####################################################
MUKTABODHA INDOLOGICAL RESEARCH INSTITUTE
Use of this material (e-texts) is covered by Creative Commons license BY-NC 4.0
Catalog number: M00647
Uniform title: gautamatantra
Manuscript : Ragunath Temple, Jammu, JandK manuscript 2651k

Description: 



Notes: 
Data-entered by the staff of Muktabodha under the supervision of Anirban Dash.
   
Revision 0: Apr. 6, 2024  Diplomatic transcription

Internet publisher : Muktabodha Indological Research Institute
Publication year : 
Publication city : 
Publication country : India
####################################################
नो- २६५१ क
तित्ले- गौतमतन्त्रम् 
एxतेन्त्- ८० पत्र 
अगे- १९४८
सुब्जेच्त्- तन्त्र 

पृ० १अ) ओं नमः श्रीकृष्णाय || 
प्रणम्य द्वारकानाथं गोपीजन मनोहरम् | 
लिख्यते गौतमितंत्रं सर्वतंत्रोत्तमोत्तमम् || 
सिद्धाश्रमे वसन् धीमान् कदाचिद्गौतमो मुनिः |
तपः स्वाध्याय निरतो भक्तिमान् पुरुषोत्तमः ||
नमस्थन् शिरसा विष्णुं स्तवन् वाचा जनार्द्दनम् | 
जपन कराभ्यां यज्ञेशं हृदाध्ययन तत्परः | 
समस्त श्रुति तत्त्वज्ञ इतिहासपुराणवित् | 
मंत्रौषधि क्रिया वश्य योगसिद्धांत तत्तवित् | 
धर्म्मार्थकाममोक्षार्थी नारदं प्रणिपत्य च | 
विनयावनतो भूत्वा पर्ययपृच्छद्द्विजोत्तमः | 
भगवन् कामदा मंत्राः शूद्रस्त्र्याह्यधिकारकाः | 
विभिन्नफलदास्ते तु नैकत्र फलदा भताः | 
एतत् समफलाः सर्वे न मंत्रा इति न श्रुतम् | 
येन सर्वफलावाप्तिः सर्वेषां बंधुरेव यः | 
सर्ववर्णाधिकारश्च नारीणां योग्य एव च | 
तं ब्रुहि भगवन्मंत्रं भम सर्वार्थसिद्धये | 
तवना विदितं किंचिद्विह्यते स चराचरे | 
इति श्रुत्वा मुनिश्रेष्टो नत्वा विष्णुमुवाचह | 
साधुपृष्टं मयाप्येकं पृष्टः प्रोवाच पद्मजः | 
तथा ते कथयिष्यामि यथाप्रोक्तं स्वयम्भुवा | 
सर्वे कामाः प्रसिद्ध्यंति कृष्णमंत्र जपाद्विज | 
सर्वेषु मंत्रवर्गेषु वैष्णवं श्रेष्टमुच्यते | 
गाणपत्येषु शैवेषु तथा शाक्तेषु सुव्रत | 
वैष्णवेषु समस्तेषु कृष्णमंत्राः फलाप्तये | 
विशेषतो दशार्णोऽयं जपमात्रेण सिद्धिदः | 
मंत्रस्थ ज्ञानमात्रेण लभेन्मुक्तिं चतुर्विधाम् | 
समस्त पापराशीनां ज्वलनोऽयं मुनीश्वर | 
अनेन सदृशो मंत्रो जगतस्वपि न विद्यते | 

पृ० १ब) अनेनाराधितः कृष्णः प्रसीदत्येव तत्क्षणात् | 
तस्य संक्षेपतो वक्ष्ये सर्वं सम्यक् शृणु स्वमे | 
पद्मयोनिखायाग्र्यं दैवराज्यं शचीपतिः | 
अवापुस्त्विदशाः स्वर्गं वागीशत्वं वृहस्पतिः | 
पक्षिणामधिपः सोऽभूद्गरुडो़ऽपि द्विजोत्तम | 
कश्चित् कृष्णं समाराध्य धनेशत्वमवाप्तवान् |
मंत्रेण कृष्णमाराध्य चन्द्रः सर्वजन प्रियः | 
करोति स्ववशे कामः सर्वान् कामानमेन च | 
मंत्रणां परमो मंत्रो गुह्यानां गुह्यमुत्तमम् | 
मंत्रराजमिमं ज्ञात्वा कृतार्थो जायते नरः | 
पुत्रवान् धनवान् वाश्मी लक्ष्मीवान् पशुवान् भवेत् | 
सुभगः सस्मतः श्लाघ्यो यशस्वी कीर्त्तिमान् भवेत् | 
सर्वलोकाभिरामः स्यात् सर्वज्ञश्च भवेन्नरः | 
अनेन त्रिषु लोकेषु गता मुक्तिं मुमुक्षवः | 
मंत्रेणानेन मंत्रज्ञो भक्तिः स्यात् प्रेमलक्षणा | 
समस्ततीर्थपूतश्च समस्त क्षेत्रपावनः | 
रवेरिवदुराधर्षः ष्युचेरिव शुचिः सदा | 
शंकरस्येव सिद्धीशो विष्णोरिव समाष्प्रयः | 
बहुना किमिहोक्तेन रहस्यं श्रृणु गौतम | 
निर्वाण फलदो मंत्रः किमन्यैर्बहुजल्पितैः || 

इति श्रीगौतमीये महातंत्रराजे सर्वतंत्रोत्तमोत्तमे दशांक्षर फलाध्यायः || १ ||

गौतम उवाच 
समस्त वेदतत्त्वज्ञ सर्वागमविशारद | 
अधुना ब्रुहि मे ब्रह्मन् मंत्रराजं दशाक्षरम् | 

नारद उवाच 
अधुना संप्रवक्ष्यामि विधानं मुनि निर्म्मितम् | 
यावन्मंत्र ऋषिछन्दो देवतादीन्यनुक्रमात् | 
खांताक्षरं समुद्धृत्य त्रयोदशस्वर(रा)न्वितम् | 
पार्णतूर्ययस्वरयुतं छांतं धांतं तथा द्वयम् | 

पृ० २अ) अमृताक्षरमुद्धृत्य चैकतो मांसयुग्मकम् | 
पतूर्ययं मुखवृत्तेन पवनः स्वाहयान्वितम् | 
दशाक्षर मनुः प्रोक्ती दृष्टादृष्टफलप्रदः | 
तेन गोपीजनवल्लभाय स्वाहा | 
बीजं शक्तिं च वक्ष्यामि ब्रह्मचिच्च परात्परः | 
ब्रह्माणं मायया सार्द्धं मांसार्णं नादबिन्दुकम् | 
एतद्बीजं समाख्यातं कृष्णतत्त्वं परात्परम् | 
शुक्रार्ण ममृतार्णेन * खवृत्तेन संयुतम् | 
गगनं मुखवृत्तेन प्रोक्ता शक्तिः परात्परा | 
एषा शक्तिः परासूक्ष्मा नित्या सम्वित् प्रदायिनी | 
ईश्वरो जगतां बीजं शक्तिर्गुणमयी तथा | 
परमात्मा तथा बुद्धिर्व्वायुः कुंडलिनीति च | 
चतुर्विधे बीजशक्ती सर्वमंत्रेषु चिंतयेत् | 
त्रितयं तत्र सामान्यं तदिदानीं निरुप्यते | 
ईश्वरो जगतां बीजं आद्यं ब्रह्म तदुच्यते | 
तस्य माया समाख्याता शक्तिर्गुणमयी तथा | 
प्रकृतिः पुरुषश्चैव नित्यः कालश्च सत्तम | 
तत्वानि चेश्वरश्चैव ब्रह्मेति पंचमं स्मृतम् | 
सर्गांतः पुरुषश्चेति तूर्ययाख्या प्रकृतिः परा | 
तत्वानि मांसरुपाणि कालश्च तत्त्वरुपकः | 
ईश्वराख्या भवेन्नादो बिन्दुश्चैतन्य चिन्मयः | 
एतद्विज्ञानमात्रेण जीवन्मुक्तो महीं चरेत् | 
नास्यकालकलापे ज्ञान तीर्थायतनानि च | 
क्लींकारादसृजद्विश्वमिति प्राहः श्रुतेर्गिरः | 
लकारात् पृथिवीजाता ककाराज्जलसम्भवः | 
ईकारादग्निरुत्पन्नो नादाद्वायुरजायतं | 
बिन्दीराकाशसम्भूतिरिति भूतार्थको मनुः |

पृ० २ब) स्वशब्देन च क्षेत्रज्ञः हेति चित् प्रकृतिः परा | 
तयोरैक्यसमुद्भूतिमुकवेष्टन कार्णकः | 
अतेव हि विश्वस्य लयः स्वाहार्णके भवेत् | 
गोपीति प्रकृतिं विन्द्याज्जनस्तत्त्वसमूहकम् | 
अनयोराश्रयव्यात्था कारणत्वेन चेश्वरः | 
सान्द्रानन्दः परंज्योतिर्वलभेन च कथ्यते | 
त्रिपादूर्द्ध उदैत् पुरुष इत्याहुः |
प्रथमागिरः |
बीजोच्चारणमात्रेण चित्स्वभावः प्रजायते | 
वल्लभेन च तादात्म्यं स्वाहया ज्ञानदायकम् | 
इत्येवं कथितं तत्वं मुने वै ब्रह्मसन्मतम् | 
अथवा गोपीप्रकृतिर्ज्जनस्तदंशमंडलम् | 
अनयोर्वलभः स्वामी कृष्णाख्य ईश्वरः स्मृतः | 
कार्ययकारणयोरीशः श्रुतिभिस्तेन गीयते | 
अनेक जन्म सिद्धानां गोपीनां पतिरेव वा |
नन्दनन्दन | इत्युक्तस्तैलोक्यानन्दवर्द्धनः 
चिन्तयेद्विरजो मंत्री सर्वसम्पति हेतवे | 
दशानामपि तत्वानां साक्षी वेत्ता तथाक्षरं | 
दशाक्षर इति ख्यातो मंत्रराजः परात्पर |
लुप्तबीजस्वभावत्वात् दशार्ण इति कथ्यते |
बीज पूर्वो जपश्चास्य रहस्यं कथितं मुने |
नारदोऽस्य मुनिः प्रोक्तश्छन्दो विराडिति़ स्मृतम् | 
श्रीकृष्ण देवता चास्थ दुर्गाधिष्ठातृ देवता | 
महेश्वर मुखाज ज्ञात्वा यः साक्षात्तपसामनुम् | 
संसाधयति शुद्धात्मा स तस्य ऋषिरीरितः | 
गुरुत्वात्मस्तके चास्य पुरुषार्थ चतुष्टये | 
ऋषिश्छन्दोऽपरिज्ञानान्न मंत्रः फलभाग् भवेत् | 
दौर्बल्यं याति मंत्राणां विनियोगमजानताम् | 
मंत्रन्यासमथो वक्ष्ये दृष्टादृष्ट फलप्रदं | 
प्रणवाभ्यां पुटं कृत्वा नमोऽन्ताद्दशवर्णकान् | 

पृ० ३अ) दक्षांगुष्ठादि वामांतं न्यासः स्यात् सृष्टिरीरिता | 
वामांगुष्ठादि दक्षांतं संहृतिः परिकीर्त्तिता | 
उभयोः करयोर्ज्येष्ठा पूर्विका स्थिति रुच्यते |
संहृतिः परिकीर्तिता | 
उभयोः करयोर्ज्येष्ठा पूर्विका स्थिति रुच्यते | 
संहृतिर्देव संघानां हारिणी परिकीर्त्तिता | 
विद्याप्रदा च सृष्ट्यंता वर्णानां शुद्ध चेतसां | 
स्थित्यंतंस्थादगृहस्थानां त्रयं कामानुरुपतः | 
सहाजिने वानप्रस्थे स्थित्यंतं कश्चिदिच्छति | 
संहारांतो मुनीनां च विविक्तस्य च सर्वशः | 
न्यासत्रयं सदा कार्ययमशक्तावेकमेव हि |
वर्नन्यासांस्तथा मंत्री देहे च परिविन्यसेत् | 
हस्तमुले कूर्परके मणिबन्धेऽङ्गुलिमूले | 
अंगुल्यग्रे च विन्यस्य पादयोरुपरि न्यसेत् | 
हस्तमुलादि सृष्टिः स्थान्मणिबंधात् स्थितिः स्मृत्वा | 
अंगुल्यग्रात् संहृतिः स्थातस्थित्यंतं त्रितयं न्यसेत् | 
ततः करांगयोर्न्यासास्तथैव परिकीर्तिताः | 
आचक्राय तथा स्याहा अंगुष्ठाभ्यां नमो भवेत् |
विचक्राय स्वाहेति च तर्जनीभ्यां तथोच्चरेत् | 
सुचक्राय तथा स्वाहा मध्यमाभ्यां तथोच्चरेत् | 
त्रैलोक्यरक्षणचक्राय स्वाहेत्यनामिके तथा | 
असुरांतचक्राय स्वाहा कनिष्टयोर्नमः |
रुक्मिणी प्रकृतिर्वामा साक्षादमृतविग्रहा | 
दक्षिणः पुरुषः प्रोक्तो ज्योतिस्तु विषविग्रहः |
संयोगात् करयोरेवं परातत्वं प्रजायते | 
अतेव समस्तानां वस्तूनां शोधनं स्मृतं | 
पंचगानि ततः कुर्ययादंगमंत्रेण देशिकः | 
पंचांगानि मनोर्यत्र तत्र नेत्रं विवर्जयेत् | 
आचक्राय तथा स्वाहा हृदयाय नमो वदेत् | 
अंगुष्टरहिते नैव कराग्रेण हृदं स्पृशेत् | 
विचक्राय तथा स्वाहा शिरसे स्वाहेति संवदेत् |

पृ० ३ब) शिरसि विन्यसेत्तद्वत् तथैव करशाखया | 
शुचक्राय तथा स्वाहा शिखायै वषडुच्चरेत् | 
तथाधोऽङ्गुष्ठमुष्ट्या तु शिखायां परिविन्यसेत् | 
त्रैलोक्यरक्षणचक्राय स्वाहेति कवचाय हुं | 
हस्ताभ्यां शिर आलभ्य पादांतं संस्पृशेद्यतिः | 
असुरांतकचक्राय स्वाहा स्वाय फडुच्चरेत् | 
जर्द्धोर्द्ध तालत्रितयछोटिकाभिर्द्धिशोदश | 
बन्धयेम्मुनि शार्दूल नित्य न्यासोऽयमीरितः | 
इक्ष्यमाणो हृदात्मानां हृदये स्याच्चिदात्मकः | 
क्रियते तत् परात्मा च हृन्मंत्रेण च देशिकः | 
सर्वज्ञादि गुणात्तुंरी संविद्रुपे परात्मनि | 
क्रियते विषयाहारः शिरोमंत्रेण धीमता | 
हृछिरोरुपचिन्नाममयताभाव चेतना | 
क्रियते निजदेवस्य शिरोमंत्रेण सादरम् | 
मंत्रात्मकस्य देवस्य मंत्रवाच्येन तेजसा | 
सर्वतो वर्म्ममंत्रेण क्रियतेऽनन्य संभृतिः | 
यद्ददाति परंज्ञानं संविद्रुपे परात्मनि | 
हृदयादि मयं तेजः स्थादेतन्नेत्र संज्ञकम् | 
आध्यात्मिकादिरुपं यत् साधकस्य विनाशयेत् | 
अविद्याया तु मंत्रं तत् परं धाम समीरितम् | 

गौतम उवाच 
ब्रह्मन् ब्रह्मविदां श्रेष्ट सर्वभूतहितेरतः | 
त्वमेव कृष्णदेवस्य अंतर्यामी निरामयः | 
अविद्या दोषनिर्मुक्तः सुमंत्र व्रतसंयतः | 
सर्वलोकैकगमनः सर्वलोकैक तत्ववित् | 
सर्वानुभव साक्षीत्वं सर्वदेव नमस्कृतः | 
इदानीं श्रोतुमिच्छामि मंत्रराजं परात्परम् | 
अष्टादशोर्णमंत्रस्तु गुह्याद्गुह्यातरः स्मृतः | 
तं मंत्रं श्रोतुमिच्छामि यदि योग्योस्मि सत्तम | 
भवार्णव निमग्नं मां त्वमुद्धर्त्तु मिहार्हसि | 
इत्यादि स्तुतिभिः स्तुत्वा प्रणम्य च पुनः पुनः |

पृ० ४अ) पार्श्वमासाद्यतद्वक्वमतिरासीन्मुनीश्वरः | 

नारद उवाच 
साधु पृष्टं त्वया ब्रह्मन् मयापि ब्रह्मणः स्मृतः | 
मंत्रराजो मुनिश्रेष्ट सर्ववेदागमानुगः | 
ततः प्रभृति विप्रषें हरितामाप्तचानहं | 
तव स्रेहात् प्रवक्ष्यामि यतस्त्वं पुरुष प्रियः | 
क्लींकारं पूर्वमुचार्यय कृष्णं तूर्ययपदान्वितं | 
गोविन्दं च तथोक्ता तु दशाक्षरं तथोच्चरेत् | 
भक्त्या ते प्रणिपत्या च कथितो मंत्रनायकः | 
गुह्याद्गुह्यतरो ह्येष वांछा चिंतामणिः स्मृतः | 
शौनकाद्याश्च मुनयस्तप्यान्ये देव मुख्यकाः | 
मंत्रराज परिज्ञानात् सद्यस्तत् साम्यतां गताः | 
कृष्ण शब्दश्च सत्तार्थो नश्च नन्दस्वरुपकः | 
सुखरुपो भवेदात्मा भावानन्दमयस्ततः | 
गोशब्देन ज्ञानमुक्तिं तेन विन्देत तत् प्रभुं | 
गो शब्दाद्वेद इत्युक्तस्ते नरा लभते विभुं | 
एवं ते कथिता मंत्र वासना मुनिसत्तम | 
एतज्ञ ज्ञानानुभावेन जीवन् कृष्णो न चान्यथा | 
किमन्येन बहूक्तेन स्मरणाच्चास्य मंत्रवित् | 
जीवन्मुक्तो न सन्देहो विष्णुरेव न संशयः | 
नारदोऽस्य मुनिः प्रोक्तो गायत्रीछन्द उच्यते | 
कृष्णः प्रकृतिरेतस्य दुर्गाधिष्ठातृ देवता | 
वासुदेवः संकर्षणः प्रद्युम्नश्चानिरुद्धकः | 
नारायण इति ख्यातः पद पंचात्मकः परः | 
अक्षरार्थस्तु कथितः पदनाम इतीरितः | 
तस्माद्विज्ञाय वै मंत्री पुरुषार्थ चतुष्टयं |
लभते नात्र संदेहः सत्यं सत्यं हि गौतम || 

पृ० ४ब) बीजशक्ती पुरा प्रोक्तो विनियोगश्च पूर्ववत् | 
पंचांगानि मनीरस्य पदपंचक योजनात् | 
ब्रह्मरन्ध्रे भ्रुवोर्म्मध्ये जिह्वा कूपे तथा पुनः | 
कंठदेशे हृदि तथा नाभौ लिंगे च मूलके | 
घ्राणद्वये चक्षुषोश्च कर्णयोर्विन्यसेदिति | 
ब्रह्मरन्ध्रे पुनः सर्वं व्यापक त्रयमाचरेत् | 
मूद्धिण् वक्त्रे हृदि नाभौ मूले च पद पंचकम् | 
रोहावरोहतो न्यस्य केशवाद्यानथी न्यसेत् | 
वर्णन्यासं पुनः कृत्वा केशवाद्यांस्ततो न्यसेत् | 
भूतशुद्धिं लिपिन्यासं विना यस्तु प्रपूजयेत् | 
विपरीत फलं दद्यादभक्त्या पूजनं याथा | 
मातृका द्विविधा प्रोक्ता परा चाप्य परा तथा | 
सुषुम्नांतः परा न्यास्या अपरा बाह्यदेशके | 
अथांतर्म्मातृकान्यासो मूलाधारे चतुर्द्दले | 
स्वर्न्नाभेवशषस चतुर्वर्णा विभूषिते | 
षड्दले वैद्युतनिभे स्वाधिष्ठानेऽनलत्विषि | 
वभमैर्यरलैर्युक्तैर्बिन्दूद्भासित मस्तकैः | 
अनाहते द्वादशारे प्रवाल रुचि सन्निभे | 
कादिठांतदलैर्युक्ते योगिनां हृदयंगमे | 
विशुद्धे षोडशदिने धूम्नाभे स्वरभूषिते | 
आज्ञाचक्रे तु चंद्राभे द्विदले हक्षरंजिते | 
सहस्रारे मणिनिभे सर्ववर्णविभूषिते | 
अकथादि त्रिरेखात्महलक्षत्रयभूषिते | 
तन्मध्ये परिबिन्दुं च सृष्टि स्थिति लयात्मकं | 
एवं समाहित मनाध्यायेन्न्यासोऽयमांतरः | 
मूलादि ब्रह्मरंध्रांतं विष्णुं ध्यायेच्चिदात्मकं | 
बिन्दुश्रुत सुधासारैस्तर्पयेन्मातृकां न्यसेत् | 
एकैकं वर्णमुच्चार्यय मूलाधाराद्भ्रुवांतकं | 
नमोनंतमिति न्यास आचांतः परिकीर्तितः | 

पृ० ५अ) बाह्यं वै मातृकान्यासं शृणुष्वावहितो मम | 
ललाट मुख वृत्ताक्षि श्रुति घ्राणेषु गंडयोः | 
ओष्ठ दंतोत्तमांगास्येदोः यत् संध्यग्रकेषु च | 
पाश्वयोः पृष्टतो नाभौ जठरे हृदयंऽशके | 
ककुद्यंशे च हृतपूर्व पाणिपादयुगे तथा | 
जठराननयोर्नस्येन्मातृकार्णान् यथा क्रमात् | 
चतुर्द्धा मातृका प्रोक्ता केवला बिन्दुसंयुता | 
सविसर्गासोभया च रहस्यं शृणु कथ्यते | 
विद्याकरी केवला च सोभया भक्तिदायिका | 
सविसर्गा पुत्रप्रदा सबिन्दुर्वित्तदायिनी | 
केशवादि ततो न्यासं कुर्ययात् साधकसत्तमः | 
ऋषिः प्रजापतिच्छंदो गायत्री देवता पुनः | 
अर्द्धलक्ष्मी हरिः प्रोक्तः श्रीबीजेन षडंगकं | 
करशुद्धिविधानं च विधाय ध्यान माचरेत् | 
उद्यदादित्यशंकाशं तप्तजाम्बूनदप्रभं | 
कमला वसुधा शोभि पार्श्वद्वन्द्वं परात् परं | 
विचित्ररत्नविहित नानालंकारभूषितं | 
पीतवस्त्रपरीधानं शंख कौमोदकीकरं | 
वामतश्चक्रपद्मे च ध्यात्वैवं विन्यसेत्ततः | 
प्रणवं पूर्वमुच्चार्यय श्रीबीजं तदनंतरं | 
मातृकार्णं ततोन्यस्येद्वक्ष्यामि तत् प्रकारकं | 
केशवं विन्यसेत् कीर्त्या कांत्या नारायणं न्यसेत् | 
माधवं तुष्टि सहितं गोविन्दं पुष्टिसंयुतं | 
धृत्या विष्णुं शांतियुतं मधुसूदनमेव च | 
त्रिविक्रमं च क्रियया वामनंदयया न्यसेत् | 
श्रीधरं मेधया हृषीकेशं हर्षयुतं न्यसेत् | 
श्रद्धयांबुजनाभं च लज्जा दामोदरौ ततः |
वासुदेवं ततो न्यस्येल्लक्ष्म्या संकर्षणं ततः |

पृ० ५ब) सरस्वत्या ततः प्रीत्या प्रद्युम्नं चानिरुद्धकं | 
रत्याचक्रि जये दुर्गा गदिनौ शांर्गिणा प्रभा | 
खड्गिसत्ये शंखि चंडे वाण्या चहालिनं न्यसेत् | 
विलासिन्या मूषलिनं शूलिनं विजयायुतं | 
पाशिनं विरजायुक्तं विश्वयांकुशिनं न्यसेत् | 
मुकुन्दश्च विनदया सुनदानंदजौ न्यसेत् | 
स्मृत्या च नन्दिनं ऋद्ध्या नरं नरकजित् समृद्धया | 
हरिशुद्धी कृष्णभक्ती बुद्धि सत्यौ च सात्वतं | 
मत्पाशौरीक्षमे शूररमे तथोमा जनार्द्दनौ च | 
क्लेदिन्या भूधरं विश्वमूर्तिं क्लिन्या ततो न्यसेत् | 
वैकुंठ वसुधे चैव वसुधा पुरुषोत्तमौ | 
बली च परयायुक्तो बलानुजपरायणे | 
बालश्च सूक्ष्मया युक्तो वृषघ्नः संध्ययायुतः | 
वृषश्च प्रज्ञयायुक्तो हंसश्चैव प्रभायुतः | 
वराहो निशयायुक्तो विमलोऽमोद्ययायुतः | 
विद्युता नरसिंहेन कथिताः शिवशक्तयः | 
एवमंगेषु विन्यस्य ध्यात्वा पूर्वं समाहितः | 
भक्त्या तु पूज *(ये) द्देवं सोऽभीष्टं फलमाप्नुयात् | 
केशवादिरयं न्यासी न्यासमात्रेण देहिनां | 
अच्युतत्वं ददात्येव सत्यं सत्यं न संशयः | 
केशवाद्या इमे श्यामाः सर्वे नारायणाः स्मृताः | 
शंख चक्र गदा पद्म लसद्भुजचतुष्टयाः | 
शचेगीपीशगीपीचशपचंगंशपांग च | 
शंगं चम्यं शपंगं च दक्षिणोर्द्धं करं क्रमात् | 
नमोन्तार्णं समुच्चार्यय नारायण मनुं वदेत् | 
प्राणात्मानं तथोच्चार्यय केशवाय इति स्मरेत् | 
कीत्यै च मनसायुक्त इत्यादि न्यासमाचरेत् | 
मुमुक्षवश्च यतयश्च रेयुर्न्यासमुत्तमं | 
एवं वा विन्यसेन्न्यासं लक्ष्मी बीज पुरःसरं | 

पृ० ६अ) स्मृतिर्धृतिर्म्महालक्ष्मीः प्राप्यांते हरितां व्रजेत् | 
वाग्भवाद्यं न्यसेन्न्यासं वागीशत्वमवाप्नुयात् | 
यद्यदाद्यं न्यसेन्न्यासं तद्बीजैरंगकल्पनं | 
तत्वन्यासं ततः कुर्ययात् साधकः सिद्धिहेतवे | 
कृतेन येन श्रीदेवरुपतामेव यान्यसौ | 
मादिकांतामथार्णांश्च बीजान्येकैकशोच्चरेत् | 
नमः परायेन्युचार्यय ततस्तत्वात्मने नमः | 
जीवं प्राणद्वयं चोक्ता सर्वांगेषु प्रविन्यसेत् | 
ततो हृदयमध्ये च तत्वत्रयं च विन्यसेत् | 
वं बीजं मतितत्वं च फमहंकारमेव च | 
पं बीजं च मनस्तत्वमित्येवं त्रितयं न्यसेत् | 
नं बीजं शब्दतत्वं च न्यसेन्मौलौ ततः परं | 
वं बीजं स्पर्शतत्वं च विन्यसेदानने सुधीः | 
दं बीजं रुपतत्वं च हृदये विन्यसेत्ततः | 
थं बीजं रसतत्वं च विन्यसेदथ गुह्यके | 
तं बीजं गंधतत्वं च पादयोरथ विन्यसेत् | 
णं बीजं श्रीत्रतत्वं च श्रीत्रयोरेव विन्यसेत् | 
टं बीजं त्वक्तत्वं च विन्यसेत्त्वचि साधकः | 
डं बीजं नेत्रतत्वं च नेत्रयोरेव विन्यसेत् | 
ठं बीजं रसनातत्वं रसनायामथो न्यसेत् | 
ढं बीजं घ्राणतत्वं च नासिकायां प्रविन्यसेत् | 
ञं बीजं वाक्यतत्वं च विन्यसेद्वाचि साधकः | 
झं बीजं पाणितत्वं च पाण्योरेव प्रविन्यसेत् | 
जं बीजं पादतत्वं च पादयोरेव विन्यसेत् | 
छं बीजं पायुतत्वं च पायौ न्यसेत् समाहितः | 
चं बीजं लिंगतत्वं च विन्यसेदथ शिश्नके | 
ङं बीजं तत्वमाकाशं पुनर्म्मौलौ प्रविन्यसेत् | 
घं बीजं वायुतत्वं च वदने विन्यसेत् पुनः | 
गं बीजं तेजस्तत्वं च विन्यसेत् हृदये सुधीः |

पृ० ६ब) खं बीजं जलतत्वं च पुनः शिश्ने प्रविन्यसेत् | 
कं बीजं पृथिवीतत्वं विन्यसेत् पादयोः पुनः | 
शं बीजं हृत्पुण्डरीकतत्वं हृदि प्रविन्यसेत् | 
हं बीजं सूर्ययमंडलतत्वं हृदि प्रविन्यसेत् | 
सं बीजं चन्द्रमण्डलतत्वन्तत्र प्रविन्यसेत् | 
वं बीजं वह्निमण्डलतत्वं तत्रैव विन्यसेत् | 
षं परमेष्ठीतत्वं च वासुदेवं च मूर्द्धनि | 
यं बीजमथ पुंस्तत्त्वं संकर्षणमथो मुखे | 
लं बीजं विश्वतत्वं च प्रद्युम्नं हृदि विन्यसेत् | 
वं बीजं निवृत्तितत्त्वं अनिरुद्धमुपस्थके | 
लं बीजं सर्वतत्त्वं च पादे नारायणं न्यसेत् | 
क्ष्रौं बीजं कोपतत्त्वं च नृसिंहं सर्वगात्रके | 
एवं तत्त्वानि विन्यस्य प्राणायामं समाचरेत् | 
दशाक्षरेण चेत्तत्र अष्टाविंशति रेचयेत् | 
पूरयेद्वामया तद्वद्वारयेत्तत् प्रमाणतः | 
प्राणायामो भवेदेको रेचक पूरक कुम्भकैः | 
अष्टादशार्णं चेत्तद्वद्वाशैवं समाचरेत् | 
एकेन रेचयेत् कामबीजेनैव पृथक् पृथक् | 
पूरयेत् सप्तजप्तेन विंशत्या तेन धारयेत् | 
सर्वेषु कृष्णमंत्रेषु बीजेनानेन चाचरेत् | 
अथवा सर्वमंत्रेषु वर्णानुक्रमतो जपन् | 
प्राणायामं चरेन्मंत्री रेचकपूरक कुंभकैः | 
मंत्र प्राणायामः प्रोक्तो यौगिकं कथयामिते | 
रेचयेद्दक्षया विद्वान मात्रा षोडशकेन च | 
द्वात्रिंशन्मात्रयापूर्यय चतुःषष्ट्या तु धारयेत् | 
एकश्वासश्चैक मात्रा मात्रायां नियमो मतः | 
वाम आनुनि हस्तस्य भ्रमणं यावता भवेत् | 
कालेन मात्रा सा ज्ञेया मुनिभिर्व्वेदपारगैः | 
प्राणायामी द्विधा प्रोक्तः सगर्भश्च निगर्भकः | 
सगर्भो मंत्र जापेन मात्रया संख्यया भवेत् | 

पृ० ७अ) प्राणायामात् परंतत्वं प्राणायामात् परं तपः | 
प्राणायामात् परंज्ञानं प्राणायामात् परं पदम् | 
प्राणायामात् परं योगं योगः प्राणायामात् परं धनं | 
नास्ति नास्ति पुनर्नास्ति कथितं तव सुव्रत | 
वत्सराभ्यासयोगेन ब्रह्मसाक्षाद्भवेद्ध्रुवम् | 
चैतन्यावरणं यद्यत् क्षीयते नात्र संशयः | 
प्राणायामं विना मुक्ति मार्गो नास्ति मयोदितं | 
प्राणायामं विना यच्च साधनं तद फलं भवेत् | 
प्राणायामेण मुनयः सिद्धिमापुर्न चान्यथा | 
प्राणायामपरो योगी न योगी शिव एव सः | 
गमनागमनं वायोः प्राणस्य धारणं तथा | 
प्राणायाम इति प्रोक्तो योगशास्त्र विशारदः | 
प्राणो वायुरिति ख्यात आयामंतन्निरोधनं | 
प्राणायाम इति प्रोक्तो योगिनां योगसाधनं | 
आद्यत्तयोर्विधीयंते नासिकापुटचारिणः | 
रेचयेद्दक्षया नासा पूरयेद्वामतस्ततः | 
द्वात्रिंशदभ्यसन् मंत्रं प्राणायामः स उच्यते | 
ब्रह्महत्या सुरापानमगस्यागमनं तथा | 
सर्वमाशुदहत्येव प्राणायामेन वै द्विज | 
भ्रुणहत्यादिपापानि नाशयेन्मासमात्रके | 
प्रातः सायं चरेन्नित्यं षोडश प्राण संयमं |
नाशयेत् सर्वपापानि तूलराशि मिवानलः | 
सर्वेषामेव पापानां प्रायश्चित्तमिदं स्मृतम् | 
स्वदेहस्थं यथा संचवर्म्मोत्सृज्य निरामयः | 
प्राणायामात्तथाधक्षत्य विद्यां कामकर्म्मजां | 
अथवा किं बहुक्तेन शृणु गौतममद्वचः | 
प्राणायामान्न हि परोयोगिनां मुक्तिसिद्धये | 
प्राणायामं विधायेश्चं देहे पीठानि विन्यसेत् | 
आधारशक्तिं प्रकृतिं कूर्म्मं शूकरमेव च | 

