समर्चयेत् || ४८ ||

त्रितार्येताः कुरलोत्तीर्णयोगिपुरा श्रीचक्रेश्वर्यं वा पदं ततः |
श्रीपादुका पूजयामीत्युक्त्वा चक्रेश्वरी यजेत् || ५१ ||

वीजपूर्वंति तस्सर्वोन्मादमुद्रां च दर्शयेत् |
सर्वरक्षाकरे चक्रे देवता पूजयेदथ || ५२ ||

सर्वाज्ञा सर्वशक्तिश्च सर्वैश्वर्यप्रदा तथा |
सर्वज्ञान्मयी देवी सर्वव्याधि विनाशिनी || ५३ ||

सर्वाचार स्वरूपा च सर्वपापहरा तथा |
सर्वानंदमयी देवी सर्वरक्षा स्वरूपिणी || ५४ ||

सर्वेप्सितप्रदामाति दक्षांता एतास्समर्चयेत् |
त्रेतार्यातानि गर्भाद्य योगिन्यः पदमप्यथ || ५५ ||

सर्वरक्षाको चक्रे शेषं पूर्ववदुच्चरेत् |
समष्टि पूजा कृत्वाथ साध्य सिद्धासनात्परं || ५६ ||

त्रिपुरामालिनी चक्रेश्वेर्ये शब्द नमोन्वितं |
उच्चार्य त्रिपुरेत् युक्त्वा मालिनी पदमप्यथ || ५७ ||

चक्रेश्वर्यंचिका शब्दं पादुकामंत्र संयुतं |
उच्चार्य पूजयेच्चक्रराज्ञी त्रिपुरमालिनी || ५८ ||

मुद्रां महांकुशां कृत्वा वीजपूर्वांगिरीद्रजे |
सर्वण्यो हरे चक्रे देवता अर्घयेदथ || ५९ ||

वाग्देवताष्टकं तत्तद्वीज पूर्व हिमाद्रिजे |
पूजामंत्र समायुक्तं नमः स्थाने सयच्चायत् || ६० ||

एता रहस्ययोगिन्यः सर्वराजहेरपदं |
चक्रे शेषमथोच्चार्य त्रिताराद्यास्समर्चयेत् || ६१ ||

यजेत् त्रिपुरसिद्धां च मूर्तिविद्या पुरस्सरां |
वीमथोयार्यमुद्रां कुर्याच्च खेचरी || ६२ ||

त्र्यस्र वाह्य चतुर्दिक्षु वाणाद्यर्चनमाचरेत् |
द्रां द्रीं क्ली ष्णू मथोच्चार्यसः सर्वपदमप्यथ || ६३ ||

जंभनेभ्यः पदं पश्चाद्वाणेभ्यो नम उच्चरेत् |
अथ त्रेतारिनाद्यंते सर्वसंमोहनीय च || ६४ ||

धनुषेनम उच्चार्य माया वीजमतः परं |
वशीकरणशब्दं च चतुर्थी हृदयान्वितं || ६५ ||

प्. २४अ)

अंकुशं सर्वशब्दायस्तंभनायांकुशाय च |
नम उक्त्वा चतुर्दिक्षु वाणादीनिति पूरयेत् || ६६ ||

त्रिकोणेथ प्रवक्ष्यामि महाकामेश्वरीपुरः |
महावज्रेश्वरी पश्चान्महाश्रीभगमालिनी || ६७ ||

वाक्वामशक्ति खंडाया एतास्तिह्यस्समर्पयेत् |
महाश्रीसुंदरी पंश्चात् खंडत्रितयपूर्विकां || ६८ ||

कुमारी पूर्विकां चैव मध्ये संपूजयेदथ |
योगिनी नवमी चक्रदेवी च नवमी तथा || ६९ ||

नित्यानां षोडशी चात्र महाश्रीसुंदरी तथा |
अथ वैदव चक्रस्था ललिता परदेवता || ७० ||

एकैवेति समाख्याता न भेदोक्रास्ति पार्वति |
न मंत्र देवता भेदो विद्ये तत्र समप्रिये || ७१ ||

एता अपि रहस्याख्या योगिभ्यः पदमप्यथ |
सर्वसिद्धिप्रदेचक्रे शेषं पूर्ववदुच्चरेत् || ७२ ||

समष्ट्यर्चा समाप्येस्थं विद्यामावाह्नीमथ |
उच्चार्य त्रिपुरावां चक्रैश्वर्यै नम उच्चरेत् || ७३ ||

त्रिपुरां वा पदं चक्रेश्वर्यं वा पदमप्यथ |
श्रीपाका पूजयामीत्युक्त्वा चक्रेश्वरीं यजेत् || ७४ ||

वीजमुद्रां प्रदर्श्याथरीज वर्णपुरस्सरा |
वैदंवेथ महाचक्रे साम्राजी संविदं यजेत् || ७५ ||

तारत्रयं मूलवियां श्रीमहात्रिपुरेत्यथ |
सुंदरि श्रीमहाशब्दं ततश्च परमेश्वरी || ७६ ||

श्रीपादुकां पूजयामीत्यष्टाक्षरमतः परं |
उक्त्वाभ्यच्योत्रतार्यैषा परापर पदं ततः || ७७ ||

रहस्ययोगिनी पश्चात् सर्वानंदमये पदं |
चक्रे समुद्रा शब्दं च स सिद्धिस्सायुधा पदं || ७८ ||

सशक्तिः पदमाभाष्यपदं चाथ सवाहना |
पदं सद्यरिवारा सर्वोपचारैरतः परं || ७९ ||

संपूजिता स्त्विति प्रोक्त्वा मूलविद्यामतः पुनः |
उक्त्वाथ श्रीमहाशब्दं त्रिपुरेति पदात्परं || ८० ||

सुंदरी श्रीमहाचक्रेश्वर्यै शब्ददन्वितं |
उक्त्वाथ श्रीमहाशब्दं त्रिपुरेत्यथ सुंदरी || ८१ ||

श्रीमहाऊर्वक चक्रेश्वर्य वा पदमप्यथ |
श्रीपादुकां पूजयामीत्यर्चयेसरदेवतां || ८२ ||

वाग्भवाद्यां योनिमुद्रां दर्शयित्वा ततः परं |
धूपं दीपनिवेद्याथ नवमुद्राः प्रदर्शयेत् || ८३ ||

पंचधा वा त्रिधा मूलविद्यामुच्चार्य यत्नतः |
तर्पयित्वाथ नैवेद्य भगवत्यै समर्पयेत् || ८४ ||

दत्वाथ मध्ये पानीय मुत्तरापोशनं ततः |
हस्ता प्रक्षालने दत्वा तांवूलं च निवेदयेत् || ८५ ||

संकल्प विंदुना चक्रं कुचौ विंदुद्वये न हि |
योनिं ध्यात्वा **धेनं चिंतयेत्तरधोमस्यं || ८६ ||

दर्प कामकलारूपं ध्यात्वा सकलभाग्यदं |
जपेत् सौभाग्य हृदयं भोगमोक्ष फलप्रदं || ८७ ||

प्. २४ब्)

*मः पुंवत्करं संदिदरुणेतरुरगिमयं |
कलापंचदशारब्धं नमनीयं परं महः || ८८ ||

तन्महः परमं नैमि कृत्यैः पंचभिरंकितं |
अशेष विश्वमेदात्मा पूर्णहृतात्मकं शिवं || ८९ ||

त्रिधा विभक्तं पद्वस्तुस्तोतृस्तुत्यस्तुति क्रमात् |
एकस्मैमहत्ये तस्मै नमस्सकल चक्षुषे || ९० ||

स्मरामितां परां वाचं पश्यंत्यादि क्रमाथयां |
नानाविध महाकारसानु भवकारणं || ९१ ||

देशकाल पदाथात्मीयद्यद्वस्तु यथा पथा |
तत्तद्रूपेणयाभातितां श्रयेहंविधो कलां || ९२ ||

मूलादि वलपर्यंतं महात्रिपुरसुंदरि |
या तनुस्तेनडित् प्रख्यातां भजेभवशालिनीं || ९३ ||

योनौ कनकवर्णाभं ह्यादि विदुपयोज्वलं |
आज्ञायां चंद्रसंकाशं महस्त च महेश्वरि || ९४ ||

प्रसृतामृतरन्नौघ संतर्पित चराचरां |
भवानि भवशीत्यैत्वां भावयाम्य मृतेश्वरि || ९५ ||

वर्णाः कलापदं तत्वं मंत्रो भुवनमेव च |
इत्यष्व षष्टिं देवेशि भातित्वपि चिदात्मनि || ९६ ||

अन्याश्रितादि कालादारुद्रांतं चित्रमद्भुतं |
उश्रीलयसिमातस्त्व प्रकाश वपुषित्वपि || ९७ ||

यदीदं भासते देविनामरूपी क्रियात्मक |
प्रकाशवपुषस्त्व च तत्सर्वं नातिरिच्यते || ९८ ||

नेत्रादि मूलकोपांते हृत्यमासनलीलया |
वारंवारंत्वया देवि रूपादि मधुसेव्यते || ९९ ||

संविदेव्यस्समाक्रम्य विषया नमृतासवं |
योगीनां प्रीषयत्वार्यत्व पूजार्थं हि सर्वदा || १०० ||

सौभाग्य हृदयं गुह्यं शिवानंदेन योगिना |
समाराधन पूर्वर्थं स्मृतं सकलकामदं || १०१ ||

इति विरचित मेतत्रैपुरंस्तोत्रमासं प्रकटित परमार्थं योगिवर्यो यजुष्टं |
मकलदुरित रोगध्वंसनानन्यकार्यं प्रतियजतविधानं सेव्यतां शक्तियुक्तेः || 
१०२ ||

नैवेद्यानंतरं मूलविद्यां जप्त्वा यथा रुचि |
सौभाग्य हृदयं जप्त्वा वामभागे ततः परं || १०३ ||

चतुरस्र समभ्युक्तं वृत्त कृत्वा मनोहरं |
वाग्मर्व पश्चाद्वयकांते ततः परं || १०४ ||

मंडलाय नमस्तत्र मंडलं संप्रपूजयेत् |
तत्र पात्रं प्रतिष्ठाप्य प्रणवं भुवनेश्वरी || १०५ ||

सर्वविघ्नपदं कृभ्यः सर्वभूतेभ्य इत्यथ |
* वह्नि भामिनी मित्यं त्रिरुच्चार्य ततः परं || १०६ ||

दत्वा भूतपदं पश्चादद्यान्नीराजं शिवे |
मूलविद्यां समुच्चार्य तारत्रितयमप्यथ || १०७ ||

समस्तचक्र चक्रेशी युते देवि नवात्मिके |
आरात्रिकमिदं दीपं गृहाणा मम सिद्धये || १०८ ||

इति नीराजनं दत्वा मूलविद्यां समुच्चरन् |
दत्वा पुष्पांजलिं सम्यक् त्रिधा कृत्वा प्रदक्षिणां || १०९ ||

प्. २५अ)

साष्टांग दंडवन्नत्वास्तुत्वास्तोत्रैरनेकशः |
श्रीविद्याभ्यर्च्य गंधाद्यैस्तांवूलाद्यैस्सुवासिनी || ११० ||

अनभ्यर्च्यापि वा मुद्रां खेचरी संप्रदर्श्य च |
क्षमस्वेति श्रियं देवीमात्मन्युद्वासनेत्ततः || १११ ||

चक्रराजस्य कृत्वेत्थ सकृदप्यर्चनं शिवे |
श्रियमष्टगुणां प्राप्य ब्रह्मरूपो भवत्यसौ || ११२ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदासारार्थसंग्रहे-
सौभाग्याविद्योदये नवमोध्यायः || 
प्. २५अ)

श्रीदक्षिणामूर्तिरुवाच ||

शृणु देवि महाभागे चक्रार्चन फलं शुभं |
श्रवणादपि यस्यस्युस्सिद्धयोष्टाणिमादयः || १ ||

उत्तमानित्यपूजास्यान् मध्यमं पक्षपूजनं |
मासपूजाधमा प्रोक्ता पातकौद्य विभेदिनी || २ ||

य इच्छत्यपि माहेंद्री कौवेरीमपि संपदं |
षण्मासमन्वहं भक्त्या चक्रराजार्चना शुभं || ३ ||

कृत्वा वश्यमाप्नोति धनदेन समं श्रियं |
यः कुर्याद्वत्सरनित्यां नवावरणपूजनं || ४ ||

स्वश्रिया धनदैश्वर्यंतरालेशायतेह्यसौ |
वेदशास्त्रपुराणादि विद्या अपि सुदुर्लभाः || ५ ||

अस्य वक्वादि निर्यांति *नधीता अपि स्वयं |
धर्मार्थ कामोक्षाथि प्रक्षवार्था सुदुर्लभाः || ६ ||

तिष्ठंति तत्करे नित्यमाज्ञयास्त्रिगुरोर्विभाः |
आदौ मंदिरपूजास्याल्लयांगार्या ततः परं || ७ ||

भागांगार्या तृतीयास्या त्रिधा पूजयेमीरिता |
लयांगा पूजा कृत्वा वा सततं साधकोत्तमः || ८ ||

देवीवंदनमालाख्य विद्यामुच्चार्य तत्परं |
अर्घयन् सर्वसौभाग्यसंपन्नस्सिद्धिमात्रवेत् || ९ ||

समस्तचक्रपूजां वा मध्य चक्रार्चन तु |
वाह्वह्वा त्रिशप्ते मकातेजयन्यं वदशाक्षरी || १० ||

अष्टा विंशतिधा हुत्वा गव्याज्यं जातवेदसि |
आणिमाद्यष्ट सिद्धीनां नायको जगतीतले || ११ ||

देवतानां सहषीणामपि वघो भवत्यसौ |
चक्रसिहासनं देवि देशे वा नगरेपि वा || १२ ||

यत्रानेन विधानेन साधकेन प्रपूज्यते |
स्वगृहे वा वने ग्रामे जगत्क्षोभः प्रजायते || १३ ||

ज्वलत्कामाग्नि संताप प्रतप्ता सप्तमानसाः |
पिपीलिकादिन्यायेन दूरादायांतियोषितः || १४ ||

मंत्रसंमूढहृदयाः स्फुरज्जघनमंडलाः |
तद्दर्शनान् महादेवि जायंते सर्वयोषितः || १५ ||

ताम्रे विलंभितं चक्रं येन संपूज्यतेन्वहं |
तस्यापि सिद्धिर्महती जायते न चिरादिह || १६ ||

रत्नेषु लिखितं चक्रं स्फाटिकं वामनोदमं |
ददाति सकलानर्थान्वत्सरव्रित्तयेस्महि || १७ ||

लिखितं राजितं चक्रमाचार्यानुज्ञया चरुं |
सांगं प्रपूज्यते यत्र धनधान्यादि संकुला || १८ ||

प्. २५ब्)

तन्मंदिरे महालक्ष्मीश्चंचलाप्य च लाभवेत् |
धिषणाधिय सादृश्यं विद्याभिश्चास्य सिध्यति || १९ ||

कंदर्प सदृशी कांतिः श्रयो राशिः पदे पदे |
पुत्रपौत्रादि संपत्तिरचिरादस्य सिध्यति || २० ||

ब्रह्मानंद सुखा वामिरे कस्मिन्नेव जन्मनि |
भवत्यस्य न संदेहो विश्वासं कुरुभामिनि || २१ ||

सौवर्णं लिखितं चक्रमाचार्यस्य कृपावशात् |
वीजगर्भमवीजं वा येन मित्यं प्रपूज्यते || २२ ||

अवश्य मणिमाद्यष्ट सिद्धयस्तस्ययंदिरे |
किंकरादवनिष्टंति मूर्तिमत्यो मम त्रिये || २३ ||

धनधान्यादि संपूर्णा मुक्तारलौघ संकुला |
गजाश्वरथ संयुक्ता पशुभृत्य गणान्विता || २४ ||

आकल्यं मंदिरे तय संतति व्यापिनी परा |
तिष्ठत्ये वा वला लक्ष्मीर्दैवतैरपि दुर्लभा || २५ ||

सर्वासामपि विद्यानामधियः स्याज्जडोप्ययं |
पुत्रपौत्राभिवृथ्यासौ कश्यप प्रतिमो भवेत् || २६ ||

कांत्या शिथिलपत्न्याशु पतिव्रत्यंरपि |
राजानो राजमाश्चत्तद्भृत्याः सचिवा अपि || २७ ||

किंकरा इव तिष्ठंति किं कर्तव्यधियान्विताः |
निवसंति गृहे यस्य तेषामपि नरो गता || २८ ||

पीडा भवति सर्पाणां प्रापिपीडादारुणा |
स्वच्छंदमरणं तस्य वश्यानामपि जायते || २९ ||

सौवर्ण चक्रसान्निध्ये शरीरं यो विमुंचति |
श्रपचानागृहं वापित उक्तं वदरीवनं || ३० ||

चक्रराजस्य सान्निध्यं सदाकाशी निगद्यते |
चक्रराजार्चनं सम्य कुर्वन्नन्वहमादरात् || ३१ ||

तृणी करोति देवांश्च किमुमत्यीन् महीतले |
हैम चक्रार्चनं नित्यं कृत्वा प्रत्यहमादरात् || ३२ ||

नियत स्त्रिशतं जप्त्वा श्रियः पंचदशाक्षरी |
मंडल द्वितयाद्वर्द्धं राजानं नगरं तु वा || ३३ ||

देशं ग्रामं मनुष्यांश्च स्ववशी कुरुते ध्रुवं |
षण्मासं पूजयेद्यस्तु वर्ण चक्रनायकं || ३४ ||

देवानपि स गंधर्वान् यक्षकिन्नरराक्षसान् |
ब्रह्मषीनपि देवषीन्यत्रगानु सुरानपि || ३५ ||

दासभूतान्करोत्येव संशयो नात्र विद्यते |
श्रीचक्र मन्वहं हैमं सांशं वर्णं प्रपूजयन् || ३६ ||

आचार्य सदृशो राज्ञां नारीणां मदनोयमः |
वशीकरोति त्रैलोक्यं स देवा सुरराक्षसं || ३७ ||

ककिन्नरं स गंधर्वं स यक्षपतयोणं |
रंभोर्वश्यादिका दिव्याक्षरसोपि मनोहरा || ३८ ||

नागकन्याश्च देवानां गंधर्वाणां च कन्यकाः |
वशीभूता भवंत्यस्यदासीवन्नात्र संशयः || ३९ ||

महदा पुष्पमारोग्यमैश्वर्यमणिमादिकं |
सर्वविद्याधिपत्यं च जरामृत्यु निवर्तनं || ४० ||

प्. २६अ)

पुत्रपौत्राभि वृद्धिश्च समद्धिर्धान संपदां |
मुक्तारत्न समृद्धिश्च श्रेयो वृद्धिर्दिने दिने || ४१ ||

सिध्यत्यस्य न संदेहो वर्षारूर्ध्वं मम प्रिये |
अथ वक्ष्ये महेशानि श्रीविद्यापूजनं महत् || ४२ ||

ब्रह्महत्यादि दोषाणां सयोनाशकरं परं |
ब्रह्मपुष्पैर्महेशानि सांगं श्रीचक्रमन्वहं || ४३ ||

मासमात्रं समाभ्यर्च्य महापातक कोटिभिः |
विमुक्तो महतीं लक्ष्मी धनधान्यादि संकुलां || ४४ ||

अवाप्य सर्वविद्याभिर्भर्वत्यंगिसोरेमः |
जपापुष्पैस्समभ्यर्च्य श्रीक्रंसांगमन्वहं || ४५ ||

ब्रह्महत्यासिभिर्दोषैर्जन्मांतर कृतैरपि |
विमुक्तो नात्र संदेहो धनवान जायते वुधः || ४६ ||

केतकीरुणैः पत्रैर्नित्यमभ्यर्च्य सादरं |
उपपातकसंघांश्च मासमात्रेण नाशयेत् || ४७ ||

कंदर्प्य समसौभाग्यं प्राप्नोत्यत्र न संशयः |
करवीरै समभ्यर्च्य श्रीचक्रं सांगमन्वहं || ५५ ||

महापापोप पापौर्घैर्विमुक्तो मासमात्रतः |
विधयाजीव संकाशोधनेन धनदोपमः || ५६ ||

मासत्रयाद्भवत्येव कांत्या काम समप्रभः |
शतपत्रैर्मनोरम्यैर्मासमधं समर्चयन् || ५७ ||

महापातक राशिभ्यो विमुक्तो मासमात्रतः |
सौभाग्यमतुलं प्राप्य श्रियं प्राप्नोत्य चंचलां || ५८ ||

चंपकैः सुमनोरम्यै श्रीचक्रं नित्यमर्चयन् |
मासमात्रेण मुक्तोसौ महापापोपपातकैः || ५९ ||

संप्राप्य महती लक्ष्मीं धनरघ्नौघ संकुलां |
अधियस्सर्वविद्यानां भूत्वा काम समप्रभः || ६० ||

भुक्तेह सकलान्भोगान् व्रजत्यंते परं पादं |
वंधूक कुसुमैर्नित्यं मासमात्रं समर्जयन् || ६१ ||

वशीकरोति त्रैलोक्यं पापौद्यैरपि मुच्यते |
विल्वपत्रैस्समभ्यर्च्य मासमात्रं निरंतरं || ६२ ||

विमुक्तः सर्वपापेभ्यः प्राप्नोत्य क्षय संपदं |
विल्वपत्रैश्च जलजसहितैः परिपूज्यन् || ६३ ||

शतजन्मकृतैः पापसंघैरपि विमुच्यते |
आपुष्पं महृदारोग्यं समृद्धिं च महत्तरां || ६४ ||

मासाद्वधमवाप्यासौ जीवन्मुक्तो भवेद्ध्रुवं |
मल्लिका कुसुमैश्चक्रराजमभ्यर्च्यसादरं || ६५ ||

महापातका राशिभ्यो विमुक्तो मासमासमात्रतः |
संप्राप्य विपुला लक्ष्मीं प्राप्नोत्यंते परं पदं || ६६ ||

मल्लिका मालती जाती कुंदैश्च शतपत्रवैः |
शैतोत्वलैर्वा मिश्रैश्च प्रत्यहं चक्रमर्चयन् || ६७ ||

शतजन्मकृतैः पापराशिभिश्च विवर्जितः |
मासाद्वर्धमवाप्नोति श्रियं विद्यां च दुर्लभां || ६८ ||

मल्लिकाकुलमैर्नित्यं तुलसादलमिश्रितैः |
चक्रराजं समाभ्यर्च्य मासं सांगं प्रसन्नधीः || ६९ ||

प्. २६ब्)

वाचा जीव समस्माक्षाष्टिया धनद सन्निभः |
तेजसा रविसंकाशो भूत्वा पातक वर्जितः || ७० ||

समृद्धिं महती लब्ध्वा जीवन्मुक्तो भवत्यसौ |
जंवूप्रवालैरभ्यर्च्य चक्रराजं दिने दिने || ७१ ||

महापातक संघैश्च मासमात्रेण मुच्यते |
अवलां श्रिय मासाद्य पुत्रपौत्र सखान्वितः || ७२ ||

चिरायुस्सकलान्भोगान्भुक्त्वांते भुक्तिमाप्नुयात् |
शमी दूर्वां कुरैर्वापि चक्रराजं समर्चयन् || ७३ ||

सहस्रजन्मजनितैः पातकैरपि मुच्यते |
सौभाग्यमतुलं प्राप्य श्रियमा प्रोत्य चंचलां || ७४ ||

रक्तोत्पलै समभ्यर्च्य मासं नीलोत्पलैस्तुवा |
विमुक्तः सकलैः पापैर्लभते क्षयसंपदः || ७५ ||

पाटलैर्वकुलैर्नागकैसरैर्वा दिने दिने |
चक्रराजं समभ्यर्च्य मासमेकं प्रसन्नधीः || ७६ ||

दुरितौद्यैर्विमुक्तो सौ समृद्धिं लभते चलां |
सुगंधि कुसुमैर्नित्यं पल्लवैर्वा सुगंधिभिः || ७७ ||

चक्रराजं समभ्यर्च्य सांग मन्वहमादरात् |
समस्त पापराशिभ्यो विमुक्तः श्रियमक्षयं || ७८ ||

अवाप्यां चंचलं श्रेयो ब्रह्मलोके महीयते |
रत्नपूजाविधानं च कथयामित वा नये || ७९ ||

अचणादपि यस्य स्यात् सर्वसौभाग्य संयुतः |
नानापुष्पैस्सुगंधैश्च कर्पूरक्षोद चंदनैः || ८० ||

एकविंशति रात्रांतं विंशतिर्धरणीभुजः |
दासभूता करोत्येव महारोगांश्चानाशायेत् || ८१ ||

सूर्यवक्ता विमान्मंत्री जायते नात्र संशयः |
मुक्तारलैश्च रचयेत् स्वर्ण पुष्पाणि सुंदरि || ८२ ||

एकविंशति रात्रांतैः कर्तव्यं चक्रपूजनं |
एकविंशति रात्रेण पश्य भूयान संशयः || ८३ ||

चंद्रवत् कांतिमान्मंत्री प्राप्नोत्य क्षयसंपदः |
प्रवालघटितैः स्वर्णपुष्पैः श्रीचक्रमर्चयन् || ८४ ||

त्रिसमाहान् महादेवि वैरि वर्गान्वि नाशयेत् |
वश्या भवंति दुष्टाश्च भूपाला नात्र संशयः || ८५ ||

तथा मरकतक्षिप्त स्वर्णपुष्पैः समर्चयन् |
विनाशयति शक्रंश्च विवुधान्वशमानयेत् || ८६ ||

पुष्पराग महारत्नघटितैः स्वर्णःनिर्मितैः |
कुसुमैः पूजयेच्चक्रं त्रिसप्ताहात् सुरेश्वरि || ८७ ||

अवश्या अप्यमरास्तस्य वरदास्सं भवंति च |
विद्यया जीव सदृशो भवत्यत्र न संशयः || ८८ ||

सुवर्णनिर्मितैः पुष्पैर्वज्रकेसरातितैः |
एकविंशति रात्रेणयोर्चयेच्चक्रनायकैं || ८९ ||

विवुधा अपि दैत्याश्च वशास्तस्य न संशयः |
वशीकरोति त्रैलोक्यं स देवासुरमानवं || ९० ||

इंद्रनीलयुतैः स्वर्णपुष्पैश्च * समर्चयन् |
त्रैलोक्यं स्तंभयन्न्येव त्रिसमादान्न संशयः || ९१ ||

प्. २७अ)

एकविंशति रात्रेण वैरिवर्गान्विनाशयेत् |
दासीभूतास्तरुरोपापिनार्यो यौवनगर्विताः || ९२ ||

गोप्ते धृघटितैः स्वर्णपुष्पैश्चक्रं समर्चयेत् |
सप्ताहाद्वैरिणो वश्या राजानोपि न संशयः || ९३ ||

त्रिसमाहान् महापापसंघोप्य विनश्यति |
वैडूर्यघटितैः स्वर्णपुष्पैश्चक्रं समर्चयन् || ९४ ||

त्रैलोक्यरतं भयत्येव चिप्ताहान्न संशयः |
सर्वेवश्या भवंत्येव पापौद्यैश्च विमुच्यते || ९५ ||

पुष्पैः पुर्युष्टितैर्देवि नाचयेत् स्वर्णजैरपि |
निर्माल्य भूतैः कुसुमैरुच्छिष्ठैः परमेश्वरि || ९६ ||

नवरत्नमयैः स्वर्णपुष्पैर्यदि शिवां यजेत् |
तदा देवासुरनराः पन्नगा राक्षसा अपि || ९७ ||

सवेर्वश्या भवंत्येधग्रि सप्ताहान्न संशयः |
जन्मकोटि कृतैया पैरपि मासाद्विनुच्यते || ९८ ||

स्वरारिलमयैः पुष्पैः सततं संप्रपूजयन् |
दशाश्वमंधजतितं फलमाप्नोन्मनुत्तमं || ९९ ||

रत्नादि परिपूर्णत्व पदानास्त्वितदा शृणु |
तैरिव पुष्पैः पूजादि कर्तव्यं साधकोत्तमैः || १०० ||

यद्यत् पुष्पं पत्र यत्रतं दत्वा मुरेश्वरि |
तत्र तत्र प्रदातव्यं न दातव्यं यथेच्छयो || १०१ ||

करवीरादि सहितेः स्वशापुष्पैः समर्चयन् |
कोटिजन्मकृतैः पापैरपि मासादिमुच्यते || १०२ ||

तुलसीमिश्रितै विल्वदलमिश्रैरथापि वा |
सुगंधि पुष्पयुक्तैर्वासुजं कृपल्लवैस्तुवाः || १०३ ||

नवाल समायुक्त सुवर्ण कुसुमैः शुभैः |
चक्रराज समाभ्यर्च्य निमुक्तस्सर्वपातकैः || १०४ ||

श्रियमष्टमुण्डेयेतां विद्यां च महतीं शुभां |
संप्राप्य शाश्वता पुष्पं पुत्रपौत्रेवतीं श्रियं || १०५ ||

संप्राप्य सकलान् भोगान् ब्रह्म सायुज्य मश्नुते |
कार्तिके मार्गशीषे वा माघे वा फाल्गुनेपि वा || १०६ ||

वैशाखे वाश्चिनेमासि श्रावणे वा शुभे दिने |
संप्रार्थ्य वहुधाचार्यं श्रीचक्रं सर्वसिद्धिदं || १०७ ||

आचार्यहस्ताद्गृह्णीयादाशीर्वादपुरस्सरं |
पूजितं येन सौवर्ण श्रीचक्रं सर्वसिद्धिदं || १०८ ||

स पत्र भूम्यां च सतितमयोध्यापुरं विदुः |
तदेव मेरुशिखरं कैलासस्थान मुच्यते || १०९ ||

आचार्य कृपया स्वर्णचक्रराजं मनोहरं |
यस्मिन्दिने सौ गृह्णाति स्वाचार्य करयंकजात् || ११० ||

कर्षद्वयमितं हैमह्यथधा षष्टि चिह्नकं |
आचार्यपत्न्यै श्रीवुध्या दद्यादाभरण शुभं || १११ ||

त्रिराच्चिह्नुक हैमं वा गुरुपत्न्यै समर्चय च |
यथाशक्तता समभ्यर्च्य स्वाचार्यमपि भूषणैः || ११२ ||

श्रीविद्याया महासिद्धिं माप्नोत्य च चलसंपदं |
तं पालयंति सुतवद्योगिन्यो मातरोपि च || ११३ ||

प्. २७ब्)

पद्महस्ताः सुभूषणाः || ५१ ||

पादप्रक्षालनोद्युक्तेजहु सूर्यसुतेपुरः |
अर्चयित्वा शंखपद्मौनिधी च धृत चामरौ || ५२ ||

अभ्यर्च्य पार्श्वयुगले वरुणं यादसां पतिं |
पश्चाद्भागे स्वर्णं दंडयुत छत्रधरं यजेत् || ५३ ||

संपूज्य मेषराश्यादीनर्चयित्वा ततः परं |
अर्कमिंदुंकुजं सैम्यं जीवभार्गवमप्यथ || ५४ ||

शनिंराहुं च केतुं च यजैदेतान्नवग्रहात् |
अर्चयेद्दिमाजान् दिक्षु चतुर्दज विभूषितान् || ५५ ||

ऐरावतं पुंडरीकं वामनं कुमुदोंजनौ |
पुष्पदंतं सार्वभौमं सुप्रतीकमिति क्रमात् || ५६ ||

महेंद्राद्यष्ट दिक्पालानष्ट दिक्ष्वथ पूजयेत् |
ब्रह्मण मूर्ध्वादिग्भागेयत्तेद्विष्णुमधोपि च || ५७ ||

वज्रशक्त्याद्यायुधानि दशदिक्ष्वथ पूजयेत् |
इत्थमावरणोपेतां महालक्ष्मीं हरिप्रियां || ५८ ||

अभ्यर्च्य धूपदीपाद्यैरथनी राजनादिभिः |
संप्राप्नोति महद्भाग्यं शाश्वतं नात्र संशयः || ५९ ||

कल्पयित्वाथ वा मूर्ति लक्ष्मीहृदय विद्यया |
दत्वा सिंहासनादीनि समभ्यर्च्याथ विद्यया || ६० ||

अष्टाविंशतिधा पश्चात् कुर्यादाचरणार्चन |
श्रीधरं च हृषीकेशं वैकुंठं विश्वरूपकं || ६१ ||

वासुदेवं संकर्षभृणं प्रद्युम्न प्रनिरुद्धकं |
पत्रमूलेषु संपूज्य दलमध्ये ततः परं || ६२ ||

गायत्रीपार्वतीचांडीमीश्वरी दमकारिका |
तदन्नेथ च येद्वार्णान् महालक्ष्म्याः क्रमादमून् || ६३ ||

अनुरागं विसंवादं विजयं वल्लभं मद |
पोषं चलं च तेजश्च महेंद्रादिदिगीश्वरान् || ६४ ||

दिक्ष्वभ्यर्च्य तदस्राणि वाह्या दिक्षु समर्चयेत् |
अनेन विधिनरेवी महालक्ष्मी यजंतिये || ६५ ||

एतेषु निवसेल्लक्ष्मरिस्मरंती निजालयं |
येन केनापि विधिना प्रत्यहं साधकोत्तमः || ६६ ||

प्रसन्न लक्ष्मीमभ्य च निधिस्सकलसंपदां |
भूत्वा सकलविद्यामा माश्रयो दुर्लभानपि || ६७ ||

भुक्त्वेह सकलान् भोगानंते याति परं पदं |
अथवान्यन्महद्भुप्तमर्चनं शृणु वल्लभे || ६८ ||

अष्टाविंशाक्षरीयाद्या लक्ष्मीनारायणी शुभा |
समस्तवेदतंत्रेषु गुप्ता तत्वार्थवेदिभिः || ६९ ||

कथिताया महान्नप्रमी महानारायणी शिवे |
तांत्रिवारं सयुच्चार्य लक्ष्मीमेतां समुच्चरन् || ७० ||

सालग्राम शिलायुक्ते श्रीचक्रे सुमनोहरे |
श्रीपती समावाह्य द्वादशाक्षरवियया || ७१ ||

चतुर्विंशति संख्याकानुपचारान् प्रकल्पयेत् |
केशवादि चतुर्विशन्नामभिः सादरं विभुं || ७२ ||

नारायण समभ्यर्च्य नमः शक्त्याख्य मालया |
समभ्यर्च्य महालक्ष्मीव्रत्य विद्यामतः परं || ७३ ||

अष्टोत्तरशतं नित्यमष्टाविंशतिधापि वा |
उच्चार्य पूजयित्वाथ दत्वा नैवेद्यमादरात् || ७४ ||

प्. २८अ)

राजोपचारैस्सकलैः प्रत्यहं परिपूजयन |
जश्वामेधश तस्यासौ प्रत्यहं फलमश्रुते || ७५ ||

अणिमादि गुणैश्वर्यं वाचां सिद्धिं च दुर्लभां |
प्राप्नोति च महद्भाग्यमायुरारोग्यमक्षयं || ७६ ||

पुत्रपौत्रवती मूर्ध्नि भोजानपि सुदुर्लभान् |
अवाप्य शाश्वतं धाम व्रत्यंतेन संशयः || ७७ ||

लक्ष्मीनारायणार्चेयमति गुप्तापि वैदिकी |
प्रकाशितेयं कल्याणि न कुत्रापि प्रकाशय || ७८ ||

अनया ब्रह्मविध्वादिवदं च नहि दुर्लभं |
अष्टाविंशाक्षरी विद्यामपि गुप्तां च शैलजे || ७९ ||

लक्ष्मीनारायणी स्मृत्वा दशधापि दिने दिने |
राज्यलक्ष्मी महाविद्यां योजयत्यन्वहशुचिः || ८० ||

तुला पुरुष साहस्रं सौवर्णतेन नकृतं |
सांग दक्षिणया भुक्तं प्रत्यहं भवति ध्रुवं || ८१ ||

वाजिमेध सहस्रं च सांगदक्षिणयान्वितं |
कृतं तेन न संदेहो भू प्रादक्षिण्यमप्यथ || ८२ ||

प्रत्यहं शैलतनये विश्वासं कुरु संततं |
श्रीपीठमथवाभ्यर्च्य प्रत्येकं प्रत्यहं शुचिः || ८३ ||

अष्टा विंशाक्षरी विद्यां लक्ष्मीनारायणीथुमर्थ |
स्मृत्वा प्रसन्नलक्ष्मीं च शालाग्राम शिलान्विते || ८४ ||

प्रसन्न कमलायंत्रे लक्ष्मीनारायणौ विभू |
समभ्यर्च्य विशुद्धात्मा प्रत्यहं साधकोत्तमः || ८५ ||

अष्टाविंशाक्षरी विद्यां लक्ष्मीनारायणाभिधां |
अष्टाविंशतिधा स्मृत्वा विद्यां श्रीहृदयाभिधां || ८६ ||

अष्टाविंशतिधा पश्चात् प्रजप्त्वा प्रत्यहं शिवे |
महादान सहस्रस्यदाजिमेधश तस्य || ८७ ||

गजदान सहस्रस्य धेनुदानायु तस्य च |
फलं प्राप्य विशुद्धात्वा धनदेन समः प्रिया || ८८ ||

वाचस्पति समः सर्वविद्याभिः पुत्रपौत्रकैः |
कश्य येन समोभूत्वा कांत्या कंदर्पसन्निभः || ८९ ||

महेंद्र सदृशो भोगैरायुषा ब्रह्मसन्निभः |
स्वच्छंदमरणो भूत्वा कुलसाहत्प्रसंयुत || ९० ||

भगवत् सन्निधिं याति देहीतं भगवत्प्रियः |
*सत्र लक्ष्मीविद्याया माहात्म्यमद्यनासनं || ९१ ||

नहि वरायितुं शक्यमयिसेंद्र सुरासुरैः |
यत्र तिष्ठति सा लक्ष्मीस्तत्रैव सततं सुखं || ९२ ||

पुत्रपौत्राभिवृद्धिश्च धनधान्यादि संपदः |
नित्यं धर्माभिवृद्धिश्च तस्माल्लक्ष्मी सदार्चयेत् || ९३ ||

प्रसन्न लक्ष्मीपूजाया माहात्म्यं किंचिदीरितं |
श्रेयस्करमिहामुत्र किं भूयः श्रोतुमिच्छसि || ९४ ||

इति श्रिमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे सौभाग्यावयोदये एकोनविंशोध्यायः ||

प्. २८अ)

श्रीदेव्युवाच ||

श्रीरेव त्रिपुरा प्रोक्ता ललिता जगदंविका |
लक्ष्मी संप्राप्य नित्यं कल्याणं भोगानपि सुदुर्लभान् ||
कुलसाहस्रसहितो लभते परमे पदं || ११४ ||

प्. २८ब्)

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रह 
उत्तरभागे सौभाग्यविद्योदये दशमोध्यायः || 
प्. २८ब्)

श्रीदक्षिणामूर्तिरुवाच ||

शृणु सर्वानवषांगि श्रीविद्यायजनं परं |
यस्य विज्ञानतः साक्षात्कर्ताहर्ता भवेत् स्वर्य || १ ||

अनेन विधिनायत्र श्रीचक्र सर्वसिद्धिदं |
पूज्यते तत्र सकतंवशी कुर्यान्न संशयः || २ ||

नगरं वशमायाति देशामंडलमद्रिजे |
पोषितस्सकलावश्या ज्वलत्कामाग्निपीडिता || ३ ||

विद्या विमूढ हृदयास्साधकेन्यस्तमानसाः |
तद्दर्शनात्र संदेहो जायंते सर्वयोषितः || ४ ||

अक्षमालां समाश्रित्य मातृकां पूर्णारूपिणी |
जपेदवश्यं श्रेयोथी श्रीविद्यां विश्वमातृकां || ५ ||

अथ मुक्ता फलमयी वाङ्मनोक्ष फलदायिनी |
सर्वसिद्धिप्रदा नित्यं सर्वराजवशंकरी || ६ ||

यथा मुक्ता फलमयी तथा स्फटिक निर्मिता |
रुद्राक्ष मालिका मोक्ष सर्वकाम समृद्धिदा || ७ ||

प्रवालमालिका सर्वसिद्धिदा भोगमोक्षदा |
मोहिनी सर्वजगतां सर्वसंपत् समृद्धिदा || ८ ||

मणिक्यमाला सकल साम्राज्य फलदायिनी |
पुत्रजीवकमालातु विद्यालक्ष्मीप्रदासतां || ९ ||

पद्माक्षमालया लक्ष्मीर्जायतेति महीयसी |
रक्तचंदनमाला तु सर्वभोगमदामता || १० ||

कुशग्रंथिमयीमाला नित्यकल्याणद्विदा |
अक्षमालां समभ्यर्च्य च सेनानुलेपितां || ११ ||

समाश्रित्य जपेद्विद्यो लक्षमात्रं यदा वुधः |
योषितो भ्रामयंत्येव मनो यदि सुनिश्चलं || १२ ||

तदा द्वितीयलक्षं तु प्रजपेत् साधकोत्तमः |
पातालतल नागेंद्र कन्यकाः क्षोभयंतितं || १३ ||

तासां कटाक्ष जालेन मोहितो यदि नखयं |
तदा लक्षत्रयं कुर्यात् साधकः स्थिरमानसः || १४ ||

तृतीय लक्षे संजप्तैद्वाक्यंति सुरांगनाः |
अभिमानेन सौंदर्य सौभाग्यमदसंयुताः || १५ ||

साधकं द्रावयंत्येव स्थिरचित्तो भवेषदि |
जप्तेन क्षत्रयं सद्यो महापापौद्य भेदनं || १६ ||

महासिद्धिप्रदं सद्यस्सकलैश्वर्यसिद्धिदं |
इत्थं लक्षत्रयं जप्त्वा साधकः स्थिरमानसः || १७ ||

संक्षोभयति भूलोकस्तर्लोकतलवासिनः |
पूरुषा योशितोवश्याश्चराचरगताः प्रिये || १८ ||

गोरोचनादिभिर्द्रव्यैश्चक्रराजं समालिखेत् |
अतीवसुंररीरम्यां तन्मध्ये प्रतिमां परां || १९ ||

ज्वलंतीनामसहितां कामराज विदर्भितां |
चिंतयेद्यांत तस्मानु योजनानां शतादपि || २० ||

अदृष्ट पूर्वादेवेशि श्रुतमात्रापि दुर्लभा |
राजकन्याथ वा पत्नी भयलज्जा विवर्जिता || २१ ||

प्. २९अ)

जायाति साधकं सम्यङ्मंत्र मूठा सती प्रिये |
चक्र मध्यगतो भूत्वा साधकश्चिंतयेद्यदि || २२ ||

उत्सूर्य सहस्ताभमात्मानमरुणं तथा |
साध्यमप्य रूणीभूतं चिंतयित्वा जपेच्छ्रियं || २३ ||

अनेन क्रमयोगेन स्वयं कंदर्प रूपवार |
सर्वसौंदर्य सुभगः कामिनी वल्लभो भवेत् || २४ ||

सर्वलोकेषु सुभगस्सर्वलोकवर्शकरः |
दासभूता करोत्येव नरनारी नृपादिकान् || २५ ||

सर्वरक्तोपचारैस्तु मुद्रासन्नद्धविग्राहः |
चक्रं समर्चयेयस्तु यस्य नाम विदर्भितं || २६ ||

समवेदा सर्वविधनाठ्यो वा महीपतिः |
चक्र मध्यगतं कुर्वन्नाम यस्यास्तु योषितः || २७ ||

अदृष्टाया अपि शिवेयंनि मुद्राधरो जपत् |
तदानते शीघ्रं यक्षिणी राजकन्यकां || २८ ||

राजकन्यामक्षरसंखचरी वा सुरांगनां |
विद्याधरी दिव्यकन्याषु कन्यां रिपु स्त्रियं || २९ ||

मदनोद्भव संतापां स्फुरज्जयन मंडलां |
कामवाणप्रभिन्नांतः करणां दिव्यसुंदरी || ३० ||

महाकामकला ध्यान योगेन सुखंदिते |
संक्षोभयति भूलोक पाताल जटायोषितः || ३१ ||

रोचनादिकमेकं तु भागमेकं तु कुंकुमं |
अथं भागद्वयं देवि चंदनंमरनेत् सुधीः || ३२ ||

अष्टोत्तरशतं जप्तं तिलकं धार्यते यदि |
जगत्त्रयं वशीकयीन्नरनारी कुलान्वितं || ३३ ||

तांवूलं धूपमुदकं पत्रं पुष्पं फलं दधि |
दुग्धं घृतं रुणमग्नं वस्त्रं कर्पूरमप्यथ || ३४ ||

शतमष्टोत्तरं रजप्त्वायस्मैयस्मै यस्मै प्रयच्छति |
सवश्यो जायते देवि नात्र काया विवारणा || ३५ ||

स्त्रियस्तु सकला वश्यादासी भूता भवति हि |
आकर्षणमिदं प्रोक्तं निश्चितं लोकमोहनं || ३६ ||

रहस्यस्थानके मंत्री लिखेद्रोचनया भुवि |
चारुथं गारवेषाढ्यां सवर्लिकारक शोभितां || ३७ ||

प्रतिमां सुंदरी नारीं विलिख्य सुमनोहरां |
तद्वाल कंठहृन्नाभि जन्ममंडलयोषितां || ३८ ||

जन्मनाम महाविद्यामुंकुशेन विहृविदर्भितां |
सर्वसंधिषु देहस्य मदनाक्षरमालिखेत् || ३९ ||

न दाडिमश्पुष्पां चिंतयेद्देह संधिषु |
तदाशाभि मुखो भूत्वा स्वयं देवीस्वरूपवान् || ४० ||

विमुद्रां संक्षोभिणीं वध्वा विद्या मष्टशतं जपत् |
नियोज्य दहनांगारे चंद्रसूर्यकलात्मके || ४१ ||

ततो विकल सुर्वांगीं कामवाणप्रपूतां |
अनन्य मानसां प्रेमभ्राम्यमाणां तदात्मना || ४२ ||

इत्थमाकर्षयेन्नारी योजनानां शतादपि |
मातृकां विलिखेच्चक्रे वाह्यसस्सकलां प्रिये || ४३ ||

स्वर्णपत्रे रौप्यपत्रे भूर्जे वा ताम्रकपिका |
तद्धारयेद्गलेदक्षकोरवामेथ वा प्रिये || ४४ ||

अवध्यः सर्वजंतूना व्याघ्रादीनां विशेषतः |
तथैव मातृकायुक्तमन्वहं चक्रमर्चयन् || ४४ ||

प्. २९ब्)

अजरामरणो भूत्वा लोकेषु विहरत्यसौ |
अनेन विधिना देविरोचनागर कुंकुमैः || ४५ ||

लिखितं चक्रयोगेन साध्यनाम वरानते |
विदर्भितं त्वनाम्नापि यस्मिन्कस्मिन्नपि स्थितं || ४६ ||

स्थारं जंगमं वापि सकलं जनमंडलं |
वशीकुर्यान् महेशानि पादाक्रांतं न संशयः || ४७ ||

महात्रिपुरसुंदर्याः कामकूदेतभास्वता |
एकनेकमवष्टभ्य साध्यनामाक्षा प्रियं || ४८ ||

वहिरप्य खिलैर्वर्णैर्मातृकां च प्रवेष्टयेत् |
हेम मध्यगतं कृत्वा शिखायां वा भुजद्वये || ४९ ||

धास्ये यत्र कुत्रापि त्रैलोक्यवशकारकं |
एतेंद्रमपि देवेशि दासभूतं करोति हि || ५० ||

राजानो वा जनः सर्पागजा दुष्ट महोत्कराः |
व्याघ्राः केसरिणो दुष्टा अपि वश्या भवंति हि || ५१ ||

पूर्व क्रमेण तद्राभ्र नाम संदर्भ्यशैनजे |
मध्ये दतुष्यथे वापि चतुर्दिक्षु निधापयेत् || ५२ ||

महाक्षोभो योषितां क्षाज्जनानां महतामपि |
तथैव सर्वदुष्टाभांपुर स्थानां च जायेत || ५३ ||

एतन्मध्यगतां पृथ्वीं स शैलवनकाननां |
ज्वलंती सर्वराजेंद्रमंडितां सागरां वरां || ५४ ||

मासषष्टीं चिंतयेद्यस्साक्षात्कामोपमाभचेत् |
कटाक्षाक्षेपमात्रेण तार्पस्तस्यवशाः प्रिये || ५५ ||

राजातो ब्राह्मणावैश्याः शूद्राश्च पशवो जगत् |
दृष्टैवाकर्चयेद्देवि त्रैलोक्यं स चराचरं || ५६ ||

सपलान्मारयेदृष्ट्या नात्र कार्या विचारणा |
भूतप्रेतपिशाचाश्च ज्वरांश्चातुर्थिकानपि || ५७ ||

शूतैलु गुल्मादि रोगांश्च दृष्ट्या नाशयति क्षणात् |
एतत्सिंदूर सुभगं रात्रौ संपूजितं प्रिये || ५८ ||

योजना मांसहस्राद्वा सम्यगा कर्षयेत् प्रियं |
यदा दिक्षु विदिक्ष्वैवं विधिव कृतमीश्वरि || ५९ ||

वशमानयति क्षिप्र स पुत्र पशुवांधवे |
भूर्जपत्रे समालिख्य रोचनागरु कुंकुमैः || ६० ||

तन्मध्ये नगरं देशं मंडल खंडमेव वा |
नाम्ना विदर्भितं सम्यङ्मांसमात्रं प्रपूजयन् || ६१ ||

वशीकरोति त्रैलोक्यांवज्जीवं न संशयः |
अथवाधारयेत् कंठे शिखायां वा भुजद्वये || ६२ ||

यत्र कुत्रस्थिक्ते भद्रे क्षोभये दीपपट्टणं |
अर्कक्षीरेण सहितं धुत्तूरकरसंतथा || ६३ ||

रोचना कुंकुम युत्तं लाक्षा कुंकुमसंयुतं |
कस्तूरी चम्ंद्रसंयुक्तमेकीकृत्य ततः परं || ६४ ||

चक्रम तत् समालिख्य यस्य नाम्नार्चयन् त्रयेत् |
तस्य व्याघरि पुष्पाधि जगत सर्प भयादिकं || ६५ ||

चोरग्रहजलारिष्टशाकिनी डाकिनी भयं |
न जायते महादेवि परमंत्राभिचारतं || ६६ ||

चक्रं संधारवन्नित्यं कालमृत्युं विनाशयेत् |
अथवा मध्यगां देवि त्रिकोणो भयपार्श्वगां || ६७ ||

अधःस्य नाम संयुक्तां रोचना कुंकुमांकितां |
निधापयेच्च सप्ताहाट्टासवात् किं करो भवत् || ६८ ||

प्. २९ब्)

पीतद्रव्यैस्समालिख्य पीतपुष्पैः समर्चयेत् |
पूर्वाशाभिमुखो भूत्वास्तं भयेत् परवादितः || ६९ ||

संवादादरि संघोस्य मूको भवति तत्क्षणात् || ७० ||

नाथायस्य स वाङ्मी च पाषाण इव जायते |
चक्रं विलिख्य देवेशि महानील रसेन च || ७१ ||

नाम संयोज्य विधिवद्दक्षिणाशामुरयोवुधः || ७१ ||

वह्नौ दग्ध्वा महेशानि मारयेद्वैरिणं प्रिये |
माहिष्यस्य पुरीषस्य चस्समाकृष्यशौलजे || ७२ ||

गोमूत्रेवसु संलिख्यना न संदर्प्य पूर्ववत् |
क्षिप्त्वार नाल मध्येरि विद्वेषणकरं भवेत् || ७३ ||

कृत्वा रोचनया नाम काकपक्षस्य मध्यगं |
लंवमाने तदाकाशे शक्त्रच्चाटन कारवां || ७४ ||

महानीला रोचनाभ्यो दुग्धलाक्षारसेन च |
विलिख्य धारयन्मंत्री सर्ववर्णान्वशेनयेत् || ७५ ||

विलिख्यधारयन् मंत्री सर्ववर्णान्वशेनयेत् |
अनेनैव विधानेन स्थापयेद्वारि मध्यर्ग || ७६ ||

तेनोदकेन संस्नातं पीतं सकलवश्यकृत् |
सौभाग्यं जायते तस्य यानी येन न संशयः || ७७ ||

एतन्मध्यगतां पृथ्वीं नगरीं वा सुलोचने |
समाहाथो भयेत् सम्याज्वलमानां विचिंतयेत् || ७८ ||

सौवर्णं चक्रमभ्यर्च्य पुष्पैर्वापकृवैः श्रुतैः |
महापापोपपापौः यैरपि मासाद्विवर्जितः || ७९ ||

महेंद्रसदृशीं लक्ष्मीं धननादि संकुलां |
संप्राप्य दीर्घमायुष्यं श्रियं चाष्टगुणान्वितां || ८० ||

संप्राप्य योगमष्टांगं दैवतिरपि पूजितः |
पुत्रपौत्रादि संपत्तिसहितो दिव्यभोगवान् || ८१ ||

अव्याहतगतिस्सर्वलोकेषु विहरत्यसौ |
रात्रितं चक्रमभ्यर्च्य राज्यलक्ष्मीमचंचलां || ८२ ||

संप्राप्य दीर्घयापुष्पं विद्यां सुमहतीयपि |
पुत्रपौत्र समृद्धिं च संप्राप्यां च परं पदं || ८३ ||

कुलानां शतमादाय लभते नात्र संशयः |
ताम्रचक्रं समभ्यर्च्य विमुक्तः सर्वपातकैः || ८४ ||

धनाथो महतीं मेधामपि पुत्रादि संयुतः |
मुक्तेह सकलान्भोगानंते ब्रह्मपदं लभेत् || ८५ ||

चक्रं रत्नमयं नित्यमभ्यर्च्यास्विल सिद्धिदं |
श्रेयो राशिमिह प्राप्य धनदेन समश्रिया || ८६ ||

वाचा जीव समोभूत्वा पुत्रपौत्रसुखान्वितः |
चिरायुर्विपुला भोगान्भुक्तांते मुक्तिमाप्नुयात् || ८७ ||

पूर्वाशाभि मुखो भूत्वा चंदनेन समालिखेत् |
पीतद्रव्यैस्समभ्यर्च्यस्तंभयेत् सर्ववादिनः || ८८ ||

उत्तराशा मुखो भूत्वा सिंहराज मालिखेत् |
पूजयन्विधिवद्विद्वान् सर्वलोकं वशं नयेत् || ८९ ||

पश्चिमाशामुखो भूत्वा चंदनेन समालिखेत् |
संपूज्य विधिवद्विद्वान् योषितां वल्लभो भवेत् || ९० ||

यमाशाभि मुखो भूत्वा कृष्णं चक्र समर्चयेत् |
यस्य नामांकितं तस्य मंत्रहानिः प्रजायेत || ९१ ||

प्. ३०अ)

अपि राक्षसव्य शंभु कोणेषु पूजितं स्तंभ |
विद्वेषणव्याधि शत्रूच्चाटनकारकं || ९२ ||

लेखिन्या हैमया चक्रं रोचना कुंकुमादिभिः |
लिखितं पूजितं नित्यं महासिद्धिमदं स्मृतं || ९३ ||

रोचना लिखितं चक्रं क्षीरमध्ये विनिक्षिपेत् |
सर्ववश्यकरं देवि भवत्यत्र न संशयः || ९४ ||

गोमूत्र मध्यगं सम्यक् शक्रच्चाटनकारकं |
 तैलस्थं चक्रराजं तु शत्रुविद्देषकारकं || ९५ ||

ज्वलज्ज्वलन मध्यस्थ शत्रुनाशकरं भवेत् |
यदैकांते च धुर्मार्गे सिंदूर सतसा लिखेत् || ९६ ||

साधकः खेचरो देवि जायते नात्र संशयः |
गिरावेकतरौ तद्वदवयन् चक्रराजकं || ९७ ||

अजरामरणो भूत्वा सुखी भवतिर्मात्रिकः |
श्मशनि पूजयेच्चक्रं महाभूत दिने वुधः || ९८ ||

निशीथे विल्वपत्रेश्च प्रशस्तैः कुसुमैरपिमैरपि |
लभते सद्य एवासौ चुटिकां जनपादुकाः || ९९ ||

खड्गसिद्धिं च मेतालसिद्धिं च महतीमपि |
महाविवरसिद्धिं च यक्षिणी सिद्धिमप्यथ || १०० ||

लभते नात्र संदेहस्सत्यं सत्यं सत्ये मयोदित |
महाभूत दिने भौमवारयुक्तेयमान्विते || १०१ ||

उपोषण परस्तत्र सहस्र त्रितर्यदि वा |
जप्त्वा च त्रिशतं पश्चासाद्यं संध्यामुपास्य च || १०२ ||

शताधिक सहस्रं च तत्र जप्त्वा पुनः शिवे |
श्रीचक्रं सागमुद्वृत्य पत्रैः पुष्पैः सुगंधिभिः || १०३ ||

तत्संनिधौ प्रतिष्ठाप्य विधिना जातवेदसं |
अष्टोत्तरशतं हुत्वा गायत्र्या पुरतः शुचिः || १०४ ||

ललिता रश्मिभिर्हुत्वा सकृदेव ततः परं |
नव्यवरणदेवीनां सकृदेवघृत हरेत् || १०५ ||

त्रिशताधिक साहस्रं शुद्धं गव्याज्य मादरात् |
हुत्वा श्रीविद्यया वह्नौ चतुःश्रीमनुभिस्ततः || १०६ ||

अष्टाविशतिधा हुत्वा प्रत्येकं जातवेदसि |
जपादिभिस्ततो हुत्वा कृत्वा ब्रह्मार्पणाहुतिं || १०७ ||

अग्निं प्रदक्षिणीकृत्य स्वाचार्य चरणद्वयं |
साष्टांग दंडवन्नत्वा वासो लंकारणादिभिः || १०८ ||

अभ्यर्च्य गंधपुष्पाद्यैर्यच्च यावद्य संतत |
सर्वस्वमर्पयेद्द्रव्यमाचार्य चरणद्वयः || १०९ ||

यषीश नमितं द्रव्यमथवाचार्यपादयोः |
समर्प्यचार्यपत्न्यै च दद्यादाकल्पसंचयं || ११० ||

पुरश्चर्या शतफलं सद्यः संप्राप्य साधकः |
खड्गं च पादुका युग्मदिव्यां जनमनुत्तमं || १११ ||

मेतालसिद्धिं च परां घुरिका सिद्धिमप्यथ |
केहसिद्धि मनुप्राप्य वा सिद्धिं महतीमपि || ११२ ||

आणिमादि गुणान्न्याप्य जरामरणवर्जितः |
पंचविंशति वर्षौसौ भूत्वा कंदर्पसन्निभः || ११३ ||

अनेनैव शरीरेण नंदनादि वनेषु च |
क्रीडाते दिव्यकन्याभिर्भुंजन्भोगान्यथेप्सितान् || ११४ ||

प्. ३०अ)

श्रीविद्यासदृशं वस्तु न कुत्रापि प्रदृश्यते |
श्रीचक्रसदृशं पूज्यं नास्ति लोकत्रयेपि च || ११५ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे सौभाग्यविद्योदये एकादशोध्यायः || 
प्. ३०अ)

श्रीदेव्युवाच ||

श्रीविद्येयं त्रिकूटाख्या ललिता श्रीरुदीरिता |
वीजत्रयस्य कथयसाधनं मे जगत्पते || १ ||

श्रीदक्षिणामूर्तिरुवाच ||

शृणु देवि महाज्ञानं सर्वेषामुत्तमोत्तमं |
येत्तानुष्ठितमात्रेण भवाधौत निमज्जति || १ ||

त्रिपुरा परमाशक्तिराद्या ज्ञानयना प्रिये |
स्थूल सूक्ष्मविभागेन त्रैलोक्येत्यत्तिमातृका || २ ||

कवलीकृत निश्शेष तत्वग्रास स्वरूपिणी |
तस्यां परिणतायां तु न कऽऽचित् परदृष्यते || ३ ||

परोपि शक्तिरहितः शक्तः कर्तुं न किंचन |
शक्तः स्यात् परमेशानि शक्तियुक्तो यदा भवेत् || ४ ||

शक्तादिना शिवे सूक्ष्मे नामधा मनविद्यते |
ज्ञातेनापिर्महशनि कर्मशर्म न किंचन || ५ ||

ध्यानावष्टंभकाले तु न मतिर्नदृतिः स्थितिः |
प्रविश्य परमागंतु सूक्ष्माकार स्वरूपिणी || ६ ||

कवलीकृनिश्शेषा वीजांकुरतया स्थिता |
वामा शिवा तथा ज्येष्ठा शृंगाटिकारतांगता || ७ ||

रौवद्री तु परमेशानि जगद्रसनरूपिणी |
एवं सा ज्परमाशक्तिरेकैव परमेश्वरी || ८ ||

त्रिपुरा त्रिविधा देवि ब्रह्मविष्ण्वीशरूपिणी |
ज्ञानशक्तिः क्रियाशक्तिरिरिच्छाशक्तित्मिका प्रिये || ९ ||

त्रैलोक्यं संसृजत्येका त्रिपुरा परकीर्तिता |
यदोल्लसति शृंगाट पीठात् कुटिलरूपिणी || १० ||

शिवार्कमंडलं भित्वा द्रावयंतीं द्रुमहुलं |
तदुद्भवामृता स्वाद परमानंदनंदिता || ११ ||

कधयोषित्कुलेत्युक्ता परपुरुषमेति सा |
निर्लक्ष्यं निर्गुणं चैव कूलरूप विवर्जितं || १२ ||

ततः स्वच्छंद रूपा तु परिभ्राम्य जगत्प्रभां |
तेन मार्गेण संतुष्टा पुनरे काकिनी सती || १३ ||

रमते स्वयमव्यक्ता त्रिपुरा व्यक्तिमागता |
तत्व त्रय विनिर्दिष्टा वर्णशक्ति शिवात्मिका || १४ ||

वागीश्वरी ज्ञानशक्ति वाग्भवे मोक्षरूपिणी |
कामराजे कामकला कामरूप क्रियात्मिका || १५ ||

शक्तिवीजे पराशक्तिरिच्छैव शिवरूपिणी |
एवं देवी त्र्यक्षरा श्रीर्महात्रिपुरसुंदरी || १६ ||

पारंपयेर्ण विज्ञाता भववंध विमोचनी |
संस्मृता पापशमनी जप्ता मृत्युविनाशिनी || १७ ||

पूजिता दुःखदौर्भाग्यव्याधिदारिद्र्यनाशिनी |
हुताविधौद्य शमनी ध्याता सर्वार्धसाधकी || १८ ||

एतस्याः शृणु देवेशि वीज त्रितयसाधनं |
शुक्लांवरं परीधानः शुभ्रचंदनचार्चितः || १९ ||

प्. ३०ब्)

मुक्ताफल स्फुरद्रूपाभूषणाः शुक्लमाल्यभृत् |
पूजयेद्वलैः पुष्पैर्ब्रह्मचर्यरतोनरः || २० ||

धवलैरेव नैवेद्यैर्दधिक्षिरोदनादिभिः |
संकल्प्य धवले वापि नैवेद्यैर्मानसैः शिवे || २१ ||

वागीशीमर्चयेछुद्वभ्र गंधपुष्पैर्मनोहरैः |
कर्पूरध्वलां शुभ्रपुष्पाभरणशोभितां || २२ ||

अत्यंत शुभ्रवसनां वज्रमौक्तिकभूषणां |
मुक्ताफलामल्यमणि जपमालालसत्करां || २३ ||

पुस्तकं वरदानं च दधनीम भयप्रदां |
एवं ध्यायेत् महेशानि सर्वविद्याधेरा भवेत् || २४ ||

मूलादि ब्रह्मरंध्रांतं स्रुवत् पीयूषवर्षिणीं |
ब्रह्मज्योतिर्मयीं ध्यायेज्जिह्वाग्रे दीपरूपिणीं || २५ ||

प्रजपन्वाग्मवं खंडं सहस्रं मंडलं शुचिः |
पाषाणेन समो वापि मूकः पशु समोपि वा || २६ ||

ग्राम्यो मूर्खः पातकी वा वज्ञो मात्र विधर्जितः |
नष्टचित्तोतिमेंदो वा ग्राम्यो मूर्खोति पातकी || २७ ||

शठोपियः पदं स्पष्टमक्षरं वक्तुमक्षमः |
जडोमकः पशु समोपि वा रष्टोतिद्वर्मेधागतप्रजोविनष्टधीः || २८ ||

सोपि संजायते वाङ्मी वाचस्पतिरि वा परः |
सत्यंडितभापटोयजेता प्रतिहत प्रभः || २९ ||

सतर्क पदवाक्यार्थ शब्दालंकार सर्ववित् |
वाताहत समुद्रोर्मिमालातुयैरुपन्यसेत् || ३० ||

सुकु	मारत इस्फार रूपालंकारपूर्वकैः |
प्रदगुफैर्महाकाव्यकर्ता देवेशि जायते || ३१ ||

वेदवेदांग वेदीत सिद्धांतज्ञानपारगः |
ज्योतिः शास्त्रेतिह्यसादिमीमासा स्मृति वाक्यवित् || ३२ ||

पुराणर सवादादिगारुडाने कर्मत्रवित् |
पातालशास्त्रविज्ञातमूत तंत्रायर्तत्ववित् || ३३ ||

विचित्रचित्र कर्मादि शिल्पाने कवि चक्षणः |
महाव्याकरणोदार शब्दसंकरमर्मवित् || ३४ ||

सर्वभाषारुत्तज्ञानी समस्तलिमि कर्मकृत् |
नानाशास्त्रार्थ शिक्षादिवेत्ता भुवनविस्तृतः || ३५ ||

सर्ववाङ्मयवेत्ता च सर्वज्ञो देवि जायते |
वाग्मवस्यस्रया देवि माहात्म्यं कथितं तव || ३६ ||

कामराजस्य माहात्म्यं प्रवक्ष्यामि ततः |
अथ कामवुलासक्तः साधकः परमेश्वरः || ३७ ||

रक्तालंकार सुभगो रक्तगंधानुलेपतः |
रक्तवस्त्रावृतस्सम्यङ्मध्यकाम कलात्मना || ३८ ||

रक्तपुष्पैश्चविधैः कुंकुमादिभिरर्चयत् |
मूलादि ब्रह्मरंध्रांत स्फुर दीपस्वरूपिणीं || ३९ ||

वंधूक कुसुमाकारकांतिभूषणभूषितां |
इक्षुको दंडपुष्पेषु वराभयलसत्करां || ४० ||

तदीयाकार सिंदूरभरितं भुवन त्रयं |
चिंतयत् परमेशानि कामराजं ततो जपेत् || ४१ ||

त्रैलोक्यं मोहयत्येवतक्षणाद्देव साधकः |
राजानो वशमायांति पन्नगा राक्षसा सुराः || ४२ ||

प्. ३१अ)

कंदर्परवदेवेशियो पितामानहारकः |
मनश्चिंतितयोपि तु दासी च वशगा भवेत् || ४३ ||

तद्दृष्टि पश्चगाचारी सुरीवाप्यथ वा सुरी |
विद्याधरी किन्नरी वा यक्षनागांगनाथ वा || ४४ ||

प्रचंड नरभूपाल कन्यका नागकन्यका |
प्रज्वलन्मदनोत्*दहमश्रप्तमातसा || ४५ ||

क्लिन्ना प्रचलितायागं विमूढा मदविह्वला |
निवेदितात्मसवस्वावशगा देवि जायेत || ४६ ||

चलज्जलेदु संकाशा वालार्क विरणारुणा |
चितितायाषितायोनौमंक्षोभाति तत्क्षणा || ४७ ||

एषैव चिंतिताजसा सिंदूराभाहृदक्षिणात् |
आकर्षयेन्न संदेहारं भावपि तिलोत्तमां || ४८ ||

रक्तवर्णां श्रियं ध्यात्वा तदीय महसावृतः |
तस्या मूर्ध्नि स्मरेद्वीजं स्रवत्पीयूषवर्ष्टणं || ४९ ||

जप्तं संमोहयत्येवरंभाच्च सुरसुंदरी |
नाडी द्वितयस्सर्वत्रैलोक्यमपि मोहयेत् || ५० ||

किं च कामकला ध्यानात् पंचकामा वरानने |
मोहयंति जगत्सर्वं प्रयोगं शृणुषावंति || ५१ ||

पूर्वोक्तकामा देवेशि ज्ञातव्याः पंचसंज्ञकाः |
विदर्भ्याद्येन कामेनमत्मथांतर्गतं कुरु || ५२ ||

कंदर्प संपुटं कृत्वा कोण मध्यगनेषु तजः |
मकरध्वज संज्ञं व सर्वमे तद्वरानने || ५३ ||

मीनेक तु गतं कुर्यान् मोहयेज्जगतीमिमां |
त्रैलोक्ये मोहनोनाम योगोयं परिकीर्तित || ५४ ||

शृणु देवि प्रवक्ष्यामि शक्तिवीजस्य साधनं |
मूलादि ब्रह्मरंध्रांतं शरीरचिंतयेत् परां || ५५ ||

स्रवत् पीयूषधाराभिर्वर्षेती विषहारिणी |
हेमप्रभा मासमानां विद्युत्युज समप्रभां || ५६ ||

स्युलच्चंद्र कलापूर्ण कलशं वरदाभये |
ज्ञानमुद्रां च दधती साक्षादमृतरूपिणी || ५७ ||

ध्यायन्विषं हरेन्मंत्री नानाकारव्यवस्थितं |
एतस्याः स्मरणाहेवि नीलकंठत्वमागतं ||| ५८ ||

अहं मृत्युंजयो भूत्वा द्विचरामितात्रये वै |
न तेय समो मंत्री विषभार सहस्रनुत् || ५९ ||

भूतप्रेतपिशाचाश्चनाशयेद्रोगसंचयं |
चातुर्थिक ज्वरानुष्टान यस्मारांश्च नाशयेत् || ६० ||

नागानां दर्शनादेवजडीकरणाकारकः |
दाहिना ममृताकारः क्षीरधारोपमः स्मृतः || ६१ ||

स्थिरकृत्तिमशंकाख्य विषोपविषनाशकः |
दुष्टव्याधि ग्रहानीकशकिनीरूपिकागणैः || ६२ ||

भूतप्रेतपिशायै स्त्रिनेत्रदवं दृश्यते |
अथ त्रिकूट संपूर्णा महात्रिपुरसुंदरि || ६३ ||

प्रजप्ता साधकस्याशु सर्वपातकमेदिनी |
समस्त पुण्यफलदा सर्वलोकवशंकरी || ६४ ||

नाभिमंडल मध्यस्था वालार्क शतसन्निभा |
प्रातर्जप्ताथ मध्याह्ने हृत्पद्मस्थारुण प्रभा || ६५ ||

प्. ३१ब्)

तप्तकांचन संकाशा सायंकाले ततः परं |
मुखमंडल मध्यास्थापयराग मणिप्रभा || ६६ ||

स्मृत्वा जप्त्वा साधकस्य प्रागेवत्तुर्त्रयाच्छिवे |
सिध्यत्यष्टगुणैश्वर्यं सौभाग्यं च महत्तरं || ६७ ||

तत्रामसे स्मरन्वापि योगिनीनां प्रियो भवेत् |
श्रियो विद्यानुसंधाने यस्य स्वार्य कृपा भवेत् || ६८ ||

सूतकादि भयं तस्य नास्ति नित्यं शुचिस्मिते |
तिपतो योजयेन्नित्यं महात्रिपुरसुंदरीं || ६९ ||

तथैव मातृ वक्राज्ञा संक्रमत्यस्य विग्रहे |
सर्वासां सर्वसंस्थानां योगिनीनां भवेत् प्रियः || ७० ||

साधको सौ भवत्या सांसाक्षत् पुत्र इवापरः |
परिपूर्णैव सततं जप्यते श्रीर्यदि प्रिये || ७१ ||

खेचरी सिद्धिरतुलायोगोष्यस्याशु सिध्यति |
चतुःषष्टिर्यतः कोद्योयोगिनीनामहौजसां || ७२ ||

चक्रमे तत्समाश्रित्यसस्थितावरिवंडिते |
जप्त्वा त्रिकूटीं संपूर्णां महात्रिपुरसुंदरी || ७३ ||

ऋतौषष्टैष्टमे वापि दशमे द्वादशेपि वा |
षोडशे दिवसे वापि क्षामांगछन स्त्रियं निशि || ७४ ||

नारायण समं पुत्रमापुष्मंतं पशीखनं |
पाणे सर्वविद्यानां धनाढ्यं भाग्य संयुतं || ७५ ||

संप्राप्य सर्वश्रेयोमिस्सहितो सौ भवेत् सदा |
नैतया सदृशी काचिद्विद्या देवेशि विद्यते || ७६ ||

एतामेव पुराराध्यविद्यां त्रैलोक्यमोहिनी |
त्रैलोक्यमोहनंरूप प्राप्तवान् भगवान्हरिः || ७७ ||

कामदेवोपि देवेशि महात्रिपुरसुंदरी |
समाराध्या भवल्लोके सर्वसौभाग्य सुंदरः || ७८ ||

मयाप्ये तद्व्रतस्थेन क्रियतेद्यापि सुव्रते |
जप स्त्रि संध्यमेतस्यास्समस्तफलसिद्धये || ७९ ||

लयांग पूजनान्नित्यं लक्ष्मी सौभाग्य वाक्यतिः |
महाभाग्य निधि भूत्वा प्राप्नोत्यंते परं पदं || ८० ||

मध्यांत चक्राचंकिर्वन्यक्षेपक्षेपिमासि वा |
संप्राप्य सर्वश्रेयांसि पूज्यते दैवतैरपि || ८१ ||

एतदाराधनादेव ब्रह्मासृष्टिकरो भवत् |
चंद्रसूर्यावपि जगत्सृष्टि संहारकारकौ || ८२ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे सौभाग्यविद्योदये द्वादशोध्यायः ||
प्. ३१ब्)

श्रीदेव्युवाच ||

जपहोविधिं व्रूहि येन विध्नो विनश्यति |
साधकानां हिताय त्वं व दशंकर सुव्रत || १ ||

श्रीदक्षिमूर्तिरुवाच ||

शृणु देवि प्रवक्ष्यामि जपहोमविधि प्रिये |
श्रवणादपि यस्य स्यात् साधको ब्रह्मरूपभाक || २ ||

चक्रं समर्चयेद्देवि सकलसांगमन्वहं |
अश्वमेधफलं सांगं प्राप्नोत्यन्वहमक्षयं || ३ ||

सयोग पूजां कृत्वा वापती नित्यं जितेंद्रियः |
वाजपेय फलं प्राप्य सर्वपापैः प्रमुच्यते || ४ ||

प्. ३२अ)

ताम्रजं चक्रमभ्यर्च्या श्रियं जप्त्वान्वहं शुचिः |
विमुक्तस्सवर्यायेभ्यो महती श्रिय मक्षयां || ५ ||

संप्राप्य महती विद्यां पुत्रपौत्र समृद्धिभाक |
ब्रह्मलोकेव सत्यंते दश पूर्वैर्दशावरैः || ६ ||

रातितं चक्रभ्यर्च्य श्रियं जप्त्वा दिन दिने |
महापापोपपापौद्यैरपि मुक्तः सुदारुणैः || ७ ||

राज्यलक्ष्मीमवाप्नोति विद्यानां पारगो भवेत् |
महती मृद्धि मासाद्य पुत्रपौत्रादि संयुतां || ८ ||

भुक्तेह सकलान्भोगान् दीर्घायुर्विजयी सदा |
कुलानां शतुमुद्धन्यवैकुंठेनिव सत्यसौ || ९ ||

सौवर्ण चक्रमभ्यर्च्य साधकोन्वहमादरात् |
अश्वमेधफलं सांगं मन्वहं प्राप्य साधकः || १० ||

विमुक्तः पातकैर्घोरैः कोटिजन्मकृतैरपि |
मुक्तारत्नारि संपूर्णां धनधान्यौद्य संकुलां || ११ ||

महेंद्र सदृशीं लक्ष्मीमिहैव प्राप्य साधकः |
आरोग्यं न हृदा पुष्पं कांतिं कंदर्प सन्निभां || १२ ||

संप्राप्य सर्वविद्यानां *णोधिषण प्रभः |
आयुः श्रीकीर्तिसहितः पुत्रपौत्रादि संयुतां || १३ ||

समृद्धि महती प्राप्य भुक्त्वा भोगांश्च दुर्लभान् |
सहस्रकुल संयुक्तो मोदते यामे पदे || १४ ||

चक्रं रत्नमयं नित्यमभ्यर्च्य शुचिरादरात् |
कामवत्सुभगोलोके विद्ययाधिषणप्रभः || १५ ||

धनदेन समोलक्ष्म्या विद्ययाधिषण प्रभः |
भुक्तेह सकलान् भोगान् व्रजत्यंते परं पदं || १६ ||

सर्वोपचारैराराध्य चक्रराजं फलप्रदं |
सहस्रं प्रजपेन्नित्यमथ पंचशतं तु वा || १७ ||

चतुःशतं जपेन्नित्यं त्रिशत द्विशतं तु * |
वापि नोचेत् प्राप्नोत्यधोगति ****** || १८ ||

समग्रं फलमक्षप्य नित्यमाप्नोति सिद्धिदं |
पश्चिमाभिमुखेल्लिमंगे वृषशून्ये शिवाअये || १९ ||

अथवाचार्य सान्निध्ये भगवन्मंदिरेपि वा |
चक्रराजार्द्धभं यत्र यत्राचार्यस्य सन्निधिः || २० ||

दिव्यक्षेत्रं तु दुद्दिष्टं समं तद्योजनायतं |
एकादश्यां माघमासे द्वादश्यां वा शुचिः शिवे || २१ ||

आरभ्या ऽऽइवरात्र्यंतं साधको नियतव्रतः |
आचार्यं सन्निधीकृत्य चक्रराजं समर्चयन् || २२ ||

फलाशी वा हविष्याशी क्षीराशी वा जितेंद्रियः |
एकभक्ताशनो देवि गायत्री वहुशो जपन् || २३ ||

चक्रराज समभ्यर्च्य सांगावरणमादरात् |
सहस्रं प्रजपेन्नित्यं श्रियं पंचदशाक्षरी || २४ ||

शताधिकं ततो हुत्वा नित्यमष्टोत्तरं शतं |
सवासिनी त्रयं नित्यमेकैकां वासुवासिनीं || २५ ||

भोजयित्वाथ मृष्टान्नैर्दक्षिणाभिश्च तोषयन् |
माघमासस्य भूयां निराहारो यत व्रतः || २६ ||

प्. ३२ब्)

स्नात्वा सायमथायोध्यानगरामिधमिष्टदं |
चक्रराजं समाभ्यर्च्य सागाचरणमादरात् || २७ ||

यामोपरि ततो रात्रौ विधिवत् संस्कृते नले |
लैतां श्रियमाराध्य जातवेदसि साधकः || २८ ||

सकृदादौ घृतं द्रत्वा रश्मिविद्याभिरादरात् |
नवावरणा देवीनां घृतमेकैकशो हुनेत् || २९ ||

शुद्धेन गोघृतेनाथ सहस्रं त्रिशताधिकं |
हुत्वा पंचदशाक्षर्या श्रिय आचार्य सन्निधौ || ३० ||

लक्ष्मीमंत्रैश्चतुर्भिश्च हुत्वाष्टा विंशधा घृतं |
******** ततो जपादिभि हुनेत् || २९ ||

शुद्धेन गोघृतेनाथ सहस्रं त्रिशताधिकं |
हुत्वा पंचदशाक्षर्या श्रिय आचार्य सन्निधौ || ३० ||

लक्ष्मीमंत्रैश्चतुर्भिश्च हुत्वाष्टा विंशधा घृतं |
ततो जपादिभिर्हुत्वा कृत्वा ब्रह्मार्पणाहुतिं || ३१ ||

अग्निं प्रदक्षिणीकृत्य श्रिय मुद्वास्य चात्मनि |
चक्रराजं समभ्यर्च्य सांगं भूयोपि शैलजे || ३२ ||

आचार्य चरणद्वंद्वं नत्वा साष्टांगमादरात् |
रत्नविंदु समायुक्त षष्टि चिह्नुक हेमजं || ३३ ||

कुंडल द्वितये दद्यादाचार्यस्याथ कर्णयोः |
प्रत्याम्नाय सुवर्णं वा दूत्वा वासो युगं शुभ || ३४ ||

अंगुलीयक मुख्यानि भूषणानि समर्प्ययेत् |
दद्याद्धामाननेकाश्चरलौद्यं चाक्षये धनं || ३५ ||

वहुक्षीस्समायुक्तांगां दद्याद्वत् संयुतां |
अथवाचार्य पादाब्जे वर्षाशनमितं धनं || ३६ ||

वासो युग समायुक्तमर्पयेन्निय तरु व्रतः |
वर्षाशनमितं द्रव्यं शतनिष्कमुदाहृतं || ३७ ||

जदर्वं वा तदर्धं वाक्ति लोभं परित्यजेत् |
एकविंशति निष्कं वा वर्ण निष्कमथापि वा || ३८ ||

अर्पयेदर्क निष्कं वा सिद्धि निछन्महत्तरां |
कृत्वैवं नियमं घोरं पुरश्चरणर्मस्तिरं || ३९ ||

अवश्यं सिद्धिमाप्नोति दुर्लभां च महत्तरां |
आचार्ययपत्न्यै सौवर्ण कर्षमानमथापि वा || ४० ||

त्रिंशच्चिह्नुक सौवर्णमलंकारं समर्पयेत् |
दद्यात् सूक्ष्मतरं वस्त्रं क्षौमं कार्यासकं तु वा || ४१ ||

कृत्वा जागरणं रात्रौ श्रियमभ्यर्चयन् शुचिः |
शाश्वतीं सिद्धिमाप्नोति श्रियं चापि महत्तरां || ४२ ||

चतुर्दशी निशीथे सा यदि भौम समन्वितां |
कृत्वेस्यं तत्र विद्यायाः पुरश्चर्या सहस्रजं || ४३ ||

अवश्यं फलमाप्नोति साधको नात्र संशयः |
ब्रह्महत्यादि पापौ योप्यस्य नश्यति तत्क्षणात् || ४४ ||

वाजिमेध सहस्रस्य वाजपेयायु तस्य च |
फलं सांगमवाप्नोति प्रभाते साधकस्ततः || ४५ ||

कृत्वादौ नौत्यकं कर्मसांगावरणमादरात् |
चक्रराजं समभ्यर्च्य सवत्सांगां पयस्विनीं || ४६ ||

आचार्याय समर्प्याथ दत्वा रात्र्याथ दक्षिणां |
सुवासिनी पंचदमशष्टान्नैस्तोषयेद्व्रती || ४७ ||

प्. ३३अ)

वासोभिर्दक्षिणाद्यैश्च विभवे सति साधकः |
आचार्यचरणद्वंद्व प्रक्षालित जलं शुचिः || ४८ ||

पीत्वाल्लीयादथो तस्य भुक्त शिष्टान्नमादरात् |
तस्मिन्ने वने स्वमेश्रियं देवीं प्रपश्यति || ४९ ||

यद्याचार्य पदांभोजे दद्यादुत्तम दक्षिणां |
पश्यत्यसौ श्रियं साक्षाच्चक्षुर्भ्यामेव साधकः || ५० ||

मध्यमां दक्षिणां दत्वा कनिष्ठामपि दक्षिणां |
श्रियं श्रियं मदारिकांतास्मिन् दिने स्वप्ने प्रपश्यति || ५१ ||

तदारभ्य महद्भाग्यं भवत्यस्य दिनं ** |
अक्षया महती लक्ष्मीर्धनधान्यादि संकुला || ५२ ||

तद्वारि किंकरी भूत्वा तिष्ठत्येव न संशयं |
वाचि वाग्देवता तस्य भवत्येव न संशयः || ५३ ||

आश्विने नवरात्रे वा वासंते नवरात्रके |
जप्त्वावर्ण सहस्राणि श्रियः पंचदशाक्षरी || ५४ ||

पूर्वोक्तविधिना हुत्वा दत्वा पूर्वोक्त दक्षिणां |
महातीं सिद्धिमासाद्य भवत्येवेदं सन्निभः || ५५ ||

अक्षयायां तृतीयाया मारभ्य नियत व्रतः |
आचार्यानुज्ञयावण साहस्रं श्रियमिष्टदां || ५६ ||

पूर्णिमांतं प्रजप्त्वाथ पूर्णिमायां ततः परं |
दधि मध्वाज्य सहितोदनेन यनसोद्भवैः || ५७ ||