पृ० ७ब) पृथिवीं क्षीरसिन्धुं च श्वेतद्वीपं च मध्यतः | 
तन्मध्ये रत्नगेहं च सर्वाभीष्ट फलप्रदं | 
गेहमध्ये कल्पवृक्षं सर्वरत्न महोज्ज्वलं | 
दक्षांशे दक्षिणकटौ तथा वामद्वये पुनः | 
धर्म्मं ज्ञानं च वैराग्यं विन्यसेदैश्वरं तथा | 
मुखपार्श्वे नाभिपार्श्वे न ञ पूर्वांस्तु विन्यसेत् | 
विन्यस्यैवं पुनर्हृदि पद्मं विश्वमयं न्यसेत् | 
प्रकृत्यष्टलसत्पत्रं विकारमयकेशरं | 
तन्मध्ये विन्यसेन्मंत्री पंचाशद्वर्ण कार्णिकां | 
प्रणवस्य त्रिभिर्म्मंत्रैर्विन्यसेन्मण्डलत्रयं | 
कलाभिः सहितं तद्वद्दश द्वादश षोडशैः | 
आकारोकारमपराः प्रणवांशोद्भवाक्षराः | 
ब्रह्मविष्णुमहेशाख्याः समष्टि व्यष्टिरुपकाः | 
समष्ट्या केवलं ब्रह्म सच्चिदानन्दलक्षणं | 
स्वबीजपूर्वकांस्तत्र सत्त्वदीनथ विन्यसेत् | 
तदंशे नैवमतिमान् न्यसेदात्म चतुष्टयं | 
आत्मांतरात्म परमात्म ज्ञानात्मानश्च ते मताः | 
आत्मासौ जगवस्तूलो विश्वात्मा विश्वरुपकः | 
नामाद्यबीजसहितं हृन्मध्ये च व्यवस्थितं | 
अतेव हृदि न्यस्येद्वाग्वृत्तिर्हृदये स्थिता | 
अंतरंगतया चायं अंतरात्मा हृदंतरे | 
मनोमयस्तैजसाख्यश्चांतरिन्द्रिय वृत्ति धृक् | 
अतेव मुने चायं अंतरात्मेति कीर्त्यते | 
अं बीजां चास्य गदितं तत् पूर्वं विन्यसेत् सुधीः | 
रमाद्यात्मसुषुप्त्याख्यो मनोव्यावृत्तिहारकः | 
विलये चेन्द्रिये तत्र सुमुखः केवल स्थितः | 
यं बीजात् परमात्मानं यजेत् सर्वार्थसिद्धये | 
संकर्षणश्चानिरुद्धः प्रद्युम्नश्चेतितत्रयं | 
ज्ञानात्मासौ वासुदेवः स्वयम्भू प्राज्ञरुपकः | 
वृत्तित्रये विलीनेति केवलं सुख चित् कलः | 

पृ० ८अ) सुखात्मा वासुदेवोऽसौ चितकला प्रकृतिः परा | 
बीजं तस्य प्रवक्ष्यामि केवलं सुख चिन्मयं | 
वेदत्रयोद्धृतं सारं सर्वे कारण कारणं | 
केशवेष्ट पृशक्तीश्च चाष्टप्रकृति रुपिणी | 
मध्यशक्तिः पराख्या च चिदानन्दस्वरुपिणी | 
विमलोत् कर्षिणी ज्ञाना क्रियायोगा च शक्तयः | 
प्रह्वी सत्या तथेशानानुग्रहा नवमी स्मृता | 
नवशक्तीः प्रविन्यस्य न्यसेत्तत्र महामनुं | 
नमो भगवते प्रोक्ता सर्वभूतात्मने पदं | 
वासुदेवपदं ङेन्तं सर्वात्मयोगसंयुतं | 
विज्ञेयं च ततो योग पद्मपीठात्मने नमः | 
अयं पीठ मनुः प्रोक्तः सर्वभूतात्मकः परः | 
श्यामलं कोमलं धाम तत्रोपरि विचिंतियेत् | 

इति श्रीगौतमीयतंत्रे सर्वतंत्रोत्तमोत्तमे द्वितीयोऽध्यायः || २ ||

अथाखिलं न्यासजालं शृणुष्वावहितो नद्य | 
नित्य न्यासाः पुरा प्रोक्तायैर्विना विफला भवेत् | 
मंत्रतंत्रात्मना सर्वाः प्रकारेणाप्यनुष्ठिताः | 
फलाधिक्येछ्यान्यासान् समस्त पुरुषार्थ दान् | 
शृणु वक्ष्यामि विप्रेन्दयेत् विष्णुमयो भवेत् | 
स्वरषट्कं यथा पूर्वं पश्चात्यं स्वरषट्ककं | 
मूर्त्ति द्वादशकं तद्वद्वासुदेवेन संयुतं | 
कलापे विन्यसेद्दात्रा केशवं सुसमाहितः | 
नारायणं च जठरे अर्ययम्ना सहसंयुतं | 
हृदये माधवं चैव मंत्रेण सहसंयुतम् | 
गोविन्दं गलकूपे च वरुणेन प्रविन्यसेत् | 
भुजांते दक्षिणे न्यसेद् भर्गेण मधुसूदनं | 
पद्मनाभं दक्षगले न्यसेद्धिन्ध्यसुतायुतं | 
दामोदरमखेन्द्रेण वामपार्श्वे न्यसेत् सुधीः | 
भुजांते वासुदेवं च पुष्णा सह प्रविन्यसेत् || 

पृ० ८ब) वाभगले संकर्षणं पर्ययन्येन च विन्यसेत् | 
पृष्टदेशे च प्रद्युम्नं त्वष्ट्रा सह प्रविन्यसेत् | 
कक्षदेशेऽनिरुद्धंतं विष्णुना सह विन्यसेत् | 
द्वादशाक्षरं मंत्रवरं विन्यसेद्ब्रह्मरन्ध्रके | 
वासुदेवो भवेत् साक्षाद्व्याप्तितस्तस्य तेजसा | 
त्रिमात्रिकं समुद्धृत्य नमो भगवते लिखेत् | 
वासुदेवं चतुर्थ्या च मंत्रोऽयं सुरापादयः | 
अस्य विज्ञानमात्रेण वासुदेवः प्रजायते | 
मनु संपुटितां न्यसेन्मातृकां विश्यामातरम् | 
तेनैव मंत्रं सिद्धिः स्याद्दोषसंघात नाशनात् | 
दशार्णगोलक न्यासं वक्ष्ये संभूतिदायकम् | 
मंत्रदशावृत्तिमयं गोपनीयं प्रजायते | 
आधारेण ध्वजे नाभौ हृदि गल मुखांशके |
ऊरुद्वये कन्धरायां नाभ्यां कुक्षौ स्तनद्वये |
पार्श्वद्वये तथा श्रोण्योर्मस्तकास्ये च नेत्रयोः | 
कर्णनासिकयोस्तद्वत् कपोलो करसन्धिषु |
तदग्रे पादयोः सन्धौ तदग्रेष्वपि चादरात् | 
मस्तके तत् प्रतीच्यादि दिशासु व्यापकं न्यसेत् | 
दोष्णोस्तथोरुद्वये मंत्री शिरोक्षास्य कंठदेशके | 
अक्षि हृद्दंतकं वामजानु प्रयत् सुविन्यसेत् | 
श्रोत्रगण्डांशयोर्नस्येद्वक्षोजपार्श्वस्फि गुरौ | 
जानुजंघांघ्रियुगले इच्छं वर्णान् प्रविन्यसेत् | 
विभूति पंजर न्यासः सर्वभूति प्रवर्त्तकः | 
दशतत्वं ततो न्यसेद्दर्शणं शीघ्र सिद्धये | 
पृथिव्यपतेजोमरुद्वयद्विपंचतत्त्वकम् | 
अहंकारो महत्तत्वं तथा प्रकृति पुरुषौ | 
पर (+इमानि) इमानि तत्वानि यथा वदवधारय |
पादान्धु हृदये वक्त्रे मूर्द्धिण्यं च न्यसेत्ततः | 
हृदि 

पृ० ९अ) द्वयं त्रयं व्यात्था सर्वांगे विन्यसेत् सुधीः | 
मस्तकादि ततो न्यस्येद् यावत् पदावसानकम् | 
अयं न्यासो गुप्ततमोमंत्राणां शीघ्रसिद्धिदः | 
कर्ययौन्येष्वपि गोपालमंत्रेष्वपि विशालधीः | 
दशाक्षरस्यवर्णांश्च संहारक्रमतो न्यसेत् | 
सृष्टिन्यासे मनोरस्य वर्णान् विपरीतान्न्यसेत् | 
एकैकाक्षरमुच्चार्यय नमोऽनंतं ततः पठेत् | 
परायेति च तत्त्वानि तदंते नमसा सह |
मनसा वा न्यसेन्न्यासान् पुष्पे नैवाथ वा मुने | 
अंगुष्ठानामिकाभ्यां वा अन्यथा विफलं भवेत् || 

इति श्रीगौतमीये महातंत्रं सर्वतंत्रे सर्वतंत्रोत्तमोत्तमे काम्यन्यासो नाम तृतीयोऽध्यायः || ३ ||

अथ वृन्दावनं ध्यायेत् सर्वदेव नमस्कृतम् | 
सर्वर्त्तु कुसुमोपेतं पतत्रिगणनादितं | 
भ्रमद् भ्रमर झंकार मुखरीकृत दिंमुखम् | 
कालिन्दीजल कल्लोल शीतला निलसेवितम् | 
नानापुष्पलतावद्दवृक्षषण्डैश्च मण्डितम् | 
समानोदित चन्द्रार्क तेजोदीप न दीपितम् | 
कमलोत्पल कह्लार धूलीधूषरितांतरम् | 
शाखामृग गणाकीर्णं नानामृग निषेवितम् | 
द्वात्रिंशद्वनसंवीतं वैकुंठादतिसौख्यदम् | 
पुरन्दरमुखैर्द्देवैः सर्वतः समधिष्ठितम् | 
तन्मध्ये रत्नभूमिं च सूर्ययायुत समप्रभाम् | 
तत्र कल्पतरुद्यानं नियतं रत्नवर्षणम् | 
माणिक्यशिखरोल्लासि तन्मध्ये मणिमण्डपम् | 
नानारत्नगणैश्चित्रं सर्वतेजो विराजितम् | 
फलभागुल्लसच्चित्रवितानैरुपशोभितम् | 
रत्नतोरण गोपूर माणिक्यवेदिकावितम् | 
दिव्यघंटायुक्त मुक्तामणि श्रेणी विराजितम् | 

पृ० ९ब) कोटिसूर्यय समाभासं निर्म्मुक्तं षट्करंगकैः | 
वुभुक्षा च पिपासा च प्राणमनसस्तथा | 
शोकमोहौ शरीरस्य जरामृत्यु षडूर्म्मयः | 
चतुर्द्वारसमायुक्तं कपाटाष्टकशोभितम् | 
तत्र कल्पतरुं ध्यायेत् स्थविष्ठं रत्नवर्षिणम् | 
सेवितं ऋतुभिः सर्वैः सुधाशीकर वर्षिणम् | 
गारुत्मतलसत्पत्रं प्रवाल रत्नपल्लवम् | 
मुक्तारत्नप्रसरितं पद्मराग फलीज्ज्वलम् | 
संसारतापविच्छेदि कुशलच्छायमद्भुतम् | 
तन्मूले चिंतयेन्मंत्री रत्नसिंहासनं शुभम् | 
तत्र सूर्ययसमाभासं पंकजं चोष्टपत्रकम् | 
सर्वतत्वमयं तत्र चिंतयेज्जगदीश्वरम् | 
संसारसागरात्तीर्णं धर्म्मकामार्थ सिद्धये | 
पीताम्बरधरं कृष्णं पुण्डरीक निभेक्षणम् | 
रक्तनेत्राधरं रक्त पाणिपादतलं शुभम् | 
कौस्तुभीद्भासितोरस्कं नानारत्नविभूषितम् | 
उद्दामविलसन्मुक्ता रत्नहारोपशोभितम् | 
नानारत्नप्रभोदमासि मुकुटं दीप्ततेजसम् | 
हारकेयूरकटककुण्डलैरुपशोभितम् | 
श्रीवत्सवक्षसंचारु नूपुराद्युपशोभितम् | 
रत्नैर्नानाविर्धंर्युक्तं कदिसूत्रांगुरीकैः | 
गोरोचना कुंकुमेन ललाट तिलकावितम् | 
अलकाशोभिसंयुक्तं पीताम्बर युगावृतम् | 
बिम्बाधर पुटोद्भासि वंश्यामृतरसान्वितम् | 
वर्हिपत्र कृता पीड़ं वन्यपुष्पैरलंकृतम् | 
कदम्बकुसुमोद्वद्व चारुमाला विराजितम् | 
कोटिकन्दर्पलावण्यं विलसद्बन्धुरोदरम् | 
वेणुं गृहीत्वा हस्ताभ्यां मुखे संयोज्य वादिनम् | 
गायंतं दिव्यगानैश्च वृन्दावन गतं हरिम् | 

पृ० १०अ) स्वर्गादिवपरिष्ट कन्यकाशतमण्डितम् | 
गो गो वत्स गणाकीर्णं वृहत् षण्डैश्च मण्डितम् | 
गोपकन्यासहस्रैस्तु पद्मपत्रापते क्षणैः | 
अर्च्चितं भाव कुसुमैस्त्रैलोक्यैक गुरुं विभुम् | 
तुम्बुरुर्नारदश्चैव हाहा हूहूस्तथैव च | 
किन्नरी मिथुनं चापि श्रुत्वा गीतं तथा हरेः | 
वीणादि साधनं त्यक्ता विस्मयाविष्ट चतसः | 
ते स्तुवंति महात्मानं गायवाविरति स्थिताः |
सिद्धगंधर्वयक्षैश्व अप्सरोभिर्विहंगमैः |
स्थावरैः पन्नगैश्चापि सिद्धौर्विद्याधरैस्तथा | 
शाखामृगैर्मनुष्यैश्च वीक्ष्यमाणैः सुविस्मितैः |
सर्वलक्षणसम्पन्नं सौन्दर्ययेणाभिशोभितम् |
मोहनं सर्वं गोपीनां लोकानां पतिमव्ययम् | 
नारदेन च सिद्धेन विश्वामित्रेण धीमता | 
पराशरेण व्यासेन भृगुणांगिरसेन च | 
दक्षेन सनकाद्यैश्च सिद्धेन कपिलेन च | 
वास्तु वागीशहारीत याज्ञवल्क्योशनःक्रतुः | 
मार्कण्डेय भरद्वाज पुलस्य पुलहादिभिः | 
वशिष्ठाद्यैर्मुनीन्द्रैश्च स्तूयमानं सुरासुरैः | 
ब्रह्मलोकगतैः सिद्धैर्नागलोकगतैरपि | 
अन्यैरपि सुरश्रेष्ठैः स्तूयमानं स्मरेद् विभुम् | 
एवं यश्चिंतयेन्मंत्री चेतसा कृष्णमव्ययम् | 
संसारसागरं घोरमपिवत्सपदायते || 

इति श्रीगौतमीये महातंत्रे सर्वतंत्रोत्तमोत्तमे चतुर्थोऽध्यायः || ४ ||

गौतम उवाच 
यद्यदुक्तं त्वया ब्रह्मन् तत्त्वं सर्वं श्रुतं मया | 
इदानीं परिपृच्छामि केनात्र चाधिकारितम् | 

नारद उवाच 
दीक्षायामधिकारित्वमाप्नोति गुरुसेवकः | 
द्विजानामनुपनीतानं स्वकर्म्माध्यापनादिषु | 

पृ० १०ब) यथाधिकारो नास्तिह सन्ध्योपसन कर्म्मसु | 
तथाह्यदीक्षितानां तु मंत्रतंत्रार्च्चनादिषु | 
नाधिकारोऽस्त्यतः कुर्ययादात्मानं शिव संस्कृतम् | 
अतेव हि दीक्षार्थं सर्वज्ञं गुरुमाश्रयेत् | 
सुन्दरः सुमुखः स्वच्छ सुलभो बहुतंत्रवित् | 
असंशयः संशयछिन्निरपेक्षो गुरुर्म्मतः | 
वेदवेदांग वेदांत सिद्धांत ज्ञानपारगः | 
वांमनः कायचित्तैश्च विष्णोः सुश्रुषेणरतः | 
विष्णु तंत्रानुसंधायी विष्णु विज्ञानवेदकः | 
विष्णौ समर्पकः सम्यक् त्रिविधोत्पातकर्म्मणि |
सन्मतः सत्सुदांतश्च मंत्रार्थ ज्ञानपारगः | 
षट्चक्रभेदकुशलः षड्ध्वज्ञानपारगः | 
पिण्डे पदे तथा रुपे रुपीतीते विवेचकः | 
संध्यात्रय विशेषज्ञोऽध्वषट्कं च विशोधकः | 
मंत्र चैतन्य विज्ञाता गुरुरुक्तः स्वयम्भुवा | 
नमोऽस्तु गुरवे तस्मै प्रत्यक्षाय यदाज्ञया | 
मृद्भस्म दारुदृशदः फलन्य विफलं फलं | 
पंचाम्नाय विशेषज्ञो निग्रहानुग्रहक्षमः | 
शिष्यस्य संशयच्छेत्ता गुरुर्भवति नापरः | 
वैष्णण्वान्वयसिद्वांत चिंतामणिरिवापरः | 
आश्रमी ज्ञानकुशलो गुरुर्भवति नापरः | 
मंत्रतंत्रार्थ चैतन्य कुण्डली गति वेदकः | 
मंत्रसिद्धांत विधिवद् गुरुर्भवति नापरः | 
स्वदूरमपि गंतव्यं यथाम्नाय विदोज्वनाः | 
तेऽपि स्तुत्या नमस्याश्च सेव्याश्चाभीष्टमिच्छता | 
एवं विधो गुरुर्ज्ञेयस्त्वन्यथा शिष्य दुःखदः | 
शिष्यः कुलीनः शुद्धात्मा पुरुषार्थ परायणः | 
अधीत वेदकुशलः पितृमातृहितेरतः | 
धर्म्मविद्धर्म्मकर्ता च गुरुशुश्रुषणेरतः | 

पृ० ११अ) सदा शास्त्रार्थ तत्वज्ञो दृढ़देहो दृढ़आशयः | 
हितैषी प्राणिनां नित्यं परलोकार्थ कर्म्मकृत् | 
वांमनःकायवसुभिर्गुरु शुश्रुषणेरतः | 
अनित्यकर्म्मणस्त्यागी नित्यानुष्ठानतत्परः | 
जितेन्द्रियो जितालस्यो जितमोहो विमत्सरः | 
गुरुवद गुरुपुत्रेषु तत् कलत्रादिषु भक्तिमान् | 
एवम्विधो भवेच्छिष्यस्त्वितरो गुरु दुःखदः | 
वर्षैकेण भवेद्योग्या विप्रः सर्वगुणान्वितः | 
वर्षद्वये तु राजन्यो वैश्यस्तु वत्सरैस्त्रिभिः | 
चतुर्भिर्वत्सरैः शुद्रः कथिता शिष्य योग्यता | 
यदा शिष्यो भवेद्योग्यः कृपया सद्गुरुस्तदा | 
कृपया परया सम्यग् दीक्षाया विधिमाचरेत् | 
मंत्रारम्भस्तु चैत्रे स्यात् समस्तपुरुषार्थदः | 
वैशाखे रत्नलाभः स्याज्ज्यैष्ठे तु मरणं ध्रुवं | 
आषाढे बन्धुनाशः स्यात् पूर्णायुः श्रावणे भवेत् | 
प्रजानाशो भवेद्भाद्रे आश्विने रत्नसंचयः | 
कार्त्तिके मंत्रसिद्धिः स्यान्मार्गशीर्षे तथा भवेत् | 
पौषे तु शत्रुपीडा़ स्यान्माद्ये मेधाविवर्द्धनं | 
फाल्गुणे सर्वकामः स्युर्म्मलमासं विवर्ज्जयेत् | 
पंचांगशुद्धिदिवसे स्वोदये चन्द्रसूर्यययोः | 
गुरुशुक्रोदये चैव शस्यते मंत्रसंस्क्रिया | 
रवौ गुरौसिते सोमे कर्त्तव्यं बुधशुक्रयोः | 
शुक्लपक्षे शुभा दीक्षा कृष्णे स्यात् पंचमावधि |
द्वादश्यां सर्वथा कार्यया चामलायां शुभेऽनि *|
कृष्णप्रिया द्वादशी सा कृष्णदीक्षा प्रवर्त्तिनी | 
उत्तरात्रय रोहिण्यां रेवती पुष्यवासरे | 
धनिष्ठा वायुमित्राश्विपित्र्यंत्वष्ट्रिं च नैरृतं | 
ऐश्व वैष्णव हस्ता च दीक्षायां तु शुभावहाः | 
आश्विनी रोहिणी स्वाति विशाखा हस्तभेषु च | 

पृ० ११ब) कृष्णोत्तरात्रयेष्वेवं कुर्ययान्मंत्राभिषेचनं | 
शुभयोगेषु सर्वेषु दीक्षा सर्व शुभप्रदा | 
शुभानि करणान्याहुर्द्दीक्षायां च विशेषतः | 
शकुन्यादीनिविष्टिं च विशेषेण विवर्जयेत् | 
चरः सर्वे विपर्ययः स्यात् स्थिर राशिषु सौख्यदा | 
त्रिषडाय गताः पायाः शुभाः केन्द्र त्रिकोणगाः | 
दीक्षायां च शुभाः सर्वं रन्ध्रस्थाः सर्वनाशकाः | 
शिष्यस्य जन्मसंक्रांत्यो विषुवे अयते तथा | 
अन्येषु पुण्ययोगेषु ग्रहणे चन्द्रसूर्यययोः | 
शिष्यानुकुलकाले वा दीक्षा सर्व शुभावहा | 
सूर्ययग्रहणकालेषु नान्यदन्वोषतं भवेत् | 
तत्र यद्यत्कृतं सर्वमनंतफलदं भवेत् | 
विनायासेत् मंत्रस्य सिद्धिर्भवति नान्यथा | 
भूमेः परिग्रहं कुर्ययाद्यावदायतनं भवेत् | 
शुक्लमृत्स्ना च या भूमिर्ब्राह्मी सा परिकीर्त्तिता | 
क्षत्त्रिया रक्तमृत्स्ना च हरिद्वैश्या प्रकीर्त्तिता | 
कृष्णा भूमिर्भवेत् शूद्रा चतुर्द्धा परिकीर्तिता | 
ब्राह्म्या सर्वार्थसिद्धिः स्यात् क्षत्त्रिया राज्यदा मता | 
धनधान्यकरी वैश्या शूद्रा तु निन्दिता मुने | 
ततो भूमिं परीक्षेत वास्तुज्ञान विशारदः | 
शस्यादि शोधनं कुर्ययात्तुषांगारादीनि दूरयेत् | 
एतस्याकरणे मंत्री न किंचित् फलमाप्नुयात् | 
विप्राशिषावेदघोषैर्मंगलाचारपूर्वकं | 
वास्तोर्म्मण्डलकं कुर्ययाद्यथाशोभं तथाविधि | 
पूर्वापरायतं सूत्रं विन्यसेद्धस्तामानतः | 
तन्मध्ये किंचिदालक्ष्यमत्स्यौ द्वौ परितो लिखेत् | 
तयोर्म्मध्ये स्थितं सूत्रं विन्यसे दक्षिणोत्तरं | 
द्वाभ्यां द्वाभ्यां तथा ग्राभ्यां कोणेषु मकरान् लिखेत् | 

पृ० १२अ) मत्स्यमध्यस्थिताग्राणि तत्र सूत्राणि पातयेत् | 
चतुरस्रं भवेत्तत्र चतुष्कोष्ठ समन्वितं | 
ईशानाद्राक्षसं यावद यावदग्रे प्रभंजनं | 
एवं सूत्रद्वयं दद्यात् कर्णसूत्रं समाहितः | 
ब्राह्मणं पूजयेदादौ मध्यकोष्ठ चतुष्टये | 
दिक्चतुष्केषु पूर्वादि यजेदावाह्यसत्तमः | 
विवस्वंतं ततो मित्रं महीधरमनंतरं | 
कोणार्द्धकोष्टद्वन्द्वेषु वह्न्यादि परितः पुनः | 
सावित्रं सवितारं च शक्रमिन्द्रजयं पुनः | 
रुद्रं रुद्र जयं विद्वानापंचाप्य परांशकं | 
तत कर्णसूत्रो भयतः क्रोष्ठद्वन्देषु देशिकः | 
शर्वं गुहं चार्प्यमणं जातकं पिलिपिच्छकं | 
चरकीं च विदारीं च पूतनामर्च्चयेत् क्रमात् | 
अर्च्चयेद्दिक्षु पूर्वादि सार्द्धाद्यष्टपदेष्ठिमान् | 
अष्टावष्टविभागेन देवता देशिकोत्तमः | 
क्रमादीशानपर्ययन्यौ जयंतुः शक्र भास्करौ | 
सद्यो वृषांतरीक्षौ च दिशि प्राच्यां व्यवस्थिताः | 
अग्निः पुषा च वितथो यमश्च गृहरक्षकः | 
गन्धर्वां भृंगराजश्च मृगो दक्षिण दिग्गताः | 
निरृतिर्द्धौवारिकश्च सुग्रीव वरुणौ ततः | 
पुष्पदंता सुरौ शोष योगौ प्रत्यग्दिशिस्थिताः | 
वायुर्नागश्च कृकरः सोमो भल्लाट एव च | 
अकुलाख्योदित्यदिती कुबेरस्य दिशि स्थिताः | 
भक्तानामपि देवानां पादान्यापूर्यय पंचभिः |
रजोभिस्तेष्वथो तेभ्यः पायसान्नैर्बलिं हरेत् |
पायसैर्म्मधुरैः सर्वान् संयजेन्मधुरान्वितान् | 
तत्तद्रव्यैर्वां मतिमान् पूजयेद्दोषशांतये | 
पायसौटनलाजैश्च युक्तं धूप प्रमूलकैः | 
अन्नादिभिरसंयुक्तं माषभक्तादि मण्डितम् | 

पृ० १२ब) गृहाणेमं बलिं ब्रह्मन् वास्तुदोषं प्रणाशय | 
गन्धादि शर्करा पूर्व पायसोपरिसंयुतं | 
आर्ययकाख्य गृहाणेमं सर्वदोषं प्रणाशय | 
चन्दनाद्यर्च्चितेनाथ कर्पूरा गुरुमण्डितं | 
विवस्वन् वै गृहाणेमं सर्वदोषं प्रणाशय | 
सगुड़ं पायसं नाथ पुष्पादिषु समन्वितं | 
गृहाणेमं बलिं हृद्यं नित्य शांतिं प्रयच्छ मे | 
माषोदनं समांसं च गन्धादि क्षीरसंयुतं | 
गृहाणेमं महीभृत्त्वं सर्वदोषं प्रणाशय | 
एवं मध्ये तु संपूज्य ईशानादि बलिं हरेत् | 
क्षीरं खण्ड समायुक्तं पुष्पादिभिरलंकृतं | 
गृहाणेमं बलिं हृद्यमापच्छांतिं प्रयच्छ मे | 
दधीदं गुड़ संयुक्तं गन्धादिभिः सुसंस्कृतं | 
गृहाणेमं बलिंवत्सविघ्नमवप्रणाशय | 
पुष्पादि कुशपानीयं शर्करा गुरु वासितं | 
सावित्र वै गृहाणेमं शांतिमत्र प्रयच्छ मे | 
पिष्ठकं सगुड़ं नाथ रक्तगन्धादिशोभितं | 
गृहाणेमं बलिं सूर्यय विघ्नमत्र प्रणाशय | 
शितमत्रं तथा पुष्पं कुंकुमादि समन्वितं | 
गृहाणेमं बलिं हृद्यं शक्रदेव नमोस्तुते | 
ओदनं घृतसंयुक्तं वस्त्रगन्धादि मण्डितं | 
गृहाणेमं बलिं हृद्यमिन्द्र जय नमोस्तुते | 
पक्वापक्वमिदं मांसं वस्त्रपुष्पादिसंयुतं | 
गृहाणेमं बलिं हृद्यं रुद्रदेव नमोस्तुते | 
समांसं घृतसंपक्वं गन्धपुष्पाद्रिसंयुतं | 
गृहाणेमं बलिं रुद्र जय स्वस्तिं प्रयच्छ मे | 
रक्तपुष्पं समांसं वै गृहाणेमं रक्षो विघ्नं विनाशय | 
पित्त रक्तास्थि संयुक्तं रक्तगन्धादि मंडितं | 
गृहाणेमं पुतनेत्वं रक्षो विघ्नं विनाशय | 

पृ० १३अ) सघृतं मांसभक्तं च वस्त्रगन्धाद्यलंकृतं | 
बलिं गृहाण शर्वेमं रक्षो विघ्नं विनाशय | 
मांस पुष्पादि संयुक्तं माषभक्तोपरिस्थितं | 
गृहाणेमं बलिं स्कन्द रक्षो विघ्न विनाशय | 
समांसं पिष्ठकैर्युक्तं पक्वमांसोदकान्वितं | 
अर्घमन् वै गृहाणेमं रक्षो विघ्नं विनाशय | 
रक्तमांसोदनं मत्स्यं गंध धूप समन्वितं | 
जन्भकत्वं गृहाणेमं रक्षो विघ्न विनाशय | 
सघृतं चाक्षतं नेत्र वस्त्र गन्धा च लंकृतं | 
गृहाणेमं बलिं स्कन्द रक्षो विघ्नं विनाशय | 
समांसं पिष्टकैर्युक्तं पक्वमांसोदकान्वितं | 
अर्घनन् वै गृहाणेमं रक्षो विघ्नं त्वीश वास्तुदोष प्रहारकं | ??????
उत्पलं पापसैर्युक्तं वस्त्रादिक समन्वितं | 
गृहाणेमं बलिं हृद्यं भास्कराय नमोस्तुते | 
वितानं धूम्नवर्णाभां गन्धादिक सुशोभितं | 
वस्तुयुक्तं गृहाणेमं वलिं सद्यो नमोस्तुते | 
इदं तु माषभक्ते वै वस्त्रगन्धादि पूजितं | 
गृहाणेमं वृषबलिं वास्तुदोषं प्रणाशय | 
इदं तु शार्द्दूलं मांसं नैवेद्यादिक संयुतं | 
गृहाणेमं बलिं हृद्यं व्योमशांतिं प्रयच्छ मे | 
सुवर्णं पिष्टकं चाथ वस्त्र गंधादिभिर्युतं | 
घृतान्वितं गृहाणेमं सप्तजिह्व नमोस्तुते | 
क्षीरं लाजानां सयुक्तं रक्तपुष्पादिसंयुतं | 
गृहाणेमं बलिं हृद्यं पूष देव नमोस्तुते | 
दधि गन्धादिभिर्युक्तं पीतपुष्पसमन्वितं | 
बलिं प्रगृह्यतां सोम सर्वदोषं प्रणाशय | 
ओदनं घृतसंमिश्रं गन्धपुष्प समन्वितं | 
गृहाणेमं बलिं हृद्यं भल्लाटक नमोस्तुते | 
माषान्नं तु घृताभ्यक्तं गंधपुष्पादि मण्डितं | 
गृहाणेमं बलिं हृद्यं अर्गलाख्य नमोस्तुते | 

पृ० १३ब) पूलिकां मधुसंमिश्रां वस्त्रगंधादि संयुतां | 
गृहाणेमं बलिं हृद्यं देव मातर्नमोस्तुते | 
क्षीरं खण्डसमायुक्तं नानापुष्पोपशोभितं | 
दैत्यमातर्गृहाणेमं सर्वदोषं प्रणाशय | 
स्वर्गपातालमध्ये च ये देवा वास्तुदेवताः | 
गृह्न त्विमं बलिं हृद्यं तुष्टायां तु स्वमन्दिरं | 
मातरो भूतवेताला ये चान्ये बलिकांक्षिणः | 
विष्णोः पारिषदाये च तेपि गृह्नं त्विमं बलिं | 
पितृभ्यः क्षेत्रपालेभ्यो बलिन्दत्वा प्रकामतः | 
अभावे रक्तसूत्रैश्च कुशपुष्पादिभिर्यजेत् || 

इति गौतमीयतंत्रे सर्वतंत्रोत्तमोत्तमे पंचमोऽध्यायः || ५ ||

पातयेत्तत् प्रणतः 
चतुरस्रं चतुष्कोष्ठं भवेदति मनोहरं | 
कोणसूत्रद्वयं दद्यात् प्रमाणं तेन रक्षयेत् | 
चतुरस्रं भवेत् कुण्डं सर्वलक्षण लक्षितं |
ब्राह्मणैः क्षत्त्रियैर्वैश्यैः शूद्रैश्च समनुष्ठितं |
सर्वकर्म्मकरं प्रोक्तं शांत्यादि षट्सु कर्म्मसु | 
अनेन जनयेत् सर्वं कुण्डानि मनुरुत्तमः | 
ततः कुण्डं खनेन्मंत्री यथा शास्त्रं विधानवित् | 
त्यक्त्वा सर्पस्य गात्रं च शिरोदेशं प्रयत्नतः | 
शिरोद्याताद्भवेन्मृत्युः पिण्डेषु पिण्डघातनं | 
पुच्छे च दुखः संभूतिः क्रोडे सर्वार्थसाधनं | 
यावान् कुण्डस्य विस्तारः खननं तावदीरितं | 
कंठमेकांगुलिं त्यक्त्वा मेखलास्तिस्र एव हि | 
कुण्डस्यांगुलमानेन वेदाग्नि नयनांगुलाः | 
चतुरस्रे भवेयुस्ता चतरस्राः सुशोभनाः | 
होतुरग्ने योनिवासां कुंजराधरसन्निभां | 
षट्चतुर्थ्यंगुलायामो विस्तारोन्नति शालिनी |  

पृ० १४अ) षडंगुला भवेद्दीघी चतुरंगुल विस्तृता |
द्व्यंगुला चोन्नता योनिर्विना लक्षण लक्षिता | 
स्थलादारभ्य नालं स्यात् सरंध्री योनिमध्यतः | 
सूक्ष्माग्रं स्थूलमूलं च सरन्ध्रं नालमीष्यते | 
योन्यामध्य विलं कुर्ययात्तदा ह्यग्राहि संज्ञकं | 
कुण्डमध्ये भवेन्नाभिः पद्मं वा चतुरस्रकम् | 
द्व्यंगुलं चोन्नतं तत्तु चतुरंगुल विस्तृतम् | 
अर्द्धांगुलं तु योन्याग्रं कुर्ययादीषदधोमुखम् | 
एव द्वय प्रमानेन कुण्डेष्वन्येषु वर्द्धयेत् | 
कंठस्तु द्व्यंगुलं तत्र वर्द्धयेत् कुण्डमानतः | 
चुतरस्रस्य कुण्डस्य एकहस्तमितस्य च | 
कर्णसूत्रप्रमाणेन द्विहस्तं कुण्डमुद्धरेत् | 
सर्वकुण्डेषु सर्वत्र वर्द्धयो द्विधिनामुना | 
कुण्डं तु प्रकृतिः सूक्ष्मा सर्वलक्षणलक्षिता | 
उभौ पादौ करौ तस्य भवेत् कोणचतुष्टयम् | 
उदरं कुण्डमित्युक्तं योनिः कारणरूपिणी | 
तेन तत्रैव हव्यानां निधास्तु तन्मयं ततः | 
फलं वितनुते सम्यगन्यथा विफलायते || १ || 
चतुरस्रं समं कृत्वा पंचभागैकभागकम् | 
वर्द्धयेत् पुरतस्तस्य मध्यसूत्र समानतः | 
कर्णात् कर्णगतं सूत्रं कृत्वा भागचतुष्टयम् | 
भागेनैकेन कोणार्द्धे संस्थाप्य भ्रामयेत्ततः | 
आमध्यसूत्रादा मध्यात् सूत्रयुग्मंत्ततो न्यसेत् | 
तन्मानाद्धृद्धिपर्ययंतमेवं स्याद्योनि सन्निभम् || २ || 
चतुरस्री कृते क्षेत्रे चतुर्द्धा भेदिते तथा |
भागमेकं न्यसेत् पूर्वे पश्चिमे चैक भागकम् | 
मध्ये सूत्रं समादाय तन्मानाद्भ्रामयेत्ततः | 
दक्षिणार्द्धेनार्द्धचन्द्रमेवं स्यात् सुमनोहरम् || ३ || 

पृ० १४ब) समस्य चतुरस्रस्य अधः सूत्रस्य पार्श्वयोः | 
अंगुलत्रितयं दद्यादूर्द्धं दद्यात् षडंगुलं | 
मध्यसूत्रसमानेनं सूत्रयुग्मं ततो न्यसेत् | 
त्र्यस्रं कुण्डमिदं प्रोक्तं पूर्वाननमभीष्टदम् || ४ || 
अष्टधा भेदितं क्षेत्रं परिकल्प्य समानतः | 
एकैकभागं मध्यस्य पार्श्वयोः परिकल्पयेत् | 
मध्ये सूत्रं तु संस्थाप्य तन्मानाद्भ्रामयेत्ततः | 
वर्तुलं कुण्डं भवेदति मनोहरम् || ५ || पंचास्रकुण्डम् 
विभज्य सप्तधा क्षेत्रं वेदास्रस्यैकभागकम् | 
तद्वहिर्न्यस्य सूत्राग्रं पूर्ववत् संप्रसार्यय च | 
तन्मानाद्भ्रामयेद्वृत्तं भूयोऽपि चतुरस्रकं | 
युगांशीकृत्य लोकांशैस्तद्वृत्तं पूर्वमादितः | 
पंचधा चिह्नितं कृत्वा चिह्नाच्चिह्नी विचक्षणः | 
भूयश्च पंचसूत्राणि सम्यागास्फालयेत् क्रमात् | 
एतत् पंचास्रकुण्डं स्यात् सप्तकोणमिहोच्यते || ६ || 
अष्टधा भेदिते क्षेत्रे मध्यसूत्र समानतः | 
वर्द्धयेद्भागमेकैकं चतुर्द्दिक्षु विचक्षणः | 
चतुर्द्दशांगुलं चाध उर्द्धंस्तन्मानतो न्यसेत् | 
यथा मध्ये भवेन्मध्ये सूत्रं च त्रिंशदंगुलम् | 
षड्सूत्रलांछनात्तत्र जायते तु षड़स्रकम् || ७ || 
पूर्वोक्त वृत्तकुण्डस्य सर्वोच्च मेखलोपरि | 
षोड़शाति सुरम्याणि पद्मपत्राणि संलिखेत् | 
अब्जकुण्डमिति ज्ञेयं वेदवेदांत पारगैः || ८ || 
अथ सप्तास्रकुण्डम् | 
दशांशीकृत्य वेदास्रं एकांशेनैव बाह्यतः | 
मध्य प्राक् सूत्र पूर्वाग्रं वर्द्धयित्वा ते देशिकः | 
तन्मानाद्भ्रामयेद्वृत्तं भूयोऽपि चतुरस्रकम् | 
चतुःषष्टि विभागेन विभज्य विंशदंशकैः | 

पृ० १५अ) सन्नित्रिकैश्च रेखायां सप्तधा लांछयेत् सुधीः | 
चिह्नाद्विचिह्नंतदीर्घं सप्तसूत्राणि पातयेत् | 
सप्तकोणात्मकं कुण्डं भवेदेवं मनोहरम् || ९ || 
चतुरस्रे समे क्षेत्रे कोणे कृते गुरुः * * | 
मध्यसूत्रं समादाय क्षेत्रार्द्धं परिकल्पयेत् | 
मध्ये सूत्रं तु संस्थाप्य कोणार्द्धं स्थापयेद्बुधः |
ततोऽतिरिक्तं यत्कोणे तदर्द्धं दिशि वर्द्धयेत् | 
अन्यत्तेनैवमानेन चतुरस्रं वाहिर्भवेत् | 
वह्यस्य चतुरस्रस्य द्वादशांगुलमानतः | 
अष्टदिक्षु क्षिपेत् सूत्रमष्टास्त्रं कुण्डमुत्तमम् || १० || 
वृत्तं वा चतुरस्रं वा अष्टास्रं वा गुरौ भवेत् | 
एवम्विधानि कुण्डानि परिकल्प्य समंततः || ११ || 
सात्विकी मेखला पूर्वा द्वितीया राजसी स्मृता | 
तृतीया तामसी ज्ञेया इत्युक्तं कुण्डलक्षणम् | 
मण्डपस्योत्तरे भागे शालां पूर्वापरोत्ततां | 
गूठां कुर्ययाद यथा शोभां सर्वदृष्टि मनोहराम् | 
पूर्वापरायतं तत्र पंचसूत्राणि पातयेत् | 
मध्ये मध्ये विलुप्ये च तस्या द्वादश कोष्ठकम् | 
पंचवर्ण रजोभिस्तु पदानि तानि पूरयेत् | 
पालिकाः पंचमुख्याश्च सरावाणि च पातयेत् | 
द्विषड् द्व्यष्टचतुर्व्विंशदुश्रितानि यथाक्रमम् | 
तावन्मात्र मुखान्यूर्द्धपदानि परिकल्पयेत् | 
तत्त्रिभागोगुलिमुखैर्व्विस्तृतानि प्रकल्पयेत् | 
नारायण महेशान ब्रह्मरूपाणि तानि च | 
पालिकाः पंचमुख्याश्च सरावणि ततः परम् | 
प्रक्षालितानि मंत्रेण पुण्यानि तानि (चैव नि) चैव हि |
संवेष्टितानि परितः त्रिगुणैः शुभ तंतुभिः |
मृद्वालुकाकरीयैश्च पूरितानि समंततः | 

पृ० १५ब) समर्च्चित स्वदेवश्च पाश्चिमादि क्रमेण च | 
विन्यस्य पालिका श्यामा(क)प्रियंगुफल सर्षपान् | 
मुद्गमासौ तिलशिम्वी कुलस्यं चाटुकीन्तथा | 
प्रक्षालितानि शुद्धेन जलेन तदनंतरम् | 
अभ्यर्च्चित स्वदेवानि मूलमंत्रार्च्चितानि वै | 
विप्रा शिषा पंचघोषैः सह निःसार्ययतानथ | 
विषिच्य तु हरिद्राभिर्नमस्य च पुनः पुनः | 
वसनेन समाच्छाद्य नवीनेन ततः परम् | 
शुद्धाभिरद्भिः सिच्याथ सायं प्रातर्मुहुर्मुहुः | 
इत्येवं सप्तरात्रं वा नवरात्र मथापि वा | 
स्थापयेद्वापयेच्चैव रात्रि शेषे बलिं निशि | 
लाजतिल हरिप्राश्च शक्तु चूर्णं तथा दधि | 
एतैः प्रथमरात्रौ च भूतेभ्यो बलिमुत्सृजेत् | 
द्वितीयायां क्षिपेद्रात्रौ पितृभ्यस्तिलतण्डुले | 
तृतीयायां च यक्षेभ्यः सलजादधिशक्तुभिः | 
चतुर्थ्यां रजन्यां दद्यान्नागेभ्यश्च पुनर्बलिम् | 
नारिकेलोदकैर्मिश्रं शक्तु चूर्णं मनोहरम् | 
पद्माक्षतं ब्राह्मणैश्च पंचम्यामुत्सृजेद्बलिम् | 
सपूपमन्नं भागाय षष्ठ्यामथो समाहरेत् | 
गुर्डोदनं विष्णवे च सप्तम्यां विचरेद्बलिम् | 
अष्टम्यां मातृकाभ्यश्च छागैर्म्मांसैश्च पक्षिभिः | 
मीनैस्तथा च मधुभिराहरेद्बलिमुत्तमम् | 
तिलौदनं विष्णवे च नवम्यामाहरेद्बलिम् | 
प्रणवादि चतुर्थ्यंतं स्वनाम च नमोऽन्तकम् | 
बलिमंत्रस्तथैव स्यादावाहन विसर्ज्जनम् | 
विविधानां च पत्राणां परितो बहिरेव च | 
अष्टदिक्षु च संदद्याल्लोकपालेषु यत्नतः |
योक्तेषु तेषु पात्रेषु विष्णु ब्रह्म हरान् यजेत् | 

पृ० १६अ) मुदगप्रियं तु निषा?वे वायुरग्निः कुलप्त्यके | 
आवारक्यां रक्षसां चिंत्या छेषं सिद्धान्तके तथा | 
प्राणपतिं शालिराजे देवो वैवस्वतस्तिले | 
इन्द्रः श्यामे राजमासे वरुणश्च तथा मुने | 
वस्तु खण्डे दृढ बध्वा किंचित् किंचिद्यवं क्षिपेत् | 
उद्धृत्य यामद्वितये समतीते च वापयेत् | 
बीजानां दैवतं सोमः स रात्रौ कांतिमान् यतः | 
तस्मादाहृत्यबीजानि निशायामेव वापयेत् | 
प्ररूढान्यं कुराण्येव नादीक्षेत कदाचन | 
आचार्यय एव प्रविशेत् तछिष्यो वा तदाज्ञया | 
प्ररूढैरंकुरैः कर्तुर्निर्दिशेच्च शुभाशुभम् | 
श्यामैः कृष्णैरंकुरैश्च अर्थहानिश्च दुःखवान् | 
कुजैर्धनं विप्ररूढैर्मृतिं कुर्ययान्न संशयः | 
आचार्ययः कारयेच्चैव प्रलपद्वीक्ष्य यत्नतः | 
शांतिकं सर्वथा कुर्ययात् कर्त्तुरीप्सित सिद्धये || 

इति श्रीगौतमीये महातंत्रोत्तमोत्तमे षष्ठोऽध्यायः || ६ || 

अथ दीक्षां प्रवक्ष्यामि सर्वसिद्धि प्रवर्त्तिकाम् | 
यां विना नैव सिद्धिः स्यात्मंत्रो वर्ष शतैरपि | 
तदंगं कथितं पूर्वमिदानीं कथ्यते शृणु | 
ददामि दिव्यभावं चेत् क्षिणुयात् पाप संततिः | पारगैः 
शिष्यः स्नातः सुवेशश्च सर्वद्रव्य समन्वितः | 
आचार्ययं वृणुयाद्भक्त्या वस्त्रालंकारभूषणैः | 
कुर्ययान्नान्दीमुखं श्राद्धं ब्राह्मणान् परितोषयेत् | 
गोभूहिरण्य वस्त्राद्यैस्तोषयेत् गुरुमात्मनः | 
यथा ददाति संतुष्टः प्रसन्नवदनो मनुम् | 
इदानीं पूर्वकृत्यं च प्रसंगात् कथयामिते | 
यत् कृत्वाधिकारितां याति मंत्रयंत्रार्च्चनादिषु | 
येन विना सिद्धिः स्यात् नरकं च प्रलभ्यते | 

पृ० १६ब) ब्राह्मे मुहूर्त्ते चोत्थाय चिंतयेद् गुरु दैवतम् | 
स्वमूर्द्धनि सहस्रारे कृष्णाख्ये परिविनुके | 
शशांकायुतसंकाशं वराभय लसत्करम् | 
शुक्लाम्बरधरं श्रीमच्छुक्लमाल्यानुलेपनम् | 
वामोरौ बहुशक्त्या च युतं कृष्णाख्यमव्ययम् | 
शिवेनैक्यं समुन्नीय ध्यायेत् परगुरुं धिया | 
मानसैरुपचारैश्च संतर्प्य मनसा सुधीः | 
स्तोत्रैः स्तुत्वा नमस्कुर्ययान्मंत्रदेवेशमर्च्चयेत् | 
अज्ञानतिमिरान्धस्य ज्ञानांजन शलाकया | 
चक्षुरुन्मीलितं येन तस्मै स्वगुरुवे नमः | 
अखण्डमण्डलाकारं व्याप्तं येन चराचरम् | 
तत्पदं दर्शितं येन तस्मै स्वगुरवे नमः | 
मूलाधारे त्रिकोणाख्ये कोटिसूर्यय समत्विषि | 
ध्यायेत् कुण्डलिनीं नित्यां कामबीजोपरिस्थिताम् | 
श्यामां सूक्ष्मां च विश्वस्य सृष्टिस्थितिलयात्मिकाम् | 
विश्वातीतां ज्ञानरूपां चिंतयेदूर्द्धवाहिनीम् | 
चक्र षट्कं विनिर्भीज्य प्रापयित्वा परे शिवे | 
तद्भेद समापन्नामनाकुलमनाः स्मरेत् | 
प्रापयित्वा सुधां पूर्वं प्लावयेच्छाक्तिमण्डलम् | 
तेनैव चक्रभेदेन मूलाधारं समापयेत् | 
अनेन ध्यानयोगेन मंत्राः सिध्यंति नान्यथा | 
वैरिपक्षे स्थिता ये च वृद्धा यौवन गर्व्विताः | 
ये चान्यादासदुष्टाश्च सिध्यंत्येव न चान्यथा | 
परेण च स्वमात्मानं कृष्णाख्येन विभावयेत् | 
अहं कृष्णो न चान्योऽस्मि ब्रह्मैवाहं न शोक भाक् | 
सच्चिदानन्दरूपोऽहं नित्यमुक्तः स्वभाववान् | 
त्वमेवाहमहं त्वं च सच्चित्मात्र वपुर्भवान् | 
आवयोरंत वा कृष्ण नश्यत्याज्ञावलात्तम | 

पृ० १७अ) अहं तीर्णो भवं घौरं कृत्यं किंचिन्न मेऽस्ति हि | 
तथापि देहि मे नाथ आज्ञां तव निषेवणै | 
जानामि धर्म्मं न च मे प्रवृत्तिर्जानाम्य धर्म्मं |
न च मे निवृत्ति त्वया हृषीकेश हृदि स्थितेन | 
यथा नियुक्तोऽस्मि तथा करोमि एवं संप्रार्थ्य मनसा कुर्ययात् पौर्वाह्निकीं क्रियाम् दीक्षितस्य विधानेन तथा च | ब्रह्मचारिणाम् वाणप्रस्था स्थितानां च शौचादि द्विगुणा क्रिया सन्ध्याशिनां विशेषेण कृत्यं चतुर्गुणं भवेत् | 
आचन्य विधिठन्मंत्री शुचौ देशे च सात्विशेत् | 
तथा प्रातस्तनीं सन्ध्यां कुर्ययाद् गुरु निषेवकः | 
जले संपूज्य तीर्थानि विवारं मूलमंत्रतः | 
क्षिप्त्वा भूमौ कुशाग्रेण सप्तधा मूर्द्धिण् सेचयेत् | 
वामे जलं समाधाय मंत्रेयेद्दक्षिणेन तु |
पुनर्वामेन तं क्षिप्त्वा मूर्द्धिण् सिंचेद्विवारकम् | 
गुरुणाचोपदेशैन मुद्रया दिव्यसंज्ञया | 
ईड़याकृष्य तत्तोयं क्षालितांतर्मलं पुनः | 
दक्षपार्श्व स्थिता वज्रशिलायां प्रोक्षयेच्च तत् | 
अस्त्रमंत्रेण विधिवत् पुनराचमनं भवेत् | 
अद्यमर्षणमेतद्धि सर्वपापनिकृंतनम् | 
तोयांजलिं पुनः क्षिप्त्वा सूर्यया मण्डल मध्यगाम् | 
गायत्त्रीं भावयेद्देवीं सूर्ययासनकृता श्रयाम् | 
तद्यदादित्यसंकाशां पुस्तकाक्षकरां स्मरेत् | 
कृष्णाजीनाम्बरां ब्राह्मीं ध्यायेत्तारकितेम्वरे | 
उत्थाय कृष्ण गायत्त्रीं तदभेद शतं जपेत् | 
कृष्णाय विद्यहे इत्युक्ता दामोदराय धीमहि | 
तन्नो विष्णुः प्रचोदयाद्गायत्र्यैया प्रकीर्त्तिता तेन कृष्णाय विद्महे दामोदराय 

पृ० १७ब) धीमहि | तन्नो विष्णुः प्रचोदयात् | 
सर्व देवमयी सर्व पावना वरदायिनी | 
सर्ववेदमयीति पाठः |
प्रणवाद्या मुक्तिकरी श्रीबीजाद्या च भोगदा | 
हृल्लेखाद्या महासिद्धीकरी सर्ववशंकरी वाग्भवाद्याचरे प्व?श्या कामाद्या जनरंजनी | 
एवं ते कथिता मंत्र सन्ध्या मंत्र फलाप्तये | 
न कुर्ययाद्यदि मोहेन न दीक्षा फलमाप्नुयात् | 
संक्षेप सन्ध्यामथवा कुर्ययान्मंत्री ह्यशक्तितः | 
सायं प्रातश्च मध्याह्ने कृष्णं ध्यात्वा मनुं जपेत् | 
इति सन्ध्या त्रयं प्रोक्तं कर्म्मणां सिद्धिदायकम् | 
सन्ध्यायां पतितायां वा पतितायां वा गायत्त्रीं दशधा जपेत् | 
यथा प्राणं यथा ज्ञानं यथा कुर्ययादतन्द्रितः | 
यद्यत् कृत्यं मंगलार्थं तत्तत्कुर्ययात्तथा तथा | 
आदर्श दर्शनं कुर्ययाद्घृतस्पर्शं च कज्जलं | 
मत्पोष्य पोषणार्थाय क्षेमं योगं च चिंतयेत् | 
स्त्रायाच्च कृष्णपूजार्थं नद्यादौ विमले जले | 
पूजा च पंचधा प्रोक्ता तासां भेदान् शृणुष्व मे | 
अभिगमनमुपादानं योगः स्वाध्याय एव च | 
इज्या पंचप्रकारार्च्चा क्रमेण कथयामिते | 
तत्राभिगमनं नाम देवतास्थानमार्ज्जनम् | 
उपलेपन निर्म्माल्य दूरीकरणमेव च | 
उपादानं नाम गन्धपुष्पादि चयनं तथा | 
इज्यानाम चेष्टदेव पूजनं च यथार्थतः | 
स्वाध्यायो नाम कृष्णाख्यो ह्यात्मानुपूर्वको जपः | 
सूक्तस्तोत्रादि पाठश्च हरिसंकीर्त्तनं तथा | 
तत्वादि शास्त्राभ्यासश्च स्वाध्यायः परिकीर्तितः | 
योगो नाम स्वदेवस्य स्वात्मनैव विभावना | 
इति पंचप्रकारार्च्चा कथिता तव सुव्रत | 
सामीप्य सारूप्य सादृश्य सायुज्य फलदा क्रमात् | 

पृ० १८अ) प्रातःकाले वा मध्याह्ने स्नानार्थं तीर्थ माश्रयेत् | 
स्नानं तु द्विविधं प्रोक्तमंतर्वाह्य विभेदतः | 
अनंतादित्यसंकाशं वासुदेवं चतुर्भुजम् | 
शंख चक्र गदा पद्म मुकुटं वनमालिनम् | 
तत्पादोदकजां धारां नियतंत्रीं स्वकांतनुम् | 
तया संक्षालयेत् सर्वमंतर्द्देहगतं मलम् | 
तत्क्षणाद्विरजोमंवरंचांतस्तीर्थ कोटिशताधिकम् | 
योगिनां स्रानमेतद्धि कथितं परमाद्भुतम् | 
वाह्यस्नानं तथा कुर्ययाद्यथा शास्त्रं विधानवित् | 
मलप्रक्षालनं स्नानं स्वशाखोक्तं समाचरन् | 
मंत्रस्नानं ततः कुर्ययात् कर्म्मणां सिद्धिहेतवे | 
अस्त्रेणालोज्य मुत्स्नां वै विभागं तां तु कारयेत् | 
जले चैकं द्वादशयोर्न्निःक्षिपेदस्त्रमुच्चरन् | 
एकं मूर्द्धादि नाद्यंतं पठन् मूलं विलेपयेत् | 
शेषं पादादि नाद्यंतं तथैव प्रविलेपयेत् | 
गंगे च यमुने चैव गोदावरि सरस्वति | 
नर्म्मदे सिन्धु कावेरि जलेऽस्मिन् सन्निधिं कुरु | 
आवाहयामि देवि त्वां स्नानार्थमिह सुन्दरि | 
एहि गंगे नमस्तुभ्यं सर्वतीर्थ समन्विते | 
एवमावाह्य विधिवन्मूलमंत्रेण मंत्रयेत् | 
आमंत्र्यम्भसि संयोज्य सोमसूर्ययाग्निमण्डलम् | 
विचिंत्य मंत्री तन्मध्ये निमज्जेन्मूलमुच्चरन् | 
उत्थायाचम्य तत्पश्चात् षडंगं न्याससंयुतम् | 
आत्मानं दशधा सिंचेन्मुद्रया कलसाख्यया | 
सप्तकृत्वोऽभिषिंचेद्वामनुना मंत्रितैर्जलैः | 
वामहस्तकृता मुष्टिर्दक्षहस्तेन वेष्टयेत् | 
कलसाख्या भवेन्मुद्रा सर्वपाप हरा शुभा | 
शालग्रामशिला तोयं तुलसीदल मिश्रितम् | 
कृत्वा शंखे भ्रामयन् त्रिर्निःक्षिपेन्निनमूर्द्धनि |

पृ० १८ब) शालग्रामे शिलातोयंमपीत्वा यस्तु मस्तके |
प्रक्षेपणं प्रकुरुते ब्रह्महासनिगद्यते | 
विष्णुपादोदकान् पूर्वं विप्रपादोदकं पिवेत् | 
विरुद्धमाचरन् मोहादात्महास तु गद्यते | 
पृथिव्यां यानि तीर्थानि तानि तीर्थानि सागरे | 
सागरे यानि तीर्थानि पदे विप्रस्य दक्षिणे | 
सुसागराणि तीर्थानि पदे विप्रस्य दक्षिणे | 
इति वा पाठः |
ततः संक्षेपतो देवान् मनुष्यांस्तर्पयेत् पितृन् | 
पीडयित्वाम्बरं तोयम् प्रक्षाल्याचम्यवाग्यतः | 
धारयेद्वाससी शुद्धे परिधानोत्तरीयके |
अच्छिन्ने सदृशे शुक्ले आचामेत् पीठ संस्थितः |
ऊर्द्धपुण्ड़ं चन्दनेन कृत्वा सन्ध्यां समाचरेत् | 
पूर्वं तु कथिता सन्ध्या ध्यायेद्देवीं समहितः | 
श्यामवर्णां चतुर्बाहुं शंखचक्र लसत्कराम् | 
गदापद्माधरां देवीं सूर्ययासन कृताश्रयां | 
ध्यात्वा जलांजलिं कृत्वा तर्पयेत् कृमव्ययां | 
गुरु पंक्तिं पुरातर्प्य तर्पयेदिष्ट दैवतम् | 
नारदं पर्वतं जिष्णुं निशठोद्भवदारुकम् | 
विश्वकसेनं च शैलेयं गुरुंश्च तर्पयेत्विशः | 
पंचविंशतिसंख्या वा दशधा वा विधापि वा || 
मूलमंत्रं सम्मुच्चार्यय श्रीकृष्णं तर्पयाम्यहम् | 
नमोऽन्तोयं मनुः प्रोक्तस्तर्पणे विधितत्परैः | 
क्लीं श्रीकृष्णं तर्पयामि नमः सायाह्ने | वरदां देवीं गायत्रीं संस्मरेद्यतिः | 
शुक्लां शुक्लाम्बरधरां वृषासनकृता श्रयाम् | 
विनेत्रां वरदां पाशं शूलं च नृकरोटिकाम् | 
सूर्ययमण्डलमध्यस्थां ध्यायन् गायत्त्रीमभ्यसेत् | 

पृ० १९अ) ललाटे च गदा कार्यया मूर्द्धिण् चापं शरं तथा | 
नन्दकं चैव हृन्मध्ये शंखं चक्रं भुजद्वये | 
शंखचक्रांकितो विप्रः श्मशाने म्रियते यदि | 
प्रयागे या गतिः प्रोक्ता सा गतिस्तस्य गौतम | 
पूजार्थं जलमादाय सूर्यये तीर्थानियोजयेत् | 
ब्रह्मज्योतिर्मयं विष्णुं गायत्त्रीं मनसा स्मरन् | 
शतावृत्या जपेत् तां तु धर्म्मकामार्थसिद्धये | 
सर्वपापक्षयं याति ज्ञानमुतपद्यतेऽचिरात् | 
मूलमंत्रं हृदि स्मृत्वा पायाद्वै यागमण्डपम् | 
हस्तौ पादौ च प्रक्षाल्य आचम्य वाग्यतः सुधीः | 
सूर्ययपूजां ततः कुर्ययाद्विशेषार्थेन दीक्षितः | 
पुनर्हस्तौ च पादौ च प्रक्षाल्य विधिना यतिः | 
आचमनं ततः कुर्ययाद्विशेषाद्वैष्णवान्वये | 
केशवाद्यैस्त्रिभिः पीत्वा द्वाभ्यां प्रक्षालयेत् करौ | 
द्वाभ्यामौष्ठे च संमृज्य द्वाभ्यां मृज्यान्मुखं ततः |
एकेन हस्तौ प्रक्षाल्य पादावपि तथैकतः | 
संप्रोक्ष्यैकेन मूर्द्धानं ततः संकर्षणादिभिः | 
आस्य नासाक्षिकर्णाश्च नाभिरुदरकं भुजौ | 
एवमाचमनं कृत्वा साक्षान्नारायणो भवेत् | 
केशवाद्याः पुरा प्रोक्ता वक्ष्ये संकर्षणादिकान् | 
संकर्षणो वासुदेवः प्रद्युम्नश्चानिरुद्धकः | 
पुरुषोत्तमाधोक्षज नृसिंहाश्च तथाच्युतः | 
जनार्द्दनोपेन्द्र हरिर्विष्णवो द्वादशेरिताः || 

इति श्रीगौतमीयतंत्रे सर्वतंत्रोत्तमोत्तमे सत्तमोऽध्यायः || ७ || 

अथ द्वादश शुद्धिस्तु वैष्णवानां इहोच्यते | 
गृहोपसर्पणं चैव तथानुगमनं हरेः | 
भक्त्या प्रदक्षिणं चैव पादयोः शोधनं पुनः | 
पूजार्थं पत्रपुष्पाणां भक्त्यैवोत्तोलनं हरेः | 

पृ० १९ब) करयोः सर्वशुद्धीनामियं शुद्धिर्विशिष्यते | 
तत्रामकीर्त्तनं चैव गुणानामपि कीर्त्तनम् | 
भक्त्या श्रीकृष्णदेवस्य वचसः शुद्धिरिष्यते | 
तत् कथाश्रवणं चैव तस्योत्सव निरीक्षणम् | 
श्रोत्रयोर्नेत्रयोश्चैव शुद्धिः सम्यगिहोच्यते | 
पादोदकस्य निर्म्माल्य मालानामपि धारणम् | 
उच्यते शिरसः शुद्धिः प्रणामस्य हरे पुनः | 
आघ्राणं गन्धपुष्पादेर्निम्माल्यस्य च गौतम | 
विशुद्धिः स्यादनंतस्य घ्राणस्यापि विधीयते | 
पत्रपुष्पादिकं यच्च कृष्णपादयुगार्पितम् | 
तदेव पावनं लोके तद्वि सर्वं विशोधयेत् | 
वृन्दावनं ततो ध्यायेत् पूर्वोक्तेनैव वर्त्मना | 
तन्मध्ये स्वर्णभूमि च ध्यायेन्नवगृहं ततः |
पूर्वद्वारं ततो गत्वा सामान्यार्घं विशोधयेत् | 
अस्त्रेण शंखं प्रक्षाल्य कृष्णमंत्रेण पूरयेत् | 
मंत्रयेत् प्रणवे नैव सामान्यर्थमिदं स्मृतम् | 
द्वार्ययावाग्नयजेत्तत्र सर्वविघ्नोपशांतये | 
नन्दः सुनन्दश्चण्डश्च प्रचण्डो बल एव च | 
प्रबलो भद्रनामा च सुभद्रो विघ्नवैष्णवाः | 
द्वौ द्वौ विघ्नौ प्रतिद्वारे पुरतो विनता सुतम् | 
प्रणवादि नमोऽन्तेन नाममंत्रेण पूजयेत् | 
ततोऽक्षतान् समादाय दक्षे नाराचमुद्रया | 
प्रक्षिपेदस्त्रमंत्रेण गृहांतर्विघ्नशांतये | 
अपसर्पंतु ते भूता ये भूता भुवि संस्थिताः | 
ये भूता विघ्नकर्त्तारस्ते नश्यंतु शिवाज्ञया | 
भूतसंघान् समुच्चार्यय दक्षपाद पुरःसरम् | 
ध्यायेदिह गृहाभ्यंतः प्रविशेन्नत कन्धरः | 
यजेत्तत्रैव ब्रह्माणं वास्तुदोषोपशांतये | 
प्रांमुखः संयतात्मा च संविशेद्विहितासने | 

पृ० २०अ) तथा मृदासने मंत्री पटाजिन कुशोत्तरे | 
काष्ठासने भवेद्रोगो वंशे वंश क्षयं भवेत् | 
शैलासने च वाग्रोधः पल्लवे मति विभ्रमः | 
धरण्यां दुःख संभूतिः पीडनं राजने भवेत् | 
विष्णुः कालांत्मकश्चात्मा ततः पूर्वमुखो भवेत् | 
गन्धपुष्पादि पत्राणि स्वदक्षे च निवेशयेत् | 
दीपं बलिं च नैवेद्यं क्षुन्दरं पुरतो न्यसेत् | 
सुवासिताम्बुसंपूर्णं वामे कुम्भं सुशोभनम् | 
पृष्ठदेशे पात्रमेकं करक्षालनाय संन्यसेत् | 
पद्मासनं स्वस्तिकम्बा आत्वार्ययो विधिना विशेत् | 
ऊरोरुपरि विन्यस्य सम्यक्पादतले उभो | 
पद्मासनमिदं प्रोक्तं योगिनो हृदयंगमम् | 
जानुर्वोरंतरे कृत्वा सम्यक् पादतले उभे | 
ऋजुकायो विशेद योगी स्वस्तिकं तत् प्रचक्ष्यते |
मंगलांकुर पात्राणि चतुर्द्दिक्षु निवेशयेत् | 
आशीर्वागभिर्द्विजातीनां वैष्णवं यागमारभेत् | 
शिष्यश्च वृणुयाद्भक्त्या आचार्ययं भक्तितत्परः | 
वासोऽलंकारविभवैर्वित्तशाठ्य विवर्ज्जितः | 
ऋत्विजं वृणुयात्तत्र दश पंच त्रयं तथा | 
पुण्याहं वाचयित्वा च पंचघोष पुरःसरम् | 
भूतशुद्धिं ततः कुर्ययात् सर्वार्थत्वविशुद्धये | 
कृतांजलि परो भूत्वा वामे गुरु त्रयं यजेत् | 
गुरुं च परमादिं च परापर गुरुं तथा | 
दक्षपार्श्वे गणेशं च मूर्द्धिण् देवं विभावयेत् | 
ततो मण्डपमध्ये च स्थण्डिलं गोमयाम्बुना | 
उपविश्य यथा न्यायं तस्य मध्ये निधापयेत् | 
सूत्रं प्राक् प्रत्यगग्रं च विप्राशीर्वाचनैः सह | 
गुणितो नाभितो मत्स्यो मध्यारभ्य प्रविन्यसेत् | 
तन्मध्यस्थितयाम्योदगग्रं सूत्रं निधापयेत् | 

पृ० २०ब) ततो मध्यान्न्यसेद्धस्तमानमात्रं दिशं प्रति |
सत्रेषु मकरान्न्यस्येन्मत्स्यान् वान्य तमः पुमान् | 
सूत्राग्रमकरेभ्यश्च न्यसेत् कोणेषु मत्स्यकान् | 
कोणमत्स्या स्थिताग्राणि दिक्षु सूत्राणि पातयेत् | 
ततो भवेच्चतुष्कोणं चतुरस्रं तु मण्डलम् | 
तत्राग्निमारुतं सूत्रं निरृतेशं तु पातयेत् | 
प्राग्याम्य वरुणो दीच्य सूत्राग्र मकरेषु च | 
विहिताग्रं लग्नसूत्रं चतुष्कं प्रतिपादयेत् | 
कृत हस्तं भवेयुस्ते काणे कोष्ठेषु मत्स्यकाः | 
एष प्राग्वरुणो याम्योदीच्यानि च प्रपातयेत् | 
षट्पंचाशत्पदानि स्युरधिकानि शतद्वयात् | 
यदा तदाथो विभजेत् पदानि क्रमशः सुधीः | 
पदैः षोडशकैर्मध्ये पद्मं वृत्तत्रयंमितं | 
तैरष्टचत्वारिंशद्भीराशिः स्याद्दीपशोभितम् | 
सद्वादशैः शतपदैः शोभाख्याः स्युश्चतुष्पदाः | 
चतुष्पदाश्च शोभाः स्युः षट्पदं कोणकं भवेत् | 
वृत्तवीख्यो वा रचयेन्मध्ये सूत्र चतुष्टयम् | 
प्राग्याम्य वरुणो दीच्यं तद्भवेद्राशिमण्डलम् | 
कर्णिकायाः केशराणां दलस्यार्द्ध दलस्य च | 
दलाग्रवृत्तराशीनां वीथ्याः शोभां पशोभयोः | 
वृत्तानि चतुरस्राणि व्यक्तं स्थानानि कल्पयेत् | 
भवेन्मण्डलमध्यांकः करेण चतुरंगुलऽ |
द्व्यंगुलाः केशराणिल्युः संध्यग्रं चतुरंगुलम् | 
तथा दलानां मानादग्रं द्व्यंगुलो न भवेत् *| 
अंतराल पृथग् वृत्तत्रये द्व्यंगुलमुच्यते | 
ततश्च राशिचक्रं स्यात् स्व स्व वर्ण विभूषितम् | 
वामे मण्डलकं कुर्ययात् षड्भिरष्टभिरेव वा |