वीजशून्यैः फलैर्वाज्य सहितैस्त्रि शताधिकं |
सहस्रं विधया हुत्वा रश्मि विद्यापुरस्सरं || ५८ ||

जयादिभिरथो हुत्वा कृत्वा ब्रह्मार्पणाहुतिं |
चक्रराजं समभ्यर्च्य सांगावरणमन्वहं || ५९ ||

अथ पंचदशाभ्यर्च्य प्रमदाः श्रीधिया शुचिः |
गुडोदकेन दध्यन्नैः फलैरपि मनोहरैः || ६० ||

दक्षिणाभिश्चतां कृत्यैस्संतोष्य च ततः परं |
श्रीचक्र सन्निधौ पश्चादाचार्यं दंडवन्नसेत् || ६१ ||

दत्वा धेनुद्वयं वत्स वहुक्षीर समन्वितं |
अलंकारैरलंकृत्य वासो युगमं समर्प्य च || ६२ ||

वर्शासनमितं द्रव्यं तदर्धं वा तद चक्र |
सन्निधौ पश्चादाधार्यं दंडवन्नसेत् || ६१ ||

दत्वा धेन द्वयं वत्स वहुक्षीर समन्वितं |
अलंकारैरलं कृत्य वासो युग्मं समर्प्य च || ६२ ||

वर्षाशनमितं द्रव्यं तदर्धं वा तदर्धकं |
पंचनिष्कमितं वापि प्रदद्याद् दक्षिणाधनं || ६३ ||

आचार्यपत्न्यै सौवर्णमलंकारं यथा रुचि |
वासोपि च समर्प्याथा तच्छेषं भोजयेद्व्रती || ६४ ||

इत्थं कृत्वापि महतीं सिद्धिं प्राप्नोति शाश्वतीं |
महदा पुष्पमारोग्यं श्रीरप्यष्ट गुणान्विता || ६५ ||

धनधान्य समृद्धिश्च प**द्धिर्महत्तरा |
कंदर्प समसौभाग्यं विद्या वहुविधापि च || ६६ ||

सिध्यत्यस्य न संदेहस्तेस्मिन्ने वहि वत्सरे |
सिद्धिं विना न कास्यानां सिद्धिरुक्ता मनीषिभिः || ६७ ||

साधयेद्वांछित्तानर्थान् सिध्यनंतरमे वहि |
येन केनाशुपायेन पूर्णानुग्रहतो गुरोः || ६८ ||

विद्या सिद्ध्यति तस्याथ देवत्वं च न दुर्लभं |
ध्यात्वाथ वा चक्रराजमनः पूजा समन्वितं || ६९ ||

प्. ३३ब्)

जपारंभं सुधीः कुर्यान् महापापः प्रमुच्यते |
निगदेनो पांशुना वामन सा वा जपेत् सदा || ७० ||

निगदः परमेशानि स्फुट वाचा निगद्यते |
अव्यक्ततः स्फुरानने उपांशुः परिकीर्तितः || ७१ ||

मानसस्तु वारोहे चिंतनात्तवरूपभक् |
जिह्वाया जप्यते येन सोपि मानस उच्यते || ७२ ||

निगदेन तु यज्जमं लक्षमात्रं वरानने |
उपांशु स्मरणेनै तुल्यं भवति शैलजे || ७३ ||

उपांशुना लक्षमात्रं यज्जसं कमले क्षणे |
मानसोच्चारणे नैव तुल्यमेकेन सुंदरि || ७४ ||

धियायदक्षर श्रेराया वर्णाद्वर्णं पदात्पदं |
जप्येत स जपः प्रोक्तो मानसो क्षय सिद्धिदः || ७५ ||

मुद्रासन्नद्ध देहस्सन् सांगं चक्रं समर्चयन् |
लक्षमात्रं जपेद्यस्तु चक्रराजं समर्चयन् || ७६ ||

लक्षमात्रं जपेद्यस्तु महापापैश्च दारुणैः |
वार्धके यौवने वाल्ये जाग्रत् स्वप्नसुषुप्तिषु || ७७ ||

मनसा कर्मणा वाचा ज्ञानाज्ञानकृतैरपि |
उपपातक संयैश्च मुच्यते नात्र संशयः || ७८ ||

लक्षद्वयं जएद्यस्तु श्रियः पंचदशाक्षरीं |
ब्रह्महत्या सुराया नस्वर्णस्तेयादिकैरपि || ७९ ||

महापातक संद्यैश्च उपपातकराशिभिः |
मुच्यते नात्र संदेह कोटि जन्मकृतैरपि || ८० ||

चक्रराजं समभ्यर्च्य श्रियः पंचदशाक्षरी |
जप्त्वा लक्षत्रयं मंत्री हयमेध सहस्रजं || ८१ ||

फलं श्राप्य विशुद्धात्मा दैवतैरपि पूज्यते |
चतुर्लक्षं जपेद्यस्तु यक्रराजं समर्चयन् || ८२ ||

जडोपि सर्वविद्या अपि भांत्यस्य चक्रतह्ः || ८४ ||

महाकविर्महावाङ्मी भवत्येव न संशयः |
पंचलक्षं जपेद्यस्तु नियतः श्रियमिष्टदां || ८५ ||

सर्वविद्यानिधिरयं व्यासवाल्मीकसन्निभः |
भूत्वा धनदसंकाशः श्रिया भवति संततः || ८६ ||

अजरणो भूत्वा प्राप्नोत्या पुष्पमक्षयो || ८७ ||

लक्ष षट्कं जपेद्यस्तु चक्रराजं समर्चयन् || ८७ ||

पारंगतोसौ विद्यानां भूत्वा विद्याधराधियः |
सर्वज्ञत्व मनुप्राप्य चिरा पुष्पमहत्तरं || ८८ ||

अवाप्य दिव्यभोगाढ्यो लभते सर्ववांछितं |
प्राप्नोति महदैश्वर्यं मुक्तारत्नादि संकुलं || ८९ ||

गजाश्वरथ संपूर्णदासीदास समन्वितं |
सप्तलक्षं जपेद्यस्तु श्रियो विद्यां फलप्रदां || ९० ||

अजरामरणो भूत्वा पंचविंशति वार्षिकः |
सौभाग्यं परमं लब्ध्वा धनधान्यादि संकुलां || ९१ ||

शक्राद्यैरष्ट दिक्पालैरपि नित्यं प्रपूज्यते |
अष्टलक्षं जपेद्यस्तु महात्रिपुरसुंदरी || ९२ ||

अष्टांगसहितं योगं त्रियं चा.ष्तगुणान्वितां |
संप्राप्य कालमृत्यु च विनिर्जित्या जरामरः || ९३ ||

खेचरत्वं समासाद्य विमानमधि रोहतिं |
चिंतामणिगणाकीर्णे कामधेनु समन्विते || ९४ ||

प्. ३४अ)

कल्पद्रुमवनांतस्थे सुरराजादि मंदिरे |
क्रीडते दिव्यकन्याभिः कंदर्प इव सुंदरः || ९५ ||

नवलक्ष प्रमाणं योजयेत् त्रिपुरसुंदरी |
अधियस्सर्वसिद्धानां भूत्वा विंशति वार्षिकः || ९६ ||

जरामरण निर्मुक्तो वलीपलितवर्जितः |
अणिमादि गुश्वणैश्वर्यं लब्धा खेचरतामपि || ९७ ||

क्रीडते दिव्यकन्याभिस्सततं देवन्नुदिर |
वर्णलक्षं जपेद्यस्तु श्रियः पंचदशाक्षरीं || ९८ ||

स एव जगतां कर्ताहर्ता संरक्षकेपि च |
सर्वज्ञः सुभगो वाग्मी सर्वविद्यासु पारग || ९९ ||

अनेनैव शरीरेण जरामरणवजितः |
पंचविंशति वर्षश्च श्रियमष्ट गुणान्वितां || १०० ||

संप्राप्य ब्रह्मविष्ण्वीश शक्राद्यैश्च मरुद्वणैः |
पूजिटतो योगमष्टांगं लब्ध्वा खेचरतामपि || १०१ ||

प्रार्थ्यते दिव्यकन्यामिस्तिरश्चांवेत्ति भाषितं |
परकायं प्रविशति जायते दिव्यभोगवान् || १०२ ||

ब्रह्मर्षिभिर्वशिष्टायैरपि नित्यं समर्चितः |
शतयोजनपर्यंतमपि पश्यति चक्षुषा || १०३ ||

मेहंद्रपुरमुख्येषु दिव्यलोकेषु संततं |
विहरत्येव गंधर्वैस्संस्तुतोप्सरसांगणैः || १०४ ||

दिव्यकन्याशतांकीर्णं विमानमधिरुह्य च |
भुक्त्वा कल्पं महाभोगान् ब्रह्म तादात्म्यं सिद्धिभाक् || १०५ ||

यदामक रसक्रांति सविता संक्रमत्यसौ |
तदारभ्य दिनं नित्यमाचार्यानुज्ञया शिवे || १०६ ||

एकभक्ताशनोविद्यां जप्त्वा साहस्र मन्वहं |
अधः शायीजिता मित्रो गुरुशुश्रूषणेरतः || १०७ ||

कुंभसंक्रांतिपर्यंतं तद्दिने गुर्वनुज्ञ |
विधिवत् संस्कृते वह्नौ पलाश कुसुमैः शुभैः || १०८ ||

त्रिशताधिक साहस्रं जुहुयात् त्रिप्तधुलुतैः |
पूर्ववद्राश्मि विद्याभिर्भूत्वै कामाहुतिं शिवे || १०९ ||

चतुःश्रीमनुभिः पश्चादष्टाधि शतिधा घृतं |
हुत्वा जपादिभिर्हुत्वा कुर्याद् ब्रह्मार्पणाहुति || ११० ||

पलाश कुसुमाभावेपमैर्घृत मधुलुतैः |
पद्माभावे विल्वपत्रैः केवलेन घृतेन वा || १११ ||

हुत्वा चाप पदांभोजे दद्याद्वर्षाशनं धनं |
अथावा वर्षनिष्कंखं पंचनिष्कमथापि वा || ११२ ||

समर्प्याचार्य यव दद्याद्वासो विभूषणं |
वण संख्यास्सुवासिन्यस्संतोष्य भोजनादिभि || ११३ ||

वंधुभिस्सहभुंजीत स्वयमाचार्य सन्निधौ |
इत्थं कृत्वा महासिद्धिं पुरश्चर्या शतोद्भवां || ११४ ||

संप्रोष्य जगतांधात्री श्रिये देवी प्रपश्यति |
कंदर्प शतसौभाग्यं श्रियं चाष्टगुणान्वितां || ११५ ||

वाचस्पति समां विद्यां जातिस्मरणामुत्तमं |
योगमुष्टांगसहितं धनधान्याकुलां श्रियं || ११६ ||

प्. ३४ब्)

दिव्यकन्यायतित्वं च समानोत्तमतामपि |
पूज्यतां नृप सान्निध्ये दैवतैरपि पूज्यतां || ११७ ||

अवाप्य वत्सरे तस्मिन् दिव्यान्भोगाश्च दुर्लभान् |
व्रजत्यंते परंधाम कुलसाहस्र संयुतः || ११८ ||

दासभूतानृपालाःस्युर्योषितो दास्य एव हि |
च सेतति व्यापिनी लक्ष्मीर्गजाश्चरथसंकुला || ११९ ||

मुक्तारत्नौद्य संपूर्णा स्वर्णरौप्य समाकुला |
अवला जायते तस्य मंदिरे नात्र संशयः || १२० ||

ऋषित्व ममरत्वं वा गंधर्ववत्वमथापि वा |
सिद्धत्वं वाथ देवत्वं लभतेस्मिन् कलेवेर || १२१ ||

पुरश्चरण कर्मेदमुक्तंते गिरिकन्यको |
विशेषहेमि द्रव्याणि प्रवक्ष्यामि ततः परं || १२२ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे सौभाग्यविद्योदये त्रयोदशोध्यायः || 
प्. ३४ब्)

श्रीदक्षिणामूर्तिरुवाच ||

विशेष होम द्रव्याणां विधानमथ वक्ष्यते |
यच्छ्रूत्वापि न रोधीमान्दुरितौद्यैर्विमुच्यते || १ ||

दीपस्थानं समाश्रित्य जपहोमार्चनादिकं |
कुर्यात् समस्तविद्यानां सिध्यथेर्साधकोत्तमः || २ ||

वतुलं उरचयेद्देवि कूर्माकृति सुलोचने |
तन्मध्ये नवकोष्ठानिकत्वा वर्णान् समालिखेत् || ३ ||

मध्यकोष्ठे क्षेत्रनाम लिखेद्वर्णानथाष्टसु |
स्वरयुग्म क्रमेणैवकादिचाष्ट सुयोजयेत् || ४ ||

अवर्ग क्रमतो देवि कवर्गादि ततः परं |
लक्षवर्णौ शंभुकोणे विलिखेत् कूर्मसंज्ञिकं || ५ ||

यस्मिन्कोष्ठे क्षेत्रनाम तन्मुखं विद्धि पार्वति |
मुखस्य पार्श्वयोः पाणीद्वयं जानी हि पार्वति || ६ ||

ततः पश्चाद्वयं कुक्षिस्थानं हि सुखंदिते |
ततः पादद्वयं विद्धि तदंते पुच्छमीरितं || ७ ||

मुखे कार्याणि सिध्यंति मनोरथ शतान्यपि |
करस्थाने महाक्लेशः सर्वकार्य विनाशकृत् || ८ ||

उदरे दुःखमधिकं पादयोर्हानिरव्युता |
पुच्छेतु धनहानिश्च जायते नान्यथा प्रिये || ९ ||

दीपस्थानं मया प्रोक्तं त्रैलोक्येपि सुदुर्लभं |
दीपस्थानं पुरेक्षेत्रे ग्रामेपि विषयेपि वा || १० ||

यत्र कुत्रापि वा कृत्वा जपहोमार्चनादिकं |
कुर्यादनंत फलदं विद्धि पर्वत कन्यके || ११ ||

नित्य होमः पुरा प्रोक्तो मया पातकर्भजनः |
कामनाहौम कर्माणि वक्ष्यामि फलदान्यथ || १२ ||

मल्लिका मालती जाती कुसुमैर्मधुमिश्रितैः |
चैत्रमासे पूर्णिमायां सहस्र त्रितयं हुनेत् || १३ ||

मंदोपि सर्वविद्यानां पारगो जीवसन्निभः |
भवत्येव वरारोहे महावाग्मी महाकविः || १४ ||

जपापुष्पैराज्ययुक्तैः करवीरैरथापि वा |
सहस्र त्रितयं हुत्वा गौक्षीर त्रिमधुसुतैः || १५ ||

प्. ३५अ)

कामोकामवत् सुभगः कांत्या मोहयेज्जगतीमिमां |
वसोराजकुले वापि विलद्वारे वनेपि वा || १६ ||

विजयाश्रिय माप्नोति हनूमानि च संततं |
सौभाग्येन विलासेन सामर्थ्येनापि सुव्रते || १७ ||

पूर्वोक्त कुसुमैर्हुत्वा तरुणीश्च मदान्विताः |
संमोहयति भूपानां कन्या अपि मनोहराः || १८ ||

कर्पूर कुंकुमं देविं मिश्रं मृगमदेन च |
लघुकोलसमं हुत्वा सहस्रं त्रिशताधिकं || १९ ||

राज्यलक्ष्मी मवाप्नोति संतति व्यापिनी नरः |
चंपकैः पाटलैर्हुत्वा यत त्रिमधुमिश्रितैः || २० ||

त्रिसहस्रं विशुद्धात्मा त्रिशताधिक मादरात् |
धनधान्या कुलां मुक्तारलराशि समाकुलां || २१ ||

महतीं श्रियमाप्नोति शाश्वती मनपापिनी |
श्रीखंडं गुगुलुं चंद्रनागरं जुहुया यदि || २२ ||

प्रत्येकमेकसाहस्रं कंदर्पसदृशः श्रिया |
राजनाजेंद्रदेवानांपुरं *र्वशमानयेत् || २३ ||

सर्वेलोका वशीभूता भवत्यस्य न शंशयः |
घृत त्रिमधु सस्मिश्रलाक्षां हुत्वा सहस्रशः || २४ ||

राज्यलक्ष्मी समासाय दारिद्र्येण विमुच्यते |
मभुत्रितथद्वोमेत सहस्र त्रितयं शुचिः || २५ ||

विमुक्तः सकुलायद्भाः खेचरत्वमवाप्नुयात् |
क्षीरं मधु च दध्याज्यं पृथग्द्युत्वा सहस्रशः || २६ ||

आयुर्ध नमहारोग्य समृद्धिं च लभेत् परां |
क्षीरेण मधुता हुत्वा प्रत्येकं त्रिसहस्रकं || २७ ||

अममृत्युं विनिर्जित्यकालं मृत्युं च साधकः |
महदापुष्पमाप्नोति सर्वाधिन्याधिकर्तितः || २८ ||

दधिमाक्षिक होमेन प्रत्येकं त्रिसहस्रकं |
सौभाग्यं महदा साद्य धनमक्षयमाप्नुयात् || २९ ||

सघृतेन सितेनाथ हुत्वा दशसहस्रकं |
महतीं श्रियमासाद्य वैरिणस्तंभयत्यसौ || ३० ||

होमा दधिमधुक्षीलाजाभि वीरवंदिन |
विमुक्तस्सर्वरोगैश्च स्वच्छंदमरणो भवेत् || ३१ ||

कमलैरुणैर्हुत्वाद्युत त्रिमधुमिश्रितैः |
त्रिसहस्रं विशुद्धात्मा द्वितीय इवयक्षराट् || ३२ ||

रक्तोत्पलैस्त्रिमध्वक्तैर्जुह्यादोघृतपुतैः |
समाहं सर्वभूयाला दासभूता भवति हि || ३३ ||

त्रिशताधिक साहस्रात् प्रत्यहं गिरिकन्यके |
अयं धनयवाप्नोति वीछितं नात्र संशयः || ३४ ||

नीलोत्पलैत्पलैस्त्रिमध्वक्तैः शताधिक सहस्रकं |
हुत्वा समाहमात्रेण क्रूरा भूपनयोपि च || ३५ ||

दासभूता भवत्यस्य दुःसाध्याजपि योषितः |
श्वेतात्पलै स्त्रिमध्वक्तैं शताधिक सहस्रकं || ३६ ||

हुत्वा समाहमात्रेण महती श्रियमक्षयां |
संप्राप्य सर्वविद्यानां पारगो भवति ध्रुवं || ३७ ||

श्वेतपद्मौस्त्रि मध्वक्तैश शताधिक सहस्रकं |
हुत्वा समाहमात्रेण कांतिं कंदर्प सन्निभां || ३८ ||

प्. ३५ब्)

संप्राप्य महती लक्ष्मीं प्राप्नोतींद्र समप्रभां |
कह्लार हवनान्मंत्री त्रिशताधिक सहस्रकं || ३९ ||

सप्ताहात् सर्वसौभाग्यं धनमक्षय माप्नुयात् |
मानुलुंग फलैर्हुत्वा सहस्रं त्रिशताधिकं || ४० ||

समाहात् क्षत्रिया वैश्या भवंत्यत्र न संशयः |
नारंग फलहोमेन सहस्रं त्रिशताधिकं || ४१ ||

त्र्यहात् सकला वैश्या दासभूता न संशयः |
कुष्मांड फलहोमेन सहस्रं त्रिशताधिकं || ४२ ||

पंचाहात् सर्वसौभाग्यं धनमक्षयमाप्नुयात् |
मानुलुंगफलैर्हुत्वा सहस्रं त्रिशताधिकं || ४० ||

समाहात् क्षत्रियावैश्या भवंत्यत्र न संशयः |
नारंगफलहोमेन सहस्रं त्रिशताधिकं || ४१ ||

त्र्यहात् सकला वैश्यादासभूता न संशयः |
कूष्मांडफलहोमेन सहस्रं त्रिशताधिकं || ४२ ||

पंचाहात् सर्वशूद्राश्च वश्या अत्रभ संशयः |
द्राक्षा फलैस्त्रिमध्वक्तैस्सहस्रं त्रिशताधिकं || ४३ ||

हुत्वैक विंशति दिनं सिध्यष्टकं मवाप्नुयात् |
कदलीफल होमेन लक्षमात्रेण भूभुजः || ४४ ||

दशत्रश्यान संदेहो यावज्जीवं भवंति हि |
खर्जूरफलहो न लक्षमात्रेणभूजः || ४५ ||

वश्या विंशति संख्याका इत्याज्ञा पारमेश्वरी |
रिकेलयूलैर्हुत्वा लक्षं त्रिमधुमिश्रितैः || ४६ ||

सप्तद्वीपाधियो राजा यावजीवं भवत्यसौ |
पक्वान्न पूल होमेन लक्षमात्रेण सुंदरि || ४७ ||

चतुःसागरवयंति भूपतिर्जायते सदा |
पनसस्य फलै वीजरहितै स्त्रिमधुप्लुतैः || ४८ ||

लक्षं हुत्वा महालक्ष्मीं प्राप्नोतींद्र समप्रभा |
वशीकरोति भूयालन् किंकरा इव संततं || ४९ ||

हुत्वा कृष्णतिलैर्गन्यघृत त्रिमधुमिश्रितैः |
त्रिशताधिक साहस्रं पक्षमेकं निरंतरं || ५० ||

इष्टसिद्धिमवाप्नोति दुर्लभामपि दैवतैः |
गुग्गुलस्य च हामेन षठस्त्रेण सुंदरि || ५१ ||

सर्वदुःखनिवृत्तिः स्यादक्षयं सुखमश्रुते |
कुंकुमद्यत संयुक्तं मधु त्रितयमिश्रितं || ५२ ||

सहस्र पंचकं हुत्वा कायवत् सुंदराकृतिः |
वशीकरोति त्रैलोक्यं यावजीवं न संशयः || ५३ ||

चंदने घृतसंमिश्रं मधुत्रितयामिश्रितं |
सहस्रत्रितयं हुत्वा वैरिणो शमानयेत् || ५४ ||

रक्तं चंदन होमेन सहस्रं त्रिशताधिकं |
स्त्रियो वश्या भवंत्यस्य पुरुषा अपि संतत || ५५ ||

कपूरं जुहुयाद्यस्तु घृत त्रिमधुमिश्रितं |
त्रिशताधिक साहस्रंदित त्रितयमीश्वरि || ५६ ||

दीर्घमायुष्य मासाद्य कांत्या कंदर्प सन्निभः |
वाचस्पति सप्तः साक्षाद्विद्ययेहापि जायते || ५७ ||

कूस्तूरी होमतः सम्यक् सहस्रं त्रिशताधिकं |
एकं न दिवसे नैव वश्याः स्फुर्राजमंत्रिणः || ५८ ||

प्. ३६अ)

तिलतंदुल तंदुल होमेन सहस्रं सप्तवासरं |
सर्वपाप निवृत्तिः स्याद्द्रोग शांतिश्च जायेत || ५९ ||

घृतत्रिमधुसंमिश्र शर्कराहोमतः शिवो |
त्रिशताधिक साहस्रं सप्ताह साधकोत्तमः || ६० ||

वशीकरोति त्रैलोक्यं श्रियमप्य चलां लभेत् |
घृत त्रिमधुसंमिश्र पायसं जुहुयाद्यदि || ६१ ||

त्रिशताधिक साहस्रं दशाहं कमलेक्षणे |
त्रैलोक्यं स्ववशीकृत्य श्रियमष्टगुणान्वितां || ६२ ||

प्राप्नोत्यत्र न संदैहस्सत्यंधु सत्यं वरानने |
नानाविधान्ना होमेन मासि मासि शत्रयं || ६३ ||

अत्र राशि मवाप्नोति धान्यमक्षयमश्नुते |
सोपस्करैश्च कटुकैस्सहस्रं त्रिशताधिकं || ६४ ||

हुत्वा सप्ताह मात्रेण रोगजालैस्सुरुणैः |
अपनेतु मशक्यैश्च मत्रौषधस्सायनैः || ६५ ||

मुव्यते नात्र संदेहक्षयकुष्टादिकैरपि |
जपापुष्पैस्त्रिमधुक्तैस्सप्ताहं जुहुयाद्यदि || ६६ ||

त्रिशताधिक साहस्रं प्राप्य लक्स्मीमचंचलां |
स्र्वविद्यानिधिर्भूत्वा कामवत्सुंदरो भवेत् || ६७ ||

वकुलस्य हुनत्पुष्पैस्त्रिसहस्रं शताधिकं |
सौभाग्यं महदासापवृद्धोषि तरुणायते || ६८ ||

दशांगधूपहोमेनाप्यसौ सौभाग्यधान् भवेत् |
जंबूफलैस्त्रिमध्वक्तैस्त्रिसहस्रं शताधिकं || ६९ ||

चतुर्दिवसहोमेन तरुण्यो रूपगर्विताः |
दासीभूता भवत्येव राजकन्या अपि ध्रुवं || ७० ||

कूष्मांड फलहोमेन त्रिसहस्रं शताधिकं |
सप्ताहार्देत्य कन्याश्च दासीभूता भवंति हि || ७१ ||

श्रीफलैशुद्धयादग्नौ पंचाहं त्रिमधुप्लुतैः |
त्रिशताधिक साहस्रं राज्यलक्ष्मीर्महीयसी || ७२ ||

तन्मंदिरे भवत्येव धनरत्नौद्य संकुला |
इक्षु खंडैश्चतुरह शताधिक सहस्रकं || ७३ ||

हुत्वा त्रिमधुसंमिश्रैः श्रिय साक्षात् प्रपश्यति |
अष्टोत्तरशतं नित्यमष्टाविंशतिधापिवा || ७४ ||

हुत्वा शुद्धेन गव्येन घृते नैव दिने दिने |
विद्यासिद्धिमवाप्नोति श्रेयोसि सुवहून्यपि || ७५ ||

केवलं घृतहोमेन प्रत्येकं जातवेदसि |
समस्ताभीष्ट संसिद्धिं प्राप्नोत्यत्र न संशयः || ७६ ||

शृणु देवि प्रवक्ष्यामि मानं हवना सिद्धिदं |
पुष्पं मग्रं जुहुयादूत्यैलं कमलं तु वा || ७७ ||

कुसुमानि च पुष्पाणि यथेष्टानि हुनेस्रिये |
शतसंख्यास्तिला प्रोक्तास्तंडुलाश्च तथैव हि || ७८ ||

लाजामुष्टि प्रमाणाश्च माषमग्नघृतं स्मृतं |
चुलुकार्द्धमतक्षीरमंत्रवादरसम्मितं || ७९ ||

स्थलीं फलं महेशानि कूष्मांडमांतु लुंगकं |
मनः प्रीतिकरैः खंडैर्जुहुयान् मनलोचने || ८० ||

प्. ३६ब्)

रंभाफलं चतुःखंडं लघुचेत् खंडितं न हि |
नारिकेलं चतुःखंडमुक्तं शास्त्रेषु सुंदारि || ८१ ||

प्रतिपर्वहुने दिक्षु खंडसंकलसिद्धिदं |
द्राक्षाफलं समग्रस्यां नारंगं च द्विधा स्मृतं || ८१ ||

खर्जूरमेकमेक स्यात् क्रमुकाधा च गुग्गुलं |
गुंजा समं च कर्पूरं कस्तूरी कुंकुमं तथा || ८२ ||

मनः प्रियाणि चान्यानि फलानि जुहुयात् प्रियेकं |
लाक्षा गुग्गुल संख्याश्याद्यद्वस्तु सुमनोहरं || ८३ ||

मनः प्रिया हुतिं कृत्वा होमकुर्यास्तुलोचने |
एतदा हुति मानंते कथितं सर्वविघ्नहृत् || ८४ ||

येन केनाप्यु पायेन स्वाचार्यानु ग्रहाच्छिवे |
श्रियं संतोषयेन्नित्यं जपहोमार्चनादिभिः || ८५ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीयेतंत्रवेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे सौभाग्यविद्योदये चतुर्दशोध्यायः ||
प्. ३६ब्)

श्रीदक्षिणामूर्तिरुवाच ||

शृणु देवि प्रवक्ष्यामि विशेषमिधिमुत्तमं |
आदौ कुंडं समुत्पाद्य चतुरस्रं सुलक्षणं || १ ||

सर्वलक्षण संयुक्तं शतहोमर्द्ध हस्तकं |
सहस्रे हस्तमात्रं स्याद्विसहस्रे द्विहस्तकं || २ ||

त्रिहस्तमयुते प्रोक्तं लक्षे हस्त चतुष्टयं |
कोटि होमेष्ट हस्तं च कृत्वा कुंडस्य लक्षणं || ३ ||

शांतिके चतुरस्रं च वश्ये चैवार्द्ध चंद्रकं |
षट्कोणं स्तंभने प्रोक्तं मारणे तद्वदेवहि || ४ ||

आकर्षणे त्रिकोणं च वृत्तमुच्चाटने तथा |
नानासिद्धिकरं प्रोक्तं पद्मकोणं महेश्वरि || ५ ||

उत्तरे शांतिकर्म स्याद्धारुण्यां स्तंभटनं भवेत् |
मारणे दक्षिण प्रोक्ता पश्चिमार्वक्ष्यकर्मणि || ६ ||

दाहकर्मणि वा दस्मग्नेपी विद्वेषेने ऋती |
तथा मुच्चाटनं स्याद्वायन्वे ईशान्ये सर्वसिद्धिदं || ७ ||

विद्यासिद्धिकरं पूर्वदिङ्मुखं होमकर्मणि |
कृत्तिकाकर्षणे प्रोक्ता मरणी मारणे तथा || ८ ||

स्वाती वश्ये तथोच्चाटे ज्येष्ठास्तंभनकर्मणि |
विद्वेषे शततारास्यादहि वुन्ध्यं तु शांतिदं || ९ ||

अकर्षणं सोमवारे मारणं मंगले तथा |
वुधे च स्तंभनं कार्यं गुरुवारे च पौष्टिकं || १० ||

भार्गवे सर्वसिद्धिः स्याह वौसवं शुभं भवेत् |
राजवृत्तस्य समिधो होत्तव्याः स्तंभने शिवे || ११ ||

महिषीकृत होमश्च लोकत्रय वशंकरः |
दाडिमी समिधो होमे प्रशस्ता मारणादिके || १२ ||

अजा घृतेन होमः स्याज्जगत्त्रितयमोहनः |
विद्वेषे चैव होतव्या उन्मत्त समिधस्तथा || १३ ||

अतसीतैल संयुक्ता महाविद्वेषकारकाः |
सर्वकार्यार्थसिद्धिश्च सर्वविघ्ननिवारणं || १४ ||

प्. ३७अ)

गोघृते नैव हवनादन्वहं गिरिकन्यके |
भार्गवे वासरे वापि नवम्यां पूर्णिमासुवा || १५ ||

अवश्यं पूजयेद्देवि कन्यकास्सु मनोहराः |
पंचमवर्षमारभ्य यावद्वादशवत्सरं || १६ ||

अविवाहित कन्यानां पूजनात् सर्वसिद्धयः |
कन्यकाः पूजिता येन त्रैलोक्यं तेन पूजितं || १७ ||

विवाहिता अपि सदारजोदर्शल वर्जिताः |
कन्यका इति संप्रोक्ता यावद्वादशवत्सरं || १८ ||

श्रीधिया कन्यकाः पूज्याः समस्तफलसिद्धये |
सुवासिन्योपि संपूज्या भूषणाच्छादनाशनैः || १९ ||

आचार्यपत्नी संपूज्या साक्षाल्लक्ष्मीधियान्वहं |
सैव लक्ष्मीर्जजम्माता सैव गौरी सरस्वती || २० ||

आचार्यपत्न्योवढ्यश्चेत् तत्रया पुत्र संयुता |
सैव साक्षान्महालक्ष्मीधिया पूज्या विभूवणैः || २१ ||

तत्पत्न्योपीतरामात् सदृशा नात्र संशयः |
दमप्नारोपणं वक्ष्ये साधकानां हिताय च || २२ ||

संवत्सकृता पूजा येन पूर्णा प्रजायते |
तपोभगांयमदन्नोमय शैलसुते यदा || २३ ||

लक्ष्मीभूतस्तदा पत्न्यै रतिः प्रीतिश्च दुःखिते |
संतुष्ट मनसा ताभ्यां वरोदतो मयाप्तिये || २४ ||

तन्नेत्र वारि संभूता दमनस्य लताद्रिजे |
तत्सौरम्य समुद्भूत सौख्यमासीत् सुलोचने || २५ ||

रत्यै प्रीत्यै च तस्मात्तु मदनः प्रकीटीकृतः |
दमनेन तुयो मंत्री वर्ऽमध्ये स पूजयेत् || २६ ||

तस्य सांवत्सरी पूजामदनाय भविष्यति |
इतिस्यै वरोदतो मयैव सुखंदिते || २७ ||

तस्माद्दमन पूजा हि कर्तव्या साधकोत्तमैः |
श्रीश्रीशपूजानिरतैर्गौरीशंकर पूजकैः || २८ ||

रविपूजापरैश्चापि गणेशार्चन तत्परैः |
श्रीचक्रपूजानिरतैः शालग्रामार्चकैरपि || २९ ||

लिंगाचनरतैश्चापि वपुकार्चन तत्परैः |
महेंद्रा यष्टा दिक्पाल पूजना सक्तमानसैः || ३० ||

यस्य यत्र भवेत् प्रीतिस्तदर्चन परैरपि |
वत्सरे वत्सरे वश्यं कर्तव्यं दमनार्चनं || ३१ ||

अन्यथा तत्फलं वर्षकृतं कामस्य जायते |
चैत्रादयस्त्रयोमासापक्षौसितसितेतरौ || ३२ ||

एतेषु पूर्वपूर्वस्तु कालः सर्वोत्तमोत्तमः |
अष्टम्यां च चतुर्दश्यां पौर्णमास्या मध्यापि वा || ३३ ||

पूर्वरात्रौ प्रकुर्वीत सद्यो वाधिनि वासनं |
स्वयमुत्याद्यदमनं समूलं पूर्वस्तु काल्लर्वेयुतं || ३४ ||

आनीतमथवान्येन मौल्यादातृतमेव वा |
वामतः स्थापयेद्देवि सर्वतौ भद्रजे वुजे || ३५ ||

वस्वरे दामनं पात्रं प्रस्थाप्या पश्चाष्टवर्णारति विद्या वरानने |
प्रीतिं वदे इति स्थाने प्रीतिमंत्रोष्ट वर्णयेत् सुधीः वाग्भवं भुवनेशानीं 
श्रियं काममतः परं || ३६ ||

कामदेवाय हृदयं विद्यैषारुद्रवर्णि |
पूर्ववीज्ञानिचोद्धार्य प्ररेमात्मनमुच्चरेत् || ३७ ||

रव्यै नमऽऽचाष्ट वर्णारति विद्या वरानने |
प्रीतिं वदे इति स्थाने प्रीति मंत्रोष्ट वर्णकः || ३८ ||

प्. ३७ब्)

नवप्रकारभिन्नं तद्दमनं पूजयेत् क्रमात् |
पूर्वोक्तायां दक्षिणस्यां दिशि सिंहासनोपरि || ३९ ||

जस्त्रेण रक्षणं कुर्यात् कवचेनाव कुंठनं |
वध्वा स्त्रि शूलकुंद्रा च भ्रामयेद्दमनोपरि || ४० ||

श्रीखंडद्युसणेंद्वाढ्यैरपधिवासं तु कारयेत् |
प्रथमे दिवसे कुर्यादधिवासनमुत्तमं || ४१ ||

सद्यो दिव्यथ रात्रौ वा वर्षपूजाफलाप्तये प्रातः |
काले महापूजां कृत्वा योध्या पुराभिधे || ४२ ||

नवकोणं विधायाथ सिंहरेण महाप्रभं |
कलशान्नवसंस्थाप्य हेमरलादि पूरितान् || ४३ ||

एकं वा कलशं नित्यं स्थापयेद्देशिकोत्तमः |
दक्षिणे मंडलं कृत्वा कुंकुमाद्यैर्विचिपत्रितं || ४४ ||

अशोक तरुमूलेख्य त्रिकोणं मंडलं लिखेत् |
तन्मध्ये पूजयेत् कामं तरुणं चारुणप्रभं || ४५ ||

रक्तमाल्य वस्त्रभूषं वामदक्षिणयोः प्रिये |
रतिप्रीति विशोभाढ्यं पंचवाण धनुर्धरं || ४६ ||

वसंतसहितं कामं कदंववन मध्यगं |
पूर्वोक्ति मनुना सम्यगर्चयोत् सिद्धि हेतवे || ४७ ||

गौरश्यामे रतिप्रीति क्रमेण मणिभूषिते |
पद्मतांवूलहस्ते च रक्तवस्त्र विराजिते || ४८ ||

दिव्याभरण संयुक्ते दिव्यमाल्य विराजिते |
वामदक्षिणयोर्ध्यात्वा कामस्य तदनंतरं || ४९ ||

वसंतं पूजयेत् पश्चात् कदंववन मध्यगं |
गौरवर्ण वामहस्ते सुधापूर्ण घटान्वितं || ५० ||

दक्षहस्तेन विभ्राणं नाना पुष्प समुच्चयं |
सांगं कामं प्रपूज्याथ महात्रिपुरसुंदरी || ५१ ||

क्रमं समर्चयेत् सम्यागाचार्य चरणद्वयं |
स्वर्णभार सहस्रैश्च दिव्यस्रग्वस्त्रभूषणैः || ५२ ||

रत्नैर्मुक्ता फलैर्वित्तैरर्चयेदिष्ट सिद्धये |
आचार्य पूज्यते यत्र तत्कर्म स फलं स्मृतं || ५३ ||

आचार्य पूजारहितं निष्फलं नात्र संशयः |
गुणे भावे तत्पुत्रं तत्पत्नीं वा समर्पयेत् || ५४ ||

आचार्य पौत्रमथ वा तद्दोहि भ्रमथापि वा |
तेषामभावे तद्भातृनथ वा संप्रपूजयेत् || ५५ ||

कन्यका अर्चयेत् पश्चान्मष्टान्नेश्च सुवासिनीः |
श्रीविद्यया हुनेदाज्यमथ त्रिशतमादरात् || ५६ ||

ब्रह्मार्पणाहुतिं कृत्वा ब्राह्मणाभोजयेदथ |
इत्थं कृत्वा नरस्त्यम्यग्दमनारोपण व्रतं || ५७ ||

वत्सरेवत्सरे सम्यगाप होमार्चनादिकं |
कृत्वा सांगमवाप्नोति फलं नात्र विचारणा || ५८ ||

संवत्सरकृतां पूजा जपहोमादिकं शिवे |
अन्यथा मदनायैव कृतं स्यादिरि कन्यके || ५९ ||

प्. ३८अ)

ललिताया महाराज्ञाः श्रियो विद्या परायणः |
भक्षयेन्नेक्षु खंडानि न भवेत् स्त्रीषु निष्ठुरः || ६० ||

न भवेल्लोक विद्वेषी मलिनान भवेत् क्वचित् |
नानृतं कस्य चिद्धयाद्विशेषेण गुरोः शिवे || ६१ ||

आचार्यनिंदा श्रवणं श्रेयस्कामी परित्यजेत् |
दरिद्रो वा धनाढ्यो वा मूर्खो च पंडितोपि वा || ६२ ||

आचार्य एव भगवान् हरिर्ब्रह्मापारः शिवः |
किमत्र वहुनोक्तेन परमेश्वर मच्युतं || ६३ ||

आचार्यरूपिणं विद्धि सत्यं न सत्यं न संशयः |
भक्तिमान्नाज विद्यायां लक्ष्म्यादीनपि सन्मनून् || ६४ ||

यथा शक्त्या जपेत् विद्वात् सिद्धि प्राप्नोत्यनुत्तमां |
माहात्म्यते तच्छ्री देव्या सागरे चुलुकांवुवत् || ६५ ||

किंचिदुक्तं मया देवि किं पुनः श्रोतुमिच्छसि || ६५ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे सौभाग्यविद्योदपंचदशोध्यायः || 
प्. ३८अ)

श्रीदेव्युवाच ||

भगवन् दक्षिणामूर्ते सर्वज्ञ करुणानिधे |
चतुर्लक्ष्मी सेव्यमाना श्रियो विद्यात्वपरिता || १ ||

लक्ष्म्यादि विद्यारलानां विधानं कथय प्रभो |

श्रीदक्षिणामूर्तिरुवाच ||

श्रीदेवीललिता सर्वजगत्कारणारूपिणी || २ ||

चतुर्लक्ष्मी सेव्यमाना साक्षात्कामदुद्यास्मृता || ३ ||

श्रीविद्या च तथा लक्ष्मीर्महालक्ष्मीस्ततः परं |
त्रिशक्तिः सर्वसाम्राज्यलक्ष्मीः पंचप्रकीर्तिताः || ४ ||

श्रियस्त्रिजगदंवाया मूलविद्यागरीयसी || ४ ||

सिंहासेनश्वरी प्रोक्ता सर्वविद्यामयी शुभा |
एकाक्षरी महाविद्यां लक्ष्मीमथ वदाम्यहं || ५ ||

वारुणांतं वह्नि संस्थं वामनेत्र विभूषितं |
विंदुनादयुतं लक्ष्मी वीजमे तदुदाहृतं || ६ ||

पूर्वसिंसनेशानी लक्ष्मीरेषात्रयी मयी |
समस्त संपत् सुखदा विधात्रा पूजिता पुरा || ७ ||

ब्राह्मणेनु ग्रहाद्दक्ष कश्यपाद्याः प्रजेश्वराः |
लक्ष्मी वीजमेतदुदाहृतं माराध्य लोकानामाधियत्यं प्रयेदिरे || ८ ||

ऋषिर्भशुर्महायोगीनिच्छछंद उदाहृतं |
श्रीलक्ष्मीर्देवता प्रोक्ता सर्वसंयत् समृद्धिदा || ९ ||

शतुर्थे वीजशक्ती च कीलकं रेफल उच्यते |
द्वितीयेन तृतीयेन षस्ठेनार्णेन चैमिति || १० ||

इंद्रेण चंद्रकलया विद्यां संभेय सुंदरी |
षडंगानि न्यसेन्मंत्री हच्छिरश्च शिखां ततः || ११ ||

कवचं नेत्रमस्त्रं च नमः स्वाहा क्रमेण च |
वषढुं वौषडंतं च पुटेभिर्योजयेत् क्रमात् || १२ ||

अष्ट पत्र लिखेद्यंत्रं वहिर्भूविंदुमालिखेत् |
मध्ये पुष्पं विनिक्षिप्ये पीठशक्तीः समर्चयेत् || १३ ||

प्. ३८ब्)

विभूति रुन्नतिः कांतिः पुष्ठिः कीर्तिश्च सत्नतिः |
व्युष्टिरुत्कृष्टि ऋद्धश्च वसु दिक्षु प्रपूजयेत् || १४ ||

मध्ये सिंहासनं पूज्यं सर्वशक्तिमयं प्रिये |
ध्यायेत्ततः श्रियं रम्यां सर्वदेव नमस्कृतां || १५ ||

तप्तकार्तक्षराभासां दिव्यरत्न विभूषितां |
आसिंच्य मानाममृतैर्मुक्तारत्न द्रवैरपि || १६ ||

शुभ्राभ्रामेन युग्मेन मुहुर्मुहुरपि प्रिये |
रत्नौद्य वहु मकुटा शुद्ध सौमांगरागिणी || १७ ||

पद्माक्षीयं मनाभस्य वामांके संस्थितांभजे |
एवं ध्यात्वा यजेद्देवी पद्मयुग्मधरां सदा || १८ ||

वरदा भय शोभाढ्यां चतुर्वाहु त्रिलोचनां |
आवाहनादि मुद्राश्च क्रमेणैव प्रदर्शयेत् || १९ ||

उच्चाजलिमधः कुर्यादियमावाहनी भवेत् |
इयं तु विपरीतास्यात्तदा वै स्थापनी भवेत् || २० ||

ऊर्ध्वांगुष्टं मुष्टियुतं तदेयं सन्निधापनी |
अंतरंगुष्ठमुष्टिभ्यां तथेयं तन्निरोधनी || २१ ||

तर्जनीभ्यां परिभ्राम्य सकलीकरणं भवेत् |
अंजलिं चार्घ्यवत् कृत्वा परमीकरणं भवेत् || २२ ||

परिवर्त्यकरौ नेत्री तर्जन्यौ च कनिष्ठिके |
मध्यमानामिका युग्मे स्थापयेत्तु परस्परं || २३ ||

अमृतीकरणं नाम मुद्रेयं धेनुरूपिणी |
एतास्साधारणमुद्रादर्शयित्वा जपेत् प्रिये || २४ ||

गंधपुष्पादिभिश्चैव सर्वकामार्थ सिद्धये |
अग्नीशासुर वायव्य मध्यदिक्ष्वंगपूजनं || २५ ||

वालाका विमला चैव कमला वनमालिका |
विभीषिका मालिका च शांकरी वसुमालिका || २६ ||

पूर्वादि क्रमतो देवि प्रादक्षिण्येन पूजयेत् |
इंद्राग्नि यमरक्षोराद्वरुणानि न संज्ञकान् || २७ ||

कुवेरेशान लोकोशा भूमिर्विवेकमाद्यजेत् |
ब्रह्माविष्णुश्च लोकेशावूर्द्धादि क्रमतो यजेत् || २८ ||

अर्कलक्षं जपेन्मंत्रं तद्दशांशेन साधकः |
तपेत्ययसासम्यक्कमलैराज्यतोलितैः || २९ ||

हुत्वा द्वादश सहस्रमाचार्य चरणद्वये |
पलमान सुवर्णेन रचितं कमलं क्षुभं शुभं || ३० ||

दत्वा सिद्धिमवाप्नोति लभते सर्वसंपदः |
चतुर्विंशति साहस्रमथवा साधकोत्तमः || ३१ ||

निराहारो जपेद्विद्वा कार्तिकैदशी दिने |
त्रिसहरं हुनेदग्नौपमैर्गव्याज्यतोलितैः || ३२ ||

पलमान सुवर्णं वा धेनु द्वादश साहस्रं |
विल्वपत्रैर्घृतप्लुतैः त्रिशत्ताधिक साहस्रं जुहुयात् संस्कृतेनले || ३५ ||

सुवासिनीः समभ्यर्च्य पंचशैलसुते शिवे |
वत्सरान् महती लक्ष्मीं लभते वनसंकुलां || ३६ ||

प्. ३९अ)

जप्त्वा द्वादश साहस्रं चतुर्मासं दिने दिने |
सहस्रपंचकं वापि सहस्र त्रितयं तु वा || ३७ ||

अष्टोत्तरशतं हुत्वा गव्येनाज्येन साधकः |
अचलां महतीं लक्ष्मीं धनवान्यादि संकुलां || ३८ ||

प्राप्नोत्यत्र न संदेहस्सत्यं सत्यं वदाम्यहं |
एकाक्षरमिकांमिमां लक्ष्मी जपन्नवहमादरात् || ३९ ||

राज्यलक्ष्मी मवाप्नोति गुरुभक्तो यदि स्वयं |
लक्ष्मीविद्या विधांते किंचिदे तन्मयेरितं महादारिद्र्यशमनं किं पुनः 
श्रोमिच्छसि || ४० ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीयेतंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे सौभाग्यविद्योदये षोडशोध्यायः || 
प्. ३९अ)

ऋषय ऊचुः || 

ऋष्यशृंग महाभाग दिव्यज्ञान वतावर |
प्रसन्नलक्ष्मीविद्यायाः पार्वत्यै परमेश्वरः || १ ||

यदा हतद्वयं भूयः श्रोतुमिच्छाम हे प्रभो |
यदाह भगवाक्तो महालक्ष्मीमनोः शुभं || २ ||

माहात्म्यं सर्वपापघ्नं तद्भूयः कथयस्वनः |

श्रीऋष्यशृंग उवाच || 

लक्ष्मीविद्याविधि श्रुत्वा गिरिजा तुष्टमानसाः |
दक्षिणामूर्तिर्माहेदं वचनं लोकसम्मितं || 

श्रीदेव्युवाच ||

देवदेव नमस्तेस्तु महेश करुणाधिधे || ४ ||

माहात्म्यं ललितां वाद्या लक्ष्म्या अपि मया श्रुतं |
महालक्ष्मी महाविद्याविधानं सर्वसिद्धिदं || ५ ||

सुगुप्तमपि मे ब्रूहि कृपया जगतांगुरो |

श्रीदक्षिणामूर्तिरुवाच ||

सम्यक् पृष्टं महाभागे लोकाभामुपकारकं || ६ ||

प्रसन्नलक्ष्मी माहात्म्यं सद्यः कल्मखनाशनं |
पुरा नारायणे नोक्तं जनकाय महात्मने || ७ ||

ततो दाशरथिः प्राह वशिष्टादिभ्य आदरात् |
अहमप्यत्र वक्ष्यामि तुभ्यं राजीवलोचने || ८ ||

गुह्याद्गुह्यतमं पुण्यं सारान् सरतयं परं |
प्रसन्नलक्ष्मी माहात्म्यमधुना कथयामिते || ९ ||

त्रयी विजं श्रिया रुद्धां भुवनेशी मतः परं |
स्पर्शाद्यं ब्रह्मपूर्वं च महीं रुद्र समन्वितां || १० ||

स्मरं जठरवर्णं च मुखवृत्तं युतो भुवं |
वलानुजं ततो वायुं रुद्रस्वर समन्वितं ||११ ||

प्रसीद युगलं भूयः श्रीरुद्धां भुवनेश्वरी |
महालक्ष्मी पदपश्चाच्चतुर्थायान्वितं || १२ ||

सप्तविंशाक्षरी विद्या महालक्ष्म्या इतीरिता |
दक्षसिंहासनेशानी विष्णुना पूजिता पुरा || १३ ||

प्रगजाश्च मुक्तारलौग्द्यवर्षिणी जगदीश्वरे |
अयोध्यापुर वैकुंठ सर्वसाम्राज्यनायिका || १४ ||

प्. ३९ब्)

महालक्ष्मीरितिख्याता वेदवेतांत संस्तुता |
प्रसन्नश्रीरितिख्याता वेदवेतांतवेदिभिः || १५ ||

भक्तानां शंखपद्मादि निधि संपत्करी शुभा |
उपासकानां विप्राणां माहेंद्र श्रीफलप्रदा || १६ ||

अलकापुर साम्राज्यदायिनी धनवर्षिणी |
वेदवेदांगवेदांत पूर्ववाक्सिद्धिकारिणी || १७ ||

सर्वक्षेत्रमयी सर्वयोगशास्त्रस्वरूपिणी |
सर्वतीर्थमयी सर्वपातकौद्यविद्यातिनी || १८ ||

अनुग्रहाद्भगवतो ब्रह्माद्या देवतागणाः |
योगिनस्सतकथाश्च वशिष्टाया महर्षयः || १९ ||

पुरंद्रादयस्सर्वदिक्पाला अमृताशनाः |
वसवोष्टौ महाभागारुहा एकाअशापि च || २० ||

द्वादशापि तथा दिव्या महालक्ष्मीं हरिप्रियां |
आराध्याष्ट उणैश्वर्यमवाप्याद्यापि पार्वति || २१ ||

जपंति नियतानित्यं समस्तफलसिद्धिदां |
अलकापुरसाम्राज्यं महेंद्रपुरसंपदं || २२ ||

अणिमादि गुणैश्वर्यमर्थ ब्रह्मपदं तु वा |
इच्छतेयं महालक्ष्मीर्जप्तव्यानियता नित्यं समस्तफलसिद्धिदां |
अलकापुरसाम्राज्यं महेंद्रपुरसंपदं उयतात्मना || २३ ||

न वेदैर्नागमैः शास्त्रैर्नपुराणैस्सुविस्तरैः |
ज्ञातु शंधन्या महालक्ष्मीराचार्यानुग्रहंविना || २४ ||

प्रसन्नलक्ष्मीविद्यां योदृष्टा पुस्तकसंस्थितां |
जपेत् सयोगिनी वृंदैर्भक्ष्यते मासषट्कतः || २५ ||

आचार्यानुग्रहान्नित्यं महालक्ष्मीमिमां जपन् |
अणिमाणि गुणैश्वर्यं मुक्तारलौद्यमक्षयं || २६ ||

महावाक्सिद्धिमतुलां धनराशिमक्षयं |
मत्ताननेकामातंगान्वाजिनोपि वह्नून् पशून् || २७ ||

संप्राप्य दिव्यभोगांश्च पुत्रपौत्रवतीमपि |
समृद्धिं महती लब्ध्वा वैकुंठेव सतिं लभेत् || २८ ||

नाव्यं श्रीकामिभिर्जप्या प्रान्नश्रीरियं शिवे |
साम्राज्यलक्ष्मीकामेन भोगमोक्षार्थिना सदा || २९ ||

महालक्ष्मीरियं जप्या महासंपत्समृद्धिदा |
अचलं महदैश्वर्यं महासिद्धिम चंचलां || ३० ||

इच्छता सततं जप्या प्रसन्नश्रीरियं शिवे |
देवावियत्यनिर्द्रणतियं हृदयमेन च || ३१ ||

वरुणेन जलैश्वर्य वायव्यं वायुनाप्दं |
तेजस्वित्वं स वित्रा च सुचाशुत्वमथेदुना || ३२ ||

कोशैश्वर्यं कुवेरेण गुरुणा शक्र गौरवं |
अग्निना तापशक्तित्वमोषधीशत्वमिंदुना || ३३ ||

प्. ४०अ)

पातालराज्यं नागेन शक्राद्यैदिगधीश्वरैः |
लोकैश्वर्यर्च संप्राप्तमचलं भयवर्जितं || ३४ ||

देवसेनानियतृत्वं प्राप्तमीश्वरसूनुना |
गणैश्वर्य गणेशेन नंदिना शिवतुल्यता || ३५ ||

महालक्षी प्रभावेन नान्यथ वीरवंदिते |
यत्र यत्र महद्भाग्यं प्राप्तं देवर्षिसिः पुरा || ३६ ||

अनुग्रहात् प्रसन्नायाः श्रिय एव न संशयः |
प्रसन्नलक्ष्मीमाहात्म्यं ब्रह्मापि जगतांपतिः || ३७ ||

अहनारायणो वापि न शक्त्यावक्तुमीश्चरि |
यदा उर्वाससः शापाच्छक्रोप्य नरनायकः || ३८ ||

नष्टश्रीको भवत्यश्चात् संप्रार्थ्यांगिर संगुरुं |
तदनुग्रहतः प्राप्य महालक्ष्मीमिमां शिवे || ३९ ||

समुद्रमथतो भूता दृष्टा साक्षाच्छियं परां |
अनुत्तमं महद्भाग्यं प्राप्तवान मराधिपः || ४० ||

अचला श्रीयुतो भूत्वा तदारभ्य शचीपतिः |
त्रयाणामपि लोकानां माविपत्यमवान् || ४१ ||

त्रैलोक्य जपितं लेभे मत्ते मैरावतं गतं |
हयरत्नं मनोवेगमुच्चैः श्रवसमानिवमान् || ४२ ||

राजा वै श्रवणः पूर्वतपस्तस्वासुदुश्चरं |
पक्षराक्षसराजत्वं प्राप्यालकापुरी शुभां || ४३ ||

धिक्कतो रावणेनाथ पुलस्त्यानुग्रहात् पुनः |
प्रसन्नश्रीमहाविद्यां जप्त्वा हुत्वा ततः परं || ४४ ||

मत्सखित्व मनुप्राप्य धनेशत्व मनुत्तमं |
अलकापुरसाम्राज्यं प्राप्त्वान् गिरिकन्यके || ४५ ||

राज्यलक्ष्मीरियं विद्या महालक्ष्मीरिति स्मृता |
प्रसन्नलक्ष्मीर्विख्याता समस्तामीष्टसिद्धिदा || ४६ ||

न वक्तव्या दुराचाररतायपिशुनाय वा क्रोधिने चाति |
मूर्खाय लुब्धाया महालक्ष्मीरिति स्मृता प्रसनृतवादिने || ४७ ||

निंदाकत्रे पितुर्मातुराचार्योर्द्वषकारिणि |
वेदनिदापरायापियण निंदा पराय च || ४८ ||

परांगनासंगरतं पर द्रव्येषु लोलुपं |
मंदबुद्धिं जडं मूर्खं दुराचाररतं तथा || ४९ ||

वेदवाह्यं दुरात्मानं वेदनिंदा परायणं |
श्रुत्युक्ताचार रहितं शिष्यत्वे परिवर्जयेत् || ५० ||

आचार्यचरणद्वंद्वे दृढ भक्तं जितेंद्रियं |
परद्रव्य परस्त्रीषु पराङ्मुखमतंद्रितं || ५१ ||

वैदिकाचारनिरतं सततं सत्यवादिनं |
शांतं निष्कल्मषं शुद्धं हरिपूजा परायणं || ५२ ||

संवत्सरत्रयं शिष्यं परीक्ष्य परमेश्वरि |
दयादिमां महालक्ष्मीविद्यां सकलसिद्धिदं || ५३ ||

प्. ४०ब्)

पुरा सरस्वती मूर्तिधारिणी वेदमातृका |
आगत्य ब्राह्मणं प्राह प्रसन्ना श्रियमिष्टदां || ५४ ||

तुभ्यं दास्याम्यहं गुप्ताकुरुष्व सततं द्विज |
असूयकायानृजवे जडायानृजवादिने || ५५ ||

न प्रपच्छसि चेतुभ्यमस्मि वीर्यवती तदा |
रक्षणी यात्वाया नित्य मदत्वा पापकारिणे || ५६ ||

यदि गुप्तात्वया विद्या महालक्ष्मीरियं द्विज |
तदा महेंद्रसदृशं पदं दास्यमिते द्विज || ५७ ||

सरस्वत्येति गदितं पुरा विप्नोत्तमं प्रति |
तस्मादेषा महालक्ष्मीनं प्रकाश्यापि कुत्रचित् || ५८ ||

महेंद्रसदृशी लक्ष्मीमिच्छन् विप्रोपि भुतले |
जपेदिमां महालक्ष्मीमाचार्यानुग्रहाच्छिवे || ५९ ||

आचार्यचरणद्वंद्व शुश्रूषा नित्यमादरात् |
सर्वस्वे नापि कर्तव्या भोगमोक्ष फलाप्तये || ६० ||

आचार्यसन्निधावेवस्थातव्यं नियतात्मभिः |
पूज्यमाचार्य पादाब्ज द्वयमेव दिने दिने || ६१ ||

आचार्य एवस्तो तव्यो राजविद्वरत् सभासु |
चज्यजेत्स्वपि नरं पत्नीमातरं च सुतानपि || ६२ ||

महालक्ष्मी प्रदाचर्भ्यं देहांतेपि न संत्यजेत् |
सेव्यमाचार्य पाआब्ज द्वयमेव दिने दिने || ६३ ||

जप्या प्रसन्नश्रीरेवभोगस्वर्गपवर्गदा |
ब्रह्मानंद रसावाप्ति मणिमादि गुणां श्रियं || ६४ ||

अवश्यमिच्छता राज्यलक्ष्मीर्जप्या दिने दिने |
एतदेव परश्रेय एन देतदेव परंस्तपः || ६५ ||

एतदेव परं तीर्थमेतदेव परं फलं |
अयमेव महायाग इयमेव गतिः परा || ६६ ||

इति मत्वान्वहं राज्यलक्ष्मी विद्यां जपोच्छचिः |
योजनानां सहस्रं वा गत्वाचार्यं द्विजोत्तमं || ६७ ||

संसेव्य शतवर्षं वा प्राणैरथैश्च सुव्रते |
प्रसन्नकमलाविद्यां तदनुग्रहतो जपेत् || ६८ ||

कार्त्रवीर्यश्च सगरोमांधाता च पुरूरवाः |
रद्युर्दशरथो राजा दुष्षंत्तोभरतोपि च || ६९ ||

स्वायंभुवाद्या मनवस्सार्वभौमा नृपा अपि |
राज्यलक्ष्मीमिमां जप्त्वा संसेव्याचार्यमादरात् || ७० ||

दुर्लभं देवसंद्यैश्च संप्राप्ता श्रेय उत्तमं |
श्वेतद्वीपाधि यत्वं वा सुवर्णगिरिसंपदं || ७१ ||

य इच्छतेन राज्य श्रीरेव जप्या दिने दिने |
ब्रह्मविष्णुमहेशाद्या अपि त्रैलोक्यनायकाः || ७२ ||

प्रसन्नलक्ष्मीमाहात्म्यं न हि वर्णपित्तुं क्षमाः |
नास्तु शक्तिर्महषीणामस्या माहात्म्यवर्णने || ७३ ||

मंद प्रज्ञावतां भूमौ मनुजानां तु काकथा |
प्रसन्नलक्ष्मीविद्येयं निमिवंश समुद्भवैः || ७४ ||

प्. ४१अ)

गौतमानुग्रहाज्जप्तासवे मुक्तास्ततो भवन् |
प्रसन्नलक्ष्मिस्तद्वंशे जनकस्या भवत् सुता || ७५ ||

तदा प्रभृति सर्वेस्य भूया वंश समुद्भवाः |
जनका इति विख्याता मुक्ता जीवंत एवते || ७६ ||

इयमेव परा गौरी हिमा वल सुता शिवा |
इयमेव महावाणी सावित्री च सरस्वती || ७७ ||

वेदाज्जपि च वेदांता मम वक्त्र समुद्भ्वा |
अतः परं समुद्भूत पुराणं च महत्तरं || ७८ ||

धर्मशास्त्राणि सर्वाणि मुनिभिः कीर्तितीन्यपि |
एतत् समाधिका विद्यान दृष्टा कुत्रचिच्छ्रुता || ७९ ||

भ्रमंति मुनयोपीह महादारिद्र्य दुःखिताः |
राज्यलक्ष्मी न लब्धास्ते भोगस्वर्गायवर्गदां || ८० ||

इयं कामधुद्यानृणां सर्वकाम फलप्रदा |
इयं कल्पलता साक्षान्मतः संकल्पसिद्धिदा || ८१ ||

किं तारत्नमियं साक्षायिंतितार्थ फलप्रदं |
ये सिद्धा मुनयोपीह दिव्यभोग समन्वितः || ८२ ||

जानीहितान् महालक्ष्मीविद्या सक्तान् दिने दिने |
वाचः पदानि चत्वारि पराख्यं प्रथमं पदं || ८३ ||

पश्यंत्याख्यं द्वितीयं क्स्यातृतीयं मध्यमाभिधं |
जानारतीश्वर एवैतत्सर्वस्वत्याः पदत्रयं || ८४ ||

महर्षयोपि जानंति भगवत्कृपयान्विताः |
वैदवरीनामकं पश्चाच्चतुर्थं वामदं विभुः || ८५ ||

वाचः पदानि चत्वारि ब्रह्मविष्णुमहेश्वराः |
महर्षयोपि जानंति तपसा दग्ध किल्विषाः || ८६ ||

चतुर्थ वौवरीरूपं मया यत्पदमीरितं |
प्रसीद्धमेत देवान्न भूतले गिरिकन्यके || ८७ ||

मानुषेषु प्रसिद्धं च पक्षिष्वपि पशुष्वपि |
पिपीलिका सुनागेषु सर्वेषु च मृतेषु च || ८८ ||

आचार्यानुग्रहाद्राज्यलक्ष्मीविद्या जपात् सदा |
विद्याजालमिदं सर्वं निर्गच्छल्यस्य वक्त्रतः || ८९ ||

किमत्र वहुनोक्तेन राज्यलक्ष्मी महामनोः |
अधिकं सदृशं वापि वस्तु विधात्मकं नाहि || ९० ||

महानुभावा मुनयः पुरातना प्रसन्नलक्ष्मी सकलार्थदात्रीं |
उपास्य धर्मं च न भोगमोक्षान वा पुरुत्कृष्टपदं चर्दोव || ९१ ||

इति श्रीयदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे सौभाग्यविद्योदये सप्तदशोध्यायः ||
प्. ४१अ)

श्रीदक्षिणामूर्तिरुवाच ||

शृणु देवि प्रवक्ष्यामि राज्यलक्ष्मी महामनोः |
अनुष्ठानविधिं सम्यग् यत्कत्वा सिद्धिमाप्नुयात् || १ ||

ऋषिर्ब्रह्मा समुद्दिष्टो दक्षो वाथ प्रजापतिः |
गायत्रं छंद इत्युक्तं समस्त जगदंविका || २ ||

प्. ४१ब्)

जगत्त्रितय साम्राज्य महासिंहासनेश्वरी |
महालक्ष्मीर्जगन्मातादेवता कथिता शिवे || ३ ||

श्रीरुद्धा भुवनेशानी वीजमंत्र समीरितं |
हृदेवशक्तिरुद्दिष्टा विनियोगरुवभीष्टदः || ४ ||

कमले हृदयं प्रोक्तं शिरः स्यात् कमलालये |
शिखा प्रसीदते नैव कवचं त्रिभिरक्षरैः || ५ ||

नेत्रमस्त्रं च शेषे वा श्रीवीजपुटितं पृथक् || ५ ||

माणिक्य प्रविम प्रभो हि मनिमैस्तुंगैश्चतुर्भिर्गजैर्हस्तग्राहिम रत्नकुंभ 
सलिलैरासिंध्यमानां सदा हस्ताब्जैर्वरदानमंवुजयुगाधीनि दधानां 
हरेः कांतां कांक्षित पारिजातलतिकां वंदे सरोजननां || ६ ||

सुधांभो निधि मध्यस्थ मुद्या नव नमद्भुतं |
पुत्राग पाटलाशोक चंपकैरूपशोभितं || ७ ||

मंदवायु समुद्भूत पुष्पमद्भि विराजितं |
समेरुमाधवी विल्व देवदारुलवंगकैः || ८ ||

संतान पारिजाताद्यैः पुष्पितैलकल्पभूषणैः |
मातुलुंगैः कर्णिकारैश्चंदनैर्वुंजुलैरपि || ९ ||

अंकोलदाडिनी पूगैर्द्रुमैः कुरवकैरपि |
सर्वर्तु पुष्ट्यसहितैर्नमद्भिः सुविराजित || १० ||

तन्मध्ये पंकजैः प्रकुमुरोत्पलराशिभिः |
सुगंधिभिश्च कह्लारैः फुल्लैः कुवलयैरपि || ११ ||

भ्रमरैर्हसंकारंड चक्रवाकार्दिभिर्वृते |
तान्मध्ये पुलिने रस्मे महासुरसित शोभिते || १२ ||

सर्वतः पारिजाताद्यैः शोभितुं रत्नमंडपं |
चतुर्द्वारयुत दिव्यहेमप्राकार शोभितं || १३ ||

उद्यदर्क सहस्राभं भास्वरं चंद्रशीतलं |
दिव्यरत्न समायुक्त कपाटाष्टक शोभितं || १४ ||

दिव्यमाणिक्यसहिततुंग गोपुरसंवृतं |
हेमदं उशिलालविद्विज पंङ्क्ति परिष्कृतं || १५ ||

नवरत्न समायुक्तं स्तंभ पंक्ति विचित्रितं |
दिव्यसाहस्र संशोभिदीप्तस्तंभ विराजितं || १६ ||

तप्तहाटक संशोभिवातायन समन्वितं |
विचित्रांशुक संवर्द्धकांचनैरपि कोटिशः || १७ ||

सुवर्ण किंकिणीयुक्तं रत्नमंदुपमुज्वलं |
मालतीकंतकीजाती च यकोत्पलकेसरैः || १८ ||

तुलसीमल्लिका सवासी नंद्याकर्त कदंवकैः |
दिव्यैरन्यैः पुष्पगेणेरलंकृत महीतलं || १९ ||

काश्मीरमृगनाभिभ्यां कस्तूर्या च तमालकैः |
चंदनणरुकर्पूरैरामोदितदिगंतरं || २० ||

इत्थं संचिंत्य मनसा रत्नमंडप मुल्वलं |
तन्मंडपस्य मध्यस्थ पारिजातं सुरद्रुमं || २१ ||

तदधो नवमाणिक्य सिंहासन मनुत्तमं |
तत्रासीनं जगन्नाथं काल नीलांवुद प्रभं || २२ ||

कामकोटि प्रतीकाशं पीतांवर युगावृतं |
पद्मराग महारत्न वज्रमाणिक्यविंदुभिः || २३ ||

खचितं तप्त सौवर्णं विभ्राणं कुंडल द्वयं |
किरीट हारकेयूर कटकादि विभूषितं || २४ ||

प्. ४२अ)

कौस्तुभोद्भासितोरस्कं तुलसीवनमालया |
शोभितं पारिजातादि पुष्पमाल्य विराजितं || २५ ||

प्रसन्नवदनं शांतं राजीवायत लोचन |
शंखचक्रा भयवरधरं योगिनि षेवितं || २६ ||

दिव्यमाणिक्य संवद्ध हेमकांची विराजितं |
प्राचीना नामपि गिरागोचरमनूपमं || २७ ||

वंदितं देवतावृदैस्संस्तुतं परमर्षिभिः |
नारायणं पुरानंद सत्यचिद्वनमच्युतं || २८ ||

तद्वायांके महालक्ष्मी वालार्क शतसन्निभां |
दाडिमी कुसुमप्रख्यां जपां पुष्प समप्रभां || २९ ||

तदा जांवूनद निभां विद्युत् साहस्रसन्निभां |
दृशं जन्नूपुरं संशोभिपादयं कणमंडितां || ३० ||

लाक्तालकपदांभोजांगुलीयक विराजितां |
स्थला रविंद प्रतिम पदाब्जयुगशोभिता || ३१ ||

ब्रह्मरुद्र महेंद्रादिमौन्भिमाणिक्य कांतिभिः |
विराजित पदांभोजां भक्तार्ति हरणो घृतां || ३४ ||

रत्नकांचन संवर्द्धकांची दामविराजिती |
तनु माध्यां पृथु श्रोणी निम्ननाभि समन्वितां || ३५ ||

स्वर्णकुंभतमं प्रख्य पीनोत्तुंग समन्वितां |
विशालोरुस्थलां राजत्कौस्तुभेत विराजितां || ३६ ||

कस्तूरी कुंकुमयुत दिव्यं पदभचर्वितां |
रत्नमुक्ताफलोयेत्त स्वर्णचिंताकशोभितां || ३७ ||

महापदक संयुक्तां पदकेन विभूषितां |
मुक्तावली समायुक्तामेकावलिखिराजिती || ३८ ||

दिव्यरत्न समायुक्त कांचजांगुलि मुद्रिकां |
स्वर्णकेयूरसहितां वलयावलिशोभितां || ३९ ||

सौवर्ण कंकण लसत्कारांवुज विराजितां |
प्रथमाभरणोयेत कंवुग्रीव विराजितां || ४० ||

मुक्ता कांचन संनद्धकंचुकेन विभूषितां |
स्मितवक्त्रां विशालाक्ष्यं पक्वविंवफलाधरां || ४१ ||

वज्रविंदु समप्रख्यदंतपंक्ति विभूषितां |
वाणी विलासनिलपरक्त जिह्वाग्रशोभितां || ४२ ||

मुक्तारलसमावद्धनासिका भरणान्वितां |
तप्तसौवर्णताटंकृवाली युगलशोभिता || ४३ ||

राजत् सौवर्ण कुसुमकणां पंकजलोचनां |
कामको दंडसौदर्वनिर्जितभ्रूततायुगां || ४४ ||

ललाटपट्टसं राजत् संलग्नतिलकांकितां |
जाती चंपक पुन्नाग पुष्पताल्य विभूषितां || ४५ ||

नीलभ्रमरसंकाश केशपाश विभूषितां |
नवमाणिक्यसंवद्ध किरीटावृतमस्तकां || ४६ ||

पद्मगर्भप्रभां पद्मस्वर्णरत्न प्रपूरितं |
विभ्रतीवं सुपात्रं च मुक्तारत्नमयीं स्रजं || ४७ ||

जगत्संमोहनकरीं जगत्त्रय वशंकरी |
अकलंकशरत् पूर्णचंद्रं विंव समाननां || ४८ ||

प्. ४२ब्)

सर्वविद्यामयीं सर्वमहर्षिगणवंदितां |
वाणी गौरींद्रपत्न्यादि सेवितां पार्श्वयोर्द्वयोः || ४९ ||

अरुधत्य न सूयादि सतीभिः परिवेष्टितां |
सुवर्णस्राविणा मूर्ध्नि श्वेतछत्रेण शोभितां || ५० ||

अथ चामर हस्ताभ्यां सखीभ्यां परिवेष्टितां |
शक्रादि मौलिमाणिक्य विराजित पदांवुजां || ५१ ||

सर्वयोगीजनस्तुत्यां ब्रह्मर्षिगणसेवितां |
देवतावृंद संसेव्यां महासिद्धौघवंदितां || ५२ ||

जगत्त्रितयसंपत्ति हेतु भूतां सनातनीं |
त्रैलोक्याकर्षणकरीं त्रैलोक्य ह्लादकारिणी || ५३ ||

त्रैलोक्यरंजनकरी जगन्मोहन विग्रहां |
अणिमादि गुणाधारां सर्वसाम्राज्यसिद्धिदां || ५४ ||

दिव्यावंकार सुभगं दिव्यस्रग्वस्त्रशोभितां |
दिव्यचंदनलिप्तांगी दिव्यकन्या परिष्टुतां || ५५ ||

नारायणांकनिलयां नारायण मनोहरां |
त्रिलोचनी चतुहस्री सुप्रसन्नाननांवुजां || ५६ ||

जगत्त्रितय साम्राज्य महासिंहासनेश्वरीं |
महालक्ष्मीमहं नित्य भजाम्य खिलसिद्धिदां || ५७ ||

इत्थं ध्यायेन् महालक्ष्मीं त्रयीरूपां हारी प्रियो |
यद्वा मूलाधादि रंध्रांतं वालार्कयुत सन्निभां || ५८ ||

ज्वलंती संविदध्याये तेजोरूपां सनातनीं |
निर्गुणां सगुणां वापि महालक्ष्मी हरिप्रियां || ५९ ||

ध्यात्वा हृत्य प्रनिलयां विद्यां श्रीहृस्याभिधा |
जप्त्वा नित्यं विशुद्धात्मा संपदां माश्रेया भवेत् || ६० ||

आचार्यपत्नीमथ वा यदि शिष्यो जितेंद्रियः |
महालक्ष्मीं त्रयी रूपां दिव्यालंकारशोभितां || ६१ ||

दिव्यर्चदन लिप्तांगी दिव्यस्रं वस्त्र शोभितां |
ध्यात्वा नारायणधियाध्यायेदाचार्यमच्युतं || ६२ ||

आचार्यपत्नी ध्यानेन महालक्ष्मी धियान्वहं |
समस्ताभीष्ट फलदा भवत्युस्य हरिप्रिया || ६३ ||

अनेनैव प्रमाणेन गुरुपत्नीं त्रयीमयीं |
महालक्ष्मीं विजानी हिमा कुरुद्यात्रं संशयः || ६४ ||

तस्मादवस्यमाचार्य वली संततु मादरात् |
महालक्ष्मीधियाभ्यर्च्या भूषणाच्छादनाशनैः || ६५ ||

शुभ व्रतेषु सर्वेषु पुराय परसु साधकैः |
आचार्यपत्नीमभ्यर्च्य भूषणाच्छादनाशनैः || ६६ ||

पश्यत्वेव श्रियं साक्षाच्चक्षुर्भ्यामेव साधकः |
ताटंकाभरण द्वंद्ववाली युगलमुत्तम || ६७ ||

अथ सौवर्ण चित्ताकं नासिकाभरणं शुभं |
अंगुलीयक मुख्यानि दिव्यान्या भरणानि च || ६८ ||

मृदुवस्त्रं युगं श्लक्ष्णं प्रतिमासं हिमाद्रिजे |
दत्वा प्राप्नोति महती सिद्धिं चामर दुर्लभां || ६९ ||

प्. ४३अ)

यत्र कुत्रापि संपाय वत्सरेवत्सरेपि वा |
आचार्यपत्न्यै श्रीवुध्या प्रदत्वा कल्पसंनयं || ७० ||

पश्यत्येव स्वचक्षुर्भ्या महालक्ष्मीं हरिप्रियां |
आचार्यपत्न्यो वद्व्यश्चेत् पुत्रिणी तत्रया भवेत् || ७१ ||

सैव साक्षान् महालक्ष्मीर्प्ता कुरुष्वात्र संशयं |
अन्या आचार्यपत्न्यश्च विज्ञेया सा तृप्तन्निभाः || ७२ ||

यदि भर्त्रवि च हता गुरुपत्नी हिमाद्रिजे |
वहुदूरस्थिता वापि मायास्सन्निधौ शिवे || ७३ ||

समर्प्या भरणादीनि तदात्मज करेर्प्य यत् |
आचार्यपुत्रपत्न्यै वा प्रदद्यात् साधकोत्तमः || ७४ ||

अकलंके नमसा विवाहाद्युत्सवेष्वपि |
आचार्यपत्नीमभ्यर्च्य पुरतो भूषणादिभिः || ७५ ||

आचार्यमपि संपूज्य ततः कुर्यान् महोत्सर्व |
इत्थं ध्यात्वा महालक्ष्मीं विद्यां श्रीहृदयाभिधां || ७६ ||

जप्त्वा पंचशतं नित्यं चतुः शतमथापि वा |
तृशतं वा जपं कृत्वा घृतं हुत्वा दिने दिने || ७७ ||

शुभान्येव लभेन्नित्यं स तपिभ्यो विमुच्यते |
समस्त दुरितौद्यास्तेन स्पृशंति कदाचन || ७८ ||

अलक्ष्मीः कलहाधाण तद्गेहे नवचक्रेचित् |
तद्ग्रहे पशुवृद्धिः स्यात् वनवृद्धिर्दिने दिने || ७९ ||

प्रत्यहं धान्यवृद्धिः स्याच्छ्रेयो वृद्धिश्च संततं |
मुक्ता रत्नौद्य संकीर्णा धनधान्य समाकुला || ८० ||

गजाश्च संकुलादासीदाससंघ समाकुला |
अचला तद्वहे लक्ष्मीस्तिष्ठत्या चंद्रतारकं || ८१ ||

तदन्वय ममुद्भूता अपि लक्ष्मी समन्विताः |
श्रेयो राशि समाकीर्णा आयुरारोग्य संयुताः || ८२ ||

संपदामाश्रया देवि भवंत्या चंद्रतारकं |
स यत्र वसने देवि क्षेत्रेया पालयेपि वा || ८३ ||

तत्कोल्लापुरमेवोक्तं लक्ष्मीक्षेत्रमभीष्टदं |
इहामुत्रापि लक्ष्मी वा त्रिर्गुणोपि गुणान्विताः || ८४ ||

अवाप्नोत् यक्षयान् भोगान् दिव्यानपि मानुषान् |
तद्वंश्यावामुपि शिवे भवेन्मुक्तिस्सनातनी || ८५ ||

ध्यानसूक्तमिदं अक्ष्म्या उक्तं सकलसिद्धिदं |
सर्वदुःखहरं धन्यं पूजनं चाथ वक्ष्यते || ८६ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे सौभाग्यविद्योदये अष्टादशोध्यायः || 
प्. ४३अ)

श्रीदक्षिणामूर्तिरुवाच ||

शृणु देवि प्रवक्ष्यामि श्रियोर्चनविधि परं |
यत्कृत्वा मंद भाग्यमिभाग्य वा तिहजायते || १ ||

ब्राह्मेमुहूर्ते उत्थाय साधकः शयने स्थितः |
आचार्यचरणांभोज द्वितयं सर्वसिद्धिदः || २ ||

कर्तांजै पुटो ब्रह्मरंध्रे द्वादशधानमेत् |
आचार्यपादुका विद्यां दशद्वादशधापि वा || ३ ||

स्मृत्वा स्वमुरुपापाज्व द्वितयं स्वर्णनिर्मितं |
रात्रितं शतितं वा स्वचक्षुर्भ्यां दृष्ट्वा नत्वा च सादरं || ४ ||

प्. ४३ब्)

तुलसीं वा न दीवापि पश्यन् विष्णु परायणः |
आचार्यवदनां दृष्ट्वा पूर्वमाचार्य पादयोः || ५ ||

नमेदाचार्य सान्निध्ये शौचं कुर्याच्च नत्परं | 
स्नात्वा संध्यामुपास्याथ प्रजप्त्वा वेदमातरं || ६ ||

सवितारमुपस्थाय श्रीमदष्टार्णमादरात् |
यथा शक्त्या प्रजप्त्वाथ विद्यां श्रीहरयाभिधां || ७ ||

जप्त्वा पंचशतं नित्यं चतुःशतमथापि वा |
प्रसन्नलक्ष्मीस्तोत्रेण स्तुत्वा श्रीहृदयेन वा || ८ ||

प्रसन्नलक्ष्मी हृदयं कोरत्राष्टकमुदीरितं || ८ ||

अगस्त्येन पुरायौरिरम्ये कोल्लापुरे शुभे |
आर्थर्वण महद्गुह्यं लक्ष्मी हृदयमिष्टदं || ९ ||

भार्गवेण पुरा दृष्टं मंत्ररूपं चरानने |
नित्यहोमं समाप्याथ ज्वलितं वेदसि || १० ||

अष्टाविंशतिधा हुत्वा लक्ष्मीहृदय विद्यया |
यागामारं प्रविश्याथ स्मृत्वाचार्य पदद्वयं || ११ ||

आचार्यपादुका पूजां कृत्वा सर्वोपचारकैः |
क्षीरं वा शर्करामाज्यं दत्वा नैवेद्यमादरात् || १२ ||

यथाशक्ति धनं नित्यं निष्कंनिष्काधनवे वा |
तदर्धे वा तदर्ध वा चिह्नुक वा तदर्धकं || १३ ||

तदर्धं वार्प्य येद्ध्रीमानाचार्य चरणद्वये |
रजितं वा यथा शक्त्या ताम्रं तांवूलमेव वा || १४ ||

आचार्यचरणद्वंद्व सन्निधौ समर्प्य च |
उद्वास्याथ महालक्ष्मी चक्रे संपूजयेत् सुधीः || १५ ||

या पूर्वमुक्ता साम्राज्ञी श्रीविग्रालोकनायिका |
यदुत्तं तन्मल्ल क्रमयोध्या नगराभिधं || १६ ||

ब्रह्मानंद सुखा वाप्तिकरं सकलसिद्धिदं |
समस्तदुरितध्वसिप्तवपुराय फलप्रदं || १७ ||

जगदाकर्षणकरं जगत्रय वशंकर |
अणिमादि गुणा वाप्तिकरं त्रैलोक्यमोहनं || १८ ||

सर्वसंपदधिष्ठानं सर्वविद्यावशंकरं |
पुत्रप्रपौत्र तत्पौत्राद्यभि वृद्धिकरं सदा || १९ ||

पादुकांजन देहादि महासिद्धिकरं परं |
समस्तोप द्रवहरं समस्तभयनाशनं || २० ||

समस्तविघ्नशमनं सर्वकल्याणसिद्धिदं |
सर्वाशुभहरं पुंसां समस्ताद्य विभेदनं || २१ ||

सर्वसौभाग्य जपदं सर्वशत्रु विमर्दनं |
अपमृत्यु प्रशमनं कांति मेधा विवर्धनं || २२ ||

महारहस्यं लोकेषु दीर्घा पुष्पफलप्रदं |
आरोग्यजननं पुंसां रोगशोकनिवारणं || २३ ||

समस्तैश्वर्षफलदं स सर्वकाम फलप्रदं |
श्रीचक्रं तन्महद्गुप्तमर्चयित्वा दिने दिने || २४ ||

समस्तदेवतार्चायास्सांगं फलमाप्नुयात् |
सर्वविद्यामयं यस्माच्छ्रीचक्रं सर्वसिद्धिदं || २५ ||

श्रीचक्रसन्निधौ सर्वविद्याप्तिद्विः प्रजायते |
प्रध्य प्रपूजनं वापि कृत्वा संततमादरात् || २६ ||

त्रिशातं ललितां जप्त्वा श्रीदेवीं सर्वसिद्धिदां |
लक्ष्मीहृदयविद्यां च जप्त्वा पंचशतं शुचिः || २७ ||

प्. ४४अ)

जरामरण निर्मुक्तो दीर्घमामुष्यमुत्तमं |
अणिमादि गुणैश्वर्यं धनसंपत्तिमक्षयां || २८ ||

सौभाग्यं कामसदृशं पुत्रपौत्रादि संपदे |
दिव्यानपि महाभोगानि हाप्या साद्यसाधकः || २९ ||