पृ० २१अ) द्वात्रिंशदंगुलं ह्येतत् परत्वात्तावदिष्यंते | 
वृत्तं चक्रमुशंत्येके चतुरस्रं तु तद्विदः | 
यदि वा वर्त्तुलं चैव वा स्युर्द्वादशराशयः | 
ते स्युः पिपीलिका मध्या मातुलुंगु निभा अपि | 
चक्रं च चतुरस्रं चेत्त्रयद्वादशराशयः | 
भवेयुः पंकजदलनिभा वा कथिता बुधैः | 
तद्वही रुचिरान् कुर्ययाच्चतुरः कल्पशाखिनः | 
जलजैः स्थलजैश्च पिसुमनोभिः समन्विताम् | 
हंस सारसकारण्ड शुक भ्रमर कोकिलैः | 
मयूर चक्र वाकाद्यैरारुढ़ विटपाततान् | 
सर्वेषु निवृत्तिकरान् विलोचन मनोहरान् | 
तद्बहिः पार्थिवं कुर्ययान्मण्डलं कृष्णकोणकम् | 
मण्डलानि च तत्त्वज्ञो राश्यस्तान्येव कारयेत् | 
नामावल्यत्र रचयेत् प्रमाणादन्य मण्डलम् | 
आवाह्य देवता यस्यामर्च्चयंस्त्वन्य देवताः | 
उभाभ्यां लभते शायं मंत्रीतरलदुर्म्मुतिः | 
कालात्मकस्य देवस्य राशि व्याप्तिमजानता | 
कृतं समस्तं न्यर्थं स्यादाज्ञावज्ञानमानिना | 
तस्मात् सर्वं प्रयत्नेन राशीन् साधिपतीन् क्रमात् | 
अवगम्यानुरूपाण्डि मण्डलानि न चान्यधीः | 
उपक्रमेदर्च्चयितुं होतुं वा सर्व देवताम् | 
रजांसि पंचवर्णाणि पंचद्रव्यात्मिकानि च | 
पीत शुक्लारुण श्यामकृष्णान्येतानि भूतले | 
हारिद्रं स्यात्तथा पीतं ताण्डूलं च सितं भवेत् | 
तथा दोषाय वक्षार संयुक्तं रक्तमुच्यते | 
कृष्णं दग्धपुलाकोष्ट्यं श्यामं विलदलादिकम् | 
सितेन रजसा कार्यया सीमारेखा विपश्चिता | 
अंगुलोत् सेध विस्ता प्रशस्ता सर्वकर्म्मसु | 

पृ० २१ब) पीता स्यात् कर्णिका शुक्ल पीतरक्ताश्च केशराः | 
दलान्यब्जस्यांतरालं श्यामचूर्णेन पूरयेत् | 
सितरिक्तासितैर्वर्णैर्वृत्तत्रयमुदीरितम् | 
नानावर्णविचित्राः स्युश्चित्राकाराश्च वीथयः | 
द्वारशोभोपशोभाः स्युः श्वेतरक्ता हरिद्रकाः | 
राशिचक्रावशिष्टानि कोणान्यद्विक्षुयानि वै | 
पीठपादानि तानि स्युरसितान्यरुणानि वा | 
अथ वारुणानि च दलानि तथा दलसंधिरसितवत् | 
असिता वरुणाश्च रजसा विहितान्यपि कथयंत्यपरे || 

इति श्रीगौतमीये महातंत्रे सर्वतंत्रोत्तमोत्तमे अष्टमोऽध्यायः || ८ || 

पंचगव्येन तद्गेहं मण्डलं च विशोधयेत् | 
पलमात्रं दुग्धभागं गोमूत्रं तावदिष्यते | 
घृतं चपलमात्रं स्याद्गोमयं तोलक द्वयम् | 
दधि प्रसृतिमात्रं स्यात् पंचगव्यमिदं स्मृतम् | 
अथवा पंचगव्यानां समानो भाग इष्यते | 
मूलमंत्रेण संमंत्र्य कुशाग्रेणैव शोधयेत् | 
तेन सर्व विशुद्धिः स्यात् सर्वपापनिकृंतनम् | 
महांति पातकान्येव कृत्वा गव्यं पिवेद्यदि | 
नाशयेत् पानमात्रेण इत्यूचुर्वेदवेदिनः | 
भूतशुद्धिं ततः कुर्ययाद् येन पूर्णफलं लभेत् | 
ओं नमः सुदर्शनाये त्युक्तास्तेणैव देशिकः | 
तालत्रयं सम्विदध्यादूर्द्धोर्द्धं च समाहितः | 
दिग्बन्धनं छोटिकाभिर्द्दशभिः कारयेत् सुधीः | 
ततस्तेनैव जनितं तेजो रक्षत्विति स्मरेत् | 
विनिधाय करौ स्वांके उत्तानौ परिचिंतयेत् | 
हूंकारेण समुत्थाप्य शक्तिं स्वाधार संस्थिताम् | 
मूलाधारमथ स्वाधिष्ठानं च मणिपूरकम् | 

पृ० २२अ) अनाहत विशुद्धं च आज्ञाचक्रं च चिंतयेत् | 
गुदे च ध्वजमूले च नाभौ हृदय एव च | 
कंठे तथा भ्रुवोर्म्मध्ये यथाक्रम मनुं स्मरेत् | 
चिंतयेत् पुनराधारं कनकाब्जं चतुर्द्दलम् | 
तन्मध्ये चिंतयेद् योनिं चंन्द्रार्काग्नि समद्युतिम् | 
तदंतश्चिन्तयेन्मंत्री जीवात्मानं समाहितः | 
जवा बंधूक सदृशं तड़इत्कोटिप्रतीकाशं चन्द्रकोटि सुशीतलम् | 
प्रदीपकलिकाकारं कुण्डलिन्यासनं तथा | 
सुषुम्नावर्त्मना सोहऽमिति मंत्रेण योजयेत् | 
सहस्रारं शिवस्थाने परमात्मनि देशिकः | 
तथैव पंचुभूतानि संहारक्रमः तस्तथा | 
वाक्पाद्पाणिपायूपस्थ वचनादानमेव चे | 
गतिर्विसर्गानन्दश्रोत्रत्वक्चक्षूरसनाः पुनः | 
नासाशब्दस्तथा स्पर्शो रूपं रसोऽपि गन्धकः | 
तत्त्वान्येतानि पंचविंशत् पुरुषेण च योजयेत् | 
अहंकारं मनोबुद्धिं चित्तं तत्रैव योजयेत् | 
जीवभावेन लीनानि सर्वाणि परिचिंतयेत् | 
धूर्मवर्णं(धूम्रवर्णं) ततो वायु बीजं षट्बिंन्दु लांछितम् | 
पूरयेदीड़या वायु सुधीः षोड़शमात्रया | 
मात्रया च चतुःषष्ट्या कुम्भयेत्तु सुषुम्नया | 
द्वात्रिंशन्मात्रया मंत्री रेचयेत् पिंगलाध्वना | 
पूरयेदनया चैव संचिंत्य नील मारुतम् | 
रक्तवर्णं वह्निबीजं त्रिकोणं स्वस्तिकान्वितम् | 
तेन पूरकयोगेन मात्रया षोड़शाख्यया | 
चतुःषष्ट्या मात्रया च निर्द्दहेत् कुम्भकेन च | 
वामपार्श्व स्थितं पाप पुरुषं कज्वलप्रभम् | 
ब्रह्महत्या शिरस्कं च स्वर्णस्तेय (य) भुजद्वयम् | 

पृ० २२ब) सुरापान हृदायुक्तं गुरुतल्प कटिद्वयम् | 
तत् संसर्गि पदद्वन्द्वमंगप्रत्यंग पातकं | 
उपपातक रोमाणं रक्तश्मश्रु विलोचनम् | 
खड्गचर्म्मधरं क्रुरं क्रुद्धाः कुक्षौ विचिन्तयेत् | 
मूलाधारोत्थिते नैव वह्निना निर्द्दहेच्चतम् | 
एवं संदह्य परितो द्वात्रिंशन्मात्रया ततः | 
भस्माना सहितं मंत्री रेचयेत् पिंगलाध्वना | 
वामनाड्यां चन्द्रबीजं कुन्देन्द्वयुत सप्रभम् | 
भालेन्दुबीजं संयोज्य ततः षोडशमात्रया | 
सुषुत्रया(सुषुम्नया) चतुःषष्टि मात्रया बीजमैन्दवम् | 
ध्यात्वा मृतमयीं वृष्टिं पंचाशद्वर्णरूपिणीम् | 
तया देहं विचिंत्यैवं मनसापि कुलाध्वना | 
द्वात्रिंशन्मात्रया मंत्री लं बीजेन दृढ़ं नयेत् | 
स्वस्थाने हंसमंत्रेण पुनस्तेनैव वर्त्मना | 
जीवं तत्त्वानि चानीय स्वस्थाने स्थापयेत्ततः | 
इति कृत्वा भूतशुद्धिं मातृकान्यासमाचरेत् | 

गौतम उवाच 
भूतशुद्ध्या वद ब्रह्मन् कस्य शुद्धिः प्रजायते | 
नात्मनः सर्वशुद्धीनां कारणं स तु कथ्यते | 
न जीवस्य ब्रह्मणा च सहैक्यं तस्य नित्यशः | 
न देहस्य तदारभ्य नित्यता तस्य कथ्यते | 
मनसां वापि बुद्धेश्च कस्य स्यात् कुरु वीक्षणम् | 
इत्यादि संशयं छिन्धि त्वं हि ब्रह्म समः स्मृतः | 

नारद उवाच 
शरीराकार भूतानां भूतानां यद्विशोधनम् | 
अव्यय ब्रह्मसंयोगाद् भूतशुद्धिरियं मता | 
अंतःकरण मध्ये तु ज्योतिरात्मा प्रवर्त्तते | 
लिंगदेहं तु तं प्राहुर्योगिनस्तत्त्ववेदिनः | 
तस्य शोधनमात्रेण सर्वशुद्धिः प्रजायते | 
तदेव विश्वजनककारणं जन्मकारणम् | 
तद्वियोगे भवेन्मृत्युर्नान्यथा जन्म कोटिभिः | 

पृ० २३अ) इत्येत् कथितं सर्वं पुरुपार्थस्य निगमे | 
योगाद्यभ्यासयोगेन मंत्राभ्यासेन नाशयेत् | 
भूतशुद्धिं विधायेह्यं योग्यस्तु देशिकोत्तमः | 
न्यासं देहस्य सन्नाहं विदेधीतानुपूर्वकम् | 
भूतशुद्धिर्मातृकाचक्रेश वाद्या तथा च सा | 
तत्त्वन्यासं तथा कुर्ययात् प्राणायामस्ततः परम् | 
न जीवस्य ब्रह्मणा च सह्यैकं तस्य नित्यशः | 
न देहस्य तदारभ्य नित्यता तस्य कथ्यते | 
मनसो वापि बुद्धेश्च कस्य स्यात् कुरुवीक्षणम् | 
इत्यादि संशयं छिन्धि त्वं हि ब्रह्म समः स्मृतः | 

नारद उवाच | 
वर्णन्यासं तथा कृत्वा दशतत्तुं तथाचरेत् | 
विष्णुपंजरनामानमित्युक्तः क्रमसंग्रहः | 
तथार्घ्यस्थापनं कुर्ययाद् यथावदनुपूर्वशः | 
स्ववामाग्रे चतुरस्रं मंडलं परिचिंतयेत् | 
पुष्पैरभ्यर्च्यतं मंत्री तवाधारं प्रतिष्ठयेत् | 
मं वह्निमंडलाय नमो मंत्रोऽयं तस्य चेष्ट्यते | 
वृत्ताकारेण तत्रैव वह्नेर्द्दशकला यजेत् | 
वृत्ताकारेण तत्रैव कलाद्वादश पूजयेत् | 
कं भं तापिन्यै इत्युक्ता खं वं तापिनिका तथा | 
गं फं उच्चार्यय धारिण्यै धूम्रां च परिपूजयेत् | 
द्यं पं मरीचिमभ्यर्च्च्य ङं नें ज्वलिनिकां तथा | 
चं धं रुचिं छं दं चैव सुषुम्नां पूजयेद् गुरुः | 
जं थं च भोगदां मंत्री पूजयेत् कुसुमाक्षतैः | 
झं तं विश्वामभ्यर्च्च्य अं णं च बोधिनीं न्यसेत् | 
ठं टं च धारिणीं तद्वत् ठं डं क्षमां च पूजयेत् | 
नमोऽन्नेनैव मंत्रेण चतुर्थी प्रत्ययान्विता | 
एवं शं खं समभ्यर्च्च्य कलासौरेर्धनपदाः | 
विलोम मातृकां नप्त्वा स्वेष्ट मंत्रं तथा सुधीः | 
पाथसा तीर्थं तेनैव पूरयेद्विमलेन च | 

पृ० २३ब) उंकारेणैव मंत्रेण चन्द्रं तत्र प्रपूजयेत् | 
अमृता मानदा पूषात्पुष्टिः पुष्टीरतिर्धृतिः | 
शशिनी चन्द्रिका कांतिर्ज्योत्स्ना श्रीः प्रीति वृद्धिदा | 
पूर्णापूर्णामृता चेति षोडशलामदोः | 
षोड़शखरयीमेन नमोऽन्तेन प्रपूजयेत् | 
तत्राक्षतानि पुण्याणि स दूर्वाणि विनिक्षिपेत् | 
वामेनाछाद्य हस्तेन षडंगं दक्षहस्ततः | 
दशकृतो जपेन्मूलं गालिनीं शिखया न्यसेत् | 
करौ प्रसार्यय चान्योऽन्यं संपुट क्रमयोगतः | 
प्रयोज्य दक्षिणांगुष्टं तथा वामकनिष्टया | 
वामया दक्षिणांगुष्टं मुद्रेयं गालिनी मता | 
अर्घस्य फलदा प्रोक्ता शंखस्योपरिचालिता | 
गंधादिभिः समभ्यर्च्च्य कृष्णाख्यं धामयोजपेत् | 
अस्त्रादिभिः सुसंरक्ष्य धेनुं योगी प्रदर्शयेत् | 
तद्दक्षिणे तु शंखं वा ताम्रं वा पार्थिवं तथा | 
पात्रमेकं निधायाथ तथा तोयेन पूरयेत् | 
ताभ्र(म्र)पात्रं च विप्रर्षे विष्णो रतिप्रियं मतम् | 
तथैव सर्वपावाणां मुख्यं शंखं प्रकीर्त्तितम् | 
मृत्पात्रं च तथा प्रोक्तं स्वर्णं वा राजतं तथा | 
पंचपात्रं हरेः शुद्धं नान्यत्तत्र नियोजयेत् | 
तेनामृतेन सर्वत्र द्रत्यं मंत्रमयं भवेत् | 
ततो धर्म्मादिभिर्म्मंत्री गात्रे पीठानि विन्यसेत् | 
गंधाक्षतैः कुसुमुकैः पवित्रैर्ज्वलयोजितैः | 
इति पीठं समभ्यर्च्च्य ध्यायेन्मंत्रात्मदेवताम् | 
मूलादि ब्रह्मरंध्रांतं विषतंतुस्वरूपिणीम् | 
कुण्डर्लां त्रिविधां तत्र तथा बीजाक्षरं त्रिधा | 
तुरीयां कुण्डलीं मूर्द्धिण् वासुदेवं तुरीयकम् | 
ओंकारं मूलदेशे च द्रवत् स्वर्णनिभं स्मरेत् | 

पृ० २४अ) मूलादि हृदयं यावत् वह्नि कुण्डलिनीं तथा | 
हृदये कामबीजं च सूर्ययायुत समप्रभम् | 
सूर्ययकुण्डलिनीं तत्र सूर्ययकोटि समप्रभाम् | 
हृदया कुलपर्ययंतं ध्यायेदनाकुलः सुधीः | 
भ्रुमध्याद्ब्रह्मरन्ध्रांतं मायामिन्द्वयुत प्रभाम् | 
चन्द्रकुण्डलिनीं तद्वत् स्ववेदमृतविग्रहाम् | 
बिन्दुनादमयं वासुदेवं बिन्दौ तुरीयकम् | 
देशकालाथवच्छिन्न सर्वतेजोमयं स्मरेत् | 
तुर्यय कुण्डलिनीं तद्वत् केवलं ज्ञानविग्रहाम् | 
एवं ध्यात्वा पुनर्बीजं संपूर्णं मनसा स्मरेत् | 
चिदानन्दमयं स्वच्छं एका चैकतया गुरुः | 
सुधावृष्ट्यनिपतंत्या तर्पयेत् परदैवतम् | 
ध्यात्वा ध्यात्वा पुनर्ध्यात्वा सहजानन्दविग्रहः | 
विनुस्नुत सुधाभिस्तु तर्पयेच्च पुनः पुनः | 
अंतर्याग इति प्रोक्तो जीवतो मुक्तिदायकः | 
मुनीनां च मुमुक्षूणामधिकारोऽत्र केवलम् | 
अथवा मानसैर्द्रव्यैः प्रकटेनापि पूजयेत् | 
ध्यात्वा हृत्पद्ममध्ये तु वासुदेवं यथोदितम् | 
स्वागताद्यैरुपचरेत् पाद्याद्यैः स्नानभूषणैः | 
गंधपुष्पधूपदीपैर्नैवेद्यविधिना विना |
पुष्पांजलीन् ततो दद्यात् बहुमालां निवेदयेत् | 
अथवा घृतसंभूतैः प्रकद्वै(टै)रर्च्चयेत् प्रभुम् | 
स्वागताद्यैर्निवेद्यांतैरात्मभेदेन पूजयेत् | 
चन्दनागुरु निष्पन्द चर्चितांगः स्वयं गुरुः | 
विष्णपंजरमंत्रेण तञत्स्थाने विधानवित् | 
रचयेत्तिलकं भक्त्या प्रदीपकलिका निभम् | 
पुष्पांजलिं पंच कृतो विधिवत्तनुयाद् गुरुः | 
तुलसी युगलं वामपादे दक्षिणके तथा |

पृ० २४ब) हयारियुगलं पार्श्वद्वये गन्धाद्वयान्वितं |
पद्मयुग्मं मूर्द्धिण् देशे मूलेन दक्षवामके | 
षड्भिः सर्वतनौ न्यसेत् पुनः सर्वैश्च सर्वतः | 
एवं पुष्पांजलि प्रोक्तो हरिसान्निध्यकारकः | 
श्रीखण्डं दक्षिणे दद्यात् सितपुष्पेण संयुतम् | 
वामे च चन्दनं दद्यात्तथा रक्तेन संयुतम् | 
सर्व पुष्पांजलौ दद्यात् सर्वगन्ध समन्वितः | 
दक्षिणं वासुदेवाख्यं स्वच्छचैतन्यमव्ययम् | 
वामे च रुक्मिणी नित्या रक्ता रजोगुणान्विता | 
तेन सत्त्वरजोरूपं आत्मानं चिंतयेद्गुरः | 
मूलमंत्रं जपन् बुद्ध्या सुषुम्ना मूलदेशके | 
मंत्रार्थं तस्य चैतन्यं बीजं ध्यात्वा पुनः पुनः | 
उदयादि लयांतं च मंत्रमेव समभ्यसेत् | 
उदयः शब्दरूपश्च लपश्चात्मा प्रकीर्तितः | 
ज्ञानाज्ञान विभागेन तन्मयो भव गौतम | 
मनः सहरसं शौचं नौमं मंत्रार्थचिंतनम् | 
अथग्रत्वमनिर्वंदो जप सम्पति हेतमः | 
एवं ते कथितं सम्यक् त्रिविधं यजनक्रमम् | 
यान् कृत्वा सम्पदायेन मंत्री वांछितमश्नुते || 
अथ मण्डल मध्ये तु पूजनं बाह्य गोचरम् | 
आरभेत् प्रकटैर्द्रव्यैर्नानारससुविस्तरैः | 
पाद्यार्घ्याचमनीयानि पात्राणि च स्वदक्षिणे | 
संस्थाप्य तत्तद्द्रव्यैश्च पूरितानि च देशिकः | 
अर्घ्यास्य त्रीणि पात्राणि पाद्यस्यापि त्रयं भवेत् | 
तथा चाचमनीययनि पात्राणि च विभागशः | 
तथाकरण दौर्बल्यादेकमेकं प्रशस्यते | 
पूरयेद्विधिना मंत्री मण्डलं शुभ तंडुलैः | 
शुद्धैरेवाक्षकैः सम्यग् यावत् पंकजमंडलम् | 

पृ० २५अ) कुशान् विस्तार्यय तत्रैव पंकजं विष्टरान्वितं | 
पुष्पाणि च विकीर्ययाथ कुम्भस्थापनमाचरेत् | 
हैमं रूप्यं ताम्रमयं मार्त्तिकं वा स्वशक्तितः | 
वित्तशाठ्यं न कुर्वीत कुतेऽनिष्टमवाप्नुयात् | 
द्वात्रिंशदंगुलं कुम्भं विस्तारोन्नतिशालिनं | 
पोड़श द्वादशांगुलमतो न्यूनं न कारयेत् | 
पुण्यस्त्रीनिर्म्मितैः सूत्रैर्विधिवन्विगुणीकृतैः | 
तेन संवेष्ट्य परितः यथानक्षरते क्वचित् | 
भग्ने मृत्युः साधकस्य क्षरणे चापदां पदं | 
तस्माद्दोषापि विज्ञाय कुर्ययात् सर्वमतन्द्रितः | 
प्रक्षाल्यांतरमंत्रेण गंधैः परिमलान्वितं | 
वेदविद्भिर्द्विजैः सार्द्धं स्थापयेतारमुच्चरन् | 
समीवृक्ष त्वचांतोयैरथवाप्यैक्षवौषधीः | 
विष्णु गन्धाष्टकैर्वाथ तीर्थोदैर्वाथ पूरयेत् | 
चन्दनागुरुह्नीवेरं कुष्ठ कुंकुम रोचनाः | 
जढामांसी मुरामांसी विष्णोर्गन्धाष्टकं स्मृतं | 
गन्ध्याष्टकमिदं हृद्यं विष्णोः सान्निध्यकारकं | 
वह्निरूपमथाधारं कलाभिः सह पूजयेत् | 
तथा सूर्ययमयं कुम्भं तत् कलाभिः प्रपूजयेत् | 
जलं सोममयं तद्वत् तत कलाभिः समर्च्चयेत् | 
तेजस्त्रयमिदं प्रोक्तं जलं तदात्मकं स्मृतं | 
विलोम मातृकावर्णैः सर्वत्र पूरणं स्मृतं | 
तथा मूलं समुच्चार्यय पूरयेद्विगतामयः | 
तीर्थमंत्रेण तीर्थानि योजयेत् सूर्ययमण्डलात् | 
वृहत् शंखं तथा स्थाप्य स्वपुरो भागमग्रतः | 
तत्राधारं प्रतिष्ठाप्य पूजयेद्वह्निमण्डलं | 
ततः शंखं प्रतिष्ठाप्य सूर्ययात्मकमथार्च्चयेत् | 
प्रदक्षिणक्रमेणैव कलाः सर्वत्र पूज * |

पृ० २५ब) विलोम मातृकां जप्त्वा तथा मंत्रं प्रपूरयेत् | 
क्वाथोदकैर्व्वा दुग्धैर्वा पूर्वोक्तैर्वा प्रपूरयेत् | 
तेजस्त्रयकलाऽभ्यर्च्च्य प्राणस्थापन पूर्वकं | 
आवाहनादिकं कृत्वा कला एकैकशः क्रमात् | 
संपूज्य विधिवद्विद्वान् देवसान्निध्यहेतवे | 
प्रणवांशोद्भवः सम्यक् कलास्तत्र प्रपूजयेत् | 
स्थापनांते तु संयोज्य गन्धपुष्पादिभिर्यजेत् | 
एकैकमृक्पठंस्तत्र तत्र तत्र जपं क्षिपेत् | 
पाथस्तेजोमायं तत्रा योजयेद् गुरु सत्तमः |
प्रथमं प्रकृते हंसः प्रतद्विष्णुरनंतरं | 
त्र्यम्बकं च तृतीये स्यात्तद्विप्रासां चतुष्टयं | 
विष्णुर्योनिं कल्पयेत्तु पंचमं परिकीर्त्तितं | 
ऋक् पंचकमिदं प्रोक्तं प्रणवार्णस्वरूपकं | 
तारस्य पंचभेदेने पंचाशद्वर्णगाः कलाः | 
सृष्टिरृद्धिः स्मृतिर्म्मेधा कांतिर्लक्ष्मीर्ययुतिः स्थिरा | 
स्थिति सिद्धिरिति प्रोक्ताः कचवर्गगताः क्रमात् | 
अकाराद्ब्रह्मणोत्पन्ना तप्तचामी करप्रभाः | 
एता करधताक्षस्रक् पंकजद्वय कुण्डिका | 
जरा चपोलिनी शांतिरीश्वरी रति कामिके | 
वरदाह्लादिनी प्रीतिर्दीघाः स्युश्च तवर्गगाः | 
उकाराद्विष्णुनीत्पन्नास्तमालदलसन्निभाः | 
अभीति दवचक्रेष्ट वाहवः परिकीर्तिताः | 
तीक्ष्णारौप्री भयानि शतं प्रीक्षुप्तां धनी क्रिया | 
उतकारी मृत्युरेतः स्युः कथिताः पयवर्गकाः | 
वज्रेणनार्णादुत्पन्नाः शरच्चन्द्रनिभा प्रभाः | 
उद्वहंत्यभयं शूलं कपालं बाहुभिर्वरं | 
ईश्वरेणोदिताविन्यो पीतश्वेतारुणासिताः | 

पृ० २६अ) अंता च यकवर्गस्था जवाकुसुमसन्निभाः | 
अभयं हरिणं टंकं दधाना बाहुभिर्वरं | 
निवृत्तिः संप्रतिष्टा स्याद्विद्या शांतिरनंतरं | 
इक्षिका दीपिका चैदरोचिका मोचिका परा | 
सूक्ष्मासूक्ष्मामृता ज्ञानामृता चाप्यायनी तथा | 
व्यापिन व्योमरूपाः स्युरंतरा स्वरशक्तयः | 
सदाशिवेन संजाता नादादेताः सितुष्ठिषः | 
अक्षस्रक् पुस्तक गुण कपालवर तर्ज्जनी | 
तत्रत् कलाः समावाह्य कृत्वा प्राणस्य संयमं | 
संपूज्या गंधपुष्पाद्यैस्तस्यांते जलमर्पयेत् | 
कुम्भे तेजस्त्रयकला अष्टविंशज्जपन् ततः | 
जपेत कलाश्च पंचाशत् प्रणवांश्च समुद्भवाः | 
पुनश्च पंच ऋक् जप्या मूलमंत्रं जपेततः | 
चतुर्नवति मंत्रोऽयं देवसान्निध्यकारकः | 
नवरत्नं तद्वदेव निःक्षिपेन्मातृकां जपन् | 
नवरंध्रमयं चाप्यान् नवरत्नं तदात्मकं | 
वज्रमौक्तिक पुष्पाख्य विद्रुमं पद्मरागकं | 
नीला मकरतं चैव माणिक्यं स्वर्ण एव च | 
नवरत्नमिति प्रोक्तं सर्वदेवाश्रमं महत् | 
स्थापयेत्तन्मुखे मंत्री चपकं फलसंयुतं | 
विष्टरं तन्मुखे दत्त्वा दत्वा च पंचपल्लवं | 
शुद्धेन क्षौमयुग्मेन निर्न्मलेनांशुकेन वा | 
वेष्टयेद्विधिना मंत्री सर्वाश्चर्ययं यथा भवेत् | 
बहुमालां ततो दद्यात् गंधं च सुमनोहरं | 
हरिमावाहयेत्तत्र छायायां कल्पशाखिनः || 

इति श्रीगौतमीयमहामंत्रे नवमोऽध्यायः || ९ ||

अथ पुष्पांजलि करः समायत नभस्थलः | 
हृत्पद्मसंस्थितं तेजः कुंडल्या सहमेलयेत् | 
चिदानन्दघनं शुद्धं सर्वतेजोमयं स्मरन् | 

पृ० २६ब) षट्चक्रभेदने नैव उन्मन्या सह योजयेत् | 
जीवानन्दमयं तत्तु प्राप्तनैश्वर्ययमद्भुतं | 
आराध्य मानसैर्द्रव्यैर्व्वहन्नासापुटं क्रमात् | 
करस्थ मातृकाम्भोजे चैतन्यं योजयेच्च तत् | 
कुम्भमध्ये मंत्रमुर्त्ता वावाह्य परिपूजयेत् | 
कृष्ण कृष्ण महायोगिन् सर्वे सत्त्व हृदि स्थिते | 
सर्वंत्र सर्वग ब्रह्मन् कृपया सन्निधी भव | 
मंत्रेणानेन संस्थाप्य तत्तन्मुद्रा प्रदर्शयेत् | 
ऊर्द्धांजलिमधः कुर्ययादियमावाहनी भवेत् | 
सेयं तु विपरीतास्यान्मुद्रास्थापनकर्म्मणि | 
वाह्यांगुष्टद्वयं मुष्टीनुशस्यात् सन्निधापनी |
अंगुष्टगर्ब्भिणी सैव मुद्रा स्यात् सन्निरोधनी | 
अन्योऽन्यतर्ज्वनीयामभ्रमणादवगुंठनी | 
आवाह्य पंचमुशभिः प्राणस्थापनमाचरेत् | 
पाशांकुश पुटा शक्तिस्ततोऽहंस मनुं वदेत् | 
कृष्णस्य प्राणा इह प्राणाः कृष्णस्य जीव इह स्थितः | 
तेष्ट्य सर्वेन्द्रियाणि च वांमनश्चक्षुरित्यथ | 
इहागत्य सुखं चिरं तिष्ठंतु स्वाहयायुतं | 
अयं प्राण मनुः प्रोक्तः सर्वजीव प्रदायकः | 
अनेन तु विहितायेर्म्मनवोनिर्जीविता मताः | 
रहस्यं चस्य गुरुतस्तंत्रतो ज्ञानवैभवे | 
किं न सिध्यति विप्रर्षे देशिकस्य न चान्यथा | 
मातृकां केशवाख्यां च तत्वं संन्यस्य येन वै | 
करांग दश तत्त्वानि न्यासनात् सन्निधिर्भवेत् | 
सर्वात्मा सर्वगो देवो मण्डलाधारधिष्टितः | 
शालग्रामेमणौ यंत्रे मण्डले प्रतिमासु च | 
नित्यं पूजा हरेः कार्यया न तु केवल भूतले | 

पृ० २७अ) गण्डक्याश्चैक देशे च शालग्रामस्थलं महत् | 
पाषाणं तद्भवं यत्तत् शालग्राममिति स्मृतं | 
शालग्रामशिलास्पर्शात् कोटिजन्मा च नाशनं | 
किं पुनर्यजनं तत्र हरेः सान्निध्यकारकां | 
शालग्रामैक यजनाच्छत लिंग फलं लभेत् | 
बहुभिर्ज्जन्मभिः पुण्यैर्यदि कृष्णशिलां लभेत् | 
गीष्पदेन च चिह्नेन तेन समाप्यते जनुः | 
कामक्रोधादिदोषोस्य सर्वदुःख निपंवणात् | 
एवं मित्याहुरे तस्मिन् देवः प्रीणाति पूजितः | 
पद्ममष्टपलांशं च चतुरस्रं सुलक्षणं | 
चतुर्द्वारसमायुक्तं कामगर्वित कर्णिकं | 
सामान्ययंत्रमुद्दिष्टमष्टादशाक्षरं श्रणु |
चतुरस्रं चतुर्द्वारं पद्ममष्टदलान्वितं |
षट्कोणमध्ये कामाख्यं सप्तदशार्णवेष्टितं | 
षडक्षरं मनुवरं षट्कोणे विलिखेत्ततः | 
एतद्यंत्रं महाभाग कृपया कथितं तव | 
अस्य विज्ञानमात्रेण कृष्णात्मा साधको भवेत् | 
अखण्डमण्डलाकारं व्याप्त विश्यं विजृम्भते | 
सर्वदेवमयं येन तेन मण्डलमुच्यते | 
प्रतिमा कृष्णदेवस्य यत्नतः कारयेत् सुधीः | 
शिल्पिना कृष्णा भक्तेन विश्वकर्म्मो क्रजानतो | 
दशपंचांगुला मुख्या मध्यमा द्वादशांगुला | 
अष्टांगुलाधमासा तु न्युनाधिक्यं न कारयेत् | 
अज्ञानेनापि मोहेन यदि कुर्ययान्नराधमः | 
प्रतिष्टा विफला तस्य पूजनात्न फलं भवेत् | 
मानांगुल विहीना सा प्रतिमा यत्र तिष्ठति | 
राजानं पीड़यत्येव गृहस्थो नरकं व्रजेत् | 
मानांगुलेन सा कार्यया नान्यथामुनिसत्तम | 