लक्ष्मीपति प्रसादेन कुलसाहस्र संयुतः |
अयोध्यानगरे तिष्ठत्यंते नात्र विचारणा || ३० ||

श्रीपीठपूजया ब्रह्मनारायण महेश्वराः |
शक्राद्या अष्टदिक्पालास्त्वं च लक्ष्मीस्सरस्वती || ३१ ||

मातरश्चडिकाद्याश्च भास्कराद्या नवग्रहाः |
पूजिता अपि संतुष्टा भवत्यंस्य फलप्रदा || ३२ ||

अयोध्यापुरनामेद श्रीदेवीचक्रमुत्तमं |
येन संपूज्यते नित्यं त्रैलोक्यं येन पूजितं || ३३ ||

श्रीदेवीजगतांधात्री त्रयीरूपात्र सुंदरी |
पूज्यते सततं येन स सर्वज्ञो जगत्पतिः || ३४ ||

लक्ष्मीप्रसन्नलक्ष्मीं वा त्रिशक्त्याख्या मथेरां |
साम्राज्यलक्ष्मीमथवा पूजयिक्त दिने दिने || ३५ ||

सिद्धिं प्राप्नोति महतीं योगिनामपि दुर्लभां |
लक्ष्मीनारायणा वचसांगावण संयुतौ || ३६ ||

पूजनीयौ विशेषेण कल्याणार्थिमिरादरात् |
भवानीशंकरो यद्वा सांगावरण संयुतौ || ३७ ||

पूजितौ सर्वफलदौ भवेतां नात्र संशयः |
अमहालक्ष्मीं समभ्यर्च्य प्रत्येकमथवा शिवे || ३८ ||

श्रीपीठेत्र महाग्यं प्राप्नोत्य ममुर्तमं |
अत्राशक्तो महालक्ष्मीं पीठेन्यत्राथ वार्चयेत् || ३९ ||

तत्पीठमपि वक्ष्यामि शृणुष्वैकाग्रमानसा |
त्रिकोणमथ षट्कोणं द्वादशारमतः परं || ४० ||

वृत्तं षोडशदलं भूपुर द्वितयान्वितं |
प्रणवं विलिखेन्मध्ये साध्यकर्म विदर्भिति || ४१ ||

कोणत्रयेथ श्रीवीजं शक्तिं च भुवनेश्वरी |
षडंगान्यग्नि कोणादिकोणा षट्के क्रमाल्लिखेत् || ४२ ||

द्वादशार्ण महालक्ष्म्या द्वादशोरलिखेदथ |
षोडशस्वर संयुक्तं कुर्यात् षोडश पत्रकं || ४३ ||

त्वरिताया मंत्र वेणेर्भूपुरं वेद्ययेत् |
द्विधा द्वितीयमपि भूगेहंत तथैव परिवेष्ठयेत् || ४४ ||

भूपुर द्वयकोणेषु हक्षौ लेस्वेख्यौ प्रयत्नतः |
उक्तमे तन्महालक्ष्म्या यंत्र दुरितभेदनं || ४५ ||

समस्तैश्चर्य फलदं सर्वदारिद्र्यभेदनं |
सर्वदुःखप्रशमनं समस्तशुभसिद्धिदं || ४६ ||

वहुनात्रमि मुक्तेन परमस्मान्न विद्यते |
अत्र मूर्ति समन्वितं अग्रतः पुष्पधन्वानं रति देव्या समन्वितं || ४७ ||

पुठ्यांजलिकरं कामं यजेत् पर्वत कन्यके |
उत्थानि पूर्वमुक्तेषु स्थानेषुधिधिव यजेत् || ५० ||

धरा च श्रीसरस्वत्यौ दुर्गाचातिरप्यथ |
गायत्री देव्युषावेतिरपि महालक्ष्मीस्त्रिशक्त्याख्यं जगत्पते || १ ||

प्. ४४ब्)

साम्राज्यलक्ष्मीरपि च श्रीरेव कथिता त्वया |
सर्वद्या मयं प्रोक्त मयो ध्यानगणभिधं || २ ||

श्रीचक्रं जगतां नाथ तत्स्वरूपं महीतले |
वदमे कृपयानाथ यदिनेस्ति कृपामयि || ३ ||

श्रीदक्षिणामूर्तिरुवाच ||

श्रियो देव्याः प्रवक्ष्यामि पीठानि गिरिकन्यके |
महीतलेस्यानामानि शृणुष्वा वहिता भव || ४ ||

कोल्लापुरे महालक्ष्मी वोध्या पर्वतकन्यके |
तथा सन्नति पीठस्था महालक्ष्मीर्हरिप्रिया || ५ ||

श्रीशैलेश्रामराख्याता विजयश्री प्रदायिनी |
पांदुरंगे त्रिशक्त्याख्या लक्ष्मी विट्ठल वल्लभा || ६ ||

सप्ताद्रोधकवीराख्या रेणुका रूपिणी रमा |
योगिन्यलं पुरख्याता योगसिद्धिप्रदायिनी || ७ ||

कांचिकानगरी प्रोक्ता कामाक्षी शंकरप्रिया |
मीनाक्षीति समाख्याता दक्षिणे मथुरापुरे || ८ ||

चिदंवरेपि विख्याता शिवकामाद्य सुंदरी |
शेषा चले महालक्ष्मीर्विख्याता गिरिकन्यके || ९ ||

उज्जयमां महाकाली महाकालस्य वल्लभा |
लंकापुरेर्चिता नित्यं शांकरी शंकरप्रिया || १० ||

कामरूपे महापीठे कामाक्षी कामरूपिणी |
महेंद्र पर्वते दुर्गा महिषासुरमर्दिनी || ११ ||

पद्माक्षीति समाख्याता मुनिभिस्सिद्ध पर्वते |
गंगासागरं सर्गोप विख्याता कमलालय || १२ ||

तत्रैव पार्वतीख्याता शंकरार्ध शरीरिणी |
नीलाचले समाख्याता सुभद्रा भुक्तिदा || १३ ||

मायादेनीति विख्यानागयायां श्रीर्हरिप्रिया |
वाराणस्यां विशालाक्षीत्तत्तु मृष्टान्न सिद्धिदा || १४ ||

तत्रैवास्ते महालक्ष्मीर्नित्य साम्राज्य सिद्धिदा |
प्रयाभगेमाधवी ताम्राख्याता नारायणप्रिया || १५ ||

चित्रकूटा चलेख्याता जानकी रामवल्लभा |
रुक्मिणी द्वारकायां च राममा मा हरिप्रिया || १६ ||

मथुरानगरे कृष्णमाता देवककन्यका |
यशोदागोकुले प्रोक्ता राधावृंदावने वने || १७ ||

सुभद्राहास्तिन्पुरे विंध्ये शुभं निवर्हिणी |
दुर्गादेवीति विख्याविंध्याद्रिशिखेरशुभेसी || १८ ||

तारामाश्रमे प्रोक्ता वैदेही राघवप्रिया |
गंगाद्वारे महोक्षेत्रे सीता जनककन्यका || १९ ||

हिमवत् पर्वतरथाता श्रीदेवी ललितांविका |
विख्याता श्रीपुरे साक्षान् महात्रिपुरसुंदरी || २० ||

मेरौ सरस्वतीख्याता ताराकिष्किंधपर्वते |
मतंगपर्वतेख्याता श्रीदेवीमंत्रिणी स्मृता || २१ ||

वराह पर्वतेख्याता भूदेवी कमलालया |
कुरुक्षेत्रेपि विख्याता पार्वती शंकरप्रिया || २२ ||

प्. ४६अ)

अयोध्यानगरे ख्याता जानकीति हरिप्रिया |
श्रीरंगपर्वते ख्याता श्रीदेवी कमलालया || २३ ||

ख्याता सिद्धवटे साक्षात् सीतादाशरार्थे प्रिया |
त्र्यंवक गिरौ ख्याता रुद्राणी शंकरप्रिया || २४ ||

तुलजानगरे ख्याता भवानी रूपिणी रमा |
चक्रराजात्मकान्यासां पीठानि गिरि कन्यके || २५ ||

एतस्मरणतो वापि पापराशिः प्रणश्यति |
एतानि सिद्धक्षेत्राणि संत्यन्यान्यपि भूतले || २६ ||

स्मृत्वा नामान्यमूनीह भवति क्षीणकल्मषः |
प्रसन्नलक्ष्मी पीठानि सर्वाण्येतानि सुंदरि || २७ ||

श्रीचक्ररूपाण्युक्तानि सर्वसिद्धि कराण्यलं |
शुचिर्जितेंद्रियो नित्यं गुरु शुश्रूषणेरतः || २८ ||

राज्यलक्ष्मी महाविधी प्रजप्त्वानि यत व्रतः |
दिवसत्रितेयनैव महती सिद्धिमाप्नुयात् || २९ ||

सत्यत्यान्यषि पीठानि सिद्धिदानि महीतले |
तातितुभ्यं प्रवक्ष्यामि शृणुद्या वहिता शिवे || ३० ||

कुंभकोणं महद्गाम सेतुवंधस्ततः |
परं अनंतशयन पुण्यं चंद्र प्रकारिणी तटं || ३१ ||

वीरराद्यवधामाथ क्षेत्रं परमपावनं |
आहोवलं महाक्षेत्रमलापुरमतः परं || ३२ ||

गोमनं नामकं धाममूकां वा क्षेत्रमप्यथ |
कन्याकुब्ज महद्गाम वेदारण्यमतः परं || ३३ ||

कालहास्तीश्वरक्षेत्रं मंगला चलनामकं |
वराह शिखरं पुण्यवेदारि शिखरं ततः || ३४ ||

क्षेत्रं धर्मपुरं नाम्नाकाशेश्वरमतः परं |
रत्नाद्रि शिखं पुण्यं लक्ष्मीश क्षेत्रमप्यथ || ३५ ||

नाम्नाथ जानकी क्षेत्रं वाशिष्ठा सिंधुसंगमः |
दाक्षाण्याभिध क्षेत्रं ब्रह्मेश्वरम मतः परं || ३६ ||

नारायणाभिव क्षेत्रं सिंहाघ्रि शिखर तथा |
श्रीकूर्मपदमद्युक्तं मार्कंडेय पदाभिधं || ३७ ||

आनंदेशाभि च क्षेत्रमोकारक्षेत्रमप्यथ |
पंचप्रयोगक्षेत्राणि केदारक्षेत्रमप्यथ || ३८ ||

गोवर्द्धनादि शिखां प्रभासक्षेत्रमुत्तमं |
जंजृमार्गं महाक्षेत्रं गंगासागरसंगमः || ३९ ||

कापिलाख्यं पदं पुण्यं भरता अमनामकं |
नंदिग्रामाभिधक्षेत्र महदत्यंत पावनं || ४० ||

वदरी काननं पुण्यं सर्वेभ्योपि महत्तरं |
यत्रास्ते भगवान् साक्षाद्योगरूढः श्रियः पतिः || ४१ ||

त्रयाणामपि लोकानां हिताय जगतीपतिः |
पालयन्न खिलं लोकं शिष्टानां हितमाचरन् || ४२ ||

सर्गस्थित्यु संहारकर्तासौ च सति प्रभुः |
भाग्योदयेन तत्क्षेत्रं लभ्याते सुकृतात्मभिः || ४३ ||

प्. ४६ब्)

ब्रह्महत्यादिप्य पौद्यैरति तत्क्षेत्र दर्शनात् |
सद्य एव विमुक्तः स्यान् महापातकवानपि || ४४ ||

तत्र साक्षान् महायोगी हरिर्नारायणेभ्युतः |
वैकुंठलोकादागहा सिद्धिकराष्वपि || ४५ ||

तीर्थानि संप्रवक्ष्यामि सिद्धिदानि महीतले || ४७ ||

जाह्नवी सरितां श्रेष्टा यमुना च सरस्वती |
गोदावरी कृष्णुवेणी कावेरी सरितांवरा || ४८ ||

नर्माअ च महापुण्या चंद्रभागा शतद्रुकाय |
योष्णी च तथा सिंधुनदी परमपावती || ४९ ||

तुंगभद्रा भीमरथीयं याख्यं च सरोवरं |
भद्राद्रि शिखरस्वामि सान्निध्यं गौतमी तटं || ५० ||

सप्तगोदावरी तीरं जानकीकुंड भेष्यथ |
रामहूदं महापुण्यं रामतीर्थ मनुत्तमं || ५१ ||

पुष्कराख्यं महतीर्थं सुवर्णमुखरीतटं |
लक्ष्मीसरोवरं पुण्यं फल्गुनी तीर्थमप्यथ || ५२ ||

उत्तमं सरयूतीरं तापी तीरमतः परं |
मंदाकिना तदं पुण्यतीर्थं वाशिष्ट संज्ञितं || ५३ ||

गोकर्ण नैमिषाणयं गौरी तीर्थ मतः परं |
शिवगंगा महापुण्या धनुष्कोटिरतः परं || ५४ ||

गौतमी सिंधुसंगारकं वेणी सिंधुसमागमः |
तुलसीकाननं पुण्यं विल्वद्रुमवीजं परं || ५५ ||

गौमतीतटमप्युक्तं गंडकी तीर्थमुक्तमं |
कमलालयतीर्थ च सावित्री तीर्थमुत्तमं || ५६ ||

एतान्निध्यं च ततः परं उक्तमाचार्य सान्निध्य |
तीर्थाभीमुत्तमं शिवे सा लग्नाम सिलाचक्रसान्निध्ये श्रीद्ययं विदुः || ५९ ||

तुलसीवन मध्यं च तीर्थ महदुदीरितं |
विल्ववृक्षवनं पुण्यं महासिद्धिकरं स्मृतं || ६० ||

प्रसन्नलक्ष्मीरूपाणि सर्वाण्येतानि सुंदरि |
दर्शनादप्यथै तेषा भवेत् सिद्धिश्च शाश्वती || ६१ ||

उक्तानि लक्ष्मीपीठानि चक्रराजात्मकानि च |
एकाहमपि जध्वा वा विद्यां श्रीहृदयाभिधां || ६२ ||

अवश्यं सिद्धिमाप्नोति महतीं नात्र संशयः ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे सौभाग्यविद्योदये विंशोध्यायः ||
प्. ४६ब्)

श्रीदक्षिणामूर्तिरुवाच ||

पुरश्चरण कर्माहं प्रवक्ष्यामि ततः शिवे |
यद कृत्वा नरो विद्या सिद्धिं न लभते क्वचित् || १ ||

लक्षमेकं कृते प्रोक्तं त्रेतायां तु द्विलक्षकं |
त्रिलक्षद्वं परे प्रोक्तं चातुर्लक्षं कलौयुगे || २ ||

काये नमन सावाद्या दुरिता सक्तवुद्धयः |
कलौयुगे सदामर्त्याः परस्त्री धनलोलुपाः || ३ ||

प्. ४७अ)

तस्मादल्य जपे मैषां मंत्रसिद्धिनर्जायते |
पुरोदितेषु पीतीप्येष्वंपि मम प्रिये || ४ ||

पुरश्चरण कृभूमौ सिद्धिं विंदत्यनुत्तमां |
तुलसीवन मध्ये वा विन्वद्रुमवनेपि वा || ५ ||

अश्वस्य तरु मूले वा भगवन्मंदिरेपि वा |
भवानी मंदिरे वापि कमललायतनेपि वा || ६ ||

शंकरस्यालये वा यपि मंदिरे वा गणेशितुः |
आचार्यं सन्निधीकृत्य पुरश्चरणमास्मत् || ७ ||

अपि कीकटदेशेषु सान्निध्य श्रीगुरोर्यदि |
वदरीकाननं प्रोक्तं तदेवाशु फलप्रदं || ८ ||

आचार्यसन्निधिकृत्य नित्यकर्मरतः शुचिः |
शातोदांतोजित क्रोधो मौनी संध्या सु संयतः || ९ ||

फलेषु निस्पृहो भूत्वा पाषंडालापवर्जितः |
नास्तिकैर्वेदवाह्यैर्वनि संभाषापर क्वचित् || १० ||

मातृवुद्धि परस्त्रीषु परद्रव्येद्यनोलुपः |
रजस्वलांत्यजादीनाम संभाषण तत्परः || ११ ||

चांद्रायण व्रती वाह्यान् प्राजाअप्त्य परोपि वा |
तप्त कृच्छ्र परो चापि पंचगव्याशनोपि वा || १२ ||

क्षीरागी वा फलाशी वा शाकाहारि परिपि वा |
कंदमूल फलाशी वा हविर अन्नथापि वा || १३ ||

एकभक्ताशनो वापि स्वाचार्य विज्ञया शिवे |
महालक्ष्म्या जपे द्विद्यां शुद्धो निर्मलमानसः || १४ ||

यामत्रितय पर्त्यतं जपेन्नित्यं प्रसन्नधीः |
असद्गोष्ठीम संवद्धालायं पैशून्यमेव च || १५ ||

अक्षक्रीडा मथ द्यूत दुर्जनैरपि संगमं |
अवदशास्त्रनिष्ठां च वर्जयेन्मतिमान्नरः || १६ ||

निंदां भगवतो वेदनिंदामाचार्य निंदने |
शृणु यान्न क्वचिद्याग निंदां च दुरितप्रदां || १७ ||

तंतु मात्रेप्य हिंसाया मासक्त हृयस्सदा |
समदशी च सर्वत्र मित्रारितनयेषु || १८ ||

सम्यैरपि नमाषेत जपहोमादि कर्मसु |
चक्रराजार्चनं नित्यं कुर्वाणो नियतव्रतः || १९ ||

चक्षुर्लक्षं महाविद्यां प्रजप्त्वासूधकोत्तमः |
दशांशं तर्पयेद्धीमान्ययसेक्षुरसेनधा || २० ||

गुडोदकेन वा देवि तर्पयेदुदकेन वा |
तद्दशांशं हुनेदग्नौ कमलैर्घृतमिश्रितैः || २१ ||

मधुत्रितयसंयुक्तैरप्य विल्वफलैसु वा |
सुवासिन्यः शतं भीज्यास्तावंतो ब्राह्मणाजपि || २२ ||

आचार्यचरणांभोजे स्वर्णभार सहस्रकं |
निष्कसाहस्रमथ वा शतनिष्कमथपि वा || २३ ||

दत्वा सिद्धिं समहतीं त्रैलोक्येनापि दुर्लभां |
राज्यलक्ष्म्या अवाप्नोति देहांतेपि पणातिं || २४ ||

प्. ४७ब्)

महतीयं पुरश्चर्या महासिद्धिकरी शुभा |
असाध्यमपि देवानामपि द्वीपांतरण्यितं || २५ ||

पुरश्चरण कृत्येन साध्यमेनेन सुव्रंते |
अत्राशक्तः पुरश्चर्यां कुर्याल्लघ्वीं यत व्रतं || २६ ||

तद्विधानं प्रवक्ष्यामि शृणुध्वा वहिता शिवे |
शरदाद्याश्विने मासि व्रतं परमपावनं || २७ ||

नवरात्राभिध नाम्ना समस्तदुरितायहं |
सर्वकल्मषरोगघ्न सर्वदुःखविभेदनं || २८ ||

महदारिद्र्यदलनं पावनं भुक्तिदं |
राज्यलक्ष्मी महाविद्या सिध्यर्थानिनत व्रतः || २९ ||

नवरात्रव्रतं कुर्यात्तदवश्यं मम प्रिये |
दुःख प्रनाशनं धन्ये तुष्टिपुष्टिकरं परं || ३० ||

सर्वकल्याणजननं नवरात्रव्रतं शिवे |
तद्विधा नमथो वक्ष्ये शृणुध्वा वहिता शिवे || ३१ ||

प्रतिपदि न मारभ्य दिनमेकैकमीश्वरि |
रविपर्वसमं प्रकुरागमार्थ विशारदाः || ३२ ||

तत्र मूलर्क्ष्य मारभ्य विष्णुतारांतमन्वहं |
अद्धौदय समं प्राहुर्वेदवेदातवेदिनः || ३३ ||

तत्रापि नवमी तुल्या रविपर्वशतप्रभी |
महतीति समाख्याता महासिद्धि फलप्रदा || ३४ ||

विजयादारीमी यत्र जपलक्ष्मी प्रदायिनी |
सर्वसिद्धिकरी प्रोक्ता भोग स्वर्गापवर्गदा || ३५ ||

प्रतिपद्दिवसे तत्र प्रातरुत्थाय वाग्यतः |
कृत्वादौ मंगत स्नानमार्याज्ञा पुरस्सरं || ३६ ||

गणाधिपं वापि संकल्प्य प्रजपेच्छुचिः || ३८ ||

प्रसन्न श्रीमहाविद्यां संकल्प्यार्क सहस्रकं |
सहस्रं प्रजपेन्नित्यं यद्वायं च शतादिकं || ३९ ||

चक्रराजं समभ्यर्च्य सांगावरणसंयुतं |
सालेग्रामशिलाचक्रमथवा गिरिकन्यके || ४० ||

लघुश्रीचक्रसहितं विधिना संप्रपूजयेत् |
अष्टाविंशतिधा नित्यं श्रीमदष्टार्णविद्यया || ४१ ||

हुत्वा प्रसन्नन्नक्ष्म्याथगव्यभाज्यं सुनिर्मलं |
अष्टोत्तरशतं हुत्वा नतः पंचदशार्णया || ४२ ||

अष्टाविंशतिधा हुत्वा चतुःश्रीषनुभिर्घृतं |
एकैकशस्तहुत्वास्तोत्रमार्थर्वणं शुभं || ४३ ||

पंचावृत्यपिकं चत्वारिंशदावृत्ति मप्यथ |
नवरात्रे येदेकोत्तर वृद्धिक्रमोण || ४४ ||

त्रिशतं द्विशतं वापि शतं वा ब्रह्मविद्यया |
श्रीश्रीशावर्चयेद्धीमान्भोजयेच्च सुवासिनीः || ४५ ||

पंचत्रयस्तथैक्य वा प्रत्यहं नियतव्रतः |
श्रीश्रीपतिधिया यद्वा भोजयेन्मिथुनं शिवे || ४६ ||

नित्यमाचार्य पादाब्जे दया द्रव्यं यथा रुचि |
यद्वाचार्य प्रियां साक्षान् महालक्ष्मीधिया शिवे || ४७ ||

प्. ४८अ)

नित्यमभ्यर्चयेन्माल्यभूषणाच्छादनाशनैः |
अशक्तो मंदभाग्योपियाचिध्वा शूद्रकानपि || ४८ ||

महानवम्यामाचार्यपत्नीं द्वस्त्रैश्च भूषणैः |
अर्धयित्वा विशेषेण तत आचार्यमर्चयेत् || ४९ ||

वाणीमभ्यर्चयेन्नित्यं पुस्तकेषु यत व्रतः |
महानवम्यां प्राप्तायी प्रातरुद्वाद भाग्यतः || ५० ||

स्नात्वा कृत्वा ह्रिकः पूश्चाज्ज्वलिते जातवेदसि |
अष्टाविंशति हुत्वा गायत्र्या जातवेदसि || ५१ ||

श्रीमदष्टाक्षरेणाथ घृतं वंचशतं ततः |
हुत्वा प्रसन्नलक्ष्म्याथ सहस्रं त्रिशताधिकं || ५२ ||

मुधु त्रितयसस्मिश्रं तिलविल्वदलान्वितं |
गव्याज्य संप्लुतं हुत्वा भगवद्रश्मिभिर्घृते || ५३ ||

सकृद्भुत्वाथ ललितारश्मिविद्याभिरादरात् |
हुत्वा पंचदशाक्षथीघृतं त्रिशतममादरात् || ५४ ||

अष्टोत्तरशतं वापि हुत्वा गव्याज्य मप्यथ |
लक्ष्म्या प्रसन्नलक्ष्म्यार्थ त्रिशक्त्या च ततः परं || ५५ ||

साम्राज्य लक्ष्म्या जुहुयादष्टा विंशतिधादरात् |
जपादि होमं कृत्वाथ प्रायश्चित्ताहुतीस्ततः || ५६ ||

ब्रह्मार्पणाहुति कृत्वा प्रणम्याग्नि मतः परं |
अथ पंचशतं लक्ष्मी लक्ष्मीशौ कुसुमैर्यजेत् || ५७ ||

चक्रराजार्चनं सांगं कृत्वा तत्सन्निधौ शिवे |
आचार्यचरणद्वंद्वं प्रणिपत्य समाहिसः || ५८ ||

षष्टि चिह्नुक सौवर्णं यमराग विनिर्मित |
वज्रविंदु समायुक्तं कुंडल द्वय मर्पयेत् || ५९ ||

स्वर्णभारं ततो दद्यादक्षिणार्थं गुरोः शिवे |
स्वर्ण निष्क सहस्रं वा शतनिष्कमथापि वा || ६० ||

तदर्धं वा तदर्धं वा निष्कद्वादशहंतु वा |
सूक्ष्मं वस्त्रयुगां दद्याहृह्णीयादाषि शिषः शिभाः || ६१ ||

आचार्यपत्न्यै श्रीवुध्याताटंकाभरणं शुभं |
कनकत् न कचिताकं नासाभरणमप्यथ || ६२ ||

इयादवश्यमभ्यानि भूषणान्यपि साधकः |
ताटंकाभरणं वापि चिंताकं हैमजं तु वा || ६३ ||

एकमाभरणं दद्यादसक्तः साधकः शिवे |
सूक्ष्मं वा सस्ततो दद्यान् महालक्ष्मीधिया ततः || ६४ ||

सुवासिन्यः शतं भोज्यास्तदर्धं वा तदर्धकं |
यद्वा पंचदशाभ्यर्चास्सुवासिन्योन वापि वा || ६५ ||

श्रीश्रीपतिधिया पद्ममिथुनानि समर्चयेत् |
दक्षिणाभिश्चतां कूलैर्ब्राह्मणानपि नापयेत् || ६६ ||

इत्थं कृतेन संदेहो व्रतं संपूर्णताभिद्यात् |
दरिद्रोपि व्रतं कृत्वा स्वाचार्य वरणद्वये || ६७ ||

आदौ धेनुद्वयं दत्वा वहुक्षीरं सवत्सकं |
दक्षिणामर्प्यष्टजीत वाग्यतः || ६८ ||

प्. ४८ब्)

इत्थं कृत्वा पुरश्चर्यां नवरात्रव्रते शुभे || ७० ||

राज्यलक्ष्मी महाविद्यासिद्धि माप्नोमनुत्तमां |
अग्निष्ठोम सहस्रस्य वाजपयेयक्षतस्य च || ७१ ||

तुला हिरण्यगर्भादि महानदन शतोद्भवं |
फलं प्राप्य विशुद्धात्मा नारायणसन्वितां || ७२ ||

पश्यत्य सौ महालक्ष्मीं तस्मिन् सेवत्सरे ध्रुवं |
जन्मकोटि अमुद्भूतैर्महापापैश्चदारुणैः || ७३ ||

विमुक्तो महदाणेयं दीर्घमा पुष्पमज्ञयं |
अवाप्य च न धान्यौद्य मुक्तारत्नसमाकुलां || ७४ ||

गजाश्च पशु संकीर्णां महालक्ष्मीमं चंचलां |
संतति व्यापिनीं लब्ध्वा सर्वसौभाग्यसंयुतः || ७५ ||

कायवत् सुंदणे भूत्वा विद्यार्भिजीवसन्निभः |
भूत्वा समृद्धिं महतीं पुत्रपौत्रादि संकुलां || ७६ ||

संप्राप्याष्ट गुणैश्वर्यं स्वच्छंद मरणो भुवि |
भुक्त्वाथ मानुया दिव्यान् भोगानपि सुदुर्लभान् || ७७ ||

कुलानां शतमुद्धृत्य निमग्नं नरकेषु च |
दिव्यकन्या शतयुतं विमानं कामगं शुभं || ७८ ||

आरुह्य भगवद्धा मयात्यंते नात्र संशयः |
नवरात्रव्रतमिद सर्वसिद्धिकरं शुभं || ७९ ||

उक्तं समासतः सिद्धिकरं चान्यत् प्रवक्ष्यते |
सप्तम्यां रविसंक्रांतिर्भानुवासर संयुता || ८० ||

जयकृडामणिर्नाम्ना योगोलभ्य उदाहृतः |
अर्कसंक्रमणं तत्र ब्राह्मेकासे भवेद्यदि || ८१ ||

राजराजं महायोगे वदेति परमर्षयः |
नक्षत्रं भगदैवत्यं भवत्यत्र यदि प्रिये || ८२ ||

ततर् वक्तु फलं शक्तानाहं ब्रह्मापि वा हरिः |
अथचोत्तर संक्रांतिस्सप्तम्यार्मिदुवासरे || ८३ ||

सावित्रतार सहिता मध्याह्ने यदि लभ्यते |
विजयाख्यं महायोगेवरंतीमं महर्षयः || ८४ ||

ब्राह्मेकाले मार्गशीर्षे सप्तम्यां भानुवासरे |
धनुस्संक्रमणं भानोर्ययं तदसमन्वितं || ८५ ||

राजराज महेंद्राख्यं योगमाहुरिमं वुधाः |
पुष्पमासेथ सप्तम्यामिंदुवास्र संयुता |
मध्याह्ने हृषसंक्रांतिर्यदि सावित्र संयुता || ८६ ||

त्रैलोक्यं चिंतामणि योगमाहुरिमं महासिद्धिकरं प्रशस्तं |
समस्त संपत्समवाप्ति हेतुं समस्तपापौद्य विनाशहेतुं || ८७ ||

धन्यं यशस्यं कलिकल्मषघ्नं दुःखप्रविर्ध्वसकरं |
पवित्रं चिंतामणिं योगमुदाहरंति धर्मार्थकामा दिव्यमर्थहेतुं || ८८ ||

चापराशिं संक्रमते यदा भानुस्सहगुनुक्त |
योग समायुक्तं तन्मासं च सकलं शिवे || ८९ ||

जयलक्ष्मीकरं योगं प्राहु दिव्यामहर्षयः |
हृषसंक्रांति पर्यंतं प्रथमेत्र प्रवक्ष्यते || ९० ||

प्. ४९अ)

ब्राह्मेकाले यदा भानुः संक्रमेद्रनुषः शिवे |
तत्रोत्थाय विशुद्धात्मा श्रीश्रीशद्वादशाक्षरी || ९१ ||

स्मृत्वा नित्यं ततः स्नात्वा छत्वा संध्यादिका क्रियाः |
शालग्राम शिलाचक्रेचक्रराज समन्विते || ९२ ||

श्रीश्रीशावर्चयेद्धीमान् स्वाचार्याज्ञापुररुसरं |
त्रिशतं वा शतं नित्यमर्चयेद्ब्रह्मविद्यया || ९३ ||

विल्वपत्रैः प्रशस्तैश्च पुष्पैर्वा तुलसीदलैः |
जंवू प्रवालैर्दूर्वाग्नैः शमीपत्रैरथापि वा || ९४ ||

अभ्यर्च्य धूपदीपादीनुपचारान् समर्प्य च |
कृसरं शर्करायुक्तं सार्द्रकं गोघृतप्लुतं || ९५ ||

श्रीश्रीश्रीपतिभ्यां दत्वाथ श्रीदेव्यै च पृथक्ततः |
विधिवत् संकृस्कृते वह्नौ तदेव कृसरं शुभं || ९६ ||

मधुक्रितयसस्मिश्रं गव्येनाज्येनं सप्लुतं |
जुहुयाद्वेद मात्रादावष्टा विशतिधा शिवे || ९७ ||

श्रीमदष्टार्णया पश्चादष्टा विंशतिधा हुनेत् |
केवलेन घृतेनाथ लक्ष्मी हृदय विद्यया || ९८ ||

अष्टोत्तरशतं हुत्वा श्रियः पंचदशार्णया |
अष्टाविंशतिधा हुत्वा चतुः श्रीमनुभिस्ततः || ९९ ||

अर्कावृत्या हुनेदाज्यं ततः श्रीहृदयं मनुं |
जपेत्यं च शतं नित्यं जप्त्वाष्टाक्षरमादितः || १०० ||

प्रसन्नलक्ष्मीपति विद्ययाथ हुत्वार्कवरिद्यूतमेव |
गव्यकोटी सहस्रायुत होम पुण्यं दिने दिने सौ लभते गिरींद्रजे || १०१ ||

विजय श्रीमहायोगेनस्मिन्मासि दिने दिने |
कृत्वेत्थं मकरं भानुर्यथा संक्रमते शिवे || १०२ ||

तत्र प्रातस्समुत्थाय कृत पूर्वाह्निक क्रियः |
त्रिशतं जुहुयादग्नौ रमा हृदयविद्यया || १०३ ||

अभ्यर्च्य पूर्व वच्छ्रीमदष्टाक्षर्या ततः परं |
घृतं च त्रिशतं हुत्वा भगवद्रश्मिभिस्ततः || १०४ ||

एकैकशो घृतं हुत्वा श्रीदेव्यारश्मिर्घृत |
हुत्वैकधा श्रियो देव्या विद्ययाष्टोत्तरं शतं || १०५ ||

* * * * * * * * * * * * * * * * |
***** हुत्वा श्रीमष्टा विंशतिधापि वा || १०७ ||

प्रसन्नलक्ष्मी हृदयविद्यां पंचशतं जपेत् |
ऊष संक्रमणे कालेस्तात्वाचार्य पदद्वयं || १०८ ||

नत्वा पादोदकं पीत्वा विमुक्तः सर्वपातकैः |
आचार्य सन्निधावग्निं प्रतिष्ठाप्य ततः परं || १०९ ||

वेदमात्राहुनेदादावष्टा विंशतिधा घृतं |
अष्टा विंशतिधा ब्रह्मविद्ययापि हुनेद्घृतं || ११० ||

भगवद्रश्मिविद्याभिर्घृतमेकैकशो हुनेत् |
श्रीमदष्टार्णया पश्चात् त्रिशतं जुहुयाद् घृतं || १११ ||

महालक्ष्मी मथा वाह्य ज्वलिंते जातवेदसि || ११२ ||

सर्वोपचारैराराच्य श्रियं देवी हरिप्रियां |
प्रसन्नया महालक्ष्म्या सहस्रं त्रिशताधिकं || ११३ ||

प्. ४९ब्)

तिलैर्व्याज्य संम्मिश्रैर्विल्वपत्र समन्वितैः |
मधु त्रितय संयुक्तैर्हुत्वाचार्यस्य सन्निधौ || ११४ ||

ललिता रश्मिविद्यापिर्घृतमेकैकशो हुनेत् |
श्रिया पंचदशाक्षर्या शतमष्टोत्तरं घृतं || ११५ ||

हुत्वाथ लक्ष्मीमंत्रेण श्रीदेवीहृदयेन च |
त्रिशक्ति लक्ष्म्या साम्राज्य लक्ष्म्या च घृतमीश्वरि || ११६ ||

अष्टाविंशतिधा हुत्वा प्रत्येकं जातवेदसि हुत्वा |
जपादिभिः पश्चात् कृत्वा ब्रह्मार्पणहुति || ११७ ||

अग्निं प्रदक्षिणी कृत्य नत्वा साष्टांगमादरात् |
आचार्यचरणांभोज द्वितयं प्रणिपत्य वै || १८ ||

अलंकृत्य यथा शक्त्या सूक्ष्मवासो युगेन च |
कुंडलद्वितयं दद्यात् कर्णयुग्मे ततः परं || १९ ||

अन्यदाभरणं वापि कर्णयुग्मे समर्प्य च |
वर्षाशनमितं द्रव्यं दातव्यं चरणद्वये || २० ||

एकविंशतिष्कं वा तदभावे तदर्धकं |
तदर्धं वार्पयेद्धीमान् वित्तलोभं वरित्यजेत् || १२१ ||

यंत्राढकमिता मुताः प्रेषणीया गुरोर्गृहं |
आर्द्रकं च प्रदातव्यं पंचाढकमितं शिवे || १२२ ||

तदर्धं वा तदर्धं वा शाथं तत्रापि संत्यजेत् |
धेनुद्वयं प्रदातव्यं वहुक्षीरं संवत्सकं || १२३ ||

अशक्तश्चे दरिद्रोइ निष्क पंचकमादरात् |
आचार्यचरणद्वंद्वे दद्यात् सिध्यर्थमाश्वरि || १२४ ||

आचार्यपत्न्यै श्रीवुध्याताटंकाभरणं शुभं |
कनत्कुनक चिंताकमर्घ्ययेदथ वा शिवे || १२५ ||

नासिकाभरणं तत्राशक्तो निष्कोण निर्मितं |
दत्वा वस्त्रेण संमोष्य भोजयेच्च सुवासिनीः || १२६ ||

विभवेसति सौवर्ण कटकं द्वयमुत्तमं |
करयुग्मेर्पयेद्ध्रीमान् पलद्वय विनिर्मितं || १२७ ||

पलमान सुवर्णेन निर्मितं वार्पयेच्छिवे |
अतन्नाशक्तोथ रौप्येण सुशुभ्रेण विनिर्मिति || १२८ ||

पलद्वयमितं दद्यात् पलमानमथापि वा |
सुवासिनी शतं भोज्यं तदधां वा तदर्धकं || १२९ ||

तदधां वा प्रसन्नश्रीधिया भोज्यं प्रयत्नतः |
कूष्मांडं वहुवीताढ्यं श्रोत्रियाय द्विजातये || १३० ||

धान्यस्थोपरि संस्थाप्य तस्मिन्काले समर्पयेत् |
स्थलं सुदीर्घ कूष्मांडं तस्मिन्काले मम प्रिये || १३१ ||

यदि दद्यात् स्वपत्नी वा स्वयं चैकाग्रमानसः |
दक्षिणासहितं भूमौ सद्यःप्यत कराशिभि || १३२ ||

विमुक्तस्तत्र वीजानियावंति गिरि कन्यके |
तावत् कल्प सहस्राणि वैकुंठे निवसत्यसौ || १३३ ||

वहुवित्तान्वितस्तत्र वसुधां वहुदक्षिणां |
धेनुद्वादशकं दद्यात्तिलराशिं सुदक्षिणं || १३४ ||

दद्या महादानमपि राज्य श्रीकरुणाप्तये |
यद्यद्दत्तं महायोगे तस्मिन्काले महेश्वरि || १३५ ||

प्. ५०अ)

तत्तन्मेरु समं प्राङ्गः पुराणाः परमर्षयः |
इत्थं कृत्वान्न हवनं वर्ष साहस्रमादरात् || १३६ ||

पंचाग्नि मध्यगो भूत्वा तपसा यत्फलंतमेत् |
तत्फलं लभतं नात्र संदेहोमीनलौधने || १३७ ||

अस्मिन्मासि पुरश्चर्यां यः करोति जितेंद्रियः |
उक्तेनानेन विधिना वाजिमधान् सहस्रशः || १३८ ||

कृत्वा यत्फलमाप्नोति ततोपि द्विगुणं शिवे |
फलमाप्नोति तेजस्वी लक्ष्मीश्चास्य प्रसीदति || १३९ ||

आचार्यपत्न्यै श्रीवुध्यातद्योगे गिरिकन्यके |
समर्प्याभरणं हैमं सूक्ष्मव्स्त्र समन्वितं || १४० ||

श्रियः पुत्र इति तेजो भूतले भाग्य संयुतः |
इत्थं कृत्वा पुरश्चर्यामत्र योगेति दुर्लभे || १४१ ||

जन्मकोटि समुद्भूतैरपि पातकराशिभिः |
विमुक्तो हयमधानां सहस्रजनितं फलं || १४२ ||

महादान सहस्रस्याप्य क्षयं सुकृत शिवे |
लब्ध्वा नित्यं विशुद्धात्मा महदारोग्यामक्षयं || १४३ ||

आयष्यं चिरमासाद्य भ्रमलैप्य संकुलां |
हस्त्यश्चरथसंकीर्णं महतीं श्रियमक्षयां || १४४ ||

अवाप्य सक्रसदृशीं विद्याभिन्नीव सन्निभः |
भूत्वा सिध्यष्टकं प्राप्य पुत्रपौत्रवतीं श्रिय || १४५ ||

संप्राप्य योगमष्टांगं भूत्वा जातिस्मरश्चिरं |
दिव्यकत्या सहस्रेण सहितं सर्वभोगदं || १४६ ||

विमानमधिरुह्यांते कुलसाहस्र संयुतः |
अजरामरणो भूत्वा पंचविंशति वार्षिकः || १४७ ||

भगवत् संनिधौ तिष्ठत्यंतै भगवदाहुतिः |
षड्त्रिंशद्वत्सरैर्योगराजोयं लभ्यते शिवे || १४८ ||

अत्र दत्तस्य दानस्य हवनस्य कृतस्य च नाहशक्तः |
फलं वक्तुं सत्यं पंकज लोचने || १४९ ||

अथैक दिवसेपि द्विर्महालक्ष्म्याः प्रवक्ष्यते |
यच्छ्रुत्वा साधको भूमौ कृतकृत्यो भविष्यति || १५० ||

मासि भाद्रपदे शुक्ले श्रवणर्क्ष समन्विते |
एकादशीदिने सोमवासरेण समन्विते || १५१ ||

सौस्यवासरयुक्ते वा सुकर्म सहिते तथा |
अति षडयुते वापि दिवा संध्यास्तु वा निशि || १५२ ||

लक्ष्मीनारायणो नाम्ना महाद्योग उदाहृतः |
अलभ्यः कथितो लोके सर्वकल्याणसिद्धिदः || १५१ ||

अत्र जप्तं हुतं दत्तं सर्वसिद्धिकरं स्मृतं |
नानेन सदृशो यौगः कथ्यते परमर्षिभिः || १५२ ||

संप्राप्ते योगसत्तेस्मिन् भगवत्सहितारमा |
जपहोमादिकहृणां महालक्ष्मीः प्रसीदति || १५३ ||

पुरश्चर्यां प्रवक्ष्यामि योगराजेन्न सिद्धिदे |
अलभ्ययोगे संप्राप्ते दिवा वा संध्ययोर्निशि || १५६ ||

प्. ५०ब्)

कृत्वादौ मंगलस्तानं नद्यां स्नात्वाथ वा शिवे |
आचार्यचरणद्वंद्वं साष्टांगं दंडवन्नमेत् || १५७ ||

तदाज्ञां शिरसा धृत्वा लक्ष्मीनारायणौ विभू |
चतुर्विशति संख्याकैरुपचारैस्समर्चयन् || १५८ ||

आर्चयित्वा पंचशतं श्रीश्रीशब्दादशार्ण |
याज्वलिने संस्कृते वह्नौ गुरुपादाब्ज सन्निधौ || १५९ ||

तिलैर्गव्याज्य सम्मिश्रैः श्रीमदष्टार्ण विद्यया |
मधुत्रितयसंमिश्रैः शताधिक सहस्रकं || १६० ||

तिलैरेवहुनेदग्नौ विल्वपत्र घृतान्वितैः |
भगवद्विद्य पापश्चा दष्टाविंशति वर्णया || १६१ ||

अष्टाविंशतिधा हुत्वा श्रीदेवी रश्मिभिर्घृतं |
एकैकशस्ततो हुत्वा श्रियायः च दशार्णया || १६२ ||

अष्टोत्तरशतं हुत्वा चतुः श्रीमनुभिस्ततः |
अष्टाविंशतिधा हुत्वा प्रत्येकं जातवेदसि || १६३ ||

केवलेन घृतेनैव ततोहुत्वा जपादिभिः |
प्रायश्चित्ताहुतीः कृत्वा कुर्याद्ब्रह्मार्पणाहुतिं || १६४ ||

अथाचार्य पदद्वंद्वं प्रणिपत्याग्नि सन्निधौ |
षष्टि चिहुक सौवर्णं पद्मराग समन्वितं || १६५ ||

कुंडलद्वितयं रम्यमवश्यं वज्रविंदुभिः |
अंकितं स्वगुण्ठे कर्णयुगे दातव्यमादरात् || १६६ ||

तत आचार्यपत्नी श्रीधियाभूषणसंचयैः |
भूषितव्या प्रयत्नेन सूक्ष्मं वा सस्समर्प्य च || १६७ ||

तिलास्समर्पितव्याश्च स्वाचार्य पदपंकजे |
पंचाढकमिता वापि चतुराढकसस्मिताः || १६८ ||

दातव्या अथवा शुभ्र तंडुलाद्रो सम्मिताः |
शतनिष्क सुवर्ण वा तदर्ध्यं वा तदर्धकं || १६९ ||

स्वर्णमावश्यकं देयं निष्कद्वादशकं तु वा |
दत्वेत्थ दक्षिणा द्रव्यं कुंडल द्वितयान्वितं || १७० ||

आचार्यचरणद्वंद्वेगां सवत्सां ययस्विनीं |
दद्यादवश्यंगिरि मेधनाध्यश्चेत् प्रवक्षते || १७१ ||

ग्रामद्वादशकं दद्याहो शतं च सदक्षिणं |
पारितोषिक दानेन संतोष्याचार्य मादरात् || १७२ ||

असान्निध्ये गुरोस्तस्यतनयाय महेश्वरि |
दत्वोक्तं दक्षिणाद्रव्यं कुंडल द्वितयान्वितं || १७३ ||

निशि जागरणं कुर्याच्छ्री श्रीशार्चन तत्परः |
पौराणिकं व्रतं येन कृतं तत्र मम प्रिये || १७४ ||

वाजपेय शतं तेन कृतं स्यान्नात्र संशयः |
तस्मिन् दिने निराहारः क्षीराशी वा फलाशनः || १७५ ||

निशि जागरणं कृत्वा द्वादश संख्याकामृष्टान्नैश्यां |
प्रातरुत्थितः स्नात्वा कृताह्निकोभ्यर्न्य लक्ष्मीनारायणौ विभू || १७६ ||

प्. ५१अ)

चतुर्विंशति संख्याक ब्राह्मणांश्च सुवासिनीः |
यद्वा द्वादशसंख्याकामृष्टाश्रैर्भोजयेद्व्रती || १७७ ||

तांवूल दक्षिणाद्यैश्च स्वतोष्यविधिवच्छुचिः |
आचार्या दाशिषः प्राप्य भुंजीयाद्वंधूभिस्सह || १७८ ||

लक्ष्मीनारायणे योगे पुरश्चर्यामिमां शिवेयः |
करोति विशुद्धात्मा स सिद्धो भवति ध्रुवं || १७९ ||

जन्मकोटि समुद्भूतैर्महापातकराशिभिः |
कायेन मनसा वाचा ज्ञानाज्ञान कृतैनपि || १८० ||

उपपातकसंद्यैश्च सद्य एव विमुच्येत |
सांग दक्षिणयायुक्त पुरश्चर्या शतोद्भवं || १८१ ||

लक्ष्मीनारायणे योगे प्राप्नोति फलमुत्तमं |
अत्रावश्यं प्रदातव्या शालग्रामशिला शुभा || १८२ ||

लक्ष्मीनारायणे योगे सालग्राम शिलार्पणान् |
ब्रह्मांडकोटि दानस्य फलं प्राप्नोति शाश्वतं || १८३ ||

लक्ष्मीनारायणे योगे कृत्वैकां वा तिलाहुतिं |
कोटी सहस्र होमस्य फलमक्षय मश्नुते || १८४ ||

वर्षाशनमितं द्रव्येशत निष्कमुदाहृतं |
तदर्धं वा तदर्धं वा वित्तलोभं परित्यजेत् || १८५ ||

वर्षाशनमितं द्रव्यं योगे लक्ष्मीशनामूके |
निष्क द्वादशकं वापि दत्वाचार्य पदांवुजे || १८६ ||

हिवन्मेरुसदृश सुवर्ण चल दानजं |
फलमासाद्य शुद्धात्मा भगवत् किं करो भवेत् || १८७ ||

लक्ष्मीनारायणे योगे सौवर्ण कुंडलद्वयं |
आचार्य कर्णयुगले दत्वा स्वर्णा चलार्पणात् || १८८ ||

यत्फलं लभते भूमौ तत्माप्रोत्यक्षयं फलं || १८९ ||

किंचासौ पितृसाहस्रं विमग्नं नरकार्णवे |
उद्धृत्य प्रापयत्याशौ सत्यलोकं सनातनं || १९० ||

आचार्यपत्न्यैतादृंकाद्यलंकारं समर्प्य च |
श्रियं पश्यति चक्षुर्भ्यां साक्षा भगवदन्विती || १९१ ||

लक्ष्मीनारायणे योगे धेनुं दत्वा तपस्विनी |
गवामयुतदानस्य समग्रं फलमश्रुते || १९२ ||

लक्ष्मीनारायणे योगे पुरश्चरणमादरात् |
कृत्वाचार्यस्य सान्निध्ये श्रियमष्ट गुणान्वितां || १९३ ||

महेंद्रसदृशीं प्राप्य धनधान्यादि संकुलां |
मुक्तारत्नादि संपूर्णा कंदर्पसदृशः श्रिया || १९४ ||

सर्वासामपि विद्यानां भूत्वा पारंगतोपि च |
समस्तसंपदाधारो भूत्वा पुत्रादि संयुतं || १९५ ||

श्रेयो राशि मनुप्राप्य कल्याणानि दिने दिने |
चिरमायुष्य मासाद्य सर्वभोग समन्वितः || १९६ ||

जातिस्मरश्चिरं भूत्वा ब्रह्मदृष्ठा सनातनं |
देहांते परमं धाम योगिनामपि दुर्लभं || १९७ ||

प्. ५१ब्)

प्रयात् यत्र न संदेहस्सत्यं सत्यं मयोदितं |
लक्ष्मीनारायण समो योगो लभ्यो न विद्यते || १९८ ||

अत्र ययत्कृतं कर्म तदनंत फलं स्मृतं |
इत्येक दिवसे नैव विद्यासिद्धिहदीरिता |
भूयोपि संप्रवक्ष्यामि विद्यासिद्धिकरं शिवे || १९९ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थांग्रहे 
उत्तरभागे सौभाग्यविद्योदयेटकविंशोध्यायः ||
प्. ५१ब्)

श्रीदक्षिणामूर्तिरुवाच ||

शृणु देवि प्रवक्ष्यामि महालक्ष्मी महामनोः |
भूयोपि सिद्धिदं कृत्यं यत्कृत्वा सिद्धिम्म भवेत् || १ ||

वत्सरादौ चैत्रमासे प्रतिपद्दिनमादितः |
वासंतं तव रात्राख्यं क्षतमस्ति महत्पुरं || २ ||

श्रेयस्करं महाद्यौद्यधिनाशकरमिष्टदं |
पुत्रपौत्रादि संपत्ति फलदं जपसिद्धिदं || ३ ||

समस्त संपदां हेतु भूतं ऋतुफलप्रदं |
मुक्तारत्म सुवर्णादि द्रव्यराशिकरं गृहे || ४ ||

धव्यं यशस्करं पुष्टिकरं कीर्ति प्रवर्द्धनं |
मासि चैत्राभिचै प्राप्ते प्रतिपदिनमादितः || ५ ||

श्रीरामजन्म नवमीयावत्तन्न वरान्नकं |
एकैकदिवसं तत्र महोदय समप्रभं || ६ ||

श्रीरामजन्म नवमी शतक्रतु फलसदा |
तारं वादिति दैवत्यं वार्हस्यत्यमथापि वा || ७ ||

तस्यां नवम्यां प्राप्तं चेत्सा महासिद्धिदायिनी |
तत्फलं न मयावक्तुं शक्यते वेधसापि च || ८ ||

सीताराम जयंती सा संप्रोक्ता सर्वसिद्धिदा |
जपहोमादिजनितं फल तत्र महत्तरं || ९ ||

न शक्यते मया वक्तुं ब्रह्मणा हरिणापि च |
श्रीरामजन्मदिवसं यावंध्यं कुरुते भुवि || १० ||

स एव कृतकृत्योत्र भूतले गिरिकन्यके |
श्रीरामजन्मदिवसे यत्किंचिदपि कांचनं || ११ ||

प्रदत्वाचार्य पादाब्जे महादाने सहस्रजं |
फलमाप्य विशुद्धात्मा ब्रह्मसायुज्य यश्रुते || १२ ||

अवश्यभिक्षु खंडं वा कदली फलमेव वा |
श्रीरामजन्मदिवसे दत्वाचार्य पदांवुजे || १३ ||

कल्पद्रुमवने रम्ये देहांते वसतिं व्रजेत् |
श्रीमदष्टार्ण मंत्रेण राज्यलक्ष्म्यापितदिने || १४ ||

कृत्वैकां वाहुतिं वह्नौ शत्तक्रतुफलं लभेत् |
विधानं तत्र वक्ष्यामि वासटेन वरान्नके || १५ ||

प्रसन्नलक्ष्मी हृदयमंत्रस्याष्ठाक्षरस्य च |
नवरात्र यदा प्रोक्तं वासंतं सर्वसिद्धिदं || १६ ||

प्रतिपद्दिवसे तत्र स्वाचार्याक्षम्पुरस्सरं |
स्नात्वा तत्र विशुद्धात्मा कृत पूर्वाह्निक क्रियः || १७ ||

अप्त्वा सहस्रं गायत्रीमथ पंचशतं तु वा|
चतुःशतंत वा त्रिशतं ज्वलिते जातवेदसि || १८ ||

प्. ५२अ)

वैदिके लौकिके वापि वेदमात्रा घृतं गवां |
अष्टा विंशतिधा हुत्वा द्वादश ब्रह्मविद्यया || १९ ||

श्रीअदष्टाणया पश्चादष्टोत्तरशतं हुनेत् |
ततः प्रसन्नलक्ष्म्यापि हुनेदष्टोत्तरं शतं || २० ||

श्रीविद्ययाघृतं पश्चादष्टोत्तरशतं हुनेत् |
जपेत् पंचशतं श्रीमदष्टाक्षरं मनुं || २१ ||

प्रतिपदिनमारभ्य दिवसाष्टकमादरात् |
संकल्पार्क सहस्राणि जपेच्छ्री हृदयं शिवे || २२ ||

त्रिशतं जपेन्नित्यमष्टा विंशोत्तरं शियं |
सिंहांसनेश्चरी पंचदशार्णामद्रि कन्यके || २३ ||

राजराजेश्व्रीविद्यां लक्ष्मीनारायणाभिधां |
अष्टोत्तरशतं नित्यमष्टा विंशतिधापि वा || २४ ||

जप्त्वा श्रीहृदयं स्तोत्रमाथर्वणमनुत्तमं |
जपेत् पंचाधिकं चत्वारिंशदा वृत्तिमादरात् || २५ ||

श्रीचक्रमर्च्चयेन्नित्यं शालग्राम शिलान्वितं |
महालक्ष्मीधिया नित्यं भोजयेच्च सुवासिनी || २६ ||

एकं वा मिथुभनित्यं मृष्टान्नैस्तोषयेद्व्रती |
ततः श्रीरामचंद्रस्य नवम्यां प्रातरुत्थितः || २७ ||

स्नात्वा जप्त्वाथ गायत्रीं नित्यहोमं समाप्य च |
आचार्यसन्निधौ पश्चात् संस्कृते जातवेदसि || २८ ||

अष्टाविंशतिधा वेदमात्रादौ गोघृतं हुनेत् |
अष्टाविंशतिधा हुत्वा श्रीश्रीशब्दा दशार्णया || २९ ||

श्रीमदष्टाक्षेरणाथ हुनेत् पंचशतं घृतं |
महालक्ष्मीमथा वाह्य तस्मिन्नग्रौ त्रयीमयीं || ३० ||

चतुर्विंशति संख्याकानुपचारान् प्रकल्पयेत् |
तदा वरणदेवी नामेकैकामाहुति हुनेत् || ३१ ||

आर्षछंदादिकं न्यस्य प्रसन्नश्चियमीश्वरी |
यज्ञनाशयणां कस्थां ध्यात्वान्न नियतव्रतः || ३२ ||

मधु त्रितयसंमिश्रं तिलविल्वदलान्वितं |
कदलीफल संमिश्रं कपिलाज्य समन्वितं || ३३ ||

शुद्धगव्याज्ययुक्तं वा सहस्रं त्रिशताधिकं |
ऊषत्वा प्रसन्नलक्ष्म्याथ गव्येनाज्येन तत्परं || ३४ ||

भगवद्रश्मिविद्याभिरेकैकामाहुतिं हुनेत् |
अथ श्रियो महाराज्ञा रश्मिविद्यामिरादशत् || ३५ ||

एकैकाण हुतिं हुत्वा श्रियः पंचदशार्णया |
अष्टोत्तरशतं गव्येनाज्येन जुहुयादथ || ३६ ||

राजराज महालक्ष्मीनारायणा ततः परं |
हुनेदष्टोत्तर शतमष्टा विंशतिधा पिवा || ३७ ||

राजराज महालक्ष्मीनारायणा शुचिव्रते |
जुहुयात् पर्वकालेय एकामप्याहुतिं घृतिं || ३८ ||

प्. ५२ब्)

सहस्रकोटि होमस्य स लभेदक्षयं फलं |
पुरश्चरण होमांते हुत्वाष्टा विंशदर्णया || ३९ ||

पुरश्चर्या शतफलं सद्यः माप्नोत्य संशयं |
तस्मादवश्यं होमांतंव्यमष्टा विंशति वर्णया || ४० ||

ततो जपादिभिर्हुत्व कृत्वा ब्रह्मार्पणाहुतिं |
अग्निं प्रदक्षिणी कृत्य नमस्कृत्य गिरींद्रजे || ४१ ||

आचार्यचरणद्वंद्वं साष्टांगं प्रणिपत्य च |
कुंडल द्वितयं हैमं षष्टि चिह्नुक निर्मितं || ४२ ||

वज्रविदु समायुक्तं पद्मणा समन्वितं |
दद्यादवश्यमाचार्य कर्णयुग्मेग्नि सन्मिधौ || ४३ ||

यज्ञनारायणात्माऔ रामोदाशरथिर्विभुः |
जानकीसहितस्तस्य पुरश्चर्या शतोद्भवां || ४४ ||

ददाति महती सिद्धिं सद्य एव न संशयः |
दुकूल युगलं वापि कार्या समथ वामदु || ४५ ||

अर्थयेद्वस्त्रयुगलं मुद्रिकाज्जप्यनेकथः |
दत्वा धनाढ्यो भूयो वा स्वर्णसाहस्रमर्पयेत् || ४६ ||

यद्वा वर्षाशनं द्रव्यं निष्कद्वादशकं तु वा |
तराशक्तोपि षणिनष्कांन्निनिष्कं वा समर्पयेत् || ४७ ||

कदलीफल संद्यं च तत्र श्रीगुरवेर्पयेत् 
इक्षु दंडगणोपेतं नारिकेल फलान्वितं || ४८ ||

अवश्यमर्पयेद्वीमानाचार्य चरणद्वये |
दरिद्रो मंदभाग्योपि भिक्षित्वा सर्ववर्णजान् || ४९ ||

निष्कन्नय सुवर्ण वा दत्वाचार्य पदांवुजे |
कन्यां रूपवती दद्याच्छीलौदार्य गुणावितां || ५० ||

कुंडलद्वितयं दातु मशक्तः कन्यकामपि |
सूक्ष्मं वा सस्समर्प्यादौ फलराशि मतः परं || ५१ ||

पंचनिष्कमितं द्रव्यमवश्यं गुरवेर्पयेत् |
दादाति यदि तन्मूनं न सिद्धिमधि गच्छति || ५२ ||

न कार्यो दक्षिणा लोभः सिद्धिमिच्छन्महत्तरं |
महालक्ष्मीधियाचार्यपत्नी माकल्पसंचयैः || ५३ ||

अवश्यमर्चयेद्धिमान्सुसूक्ष्मेण च वाससा |
श्रीरामजन्मदिवसेय इत्थं समाचरेत् || ५४ ||

लक्ष्मीहृदयविद्यायाः प्राप्य सिद्धिमहत्तरां |
जानकीश प्रसादेन श्रियं मैंद्रीम चंचलां || ५५ ||

इहैवासाद्य दीर्घायु धनरत्नौद्य संकुलां |
पुत्रपौत्र समृद्धिं च कल्याणानि दिने दिने || ५६ ||

देहांते परमं धाम याति देवैश्च दुर्लभं |
तस्मिन्दिने निराहारः क्षीराशी वा फलाशनः || ५७ ||

कंदमूलाशनो वापि भूत्वा साधक पुंगवः |
परेद्युः श्रीधियाभ्यर्च्यमृष्टरन्नैः सुवासिनीः || ५८ ||

जानकीशधिया विप्रान्नो जपित्वाथ साधकः |
भुंजीत वंधुभिः सार्धं विप्रशेषान्नमादरात् || ५९ ||

प्. ५३अ)

वासंते नवरात्रेयः पुरश्चरणमुत्तमं |
करोति स भवेद्राम चंद्रानु ग्रहतो भुवि || ६० ||

पारगः सर्वविद्यानां महेंद्र सदृशः श्रिया |
पुत्रपौत्रा श्रिया युक्तो दीर्घापुष्प समन्वितः || ६१ ||

समस्तभोगसहितो नित्यं कल्याण संयुतः |
भूत्वा जातिस्मरः पश्चाद्ग्रामं दष्ट्वा जगतति || ६२ ||

विमानवरमारुह्य देहांते कामगशुभं |
कुलणहस्र सहितो रमते हरि सन्निधौ || ६३ ||

अथान्यत् संप्रवक्ष्यामि सद्यः सिद्धिकरं भुवि |
समस्तसंपत् साम्राज्य हेतुभूतं गिरींद्रजे || ६४ ||

वैशाखे शुक्लपक्षे या तृतीयाक्षय संज्ञिता |
वुधेन भृगुणा वापि सहिता वहि संयुता || ६५ ||

प्रजापति युता वापि समस्तफलसिद्धिदा |
समस्ताद्यौ घृशमनी सर्वपुण्य फलप्रदा || ६६ ||

दृष्टि त्रितयसंख्याकदि च संवत्सरे भुवि |
अनया सदृशी नास्ति तिथिस्सकलसिद्धिदा || ६७ ||

जप्तमत्र हुतं वक्त सर्वमक्षयसिद्धिदं |
अत्र जागर्ति सततं लक्ष्मीशः करुणानिधिः || ६८ ||

नारायणो महायोगी वदरीव न मध्यगः |
स्वदर्शनोत्सुकानृष्ट्वाजनान् परमधार्मिकान् || ६९ ||

वदतीत्थ महायोगी तद्वदामि वचः शृणु |
अक्षयाख्य तृतीयायां यो मामत्रा गजाजनः || ७० ||

स्नात्वा चाकनंदीनामां पश्यति शुचिव्रतः |
अवश्यं मम सायुज्यं दास्याम्य संशयः || ७१ ||

यत्र कुत्रापि वा भूमौ दिनेस्मिन्नक्षयाभिधे |
श्रीमदष्टाक्षरी विद्यां जपेद्ये नियतव्रतः || ७२ ||

जुहुयादाहुतिं वैकां लक्ष्मीहृदय विद्यया |
तस्याक्षया महासिद्धिमिहदत्वा मह आं || ७३ ||

तद्वंशसंमवानां च देहति गतिमुत्तमां |
अक्षयां संप्रदास्यानि वैकुंठ ममस्मन्निधौ || ७४ ||

आचार्य पदांभोजेय इष्टार्थं प्रयच्छति |
सुनणीं च हुकुमस्य ददास्यस्या चलाश्रियं || ७६ ||

अद्यक्षरेण वा होमं लक्ष्मीहृदयविद्ययाः |
अत्राक्षयविने कृत्वा मदनग्रहतो भुवि || ७६ ||

महती सिद्धिमासाद्य दैवतरैपि पूज्यते |
इत्याह भगवान् योगी हरिनारायणो विभुः || ७८ ||

नरेण सहितस्सर्वदेवषाणां च सन्निधौ |
तस्मादवश्यं वैशाखे दिवसे क्षयसंज्ञिते || ७९ ||

विशेष जपदोमादिकम कुर्याद्विजोत्तमः |
यद्यक्ष च महासिद्धिमिच्छत्यत्र नरा भुवि || ८० ||

अक्षयायां तृतीयायामवश्यं वैशाखे दिवसे क्षय संज्ञिते |
विशेष जपहोमादिकर्म कुर्याद्विजोत्तमः यद्यक्षय महासिद्धिमिच्छत्यत्र नरो 
भुवि || ८० ||

प्. ५३ब्)

अक्षयायां तृतीयायामवश्यं व्रतमाचरेत् |
एतद्व्रतसमं नान्यद्व्रतनास्तिपालप्रदं || ८१ ||

अक्षयेष्ट प्रदातत्वा दक्षयं दिषु संविद्रुः |
अक्षये ब्रह्मसायुज्य प्रदातृत्वेन चाक्षयं || ८२ ||

दिवसं प्रोच्यते सद्भिर्ब्रह्माद्यैश्चामहात्मनिः |
अक्षयाया तृतीयायां प्रसन्नकमलामनोः || ८३ ||

महासिद्धिष्क इवंक्ष्ये पुरश्चरणमुत्तमं |
ब्राह्मेकाले समुत्थाय ब्रह्मविद्यां प्रजप्य च || ८४ ||

रश्मिमाला मनुस्मृत्य नत्वाचार्यपदांवुजं |
कृत शौचस्ततः स्नात्वा कृतसंध्या जपक्रियः || ८५ ||

आचार्यचरणद्वंद्वं साष्टांगं प्रणिपत्य च |
नित्यहोमं समाप्याथ श्रीमदष्टाक्षरं मनु || ८६ ||

अप्त्वा पंचशतं राज्यलक्ष्मी विद्यामतः परं |
शुचिः पंचशतं जप्त्वा गुरुपादाब्ज सन्निधौ || ८७ ||

वैश्वानरं प्रतिष्ठाप्य वेदमात्रा ततः परं |
अष्टाविंशति भागव्यमाज्य हुत्वा गिरींद्रजे || ८८ ||

गव्यप्लुत्तदध्यन्नं श्रीमदष्टार्ण विद्यया |
हुत्वा पंचशतं देवि लक्ष्मीहृदयविद्यया || ८९ ||

पग्नसस्थ फलैर्वीजरहितैर्मधुमिश्रितैः |
घृतप्लुतैर्हुनेदग्नौ सहस्रं त्रिशताधिकं || ९० ||

तदः घृतमेकैकणे हुत्वा श्रिया पंचदशार्णया |
अष्टोत्तरशतं गव्येनाज्येन जुहुयदथ || ९३ ||

हुत्वा जपादिभिः पश्चात् कृत्वा ब्रह्मार्पणाहुतिं |
अग्निं प्रयक्षिणीकृत्य नमस्कृत्य च सादरं || ९४ ||

चक्रराजं समभ्यर्च्य सालग्राम शिलामपि |
श्रीश्रीश द्वादशाक्षयपिजेत् पंचशतं शिवे || ९५ ||

पनसस्यफलोपेतं सूपायूय फलान्विते |
दध्यन्नसहितं देवि नैवेद्यं च समर्पयेत् || ९६ ||

तत्राचार्यमलं कृत्य प्रणिपत्य च सादरं |
दत्वा गो द्वितयं वत्स वहुक्षीर समन्वितं || ९७ ||

वर्षाशनमितं द्रव्यं तदर्धं वा तदर्धकं |
त्रिनिष्कमथवा दत्वा गुरुपत्न्यै रमाधिया || ९८ ||

सूक्ष्मवासोप्यलंकारं दत्वा संभोजयेद्विजान् |
सुवासिनीश्च संभोज्य सिद्धिमाप्नोत्यनुत्तमा || ९९ ||

भगवत्सहिता तस्य महालक्ष्मीः प्रसीदति |
संतति व्यापिनीं लक्ष्मीं धनधान्यादिसंकुलां || १०० ||

अक्षयं महदारोग्यमायुष्य च महत्तरं |
अक्षयामपि वाक्सिद्धिमक्षयां पुत्रसंतति || १०१ ||

अक्षयान खिलान्भोगान् ददातीह हरिप्रिया |
अक्षयं ब्रह्मसायुज्यं देहांतेस्य प्रयच्छति || १०२ ||

श्रियः प्रसाद सिध्यर्थमवश्यं दिवसेक्षये |
वैशाखेमासि कर्तव्यं व्रतमे तदनुत्तमं || १०३ ||

प्. ५४अ)

यद्वाक्षय तृतीयायामित्थं कृत्वा गिरींद्रजे |
निष्कमेकं प्रदत्वा स्वाचार्य चरणद्वये || १०४ ||

पूर्णिमांतं व्रतं कुर्यात् सिद्धिमिच्छन् महत्तरां |
अक्षयायां तृतीयायां कृत्वेत्थं होममादरात् || १०५ ||

दत्वा निष्कद्वयं वापि स्वाचार्य चरणद्वये |
आचार्यपत्न्यै निष्कार्वलक्ष्मी वुध्या समर्प्य च || १०६ ||

श्रीमध्यन्नं घृतमिश्रितं || १०८ ||

अष्टोत्तरशत हुत्वा रमाहृदयविद्यया |
दध्यन्नमेव जुहुयाच्छुद्धधेनुघृत घृतं || १०९ ||

भगवद्रश्मि विद्याभिर्घृतमेकैकशो हुनेत् |
अष्टाविंशतिधा हुत्वा ततोष्टा विशंदर्णया || ११० ||

सुंदरी रश्मिविद्याभिघृतमेकैकशो हुनेत् |
अष्टाविंशतिधा हुत्वा श्रियः पंचदशार्णया || १११ ||

लक्ष्मीनारायणप्रीत्यै मिथुनं भोजयेदपि |
पूर्णिमांतमिदं कृत्वा पूर्णिमादिव संततः || ११२ ||

स्नात्वा प्रातर्विशुद्धात्माकृत पूर्वाह्निक क्रियः |
समाप्यावश्यकं कर्म संस्कृते जातवेदसि || ११३ ||

अष्टाविंशतिधा वेदमात्रादौ जुहुयाद्घृतं |
दध्यन्नं घृतसंमिश्रं श्रीमदष्टार्णविद्यया || ११४ ||

आदौ पंचशतं हुत्वा रमाहृदय विद्यया |
दध्यन्नमेव जुहुयात्यनेप्सम्य फलान्वित || ११५ ||

शताधिक सहस्रं च घृतमिश्रं गिरिंद्रजे |
भगवद्रश्मिविद्याभिरेकैकामाहुतिं हुनेत् || ११६ ||

गोघृतै नैव जुहुयादष्टाविंशति वर्णया |
अष्टाविंशतिधा पश्चाच्छ्रियो रश्मिभिरप्यथ || ११७ ||

एकैकशो हुनेदाज्य मधुपंचदशार्णया |
अष्टोत्तरशतं हुत्वा घृतेनैव गिरींद्रजे || ११८ ||

जपादि होमं कृत्वाथ प्रायश्चित्ताहुरतीरयपि |
ब्रह्मार्पणाहुतिं कृत्वा नमस्कृत्वाथ पावकं || ११९ ||

आचार्य समलंकृत्य गंधपुष्पाक्षतारिभिः |
अवश्यमपि दातव्यं कुंडलद्वयमादरात् || १२० ||

कुंडल द्वितयं दातुमशक्तो यदि पावति |
मुक्तालंकरणं वापि रत्नालंकरणं तु वा || १२१ ||

यावच्छक्त्य मलंकारं दत्वाचार्यस्य कर्णयो |
पलमेक सुवर्णं वा तदर्धं वा तदर्धकं || १२२ ||

तत्राशक्तस्त्रि निष्कं वा गुरु पादांवुजेर्पयेत् |
अवश्यंगौः प्रदातव्या वहुक्ष्मीरा सवत्सका || १२३ ||

रद्यात्फलानि पंचाथयानसानि त्रयं तु वा |
वहूस्थूलानि दीर्घाणि फलसंद्ययुतान्यपि || १२४ ||

कदलीफलसंद्यं च दद्यात् स्वगुरवे शिवे || १२२ ||

उपानहौ च छत्राणि श्रोत्रियेभ्यः समर्पयेत् |
दध्यन्नापूय भक्ष्याद्यैर्भोजयक्ष सुवासिनीः || १२३ ||

प्. ५४ब्)

आचार्यपत्नीं श्रीवुध्यावासोवंकरणादिभिः |
अर्चायेदथ वा लक्ष्मी सन्निधौ वा समर्पयेत् || १२४ ||

प्रेषयेदर्पि तद्रव्यं गुरवे तत्सुतायवा |
तत्पत्न्यै वा तत्सुतायै तत्पौत्रायाथ वार्पयेत् || १२५ ||

आचार्यादाशिषः प्राप्य स्वयं भुंजीत वाग्यतः |
पुरश्चर्या व्रतमिदं वैशाखेमासि पार्वति || १२६ ||

यः करोति विशुद्धात्मा दैवतैरपि दुर्लभां |
सिद्धिमाप्नोति महतीसंद्यः प्रत्ययकारिणी || १२७ ||

व्रतेन हीनोपि विमूढधी मूर्खो दरिद्रः कृपणोपि वा |
धनैश्च धान्यैर्मणिमिश्च संकुलां लक्ष्मीमवाप्नोति रमाप्रसादात् || १२८ ||

अवश्यमाप्नोत्य नवीनविद्या अपि श्रियोनुग्रहतोथ राज्यं |
रथाश्वमत्तो भयदाति पूर्णां राज्यश्रियं विंदति वत्सेरत्र || १२९ ||

आकल्यामस्यान्वय संभवाश्चविंदंति राज्यश्रियमृक्षयां च |
आयुष्यमारोग्य धनाभिवृद्धिं वंशाभिवृद्धिं च महेंद्र तुल्यां || १३० ||

अवाप्य लक्ष्मीमतुलाश्च भोगान्योगं तथाष्टांगमुपेत्य पश्चात् |
कलेवरांते हरिपार्ऽऽवती निरंजनस्साम्यमुपैति दिव्यं || १३१ ||

सहस्रशोप्यस्य कुले प्रसूता रमाप्तसादान्निरयेपिमग्नाः |
धातुः पदयांत्यति भोगयुक्ता आरुह्यनंगिरिराजकन्ये || १३२ ||

समस्तसंसिद्धिकर व्रतेन नानेन तुल्यं गिरिराज कन्येशुतु |
स्मृतौ वाथ पुराण संचये सघोरमानु ग्रहदायकेन || १३३ ||

वैशामाएदिन मक्षयाख्यमारभ्य तत्पूणदिने समाप्ये नाप्नोति |
किं किं वरमिष्टजातं श्रियेः प्रसादादिरिजेंद्रकन्ये || १३४ ||

दक्षः पुलस्त्यः पुलहो वशिष्टः शुक्रो गिराः कौशिक वंशदीपः |
कृत्वा व्रत्वं प्राप्य महार्थसिद्धिं चरं तिलोकेषु विमुक्तवंधाः || १३५ ||

पुरश्चर्या व्रतमिदं वैशाखेमासि सिद्धिदं |
कृत्वा वश्यं नरः साक्षान् महालक्ष्मी प्रपश्यति || १३६ ||

मसन्नायां जुगद्धात्र्याम साध्यं किं जगत्त्रये |
ब्रह्मर्षयो वशिष्टाद्याः शक्राद्याश्चादेगीश्व्राः || १३७ ||

ब्रहादयोपि कृत्व तद्व्रतमत्यंतयावनं |
महालक्ष्मीप्रसादेन लक्ष्मीशानुग्रहादपि || १३८ ||

असाधारण सामर्थ्यं श्रिय मष्टगुणान्वितां |
संप्राप्य भगवत्साम्ये सततं सुखिनो भवन् || १३९ ||

पुरश्चर्या व्रतं वक्ष्ये भूयोन्यत् सिद्धिदायक |
महापापौद्य दलनं शतक्रतु फलप्रदं || १४० ||

प्. ५५अ)

सिंहराशिं सुराचार्योगीमिष्यति यदा शिवे |
तत्रार्कदिवसं वादावंते पुष्कर संयुतं || १४१ ||

गोदावर्या महत्पुण्यं पर्वोक्तम् यस्मर्षिभिः |
कोति त्रितया तीर्थानि सार्धकोटि युतानि च || १४२ ||

सिंहसंस्थे सुराचार्ये समायांत्येव गौतमीं |
दिनद्वादशकं तत्र पुष्करस्तीर्थनायकः || १४३ ||

आदावंते समायाति सर्वपापौद्य भेदान |
भिक्ष्वान्नमपि दत्वा वा गौतम्यां पुष्करागमे || १४४ ||

मरुतुल्यान्नदानस्य फलमाप्नोति शाश्वतं |
ब्रह्मप्नो वा सुरापायीस्तेयी वा गुरुतल्पकः || १४५ ||

तत्संयोगी पशुप्तो वा वालघ्नस्तस्करोपि वा |
विश्वस्तविषदातारगर्भः घाती सहस्रशः || १४६ ||

भ्रूणग्नो वीरहा वापि मातृहा पितृहापि वा |
अहारनियमं कृत्वा योगे पुष्करनामके || १४७ ||

गौतम्यां प्रातरुत्थायस्तात्वा नित्यं विशुद्धीः |
दिनद्वादशकान्मुक्तः सर्वपापैर्भवव्यसौ || १४८ ||

भाषारचितं मंत्रं वा तत्र जप्त्वा दिने दिने |
तानुग्रहं प्राप्य सिद्धिमिष्टां व्रजत्यसौ || १४९ ||

आचार्यायाथ वान्यस्सै यत्किंचिदपि कांचनं |
दत्वा मेरु सहस्रस्य फलं प्राप्नोत्यनुत्तमां || १५० ||

एकामप्या हुतिं तत्र कृत्वा साधक पुंगवः |
कोटिहोम फलनित्यं प्राप्नोति गिरिकन्यके || १५१ ||

अयं द्वादशभिर्वर्षैर्लभ्यते योगरात्र शिवे |
गोदावरी तटे रम्ये नान्यत्र भुवि पावति || १५२ ||

पुरश्चर्याभिधं तत्र महासिद्धि प्रदायकं |
तत्र वक्ष्यामि गिरिजे शृणुष्व सु समाहिता || १५३ ||

यस्मिन्दिने सुराचार्यस्सिंहराशिं गमिष्यति |
गोदावरीतटं गन्वातमस्कृत्याथगौततमी || १५४ ||

आचार्यचरणद्वंद्व प्रणिपत्य च दंडवत् |
गोदावद्यतितः स्नात्वा कृत पूर्वाह्निक क्रियः || १५५ ||

आचार्यचरणद्वंद्वं भूयोपि प्रणिपत्य च |
अष्टोत्तरशतं हुत्वा गायत्र्याज्यं दिने दिने || १५६ ||

श्रीमदष्टाक्षरेणापि शतमष्टोत्तरं हुनेत् |
क्षीणन्नं मधुसंमिश्रं कपिलाज्येन संप्लुतं || १५७ ||

तिलविल्वदलोपेतं लक्ष्मीहृदयविद्यया |
अपि पंचशतं हुत्वा श्रीयुक्ताष्टाणयोप्यथ || १५८ ||

अष्टाविंशतिधा हुत्वा भगवद्रश्मिमंत्रकैः |
घृतमेकैकशो हुत्वा सुंदरी रश्मिभिस्तत || १५९ ||

एकैकशो हुनेदाज्यमथ पंचदशार्णया |
अष्टाविंशतिधा हुत्वा प्रायश्चित्ताहुतीर्हुध्वेत || ६० ||

ब्रह्मार्पणाहुति कृत्वा नत्वाग्निं तत आदरात् |
भोजयेन्मिथुन द्वंद्वं श्रियं पंचशतं जपन् || ६१ ||

प्. ५५ब्)

दिवस द्वादशके कुर्यान् महासिद्धिकरं व्रतं |
दानक्रमं प्रवक्ष्यामि दिनेषु द्वादशास्वथ || ६२ ||

आद्योगो पंचकं दद्याद्वहुक्षक्षिणयान्वितं |
पक्व सम्ययुतां भूमिं द्वितीये दिवसेपयेत् || ६३ ||

पंचाढकमितं दद्यात् तिलराशिं तृतीयके |
सहस्रदक्षिणादुक्तं वर्षद्रव्ययुतं तु वा || ६४ ||

पलमान सुवर्णं वा चतुर्थे दिवसेर्पयेत् |
दुकूलद्युगलं वापि कार्या स द्वितयं तु वा || ६५ ||

प्रदद्या दक्षिणायुक्तं पंचमेदिवसे शिवे |
खासद्वादशकं धान्यं यद्वा खारी चतुष्टयं || ६६ ||

षष्टेदिने व्रती दृद्यावतेहु दक्षिणयान्वितं |
सप्तमे दिवसे दद्याद्गुडंदक्षिणयुन्विते || ६७ ||

पंचाढकमितं यद्वा प्रदद्यादाढकं गुडं |
पलद्वादशकं रौप्यं चतुःपलमितं तु वा || ६८ ||

अष्टमे दिवसे दद्याल्लवणा चलमप्यथ |
पंचाच्छकमितं वापि प्रदद्यान्नवमे दिने || ६९ ||

आंदोलिकां मनोरम्यां वहुदक्षिणयान्वितां |
अहस्त्यश्चरथ संपूर्णी नवमे दिवसेर्प्ययेत् || ७० ||

कर्षाशनमितं द्रव्यसहितं नवमंदिरं |
दशमे दिवसे दद्याद्वासोन करणान्वितं || ७१ ||

मुक्ताफलानि रत्नानि दद्यादेकादशे दिने |
द्वादशे दिवसे दद्यात् सुवर्णानि सहस्रशः || ७२ ||

धनाढ्यो राजपुत्रश्चदीक्षामित्थं मया चरेत् |
अथवाचार्य पादाब्जे दद्यादेकोत्तरं धनं || ७३ ||

एकैकां धेनुमथ वा दद्यात् प्रतिदिनं वुधः |
कुंडलादीनलंकारान् तस्मिन्योगे समर्पयत् || ७४ ||

एकैकं निष्कमथवा पुष्करे गौतमीतढे |
आचार्यायार्ययेत् स्वर्णं द्विगुणं द्वादशे दिने || ७५ ||

तत्राप्य शक्तो निष्कार्धं प्रत्यहं गुरवेर्पयेत् |
तत्राप शक्तस्तस्यार्थवितलोभं परित्यजेत् || ७६ ||

सप्तद्वीपवती भूमिं धनधान्यादि संकुलां |
आचार्यायार्ययित्वपि स्यादृणी प्रत्यहं शिवे || १७७ ||

दत्वा महीं समग्रां च धनरत्नौद्य संकुलां |
वस्त्र प्रक्षालनाद्यैश्च पाद संवाहनादिभिः || ७८ ||

उच्छि.ष्तमार्जनाद्यैश्च गृहसंमार्जनादिभिः |
शुश्रूषां नियतः कुर्यादवश्यं प्रत्यहं वुधः || १७९ ||

महापुष्करयोगोस्मिन् साक्षाल्लक्ष्मीधिया पुनः |
आचार्यपत्नीं वासोभिर्भूषयेद्दिव्यभूषणैः || ८० ||

युग्म द्वादशकं भोज्यं मृष्टान्नैर्द्वादशे दिने |
इत्थं पुष्करयोगेस्मिन् कृत्वा गोदावरी तटे || १८१ ||

पुरश्चर्या व्रतं लक्ष्म्या लभेत् सिद्धिं महत्तरां |
सांगदक्षिणयायुक्त पुरश्चर्या सहस्रजं || १८२ ||

प्. ५६अ)

अवश्यं फलमाप्नोति संशयो नात्र विद्यते |
धनधान्य गजाश्वादि संपूर्णां रत्नसंकुली || १८३ ||

अचलां महतीं लक्ष्मीं वर्षात् प्रागेव साधकः |
प्राप्य शक्रधनेशक्रधनेशादि श्रियं तृणगणायते || १८४ ||

कंदर्प सदृशः कांत्या वृद्धोपि तरुणायते |
नवराग शिरोरत्न द्विगुणी कृतरोचिषः || १८५ ||

प्रयच्छंतोपि सर्वस्वं सेवंते तान्नराधियाः |
मंदबुद्धिर्जडो वापि विद्या स्वष्टादशस्वपि || १८६ ||

भूत्वा पाणतः साक्षाद्वाचस्पति समो भवेत् |
स्वच्छंदमरणो भूत्वायमं तत्किं करान पितृणी || १८७ ||

कृत्य पदं याति शरीरांते श्रियः पतेः |
पितुर्मातुश्च भार्या यानि मग्रं नररकार्णवे || १८८ ||

उद्धृत्य कुलसाहस्रं न यति ब्रह्मशाश्वतं |
वंशाभि वृद्धि माकल्यं प्राप्नोति श्रीसमन्वितां || १८९ ||

इत्थं पुष्करयोगेस्मिन् पुरश्चर्या मयेरिता |
अनुग्रहकरी लक्ष्म्याना परास्ति श्रुतौ स्मृतौ || १९० ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे द्वावरविंशोध्यायः ||
प्. ५६अ)