पृ० २७ब) काश्मरी ज्ञानदा प्रोक्ता स्वर्णजापि च मुक्तिदा | 
सम्पत्ति दातु शिलजा राजती बहुमुक्तिदा | 
तेजोजादारुजायाचरैक्तिकी शत्रुनाशिनी | 
ताम्री धर्म्मविवृद्धिं च करोति बहुसौख्यदा | 
मृदेव मृण्मयी प्रोक्तां प्रतिमा शुभलक्षणा | 
भोगदा मोक्षदा सानु प्रतिमा कथिता तव |
लंप्या सेख्या द्विधा सापि प्रतिमा परिकीर्त्तिता | 
पर्वताग्रे नदीतीरे चत्वरे गोष्टभूमिषु | 
समुद्रकुलेऽन्यो वा मानहीनान्न दूषणं | 
कृष्ण प्रतिकृतिं कुर्ययादिव्यां पंशस्वचिह्नतां | 
तां तु संस्थापयेन्मंत्री गृहे वा गोष्टमध्यतः | 
समाहितस्ततो मंत्री पूजयेदुपचारकैः | 
षोडशोपचारमंत्रेण यमनाख्येन सिद्धये | 
यस्य दर्शनमिच्छंति देवा ब्रह्महरादयः | 
कृपया देवदेवेशमदग्रे सन्निधी भव | 
उच्चते परमेशान स्वागतं स्वर्गतं भवेत् | 
कृतार्थोऽनुगृहीतोऽस्मि सफलं जीवितं तु ने | 
यदागतोऽसि देवेश चिदानन्द मयाव्यय | 
आज्ञाना द्वा प्रमादाद्वानैकः स्यात् साधकस्य च | 
यदपूर्णं भवेत् कृत्यं तथाप्यभिमुखो भव | 
पाद्यं श्यामाक दूर्वार्क विष्णुक्रांताभिरिष्यते | 
यद्भक्तिर्लेस सम्पर्कात् परमानन्द संप्लवः | 
तस्य ते परमेशान पाद्यं शुद्धाय कल्पते | 
जातीलवंगकक्कोलैर्दद्यादाचमनीयकं | 
स्वधा मंत्रेण मतिमाम् स्मृत्वा वै दक्षिणकरं | 
वेदानामपि वेदाय देवानां देवतात्मने | 
अत्वामं कल्पषामीश शुद्धानां शुद्धिहेतवे | 
गन्धपुष्पाक्षतयवकुशाग्रतिलसर्षपान् |
दुर्वाभिर्द्देव शिरसि शिरोमस्रेण चार्पयेत् | 

पृ० २८अ) एतदर्घ्यमिदं प्रोक्तं तुष्टये शार्ङ्ग धन्वनः | 
तापत्रय हरं दिव्यं परमानन्दलक्षणं | 
तापत्रय विमोक्षाय तवार्घ्यं कल्पयाम्यहं | 
घृतदधिमधुभिश्च मधुपर्कं स्वधान्वुना | 
सर्वकल्मषहीनाय परिपूर्णं स्वधात्मकं | 
मधुपर्कमिमं देव कल्पयामि प्रसीद मे | 
मुखे च त्वमनं दद्यात् केवलेन जलेन च | 
उच्छिष्टोऽप्यशुचिर्वापि यस्य स्मरण मात्रतः | 
शुद्धिमाप्नोति तस्मै ते पुनराचमनीयकं | 
चन्द्र चन्दन काश्मीर जलैः स्नानं विधीयते | 
परमानन्दबोधाब्धि निमग्न निजमूर्त्तये | 
सांगोयांगमिदं स्नानं कल्पयाम्यहमीशाते | 
पीताम्बरयुगं दद्याद् यथाशक्या परिष्कृतं | 
मायाचित्रपटाछत्र निजगुह्योका तेजसे | 
निरावरण विज्ञान वासस्ते कल्पयाम्यहं | 
उत्तरीयं ततोद्याद्वासोऽर्द्धं नियमान्वितं | 
यमाश्रित्य महामाया जगत् सन्मोहनी सदा | 
तस्मैते परमेशाय कल्पयामुरत्तरीयकं | 
यज्ञसूत्रं ततो दद्यादथवा स्वर्णनिर्म्मितं | 
यस्य शक्ति त्रयेणेदं संप्रोतमखिनं जगत् | 
यज्ञसूत्राय तस्मैते यज्ञसूत्रं प्रकल्पयेत् | 
हाराद्या भरणं दद्यात् सुवर्णाश्म समन्वितं | 
स्वभाव सुन्दरांगाय सत्या सत्याश्रयायते | 
भूषणानि विचित्राणि कल्पयाम्यमरार्च्चित | 
अर्घ्योक्षितजलं दद्यादुपचारांतरांतरे | 
समस्त देवदेवेश सर्वदृष्टिकरं परं | 
अखण्डानन्द संपूर्ण गृहाणजलमुत्तमं | 
चन्दनागुरुकर्पूरमिश्रो गन्ध इहोच्यते | 
सर्वांगं लेपयेत्तेन तापत्रय प्रशांतये | 
परमानन्द सौरभ्य परिपूर्ण दिगंतरं | 

पृ० २८ब) गृहाण परमं गन्धं कृपया परमेश्वरं | 
पंचपुष्पांजलीन् दद्यात् पूर्वोक्ते नैव वर्त्मना | 
तान्यन्यान्यपि च योग्यानि पुष्पाणि वैष्णवे मनौ | 
कमले करवीरे द्वे तुलस्यौ जाति केतकी | 
कह्लारचम्पकोत्पल कुन्दमन्दारनागकेशर पावंती | नद्यावर्त्तन्तु माल्लिकायुथी नवमालिका सौगन्धिकं च कोरकं कोरण्डा लोकसर्ज्जन बिल्वार्जुन मुनिपत्रकं | 
पत्रं चामलकं शुद्धं कर्णिकारं तथा शुभं | 
पलाशादि यथा लाभं गोविन्दाय समर्पयेत् | 
मलिनं भूमि संसृष्टं क्रिमिकेशादि दूषितं | 
पर्ययुषितानि पुष्पाणि वर्ज्जयेद्देवतार्च्चने | 
तिष्ठेद्दिनत्रयं शुद्धं पद्ममामलकं तथा | 
तुलसी सर्वथा शुद्धा तथा बिल्वदलानि च | 
दिनैकं करवीराणि योग्यानि च तपोधन | 
तुरीय गुणसम्पन्नं नानागुण मनोहरं | 
आनन्द सौरभं पुष्पं गृह्यतामिदमुत्तमं | 
मंत्रसंपुटितां न्यस्य मातृकां देव वर्ष्मणि | 
तत्तन्न्यासस्थले तां स्तान् गन्धपुष्पाक्षतैर्यजेत् | 
पंचात्मिकायां दीक्षायां गणेशादि क्रमाद् यजेत् | 
यदा मध्ये तु गोविन्दं नैरृत्यां गणनायकं | 
आग्नेययां हं समभ्यर्च्च्य ऐशान्यां शिवमर्च्चयेत् | 
वायव्यामर्च्चयेद्देवीं भोग मोक्ष फलाप्तये | 
गन्धादिभिरथाभ्यर्च्च्य षडंगस्यार्च्च्यनं ततः | 
शक्तौ तत्तद्रस्मि सर्वमन्यथा केवलं यजेत् | 
विंशत् कृत्तो जपेन्मंत्रं नमस्कृत्य समापयेत् | 
तत्तदंगे षडंगानि वक्ष्यमाणेन वा जपेत् | 
आग्नेययां शिवकोणे च (च) राक्षसे वायुकोणके |

पृ० २९अ) मध्ये दिक्षु च पूर्वादि अंगषट्कं समर्च्चयेत् | 
हारस्फाटिक कालांजन मुक्ता वह्निरोचिषां ललना | 
अभयवरोघतहस्तां प्रधानतोऽङ्गदेवताः कर्थिताः | 
एवमभ्यर्च्य मतिमान् देहेतद्भेदतो यजेत् | 
मुखस्थं वेणुयंत्रं यत् पूजयेत् सुसमाहितः | 
वर्णव नम इत्यस्य मंत्रोऽयं समुरीरितः | 
कौस्तुभं हृदये रत्नं सूर्ययायुत समप्रभं | 
कौस्तुभाय नम इति तस्य मंत्र उदीरितः | 
तदधो वनमालां च चन्द्रायुत सम * भं |
प्रणवं पूर्वमुच्चार्यय वनमालायै नतिं वदेत् | 
वनमाला मनुः प्रोक्तः सर्वपापौघनाशनः | 
कौस्तुभोर्द्धे च श्रीवत्सं चन्द्रायुत समप्रभं | 
श्रीवत्साय नम इति मनुस्तस्य महर्षिभिः | 
सहस्रसूर्ययसंकाशे कर्णे मकर कुण्डले | 
मकरकुण्डलाय नम इत्यस्य मनुरीरितः | 
किरीटं मस्तये दीप्तं सूर्ययायुत समप्रभं | 
सूर्यायुतसमाभास किरीटाय नमो वदेत् | 
प्रणवादिरयं प्रोक्तः किरीटस्य महर्षिभिः | 
पूर्वादिदिशमारभ्य प्रादक्षिण्य क्रमाद् यजेत् | 
दामसुदामवसुदाम किंकिणी गन्धपुष्पकैः | 
अंतःकरणरूपास्ते कृष्णस्य परिकीर्त्तिताः | 
आत्मा भेदेन ते पूज्या यथा कृष्णस्तथैव ते | 
प्रणवादि नमोऽस्तैश्च मंत्रैस्तान् परिपूजयेत् | 
नवांगमुक्तं देवस्य भोगांगं शृणु गौतम | 
प्रष्टौ महिष्यो देवस्य पुर आदिं प्रपूजयेत् | 
प्रदक्षिण क्रमेणैव रुक्मिण्याद्याष्णुता मताः | 
रुक्मिणी सत्यभामा च लक्षणा च सुलक्षणा | 

पृ० २९ब) कालिन्दी ऋक्षजानग्नाजित्याख्या च सुनन्दका | 
द्रुतहेम समप्रख्या रुक्मिणीरूद्धयौवना | 
सितवस्त्रपरीधाना सर्वाभरणभूषिता | 
देवस्य वदनाम्भोज मिलिताक्षि मधुव्रता |
वराभय करोपोता भक्ताय मुक्तये सतां |
इयं लक्ष्मीः पराशक्तिर्विश्वानुग्रहरूपिणी | 
कलाय कुसुम श्यामा सर्वाभरणभूषिता | 
पीताम्बर वृहच्छ्रीणी सत्याख्या धरणि स्मृता | 
रत्नपूरकरा वामे दक्षिणे च वरप्रदा | 
अन्याश्च गौराः श्यामाभाः क्रमेण परीकीर्त्तिताः | 
पीताम्बर परीधाना देवार्पित मनोमुखाः | 
तद्बहिर्वसुदेवं च यशोदां देवकीं पुनः | 
वसुदेवो हेमगौरो वराभय करस्थितः | 
देवकी श्याम सुभाग सर्वाभरण शोभना | 
सितवस्त्र युगान्या च सर्वेप्सित फलप्रदा | 
यशोदा हेमशंकासा सितवस्त्र युगप्रदा | 
सर्वाभरण सन्दीप्ता कुण्डलोद्भासितानना | 
रोहिणीं च यजेत्तत्र नन्दं गौरं समर्च्चयेत् | 
वरदाभयसंयुक्तं समस्तपुरुषार्थदं | 
बलदेवं तथा चैव पूजयेत् कुन्दसन्निभं | 
हालालोलं कुण्डलिलं हेमवंतं स्मरेत्तथा | 
ततो यजेत् सुभद्रां च श्यामलं रूढ यौवनां | 
तद्वहिर्वष्णयः सर्वे गोपं गोपी शमर्च्चयेत् | 
इन्द्रनील मुकुन्दाद्यान् तद्वहिः परिपूजयेत् | 
इन्द्रनीलं मुकुन्द च तथा चानन्द कच्छपौ | 
पुष्करं शंख पद्मौ च निधायाष्टौ प्रकीर्तिताः | 
तद्बहिः कल्पवृक्षांश्च इन्द्रादींस्तद्बहिर्यजेत् | 
इन्द्रमैरावतारूढ़ं श्यामं वज्रधरं तथा | 
साधिपं सपरिवारं च तद्बहिः परिपूजयेत् | 

पृ० ३०अ) अग्निं हेमसमाभासं शक्तितोमरधारिणां | 
मेषारूढं शक्तियुक्तं तेजसां पतिमर्च्चयेत् | 
दक्षिणे पितृदेवं च महिषोपरि संस्थितं | 
यजेद्दण्डधरं चैव यमं पित्रधि दैवतं | 
राक्षसाधिपतिं तद्वन्नैरृत्यां खड्गधारिणं | 
तुरगावस्थितं देवं परिवारैः समर्च्चयेत् | 
पाश्चात्ये वरुणं शुक्लं मकरारूढ़मुज्जलं | 
अपां पतिं पाशधरं परिवारै समर्च्चयेत् | 
वायव्यां वायुदेवं च प्राणाधिप समाह्वयं | 
दक्षहस्तांकुशमेण चाहनं परिपूजयेत् | 
शरदिन्दु समाभासं कृपया शशलांछनं | 
सोमं सोमदिगधीशं नरारूढं समर्च्चयेत् | 
ईशानं वृषभारूढं चन्द्रायुत समप्रभं | 
रुद्राधिपं शूलहस्तं गन्धमुख्यैः प्रपूजयेत् | 
इन्द्रेशान मध्यदेशे ब्रह्माणं हंसवाहनं | 
हेमगौरं चतुर्वक्तुं पद्महस्तं समर्च्चयेत् | 
रक्षो वरुणयोर्म्मध्ये विष्णुं चक्रधरं यजेत् | 
नागाधिपं सुपर्णस्थं विष्णोः पारिषदान् यजेत् | 
वज्रादीनायुधान् भद्रान् तेषां च वहिरर्च्चयेत् | 
यथा सिन्धु समुद्भुतां तरंगा भिन्नतां युयुः | 
तथा कृष्ण समुद्भुता एते तदायतां ययुः | 
तद्ध्यानेन च त ह्येयं साधकेन शुभं युना | 
एवं सप्तावृत्तिमयं देशिकः कृष्णमर्च्चयेत् | 
धर्म्मार्थकाममोक्षाश्च करे तस्य सुनिश्चितं | 
अथवांग दिक्पतिभिस्तदस्त्रैरपि चार्च्चयेत् | 
एवं वा स्वर्च्चयत् कृष्णं काममुक्त्योः सभाजनं | 
य एतद् यजनाशक्तः कृष्णाष्टकेन पूजयेत् | 
श्रीकृष्णो वासुदेवश्च नारायण समाह्वयः |
देवकीनन्दनः श्रेष्टो वार्ष्णोयस्तदनंतरं | 
असुरांतक भारहारी धर्म्मसंस्थापकः स्मृतः | 
अयं वा पूजयन् कृष्णां यथा वित्तानुसारतः | 
इह भुक्तावरान् भोगानंते तु हरितां व्रजेत् | 

पृ० ३०ब) अगुरूशीरगुग्गुलसिताज्य मधू चन्दनैः | 
सारज्ञौ वैरि निक्षिप्तैर्नासाध्यो मधुमर्पयेत् | 
वनस्पतिरसोत्पन्नो गन्धाढ्यो गन्ध उत्तमः | 
आघ्नैयः सर्वदेवानां धूपोऽयं प्रतिगृह्यतां | 
वर्त्त्या कर्पूर गर्भिण्या सर्पिषा तिलजेन वा | 
संस्थापयतु पात्रादौ सुदीप्तशिखया ततः | 
अध्योदकेन संस्कृत्य नन्दजाय निवेदयेत् | 
उत्तार्ययं दृष्टिपर्ययंतं घंटां वामदिशि स्थितां | 
वादयन् वामहस्तेन दक्षहस्तेन वापंयेत् | 
सुप्रकाशो महातेजाः सर्वत्रतिमिरापहः | 
सराह्याभ्यंतं ज्योतिर्दीपोऽयं प्रकाशो महातेजाः | सर्वत्र तिमिरापहः सराह्याभ्यंतं ज्योतिर्दीपोऽयं प्रतिगृह्यतां | 
स्वर्णे वा ताम्रपात्रे वा रौप्ये वा पंकजे दले | 
शितोपदंशशाल्पत्रं सगुड़ं मधुना युतं | 
दधिदुग्धघृतोपेतं कदल्पादि फलान्वितं | 
आनीय देव पुरतः पं बीजेन विनिक्षिपेत् | 
अस्त्रमंत्रेण विधिवद्धेनुमुद्रां प्रदर्शयेत् | 
चन्द्रबीजं चाम्बुसंस्थं चतुर्द्दशस्वरान्वितं | 
नादबिन्दुसमायुक्तं बीजं तदमृतात्मकं | 
परायेति च संप्रोच्य अनिरुद्धं वदेत् पुनः | 
नैवेद्यं च तथेत्युक्ता कल्पयामि नमो वदेत् | 
प्रोक्तो नैवेद्य मंत्रोऽयं अनेन च निवेदयेत् | 
अमृतोपस्तरणमसि स्वाहेति जलमर्पयेत् | 
अन्वाहार्ययाय प्राणाय स्वाहेति प्रथमाहुतिः | 
अंगुष्ठानामिकामध्या प्राणाख्या मुदिका मता | 
आहवनीयाय अपनाय स्वहेति च द्वितीयिका | 
कनिष्टांगुष्ठनामा च मुद्रा तत् परिकीर्त्तिता | 
गार्हपत्याय व्यानाय स्वाहेति तृतीयाहुतिः | 

पृ० ३१अ) तर्ज्जन्यंगुष्टमध्याभिस्तन्मुद्रा परिकीर्त्तिता | 
सत्याय च उदानाय स्वाहया च चतुर्थिका | 
मध्यमानामिकांगुष्ट चतुर्थी च कनिष्ठिका | 
आवसत्याय समानाय स्वाहा च पंचमी तथा | 
सर्वाभिरंगुलीभिस्तु तन्मुद्रा परिकीर्तिता | 
प्रणवाद्यैरेभिरेव देववक्त्रे हुनेद् गुरुः | 
ओं निवेदयामि भवते गृहाणेदं हरिर्हरे | 
निवेद्यार्पण मंत्रोऽयं सपर्यया सुप्रकीर्त्तितः | 
क्षणं विमृष्य मतिमान् दद्याद् गण्डूषकं ततः | 
अमृतोपस्तरणमसि स्वाहेति जलमर्पयेत् | 
विश्वकसेनाय वै दद्याच्छेषं नैवेद्यमुत्तमं | 
उच्छिष्ट भोजिनो ह्येते एतेषामवधारय | 
शिवे चण्डेश्वरायेति विष्णौ विश्वक्सेनाय च | 
शक्त्युच्छिष्टं शोषकायै दद्यादर्च्चन सिद्धयो | 
अन्यथा नैव सिद्धिः स्यादर्च्चको नरकं ब्रजेत् | 
नैवेद्य जातमुद्धृत्य स्थानशुद्धिं विधाय च |
आचमनीय जलं दद्याद्दंतशोधनमेव च | 
हस्तलेपं ततो दत्त्वा पुनः पानीयमर्पयेत् | 
सूक्ष्मवस्त्रद्वयं दत्त्वा दद्याच्च स्वर्णपादुके | 
पूजा स्थानं समानीय बहुमालां तथार्पयेत् | 
दिव्यगन्धं ततो दद्यात्ताम्बूलं शशि संयुतं | 
स्तोत्रैः स्तुत्वा च विधिवत् कृत्वा प्रदक्षिणं हरिं | 
वेद विद्भ्यो धनं दत्त्वा यत्फलं लभते नरः | 
तत्फलं लभते भक्त्या कृत्वा कृष्ण प्रदक्षिणं | 
सप्तद्वीपां धरा दत्त्वा वेद विद्भ्यो महामुने | 
तत्फलं लभते भक्त्या कृत्वा कृष्णा प्रदक्षिणं | 
पद्भ्यां कराभ्यां जानुभ्यामुरसा शिरसा दूशा |
वचसा मनसा चेति प्रणामोऽष्टांग ईरितः | 
भूमौ निपत्ययः कुर्ययात् कृष्णेऽष्टांगनतिः सुधीः | 

पृ० ३१ब) सहस्रजन्मजंपापं त्यक्ता वैकुंठमाप्नुयात् | 
नवीन नीरद श्यामं नीलेन्दीवरलोचनं | 
वल्लरी नन्दनं वन्दे कृष्णं गोपालरूपिणं | 
स्फुरद्वर्हदलोद्वद्वनीलकुंचितमूर्द्धजं | 
कदम्बकुसुमोद्वद्ववनमालाविभूषितं | 
गण्डमण्डलसंसर्गि चलत् कांचन कुण्डलं | 
स्थूल मुक्ताफलोदार हारोद्व्योतित वक्षसं | 
हेमांगद तुला कोटि किरीटोज्जवल विग्रहं | 
मन्दमारुत संक्षोभवलगिताम्बर संचयं | 
रुचिरौष्ठ पुट न्यस्त वंशी मधुर निस्वनैः | 
ललदेगापालिका चेतो मोहयंतं मुहुर्म्मुहुः | 
वल्लरी वदनाम्भोज मधुपान मधुव्रतं | 
क्षोभयंतं मनस्तासां सस्मेरापांग वीक्षणैः | 
यौवनीद्भिन्नदेहाभिः संसक्राभिः परस्परं | 
विचित्राम्बरभूषाभिर्गोपनारीभिरावृतं | 
प्रभिन्नांजन कालिन्दी जलकेलिकलोत्सुकं | 
योधयन्नं क्वचिद् गोपान् व्याहयंतं गवां गणं | 
कालिन्दीजलसंसर्गि शीतला निलकम्पिते | 
कदम्बपादपच्छाये स्थितं वृन्दावने क्वचित् | 
रत्नभूधरसंलग्न रत्नासन परिग्रहं | 
कल्पपादपमध्यस्थ हेममण्डपिका गतं | 
वसंतकुसुमामोद सुरभीकृत दिंमुखे | 
गोवर्द्धन गिरौ रम्ये स्थितं वासरसोतसुकं | 
सव्यहस्ततलन्यस्त गिरिवर्ययातपत्रयं | 
खण्डिता खण्डलोन्मुक्त मुक्तासार घनाघनं | 
वेणुवाद्य महील्लास कृत हुंकार निस्वनैः | 
स वत्सैरुन्मुखैः शश्वदे गोपालैरभिवीक्षितं | 

पृ० ३२अ) कृष्णमेवानुगायद्भिस्तच्चेष्टा च शवर्त्तिभिः | 
दण्डपाशोद्यत करैर्गोपालैरुपशोभितं | 
नारदाद्मैर्म्मुनिवरैर्वेदवेदांगपरिगैः | 
प्रीति सुस्निग्धया वाचा स्तूयमानं परात्परं | 
य एवं चिंतयेद्देवं भक्त्या संस्तौति मानवः | 
त्रिसन्ध्यं तस्य तुष्टोऽसौ ददाति वरमीप्सितं | 
राजवल्लभतामेति भवेत् सर्वजन प्रियः | 
अचलां श्रियमाप्नोति सवाग्मी जायते ध्रुवं | 
अथ मुद्रां प्रदर्श्याथ अग्निसंस्कारमाचरेत् | 
मोदनात् सर्वदेवां द्रावणात् पापसंततेः | 
मुद्रास्ताः कथिताः सद्भिर्देवसान्निध्यदायिकाः | 

गौतम उवाच 
भगवन्मे त्वया मुद्राः सूचिता न प्रकाशिताः | 
कथं विरचनं तासां कारुण्याद् ब्रुहि मे गुरौ | 

नारद उवाच 
कनिष्ठांगुष्ठकौ शक्तौ करयोरितरे तवं | 
तर्ज्जनीमध्यमानामाः संहताभुग्नवर्जिताः | 
मुद्रैषा गालिनी प्रोक्ता शस्ता गोपाल पूजने | 
वनमालाभिनयवत् कराभ्यामागलादधः | 
जानुपर्ययंतमित्येषा मुद्रा स्याद्वनमालिका | 
ओष्ठे वामकरांगुष्टौ लग्नस्तस्य कनिष्टिका | 
दक्षिणांगुष्टसंयुक्ता तत् कनिष्ठा प्रसारिता | 
तर्ज्जनीमध्यमानामाः किंचित् संकोच्य चालिताः | 
वेणुमुद्रेह कथिता सुगुप्ता प्रेयसी हरेः | 
अंगुलीः संहताः कृत्वा करयोर्वामदक्षयोः | 
वामनासासमायुक्ता दक्षपाणि कनिष्ठिका | 
दक्षस्य मध्यमाक्रांता वामहस्तस्य तर्जनी | 
वाममध्यमयाक्रांता दक्षहस्तस्य तर्ज्जनी | 
संयुतौ कारयेद्विद्वानंगुष्ठावुभयोरपि | 
धेनुमुद्रानिगदिता गोपिता साधकोत्तमैः | 
करौ संपुटितौ कृत्वा वामपाणि कनिष्ठिका | 

पृ० ३२ब) निष्पीड्य दक्षपाणिस्थ दक्षिणांगुलिभिर्दृढं | 
तथा वामांगुलिभवैरति गाढं निपीडयेत् | 
इतीयं बिल्वमुंद्रा स्यात् प्रशस्ता कृष्ण पूजने | 
कायेन मनसा वाचा बुद्ध्या बुद्ध्या च यत् कृतं | 
इह जन्माने पूर्वस्मिन् अथवा पापसंचयं | 
इमां जानन् योजनं तन्मुंचत्याशु न संशयः | 
देवाः सर्वे नमस्यंति प्रणम्यंति तथा जनाः | 
काममुच्चार्यय विधिवन्निक्षिपेद्धृदयोपरि | 
कृत्वेतरं करं वामे कृत्वा सम्यक् समांगुलीः | 
अन्योन्य पृष्ठ करयौर्म्मध्यमानामिकांगुलीः | 
वामकनिष्टया दक्षकनिष्ठां च निपीड्य च | 
वामानामिकया दक्ष तर्जनीं च निपीडयेत् | 
वामांगुलत्रयोपरि कुर्ययाद्दक्षिणहस्तांगुलित्रयं | 
एकत्रयोजितं कृत्वा मुद्रा स्यात् कौस्तुभात्मिका | 
दक्षिणे मणिबन्धे च वामांगुष्ठं नियोजयेत् | 
मुद्रेये कौस्तुभाख्योक्ता दर्शनीया प्रयत्नतः | 
कृत्वेतरं करं वामे कृत्वा सम्यक् समांगुलीः | 
तर्जन्युपरि वामं च न्यसेत् करतलं ततः |
अंगुष्ठौ चालनीयौ च मत्स्यमुद्रै च मीरिता | 
करौ संपुटितौ कृत्वा मणिबन्धौ सुयोजितौ | 
अंगुष्ठे च कनिष्ठे च प्रविधाय सुयोजिते | 
शेषा अंगुलयः सर्वा उभयोर्वाम भंगुरः | 
परस्परमसंलग्ना शून्यमध्ये च कारयेत् | 
उक्ता कलसमुद्रेयं गोपालार्च्चा विधौ शुभा | 
कृत्वेतरे करतले अंतरांजलि संयुते | 
अन्योन्यमतिसंलग्ने अंगुष्ठान्तरमाहिते | 
कथिता कूर्म्ममुद्रेयं सर्वतंत्रेषु गोपिता | 
आकुंचितं ततः कृत्वा वामांगुलि चतुष्टयं | 

पृ० ३३अ) प्रसार्यय च तदंगुष्ठं दक्षहस्तेन वेष्टयेत् | 
प्रसार्यय तर्जनीं दक्षां तदंगुष्ठं च मंत्रवित् | 
शंखमुद्रेय मुद्रिता दर्शनात् पापनाशिनी || 

इति गौतमीये महातंत्रे दशमोऽध्यायः || १० || 

अथाग्निजननं कृष्ण इह मंत्रानुसारतः | 
धर्म्मार्थ काम मोक्षाणां यत् कृत्वा फलमश्नुते | 
गोमयांतः समालिप्य कुण्डं सर्वत्र मंत्रवित् | 
सामान्यार्घ्यं प्रकल्प्याथ पंचगव्येन सेचयेत् | 
त्रिकोणं तद्बहिः षट्कोणं च पद्मं प्रकल्पयेत् | 
चतुरस्रं चतुर्द्वारमेवं वा वह्निमण्डलं | 
कुण्डस्योत्तरभागे च त्रिरेखां हस्तमात्रकं | 
दक्षिणोत्तरतस्तद्वत् कुर्ययाद्रेखात्रयं शुभं | 
अर्घ्याद्भिः प्रोक्ष्य सर्वं हि पंचशुद्धिं समाचरेत् | 
वीक्षणं मूलमंत्रेण कवचेनाथ लेपयेत् | 
अस्त्रेण रक्षितं कृत्वा वह्नेः संस्कारमाचरेत् | 
पाषाण भवमग्निं च अथवा योनि सम्भवः | 
श्रोत्रियाणां गृहोत्थं वा वनस्थं चाथवा हरेत् | 
यदृच्छालाभ संप्राप्तो योग्योऽयं होम कर्म्मणि | 
निरग्नि ब्राह्मणाल्लध्वो ह्यर्थ लाभकरो भवेत् | 
क्षत्त्रबन्धश्चतुर्थांश फलं दद्याद्धुताशनः | 
वैश्यात् शूद्राच्च विफलं जायते होमकर्म्मणि | 
तस्मात् सर्वप्रयत्नेन वह्नि मुक्तं समाहरेत् | 
आनीय कांश्यपात्रस्थं क्रव्यादांशं परित्यजेत् | 
क्रव्यादेभ्यो नमस्कृत्य प्रणवाद्यो मनुर्भवेत् | 
रेखाणामुद्गग्राणां ब्रह्मवैवस्वतेन्दवः | 
प्रागग्राणां च रेखाणां मुकुन्देश पुरन्दराः | 
ततो वह्नेर्योगपीठमर्च्चयेत् कर्णिकोपरि | 
धर्म्मं ज्ञानं च वैराग्यमैश्वर्ययमादितो यजेत् | 
पूर्वादि दिक्षु चा पूर्वान् तथा धर्म्मादिकान् यजेत् |

पृ० ३३ब) मध्ये च पूजयेद्वहेर्न प्रशक्तीर्विधानवित् | 
पीता श्वेतारुणा कृष्णा धूम्रा तीव्रा स्फुलिंगिनी | 
रुचिरा ज्वालिनी प्रोक्ता कृशानोर्णवशक्तयः | 
अमर्कमण्डलं पूज्यं उं सोममण्डलं यजेत् | 
मं वह्निमण्डलं तद्वदर्च्चयेद् गन्धपुष्पकैः | 
वागीश्वरी मृत्युस्नातां नीलेन्दीवर सन्निभां | 
वागीश्वरेण सहितामुपचारैः प्रपूजयेत् | 
शक्तिप्रण च बीजाभ्यां तयोरर्च्चनमीरितं | 
वागीश्वरी मृतुमतीं पुरुषाधिष्ठितां स्मरेत् | 
वह्निं संस्कृत्य पात्रस्थं रं बीजेन तु मंत्रयेत् | 
चैतन्यं प्रणवेणैव योजयन तं प्रपूजयेत् | 
आत्मनोऽभिमुखे वह्निं जानु पृष्ठ महीतलः | 
शिव बीजधिया देव्या योनावेनं विनिक्षिपेत् | 
ततो देवाय देव्यै च दद्यादाचमनीयकं | 
गर्भनाड्याधृतं ध्यायेद्वह्निरूपं परंगुरुः | 
पश्चादगर्भस्य रक्षार्थं प्रदद्यार्द्दर्भकं कणं | 
भूषाभिभूषयोद्दवीं त्रैलोक्योत्पत्ति मातृकां | 
रेफवायुषदस्वरैश्च नादबिन्दु विभूषिताः | 
सादिषांताश्च जिह्वानां मनवः परिकीर्त्तिताः | 
पायौ लिंगे तथा नाभौ हृदये कंठमूलतः | 
लम्बिकायां भ्रुवोर्म्मध्ये जिह्वा ज्वाला रुचौ न्यसेत् | 
हिरण्या कनका रक्ता कृष्णाख्या सुप्रभा मता | 
बहुरुपाति रक्ता च जिह्वाक्वपीटयोनिनः | 
सहस्रार्च्चिः स्वस्ति पूर्ण उत्थितः पुरुषस्तथा | 
धूमव्यापि सप्तजिह्वो धनुर्धर इति स्मृतः | 
षडंगमंत्रा वह्नेश्च प्रणवाद्या नमोऽन्तकाः | 
हृदयादि क्रमेणैव न्यस्तव्या अंगदेवताः | 
भूर्द्धिण् स्कन्धे तथा पार्श्वे कट्यां तु कटिपार्श्वके | 

पृ० ३४अ) स्कन्धे मूद्धिण् च विन्यस्य प्रादक्षिण्य क्रमेण तु | 
जातवेदाः सप्तजिह्वो हव्यवाहनसंज्ञकः | 
अश्वोदरजसंज्ञोऽन्यः पुनर्वैश्वानराह्वयः | 
कौमार तेजा विश्वामुखोऽन्ते देवमुखस्तथा | 
एवं विन्यस्त देहः सन् ज्वालयेन्मनुनामुना | 
चित्पिंगलस्तद्वयं दह द्वयं तथापि च | 
सर्वज्ञो ज्ञापय स्वाहा मंत्रोयं समुदाहृतः | 
अग्निं प्रज्वलितं वन्दे जातवेदं हुताशनं | 
सुवर्णवर्णममलं समृद्धं सर्वतोमुखं | 
समिद्धेन च मंत्रेण त्रिभिर्म्मंत्रैर्हुताशनं | 
ज्वालयेन्मतिमान्मंत्री अन्यथा विफलं भवेत् | 
दर्भैरगर्भैः शुद्धैश्च मूल मध्याग्रछादितैः | 
संस्तरेद्विधिवन्मंत्री प्रदक्षिण वशादथ | 
एवं संस्तरणं कुर्ययाद्वर्जयित्वान्मनो दिशं | 
यज्ञवृक्षोद्भवैस्तद्वत् काष्ठैश्च परिधि त्रयं | 
मध्यस्थ मेखलायां तु संस्तरेत्तंत्रवित्तमः | 
अथ चेत् स्थण्डिले मंत्री भूमौ सर्वं परिस्तरेत् | 
गन्धादिभिः समभ्यर्च्च्य वह्निदेवं विभावयेत् | 
त्रिनयनमरुणाभं वद्धमौलिं शुक्लाम्बूजां | 
शुकमरुणमणिका कल्पमम्भोसंस्थं अभिमतवशक्ति स्वस्तिका भीतिमुच्चैर्म्मरकत कमलमालालंकृतां शंकृशानुं | 
सुवर्णवर्णममलं लसत् स्वर्णे पवीतकं | 
चतुर्भुजं द्वि शिरसं हव्यकव्य द्विनासिकं | 
कमण्डलु तालवृंत शक्ति स्वस्तिक धारिणं | 
चतुःश्रोत्रं शब्दायमानमुत्तमं | 
एवं वा मनसा ध्यायेच्छात्तिकादौ गुरुत्तमः | 
कृष्णं कृष्णं गतेर्व्वर्णं ध्यायेन्मारणकर्म्मणि | 
मूर्त्तिरष्टौ सम्मुभ्यर्च्च्य षट्कोणे तु षडंगकं | 
मध्ये जिह्वां यजैष्वह्नेर्वह्निं तन्मंनुना यजेत् | 