श्रीदक्षिणामूर्तिरुवाच ||

सषस्मिद्धिकरं भूमौ महालक्ष्म्या गिरींद्रजे |
भूयोपि संप्रवक्ष्यामि श्रोतुंत्वं नियता भव || १ ||

अवमावास्या पौर्णमासी महापर्व द्वयं स्मृतं |
अमाप्रतिपदोस्संधौ राहुग्रस्तो रविर्यदि || २ ||

ग्रस्थोथ केतुना वापि ग्रहणं पवर्तद्विदुः |
पूर्णाप्रतिपदोस्संधौराहुणा केतुना अपि || ३ ||

ग्रस्तस्या यदि शीतांशुस्सोमग्रहणमुच्यते |
भानुवासर संयुक्तर्मिदुवार युतं तु वा || ४ ||

चूडामरायभिर्धयर्व तदुक्तं यस्मर्षिभिः |
प्रक्षं सर्वलोकानां दुग्रहणां शुभं || ५ ||

सद्यः पातराशिघ्रं सद्यः पुण्यफलं प्रदं |
अपमृत्यु प्रशमनं विजयश्री फलप्रदं || ६ ||

सद्यः सिद्धिकरं नैतत्सदृशं विद्यते भुवि |
यत्किंचिदपि जप्तं वाहुतंदत्तमथापि वा || ७ ||

रवींदुग्रहणे पुण्यं कोटि कोटि गुणां विदुः |
जातकं मृतकं वात्र सूत्रकं नैव विद्यते || ८ ||

महोदधौ वा नद्यो वारवीदुं ग्रहणे शिवे |
स्राक्यनमाचरीतं येन स सद्यः पापराशिभिः || ९ ||

कोटिजन्मसमुभूतैरपि विप्रो विमुच्यते |
गोचर्म सस्मिता भूमिर्येन तत्र प्रदीयते || १० ||

वहुसस्य समायुक्ता दक्षिणा सहिता भुवि |
सप्तद्वीपवती पृथ्वीं धनाधान्यादि संकुला || ११ ||

शतकृत्वः प्रदत्वा यत्फलं प्राप्नोति भूतले |
तदवश्यं फलं मर्त्यः प्राप्नोति तु विसाधकः || १२ ||

सुवर्ण मंत्रयोदयादपि चिह्नकमात्रकं |
हेमाद्रि सदृश स्वर्णदानस्य फलमश्रुते || १३ ||

प्. ५६ब्)

योत्रैकांगां वहुक्षीरो दद्याद्वत् समन्वितां |
गोकोटिदानं जपुण्यं प्राप्नोत् यत्र न संशयः || १४ ||

अग्नेरयत्यं प्रथमं हिरण्यं भूर्वेंसुवी सूर्यसुताश्चगावः |
दुत्तास्त्रयस्ते न भवं तिलोकायः कांचनंगां च महीं प्रदद्यात् || १५ ||

तुला हिरण्यगर्भादिदानानामत्र पार्वति |
महाफलः कालो ब्रह्मविद्भिरुदीरितः || १६ ||

यंकंचिदपि वा मंत्रमाचार्याज्ञा पुरस्सरं |
हुत्वा जप्त्वात्रवाचार्य पादाब्ज युगले शिवे || १७ ||

यात्किंचिदपि वा दत्वा दारिद्रोपि महत्फलं |
आचार्यसिद्धिमाप्नोति श्रीप्रसादं व्रजत्यपि || १८ ||

राजा वा राजपुत्रो वा धनाढ्यो चात्र भूतले |
यच्च यावच्च सर्वस्वं रवींदु ग्रहणे शुभे || १९ ||

दद्यादाचार्य पादाब्जे साक्षाद्ब्रह्म प्रपश्यति |
पितरं मातरं वापि समुद्दिश्य मृतानपि || २० ||

वहुक्षीरा. सवसांगां यो ददात् यत्र साधकः |
महापापौद्य सहिता अपिते पितरः शिवे || २१ ||

मग्नाश्च नरके घोरे विमुक्ता नरकाराखीत् |
प्रयांति सद्य एवैरते सत्यलोकं सनातनं || २२ ||

समस्तेथपि शास्त्रेषु पर्वग्रहणसन्निभं |
सद्यः सिद्धिकरं नोक्तं तस्मादत्र प्रवक्ष्यते || २३ ||

रवींद्रग्रहणात् पूर्वं न दिनपंचकमादरात् |
दिनत्रयं वा प्रयतो ब्रह्मचारी फलाशनः || २४ ||

क्षीराशी वा हविष्याशी फलैर्विल्वैर्घृतप्लुतैः |
यद्वा घृतप्लुतैर्विल्वपत्रैस्तिल समन्वितैः || २५ ||

अष्टोत्तरशतं हुत्वा श्रीमदष्टार्ण विद्यया |
अष्टोत्तरशतं राज्यलक्ष्म्यापि जुहुयादथ || २६ ||

सुंदरी भगवद्विद्ययापि द्वादशधा हुन वा स्रात्वा |
दुर्वलो रोगपीडितः गुरुपादाब्जयुगलं प्रणम्य भुवि दंडवत् || २७ ||

वैश्वानरं प्रतिष्ठाप्य संस्कृविधिवच्छुचि |
उत्पलैर्जुहुद्यादग्नौ तिलगव्याज्यमिश्रितैः || ३० ||

अष्टोत्तरशतं पूर्वं श्रामदष्टार्णविद्यया |
अथ प्रसन्नलक्ष्म्यापि प्राताधिक सहस्रकं || ३१ ||

जुहुयात् संस्कृते वहावुत्पलैर्घृतमिश्रितैः |
उत्पलानाम भावेतु विल्वपत्रैर्घृतप्लुतैः || ३२ ||

तिलमिश्रैर्हुनेदग्नौ तदभावे गिरींद्रजे |
हुनेच्छुद्गतिलैरेवघृत त्रिमधुमिश्रितैः || ३३ ||

भगवद्रश्मि विद्याभिर्घृतमेकैकशो हुनेत् |
ललिता रश्मिविद्याभिरेकैकामाहुतिं घृतं || ३४ ||

हुत्वा पंचदशाक्षर्या श्रियोष्टा विंशतीर्हुनेत् |
प्रायश्चित्ताहुतीः कृत्वा कुर्याद्ब्रह्मार्पणाहुतिं || ३५ ||

अग्निं प्रदक्षिणी वृत्य स्वाचार्य चरणद्वयं साष्टांगं दंडवत् कृत्वा 
पंचदशाक्षर्या |
श्रियोष्टा विंशतीर्हुनेत् प्रायश्चित्तान्नत्वा तत आकल्प संचयैः || ३६ ||

प्. ५७अ)

कुंडवाद्यैरलंकृत्य वासो युग्मं समर्प्य च |
समर्पयेद्ग्राममेकं वहुधान्यधनान्वितं || ३७ ||

सालग्राम शिलामेवांगो द्वयं पयसान्वितं |
अप्योसोयस्करां दद्याजजानश्वान् पशूनपि || ३८ ||

आंदोलिकां च शिविकांश्वेत छत्रं स चामरं |
तुला हिरण्यगर्भादि दानान्यपि समर्पयेत् || ३९ ||

तेव शक्तस्य वक्ष्यामि दक्षिणा द्रव्यमीश्वरि |
कुंडल द्वितयं दत्वा गुरोः कर्णयुग शिवेः || ४० ||

मुक्तालंकरणं दद्यात्तत्रा शक्तो गिरींद्रजे |
रत्नासलंकरणं यद्वा रुद्राक्षाभरणं तु वा || ४१ ||

अवश्यमपि दातव्या सालग्राम शिलाभुजा |
गोचर्मसम्मिता भूमिर्वहुसस्य समन्विता || ४२ ||

अवश्यमपि दातव्या शताढकमिता तु वा |
तस्या अभावे तन्मूल्यं वषार्शनमितं स्मृतं || ४३ ||

वकं विंशति निष्कं वा निस्क द्वादशकं तु वा |
वारानद्यूमथ वा दद्याद्वित्तलोभं परित्यजेत् || ४४ ||

धेनुद्वयं प्रदातव्यमवश्यंगिरि कन्यके |
तन्मूल्यमथवा दद्याजतः साक्षाद्रमाधिया || ४५ ||

दद्यादाचार्य पत्न्यै च ताटंकाभरणादिकं |
युग्म द्वादशकं भोज्यं मष्टान्नेन ततः परं || ४६ ||

आचार्यालिंगनं प्राप्य गृहीत्वाथ तदा शिषः |
प्राप्नोति महतीं सिद्धिं योगिनामपि दुर्लभा || ४७ ||

प्रागेव वत्सराल्लक्ष्मी धनधान्यादि संकुलां |
मुक्तारत्नगणाकीर्णामचलां प्राप्नुयादसौ || ४८ ||

राजानो गजपुत्राश्च सचिवास्तस्य मंत्रिणः |
दासभूता भवत्यस्य प्रयच्छंत्य विवांछितं || ४९ ||

पूज्यते सर्वलोकेषु सततं विजयी भवेत् |
पुत्रपौत्र प्रयौत्राद्यौर्भोगान्भुङ्क्ते खिलानपि || ५० ||

वाक्तिद्धिं महातीं प्राप्य सुराचार्य समप्रभां |
दीर्घमायुष्यमासाद्य विमुक्तो रोगराग संचियै || ५१ ||

कुलसाहर सहितो दिव्यभोग समन्वितः |
अजरश्चामरो भूत्वा भगवत् सदृशा कृतिः || ५२ ||

दिव्यकन्या शतयुते विमानं सर्वकामदं |
आरुह्यभगं वद्ध्वान्निव सत्यं तेन संशयः || ५३ ||

ग्रहण दिव्तये कृत्वा ग्रहणचित्तयेपि वा |
पुरश्चर्यामिमां देवि महालक्ष्मीं हरिप्रियां || ५४ ||

साक्षात् पश्यति च क्षुर्भ्यां नारायण समन्वितां |
अणिमादि गुणा आप्यजातिं स्मृत्वाथ पौर्विकी || ५५ ||

महेंद्र सदृशो लक्ष्म्या पुत्रपौत्र सुखान्वितः |
ब्रह्मेंद्राद्यमरान्नित्यं पश्य हर्ऽ समन्वितः || ५६ ||

स्वच्छंदमरणो भूत्वा योगमष्टांग संयुतं |
संप्राप्य ब्रह्मसायुज्यं प्राप्नोत्येव सुनिश्चितं || ५७ ||

प्. ५७ब्)

वैष्णवर्क्षस्थिते भानौ वैष्णुवर्क्ष समन्विता |
माद्यमासाद्यमावास्य भानुवासर संयुता || ५८ ||

व्यतीपात समायुक्ता तत्रार्द्धोदयनामकः |
अलभ्य योग उक्तोयं लभ्यते वहुवत्सरैः || ५९ ||

इंदुवासर युक्ताचोन् महोदय इति स्मृतः |
योगद्वयमिदं प्राहुरलभ्यं भुवि दुर्लभं || ६० ||

सद्यः पातकराशिघ्नं सर्वरोगनिवर्हणं |
समस्तदुःख शमनं संसारार्णवतारकं || ६१ ||

योगेत्स्मिन् समनुप्राप्ते गुरो राज्ञा पुरस्सरं |
स्नात्वा महोरधौ नद्यां तडाधे वा गृहेपि वा || ६२ ||

समाप्य नैत्यकं कर्म विधिवत् संस्कृते नले |
अष्टोत्तरशतं हुत्वा वेदमात्रा घृतं गवा || ६३ ||

अष्टोत्तरशतं श्रीमदष्टाणे नाथपायसं |
मधुत्रितय संयुक्तं गव्याज्येन विमिश्रितं || ६४ ||

त्रिशताधिक साहस्रं लक्ष्मीहृदयविद्यया |
हुत्वाथ भगवद्रश्मि विद्याभिर्जुहुयाद्वतं || ६५ ||

ललिताराश्मिविद्याभिर्घृतमेकैकशो हुनेत् |
श्रियः पंचदशाक्षर्या शतमष्टोत्तरं घृतं || ६६ ||

हुत्वा चतुः श्रीमनुभिर्हुनेद्द्वादशाधा घृतं |
सुंदरी भगवद्विद्ययाष्टा विंशतिधाप्यथ || ६७ ||

हुत्वा जपादिभिर्हुत्वा प्रायश्चित्ताहुती क्रमात् |
महाव्याहृतिमिर्हुत्वा कृत्वा ब्रह्मार्पणा हुतिं || ६८ ||

अग्निं प्रदक्षिणी कृत्य स्वाचार्य चरणद्वयं |
सादरं प्रणिपत्याथ स्वर्णालंकरणैः शुभैः || ६९ ||

अलंकृत्य ततः कांस्यपात्रेक्षिनाक्षिप्य कांचन |
शतमानं तदर्धं वा तदर्धं वा तदर्धकं || ७० ||

वित्तशाठ्यं परित्यज्यं दत्वाचार्य पदाब्जयोः |
सवत्सां सुकुहुक्षीरां दद्याद्रां च पयस्विनीं || ७१ ||

चतुःषष्ठिपलं कांस्यपात्रं विंशत्यलं तु वा |
नववस्त्र समायुक्तं भूषणादिभिरन्वितं || ७२ ||

समर्पयेदुरोः पत्न्यै महालक्ष्मीधिया शिव |
सुवासिनीश्च विर्पाश्च यथा शक्त्याथ तोषयेत् || ७३ ||

लक्ष्मीहृदयविद्यायाः श्रीमदष्टाक्षरस्य च |
महात्रिपुरसुंदर्याः संदर्याः संसिद्धिं प्राशूयात्परां || ७४ ||

अलभ्येर्द्धोदये प्राप्ते योगे यद्वा महोदये |
इत्थं कुर्यात् पुरश्चर्यां विधिनानेन साधकः || ७५ ||

शतक्रतु फलं सम्यक्तुंग दक्षिणयान्वितं |
अवाप्य महतीं लक्ष्मीपुरश्च्र्या शतोद्भवां || ७६ ||

विमुक्तस्सर्वपापौद्यैस्सर्वदेवमयो भवेत् |
ऐश्वर्या रोग्यसंतानैः कश्यषेन समप्रभः || ७७ ||

अवाम्य महदैश्वर्य मणिमादि गुणान्वितं |
कुलसाहस्रद्वत्य भगवद्धाम्नि मोदते || ७८ ||

अद्वोदये च संप्राप्ते संप्राप्ते वा महोदये |
शक्तश्चेत् सर्वदानानि दद्याद्विप्रेभ्य आदरात् || ७९ ||

प्. ५८अ)

पायसं कांस्यपात्रस्थं विप्रायावश्य मर्पयेत् |
तिलधेनुं दुधिधेनुं गुडधेनुमथापि वा || ८० ||

क्षीरगामथवा दद्यात् द्विमुखींगां सदक्षिणां |
धनाढ्यो लवणाद्यादि गिरिदानमथा चरेत् || ८१ ||

तुला हिरण्यगर्भादि दातान्यपि समर्पयेत् |
सुवर्णं रंजितंगां च लवणं च तिलान्यपि || ८२ ||

दद्याद्वासो गुडमपि ग्रहणे च महोदये |
दानान्येतानि विप्रेभ्यः श्रोत्रियेभ्यः समर्पयेत् || ८३ ||

पलद्वयमितं रौप्य पात्रं पलमितं तु वा |
सुवर्णरचितं पात्रं धनाढ्यश्चेत् समर्प्य च || ८४ ||

यागद्रव्यं प्रदद्याद्यः स्वाचार्य पदपंकजे |
सहस्रं त्रिशतं वापि शतं वा द्वादशधिकं || ८५ ||

महोदये वा प्रहणे प्रदत्वा साधकोत्तमः |
यत्पुण्यां समवाप्नोति तद्वक्तुं नैव शक्यते || ८६ ||

आचार्यपादयुगले नारायणधियाधिवं |
सांगं यागधनं दत्वा कुलकोटि समन्वितः || ८७ ||

अवश्यं भगवद्धान्नि मोदते नात्र संशयः |
ब्राह्मेमुहूर्ते उत्थाय श्रीश्रीशाद्वादशाक्षरी || ८८ ||

त्रिशतं वापि प्रजप्त्वाष्टोत्तरं शतं |
रश्मिमाला मनुस्मृत्य कृत्वा संध्यादिकाः क्रियाः || ८९ ||

सहस्रं प्रजपेन्नित्यं श्रीनदष्टाक्षरं शुभं |
अथ पंचशतं चापि जप्त्वा वा त्रिशतं शिवे || ९० ||

राज्यलक्ष्मी महाविद्यां श्रियः पंचदशार्णया |
भृगुवरा व्रतं कुर्वन् चक्रराजं समर्चयत् || ९१ ||

धनेश सुरराजाभ्यां सदृशी मचलां श्रियं |
संप्राप्य चिरमायुष्यमारोग्यं च महत्तरं || ९२ ||

कंदर्प सदृशः कांत्या विद्यया गुरुसन्निभः |
भूत्वा भूपाल सान्निध्ये मान्य आचार्यवत् सदा || ९३ ||

प्रार्थितो भूष कन्याभिस्तरुणीभिश्च कामवत् |
पुत्रपौत्रादि सहितो भोगान् दिव्यांश्च मानुषात् || ९४ ||

भुक्त्वा काले वरांते सौ भगवद्धाम्नियोदते |
यस्तु द्वादश संख्या कलक्षं श्रीहृदयं जपेत् || ९५ ||

किमने न द्विजा प्रेणसाध्यते न गिरींद्रजे |
आकाशगमनं योगमष्टांगसहितं शुभं || ९६ ||

अणिमादि गुणैश्वर्यजाति स्मरणमक्षयं |
ऋषित्वमथ सिद्धत्वं गंधर्वत्वं च योगितां || ९७ ||

देवत्वमथ रुद्रत्वं प्राप्नोति ब्राह्मतामपि |
अनेनैव शरीरेण कंदर्प शतसन्निभः || ९८ ||

आजरश्चामरो भूत्वा पंचविंशातिवार्षिकः |
तेजोमय तनुर्दिव्य कन्याभिः प्रार्थितोन्वहं || ९९ ||

श्वेतद्वीपादि लोकेषु मोदते दिव्यभोगवान् |

ऋष्यशृंग उवाच ||

प्रसन्नलक्ष्मीविद्याया दक्षिणामूर्तिनापुरा || १०० ||

प्. ५८ब्)

उक्तानि साधनानीत्यं भक्तानां हितकाम्यया |
अन्येपि योगा अत्रैव पूर्णश समुदीरिताः || १०१ ||

एकामपि महाविद्यां महालक्ष्म्या इमां शुचिः |
प्रत्यहं प्रजपन् साक्षान्नारायण इवापरः || १०२ ||

देववत् पूज्यते नित्यमिहामुत्रापि सर्वदा |
तद्वंशे मंदभाग्यो वा दारिद्रो वा न जायते || १०३ ||

अन्वय व्यापिनी लक्ष्मीमाचंद्रार्कं महत्तरा |
तदन्वयेव सत्येव सत्यं सत्यं न संशयः || १०४ ||

लक्ष्मीहृदयविद्याया इति साधनमीरितं |
त्रिशक्ति लक्ष्मीविद्यायास्ततो वक्ष्यामि साधनं || १०५ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे सौभाग्यविद्योदये त्रयोविंशोध्यायः || 
प्. ५८ब्)

श्रीदेव्युवाच ||

प्रसन्नलक्ष्मीविद्याया विधानं श्रूतमादरात् |
त्रिशक्तिलक्ष्मीविद्यायाविधानं वद सां सांप्रतं || १ ||

श्रीदक्षिणामूर्तिरुवाच ||

त्रिशक्तिकमलाविद्यां प्रवक्ष्यामि ततः शिवे |
यस्या विज्ञानतः साक्षान्नारायणमयः पुमान् || २ ||

वांतं वह्नि समारूढ मिंदुवामाक्षि संयुतः |
आद्यं वीजमिति प्रोक्तं व्योम वामाक्षि संयुतं || ३ ||

वह्नि विंदु समायुक्तं द्वितीयं वीजमुद्घृतं |
व्यंजनाषं महीयुक्तं चतुर्थस्वर संयुतं || ४ ||

विंदुना सहितं वीजं तृतीयामिदमीरितं |
त्रिशक्त्याख्या महालक्ष्मीरियं विद्या समीरिता || ५ ||

लक्ष्मीगिरिंद्रजा वाणी रूपैषा सर्वसिद्धिदा |
सर्वपापौद्य संहर्त्री सर्वपुण्य फलप्रदा || ६ ||

सर्वविद्यामयी सर्वतीर्थक्रतु मयी परा |
ब्रह्मविष्णुमहेशाद्यैरपि नित्यमुपासिता || ७ ||

मुक्तारल सुवर्णादि वृष्टिकत्री गृहे सतां |
साम्राज्यसिद्धिदा धर्मवित्तकाम फलप्रदा || ८ ||

नित्यानंद सुखप्राप्ति हेतु भूता सनातनी |
त्रिशक्ति लक्ष्म्यां सिद्धायां नासाध्यं त्रिजरात् स्वपि || ९ ||

भक्तानां निधि पालेंद्रं राज्यलक्ष्मी प्रदायिनी |
श्रीदेव्याः पश्चिमे भागे महासिंहासनेश्वरि || १० ||

ऋषिरस्याः समुदिष्टो ब्रह्मालोकपित् समहः |
सम्मोहन ऋषिर्वास्याः कथितो ब्रह्मवित्तमैः || ११ ||

छंदो गायत्रमुद्दिष्टं याङ्छंदोथ वा शिवे |
त्रिशक्त्याख्या महालक्ष्मीर्देवता हरिवलाभा || १२ ||

जाद्यं वीजमिति प्रोक्तं शक्तिः श्रीभुवनेश्वरी |
कीअकं कामराजं स्याद्विनियोगस्तु सिद्धये || १३ ||

द्विरावृत्या षडंगानि वीरजैरेवन्यसेद्वुधः |
सुधांभो निधि मध्यस्थरलं द्वीपे मनोहरे || १४ ||

प्. ५९अ)

नवे हेमस्फुर भूमौ रत्नकुडिममंत्रये |
पारिजातवनांतस्थे सर्वतस्समलंकृते || १५ ||

महापद्माटवी मध्यरत्नसिंहासने शुभं |
नारायणां कनिलयां विद्युत्कोटि समप्रभां || १६ ||

तप्तकार्त स्वराभासां वालार्क शतसन्निभां |
स्फुरद्रत्नलसत् स्वर्णकिरीटावृतमस्तकां || १७ ||

रत्नकं काणके दशूग्रैवेयांगद शोभितां |
वाली युगल ताटंक स्वर्ण चिंताकटक हेमकांची गुणान्वितां || २० ||

अनेकालखचितनाना भूषण भूषितां |
कोलांकुशाब्ज युगलपाशचापानि विभ्रंती || २१ ||

चारु चामर हस्ताभ्यां सखीन्यां पार्श्वयोर्द्वयोः |
वीज्यमानां सुरस्त्रीभिर्माणिक्या दशर्याणिभिः || २२ ||

तांवूलसहित स्वर्णपात्र हस्ताभिरावृतां दिव्यरत्नमय स्वचामर 
हस्ताभ्यां सखीभ्यां सुवर्णपाद कटक हेमकांची गुणान्वितां || २० ||

अनेकरत्नखचित नानाभूषणभूषितां |
वालांकुशाब्ज युगलपाश चापानि विभ्रतीं || २१ ||

चारुचामर हस्ताभ्यां सखीभ्यां पार्श्वयोर्द्वयोः |
वीज्यमानां सुरस्त्रीभिर्माणिक्या दर्शयाणिभिः || २२ ||

तांवूलसहित स्वर्णपात्र हस्ताभिरावृत्तां |
दिव्यरत्नमय स्वर्णपेयं हस्ताभिरादरात् || २३ ||

निषेवितां प्रियुगलां ब्रह्मरुद्रादि दैवतैः |
संपूजित पदां नित्यं भक्तत्राणं परायणां || २४ ||

महालक्ष्मीं त्रिजगतां मातरं परमेश्व्री |
त्रयीमयी महं वंदेशरणागत वत्सलां || २५ ||

त्रिसाख्यां महालक्ष्मीमित्थं ध्यात्वा दिने दिने |
त्रिसहस्रं जपेद्विद्यां सहस्र द्वितयं तु वा || २६ ||

अष्टोत्तर सहस्रं वा त्रिशतं वा शतं तु वा |
अष्टा विंशतिधा वापि जप्त्वा सिद्धिमवाप्नुयात् || २७ ||

षट्कोणं पूर्वमालिखं मध्ये विद्यां लिखेत् सुधीः |
द्विरावृत्या त्रिवीजानि कोण षट्के क्रमाल्लिखेत् || २८ ||

वाह्ये वसुदलं कुर्या दीर्घ स्वर विभूषित |
चतुरस्रं चतुर्द्वार भूषितं मंडलं लिखेत् || २९ ||

श्रियमावाहयेन् मध्यो विद्या मेतां समुच्चरन् |
उपचारैस्समाराध्य ततोंगावरणं यजेत् || ३० ||

पूर्वत् परमेशानि परिवारानथार्चयेत् |
अग्रकोणं समारभ्य महालक्ष्मी ह्रिप्रियां || ३१ ||

गिरिजाशंकरं पश्चाद्रतिं कंदर्पमप्यथ |
षट्कोण पार्श्वयुगले शंखपप्रनिधी यजेत् || ३२ ||

अष्टपत्रे महेशानि ब्राह्मी माहेश्वरीं तथा |
कौमारी वैष्णुवीं पश्चाद्वराहमदनामथ || ३३ ||

माहेंद्रीमपि वा मुत्रा महालक्ष्मी मतः परं |
महेंद्राद्याः समपर्वाश्चतुरस्राष्टदिक्ष्वथ || ३४ ||

प्. ५९ब्)

त्रिशक्तिरूपिणीं लक्ष्मी नित्यम अर्घ्यसाधकः |
वीजत्रय महाविद्यां जपेत् सर्वाजमृद्धये || ३५ ||

महात्रिपुरसुंदर्याः पश्चाद्भागेथ वा शिवे |
चक्रराजे समभ्यर्च्य सिद्धिमिष्टां व्रजत्यसौ || ३६ ||

समस्त जगदाधारे चतुर्वेदात्मके शुभे |
सर्वेपिचोरैराध्य श्रीदेवीचक्रनायके || ३७ ||

त्रिमूर्तीनां त्रिशक्तीनां प्रत्यहं सांगमर्चनात् |
अवश्यं फलमाप्नोति चक्रराजस्य सन्निधौ || ३८ ||

मंकंचिपि वा मंत्रं जप्त्वा नित्यं यत व्रतः |
अवश्यं महतीं सिद्धि प्राप्नोत्यत्र न संशयः || ३९ ||

श्रीचक्रपूजा श्रीदिव्याः कृयते येन नित्यशः |
ब्रह्मविष्णु महेशाद्याः शक्राद्याश्चदिगीश्वराः || ४० ||

लक्ष्मीसरस्वतीगौरी शची मुरव्याश्च शक्तयः |
सांगं संपूजितातस्तुष्टा भवंति प्रत्यहं शिवे || ४२ ||

श्रीचक्रपूजको नित्यं स चक्रात् समर्चयेत् उपासतेयः प्राधान्यादेकमप्य 
प्रसन्नमनुतेनार्चनं |
प्रकटीव्यं ततद्यंत्रे गिरींद्रजे श्रीचक्र सन्निधौ वत्रांतर नित्यं समर्चयेत् || 
४३ ||

सर्वदेवमयी देवी श्रीदेवीललितांविका |
सर्वविद्यापीठमयं श्रीचक्रं कथितं वुधैः || ४४ ||

तस्मादवश्यं श्रीपीठमर्चय प्रत्यहं शुचिः |
समस्त देवताचार्याः सांगं सुकृतमश्रुते || ४५ ||

इत्थमभ्यर्च्य विधिना त्रिशक्तिं हरिवल्लभां |
लक्षत्रयं जपेद्विद्यां विजितेंद्रियमानसः || ४६ ||

दशांशं तर्पयेद्धीमान्यद्यसे क्षुरसेन वा |
दशांशं किंशुकैर्हुत्वा गव्याज्य त्रिमधुलुतैः || ४७ ||

दत्वा निष्कशतं सांद्रं विद्या सिद्धिमवाप्नुयात् |
मकरस्थेरवौमाद्ये यद्वार्क दिनमादितः || ४८ ||

पंचविंशति साहस्रमेकादश्यंतमादरात् |
एकादश्यां हुनेदाज्य मधुत्रितयमिश्रितै || ४९ ||

त्रिसहस्रं संस्कृतेग्नौ कमलैरुत्पलैस्तु वा |
अथवा विल्वपत्रैश्च पायसेनाथ वा हुनेत् || ५० ||

वर्षाशनमितं द्रव्यं दत्वाचार्य पदांवुजे |
विद्यासिद्धिमवाप्नोति नात्र कार्या विचारणां || ५१ ||

सर्वसम्मोहनकरी महावाक्सिद्धिदायिनी |
अणिमादि गुणैश्वर्यप्रदा पापौद्यभेजनी || ५२ ||

त्रिशक्ति लक्ष्मीविद्येयं सर्वराजवशंकरी |
नाभिदघ्नजले स्थित्वा सूर्यमंडलमव्यणं || ५३ ||

सहस्र त्रितयं जप्त्वा नित्यं नियतमानसः |
मंडलांत्य दिने साक्षान् महालक्ष्मीं प्रपश्यति || ५४ ||

प्. ६०अ)

धनधान्यादि संपूर्णां गजाश्वरथ संकुलां |
मुक्तारलौघसहितां संतति व्यापिनीं श्रियं || ५५ ||

तस्मैददात्यवश्यं सा लक्ष्मीर्भगवदन्विता |
तिलैराज्यप्लुतैर्हुत्वा षद्वहस्रं यत व्रतः || ५६ ||

निरामयश्चिरायुः स्याद्विगतायुरपि ध्रुवं |
मधु त्रितपसम्मिश्रं पायसं ज्वलितेनले || ५७ ||

सहस्र पंचकं हुत्वा ज्वलिते जातवेदसि |
सर्वविद्या निधिरयं सर्वैश्वर्य निधिर्भवेत् || ५८ ||

पौर्णमास्यां जपित्वा मुंसहस्र त्रितयं |
मनुं पायसं जुहुयादग्नै त्रिशतं त्रिमधुप्लुतं || ५९ ||

गुरुपादाब्जयुगले यत्किंचिदपि दत्वाथ |
हुत शिष्टाशी तस्यां निशीभर्वद्व्रती || ६० ||

वर्षत्रयं द्विवर्षं वा वर्षमेकमथापि वा |
पुरश्चर्या व्रतमिदं कृत्वा साधक पुंगवः || ६१ ||

शंख यमादि निधिभिर्मूर्तिमद्भिरुपस्थितैः |
सेव्याते प्रत्यर्हसाक्षाद्ध नरलौघवर्षिः || ६२ ||

आराभ्योन्नर नक्षत्रे श्रीचक्रं सांगमादरात् |
सहस्र त्रितयं जप्त्वा त्रिशतं जुहुयाद्व्रतं || ६३ ||

पंचम्यां विशदां भोजैरष्टोत्तरशतं हुनेत् |
रक्तोत्पलैर्हुनेदग्नौ पूर्णिमायां शतत्रयं || ६४ ||

इत्थं संवत्सरं कृत्वा पुरश्चर्या व्रतं वुधः |
अवाप्य महतीं लक्ष्मीं महेंद्र धनदप्रभां || ६५ ||

कंदर्प समसौभाग्यमायुरोग्यमुत्तमं |
अवाप्य सकलालोकान्नरनारु नृपादिकान् || ६६ ||

यावज्जीवंवशी कुर्याद्दवोनपि नरान्किमु |
गंगाप्रवाहसदृशीं वाग्विभूतिमवाप्यते || ६७ ||

जीवन्नेव विमुक्तो सौ ब्रह्मसायुज्य भाग्भवेत् |
आश्विने नवरात्रे वा वासंते वा समाहितः || ६८ ||

पंचविंशति साहस्रं जप्त्वा विद्यामिमां श्रिय |
महामधम्यां ज्वलिते वह्नौ मधुघृतप्लुतं || ६९ ||

सहस्रुतितयं हुत्वा पायसं तिलमिश्रितुं |
आचार्यपत्नीमाचार्यमभ्यर्च्या भरणीदिभिः || ७० ||

आचार्याया वाल्मीकि सदृशो विद्याभिर्धन संपदा || ७१ ||

धनदप्रतिमो भूत्वा कांत्या मदनसन्निभ || ७२ ||

भुक्तेह विपुलान् भोगान् देहांते याति तत्पदं |
त्रिशक्ति लक्ष्मीविद्यायामेव भक्तियुतोन्वहं || ७३ ||

सहस्र त्रितयं जात्वा सहस्रद्वितयं तु वा || ७४ ||

त्रिशताधिकाहस्रे जप्त्वा यद्वान्वहं शुचिः || ७४ ||

समस्तपापराशिभ्यो विमुक्तो भाग्य संपदां || ७५ ||

आधारस्सर्वविद्यानामपि पौत्र सुखान्वितः || ७५ ||

प्. ६०ब्)

अवाप्यात्यंतणै भाग्यं वशीकृत्य जगत्त्रयुं |
चिरायुस्त्यकलान्भोगान् भुक्त्वा दिव्यांश्च मानुषान् || ७६ ||

देहांते परमं धाम याति विक्षुष्णोस्सनातनं |
त्रिशक्ति लक्ष्मीमाहात्म्यमितिते कथितं मया 
साम्राज्यलक्ष्मीविद्यायामाहात्म्यमथ वक्ष्यते ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे सौभाग्यविद्योदये चतुर्विंशोध्यायः ||
प्. ६०ब्)

श्रीदक्षिणामूर्तिरुवाच ||

साम्राज्य लक्ष्मीविद्याया माहात्म्यं गिरिकन्यके |
सर्वार्थसिद्धिदं वक्ष्ये समस्तदुरितायहं || १ ||

चंद्रवीजं समुद्धृत्या व्योममादनमप्यथ |
क्षमावीजं शिववीजं च वह्नि वामाक्षि मंडितं || २ ||

विंव युक्तं वरारोहे साम्राज्य श्रीरूदीरिता |
श्रीरुद्धेयं महाविद्या सप्तवर्णाज्वलोचने || ३ ||

विच्छूपासित विद्येय मुदक् सिंहासनेश्वरी |
उपासकानां साम्राज्य श्रीकरी भुक्तिमुक्तिदा || ४ ||

महापातकराशिघ्री महादारिद्र्यभेदिनी |
महासारस्वतकरी महासौभाग्यसिद्धिदा || ५ ||

वौरदरी श्रियवादि श्रियं पक्षपतेरपि |
दद्याद्रुपासकस्थेयं भूतले गिरिकन्यके || ६ ||

पूजिता सर्वसौभाग्यदायिनी भोगसिद्धिदा |
प्रजप्ता सकलाभीष्टप्रदोग्धी कामधुग्यथा || ७ ||

हुता सकल वा वित्तद्धिकरी सर्वसमृद्धिदा |
धर्ममर्थं च कामं च कैवयं चाणिमादिकं || ८ ||

इच्छतेयं महाविद्या जप्तव्यावश्यमादरात् |
ऋषिर्नारायणः साक्षाच्छंदो गायत्रमीरितं || ९ ||

त्रैलोक्यमोहिनी सर्वसाम्राज्यफलदायिनी |
महालक्ष्मी जगन्माता देवतान्न समीरिता || १० ||

वीजं कूटं समाख्यातं शक्तिः श्रीवीजमुच्यते |
श्रिया षड्दीर्घयुतया षडंगजन्या समाचरेत् || ११ ||

क्षीरांभो निधि मध्यस्थ द्वीपे मणिमये शुभे |
संतान पारिजाता दिक्षुरद्रुमवनावृत्ते || १२ ||

अधस्तात् कल्पवृक्षस्य पीठे स्वर्णमये शुभे |
नवमाणिक्य खचिते मुक्त विद्रुमभूषिते || १३ ||

आसीनस्य परेशस्य श्रीपतेः परमात्मनः |
अंकेवामे समासीनामत्तसी कुसुमप्रभां || १४ ||

नीलोत्पलनिभां यद्वा तप्तकान्नखिर प्रभां |
वालादित्य शतप्रख्यां नानाभूषणभूषितां || १५ ||

दिव्यपीतां वरधरां दिव्यचंदन चर्चितां |
सनान पारिजातादि प्रव्यमाल्य विराजितां || १६ ||

प्. ६१अ)

शंखचक्रगदापद्मशार्हवाण धरोकरैः |
अभयं च प्रयच्छंतीवरा निष्टाश्च विभ्रती || १७ ||

श्रियमष्टभुजां साक्षात् सर्वसाम्राज्यनायिकां |
चामरादर्शहस्ताभिः छत्रहस्ताभिरादरात् || १८ ||

सेविती सुरकन्याभिःस्मित पूर्वाभिभाषिणीं |
शक्रादि मौलिमाणिक्य विराजित पदांवुजां || १९ ||

सुंदरीभिः सुरस्त्रीभिः पार्श्वयोः समलंकृतां |
त्रयीमयीं महालक्ष्मींभजे सिंहासनेश्वरीं || २० ||

समस्तसंपत् साम्राज्यनायिकां श्रियमीश्वरीं |
ध्यात्वा संपूज्य सततं चक्रराजे मनोहरे || २१ ||

श्रीदेव्याः सन्निधौ नित्यं यजेत् साम्राज्यनायिकी |
तत्रा शक्तोथ यंत्रेस्मिन्नर्चयेत् साधकोत्तमः || २२ ||

त्रिकोणमष्टकोणं च चतुरस्रं समालिखेत् |
चतुद्वरि समायुक्तं यंत्रं साम्राज्य सिद्धिदे || २३ ||

मूलविद्यां समुच्चार्य मूर्तिं संकल्प्य साधकः |
आवाह्योपचरेत् सर्वैरुपचारैर्मनोहरैः || २४ ||

पूर्ववत् पूजयेद्देवि षडगावरां ततः |
त्रिकोण मध्ये साम्राज्य श्रिय मम्यच्य सादरं || २५ ||

कोण त्रयेथ सावित्री गायत्री च सरस्वतीं |
अष्टदीर्घ स्वरयुता ब्राह्म्याद्या अष्टर्मातरः || २६ ||

मभ्यर्च्या अष्टकोणे भक्तानां सर्वसिद्धिदाः |
इंद्रादीनथ दिक्पालान् चतुरस्राष्ट दिक्ष्वपि || २७ ||

अभ्यर्च्य पूजयेत् सर्व साम्राज्य श्रियभिष्टदां |
लक्षत्रयं पुरश्चर्यात् साम्राज्य श्रीफलाप्तये || २८ ||

दशाशंतर्प्ययेद्विद्वान्नधुनायपसापि वा |
तद्वशांशं हुनेदग्नौ किंजुकैराज्यमिश्रितैः || २९ ||

गुरवेक्षिणांत्वा धेनुद्वादशकं शिवे |
मंत्रसिद्धिमवाप्नोति लभते वांछितफलं || ३० ||

अथवा नवरात्रेषु पंचविंशत् सदस्रकं |
जप्त्वा पलाश कुसुमै राज्य त्रिमधुतोलितैः || ३१ ||

हुत्वा सहस्र त्रितयमाचार्य चरणाब्जयोः |
समर्थ्य धेनुदशाकं विद्यासिद्धिमवाप्नुयात् || ३२ ||

जप्त्वा लक्षमिमंत्रीघृत त्रिमधुमिश्रितैः |
हुत्वा रक्तांवुजै रत्नौ सार्वबौमौ भवेद्ध्रुवं || ३३ ||

घृतत्रिमधुसंमिश्रं पायसं ज्वलितेनले |
हुत्वा द्वादश साहस्रं राज्यलक्ष्मीमचंचलां || ३४ ||

आसाद्यं मंदभाग्योपि राजाराजो भविष्यति |
सालिभिर्तुद्वतो नित्यमष्टोत्तर सहस्रकं || ३५ ||

सप्तद्वीप समायुक्त भूपति च मनुत्तमं |
अवाप्य मंडले नासौ धनदेन समो भवेत् || ३६ ||

सहस्रं प्रत्यहं जप्त्वा हुत्वा घृतमथोशतं |
राज्यश्रियमवाप्नोति सर्वविद्यानिविर्भवेत् || ३७ ||

प्. ६१ब्)

कदंवीक सुमैर्हुत्वा दशाहं सहस्रकं |
कंदर्प सदृशः कात्यानरनारी नृपादिकान् || ३८ ||

यावज्जीवं वशीकुर्या ऊर्ध्व वा नमरानपि |
किमत्र वहुनोक्तेन सवर्मस्माद वाप्नुयात् || ३९ ||

नैतया सदृशी काचिद्विद्यास्ति भुवनत्रये |
विधानमेत द्विद्यानां चतुर्णां किंचिदीरितं |
श्रोतुमिच्छसि किंभूयो वदमषाणवक्षुभे || ४० ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे सौभाग्यविद्योदये पंचविंशोध्यायः ||
प्. ६१ब्)

श्रीदेव्युवाच ||

भगवन्याः श्रियो रश्मिमाला जप्यात्वयेरिता |
रश्मिमालाभिधं सूक्तं श्रियः प्रवूहिमे प्रभो || १ ||

श्रीदक्षिणामूर्तिरुवाच ||

शृणु देवि प्रवक्ष्यामि रश्मिमालां श्रियः शिवे |
यस्माः स्मरण मात्रेण नित्यं प्रातस्समाहितः || २ ||

समस्तपातकैर्मुक्तस्सर्वसौभाग्यवान् भवेत् |
आद्या सकलवेदानां माता सकलसिद्धिदा || ३ ||

अभयंकार माहेंद्री द्वितीया च समीरिता |
सावित्राष्टाक्षरी विद्या तृतीया कांतिवर्द्धनी || ४ ||

प्रणवाख्या महाविद्या ब्रह्मसायुज्य सिद्धिदा |
ततस्तुरीयगा पत्री सायुज्य फलदायिनी || ५ ||

चक्षुष्मती तते विद्यादूरदृष्टि फलप्रदा |
गंधर्वराजविद्याव विवाह फलदायिनी || ६ ||

यधियपद्रुर विद्या च मार्ग संकटरक्षिणी |
ततस्तारा महाविद्या जलायच्छमनी स्मृता || ७ ||

नामत्रय महाविद्यारोग संघविभेदिनी |
महागणेशविद्याव प्रयूहगणभेदिनी || ८ ||

उमामहेशविद्याथ समस्ताभीष्ट सिद्धिदा |
मृत्युंजय दशार्णाथ मृत्युभीति निवारिणी || ९ ||

ततः श्रुतधरीविद्या सर्वविद्या फलप्रदा |
मतृकाख्या महाविद्या सर्वज्ञत्व फलप्रदा || १० ||

कामेश्वर महाविद्या शिवतादात्म्य सिद्धिदा |
संपत्सरस्वतीविद्या महासंयत्प्रदायिनी || ११ ||

कालसंकर्षिणीविद्या दीर्घा पुष्प फलप्रदा |
परशंभु महाविद्या नित्यानंद सुखप्रदा || १२ ||

ततः परकलाविद्या महावाक्तिद्धिदायिनी ततः |
कुमारिकाविद्या समस्तेप्सितसिद्धिदा || १३ ||

अन्नपूर्णाभिधाविद्या वहून्न फलदायिनी |
अश्वारूठा महाविद्या सर्वलोकवशंकरी || १४ ||

ततः श्रीपादुकाविद्या श्रीविद्यासिद्धिदायिनी |
श्रीदेव्या मूलवियाथा समस्तफलभोगदा || १५ ||

लघुश्यामा ततो विद्या नरनारी वशंकरी |
वाग्वादिनी ततो विद्या वाचां सिद्धिकरी परा || १६ ||

प्. ६२अ)

नकुलीनामविद्याथ सर्वविद्या फलप्रदा |
श्यामला पादुका पश्चाश्यामाविद्या फलप्रदा || १७ ||

राजश्यामा ततो विद्या मनोरथ फलप्रदा |
विद्याथ लघु वाराही सर्ववैरिनिकृंतनी || १८ ||

विद्याथ स्वप्रवार्ताली स्वप्रवक्ति शुभा शुभं |
तिरस्करण वाराही तिरस्करणकारिणि || १९ ||

वार्ताली पादुका पश्चाद्वार्ताली सिद्धिदायिनी |
विद्याथ राजवार्ताली भक्तानु ग्रहकारिणी || २० ||

अथ श्रीपूर्तिविद्याख्या श्रीकरी मुक्तिदायिनी |
महती पादुकापश्चाच्चतुर्वर्ग फलप्रदा || २१ ||

षड्विघ्नदेवताः पश्चाच्छ्रियो देव्याः फलप्रदाः |
राजश्यामा महाविद्या विघ्नदेवी ततः परं || २२ ||

विघ्नौघ शमनी पश्चाद्वार्ताली विघ्नदेवता |
रश्मिमाएति संप्रोक्ता श्रीदेव्या सर्वसिद्धिदा || २३||

एतासां मंत्रमालां यः प्रातः प्रातर्दिर्नदिने |
सकृद्धेधा त्रिधा वापि योनुस्मति साधकः || २४ ||

स सर्वपातकौद्येभ्यो विमुक्तोनु दिनं शिवे |
अवाप्य महतीं लक्ष्मीं वाक्सिद्धिमतुलामपि || २५ ||

सौभाग्यं महदा साद्य भुक्त्वा भोगान् यथेप्सितान् |
ब्रह्मसायुज्यमाप्नोति देहांते नात्र संशयः || २६ ||

एकामपि महाविद्या मत्रयोनुदिनं जपेत् |
स महाभाग्यसीहितस्समस्ताभीष्ट भाग्भवेत् || २७ ||

श्रीदेवी सिद्धिकामेन रश्मिमाला दिने दिने |
सकृत् द्वेधा त्रिधा वापिस्मर्तव्या सर्वसिद्धिदा || २८ ||

विद्यानामत्र सर्वासां नाम मात्रं प्रकाशितं |
तत्र तंत्रेषु मुनिभिस्तत्तन्माहात्म्यमीरितं || २९ ||

एतास्सकलविद्याश्चराज्ञा एव समीरिताः |
श्रीदेव्यास्सर्व राज्ञित्वाद्रश्मिभूतस्मृता इमाः || ३० ||

श्रीदेव्युपासको नित्यं चक्रराज्ञार्चनेस्तः |
रश्मिमाला मनुस्मृत्य सकृद्वाधि दिने दिने || ३१ ||

सिद्धिं सकलविद्यानां प्राप्नोत्यत्र न संशयः |
जगत्त्रिय साम्राज्ञी श्रीदेवी परमेश्वरी || ३२ ||

यस्य सिद्धा भवत् यस्य नासाध्यं जगत्स्वपि |
रश्मिमाला प्रदतारमाचार्यं परमं गुरु || ३३ ||

साक्षाद्ब्रह्मधिया नित्यमर्चयेन्नान्यथा शिवे |
श्रीदेवी रश्मिमालायाः प्रदातैवपि तांविका || ३४ ||

ज्येष्ठभ्रातापितृपिता तत्पितापोषकोपि च |
स एव वंधुस्ससखा स आचार्यो महान्गुरुः || ३५ ||

स एव धाताइपिद्युश्च स एव परमेश्वरः |
इत्येव मव्या सततं रश्मिमालाप्रदं गुरुं || ३६ ||

आचार्यमर्चयेद्धिमान् रलैरर्थैर्दिने दिने |
रश्मिमाला स्वरूपंते श्रिय उक्तं करानते |
इतः परं गिरिसुते किं भूयः श्रोतुमिच्छसि || ३७ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे सौभाग्यविद्योदये षड्विंशोध्यायः ||
प्. ६२ब्)

श्रीसीतालक्ष्मीरामनारायणाभ्यां नमः || 

श्रीदेव्युवाच ||

भगवतेव देवेश सर्वज्ञ न गजीपते |
सुगुप्तमपि वेदेदेषुपुराणेष्व खिलेष्वपि || १ ||

उक्तं त्वया दरान्मह्यं सयापि श्रूतमादरात् |
सांप्रतं प्रष्टुमिच्छामि हृदये किंचिदस्तिमे || २ ||

वेदाध्ययन हीनानां ब्राह्मण्यं न हि विद्यते |
यागानुष्वान हीनाश्च विप्राः साधारणाः स्मृताः || ३ ||

अर्थाव वोधनीनाये पारगाश्च श्रुतौ स्मृतौ |
तेपि साधारणाः प्रोक्ता विप्रा वेदविदोपिव || ४ ||

संसारं दुःखभूयिष्टंकदुपातक संकुलं |
संप्राप्य न हि वर्त्तंत चेहु जन्मशतैरपि || ५ ||

अष्टार्णोपासना प्रोक्ता भवसागरतारिणी |
तत्रापि रश्मिविद्यानीमाला सूक्त मुदीरितं || ६ ||

न्यासजालं च कथितं चक्राचरणपूजनं |
श्रीदेव्युयामना प्रोक्ता रश्मिमाला समन्वितः || ७ ||

श्रीचक्रार्चन संयुक्ता भवसागरतारिणी |
जडानां मदवुद्धीनां विद्याग्रहणधारणे || ८ ||

न शक्तिर्विद्यतैदेव कथंते वांगतिः परा |
वेदाध्ययन हीनीश्चयागानुष्ठानवर्जिताः || ९ ||

वेदार्थ वोधहीनाश्च तेषां कावागतिः प्रभो |
संसारसागरोत्तारहे तु भूतं सनातनं || १० ||

चतुर्णामपि वेदानां पारायणं फलप्रदं |
वेदार्थ वोधफलं सर्वक्रतु फलप्रदं || ११ ||

श्रीप्रदष्टार्ण विद्यायाः श्रीदेवद्यायाश्च शम्कर |
सांगानुष्ठानजनित फलदं स्मृति मात्रतः || १२ ||

अस्ति चेद्दक्षिणामूर्ते तन्मह्यवं दर्शकरः |

श्रीऋष्यशृंग उवाच ||

इत्युक्तो गिरिजा देव्याशंकरो लोकशंकरः || १३ ||

हिताय सर्वलोकानां कथयामास तत्वतः |

श्रीदक्षिणामूर्तिरुवाच ||

शृणुष्वा वहिता देवि भद्रे कल्याणि सुंदरि || १४ ||

त्वया पृष्टमिदं गुप्तमपि वेदेषु संततं |
कृपयाते प्रवक्ष्यामि रामेण यदुदीरितं || १५ ||

साकेतनगरे पूर्वं दिव्यप्रासादशोभिते |
सुरम्ये मंदिरे हेमरत्नहर्य सुशोभिते || १६ ||

संतान पारिजातादिव न मध्ये मनोहरे |
नवरत्नमये स्वर्ण दिव्यसिंहासने शुभे || १७ ||

आसीनं जानकीनाथं रामं दाशरथिं विभुं |
किरीटहारकेयूर कूंडलादि विभूषितं || १८ ||

पीतांवरधरं श्रीमत्कौस्तुभोद्भासितोरसं |
स्मितवक्त्रं विजशालाक्षवीरासन समाश्रितं || १९ ||

प्. ६३अ)

कंदर्पकोटि लावण्यं जानक्या सहितं विधुं |
सौमित्रि भरताद्यैश्च संसेवित पदांवुजं || २० ||

आंजनेद्यादिकपिभिस्सुमंत्राद्यष्ट मंत्रिभिः |
वशिष्ट वामदेवाद्यैस्सेवितं च महर्षिभिः || २१ ||

अभिषिक्तं महीपालैर्दिव्यालैरखिलैरपि |
लीला न दैनराकृति देवं त्रिजगद्रक्षणोद्यतं || २२ ||

द्रष्टुमभ्याययौ ब्रह्मात्रिजगत्स्वर्गकृद्वितुः |
सनकाद्यैर्महायोगिनायवैर्मानसैस्सुतैः || २३ ||

मरीचि दक्षमुख्यैश्च प्रजापतिभिरावृतः |
वेदैर्मूर्तिधरैस्साक्षाद्वाग्देव्या च समन्वितः || २४ ||

तमागतं विधातरि विज्ञाय जगतीपतिः |
मायामानुषदेहत्वात् प्रत्युत्थायार्घ्यमाददे || २५ ||

आलिंगितो विधात्राथ दिव्यरत्नासन शुभं |
ददौ हिरण्यगर्भाय पुत्रेभ्योपि यथाक्तमं || २६ ||

वंदितोथ वशिष्टाद्यै ब्रह्मषिभिरकल्मषैः |
सौमित्रि भरताद्यैश्च विधाता लोकनायकः || २७ ||

तुष्टाव जानकीनार्थरामं दाशरथिं विभुं |

ब्रह्मोवाच ||

अमूर्तं यत्परधामनिर्गुणं च निरंजनं || २८ ||

सत्यानंदचिदाकारंतमः पारे प्रतिष्ठितं |
वेदांतवेद्यं विमलं परंब्रह्मेति कथ्यते || २९ ||

तत्वमेव जगन्नाथ निविष्ट. यद्गुहास्वपि स्वपि |
यदा पित्यात्मकं वह्नि चंद्ररूपं सनातनं || ३० ||

ब्रह्मविष्णुशिवादीनामपि कारणमद्भुतं |
त्रयीमयं त्रयीवेद्यं कारणं जगतो भवान् || ३१ ||

सहस्रशीर्षा पुरुषस्सहस्राक्षस्सहस्रपात् |
विराट् स्वराट्वसंम्राद्धत्वमे वरद्युनंदन || ३२ ||

तव निश्चसितं वेदावेदांता निखिला अपि |
पुराण धर्मशास्त्राणित्वनुञ्जाविर्भवसुत || ३३ ||

संसारतारक ब्रह्मवाच्यं च प्रणवेनयत् |
तत्वमेव महावाहोषिश्वरूपं परात्परं || ३४ ||

नवशक्तिरियं सीताजगन्माता त्रयीमयी |
त्वं पिता सर्वजगतां स्वतस्सर्वमिदं ततं || ३५ ||

अणिया नृणुतो पित्वं महतोपि महानसि |
त्वन्मुख्यादग्निरिंद्रश्च चंद्रमा मनसो भवत् || ३६ ||

त्वन्नेत्रादुदभूद्धानुर्घोरासीच्छिरसस्तव |
ब्राह्मणास्त्वम्मुखाज्जाता वाहुभ्यां क्षत्रियास्तथा || ३७ ||

उरूद्भवास्तथा वैश्या शूद्राः यभ्यामुदीरिताः |
अहं त्वन्नाभि संभूतो रुद्रोमन्यु सद्भवः || ३८ ||

गौर्याद्याः शक्तयस्सर्वास्त्वच्छत् संशय समुद्भवाः |
वेदा अपि च वेदांता अहहं रुद्रोपि देवताः || ३९ ||

ऋषयश्च महाभागा सिद्धा अपि जगत्पते |
तवायुतायुक्तं शांशा माहात्म्यर्माय तत्वतः || ४० ||

न विजानंति राजेंद्र किं पुनमनि वा भुवि |
मद्या शंकरशक्राद्यैरपि संप्रार्थितो भवान् || ४१ ||

प्. ६३ब्)

मानुषाकृतिमाश्रित्य लोकानां हितकारणात् |
अवतीर्णोसि कौशल्यागर्भादशारथान्नृपात् || ४२ ||

वर्णितुं केन वाशव्यं गुणजालं तव प्रभो |
रामस्त्वं सर्वलोकानामभिरामोसि भूतले || ४३ ||

यत्रानंद चिदाकारेत् वद्रूये सर्वयोगिनः |
रमंते सततं तस्माद्रामोसि ब्रह्मतूपधृत् || ४४ ||

निग्रहाय च दुष्टानां शिष्टानां रक्षणाय च |
सत्वं दाशरथिर्भूत्वा कोटिशो रजनीचरान् || ४५ ||

हृत्वा समस्तलोकानां कृत्वा भयनिवारणं |
आभिषिक्तोस्य योध्यायां श्रिया देव्या न यान्वितः || ४६ ||

आदिनारायणस्साक्षाभूवान् सर्वगजत्पतिः |
प्रसीद सततं मह्यं जानकीनायक प्रभो || ४७ ||

सवेनानेन संतुष्टो भगवान् जानकीपतिः |
ब्रह्माणमव्रवीद्वात्मंधातारं परमेश्वरः || ४८ ||

श्रीभगवानुवाच ||

कचित्ते कुशलं ब्रह्मन्नवमर्गेत्तपश्यति |
अग्निहोत्रेषुत्वत्सुतेषु महात्मसु || ४९ ||

समस्त वेदाध्ययने योगेप्यष्टांग संयुते |
किमर्थमागतोसित्वं पुत्रैरेतैर्स्यहात्मभिः || ५० ||

किंवाभीष्टं प्रदास्यामितुभ्यं ब्रह्मन्वद प्रभो |
इत्थ भगवता ब्रह्माप्रेरितस्तपसां निधिः || ५१ ||

उवाच वचनं रामं परमात्मा नमच्युतं |

ब्रह्मोवाच ||

एत सिद्धा महाभागांजित क्रोधा जितेंद्रियाः || ५२ ||

मानसा मम पुत्राश्चसन कायादिगं वराः |
देवर्षयो नारदाया वा लखिल्या अपि प्रभो || ५३ ||

संशयं परिपृच्छंतिमां सर्वजगतो हितं |
क्रत्वनुष्ठान रहिता वदाध्ययन वर्जिताः || ५४ ||

अग्निहोर्त्रैर्विरहिताः श्रौताचार विवर्जिताः |
तिष्टंति वहवो विप्रा अशक्तो अपि कर्मसु || ५५ ||

दरिद्रा कृपणा मूढा दानधर्म विवर्जिताः |
एतेषां नरकान्मुक्तिः कल्पांतेपि न विद्यते || ५६ ||

अध्ये तव्याः सदा वेदा धर्मः कार्योपि वैदिकः |
अवश्यमपिर्तव्या यागास्संपूर्णदक्षिणाः || ५७ ||

अवश्यमपि देयानि दानान्यपि महीतले |
अभ्यस्तव्यो महायोगो नित्यमष्टांग संयुतः || ५८ ||

तीर्थयात्रापि कर्तव्या स्रातव्यंतीर्य कोटिषु |
संसारतारको पायो भवत्येतैस्सु कर्मभिः || ५९ ||

कथं संसारमग्ना नामक्तानां जगत्पते |
संसारतारणोपायः कथं नरकमोचनं || ६० ||

श्रीमदष्टार्णाया वापि श्रियः पंचदशार्णया |
एकन जन्मना मुक्तिरुक्ता सर्वश्रुतिष्वपि || ६१ ||

प्.  ६४अ)

तत्रापि रश्मिमालाख्य सूक्तमस्ति महत्तरं |
न्यासजालं तथा पूजासत्र वाकुल्यमस्त्यपि || ६२ ||

एकविद्योपासनयायद्याचार्य कृपावशात् |
ध्र्मार्थ काममोक्षादियुमर्थाः सकला अपि || ६३ ||

सिध्यंति चेत् महाभागः तदेभ्यो वदमे प्रभो |
गुरुशुश्रूषया विद्या स्मरणादपि केवलं || ६४ ||

यदि क्रतु फलं सिध्ये वेदाध्ययनतं फलं |
सप्तकोटि महामंत्र पुरश्चर्या फलं तथा || ६५ ||

यदि सिध्यति विश्वेश तादृशीं सर्वसिद्धिदां |
राजविद्यां मम व्रूहि मत्सुतेभ्यश्च सादरं || ६६ ||

इति पृष्टस्तदा रामो भृगवानिंदिरापतिः |
तस्मार सर्वसिद्धानामधियं कपिलं विभु || ६७ ||

कर्दमस्य सुतं सर्वसिद्धाधिपति मुच्यते |
योगाभ्यासरतं शांतं जगत्र्या हितैषिणं || ६८ ||

सांख्याचार्यो महायोगी तस्य संस्मृति मात्रतः |
तत्रागतस्तथैवासौ सिद्धयोगि गणावृतः || ६९ ||

द्वादशादित्य संकाशस्तयसां निधिरच्युतः |
तंदृष्टा विस्मितस्सर्वे सहसोस्थाय वायताः || ७० ||

प्रणेमुस्सर्वज्गतामधियं कपिलं मुनिं |
जानुकीयतिना तत्र पाद्यार्घ्यैरप् पूजितः || ७१ ||

सांख्याचार्यो महायोगी रामं प्राह जगत्पतिं |
जाहूतोस्मित्वया साक्षान्नारायण रघूत्तम || ७२ ||

तवैवांश समुद्भूतोस्म्यहं योगविदांवरः |
किं वक्तव्यं मया स्वामिन्नाज्ञापय जगत्पते || ७३ ||

इत्युक्तः कपिले नासौ रामो दाशरथिर्विभुः |
उवाच स्वाऽऽअ संभूतं कपिलं कर्दमात्मनं || ७४ ||

श्रीभगवानुवाच ||

भवान्नारायणोनं तस्सर्वज्ञः परमेश्वरः |
सर्वयोगविदाचार्यस्सर्वलोकहितेरतः || ७५ ||

सनकाद्या महाभागा ब्रह्मपुत्रा यतव्रताः |
पितामहेन सहिता अत्रि भृत्वादयोप्यमी || ७६ ||

संशयं परिपृच्छंतिमां सर्वजगतीपतिं |
अहं मानुष योनिस्थो राजासनगतोहं || ७७ ||

सर्वज्ञस्सर्वसिद्धानामपि यस्त्वं सनातनः |
नारायणोसि विद्यानां हेतु स्त्वमसिव्रत || ७८ ||

ह अहं नोपदिशाम्येभ्यो राजेंद्रत्वान् महामते |
मत्सन्निधौ भवानेभ्यः कथय स्वगुरुर्भवान् || ७९ ||

इत्युक्तो भगवान्योगीरामेण परमात्मना |
विस्यस्य किंचिस्रोवा च रामं दाशरथिं विभुं || ८० ||

प्. ६४ब्)

श्रीकपिचार्य उवाच ||

भवान्नारायणो विष्णुः सर्वज्ञः परमेश्वरः |
आदि मध्यांतरहि तस्सत्यानंद चिदात्मकः || ८१ ||

संसारतारकस्साक्षाद्ब्रह्मरूपी निरंजन |
अरूपो विश्वरूपस्त्वं पुरुषः प्रकृतेः परः || ८१ ||

योगिध्येयो महायोगी विधिविल्लीशसतर्वृत् |
ब्रह्मविष्णु महेशानामप्याचार्यो भवानसि || ८२ ||

मायामानुष देहत्वं मास्थाय जगतीपते |
धर्मसंस्थापनार्थ्या परघोरन्वय संभवः || ८३ ||

राजासनगतो सित्वं मर्त्य धर्ममुपाश्रितः |
देवता ऋषयस्सिद्धावयं ब्रह्मादयोप्यमी || ८४ ||

त्वदाज्ञा किंकराः स्वामिन्नाज्ञा चेत्तवभूपते |
त्वदशं संभवत्वेन सर्वज्ञोस्मि सनातनः || ८५ ||

आज्ञया तव राजेंद्रगुप्तं सर्वश्रुतिष्वपि |
एतेभ्यो ब्रह्मपुत्रेभ्यो रहस्यं कथयाम्यहं || ८६ ||

श्रुत्वा भगवतो वामं ब्रह्मपुत्रा महर्षयः |
संतुष्टा विस्मिता भूत्वा प्रणेमुः कपिलं विभुं || ८७ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे सौभाग्यविद्योदये सप्तविंशोध्यायः ||
प्. ६४ब्)

प्. ६५अ)

अशक्तानां दरिद्राणां मंदानां च महीतले |
संसारतरणोयाय अजायासाद्भवेन्नवा || १३ ||

इहापि सर्वसौभाग्यसंपत्तिः सकलेप्सितं |
यदि सिध्यत्यनाया सा तदुपायंवद स्वतः || १४ ||

इत्यमुक्तो महायोगी कपिलो जगतां यतिः |
सनकादीन् महाभागानुवाच कपिलः प्रभुः || १५ ||

श्रीकपिलाचाय उवाच ||

सम्यक् पृष्टं महाभागा ब्रह्मपुत्रास्तयोधनाः |
यूयं सकलविद्यानां पारगा दीर्घदर्शिनः || १६ || 

अयं सीतापतिःस्वामी परमात्मा जगत्पतिः |
भजद्यमेनं संसारतारक ब्रह्मसंज्ञितं || १७ ||

पृष्टनारायणः स्वामी महाविष्णु श्रियः पतिः |
अस्य निश्वसितं वेदास्स रहस्यास्सनातनाः || १८ ||

एतर्दशांश संभूता प्रकृतिर्जगदम्.विका |
एतत् कृटाक्षलेशेन विश्वं सर्वमुदेत्यपि || १९ ||

अस्य क्रोधाग्निलेशो न विश्वं सर्वप्रलीयते |
गुहासु सर्वभूतानां निविष्टः परमेश्वरः || २० ||

आदित्यमंडलगतः कालस्य जनकोप्यसौ |
वेदानधीत्य सकला निष्टायागन् स दक्षिणान् || २१ ||

मंत्रराजं प्रजप्त्वापि गुरुं संतोस्यसादरं |
एतत्कैकर्य सिध्यर्तं प्रार्थयंति महष्वपिः || २२ ||

जपहोमादिभिदोनैर्यागैस्संपूर्णदक्षिणैः |
योगिनः प्रार्थयंत्येतत्सायुज्यं सर्वासैद्धिख्यं || २३ ||

अमूर्त यत्परं ब्रह्मसत्यानंदादि लक्षणं |
मानुषाकृति मायन्नंतदेतद्द्रामनामकं || २४ ||

वेद्योयं सकलैदेर्दर्वेदांतैरखिलैरपि |
इज्योयमखिलैर्यागैस्संपूर्णवरदक्षिणैः || २५ ||

ध्येयोयं योगनिरतैर्हृदयांवुज मध्यमे |
अयं वेदमयो मंत्रमूर्तिर्यज्ञमयो विभुः || २६ ||

गायत्री प्रतिपाद्योयं श्रीमदष्टार्ण रूपधृत् |
इयं सीमा महाभागाचिच्छक्तिः श्रीरुदीरिता || २७ ||

सर्ववेदोत तत्वज्ञैस्त्रयी रूपा सनातनी |
एतदंशांश संभूतो ब्रह्मायं विश्वसर्गकृत् || २८ ||

एतक्रोधांश संभूतो रुद्रसंकर्षणात्मकः |
यज्वानो दक्षिणा युक्ता वेदाध्ययन तत्पुराः || २९ ||

एतत् कैंकर्या सिध्यर्थं वांछतिरततं भुवि |
अधीत्य सकलाचेदानिष्टापि सकलान्क्रतून् || ३० ||

उपासनां विना ब्रह्मसायुज्य नहि विद्यते |
ब्रह्म तादात्म्य संसिद्धि राचार्यानुग्रहं विना || ३१ ||

आचार्यानुज्ञया ब्रह्मपरं नारायणात्मकं |
रामाभिधं महत् धाम समुपास्य विचक्षणाः || ३२ ||

प्. ६५ब्)

लभंते ब्रह्मसायुज्यमेके नैव हि जन्मना |
पुण्यं पापमिति प्रोक्तं द्विविधं कर्मभूतले || ३३ ||

स्वर्गसौख्यप्रदं पुण्यं पापं नरक दुःखद |
वेदस्याध्ययनं पुण्यं वेदानामर्थचिंतनं || ३४ ||

श्रुत्युक्ताचार संपत्तिस्तन्निषिद्धस्य वर्जनं |
संपूर्णदक्षिणा युक्तं यागकर्म फलप्रदं || ३५ ||

समस्तकल्मषघ्नं च स्वर्गेनंत सुखप्रदं |
जपः वंशकरविद्याया वेदमातुर्जयोन्वहं || ३६ ||

निवास हेतुस्सत्याख्ये लोके नित्यसुखाप्रदः |
श्रीविद्याया जयो नित्यं ब्रह्मविद्या जपोन्वहं || ३७ ||

महासंहारकालांतं सत्यलोक सुखप्रदः |
श्रीमष्टार्णविद्यायान्यास रश्मि समन्वितं || ३८ ||

जपहोमादिकं सांगं वैकुंठपुरभोगदं |
क्षीणे समस्तयायौद्य वहुजन्मभिर्जिते || ३९ ||

धर्मेष्वेवाचला वुद्धिर्जायते द्विजपुंगवाः || ४० ||

स्वकर्मनिष्ठः शतजन्मनोंते धातृत्व माप्नोति |
ततः शिवत्वं नारायणां यास्ति रतोभ्युपैति ततः || ४१ ||

परं शाश्वतमच्युतत्वं || ४१ ||

ब्रह्महा च सुरापायीस्तेपी च गुरुतल्पगः |
तत्संयोगीर्ति विख्याताः पंचपातकिनस्त्वमी || ४२ ||

जनकद्योथ मातृघ्ना भ्रातृघ्नोगोघ्र एव च |
विश्वस्त विषदाता च वालघ्रोगर्भपातकः || ४३ ||

स्त्रीघ्र एते समुद्दिष्टा ब्रह्मघ्ना एव दारुणाः |
एकादशस्युर्मद्यानि तालजादीनि भूतले || ४४ ||

सुरासमानि प्रोक्तानि तत्यानान्मद्ययः स्मृतः |
आचार्यपत्नी तत्पुत्री स्वमाता स्वभगिन्यपि || ४५ ||

भ्रातृपत्नी पुत्रपत्नी राजपत्नी स्वपुत्रिका |
एतामातरद्रत्युक्तास्तत्संगादुरुत्तल्यंगः || ४६ ||

चौर्येणयोहरे स्वर्णं मुक्तारत्नादिकं द्विजाः |
विद्याचौर्यं दुकूलानां चौर्यंस्तेयमुदीरितं || ४७ ||

ब्रह्महत्या समानानि वक्ष्यामि दुरितान्यथ |
आचार्यनिंदा श्रवणं स्वयमाचार्य द्वढ्यणं  || ४८ ||

आज्ञोल्लंघन प्रेतस्य विद्याचौर्यमतः परं |
ब्रह्महत्या समानिस्युः पातकानि द्विजोत्तमाः || ४९ ||

इत्यादि पाप वाहुल्यं विद्यते शास्त्रचोदितं |
आकल्यं नरके दुःखमेतेषां कर्मणां फले || ५० ||

धर्मशास्त्रेषु यत्प्रोक्तं भेषजं तन्नियेवर्तकं |
तत्कृत्वैव विमुक्तः स्यात् पापेभ्यो नान्यथा द्विजा || ५१ ||

निवृत्तिस्सर्वपापानां यदा भवति भूतले |
तदैव परमं ज्ञानमुत्यत्स्यति कलेवरे || ५२ ||

आचार्यकृपया श्रीमदष्टाक्षर जपादिभिः |
उत्पत्स्यति महहानमपवर्गप्रदायकं || ५३ ||

प्. ६६अ)

अत्रैवोदाहरंती ममितिहासं पुरातनं |
पितुः पुत्रस्य संवादं पापे कल्वेद्विजृर्षभाः || ५४ ||

ब्राह्मर्णा भार्गवः कश्चित् सुतमाहमहामतिः |
कृतो यनयनं शांतं सुमतिं जडरूपिणं || ५५ ||

वेदानधीष्वसुमते यथानुक्रममादितः |
गुरुशुश्रूषण व्यग्रो भिक्षान्नकृत भोजनः || ५६ ||

ततो गाहस्त्यमाश्रित्ययागानिष्टा सदक्षिणात् |
इष्टमुत्पादयापत्यमाश्रयेथा वनं ततः || ५७ ||

भवेथास्त्वं ततो वत्सपरिब्राह्मिष्परिग्रहः |
एवमाष्ट्यसितह्य यत्र गत्वा न शोचति || ५८ ||

श्रीकपिलाचार्य उवाच ||

इत्येव मुक्तो वहुशो जडवन्नाह किंचन |
पितापुत्रसु वहुशः प्राहप्रीत्या पुनः पुनः || ५९ ||

इति पित्रासुतः स्नेहात् प्रलोभ मधुराक्षरं |
संचोद्य मानो वहुशः प्रहस्येदमथाव्रवीत् || ६० ||

तात तद्व्रशोभ्यस्तं यत्व याद्योपदिश्यते |
तथैवान्य निशास्त्राणि शिल्पानि विविधानि || ६१ ||

जन्मनामयुतं साग्रं मम स्मृति यथं गतं |
निर्वेदाः परितोयाश्चये च वृध्नुदयेतथा || ६२ ||

शत्रुमित्रकलयाणादि योगास्संगमास्तथा |
मातरो वहुधा हृषाः पितरो वहवस्तथा || ६३ ||

अनुभूतानि दुःखानि सुखानि च सहस्रशः |
वाधवाहवः प्राप्ताः पितरश्च पृथग्विधाः || ६४ ||

विण्मूत्रपिछिते स्त्रीणां तथाकोष्ठे मयोषितं |
गर्भदुःखान्यनेकानि वालत्वे योवने तथा || ६५ ||

वृद्धत्वेयान्यवमानित्तनि सुर्वाणि संस्मरे |
ब्राह्मणक्षत्रियविशां शूद्राणां चैव योनिषु || ६६ ||

प्रतश्च पशुकीटानां मृगाणामथपक्षिणां |
तथैव राजभृत्यानां राज्ञामाहवशालिनां || ६७ ||

समुत्पन्नश्च गेहेषु तथैवावरवेश्मसु |
भृत्यतांदाततां चापि गतोस्मि वहुशो नृणां || ६८ ||

स्वामित्वमीश्वरत्वं च दरिद्रत्वं गतस्तथा |
हृतं मयाहृतं चान्यैर्हतवानूद्यातितस्तथा || ६९ ||

दप्त ममान्यैरन्येभ्यो मया दत्तमनेकशाः |
पितृमातृसुत भ्रातृ कलत्रादि कृतेन च || ७० ||

हृसो सकृत्तथादैन्य मश्रुधौताननोगतः |
इत्थयं सारचक्रेस्मिन् भ्रमतानात संकटे || ७१ ||

ज्ञानमेतन्मयाप्राप्त मुक्ति संसिद्धि हेतुकं |
विज्ञाते यत्र सर्वोयमृग्ययुः सामसंज्ञितः || ७२ ||

क्रियाकलापो विगुणो न सम्यक् प्रतिभातिमे |
तस्मादुत्यन्न वोधेस्य वेदैः किं मे प्रयोजने || ७३ ||

प्. ६६ब्)

षट्प्रकारक्रिया दुःखसुखतष्टं रसैः स्वयं |
गुणैश्च वर्जितं ब्रह्मन् तत्माक्ष्यामि परं पदं || ७४ ||

रसतर्षभयोद्वेग हर्षानन्यजवागुरा |
विज्ञातान्य मृगग्राही संगपाश शताकुला || ७५ ||

तस्माद्यास्यास्य हृता तत्यत्कैमं दुःखसन्निधिं |
त्रयी धर्ममधर्माख्यं किं पाकफलसन्निभः || ७६ ||

तस्य तद्वचने श्रूत्वा हर्षविस्मयगद्गदः |
पिता प्राह महाभागं स्वसुतं हृष्टमानसः || ७७ ||

किमेतद्भाषसे वत्सकुतस्ते ज्ञान संभवः |
केन तेज उता पूर्वमिदानीं च प्रबुद्धता || ७८ ||

किंतु ऽऽआप विकारोयं मुनिदेव कृतस्तव |
यत्ते ज्ञांतिरो भूतमाविर्भावमुपागतं || ७९ ||

पुत्र उवाच ||

जृणुतात यथा वृत्तं ममे दंड सुखं दुःखदं |
यश्चा हृमा समन्यस्मिन् जन्मन्यस्मात् यस्मात् यस्र तत् || ८० ||

अहमासं पुरा विप्रोन्यस्तात्मा परमात्मनि |
आत्मनिष्ठा विचारेषु यनिष्ठां परांगतः || ८१ ||

सततं योगयुक्तस्य सतताभ्यास संगमात् |
सत्संयोगात् सत्स्वभावा द्विचारणा गति वोधनात् || ८२ ||

तस्मिन्नेव परामीतिर्ममासीद्युं ततः परे |
आचार्यती च संप्राप्तः शिष्यसंदेहहृत्तमः || ८३ ||

ततः कालेन महता रोग संपीडितो भृशं |
अथायातो प्रहायोगी साक्षाच्छिष्यो विवस्वतः || ८४ ||

याज्ञवल्क्य इति प्रोक्तेस्सर्वयोग विदांवरः |
तदृष्ट्वा तिथिमायांतं याज्ञवल्क्यं महामति || ८५ ||

दत्तवानर्घ्य पाद्यादि रोगसंपीडितोप्यहं |
ब्रह्मसायुज्य सिध्यर्थं याचां च कृतवानहं || ८६ ||

धनधान्यादिकं वस्तु दासीदासादिकं तथा |
गोमहिष्यादिकं मुक्तारलराशिं गृहे स्थितं || ८७ ||

तत्पादाब्जं निवेद्याहं ब्रह्मदर्शन सिद्धिदं |
वियाज्ञानं मम व्रूहीत्येवं प्रार्थितवानहं || ८८ ||

ततोनुगृह्य भगवान् याज्ञवल्क्यो महामुनिः |
राजराजेश्वरीं विद्यां लक्ष्मीनारायणीं परां || ८९ ||

दत्तवान्मे महायोगी भगवत्य दहेतुकीं |
तामेवानुस्मरन् विद्यां तद्दिने पारमेश्वरीं || ९० ||

एकां तत्वमुपागत्युत्तामेवानुस्मरन् |
हृदि अज्ञातानिष्ट सद्भावो विपन्नश्च प्रसादतः || ९१ ||

एकाह्नि राजविद्यायाः स्मरणाद्गुरुपूजनात् |
उत्क्रांति कालादारभ्य स्मृति लोपो नमे भवत् || ९२ ||

यावदद्या युतं चैव जन्मनां स्मृतिमागतं |
पूर्वाभ्यासे न तेनैव साहंतात जितेंद्रियः || ९३ ||

यतिष्यामि तथा कर्तुं न भविष्ये यथा पुनः |
ज्ञानदान फलं ह्येत घृज्जाति स्मरणं मम || ९४ ||

प्. ६७अ)

नह्ये तत्माध्यतेना तत्रयी धर्माश्रितैर्नरैः |
सोहं पूर्वाश्रमा देवभिष्ठा धर्ममुपागतः || ९५ ||

तमेव गुरुमाचार्यस्मरामि सत्तमं हृदि |
एकांतत्वमुपाश्रित्य यतिष्याम्यात्ममोक्षणे || ९६ ||

तत्रैवाहं गमिष्यामि यत्र योगी गुरुर्मम |
तद्व्रूहित्वं महाभागत्यं यतेसंशंशमितं हृदि || ९७ ||

एतावतापिते प्रीति मुत्यायान् राघमामुयां || ९८ ||

पिता प्राह ततः पुत्रं श्रदधानश्च तद्वचः |
भवता यद्वयंष्टास्संसारगहनाश्रयं || ९९ ||

पुत्र उवाच ||

शृणुतात यथाह्ये तदनु भूतं मया सकृत् |
संसारचक्र सतरं स्थितिर्यत्र न विद्यते || १०० ||

सोहं वदामिते सर्वं तवैवानुज्ञयापितः |
उत्क्रांति कालादारभ्यथा नान्यो वदिष्यति || १०१ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे राजराजविद्यामाहात्म्ये अष्टाविंशोध्यायः ||

प्. ६७अ)

पुत्र उवाच ||

शृणु तात मयैवान्य जन्मनामयुते पुरा |
अनुभूतं महत् कर्मफलं वक्ष्यामि तच्छृणु || १ ||

उष्मा प्रकुपितः काये तीव्रवायु समन्वितः |
भिनत्रि मर्मस्थानानि दीव्यमानोनिरिंधनः || २ ||

उदानोनाम यवतस्ततक्रुद्धं प्रवर्तते |
भुक्तानामंवु भक्षाणा मधोगति निरोधकृत् || ३ ||

ततो येनां वुदानानि कृतान्यन्नशऽसास्तथा |
दत्तास्सतस्यामाह्लादमायदि प्रतिपद्यते || ४ ||

अन्नानि येन दत्तानि श्रद्धा पूतेन चेतसा |
सोति तृप्ति मवाप्नोति विनाप्यन्नेन वै तदा || ५ ||

येनानृतानि नोक्तानि प्रीति भेदः कृतो न च |
आस्तिकः श्रद्धदानश्च स सुखं मृत्युमृच्छति || ६ ||

देवब्राह्मणपूजासु निरता येन रूपकाः |
शुक्ला वदाम्याह्री मंतस्ते नरास्सुखमृत्यवः || ७ ||

यो न कामान्नसरंभान्न द्वेषाद्धर्ममुत्सृजेत् |
यथोक्तकारी सौम्यऽऽच स सुखं मृत्युमच्छति || ८ ||

आगार दाह्निओ दाहं क्षुधं चानन्नदायिनः |
प्राप्नुवंति नराः काले तस्मिन् मृत्यावुपस्थिते || ९ ||

शीते नयाति जलदास्तापेनोदकद्वषिणः |
प्राणिघ्ना वेदनां कष्टांयेन्ये चोद्वेग कारिणः || १० ||

मोहं ज्ञान प्रहर्तारस्तमश्चालोकहारिणः |
कूटसाक्षी मृषावादी आशास्याननुशास्तियः || ११ ||

प्. ६७ब्)

तेमो हृमत्यवः सर्वे तथा वै वेदनिंदकाः |
विभीषणाः पूतिगंधाः कूटमुहरपाणयः || १२ ||

आगच्छंति दुरात्मानो यमस्य पुरुषास्तथा |
प्रातेषु कूपथं तेषु जायते तस्यव्पथुः || १३ ||

क्रमत्यवि एतं सोथ भ्रातृमातृसुतान् स्मरन् |
सास्य वागस्फुटा तत एकवर्णा विभाव्यते || १४ ||

दृष्टिर्विभ्राम्यते त्रासाच्छ्वासाच्छुष्यति चाननं |
ततस्सवेदनाविष्टस्तच्छरीरं विमुंचति || १५ ||

वायवग्नसारितद्रूपे देहमन्यत्म पद्यते |
तत्कर्म जपातनोत्थं समातृतृ संभवे || १६ ||

तत्प्रयाणवयोवस्था संस्थानं प्राग्भवृंयथा |
ततोद्वतायमस्याशुपाशैर्वध्वाति दारुणैः || १७ ||

दंड प्रहार संभ्रांतं कर्षंते दक्षिणां दिशं |
कुशकंटक वल्मीकशंकु पाषाणकर्कशे || १८ ||

तथा प्रदीप्त ज्वलने क्वचिच्छभ्रशतोत्कटे |
प्रदीप्तादित्य तप्ते च दत्वमानस्तदं शुभिः || १९ ||

कृष्यतेयमद्वतैश्चक्षि वा सन्नादभीषणे |
विकृष्यमाणस्तैर्द्योरै भक्ष्यमाणः शिवाशतैः || २० ||

प्रयाति दोरुणे मार्गे पापकर्मायमालयं |
छत्रोयानत् प्रदात्मरोये च वेश्म प्रदा नराः || २१ ||

तेयांति मनुजा मार्गं सुखे नैव तथान्नदः | 
एवं कृशाननु भवन्नवशः पापपीडितः || २२ ||

नीयते द्वादशाहेन धर्मराजपुरं नरः |
कलेवरे दह्यमाने महांतं दाहमृच्छति || २३ ||

भक्ष्यमाणे तथैवातिच्छिद्यमाने सुदारुणे |
सिद्यमानेष्य विरतं जंतुर्दुःखमुपाश्रुते || २४ ||

खेव कर्म विपाकेनूहेहांतरगतोपि सन् |
तत्र यद्वां धवास्तोयं प्रयच्छंति तिलैस्सह || २५ ||

यच्छदृपिंडं प्रयच्छंति नीयमातस्तदत्तिः |
तैलाभ्यंगं वांधवानामंग संवाहनं च यत् || २६ ||

तेन चाप्यायत जंतुर्यच्च श्रंति स्वधांधवाः |
भूमौ स्वपद्भिर्नात्यर्थ क्लेशमाप्नोति वांधवैः || २७ ||

दानंददद्भिश्च तथा जंतुराप्यायते मृतः |
तस्मादन्नानि देयानि प्रेततृप्त्यार्थमादरात् || २८ ||

मोभूहिराय वस्त्रादीन्यात्मशत्मनुसारतः |
नीयमानः स्ववंगोहं द्वादशाहं स पश्यति || २९ ||

उपभूङ्क्ते तथा दत्तं तोयं पिंडादिकं भुवि |
द्वादशाहात् परं घोरं वाय संभीषणा कृतिं || ३० ||