पृ० ३४ब) वैश्वानरपदं पूर्वं जातवेदमनंतरं | 
लोहिताक्षं ततश्चोक्ता इहावह ततः परं | 
सर्वकर्म्मशि देहि मे स्वाहा मनुः समृद्धिदः | 
आन्यस्थालीं समानीय क्षालयेदस्तुमुच्चरन् | 
कुण्ठेऽड्गगरान् समुत्तौल्य न्यसेत्तत्रांग मंत्रतः | 
तस्या माज्यं विनिक्षिप्य जानीयात्तापनं हितं | 
प्रज्वाल्य कुश गुच्छं तु आज्ये क्षिप्त्वानले क्षिपेत् | 
अभिद्योतनमित्युक्तं सर्वत्र सर्वकर्म्मसु | 
पुनः कुशान् समुज्ज्वाल्य निक्षिपे दाह्य मध्यनः | 
मूलमंत्रेण मतिमानाज्य संस्कार ईरितः | 
अभिमंत्र्य च मूलेन रक्षयेदस्रमुच्चरन् | 
प्रदर्श्य वेनुयोनी च आज्यं तदमृतात्मकं | 
सुक्स्रुवौ च समादाय विधिना निर्म्मितो गुरुः | 
त्रिशः प्रतापयेद्वह्नौ पुनः प्रक्षाल्य वारिणा | 
पुनः प्रतप्यतौ मंत्री स्थापयेत्तौ स्वदक्षिणे | 
प्रादेशमात्रं सग्रस्थि दर्भयुल्मं घृते क्षिपेत् | 
कृत्वा भागौ शुक्ल कृष्ण पाक्षौ स्मृत्वा तु नाड़इकाः | 
वामदक्षमाध्यभागेष्वीडाद्याः संस्मरेत्ततः | 
श्रुवेण दक्षिणाद्भागादग्रये स्वाहयामुना | 
जुहुयाद घृतमादाय वह्नेर्द्दक्षिणलोचने | 
वामतस्तद्वदादाय सोमाय स्वाहया ततः | 
मंत्रेणानेन जुहुयादग्नेर्वाम विलोचने | 
मध्यात्तद्वत् समादाय अर्ग्नर्भालस्थलोचने | 
जुहुयादग्निसोमाभ्यं स्वाहेति मनुनामुना | 
हृन्मंत्रेण श्रुवेणाज्य भागादादाय दक्षिणात् | 
जुहुयादग्नये सृष्टि कृते स्वाहेति तन्मुखे | 
इत्यग्नेर्नेत्र वक्त्राणां कुर्ययादुर्घ्घटनं गुरुः | 
पुनव्याहृतिभिर्हुत्वा जिह्वांगं मूर्त्तितो हुनेत् | 
वैश्वानरेण मंत्रेण त्रिवारं जुहुयाद् गुरुं | 

पृ० ३५अ) संस्कारार्थं ततो वह्नेर्हुनेत्र वनवाहुतीः | 
प्रणवाद्येन मतिमान् स्वाहांतेन तदुच्चरन् | 
गर्भाधानं पुंसवनं सीमंतोन्नयनं तथा | 
जातकर्म्म तथा नाम उपनिष्क्रमणं तथा | 
चूड़ओपनयने भुयो वेदाध्यायनमेव च | 
गोदानं च विवाहं च संस्काराः शुभकर्म्मणि | 
अशुभे मरणांतांते प्रयुक्तास्तंत्रवेदिभिः | 
ततश्च पितरौ वह्नेः संपूज्य हृदयं नयेत् | 
वह्निमंत्रेण विधिवद्दद्याहुतिपंचकं | 
समिधः पंच जुहुयान्मलाग्र घृतसंप्लुताः | 
गुरुर्हृदयमंत्रेण विधिवत् स्वाहया विना | 
महागणेशमंत्रेण हुनेदेकादशाहुतीः | 
सामान्यं सर्वदेवानामेतदग्नि मुखं स्मृतं | 
बहुरूपायां च जिह्वायामावाह्य परमेश्वरं | 
गन्धादिभिः समभ्यर्च्च जुहुयात् षोड़शाहुतीः | 
मूलमंत्रेण विधिना वक्त्रैह्येकी? करणन्त्विदं | 
पुनस्तेनैव जुहुयादाहुतीः पंचविंशतिं | 
नाड़ईसन्धानमुद्दिष्टं वह्नि देवनयोरपि | 
अंगादि परिवाराणामेकैकामाहुतिं हुनेत् | 
पुनर्व्याहृतिभिर्हुत्वा होमं कुर्ययाद्यथाविधि | 
तिलेनाज्येन जुहुयात् सहस्रादि यथाविधि | 
अनुक्ते तु हविर्द्रव्ये तिलाज्यं हविरुच्यते | 
जुहुयाद्रक्तपद्मं वा मधुरत्रयसंयुतं | 
पायसं मधुरोपेतं जुहुयाद्वा यथामतिः | 
आस्यान्तर्जुहुयाद्वह्नेः पण्डितः सर्वकर्म्मसु | 
बधिरत्वं कर्णहोमे नेत्रेत्वन्धत्वमाप्नुयात् | 
नासिकायां मनः पीड़आ शिरोहोमीहि मृत्युदः | 
यतः काष्ठं ततः श्रोत्रं यतो धूमोऽथ नासिका |
यतोऽल्पज्वलनं नेत्रं यतो भस्म ततः शिवः | 
यतः प्रज्वलितो वह्निस्तन्मुखं जातवेदसः | 

पृ० ३५ब) एवं होमं समाप्याथ मतिमान् श्रपयेच्चरुं | 
पात्रे ताम्रमये शुद्धे दुग्धं न कापिलेन वै | 
शुद्धतण्डल संभूत प्रसृते विंशतिं क्षिपेत् | 
घृतधारां ततो दद्याद्यावत् स्विन्नो भवेच्चरुः | 
आवतार्यय ततो विद्वान् भागत्रयमथार्च्चयेत् | 
अथाचरेत् |
भागमेकं समादाय नित्यहोमं समाचरेत् | 
कुण्डे वा स्थाण्डेले मंत्री स्थले वा शोधिते तथा | 
एकहस्तामिते देशे कुशपुष्पाम्बुसेन्विते | 
वह्नि तत्र समाधाय जातवेदो मनोर्ज्जपात् | 
मनुं जपेत् |
व्याहृतिभिस्ततो हुत्वा कृष्णमावाह्य भक्तितः | 
गन्धादिभिः समभ्यर्च्च्य मूलेन पंचविशतिं | 
आहुतीर्जुहुयान्मंत्री षडंगहोममाचरेत् | 
नतांगश्च ततो भूत्वा नमस्कृत्य च मंत्रवित् | 
विसृजेद्विन्दुगे धाम्नि नित्यहोमोऽयमीरितः | 
स्वगृह्योक्र विधानेन बलि वैश्वमथाचरेत् |
भागद्वयमथचरुं कृष्णाय विनिवेदयेत् | 
एक भागं स्वयं भुक्ता शिष्टं शिष्ये समर्पयेत् | 
शयीतः संयतः शिष्य कम्वलेपलालेवा कुशास्तरे | 
भूतेश्वरस्य मंत्रेण स्वाशिखां बन्धयेद गुरः | 
ततः शयीत तां रात्रिमधिवासोऽयमीरितः || 

इति गौतमीये एकादशोऽध्यायः || ११ || 

ततः प्रातः समुत्थाय कृत नित्यक्रियो गुरुः | 
कृतकृत्योऽपि शिष्यस्तु निषीदेद् गुरुसन्निधौ | 
कथयेद्रात्रि वृत्तांतं शुभं वा यदि वा शुभं | 
सुमंगलीतिर्नारीभिः सहसं भोजनं मिथः | 
गिरिशृंगारोहणं च हस्त्यश्वरथरोहणं | 
आरोहणं सौधगेहे देवोत्सवनिरीक्षणं | 

पृ० ३६अ) मंगलं च स्ववामांश दर्शनं स्पर्शनं तथा | 
मंत्रसिद्धस्य लिंगानि प्रोक्तानि तव सुव्रत | 
अनाकुलानि कथये शृणु निन्द्यानि सर्वतः | 
कृष्णवर्णैर्भटैः स्वप्ने प्रहारस्तैललेपनं | 
विप्राणां रोषवादे च परस्त्रीणां निषेवणं | 
सिद्धिविघ्नानि चोक्तानि अन्यानि निन्दितानि च | 
एवं दोषं समाज्ञाय क्षणात् परिहरेद गुरुः | 
होमं कुर्ययात् सहस्रादि द्रव्यैः कल्पोक्त दर्शितैः | 
सांगं सपरिवारं च हुत्वा बलिमथाचरेत् | 
मण्डलस्य बहिर्भागे लोकेशादि बलिं हरेत् | 
नक्षत्राणां सवाराणां सराशीनां यथाक्रमं | 
गन्धाद्यैः सम्यगभ्यर्च्च्य तत्रन्मंत्रैस्तु मंत्रवित् | 
शुद्धान्नेनत् दद्याद्बलिं गन्धपुष्प धूपदीपकमादरात् | 
ताराणामश्विन्यादीनां राशिः पादाधिक द्वयं | 
मेषादिमुक्ता नक्षत्र संज्ञा पूर्वमनंतरं | 
देवताभ्यः पदं प्रोक्ता दिवानक्तं वदेत्तथा | 
चरेभ्यश्वाथ सर्वेभ्यो भूतेभ्यश्च नमो वदेत् | 
एवं राशौ तु संपूर्णे तस्मिंस्तदवत् प्रयोजयेत् | 
तथा राश्यधिपानां च ग्रहाणां तत्र तत्र तु | 
मीन मेषांतराले तु करणानां बलिं वदेत् | 
मेषस्य वृश्चिकस्मारः शुक्रो वृष तुलाधिपः |
बुधुवै कन्यका नाथश्चन्द्रश्च कर्कटाधिपः | 
सिंहराश्यधिपो भानुश्चाप मीनाधिपो गुरुः | 
मकरस्यापि कुम्भस्य मन्दोराश्यधिपा इमे | 
लां इन्द्रायेत्यादि विष्णुपारिषदमर्च्चयेत्तथा | 
दद्याद्बलिं दिगीशेभ्यो विधिनथ गुरुत्तमः | 
ओं आश्विनी देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः भरणी कृत्तिकापाद देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः |

पृ० ३६ब) कृत्तिका त्रिपाद रोहिणी देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
कृत्तिका त्रिपाद रोहिणी देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
रोहिणी मृगशीर्ष पूर्वाषाढार्द्धदेवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
मृगशीर्षोत्तरार्द्ध देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
आर्द्रापुनर्वसुत्रिपाद देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
पुनर्वसुपादपुष्प देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
अश्लेषा देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
मघा देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः |
पूर्वफल्गुण्यत्तराफल्गुणी पाददेवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
उत्तराफल्गुणी द्विपादहस्ता देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
हस्ताचित्रार्द्ध देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
हस्ताचित्रार्द्ध देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
चित्रोत्तरार्द्धस्वाती देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
स्वाती विशाखा त्रिपाददेवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
विशाखा पादानुराधा त्रिपाददेवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वदेवताभ्यो नमः | 
ज्येष्ठादि देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
मूलादि देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
पूर्वाषाढोत्तराषाढा पाददेवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 

पृ० ३७अ) उत्तराषाढ श्रवणा देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
श्रवणा धनिष्ठार्द्ध देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
धनिष्ठार्द्ध शतभिषग् देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
शतभिषक् पूर्वभाद्रपद त्रिपाददेवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
पूर्वभाद्रपदोत्तरभाद्रपद देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
रेवती देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
मेषाश्विनी भरणी कृत्तिका पाददेवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
वृषभ कृत्तिका त्रिपाद रोहिणी मृगशिरः पूर्वार्द्ध देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
मिथुन मृगशिरार्द्रा पुनर्वसु त्रिपाददेवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः |
कर्कट पुनर्वस्वेकपाद पुष्पाश्लेष देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
सिंहमघा पूर्वोत्तरापाद देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
कन्योत्तरा त्रिपाद हस्त चित्रार्द्ध देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
तुला चित्रोत्तरार्द्ध स्वाती विशाखा त्रिपाद देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
वृश्चिक विशाखा पादानुराधा ज्येष्टा देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
धनुर्मुल पूर्वाषाढोत्तराषाढ पाददेवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
मकरोत्तराषाढ़ त्रिपाद श्रवणा धनिष्ठार्द्ध देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 

पृ० ३७ब) कुम्भधनिष्ठोत्तरार्द्धशतभिषक् पूर्वभाद्रत्रिपाद देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
मीन पूर्वभाद्रपद उत्तरभाद्र रेवती देवताभ्यो दिवानक्तं चरीभ्यः सर्वभूतेभ्यो नमः | 
आवरणा देवताभ्यो नमः |  शुक्र देवताभ्यो नमः | बुध देवताभ्यो नमः | चन्द्र देवताभ्यो नमः | आदित्य देवताभ्यो नमः | बृहस्पति देवताभ्यो नमः | शनैश्चर देवताभ्यो नमः | सिंह देवताभ्यो नमः | व्याघ्र देवताभ्यो नमः | वराह देवताभ्यो नमः | खर देवताभ्योः नमः | गज देवाताभ्यो नमः | वृषभ देवताभ्यो नमः | कुक्कुर देवताभ्यो नमः | हर देवता दुर्गा गुह विष्णु ब्रह्म लक्ष्मी धनाधिपा द्वारदेवता | इत्युक्ता तेभ्यो बलिं हरेद् गुरुः | इत्थं बलि विधिः प्रोक्तः सर्वविघ्नौघ नाशनः | 
गोपुच्छमधिकं त्यक्ता तृणैरास्तरणं भवेत् | 
जम्बीरं कलि वृक्षं च त्यक्ता चैधांसि कल्पयेत् | 
शुद्ध सिन्दूर बालार्क वर्णो वह्नेः सुशोभनः | 
भेरी वादित्र गम्भीर शब्दो वह्नेः शुभप्रदः | 
चन्द्र चन्द्रन कुन्दाभ धूमः सर्वार्थसिद्धिदः | 
खरवाय सवच्छन्दो वह्नेः सर्व विनाश कृत् | 
कृष्णः कृष्णातेर्वर्णो राज्यं चापि विनाशयेत् | 
पूर्णाहुतिं ततो दद्यात् सन्धिश्चैव विधानवित् | 
ओं भूरग्नये पृथिव्यै महते स्वाहया ततः | भूवो वायवे चांतरीक्षाय च दिवे च महते च स्वाहया ततः | स्वश्चन्द्रमसे दिग्भ्यश्च नक्षत्रेभ्यः स्वाहा | ओं भूर्भुवः स्वश्चन्द्रमसे नक्षत्रेभ्यश्च दिगभ्यश्च महते स्वाहा | स्रुक्स्रुवौ च समादाय | 

पृ० ३८अ) घृतेनापूर्ययतौ पुनः होमद्रव्याणि निक्षिप्य | 
नाभौ संस्थाप्यतौ पुनः | ब्रह्मार्पणं न मधुना दद्यात् | पूर्णाहुतिं पुनः | इतः पूर्वं प्राणबुद्धि देहधर्म्माधिकारतो जाग्रत्स्वप्न सुषुप्त्यवस्थासु च मनसा वाचा कर्म्मणा हस्ताभ्यां पद्भ्यां मुदरेण शिश्नायत् | 
स्मृतं यदुक्तं यत्कृतं तत्सर्वं ब्रह्मार्पणं भवतु स्वाहा | ब्रह्मार्पण मनुः सोऽयं ब्रह्मार्पण विधौ स्मृतः || 

इति श्रीगौतमीये द्वादशोऽध्यायः || १२ ||

एवं होमविधिं कृत्वा कुण्डस्थण्डिल देवताः | दिक्पालदेवताश्चापि अंकुरार्पण दैवता आनयेत् | कलसे चापि कृष्णौक्यं भावयेद् गुरुः | 
कृष्णं स्वधा युतं नीत्वा शिष्यमारूप तंत्रवित् | 
वाससा नेत्रे बध्नीयान्नेत्र मंत्रेण यत्नतः | 
पापयित्वा पंचागव्यंमत्रामृतमयं शुभं | 
स्पृष्ट्वातं तंत्रमंत्रज्ञोऽध्वषदकं विशोधयेत् | 
विष्णुतत्त्वानि संशोध्य अभिषेक गृहं नयेत् | 
वर्णः कलापदं तत्त्वं मंत्रो भुवनमेव च | 
अध्वषदकमिति प्रोक्तं मुनिभिस्तंत्र वेदिभिः | 
वर्णाध्वा वर्णशंखश्च फलाध्वा षडभिरीरिता | 
पादाध्वा पदसमूहः स्यांत्तत्त्वाध्वा पंचविंशति | 
षट्त्रिंशदेवं तत्त्वानि इति तत्त्वविदो विदुः | 
मंत्राध्वा मंत्रराशिः स्यात्ते हि वैदिक तांत्रिकाः | 
भुवनाध्वेति कथिता भुवनानि चतुर्द्दश | 
शोधयाम्यमुमध्वानममुकस्य हि पर्वतः | 
वेदगर्भो नमश्चांते मनुरध्व विशोधने | 
नवाहुतीर्गुरः कुर्ययात् एकैकाध्व विशोधने | 
हस्ते गृहीत्वा तं शिष्यमभिषेक गृहं नयेत् | 
निवेश्य मातृकायंत्रे सेचयेत् कलसा मृतैः | 

पृ० ३८ब) कृष्णानुभव पूर्णात्मा आचार्ययश्चानयेद् घटं | 
गोरोचना पल्लवानि कल्पवृक्षधियामृषन् | 
शिशोः शिरसि संयोज्य विलोम मातृकां जपत् | 
मूलमंत्रं तथा जप्त्वा कुर्ययाद्देवाभिषेचनं | 
कृष्णात्मकं तु तत्तोयं शिव आदि पदावधि | 
अभिषिंचे चेन मंत्री कृष्णात्मा भवति ध्रुवं | 
ननौषधि कलाभिश्च जलं कृष्णात्मकं भवेत् | 
तेन तत् संकमात्रेण शिशुः कृष्णो न चान्यथा | 
एवं यः कुरुते भक्त्या आत्मानं विष्णु संस्कृतं | 
इह भुक्ता यथा कामं देहांते तत्पदं व्रजेत् | 
चन्दनालेपितांगश्च द्विजाशीर्भिश्च संयुतः | 
कृष्णात्मकं देशिकं तं प्रणम्य च पुनः पुनः | 
निषीदेत् सन्निधौ तस्य नियतो विनयान्वितः | 
न्यासजालं तस्य देहे गुरुः साम्यस्य यत्नतः | 
दक्षकर्णे वदेन्मंत्रं त्रिवारं पूर्णमानसः | 
गणेशादि मनुं चोक्ता समयान् कथयेद् गुरुः | 
मंत्रार्थं मंत्रबीजं च तच्छक्तिं तत् कलापि च | 
आत्मानं दर्शयेत् साक्षात् स्वनाम्ना तन्मयं ततः | 
मंत्रकुण्डलि देवानामेकार्थत्वं प्रकाशयेत् | 
सिद्धांतं वैष्णवं यत्नाद् बाधयेत् कृपया गुरुः | 
एकं चोपदिशेच्छिष्यं यथा तन्मयतां व्रजेत् | 
यथा ग्राम शतं तोयं विष्ठादि मूत्रदूषितं | 
गंगायां मिलितं तत्तु गंगे व भवति ध्रुवं | 
यथा मा तृप्ताममे यत्र पातीतो भवेच्छिशुः | 
शिष्योऽपि पूर्णा तां ज्ञात्वा गुरुं यत्नेन तोषयेत् | 
गुरवे दक्षिणां दद्याद्वित्रार्द्धं भक्ति तत्परः | 
तदर्द्धं वा ततो दद्याद् यथाशक्त्याथ भक्तितः | 
वित्तशाठ्यं न कुर्वीत कृतेनार्थं समाहरेत् | 

पृ० ३९अ) गो भू हिरण्य वस्त्रादीन् गुरवेऽथ निवेपयेत् | 
गुरु पुत्रेऽपि तत् पत्न्यै ताछिष्योऽपि स्वशक्तितः | 
वस्त्रालंकरणं दद्याद्भोज्यं मिष्टं यथा रुचि | 
ऋत्विग्भ्यो दक्षिणां दद्याद् वस्त्रालंकार भूषितं | 
सात्वतां तर्पयेद्भक्त्या यथा विभव विस्तरात् | 
ततः प्रभृति मंत्रज्ञो गुरुशासन संस्थितः | 
यथा मंत्रे तथा देवे यथा देवे तथा गुरौ | 
पश्येदभेदतो मंत्री एवं भक्ति क्रमो मुने | 
अभक्तिं जनयंल्लोके देवता क्लेशदायकः | 
त्रिदिनं निवसेद्भक्त्या सिद्धये गुरुसन्निधौ | 
अन्यथा तद्भुतं तेजो गुरुमेति न संशयः || 

इति श्रीगौतमीये त्रयोदेशोऽध्यायः || १३ || 

चैत्रेमास्यतवा कृत्वा शुभर्क्षे गुरुशासनात् | 
द्वादश्यां शुक्लपक्षे च माधवे मासि तत्तिथौ | 
आरभेदमलायां वै पुरश्चर्ययां सुसिद्धये | 
जपहोमौ तर्पणं च सेको ब्राह्मण भोजनं | 
पंचागोपासनं लोके पुरश्चरणमुच्यते | 
आदौ पुरसक्रियां कर्त्तुं कुर्ययाद्भूमेः परिग्रहं | 
स्वेच्छाचार विहाराय ततः ऊर्द्धं न लंघयेत् | 
जीवहीनो यथा देही सर्वकर्म्मसु न क्षमः | 
पुरश्चरण हीनोऽपि तथा न स्यात् फलप्रदः | 
पर्वताग्रे नदीतीरे गोष्ठे देवालये तथा | 
पुण्यारण्ये महातीरे समुद्रस्य निजे गृहे | 
तुलसीकानने रम्ये बिल्वमूले च शस्यते | 
विष्णुक्षेत्रे च विधिवत् सिद्धये जपमारभेत् | 
पुरश्चरण कृन्मंत्री भक्ष्याभक्ष्यं विचारयेत् | 
अन्यथा भोजनाद्दोषात् सिद्धि हानिः प्रजायते | 
सत्कुलस्थानजातानि शुचीनां श्रीमतां सतां | 
गृहस्थानं वदान्यानां भीक्षाशिनोऽग्रजन्मनां | 

पृ० ३९ब) भुंजानो वा हविष्यान्नं शाकं च विहितं तथा |
फलं क्रमुक केन्दूनां वर्ज्जयन् विहितं मुने | 
पयोदधि फलं वापि नारिकेलं यथोदितं | 
हविष्यं वा तथा श्रियात् शक्तुं यव समुद्भवं | 
रम्भा फलं तिंतिड़ईकं कमला नागरंगकं | 
फलान्येतानि भोज्यानि एषामन्यानि वर्ज्जयेत् | 
ऐक्षवं वर्ज्जयेन्मंत्री शर्करै क्षव वर्ज्जितं | 
लवणं क्षारमम्लं च गृंजनं कांश्यमेव च | 
ताम्बूलं च विभक्तं च दुःसभाय प्रयत्नतः | 
श्रुतिस्मृति विरोधं च जपं रात्रौ च वर्ज्जयेत् | 
भूशययां ब्रह्मचारि त्वं मौनं चप्यन सूयतां | 
नित्यं त्रिसवनं स्नानं क्षुद्रकर्म्म विवर्ज्जितं | 
नित्य पूजा नित्य दानं देवता स्तुति कीर्त्तनं | 
नैमित्तिकार्च्चनं चैव विश्वासो गुरुदेवयोः | 
जपनिष्ठा द्वादशैते धर्म्मास्युर्म्मंत्रसिद्धिदाः | 
नित्यं सूर्ययमुपस्थाय तस्य चाभिमुखो भवेत् |
देवता प्रतिमादौ च वह्नौ चाभ्यर्च्च्य तन्मुखः | 
अनिर्वेदस्तथा व्यग्रः शास्त्रोक्ताचारपालकः | 
स्नान पूजा जप ध्यान होम तर्पण तत परः | 
निष्कामो देवतायां च सर्वकर्म्म निवेदकः | 
एवमादींश्च नियमान् पुरश्चरणमुच्यते | 
शक्तौ त्रिसवनं स्नानं अन्यथा द्विः सकृत्तथा | 
अस्नातस्य फलं नास्ति नचातुर्पयतः पितृन् | 
अमेध्य सम्भवं देहं जलादिन्द्रिय शुद्धता | 
तस्मान्मुख्यं जलस्नानं सर्वेषां मुनिभिर्म्मतं | 
न वीक्ष्येत् पतितं व्रान्यं पिशुनं वेद निन्दकं | 
तथा नाश्रमिणे विप्रं विष्णुत्वस्य विनिन्दिकं | 
ऋतुकालं विना मंत्री स्वस्त्रियं नापि संस्पृशेत् | 
मैथुनं तत् कथालापं तद्गोष्ठीं परिवर्ज्जयेत् | 

पृ० ४०अ) पर्वते सिन्धुतीरे वा पुण्यारण्ये नदी तटे | 
यदि कुर्ययात् पुरश्चर्ययां तत्र कूर्म्मं न चिंतयेत् | 
ग्रामे वा यदि वा वास्तौ गृहे वा तं च चिंतयेत् | 
दीपस्थानं तथा चोक्तं मुखं पृष्टं च मंत्रिणः | 
दीपस्थाने भवेत् सिद्धि नान्यथा कोटि जापनैः | 
पूर्वोत्तर विभागेन चतुःसूत्रं निपातयेत् | 
नवकोष्ठं भवेदेतत् कूर्म्मदेहमनुत्तमं | 
पूर्वादिदिशि मंत्रज्ञः प्रदक्षिण क्रमेण तु | 
कादिवर्गान् लिखेद्विद्वान् पंच पंच विभागशः | 
यादिवर्गं शादिवर्गं लक्षमीशे च संलिखेत् | 
कूर्म्मस्यांगं च कूर्म्मं च कुर्ययाच्छोभां यथा भवेत् | 
स्वराणां युग्म युग्मं च मध्ये चाष्टसु दिक्षु च | 
एवमष्टंगवान् कूर्म्मः सर्वेषां सिद्धि दीपकः | 
दीपनाथं लिखेन्मध्ये पूजयेत्तं विभावयन् | 
यस्मिन् दिशि पतेदग्रामाद्यक्षरं दृश्यते तथा | 
कूर्म्म वक्त्रं च जानीयात्तत्र सिद्धिरनुत्तमा | 
वक्त्रपार्श्वे च कोष्ठे द्वे करौ कूर्म्मस्य विद्धि हि | 
मध्ये कुक्षी उभे ज्ञेयौ पादौ द्वौ शेष पुच्छकं | 
एवं कूर्म्मं विजानीयाद्दीपचक्र विवेचकः | 
मुखे सिद्धिर्भवेन्न्यूनं मध्ये शुद्धिश्च जायते |  
उदासीनः करस्थश्च कुक्षिस्थो दुःखमाप्नुयात् | 
पादस्थः पीड्यते मंत्री बंधनोच्चाटनादिभिः | 
पुच्छे मृत्युर्भवेन्न्यूनमेवं कूर्म्मस्य संस्थितिः | 
मंत्राक्षरेण मंत्रं चेत् कूर्म्मनाम्नो भवेद् यदि | 
साधकस्य च नाम्नाथ किं न सिद्ध्यति मंत्रिणः | 
पंचाशद्वर्णरूपेण क्षेत्रेशा विश्वविग्रहाः | 
तस्माच्च सगुणं क्षेत्रं सिद्धये स्यान्न चान्यथा | 
द्विगुणं चेन्मुखस्योऽपि कोष्ठेन सिद्धिमाप्नुयात् | 
तस्माच्चक्रं विचार्ययैवं मित्रं चेत् सर्वसिद्धिदं | 
यस्मिन् देशे दीप पतिः सगुणं नाम मंत्रयोः | 

पृ० ४०ब) तत्र यत्नेन गंतव्यं सपीठो दुर्लभो मतः | 
रुद्राक्षैरपि भद्राक्षैः प्रतु जीव कुचन्दनैः |
स्फटिकैश्च प्रवालैश्च कुशग्रंथि भवैस्तथा || 
तथा मलक सम्भूतैस्तूलसीकाष्ठनिर्म्मितैः | 
एभिश्च मालिकां कुर्ययान्मतिमान् वैष्णवे मनौ | 
रुद्राक्ष सम्भवाया तु अनंत फलदा मता | 
पुण्डरीका भवा माला गोपाल मनु सिद्धिदा | 
जीवपुत्रभनाया तु पुत्रं वितनुते चिरात् | 
कुचन्दन भवा माला राज्यभोगापवर्गदा | 
प्रवालनिर्म्मिता या तु सर्वसत्त्ववशंकरी | 
कुशग्रंथि भवामाला धर्म्मवृद्धिकरी मता | 
तुलसी सम्भवा या तु मोक्षं वितनुतेऽचिरात् | 
अष्टोत्तरशतैर्म्माला निर्म्मिता या तु मालिका | 
राज्यं वितनुते नृणां देहांते मोक्षदायिनी | 
मोक्षार्थी पंचविंशत्या पुत्रार्थी त्रिंशता जपेत् | 
चत्वारिंशन्मणि भवा अभिचाराय केवलं | 
पंचाशन्मणिभिर्म्माला सर्वकर्म्मप्रसाधिका | 
अकारादिक्षकारांता चाक्षमाला प्रकीर्त्तिता | 
क्षांतं मेरुमुखं तत्र कल्पयेन्मुनिसत्तम | 
अनया सर्वमंत्राणं जपः सर्वसमृद्धिदः | 
नित्यं जपं करे कुर्ययान्नतु काम्यमबोधनात् | 
आरभ्यानामिका मूलात् परिवर्तेन वै क्रमात् | 
तर्ज्जनीमध्यपर्ययंतं जपेदष्टसु पर्वसु | 
गोपालतंत्रमंत्राणां करमालेयमीरिता | 
कार्पासमम्भवं सूत्रं पुण्यस्त्रीभिर्विनिर्म्मितं | 
अथवा पट्टसूत्रेण स्वर्णसूत्रेण वा तथा | 
अणिमादिक मोक्षांताः सिद्धये स्वर्णसूत्रके | 
पट्टसूत्रं वंशकरं धन पुत्र विवर्द्धनं | 
कार्पास सम्भवं सूत्रं धर्म्मकामार्थ मोक्षदां | 

पृ० ४१अ) त्रिगुणं त्रिगुणीकृत्य ग्रथयेच्छिल्पशास्त्रतः | 
मुखे मुखं तु संयोज्य पुच्छे पुच्छं नियोजयेत् | 
गोपुच्छ सदृशी माला यद्वा सर्पाकृतिः शुभाः | 
एवं निर्म्माय मालां वै शोधयेन्मुनिसत्तम | 
अश्वत्थ पत्र नवकैः पद्माकारं तु कल्पयेत् | 
तन्मध्ये स्थापयेन् मालां मातृकां मूलमुच्चरन् | 
नित्यं नैमित्तिकं कृत्वा सामान्यार्घ्यं विधाय च | 
क्षालयेदीशसूक्तेन लिम्पेत्तत् पुरुषेण तु | 
गन्धैरनल्पैर्म्मतिमान् अघोरेण तु धूपयेत् | 
अघोरेणैव सूक्तेन शतान्युनं तु मंत्रयेत् | 
वामदेवेन सूक्तेन शमी कुर्ययाद्विचक्षणः | 
एकैक मालामादाय ब्रह्मग्रंथिं प्रकल्पयेत् | 
एकैक मातृकावर्णान् ग्रथनादौ तु संजपेत् | 
तत् सजातीयमेकाक्षमेव च त्रिःप्रकल्पयेत् | 
एवं संग्रथितां मालां पुनः पद्मोपरि न्यसेत् | 
तत्रावाह्य यजेद्देवं यथा विभवविस्तरैः | 
मंत्रयेन्मूलमंत्रेण क्रमेणोत क्रमयोगतः | 
तथैव मातृकावर्णैर्म्मंत्रयेन्मंत्रतंत्रवित् | 
क्षालयेत् पंचगव्येन पुनरीशेन सूक्ततः | 
पुनर्विलिप्य गव्येन जपेन्मंत्रं यदृच्छया | 
नान्य मंत्रं जपेन्मंत्री कभ्ययेत्र विधुनयेत् | 
कम्पनात् सिद्धि हानिः स्यात् धूननं बहुदुःख कृत् | 
शब्दे जाते भवेद्रोगः करभ्रष्टो विनाशकृत् | 
छिन्ने सूत्रे भवेन्मृत्युस्तस्माद् पत्र परो भवेत् | 
जपांते कर्णदेशे वा उच्चस्थाने च विन्यसेत् | 
त्वं माले सर्वदेवानां सर्वसिद्धिप्रदा मता | 
तेन सत्येन मे सिद्धिं देहि मातर्नमोऽस्तुते | 
इत्युक्ता परिपूज्याथ गोपयेद् यत्र तोयती | 
मालां मंत्रं च पशुभ्यो न प्रकल्पयेत् | 