याम्यं पश्यत्यथो जंतुः क्रेष्यमाण इतस्ततः |
गत्तमात्रातिरकाक्षं भिन्नांजन समप्रभं || ३१ ||

मृत्युकालांत कादीनां मध्ये पश्यत्यसौपमं |
दंष्ट्रा करालवदनं भ्रुकुटी कुटिलाकृतिं || ३२ ||

विरूपैर्भयणैर्वक्त्रैर्वृतव्याधि शतैरपि |
दंडासक्त महावाहुं पाशहस्तं सु भैरवं || ३३ ||

प्. ६८अ)

तत्रिर्दिष्टां ततो याति गतिं जंतुः शुभाशुभां |
रौरवे कूटसाक्षी तु याति पश्चानृतो नरः || ३४ ||

तस्य स्वरूपं वदतो रौरवस्य निशामय |
योजनानां सहस्रेद्वे रौरवोपि प्रमाणतः || ३५ ||

जानुमात्रामाण च तत्रश्वभ्रंसुदुतदं |
तत्रांगार चयोपेतं कृतं चद्वरणी समं || ३६ ||

ज्वलता चाति तीव्रेण तापितां वरभूमिना |
तन्मध्ये पापकर्माणं विमुंचंति यमानुगाः || ३७ ||

सदह्यमानस्तीव्रेण वह्निना तेन धावत्ति |
पदेषदे च पादोस्यशीर्यते जायते पुनः || ३८ ||

अहोरात्रेणोद्वरणं पादयोश्च स गच्छति |
एवं सहस्रं विस्तीर्णं योजजनानां विमुच्यते || ३९ ||

ततोन्यत् पापशुध्यर्थं तादृद्रिरयमृच्छति |
ततः सर्वेषु निस्तीर्णः पापीतिर्यकृमश्रुते || ४० ||

क्रिमिकीटपतंगेषुश्वापदैकशकादिषु |
गत्वादुमगजाद्येषु गोश्वश्वेषु तथैव च || ४१ ||

अन्यासु चैव पापासु दुःखदासु च योनिषु |
मानुष्यं प्राप्य कुब्जो वा कुत्सितो वामनोपि वा || ४२ ||

चंडात्वपुल्कसोद्यासु नरो योनिषु जायते |
अवशिष्टेन पापेन पुण्येन च समन्वितः || ४४ ||

ततः शुभतरांजातिं लभते तदनंतरां |
ततश्चारोहिणीं योनिं शूद्रवैश्यतृवादिकां || ४५ ||

विप्रदेवेंद्रतां चापि क्वदाचिदव रोहिणी |
एवं हि पापकर्माणो नरकेषु यतंत्यधः || ४६ ||

यथा पुण्यकृतोयांति तन्मेनिगत्ततः शृणु |
तेय मेन विनिर्दिष्टा यांति पुण्यां गतिं नराः || ४७ ||

प्रगीत गंधर्वगणाः  प्रनृत्ताप्सरसागणाः |
हारनूपुरमाधुर्यशोभितान्य मलानि च || ४८ ||

प्रयांत्याशु विमानानि दिव्यगंधस्र उज्वलाः |
तेस्साच्च प्रच्युता राज्ञा मन्येषा च महात्मनं || ४९ ||

जायंते नीरूजांगे हे सद्वृत परिपालकाः |
भोगान् संप्रासुवंत्यग्र्यात् तथायांत्यूर्द्धमन्यथा || ५० ||

अवरोहिणीं वा संप्राप्य पूर्ववद्यांति मानवाः |
एतत्ते सर्वमाख्यातं यथा जंतुर्विपद्यते || ५१ ||

ततः शृणुष्व विप्रर्षे यथा. गर्भं प्रयात्यसौ |
निषेकेमान वस्त्रीणां वीजे प्राप्ते रजस्यथ || ५२ ||

विमुक्तमात्रो नरकांत् स्वर्गाद्वापि प्रपद्यते |
नामिसूले ततः स्थैर्यं याति वीजद्वयं ह्हि तत् || ५३ ||

कललत्वं वुद्धुदत्वं च तृपंशित्वमेव च |
पेश्यां यथाणु वीजस्य अंवुरस्तद्व उच्यते || ५४ ||

अंगानां च ततोत्पत्तिः पंचानामनुभागशः |
औयोगान्यंगुलीनेत्रनासास्य श्रणानि च || ५५ ||

प्. ६८ब्)

प्ररोहं यांति चांगेभ्यस्तद्वत्तेभ्यो नखालकाः |
त्वगम्यो रोमाणि जासंते केशाश्चैव ततः परं || ५६ ||

स समंद्वद्धिमायाति तेनैवोद्भवकोशकं |
नारिकेल फलयं इत्सकोशं वृद्धिमृच्छति || ५७ ||

तद्वत् प्रयात्यसौ वृद्धिं सकोशोधो मुखस्थितः |
तलेतु जानु पार्श्वाभ्यां वरयोर्न्यस्यवर्द्धते || ५८ ||

अंगुष्ठावु परिन्यस्य जान्वोहयेतलांगुलीः |
जानुपृष्ठे तथा नेत्रे जानुमध्ये च नासिका || ५९ ||

सिजौ पार्श्वद्वयस्थौ च वाहूर्जद्या वहिः स्थितौ |
एव मृद्धिं क्रमाद्याति जंतु स्त्रीगर्भसंस्थितः || ६० ||

अपृन्य सत्वोदरे जंतुर्यथा रूपं तथास्थितः |
काठिन्यमग्निनायाति भुक्तपीते न जीवति || ६१ ||

पुण्यापुण्याशयमयी स्थितिर्जंतौस्तथोदरे |
नाडी चाप्यापिनी नामनाभ्यांतस्य निवध्यते || ६२ ||

स्त्रीणां तथांतस्सुच्चिरेसानिरद्वोय जायते |
क्रामंति भुक्तपीतानि स्त्रीणा गर्भोदरे तया || ६३ ||

तैरप्यापित देहोसौ जंतुर्वृद्धिमुपैतिवै |
स्थितिं तत्र प्रयांत्यस्य वस्वः संसारभूमयः || ६४ ||

तामिर्निर्षेदमायाति पीद्र्यमान इतस्ततः |
पुननैर्व करिष्यामि मुक्तमात्र इहोदरात् || ६५ ||

तथा तथा करिष्यामि गर्भं नाप्स्याम्यहं यथा |
शंखचक्रगदापाणिं पीतवा स समच्युतं || ६६ ||

नारायणं नहात्मानं सर्गस्थितिलयाधियं |
चिंतयभवदुःखौद्याद्भविष्यामि विमोचितः || ६७ ||

इति चिंतयते स्मृत्वा जंतुर्दुःख शतानि वै |
यानि पूर्धानु भूतानि दैवभूतात्मकानि वै || ६८ ||

ततः कालक्रमाज्जंतुः परिवर्तत्यधोमुखः |
भवमेदशमेषापि मासि संजायते ततः || ६९ ||

निष्क्राम्यमाणो वा तेन प्राजापत्येन पीड्यते |
निष्कम्पते च विलयन् तदा दुःखेन पीडितः || ७० ||

निष्क्रांतश्चोदरान् मूर्छा सप्तां प्रतिपद्यते |
प्राप्नोति चेतनां वासौ वायुस्पर्शायुते पुनः || ७१ ||

ततश्च वैष्णवी माया समास्कंदति मोहिनी |
तपाषि मोहितात्मासौ ज्ञानभ्रंशमवाप्नुते || ७२ ||

भ्रष्टाज्ञानो वा लभावं ततो जंतुः प्रपद्यते |
रुदन्मत्कुणवाधादि पीडितो भृशमातुरः || ७३ ||

ततः कौमारकावस्थांतारुण्यमपि चंचलं |
प्राप्य कामातुरो नित्यं तरुणी संगलोलुपः || ७४ ||

न पारलौकिकं धर्मं मनसापि स्मरत्यसौ |
वृद्धतामपि संप्राप्य श्लेष्मवानादिपीडितः || ७५ ||

शूत्वा मृत्युमवाप्नोति पुनर्जन्म पुनर्मृति ततः |
संसारचक्रेस्मिन्नाम्यते घाटी यंत्रवत् || ७६ ||

प्. ६९अ)

कदाचित् स्वर्गमाप्नोति कदाचिन्निरयं तथा |
स्वर्गं च भरकं चैव कदाचिद्वयमश्रुते || ७७ ||

कदाचिदत्रैव पुनर्जातः स्वकर्म वा श्रुते |
कदाचिद्व्युतकर्मा च इतः स्वल्पेन गच्छति || ७८ ||

कदाचिद्दल्पैश्च ततो जायतेव शुभाशुभैः |
स्वर्गलोके च नरके भुक्त प्रायैर्द्विजोत्तमै || ७९ ||

नरकेषु महदुःखमेत यत्स्वर्गवासिनः |
दृश्यंते तातमोदंतः पात्य मानैस्तु नारकैः || ८० ||

स्वर्गेपि दुःखमत्तुलयदारोहण कालतः |
प्रभृत्यहं पतिष्यामीत्ये तन्मनसि वर्तते || ८१ ||

नरकांश्चैव संप्रेक्ष्य महदुःखमवाप्यते |
एतां यति महगंतेत्यहर्निश मनिर्वृतः || ८२ ||

गर्भवासे महदुःखं जायमानस्य चाधिकं |
जातस्य वा लभावे च वृद्धत्वे दुःखमेव च || ८३ ||

भकामे दर्ष्या क्रोध संवंधे यौवने दुःखमुत्तमं |
दुःखप्रायावृद्धता च मरणो दुःखमुत्तमं || ८४ ||

कृष्यमाणस्य याम्यैश्च नरकेषु च यात्यतः |
पुनश्च गर्भे जन्माथ मरणं नरकं तथा || ८५ ||

इत्थं संसार चक्रेस्मिन् जंतवोर्घाटी यंत्रवत् |
भ्राम्यंते प्राकृतैर्वंधैर्वद्ध्वावत्यंतिचा सकृत् || ८६ ||

नास्तितात सुखं किंचिदत्र दुःखशताकुले |
एवं मोक्षाय यतता कथं सेव्या त्रयी मयी || ८७ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वारहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे राजराजविद्यामाहात्म्ये एकोनत्रिंशोध्यायः ||

प्. ६९अ)

पितोवाच ||

साधुवत्सत्वया रूपातं संसारगहनं परं |
ज्ञानप्रदान संभूतं समाश्रित्यु महत्फलं || १ ||

तत्रते नरकास्सर्वे यथा वै रौरवस्तथा |
वर्णितस्तन्महाचक्ष्ये विस्तरेण महामते || २ ||

पुत्र उवाच ||

रौरवस्ते समाख्यातः प्रथमं नरको मया |
महारौरवसंज्ञं तु शृणुष्व नरकं पितः || ३ ||

योजनानां चतुःपंच सहस्राणि समं ततः |
तत्र ताम्रमयी भूमिरधस्तस्या हुताशनः || ४ ||

तन्नाय सप्ता सा सर्वाप्रोद्यद्विद्युत्यु प्रभा |
विभास्यति महारौद्रादर्शन स्पर्शनादिषु || ५ ||

वस्यां वद्धः कराभ्यां च यम्यां चैव मानुगैः |
मुच्यते पापकृन्मध्ये लुठसानस्स गच्छति || ६ ||

काकैर्वकैर्वृकोलूकैर्वृश्चिकैर्मशकैस्तथा |
भक्षमाणस्तथागृध्रैदंतामार्गे विकृष्यते || ७ ||

दह्यमानः पितर्मातर्भ्रातस्तानेतिधाकुलः |
वदत्य सकृदुद्विग्नोनशांतिमुपगच्छति || ८ ||

एवं कस्मान्नरैर्मोक्षः कुशं भ्रांतैर वाप्यते |
वर्षायुतायुत पापयैः कृतं दुष्टवुद्धिभिः || ९ ||

तथान्यस्तुतमोनामसोति शीतः स्वभावतः |
महारौरववद्दीर्घस्तथांधमहसावृतः || १० ||

प्. ६९ब्)

शीतार्तास्तत्रधावंति नरास्तमसिद्धारुणे |
परस्पदं समासाद्य परिरभ्याश्रयंति || ११ ||

दंतास्तेष्यं च भक्ष्यंते शीताथर्ति परिपीडिताः |
क्षुद्रष्णाति वलोदिग्नास्तथा चान्येप्युप इवाः || १२ ||

हिमखंड वहो वायुर्भिनत्यस्थीति दारुणः |
मज्जासृगालितं तस्मादश्रंते चक्षुधान्विताः || १३ ||

असह्यमाना भ्राम्यंते यदस्त्पर समागमे |
एवं तत्रापि सुमहाक्लेशस्तमसि मानवैः || १४ ||

प्राप्यते ब्राह्मण श्रेष्ठया वदुःकृत संक्षयः |
निकृंत इति ख्यातस्ततोन्यो नरकोत्तमः || १५ ||

तस्मिन् कुलाल चक्राणि भ्रमंत्य विरतं ततः |
तेष्वारोप्य निकृस्यंते कालसूत्रेनमानवाः || १६ ||

यमानुगानां हस्तेन आपादतलमस्तकं |
न तेषां जीवित भ्रंशो जयते द्विजसत्तम || १७ ||

चित्रानि तेषां शतशः खंडांस्यैक्यं व्रजंत्यपि |
एवं वार्ष सहस्राणि भ्राम्यंते पापकर्मिणः || १८ ||

तावद्यावद शेषं वै तत्पापं संक्षयं गतं |
अप्रतिष्ठं च नरकं शृणुष्वगदतो मम || १९ ||

यत्रस्थै नरिकैर्दुःखमसह्यमनुभूयते |
तान्येव तत्र चक्राणि घटी यंत्राणि चाप्युत || २० ||

दुखस्य हेतु भूतानि पापकर्मकृतां नृणां |
चक्रेष्वा रोपिताः केचिद्भ्राम्यंते तत्र मानवाः || २१ ||

यावद्वर्ष सहस्राणि न तेषां स्थितिं रतरा घटी |
यंत्रेषु चैवान्येवद्वास्तोय घटी यथा || २२ ||

भ्राम्यंते मानवा रक्तमुदिरंते पुनः पुनः |
आंत्रैर्मुखेषु निघ्नांतैर्नेत्रैरां श्रावलंविभिः || २३ ||

दुःखानिते प्राप्नुवतियान्य सप्तानि जंतुवभिः |
असिपत्रवनं नाम नरक शृणु चापरयोजनानां || २४ ||

**** सहस्रं योज्वलदग्न्यास्तृतावनिः |
सप्तसूर्य करैः छन्नैः कल्पांतानलदारुणैः || २५ ||

प्रापर्यति तदा तत्र प्राणिनो नवरकौकसः |
तन्मध्ये च वनं शीतमपि पत्रं विभाव्यते || २६ ||

पुत्राणि तत्रद्गाश्रि तीक्ष्णानिद्विजसात्तम |
श्वानश्च तत्र शवलाः स्वनंत्ययुतशोभितः || २७ ||

महावक्त्रा महादंष्ट्रा व्याघ्राश्व महानखाः |
तत्तस्तद्वनमालोक्य शिशिरच्छायमग्रातः || २८ ||

प्रयांति प्राणिनस्तत्र तद्गाय परिपीडिताः |
हातातहामातरितिक्रंदंतोतीवदुःखिताः || २९ ||

घृतमानंघ्रि युगला धरणीस्थेन वह्निना |
तेषां गतानां तत्रापि पत्रपाती समीरणः || ३० ||

प्. ७०अ)

प्रवातिते नियात्यंते तेषां खड्गास्तथोपरि ततः |
पतंतिते भूमौ ज्वलत्याकूक संचये || ३१ ||

लेलिह्यमानेवान् यत्रव्या स शेष महीतले |
सारमेयास्ततः शीघ्रीशातयंति शरीरिणः || ३२ ||

तेषां खंडानि रुदता मनेकान्यति भीषणाः |
असि यत्रद्यनं तत्र मयै तत्कीर्तितं तव || ३३ ||

अतः परतरं घोरं तप्तकुंभं निवोधम |
समं ततस्त स कुंभा वह्नि ज्वाला समावृताः || ३४ ||

ज्वलदग्नि मयास्तप्ततैला पश्चूर्णपूरिताः |
तेषु दुष्टत कर्माणेभ्याम्यैः क्षिप्ताद्यधो मुखाः || ३५ ||

क्वाथ्यंते विस्फुट छात्रगलन्मज्जा जलाविलाः |
स्फुटत् कपालनेत्रास्थि विद्यमाना विभीषणै || ३६ ||

गृधैरुत्पाद्यमुच्यते पुनस्तेषेववोशतैः |
पुनः शिमिशिमायंते तैलेनैक्यं व्रजंतिते || ३७ ||

द्रवीभूतैः शिरो नेत्रैः स्नायु मांसत्वगस्थिभिः |
ततोयाम्यैर्भदूरा प्रदवीघनवत्तथा || ३८ ||

कृतावर्ते महावालैः क्वाथ्यंतै पापकर्मिणः |
पृषते विस्तेरणोक्तस्तप्त कुंभो मयापितः || ३९ ||

अहं वैश्यकुले जातो जन्मन्यस्मात्तु स समे |
समतीते गवारोधं विपाने कृतवात्पुरा || ४० ||

विपाकात् कर्मणस्तस्य नरकं भृशदारुणं |
मंप्राप्तोस्मि शिवाद्यो रमयो मुख खगाकुलं || ४१ ||

यंत्रपीडित वक्त्रासृत् प्रवाहो भूतकर्दमं |
विकृष्यमाणोदुष्कर्मस्तनितर्तिखाकुलं || ४२ ||

यात्यमानस्य मे तयस्य साग्रं वर्षशतं गतं |
महात्वायार्तितप्तस्य तृष्णादावार्द्धि तस्य च || ४३ ||

अथाहादृका सद्यः पवः सुखलीतलः |
करं भवालुका तप्तमध्यस्थस्समुपागतः || ४४ ||

तत्संपर्काद शेषोणामथघातना नृणां |
मम चापि यथा स्वर्गे स्वर्गिणां निवृत्तिः पराः || ४५ ||

किमेतदिति चाह्लाद विस्तारास्तिमितेक्षणैः |
इष्टमस्माभिरासन्नं नररत्नमनुत्तमं || ४६ ||

याम्यश्च पुरुषो घोरो दंन्नहस्तोति सुप्रभुः |
पुरतो दर्शयन्मार्गमिति एहीति मानद || ४७ ||

पुरुषस्स तदा दृष्ट्वा यातना शतसंकुले |
नरकं प्राहतं याम्यं किं करं कृपयान्वितः || ४८ ||

पुरुष उवाच ||

हे याम्य पुरुषाचक्ष्व किं कृतं दुष्कृतं |
दुमयायेनेदं यातनानीष्मं प्राप्तोस्मि नरकं परं || ४९ ||

विपश्चिदिति विख्यातो जनकानामहं कुले |
जातो विदेह विषये सम्यङ्मनुजपालकः || ५० ||

प्. ७०ब्)

यज्ञैर्मयेष्टं व्द्रभिर्धर्मतः पालिता मही |
नोत्सृष्टश्चैव संग्रामो नातियिर्विमुखो गतः || ५१ ||

पितृदेवर्षि बृत्याश्चन च पूर्वांसिता मया |
कृत्तास्पृहा न च मया परस्त्री विधावादिषु || ५२ ||

पर्वकालेषु पितरस्सिद्धिकाले च देवताः |
पुरुषं स्वयमायांतिमिपानमिवधे नवः || ५३ ||

यतस्ते विमुखायांति निश्चस्य गृहमेधितः |
तस्मादिष्टश्च पूर्तश्च धर्मौ द्वावपि नश्यतः || ५४ ||

पितृनिश्चासविध्वंसात् सप्तजन्मार्जितं शुभं |
त्रिजन्मसंभवं देवनिश्वासोहंत्य संशयः || ५५ ||

तस्माद्देवे च पित्र्ये च नित्यमेवोद्यतो भवेत् |
सोहं कथमिमं प्राप्तो नरकं मृशदारुणं || ५६ ||

पुत्र उवाच ||

इति पृष्टस्तदा तेन शृण्वतांनौ महापुमान् |
उवाच पुरुषो याम्यो घोरोथ प्रस्तुतं वच || ५७ ||

किंकणुवाच ||

महाराज यथात्थत्वं तन्नात्र संशयः |
किस्तुस्वल्पं कृतं पापे भवतास्मारयामि तत् || ५८ ||

त्वयेष्टं सकलैर्यज्ञैस्सपूर्णावरदक्षिणैः |
महादानानि दत्तानि श्रोत्रियेभ्यस्त्वयादरात् || ५९ ||

आचार्य पितृमुख्याश्च सततं पूजितास्त्वया |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्या त्वया सम्यगुपासिता || ६० ||

भगवद्रश्मि सहिता काले काले महीक्ते |
चंद्रसूर्यग्रहभानु संक्रमेषु भृगोर्दिने || ६१ ||

विशेषतो जपहोमं कृत्वाचार्यस्य दक्षिणा |
दत्वा सहस्रशः स्वर्णपशुरत्न समाकुला || ६२ ||

दिव्यालंकारवासोभिराचार्यदपिता त्वया |
महालक्ष्मीधिया साक्षात् पूजिता मासिमास्यपि || ६३ ||

आचार्यपुत्रास्सततं रत्तैअर्थैश्च पुष्कलैः |
उपासितास्त्वया सम्यक पौत्रा न तृमुखा अपि || ६४ ||

आचार्यानुज्ञया सर्वं प्रत्यहं दीयते त्वया |
आचार्यनिंदा करुणां सम्यक् शिक्षात्वया कृता || ६५ ||

तत्रैकस्मिन्दिने राजन् दरिद्राय द्विजातये |
दीनाराणां सहस्राणि पंचदेहीतिते गुरुः || ६६ ||

उक्तवान् भवताप्यस्मैदत्तं त्रिन्यूनमादरात् |
दारुणं नरकं दृष्टं तेन पापेन भूयते || ६७ ||

विद्येत पापलेशस्तेनान्यः कश्चन सुव्रत |
तदेहिगच्छ पुण्यानासुपभो वज्रत्तुगायपार्थिव || ६८ ||

राजोवाच ||

यास्यामि देवानुचर यत्रमांतु न यिष्यसि |
चित्पृच्छामि तत्न्मेत्वं यथावद्वक्तुमर्हसि || ६९ ||

प्द् ५२२, प्. ७१अ)

वज्रतुंडा अमीकाक्यः पुंसां नयनहारिणः |
पुनः पुनश्च नेत्राणि तद्वदेषां भवंति च || ७० ||

किं कर्मकृतवंतश्र कथयै तज्जुगुप्सितं |
हरं त्येषां तथा जिह्वां जायमानां पुनस्तथा || ७१ ||

किं कर्मकृतवं तश्चयेनैत दुःखाभागिनः |
करपत्रेणयात्यंते तस्मादेतेति दुःखिताः || ७२ ||

करं भवालुका स्वेतेतर्थैते क्वाथ्यतैलगाः |
अयो मुखैः खगैश्चैव कृष्यंते किं विधौ वद || ७३ ||

विशिष्टं देहवं धार्तिर्महारावविराविणः |
आपश्चंचु निपातेन सर्वांगक्षतिदुःखिताः || ७४ ||

किमेतन्निश्च संतोपितुद्यंते हर्निशं जराः |
एता एश्चान्याश्च दृश्यंते योजनाः पापकर्मणां || ७५ ||

येन कर्मविपाकेन तन्ममोद्देशतो वद |

किंकर उवाच ||

यन्मां पृच्छसि भूपाल पापकर्म फलोदयं || ७६ ||

तन्नेहं संप्रवक्ष्यामि संक्षेपेण यथा तथं |
पुण्या पुण्ये तु पुरुषः पर्यायेसा समश्रुते || ७७ ||

भुंजतश्च क्षयं याति पुण्यं पापं तथापि च |
न तु भोगादृते पापं पुण्यं वा कर्ममाभवं || ७७	 ||

परित्यजति भोगांश्च पुण्ये नैव निवोधमे |
दुर्भिक्षा देवदुर्भिक्षं क्लेशाक्लेशं भयादयं || ७९ ||

मृत्तेर्मृलिं तथायांति दरिद्राः पापकारिणः |
उत्सवादुत् सवं यांति स्वर्गात् स्वर्गं सूखात्सुखं || ८० ||

अदधानाश्च दांताश्च धनाढ्याः शुभकारिणः |
व्यालकुंजर दुर्गाणिख्यं घोरभयानि च || ८१ ||

हताः पापेन गच्छंति पापिनः किमतः परं |
सुगंधिमाल्यं द्वस्त्र साधुयानां शुभासनाः || ८२ ||

सूयमानास्सदार्याति पुण्यां शून्याटवीष्वपि |
अनेकजन्म साहस्रजन्म संचयसंचितं || ८३ ||

पुण्यात् पुण्यं नृणा. तद्वत् सुखदुःखां कुरोद्भवं |
यथा हि वीजं भूपालययांसि समवीक्षते || ८४ ||

पुण्यात्पुण्य तथाकालदेशाद्यं कर्मवीक्षेत |
स्वल्पं पापं कृतं पुंसां देशो कालोपपादितं || ८५ ||

पादन्यासा सहं दुःखं कंटकोत्थं प्रयच्छति |
तत्प्रभूततरं स्थूलं शंकु कीलकसंभवं || ८६ ||

दुःखं यच्छति तद्वया शिरो रोगादि दुःखदं |
अपथ्याशन शीतोल्ल श्रमतापाद्दितारकं || ८७ ||

तथान्यानप्यपेक्षेत पापानि कलसंगमे |
एवं महांति पापानि दीर्घरोगादिक क्रमे || ८८ ||

तपच्छतानि कृच्छ्राणि वंधनानि फलाय वै |
अल्पं पुण्यं शुभं गंधं हेलया संप्रयच्छति || ८९ ||

स्पर्शं वाप्यथवा शब्दं रूपं रसमथापि वा |
विराद्गुरुतरं यद्वन्महांतमपि कालजं || ९० ||

प्. ७१ब्)

एवं च सुखदुःखानि पुण्यपापोद्भवानि च |
भुंजानोनेक संसारे संभवन्निहतिष्ठति || ९१ ||

जातिदेशाविरुद्धानि ज्ञानाज्ञान कृतानि च |
तिष्ठंति किं तत्र पक्वानि लिगमात्रेतष्वरात्मनि || ९२ ||

कर्मणा मनसा वाचा न कदाचित् क्वचिन्नरः |
अकुर्वन् पातर्ककमु पुण्यं वाप्य वतिष्ठते || ९३ ||

यद्यदाप्नोति पुरुषस्सुखंदुःखमथापि वा |
प्रभूत मथवा स्वल्पं विक्रियाकारचेतसः || ९४ ||

तावता यातना पुंसः पापं प्राप्याथवेत्तरं |
उपभोगाक्षयं याति भज्यमानमिवाशनं || ९५ ||

एवमेते महापापं यातनाभिरहनिंशं |
क्षपयंति नराघोरं नरकांतरवर्तिनः || ९६ ||

तथैव राजन् पुण्यानि स्वर्गलोकेमरैःस्सह |
गंधर्व सिद्धाप्सरसी गीताथैरुपर्भुजते || ९७ ||

देवत्वेथ मनुष्यत्वेतिर्यक्ते च शुभाशुभं |
पुण्यपापोद्भर्वभुङ्क्ते सुखदुःखोपलक्षणं || ९८ ||

यत्तु पृच्छसिमी राजन्यात्तनां पापकर्मिणी |
केन केन विपाकेन तन्ने वक्ष्याशेस्ततः || ९९ ||

दुष्टेन चक्षुषा दृष्टाः परदारा नराधमैः |
मानसेन च दृष्टेन परद्रव्यं च सस्पृहैः || १०० ||

वज्रतुंडाः खगास्तेषां हरंत्येते विलोचने |
पुनष्पुनश्च संभूति रक्ष्णोरेषां भवत्यपि || १०१ ||

यावंतोक्षि निमेषास्तु पापमेभिर्नृभिः कृतं |
तावद्वर्षाणि नेत्रार्तिमेते प्राप्त्यांत्यवारितां || १०२ ||

असच्छास्त्रोपदेशास्तुर्यैर्दृत्तायैश्च मंत्रिताः |
सम्यक् पृष्टे विनाशापरिपूणामपि मानवै || १०३ ||

यैः शास्त्रमन्यथा प्रोक्तं यैर सद्वागुदाहृता |
तदमे पर्वतस्याग्रात्यतंत्येव पुनः पुनः || १०४ ||

देववेद द्विजातीनां गुरुनिंदा चदौःकृता |
हरंति तेषां जिह्वांजजायमानां पुनः पुनः || १०५ ||

तावतो वत्सरानेक् वज्रतुंडास्सुदारुणाः |
श्रीसदष्टार्णविद्याया आचार्यस्य महात्मनः || १०६ ||

यावत्यो घटिका निंदा श्रुता दृष्टापि वा कृता |
तावत् कल्पसहस्राणि जिह्वामेषां पुनः पुनः || १०७ ||

हरंति विष्ठां वदने कर्णयो निक्षिपंत्यपि |
श्रीयदष्टाक्षरीं विद्यां श्रियः पंचदशाक्षरी || १०८ ||

ये गृहीत्वा तदाचार्यं नार्चयंति दिने दिने |
तस्योदरं खड्गपत्रैर्भागशः खंदर्पत्यपि || १०९ ||

यावत्यो नाडिकास्तावत् कल्पेषु शतशः पितः |
आचार्यम परामृश्य गृहस्थेयो दिने दिने || ११० ||

प्. ७२अ)

भुंक्ते सकल्प साहस्रं विष्टां भुङ्क्ते न संशयः |
विवाह यागकार्येषु पुरश्चर्यादि कर्मसु || १११ ||

संपूर्णा दक्षिणाचार्य पादाब्ज युगले शुभे |
भिक्षित्वापि नयैर्दर्ता पत्नीपुत्रादिपोषकैः || १२ ||

शुष्कर्कठोष्ट जिह्वाश्च क्षुतर्पयासा समन्विताः |
एतत्कल्पसाहस्रं मज्जंति नरकार्णवे || १३ ||

मित्रभेदस्तथा पित्रापुत्रस्य स्वजनस्य च |
याज्योयाध्याययोर्मात्रासुतस्य सहचारिणः || ११४ ||

भार्यापत्योश्चयेचिद्भेदं कुर्युर्नराधमाः |
तद्रमे पश्ययात्यंते करपत्रेण पार्थिवः || ११५ ||

परोपतापकारायेयेचाह्लादनिषेधकाः |
तालवृंतानिस्र स्नानचंदनोशीरहारिणः || ११६ ||

प्राणांतिकंददुस्तायमदुष्टानां चयेधमा |
करं भवालुका संस्थास्त इमे पापभोगिनः || ११७ ||

भुक्ते श्राद्धे तु योन्यस्य न रोपोन्यनिमंत्रितः |
दैवेवाप्यथ वा पित्र्ये स द्विधा कृष्यते खगैः || ११८ ||

मर्माणि यश्च साधूना वदन्वाग्भिर्निकृत्तति |
तमेवमद्यमानास्तु खगस्तिष्ठंत्यवारिताः || ११९ ||

यः करोति तु पैशून्यमन्य वा गन्यथामतिः |
पाद्यते हृद्विधा जिह्वा तस्य तन्नि हितैः क्षुरैः || १२० ||

मातापित्रोर्गुरूणां च येवत्तां च कुरुद्धताः |
तद्रमेपूय विण्मूत्र गर्ते मर्जत्यधो मुखाः || १२१ ||

देवतातिथिभृत्येषु भूतेष्वभ्यागतेषु च |
अभुक्तवत्सुयेश्रंति तद्वल्पित्राग्नि यक्षिषु || २२ ||

दुष्टास्ते पूयनियसिं सूची वक्त्रास्तु भुंजते |
जायते गिरिवर्ष्माणः पश्यैते यादृशा नराः || १२३ ||

एकपंङ्मांतुये विप्रमथवेत्ता वर्णजं |
विषमं भोजयंती हविद्भुजास्त इमेयथा || २४ ||

गोब्राह्मणाग्नयः स्पृष्टायैरच्छिष्टैर्नरेश्वरः |
तेषामेतेग्नि कुंभेषु प्रज्वलत्खाहिताः कराः || १२५ ||

सूर्येंदुतारका दृष्टष्टायैरुच्छिष्टैस्तुकामतः |
तेषां याम्यैर्नरैर्मंत्रन्यस्तो वह्निस्समेधते || १२६ ||

गौरग्निर्जननि विप्रो ज्येष्ठो भ्राता पितास्वसा |
जामयो गुरवो वृद्धाः स्पृष्टायैस्तु पदानृभिः || १२७ ||

विधांघ्रयस्ते निगडैर्लोहैरग्नि प्रजापितैः |
अंगारराशि मध्यस्थास्तिष्ठत्याजानुदाहिनः || १२८ ||

पापसंकृसां छागं देवान्नानि च यानि वै |
मुक्तानियैरसंस्कृत्य तेषा मांत्राणि पापिनाः || १२९ ||

निपातितानां भूपृष्ठे विद्धूताग्निं निरीक्षतां |
संशैरपकृष्यते नरैर्याम्यैर्मुखा ततः || १३० ||

प्. ७२ब्)

आचार्यनिंदाकर्णाभ्यांयैः सकृद्वा निशामिता |
अयोमयानि शूलानि तत्कर्णेषु पुनः पुनः || १३१ ||

आकल्यं पूरर्पत्येतेय मूतास्सुदारुणाः |
एकस्मिन् दिवसे वापि यज्जाचाये स्पशासनं || १३२ ||

उल्लंघयति दुष्टात्मा तन्मुखे यमकिंकराः |
आकल्यपूरयेत् येते शूलानि वसुधायेत || १३३ ||

गुरुदेव द्विजातीनां साधूनां च नराधमैः |
निदानिशामितायैश्च पापानामभिनिंदतां || १३४ ||

तेषामयो मयान्कीलानग्निवर्णान्पुनः पुनः |
कर्णेषु पूरयेत्थेते याम्या विलपतामयि || १३५ ||

वैप्रयादेव विप्रौको देवालयसभा शुभाः |
भद्धाविधं समानीताः क्रोधलोभानुवर्तिभिः || ३६ ||

तेष्टामेतेशितैः शस्त्रैर्मुहुविर्लपतां त्वचं |
पृथकुर्वंतिते याम्याः शरीरादतिदारुणाः || १३७ ||

गोब्राह्मणार्कमार्गेषुये च मेव मेहंति मानवाः |
तेषामेप्ता निवृष्यंतगुदेनांत्रापिवायसैः || १३८ ||

दत्वा कन्यां परा कस्मै द्वितीयाय प्रयच्छति |
सत्वेवेनैकधाछिन्नः क्षारनद्यी प्रवात्यते || १३९ ||

स्वपोषण परोयस्तु पास्त्यजतिमा नवः |
पुत्रमृत्युकलत्रादि वंधुवर्गम किंचनं || १४० ||

दुर्भिक्षं संभ्रेमे वापि सोप्येवं यमकिंकरैः |
द्वकृत्य दत्तानि मुखे स्वमासान्यप्लुतक्षुधा || १४१ ||

पुत्रमित्र कलत्रादि वंधुयोषण तत्परः |
दुर्भिक्षे संभ्रमे वापि स्वाचार्यं भगवन्मयं || १४३ ||

आचार्यपत्नी पुत्रादीन् परित्यजतियो नृज्प |
तस्य वक्त्रे मले मूत्रमाकल्पं किंकराः || १४३ ||

पूरयंत्युददं चास्य खंडयंति पुनः पुनः |
प्रारणागतं यस्त्यजति लोभादुक्तो च जीवनः || १४४ ||

सोप्येवं यंत्र पीडाभिः पीड्यते यम किंकरैः |
सुकृतं ये प्रयच्छंति यावज्जीवकृतं नराः || १४५ ||

तेपिष्यंते शिलां पेषं यथैते पापकारिणः |
न्यासा पहारिणो वद्वास्सर्वगात्रेषु वंधनैः || १४६ ||

कृमिरश्चिक काकोलैर्भज्यंते हर्निशं नराः |
क्षुत्तापतृद्भप्त जिह्वातालवो वेदनातराः || १४७ ||

दिवा मैथुननिष्ठाता परदाररताश्चये |
तथैव कंटकैस्तीक्ष्णैरायसैः पश्य शाल्मलीं १४८ ||

आरोपिता वितुन्नांगा प्रभूतासृक्त वा विआः |
मूषायामपि पश्यैतान्ध्यायमानान्यमानुगैः || १४९ ||

पुरुषैः पुरुषैः पुरुषव्याघ्रपरदाराभिमर्शिनः |
उध्यायमधः कृत्वा तच्चौर्याध्ययनं नरः || ५० ||

प्. ७३अ)

गृह्णाति शिल्पमथवासोप्येर्वशिरसाशितां |
विभ्रत् क्लेशमवाप्नोति यममार्गेति पीडितः || ५१ ||

क्षुत्क्षामोहर्निशंभारपीडा दूषितमस्तकः |
श्लेष्म मूत्रपुरीषाणियैरुत् सृष्टानिवारिणि || ५२ ||

तद्रमे श्रेष्म विण्मूत्र दुर्गधि नरकं गताः |
परस्परं च मांसानि भक्षयंति क्षुधार्दिताः || १५३ ||

इकृमित्व मापन्ना भुज्यंतेत्रपि पीलकैः |
पतित् प्रतिग्रहादानाद्याजुनाभ्रित्य सेवनात् || १५४ ||

पाषाण मध्ये कीटत्वं नरस्स ततमश्रुते |
पश्यतो मृत्यवर्गेस्य मित्राणामतिथेस्तथा || १५५ ||

एकोमष्टान्न भोजीस्याज्ज्वलदंगारसंचयेवृकैर्भते |
अयं कृतघ्नो मित्राणामयकारी सुदुर्मतिः || १५८ ||

तप्तः कुंभे विलयति ततो यास्यति शोषणं |
करंभ वालुकां तस्मात्ततो यंत्रावपीडितः || १५९ ||

अप्ति पत्रवनं तस्मात् करपत्रेणं पाटनं |
कालसूत्रं तथाच्छेदमनेकाश्चैवयातनाः || १६० ||

प्राप्या निष्कृतिमे तस्मान्नवेप्ति कथमेष्यति |
श्राद्धसंगतिनो विप्रास्समुपेत्य परस्परं || १६१ ||

स्पृष्टा सृद्मिश्रिं ततोयं पिवंत्यद सहस्रकं |
स्वर्णस्तेयी च विचविप्रघ्न सुरापगुरुकृत्यगाः || १६२ ||

अधश्चोर्ध्वं च दीप्ताग्नौ दह्यमानास्समंततः |
तिष्ठंत्यब्द सहस्राणि सुवह्वनि पुनः पुनः || १६३ ||

जायंतेमा मानवाः कुष्ठक्षयरोगादि चिह्निताः |
मृताः पुनश्च नरकं पुनर्ज्वाताश्चता दृष्टां || १६४ ||

व्याधिमृच्छंति कल्पांत परिमाणं नराधिप |
ब्रह्मघ्नो वा पितृघ्ने वा सुराये गुरुतल्यगौ || १६५ ||

निष्कृतिर्धर्मशास्त्रेषु मन्वदिभिरुदीरिता |
नास्त्याचार्यद्रुहो वेदधर्मशास्त्रेषु निष्कृतिः || १६६ ||

महाप्रलयकाल्त्तमाचार्य द्रोहकारिणः |
नरके वसतिः प्रोक्तामन्वाद्यैर्धर्मपारगैः || १६७ ||

गोघ्नो न्यूनतरं याति नरकेषु त्रिजन्मश्री मदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये 
दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे उत्तरभागे राजराजविद्यामाहात्म्ये 
त्रिंशोध्यायः || 
प्. ७३अ)

किंकरुवाच ||

शृणु राजन्महाभागपातकौद्य विभेदनं |
धर्मं धर्मभृतां श्रेष्ठवेदशास्त्रेषु निश्चितं || १ ||

सुखमिच्छन्निहामुत्र वेदोक्तं धर्ममुत्तमं |
आचरन् सर्वपापेभ्यो विमुक्तस्सुखमष्णुते || २ ||

गंधपुष्पाक्षतादीनि नित्यं दत्वा द्विजायते |
विमुक्त उपपापेभ्यो गंधर्वैस्समोदते || ३ ||

प्. ७३ब्)

कदली पनसादीनि फलानिरसर्वति च |
श्रोतियोभ्यः प्रदत्वासौ सर्वपाप विवर्जितः || ४ ||

विद्याधराणी लोकेषुवसे युगरचतुष्टयं |
अभ्यागतातिथिभ्यो यो ददात्पन्नं दिने दिते|| ५ ||

शक्रलोकं समासाद्य यावन्मन्वंतरं वसेत् |
दत्वा वासांसि शुद्धात्मा श्रोत्रियेभ्यो दिने दिने || ६ ||

अलकापुरमासाद्य कल्पांतं भोगवान् भवेत् |
अलंकारांश्चरलानि श्रोत्रियेभ्यः समप्य च || ७ ||

कुवेरार्धासनं प्राप्य मोदते कालसक्षयं |
अश्वदानंतुय कुर्याच्छ्रोत्रियाय द्विजातये || ८ ||

सावित्रं लोकमासाद्य कल्पांतं दिव्यभोगवान् |
गजदानं नरः कृत्वा वेदवेदांगवेदिने || ९ ||

इंद्रार्द्धासनमारूढो भवेद्भोग समन्वितः |
ददात्यांदोलिकां यस्तु सर्वोपस्करसंयुतां || १० ||

विमानवरमारूढस्सत्यलोकं व्रजत्यसौ |
पयस्विनीं सवत्सांगां यो ददाति द्विजातये || ११ ||

शिवलोकमवाप्नोति दिव्यकन्या शतान्वितः |
द्विमुखीं गो नरोदत्वा सांग दक्षिणयान्वितां || १२ ||

महापापोपपापौद्यैस्मद्य एव विमुच्यते |
विमानवरमारूढस्मिद्ध देवमुनिस्तुतः || १३ ||

दिव्यकन्या सहस्रेणप्तहितो ब्रह्मलोकभाक् |
तुलापुरुष मुख्यानि महादानानि सुव्रतः || १४ ||

कृत्वा ब्रह्मपदे दिव्ये पूज्यते सर्वदैवतैः |
गोचर्म सम्मितां भूमिं कडुसस्य समन्वितां || १५ ||

यो ददाति द्विजाप्याय महापापोपपातकैः |
विमुक्तस्सकलान् भोगानि हलध्वापि दुर्लभान् || १६ ||

कुब्ज साहस्रसहितो आरूढो दिव्यपुष्पकं |
सस्तुतस्सुकर्तैर्देवैर्दिव्यकन्या शतान्वितः || १७ ||

प्रयात्यसौ परं धाम य हुत्वा न निवर्तते |
द्विजाः सकलवर्णेभ्यः पूज्याः श्रेष्ठा महीतले || १८ ||

तेभ्यो वेदविदाः श्रेष्ठास्तेभ्योपि ज्ञानिनोधिकाः |
ज्ञानिभ्योप्याधिकाः प्रोक्तरयज्वानो भूरि दक्षिणाः || १९ ||

यज्वाभ्योपि ब्रह्मविदः श्रेष्ठाः पूज्या महीयते |
दक्षं ब्रह्मविदे किंचिदप्ये कस्मिन्दिने नृप || २० ||

कल्पायुत महासौख्यप्रदं तत्पर प्रेयदे |
सहस्रा ब्रह्मविभ्यो यो ददाति धनमक्षयं || २१ ||

भूषणानि च रत्नानि महीसंस्य समन्वितां |
कुलाप्नुतं समुद्धृत्यमयं च नरकार्णवे || २२ ||

तद्विष्णोः परमं धामयात्यय सुखान्वितं |
दरिद्राय द्विजायापि विवाह धनमादरात् || २३ ||

दत्वा फलमवाप्नोति पूर्वोक्तं नात्र संशयः |
शतं विवाह्य विप्राणां धनं दत्वा सुपुष्कलं || ६७ ||

प्. ७४अ)

प्राणांधनं दत्वा सुपुष्कलं अवश्यं वैष्णवं धाम प्रयात् यत्र न 
संशयः |
शतसाहस्रसंख्याक ब्रह्मविद्भ्यो दिने दिने || ६८ ||

हुत्वा सुवर्ण लक्षाणि मुक्तारस्तादि संचयं |
दरिद्राणां सहस्रं च विवाह्य धनसंचयैः || ६९ ||

आचार्यचरणांभोजे निष्कं दत्वापि कांचनं |
ततोधिकफलं प्राप्य भगवत् किंकरो भवेत् || ७० ||

श्रीश्रीथति द्वादशार्णा येन दत्ता महीपतेसु |
सु आचार्य इति प्रोक्तस्सर्व तत्वार्थ वित्तमैः || ७१ ||

रश्मिमाला समायुक्ता श्रियः पंचदशाक्षरी |
येन दत्ता महाभाग ततोप्याचार्य उत्तमः || ७२ ||

भगवद्रश्मि सहिता श्रीमदष्टाक्षरी शुभा |
दीयतेयेभ कृपयास साक्षाद्भगवन्मयः || ७३ ||

ताभ्या मप्यधिक प्रोक्तो महानाचार्य ईश्वरः |
तमेव साक्षाद्ब्रह्माणंतमे वाच्युतमीश्वरं || ७४ ||

नारायणं विजानीहि मा कुरुष्वात्र संशयं |
राजराजेश्वरीन् मंत्रा लक्ष्मीनारायणीं शुभां || ७५ ||

गुप्तां सकलवेदेशु सर्वशास्त्रेषु गेपिती |
यो ददाति तमाचार्य माहुस्सर्वेतिमं वुधाः || ७६ ||

अयमेव जगत्कर्ता ब्रह्माविष्णुर्महेश्वरः |
सर्वज्ञोयं वहद्भानुर्गोग स्वर्णपवर्गदः || ७७ ||

आचार्येभ्यो प्रदत्तं यत्कांचनं चिह्लुकं तु वा |
सहस्रमे हृदानेत्योधिकं विद्धि भूपते || ७८ ||

पात्राणामुत्तमं पात्रं तीर्थानामपि चोत्तमं |
आचार्यमेव जानीहिस्यक्षाद्भगवदाकृतिं || ७९ ||

स्वर्णमेरु सहस्रं वा तुलादान शतं तु वा |
निष्कमात्रं प्रदानेन स्वाचार्य चरणांवुच्चे || ८० ||

न तुल्यमुक्तं मुनिभिर्ब्रह्मविद्भिः प्रातनैः |
परनिंदाकृतघ्रत्वं परमर्मोपघटनं || ८१ ||

नैष्ठुर्यं निर्घृणत्वं च परदारोप सेवनं |
परस्वहरणाशौरं देवतानां च कुत्सनं || ८२ ||

निकृत्या वंचनं नृणां कार्यण्यं च न्यूणं वधः |
आचार्यनिंदा श्रवणं तदाज्ञोल्लंघन तथा || ८३ ||

वेदनिदांधमशास्त्रेष्व विश्वासश्च संततं |
चिह्नं नारकिणामेतदेकैकमपि वा नृप || ८४ ||

अलक्षणानि ज्ञानीयान् मुक्तानां नरकादनु |
दयारुतेषु सद्भावः परलोकं प्रतिक्रिया || ८५ ||

सत्या भूत हिता चोक्तिर्वेद प्रामण्यदर्शनं |
गुरुदेवर्षि सिद्धार्थिपूजनं साधुसंगमः || ८६ ||

सत्क्रियाम्यसनं मैत्रीमति वुद्धोपि पंडितः |
अन्यानि दैवसद्गर्मक्रिया भूतानि यानि च || ८७ ||

स्वर्गच्युतानां चिह्नानि पुरुषाणामयापिनां |
एतद्दुदे शतोराज्यन्भवतः कथितं मया || ८८ ||

प्. ७४ब्)

स्वकर्म फलभोक्तॄणां पुण्यानां पापिनां तथा |
तेदह्यन्यत्राछावोदृशं सर्वां त्वयाधुना || ८९ ||

त्वयाहि दृष्टो नरकर्स्तदेह्यन्यत्र गच्छतां |
ततस्तमग्रतः कृत्वा सुराजागंतुमुद्यतः || ९० ||

ततश्च सर्वैरुत् सृष्टं यातग्नास्तापिर्नृभिः |
प्रसादं कुरुदेवेशतिष्ठ तावन्मुहुर्तके || ९१ ||

त्वदंगसंगीय घनोमनोह्रादयतीहतः |
परिता पंचगात्रेभ्यः पीशवावोश्च कृतनशः || ९२ ||

अयहंति नरव्याघ्र कृपो कुरु महामते |
एतच्छ्रत्वावचस्तेषांत यास्यं पुरुषं नृप || ९३ ||

पप्रच्छ कथमे तेषामाह्लादौमपि तिष्ठति |
किं मया कर्म तत्पुण्यं सत्यलोके महत्कृतं || ९४ ||

आह्लाददायिनी पुष्टिर्यस्येदतदुदीरय |

याम्य उवाच ||

पितृदेवा तिथि प्रेष्य शिष्टेनान्नेन तेन तु || ९५ ||

पुष्टिमभ्यागतं यस्मात्त हुतं च मनोयतः |
तत्तहृत्वद्गात्र संपर्कात् पवनोह्लाददायकः || ९६ ||

पापकर्मकृतं राजन्यातनान प्रवाधते |
अश्वमेधादयो यागास्त्वयेष्टा विधिवद्यतः || ९७ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्यात्वयानित्यमुपासिता |
भगवद्रश्मि सहिता सद्गुरोः कृपया नृप || ९८ ||

समस्त वेदवेदांत सारभूतार्थ संग्रहा |
राजराजेश्वरीविषा लक्ष्मीनारायणी परा || ९९ ||

उपासितात्वयाचार्य कृपा लब्ध्वा दिने दिने |
आचार्यपत्नी पुत्रादि भुक्ता शिष्टं दिने दिने || १०० ||

आदराद्भवता भुक्तं किंवाचार्य पदद्वये |
मणिमुक्ता सुवर्णादि सर्वस्वं भवतार्थितं || १०१ ||

तत्तत्वद्दर्शनाद्याम्या यंत्र शस्त्राग्नि वाद्यसाः |
पीडन छेददाहादि महादुःखस्य हेतवः || १०२ ||

मृदुत्व मागता राजेस्तेजसा पहृतास्तवः |

राजोवाच ||

यदिमत्सन्निधा वेतान्यासना न प्रवाधतेः || १०३ ||

ततो भद्रमुखात्राहंस्थास्येस्थाणुरि वा चलः |

भद्रमुख उवाच ||

एहि राजेंद्र गच्छावो निजपुण्य अमार्तितान् || १०४ ||

भोक्तुं भोगा न यास्ये मायातनाः पापकर्मणां |

राजोवाच ||

न स्वर्गे ब्रह्मलोके वा तत्सुखं लभ्यते नरैः || १०५ ||

पदार्तजन निर्वाणादानेत्थमिति मे मति |
तस्मान्नतावयास्यामिया यावदेतेसु दुखिताः || १०६ ||

तत्सन्निधानात् सुखिनो भवंति नरकौकसा |
धिकृस्य जीवितं पुंसः शरणार्थि नवागतं || १०७ ||

योनार्ज मनुगृह्णाति वैरिपक्षमपि ध्रुवं |
यज्ञदानतंपी साहपरत्र न च भूतय || १०८ ||

प्. ७५अ)

भवंति तस्य यस्यार्त परित्राणेन मानसं |
सुत्पिया सोद्भवं दुःखं यच्च मूर्ध्वशप्रदं महात् || १११ ||

एतेषां प्राणदानात्तुमन्ये स्वर्ग सुखात्परं |
प्राप्त्यंत्येते यदि सुखं वहवो दुःखितेमपि || ११२ ||

किं वा प्राप्तं मया नस्यात्तस्मात्वं व्रजमाचिरं |

पुरुष उवाच ||

एष धर्मश्च शक्रश्चत्वां न तु समुपागतौ |
अवश्यमस्माद्गतव्यं तस्मात् पार्थिवगम्यतां || ११३ ||

धर्म उवाच ||

नयामित्वामहं स्वर्गत्वया सम्यगुपासितः || ११४ ||

विमानमे तदारुत्थमाविलं वस्वगम्यतां ||

राजोवाच ||

नरकेमानवाथर्मपीड्यमानास्सहस्रशः |
त्राहीत्यमीहिक्रंदंति मामतो न व्रजाम्यहं || 

इंद्र उवाच ||

कर्मणा नरकप्राप्तिरत्रै पापापकर्मणां |
स्वर्गस्त्वयाव गंतव्यो नृप पुण्येन कर्मणा ||

राजोवाच ||

यदि जानासि धर्मत्वं रत्वं वदिव शतक्रतो || १७ ||

मम यावत् प्रमाणांतु भुभं तद्वक्तुमर्हसि |

धर्म उवाच ||

अधिंदवोपथांभोधेर्यथा वा दिवितारकाः || ११८ ||

यथा वै वर्षतो धरागंगायांसिकता यथा |
असंख्येयास्तथा राजन्यथा योनिषु जंतवः || ११९ ||

तथात वापि पुण्यस्य संख्या नैवोप पद्यते |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्या रश्मिमाला समन्विता || २० ||

उपासिता त्वाया नित्यं जपहोमादिकर्मभिः |
लक्ष्मीनारायणीनाम्ना राजराजेश्वरी परा || १२१ ||

गुप्ताप्याचार्य कृपयात्वयासम्यगुपासिता |
अप्याचार्य पदद्वद्वे प्रत्यहं वांछितं || १२२ ||

त्वया दत्तं महाराजरल मुक्ता फलादिकं |
अर्पितं गोशतं नित्यं त्वयाचार्य पदांवुजे || १२३ ||

आचार्यकर्णयुगले कुंडलद्वितयं शुभं |
वहुवारं त्वयास्तमुद्रिका भरणादिकं || १२४ ||

आचार्ययत्वी भवता दिव्यालंकरणि शुभैः |
महालक्ष्मीधिया साक्षात् सवर्येर्ध सुपूजिता || १२५ ||

आचार्यपुत्राः पौत्राश्च सम्यक् संतोषितास्त्वया |
अनेन सुवृते नैषां यातनाविलयंगताः || १२६ ||

मातृवंश सहस्रं च पितृवंश सहस्रकं |
ब्रह्मलोकगतं राजनगुरुसंतोषणात्तव || १२७ ||

अनुकंपा मिमामद्यनारकष्विकुर्वतः |
तदेव शतसाहस्रसंख्यामुपगतं तव || १२८ ||

तद्गच्छत्वं नृप श्रेष्ठ तद्भोक्तु ममरालयं |
एते तु नरके पापं क्षययं तु स्वकर्मजं || १२९ ||

प्. ७५ब्)

राजोवाच ||

कथं स्पृहां करिष्यंति सत्संपर्कायमानवाः |
यदि तत्सन्निधावेषामुत्कर्षोनोपजायते || १३० ||

तस्माद्यत् सुकृतं किंचिदाचार्य चरणार्चनात् |
ममास्तितेत्सुराधीश वेदप्रामाण्यमस्तिचेत् || १३१ ||

मुच्यंतां तेन नरकात्यापिनोयात नारताः |

धर्मशक्रानूचतुः ||

एव मुच्चतरं स्थानत्वयै वाप्तं महीपते || १३२ ||

एतांश्चानरकात्यश्य विमुक्तान्पापकमिणः ||

पुत्र उवाच ||

ततो यतत्पुष्पवृष्टिस्तस्योपरि महीयते || १३३ ||

आगता भगवदूताश्चक्रशंखादिचिह्निताः |
विमानमधिरोप्यैनं दिव्यभोगसम्यद्गिदं || १३४ ||

अनयन्भगवद्धाम यत्र साक्षाच्छ्रियः पतिः |
अहं चान्ये च यते यातृनाभ्यः परिच्युताः || १३५ ||

स्वकर्म फलनिर्दिष्टं ततो योन्यं तरंगताः |
पुरानुभवजं ज्ञानमवाप्योदीरितं मया || १३६ ||

अतः परं महाभाग किमन्यत् कथयामित |
इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीयतंत्रेवेदसारावेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे राजराजेश्वरीश्चपीमाहात्म्ये एकत्रिंशोध्यायः ||
प्. ७५ब्)

पितोवाच ||

कथितामेत्व यावत्स संसारस्य व्यवस्थितिः |
स्वरूपपथिह्रेहस्य घटीयंत्रवदव्ययं || १ ||

तदेव मेतदखिलं ममाऽवात्तमीदृशं |
किं यया पुत्रवैकार्यंवदचास्मिन् व्यवस्थिते || २ ||

पुत्र उवाच ||

यदि मद्वचनं तात श्रद्धधास्य विशंकितः |
राजराजेश्वरीविद्यां लक्ष्मीनारायणी परां || ३ ||

आचार्यानुग्रहाल्लब्ध्वा जीवन्मुक्तो भविष्यसि |
श्रीमदष्टाक्षरीमादौ जपन् विद्यां दिने दिने || ४ ||

राजराजेश्वरी पश्चाद्यथा शक्तान्वह जपन् |
इहाप्यष्टगुणैश्वर्यं प्राप्या खिलमनोरथान् || ५ ||

अवस्थं भगवद्धाम प्राप्त्यसेवंश संयुतः |
यतो ना वर्तते मूमौ संसारे दुःखसंकुले || ६ ||

पितोवाच ||

श्रीमदष्टाक्षरीकावात्वयोक्ता सर्वसिद्धिदा |
राजराजेश्वरीविद्याकात्व योक्तात्य फलप्रदा || ७ ||

अनयोर्विद्ययोः पुत्रमाहात्म्यमखिलं वद |
अनधीत्यापिवा वेदान्वेदध्ययनफलंटु || ८ ||

महायज्ञान कृत्वापि क्रतूनां फलमक्षयं |
कथं संप्राप्यते पुंभिस्तत्सर्वमखिलं वद || ९ ||

पुत्र उवाच ||

शृणुता तात प्रवक्ष्यामि यन्मत्वं परिपृच्छसि |
हिताय सर्वजगतां भवसागरतारकं || १० ||

भूत्वाद्दिजातिस्सततं श्रौतसंस्कारसंयुतः |
नित्यं संध्यामुपासीत त्रिषु कालेषु सुव्रतः || ११ ||

प्. ७६अ)

अध्येतव्यः सदा वेदस्समडंग पदक्रमः |
होतव्य मग्नौ सततं सायं प्रातर्यतात्मना || १२ ||

ब्रह्मयज्ञादिकान्यं च मणन्कुर्याद्दिने दिने |
धर्मशास्त्र पुराणानि इष्टव्यानि दिने दिने || १३ ||

धर्म एव मतिः कार्या श्रुत्युक्ते नियतात्मना |
एते धर्मा गृहस्थस्यपुरितध्वंस हेतवः || १४ ||

सम्यज्ञानोदयः पुंसादुरितस्य निवारणे |
अवश्यमपि कर्तव्या यागास्संपूर्णदक्षिणाः || १५ ||

अक्षय स्वर्गफलदास्सर्वपाप निवर्तकाः |
अमरैर्भुज्यते स्वर्गसुखं शाश्वतमक्षयं || १६ ||

तदेव भुज्यते पुण्यकर्तृभिः पापवर्जितैः |
सांगदक्षिणयायुक्त यागकर्त्रा निरंतरं || १७ ||

वेदाध्ययननिष्टेन सावित्री निरतात्मना |
चतुर्युगशतं स्वर्गसौरव्यमक्षयमुत्तमं || १८ ||

माहेंद्रे भुज्यते लोके महेंद्र सदृश श्रिया |
अग्निहोत्ररतः सायं प्रातवेदरेशुचिः || १९ ||

नित्यान्नदान निरतो भुक्त्वा स्वर्गसुख परं |
पुनर्भूतलमास्सद्य सत्कर्म निरतस्सदा || २० ||

पुनस्स्वर्गसुखं भुङ्क्ते पुनर्भूतलमाश्रितः |
सानित्री जापनिरतः पितृमातृ प्रपूजकः || २१ ||

वेदाध्ययन निष्ठश्च तदर्थज्ञान तत्परः |
सांग दक्षिणयायुक्त यागकर्ता महीतले || २२ ||

नित्यान्नदाननिरत आहसानिरतोन्वहं |
सत्यलोकं समासाद्य सुखं कल्पांतमक्षयं || २३ ||

पुर्भूतलमासाद्य महषीणां कुले शुभे |
उत्पन्नस्सर्षविद्यानां पारगो तिथिपूजकः || २४ ||

मातापितृगुरुभ्रातृपूजको वंधुपोषकः |
सत्कर्मनिरओ दांतो देहांते भूलोकभाक || २५ ||

तत्रापि सुचिदंकालं स्थित्वा भूयोपि भूतले |
महर्षीणां कुले जातस्सर्वविद्या सुनिष्ठितः || २६ ||

जाइस्मृतिमानुप्रप्य नित्यमाचार्य सेवया |
ब्रह्मज्ञानं समासाद्य तद्विष्णोः परमं पदं || २७ ||

प्राप्नोति पुनराश्चत्ति रहितं नात्र संशयः |
नाना योनिषु सभूय प्राप्यजसान्म शतान्यपि || २८ ||

भुक्त्वा भोगान् पुनर्भूमौ भुक्त्वा सर्वाश्च यातनाः |
मलमूत्रादि संकीर्णो गर्भेषु वहुलेच्चसौ || २९ ||

स्थित्वा योनिमुखाद्भूमिं प्राप्य कर्मवशादसौ |
वाल्ययौवनकौमास्वार्द्धाकादीन्यनु क्रमात् || ३० ||

अनुभूयततो मृत्युं प्राप्य कालवशाद्भुवि |
पुण्यपापवशात् स्वर्गसुखंदुःखं च नारकं || ३१ ||

भुक्त्वा भूयौ पुनर्जन्मकर्मशेषाद्व्रजत्यसौ |
ब्रह्मार्पणाधिया कृत्वा कर्म वेदेषु चोदितं || ३२ ||

पंचभिर्जन्मभिः पष्वभिर्जन्मभिः पश्चाद्ब्रह्मभूतो |
भविष्यति वैदिकाचारनितर आचार्यचरणार्चकः || ३३ ||

प्. ७६ब्)

ब्रह्मविद्यां जपन्नित्यं श्रीश्रीशद्वादशाक्षरी |
दिव्यरूपधरः पश्चात् कल्पांतं ब्रह्मलोकभाक् || ३४ ||

श्रीप्रदष्टाक्षरी जप्त्वा नित्यमाचार्यसेवकः |
तद्विष्णोः परमंधाम प्रयात् यत्र न संशयः || ३५ ||

राजराजेश्वरी जप्त्वा लक्ष्मीनारायणीं शुभां |
प्राणैरर्थैर्धियावाचा कायेन मनसापि च || ३६ ||

आचार्यचरणद्वंद्वसेवको नित्यमादरात् |
कुलसाहस्रसहितो दिव्यभोग समन्वितः || ३७ ||

अयोध्यानगरं साक्षाभद्भगसदमेत्यसौ |
मूलमाचार्य शुश्रूषा भुक्तेर्मुक्तेश्च भूतले || ३८ ||

सर्वस्वमपि वा दत्वा कन्यकाश्च मनोहरान् |
किंकरा नूतनयान् कृत्वा स्वयं तत्यादकिंकरः || ३९ ||

राजराज महाविद्यां सकृद्वा प्रत्यहं स्मरन् |
अवश्यं ब्रह्मसायुज्यं प्राप्नोत्येकेन जन्मना || ४० ||

आचार्यं प्रत्यहं साक्षाद्भगवद्रूपिणं विभुं |
अनादृत्थ महादानैरपि याम सहस्रकैः || ४१ ||

वेदपारायणैर्वापि न गति प्राप्नुयात्परी |
न व्रूयाद नृतं वाक्यं क्वचित् कुत्रापि सद्गुरोः || ४२ ||

न निंदां शृणुयान्मातुःपितुर्वावदना भुवि |
शिक्षयेत् पितरौ वापि स्वाचार्यस्य विनिंदकौ || ४३ ||

कर्णौपिधाय गंतव्यम शक्तेन महीतले |
विमुक्ता रत्नगजाश्वादि धनंधान्यं महीतले || ४४ ||

आचार्याय प्रतिज्ञार्तमतसाक प्रेरणागिण |
एकमप्यनृतं वाक्यं संभाड्याचार्य सन्निधौ || ४५ ||

जन्मादि संचितात् पुण्याद्भूष्टो भवति साधकः |
आचार्यचरणद्वंद्व सन्निधौ निष्कपात्रकं || ४६ ||

अपि वाचा प्रतिज्ञातं मासान्मंदरसान्निभं |
मासाभ्यंतरतो देयं तदूर्ध्व वृद्धिप्रयुतं || ४६ ||

मासोत् प्रागेव दातव्यं मासन्नित्रतयतोथवा || ४५ ||

मास पंचकतः प्राग्वादेयं वृद्धि समन्वितं || ४८ ||

तदूर्ध्व द्विगुणं देयं वत्सरात् त्रिगुणं तथा || ४६ ||

तदूर्ध्व मरुसंकाशधनं आचार्यपादयो |
प्रदत्वा तद्दणान्मुक्तः कल्यांतेपि भवेन्नहि || ४७ ||

स्वर्णस्तेय सहस्र वा कृत्व श्रुत्युक्त निष्कृतिं |
कृत्वा शुद्धिमवाप्नोक्तं मा कुरुष्वात्र संशयं || ४८ ||

यादीच्छसि महासिद्धि मंत्रनिस्संशयो भव || ५० ||

आचार्यनिदकैः संगं दूरतः परिवर्जयेत् |
संभाषणनमपि त्याज्यं तैराचार्य विनिंदकैः || ५१ ||

यत्राचार्यस्तुति कथा तद्धर्मगुणकीर्ततं |
अवश्यं तत्र गंतव्यं श्रोतव्यमपि सादरं || ५३ ||

प्. ७७अ)

प्रातं प्रातः अमुत्थाय दृढभक्ति समन्वितः |
आचार्यतोषणे पलं कृत्वा सिद्धिश्रं व्रजेत् || ५३ ||

कनत्कनकर्चिताकं ताटंकं युगलं तु वा |
कटक द्वितयं वापि वाली युग्ममथापि वा || ५४ ||

कर्षद्वयमितं वापि कर्षस्वर्णमितं तु वा |
आचार्यपत्न्यैयो दद्यात् षण्मासेवत्सरेतु वा || ५५ ||

महालक्ष्मीधिया साक्षात्स माहेंद्र श्रियं भुवि |
भुक्त्वा तदंते परमं शाश्वतं प्राप्नुयात् पदं || ५६ ||

आचार्यपुत्रपौत्रादीनप्याचार्यवदर्चयेत् |
आचार्यतत्वं सकलवेदशास्त्रेषु गौपितं || ५७ ||

आचार्यचरणद्वंद्व भक्तिरेव महीतले |
भुक्तेर्मुक्तेर्महद्वीजं नान्यदुक्तं मनीषिभिः || ५८ ||

इत्थमाचार्य पादाब्ज दृढभक्तो दिने दिने |
श्रीमदृष्टाक्षणे जप्त्वा राजराजेश्वरी परां || ५९ ||

अनुस्मृत्य सकृद्वापि ब्रह्मभूता भविष्यति || ६० ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीयेतंत्रेदाशरथीये तंत्रे 
वेदसारार्थे-संग्रहे उत्तरभागे राजराजविद्यामाहात्म्येद्वात्रिंशोध्यायः || 
प्. ७७अ)

पुत्र उवाच ||

शृणु तात प्रवक्ष्यामि राजराजेश्वरी परां |
प्रथमं स्यात् त्रयीवीजं श्रीवीजं तदनंतरं || १ ||

लोकेश्वरी व्रामराजं कूटत्रय मतः परं |
भूयोपि श्रियमुच्चार्य श्रीमदृष्टाक्षरी ततः || २ ||

उच्चेरद्राजराज श्रीलक्ष्मीनारायणो शुभा |
विद्येयमुक्तां भक्तानां भोगस्वगार्यवर्गदा || ३ ||

सर्वविद्या महाराज्ञी सर्वसिंहासनेश्वरी |
महापातकराशिघ्नी सर्वपुण्यफलप्रदाः || ४ ||

सर्ववेदमयी सर्वपुराण स्मृतिरूपिणी |
सर्वदर्शन सिद्धांतरूपिणी योगरूपिणी || ५ ||

सर्वकर्ममयी सर्वतीर्थयाग स्वरूपिणी |
साम्राज्ञी सर्वविद्याना समस्तायन्निवारिणी || ६ ||

चतुर्णामपि वेदानां प्रथमं वीजमादितः |
परं ब्रह्मात्मकं वा ममहर्मिभिरुदीरितं || ७ ||

शुद्धकैवल्यफलदं सद्यः पापौद्यभेदनं |
पश्चात् त्रिशक्तिलक्ष्मीःस्याद्विद्या वीजत्रयात्मिका || ८ ||

त्रैलोक्यमोहिनी सर्वपुरुष श्रीवशंकरी |
सर्वसंपत्करी सर्वविद्यासिद्धि फलप्रदा || ९ ||

ततः श्रियो महाविद्या त्रिकूटा परमेश्वरी |
गंगातरंग कल्लोल महावाक्सिद्धिदायिनी || १० ||

अणियादि गुणैश्वर्य प्रदायातकभंजनी |
घुटिका पादुकाद्यष्ट सिद्धिदा भुक्तिमुक्तिदा || ११ ||

प्. ७७ब्)

एकाक्षरी श्रियः पश्चाद्विद्या चिद्रूपिणी परा |
नित्यानंद महासिद्धिप्रदा दारिद्र्यनाशिनां || १२ ||

श्रीमदष्टाक्षरी पश्चाद्भोग स्वर्गापवर्गदा |
ब्रह्मविद्या त्रिशक्ति श्रीकूट त्रितयचिद्युता || १३ ||

राजराजेश्वरीनाम्ना लक्ष्मीनारायणी स्मृता |
ऋषयोपि न जानंति राजराजेश्वरीमिमां || १४ ||

तांगन्यास करन्यासौ न पुरश्चरणादिकं |
राजराजोरष्यविद्यायां आगमेषु प्रपठ्यते || १५ ||

सिद्धविद्यामिमां प्राहुः पुराणाः परमर्षयः |
राजराजमनोर्नित्यं सकृत् स्मरणतोपि वा || १६ ||

चतुर्णामपि वेदानां सांगपारायणात् फलं |
शतक्रतु फलं सांगं भवत्यस्य न संशयः || १७ ||

महादाय न सहस्रस्य कुरुक्षेत्रेर विग्रहे |
भवत्येव फलं राजराजविद्यात् स्मृतेः सकृत् || १८ ||

सांग दक्षिणया युक्तं वाजपेय सहस्रकं |
कृतं तेन न संदेहो राजविद्या स्मृतेस्यकृत् || १९ ||

प्रदक्षिणीकृत्य महीं प्रत्यहं यत्फलं लभेत् |
राजराज महाविद्या स्मृतेस्तल्लभ्यते सकृत् || २० ||

गंगादि सर्वतीर्थेषु स्नात्वा यत्फलमश्रुते |
राजराज महाविद्यास्मरणात् तत्सकृल्लभेत् || २१ ||

चिंतामणि सहस्रं वा पारिजातशतं तु वा |
कामधेनु सहस्रं वा कल्पद्रुमशतं तु वा || २२ ||

राजराज महाविद्या कलानां हीत षोडशी |
एकवारमपि स्मृत्वा राजराजेश्वरी परां || २३ ||

यत्यक्ष मवाप्नोति तत्क्रत्साणतैरपि न शुक्यते |
पदं लब्धुं महादानैश्च कोटिशः || २४ ||

अष्टांगयोग युक्तस्य यागतिस्समुदाहृता |
सागतिर्लभ्यते राजविद्यानुस्मरणात् सकृत् || २५ ||

सुंदरी वल्लभाख्येयं विद्यासिंहासनेश्वरी |
महानारायणीं विद्यां केचिदाहुर्महर्षयः || २६ ||

अनुत्तर ब्रह्मविद्यां कचिदारुः पुरातनाः |
प्रवदामोवय राजराजाख्यां सर्वसिद्धिदां || २७ ||

वैखरी मातृका प्रोक्ता पंचाशद्वर्णरूपिणी |
वेदास्सकल शास्त्रोणि पुराणागमराशयः || २८ ||

वैखरी मातृकोद्भूता वैदवरि परमाकलाया |
कूट त्रितयाकाराश्रियः पंचदशाक्ष्मी || २९ ||

अस्या एवांश संभूता विद्या अष्टादशापि च |
ब्रह्मविद्या त्रिशक्ति श्रीकूट त्रितयमिश्रितां || ३० ||

राजराजेश्वरीविद्यां लक्ष्मीनारायणी परां |
सकृत् स्मरणातो वापि प्रत्यहं सर्वसिद्धिदां || ३१ ||

प्. ७८अ)

अधीतास्सकलोवेदा इष्टायागास्सदक्षिणाः |
कृतास्ते नान्वहं भुप्ता भवंत्यन्न न संशयः || ३२ ||

गायत्री लक्षजपेन यत्फलं प्राप्यते द्विजैः |
अवश्यं तत्फलं राजराजविद्या सकृत् स्मृतेः || ३३ ||

प्राप्यते प्रत्यहं भुप्ता संशयो नात्र विद्यते |
श्रियः पंचदशाक्षर्या लक्षजापेन यत्फलं || ३४ ||

सुंदरी वल्लभाख्यायाः सकृत् तत्स्मरणाल्लभेत् |
समस्तन्याससहित श्रीमदष्टाक्षरं मनुं || ३३ ||

जप्त्वा पंचायुतं सांगं लभते यत्फलं द्विजः |
तत्फलं लभंते राजराजविद्यासच्छज्जपात् || ३४ ||

दत्वा सहस्रं धेनूनां सांगदक्षिणद्यान्वितं |
राजराजमनुं जप्त्वा तत्फलं सकृदश्णुते || ३५ ||

अथैर्वैश्वात्म्य संसिद्धि हेतु भूता सनातनी |
स्यमे च महाविद्या राजराजेश्वरी शुभा || ३६ ||

चराचर समोतानि भुवनानि चतुर्दाश |
राजराजमनोर्जापि देहे तिष्ठंति संततं || ३७ ||

राजराजमहाविद्या प्रजापी यत्र भूतले |
तदेवालक नंदायास्तुदंवदरिकाश्रमः || ३८ ||

राजराजेश्वरीविद्याजापी यत्राश्रमेवसेत् |
जाह्नव्यादीनि तीर्थानि तत्रैव निवसति हि || ३९ ||

नाभिषेकोन दीक्षा वा राजराजेश्वरी ग्रहे |
शुश्रूषै च सदाचार्य पादयोस्सर्वसिद्धिदा || ४० ||

सप्तद्वीपवती भूमिंस्मलाकरमेखलां |
धनधान्यगेजाश्वादि साहितां रत्नसंकुलां || ४१ ||

दत्वापि प्रत्यहं शिष्य आचार्यचरणाब्जेयोः |
पत्नीपुत्रादिसहितः शुश्रूषानिस्तो भवेत् || ४२ ||

धेनूनामयुतं वापि स्वर्णकोटि मथापि वा |
दत्वा प्रत्यहमाचार्य चरन्.आब्ज युगे शुभे || ४३ ||

शुश्रूषा निरतो नित्यं राणैरर्थैधिया भवेत् |
प्रदात्रे सर्वरलानामपि विक्षस्य कोटिशः || ४४ ||

दात्रे ग्राम सहस्रस्याः राजराजेश्वरी शुभा |
लक्ष्मीनारायणीविद्या न दातव्या कथंचन || ४५ ||

सतकोति महाविद्यास्सांगन्यासादि संयुताः |
कोटिशोनेन जप्तास्याज राजेश्वरी जपात् || ४६ ||

राजराजेश्वरीविद्या प्रदातैव महानाहः |
अयमेव परो ब्रह्मारुद्रोविष्णुः प्रजापतिः || ४७ ||

नारायणोसौ भगवान् परस्मान्न विद्यते |
संसेव्य वर्ष साहस्रं प्राथैणैरथैधियान्वहं || ४८ ||

अवश्यमप्य चाप्तव्या राजराजेश्वरी शुभा |
दात्रे सर्वस्य च प्राणात् कन्यकानां च देगुरो || ४९ ||

न दातव्या महाविद्या राजराजेश्वरी शुभा |
पुरश्चमसिहस्रं वाचाज्जिमेधशतं तु वा || ५० ||

प्. ७८ब्)

आचार्य करुणालेशकलां नार्हति षोडशीं |
आचार्य सन्निधौस्थेयं कार्यमाचार्यतोयणं || ५१ ||

कर्तव्याचार्य शुश्रूषा स्मर्तव्याचार्ययादुका |
आचार्यचरणद्वंद्व सामीप्यं सर्वसिद्धिदं || ५२ ||

समस्तपातकहरं भोगस्वर्गपवर्गदं |
तदेव दिव्यक्षेत्रं स्यात्त देव वदरीवनं || ५३ ||

तदेव जाह्नवी तीरं तदेव यमुनातटं |
तदेव तीरं वाग्देव्यास्तत्कुरुक्षेत्रमीरितं || ५४ ||

तदेव नैमिषारण्यंत तीर्थं प्रवराभिवं |
सर्वतीर्थस्नानफलमिच्छतानियतात्मना || ५५ ||

आचार्यचरणद्वंद्व जलं पेयं ब्रह्मह्मत्तः |
श्रीमदष्टार्णविद्यादि सिद्धिमिच्छन्मदत्तरां || ५६ ||

आचार्यदक्षिणांदद्यद्वित्तरलादि संकुलां |
प्रसादार्थं जपन्मातुर्ब्रह्मालंकरणैः शुभै || ५७ ||

आचार्यपत्नी संपूज्या महालक्ष्मीश्चया सदा |
ब्रह्मविष्ण्वादि देवानामप्यतु ग्रहमिच्छता || ५८ ||

आचार्यपुत्रास्संपूज्या वासोलंकरणादिभिः |
चतुर्णामपि वेदानां नित्यं पारायणात्फलं || ५९ ||

अश्वयधफलं नित्यं सांगदक्षिणयान्वितं |
गोसहस्र प्रदानस्य फलं दक्षिणयान्वितं || ६० ||

श्रीश्रीशब्दादशाक्षर्याः श्रीमदष्टाक्षरस्य च |
श्रियः पंचदशाक्षर्याः पुरश्च वफिलं शुभं || ६१ ||

इच्छता प्रत्यहं जप्या राजराजेश्वरी शुभा |
दशद्वादशधा वापि जप्याप्तकृत फलप्रदा || ६२ ||

अणिमादि गुणैश्वर्यं पादुकाक्द्यष्टकं तथा |
धर्मार्थकाममोक्षाश्चासुमिच्छन् यतव्रतः || ६३ ||

राजराजेश्वरीविद्यां सकृद्वापि स्मरेच्छुचिः |
पुरकाय प्रवेशादि सामर्थ्यंचिणिमादिकं || ६४ ||

सुंदरीवल्लभाख्यायास्सकृज्जप्तुश्च सिध्यति |
वेदानामादि भूतत्वात् प्रणवस्य महामनोः || ६५ ||

स्मरणादन्वहं साक्षात् परब्रह्म प्रकाशेत |
त्रिशक्ति लक्ष्मीविद्यायास्मरणादन्वहं भुवि || ६६ ||

महालक्ष्मीर्जगन्मातापार्वती शंकरप्रिया |
अथ कामकला साक्षाच्छक्तिः श्रीपारमेश्वरी || ६७ ||

तुष्टा भक्तस्य वरदा भवंत्यस्य न संशयः |
अथ त्रिकूण संपूर्णा श्रियः पंचदशाक्षरी || ६८ ||

भूतलं पुरमाद्यंस्या द्वितीयं तु भुवः पदं |
तृतीयं स्वर्गलोकाख्यं पुरमत्र समीरितं || ६९ ||

अग्नित्रयं त्रयोवेदाः शक्ति त्रितयमप्यथा |
ब्रह्मेशविष्णुमत्रितयं स्वरत्रितयमप्यथ || ७० ||

पुष्करतृतयच्यपि पदानां त्रित्तये हरेः 
तेजस्त्रयंचीत्रपुरानामोक्तं श्रिय इष्टदं || ७१ ||

प्. ७९अ)

नामेदमाद्यं श्रीदेव्यास्त्रिपुरेति महत्तरं |
एतदुसतरं नाम वेदांतेषु श्रुतिष्वपि || ७२ ||

संदरीति पदं पश्चात् सर्वश्रुति मनोहरं |
अन्यासां दिव्यकन्यानां सुंदर्याख्यान विद्यते || ७३ ||

सुभगासुंदरीत्ये तच्छ्रियो मानोदिमं स्मृतं |
ललितेति माहन्नाम श्रियः सर्वफलप्रदं || ७४ ||

नामान्येतानि गुप्तानि श्रियो देव्याः श्रुतिष्वपि |
श्रियो देव्या महच्छब्दो विश्वाधिक्यं वदात्यपि || ७५ ||

महात्रिपुरशब्दांते सुंदरी श्रियः पदं |
न वक्तव्यमिदं गुप्तं पुत्रायापि कदाचन || ७६ ||

महाश्रीसुंदरी देवी महात्रिपुरसुंदरी |
नामद्वयमिददेव्याः श्रिय उक्तं महत्तरं || ७७ ||

इयमेव त्रयी रूपामासृकावर्णरूपिणि |
एतस्याः स्मरणान्नित्यमुमा लक्ष्मीःइ सरस्वती || ७८ ||

दुर्गा च भद्रकाल्याद्या भवंत्य खिलसिद्धिदाः |
अधीताश्चतुरो वेदाभवंत्यस्य दिने दिने || ७९ ||

शतकोटि महायागास्ते नेष्टाः पूर्णदक्षिणाः |
सप्तकोटि महामहामंत्रा अपि जप्तास्सहस्रशः || ८० ||

भवंति प्रत्यहं तेन दक्षिणा हेम संयुताः |
तत एकाक्षरी साक्षाच्छ्री देव्या चित्कला शुभा || ८१ ||

परब्रह्ममयी विश्वमातृका परमेश्वरी |
चिच्छक्तिः श्रीरितिर्ज्ञया शक्तिर्नारायणीत् परा || ८२ ||

परस्य ब्रह्मणो भिन्ना चिच्छक्तिः श्रीरियं परा |
एतद्भ्या सतो नित्यं चिद्रूपी पुरुषो भवेत् || ८३ ||

श्रीशब्दवाच्या श्रीदेवीलक्ष्मीस्त्रिपुरसिंदरी |
मातृका च महालक्ष्मीर्ललिता परमेश्वरी || ८४ ||

चित्कत्माराज्यलक्ष्मीश्चेत्याद्गर्दिव्या महर्षयः |
कूट त्रितयवाच्येयं श्रीस्त्रयीरूपिणी परा || ८५ ||

तदंते भगवद्विद्या श्रीमदष्टाक्षरी शुभ्य |
श्रीमदष्टाक्षरी वाच्यं ब्रह्मनारायणाभिधं || ८६ ||

विश्वगभनिरातंकं सर्गस्थित्थादिकारणं |
सर्वविद्यामय सर्ववीजभूतं यशत्परं || ८७ ||

स्वर्गा वर्गदं भक्ता जपतां सर्वसिद्धिदं |
स्वभाव प्रणवाद्येयं श्रीमदष्टाक्षरी परा || ८८ ||

गुप्तलक्ष्मी महावीजसहितेयं फलप्रदा |
प्रणावाद्य त्रिशक्ति श्रीसुंदरी श्रीसमन्विता || ८९ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्या सुंदरी वल्लभाभिधा |
राजराजेश्वरी नाम्ना सर्वविद्यामयी स्मृता || ९० ||

आचार्यानु ग्रहाल्लब्धा विद्येयं विश्वनापिका |
ददात् पुष्टगुणैश्वर्यं विद्याजालं मनोहरं || ९१ ||

अर्वण महावेदसारभूता सनातनी राजराजश्वरीविद्या सत्यानंदविदात्मिका |
जमा दिने दिने रत्नधनधान्यौद्यर्वलोकानां स एव हरिरच्युतः निधयः 
शंखपद्माद्यास्तद्द्वारिनिवसंति हि || ९५ ||

प्. ७९ब्)

अणिमा महिमाद्यष्ट सिद्धयोस्य कलेवरं |
प्रविशंत्यं जनाद्याश्च सिध्यंत्यस्य न संशयः || ९६ ||

जन्मकोटि सहस्राणामपि तस्य स्मृतिर्भवेत् |
राजराजेश्वरीविद्या जप्तारं प्रत्यहं शुचिं || ९७ ||

महर्षयो वशिष्टाद्या अर्चयति हरि यथा |
शक्रवित्तेश मुख्याश्चतं सेवंते दिगीश्व्राः || ९८ ||

सन्मानयंति सिद्धाश्च नारदाद्या महर्षयः |
लक्ष्मीस्तन्मंदिरे साक्षात्तिष्ठत्या भूतसंप्लवं || ९९ ||

किंकरी वाह्य जिह्वायां नृत्यते च सरस्वती |
यावदाचार्य पादाब्जे सुवर्णं संप्रयच्छति || १०० ||

तावत् यस्य पुरश्चर्या कृत्यानि कथितान्यहो |
सुवर्णस्य सुवर्णत्वं त्रिंत्रा चिह्नुकमानतः || १०१ ||

इति संक्रमणे वापि दर्शे पूर्णा दिनेपि वा |
ध्यातीयातैपि वा भानुग्रहरसोम पर्वणि || १०२ ||

पंचम्यां भृगुवारे वा योगि वा हरियमयोः |
द्वादश्यां कार्तिके वापि राजराजाख्यविद्ययो || १०३ ||

हुत्वां त्रिशतमाज्येन स्वाचार्य चरणद्वये |
सुवर्णमेकं दत्वाथ गुरुपत्नीपद्रांवुजे || १०४ ||

सुवर्ण तत्र दत्वापि पुरश्चर्यां फलप्रदां |
कृतवानेव भवति सद्यः प्रत्ययकारिणीं || १०५ ||

इत्थसस्याः प्रभावोथं सद्यः सकलसिद्धिदः |
वार्णेतुक न शक्यः स्याद्वेदानामप्यगोचरः || १०६ ||

त्यक्त्वा सकलवेदांश्च धर्मशास्त्राणि यानि च |
त्यक्त्वा सर्वपुराणानि सर्वोपनिषदोपि च || १०७ ||

भगवद्रश्मि सूक्तं च रश्मिसूक्तमपि श्रियः |
न्यासजालमपि त्यक्त्वा राजराजेश्वरीमिमां || १०८ ||

लक्ष्मीनारायणीं जप्त्वा वेदाध्ययनजं फलं |
वेदपारायणफलं शास्त्राध्ययनजं फलं || १०९ ||

सर्वतीर्थ स्नानफलं वेदांताध्ययनात् फलं |
शतक्रतु फलं नित्यं सर्वदानफलं परं || ११० ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्या पुरश्चर्या फलं शुभं |
श्रियो विद्या पुरश्चर्या फलं सांगे दिने दिने || १११ ||

लभते नात्र संदेहोन्नाकुरुष्वात्र संशयः || १११ ||

आथर्वणो वेदसुतो महात्मा वेदांश्च शास्त्राणि पुराण संघान् |
दृष्ट्वा महामंत्रममुं त्रिवेदीसारं कृताथेभिवदीशरूपी || ११२ ||

धर्मस्य पुत्रो भगवान् महात्मा जप्त्वाथ पश्वादषितामवाप |
स एव साक्षाद्भगवान्मुकुंदोविद्या प्रभावाद भवन्महात्म || ११३ ||

श्रीरामः श्रीपतिः श्रीशः श्रीमाः श्रीयवल्लभस्तथा |
श्रीकांतः श्रीमहायोगी श्रीनारायण उच्यते || ११४ ||

श्रीनारायण शब्देन समः शब्दो नवियद्यते |
श्रीनारायणानामापिस्मत्वा स्मृत्वा दिने दिने || ११५ ||

प्. ८०अ)

विमुक्तः पापराशिभ्यो जीवन्मुक्तो न संशयः |
नारायण समं नामयातकौद्य विभेदनं || ११६ ||

नास्ति नास्त्येव नास्त्येव सत्यं सत्यं वदाम्यहं |
नारायण परा वेदानारायण परा मखाः || ११७ ||

नारायण परं शास्त्र नारायण परा स्मृतिः |
मातंग युक्त्वसो वापि पंचमःश्चपचोपि वा || ११८ ||

श्रीनारायणनामांते स्मृत्वा मुक्ति प्रयाति हि |
तदष्याचार्य वक्त्राज्वात्माप्तव्यं नान्यथा गुरो || ११९ ||

पंचाक्षणेमिमां विद्यां प्राहुर्नारायणी परां |
शुद्धोप्य शुद्धः सतर्त स्मृत्वा पंचाक्षरीमिमां || १२० ||

परांगति मवाप्नोति योगिनामपि दुर्लभां |
किं पुनः श्रीमदष्टार्णविद्याजपरतात्मनां || १२१ ||

राजराजेश्वरीविद्या जपहोमरतात्मनां |
प्रभावोधर्णितुं नैव शक्यते विधिनां पिवा || १२२ ||

राजराजेश्वरीविद्या स्मर्तापि सकृदन्वहं |
सुराणामपि वंद्यः स्यन्महृषीणां यतात्मनां || १२३ ||

आचार्यकृपयं लब्ध्वा राजराजेश्वरीमिमां |
दशद्वादशधा वापि योनु स्मरति संततं || १२४ ||

स गुरुस्सयति प्रोक्तस्सदैवज्ञस्स साधकः |
सयज्वा सद्विजश्रष्टेः स तपस्वी महामतिः |
सपूतात्मा सपृथ्वीशस्स भ्राता स पिता तथा || १२५ ||

स एव माता वंधुश्च सोग्निहोत्री परं तपः |
स महावासदेवश्च स योगी स महीमुनिः || १२६ ||

स ब्रह्मर्षिर्विधाता च स विष्णुस्स शिवः स्मृतः |
स एव जगतां सर्गास्थिति संहारकृद्विभुः || १२७ ||

तद्वंश एव भूलोके यावनस्संप्रकीर्तितः |
तस्यैव माता सततं धन्या प्रोक्ता महीतले || १२८ ||

कृतकृत्यष्यितैध्यस्य पूतास्तस्मित्र वांधकाः |
मुक्तिं याति न संदेहष्यितरोस्यपित्स महा || १२९ ||

किमत्र वहूनोक्तेन वक्ष्ये वेदार्थसंग्रह |
राजराजेश्वरीविद्या समावाप्यधिकानहि || १३० ||

यामाहेंद्री महालक्ष्मीर्धनद श्रीरचंचला |
यावारुणी राज्यलक्ष्मीर्वैव संस्थिता || १३१ ||

गंधर्वैषुचया विद्याया विद्यादैवतेषु च |
याविद्या ब्रह्मवक्त्रस्था सा विद्यास्य मुखे भवेत् || १३२ ||

आचार्यदक्षिसौ वास्याः पुरश्चर्याभिधीयते || १३४ ||

श्रियः पंचदशाक्षर्या अष्टार्णायाश्च होमतः |
कोटिशो यत्फलं प्रोक्त मागमेषु महर्षिभिः || १३५ ||

एका हुत्वा राजराविद्याया तत्फलं स्मृतं |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्या पुरश्चर्यादि कर्मसु || १३६ ||

प्. ८०ब्)

श्रियः पंचदशाक्षर्या पुरश्चर्यादि कर्मसु |
हुत्वा द्वादशधा वापि राजराजाख्य विद्यया || १३७ ||

अर्कसख्यपुरश्चर्या फलं प्राप्नोति शाश्वतं |
चक्षुर्भ्यां तत्परं ब्रह्म पश्यत्वेव महीतले || १३८ ||

किंकराजस्य दिक्पालाश्चिंतामणिगणानपि |
कल्पद्रुम सहस्रं च कामधेनु शतं तथा || १३९ ||

प्रयच्छंत्यणिमायष्टगुणैश्वर्यं च शाश्वतं |
इदमेव तयोत्युग्नमिदमेव महद्गतं || १४० ||

इयमेव पराविद्या इयमेव परागतिः |
एतदेव परं श्रेय एतदेव परं फलं || १४१ ||

इयमेव परा दीक्षा महायोगोयमुत्तमः |
अयमेव परोयौग इदमेव महद्व्रतं || १४२ ||

इदमेव परंब्रह्म ज्ञानमे तन्महत्तरं |
राजराजेश्वरीविद्या मत्वेत्थं सततं स्मरेत् || १४३ ||

राजराजेश्वरीप्यातिथा कर्तव्यं गुरुपूजनं |
द्वयमेव महन्मुक्ति वीजमन्यन्न विद्यते || १४४ ||

कथयित्वेति सुमतिः पित्रे ब्रह्मविदांवरः |
याज्ञवल्क्यं महात्मानं स्वपित्रासहितोन्वगात् || १४५ ||

गोमहिष्यादिकं सर्वं धनरत्नादिकं तथा |
समर्प्य याज्ञवल्क्याय सर्वस्वदक्षिणाधनं || १४६ ||

कत्वा चरण शुश्रूषां वर्षत्रितयमादरात् |
उच्छिष्टमार्जनाद्यैश्चपाद संवाहनादिभिः || १४७ ||

वस्त्र प्रक्षालनाद्यैश्चनिर्निद्रा तस्य सेवकौ |
तत्पत्नी किंकरौ भूत्वा भूषणाद्यैस्समर्चकौ || १४८ ||

तोषयंतौ च तत्पुत्रान्भिक्षित्वाप्यर्थ संचयैः |
राजराजेश्वरीविद्यां प्राप्तवंतौ गुरोर्मुखात् || १४९ ||

गुरुशुश्रूषकौ नित्यं श्रियमष्टगुणान्वितां |
अवाप्य सर्वश्रेयांसि ब्रह्मदृष्टा सनातनं || १५० ||

कुलसाहस्रमुद्धत्य प्रापतुः परमं पदं |

श्रीकपिलाचार्य उवाच ||

राजराजेश्वरीविद्या प्रभावो व्रहीभ्रदनाः |
ईदृशो वर्णितुं नैव शक्यते न मयाप्यहो || १५२ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे राजराजलक्ष्मीनारायणविद्यामाहात्म्ये त्रयस्त्रिंशोध्यायः ||
प्. ८०ब्)

श्रीकपिलाचार्य उवाच ||

एतदुक्तं मया तत्वं दसारार्थ संग्रहं |
आगमेषु पुराणेषु नैतस्माद्विधते परं || १ ||

अयं नारायणो योगी भगवान् परमेश्वरः |
भूत्वा दाशरथिर्भूमौ श्रीराम इति कथ्यते || २ ||

भूतलादुत्थिता साक्षाच्छ्रीदियं परमाकला |
अनया रममाणेसौ श्रीराम इति कथ्यते || ३ ||

राजराजेश्वरीविद्या वाच्योय पुरुषोत्तमः |
श्रीनारायणनामाद्यमस्येव प्रथितं श्रूतौ || ४ ||

प्. ८१अ)

नारायणाभिधं ब्रह्मपरं वेदांतसंग्रहं |
नारायण परंब्रह्मनवं नारायणः परं || ५ ||

नारायणः परं ज्योतिरात्मा नारायणः परः |
वहुजन्मार्जितैः पुण्यसंवपैः पापनाशनैः || ६ ||

नारायणानुस्मरणे हठभक्तिः प्रजायते |
द्वितीयमपि सर्वाद्यभेदनं भुक्तिमुक्तिदं || ७ ||

श्रीरामनामवेदेषु सम्यक् दृष्टं महर्षिभिः |
तृतीयं वासुदेवाख्यमस्यनाम निगद्यते || ८ ||

नामत्रिलयतोनान्यदस्ति सर्वफलप्रद |
महापातक युक्तोपि स्मृत्वा नारायणं सकृत् || ९ ||

अवाप्तवान् परं तत्व मजामीलो द्विजाधमः |
वेदावार परिभ्रष्टः किरातो संगतिश्चिरं || १० ||

श्रीरामनाम सततं स्मृत्वा पांखोपदेशतः |
वाल्मीकिः प्रथित्तः साक्षादभूदृषि कुलाधिपः || ११ ||

ध्रुवादमो महाभागा वासुदेव पदाश्रयाः |
अवायुः परमेधाम शक्राद्यैरपि दुर्लभं || १२ ||

येयं सीता महाभागा प्रादुर्भूता महीतलात् |
साक्षात् पंचदशार्णेये श्रीर्देवी सर्वमातृका || १३ ||

विच्छक्तिः प्रथमं नाम श्रीरित्येव निगद्यते |
द्वितीये तु महालक्ष्मीनामधेयमुदीरितं || १४ ||

महाश्रीसुंदरीनाम तृतीयंगुप्त समुच्यते |
सीतानामवतुर्थेस्याज्जानकीत्यपि तत्परं || १५ ||

नारायणस्य श्रीदेव्या वहुनामामि संत्यपि |
समस्ताद्य हराणि स्युस्सद्य एव द्विजोत्तमाः || १६ ||

नामान्येतानिजसृणां सद्यो मुक्तिकराणिहि |
श्रीनारायणनामाद्यं लक्ष्मीनारायणेत्यथ || १७ ||

श्रीवासुदेवनामाथ श्रीशमेत्यथगीये |
तस्माच्छ्री संयुता जप्या श्रीमदष्टाक्षरी शुभा || १८ ||

आथर्वणी सकृद्वापि प्रत्यहं सर्वसिद्धिदा |
राजराजेश्वरी जप्तुर्नव्रतनास्त्यु पोषणं || १९ ||

न वेदान्न्ययनापेक्षा न यागो न तस्तथा |
न रश्मिमालाध्ययनंन्यासापेक्षाहिवान हि || २० ||

श्रियः पंचदशाक्षर्याः श्रीमदष्टाक्षरस्य च |
राजराजेश्वरीविद्य स्मरणात् सिद्धिरीरित्वा || २१ ||

राजराजेश्वरीविद्या सर्वविद्यास्वरूपिणी |
सर्वयोगमयी सर्वधर्मशास्त्र स्वरूपिणी || २२ ||

सर्वक्षेत्रमयी सर्वतीर्थ क्रतुमयी परा |
सर्ववेदमयी सर्वमहर्षि ब्रह्मरूपिणी || २३ ||

सर्वविश्वमयी सर्वशक्तिपीठस्वरूपिणी |
लक्ष्मीनारायणीमेनां राजराजेश्वरी परां || २४ ||

समस्तजगतां धात्री विद्यासिंहासनेश्वरी |
आचार्यकृपया लब्ध्वामष्टा विंशतिधान्वहं || २५ ||

दशद्वादशधा वापियः स्मरेत् साधकोत्तमः |
जल्पोजपफले निद्रासमाधिरभिधीयते || २६ ||

प्. ८१ब्)

प्रादक्षिण्यं भुवः प्रोक्तं गतिरस्य न संशयः |
शिल्पं समस्तं मुद्राणां रचना भवति ध्रुवं || २७ ||

भोजनं नित्यहोमः स्यात् प्रणामनूपवेशनं |
चित्तस्य भगवद्ध्यानंन्तत्क्रिया तप उच्यते || २८ ||

तस्मादे तादृशी विद्या प्राणैः कंथ गतैरपि |
अवश्यमपि गोप्तव्या निधानमिव तस्करात् || २९ ||

सर्वस्वमपि दातव्यं पशुरत्न धनादिकं |
कन्यका अपि दातव्या रूपवत्यः स्वलंकृताः || ३० ||

पुत्रा अपि प्रदातव्या विद्याविनयसंयुताः |
साध्वी स्वपत्नी तरुणी सर्वावयवसुंदरी || ३१ ||

साप्यर्थिने प्रदातव्या राज्यश्रीरम्य चंचली |
शिरोपि प्राणसहितं दातव्य मदनीतले || ३२ ||

राजराजमहाविद्या न दातव्या कथंचन |
राज्यप्रदाय राज्ञे वा भ्रातृपुत्रायवंधव || ३३ ||

राजराजेश्वरीविद्या न दातव्या महीयसी |
प्राणानपि च सर्वस्वं पत्नीं पुत्रांश्र कन्यकाः || ३४ ||

आचार्यचरणाधीनायः करोति महीतले |
निर्मत्सरोभहंकारिजितक्राधो जितेंद्रियः || ३५ ||

आचार्यचरणद्वंद्ववौंकर्यनिरतः सदा |
शिष्यत्वे सपरियाह्यो नान्यो राज्यप्रदोपि च || ३६ ||

मितं ददाति जनको मितं मातामितं सुतः |
इहामुत्रामिताभीष्ट प्रदाताचार्य उच्यते || ३७ ||

आचार्याज्ञां समुल्लंघ्य सकृदप्यवनीतले |
मित्रपुत्रकलत्रादि संयभ्यः प्रच्युतो चिरात् || ३८ ||

भूत्वा निरतं दुःखी देहांते मुनको भवेत् |
सहस्रजन्म सुश्वानो गर्दभः स्यात् ततः परं || ३९ ||

आचार्याज्ञामनुल्लंघ्य निरंतर मनन्यधीः |
इहामि सकलैश्वर्ययुतो नित्यसुखाश्रयः || ४० ||

अवश्यं मुक्तिमाप्नोति सहस्रकुलसंयुतः |
आचार्यचरणद्वंद्व सन्निधौ चिह्नुकं तु वा || ४१ ||

कांचनानां सहस्रं वा दास्यामीति द्विजोत्तमैः |
यदाधा वा प्रतिज्ञानं तदृणं महदीरितं || ४२ ||

तन्मासाभ्यंतरे देयं तद्वर्ध्व वृद्धि संयुतं |
तभ्या सन्नितया दर्वार्दयं वृद्धि समन्वितं || ४३ ||

तदूर्ध्वं द्विगुणं देयं षण्मासान्नि गुणं स्मृतं |
वत्सरात्यं च गुणितं तदूर्ध्वं नास्तिनि निष्कृतिः || ४४ ||

इहा मुत्रा परं सौख्यं महदैश्वर्य मक्षयं |
ब्रह्मतादात्म्य संसिद्धिं य इच्छेत् साधकोमुवि || ४५ ||

स आचार्य पदद्वंद्व किंकरःस्या दिने दिने |
य इच्छेत् परमं दुःखनेते नरकयातनां || ४६ ||

आचार्याज्ञां समुल्लंघ्य तेनस्थेयं महीतले |
पितृमातृवधे ब्रह्मष्कृतिरुच्यते || ४७ ||

गुर्वाज्ञा लंघने नृणां न निष्कृतिरुदीरिता |
पत्नीपुत्रकलत्राद्या निरंतर सुखान्वितः || ४८ ||

प्. ८२अ)

मुक्तारत्नगंगाश्वादि संपदः स्युः पदे पदे |
आचार्यस्य कृपाले शान्नान्यथा ब्रह्मनंदनाः || ४९ ||

यदि सुहुरुकारुण्यं शिष्यस्य प्रत्यह भुवि |
इहावि सकलैश्वर्य मतमुक्तिस्तु शाश्वती || ५० ||

आचार्यपूर्ण करुणा लब्धां सकलसिद्धिदां |
राजराजेश्वरी विद्यायानुस्मरति संततं || ५१ ||

भोगो योगायते तस्य पापं सुकृतापते |
मोक्षायते च संसारो राजराजश्वरी जपात् || ५२ ||

राजराज महाविद्या स्मरणद् ब्रह्मनंदनाः |
ब्रह्मविष्णुमहेशादि पदं चास्य न दुर्लभं || ५३ ||

पितृमातृ सहस्रेण सममाचार्य दैवतं |
आचार्य सदृशं दैवं विद्यते यदि भूतले || ५४ ||

राजराज महाविद्या सदृशी वर्णपत्ते तदा |
अश्वमेध सहस्रेण समं सुकृतमस्ति चेत् || ५५ ||

राजराज महाविद्या सदृशी विद्यते तदा |
रत्नमेरुसमं दानं यदि तिष्ठति पापहं || ५६ ||

राजराज महाविद्या सदृशी वर्ण्यते तदा |
जाह्नवी सदृशं तीर्थमस्तिचेत् पातकापह || ५७ ||

शेषाचलसमं क्षेत्र ममस्तिचेत् सार्वसिद्धिदे |
वाराणसी समं क्षेत्रमस्ति चेन्मुक्तिदायकं || ५८ ||

वहरीवन एकांशं यदि सद्यः फलप्रदं |
राजराज महाविद्या सदृशी विद्यते तदा || ५९ ||

वहुनात्र किमुक्तेन राजराजेश्वरी परा |
सर्वविद्याययी प्रोक्ता सर्वब्रह्मारमायिका || ६० ||

तस्मादिमां महाविद्यामाचार्य वदनांवुजा तु |
परिपूर्ण कृपालवां योनु स्मरति संततं || ६१ ||

सविराद्र पुरुषः साक्षाद्भवन्नारायणात्मकः |
राजराजमहाविद्या माहात्म्य मद्यनाशनं || ६२ ||

इति किंचिन्मया प्रोक्तमथ वक्ष्यामि साधनं || ६३ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे राजराजविद्यामाहात्म्यं चतुस्त्रिंशोध्यायः ||
प्. ८२अ)

श्रीभगवानुवाच ||

राजराजमहाविद्यानुष्ठानविधिविष्टदं |
वक्ष्ये ब्रह्मसुता यूयं शृणुध्व शुद्धयान्विताः || १ ||

ब्राह्मेमुहूर्ते उत्थाय शयनस्थित एव हि |
आचार्य चरणद्वंद्वं ध्यायेद्ब्रह्मविले शुभे || २ ||

रह्मरंध्रे सहस्रस्कमले विकसद्दले |
शुद्धस्फटिक संकाशं वराभय करान्वितं || ३ ||

प्रसन्नवदनं शांतं दिव्याभरणभूषितं |
अर्धनारी नरमयं ब्रह्मरूपधरं तु वा || ४ ||

महेश्वराकृतिं वापि साक्षान्नारायणात्मकं |
ध्यात्वाचार्यं महात्मानं सर्वज्ञं करुणानिधिं || ५ ||

प्. ८२ब्)

तत्पदाब्जयुगं भूयो भूयो नत्वाथ सादरं |
तत्पादपप्रयुगलगलत्पीयूषविंदुभिः || ६ ||

आत्मानं प्लावितं ध्यात्वा विमुक्तः सर्वपातकैः |
मूलादि ब्रह्मरंध्रांतं भानु कोटि शतप्रभां || ७ ||

तप्तजां कनदप्रख्यां ज्वलंती परसंविदं |
ध्यात्या तत्तेजसः पुंजपिंजरीकृत विग्रहः || ८ ||

आचार्यचरणांभेजा रूढ श्रीपादुकायुगं |
सौवर्णं राजतं वापि दृष्ट्वा जप्त्वा च पादुकां || ९ ||

तुलसीं श्रोत्रिय द्वंद्वं पश्यं सप्त महामुनीन् |
महानदी वलद्वह्निं दृष्टा स्मृत्वा श्रियः पति || १० ||

प्रक्षालितकरांघ्रिश्च ब्रहविद्यामथो जपेत् |
यद्वा ब्राह्मे समुत्थाय मुहूर्ते यतमानसः || ११ ||

पूर्वमाचार्य वक्त्राज्यं दृष्टायाब्जयोर्नमेत् |
असान्निध्ये गुरोः पादारूढ श्रीपादुकां नमेत् || १२ ||

ततो नद्यादिकं पश्येत्यानुका मंत्रमुच्चरेत् |
अष्टा विंशतिधा स्मृत्वा दशद्वादशधा दशधापिवा || १३ ||

ब्रह्मविद्यां जपेत् पश्चाच्छ्री श्रीशद्वादशाक्षरी |
भगवद्रश्मि सूक्तं च स्मृत्वा त्रैधैकधापि वा || १४ ||

श्रियो रश्मिस्रजं पश्चात् स्मरेत् त्रेधापि वा |
सकृत् रश्मिमालाभिधं सूक्तं श्रियः पूर्वमुदीरितं || १५ ||

अथ सिंहासन महाविद्यामे संस्मरेत् सकृत् |
अष्टाविंशतिधा जप्त्वा श्रियः पंचदशाक्षरी || १६ ||

संस्मरेत् सुप्रभातादिस्तोत्रं भगवतः प्रियं || १७ ||

ब्रह्मामुरारिस्त्रिपुरांतकश्च भानुः शशीभूमि सुतो वुधश्च |
गुरुश्च शुक्रः शनिराहुकेतवः कुर्वं तु सर्वे मम सुप्रभातं || १८ ||

भृगुर्वशिष्टः क्रतुरंगिराश्च मनुः पुलस्त्यः पुलहश्च गोतमः |
रैभ्यो मरीचिश्च्य वनो महर्षिः कुर्वंतु सर्वे मम सुप्रभातं || १९ ||

सनत्कुमारस्सकस्मनंदनस्मनातनोप्यासुरिपिंगलौ च |
सप्तस्वरास्सप्तरसात्तलाश्च कुर्वंतु सर्वे मम सुप्रभातं || २० ||

पृथ्वीस गंधासरसास्तथायःस्यशीच वायुर्ज्वलितं च तेजः नभः |
स शब्दो महत्त सहैव कुर्वंतु सर्वे मम सुप्रभातं || २१ ||

सप्तार्णवास्सप्तकुला चलाश्च सप्तर्थयो द्वीप पराश्च |
सप्त भूरादि कृत्वा भुवनानि सप्त कुर्वंतु सर्वे मम सुप्रभातं || २३ ||

इत्थं प्रभाते प्रवरं विचित्रं स्मरत् पठेद्यः शृणुयाच्च भक्ता || २३ ||

दुःस्वप्ननाशोद्यन सुप्रभातो भवेच्च सत्य भगवत् प्रसादात् || २४ ||

पठेद्यः सुप्रभाताख्यं प्रातर्भगवतः प्रियं |
सर्वपदधिष्ठाता भूत्वा मुक्ति मवाप्नुयात् || २५ ||

प्रजपेद्भगवद्धर्म यदि शक्तः शुचिस्तदा |
विमुक्तस्सकला पद्भ्यो नारायण मयो भवेत् || २६ ||

प्. ८३अ)

वहिर्निर्गत्य मूत्रादि विसर्जनकरस्ततः |
खादिरेणाथ काष्ठेन दंतधा वनमाचरेत् || २७ ||

अपामार्गेण वा कुर्यादिच्छन् सौभाग्यमुत्तमे |
स्नानं कुर्यात् ततो नद्यां तदागे वा समाहितः || २८ ||

आर्द्रेण वा सप्ता वापि परिमृज्य कलेवरं |
संध्योपास्तिं ततः कुर्यात् सर्वपापौघ भंजनीं || २९ ||

संध्योपास्तिं परित्यज्य योत्पत्र कुरुतेतिं |
स शूद्र व दहिक्वार्यस्सवस्माद्वि प्रकर्मणः || ३० ||

ऋषयो दीर्घमुंच्यत्वात् सर्वदीर्घायुषो भवेत् |
माता सकलविद्यानां सावित्री परमाकला || ३१ ||

कहुशस्तामुपास्यैव विद्योपास्तिं समाचरेत् |
सहस्र प्रजपेद्यस्तु गायत्री वेदमातरं || ३२ ||

तं वशिष्ठांस्य संभूतं जानीध्वं ब्रह्मनंदनाः |
सहस्रं प्रजपेन्नित्यमथ पंचशतं तु वा || ३३ ||

चतुःशतं जपद्यद्वा त्रिशतं तु वा |
अष्टाविशाधिकं नित्यं शतं वा प्रजपेत् सुधीः || ३४ ||

शतमष्टोत्तरनित्यं योजयेत् साधकोत्तमः |
तं ब्राह्मणं विजानीयात् सर्वकर्मसु पावनं || ३५ ||

सावित्रीयां जपेदेककालं द्विशतमादरात् |
स महापुरुष श्रेष्ठो ब्राह्मणोत्तम उच्यते || ३६ ||

एककालं जपेद्यस्तु त्रिशतं वेदमातरं |
ऋषिः म उक्तो विद्वद्भिः पङ्क्ति पावन प्रावनः || ३७ ||

वेदमातरमभ्यस्य चतुःशत्तमथान्वहं |
महर्षिः सर्वलोकेषु स उत्ता विप्रः कथ्यते वुधैः || ३८ ||

एककाल पंचशतं सावित्री योजयेच्छुचिः |
ब्रह्मर्षिः स महानुक्तो दैवतोपि पूजितः || ३९ ||

सहस्रमेककालं यः प्रजपेददेमातरं |
स एव भगवान् साक्षान्नारायण इति स्मृतः || ४० ||

ब्रह्मर्षिभिर्वशिष्टाद्यैरपि संपूज्यते सहि |
पतितानां सहस्रं च सपावर्पति पावनः || ४१ ||

सहस्रं त्रिशतं वापि चतुःपंचशतं तु वा |
द्विशतं वा शतं वापि सावित्रीं वेदमातरं || ४२ ||

यथा शक्त्या प्रजप्त्वादावुपस्था यदि वा करं |
अजपा स्मरणं कृत्वा यथाक्त्यावि मातृका || ४३ ||

कृत्वा नारायणीं संध्यां श्रीमदष्टाक्षरी शुभां |
यथा शक्त्या प्रजप्त्वाथ सूक्तं नारायणभिधं || ४४ ||

आदित्याभि मुखोत्तप्त्वा सकृद्वेधा त्रिधापि वा |
पंचधा रविवारं वा जेध्वा स्वगुरुपादयोः || ४५ ||

नमस्कृत्याग्निमाराध्य वेदमात्रा घृतं शुभं |
हुत्वा द्वादशधा पश्चाच्छ्री मदष्टार्ण विद्यया || ४६ ||

अष्टोत्तरशतं नित्यमष्टाविंशतिधापिवा |
हत्वाथ वासुदेवेनं वैष्णवेन घृतं हुनेत् || ४७ ||

श्रीद्वादशार्णया पश्चाद्राज्यलक्ष्म्याथ वा ततः |
आज्यं द्वासषोणे विद्यया ******* || ४६ ||

हुनेद्वादशधा पश्चाद्राजराजाख्य विद्यया |
दशधा पंचधा वापि हुचेत्वाव्या हृतिभिस्ततः || ४९ ||

ब्रह्मार्पणाहुतिं कृत्वा वह्निमुद्वासयेत्युरं |
यदिं शक्तः श्रियो देव्या रश्मिभिर्घृतेमेकधा || ५० ||

हुत्वा हुत्वापि वाज्येन वालया चान्न पूर्णया |
अश्वाननाख्य मनुना गुरुं वा दुक्तया सकृत् || ५१ ||

हुत्वा ततः श्रियो देव्याघृत पंचदशार्णया |
अष्टाविंशतिधा कृत्वा ततुः श्रीमनुभिस्ततः || ५२ ||

एकामप्याहुतिं कृत्वा राजराजाख्यविद्यया |
हुत्वा द्वादशधात् येन हुत्वा व्याहृतिभिधवं || ५३ ||

प्राणानायम्यस्तेन समासी नस्सुखासने |
श्रीमदष्टाक्षरी विविद्या जपसंकल्पमुच्चरेत् || ५४ ||

प्. ८३ब्)

छंद आर्षादिकं न्यस्य न्यासजातंतो न्यसेत् |
यद्वा षडंगं विन्यस्यवैष्णवीं मातृकां परां || ५५ ||

विन्यस्य दशधा वर्णन्यासं कृत्वा ततः परं |
चिद्रूप मातृकान्यासं कृत्वा ध्यात्वा श्रियः पतिं || ५६ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्यां सहस्रं त्रिशताधिकं |
शताधिक सहस्रं वाज्येत् पंचशतं  तु वा || ५७ ||

चतुःशतं वा त्रिशतं द्विशातं वा शतं जपंत् |
सायन्नातश्च मध्यांह्नेघ्राह्मां कालेथ वा निशि || ५८ ||

नारायणासस्माणंमुपि फलकर्मजनं |
नारायणै यैनाभी नित्यं स्मृतमीद्विजै || ५९ ||

तेन धन्यतरं लोके नास्ति नास्ति तपोधनाः |
नारायणनुस्मरणं यहांमादिकमंस || ६० ||

क्षुतप्रस्रवलनाद्येष्टः कृतं संपूर्णसिद्धिदं |
ब्रह्मघ्नो वा सुरापीवास्तेपी वा गुरुतल्पग || ६१ ||

तत्संयोगाभूण वा पितृमातृ विधातकः |
नारायणान् स्माणं कृत्वा प्रहमादरात् || ६२ ||

परांगीतो मवाप्नोति विमुक्तं पापराशिभिः |
नारायणानुस्मारणोवतर्पणं श्ववंमाः || ६३ ||

अन्नाधिकारिणक्ताः पापैमाक्ता भवंत्यपि नाधिकारो भवेत्ये परां 
गीतमवाप्नोति विमुक्तः |
पापराशिभिः नारायणानुस्मरणे चतुर्वर्णाश्च पंचमाः वेदवाक्य 
श्रुवावपि || ६४ ||

श्रीनारायणनामाद्यं ब्रह्मणः अरमालनः |
वेदेवेदांतशास्त्रैह्यसारभूतं सनातनं || ६५ ||

श्रीनारायणनामाद्यं स्मृत्वा स्मृत्यंत्वजा अपि |
एतत्व कलेवरंत्यक्त्वा द्विजातित्वमवान्युयु || ६६ ||

भूत्वा द्विजातयः पश्चादार्यवदनांवुजात् |
श्रीमदृष्टाक्षरीं लब्ध्वा गतिं प्राप्यूनुमां || ६७ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्या जपतो यादृशी गतिः |
तुला पूरुषमवाप्नुयुः कोवा पिताद्दर्शानगातिर्भवत् || ६८ ||

नारायणानुस्मरणादपि नृणां गतिः परा |
श्रीमदष्टार्ण ज*णं गतिः शक्या नर्वणिं तु || ६९ ||

अयं नारायणै योगी वदरीवन मध्यगः |
धर्मपुत्र प्रसन्नात्मार्सर्वलोगुरुः स्मृतः || ७० ||

यतीनां वंदने काले श्रीमदष्टाक्षरीयणा |
उपार्यै वन मंत्यत्र त्रपरोगति मुभाप्सवा || ७१ ||

तस्मादवश्यमष्टार्णा वेदवेदवेदांतसंग्रहा |
आचार्यकरणाप्रात्याजप्या स्वर्गायवगर्दा || ७२ ||

अवैदिकंथा जप्यं वृथा दान मदक्षिणं |
अनाचार्ये वृथह्मात्मकं परं निश्चलंकं निरूपं मे सत्यानंद 
विदात्यकं || ७५ ||

निरजनं निराधारं नित्यशुद्धं सनातनं |
चतुर्वेदमयं शब्दब्रह्मसूयं परात् यष्टाक्षरी |
वाच्यं वस्त्वु ब्रह्मात्मकं परं निश्रुतर || ७६ ||

प्. ८४अ)

गुणातीतं गुणाधारं विधिविष्व शिवार्चितं |
अनंत मचलं सूक्ष्मं मनोवायामगोचरं || ७७ ||

श्रीमदेष्टाक्षरीविद्यांनु संधानात् प्रकाशते 
श्रीमदष्टाक्षरीविद्यां अष्टोत्तरशतं जपन् || ७८ ||

अन्वहं मुच्यंते पापैर्ब्रह्मद्त्यादिकैरपि |
द्विशतं योजयोन्नित्यं श्रीमदष्टाक्षरी परां || ७९ ||

ब्रह्महत्या सुपानस्तेय गुर्वगनागेमैः |
पितृमातृवधाद्यैश्च महापातकसुचयैः || ८० ||

उपपातकजालैश्च साध्यैरपि मुच्यते दुष्कृतैः |
वार्द्धकेके यौवने वाल्ये जाग्रत् स्वन् प्रसुंषुप्तिषु || ८१ ||

मनसा कर्मणा वजनाज्ञान कृतैरपि |
उपातकजालै च नरकप्राप्ति हेतुभिः || ८२ ||

विमुक्तो नात्र संदेहो गतिं प्राप्नोत्यथा क्षयां |
त्रशतं योजयेन्नित्यं श्रीयदष्टाक्षरं मनुं || ८३ ||

सर्ववेदेषु यसुरांयं सर्वक्रतुषु यत्फलं |
वंदानेषु यत्परायं सर्वतीर्थेषु यत्फलं || ८४ ||

तदक्षय फलं प्राप्य लभते नुप्त मांगतिं |
श्रीप्रदष्टाक्षीरि नित्य प्रजपेद्यश्चतुःशतं || ८५ ||

तस्यहे हे सदातिष्टंत्यणिमाद्यष्ट सिद्धयः |
अचंचला महालक्ष्मीर्धनधानादि संकुला || ८६ ||

तदीनि वत्यत्येव सावदा चंद्रतारतारकं |
दीधमो पुष्पमारोग्यतेस्य दिने दिने || ८७ ||

धमोर्थ काममोक्ष इव्याः पुरुषार्थाश्चतुविधाः |
तत्करा व्रेवसत्येव संशयो नात्र विद्यते || ८८ ||

जप्त्वायं वमांतं नित्यं श्रीमदष्टाक्षरी परां |
पादुकां जनत्योहादि सिध्यकमनुत्तमं || ८९ ||

प्राप्नोत्यवश्यमैश्वर्य मणियादि गुणान्वितं |
शंखादिनिधयस्तस्य द्वारितिष्ठंत्य चंचलाः || ९० ||

किंकरीचास्य जिह्वायां ब्रह्मपली विजृंभते |
तं पालयंति मातिव महालक्ष्मीः सुतं यथा || ९१ ||

भूत्वा जातिस्सरः शीघ्रं स्वच्छं मरणेपि च |
पितुर्मातुः स्वपल्याश्च कुलैर्द्वादशभिर्युतः || ९२ ||

कलेवरांते विशति तद्वै कुठयंदहरेः |
शताधिकं जस्तु सहस्रं प्रत्यहं शुचिः || ९३ ||

सष्टकोक्तो महहायोगी साक्षन्नारायेणे विभु |
स एव पूर्वजगतामाचार्य ऋषिरुच्यते || ९४ ||

पूतामवाति सर्वेस्य दर्शनादपि पापिनः |
तत्संभाषुणतिन्हणमाग्रियीमं फलं भवेत् || ९५ ||

वर्षो दूर्ध महेंद्राद्या अपि साक्षाद्विगीश्वराः |
किंकारां तिष्ठंति सिद्धाः किं पुरुषा अपि || ९६ ||

समर्चयंतिं मुनयो विश्वामित्रादयोपि च |
तंपापलं यति ब्राह्मद्यामतरोर्मेरवा अपि || ९७ ||

पारिजातादयो वक्षाः कामधेनुगणा आपार्वता |
महायादिरलानितहुहेनिवसंति हि || ९८ ||

प्. ८४ब्)

तद्वंश संभवानांवु मुक्ति लक्ष्मीखचला |
हस्तांवुजे वसत्येव नात्र कार्यो विचारणा || ९९ ||

स एव धाता विष्णुश्च शंकरपरमेश्वरः |
स एव जगतः कर्माहतृपीलयितापि च || १०० ||

तमेव सतत विप्रा जगनार्ध हरिमुच्यतं |
त्रिशताधिकु सहस्रं श्रीमदष्टाक्षरी परां || १०१ ||

योजयेत् प्रत्यहं श्राद्धस्त पुण्यफलं परं |
न शक्यते मया वक्तं ह्मरुद्राद्रिकैरति || १०२ ||

श्रीमदष्टाक्षरीनित्थं जप्त्वा दिने दिने |
वासुदेव महाविद्यां वैष्णवि च षडक्षरी || १०३ ||

यक्ष शक्त्य प्रजप्त्वाथ रशमाया द्वादशाक्षरी |
लक्ष्मीहृदयविद्यां वा श्रीषडर्णमथापि वा || १०४ ||

अष्टार्णे वा महालक्षाम्याः शतमष्टोत्तरं जपेत् |
शक्तश्वेत् साधकवो नित्यंत्यं श्रियः यं च दशाष्मरी || १०५ ||

त्रिशतं द्विंशत वापि यशतमर्थतरतुं वा |
अष्टविंशतिधावपि जष्मपश्चाद्विनादीने || १०६ ||

राजराजेश्वरीं विद्यां सुंदरीवल्लुमामिर्धा |
उत्तर ब्रह्मं विद्यामष्टाविंशासुरीयारां || १०७ ||

लक्ष्मीनारायणी पश्चाच्छतमष्टोत्तरं जपेत् |
आष्टाति शातिधा वापि जपे द्वादशधान्वाह || १०८ ||

राजराजाख्या विद्याया यावदाब्जीत्तरन्वहं |
श्रीमदष्टार्णविद्यायास्ता वल्लक्ष जपात् फल || १०९ ||

उक्तयागःमशास्त्रेषु बह्मविद्भिः पुरातनैः |
राजराजमहाविद्यां मष्टाविंशतिधान्वहं || ११० ||

प्रजप्त्वा श्रीमदष्टाणं विद्यायास्यंग दक्षिणां |
अष्टाविंशति संख्या कपुरश्चयफिलं लभे || १११ ||

अष्टविंशतित संख्याक वेदवारायाणात् कलं |
अष्टाति विंशति संख्याक महादानष्ट लक्षभं || ११२ ||

प्राप्नोति नात्र संदेहः प्रत्यहं ब्रह्मनंदना  |
राजाराज महाविद्या सुकृत्यरणतोन्वहं || ११३ ||

चतुर्णामपिः वेदानातां वत्पारायणे |
फलं शतक्त फलं सांगमष्टा विंशति संख्यया || ११४ ||

राजराजमहावंशतिधा जपात् अक्षयप्त |
वामौति साक्षाद् ब्रह्ममेयौ द्वरि || ११५ ||

असौ नारायणः स्याक्षणेः साक्षाद्भगवानन्युतो विभुः |
अमेध सहस्र च महादानायुतं तथा ||| ११६ ||

भूप्रा दक्षिण्य सहस्र राजराजाख्य विद्यया |
ब्रह्मणा तुलितं पर्वं तथा वेदचतुष्टयं || ११७ ||

सुंदरी वल्लभा राजाराजविद्यधिका भवत् |
राजराजेश्वरीविद्या सुंदरील्लाभाभिधी || ११८ ||

अष्टोत्तरशतं जत्युः फलं वक्तु न शक्यते |
राजराजेश्वरीजवेर्देर्द्येज्ञ शतैरपी || ११९ ||

प्रयोजन्मस्तीह ब्रह्मानं प्रदीनंतः |
राजराजेश्वरीजसुर्जातकं मृतं तुव ना शौचं || १२० ||

विद्यते तस्य पूर्णावायं कृपापपिदि || १२० ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे राजराजावद्या माहात्म्ये पंचत्रिंशोध्यायः 
प्. ८५अ)

श्रीभगवानुवाच ||

ऋषिरस्या महायोगीधमे पुत्रो जरात्यतेः |
साध्यो नारायणे पापेगी सर्वेज्ञौ भगवान्विभुः || १ ||

सम्मोहनस्तथा नंदभैरवश्चर्विता गंतौ |
गायत्रम गायत्रं दैवतयं इरित्यपि || २ ||

छंद उक्तं महायोगी सुंदरील्लभो विभुः |
लक्ष्मीनारायणः स्वामीदेव रक्ताः पुरातनै || ३ ||

लक्ष्मीनारायण प्रीत्यौत्यै नियोगरदाहृतः |
नांगन्याअ करन्यासौ नांगिनीचान्यदेवता || ४ ||

स्वयमेव पुरा प्राह परब्रह्ममयी परा |
लक्ष्मीनारायणीविद्या राजराजेश्वरी कला || ५ ||

सकत्स्मरति वा नित्यं नियतो याघृत्रः तस्याहं |
भगवद्यक्ता महाश्रीसुंदरीरमाहदासी || ६ ||

वन्मरे तस्य वसोव संभ्यावं इतारकं |
इत्थं भगवती गीत. श्रुरावतश्च श्रियः पते || ७ ||

अश्वेमेध सहस्र च समग्र वरदौक्षिणां |
महेपुर साम्राज्य भोगं च जपिस्यथ || ८ ||

राजराजेश्वरी विस्मरणी वान्वहं सकृत् |
ब्रह्मानंद सुखप्रप्ति हेतुभूत मनश्वरं || ९ ||

राजराजेश्वरीविद्यामाचार्योज्ञा पुरस्सरं |
प्रप्तुः श्रीमदष्टार्णो श्रियः पंचदशाक्षरी || १० ||

न्यासं विना पुरश्चर्यां विनापि ब्रह्मनंदनाः |
सिद्धा भवति भक्तानां सर्वसिद्धिप्रदायिनी || ११ ||

छंद आर्षादि मात्रं च विज्ञाय ब्रह्मनं पंचं |
शाक्षरींदनी श्रीमदष्टाक्षरी जप्त्वा सिद्धौ मेवति साधकः || १२ ||

राजराजेश्वरी जप्त्वा स्वाचार्य चरणाद्वये |
वहुलां दक्षिणां दत्वा धनधान्यादि संकुला || १३ ||

पुरश्चरणा कृत्येन विनापि ब्रह्मनंदना |
श्रीषदृष्टाक्षीरी विष्ण्वा सिद्धि प्राप्नोति शाश्वती || १४ ||

वीरजायाः परे पापरे सुधामो निधि मध्यमै |
रत्नद्विये मनोरम्येयासिजात वलावूंते || १५ ||

कल्पभूरुद्व संतान हरिचंदन संवृते |
अयोध्यानगरे तु त्रदिव्य प्रासादशोभिते || १६ ||

अनेकयोजनोसुंषिते गरलहर्म्यो विराजिते |
वहुयोजन विस्तीर्णे ममर्वात्किकं मान्विते || १७ ||

नित्यमुक्तैस्ममाकोर्णे सिद्धसाध्यागणं वृते |
तन्मध्ये मंडपे तत्यजां कनद विभूषिते || १८ ||

नवमाणिक्य खचिते तन्मध्ये सुमनोहरे |
नवणिक्य साहस्रभं कांति विर्णीर्ति || १९ ||

चिंतामणिमये तत्र मंडपे भगवन्निये |
भगवा किंकर श्रेष्ठैस्सर्वतस्समर्प्य कृते || २० ||

प्. ८५ब्)

ब्रह्मविद्यामहेशाद्यैश्चतुर्द्वारेषु शोभिते |
उर्गागणपति क्षेत्रया न भैरवसोभिते || २१ ||

शंखययाहुदे निधिभिस्मस्सर्वतस्समलं |
कृते मध्ये सिंहासने रम्ये पारिजातस्य मूवगे नवरत्नभयेत त्यजांवूनद 
विभूषिते || २३ ||

तत्रासीनं महात्मानं काल नीलांवद प्रभं || २३ ||

कोटि मन्मथ संकाशं सुंदरास्यं चतुर्भज |
नवरत्नमय श्रीमज्जांवूनद किरीटिनं || २४ ||

कसूती तिलकोपेत ललाटं कुटिलालंकं |
पद्म यत्र विशालाक्षं कामचाप समभ्रवं || २५ ||

उद्यादकं शतप्रख्य कुंदद्वयशोभितं |
स्मितवक्त्रं विशालाक्षं दाडिमी सदशद्विज || २६ ||

कंवुग्रीवं मुहोरस्कं कसूरागदभूषितं |
अंगुलीयक रत्नैश्च मुक्ताहारेण शोभितं || २७ ||

कैस्तुभोद्भास्थितेरस्कं वनमालाविराजितं |
शंखवक्राभयवरकर श्रीवत्सवक्षत्य || २८ ||

विद्युत्युजुह्यतीकाश पीतांवरधर विभुं |
वीरासन समासीनं वरेरावरदं विभुं || २९ ||

नारायणे जगन्नार्थपरं श्रीसममच्युतं |
अस्य वामांकपर्यंक स्थितो दवीत्रायी यई || ३० ||

महालक्ष्मीर्जगन्माता तत्यजा. कृतदप्रभा |
विद्युत्कोटि प्रतीश्कशयी वरयुगावृता || ३१ ||

नवमाणिक्यसाहित किरीटावृत मस्तकां |
ललाटय हंसराजत्कस्करीतिलकंकिता || ३२ ||

कुटिलालकसंक्ता दिव्यमाल्य विभूषिता |
दिव्यचंनलिप्तांगीराजीवायत लोचना || ३३ ||

अंजनीचित नेत्रांता नीलोत्पलदलेक्षणा |
शुक्रफलसमाक्तहेम ताटंकभूषिता || ३४ ||

रत्नमुक्ता फलोपेत स्वणे वाली युगान्विता |
यमराज समायुतनोसिका भरणान्विता || ३५ ||

स्रित वक्त्रा विशालाक्षी पूणै उसच्छाननाय |
कविंव फलप्रख्याधरयुत्तम विभूषिता || ३६ ||

दाडिमी वीजावज्राभ दंतयंद्रि विभूषिता |
मुक्ताहारयुत ग्रीवापदकादि विभूषिता || ३७ ||

चतुर्भुजा खर्णघटक्ता माला लसत्कराय |
प्राशंकरा स्वर्णचिंताकादि विभूषिता || ३८ ||

कटकांगदकेयूर रत्नभूषणभूषिता |
सुवृत्त विमलोर्तगहेमकुंभानिभस्तनी || ३९ ||

तनु मध्या पृथुश्रोरगिनिभ्रानाभि विभूषिता |
कलदईलीतस्तंभ सुकुमारोरु शोभिता || ४० ||

सौवर्णे पादकटकांगुलीयुक विभूषिता |
माहार्हाभरणोयोता सवे साम्राज्यानयिका || ४१ ||

अयोध्यापुर साम्राज्यनायिका विश्वमातृका |
महाश्रीसुरीदेवी दक्षिणेस्य श्रियः पते || ४२ ||

उद्यत् सूर्य सहस्राभा जपा कुसुम सन्निभा |
यमराग महारत्न सुन्निभा विश्वनायिका || ४३ ||

दिव्यरत्नांवरधर दिव्यचंदन चर्चिता |
इक्षु वामं वयप्येषु पाशांकुशालसत्करा || ४४ ||

प्. ८६अ)

हारकेपूर कटकमुद्रिकाभिरलेकृता |
स्वणं कांची गुणेयेतारत्नकंचुकसंयुता || ४५ ||

नवरत्न समायुक्त सौवर्ण मकुटावृता |
यप्र यत्र विशालाक्षीदिन्य कुंडलशोभीता || ४६ ||

आद्यमूनणविता युक्त्वा वलिलभूषिता |
सुवृत्त हेमकुंभाभुस्तनयुग्म विराजिता || ४७ ||

सुव विद्यामयी स वभिहा सिंहासनेश्वरी |
सर्वसम्मोहकरी सवलोकवशंकरी || ४८ ||

त्रैलोक्यकर्षणकरी देवता वृंदवंदिता |
तत्पर्तावूनद प्रख्यातां कनद विभूच्छिता || ४९ ||

त्रिपुत्रा त्रिपुरेश्यादि दिव्यव्यशक्तिभिरावृता |
ब्रह्मविष्णुमहेशेंद्र वद्यं मान पादंवुजा || ५० ||

त्रिशक्ति लक्ष्मीरयौव वामभगोश्चियः यते |
ऊगोयकसंकोशा विद्युत् साहस्र सन्निभा || ५१ ||

मातुलुगगवोयभ हेमकुभलसत्करा |
दिव्यपीतां वरधरा किरीटादि विभूषिता || ५२ ||

कनत्कनकचिंताकहोस्तु पुरशेभिता दिव्यस्रव |
स्रग्वस्र संछंन्ना दिव्यगंध विभूषिता || ५३ ||

तांवूल चर्वण सकृमुखयमी विराजिता |
राजोवयत्र सदृश नेत्र युग्म विभूषिता || ५४ ||

सौवर्णवालीं उगलाताटंकद्वयमूपिता |
प्रसन्नवंदनासुभूः संस्मीतान न पंकजा || ५५ ||

रत्नमुक्ता फलोयेत कांचीदीम विराजिता |
सुधापूरित सौवण किलशोपमसुस्तनी || ५६ ||

शुद्धमुक्ता कलश्रीभद्रत्नकंचुकशोभिता |
आंगलीयककेयूर दिव्यकंकणा भूषिता || ५७ ||

गौरीलक्ष्मी महावार्णो रूपिणी वेदमातृका |
इच्छाज्ञानक्रियो शाक्तिरूपिणी परसूपिकंचुकशोभिता || ५८ ||

आंगुलीयक केयूर दिव्यकंकणाभूषिता |
णी वेदमातृका इच्छाज्ञान क्रियोशाक्तिरूपिणी पररूपिणी || ५८ ||

ब्रह्मरुद्रमहेहादि सेव्यमान पदांवुजा |
त्रीमूर्ति रूपात्रययंत् रूपिणी च त्रयी मयी || ५९ ||

त्रैलोक्यरूपा त्रैलोक्यरूपिणी च त्रयी यौशाक्तिरूपिणी |
पररूपिणी पत्यात्रौ लोक्यरूपिणी च त्रयीमयी त्रिस्रं शक्तिलक्ष्मीः 
साम्राज्यालक्ष्मीर्विश्वंभरा त्रिया || ६० ||

चामर द्वयघाटीदोयो वामक्षिणयोः शुत्रपीमयि |
त्रैलोक्य श्रुभे नीलोदेवी महीदेव्यौ दिव्याकल्पविभूषिते || ६१ ||

दिव्य चामर हस्ताश्च विमलाद्य मृश कृप |
दिव्याभरण संपन्ना दिव्यस्रग्वस्र संवताः || ६२ ||

नारायणस्य जगतां नाथस्य कमलायते |
पश्चाभागे स्थिता देव्यः स्मित वक्त्रांवुजाः शुभा || ६३ ||

पार्श्वयो ईशधातोरो गौरी वाष्णी सवितौ |
सुवर्णो रत्नसंवर्षि श्वेतच्छत्रवरो विभुः || ६४ ||

प्. ८६ब्)

पश्वाद्भागे स्थितो विष्णूर्लक्ष्मीयुक्तो जगत्यविः |
मूर्तिमंतश्चतुर्वेदाश्चतुर्दिक्ष्वस्य संस्थिताः || ६५ ||

यजेश्वरो जगत्स्वामीर्वयज्ञमयो विभूः |
साम्राज्यलक्ष्मीसहितः पुरतोस्य विराजते || ६६ ||

क्रतवो दक्षिणा युक्ता मूर्तिमंतस्त्रयी मयाः |
दिव्यरूपधराभांति पुरतीस्यश्चि पद्यते || ६७ ||

महाश्रीसुंदरी देव्या महालक्ष्म्या समन्वितं |
त्रिशक्तिलक्ष्म्यसहितं नीलाभूमि समान्वितं || ६८ ||

विमलाद्यमृमहिषी सहितं परमेश्वरं |
मूर्तिमभिश्चतुर्वदौस्संस्तुतं जगतां पतिं || ६९ ||

श्रीयुक्त वासुदेवाद्यैःश्चतुद्विंक्षविराजितं |
ब्रह्मविष्णुमहेशं इप्रमदामरसेवितं || ७० ||

अनंतविहगाधीशविद्यकोनादिभिर्वृतं |
सर्वयजपतिं सद्यं जगतांपति मच्युतं || ७१ ||

आदित्यं मंडलांतस्थं चंद्रमंडलमध्यगं |
वह्निमंडलमध्यस्थं परमं पुरुलं विभुं || ७२ ||

सत्यानंद चिदाकारंतमः वारे प्रतिघितं |
नारायणं जगन्नाथमनंतं परमेश्वरं || ७३ ||

आश्रये प्ररप्रामात्मानं योगीध्येयं श्रियः पति |
अर्ध्वेग श्रीपतिर्वद्वाध्यायेन्नारायणीर्विभुं || ७४ ||

संतप्त हेमवर रत्नविभूषणच्छायीतां |
वरं सुवदनं वरमाल्यभूयं यमादिशं |
खविलसत्करपुंजाढ्यमर्द्धेद्दिरे शमनिशं हरिमाश्रयामः || ७५ ||

योगासनं विविध भूषणाभूषितांगं योगीं |
इमानह्यसमुर्चितयादयमं हेमांवुजा || ७६ ||

भमुमलं कमलं कमलायताक्ष महेंदिरे |
शमनिशेहरिमाश्रायामः || ७७ ||

माणिक्यमुक्ता फलशोभिकंटं यतावरं माल्य स गंधपक्तं |
किरीट चक्रात्व विभूषणाह्यमद्धांग लक्ष्मीर्पांतमर्चयामः || ७७ ||

आदर्श शंख जलजरिलासत्करात्वमन्योन्ययाश्वेकरल्लवभूषणछंराम 
सुवर्णतुनुमीशविधीरवंद्य महेंदिरे शमनिशं हरिमाश्रयेहं नारायणं 
महात्मानं राजराजेश्वरी विभुस्यै लक्ष्मीपतिर्ध्यात्वा हृदयोवुज मध्यमे 
राजराजेश्वरीविद्यां सकृद्वाप्यन्वहं जपन् सर्वासामपि विद्याभां पुरश्चर्या 
फलं शुभं || ८० ||

संप्राप्य सर्वपापौद्यौर्विमुक्तः सुस्वप्नश्रुते |
अवाप्य सर्वश्रेयांसि ब्रह्मसायुज्य सिद्धिभाक् || ८१ ||

आचार्यमेवहृत्यमे यद्वा नारायणाप्तकं |
श्रीरूपीण्या स्वयल्याच्य सहितं परमेश्वरं || ८२ ||

राजराजमहाविद्यां मखिल सिद्धिभाक् |
जगत्त्रितय साम्राज्य हेतुभूतां सनातनी || ८३ ||

राजराजेश्वरी नित्यं स्वानारायणे भवेत् |
गत्यमे तदपि ध्यान सूक्लं युग्मभ्य आदरात् || ८४ ||

कथितं सर्वपापघ्नं सर्वपुरा फलप्रदं |
प्रत्यहं ध्यान सूक्तं वा पठेद्वानन्ययांनसः ||
महतीं सीद्धिमासाद्य प्राप्नोति भगवत्पदं || 

इति श्रीअदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे राजराजविद्याहाथषट्त्रिंशोध्यायः |
प्. ८७अ)

श्रीभगवानुवाच ||

उपासना क्रमं वक्ष्ये साचकानां हितायवः |
मयोक्त विधिनो याम्य जीवन्मूक्तो भवेत्पुमान् || १ ||

ब्राह्मेमुहूर्त उत्थाय स्मर्त्वे गुरुपादकां |
ब्रह्मविद्यां प्रप्त्वाथ श्रीश्रीसाशद्वादशाक्षरी || २ ||

रश्मिमाला मनुस्मृत्यत्रेधा वा पंचद्यौकधा |
सुप्राभातमहास्मोत्रं पठित्वा तदनंतरं || ३ ||

नारायणाभिधे चर्मशक्तश्वेसुजयेनूथा |
नारायणात्मकं दिव्यं कवचं वज्रं यजरं || ४ ||

ब्राहेकालेव वा प्रातर्मध्याह्ने सामेव वा |
निशायायमर्द्धरात्रैवाप्त्वाचर्या पुरस्सरं || ५ ||

यत्र जप्त्वा सर्वे विद्योद्यैर्विमुक्तोनुर्रितैरतैपि |
सिद्धिमान्योति महतीं त्रैलोक्येनापि दुर्लभां || ६ ||

श्रियः पंचदशार्णेया रश्मिमूक्तमतः परं |
अनुस्मृत्य सकृद्वापि श्रियः पंचदशाक्षरी || ७ ||

आष्टविंशातधा जप्त्वा वहिर्निर्गत्य साधकः |
कृत शौचस्ततः स्रात्वा संध्यां कत्वो ततः परं || ८ ||

नित्यहोमं समाप्याथ भूयोप्याचार्य पादुकां |
कृतांजलि पुटो नत्वा श्रीमदष्टाक्षरीं शुभां || ९ ||

न्यासपूर्वं जपेन्नित्यं सहस्रं त्रिशताधिकं |
सहस्रमथर्वा पंचशतं वापि चतुःशतं || १० ||

त्रिशतं वाजपेन्नित्यमथवाष्टोत्तरं शुभं |
नोचेदधोगतिप्रो भविष्यति न संशयः || ११ ||

वासुदेव द्वादशार्ण वैत्युवीं च षडक्षरी |
यथा शक्त्या प्रजपत्वाथ द्वादशाणां श्रियो जपेत् || १२ ||

महालक्ष्मी जपेद्यद्वा ततः पंचदशाक्षरीः |
अष्टोत्तरसाते नित्य उमध्यविंशतिधापिवा || १३ ||

लक्ष्मीविद्या चतुष्कं च दशद्वादशधा जपेत् |
राजेश्वरीविद्यां महासिंहासनेश्वरी आष्ट || १४ ||

विंश अष्टोत्तरशतं नित्य उमष्ट विंशतिधापिवा |
लक्ष्मीविद्या च तिधा नित्यसंमोरत्साधकोक्तमः |
अथवा समये ब्राह्मे संससृत्याचार्यपादुका || १५ ||

ब्रह्मविद्यां प्रजपत्वाथ गभटवद्रस्मिमालिकां |
स्नात्वा संध्यामुयास्याथ श्रीमदष्टाक्षरी शुभां || १६ ||

न्यास पूर्वाजपेन्यासरहितां वाजपेवुश्वीः |
वासुदेव महाविद्यां वैष्णवीवं षडक्षारी || १७ ||

यथा शक्त्याथ संस्कृत्य कमला द्वादशाक्षरी |
लक्ष्मीं हृदयविद्यां वा प्रजप्त्वाष्टोत्तवंरशत || १८ ||

राजराजेश्वरीविद्या जपेत् मूर्ण कलान्यये |
आत्राप्य शाक्तो भगवद्ध च विद्यां दिने दिने || १९ ||

संस्मृत्य समुपेघ्रां संध्यामुयास्य च |
नित्यहोमं च निर्वर्त्य श्रीमदष्टाक्षरी परा || २० ||

षडंग मातृकान्यास केशवन्योस पूर्विकां |
चिह्नय मातृकार्वमवश्य प्रत्यहं जपेत् || २१ ||

प्. ८७ब्)

अत्राप्य शक्तौ देवाषे छंदांसि न्यस्य वान्वहं |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्यामाचार्याज्ञा पुरस्सर || २२ ||

त्रिशताधिक साहस्र सहस्रं वान्वहं जपेत् |
जपेत् पंचशतं यद्वा त्रिशतं वा चतुःशतं || २३ ||

द्वादशाणं श्रियः यश्वाज्जैयदष्टोत्तरं शतं |
लक्ष्मीहृदयविद्यां वा यथा शक्त्या प्रजप्यथ || २४ ||

राजराजेश्वरी विंमुयान्महत् || २६ ||

राजराजेश्वरीविद्या स्मरणादन्वहं द्विजाः |
भागवद्रश्मि सूक्तस्य महस्राद्वतितं फलं || २७ ||

श्रीमदष्टार्णविद्याया लक्षज्ञाय फलं तथा |
प्राप्नोति प्रत्यह भूमौ संशयो नात्र विद्यते || २८ ||

श्रीरामः ||

नारायणत्मकं वर्मवक्षेथह्यनंदनाः |
यज्जप्त्वा प्रत्यहं धीमाभारायण मेयो भवेत् || २९ ||

ऋषिर्नासियणैयोगी धर्मपुत्रा जगत्पतिः |

दैवी गायत्री |

छंदः लक्ष्मीनारायणे विमु || ३० ||

परमात्मा महायोगी देवता समुदीरितः |
यादजानूहं युगले वीदरे हृदिवोरसि || ३१ ||

वक्त्रमूर्ध्वानु पूर्षोण श्रीमदष्टाक्षरान्यसेत् शिरः |
प्रभृति पादांतं सूयोप्याष्टेक्षणरान्प्रासेत् || ३२ ||

प्रसावाधान् सर्ववर्णन्भयोतान् विन्यएत् सदा |
तर्जन्यादिक निष्कांतु मंगुष्ठ द्वितेयपि च || ३३ ||

वासुदेव महाविद्यावर्णान् पर्वसुचन्यसेत् |
पूर्ववत् प्रणवाद्यांश्चज्ञमोतां विन्यसेदध || ३४ ||

कारं हृदि विन्यस्याविकारं मूर्ध्नि विन्यसेत् |
षवणं चेभ्योर्मध्ये शिखायांणक्षा तथा || ३५ ||

वेकारं नेत्रयुगले न कर संवसेविष्ठ |
मकारमस्त्रं विन्यस्य स विसर्ग षडंगकं || ३६ |||

मंत्रमूर्तिर्भवेत्सो भारायण मयाः पुमान् |
ध्याये स्वहृदयांभोजेव देवं जगत्पति न || ३७ ||

कारं सर्वसंचिवषुमकारमस्त्रं विसस्य स विस्र्ग षडंग |
पणयः पुमान् ध्योयेह्व हृदयाभोजे देवदेवं जगत्पति || ३७ ||

ध्येयस्सदा स वितृमंडल मध्यवत्तो नारायणस्स रसिजाना सन्निविष्टः |
केयूरवान्मकरकुंडलवान्किरीटीहारीर रामयवयुर्धतशं श्वचक्रः || ३८ ||

अर्धांग श्रीपतिं यद्वा ध्योयेन्नारायणं विभुं || ३९ ||

हस्तौ विभ्रांत् सरसिजदा शंखचक्राणि विद्यां पपादशंकिन कलेशं मेव 
विद्युद्विलासं |
वामोत्तंगस्तनाविरता कल्पमाश्लेषु लोभोदेकी भूतं कर रवतनः 
पुंडरीकाक्ष लक्ष्म्यौः || ४० ||

प्. ८८अ)

त्रैष्ट्रभोयं महामंत्रा ध्यान श्लोक उदीरितः |
गच्छन् स्तिष्टनस्वपनर्भूतन् जाग्रतान्नपि || ४१ ||

हसन्नपि ध्यानश्लोकममुं स्मृत्वा व्रजत्येव |
महद्यशः राजराजेश्वरी विद्या जपहोमादिकर्मसु || ४२ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्या जपहोमादि कर्म |
सुध्यान मंत्रममुं स्मृत्व सिद्धिं प्राप्नोत्यनुमं || ४३ ||

स्वात्मानमथवा ध्यायेन्नारायणमनाप्तयं वंच्छक्ति सहितं |
सर्वविद्या तेजस्तयोमयं नारायणीं वर्मविद्यां प्रयतोथ स्मुच्चरे || ४४ ||

ओं ||

हरिविंद ध्यान् ममसर्वरक्षां न्यंस्तांघ्रि पद्मः यतेगें |
इष्टष्वेदराचर्मासिगदेस्वायं पाशान्दधानोष्ट गुणेष्ट वाहुः || ४५ ||

जलेषुमां रक्षतु मत्स्य मूर्तिर्पादो गणेभ्यो वरुणस्य |
पाशात् स्यलेवमायावदु वामनोव्यां त्रिविक्रमः खेचतु विश्वरूपः || ४६ ||

दुर्गेश्वरव्याजिमुखं दिषु प्रमुःद्यायान्नसिहोसुरपृथवारिः |
वीमुंचतो यस्य मह्यदहां संदिशो विनेद्रन्ययस्तंश्चगमाः || ४७ ||

रक्षत्वसौ माद्यनि यज्ञकल्पः स्ववंष्टयोन्नीतर्धरो वराहः |
रामोद्रिकूटे शूर्थे विप्रवो स सलक्ष्माणेव्याद्भाताग्रतोमा || ४८ ||

मामुग्र धर्मदी खिलात् प्रपादान्नारायणः पातु नरश्चह्यसा तदत्तस्त्वयोगे 
वराहः |
रोमादिदिष्टथ विप्रवो स सनक्ष्मोणेव्याद्भाताग्रजोमां शः कपिलः 
कर्मवंधात् || ४९ ||

सनत्कुमारोवतु कामदेवा इयं शेषांमां पथि देवेहेलनातू |
देवधिविर्युः सूषार्वनांतरान् कर्मोहरिर्मां निरयांदशेषात् || ५० ||

वन्वतरि भगवाग्न्यात्मा पथ्याद्वद्वाद्भया इभो निर्जितात्मा |
यज्ञश्च लोकादवति रहितांताद्वलोगणा क्रोधवशादेहीदः || ५१ ||

द्वैपायनो भगवान् प्रवोधा उद्धश्च पाषंडगणत्प्रमादात् |
काकिःकलेः कालमलात् प्रयातु धर्मावनायोरुकृतांवतारः || ५२ ||

मां केशवोगदया प्रीतरव्याहो विदभासंगवमाभवेणः |
नायणः प्राहू उदाभशक्तिर्मध्यां दिने विष्टररी इयाणिः || ५३ ||

देवो परान्हे मधुहोग्रधन्यासाय त्रिधामावतु माधवोमां |
दोषै हृसीकेरा उतार्धरात्रे निशाथ एकोव तुषन्ननाथः || ५४ ||

श्रीवत्सधामापररान्न ईशः प्रहृष ईशो सिधणै जनार्दनः |
दामोदरो व्यादन् सध्यं प्रभाते विश्वेश्वरो भगवान् कालामूर्तिः || ५५ ||

प्. ८८ब्)

चक्रं युगांतानलतिग्मनेमि भ्रमत्समंतांद्भागवस्त्रयुक्तं |
दंदग्धिदंग्ध्यरिसैन्यमाशुकक्षं यथावात सखो हुताशनाः || ५६ ||

गदेश निस्पर्शन विस्फुलिंगे निष्पिडिनिप्यिंह्यजित प्रियासिकष |
पांडवैनायकयक्षरक्षोभूतग्रहांश्चर्णयचूर्णयारीन || ५७ ||

त्वं पातु धान प्रमथ प्रेतमातृपिशाचाव प्रग्रहघोरदष्टान् |
दरेरवीश च यकस्य पूरितो भीम स्वनेरि हृदियाऽनिकंपन् || ५८ ||

त्वंतिम्माधाणसि वणरिसैनामीश प्रयुक्तो मच्छिचिच्छिंधि |
चक्षूषिनर्मन् छतचं इच्छादयद्विषामघोतां हरपाप चक्षुषं || ५९ ||

पन्नोभयं ग्रेहेभ्यो भूक्ते तुभ्यो नृप एव च |
सरीस्मायेभ्यो |दंष्ट्रिभ्यो भूतेभ्याद्येभ्य एनवा || ६० ||

सर्पारायेतानिग भगवाभामरूपस्त्र कीर्तनात् |
प्रयांतु संक्षयं सद्यो योनः श्रेयः प्रतीयका || ६१ ||

गुरुडो भगर्वास्तोत्रस्तोभं छंदो मयः प्रभुः |
रक्षत्वे शेषकृच्छेभ्यो विष्ववएनः स्वनामभिः || ६२ ||

सर्वाफनोहरेर्नाम रूपायानायुधामिनः |
वुद्धीद्रिय मनः प्राणन्यां तु पार्षद भूषणाः || ६३ ||

यथा हि भगवानेव वसुतः सदसच्चयत् |
सत्येनानेननः सैर्वे पांतुना शमुयर्द्रवा || ६४ ||

यथैकाल्यानुभावानां विकल्पा रहितः स्वायं |
भूषाणयुधलिंगारव्याधत्तेशक्तीः खमा यया || ६५ ||

तेनैव सत्यमानेन सर्वज्ञो भगवान् हरिः |
पातु सैर्वेस्वरूपैनसिदा सर्वक्ति सर्वगि || ६६ ||

विदिक्षादि दिक्षूर्धमधः समंतादंतर्वदि |भगिवान्नागमिहं |
प्रहापयन् लोकभयं स्वनेन स्वतेजसाग्रस्त समस्ततेजाः || ६७ ||

ओं त्रयोविंशति संख्याक श्लोकात्मकंमिदंभं |
एकविंशति स एकभंत्र रूपं शस्करं || ६८ ||

नारायणात्मकं वर्म प्रोन्नमे तत्फलप्रदं |
समस्त उरितौद्यघ्नं सर्वविघ्नविनाशनं || ६९ ||

समस्तैश्वर्य फलदं सर्वदा रिक्ष्याभजनं |
समस्तापहणहरं सर्वविद्याफलप्रदं || ७० ||

अज्ञाभतिमिदौद्य अंवतुर्षर्ग फलप्रदं |
वैष्णवं कचं दिव्यं सर्वत्रा वीजयप्रदं || ७१ ||

शुभेमसिशुर्भलग्रे दिवसे च शुभेतथा |
आचार्यचरणद्वंद्वं प्राणियात पुरस्सरं || ७२ ||

अर्चं पित्वा खिलैरर्थेर्वस्त्रेवराभाणौरपि |
दासीदासन्गजाश्वाद्यौ वैप्लवं कवचं शुभं || ७३ ||

आचार्यानुग्रहात् प्राप्य सततं विजयी भवेत् |
देर्वोयदिष्टामयिताश्रीमादष्टाक्षरी परां || ७४ ||

आचार्यवदनांभोरूदीत्वादौ कृतांजलिः |
वासुदेव महामंत्र वैष्णवं च षडक्षरं || ७५ ||

गृहीत्वा तत्यां चर्मग्रहीतव्यमिदं परं |
इयं नारायनारायणी सर्वदेवतारूपिणी परा || ७६ ||

कवचाख्या महाविद्या जप्यलक्ष्मी समृद्धिदा |
कवचं वैष्णवां रिव्यं वेदवेदांतसंग्रहं || ७७ ||

श्रीयस्करं शुभकरं नित्यविजयं सिद्धिदं |
नारायणे महयोगीधमं पुत्रो जगत्पतिः || ७८ ||

प्. ८९अ)

विद्यामेतां पुरा दृष्ट्वा ब्रह्मणे शंकुराय च |
विविवस्वतेदधी वा पदत्तवान् सर्वसिद्धिदां || ७९ ||

नारदायांजने पापविवस्वानुपपिदिष्टवान् |
देवार्षेवर्ये भंगवा भारदो ब्रह्मनंदन || ८० ||

जीवन्मुक्ते भवज्जत्वा विद्यामेतां फलप्रदां |
हिणयकसुतायाथ प्रह्रादाय सदत्तवात् || ८१ ||

अस्या एव प्रभावेन प्राह्रादो भगवस्रियः विषशस्त्राग्नित्या |
धैरवर्ध्यो वध्यत्व मनप्राप्यानत्यं विजयमातवान् || ८४ ||

दवीवस्सततं तप्त्वा भवर्म नारायणत्मकं |
शिष्याय दत्तवा त्वं द्येत्वघ्रासोपिरात्माहास्वैयु विभु || ८५ ||

दत्तवान् विश्वसूपाय विश्वरूपो माहायशाः |
प्रार्थिति वहुशा पूर्वं महेशयया प्रदत्तवान् || ८६ ||

महेंद्रोस्याः प्रभावेर्वन जित्वा सुगणान्यु |
नारायणमविलोकानां राज्यश्रियामवाप्तवान् || ८७ ||

आवाप्या सर्वसाम्राज्यं लक्ष्मी सुगुणान्वितां |
द्रोहमस्य च कोरंद्रोमन्नोसज्य श्रिया विभूः || ८८ ||

आचार्य रोहातो ब्रह्महत्या साहस्रातोधिकं |
प्रापावान्पातकं घोरं भ्रष्टं श्रीरामवत्तथा || ८९ ||

वाचस्पति प्रसदिन हयमेध सहस्रवं |
संपूर्ण दक्षिणक्रं च कायाररनायक || ९० ||

तथायाक नद्य देवराजस्यना भवत् भूयोयोयित गत्यतिः |
दैत्यदा भवदं क्षेभिः काले कलितिररच्छातः भूयोपि म्रष्टवुक्ष्मीको भूयोपि 
श्रियमात् प्रवान् स्वायंभुर्वादिभि शास्त्रे विप्रहत्यातास्य च || ९४ ||

मिच्छतिर्विहिताचार्यर्द्राहकुर्तननिष्कतिः |
वापि सुराया नायुतं तुं वा || ९५ ||

स्वर्णस्तेयु युतं वापि गुरुतल्पायुतं तु वा |
मन्वादि धर्मशास्त्रोक्त प्रायश्चित श्रुति || ९६ ||

आचार्यस्या नृतं वा वामुक्ताहं कृत्य वा सकृत् |
त्वकृंत्य वा माहादानानायुतैरपि न शुध्यति || ९७ ||

सत्यमिदं सत्यं नात्र संशयकय कारणं |
तस्मादवश्यचायं प्रिनैरर्थोर्धियागिरा || ९८ ||

अर्चयेन्नियतो नित्यसिमच्छन्महत्तराव तु |
मुखो विधाता सौ स्वसतेभ्यः प्रत्तवान् || ९९ ||

ब्रह्मा पुत्रा महात्यानस्सनकाद्या महौजसः |
सप्त्वा नारायणीविद्यां प्रास्रिद्धिमत्तमां || १०० ||

ब्रह्मपुत्रोवशिष्ये सौयोत्राय कथयिष्यति |
नारायणे महायोगी तस्य पुत्रो भविष्यति || १०१ ||

कृष्ण द्वैपानोनाम्रा वेदव्यासो महातयाः |
स्यापि भगवान् शंभुर्दक्षिणेमूत्रिरीश्वरः || १०२ ||

भविष्यति शुको नाम्नासु आनंद वद्देनः |
नौमिष्टे सुमहाररोयेशौनकादिभ्य आदरात् || १०३ ||

विद्यामेतां मामह योगो कथयिष्यतित्वातः |
तेपि सर्वे महाप्राज्ञा विधा मेतामाको नाम्ना || १०४ ||

सुत आनदवद्धनः नौमिष्येसुमुगविदां वरां |
शुकाचार्य स्वेनैव भूमौ विद्या प्रकाशिता || १०५ ||

विद्यामेतामधीत्येशः शंकरः परमेश्वरः |
त्रिपुराद्यरि संहारं कृत्वाभू भगवान् शिवः || १०६ ||

प्. ८९ब्)

सर्वज्ञत्व मवाप्याथ कुमाराय प्रदत्तवान् |
त्रैलोक्य जपिनं रौद्रमवश्यमपि दैवतो || १०७ ||

तारकं जितव्सनस्याः प्रभावादीश्वरात्मवजः |
अस्याः पठनतो भूमौ देशिकं घ्रिप्रसादतः || १०८ ||

एकन जन्मना मुक्ति प्रांप्रवत्ति द्विजर्षभाः |
व्यतीवाते महायोगे रविसंक्रमणेपि वा || १०९ ||

एकादशी दिने यद्वा देशिकाज्ञा पुरसास्मरं |
श्रीमदष्यक्षरीविद्यां जपेत् पंचशताधिकं || ११० ||

सहस्रं प्रयतो भूत्वा वासुदेवं महामनुं |
जप्त्वपिशनमेकांते वैद्येवं च षडशरं || १११ ||

अष्टोत्तरशतं जप्त्वा श्रीविद्या द्वादशाक्षरीं |
प्रजप्त्वा त्रिशतं प्राज्ञो विद्यामष्टा दशाक्षरी || ११२ ||

अष्टोत्तरे शतं जप्त्व राजराजेश्वरीमथ |
शतमष्टोत्तरं जप्त्वा विद्यामेता मतः परं || ११३ ||

चाधिकं च चत्वारिशं द्वारं प्रजपेत् सुधी |
विधिवत् संस्कृते वह्नौ स्वाचार्याज्ञा पुरुस्सरं || ११४ ||

आज्यं पंचशतं हुत्वा श्रीमदष्टार्णे विद्याया |
विद्यया वासुदेवस्य शतमष्टोत्तरं हुनेत् || ११५ ||

वैद्यव्या विद्ययाय पश्चादष्टा विशतिधाघृते |
एकविंशति संख्यांकमंत्रैः श्रीपतिमवर्मणः || ११६ ||

घेतन पंचधा हुत्वा द्वादशर्ण श्रिया घृतं |
अष्टोत्तरशतं हुत्वा विद्यया द्वादशार्णया || ११७ ||

अष्टा विंशतिधा हुत्वा राजराजारव्य विद्यया |
आष्टविंशतिधा हुत्वा प्रायश्चित्तेर्हुनेवृतः || ११८ ||

महाव्याहृतिभिर्जात्वा कृत्वां ब्रह्मार्पमार्यणहुतिं |
देशिकाघ्रिं युगं नत्वा साष्टांगं दंडवत् सुधीः || ११९ ||

वस्त्रैराभरणैर्हेमैरभ्यर्च्याचायेमादरात् |
वष्टाशिनमित्त द्रव्यमर्पयेच्चरणद्वये || १२० ||

तदर्धा वा तदर्ध वा त्रिनिष्कमथवार्पयेत् |
वस्त्रेराभरणैपलोमाचार्यस्याथ पूजयेत् || १२१ ||

सम्यग्भोज्याम्मवासिन्यो द्वादश ब्राह्मराग आपि |
देशिकानुग्रहात् सिद्धिं प्रायोत्पन्न न संशयः || १२२ ||

तदारस्य जयोन्नित्यं पंचाधावात्रिधै जपेत् |
कधा समास्तरस्तरव्याधि संद्यद्धंसि यटी यसी || १२३ ||

अनया सदृशी विद्या त्रिष्टु लोकेषु दुर्लभा |
आरण्येवा नरण्ये वा वोख्याघ्र समाकुले || १२४ ||

जगासिंह महाव्याघ्र संकेटे भूत संकटे |
ब्रह्मराक्षसवेतालयक्षकूष्यंडसंकटे || १२५ ||

सकृदेव प्रजप्ये वेदं वैष्णुवं कवचं शुभं |
त्युक्तः सकलमीतिम्योजयं प्राप्नोति शाश्वतं || १२६ ||

यत्रै तत्पध्यते नित्यं वौष्णुवं कवचं शुभं |
गृहदौयादशादोषाः पूर्व कर्मानुगास्तथा || १२७ ||

वातपित्तकफोभक्षरोगा अपि सुदारुणः |
अरिष्टान्यपि नश्यंति कवचेस्य जपाद्विजाः || १२८ ||

प्. ९०अ)

दुस्तरे जलसंवाते तज्जलं स्थलतां व्रजेत् |
सिंहा अपि मृगायंते हारायंते फणीश्रराम || १२९ ||

अरण्ये प्राक्तरे वापि दावाग्नि परिवारिते |
दस्याभिः पीडितो वापि जृदिंतो वापि शत्रुभिः || १३० ||

क्रुद्धेन राज्ञा वाज्ञत्यो वधवंधकोर परमात् |
वातेना घूर्णितो वापि विमग्नश्व महार्णवे || १३१ ||

नारायणात्मकं मं स्मृत्वा सकृदपि द्विजाः |
प्राप्नोति विजयं सद्यो मुक्तस्मकल संकटात् || १३२ ||

सर्वस्व प्राणहोणजामवेद्यदि पंचवारमिदं |
जप्त्वा स्वाचार्य वरणद्वये || १३३ ||

यत्किंचिदपि वा वित्तं दत्त्वा गच्छे ततः परं |
राजा दासो भवेत्तस्य प्राणैरपि धनेरपि || १३४ ||

नित्यं पंचदशावृत्या जपन् वर्षमतं द्रितं |
शायान् ग्रहस्रामर्थ्यं प्राप्य नित्यजपं शुभं || १३५ ||

स्वच्छंदमर्णे भूत्वा प्राप्नोत्येवोत्तमां गतिं |
आयुष्यं महदारोग्यमैश्वर्यमणिमादिकं || १३६ ||

स्वच्छंदमरणां जातिस्मारणं च महत्तरं |
छत्रय निमुक्ति स्वाराज्य पदवीमपि || १३७ ||

कवचस्यास्य माहात्मन्योत् यत्रत्र न संशयः |
रहस्यमे तत्कवचं वैष्णवं वज्रपंजर || १३८ ||

जप्त्वा नित्य विशुद्धात्मामूत्युं जपति साधकः |
स्थावरगममपि कृत्रिमं च महद्विषं || १३९ ||

हालाहलं मदहीयार सुमपि तस्य शरीरगं |
सत्य एवामृती भूत्वा विनश्यति न संशय || १४० ||

मंत्रं तत्र महायंत्र कृत्या अपि सुदारुणः |
तद्वेशपि विनश्यति द्विजाग्र्यौरपि चोदिताः || १४१ ||

जप्त्वा पंचदशाकला भवमं नारायणात्मकं संशयः |
वर्णनपाणात्मात्मकं एकाकी पुरतो गच्छेत्यं ग्रामामि मुखः शुचिः || १४२ ||

देवासुर माहीसेन ना समं तत्सैन्यप्रप्यसौ |
नारायणात्मको भूत्वा विजित्यारि निष्कंदनः || १४३ ||

यमुलोप्रांपनियुतरा गच्छति ध्रुवं न |
कुर्वंति क्षतितस्य महास्त्रारीया संतत || १४४ ||

महादरिद्र युक्तो वा महारोग हतोपि वा |
जप्त्वैदं वैष्णवं वर्म धनधान्यादि संकुलां || १४५ ||