पृ० ४१ब) प्रकाशने कार्ययहानिरित्युक्तं तंत्रविदिभिः | 
अंगुष्ठतर्जनीभ्यां च जपा छत गुणं भवेत् | 
तर्जन्यंगुष्ठयोगेन शत्रुच्चाटनकारकः | 
अंगुष्ठमध्य प्रायोगान्मंत्रसिद्धिः सुनिश्चिता | 
अंगुष्ठानामिकायोगादुच्चाटोत् सादने मते | 
ज्येष्टाकनिष्टायोगैन शत्रुणां नाशनं मंतं | 
इति ते कथितं विद्वन् मालायाः परिनिर्णयः | 
शक्त्यात्रिसवनं स्नानमन्यथा द्विः सकृत्तथा | 
त्रिसन्ध्यं प्रजपेन्मंत्रं पूजनं तत् समं भवेत् | 
एकदा वा भवेत् पूजा न जपेत् पूजनं विना | 
प्रातःकालेऽथवा पूजा जपांते वा यजेद्धरिं | 
प्रातःकालं समारभ्य जपेन् मध्यन्दिनावधि | 
पशुभावेन्मध्यन्दिनावधि पशुभावे स्थिता मंत्राः | 
केवला वर्णरूपिणः सौषुम्नध्वन्युच्चिरिताः | 
प्रभुत्वं प्राप्नुवंतिते | 
मंत्राक्षराणि चिच्छक्तौ प्रोक्तानि परिभावयेत् | 
तामेव परमव्योम्नि परमामृतवृंहिताः | 
दर्शयेत्यात्मसम्भारं पूजा होमादिभिर्विना | 
मनः संहृत्य विषयान्मंत्रार्थ गत मानसः | 
न द्रुतं न विलम्वं च जपेन्मौक्तिक पंक्तिवत् | 
जपः स्यादक्षरावृत्तिर्मानसोपांशुवात्वेकैः | 
धियायदक्षर श्रेणीं वर्ण स्वर पदात्मिकां | 
उच्चरेदर्थमुद्दिश्य मानसः स जपः स्मृतः | 
जिह्वौष्ठौ चालयेत् किंचिद्देवता गत मानसः | 
किंचिच्छवणयोग्यः स्यादुपांशुः सजपः स्मृतः | 
मंत्रमुच्चारयेद्वाचा वाचिकः सजपः स्मृतः | 
मानसादि त्रिभिर्भेदैः कथितं जपलक्षणं | 
मानसः सिद्धिकामानामुपांशुः पुष्टिमिच्छतां | 
वाचिकामारणे शस्तः कथितं जप लक्षणं | 

पृ० ४२अ) एवं जपं पुरा कृत्वा तेजोरूपं समर्पयेत् | 
देवस्य दक्षिणे हस्ते कुशपुष्पार्घ्य वारिभिः | 
सजपं तद्विभाव्यैवं प्राणायाम त्रयं चरेत् | 
जपस्यादावथ चांते त्रितयं त्रितयं चरेत् | 
न न्यूनं नाधिकं वापि जपं कुर्ययाद्दिने दिने | 
यदि कुर्ययात् प्रमादात्ततदानेष्टमवाप्नुयात् | 
न्यूने न्यूनांग दोषः स्यादधिके चाधिकांगकं | 
यथाविधि कृतानीह फलंति तान्य यत्रतः | 
जपांते प्रत्यहं मंत्री होमयेत्तद्दशांशतः | 
तर्पणं सेकमित्येवं तत्तद्दशांशतो मुने | 
प्रत्यहं भोजयेद्विप्रान् न्यूनाधिक प्रशांतये | 
विप्रभोजनमात्रेण व्यंगं सांगं भवेद्ध्रुवं | 
गोषुशुश्रूषणं कुर्ययाद्देवताभ्यो यशः प्रदः | 
गोष्वपि प्रियमाणासु गोपालोऽयं प्रसीदति | 
कर्म्मांते संस्मरेत् कृष्णं अंतःकरण शुद्धये |
नाम संकीर्त्तनं विष्णोः सर्वविघ्न निकृंतनं | 
अथवा लक्षपूर्णौ च होमादि कृत्यमाचरेत् | 
संपूर्णायां प्रतिज्ञायां तर्पणादि तथाचरेत् | 
विष्णोर्निवेदितान्नं यद्रात्रौ भुंजेद कुत्सयन् | 
तदन्ना देवता यस्य तदन्नः पुरुषो भवेत् | 
शयीत कुशशययायां कम्बले वा कुशास्मरे | 
एवं प्रतिदिनं कुर्ययाद् यावत् सांगं व्रतं भवेत् | 
होमं च पूर्ववत् कुर्ययात् पायसैरथवाम्बुजैः | 
होमाभावे जापं कुर्ययाद्धीमसंख्या चतुर्गुणं | 
षड्गुणं चाष्टगुणितं यथासंख्यं द्विजातयः | 
शुद्रस्य विप्र भृतस्य तत् पत्नी सदृशो जपः |
होम शून्यस्य विप्रस्य यो जपः स तु तत् स्त्रियः | 
दशाक्षरं मनुवरं सिद्धये दशलक्षकं | 
जप्त्वा तदंते होमोऽपि विधिना कर्म्म चाचरेत् | 

पृ० ४२ब) दशांक्षरं जपेन् मंत्री सहस्र दशकं जपेत् | 
प्रत्यहं मुख्य कल्पोऽयं अन्यं न्यूनमुदाहृतं | 
अष्टादशार्णं मनुवरं पंचलक्षं जपेत्ततः | 
कृत्यमेवं समुद्दिष्टमन्यत्तत् कल्पसंग्रहात् | 
तर्पणं च ततः कुर्ययात्तीर्थोदैश्चन्द्रमिश्रितैः |
जले देवं समावाह्य पाद्याद्यैरुदकात्मकैः | 
संपूज्य विधिन्तद्भक्त्या परिवार समन्वितं | 
एकैकमंजलिं तोयं परिवारान् प्रतर्पयेत् | 
ततो होम दशांशेन तर्पयेत् पुरुषोत्तमं | 
आदौ मंत्रं समुच्चार्यय श्रीपूर्वं कृष्णमित्यपि | 
तर्पयामाहमित्युक्ता नमोऽन्तस्मर्पणो मनुः | 
तर्पणस्य दशांशेन अभिषेकं तथा चरेत् | 
न्यासान शेखान् कृत्वा तदभेदेन प्रपूजयेत् | 
कृष्णात्मानं स्वमात्मानं ध्यात्वा राश्मि समन्वितं | 
कुसुमंतोयमेकं च सुगन्धि परिमिश्रितं | 
जलांजलिं समादाय मूलमुच्चार्यय साधकः | 
श्रीकृष्णमभिषिंचामि नम इत्यभिषेचने | 
अभिषेक दशांशेन ब्राह्मणान् परितर्पयेत् | 
क्षीर खण्डाद्धभौज्यैश्च बहुमान पुरःसरं | 
विप्रभोजनमात्रेण व्यंगं सांगं भवेद्ध्रुवं | 
सर्वथा भोजयेद्विप्रान् ते च कृष्णतनुर्यतः | 
यत्र भुक्तें द्विजस्तुष्ट्या तत्र भुंक्ते हरिः स्वयं | 
यत्र भुंक्ते श्रियः कांतस्तंत्र भुंक्ते जगत्त्रयं | 
गुरवे दक्षिणां दद्याद्भोजनाच्छादनादिभिः | 
गुरु संतोषमात्रेण मंत्रसिद्धिर्भवेद्ध्रुवं | 
गुरु मूलमिदं सर्वमित्याहुस्तंत्रवेदिनः | 
मिष्टान्नं बहु सत्कार्ययं भुंजीत बहुभिः सह | 
एवं सिद्धमनुर्म्मंत्री साधयेत् सकलेप्सितं | 
एवं नित्यक्रमं कृत्वा नैमित्तिकमथाचरेत् | 

पृ० ४३अ) कृते नैमित्तिके विप्र नित्यस्य पूर्णता भवेत् | 
अन्यथा नैव सिद्धिः स्यादनुष्ठान शतैरपि | 
मथुरायां महाक्षेत्रे वसन् कृष्णं समर्च्चयन् | 
लक्षमात्रं जपेन्मंत्रं मण्डलादीप्सितं भवेत् | 
मन्दरस्य महारण्ये सरलद्रुम कानने | 
पुष्पैर्वन्य समुद्भूतैर्दुग्धाशी विजितेन्द्रियः | 
लक्षमात्रं जपन् भक्त्या कृष्णं पश्यति चक्षुष्ण | 
वृन्दावन गतो मंत्री द्वात्रिंश स्थानमाश्रितः | 
लक्षं कृत्वा जपेद्भक्त्या अणिमादि गुणाल्लभेत् | 
समुद्रगासरिन्मध्ये कुट्टिमे निवसन् यती | 
दुग्धाहारो जपेल्लक्षं पापं कोटि भवोद्भवं | 
नाशयेन्नात्र सन्देहो वाक्सिद्धिं चापि विन्दति | 
पर्वताग्रे यजेत् कृष्णं शाकमूल फलाशनः | 
लक्षं तत्रापि संजप्य खेचरी मेलनं भवेत् | 
समुद्रगा नदीतीरे तुलसीकानने वसन् | 
लक्षमात्र जपात्तत्र कोटिजन्माद्य नाशनं | 
पुण्डरीक वकैः कृष्णं मासमेकं समर्च्चयन् | 
धर्म्मार्थकाममोक्षाणि करस्थानि लभेद् ध्रुवं | 
तुलास्थे भास्करे पद्मैर्होमयेद्दशसहस्रकं | 
लक्ष्मी स्थिरा भवेत्तस्य पुत्त्रपौत्त्रानुयायिनी | 
श्रीपुष्पैर्ज्जुहुयान्नित्यं वैशाखे मासि दुग्धयः | 
सर्वपापक्षयकरः सर्वसिद्धि प्रवर्द्धकः | 
देवाः सर्वे नमस्यंति भक्त्या तं पुरुषर्षभं | 
श्रीजलैस्तर्पयेत् कृष्णं मत्स्यण्डी चन्द्रसंयुतैः | 
अष्टोत्तरशतं कृत्वा पूजांते भक्ति तत्परः | 
मण्डलाल्लभते सिद्धिं द्व्यक्षरं स्वकवर्त्मना | 
यद् यत् कामयते मंत्री अनायासाल्लभेच्च तत् | 
दुग्ध बुध्या जलैर्नित्यमष्टोत्तरशतं शतं | 
तर्पयन्नखिलान् कामान् लभेम्मोक्षं च विन्दति | 

पृ० ४३ब) कुशपुष्पैः समभ्यर्च्च्य मासमात्रं निरामयः | 
यशसे धर्म्मवृध्यै च ब्रह्मचारी व्रते स्थितः | 
हयारि कुसुमैः शुक्लैर्मण्डलाद्वांछितं भवेत् | 
तथा रक्ताश्वमारेण अचलां भूतिमाप्नुयात् | 
तथा द्वाभ्यां समभ्यर्च्च्य भुक्तिं मुक्तिं च विन्दति | 
गोषु भक्तिः सदा कार्यया गोषु कण्डूपन तथा | 
गोषु नित्यं प्रसन्नासु गोपालः संप्रसीदति | 
ब्राह्मणानां क्षत्रियाणां वैश्यानां शेष जन्मनां | 
स्त्रीणां चैव महावाहो नैमित्तिकमिदं स्मृतं | 
एतेषां चैकमात्रं तु कृत्वा काम्यानि कारयेत् || 

इति श्रीगौतमीये चतुर्द्दशोऽध्यायः || १४ ||

त्रिकालाभ्यर्च्चनं वक्ष्ये गोविन्दस्य यथाविधि | 
मंत्रयोरुभयोः कार्ययमन्येषां च तदात्मनः | 
कलाय कुसुम श्यामं नीलेन्दीवरलोचनं | 
वार्षिकं च शिशुं मुग्धमासीनं पद्मविष्टये | 
भंग विद्रुम बिम्बाभ कर पादाधरोद्भवं | 
गुडालक च याच्छन्द मुखेन्दु ग्रहसंवृतं | 
कुन्देन्दुकाश संकाश हारभासितदिंमुखं | 
राजकुन्दद्वयाभास निन्दितानेक मौक्तिकं | 
महाश्मराश्रिसंकीर्ण सुवर्णानेक भूषणं | 
स्वपुष्टं धूषरांगं च धेनु धुली च योत्थया | 
गोप गोपी गवां वृन्दैर्वीक्ष्यमाणं सुविस्मितैः | 
ब्रह्मणा शंकरेणापि प्रेमोत् कंठात् सुवीक्षितं | 
पुरन्दरमुखैर्देवैर्मुनिभिः संस्तुतं परं | 
एवं ध्यात्वा यजेत् कृष्णां यजेद्भक्ति भरानतः | 
अज्ञैरिन्द्रियवजाद्यैरावृत्ति त्रितयान्वितं | 
क्षीर खण्डाज्य दुग्धं च कदली नवनीतकं | 
चोवां रम्भा फलं चाऽपि अन्यद्वाल प्रियं च यत् | 
जपं चाष्टसहस्रं च कृत्वा कृष्णं प्रसादयेत् | 
स्तोत्रैर्नानाविधैर्भक्ता नमस्कार प्रदक्षिणैः | 

पृ० ४४अ) दुग्ध बुध्या जलैरष्टशतं संतर्प्य मंत्रवित् | 
आत्मानं तत् कलाम्भोजे ह्यलभ्यः सन् समर्पयेत् | 
ब्रह्मार्पणाख्य मनुना ततो न्यस्य हृदं नयेत् | 
पूर्वेक्ति न क्रमेणाथ शेषमन्यथ समापयेत् | 
हुतशेषं निशाशी च एकाकी च निशां नयेत् | 
य एवं मासमात्रं तु भक्त्या कृष्णं समर्पयेत् | 
पूज्यो लोकैः कविर्वाग्मी लक्ष्मीं प्राप्यानुयायिनीं | 
पुत्त्रैर्मित्रैश्च सम्बन्धः प्रयात्यंते परं पदं | 
मध्याह्ने वासुदेवं तं राजमण्डलमध्यगं | 
द्वारावत्यां सहस्राकी दीपिते भवनांतरे | 
कल्पवृक्ष समाकीर्णे पुण्य पक्षि निनादिते | 
पद्मोत्पलादि कह्लरैः संकीर्णाभिरलंकृते | 
तस्मिन् सुपुलिने रम्ये छायायां कस्य च | 
रत्नस्तम्भै रत्नदीपैर्म्मुक्तादाम विभूषिते | 
नानाविचित्रांतविर्तन शत संकुले | 
तत् पार्श्वरचनं ध्यायेत् पुन्नागकेशरैः सह | 
तथा नानाविधैर्वृक्षैः पाटलैश्चम्यकादिभिः | 
वकुस्तैः सरलैर्वम्यैः कुरुवकैर्वेष्टितैरपि | 
सर्वर्त्तु कुसुमोपेतैः पुष्पावनतशाखिभिः | 
रत्नसिंहासनासीनं पुण्डरीक दले क्षणं | 
पृथूरस्कं सुपुष्पांगं राजन्य गण मोहनं | 
पुण्डरीक निभां नाभिं पुण्डरीकाक्षमव्ययं | 
सुभ्रूललाटवदनं पुष्पहासं सुलोचनं | 
सुकपोलं सुताम्रोष्टं श्यामलं मंगलाश्रयां | 
नीलकुंचित केशांतं विचित्राम्बर भूषणं | 
कम्बुग्रीवं सुविस्तीर्णं कौस्तुभोद्भासि वक्षसं | 
महाबली महोरस्कं महाभुज चतुष्टयं | 
बली बन्धुरमध्येन राजदधर शोभितं | 
प्रदक्षिण गत श्रीमद्भुवनाभि विभूषितं | 
समोरु जानुजंघाभिः स्वस्तिकांघियुगात्मकं | 

पृ० ४४ब) तुंगरत्र नखंचित्रं तुंगपादांगुरीयकं | 
अनेकविधरत्रादि पीताम्बर युगावृतं | 
स्फुरितो रस्कबन्धेन शोभितं वनमालया | 
रत्नहारैश्च सौवर्णैर्ग्रैवेयक विभूषितं | 
केयूरमणि सम्बध राजद्भुजचतुष्टयं | 
विचित्रकटकैर्युक्त नूपुरैः पादशोभितं | 
नानारत्नमयैर्हैमैरंगुरीयैर्विराजितं | 
अनंतरत्नसंछन्न स्फुरन्मकरकुण्डलं | 
सौवर्णे नाभिरुचिर नानाचित्रविचित्रितैः | 
लोलद्भ्रमरसंछन्नैः प्रसूनैर्मुकुटोज्जलं | 
शंख चक्र गदा पद्म धरं शांत मुखे क्षणं | 
दिव्यलक्षण सम्पन्नं दिव्यभूषणभूषितं | 
दिव्य मालाम्बरधरं दिव्य गन्धानुलेपनं | 
ललाटे हृदये कुक्षौ कंठ बाह्वोश्च पार्श्वयोः | 
विराजितोर्धपुण्डेण चन्दनेन विभूषितं | 
महीभारभूतारातिं तर्ज्जयंतं मुहुर्मुहुः | 
उद्धवादिममंत्रिवरैर्म्मंत्रयंतं मुहुर्मुहुः | 
तेषां निपातनायैव धर्म्मार्थनीति युक्तिभिः | 
एवं मध्याह्ण संप्राप्ते काले ध्यायन् जगद्गुरुं | 
आवाह्य विधिवद्भक्त्या पूजयन्नुपचारकैः | 
अंगं पूर्ववदुद्दिष्टं पूर आदि प्रपूजयेत् | 
रुक्मिणीं सत्यभामां च कालिन्दीं च सुलक्षणां | 
नाग्नजीतिं जाम्बवतीं मित्र विन्दां सुशीलिकां | 
इत्यष्टशक्तीर्द्देवस्य पूज्याः कृष्णस्य वल्लभाः | 
आग्नौ सुदर्शनं चक्रं नैरृते च जलोद्भवं | 
वायव्ये च गदां दिव्यां ईशाने पद्ममुज्जलं | 
ततो दलानां वाह्ये च वसुदेवं च दैवकीं | 
नन्दगोपं यशोदां च पूर आदित् प्रपूजयेत् | 
पाद्यैरर्घ्यैस्तथा पुष्पैः पूर्वादिदलतोऽर्च्चयेत् | 

पृ० ४५अ) बलभद्रं सुभद्रां च रोहिणीं च तथोत्तरे | 
सुदानं च तथा दानं वसुदामं च किंकिणीं | 
देवस्य वामपार्श्वे तु पूजयेद् गुरुपादुकाः | 
परमं च गुरुं तत्र परापर गुरुं तथा | 
पादुकांतं समभ्यर्च्च पूर्वसिद्धं तथा यजेत् | 
पूर्वे गणपतिं यष्ट्वा तद्बहिः परिपूजयेत् | 
इन्द्रादि लोकपालांश्च स्वस्वदिक्षु स्वमंत्रतः | 
कुमुदं कुमुदाख्यं च पुण्डरीकं च वामनं | 
शंकु कर्णं सर्वनेत्रं सुमुखं सुप्रतिष्टितं | 
दक्षिणावर्त्तमेतांस्तु पूर्वादिदलतोर्च्चऽयेत् | 
उत्तरेशानयोर्न्मध्ये विष्वक्सेनं समर्च्चयेत् | 
संपूज्यैवं हरिं भक्त्या नैवेद्यं च निवेदयेत् | 
पायसं शर्करा पूपं खण्डाद्यं कदलीफलं | 
सितोपदंशमंत्र च स्वर्णपात्रे निवेदयेत् | 
अथवा रौप्यपात्रे च ताम्रपात्रेऽथवा पुनः | 
अभावात् पद्मपत्रे वा अन्यथा नरकं व्रजेत् | 
सुवर्ण चसकेवाथ रौप्ये वा विधिना ततः | 
सशर्करं पक्वदुग्धं अत्र व्यंजन पायसं | 
नानाविधोपहाराणि गोविन्दाय निवेदयेत् | 
राजोपचारं दत्वा तु स्तुत्वा नत्वा विसर्ज्जयेत् | 
य एवं चिंतयेद्देवं गोपालं विगत स्पृहः | 
राजानः किंकराः सर्वे समान्याः सपरिच्छदाः | 
राजपुत्राश्च पत्न्यश्च सर्वे तस्यानुवर्तितः | 
इह भुक्त्वा वरान् भोगानंते विष्णोः पदं व्रजेत् | 
अष्टोत्तरशतं होमं कुर्ययात्तत् संख्ययादृतः | 
होमतर्पणयोर्म्मंत्री साधयेदखिलानपि |
प्रातर्होमं प्रकुर्व्वीतं तथा मध्यन्दिनेऽथवा |
रात्रि होमं च मध्याह्णे कुर्ययादेवं विधिः स्मृतः || 

पृ० ४५ब) तृतीयकालपूजायामस्तिकाल विकल्पना | 
सायाह्णे निशि वेत्यत्र वदत्त्येके विपश्चितः | 
अष्टादशार्णं सायाह्णे शत्रौ चेद्दशवर्णकं | 
उभयोमुभये नैव वदंते ब्रह्मवादिनः | 
सायाह्णे द्वारवत्यां तु चित्रकोद्यान मध्यगः | 
सौगन्धिकोत्पलमती दीर्घिका शत वेष्टिते | 
नन्दनोद्यान् मध्ये तु कदम्बवनमध्यगं | 
ज्वलद्रत्नमयैः स्तम्भैः सुरत्नवीथिकम्विते | 
नानारत्नमयोल्लासि प्राचीर द्वार शोभिते | 
महारत्नमयं गेहं मुनिभिः परिवेष्टितं | 
नारदाद्यैर्म्मुनिवरैः शौनकैः पिप्पलादिभिः | 
सनकादि ब्रह्मपुत्रैः परीतं तत्त्वनिर्णये | 
नारदं पर्वतं जिष्णुं निशबोद्धवदारुकं | 
विश्वक्सेनं च शैलेयं कृपादृष्टि विलक्षितं |
तेभ्यो मुनिभ्यः स्वधाम दिशंतं परमक्षरं | 
चन्द्रकोटि प्रतीकाशं विश्वावकाशदीपितं | 
नानारत्नगणाकीर्णं महामुकुट भूषितं | 
अनेक रत्नराश्यर्कलसन्मकरकुण्डलं | 
भावहारावली राजल्लसत् कौस्तुभ वक्षसं | 
नानारत्नगणाकीर्ण केयूर वलयाष्टकं | 
विद्रवत् कनकाभास पीताम्बर युगावृतं | 
बन्धुरोदार जठरं गभीर नाभि पंकजं | 
उत्तुंग चरणाम्भोज लसत् स्वर्णांगुरीयकं | 
प्रदीप्त रत्नकटक तुला कोटि द्वयान्वितं | 
शशरक्ताधर पुटमारक्त पदपंकजं | 
शंख चक्र गदा पद्म धारिणं वन मालिनं | 
शुद्ध ज्ञान स्वभाव त्वात् सुशुक्लं तं परात्परं | 
अज्ञाननाशकाद्यद्वन्नववारिजसन्निभं | 
सूर्ययकोटि प्रतीकाशमविद्या ध्वांत नाशनात् | 
इत्येवं परमात्मानं ध्यायंति ब्रह्मवादिनः | 
एवं ध्यात्वा मध्यमार्च्चा विधानेन प्रपूजयेत् | 

पृ० ४६अ) सहस्रैकं जपेन्मंत्रं होमाद्दशांश तर्पणं | 
रजता राजिते पात्रे खण्डे दुग्धं निवेदयेत् | 
पूर्वोपचारान् दत्वाथ नमस्कृत्य विसर्ज्जयेत् | 
गृहस्थानां वनस्थानां न्यासिकां हृदयाम्बुजे | 
ध्यात्वा संपूज्य मुनिभिर्मानसैरुपचारकैः | 
विविक्तो गृहमेधी च मुनिभिः सह पूजयेत् | 
वासुदेवादिभिरपि निर्वाणं पदमाप्नुयात् | 
सायाह्ने वासुदेवं च पूजयेद्विधिना नरः | 
देवाः सर्वे नमस्यन्ति किं पुनर्नरमर्कटाः | 
संसार सागरं घोरं निषमं नक्र संयुतं | 
संतीर्ययविषयान् भुक्त्वा ज्ञानीते पदमाप्नुयात् | 
दुर्वासनां परित्यज्य कोटिजन्मसमुद्भवं | 
एकेन जन्मना मुक्तिं याति कैवल्य निर्म्मितं | 
तद्विष्णोः परमं पदं सदा पश्यंति शूरयः | 
रात्रौ चेन्मन्मथाक्रांतं मानसं देवकी सुतं | 
रासगोष्ठी परिश्रांतं गोपी मण्डलमध्यगं | 
वृन्दावन गतं ध्यायेत् छायायां कल्पशाखिनः | 
सुस्थितं वेणु गायंतं वनमाला परीवृतं | 
पीताम्बरधरं श्यामं गोपिका संख्यवेष्टितं | 
देवासुरैश्च गन्धर्वैरप्सरोभिश्च सेवितं | 
यक्षैर्विद्याधरगणैर्विहंगैर्भूवि यद्गतैः | 
ब्रह्मर्षिभिर्देवर्षिभिः स्तूयमानं सुविस्मितैः | 
नानाविवैरप्सरोभिर्वीक्ष्यमाणं सुविस्मितैः | 
लेलिह्यमान गन्धर्वैर्देवस्त्री शतकोटिभिः | 
इन्दीवर निभं रत्नं सुन्दरेन्दु वराननं | 
संफुल्ल पद्मवदनं पद्मपत्र निभेक्षणं | 
पद्मनाभि पाणिपादं पद्मनाभि निभाधरं | 
शरणं सर्वभूतानां गोपिकाजनवल्लभम् | 

पृ० ४६ब) क्वचिद्भंगपरिमिलत पंकजोपरि संस्थितं | 
कल्पितानैकदेहेन नारीणां शतकोटिभिः | 
वेष्टितं रममाणं च गायंतं दिव्यमूर्छनैः | 
द्वाभ्यां द्वाभ्यां वल्लभाभ्यां मध्ये मध्ये विराजितं | 
यथा मरकत स्तम्भं सुवर्णेनाभिवेष्टितं | 
क्वचिद्गोपांगना वस्त्र हारिणं हेलयान्वितं | 
क्वचिद्वसंतं हासंतं स्त्रीवृन्दमुपहासकैः | 
निर्म्मितं देव निकरैरर्च्चितं पुष्पवृष्टिभिः | 
देवस्त्रीभिर्वीज्यमानं कामोत्कंठिक चेष्टितम् | 
एवं ध्यात्वा मधु रिपुं यजेत्तंसं शितव्रतः | 
मिथुनैश्च षोडशकैः केशरादिभिरावृतं | 
महीषिभिस्तथा वीतं गोयीभिरपि सर्वतः | 
एवमभ्यर्च्च्य विधिना कांश्ये वा राजतो विते | 
पात्रे दुग्धं निवेद्याथ मिथुनेभ्यस्तथार्वयेत् | 
जप्त्वा स्तुत्वा नमस्कृत्य हृत्पद्मे तं विसर्ज्जयेत् | 
एवमभ्यर्च्च्य जगतां पतिं शुद्धमनायतिः | 
धर्म्मार्य काममोक्षाणां दायादो भवति ध्रुवं | 
विप्रो वेदाधिपो भूयात् साक्षाद्भूमिपुरन्दरः | 
क्षत्त्रियो राजवर्ययश्च वैश्यो धनसमृद्धिमान् | 
शूद्रः सुखानि सर्वाणि भुक्त्वा चांते परं व्रजेत् | 
एवं ते कथितं विप्र संसारभयनाशनं | 
अर्च्चनं त्रिविधा या तु मूलविद्या निकृंतनं || 

इति श्रीगौतमीये पंचदशोऽध्यायः || १५ ||

गौतम उवाच
ब्रूहि मे बालकृष्णत्वं तव सार्वज्ञ कारणं | 
ब्रह्मणा यत् पुरा प्रोक्तं सेवया तपसोऽर्च्चितः | 
यत् प्रसादान् मुनिश्रेष्ठ त्रैलोक्य विदितं न ते | 
यथाक्रमं कथय मे सर्वमेव समाहितः | 
सुश्रुषामेव नवती गोपालस्यार्च्चनं प्रति | 

नारद उवाच 
बाल्यंते कथयामाद्य देवस्य परमाद्भुतं | 
 
पृ० ४७अ) गोपनीयं न ते किंचित्वं हि वेद विदाम्बर | 
तपसा कल्मष मनाः कृष्णो भक्तोऽसि निश्चयात् | 
तारः प्रजापतिः शक्रो माया च बिन्दुरेव | 
एतन्मंत्रवरं विद्धि रहस्यं परमाद्भुतं | 
महाचमत्कारकरं रिपुक्षोभणकारकं | 
चतुर्वर्गफलं चास्य जपमात्रेण सिध्यति | 
गोपालस्यापि ये मंत्रा वक्ष्यंतेऽत्रैव तंत्रके | 
सदीपित मनेनैव फलप्रदमवेक्ष्यतां | 
चूडामणिरयं प्रोक्तो देवस्य शिशुरूपिणः | 
अहं मुनिः समाख्यातो गायत्त्रीछन्द उच्यते | 
देवता कथितः कृष्णः सर्वकाम फलप्रदः | 
समाहारोच्चारणोऽयं मध्यम स्वर ईरितः | 
नेत्राब्धितर्क सूर्ययेन्द्रैः कालवर्ण विभेदितैः | 
यंत्रागानि मनोः कृत्वा ध्यानं कुर्ययात् समाहितः | 
मथुरायां पुरे ध्यायेत् कंसस्यान्तः पुराजिरे | 
सूतिका गृह मध्यस्थं जातमात्रं जगत्पतिं | 
सिध चारण गन्धर्व देव दानव किन्नरैः | 
यक्ष राक्षस वेतालैः खेचरैर्दिक्चरैरपि | 
विद्याधरीभिर्देवीभिः किन्नरीभिः समंततः | 
ब्रह्मणा तनयैः सार्द्धं वीक्ष्यमाणं मुदान्वितैः | 
इन्द्रादिभिश्च दिक्पालैर्लसत् कुसुम वर्षणैः | 
चतुर्भूजं शंख चक्र गदा शांर्गधरं हरिं | 
दक्षस्योर्द्धे स्मरेच्चक्रं गदां च तदधः करे | 
वामस्योर्द्धे शांर्ग धनुः शंखं च तदधः करे | 
नवीन जलद प्रख्यं पीतकौषेय वाससं | 
विलसत् कुण्डला भोग भास्वरे निजमूर्द्धनि | 
विहिता शेष सद्रत्नशोभि स्वर्णकिरीटकं | 
सुगन्धि पारिजातैश्च शोभिता शेष कुन्तलं | 
ललाटतटविन्यस्त कस्तूरी तिलकोज्ज्वलं | 

पृ० ४७ब) अष्टमी चन्द्र शकल भाल भाल तलोज्ज्वलं | 
उत्फुल्ल पुण्डरीक श्रीनयनद्वय भासितं | 
मनोभव धनुः कल्प चिल्ली चाप विराजितं | 
तिल प्रसून विजयि नासा वंश विभूषितं | 
परार्धचन्द्रसंकाश मुख चन्द्र विराजितं | 
दाडिमी बीजकुन्दाभ दंतपंक्ति मनोहरं | 
पक्व बिम्बफलोद्भासि दंतवासोज्ज्वलं विभुं | 
जाम्बूनदानेकरत्न स्फुरन्मकरकुण्डलं | 
महामरकतस्तम्भभासमान भुजोत् करं | 
रत्न चामीकरा भोगैरंगदैर्वलयैर्युतं | 
कम्बुग्रीवं महोरस्कं मुक्ताहार विराजितं | 
श्रीवत्स लांछनं भ्राजत कौस्तुभोज्जवल वक्षसं | 
रत्नवैदुर्यय घटित किंकिणी जाल मालिकं | 
पट्टसूत्रेण सन्नद्ध मध्यदेशोपशोभितं | 
रत्नमंजीरयुगल मंजु श्रीपादपल्लवं | 
देवक्या वसुदेवेन हरेण विधिना तथा | 
विदिक्षु तिष्टता स्तोत्र मुखे रण पुटांजलिं | 
मेरुशृंग प्रतीकाशं गरुडोपरि संस्थितं | 
एवं ध्यात्वा परात्मानं गुरुमात्मानमेव च | 
एकीभावेन संभाव्य ततः पूजनमारभेत् | 
कर्पूर मानिता लोल सितचन्दन चर्च्चिते | 
आलिखेद्देवकीपुत्र यंत्रं शोभन रेखया | 
शलाकया वैद्रुमया तथा वापि च हेमया | 
किंजल्करूपकं वृत्तं ततो लेख्यं चतुर्द्दलं | 
ततो वृत्तं चाष्टदलं लिखेद्दशदलं ततः | 
समरेखं चतुष्कोण चतुर्द्वार सुशोभितं | 
बीजशोभि चतुर्द्वारे चतुष्कोण विराजितं | 
मध्ये संपूज्य देवेशं पूजयेच्च चतुर्द्दले | 
ऐशान्यामीश्वरं देवमाग्नेययां च पितामहं | 
नैरृत्यां वसुदेवं वायव्यामम्बिकामपि | 

पृ० ४८अ) तथा चाष्टसु पत्रेषु पूजयेद्देववल्लभाः | 
रक्ताम्बरधराः सौम्याः कराम्बुज धृताम्बुजाः | 
सर्वालंकरणोद्दीप्ता लसद् यौवन विभ्रमाः | 
श्रीमद्देवमुखाम्भोज न्यस्त नेत्र मधुव्रताः | 
ततो दशदले पूज्या लोकपालास्ततो बहिः | 
गरुडं पश्चिमे द्वारे जयं पूर्वे प्रपूजयेत् | 
विजयं दक्षिणे तद्वन्नारदं च तथोत्तरे | 
पुटांजलिकराः सर्वे सुस्तोत्र मुखरा अपि | 
विलसद्वनमालाश्च पीतकौषेय वाससः | 
ततः शंखं च चक्रं च गदां कौमदकीमपि | 
शांगं धेनु च संपूज्य तद्वाह्ये पूजयेदपि | 
ऐरावतादीनभ्यर्च्च्य गणानष्टौ ततो बहिः | 
कृते लक्षं जपेन्मंत्रं त्रेतायां द्विगुणं तथा | 
त्रिलक्षं द्वापरे जप्त्वा चतुर्ल्लक्षं कलौ जपेत् | 
प्रयोगानथ कुर्वीत साधकः सिद्धि लालसः | 
लक्ष्मी प्रसूनैर्जुहुयाछ्रियमिच्छन्न निन्दितां | 
आज्येनानेन जुहुयादान्नस्य समृद्धये | 
आरण्यै कुसुमै विप्रान् जातीभिः पृथिवीपतीन् | 
प्रसूनै रसितैर्वश्यान् शूद्रान्नीलोत्पलैरपि | 
वशे पुर्लवर्णैः सर्वान् पंकजैर्वनिता जनान् | 
गोशाला सुकृतो होमः पायसेन ससर्पिषा | 
गवां शांतिं करोत्याशु गोविन्दो गोकुल प्रियः | 
शिशुवेशधरं देवं किंकिणी जालशोभितं | 
स्मृत्वा प्रतर्पयेन् मंत्री दुग्ध बुद्ध्या शुभैर्ज्जलैः | 
धनं धान्यांशुकादीनि प्रीतस्तस्मै ददाति सः | 
पिण्डं मूलेन वीतं दहन पुरयुगे कोण राजत् षड़र्णं कुर्ययात् | पद्मं दशार्णं स्फुरित दशदलं कामबीजेन वीतं | 
पद्मं किंजल्कसंस्थं मुरविकृति दल प्रोल्लसत् | 