अचलां श्रिय साप्ताक्षति तस्य माहास्रांरायपि |
संततं चिरंजातिस्मोरा भूवा लब्ध्वा सर्वमनोरथान् || १४६ ||

भुक्तेह सकलान् भोगानंते हरिपदं लभेत् |
तिष्ठंति साधदसारार्थसग्रे उत्तरभागे |
राजराजविद्या माहाल्ये सत्यत्रिशोध्यायः || 
प्. ९०अ)

श्रीभगवानुवाच ||

राजराजा महाविद्या यजनं संप्रवक्ष्योतं |
श्रूणुध्व योगिनस्सर्वे ब्रह्मयुक्ता दृढव्रताः || १ ||

राजराज महाविद्यां नित्यमष्टोत्तरं शतं |
अष्टा विशतिधा वापि दशद्वादशधापिवा || २ ||

जप्त्वात्य सहमेकांते सहस्ररणं महामनुं |
श्रियः पतेर्भगवतस्सकृज्जप्त्वा ततः परं || ३ ||

प्. ९०ब्)

श्रियो देव्याः सुहस्रार्णं मातामंत्र मनुस्सस्मरेत् |
पीठपूजां विधायादौ च योध्यापुरनामकं || ४ ||

श्रीचक्रं संप्रतिष्ठाप्य महासिंहासनासकं |
लयांग पूजां मात्रं वा कृत्वादौ मिनि यत्व्रतः || ५ ||

लक्ष्मीनारायणौ पश्चात् सालग्रामा शिलान्विते |
चक्रराजार्द्ययेन्नित्यं सुगंधि कुसुमैः श्रीभैः || ६ ||

नौवेद्यकाले श्रीदेव्यैभम उच्चार्य यत्नतः |
लक्ष्मीनारायणीविद्यां दशारामामाथ प्राप्तान्न लक्ष्मीविद्यां च भूनोला 
मनुयुग्मकं || ९ ||

वासुदेवं मनुं पश्वाद्वैष्णुव च षडक्षर |
यज्ञभाणराणी विद्यासे कृतचार्य यत्नतः || १० ||

राजराजेश्वरी विद्यामुच्चाय त्रिश आदरात् |
ब्रह्मविद्यां समुच्चार्य सालग्राम शिलान्विते || ११ ||

चक्रराजे समावाह्य लक्ष्मीनारायणे विभू |
चतुर्विंशति संख्याकरनुपवारान् समर्पयेत् || १३ ||

श्रीश्रीशद्वादशाक्षर्या पंचधाभ्यर्च्य तत्परं शतं || १४ |||

अष्टाविंशतिधा वापी पुत्रेः पुष्पैस्समर्चयेत् |
कृत्वेत्थं प्रत्यहं भूतां कत्काद्वादं शंवत्सरं || १५ ||

यत्फुलं समवान्योति तदेव फलमश्नुते |
लयागे पूजां कृत्वादावित्थं चाभ्यच्ये यत्नतः || १६ ||

सहस्रवर्ष पूजायाः प्रत्यहं यत्नमान्युन्यात् |
पूर्वोक्त विधिना यद्वा समावाह्य जगत्पतीः || १७ ||

उपचारैस्समभ्यर्च्य नामभिः केशवादिभिः |
चतुर्विंशति संख्याकैरभ्यव्यक्षि दृढव्रतः || १८ ||

पंचाशान्मिथुनैर्नित्यं केशवाद्योःस्समर्चयत् |
श्रीश्रीशद्वादशाक्षवयौ ततः प्रत्यहमर्चयत् || १९ ||

युग्यैः केशवकीत्यो धेर्यः सकृत् प्रात्यहं यजेत् |
सहस्रवर्ष पूजायाः फलं प्रत्यहमान्युयात् || २० ||

युग्मैः केशवकीर्त्यधिर्द्वे चात्रेधापि वार्पयेत् |
सर्वतीर्थ स्नानफलं सर्वक्रतुषु यत्फलं || २१ ||

सर्वदानेषु यत्पुराय सर्वपूजासु यत्फलं |
तत्युलं सागमाप्नोति प्रेत्यहं च दृढं व्रतं || २२ ||

जातिस्मारत्वमान्योति ब्रह्मज्ञानं सनातनं |
दशिकानु ग्रहात्माक्षान्नारायण पदं लभेत् || २३ ||

देशिकांघ्रि युगापद पादुका युग्ममादरात् |
अभ्यार्च्य प्रत्यहं पूर्वं ततः श्रीपतिर्पयोत् || २४ ||

तत्पादुकायुगं ब्रह्मविले संस्थाप्य साधकः |
प्रत्याहं सर्वर्वयायौद्यो विर्मुक्तेः कोटिदानजं || २५ ||

फलं संप्राप्य विद्यानां सिद्धिं चान्योति शाश्वतीं |
सालग्रामशिलायुक्तं चक्रराजमहत्तरं || २६ ||

प्. ९१अ)

उक्तेन विधिनाभ्यर्च्य यत्रैः पुष्पैः सुगंधिभिः |
कुलसाहस्रसहितो रमते भगवत्पए || २७ ||

वदरीकामनं पुराय सुंदरी वल्लाभात्वात्मनः |
लक्ष्मीयेतेर्भगवतः क्षेत्रमुक्तं मरुर्षिभिः || २८ ||

रंगधाम महत्क्षेत्रं संहरी वल्लमात्मनः |
क्षेत्रं लक्ष्मीपतेः प्रोक्तं सद्यस्सकलसिद्धिदं || २९ ||

श्रीनिवासाभिद्यं क्षोत्रमंजनाचलनामकं |
श्रियः पतेर्भगवतः सुंद्री वल्लभात्मन || ३० ||

क्षेत्रं सागरतीरेपि पुरुषोत्तममाकं |
सुंदरी वच्छभस्योक्त मच्युतस्य श्रियः पते || ३१ ||

अयोध्यामथुरामायाकाशिका कांच्यवंतिका |
द्वारकारव्यापुरीरम्या सत्यैते मुदिताः स्मृताः || ३२ ||

नारायणेस्य श्रीमस्यसुंदरा वल्लभात्मनः |
निवासू भूता एवाःस्यु दशर्निनिक्क्ति सिद्धिदाः || ३३ ||

राजराजेश्वरीविधामेषु क्षेत्रेयु साधकः |
क्षीराशी वा फलाशी वा पंचरात्रं दिने दिने || ३४ ||

सालग्रामा शिलायुक्तं चक्रमभ्य च साधकः |
श्रीमदष्टाक्षरीविधा जप्त्वा साहस्र मन्वहं || ३५ ||

राजराजेश्वरीविद्यां प्रजप्त्वा त्रिशतं शुचिः |
वहुवां दक्षिणं दत्वा स्वदेसिक पदांवुजे || ३६ ||

लक्ष्मीपतिं महाराज भगवतं जगत्पति |
पश्यतेव स्वक्षुर्भ्या वरदे भक्तवत्सलं || ३७ ||

देवत्वादि महामिहा सिद्धि साधनानि तत परं |
प्रवक्ष्यामि समासौन न शूणधं नह्यनंदनाः || ३८ ||

आचार्यानु ग्रहात्याप्य श्रीमदष्टाक्षरीरां |
यज्ञायणीं विद्यां ब्रह्मद्यां यत व्रतः || ३९ ||

संपूर्णे सिद्धिमान्विच्छना राजाराजश्वाजि जयेत् |
आयंपना नारायणः साक्षाणसो दाशरथात्मतः || ४० ||

मायामानुषदेहो साकौशन्यानंदवद्धनः |
आस्यैवं कलया पूर्णे जातोस्मि जगतीतले || ४१ ||

अस्येवानुज्ञया वक्ष्येश्वणर्ध ब्रह्मनंदनाः |
मधुमाधवमाणैद्वोध संतु ऋतुरीतः || ४२ ||

ऋतुष्यपि समस्तेषु श्रेद्यासौ व्रामनंदनाः |
तत्र चैत्राभिद्येमसि प्रतिपद्विनमादितः || ४३ ||

नवम्यंतं महत्पर्व नवरात्राभिधं |
महापातक राशीघ्रां कलिल्प्रषभेदनं || ४४ ||

दारिद्रदन सर्वमहास्वविनाशनं |
सर्वसंकटभीतिघ्रं सर्वरोग विभंजनं || ४५ ||

अणिमा नक्षत्र युक्ता वा जयंती ज्ञानं कायतं |
तत्र मध्याह्नसमये साक्षान्नारायणो विभूः || ४८ ||

प्. ९१ब्)

हिताय सर्वलोकानां माविरासीन् महीतले |
रामो दाशरथिनस्ति परब्रह्म भयोस्युः || ४९ ||

दशम्यांता जनकीदेवी प्रादर्भूतो सनातनी |
चिच्छक्तिः सदरीसाक्षाच्छीरियं रसाकला || ५० ||

दिनद्वषिरासीन् महीतले रामो दाशरथिर्नाम्ना |
परब्रह्ममयोमुःयं महत्पुरायं तत्रापि ब्रह्मनंदनां ||

यजदान तप स्त्रीर्थ व्रतकोदि फलप्रलमोन्याति शाश्वतं || ५३ ||

रवि पर्वशतं वापिनै तद्विन समं भवेत् |
श्रीरामनवमी प्राथ्यव आवायास्तेषाश्वेयो न निद्यंति || ५६ ||

यत्र भवेत्नीतिर्विद्यायां ब्रह्मनंदनाः |
वासंते नवरात्रे साजत्याव्य || ५७ ||

प्रतिप्रद्विनामारभ्य नवम्यंत महव्रतं |
कक्तं स्वं सर्वफलदं विद्यानां सिद्धिमिच्छाअ || ५८ ||

रामे वेष्णुतिर्विद्याया श्रीमदष्टाक्षरस्या च |
महाती सिद्धिमन्विच्छकुयादत्रवत शुभं || ५९ ||

देशिकान् ज्ञया तत्र व्रतमे तत्समावदेत् |
मधुमासे शुक्लपक्षे प्रतिपद्विद्यसे शुभे || ६० ||

ब्रह्मेसमय उत्थायत्पणभ्या चाप पादयोः |
ब्रह्मविद्या मनुस्मृत्य रश्मिभं सूक्त मतः परं || ६१ ||

ततः स्रात्वा विशुद्धात्मा नित्यसंध्या कृष्णपक्षे |
क्प्रतिपद्विवसेपास्य च नित्यहोमं समाययोथ नत्वा देशिकामादरात् || ६२ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्यां न्यास जातपुरस्सरां |
त्रिशता शाताधिक साहस्रं प्रत्यहं प्रजपेच्छचिः || ६३ ||

अशक्तः सकलन्यासं कर्तं वैष्णुव सतृकां |
अवश्यमपी विन्यस्य न्यस्य चिद्रूममातृकां || ६४ ||

श्रीमदष्टाक्षणीरि विवां जपेत्ये च शताधिकं |
सहस्रं प्रजपेन्नित्यं मथवान्नि शताधिकं || ६५ ||

वासुदेव महाविद्या वैष्णवीवं षडक्षरी |
आष्टोत्तरशतं जप्त्वा द्वादशाणां श्रियो मनं || ६६ ||

मत्रिशतं प्रजपेन्नित्यं राजराजेश्वरीथ |
अष्टोत्तरशतनित्यमुमष्टा विंशतियुषी वा || ६७ ||

प्रजप्त्वा वैष्णवं वर्म प्रत्यहं पंचधा जपेत् |
पूर्वेक्त विधिनाभ्यर्च्य श्रीश्रीशद्वादशाणया || ६८ ||

अष्टोत्तरशतं नित्यमचेयेद् ब्रह्मविष्णुया |
यज्ञनरायणीविद्यां नित्यमष्टोत्तर शतं || ६९ ||

अष्टाविंशतिधा वापि सायंकाले जपेच्छविः |
प्रत्यहंतिक्वमेकैकं देशिकांघ्रि युगेयं यत् || ७० ||

तदधषोतदर्धवा विन्नशाठ्य. विवर्जयेत् |
श्रीरामतन्मदिवसे प्रातरुत्थाय वा यतः || ७१ ||

श्रीमदष्टाक्षरीरादीनां पूर्ववर्जयमाचरेत् |
पंचविंशतिधा वर्मनारायणमयं जपत् || ७२ ||

विधिवत् संस्कृत वह्नौ दशम्यां प्रातरुत्थितः |
सावित्र्या जुहुया पूर्वमष्टोत्तरशतं || ७३ ||

प्. ९२अ)

श्रीमदष्टर्णया पश्चात् सहस्रं त्रिशताधिकं |
कापित्वात्यं हुनेदग्नौ सिद्धिकामस्समहिः || ७४ ||

शुद्धगव्याज्य मथवा सुरेवस्य विद्ययाः |
अष्टविंशतिधा हुत्वा वैष्णव्यार्ववेद्ययापि च || ७५ ||

श्रीद्वादशार्या पश्चा त्रिशतं जुहुयाद्वतं |
आष्टार्विसिधा राज्यलक्ष्म्या च द्वयाद्वतं || ७६ ||

अद्वौग लक्ष्मीपतिता तथैव जुहुयांतं |
मगव रश्मिविद्यभिरिकैकामाहुतिरनेत् || ७७ ||

अष्टाविंशातेधा पश्चाद्राजाराजा स्वधया |
ह्येत्वैकवीशं संख्यके वर्मत्रैरतः परं || ७८ ||

पत्रवारं हुनेदाज्ये कापिलं गोघृतं तु वा |
हुत्वा जपदिभिः पश्चीत् प्रायश्चित्तै हुनेत् || ७९ ||

ब्रह्मार्पणहर्ति कृत्वा नत्वात्वा वैश्वानरं ततः |
आचार्यचरणद्वंद्वं साष्टाग्रंणित्यच || ८० ||

सालग्राम शिलामेकां दत्वा तद्दशमी दिने च |
षोशनमितं द्रव्ये दक्षिणार्थं समर्पयेत् || ८१ ||

अवश्यं कुडद्वंद्वं गागे यत् |
अन्यौरा भरणैर्वस्त्रै रसं कुर्याच्च देशिकं || ८२ ||

अशक्तोपि चतुर्वर्णान् भिक्षेत्वा साधकोत्तमः |
प्रत्यह निष्कमेकं वा तदर्धं वा तदर्धक || ८३ ||

समर्प्याचार्य यादाब्जे श्रीरामनवमी दिने |
द्विगुदक्षिणां दत्वा हू	त्वा हुत्वाथ दशमी दिने || ८४ ||

सालग्रामशिलां दत्वा गुरोः कर्णयुगो युग |
योवच्छकयमलंकारं दत्वा यासेपिनिमलं || ८५ ||

वषाशनमितं द्रव्यं दक्षिणर्थ समर्चयेत् |
वित्तलीभं परित्यज्य तदधंवो तदर्धके || ८६ ||

निष्क त्रितववित्तवाप्यवश्य गुरवेर्पयेत् |
साक्षाक्षीतानकि वुध्या वासोलंकरणादिकं || ८७ ||

दद्यादवश्यमाचार्य पत्न्यै पश्चाद्विजर्षभाः |
आथयं च शतं पत्रे पुष्पेश्च व्रत्यविषया || ८८ ||

श्रीपत्यद्ययेयोद्धीमान् गंधायौ सुमनो हरैः |
सुवासिनीः पंचदशा विप्रान् पंचदशाप्यथ || ८९ ||

मूष्टान्नैर्दक्षिणभिश्चतां कलाद्यैश्च तोषयेत् |
देशिकोत्तम पादाब्ज प्रक्षालित जलं शुभं || ९० ||

पीत्वा देशिक पद्मौ च भुजीयाच्छिष्ट मप्यथ |
देशिकोत्तम हस्ताक्रा लिंगितो मुत्रानतरं || ९१ ||

भगवत्कलयापूर्णं सिद्धिप्य प्रोति शाश्वोतो |
अष्टाविशितिधा हुत्वा राजारारव्या विधद्यया || ९२ ||

कत्वात्र श्रीमकर्मकर्तरस्य निसर्षज्ञत्वं न संशयः |
श्रीमदष्टार्णे विद्यायाः पुरश्चरण कृत्यतः || ९३ ||

अयं नाशयरसीः साक्षाद्द्रामोद्दाशरीथिर्विभुः |
तुष्टा प्रसलोधादो भक्तत्राण परायाणः | ९८ ||

श्रियमष्टगुणे पोतां संवियप्रदि संयुतां |
 आयुराराग्यमतुलं गृत्योरपि भयं वा करं || ९९ ||

प्. ५६५, प्. ९२ब्)

स्वकिंकराग्र गरायत्वं सकला पूर्णतां तथा |
अक्षयान् सर्वभोगांश्च विमानं च महत्तरं || १०० ||

धर्मार्थ काममोक्षांश्च प्रयच्छति न संशयः |
महीतीया पुरश्चर्या सांगदक्षिणयान्विता || १०१ ||

तत्सहस्रा फलं सांगं ददात्यस्सै श्रियः पतो |
वासुदेवस्य मेत्रेण हुत्वा तद दशमी दिने || १०२ ||

योप्तौ हिराय गर्भात्मा विरारयु श्रीर्भावष्यति |
वैष्णव्या विद्यया हुत्वा घृतंत दशमोदिने || १०३ ||

भूत्यानामग्ररायत्वत् प्रांत्येव श्रियः पतेः |
श्रीद्वादशार्णया तत्र हुत्वा संदज्यं दशमीदिने || १०४ ||

श्रियं पश्यति चक्षुर्भ्यावमवश्यं जानकीमिमा |
सीताप्रसादान् महती धनधान्यौद्य संकुली || १०५ ||

मुक्तारत्नगणाकीर्णं गजाश्वरथ संकुलां |
प्राप्नोति महातीं लक्ष्मीतीस्मिन्वर्षेन संशयः || १०६ ||

मातृत्वा सर्वविद्यानामियं चिद्रूपिरूपयिणी |
रमाविद्या सिद्धिदं दासस्मैव्यास वाल्मीकि सत्रितां || १०७ ||

अस्याः साताहालक्ष्म्याशंखवद्यादयः शुभाः |
तिष्ठंति भूर्त्रि मतोस्य गृहे रत्नौघ वर्षिणः || १०८ ||

वंशाभिवृद्धिस्तुला वदके निशाकरौ |
भवत्यस्य न संदेहस्सर्वभाग्य समाकुला || १०९ ||

न वियोगोदनेक्ष्या शंखपुत्रैः पत्याधिया भवेत् |
भस्य हस्तांवुजेष्टत्यक्षया मुक्तिरुत्तमा || ११० ||

अद्वेगी श्रीशामंत्रेण हुत्वाज्यं दशमीदिने |
अश्वमेध सहस्रस्य वाजपेयायुत तस्य च || १११ ||

पूर्णे दक्षिणयुक्तमवश्यं फलमश्रुते |
राजरोध्यया तत्र दशयीदीवसे शुभे || ११२ ||

कामप्याहुति कृत्वा गत्येनाज्येन साधकः |
आज्येन कोटिशो हुत्वा श्रीमदष्टार्णविद्यया || ११३ ||

अवश्यं तत्फलं तत्र हुत्वा प्राप्त्येत्य संशयं |
अग्निघो मायुते वापि वाजपेय सहस्रकं || ११४ ||

एकाहुत्यान तुल्यं स्याद्राजाख्य विद्यया |
राजराजेश्वरीविद्या होमेन सदृशं फलं || ११५ ||

वक्तुं न शक्यते तत्र दशमादिकसे द्विजाः |
श्रीरामजन्मा नवमीयातो दशमीने || ११६ ||

एकामप्याहुति कत्वा राजराजाख्य विधया |
आणिमादि गुणेश्वर्यं पुत्रपौत्रादि संपद || ११७ ||

ब्रह्मानंद सुखावात् विप्रांत्यत्र न क्षशयाः |
भगवद्रश्मिविद्याभिरेकैकाहुति होमत || ११८ ||

भगवद्रश्मि विद्यानां सर्वोसा सिद्धिमश्रुते |
हुत्वाथ पंचधा वमुर्मंत्रैर्नासियणेदितैः || ११९ ||

साध्य नारायणं देवमां चंद्राशशिं विभुं |
नृसिंहमस्य कूर्मादि रूपिणं परमेश्वरं || १२० ||

प्. ९३अ)

पश्यत्येवस्व चक्षुर्भ्याता स्थिन्वर्षेन संशयः |
चक्रादीन्यायुधान्यस्य मूर्तिमतो दिने दिने || १२१ ||

भत्यवत्परिरक्षंति प्रपच्छंत्य शिश्लेक्षितं |
साध्य नारायणे योगी त्रिजत्पतिस्यत || १२२ ||

दनृत्रे योगी भृग्वाद्या ऋष्योपि चतं |
रक्षत्यन्वहं सिद्धास्साध्याश्च समरुद्रणः || २३ ||

अयंदागाथि स्वामीजानकीपतिरव्युतः |
सखायं कुरुतेखस्य किंकरं वायुनंदनं || २४ ||

अणिमादि गुणेश्वर्य वाचां सिद्धि मनुत्तमां |
अष्टांग हितं योगं जन्मकोटि स्मृतिं शुभां || २५ ||

विजयं कालमृत्योश्च महद्रस श्रियं |
आक्षयां पुत्रपौत्रदि समूद्धिं च महत्तरां || २६ ||

वहानंदेक विज्ञानं ददात्यस्सौ श्रियः पतिः |
यद्वा दिनत्रयं कार्यं व्रतं भगवतः प्रियं || १२७ ||

नारायणो महायोगी जता पतिरव्यतः हिताय |
सर्वलोकाना द्रष्टानां निग्रहाय च || १२८ ||

प्रार्थितो ब्रहरुद्रौरशेषैर्देवतागणैः |
चौत्रमासेशकृपक्षे मध्याह्ने नवमीदिने || १२९ ||

अमूत्तो मूत्रिमानासीत् कौशल्यायाः परः |
पुमान् दशम्यं भरतो जातः शंखमूर्तिर्जगत्पतिः || १३० ||

उभावनंत चक्रांशावेकादश्यां जलत्पती |
जातौ लक्ष्मारा शत्रुमौ समित्रायां सुरेश्वरौ || १३१ ||

दशमीदिवसे साक्षाज्जानकी कमलालया |
अविरासीन् माहानक्स्योर्भतला इत्यिता सती || १३२ ||

नवमीदिनमारभ्यदिन त्रितयमानादरात् |
पुरश्चर्या व्रतं कार्यं जानकीराद्यवं प्रिय || १३३ ||

दशम्यामेव चैत्रस्मिन् दैवतेश्व महमिभिः |
कत्तोराज्याभिषेकोस्यामास्य परमामः || १३४ ||

एकादश्या माहोराक्रंभ्यंस्स्यं लेशित |
प्रहदी रामः प्रसन्नौ भक्तत्मल || १३५ ||

जपलक्ष्मी महायोगं तस्मादे तद्वि न त्रयं |
प्राद्धद्महर्षयस्सिद्धा भक्तस्या क्षयकारकं || १३६ ||

दिनत्रयेव्रतं येन लक्ष्मीनारायणी प्रयं |
क्रियते तस्यस्या भक्तस्य साक्षान्नाप्यो विभु || १३७ ||

ब्रहानंदैक विज्ञानं कैवत्सं च प्रपद्यीति || १३८ ||

अत्राहरार्या मनगीति युक्तां गार्था पुरावर्द्धमगीतिमिश्रा |
श्रीराम वैद्रस्य दिन त्रयेस्मिन् व्रतप्रभावेन युतां द्विजाप्याः || १३९ ||

उच्चस्थे ग्रहपंचकेसरगुणैसिधौ नवम्यातिर्थोलग्रे कर्कटके पुनर्वसु 
युतेषंगपूषणि निर्द्वग्धनिविलाः 
पलाशत्यमिर्धामेध्मादयोध्यरणेराविभूनिममूतयू भवं घृत्किचिदेकं 
मह || १४१ ||

प्. ९३ब्)

श्रीरामजन्मनवमी सरनाद्यहत्री सर्वार्थसाधनकरी सविमुक्तिदात्री |
अस्यामुपोषण परागुपाद युग्मे दत्वा धनं विधि हरीशपदं लभंते || १४१ ||

संतर्प्यज हुतनयादि सुतीर्थतो एकैक्रैस्तिलैः पितृकुलानी च मातृवश्यान् स 
प्रायतिहा रत्नाकमनंतं सौख्यं दत्वाथ देशिक पदाब्जयु युगे च वितं || १४२ ||

श्रीरामजन्मदिवसे मणिविजमुक्तावस्तुणि देशिक पदाब्जयुगे फलानि |
दत्वामु सर्मरुशत दानफलं वक्ववंशान्वितो भगवतः || १४३ ||

निशाकरार्कग्रह कोटितुल्यं श्रीरामजन्मदिवसं कथित मुनींद्र |
अष्टार्ण मंत्रजपहोम समच्चनाद्यर्नारायणं सुरगुरुं न परे न पश्येत् || १४४ 
||

श्रीरामजन्मनवमीदनामीपरस्तादेकादशोतिदिवस त्रितयेव्रतेस्मिन् |
अष्टाक्षरस्य जपहोम समर्चननिकत्वाथ राजमनुनाहिति मात्रकक्ते || १४५ ||

दत्वाथ देथिक यदाब्ज युगेथ वित्तं वर्षाशनं 
पुनरथार्द्धद्वत्तदर्द्धमानं |
कर्षेत्रयात्मकमथोकतकं द्विकर्षं कर्षेकमानमथक्यते दशक्तशिष्यः || १४६ 
||

आकल्य वस्त्रसहितं च समर्प्य लोके पत्नी गुरोरपि समर्च्ये विभूषणाद्यौः |
हेमाचलायुत समर्पणा पुरायजातं समाप्य वंशसहितो भगवन्मयः स्यात् || 
१४७ ||

जस्मन्मातामर्हनेत्थे गीतं पित्रावभूसुराः |
ताभ्यां दिनत्रेये प्रोक्तं वतम प्रवक्ष्येत् || १४८ ||

श्रीरामजन्मनवमीदिवसे सर्वसिद्धिदे |
ब्राह्मेमुहूर्ते उत्थाय प्रणम्याचार्थपादयोः || १४९ ||

ब्रह्मविद्यां प्रजप्त्वाथ लक्ष्मीनारायणी परा |
शनयाला मनुस्मृत्य कृतशौचो जितेंद्रियः || १५० ||

स्नात्वा संध्यामुपास्याथ नित्यहोमं समाप्य च |
आचार्यचरणद्वं सादरं प्रणिपत्य च || १५१ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्यां शताधिक सहस्रकं |
जप्त्वाथं वासुदेवारव्यां वैष्णवी च शतं जपेत् || १५२ ||

चतुःशतजपेत् पश्चीद्रमाया द्वादशाक्षरं |
प्रसन्नलक्ष्मीविद्यां वा श्रीषडर्णमनुं तु वा || १५३ ||

राजराजमहावीद्यामष्टाविंशतिधा जपेत् |
प्रजयेद्वैष्णवं वर्मय च विंशतिधान्वहं || १५४ ||

क्षीराशवि वा फलाशी वा पंचगव्याशनोपि |
वातितेंद्रियो हविष्याशीत्यक्ता तांवूललभणं || १५५ ||

एककर्षप्ति तस्यार्णदेशिकांघ्रि युगेन्वहं |
समर्पयेत् तदर्ध वा तृतीयां शमुथापि वा || १५६ ||

असाध्ये देशिकस्य प्रदत्वाच्युत सन्निधौपि |
मायै देशिकस्याथ श्रीवुध्या भरणादिकं || १५७ ||

आपयेसुहधां मानवित्तलोभ विवर्जितः |
द्वादश्यं प्रातरुत्थाय नित्यकमे समाप्य च || १५८ ||

आचार्य सन्निधावग्नौ विधिसंस्कारस्मसकते |
अष्टाविंशातिधा हुत्वा सावित्र्यादौगवां घृतं ||| १५९ ||

प्. ९४अ)

श्रीमदष्टार्णमत्रेण कापिकं घृतमादरात् |
श्राद्धगव्यज्यमथवा वा सहस्रं जुहुयाच्छत् || १६० ||

वासुदेवस्य मनुता वैष्णव्या चडर्णाया |
अष्टाविंशतिधा हुत्वा लक्ष्माद्वशवर्णया || १६१ ||

प्रसन्नारमामयावाथ शातममष्टोत्तरं हुनेत् |
आष्य विंशतिधा हुत्वा यज्ञेशमना ततः || १६२ ||

माहाराज्ञाथाजहुः पादष्टा विंशति संख्यया |
भगगवद्रश्मिभिः पूर्वं हुत्वैकैकां घृताहुतिं || १६३ ||

पंचवारवं मंत्रै हुत्वा प्रज्यालिते नले |
हुत्वा जपत्वायदिभिः पश्चात् कृत्वा ब्रह्मार्पणा हुतिं || १६४ ||

अग्निप्रदरक्षिणीकृत्यत् साष्टरंगं प्रसियत्य च |
आचायसिमलंकृत्यगंधपुष्पैश्च वाससा || १६५ ||

कुंडल द्वितयं रम्यं दद्याद्देशिक कर्णयोः |
ध्यावच्छसामलंकरं दौशिकायाथ वार्पयेत् || १६६ ||

आचार्यपत्न्यै श्रीवुध्या लक्ष्मी वास्समर्पयेत् |
औविप्रास्मुवावासि वर्णा चलदानानां सहस्रफलमक्षय || १६९ ||

कोटिकोटि महाविद्या कोटि साहस्रहामजंभू प्रादक्षिराय साहस्रफलं च 
शुभमक्षयं || १७० ||

प्राप्य विप्रो विशुद्धात्या देशिकानु ग्रहात्पारं |
भगवंतं श्रिया युक्तं नारायणमजं विभुं || १७१ ||

अवश्यं वत्सरे तस्मिन् पश्यत्येव स्वचक्षुषा |
सांगदक्षिणया युक्त पुरश्चर्य सहस्रतः || १७२ ||

श्रीमदष्टार्णविद्या यादृशी सिद्धिरुच्यते |
राजराजेश्वरीविद्या प्रभावाहुवेनुग्रहात् || १७३ ||

तादृशीं सिद्धिमान्योति भक्तोत्र दिवस त्रय |
वैष्णुव्यावर्मविद्यायाः पुरश्चयोशतात्यं || १७४ ||

यादशी सिद्धिरत्रेक्त पुराणैः परमपिभिः |
तादृशी महती सिद्धिर्जायतेस्य न संशयः || १७५ ||

प्रसन्न लक्षामांत्रेण द्वाशार्ण श्रियापि वा |
हुत्वात्र प्राप्नुयात् सिद्धिं पुरश्चयो शतोद्भवा || १७६ ||

धनाढ्ये राजपुत्रश्चेद्याशमशंतु गुराः |
निष्काणं शतसाहास्रमपि धेनु सहस्रकं || १७१ ||

अलंकार सहस्रं यत्वास्याद्भगवन्मयः |
आचार्यसन्निधौ यद्वा प्रतिज्ञायाथ दक्षिणां || १७८ ||

मासाभ्यंतरतो देयत कुजालं वा न गोयन |मृणंतुं वा |
कल्पांते ज्ञानिनः शुद्ध्यदेशिकाय महात्मने || १८१ ||

न नश्यति प्रतिज्ञात मृणं नरक दुःखखदं |
षणमासानंतरं देर्यद्विगुणं द्रव्यमादरात् || ८२ ||

पुरश्च्र्या व्रांत कुर्याद् ब्रह्मानंद सुखप्रदं अस्यान्मातामहेनेद स 
मुक्तं पित्रा च धीमता || ८५ ||

प्. ९४ब्)

राजराजेश्वरीं विद्या मुद्विश्या खिलसिद्धिं मन्विच्छन्दैवतैरपि |
दुर्लभांदं दिवस त्रितये वापि नवरात्रेपि वा व्रतं || ८६ ||

यः करोति विशुद्धात्या देशिकातूनुग्रहाद्विजाः |
स एव सर्वविप्राणामग्रगरोयो महान् विभूः || १८७ ||

वरिष्ठो यत्वाना मुक्तः यावनानं चायावनः |
दिनत्रयव्रतं श्रेष्ठं नवरात्रनातादपि || १८८ ||

दिवस त्रितये कृत्वा पुरश्चर्या व्रतं शुभं |
विमुक्तः पापराशिभ्यः समग्र सुकृकतान्वितः || १८९ ||

महाकविर्महावाङ्मी जीवभार्गव सन्निभः |
जडोपि भवति क्षिप्रं सीताराम प्रसादतः || १९० ||

मुक्ताफलां महारत्न धनधानादि संकुलां |
संतति व्यापिनी लक्ष्मीं प्राप्नोत्ये वाचलां ध्रुव || १९१ ||

आयुरारोग्यसहित विद्यौश्वर्य समन्विताः |
भवंति पुत्राः पौत्राश्व प्रपौत्रा पितादृशाः || १९२ ||

जरा समरणणहित्य मायुरारोग्यमक्षयं |
यक्षराजामराधीशसदशी श्रिय मूर्जितां || १९३ ||

अवाप्य रोगमप्यगं वद्रजन्म स्मृतिं शुभां |
दिव्यकन्या सहस्रेणसाहितं सवर्भागयुक् || १९४ ||

विमानमधि हृत्यंते कुलसाहस्रसंयुतः |
स्वर्वदेव प्रियो भूत्वा सर्वर्धिगण सम्मतः || १९५ ||

यक्षकिंनरगंधर्व सिद्धविद्याधरार्चितः |
तेजोमय तनुर्भूत्वां पंचविंशति वार्पिर्क || १९६ ||

अत्तरश्चमरो नित्यं दिव्यालंकार शोभितः |
दिव्यवस्त्रधरो भूत्वा दिव्यभोग सुखान्वितः || १९७ ||

ब्रह्मांडपटनं भित्वा याति ब्रह्म सनातनं |
द्विनत्रये व्रतं कत्वा साध्या नारायणं विभुं || १९८ ||

रामंदाशरथिंत् सीतालक्ष्मणादिभिरन्वितं |
वत्सेरेवत्येवश्यं चक्षुर्भ्या संप्रशयति || १९९ ||

अनेनैव प्रमाणो न व्रतादात्म्यक्षयं |
स्वकरस्थमिति ध्यायेदपि स्वकतार्थतां || २०० ||

दिनत्रय व्रतस्यास्य माहाणाद्ब्रह्मनंदनाः |
स्वेगमर्त्येपि पातालो तस्या साध्यं न विद्येते || २०१ ||

गौरीलक्ष्मीमहावाणी मुख्यास्य कलशक्तयः |
ब्रह्मार्विष्णुमहेशाश्च महेशं यादिगीश्वराः || २०२ ||

दिनत्रय व्रतस्यास्य प्रभावाद्वशयोप्यमी |
पालयंति दिवारात्रं साक्षान्नारायणत्मकं || २०३ ||

अयमेव महायोगी हरिर्नारायणे विभुः |
इत्थं सुनिश्चितं सर्वंजाभीधं ब्रह्मनंदनाः || २०४ ||

प्. ९५अ)

राजराजमहाविद्या स्मरणादखिलेष्टादा |
श्रीमदष्टणी सिद्धिर्यस्मभ्यं यदीरिता || २०५ ||

त ऊर्ध्व द्विजश्रीष्टा किं पुनः श्रोतुमिच्छयः || २०६ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे राजराजाविद्यामाहास्ये अष्टात्रिंशोध्यायः || 
प्. ९५अ)

योगिनं ऊचुः ||

भगवन् कपिलाचार्य नारायण जगत्पते सीतापतो भगवतः |
सनिधौ करुणात्यनात्यया सगप्रसप्येतकाःथितं दिव्यसाधनं || १ ||

चन्मुखत्व वधः श्रीत्वानष्टीन संशयो महान् || २ ||

नारायणी महाविद्या सहस्रार्णात्वयोदिता |
श्रियो देव्याः सहस्रार्ण सूचितान न प्रकाशिता || ३ ||

तद्विद्या द्वितयं स्वामिन् प्राकायमहते |

श्रीभगवानुवाचा ||

नारायणीं सहस्राणंसि यूर्गा फलसिद्धिदं |
शृणध्वं संप्रवक्ष्यामि नियता ब्रह्मनंदनाः ||
नारायणे महायोगीमुनि स्वस्मृतो वुधौः || ५ ||

गायत्रं दैवतं छंदी लक्ष्मीनारायणो विभुः |
देवता जागनाथः परमान्मासनात्तनः || ६ ||

त्रयी वीजं नमोतेर्थे पदं भगवते ततः |
केशवेत्यथ नारायाणा माधव यद्द ततः || ७ ||

गोविंद विच्छोमद्येते सूदनोती त्रिविक्रम |
वामन् श्रीधनेत्युत्का हृष्टीकोशयदंततः || ८ ||

पूयना भयदंदा मोहन संकर्षणेत्यथ |
वासुदेव पदं पश्चात् प्रद्युम्न पदमप्यथ || ९ ||

अनिनुद्धपदं पश्चात्युत् परुषोत्तम नाम चः |
अधोक्षजनारसिहाच्युत शब्दं जनार्दन || १० ||

उपेद्वेतिहने पश्चाच्छ्री कृष्णपदमप्यथ |
जाप द्वंद्वं जगन्मूर्ति जगन्नाथ पदं ततःइ || ११ ||

जगरक्षामणे शब्दं दिव्यमंगल विग्रह |
देवदेदोत्युक्त्वा देवता सार्वभौम च || १२ ||

देववद्यं पदांभोत विश्वसूय पदात्परं |
विश्वात्मन् विश्विंभन च विश्वेश्वन पदं ततः || १३ ||

विश्वरूपधरेन् युक्त्वा जपयुग्म मतः पारं |
वदेवेद्या पदां वेदांत संस्तुतं पदं ततः || १४ ||

ततश्चतुर्विद्मयपतुर्भूते ततः पनं |
चतुर्यां द्रवतुर्व्येह प्रस्रीदयुगलं ततः || १५ ||

पुंडरीकास शब्द वयुप्कनेक्षण नाम च |
प्रणावातान् परात्परपरमात्मन्नतः परं || १६ ||

शूब्रह्मवरूपाटे परमेश्वरनाम व्रच |
युयुग्मं हयग्रीवप्तवं विद्या निधेयहं || १७ ||

प्. ९५ब्)

सर्ववागीश्वरेश्वना भक्तवत्सलनाम च |
ततश्चकतणसिधोकांमपाल कृपानिधे || १८ ||

कामेतेजनकेत् युक्त्वा कामप्रद कृपालय |
कृतांत भयशब्दांते नाशनेति पदं ततः || १९ ||

कारणत्मन् कृतांतात्मन् कमनीया कृते ततः |
जपद्वंद्वं मुकुंदेनि मुचुकुंदस्ततेत्यथ || २० ||

मुचुकुंदेति वरद जगत्पालकनाम च |
जमाथ मरणेन्युक्त्वा रहितेति यदात्परं || २१ ||

जालात्मकेति भूद्येत्मिभूवंद्य पदं ततः |
भूसुताकुव शब्दांतो भूषणेति जपद्वयं || २२ ||

ततो हामत्स्य रूपपदं कूर्मालुते ततः |
यजेत्यथ वराहेति पदं न तहन न हरे ततः || २३ ||

शमनां तेजामदग्त्य रामशब्द सतः परं |
पदं दाशरथीत्यक्त्वा रामेतिवलरि राम || २४ ||

बुद्धरूपे येति कत्क्यंते रूप यज्ञमयेत्यथ |
यज्ञेति फलदे सुक्त्वा यज्ञेश्वर जप द्वयं || २५ ||

सहस्रास्य सहस्रेतिक्यणेति पदं ततः |
सहस्रणीषेशब्द च सहस्राक्षर्पि ततः || २६ ||

सहस्रकर सर्वज्ञस्य समास्ता सुरनाम च |
संहानकारकेन्यत्का समस्तसुखरनाम च || २७ ||

संपूज्य सर्वदेमय सर्वपदं ततः |
भूततकपदं खामिन् सुणीलसुलाभेत्यथ || २८ ||

पदं संदर हयोति ततः स वितृसूय च |
सावित्री प्रविद्येति सर्वलोक गुरो पदं || २९ ||

प्रसीद युगलं पश्चात्त्रायी भूते त्रयीश्वन |
त्रिगुणक करशब्दंते पदं त्रैलोक्यनायक || ३० ||

त्रौत्यमयशद्वयं ततस्त्रैलोथनायक |
जपद्वंद्व ततः सीतापते राधापते ततः || ३१ ||

नीलापतोज्ञयतेथ रुक्मिणी सत्यनाम च |
भामाद्यष्टयदं पश्चादुच्चेरेन्महिषीयते || ३२ ||

षोडसी सहस्रीश गोपीजन मनोहर |
जपयुग्मं दशरथात्मजनासन्नानः पर || ३३ ||

कौशल्यागर्भ संभूत श्रीरामशरणागत |
वत्सालेति शाररोयेति शंकरार्च्य पदांवुज || ३४ ||

भरतात्मन् लक्ष्मीणात्मन् शनुघ्नान्मन्वतः |
प्रार आंजनेयु गुरोत्पर्ववाननेत्पत्यर्थं वंदित || ३५ ||

महाराज महाशब्दं पुरुष्येति विभीषण |
वनदेति वरीयति विमानारूढनाम च || ३६ ||

प्रहादवरदेत्यक्त्वा सर्वदष्टांतकेत्यर्थ |
जपद्वंव च ब्रह्मण्यदेतं दात्मजेत्यथः || ३७ ||

प्. ९६अ)

वसुदेवात्मजेत्युक्त्वा देवकीतनयेत्यथ |
शंखचक्रगदापद्मधन श्रीवत्लांछन || ३८ ||

गनुडध्वजशब्दांते महेंद्रावजनाम च |
महेंद्रं वंदित पदं महेशाविःधिप्रजित || ३९ ||

महोपनिषदाधार महेंद्राद्यामर प्रभो |
उअपयुग्मं गोकलेति संरक्षक पदं ततः || ४० ||

पार्थ संरक्षकेत्युक्त्वा सत्यानंदमयोत्यथ |
नित्यानंदस्य रूपोति चिन्मयेति चिदीश्वर || ४१ ||

चिदाकृते पदं पश्चाद्विरंतन पदं ततः |
परमानंद रूपेति परमेषिन्ततः पनं || ४२ ||

पुराण पुरुषैत् युक्त्वा पुण्य मूर्ते पुनातन |
पुरस्तुत्येनि भक्तेति पदप्रीतिकनेत्यथ || ४३ ||

विगितारे पदंथश्राद्विमलाकान नाम च |
वीरराघवशब्दं च वीरेति पुरुषेत्यथ || ४४ ||

जययुग्ममनं तालुन्ननंतशयनेत्यथ |
अनंतरूपानंतेति सौख्यदा भदनाम च || ४५ ||

माहायोगीश्वरपदं योगाचार्य पदं ततः |
दत्तात्रेयेति कद्यील द्वैयाय न पदं ततः || ४६ ||

सिद्धविद्याधनेत् युक्त्वा यक्षराक्षास किंनर |
सुरासुर महाषीति देवर्षि पदमप्यथ || ४७ ||

ब्रह्मर्षि वघमानोति पदांवुज पदात्परं |
महानुभाघशार्द्विच जपयुग्म मतः परं || ४८ ||

सृष्टिस्तितीति संहारकानकति ततः परं |
योगिथृत्यप्रानिलाय योगि ध्येय पदांवुजं || ४९ ||

सर्वसिद्धिप्रद पद सर्वलोकेश्वरेत्यथ |
पृथिव्युदकरूपेति तेजो वायु मयेत्यथ || ५० ||

व्योमहि काअरूपोति जीवप्राणमयेत्यथ |
सर्वतत्वमयेत् यक्त्वा सर्वेंद्रिय मनोमय || ५१ ||

सर्वसत्वगुणौ येतभि कलंक निरंजन |
नित्यं शाश्वत शुद्धेति जपद्वंद्व मतः परं || ५२ ||

वह्नि रूपेति सूर्येति पदं सोमस्तेत्यथ |
प्रजायति मयेत् युक्त्वा गंधवधिवते पदं || ५३ ||

जपयुग्मं ततः शेषशयनेति पदात्परं |
साकेतनगराधीशमथुराधियते पदं || ५४ ||

मायापुरी नायकेति ततः काशीयते पदं |
कांची पुन्नीनायकांतीह्यवंती नायकीत्यथ || ५५ ||

द्वारकानायाकसीणच्चिशापिन्यदमस्यथ |
श्रेत द्वीपाद्विशद्वांते नायकेति पदात्परं || ५६ ||

सत्यलोकपते पश्चाद्वैकुंठपुरनायक |
अयोध्यानगरीधीश भक्तन्नीणपरायण || ५७ ||

चतुर्वेदमयांते च सिंहसनारूढनाम |
श्रीवत्सकौस्तुस्तलोरस्क वनमाला विभूषितः || ५८ ||

प्. ९६ब्)

दिव्याभूषण शब्दांते भूषितेति पदं ततः |
दिव्यमाल्यपदं पश्चाद्विराजित पदं ततः || ५९ ||

दिव्यचंदन शब्दं चर्चितेति जप द्वयं |
सुप्रसन्नपदं पश्चाद् वदनांवुज नाम च || ६० ||

दिव्यपीतांवरधन किरीटकटकांगद |
हानरूपुनकेयूर कुंडलद्वय शोभित || ६१ ||

समस्तलोकनाथांते सयस्ता यन्निवारक |
सामस्त भक्ता सामाज्य भोगस्वगपिव्र्गाद || ६२ ||

जानकिवकभयदं रुश्चिणी वल्कभेत्यथ |
राधावल्लभभूनीलावत्कृभेति जपद्वयं || ६३ ||

महामहेश्वरपदं महायुग्मतः परं |
पुरुषांते महायुग्मं राजनामहाद्वयं || ६४ ||

विभूते देव शब्दाते ततश्वडाणे पदं |
भूतनाथ पदं लोकनाथन्नादयतः परं || ६५ ||

विश्वनाथनंत कोटि ब्रह्मांडावियते पदं |
लक्ष्मीपती महालक्ष्मीपते शब्दा मतः परं || ६६ ||

राज्यलक्ष्मीपते शब्दं पदं पश्ची श्रियः पते |
जपयुग्मं ससमुच्चार्य श्रीनारायणनाम च || ६७ ||

नमस्ते त्रितयं पश्चाद्विधेषा समुद्विरिता राजीवो यतलोचन सुरुगुरूं 
कंदयकौटि विद्युन्मेय समानकीति ममलं 
श्रीवत्सवक्षःस्यलंकेयूरोगहारकुंडधंरवक्रादिसंशोभितं 
लक्षम्यालिगित वामभागमनिशं नारायणं वितये || ६९ ||

हस्तैर्विभ्रदिति श्रोकरू पंचमनुनायक || ७० ||

आदावततेस्मरेद्विन्नारायण कृपात्यये |
अष्टविंशाक्षराधिक्य त्रिशताक्षर संवुता || ७२ ||

नारायणी सहस्रार्ण विद्येयं कथिनामया |
सर्वपातकसंहत्रीशोकनिवारिणी || ७३ ||

सामात्य लक्ष्मीफलदा महादारित्यभेदिनी |
राजराज महाविद्या जपांते दिने दिने || ७४ ||

महानारायणीं विद्यां सहस्रार्णमियां वुधः |
सकृत् स्मरतियो नित्यं तस्य स्युः सर्वसंद्वप्र || ७५ ||

अदैव दैवतकुर्यादैवत चाप्य दैनतं |
सहस्राक्षर विद्यायाः प्रजापी साधकोत्तमः || ७६ ||

सत्माभाः सर्वतीर्थोषु सर्वक्रतुं यदीतिः |
सहस्राणमी महाविद्या प्रतायी सततं भवेत् || ७७ ||

नभिषेको न संस्कारो न दीक्षा वैदिवी क्रिया |
आचार्यकरुणैवास्यादीक्षीक्ता परमार्षिभिः || ७८ ||

प्. ९७अ)

सत्यद्वीपवती भूमिर्धनधान्यौव संकुला |
दक्षिणा गुरुपादाब्जा युगले कथिता भुवि || ७९ ||

अनाष्टद्यि भये प्राप्तेहीहदजलोस्मिरतः |
प्रजप्त्वा पंचधा विद्यामिघ्नां संख फलप्रदां || ८० ||

सूतत्येव महावृष्टि सद्यः सकल भूतले |
अतिवृष्टे मये वह्नि संनिधौ पंचधा जपेत || ८१ ||

शमयत्येव सद्योत्यावति वृष्टिस्त दारूणं |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्या राजराजेश्वरी परा || ८२ ||

नारायणभिधावमर्विधा वेदांत संग्रहा |
पुरश्चर्य विनाप्यस्य सिद्धिदं दद्यान्माहतरां || ८३ ||

देणिकं कृपा पूणयिदित्याज्जगती तले |
सहस्राक्षर विद्येय तस्य सिद्धा भविष्यति || ८४ ||

नासाध्यं तस्य जगतीतलेस्मिन् ब्रह्मनंदनाः |
मेहेंद्रपुरसाप्राज्य लक्ष्मीरपि सरस्वती || ८५ ||

तन्मंदिरेव सत्येव यावदा चंद्रतारकं |
अय मृत्युणमनी सर्वारिष्ट निवारिणी || ८६ ||

सर्वसंपत् प्रदात्रीयं भोगस्वर्गापवर्गदा |
देशिकांधि युगे वित्तशाठ्यं त्यक्त्वाद्विगोत्तमाः || ८७ ||

धनधान्य यशव्रात मुक्तारत्न समाकृत्वां |
दक्षिणं वहुदत्वा सहस्रार्णमिमां त्रुचिः || ८८ ||

देशिकस्य मुखांभोजारूहीत्वाथ दिने दिने |
सकृत् स्मरति वा राजराजविद्या जपात्परं || ८९ ||

संलग्ना महदैश्वर्यं सर्वविद्या सुपाद्याः |
प्राप्या पुष्पं महद्भाग्यं पुत्रपौत्रवती श्रियं || ९० ||

जातिस्यरश्चिरं भूत्वा ब्रह्मादण सनातनं |
तेजोमय तनुर्भूत्वां प्रातेपरपद || ९१ ||

नारायणी सहस्राणमिये ये समुदीरिता |
श्रियो देव्याः सहस्राणं प्रवक्ष्यामि ततः परं || ९२ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे राजराजविद्यामाहात्म्ये एकोनचत्वारिंशोध्यायः ||
प्. ९७अ)

हस्तैर्विभ्रत् सरसि जगदा शंखचक्राणि विद्यां पद्मादृशौ 
किनककश्यशंमेद्य विद्युद्विलासं वामोत्रीगस्तनयविरता 
कल्पमाशेषलोभादेकीभूतं वपुखतुनः पुंडकाक्ष लक्ष्म्याः ||  १ ||

श्रीभगवानुवाच ||

सहस्राणं श्रियो देव्या वक्ष्यामि ब्रह्मभंदनाः |
यस्य विज्ञानतोपीह पूज्यतो त्रिजगत्स्वपि || १ ||

त्रितारी प्रणवांतेथ नमस्त्रिपुरासुंदरि |
पदं हृदयदेवीति शिरो देवि पदं ततः || २ ||

शशिदेवि पदं पश्चात् पदं कवच देत्यथ |
नेत्र देव्यस्त्र देवीति कामेश्वरि पदं ततः || ३ ||

प्. ९७ब्)

भगमालि निशब्दांतो नित्यक्लिन्ने पदं ततः |
भेरुंड वह्नि शब्दांते वासिनीति महापदं || ४ ||

वज्रेश्वरि शिवारूतित्यरितेकस्त सुंदरि |
नित्ये नीलपताकेथ विजये सर्वमंगले || ५ ||

भूत्वा मालिनी चित्रेथ महानित्ये पदं ततः |
परमेश्वर शवांते परमेश्वरि शद्वातः || ६ ||

मित्रेशमपि षष्टीश माड्डीशमयीत्यथचर्या |
नाथम विप्रोत्यलोयामद्रामायीत्यथ || ७ ||

अगस्त्यमपि कालांतेताया पाद्यमयीत्यथ |
धर्मावार्यमपि प्रीत्र्य मुक्तकेशीश्वरेत्यथ || ८ ||

मपिदीय कलानाथमपि विलयदासर |
पट्टंदेवमयीत्युक्त्वा प्रभाकरपदं ततः || ९ ||

पदं देवमयीत् युक्त्वा तजो देवमयीत्यथ |
मनोजदेवशब्दगतेमपि कलाण शब्दातः || १० ||

पदं देवमयीत्यत्कारत्ना देवमयोत्यथ |
वासुदेवमपि श्रीरामानंदायमयीत्यथ || ११ ||

तत्पश्चादणिमासिद्धे लघिमा सिद्ध इत्यपि |
महिमासिद्ध ईशित्व सिद्धे पद मतः परं || १२ ||

वसित्वा सिद्धे प्राकाम्य सिद्धं प्राकाम्य सिद्धे |पदमातः |
परभुक्तिं सिद्धे पदं चेच्छ्या सिद्धे प्रेत्यि पदात्परं || १३ || 

सिद्धे च सर्वकामांते सिद्धे ब्राह्मीत्यतः परं |
माहेश्वरि च कौमारि वैष्णवीति पदात्परं || १४ ||

वाराह्यप्यथ माहेंद्रि चामुंडे शब्दमप्यथ |
माहालक्ष्मि पदं सर्वसंक्षोभिणि यदात्पारं || १५ ||

सर्वविशविणीत् युक्त्वा सर्वाकषिणि शब्दतः |
परं सर्षवशीत्वत्काकरणीपि पदात्परं || १६ ||

सवोन्मादिनि शब्दांतं पदं सर्वमाहांकुशे |
सर्वखेचरिते सर्ववीजी पदं ततः || १७ ||

सर्वात्रिखंडे त्रैलोक्यमोहनो निपदं ततः |
चक्रस्वामिनि शब्दांते प्रकटेत्यथ योगिनि || १८ ||

कामाकर्षिणि वाघ्राकिर्षाणि हंकार शब्दतः |
आकर्षिणि पदं शद्वाकविणीति पदं ततः || १९ ||

स्पर्शाकषिं सा शब्दांते रूपाकर्षिण्यतः परं |
साकर्षिणि शब्दांते गंधां कर्षिण्यतः परं || २० ||

चिताकर्षिणा शब्दांते धौर्यो कर्षिण्यतः |
परस्तृत्याकषीनि शब्दांतेनामाकर्षिण्यतः परं || २१ ||

वीजाकर्षिणि शब्दांते वालाकार्षिण्याथोच्चरतः |
अमूताकर्षिणीयुध्करशरणकर्षिणीत्यथ || २२ ||

सर्वाशा परिपूराद्यक चक्र स्वामिनीत्यथ |
गुप्तयोगिन्यं नमाद्य कुसुमेनंग मेखले || २३ ||

अनंगमदने पश्चाद्दनगंमदनातूरे |
अनंगरेखेनंगाद्यवेगिनीति पदं ततः || २४ ||

अनंगौकुश इत्यक्त्वा पद्वे चानगमालिं न |
सवं संक्षीभाणेत्युक्त्वा चक्रस्वामिन्यथोच्चरेत् || २५ ||

प्. ९८अ)

पदं गत्यतरेत् युक्त्वा योगिनीति पदं ततः |
सर्वसंक्षीभिणी सुक्त्वा सर्वविदाविणीत्यथ || २६ ||

सर्वोकर्षि सिद्धाष्टांते सर्वादिन्यथोच्चरेत |
सर्वसंमोहिनी युक्त्वा सर्वस्तांभिन्यतः परं || २७ ||

सर्वजृंभिनिना दृते पदं सर्ववशंकरि |
सर्वरंजिनि शब्दाते सर्वोन्मादिन्यथोच्चरेत् || २८ ||

सर्वार्थसाधकेक्षदं ससंपति पूरणि |
सर्वमंत्रमयी युक्त्वा सर्वद्वंक्षयं करि || २९ ||

सर्वसौभाग्यशद्वांत दायकेति पादात्वारं |
चक्रास्वामी निशद्वंवं संप्रदायाद्ययोगिनि || ३० ||

सुप्रशमनि सर्वविघ्नानिवारिणी || ३२ ||

सर्वांग संदरि पदं सर्वसौभाग्यदायिनि |
सर्वार्थसाधकेत्युक्त्वा चक्र स्वामिन्मथेच्चेरेत् || ३३ ||

कुलोत्तीणयेदेश्रश्चाद्योगिनीति पदं ततः |
सर्वज्ञ सवशक्तंथ सर्वेश्वर्य प्रादापीनि || ३४ ||

सर्वज्ञानमयीइत् युक्त्वा सर्वव्यापि विनाशिनि |
सर्वषाराखायेथ सर्वयाय हरेषदं || ३५ ||

सर्वनंदंमयीतक्ता सर्वरक्षा स्थापिणि |
सर्वोशित फलेत्युकाप्रदे सर्वयदृत || ३६ ||

रक्षाकरपदं वक्रस्वामिनीति पदं ततः |
निगभाधोगिं पदं वशिनिति पदात्पर || ३७ ||

कामेश्वरि पदं पश्चान्मोहिनीति पदं ततः |
विमलेश मरूणेजमि नीति यत्परं || ३८ ||

सर्वेश्वरी पदे पश्चात् कौलिनीति पदं ततः |
सर्वरोग हरेत् युक्त्वा चक्रखामिन्यथोच्चरेत् || ३९ ||

रहस्ययोगिनी पदं ततो वाणिनि वपिनि |
वाशिन्यं कुशिनोत् युक्त्वा महाकामेश्वरीत्यथ || ४० ||

महावलोप्त्वरि युक्त्वा माहाश्रीभगमालिनि |
माहाश्रीसुंदरीत्युक्त्वा सर्वसिद्धि महेत्यथ || ४१ ||

वस्वामिन्यति रहस्ययोगिनीति पदं ततः |
श्रीश्रीमाहापदंभद्यरिकेय मतः परं || ४२ ||

सर्वानहं मयेत् युक्त्वा वक्रस्वामिन्यथोच्चरेत् |
परापर रहस्याय योगिनीति पद तप्तः || ४३ ||

त्रिपुरे त्रिपुरेशीति पदं त्रिपुरसुंदरि |
त्रिपुरांते वासिनीति त्रिपुराश्रीः पदं ततः || ४४ ||

त्रिपुरांते मालिनि त्रिपुरसिद्धो पदं ततः |
त्रिपुरां च पदं पश्चान्मात्रिपुरसुंदरि || ४५ ||

माहामाहेश्वरी महामाहाराज्ञी पदास्पदं |
महामाहापूर्वशक्तोपद पश्चान् महापदं || ४६ ||

माहागुप्ते महाशब्दं महाज्ञप्त्ये यदात्परं |
महामहानंद इति माहाशब्द मतः परं || ४७ ||

महामहे महामूर्वे महामाय इतीरयेह |
महाश्रीचक्रनगसाम्राज्ञीति पदं ततः || ४८ ||

प्. ९८ब्)

नमस्ते त्रितयं यदि दयिता च त्रितारि च |
अयं मनः श्रियो दोव्या युष्मब्यं कथितो मया || ४९ ||

एकत्रिंशत् सहस्रार्ण स्त्रिलोकी मोहनक्षमः |
दक्षिणामूर्तिरस्योक्तवृषिः सर्वज्ञ ईश्वरः || ५० ||

पंक्तिः छंदः समुद्दिष्टं श्रीदेवीदेवता स्मृता |
पाशं चांकुष्टा मैक्षवंधनुरथोशोकादि || ५१ ||

पुष्पात्माकान् वाणान् पंचदधानमुधदरुणा |
नेकोभाभासुरं दिव्याकल्प शतान्वितं || ५२ ||

सुभुकुटं ब्रह्मंश विद्धाति विद्रयं |
इमहदाश्रयामी परमं साम्राज्यलक्ष्मीमयं || ५३ ||

महाश्रीसुंदरी देवी श्रियं तेजोमयो परां |
ध्यात्वा हृत्कमले नित्यं सहस्रार्णे मनुं जपेत् || ५४ ||

नवारण देवीनां श्रियोर्देवास्त्रयीमयी |
एकत्र गणनारूपा वेदवेदांगगोचरा || ५५ ||

इयं विद्या महाराज्ञीस्मरणत्यायनाशिनी |
सर्वांगमरहस्यार्थ सर्वपुण्य कलप्रदा || ५६ ||

श्रीचक्रपूजां सततां विस्तरात् कर्ता मक्षीमः |
सकृन्नित्यं पठित्वतां सांगजा फलं लभेत् || ५७ ||

अंतःपरे महाराज्यां श्रीविद्याः शक्ताषोखिलाः |
प्रकाशिताः सुगुप्ताश्च स्मरणत्याय भंजनाः || ५८ ||

आसां स्मरण मात्रेण कल्याणिने पदे पदे |
भव सवभक्तानां संपदश्च पदे पदे || ५९ ||

नरवश्यं नरेंद्राणावश्यं नारीवशंकरं |
आणमादि गुणैश्वर्य रंजनं पापभंजनं || ६० ||

सहस्राक्षर विद्याया स्मरणल्लभ्यते वहं |
सहस्रार्णमयं गुह्यं परं धाम प्रशस्यते || ६१ ||

श्रियो देव्याः महाराज्ञ पाला मनुरयं परः |
गोत्यव्येः सतत पत्न्यावाणैः कंठगतौरपि || ६२ ||

राजराजेश्वरी विद्या जपांतेत्वह पादरात् |
नारायणी सहस्रासो सह्यत्रार्णे सहस्राण श्रियोपि च || ६३ ||

सकृद्विद्या द्वयं तत्वा कृतार्थः स्यान्नव संशयः |
नाशिष्यपि प्रादातव्यात जायापि वंधवे || ६४ ||

सहस्राक्षर विद्येयंश्वियोद्देव्यागरीयसी |
आयुरारोग्य जननी सवेपि इवनाशिनी || ६५ ||

सर्वरोगहरी सर्वभयणीकनिवाणिरि |
अयोध्या चक्रस्थ सर्वशक्तिमयी परा || ६६ ||

स्मरणान् सर्वपपस्ती सर्वक्रतु फलप्रदा |
धमर्थिकाममोक्षारव्य पुरूषार्थ फलप्रदा || ६७ ||

प्. ९९अ)

पंचैवोक्ताश्चियो देव्याः पंचोक्ताः पुरुषस्य च |
द्वद्वविद्याश्वयं चोक्ताः इति पंचदश क्रमात् || ६८ ||

शुद्धानमोतां खाहांतास्तर्पणांतगजियांतकाः |
शुद्धसंवुद्धिशब्दातः प्रथओ मनुरुच्यते || ६९ ||

चतुर्थ्यंते नामः स्वाहा शब्दो विद्याद्वये तथा |
द्वितीयांते तर्पयामीत्येवं मंत्रश्चतुर्थकः || ७० ||

संवुद्धांते जपद्वंद्वंस्तुति रुक्तातु पंचमी |
इत्थं पंचदश प्रोक्ता मालां मंत्राः फलप्रदाः || ७१ ||

लक्ष्मीनारायणै यद्वा भवानी शंकरायुभौ |
उपास्यौ चक्रराजेत्र मासामंत्रौर्विचक्षणैः || ७२ ||

सर्वदोध मयं यस्मात् सर्वविद्यामय तथा |
सर्वधर्मवयं यस्मात् सर्वसिद्धिमयं यतः || ७३ ||

तस्मादयोध्यानारचक्रो श्रीचित्कत्वागृहे |
लक्ष्मीनारायणे पूज्यौ राजराजाख्यविया || ७४ ||

भवानीशंकरेयेद्धा समभ्यत्यौ वृशार्णया |
दश पंचस्रजो विद्याः प्रक्षेपक्षेथमासि वा || ७५ ||

षण्मासे वत्सरे वा विसकद्यः संस्मरेद्युचिः |
सतद्विने महारजं भागवंतं श्रियान्विते || ७६ ||

नारायणं दाशारथि शरणगत वत्सलं |
रामं पश्य पत्यत्यौ स्वन्ये सत्यमेव न संशयः || ७७ ||

दशं यस्रतो विद्यामास षड्वमभन्यधीः |
जप्त्वा प्रत्यहमेकांते निर्घ्नवीजितेंद्रियः || ७८ ||

श्रीदेवीसहितं साक्षानारायणं विभं |
देवत्व ममरत्वं वामं धर्वत्व मथापि वा || ७९ ||

यक्षत्वं कितरत्वं वा दोवर्षित्व मथापि वा |
खेवरावं महर्षित्वं ब्रह्मर्षित्वामथापि वा || ८० ||

प्रान्योन्यत्र न संदेहः प्रसादार्द्दिदिरायतेः |
खदश्च पादुका सिद्धिरजनंविल सिद्धिमदाद || ८१ ||

वाग्देह लोहाःमिच्छांती खाणिमाद्यष्टा सिद्धयः |
वश्याकर्षणं संमोहस्तंभनानि च सर्वतः || ८२ ||

अथ सवर्युमर्थश्व नित्यानंदश्च मुक्ताता |
एताः पंचदशमीक्ता द्विद्यानां सिद्धयः क्रमात् || ८३ ||

स्पृष्ट्वा पूर्णघटंतौयैः सुगांधिभिरादरात् |
सत्याष्ट माला जपनं सक्वत्कत्क दिने दिने || ८४ ||

सत्याहंसेषनं कर्याद्वंध्या पुत्रवती भवेत् |
सत्याषु मालिकाजीवोषरामा संवत्मरं तु वा || ८५ ||

प्. ९९ब्)

भगवत् कलमापूरास्तिजसा भास्कर प्रभः |
इदादीनष्टदिकपालानापीदासारकनोत्यसौ || ८६ ||

सत्याष्ट विद्याजापयनं प्रत्यहकर्तमक्षमः |
श्रियो देव्या महाविद्यां श्रद्धामेव त्रिशो जपेत् || ८७ ||

सत्याष्टां विद्यातयन फलं प्रत्यहमश्रुते |
श्रुयो देव्याः सहस्राणं वेदवेदोत संग्रहं || ८८ ||

चक्रावरण देवीनां सत्यनाम मयं परं |
अस्मिन् प्रजत्येपि सकृतृ सर्वाः सिद्ध्यति सीद्धयः || ८९ ||

नामियेकीन संस्कारोर्न दीक्षीह च नादिकं |
सहस्रार्णे पदेशार्थामाचार्य करुण परा || ९० ||

सर्वस्वं दक्षिणाद्वव्यं देवां प्रियुगे स्मृतं |
वषाशिनमितं द्रव्यमथवा दक्षिण स्मृता || ८९ ||

अयोधायु चक्रेस्मिन लाक्ष्मीनारायणे शितुः |
शालग्रामशेलायुक्तेया पूजापूवमीरिता || ९१ ||

अस्याः स्मरण मात्रेण तात्सांगार्ववर्जफल |
सिद्ध्यत्यस्य न संदेहः किं च ब्रह्ममयो भवेत् || ९३ ||

अंगारण देवीनां श्रीदेव्या ब्रह्मनंदनाः |
स्मारणादत्र विद्यायां तासां युमो भवेत् || ९४ ||

पालयंति यथा पुत्रं मारतरः सुतवत्सलाः |
विद्यायां स्मरणी नैताः पालयंति स्वपुत्रवत् || ९५ ||

श्रीदेवी सर्वसम्राज्ञी नित्यं भगनदन्विता |
मातृवन् मंदिरे तस्य रक्षत्या चंद्रतारकं || ९६ ||

पूजां कर्तुमक्तश्च हवनं तर्पणं तु स्तुतिं |
सहस्राणं महाविद्यां श्रियो देव्याः सकज्जपेत् || ९७ ||

समस्तविद्याणं सिद्धिमिच्छता नियतात्मना |
सहस्रा प्रजप्तव्या श्रियः सर्वफलप्रदा || ९८ ||

श्रियतेः श्रिया देव्या सहस्रार्णमिनु द्वयं |
इतीदं कथितं विप्राः किं भूयः श्रीतुमिच्छथ || ९९ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे राजराजविद्यामाहात्म्ये चत्वोरिंशोध्यायः ||
प्. ९९ब्)

योगिन ऊचुः ||

नारायणी सहस्रार्ण सत्याणी श्रियः परा |
श्रुत्वाव मुखांभोजात् पुरात्यापि प्रकाशिता || १ ||

अनुत्तर ब्रह्मविद्यामखिलेष्टादं भूयोपि |
श्रीतुमिच्छामः कृपयाक्तु मर्हसि || २ ||

श्रीभगवानुधा ||

वीश्राणुध्वा ब्रह्मपुत्राग्र्याः सनकाद्यादु व्रताः |
राजराजेश्वरीविद्या साधनं महदिष्टदं || ३ ||

प्. १००अ)

योमणे योगीजानदीनिरिश्च्यः पुरा वैकंट |
****** नरे प्राहद्देव्यै श्रियै हरिः || ४ ||

कथयामास सा देवी कर्दमाय महात्मने |
सोप्यस्यमज्जनको योगी कर्दमो भगवानृषिः || ५ ||

श्वणतो मम शिष्येभ्यो महायोगिभ्य उक्तषात् |
लक्ष्मीपती रघुपति यदियानां यतिर्हरिः || ६ ||

नारायणस्त्रि जगतांपतिरानंद विन्मयः |
अंसौ दाशरथी रामो उकाराय यावनः || ७ ||


राजजराजहावद्या साधनं भवभेषजं |
कथयामासस्योमि त्रिमरतादिभ्य आदरात् || ८ ||

एकांते तत् दहं वक्ष्ये सगुत्यमपि साधनं |
देशं कालं च वीक्ष्याहौ भवसागरतारतारणं || ९ ||

ब्रह्मानंदैकि ज्ञानं राजराजेश्वरी फलं |
यो ददाति स्वाज्ञिष्याय देशिकः स उदाहृतः || १० ||

अंते वासिनमाचारमुक्तं स्वायंभभुवादिभिः |
यः शिक्षयतितं प्रारावायीमीश्वरं || ११ ||

श्रीमत्वाशा विद्याया विधानं सांगमादरात् |
यः सिक्षयति शिष्येभ्यस्त माचार्यं विदुर्वधाः || १२ ||

भगवद्रश्मि सूक्तं यो ब्रह्मविद्यां सनातनीं |
श्रीमदष्टाक्षरीं विद्यां यः शिष्येभ्यः प्रकाशयेत् || १३ ||

तमाधार्यं महाप्राज्ञं कथयंति हरि विभुं |
समस्तरश्मिसहितां श्रियः पदशाक्षीरी || १४ ||

कथयिष्यति शि.एय यत्तन्नारायणत्मकं |
वदंति परमाचां ब्रह्माणशंकरं विभं || १५ ||

राजराजेश्वरीविद्यां लक्ष्मीनारायणीं शुभा |
युगुप्तां सकलवेदेषु षणषागमेष्वपि || १६ ||

कथयिष्यति यः कर्णे शिष्यस्य विमलात्मनः |
तंदेशिकीत्तमं प्राज्ञां साक्षाद्भादाकृति || १७ ||

सर्वज्ञं सर्वकर्तरं शंकर परमेश्वरं |
तमेवोतममाचोर्य विदुर्नारायणं विभुं || १८ ||

सर्वत्र गौरवार्हुत्वा गुरुरुक्तो महषिमिगरीया |
ब्रह्मं रुद्रादिदवेवोभ्यर्वनाद्विषु || १९ ||

गुरुरित् उच्यतेत्यदिर्भक्ति भक्ति ह्पलप्रदः |
अविज्ञायमं कोलं सुदेशमनवेक्ष्य च || २० ||

यो ददाति महाविद्यां न ससद्गुरुरुत्पतै |
मधुमासे भवेदुःखं माधवे रत्न संपदः || २१ ||

ज्येष्ठेतु मरणं प्रोक्तमारवोदे वुधं संक्षयः |
स्यमस्ताभीष्टसिद्धिः स्याच्छ्रावणेमासि संततं || २२ ||

प्. १००ब्)

शरीरपीजा महई मासि भाद्रा पदे भवेत्व |
आश्विने धनधान्यादि संपदः स्युः पदे पदे || २३ ||

ब्रह्मानंदैकविज्ञानं कार्तिकेमासि जायते |
जपलक्ष्मीर्मार्गाशीषे भवत्यस्य न संशयः || २४ ||

ज्ञानक्षयो भवेत्युये विद्या प्रारंभकर्मसु |
माधमासे भवेशोक्षाद्रगवदर्शनं वुधाः || २५ ||

समस्तकार्यसंसीद्धिः फाल्गुनेमासि जायते |
द्वितीया वा तृरीया चस्येकादशी तथा देशमो || २६ ||

पंचमी पूर्णद्वादशी च त्रयोदशीमी च |
महपुराया एताः स्युस्तिथयः त्रुभाः || २७ ||

नवारमासदोषाः स्यादहणी चंद्रसूर्यवोः |
देशाकालं परोक्ष्येत्थं शिष्यस्य गुणागुणन् || २८ ||

विद्यां प्रकाशयेद्धीमान् गुरुः कारुणिको विभुः |
कालेवरमपि प्राणन्संरखेराज्य संपददं || २९ ||

समर्प्यधिय पादाब्ज पत्नी पुत्रादिकानपि |
आचार्यपत्नी प्राध्राणं कैकयं प्रिसहं शचि || ३० ||

यः करोति महाप्रोज्ञंतं विदुः शिष्यमुत्तमं |
यदपनतीजिंतोदाषी हस्तार्भ्या ताडितोपिवा || ३१ ||

वहुसंताडितोशथिकशाद्यातैः सुदारीणैः |
पूर्णनुग्रह एवायेमिति योमन्यते भृशं || ३२ ||

निष्कल्सन मनसा स शिष्यो मुक्त उच्यते |
तथा विद्यस्य शिष्यस्य भवसागरतारिणी || ३३ ||

मुक्ति लक्ष्मीः करकस्तेति पूत्येवन संशयः |
शथमाचर्य पादाब्ज किंकरायातमानसः || ३४ ||

श्रीमदस्साक्षारीं विद्यां जप्त्वा प्रात्यहमादरात् |
राजराजेश्वरी विद्या मयनयं प्रत्यहं जपेत् || ३५ ||

साधनानि प्रवक्ष्यामि शृणुध्वं ब्रह्मवंदनाः |
येषां श्रुवणतो वापि भवतो सिद्धिरनुत्तमा || ३६ ||

वातं नवरात्रादि व्रत द्वितयुप्नुत्तमं |
तदेवा भूयो वयामि शृखंतु परमर्षयः || ३७ ||

यदुक्त नवरात्रं च दिवसत्रिय व्रतवा |
संतमधुमासे तुदुक्तं सकलसिद्धिदं || ३८ ||

वासंतं नवरात्रं ववा दिवस त्रितयं तु वा |
वत्सने वत्सने कृत्वानियाषतमानसः || ३९ ||

परब्रह्ममयो भूत्वा तेजो मय तनुः स्वयं |
स्वरूवृषैव भगवत्स्संभ्रारिणमीश्वरं || ४० ||

प्. १०१अ)

पश्यत्येवात्मनात्मानं ब्रह्मानंदरसाश्रयं |
अथवा मधुमासे त्रयति पादिनमादितः || ४१ ||

आचार्यानुज्ञयास्तात्वा सहस्रं त्रिशतं |
क्षुधा वेदमातरमभ्य नित्यहोमं समाप्रव || ४२ ||

सूर्यमंडलमध्यस्थं नारायणमुजे विभं |
कतांजलि रूपासीत सूक्तं नारायणं जपन् || ४३ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्यां शताधिकस्युस्रकं |
जप्त्वा प्रत्यहमेकांते वासुदेव महामनुं || ४४ ||

त्रिशतं प्रजपेत् पश्चाद्वैर पूर्वद्यवडक्षरं |
अष्टोत्तरशतं जप्त्वा द्वादशाण रमा मनुं || ४५ ||

जप्त्वायं वशंतं नित्यं राजराजेश्वरीमथ |
अष्टाविंशाधा जप्त्वा सहस्रणि द्वियं सकृत् || ४६ ||

जप्त्वाथवौमवं वर्म प्रत्यहं पंचधा जपेत् |
आचार्यचरणद्वंद्वे प्रत्यहं पूर्व सस्मितं || ४७ ||

सुवर्ण ययं येद्धीमान्निष्कमेकमथपि वा |
तदद्धवान्वहं भक्त्या वित्तलोभं परित्यजेत् || ४८ ||

अंधःशायी जितक्रोधः फलाशी वा हविष्यभुक् |
एकभक्ताशनो वापि नवम्यादि दिनत्रये || ४९ ||

क्षीराशी वा फत्काशीवा सावित्री पूर्ववज्जपेत् |
श्रीमदष्टाक्षरीं विद्या वीसु देवादिकानपि || ५० ||

प्रजप्त्वा पूर्व तद्वर्म वैत्यंवंव जपंतरं |
पंचविंशतिधा नित्यं दिवस त्रितये जपेत् || ५१ ||

आचार्यरणद्वंद्वे सवर्णकं सिमिर्गनिफं |
मेकैकमथवा दिवस त्रितयेर्पयेत् || ५२ ||

महालक्ष्मीधियाचार्य पत्न्या अपि व सादरं |
कर्षमानमलंकारमेकैक दिवसेर्पयेत् || ५३ ||

एकैक निष्कमाथ वा तदर्द्धवासा समर्पयो |
श्रीरामजन्मदिवसे यद्वालंकारयुत्तमं || ५४ ||

दिवस द्वितये निष्कं तर्द्धं  वा समर्पयेत् |
श्रीरामजन्मादिवस महेंदियशत प्रभं || ५५ ||

महादानमुखं प्रोक्तं वेदवेदादतवेदिमिः |
दशम्येकादशी वा पितत्ममैयाव्यते वुधौः || ५६ ||

एकैकैदित तत्र द्वादश्यंतं द्विजष्टंभाः |
अकं पर्व समं प्राहुर्माहामिद्धि प्रदायकं || ५७ ||

द्वादश्यामुदितो भानौ दौशिकोत्तम संनिधौ |
संस्कृत्या विदिवद्वहिसांवि आगोघृतं अभं || ५८ ||

प्. १०१ब्)

अष्टोत्तरं शतं हुत्वा श्रीमदष्टाण विद्यया |
कापिलाज्यं हुनेदग्नौ शताधिक सहस्रकं || ५९ ||

अथवा शुद्धगव्याज्यं हुनेदष्टार्ण विद्यया |
वासुदेवस्य मनुता वैष्णव्या च षडणया || ६० ||

अष्टाविंशातिधा दत्वा द्वादशाणे श्रिया ततः |
हत्वाय च शतं वह्नौ त्र्यद्धगव्यात्यमादरात् || ६१ ||

अष्टाविंशातिधा हुत्वा राजराजारव्य विद्याया |
पंचधा जुहुयाद्वर्म मंत्रैरात्य मतः परं || ६२ ||

हुत्वा जपादिभिः पश्चा कृत्वा ब्रह्मार्पणहतिं |
प्रणिपत्य च साष्टांगं ह्मांते जातवेदसं || ६३ ||

आचार्यचरणद्वंद्व प्रणिपत्य च सादरं |
गृहवासाः समप्यदि कुंड द्वितयंभुभ || ६४ ||

आचार्यो कर्णयोर्दद्यादन्यालंकरणं तु वा |
उद्राक्षा भरणं वापि मुक्तालकरणं तु वा || ६५ ||

रत्नाभरणमन्यद्वा दत्वाचार्यस्य कर्णयोः |
शालग्राम शिलां दद्याद्दक्षिणासहिता गुरोः || ६६ ||

इक्षुरा शिवां न सानि फलानि सुकवद्वान्यपि |
कदली फलराशिं च शर्कनां च गुडं तथा || ६७ ||

देशिकांघ्रि युगे दद्याद्धरि चंदनमुत्तमं |
द्वादशाथ सुवासिन्यो द्वादश ब्राह्मणा अपि || ६८ ||

मिष्ठान्नैः प्रोषणीयाश्चता फलैर्दाक्षिणदिभिः |
आचार्यशेष भुंजीत स्वयंधुभिरन्वितः || ६९ ||

रहस्यमन्यद्वक्ष्यामि शृणब्धं ब्रह्मनंदनाः |
यस्य विज्ञानतौ वापी पूज्यते संचराचरौ || ७० ||

पक्षेपक्षो वा मासि षद्यासेवत्सेरे विधा |
विशेषदिवसे वाषिज्वलिते जातवेदसि || ७१ ||

केशवादि चतुर्विशन्मिथुनैर्गौतं शुभं |
*****  हुत्वादौ श्रीधया हुति माचरेत् || ७२ ||

पंचाशत्कोटि विस्तीर्ण भूतलो साधकोत्तमः |
अव्याहतगति सिद्धः सर्वभाग्यन्यिधिर्भर्वत् || ७३ ||

अश्रयं सर्वभाग्यानामार्चयूः सर्वसंपदां |
भूत्वं हत्कत कृत्योथ साक्षीन्नारायणे भवेत् || ७४ ||

मधुमासे महादीक्षांदि द्वादशकेयुभा |
कृत्वा ब्रह्ममयः साक्षाद्विमुक्तः पापराशिभिः || ७५ ||

महाकविर्महावाग्मीमंध्वु द्विजं पिवा निधिः |
सकला विद्यां नाम नधीतोपि साधकः || ७६ ||

देशिकानुग्रहाद्भूत्वा सुधारिष्ट विवर्जितः |
मुक्तारत्नगजाश्वादि संकलां धनसंकुलं || ७७ ||

प्. १०२अ)

संप्राप्य महती लक्ष्मीं पुत्रपौत्रादि संयुतां |
दीर्घमाद्युष्य मासाद्य विमुक्तः सकलैर्गदौः || ७८ ||

भुक्तेह सकलान् भोगान् दिव्यानपि च मानुषान् |
परमं पदमान्योति कुलसाहसं यतः || ७९ ||

मधुमासे विश्रद्धात्मादिन द्वादशके व्रती |
पुरश्चर्यामिमा कृत्वा सिद्धो भवति रणधकः || ८० ||

वर्षोभ्यंतरता साक्षादवश्यं जात्तनीपतिं |
नारायणं माहात्मानं भरतादिमिरन्वितं || ८१ ||

पश्यत्येवस्य च सुर्घमायुष्यं भक्तोमाणेयदित |
दर्शनेन लभते महासामर्थ्यमुत्तमं || ८२ ||

अणिमादि गुणेश्वर्यं वाचां सिद्धिमनुत्तमा |
अरोग्यं दीर्घामायुष्यं शंखांदी श्रीनिधीन्नव || ८३ ||

धनराशिं च रत्नानां राशिं दिव्यश्चा कन्यकाः |
संप्राप्या तत्परं धामदेहांते विशति स्वयं || ८४ ||

वर्षेपिर्षेयः कुपाद्धितमे तदनुत्तमं |
तस्य पुण्य फलं वक्त्रं नाहंशक्रोणि भूसुराः || ८५ ||

द्विवारंयः करोती वत्वतं परमपावनं |
नारायणे महात्मासौ रामादाशरथिर्विभुः || ८६ ||

जानकीस्यहितः स्वामीलक्ष्मरमादिभिरन्वितः |
ब्रह्मर्षिर्भिर्वशिष्टाद्यौः सहितः सपिभिष्टंतः || ८७ ||

त्रिवारमस्य चक्षुर्भ्यां देष्टो भवति ध्रुवे |
साक्षीत्कते जगन्नाथे श्रीरामे परमात्मनि || ८८ ||

ब्रह्मं भवंति सिद्धयः सर्वा असाध्या अपि |
भूतले स्वर्गे मेर्त्येपि पाताले साक्षान्नारायणात्मन || ८९ ||

किमसाध्यं भवे लोके मासन्मे श्रीनिकेतनं |
ब्रह्मानंदैक विज्ञानं जाति स्मरणमुत्तमं || ९० ||

परदेक प्रवेशदि सामथ्यं चाणिमादिकं |
दुर्लभं देवसंद्यैश्चा दुर्लभं परमर्षिभिः || ९१ ||

नासाध्यं विद्यते तस्य स्वर्गे मर्त्यो रसातले |
त्रिवारयः करोतीइदं व्रतं परमपावन || ९२ ||

मासिमासि जगन्नाथं जानकीपति मच्युतं |
नारायणं ब्रह्मत्मानं पश्यत्येव स्वचक्षुषा || ९३ ||

अष्टांग योगमालाद्य खेचरत्व मनतमं |
प्रार्थ्य तद्दिव्य कन्याभिः कंदपं सदृशः श्रिया || ९४ ||

पंचधायः करोतीदं व्रतं परमपावनं |
अनेनैव शरीरेण जरामरण वर्जितः || ९५ ||

तेजसा रविसंकाशः पंचविंशति वार्षिकः |
सिद्ध गंधर्व पक्षैश्चंद्रवदानयकिनरैः || ९६ ||

प्.  १०२ब्)

संस्तुतः प्रहं साक्षालक्ष्मी नारायणि शितुः |
प्रसादान् महती सिद्धिं प्राप्यदे वैश्वदुर्लभां || ९७ ||

विमान वनमारुह्य दिव्यकन्या शतान्वितं |
तेजोमय तनुर्भूत्वा दिव्यभोग समन्वितः || ९८ ||

ससलिकादि लोकपरमतेकालमक्षयं |
कल्पांते हरि सायुज्यं कुकोटि सामावितः || ९९ ||

प्राप्नोत्यत्र न संदेहः सत्यं सत्यं द्विजोत्तमाः |
न संशयोन्न विश्वासंकुरुधं ब्रह्मनंदना || १०० ||

अत्राथर्वांगिरो गीताजाथं संप्रतिः वक्ष्यते || १०१ ||

वासंत चैत्रकं दिनेषु शब्दो गुरोः प्रसोदेनमहीदिरायतः |
अष्टार्णविद्यां श्रीतिसास्संग्रहां जप्त्वा सहस्रां त्रिशतां दिनेषु || १०२ ||

शताधिकं वा प्रथमं प्रजप्त्वा श्रीवासुदेवं त्रिशतं जपेद्य |
श्रीविसविद्यां शज्ञमादरेण जप्त्वार्क वर्णं प्रनुमिंदिरायाः || १३ ||

शतत्रयं प्रत्यहमादरेण राजाधिराज मनुमष्टधापि |
स्मृत्वाथ वर्म प्रजयेच्च पंचनारा प्रणस्याखिल लोकसाक्षिणः || १०४ ||

श्रीरामजन्मादि दिनत्रयेथ पंचाधिकं विशति वारमत्र |
जगप्त्वा महद्वामं दिनेजख देशिकस्यां प्रियगे समर्पणं || १०५ ||

कर्ष प्रमाणं प्रणिपत्य दद्यान्निष्कंतद्दर्द्धदशक्तिमाश्च |
श्रीरामजन्मादि दिनत्रये तु कर्षं प्रदद्यादथ निष्कमेक || १०६ ||

न्यूननंदद्यादखिलार्थ सिद्धिमिच्छनेसुनणं भारणेः |
सवसुः आचार्यपत्नीं कमलाधियार्चयेदरूपर्मत्रापि दिनत्रयेस्मिन् || १०७ ||

हरे दिने प्रज्वलितेव च वह्नौ हुत्वा सहस्रं घृतमादरेण |
अष्टाक्षरेणथ मनुद्वयेन सतं तथाष्टाधिकमत्र हुत्वा || १०८ ||

श्रियाथ हुत्वा त्रिशतं तथाज्यं राजाधिराजेन तु वद्येधपि |
तद्वर्म मंत्रैरपिवं च हुत्वा नत्वाग्रेमभ्यर्च्य पुरु प्रणम्य || १०९ ||

संतत्यसौ वर्ण सुरत्नमुक्तं दद्यादवश्यं वनकुंडल द्वयं |
वासोभिसरकल्पगणैरथार्चयेद शक्त एकेन विभूषणेन || ११० ||

समर्पयित्वेक्षगणान् फलानि दत्वाथ गंधं वरधेनुमेकां |
क्षीरप्रदां वत्सयुतां प्रदद्यादवश्यमाचार्यायदारविदे || १११ ||

इदं व्रतया पदवा नलाख्यं नारायणस्याखिल लोकहेतोः |
तुष्टिप्रदं भूक्तिकरं प्रशस्तं खगां पवरागं प्रदमादरेण || ११२ ||

प्. १०३अ)

कृत्वात्र भक्ता आणिमादि युक्तां श्रियं परां प्राप्य माहानुभावाः |
वाःपितुश्च मातुःकलजैः समेता आरुद्ध्यानं सकलार्थ युक्तं || ११३ ||

संप्राप्य जाति स्मृतिमर्थ सिद्धिं प्रयांति लक्ष्मीपति धामत्रद्धद्राथ 
माथर्वणे |
गीतं व्रतं द्वादशराःत्रकं वासंते अधुमासेस्सिन् ब्रह्मानंद रसप्रदे || ११४ 
||

व्रतं दिन द्वादशकं जपलक्ष्मीप्रताभिधं |
कृत्वा नारायणात्मासौ भवत्यत्र न संशयः || ११५ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे राजराजविद्यामाहात्म्ये एकचत्वरिशोध्यामः ||
प्. १०३अ)

श्रीभागवानुवाच ||

राजराजमहाविद्या माहात्म्यमखिलेष्टदं |
भूयोपि संप्रवक्ष्यामिश्चरापूर्ऽ ब्रह्मनंदनाः || १ ||

वैशाखमाअस्य पाततीया सोभ्ये भृगुनेदुं |
नावा त्रेतायुगाद्यावल रामजन्मतिथिर्भगनी तिथिरिस्टदात्री || २ ||

अक्षप्या संपूर्ण फलप्रदा त्रीतामक्षपारव्यांतिथमाहुरीशाः 
स्वर्गापवर्गाक्षय भोगदात्री सस्तपायौद्य विनाशकत्री उपत्किचिदन्नापि जपादि 
कर्म दत्वा गुणेर्निकमपीहवित्तं फलं लभतेक्ष भोगसोरव्य पदं 
परब्रह्मणिलीनता च || ४ ||

तत्र प्रमाते सुमनाविग्रहः स्नत्वास सदाचर्य यदत्रतयग्मं नत्वा 
तदाज्ञां शिसाप्रगरह्य संध्या मयास्यथ विशुद्धचेताः || ५ ||

अष्टाक्षरेणाथ मनूत्तमेन वह्नौ विधिमंत्र पूते हुत्वा सहस्रय न 
सौरवीजैर्मधुत्रयाकैर्घृतमिश्रितैश्व मधुत्रयुक्तैर्जुहुया 
तुलैर्वाघृतमुतैःमाप शतं सहस्र शतं ततो गव्य घृतेन हुत्वा श्रीवासुदेव 
न च वैकृवेन || ७ ||

श्रीद्वादशाणेनूत्तमं न शतत्रयं गव्यघृतेन हत्वा |
राजाधिराजेन मारमेशं मनूत्तमे नाथ घृतं सुगव्यं || ८ ||

शतं पुराराश्मभिरादरेण दत्वात्यकर्त त्रिहुनिद्वीजाग्र्यः |
पंचाथ हुत्या हरिवर्म मंत्रेर्जयादिभिर्गव्य घृतेन हुत्वा || ९ ||

प्रदक्षिणी कृत्य समिद्धमग्रिमोचार्य वर्यं प्रणिपत्यश्चात् |
हैमं सुररम्य गुरुकणी युग्मेसु कुंडला संकरणं प्रदद्यात् || १० ||

प्. १०३ब्)

तत्राप्य शक्तः प्रसमर्प्य च स आचार्यपत्न्यै च गुरोः पदाब्जो |
वर्षाशनं व्यमथ प्रदद्याच्छतं सहस्रं धननन्समर्पयेत् || ११ ||

यद्वा तर्द्ध गुरुपादयुग्मे यद्वा त्रिनिष्कं धनमर्चयेच्च |
तन्मनवित्तं न हि शिकस्य दद्यात् पदाब्जे मनुसिद्धिकामः || १२ ||

इत्थं गुरुं दक्षिणया प्रपूज्य समाप्य होमादिक मादरेण |
फलत्रयं फवालवकं वारम्यं वहुस्यूलमलमरि प्रसिद्धं || १३ ||

समर्पयेत्या न समादरेण रम्याणि पश्चात् कंदली फलानि |
उपानहो छर वराणि दद्यो द्वेतां तयांरगत्त साधकेभ्यः || १४ ||

श्रीचंदनं षष्टीपलं प्रशस्तं विंशत्यलं वा गुरवे प्रदत्वा |
मृष्ठान्नतां फलसुदक्षिणद्यैः संतोव्य विप्रांश्च् सुवासिनीश्चः || १५ ||

सिद्धिः परां प्राप्य महर्द्धि मक्षयां गुरोः प्रसादाद्भवतीह |
मुक्तः महेमहेंद्र विश्वरमान लक्ष्मीमाकल्पमक्षप्य समृद्धियक्ता || १६ ||

चिरायुरारोग्यमवायय विद्यामीशान वाचस्पति संनिभः |
स्यात् कंदर्घ्य साहस्र समानकांतिमि वाय पुत्रान्सुराणमिरामान् || १७ ||

भुक्तेह भोगान्हिविद्रलभाश्च शतकुलानां भरके निमग्नं |
उद्धता दिव्यं वरराला भूषणं विमानुमारुद्यर विप्रकाशः || १८ ||

तेजोमयो दिव्यभूषणध्यः समन्वितोसौ वरकन्यकाभिः |
सुदुर्लभ योगिवरै रपीत्द्यं प्राप्नोति लक्ष्मीपति धाम पश्चात् || १९ ||

तृतीयायां क्षया प्रोक्ता वैशाखेमासि सिद्धिदा |
वत्सरे वत्सरे वश्यं  जपहोमादिकाः क्रीयाः || २० ||

उक्तेन विधिना कृत्वा दत्वाचार्यस्य दक्षणा |
कृत्वा फलप्रदानं चत्वाव हरिवंदनं || २१ ||

अक्षयां सिद्धिमाप्नोति मोगखग विवर्गदां |
अक्षयं चिराअयुष्य मक्षया रोग्यमुत्तमं || २२ ||

अक्षयां महतीं लक्ष्मीमिंद्र चित्तेश सन्निभां |
अक्षया महतीं विद्यां गंगाकलोलसंनिभां || २३ ||

अक्षयां पुत्रपौत्रादि समृद्धि च महत्तरां |
अक्षयान् दिव्यभोगाश्च मानुषानयो दलेभान् || २४ ||

भुक्तेहांते महद्धाम प्रान्यो क्षयमूर्जितं |
अक्षयाभीष्टदा तृत्वा दक्षवंदिय संविदुः || २५ ||

प्. १०४अ)

अक्षय श्रीप्रात्यिकरी तृतीयामाहुरक्षयां |
षष्टि त्रिशत संख्याक तिथि *यमनुत्तमा || २६ ||

शुक्लपक्षे तृतीयेयं वैशाखे क्षय सिद्धि |
राजराजेश्वरीविद्या होमसंमिश्रितां शुभां || २७ ||

श्रिमदष्टार्णविद्यायाः पुरश्चर्यामिमां शचिः |
अक्षयावां तृतीयात्यां देशिकानुज्ञयाद्विजाः || २८ ||

एकेन दिवसे नैव महतीं सिद्धिमाप्नुयात् |
पुरश्चरणमे तद्यः करोति प्रतिवत्सरं || २९ ||

शुभानन्येव लभान्नित्यमक्षयाः संपदोवि च पितृन्संतादयत्येव |
निमग्नान्नरकष्वपि एतत्कलर्वरस्यांते योगिनमपिदुर्लभं || ३० ||

घमाति तत्परं धाम कुलसाहस्रं संयुतः |
एकेन द्विवसे नैव पुरश्चर्या शातोद्भवा || ३२ ||

लक्ष्मीपति कृषा पूर्णा महती सिद्धिरीरिता |
अथैकस्मिन्दिने सिद्धिरन्याप्यत्र प्रवक्ष्यते || ३३ ||

सुक्लपक्षे नभस्योख्ये वै स वक्षे समन्विता |
अपि गंडेन योगेन युक्त्वा यद्वा सुकर्मणा || ३४ ||

सौम्येन वेदुनायुक्तातिथिरेकादशी यदि प्रभाते वा |
प्रदोषे वा मध्याह्ने वाथ संध्यष्ः || ३५ ||

ब्राह्मेकाले निशीथे वा महायोगमिमं शुभं |
लक्ष्मीनारायणं नाम्ना योगराजं वदंति || ३६ ||

मुहूर्ता तप वापि योराषद्व समन्वितं |
लक्ष्मीनारायणं योगवदंति परमर्षयः || ३७ ||

या किंचिज्जपहोमादिकर्तरप्यत्र भूतले |
महालक्ष्मिपतिः साक्षात् प्रसीदति दयानिधिः || ३८ ||

तत्वनिनशन मृत्युग्रं वत्सरयुत मादरात् |
नित्यं पंचाग्नि मध्यस्येयां सिद्धिं महती लभात् || ३९ ||

ततोपि द्विगुणां सिद्धिमत्राचार्य पदांवुजे |
यत्किंचिदापि दत्वासो प्राप्नोत्येव न संशयः || ४० ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्यां वर्ष साहस्रकं शुचिः |
अयुतं प्रत्यहं जप्त्वा हुत्वा साहस्र मन्वहं || ४१ ||

यत्फलं समवाप्नोति राजराजारव्यविद्यया |
एकामप्याहुतिं कृत्वा ततोपि द्विगुणं फलं || ४२ ||

लक्ष्मीनारायणो योगे प्राप्नोत्यत्र न संशयः |
लक्ष्मीनारायणोनिसं सहस्रं ब्रह्मविद्यया || ४३ ||

अभ्यर्च्य तुलसीमिश्रौः प्रत्यहं कमलोत्पलैः |
दत्वात्र कुसुमं चैकं ततोपि द्विगुणं फलं || ४४ ||

प्राप्नोत्य वश्यं मतिमान् सुत्यमेव द्विजर्षभाः |
तुला पुरुष मुख्यानि महादानानि षोडश || ४५ ||

प्. १०४ब्)

यो ददाति द्विजा ऐभ्यो वर्षसाहस्र मन्वहं |
अत्राचापिदाभोजे निकमात्रं च कांचनं || ४६ ||

ददत्वा ततोपि द्विगुणमवश्यं फलमश्रुते |
लभ्यते सौ महायोगो माहाभाग्येन नान्यथ || ४७ ||

व्रतक्रतु फलस्तीर्थ दानकोटि फलप्रदः |
योगोस्मिन् समनु प्राप्तो निशायामहिवाश्रविः || ४८ ||

प्रणम्याचार्य पादाब्ज युगलं भुक्ति मुक्तिदं |
देशिकानुज्ञयास्तात्वा तीर्थे सरसी वा शुचि || ४९ ||

आचार्य चरणंभोज प्रक्षालित जलं पिवेत् |
अयोध्यानगरे चक्रे शालग्राम शिलान्विते || ५० ||

पूर्वोक्त विधिनाभ्यर्च्य लक्ष्मीलक्ष्मीपती विभू |
त्रिशताधिक साहस्र ममर्चयेद् ब्रह्मनिद्यया || ५१ ||

वर्षायुतं प्रतिदिनं कुमैर्होमन्मिर्मितैः |
त्रिशताधिक साहस्रमर्चय ब्रह्मविद्यया || ५२ ||

सुकृतं पदवाप्नोति तदस्मिन् योगनायके |
एकैक पुष्पदानेन ब्रह्मविद्यां समुच्चरन् || ५३||

वर्षायुतार्धन फलं लभते नात्र संशयः |
तत आचार्य सान्निध्ये विधिवत् संस्कृते नले || ५४ ||

तिलैर्गव्य गृताभ्यक्तैर्मधु त्रितयमिश्रितैः |
सावित्र्या जुहुयादादावष्टोत्तशतं वुधैः || ५५ ||

श्रीमदष्टाक्षीरेणथ तिलौर्गव्यघृतत्पतैः |
सहस्रं जुहुयादग्रौ शताधिकमतः परं || ५६ ||

वासुदेवस्य मनुना वैष्ण्वन्या च षडर्णया |
अष्टोत्तरशतं हुत्वा प्रत्येकं जातवेदसि || ५७ ||

द्वादशार्ण महालक्ष्मा शुद्धाज्येन ततः परं |
हुत्वा पंचशतं वह्नौ रस्मिभिर्जुहुयात् सुकृत् || ५८ ||

राजधिराजलक्ष्मीशा विद्यया तत्परं शुचिः |
अष्टाविशतिधा गव्यं जुहुयाद्द्वातमादरात् || ५९ ||

एकविंशति संख्याकैर्वर्ममंत्रे इतः परं |
पंचधा जुहुयादम्रौ शुद्धेनाज्येन साधकः || ६० ||

हुत्वा जपादिभिः पश्चात् कत्वा ब्रह्मार्पणा हुति |
आचार्यचरणद्वंद्वं प्रणिपत्याथ सादरं || ६१ ||

षष्टिचिह्नुकासौवर्ण पद्मराग समन्वितं |
आचार्यकर्ण युगले प्रदद्यात् कुंडल द्वयं || ६२ ||

वस्त्र द्वयं समर्प्याथ सुसूक्ष्मं मृदु निर्मलं |
शालग्रामामशिलां क्षद्धां तस्य हस्ते समर्पयेत् || ६३ ||

सर्वखं दक्षिणं दद्याद्वर्षाशाशनधनं तु वा |
चतुर्विंशातिनि कनानिक द्वादशकं तु वा || ६४ ||

अवश्यं दक्षिणं दद्यातन्यूनं न समर्पयेत् |
एकाधेनुर्वहुक्षीरा प्रदातव्यां सवत्सका || ६५ ||

दक्षिणा सहिता पश्चाच्चतुराकसम्मिताः |
प्रेषणीयास्तिन्नास्तस्य मंदिरं सिद्धिमिच्छताः || ६६ ||

प्. १०५अ)

मावश्यकं दानं कर्तव्यं भूतिमीच्छता |
शाक्तानां धनाध्यानां तु वक्ष्योताद्दी || ६७ ||

खारीद्वय निर्ताभूसस्म वृद्धि सान्वितां |
वहुदक्षिणया युक्ता देशिकाय समर्पयेत् || ६८ ||

कुंडल द्वितयं देय मवश्यं ब्रह्मनंदनाः |
मुद्रिकोदरवंधादीन लंकारान् समर्पयेत् ||६९ ||

धेनु द्वादशकं दद्यात् सवत्स दक्षिणान्वितं |
शालग्रामशिलां निष्कशत साहस्रदाक्षिणां || ७० ||

दत्वा समर्पयेत् पश्चत्तिलराशिं सदक्षिणं |
महादानानि चान्यानि दद्यादा जाधनी तु वा || ७१ ||

अशेक्तेनापि दातव्यं पूर्वोक्तं दानमुत्तमं |
योगराजे मह्त्यत्र लक्षीक्षी नारायणाभिधे || ७२ ||

एकानप्याहुति कृत्वा तिलैमधुघृतप्ततैः |
कोटिशस्तिलहोमस्य फलं द्विगुणमष्णुते || ७३ ||

निष्कमात्रं सुवणेवां दत्वो देशिकयादपीः |
सवणे मेरु दानस्य फयन्योति शाश्वतं || ७४ ||

अष्टाविंशतिधा हुत्वा राजराजेराजेन गोघृतं |
गायत्रा कोटि होमस्य सुकृतं सागमक्षयं || ७५ ||

कोटि द्वादश संख्याक श्रीमदष्टार्ण होमतः |
अक्षयं यत्फलं भोक्तं पुराणैः परमर्षिभिः || ७६ ||

रमया द्वादशार्णेन कोटि होमेन यत्फलं |
संपूर्ण दक्षिणा युक्त वाजिमेधा युतेन च || ७७ ||

यत्फल वेदविहीतंतोपि द्विगुणं फलं |
लक्ष्मीनारायणे योग प्रोत्येवनं संशयः || ७८ ||

ब्रह्महत्या शतेनापि सुरायाना युतेन वा |
खणेस्तेय शतेनापि गुरुपशतेन वा || ७९ ||

अनेकजन्महस्रकृत न प्रिविमुच्यते |
संप्राप्यात्यंत सौभाग्यं कंदयेस दश प्रभं || ८० ||

शाश्वतं हदैश्वर्य धानधान्यादि संकुलं |
रत्नणंशि समाकीणेमवाप्ये जगतीतले || ८१ ||

भूत्वायांरगतः सर्वविद्यानां जीवसन्निभः |
विमुक्तःस्सकलाफलः सर्वरोग विवर्जितः || ८२ ||

दीर्घायुस्सकलान् भोगान् दिव्यानपि च मानुष्य |
मुकुलकोटि संमुद्धृत्य ब्रह्मानंदरसास्पदं || ८३ ||

शाश्वतं पदमाप्नोति साक्षान्मारायणात्मकः |
राजराजमहाविद्या साधनं सकलेष्टदं || ८४ ||

किंचिदुक्तमिद विप्रा भूयोप्यत्र प्रवक्ष्यते |
इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीयेतंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे राजराजविद्या माहात्म्ये द्विचत्वारिंशोध्यायाः ||

प्. १०५अ)

श्रीभगवानुवाच ||

शूणधं योगिनां श्रेष्ठा ब्रह्मपुत्रा दृढव्रताः |
राजराज महाविद्याशेष माहाह्यमनुत्तमं || १ ||

प्. १०५ब्)

आचार्यानु स्मृतिः पूर्वब्राह्मेत्कले दिनो दिने |
ब्रह्मविद्यानुसंधानं यथा शक्त्या ततः परं || २ ||

भगवद्रश्मिमालाया जनुस्मरणमप्यथे |
श्रीदेवीराश्मि विद्यानां स्मरणं च ततः परं || ३ ||

ललितानु स्मृतिः पश्चादष्टा विंशतिधापि वा |
गायत्रायासनायश्चाभित्य होमस्ततः परं || ४ ||

श्रीदसदष्टाक्षरोपास्तिरंगविद्या समन्विता श्रियः |
पंचदशार्णया उपास्तिश्च दिने दिने || ५ ||

राजराज महाविद्योयोसना प्रत्यहं ततः |
सहस्रार्ण महाविद्या द्वयो यास्तिस्ततः परं || ६ ||

ब्राह्मेकालेथ वा प्रातर्मध्याहं वापि संध्ययोः |
वर्मणे वैष्णवस्याथ घटनं प्रत्यहं तथा || ७ ||

यज्ञेश्वर महाविद्यो यातिस्साय मतः परं |
संपूर्णो यास्तिरित्युक्ता सर्वसिद्धिकरी शुभा || ८ ||

ब्रह्मविद्या जपो ब्राह्मे काले श्रीपादुका स्मृतिः |
भगवद्रश्मि सूक्तस्य स्मरणं च ततः परं || ९ ||

संध्योपास्तिरथ प्रोक्ता नित्यहोमस्ततः परं |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्या जपो नित्यं सहस्रशः || १० ||

अथ पंचशतं वापि शतव्रयमथापि वा |
वासुदेवादि विद्यानां यथा रात्र्याजमोज्वः || ११ ||

श्रीद्वादशार्णविद्याया राज्यलक्ष्या जपोथवा |
चतुःशतं पंचशतं त्रिशतं वा शतं तु वा || १२ ||

श्रियः पंचदशाक्षयो शतत्रय जपोन्वहे |
अष्टोत्तरशतं नित्यमविशतिधापि वा || ९३ ||

अनुत्तर ब्रह्मविद्या स्मरणं च ततः परं |
यज्ञेश्वर महाविद्या स्मरणं सायमप्यथ || १४ ||

यक्षातरमिदं प्रोक्तं संपूर्ण फलासिद्धिदं |
ब्रह्मविद्या जपोनित्यं सध्यो यास्तिरतः परं || १५ ||

नित्यहोमस्तत श्रीमदष्टार्णे यासना तथा |
वासुदेवस्य वैष्णव्या यथा सक्ति जपोन्वहे || १६ ||

प्रसन्न लक्ष्मम्याः कमला द्वादशार्णस्य वान्वह |
आष्टोत्तरशतं वेपि यावच्छक्य जपोथवा || १७ ||

अष्टविशवच्छव्य जपोन्वहं || १९ ||

अशक्तामयमपि पूर्णेयास्ति रुदीरितौ |
राजराजमहाविद्या स्मरणं येन संततं || २० ||

अष्टाविंशतिधा वापि दशद्वादश चापि वा |
कंअप्ते येन संपूर्णेयासना जनितं फलं || २१ ||

लभ्यते नात्र संदेहस्यत्थमेव मयोच्यते |
अनहीत श्रुतिरपि यागहीनोपि वान्वहं || २२ ||

श्रौताग्निहोत्र हीनोपि राजराजेश्वरी परां |
लक्ष्मीनारायणीविद्यां तप्त्वा सर्वश्रुतिष्वपि || २३ || 

प्रजप्त्वाथ यथा शक्त्या गुरुभक्तो दृढव्रतः |
पारायराण फलं नित्यं वेदाभां सागमादशत् || २४ ||

प्. १०६अ)

अनधीतोप्यथान्योति प्रत्यहं नात्र संशयः |
एकामप्याहुति घृत्वा राजराज्यविद्यया || २५ ||

वाजपेय फलं नित्यं लभते पूर्णदक्षिणं |
राजराज महाविद्या स्मृतेरन्वहमादरात् || २६ ||

कोटि महामंत्रा जपहोमादिभिर्विना पुरश्चरण |
संसीद्धा भवंत्यत्र न संशयः || २७ ||

एकादशी शुक्लपक्षेपतीया समन्विता |
भृगुवासर संयुक्ता चित्रा नक्षत्र संयुता || २८ ||

प्रसन्नलक्ष्मी योगोयं दुर्लभा जगती तले |
वर्षे द्वादशभिर्योगः प्राप्यतेय सनातन || २९ ||

योगेषु वव्यतीपातः श्रेष्ठः सकलसिद्धिदः |
वारेषु भार्गवोवारस्तिथिष्ठेकादशीश्रमा || ३० ||

सर्वतोषु वित्राप्या योगोयं दुर्लभो भुवि |
ब्रह्मतात्मा संसिद्धिप्रदोयमखिलेष्टदः || ३१ ||

अत्र होम जपादीनि यः करोती जितेंद्रियः |
तस्य नारायणः स्वामी राज्यलक्ष्मी समन्वितः || ३२ ||

पादति न संदेहस्सत्यसत्यमयोच्यतं |
लक्ष्मीस्सकलं भक्तभां प्रसन्ना कमलाया || ३३ ||

इष्टार्थदा भवत्येवत् कर्तृ हरि प्रिया |
समस्त जगतां माथः साक्षान्नारायणः || ३४ ||

स्वयं वदत्य सकृदेवेष भक्ता वैकुंठ मंदिरे |
प्रसन्न कमलायोगे संप्रयोगनोयाके || ३५ ||

योगमाष्टार्णया राजाराजमंत्रं वा घृतं |
जुहाति सु समिद्वेदग्नौद्यत्किविदपि कांचनं || ३६ ||

देशिकांघ्रिगे दत्वा सिद्धानामद्यियो भवेत् |
भूत्या नामग्रगरा परं त्वमहं दास्यामिमत्यदे || ३७ ||

चिच्छक्तिर्मदभिन्नेय महालक्ष्मी स्रीययी |
प्रसीदत्यस्य भक्तस्य सत्यमेव न संशयः || ३८ ||

प्रसन्नलक्ष्मीयो गौत्र सुप्राप्त्योसु स्र्वसिद्धिदे |
देशिकानुतथा स्रात्वा नित्यकर्म समाप्य च || ३९ ||

संस्कृते पावके पश्चाच्छीमदष्टार्ण विद्याया |
त्रिशाताधिक साहस्रं जुहुयात् कापिलं घृत || ४० ||

नीलधेन्वाज्यमथ वा शुद्धगव्यघृतं तु वा |
हुत्वाथ च वासुदेव स्वमनुनाष्टोत्तशत || ४१ ||

हुत्वाथ विष्णुमंत्रेण शतमष्टोत्तरे हुनेत् |
तद्वादशार्ण श्रियाय श्रीराज्यलक्ष्म्याथ वा ततः || ४२ ||

हुत्वा पंचशतं वह्नौ राजराजारव्या विद्यया |
हुनेदष्टोत्तरशतमष्टाविंशतिधापि वा || ४३ ||

भगवद्धर्म भत्रैश्र पंचधा जुहुयाद्वतं |
तातो जपागदीभिर्होत्वा कत्वा ब्रह्मर्परागहुति || ४४ ||

अग्निं प्रदक्षिणी कृत्थ नत्वा देशिक पादयोः |
गंधपुष्पैरत्नं कृत्य धनु द्वितयमादरात् || ४५ ||

वहक्ष्मीर समायुक्त सवत्स दक्षितान्वितं || ४५ ||

अर्पयेद्वक्षिणा तत्र वशोशननितं धन || ४६ ||

प्. १०६ब्)

तदर्ध वा तदर्ध वा सुवर्ण द्वितयं तु वा |
आचयेदपितां वस्त्रैरलंकारैस्समर्चयेत् || ४७ ||

महती सिद्धिमाप्नोति किमन्यैर्वहुभाषणे |
पुष्पमासे पौर्णमास्यामकं वारो भवेद्यदि || ४८ ||

नक्षत्रं यदि पुष्पाव्यं स योगो राजनामकः |
भूतेश्वरनामायं महलक्ष्मीपतिधियः || ४९ ||

सोमस्य ग्रहणं तत्र यदिस्याद्ब्रह्मनंदनाः |
महाचिंतामणिर्म्ना योगोयं दुर्लभो भुवि || ५० ||

दिवसत्रितय तस्मात् पूर्वनित्यं जितेंद्रियः |
अधःशायी हविष्यशी श्रीमदष्टाक्षरं मनुं || ५१ ||

सहस्र प्रजपोत्तना नित्यं पंचशताधिकं |
वासुदेव महविद्यो वौद्यविवं षडक्षरी || ५२ ||

अष्टोत्तरशत जप्त्वा द्वादशार्ण महामनं |
प्रसन्न लक्ष्मीमथ विनित्य पंचशतं जपेत् || ५३ ||

राजराज महाविद्या मष्टोत्तरशतं जपेत् |
अष्टाविंशतिधा यद्वा संप्राप्तो चंद्रवयर्वणि || ५४ ||

स्रात्वा तत्र विशुद्धात्मान स्वादेसिकपादयोः |
संस्कृत्योवार्धवद्धा तत्रावात्व श्रिपैः || ५५ ||

अथाविंशतिधा वेदमात्रादौ गोघृतंदुनेत् |
घृतमिश्रीस्तीलौ पश्चच्छंताधिक सहस्रक || ५६ ||

श्रीमदथर्णया हुत्वा वासुदेवस्य विद्यया |
हुत्वा द्वादशधाव वदहौ वैष्णव्या विद्ययाप्यथ || ५७ ||

द्वादशाक्षरकक्ष्या वा राज्यलक्ष्याथ वा ततः |
त्रिशत जुहुयादाज्य शुद्धामेव शतत वा || ५८ ||

अष्टाविंशतिधा हुत्वा सुंदरीवद्ध भारव्य |
याजयाःदिभिस्ततो हत्वा कृत्वा ब्रह्मार्पणहुनि || ५९ ||

नमस्कत्य च साष्टांगं प्रदाक्षिण पुरस्सर |
अग्नित्र ज्वलितं पश्चन्नत्वाचार्य पदद्वयं || ६० ||

संभत्य हेम वचिअं षष्ठिचिहुकमानकुं |
अवश्यं कुंडल द्वंद्वं देशिकाय समर्पयेत् || ६१ ||

दिव्या संकरणैर्वस्याभ्यर्च्याथ देशिकं |
सर्वस्वमर्पयेद्धीमान्यच्चया वदाहो स्थित || ६२ ||

वर्षोटशनमित द्रव्यमथ च गुरवेर्पयेत् |
चतुर्विंशतिति निष्कवां तदर्धवा समर्पयेत् || ६३ ||

अवश्यं वसुधां दद्याद्वहुशस्य समाः कुलां |
सालाग्राम शिलां दधाद्या विच्छसं दक्षिण || ६४ ||

धेन्वादि दशदानानि श्रोत्रिर्यभ्यस्समर्पयेत् |
तुलहिराय गर्भादि दानद्यान्महीपतिः || ६५ ||

चिंतामरायभिधे योगे त्रैलोक्ये नापि दुर्लभे |
यद्यत्वोरातित् सर्वमनतु फलदं स्मृत || ६६ ||

महालक्ष्मीधिया साक्षादेशिकस्य प्रियामथ |
वासोभिरप्य लंकारैरर्चयेत् साधकोत्तमः || ६७ ||

प्. १०७अ)

अशक्तो मंदभाग्येपि क्षिप्त्वा शूद्रकानपिपि |
यावच्छव्यमलंकागत्वा देशिककर्णयाः || ६९ ||

एकं वासस्समर्प्याथ नवं सूक्ष्म सूद्रस्य |
सूनिष्क द्वादशकं दद्यात् वणिनष्कमथवार्पयत् || ६९ ||

साक्षाल्लक्ष्मीधिमाचार्यपत्न्यै वासं सुनिर्मलं |
दत्वालं दत्वालंकरणं यावच्छक्यं दद्योजोत्तमा || ७० ||

आचार्यपुत्रपोत्रादीनपि संपूजयेत् तदा |
प्रत्ययेकेयो विप्रेभ्यः प्रदद्याद्दक्षिणमथ || ७१ ||

वराहमाखान्मुक्तं हच्छास्रायात्ततः परं |
परद्युर्ब्राहणा भोज्या सुवासिन्योकं संख्यया || ७२ ||

चंद्रयवोणि वा भानुग्रहणे वा द्विजोन्नमेः |
शालग्राहमाशेलाश्यं दातव्या दक्षिणन्विता || ७३ ||

इत्थं कृत्वा भरश्चद्रग्रहणे वा कंपत्रीण |
जनेककोटि ब्रह्मांड सागदान यभेत् || ७४ ||

सूर्णे दक्षिणयुक्त पुरश्चर्या शतस्य |
श्रीमदष्टाक्षरी सिद्धिमान्यात्येव महत्तरी || ७५ ||

असाभ्यमपि देवानां महषीणं च दुर्लभं |
प्रामांति सवुलाभीष्टनैश्वर्यं वणिमादिकं || ७६ || 

अव्याहताज्ञा सर्वत्र सिद्धो भवति साधकः |
तं मानयंति शक्राया दिक्पालाश्च महर्ययः || ७७ ||

कदर्पपृशीकंति राजराज समश्रियंगं |
गातरग सदृशी विद्यां च धिष्यणेयमा || ७८ ||

स्वच्छंदमरणं जातिस्मारां वायुरस्तमं |
पुत्रपौत्रादि संपत्तिं भोगान विवानपि || ७९ ||

दत्वारा परसाक्षाज्ज्वावज्जीवं जगत्पतिः |
दोते स्वयदतंरस्मे प्रच्छत्य चलं शुभं || ८० ||

अमावास्या पुष्पमासे सोमवाससायुताव्य |
तीपात समायुक्ता वैष्णवर्क्ष समन्विता || ८१ ||

नाम्ना महोदयः प्रोयोगोयं भगवत्यियैः |
यद्यर्कवाससेरोत्रस्याद्दधौदिय इति स्मृतः || ८२ ||

योग द्वयमिदं पुरां दुर्लभं भुवनत्रये |
चतुर्विशतिमिर्वर्यैर्वष द्वादशकेन वा || ८३ ||

लभ्यते योगराजो यमकं पर्वरातम्रभः |
एतत् सर्वसंनामं नास्ति पाटतालोदि विवा भुवि || ८४ ||

अत्र यद्यहभं कर्भा क्रियेत साधकोत्तमैः |
रविद्यर्व सहस्रेपि कृतं तदृशं न हि || ८५ ||

अर्द्धोदय महायोगे योगे वापि महोदये |
फलं न शत्यते वक्तंक तस्य शुभकर्मणः || ८६ ||

अर्द्धोदये वापि महोये वा जपस्योहामस्य गुगैः पदाव्रे |
दानस्य कर्तं सुकतं हि वक्तमनतंदेवन न शक्यतेपि || ८७ ||

सहस्रशीर्षा भगवानंतः पचानरो वा जगतामधीराः |
चतुर्मुखो वा जलजातलात जन्माषडाननो वगिशस्य षत्र || ८८ ||

प्. १०७ब्)

महोदये पुण्यफलं प्रवक्तं शक्तान सर्वे विभवंति देवाः |
महोदये योगवरेन्न सम्यक् स्नात्वा सदाचार्यय प्रणम्य || ८९ ||

श्रीविष्णुवर्मापि सकृज्जपित्वा नारायणं पश्यति |
सार्वभौमं महोदयाभिद्ये योगे वार्द्धीदयभिधे || ९० ||

यत्किंचिद वा कृत्वा होम दानादिकं शुभं |
कोटि कोटि पुरश्चर्या फल प्राप्नोति शाश्वतं || ९१ ||

अत्रावश्यं देशिकांघ्रि युगे निष्क समर्प्य |
वमिरु साहस्र दानस्य फलं प्राप्नोत्य संशय || ९२ ||

महोदय समोयोगो नास्ति नास्ति महीतले |
एकाहुत्यापि सदृशं पुरायं नास्मत्र भूसुराः || ९३ ||

मेरुदानं च निष्कस्यदो न नात्र समं न हितद्विधा |
न प्रवक्ष्यामि शृणुध्वं ब्रह्मनंदनाः || ९४ ||

महोदयाभिधे योगे संश्रद्वौदयेपि वा |
सामुद्रेणांभुसास्रानं तत्र कर्तव्यमादरात् || ९५ ||

अथ बागीरथी गोदायमुनाद्यदकेन वा |
स्नातव्य सर्वपाद्यानां निवृत्यथं समाहितैः || ९६ ||

तत्र प्रातस्संमत्थायनत्वो दशिक पादयोः प्रातः |
स्नात्वा विशुद्धात्मा नित्यं संध्यामुयास्य च || ९७ ||

ततः खगृहमागत्य संप्रतिष्ठाप्य याधकं |
कापिलाज्यं समादायं शुद्धेयव्याज्यमेव वा || ९८ ||

अष्टापि शतिधा हुत्वा सावित्र्यादौ भृतंगवां |
अष्टाविंशतिधा ब्रह्मविद्ययापिघृपितं हुनेत् || ९९ ||

लक्ष्मीपतिं जगन्नाथं नारायणमनामयं |
तत्रावाह्यसमिद्धेग्नौ शताधिक सहस्रकं || १०० ||

गव्यमाज्यं हुनेत् पश्चाच्छी मदष्टाणविद्यया |
वासुदेवेन मनुना विष्वोरथ षडर्णया || १०१ ||

आष्टाविंशतिधा हुत्वा प्रत्येकं जातवेदसि |
श्रीद्वादशार्शा मंत्रेण राज्यलक्षम्याथ वा ततः || १०२ ||

त्रिशतं जुहुयादाज्यं राजराजव्य विद्यया |
अष्टाविंशतिधा हुत्वार्वो मंत्रैरतःप्रदं || १०३ ||

पंचधा जुहुयादग्नौ हुत्वा तत्र जपादिभिः |
प्रायश्चित्ताहुतीः कृत्वा कृत्वा ब्रह्मार्पणाहाति || १०४ ||

अग्निं प्रदक्षिणी कृत्य नत्वा देशिकमादरात् |
सर्वस्वामयेयेद्धीमानल कृत्य ततः परं || १०५ ||

वासोभिर्भूषणैः पश्चाद्वहुक्षीरां सवसकां |
अवश्यमर्यद्धेने वहुसस्य समन्विते || १०६ ||

दद्यादवश्यं वसुधां दशदानान्यतः |
परं दत्वा द्विजातिवर्येभ्यो देशिकस्य प्रियामथ || १०७ ||

अलंकुर्यातत्य हैमैर्भूका अवश्यमर्पये |
****** द्धानुं वहुसस्य समन्विती || १०६ ||

दद्यादवश्य वसुवीदशदानान्यतः प्रपरं |
दत्वा द्विजातिवर्येभ्यो देशिकस्य प्रियाप्रामथ || १०७ ||

अलांकुर्यातत्य हैमै भूषणैवस्रा संचयैः |
समर्पयेन् महदानान्यथ भूयादि स्वयं || १०८ ||

प्. १०८अ)

अथवा देशिकं नत्वा यथा शक्त्या च च भूषणं |
दत्वा ससूक्ष्म वासेपि वर्षाशनमितं धनं || १०८ ||

चतुर्विप्रातिनिकं वा तदर्ध वा तदर्धकं |
वित्तलोमं परित्यज्य दद्याद्देशिक पादयोः || १०९ ||

गुरुपत्न्ये परमा वुध्या चतुःषयियलं शुभं |
कास्य पात्रं तददर्धं वा फलशि समन्वितं || ११० ||

स्वर्णलंकरणे येत सूक्ष्मवस्त्रमन्वितिं |
दक्षिणा सहित दद्यादवश्य साधकोत्तमः || १११ |||

प्रसर्य केभ्यो च वप्रोभ्यो यथा शक्ता च दक्षिणं |
दत्वा सुवासिनी रेकविंशत्सख्या मनोहराः || ११२ ||

भोजयेद्विप्रवर्यांश्र ततः पंचदशापिवा |
दक्षिणाभिश्चतां कलैस्तोषयित्वा ततः परं || ११३ ||

गुरुपुत्र प्रपौत्रादी निष्टैरधैश्च तोषयेत् |
देशिकानुज्ञया पश्चाद्भंजीयाद्वंधुभिस्सह || १४ ||

इत्थं महोदयेकत्वारश्वरणमादरात् |
अर्द्धोदये वा कृत्वेत्थंसि प्राप्नोति शाश्वती || १५ ||

जन्मद्वकोटि सहस्रोत्थैरपियात कराशिभिः |
सद्यो विमुच्यते वश्यं पुरासीयुती भवेत् || ११६ ||

तन्मासे जगतानार्थ ब्रह्मेमानादिभिवंतं |
पश्यत्येव स्वचक्षुर्भ्यां लक्ष्मीसदितमच्युतं || ११७ ||

भगवत् कलयापूर्णशामग्र सुकृतान्वितः |
असाध्यमविदेवानाम साध्यं योगिनामपि || ११८ ||

समस्ताभिष्ठामासाद्य श्रियं चपि महत्तरी |
धनधीन्ययुश्रुवात संकुलां रत्नसंकुली || ११९ ||

अचलां संमनुप्राप्य संतति व्यापिनीमपि |
यांरंगतोसौ विद्यानां शास्त्राणामपि  पारगः || २० ||

अवाप्य दीर्घमायुष्य भोगानपी सुदर्लभान् |
चिरंजाति स्मरो भूत्वा ब्रह्म दृष्ट्वा सनातनं || २१ ||

छंद मृत्युहोते दिव्यकन्या शतान्वितः |
कुलकोटिं ससमुद्भृत्यन्मयाति परमं पदं || २२ ||

राजाधिराज विद्यायाः श्रीमदष्टाक्षरस्य च |
साधनानि न शवांते सयावक्तं द्वजर्षभाः || १२३ ||

श्रीरामानुज्ञया सर्वे योगिनोपि माहर्षेयः |
तत्तच्छास्त्रेष वक्ष्यति सिन्यान्यु वुध्याद्विजर्षभा || १२४ ||

सुगुप्त्यमापि युष्मभ्यमयौ तत्कथित द्विजाः |
राजाधिराज विद्याया श्रीमदष्टाक्षरस्य च || १२५ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्येदासरथीसंतंत्रेवेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे कापिलतं त्रेत्रयश्चत्वारिंशांध्यायः ||
प्. १०८अ)

श्रीभगवानुवाच ||

सुगुप्त्यमपि वक्ष्यामि साधनं ब्रह्मनंदनाः |
यच्छत्वापि द्विजा भूद्यौ जीवन्मुक्तुस्सुखी भवेत् || १ ||

योसौवदारिकाररायेधमयुत्रो महातपाः |
ऋषिनसियणो योगी शाश्वतः शंकरोच्युतः || २ ||

प्. १०८ब्)

नेरणा सहितस्सर्वलोकानां हितकाम्यया |
स एव विंध्यदेशस्या जनाना नापि भूतले || ३||

आवीरासीन् महायोगी क्षेत्रे श्रीपुरुषोत्तमो |
मुक्तिदो दर्शनादेव नराणमत्र सस्तं ततं || ४ ||

नेस एव मथुराया यावद्वाराकायाभभूद्धरिः |
मुक्तिदः सर्वमर्त्थानां भूतले दर्शनादपि || ५ ||

नरनारायणीविद्या समस्ताध विभेदिनी |
आस्मिन् तंत्रे पुरा प्रोक्ता सद्यः प्रत्ययकारिणी || ६ ||

पुराय वदारिकाररायेनथुरामथपिवा |
द्वारकानगरे वापि क्षेत्रे वा पुरुषोत्तमे || ७ ||

एकमेव प्रवक्ष्यामि साधन सर्वसिद्धिदं |
एतेद्यन्यतमं क्षोत्रमागत्य नियत्र व्रतः || ८ ||

आचार्यसन्निधीकृत्य तदनुज्ञा पुरस्सरं |
स्रात्वा प्रातर्विशुद्धात्मा नित्यं संध्यामुपास्य च || ९ ||

गायत्रीं वहुशी जप्त्वा सहस्र त्रिंशतं वा |
नित्यहोम समाप्याथ श्रीमदष्टाक्षी शुभां || १० ||

सहस्र प्रजपद्धाभान् शताधिकमथदरात् |
वासुदेव महाविद्या वैष्णवी च शते जपेत् || ११ ||

जपेत् पंचशतं नित्यं प्रसन्नकमला मनु |
द्वादशाणं श्रियं वापि राजराजेश्वरीमथ || १२ ||

अष्टाविंशतिधा जप्त्वा वर्म नारायणात्मकं |
पंचविंशतिध नित्यं जपेत् पंचाहमादरात् || १३ ||

भगवद्धर्श्नं कत्वा भगवन्मंदिरे ततः |
नरनारायणीविद्यां जपेदष्टोत्तरेशतं || १४ ||

उत्सर्वं प्रत्यहं कुर्याद्भवन्मंदिरे ततः |
एकभक्ताशनो नित्यं फलाशी वा हविष्यभुक् || १५ ||

इत्थयं चंडिभं कृत्वा प्रातः षष्ठेह्नि सुव्रतः |
स्नात्वा देशिकयादाव प्रक्षालितलं योवेत् || १६ ||

संध्या समाप्यविधिवन्मित्य होममतः परं |
आचार्य साभेर्धावग्नि प्रतिष्ठाप्य संमाहितं || १७ ||

कापिलाज्ये समादाय गव्याज्य वाथं निर्मलं |
अष्टाविंशतिधा पूर्वसावित्र्याज्वलिते नले || १८ ||

हुत्वाथ द्वादशाक्षर्मं तथैव जुहुयाद्वते |
श्रियं नारायणं पश्चात् समावाह्य यत व्रतः || १९ ||

उपचारै समभ्यर्च्ययं वा शन्मिधुनैष्ठ शुभौः |
एकैकामार्हते कत्वा श्रीमदष्टार्णविद्यया || २० ||

सहस्रे जुहुयादाज्य शताधिक मतः परं |
वासुदेवस्य मनुना वैष्णव्या च षडर्णया || २१ ||

आष्टोत्तरशत दवा प्रत्येकं जातएदसि |
श्रादशार्णया पश्चात् प्रसन्न रमयापि वा || २२ ||

प्. १०९अ)

त्रिशतं जुहुयादाज्यं मष्टाविंशाधिकं ततः |
भगवद्रश्मि विद्याभिद्यैतमेकैकशो हुनेत् || २३ ||

राजाधिराज मनुनोप्यष्टा विंशतिधा घृतं |
हुत्वाथ च मंत्रैश्च पंचधा हुथात्ते || २४ ||

नरनारायण महाविद्यया च ततः परं |
अष्टोत्तरशत हुत्वा कृत्वा होमं जपोदिभिः || २५ ||

प्रायश्चित्तरथी हुक्तावृत्वा ब्रह्मर्पणहुतिं |
पावके प्रणिपत्याथ स्वाचार्य चरणद्वये || २६ ||

रकांते प्रणिपत्याथ साष्टांग दंडवच्छचिः |
अलेकत्यथान्यायं कुद्रलाद्यैस्सुवाससा || २७ ||

आर्यये दक्ऽये वित्तराशिं तत्पादकंजे |
**णशि च दत्वाथ समर्प्य च वसुंधरी || २८ ||

महालक्ष्मीधिया तस्य यल्पा अपि विभूषणं |
असान्निध्येपि संकल्प्य सूक्ष्मं वा सोपि निर्मलं || २९ ||

दासोदासमजाश्वादीनपि स्वगुरवेष्टयेत् |
अशक्तश्चाप्यथाचार्य पादाब्जं प्रणिपत्य च || ३० ||

यावच्छ समलंकारं दत्वा तत्कर्णयोः |
शुभं परिधानोत्तरीयार्थ वासो युमं समर्प्य च || ३१ ||

शतानिष्कमित द्रव्यं दद्यादेशिकपादयोः |
तदर्धा वा तधर्धे वा वित्तशाध्या विवर्जितः || ३२ ||

तन्पृन दक्षिणां दत्वा सिद्धिनां प्रोति शाश्वती |
कनत्कनक चिंताकं ताटककरकंतु वा || ३३ ||

यथा शक्त्याथ वादुद्यात् तत्पत्न्यै भूषणं |
शुभप्रत्याम्राप सुवर्ण वा वस्त्रयुक्तं समर्पयेत् || ३४ ||

प्रसर्यकभ्यो विप्रेभ्यो दद्याच्छक्त्यथ दक्षिणां |
पंचविंशति सरव्याका अथ पंचद्दशापिवा || ३५ ||

सुवासिन्यो द्विजाग्र्याश्च भोजनीयास्तः परं |
कृत्वा महोत्सावं तत्र स्वाचार्यानुज्ञया हरेः || ३६ ||

भोक्तव्यं देशिकानुज्ञा पुरस्सरमतः परं |
इत्थवदरिकाररोग मथुरायामथापि वा || ३७ ||

द्वारकानगरे वापि शूत्रे वा पुरुषोत्तमे |
इहाख्यं व्रतं पुण्यं सद्यः प्रत्ययकारकं || ३८ ||

दिन त्रितयमद्येसौ साक्षात् स्वप्नेपि वा हरिं |
नरेण सेहितं साक्षान्नारायणमजं विभं || ३९ ||

लक्ष्मीसहाय वसुधा नीलादेवी समन्वितां |
सुंदरी वल्लभं ब्रह्मरुद्र शक्रादिभिर्वृते || ४० ||

विनतातनया रूढं शंखचक्रादिनिहितं |
पश्यत्यंवन संदेहस्तदारभ्य जगत्पतेः || ४१ ||

प्. १०९ब्)

कलेवरे विशत्यस्य दिव्या भगवतः कला |
अणिमोदि गुणेश्वसूवे जाति समूतिः शुभा || ४२ ||

धनधान्ययुता लक्ष्मीरचलारत्नसंकला |
महरारोग्यमयूप्यं वौगश्वमेनुत्तमं || ४३ ||

वर्द्धते हररस्तस्य संपदस्यःयेदयदे |
उपुत्रपात्राभिवृद्धिश्च ब्रह्मज्ञानम चंचलं || ४४ ||

सुक्रीलक्ष्मीः शरीरेस्य विंशत्यं तेन संशयः |
वत्सरे वत्सरे तस्य दत्तात्रेयोदि योगिनः || ४५ ||

साक्षाद्दष्टा भविष्यंति वरदास्युर्न संशयः |
अयं दाशरथिः साक्षाद्भागवानच्युतो विभुः || ४६ ||

शब्दब्रह्ममयो विष्णुलक्षमीपतिरध्वोक्षजः |
अनुग्रह्यायलीकानां सुवर्णमुखरीतटे || ४७ ||

ऋषिभिदैवता संघैः प्रार्थितः सर्वधातृभिः |
अनंतशयनो योगो शेषाडावंजना चले || ४८ ||

आनिरासीज्जगत्कार्ता जानकी सहितः पुसानुतमेन |
वायपुत्राद्या ओं जनाचलनायकं || ४९ ||

वेकंठेर्शामितिख्याते सेवंतगतार्याति |
अद्योध्यानगरपीठ तस्या भूदंजनाचले || ५० ||

श्रीरंगधाम यत्प्रोक्तं तत्रापि भगवानसौ |
रामोदाशथिस्वामीरंगनाथ इति स्मृतः || ५१ ||

तत्राप्ययोध्याजगरचक्रं सिंहासनं शुभं |
तत्र तिष्ठति विध्विशोणमोसौरगंनायकः || ५२ ||

पुरमे तदयोध्याख्यं दशेनान्मुक्तिदायकं |
द्वितीयं नैमिषारायं सद्यो मुक्ति फलप्रदे || ५३ ||

तृतीयं श्रानिवासारव्यं भववंध विमोचनं |
चतुर्थरगधामारव्य भुक्रिक्षेत्रमुदीरिते || ५४ ||

श्रीनिवासभिचा विद्यातिष्ठत्यकात्रयीमयी |
सर्वपीठमयीस वा विद्याधर्म तपोमयी || ५५ ||

श्रीमदष्टार्णे विद्यांते श्रीनिना सभिधं |
मनु यत्र कुत्रापियो नित्यजपेन्नियतव्रतः || ५६ ||

सकीकटेष्वपि मृतो मृतायोध्यापुरे भवेत् |
श्रीनिवासं महाविद्या क्षेत्रेष्वेतेषुयः शुचिः || ५७ ||

प्रजपत्येक रात्रं वा स सिद्धो भवति ध्रुवं |
श्रीनिवास महाविद्या सद्यः प्रत्ययकारिणी || ५८ ||

सर्वसीद्धिकरी ज्ञेया यातकौय विभेदिनी |
श्रीनिवास महाविद्यामाचार्यवदनांवुजात् || ५९ ||

गृहीत्वा प्रजपेद्यस्त्क स सिद्धाधि पतिर्भवत् |
श्रीनिवास महाविद्या भववंध विमोचनी || ६० ||

आयुरारोग्य जननी समस्तैश्चयो सिद्धिदा |
श्रीनिवासेतियो नाममात्रं वा प्रत्यहं स्मोरेत् || ६१ ||

तस्यस्यः सिद्धयः सर्वा जपहोमःदिभिर्विना |
श्रीनिवासाभिर्ध क्षेत्रं श्रीनिवासो जगत्पतिः || ६२ ||

प्. ११०अ)

श्रीनिवास महाविद्या त्रयमे तत्सुदुर्लभं |
स्मरणाच्छ्रे निवासस्य यत्र कुत्रापि संततं || ६३ ||

विमुक्तः पाप राशिभ्यो व्रहा पश्यति तत्परं |
अर्चनाच्छ्री निवासस्या त्रिदिनं वा द्विजोत्तमाः || ६४ ||

ब्रह्मरूद्र महेंद्रादौरप्यमत्र स पूजते |
दर्शताच्छ्री निवासस्या विमुक्तः पापराशिभिः || ६५ ||

साक्षात् पश्यति चक्षुभ्यमित्मानं ब्रह्मरूपिणं |
श्रीनिवास महाविद्या जपतः प्रत्यहित्र्यचिः || ६६ ||

इहाप्यैद्रीश्रियं भुक्त्वा परमे धाम्नि मोदते |
अस्मिन्नयोध्यानगरे नैमिषेपि महावभे || ६७ ||

क्षेत्रे श्रीरंगधामाख्येशेषा शवप्यसौ द्विजाः |
रामोदाशरथिः श्रीमान्परब्रह्ममयो विभुः || ६८ ||

नारायणे जगत्स्वामी श्रीविवासाभिवान्वितः |
क्षेत्रेष्वेतेष्ट सततं सर्वसिद्धिकरी शुभा || ६९ ||

श्रीनिवास महाविद्या जप्तव्या वश्यमिष्टदा |
आदौ त्रयीमयी वीजं प्राणवाख्यं महत्तरं || ७० ||

वातं वह्नि समारूढं विंदु वामाक्षि संयुतं |
श्रियो पितन्महावीजं तदनतमुच्चरेत् || ७१ ||

सदीघं शिववीजं ववाह्नि विंदु समान्वतं |
मायावीजमिदं यम्व्राच्चतुर्थमत्मथाक्षरं || ७२ ||

विरहीन श्रियोवीजं निवासाप हृदन्वितं |
त्रयोदशा विदेये वहि वली समान्वित || ७३ ||

सन्मित्रं महाराज्ञी समस्तफलदायिनी |
अणिमादि गुणेश्वर्य प्रदायुष्य विवर्द्धनी || ७४ ||

विद्यामेतां पुरासीक्षदनंतवदनावुजात् |
नारदो भगवात् प्राप्य ब्रह्मपुत्रो महातया || ७५ ||

जप्त्वं सर्वज्ञतां प्राप्य दैवतैरपि पूजितः |
क्षणिमा द्विगुणन् प्राप्यते त्रैलोक्य संचरत्यसौ || ७६ ||

तस्मादस्या ऋषिर्योगो नारदौ भगवान भूत् |
आविताभाव संवंधा श्रीदेव्या जगतीतिः || ७७ ||

श्रीनिवास इति प्रोक्ते सरामोसोः फमेश्वरः |
मुक्तिलमीनिवास्येयं श्रीनिवासः परात्परः || ७८ ||

खाराज्यश्रीति निवासोये श्रीनिवासो जगत्पति |
महालक्ष्मीनिवासौय श्रीनिवास इति स्मृतः || ७९ ||

राजालक्षीनिवासोयं श्रीनिवास इतीरितः |
श्रीनिवास महामंत्रं त्रयी सारं महोदयं || ८० ||

योजयेन्नित्यमेकाग्रः श्रीनिवासस्स उच्यत |
श्रीनिवासाश्रयत्वेन श्रीनिवासोद्रिरुच्यते || ८१

प्. ११०ब्)

क्षेत्रेद्येतेषु उत्रिषु शरीरं यः परित्यजेत् |
श्रीनिवासो महायोगी सभवेत् परमे पदे || ८२ ||

श्रीनिवास महावेद्यां यत्र क्रुन्नये वा जपन् |
हापि श्रीनिवासःस्योदंते मुक्ति श्रीयं व्रजेत् || ८३ ||

श्रीनिवास महाविद्या प्रत्यक्ष फलदायिनी |
गोप्तव्या सर्वकलदा प्राणै कंठ गतैरपि || ८४ ||

श्रीनिवास महाविद्यायेत्र कुत्रापि वा जपन् |
श्रीनिवासस्य लभते पूर्णनुग्रहमिष्टदं || ८५ ||

ऋषिरस्य महायोगीनारदो ब्रह्मनंदनः |
छंदो जागतमित्युक्ते गायत्रमेथ वा स्मृतं || ८६ ||

श्रीनिवासस्त्रिजगतां नायकः परमेश्वरः |
नारायणो महालक्ष्मीपतिर्देवत मुच्यते || ८७ ||

श्रीवीजां विजिवित्युक्तं शक्तिर्भुवनमातृका |
कीजकं कामराजं स्यादिष्टाथै विनियुज्यते || ८८ ||

षडंगं प्रणवोपेत श्रियादृष्टी यक्तया कर्या |
लक्ष्यारिदि वीजैवद्विरावृत्या षडंगकं || ८९ ||

वामांकारूढ लक्ष्मीसहित मरिगदाखड्गशंखखजाष्वभूलिसोवित. 
विविमलमणिलसद्रषणं युप्रसन्न |
ब्रह्मेशानेंद्रमुख्येः स्तुति पदमनिशं योगि हृत्यं प्रनिष्ववं वंदे 
लक्ष्मीनिवास जगदभयकरे विश्ववधभुकुदं || ९० ||

श्रीनिवास महाविद्यं ध्यात्वित्थ प्रत्यहं येत् |
पुरश्चयोः कर्माणि नास्य संति महामनोः || ९१ ||

सिद्धविद्यामीमा ब्रह्मविदः प्राहुर्महर्षयः |
विनियोगे प्रवक्ष्यामि मृत्युधं ब्रह्मनंदनाः || ९२ ||

वतृष्ठन्युतमेक्षेत्रे सावधान मनाः शुची |
धृत्वा भूर्द्धि गुरोराजां प्रातः स्रात्वा समाहितः || ९३ ||

यवाहभियताहाराः श्रीमदष्टाक्षसनुं |
त्रिशेताधिक साहस्रं प्रजप्त्वा नियतव्रतः || ९४ ||

वासुदेवमनुं पश्चाद्वैष्णुवं च षडक्षरं |
अष्टोत्तरशतं जप्त्वा मंत्रं श्रीहृदयाभिधं || ९५ ||

द्वादशार्ण श्रियं वापि नित्यं पंचशतं जपेत् |
राजराजेश्वरी विद्यामष्टा विंशातितधा जपेत् || ९६ ||

पंचविशंतिधा नित्यं जपेद्वमोथ वैष्णवं |
श्रीनिवासमनुं रात्रौ सहस्रं त्रिशताधिकं || ९७ ||

जपेत् पंचदिनं कृत्वा व्रतमे तत्सुपावनं |
षष्टेह्नि प्रातरुत्थाये प्रातः स्रात्वा समाहितः || ९८ ||

देशिकं सन्निधा कत्य सहस्रं त्रिशताधिकं |
कापिलाज्यं हुनेदग्नौ श्रीमदष्टार्णविद्यया || ९९ ||

अथवा शुद्धगव्याज्यं वासुदेवेन विष्णुना |
आष्टाविंशतिधा हत्वा श्रीमंत्रेण ततः परं || १०० ||	

हत्वा पंचशातं वहौ राजराजाख्य विद्यया |
अष्टाविंशतिधा हत्वा वर्म विद्याभिरप्यथ || १०१ ||

प्. १११अ)

पंचधा हयाद्वह्नौ श्रीनिवासस्या विद्यया |
त्रिशतं जुहुयादात्यां यादिभिरथो हुनेत् || १०२ ||

ब्रह्मार्पणशतिं कृत्वा प्रज्ञिपत्य च पावके |
देशिकांघ्रि युगं पश्चात् साष्टंगि दंडवन्नमेत् || १०३ ||

अलंकारेरलं कृत्य वरसोभिश्च ततः परं |
प्रदद्यान्निष्क साहस्रीमाचार्यं चरणद्वये || १०४ ||

निष्काणं त्रिशते वा पित्तविष्कमथापि वा |
तदर्ध वा तदर्ध वा वित्तशाठ्य विवार्जितः || १०५ ||

आचार्यपत्न्यै वस्त्राणि हेमालंकरणदिकी |
दत्वा पंचशाभ्य व्राहाणश्च नगसनीः || १०६ ||

न्यैभक्ष्येश्वनोकले दक्षिणांभिणभिश्चतो |
यषेत् भूंजति गुरुभुक्रा अशेष वंधभिरन्वितः || १०७ ||

देशिकस्य मुखाभोजादाशिषः प्राप्य सिद्धिदाः |
निशितस्मिन् दिने खप्रेभरतादिभिरन्वितं || १०८ ||

श्रीनिवासां महात्मानं जानाकीसहितंवितु |
नारायण जगन्नाथमांजनेयाभिर्हत || १०९ ||

अवश्यमेने व्रहोश शक्राद्यौरपि पूजितं |
पश्यत्येव स्वचक्षर्भ्यार्भ्यो सप्रसन्नमुखांवुवजं || ११० ||

तदाअभ्य हारिं मासि मासि स्वप्रे जगत्पतिं |
जानकी रमणं साक्षात् पश्यस्वीलकादं || १११ ||

जडोपि  मंदभाग्योसौ तदारय दिने दिने |
भूत्वा पारंगतः सर्वविद्यानामदधीरपि || ११२ ||

महाकाविहावाग्मी भूत्वाधिषणसभिभः |
राजमहेंद्राभ्यां स सुदृशी श्रियमुक्षयं || ११३ ||

धनधान्ययु शुव्रात मुक्ता रत्नादि संकुलां |
संप्राप्याष्ट गणैश्वर्य मायुरारोयमुत्तमं || ११४ ||

योगमष्टांगसहितं पूर्वजन्मस्मृति शुभ्रां |
दृष्टा नारायणात्मानिं स्वयमेव स्वचक्षुषा || ११५ ||

कुलसाहसमरूत्यनिमग्नं निरयेद्यापि |
दिव्यभोगयुतो दिव्यकन्याशत् समन्वितः || ११६ ||

कंदर्प शतसंकाशो भूत्वा दिव्यवयुधरः |
मोदते परमेधाम्नि सन्निधा विंदिरायुते || ११७ ||

श्रीनिवास व्रतमिदं क्षेत्रे द्येतेषु यावनं |
एकस्मिन्मपि वा क्षेत्रेयः करोति जितेंद्रियः || ११८ ||

तं साक्षाज्जानकीलक्ष्मीरन्वहं याति पुत्रवत् |
विनीर्ऽणं जनेयाद्याः सुहृत्व प्राप्नुवंत्यपि || ११९ ||

प्. १११ब्)

चितामयारादि रत्नानि प्रयच्छंति दिगीश्वरा |
मानयंति वशिष्टाद्यास्तंभक्तौ जानकीपतौ || १२० ||

नारदाद्या महाभागा ब्रह्मयुव्रास्तयस्विनः |
तस्या भीष्टफलं नित्यं प्रयच्छंति न संशयः || १२१ ||

गोदावरी भीमरथी कृष्ठवेण च नर्मदा |
सरस्वाती च यमुनाकावेरीसरितीवरा || १२२ ||

जाह्नवी चंद्रभागा च गंडकी च महानदी |
आसामन्यतमस्थाने यत्र कुत्रपिवा शुचिः || १२३ ||

श्रीनिवास व्रतमिदं यः करोति विधानतः |
समधावी महावाम्मोविद्याभिर्धिषणप्रभः || १२४ ||

धनसमोलक्षम्या कांत्या कंदर्पत्या सन्निभः |
दीर्घमायुष्य मासाद्य योगं चाष्टांगयुतं || १२५ ||

एकेन जन्मनौवासौ योगिनामपि दुर्लभा |
परां गतिमवाप्नोति पुनरावृत्ति वर्जितां || १२६ ||

येन केनाप्युयायेन देशिकानु जपाद्विजाः |
पुरश्चया सहस्रं वा पुरश्चर्या शतं तु वा || १२७ ||

पुरश्चर्या द्वादशवं पुरश्चयोष्टक तु वा |
पुरश्चर्या त्रियं वापि कृत्वा संपूर्ण दक्षिण || १२८ ||

भगवद्दर्शनार्थाय सततं यलवान्भवेत् |
संपूर्ण दक्षिणा युक्तौ द्वद्यान्मध्यमदाक्षिणं || १२९ ||

तत्राप्य शक्र आचर्येपादाधम दाक्षिणां |
वितशाठ्यं परित्यज्ये प्रदद्यादिष्टसिद्धये || १३० ||

पौरश्वरणिवं कर्म विधामेन विवर्जितिथः |
करोति व्रती तस्य हानिरेव प्रजायते || १३१ ||

दक्षिण रहितं कर्म पुरश्चर्यांभिधं शुभं |
सहस्रशेपि कृत्वासो न सिद्धिं लभते क्वचित् || १३२ ||

विज्ञशाठ्यं परित्यत्य भिक्षत्वपि महीतले |
देशिकांघ्रि युगे दत्वा दाक्षिणं शस्त्रचोदितां || १३३ ||

पुरश्चर्यां विनापीह विद्या सिद्धिसुं विंदति |
अनेकाभाग्य संपत्तिर्भवेत् तय पदे पदे || १३४ ||

कोटी साहस्रसख्याकमपि दत्वा महद्धनं |
आचार्यचरणद्वंद्वकैकर्प निरतो भवेत् || १३५ ||

सिद्धात्येव महद्भाग्यं सार्वसौभत्वमक्षयं |
सिद्ध्यत्यस्य महाविद्या देवत्वमपि सीद्ध्यति || १३६ ||

ब्रह्मतादात्म्यसे सिद्धिरपि पुण्य सहस्रकैः |
न सिद्ध्यत्येव संपूर्ण क्रौभिस्तुवा || १३७ ||

देशिकाज्ञा मनुर्लब्ध्य तत्पदीवुजाकिकरः |
तमेवं नित्यमभ्यर्च्य ब्रह्मतादात्म्यसिद्धिभाक् || १३८ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्यादेशिकाज्ञापुरस्सरीं |
उपास्य प्रत्यहं श्रद्धो ब्रह्मतादात्म्य सिद्धिभाक् || १३९ ||

सर्वविद्यामयीकीद्यां श्रियः पंचदशाक्षरो |
यथाशक्त्यप्यनु स्मृत्य देशिकानुज्ञयान्वहं || १४० ||

प्. ११२अ)

षदगौश्वर्यसहितो ब्रह्मतादात्म्य सिद्धिभाक् |
ब्रह्मविद्या मनुस्मृत्य श्रीश्रीशद्वादशाक्षरि || १४१ ||

ब्राह्मेकाले यथाशत्र्स व्रहातादाल्य सिद्धिभाक् |
राजराजेश्वरीद्यामवश्यं प्रत्यहं शुचिः || १४२ ||

आचार्यानुज्ञयां स्मृत्वाह्मत्मदाल्ममि |
सिद्धिभाक् ब्रह्मतादात्म्य संसिद्धि हेतु भूतानि भूतले || १४३ ||

पंचेवीक्तानि मनिमिर्ब्रह्मविद्भिः पुरातनैः |
अन्यापि महाविद्या रत्नानि जगतीतलै || १४४ ||

देवत्वादि प्रदान्येव पुनरावत्तंकानि हि |
श्रीमदष्टार्णविद्यायादोतेवशमेश्वरः || १४५ ||

श्रीयः पंचदशार्णया दातापि हरिरुच्यते |
राजराजमविद्या प्रदातापि महेश्वरः || १४६ ||

सर्वज्ञ उक्तो लोकेषु महर्षिर्ब्रह्मवित्तमैः |
ब्रह्मविद्या प्रदातापि साक्षान्नारायणः स्मृतः || १४७ ||

नारायणात्मका एते देशिका भूसरोत्तमा |
समस्तविद्या साम्राज्ञी ब्रह्मविधेति कथ्यते || १४८ ||

ततो वीवा साम्राज्ञी श्रियः पंचदशाक्ष्री |
ततेपि श्रीमदष्टारो साम्राज्ञी सर्वे सद्धिदः || १४९ ||

राजराजमहाविद्या ततोपि च महत्तरा |
एकाप्यत्र महाविद्या लभ्यते यन्मुखांवुजात् || १५० ||

तंदोशिकोत्तमं प्राज्ञा आहुर्नारायणात्मके |
तत्पदर्द्वंद्व पूजैव ब्रह्मतादास्य सिद्धिदा || १५१ ||

विद्याद्वितं यमप्यत्र विद्या त्रय मथापि वा |
लभ्यते हि मुखां भांजाद्यस्य विप्रस्य साधकैः || १५२ ||

तस्याचार्यस्य कैकर्यकोवावर्णपि तु क्षमः |
विद्या चतुष्टयं यस्य वदनाल्लम्यते भुवि || १५३ ||

ब्रह्मविष्णु महेशाद्या अपि देवामहर्षयः |
तत्पदद्वंद्वशश्चषी न हि चर्णपितुं क्षमाः || १५४ ||

यस्यस्ति देवता वुद्धिर्दोशिके भगवन्मये |
भाषारचित मंत्रोपि तस्य सिद्धो भवत्यलं || १५५ ||

श्रीनिवासादिका मंत्रां कोटिकोटि गुणेतराः |
येषास्यरणतः सिध्यंत्युखिला अपि सिद्धयः || १५६ ||

श्रीनिवास महाविद्यात्र कुत्रापि साधकैः |
देशिकानुज्ञया जप्त्या सद्यः प्रत्ययकारिणी || १५७ ||

श्रीनिवास महाविद्यामकामपि महीतले |
आचार्यानुज्ञया नित्यं जप्त्वा नियतमानसः || १५८ ||

ससिद्धिंप्राप्य महती पश्यत्येव श्रियः पतिं |
सत्यं वच्मि हितवच्मि सारंवच्मि पुनः पुनः || १५९ ||

आचाभ्यं चरणद्वंमवश्यं सेव्यमन्वहं |
श्रीमदष्टक्षरीविद्या जप्या सकलसिद्धिदा || १६० ||

११२ब्)

प्रजप्तव्या ततो विद्या श्रियः पंचदशाक्षरी |
स्मर्तव्या प्रत्यही विद्या राजराजेश्वरी शुभा || १६१ ||

चतुष्टयामिदं मुक्तिलक्ष्मीसाधनमीरितं |
अन्यदायास फलदमुक्तं सर्वं महर्षिभिः || १६२ ||

सत्यमे तत्परब्रह्मा तादात्म्य फलदायकं |
देवत्वादि महासिद्धिकस्मे ततच्चतुष्टयं || १६३ ||

अयं दाशरथी रामो भगवान् परमेश्वरः |
नारायणे जगत्कत्तो सर्प्तानंद चिदात्मकः || १६४ ||

एतत्कैंकर्य सिध्यर्थं नित्यदर्शनं सिद्धये |
साधनानि मयोक्तानि चत्वारि जगतीतले || १६५ ||

विचार्य सकाअन्वेदन् विचार्य च पुनः पुनः |
आचार्यचरणद्वंसे वा दष्टादितः परा || १६६ ||

द्वितीया ब्रह्मविद्याथ श्रीमदष्टाक्षरी ततः |
श्रियः पंचदशार्णथ राजराजेश्वरी शुभा || १६७ ||

अनायासे सकल महासिद्धियकं दृष्टे मत |
मया पूर्वं मुकरेक्तिम साधनपंचकं || १६८ ||

एकप्यत्र फलदं मक्ति श्रीवीजमीरितं |
मुक्ति श्रीतवः पचयेन नित्यमुयत्तसाः || १६९ ||

नारायणं विजानी धुर्तनराकृतिमच्यु |
इत्युक्त्क भगवान्योगी कपिलः कर्दमात्मजः || १७० ||

श्रीरामानुज्ञया तत्र स्वाश्रमं प्रपयौ विभुः |
श्रत्वै तत्कापिलं शास्त्रं ब्रह्मपुत्रोस्तपोधनाः || १७१ ||

ब्रह्मणा सहितां राममाष्टद्य जगतीपतिं |
सर्वसंशयनिर्मुक्तस्सत्यलोक मथोगताः || १७२ ||

शिष्ट वामदेवाद्यागुनयः शंसितव्रताः |
श्रुक्त्वा सकलवेदातसरं शास्त्रमनुत्तमं || १७३ ||

हृष्टा प्रमुदिता जन्मुखाश्रमं राम पूजिताः |

श्रीदक्षिणार्तिरुवाच ||

राजराजेश्वरी विद्यामाहात्म्यमद्यनाशनं || १७४ ||

श्रुत्वा कपिलवक्राब्जाद्वशिष्टाद्या महर्षयः |
सनत्कुमार प्रमुखा योगिनश्चथत व्रताः || १७५ ||

भगवंतं समाराध्य तत्कपालच्चवैनवाः दृषा |
साक्षज्जगन्नाथं जीवन्मुक्तास्ततो भवन् || १७६ ||

राजमहातविद्या माहास्म्यमद्यनाशनं |
किंचिदुक्त माया तुभ्यं देविपर्वज कन्यके || १७५ ||

इति श्रीमनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे सौबाग्यविद्योदयेशराजविद्यामाहाम्ये चतुश्चत्वारिंशोध्यायः ||
प्. ११२ब्)

श्रीदक्षिणमूर्तिरुवाच ||

अयोध्यानगरे पूर्वसाक्षालारामणे विभुः |
रामोदाशराथि भूत्वा कोशत्व शाल्यागर्भसवः || १ ||

प्. ११३अ)

कंदर्पायुत संकाशोतुकी सहितोन्यहं |
आंजनेयादिभिर्नित्यं सेवितो भरतारिभिः || २ ||

ब्रह्मर्षिभिर्वशिष्यद्यैः सुमंत्राच्चष्टमंत्रिभिः |
सेवितः सततं साक्षाविष्ठुर्मानुष रूपधृक् || ३ ||

इष्टानां निग्रहं ककंनिष्टानी परिपालभं |
उमादि देश सकलान्धर्मान् खिलसिद्धिदान् || ४ ||

ब्रह्मज्ञान महद्वीज शास्त्रं वेदांत संग्रह |
दाशरथीयादव्यं कथयाना स भूपतिः || ५ ||

अत्र प्राधान्यतः प्रोक्ता गायर्यादौ सनातनी |
ब्रह्मविद्या ततः प्रोक्ता श्रीश्रीशद्वाशाक्षरी || ६ ||

श्रीमदष्टाक्षरीविद्या सरहस्या सनातनी |
उक्ताथ वद्रधा मुक्तिहेतुकी सर्वसिद्धिदा || ७ ||

सैव वेदेष्टु शास्त्रेषु पुराणेष्यागमेष्वपि |
मुक्ति साम्राज्य कुवमाला हेतुकी ना परा स्मृता || ८ ||

श्रीद्वादशर्ण विद्याथ प्रोक्तो प्राधान्यतः प्रिये |
प्रान्नलक्ष्मीविद्याथ कथिता सर्वसिद्धिदा || ९ ||

परां नारायणीविद्या प्राधान्येभतथेरिता |
श्रीदेव्या अथ संप्रोक्त विद्या पंचदशाक्षरी || १० ||

भूयोपि कथिता राज्यलक्ष्मीस्यकल सिद्धि |
राजराजेश्वरीविद्या ततो वहुश ईरिता || ११ ||

अन्या अपि महाविद्यास्तत्रेस्मिन् समुदीरिताः |
अष्टाक्ष्रांग भूतत्वात्रन् माहात्म्यमद्यापहं || १२ ||

तंत्रे दाशरथीयेस्मिन् किंचिदेव समीरितं |
दत्तात्रेयो महायोगी साक्षाद्भगवदंशजः || १३ ||

श्रुत्वै तत्परमं तंत्रं संहितां श्रुतिसंमितां |
अनुग्रहाय जगतां चकार जगतीपतिः || १४ ||

सनकुमारो भगवान् सर्वज्ञस्तपसांनिधिः |
चकार सुमहत्रत्नं स्वनाम्ना सर्वासिद्धिदं || १५ ||

नारायणांशजः साक्षाद्रंगुका तनयो विभुः |
ब्रह्मविद्या विलासारव्यं तंत्रं वेदांतसाम्मितं || १६ ||

चकार सुममहच्छास्त्रं सर्वलोको यकारकं |
ब्रह्मपुत्रो मह्यतेजा वशिष्टा रुंधतीपतिः || १७ ||

ऋषिभ्यः कथयामासशास्त्रं वेदार्थ संग्रहं |
द्वौयानात्मजः साक्षाच्छंकरांश समुद्भवः || १८ ||

सारस्वताभिधं तंत्र कथयासास सादरे |
मूलं दाशरथीयाख्यं शास्त्रं वेदांत संग्रहं || १९ ||

संहिता पंचकं पश्रीदृषिभि समुदीरिति |
अजनातनयः पश्चात् किंकरो जानकीपतेः || २० ||

संहिता कथयामास मुनिभ्य श्रुतिसंमिती |
छंदो मयोथ भगवान् विनता तयो विभुः || २१ ||

उपादिदेश योगिभ्यः शास्त्रं गुह्यमपीष्टदे |
सर्वेषामपि शास्त्रार्णामूलशास्त्रमिदं परं || २२ ||

प्. ११३ब्)

अस्मिन्तंत्रे यद्यदक्तं ततद्वेद समं स्मृतं |
नाविश्वासोत्र कर्तव्यो मुक्तिलक्ष्मीमभीष्णता || २३ ||

आचार्यचरणद्वंद्वमवश्यं सेव्यमन्वहं |
श्रीमदष्टाक्षरीविद्या जप्या शुद्धैव सिद्धिदा || २४ ||

श्रीदक्षिणाभूतिस्तवाचः इदं गुह्यतमं शास्त्रं |
वेदवेदांतसम्मितं पुरा नारायणे नोक्तं जनकाय महात्मने || २५ ||

अथ नारायण साक्षाज्जानकीपतिरीश्वरः |
वशिष्टादि महषीणा सन्निद्यौष्टछोता मम || २६ ||

कथयामास भगवान् शास्त्रं गुह्यतरं शुभं |
तस्यां शेनातीर्णेस्मि रुद्रो मृत्युंजयः शिवः || २७ ||

श्रीदेव्यं शसमद्भतात्वं देवि गिरिकन्यके |
मम श्रीरामचंद्रस्य यः करोतिभिदीभुवि || २८ ||

सरौरवे महाघोरेव सत्या चंद्रतीरकं |
राम एव परब्रह्ममुद्रो विष्णुः प्रजापक्तिः || २९ ||

साक्षान्नारायाणिनंतो वामनी नरकेक्षरीत |
रक्तमे तत्परमं तंत्रे गुह्यतरं शुभं || ३० ||

श्राव्यमाचार्य वक्त्राब्जाच्छिष्येण नियतात्मना |
श्रुत्वा गुह्यतमं शास्त्रमिदं दाशरथीरितं || ३१ ||

देशिकं पूजयेदर्थैर्वस्त्रैराभरणिरपि |
देशिकं शस्त्रिवक्तारम संपूज्य विमूढधीः || ३२ ||

क्रियाहानिमवाप्नोति कार्यसिद्धि न विंदतियः |
पूजयति वक्तारं शास्त्रस्या महामनाः || ३३ ||

शाश्वतं पदमाप्नोति पुनरावृत्ति वर्जितं कुंडं च |
वृद्धिं न धान्यवृद्धिं सौ भाग्यवृद्धिं च शुभानि नित्य || ३४ ||

अवाप्य शास्त्रश्रवणेन पश्चात् परं पदं यातिरमाधिवासं |

ऋष्यशृंग उवाचा 

इत्युक्तं गिरिजादेव्यै शिवेन परमात्मना || ३५ ||

चित्कला मनुमाहास्यमारभ्यौत इहस्यक |
पूर्वः नारायणेनोक्तमुत्तरं शंकरेरितं || ३६ ||

तंत्रं दाशरथीयाख्यं वेदसारार्थसंग्रहं | 
अत्रैकमपि वाध्यायमर्थज्ञान पुरःसरं || ३७ ||

पठेद्यः शूणयाद्वापि विमुक्तः पापराशिभिः |
प्रयाति परमंधाम सनातनमुनुत्तमं || ३८ ||

ऋष्यशृंग मुखांभोजाच्छ्रुत्वै तत्परमर्षयः |
मत्वात्मानं परंब्रह्म रामं नारायणं विभुं || ३९ ||

ऋष्यशृंगं समाभाष्य ज्ञात्वात्वा धर्मरहस्यकं |
कृतकृत्यास्ततो जग्मुःखा श्रीमान्मुदिताननाः || ४० ||

प्.  ११४अ)

इदतंत्र महहत्यं तारक ब्रह्मरूपिणा |
वैदशासर्थसंग्रहे जानकीपातिना प्रोक्तं जगदानुंहेतक || ४१ ||

इति श्रीमदनुत्तरब्रह्मतत्वरहस्ये दाशरथीये तंत्रे वेदसारार्थसंग्रहे 
उत्तरभागे सौभाग्यविधोदये राजविद्यामाहात्म्येशास्त्ररहस्यकथनंनाम 
पंचचत्वारींशोध्यायः ||
प्. ११४अ)

इंदिरासमेताय श्रीनारायणाय नमः श्री रामः श्रीः राम श्रीवीद्वरासंदली 
सुकुधराजत् पदांभोरुहो यस्या सच्चिवुधयतिता हरिनीधिः 
श्रीरत्नारत्नसुंदर्यपि माताकृमेरिश्वजन्मधरणीनामापि वंशीधरो 
भारद्वाज कुलोश्व वेदयत्नं यतो य नामायपि च || १ ||

श्रीदेवीकमला त्रिशक्तिति कमला श्रीराज्यलक्ष्मीवृतो भूनीला विमलादिशक्रिनिगम 
ब्रह्मदिसंसेवितः अंतर्ज्योतिरयं सदा रघुपतिः श्रीसुंदरीवल्लभः सूयाः 
शरणगुरुः तेनेदमुल्लासितं || २ ||

श्रीमहादशरथेर् मुखांवुजगलद्वणे सुधाली ममं तैलप्यालि पितो 
लिलेखनिखेलं तंत्रं रहस्यं हि यः तस्मै श्रीरघुनंदनोधरणिजायुग् 
राजराजेश्वरीमंत्रात्माभभवत किपार्द्रनयनो वंशीधरं यात्वहं || ३ ||

श्रीदेवीहरिचरणै कनिष्ठभक्तौ श्रीचक्रार्चनदृढवुद्धि सद्विलासेदेयंनो 
हठवति मातृजारवद् वै प्राणांतं कुटिलमताविदंकते || ४ ||

शकें गुहश्वभूयौन्मिते श्रावेणमास्यद्र कृष्णे चक्षेतिथौ षषीकायां गुणै 
वेदसारं रघूत्तं स तंत्रं लिलिखेहं वंशीधरः श्रीशतुष्ट्यै || ५ ||





###########   END OF FILE  #######