पृ० ४८ब) षोडशार्णं किंजल्क व्यंजनाट्यं विकृति दलयुगेष्वर्पितान्नष्टवर्णं | 
पाशांकुशाभ्यामावीतं क्षौणीपुर युगान्वितं | 
अष्टाक्षरेण संवीतं यंत्रं गोविन्ददेवतं | 
धर्म्मार्थ काम फलदं सर्व रक्षाकरं स्मृतं | 
पक्षांतको धरा संस्थो मनुबिन्दु विभूषितः | 
पिण्ड बीजमिदं प्रोक्तं सर्वसिद्धिकरं परं | 
चतुर्लक्षं जपेदेतत्तद्दशांशं हुनेत्ततः | 
तर्पयेत्तद्दशांशं च दशांशं चाभिषेचयेत् | 
ब्राह्मणान् भोजयेच्चापि दशांशमिति च क्रमात् | 
गणेशं भास्करं रुद्रं गौरीं च परिपूजयेत् | 
विदिक्षु यंत्रराजस्य स्वस्वमंत्र पुरःसरं | 
एतद्धारणमात्रेण त्रिकालज्ञो भवेन्नरः | 
यद् यन्निजेप्सि सर्वं साधयेन्नात्र संशयः | 
अनेन सदृशो मंत्रो यंत्रं चापि न विद्यते | 
केवलं प्रेम भावेन कथितं तव सुव्रत || 

इति श्रीगौतमीये षोडशोऽध्यायः || १६ || 

अथ प्रयोगान् वक्ष्यामि मंत्रयोरुभयोः समान् | 
यान् कृत्वा साधकवरलौकद्वय सुपूजितः | 
तदात्मकारि मंत्रान् वै वक्ष्यामि च क्वचित् क्वचित् | 
वन्दे तं देवकीपुत्रं सद्योजाताम्बुज प्रभं | 
शंख चक्र गदा पद्म धारिणं वन मालिकं | 
एवं ध्यात्वा मनुवरं लक्षं ब्राह्मे मुहूर्त्तके | 
जप्त्वा मेधां परां प्राप्य कवीनामग्रणीर्भवेत् | 
अथवा स्फटिकाभासं द्विभुजं लेख पुस्तकं | 
धारिणं तं विचिन्त्याथ लक्षं ब्राह्म्ये मुहूर्त्तके | 
जप्त्वा मंत्रं त्रिकालज्ञो बृहस्पति समो भवेत् | 
अथ वै तत् समो मंत्रः प्रोच्यते शृणु तत्त्वतः | 
श्रीमत् पदं तथा चोक्ता मुकुन्द चरणौ ततः | 

पृ० ४९अ) सदेति शरणमहं प्रपद्ये स्वाहयायुतः श्यामलं कोमलं बालं क्रीडंतं | 
मातुरंकके 
द्विभुजं स्तनपातारं चित्तत् श्रुतिधरो भवेत् | 
लक्षम्बा प्रजपेदेनं समानं लभते फलं | 
कामबीजाद्य मंत्रोऽयं किं न सिध्यति भूतले | 
उपसंहृत दिव्यांगं गुरोवन्मातुरं कगे? | 
चलद् गोश्चरणं बालं ध्यानाद्ब्राह्म्ये मुहूर्त्तके | 
जप्त्वा मनुवरौ विद्वान् सर्वशास्रार्थविद्भवेत् | 
सर्ववेदार्थकुशलो ज्ञानवान् भवति ध्रुवं | 
नन्दांगने पर्ययटन्तं धूली निचय धूषरं | 
प्रदीप्त मणिगणोद्दीप्तं यशोदा लोकनोत्सुकं | 
एवं ध्यात्वा मनुवरं जपेन्नियममास्थितः | 
लक्षैक जप नादस्य किं न साध्यति भूतले | 
प्रातः प्रातः पिवेत्तोयमष्टोत्तरशतं जपन् | 
अनेन मूको दुष्टार्थो जडः पाषाणवत्तथा | 
अनेन जलपानेन साक्षाद्वाक्पतिसन्निभः | 
जायते नात्र सन्दैहः सत्यं सत्यं न चान्यथा | 
पद्भ्यां निःक्षिप्य शकटं रुदंतं प्राकृतं तथा | 
लक्षं जप्यादिति ध्यात्वा आपद्भ्योमुच्यते ध्रुवं | 
शत्रुभ्यो न भयं तस्य राजतो दस्युतोऽपि वा | 
न तस्य विद्यते भीतिः कदाचिदपि सुव्रत | 
अथापरं प्रवक्ष्यामि रहस्यं सुरपूजितं | 
यज ज्ञात्वा साधक वरः प्रयोग फलमाप्नुयात् | 
ब्रह्माणं सोमसंयुक्तं मूर्द्धिण् स्वर विभूषितं | 
बिन्दुनाद समाक्रांतं कल्पराजं समुद्धरेत् | 
एवं न वीति होत्रस्थं महामाया स्वरान्वितं | 
बिन्दुनाद समाक्रांतं द्वितीयं बीजमुद्धरेत् | 
वां तं रेफ समायुक्तं चतुर्थस्वरभूषितं | 
नादबिन्दुसमायुक्तं तृतीयं बीजमुद्धरेत् | 

पृ० ४९ब) थान्तं शम्भु समायुक्तं इन्दु बिन्दु समन्वितं | 
दौर्गबीजमिति ख्यातं समस्तापन्निवारणं | 
शम्भोः पदं वह्नियुतं मायाबिन्दु समन्वितं | 
अशेष जगतो बीजं महामायेति विश्रुतं | 
अनया योजितो मंत्री असाध्यमपि साधयेत् | 
वां तं वह्णिसमायुक्तं चतुर्थस्वर भूषितं | 
श्रियो बीजमिति प्रोक्तं नृणां सर्वसुखप्रदं | 
विरिंचीन्द्र समायुक्तं चतुर्थस्वरभूषितं | 
नादबिन्दु कलाक्रातं बीजं त्रैलोक्यमोहनं | 
प्रोक्तं सांताक्षरं तत्तु षष्ठस्वर समन्वितं | 
नादबिन्दु कलायुक्तं कुर्च्चबीजमिति स्मृतं | 
एतेषां बीज वर्ष्याणां ज्ञात्वा कर्म्माणि मंत्रवित् | 
गुरुतः शास्त्रतः सम्यक् सर्वकर्म्माणि साधयेत् | 
अन्यथा नैव सिद्धिः स्यान्मंत्रः कल्पशतैरपि | 
मेरुश्चतुर्द्दशस्वरः अधो वह्नि समन्वितः | 
नृसिंह बीजमित्युक्तं भूतापस्मार नाशनं | 
समाहित मना भूत्वा पद्माक्षैः कृतमालया | 
अयुतैकं जपेन् मंत्रं ब्रह्मचारि व्रतेरतः | 
अल्पयासेन कामाः स्युर्दरिद्रश्च न जायते | 
सर्वे मनोरथास्तस्य सिध्यन्तीति न संशयः | 
नित्यं कर्म्मरतः कृष्णं चन्य पुष्पैः समर्च्चयेत् | 
वश्या भवंति सर्वे च ब्राह्मणा नात्र संशयः | 
गोपाल वेशं मनसा जाती पुष्पैः समर्च्चयेत् | 
वश्या भवंति राजानो नात्र कार्यया विचारणा | 
तमेव रक्तपुष्पैस्तु वैश्या वश्या भवंति हि | 
नीलोत्पलैश्च शूद्राः स्युर्म्मांसं कृष्णं समर्च्चयेत् | 
जुहुयाद्रक्तकुसुमैर्म्मिश्रितैस्तिलतण्डुलैः | 

पृ० ५०अ) मंत्रेणाष्टसहस्रं तु जप्त्वा भस्मधरेद्यतिः | 
ललाटे विधृते तस्य सर्वे घश्या भवंति हि | 
अनेन च शरीरेण राजानो वशतामियुः | 
स्त्रियो वश्या भवं तस्य पुत्रामात्याश्च सर्वथा | 
विवाहार्थी जपेन्मंत्रं मासमष्टसहस्रकं | 
रासमण्डलमध्यस्थं कृष्णं ध्यात्वा व्रते स्थितः | 
विवाहयेदुत्तमांतां रम्यां सर्वकुलोज्ज्वलां | 
पुत्रं मे रक्ष रक्षेति द्विजेन प्रार्थितो हरिः | 
हृतं पुत्रं समाहृत्य ददौ यस्तं विचिन्तयेत् | 
पुत्रकामो लभेत् पुत्रं मासेनैकेन सुन्दरं | 
दीर्घयुरप्रतिहत बलवीर्यय समन्वितं | 
कुन्दपुष्पैः समाराध्य कृष्णं ध्यायेच्च कन्यका | 
मासद्वयं तथा मंत्रं जपेदष्टसहस्रकं | 
मनोरथ पतिं लब्धा दीर्घकालं च क्रीडति | 
अंजनं कुसुमं वस्त्रं ताम्बूलं चन्दनं तथा | 
अन्यान्यान्युपभोगानि स्पृष्ट्वा मंत्रं शतं जपेत् | 
दीयते यस्य यस्याभिसोऽचिराद्दासवद्वशी | 
स्त्रीयो वश्या अनेनैव भवंति मुनिसत्तम | 
पुरुषं वशयेन्नारी अनेनैव विधानतः | 
अन्नाद्यकामः श्रीपुष्पैः सिततण्डूलमिश्रितैः | 
अष्टोत्तरसहस्रं तु जुहुयादन्नवान् भवेत् | 
विश्वरूपधरं ध्यात्वा शतमष्टोत्तरं जपेत् | 
समाहित मनाः श्रीमान् यशस्वी कीर्तिमान् भवेत् | 
प्रेतभूतपिशाचाश्च स्कन्दादिग्रहपीडितैः | 
पूतनास्तनपातारं ध्यात्वा मंत्रं शतं जपेत् | 
प्रणश्यंति ग्रहा दुष्टाः पलायंत इतस्ततः | 
सर्पमण्डल दंष्टाश्च मूषिकाद्यैश्च दंशितान् | 
कृष्णं कालीय दमनं चिन्तयित्वा जपेन्नरः | 

पृ० ५०ब) तर्ज्जयंतं विषं घोरं हुंकारेण विनाशयेत् | 
अत्राप्यन्योमत्र क्रूंच बीजद्यं शृणु तत्त्वतः | 
कालीयस्य फणा मध्ये दिन्यं नृत्यं करोति च | 
नमामि दैवकीपुत्रं नृत्यराजाननच्युतं | 
ज्वरार्त्तोऽभ्यर्च्चयेन्मंत्री जपेदष्टशतं तथा | 
ज्वरेण संस्तुतं कृष्णं बल प्रद्युम्नसंयुतं | 
दहंतं वाणनगरीं गरुडो़परि संस्थितं | 
निज ज्वरेण संपिष्टं ध्यात्वा नाशयति क्षणात् | 
शीतला कामलादीनि तथा चातुर्थकोद्भवान् | 
प्लीहगुल्मयकृद्वायु अपस्मार भवं तथा | 
नाशयेन्नात्र सन्देहो दृष्टिमात्रेण मंत्रिकः | 
गोपालं यष्टिपाशं च धेनुमादाय संस्थितं | 
ध्यात्वा कृष्णं जपेन्मंत्रं पत्र्युमान्स तु मासतः | 
राज्ञः पुरोधा भवितुमिति यस्यमतिर्भवेत् | 
मधुसिक्तैः सितैः पुष्पैर्हुत्वा तन्मण्डलाल्लभेत् | 
महैश्वर्ययमथ प्राप्य विश्वख्यातो भवेद्ध्रुवं | 
गोवर्द्धनधरं कृष्णं ध्यात्वा मंत्रं जपेन्नरः | 
वातवर्षादिभिर्घोरैर्भये सम्यगुपस्थिते | 
भयमाशु विनश्येत नात्र कार्यया विचारणा | 
वृन्दावनगतं कृष्णां वृष्टिकामो विचिन्तयन् | 
जपेदष्टसहस्रं तु वृष्टिमाप्नोत्य संशयं | 
एवं च मनसा ध्यात्वा वृष्टिं वर्षाषु चारहेत् | 
एवं जलाशये ध्यात्वा जपेदष्टसहस्रकं | 
वृष्टिर्भवत्यकालेऽपि महती नात्र संशयः | 
गायंतं वेणुना कृष्णं गान कामो विचिन्तयन् | 
आज्यमष्टशतं हुत्वा किन्नरैः सह गीयते | 
जय कामो जपेद्यस्तु हरंतं कल्पकद्रुमं | 
संस्तुतं देवताभिस्तु गरुडारूढमच्युतं | 
ध्यात्वा रक्तकरवीरसमिद्भिर्जुहुयाद्वशी | 

पृ० ५१अ) अष्टोत्तरसहस्रं तु पक्षात् पराजितो रिपुः | 
राजादि भयमापन्ने संशयैर्द्दुर्गसंसदि | 
हुत्वा दशसहस्रं तु तत्क्षणन्नाशयेद् ध्रुवं | 
नीलोत्पलादिभिः पुष्पैरष्टोत्तरसहस्रकं | 
शंखादिनिधिसंयुक्तं द्वारकामध्यगं हरिं | 
ध्यात्वा तण्डूल दूर्वाभिर्हुत्वा शांतिकमाहरेत् | 
कदम्बमूले गायंतं गोपालं वनमालिनं | 
कदम्बपुष्पैः संस्पृष्टं चिन्तयित्वा जनार्द्दनं | 
अपामार्गशतैर्हुत्वा जपेदष्टसहस्रकं | 
सर्वान् कामान् वशीकृत्य आशु विज्ञो भवत्यपि | 
राजद्वारे सभायां च व्यवहारे च मंत्रवित् | 
मंत्रमष्टशतं जप्त्वा प्रथमं वाक्यमुच्चरेत् | 
अनेनैव विधानेन सर्वत्र विजयी भवेत् | 
मोक्षकामो जपेद्यस्तु पुण्डरीकाक्षमव्ययं | 
सनकाद्यैः स्तुतं कृष्णं शुक्लाम्बरधरं परां | 
शंख चक्र धरं ध्यात्वा मंत्रं लक्षं जपेन्नरः | 
ताराभ्यां पुटितं कृत्वा विधिवत् स्थानमाश्रितः | 
चक्राब्जमण्डले कृष्णं पूजयन् भक्तिमावहन् | 
संसारसागरात् साभ्यामुच्यते नात्र संशयः | 
यदृच्छेद्ब्राह्मणो मंत्री वशीकर्त्तुं जगत्रयं | 
वन्यैर्म्मनोहरैः पुष्पैर्वेनुं गायंतमच्युतं | 
ध्यात्वा संपूज्य विधिवल्लक्षमेकं सहोमकं | 
जप्त्वा समस्तलोकानां प्रियो भवति नान्यथा | 
दैवोपमं सुखं भुक्ता याति विष्णुं तनुं द्विज | 
अर्च्चयेन्मानसा कृष्णं सहस्रं प्रत्यहं जपेत् | 
वत्सराल्लभते मोक्ष यज्ञ ज्ञात्वा न निवर्त्तते | 
वर्णिनां च गृहस्थानां न्यासिनामप्ययं विधिः | 
मेधा कामोहुनेदग्नौ पालाशैराज्यमिश्रितैः | 

पृ० ५१ब) समिद्भिः पूर्ववद्ध्यात्वा मेधा स्यादति मानुषी | 
वाचमिच्छेल्लभेद्वाचं ब्राह्मे जप्त्वा मुहूर्त्तके | 
शतं शतं च षण्मासं वाग्मी चापि सुधीर्भवेत् | 
शत्रूणां जय कामस्तु पारिजात हरं हरिं | 
गरुडारोहणं ध्यात्वा जिता शेष दिवौकसं | 
समिद्भिश्चापि जुहुयात् करवीर समुद्भवैः | 
लक्षं जप्त्वा तथा लक्षं जुहुयान्मंत्रवित्तमः | 
जित्वा शत्रु गणानेतान् नाक्रांतांश्च यथाविधि | 
प्रतिष्ठां कारयेद् यस्तु भगवंतं विचिन्त्य च | 
शंख पद्म निधि युक्तं वसंतं द्वारकां पुरीं | 
ध्यात्वा तिलाज्य करणान् जुहुयात् सित तण्डुलान् | 
अष्टोत्तरसहस्रं वै प्रतिष्ठां लभते ध्रुवं | 
सर्वांल्लोकान् वशीकर्त्तुं कामयम् पंकजासने | 
कदम्ब मालया नित्यं भगवंतमलंकृतं | 
सनकाद्यैः प्रार्थ्यमानं योगिभिर्गोपवेशकं | 
विचित्र पुष्पमालाभिर्भूषितं वनमालया | 
कदम्बमूले गायंतं चिन्तयेत् सर्वनायकं | 
समिद्धिरप्ययामार्गैरष्टोत्तरसहस्रकं | 
मध्वाज्ययुक्तै जुहुयात् सर्वलोक वशी भवेत् | 
मुमुक्षुभिर्भगवंतं पुण्डरीक दले क्षणं | 
सनकाद्यैश्चिन्त्यमानं सिद्धैरन्यैश्च योगिभिः | 
ब्रह्मेन्द्र शंकर मुखैर्गणैश्चापि दिवौकसां | 
प्रह्लादं प्रमुखैर्भक्तैरन्यैश्चापि महात्मभिः | 
हूतपद्मकर्णिकोत्तुंग दिव्यसिंहासनोपरि | 
ध्यात्वैवं परमात्मानं यशोदानन्दवर्द्धनं | 
पलाशतुलसीपत्रैः सौवर्णकुसुमैः शुभैः | 
मानसैर्वा यथाशक्त्या अर्च्चयेत् पुरुषोत्तमं | 
आत्मानं दैवकीपुत्रं लीला यष्टिधरं स्मरेत् | 
यद् यत् कामयते मंत्री तत्तदाप्रोत्य यत्रतः | 

पृ० ५२अ) अनेन विधिना सर्वं साधयेत् परमात्मनः | 
योजयेच्च चतुर्थेन विष्णोश्चैव बुद्धिमान् | 
तृतीयमष्टमं विद्याद्ब्रह्मणा विष्णुना सह || 

इति श्रीगौतमीये सप्तदशोऽध्यायः || १७ ||

अथापरान् प्रवक्ष्यामि प्रयोगान् भुवि दुर्ल्लभान् | 
यत् कृत्वा मानवः सम्यक् सद्यो देवत्व मृच्छमा |
साध्यं विद्यते तस्य भुवि स्वर्गे रसातले | 
निशीत शरनिभिन्नं भीष्मताप हरं हरिं | 
दृष्ट्वा पीयूष वर्षिण्या कारुण्यात्तं विलोकयन् | 
एवं ध्यात्वा युत जापादसाध्य ज्वरनाशनं | 
मूर्छा दाह गदा स्फोट विष कीट समुद्भवं | 
नाशयेद्दाहमत्विराद् अमृतां शांशतो हुतेत् | 
काशीराजेन प्रहितां कृत्यां तां द्वारकापुरीं | 
निजारिणा तां छित्वा तत्तत् पुरीं चक्र तेजसा | 
दहंतं तं हरिं स्मृत्वा जपेदयुतमादरात् | 
स्वस्नेहाक्तैः सप्तर्यैश्च हुनेद्रात्रो तथा युतं | 
कृत्याः परेरितास्तीन्तु न ग्रसंति कदाचन | 
डाकिनी पूजना कृत्या यक्ष पन्नग राक्षसाः | 
अन्ये वै क्रूर सत्वाश्च प्रयोगाज्जपहोमयः | 
देशाद्देशांतरं यांति न समर्थाश्च हिंसितुं | 
ध्यात्वा विश्वेश्वरे देवं व्याप्ति विश्वावकाशकं | 
सूर्ययकोटि प्रतीकाशं चन्द्रकोटी सुशीतलं | 
एवं ध्यात्वा च मतिमान् लक्षमेकं जपेन्मनुं | 
जुहुयादयुतं भक्त्या शतवीर्ययं कुरन्निकैः | 
दूर्वा यस्य ख्यातिः अकालमृत्यु नाशाय सत्येमेतत् परं पदं |
मृत्युजयं हरिं ध्यात्वा सर्वपापैर्विमुच्यते |
आसीनमाश्रमे दिव्ये वदरीषण्डमण्डिते || 

पृ० ५२ब) स्पृशन् वृहद्भ्यां हस्ताभ्यां घंटा कर्ण कलेवरं | 
एवं ध्यात्वा जपेन्मासमष्टोत्तरसहस्रकं | 
समस्त विपदां मंत्री प्रशमाय शमाय च | 
समता सर्वभूतेषु आशु निर्वाण दायकं | 
विशीथे रथमारूढ़ं तर्ज्जयंतं मुहुर्मुहुः | 
धावमानं रिपुगणं अनुधावनमच्युतं | 
विसृजद्वाणसंघेन नयंतं दूरदेशतः | 
उद्घाटनं भवेत् सद्योरिपूर्णा लक्ष जापतः | 
द्वेषयंतं रुक्मि वलौ पाण्ड्य मध्य स्थितं हरिं | 
ध्यात्वा लक्षं मनु वरं निस्वप्नेह विमिश्रितं | 
तैलेनेत्यर्थः | 
तदंते जुहुयान्मंत्री गुलिका गोमयद्भवाः | 
एवं प्रयोगमात्रेण वैरस्यं जायते मिथः | 
अन्योन्य कलहे नैव देशाद्देशांतरं व्रजेत् | 
विद्विष्टस्तत्र तत्रापि काकवत् पर्ययटेन्महीं | 
पार्श्वे दिशंतं गीतार्थं रथस्थं मधुसूदनं | 
राजमण्डलमध्यस्थं चन्द्रायुत समप्रभं | 
ध्यात्वा युतं मनुवरं शमाय प्रजपेत् सुधीः | 
अनेन जपमात्रेण किं न सिध्यति भूतले | 
स्थाने हृषीकेश तवेत्यादि चार्ज्जुन वार्षकं | 
गायत्रीछन्दोवलितं विश्वात्मा विश्वदैवतं | 
सपर्यया पूर्ववत् प्रोक्ता साधयेत् सकलेप्सितं | 
श्रीबीजाद्यैर्ज्जपेन्मंत्रो वरौ ध्यात्वा च पूर्ववत् | 
लक्षैक जपमात्रेण कुबेर खमोदते | 
अन्नदैवत गोपालं वक्ष्येऽन्यं श्रृणु तत्त्वतः | 
अन्नरूप रसरूप तुष्टिरूप पदोपरि | अन्नाधिपतये स्वाहा | 
सोऽयमत्राधिपो मनुः श्रीबीजाद्यो मनुः प्रोक्तोऽत्र रत्नसमृद्धिदाः आचक्राद्यंग कॢप्तिः स्यान्नारदोऽस्य मुनिः स्मृतः गायत्री छन्द इत्युक्तं देवश्चान्नप्रदो हरिः | 

पृ० ५३अ) ध्यानार्च्चनादिकं सर्वमस्य पूर्ववदाचरेत् | 
य एवं चिंतयेन्मंत्री स तु सर्वसमृद्धिमान् | 
आहृत्य स्वर्णपात्रं च क्षालितं शुद्ध वारिणा | 
विलिप्य गन्धपंकेन लिखेदष्टदलाम्बुजं |
कर्णिकायां लिखेद्वह्नेः पुटितं मण्डल द्वयं |
द्विवह्निपुटितं षट्कोणमित्यर्थः | 
तन्मध्ये विलिखेत् कामं साध्याख्यं कर्म्मसंयुतं | 
तत इष्टैर्म्मनोर्वर्णैस्तत कामं वेष्टयेत् सुधीः | 
श्रियं षट्कोणकोणानामैन्द्रनैऋत वायुषु | 
आलिखेच्च लिखेन्मायां वह्णि वरुण शूलिषु | 
अक्षरैः काम गायत्र्या वेष्टयेत् केशरेषु च | 
मारमालामनोर्वर्णैर्द्दलेष्वष्टषु मंत्रवित् | 
लिखेद् गुहान्तरैर्वर्णैर्म्मातृकां तद्वहिर्ल्लिखेत् | 
भूबिम्बं च लिखेद्वाह्ये श्रीमाये दिग्विदिक्ष्वपि |
मंत्रं मेवं समालिख्य जातरूपमये तटे | 
राजते ताम्रपात्रे वा भूर्ज्जे क्षौममयेऽपि वा | 
सूक्ष्मतंतु मये वापि प्रतिष्टाप्य समीरणं | 
आकर्षणं सुरस्त्रीणां नागलोक विलासिनीं | 
पिशाच यक्ष रक्षांसि क्रूरग्रहाश्च ये स्थिताः | 
दुष्ट सत्वाश्च ये सर्वे परि सर्पंति भूतले | 
यंत्रराज धरं दृष्ट्वा विद्रवंति द्रसंति च | 
बहुना किमिहाक्तेन सर्वलोके सुखावहं | 
स्त्रीणामाकर्षणं राज्ञां लोकवश्यकरं भूवि |
योग सिद्धिकरं पुंसां भवसागरतारकं | 
भुक्ति मुक्ति करं यंत्रमिति प्रोक्तं स्वयम्भुवा | 
वांतं यांतं समारूढं मायाबिन्दु विभूषितं | 
श्रियो बीजमिति प्रोक्तं नृणां सद्यः सुखप्रदं | 
आदौ क्लींकारमुच्चार्यय कामदेव पदं वदेत् | 
आयांतं विद्महे पुष्पं बाणायेति पदं तथा | 

पृ० ५३ब) धीमहीति पदं प्रोक्ता तत्रोऽनंग प्रचोदयात् | 
एषा मन्मथ गायत्री प्रोक्ता मन्मथ दीपनी | 
कामं नाडी च संभाव्य ततः कामपदं वदेत् | 
देवायेति पदं ब्रूयात्तथा सर्वजनं पदं | 
प्रियायेति पदांते च वदेत् सर्वजनं पुनः | 
ब्रूयात् सन्मोहनायेति ज्वलशब्दं च वीप्सयेत् | 
प्रज्वलेति पदं सर्व जनस्य हृदयं तथा | 
उक्त्वा मम वशं पश्चात् कुरु शब्दं च वीप्सयेत् | 
वह्निजायां तथेत्युक्ता मालाख्या मंत्यथो मनुः | 
भूगृहं चतुरस्रं स्यादष्टवज्र विभूषितं | 
अस्मिन् मंत्रे समावह्य वासुदेवं जगद्गुरुं | 
किं न सिध्यति मंत्रज्ञो यत् कथ्यं कथितं च ते | 
एवं ते कथितं यंत्रं प्रयोगांतमिहोच्यते | 
लक्षं जप्त्वा पलाशानां कुसुमैस्तत्समं हुनेत् | 
व्याख्याता सर्वशास्त्राणां अचिरादेव जायते | 
स योगी स च विज्ञानी विष्णु योगी तथात्मवित् | 
शुक्लवस्त्रस्य लाभाय शुक्लादि पुष्पमाहुनेत् | 
अष्टोत्तरशतं कृत्वा राजतो वान्यतो लभेत् | 
मुंचंतौ पितरौ कृष्णं मथुरा निर्द्दतार्द्दितौ | 
ध्यात्वा युत जपांते च तावत् संख्यं च होमयेत् | 
निगडान्मुच्यते सद्यो यमुद्दिश्य कृत्वा क्रिया | 
पुरन्दर मुखैर्द्देवैः स्थितं वृन्दावनं हरिं | 
सुरभ्याः पयसा तोयैरभिषिच्य संस्तुतं | 
राजराजेश्वरं कृत्वा मंगलाचार पूर्वकं | 
ऊर्व्वशी प्रमुखाभिस्तु स्वर्वेश्याभिरधिष्ठितं | 
एवं ध्यात्वा जपेल्लक्षं पंकजैरयुतं हुनेत् | 
सार्वभौमो भवेत् सोऽपि येनेयं विहिता क्रिया | 
आत्मानं कंसमथनं रिपुं कंसात्मकं स्मरन् | 

पृ० ५४अ) निशीथे प्रजपेन्मंत्री दक्षिणामुख संस्थितः | 
लक्षमेकं जपांते तु वाणीरतरतर्पणैः | 
अयुतं होममात्रेण म्रियतेऽरिर्न चान्यथा | 
अरिष्टपलक्षं तत् पादपांशुन ईक्षितं | 
हरणाम्म्रियते शत्रः शंकरेणापि रक्षितः | 
अरिष्टदलकार्पास व्योमास्थिकणसंयुतं | 
हरणाल्लक्षमात्रेण यदि भूरस्थितो भवेत् | 
अपि पीयुष सेवी च म्रियतेऽरिर्न चान्यथा | 
हरिद्राग्रंथि होमेन स्तम्भये दरिद्राग्रंथि होमेन स्तम्भयेदरिवाहिनीं | 
न शस्तं मरणं कर्म्म कदाचिद्वैष्णवे मनौ | 
क्रूरं क्रूराशयं कष्टमायिनं च सतामपि | 
ईदृग्विधं जनं प्राप्प अभिचाराय योजयेत् | 
प्रायश्चिताय गायत्रीं लंक्षं जप्त्वा च साधकः | 
तदंते पायसैर्म्मंत्री अयुतं होममाचरेत् | 
अपि प्रयोग कर्त्तृणां शांतिः स्यान्नैव चान्यथा || 

इति श्रीगौतमीयेऽष्टादशोऽध्यायः || १८ ||

कर्म्मांतरमथो वक्ष्ये शृणुष्वावहितोऽनघ | 
यं कृत्वा मन्दभाग्योऽपि लभेन्मंत्र फलानि वै | 
प्रणवद्वयमध्यस्थं जपेद्युतसंख्यया | 
त्रिरात्र जप मात्रेण वृहस्पति समो भवेत् | 
व्याख्याता सर्वशास्त्राणां वेदानामपि जायते | 
शनिवारेऽश्वश्य वृक्षमालभ्याष्टोत्तरं शतं | 
भूयो भूयो भवेच्छांतिर्ज्जीवेदष्टोत्तरं शतं | 
तस्य शांतिर्भवेन न्यूनं यमुद्दिश्य कृता क्रिया | 
आशुकैरर्च्चयेत् कृष्णं मासमात्रं तु निर्म्मलैः | 
मुच्यते मलिनैः कृच्छ्रैः पापैर्घोरतरैरपि | 
पट्टवस्त्रे यजेद्भक्त्या संपत्ति मण्डलां भवेत् | 
विक्रमैः पूजयन् कृष्णं त्रैलोक्यं वशमानयेत् | 

पृ० ५४ब) माणिक्यैः पूजयन् भक्त्या सर्वे भौम समो भवेत् |
षद्मरागैर्यजेत् कृष्णं राजा भवति निश्चयं |
क्षत्रियः सार्वभौमः स्यात् साधयेत् सकलां महीं | 
गारुत्मतमयै रत्नैः पूजयन् ज्ञानवान् भवेत् | 
अपि हीरकरत्नेन पूजयन् किं न साधयेत् | 
सुवर्णपुष्पैरभ्यर्च्च्य मासभक्ति परायणं | 
कुबेर सम सम्पत्तिं संप्राप्य मोदते चिरं | 
देहांते हरितां प्राप्य निर्वाण पद मृच्छति | 
रविवारेऽर्कपुष्पैश्च कह्लारैः सोमवारके | 
मंगले रक्तपुष्पैश्च बुधे तगर सम्भवैः | 
चम्पकैर्गुरुवारे तु शुक्ते मुकुन्द सम्भवैः | 
शनिवारे शमीपुष्पैः पूजयेद्भक्तितो यतिः | 
रविवारे घृतात्रं तु पयोऽभ्यक्तं निवेदयेत् | 
सोमवारे पिष्टकादि सितया सह योजयेत् | 
मंगले गुडसंमिश्रं अन्नं बहुगुणान्वितं | 
बुधवारे यावकं तु गुरवे पूपसम्भवैः | 
दुग्धान्नं शुक्रवारे तु शनौ सघृतपायसं | 
वैशाखे मासि विधिवत् तर्पयेद्धिमवज्जलैः | 
ज्यैष्ठे मासि प्रयत्नेन फलैः संपूजयेद्धरिं | 
आषाढे भासि विधिवत् पवित्रैः पूजयेद्विभुं | 
एकैकं स्वर्णसूत्राणि ग्रंथि युक्तानि कारयेत् | 
अथवा पट्टसूत्राणि पद्मसूत्राणि वा पुनः | 
पूजांते देव देवाय महिषीभ्यो निवेदयेत् | 
मिथुनेभ्यस्तथा दत्त्वा महांतमुतसवं चरेत् | 
तोषयेद्भक्षभोज्यैस्तु ब्राह्मणान् संशित ब्रतान् | 
एवं सम्वत्सरे मंत्री कृत्वाभीष्टमवाप्नुयात् | 
नत्रेद्वर्ष कृता पूजा वास्तोर्भक्षय कल्पते | 
श्रावणे मासि कृष्णं तं पूजयेत् केतकोद्भवैः | 
चन्द्र चन्दन कस्तूरी कुंकुमादि सुवासितैः | 

पृ० ५५अ) एलालवंग कक्कोल फलानि बहुधार्पयेत् | 
भाद्रे मासि यजेत् कृष्णं भक्षैर्बहुर्गुणान्वितैः | 
इषे मासि यजेद्भक्त्या भक्षैर्भोज्यैः सुविस्तरैः | 
कार्पासनिर्म्मितैर्वस्त्रैर्नानाभरणसंयुतैः | 
तुलास्थे भास्करे कृष्णं पूजयेन्मासमात्रकम् | 
रात्रौ प्रदीपैर्होमे * * * * * * * * * |
घृतदीपमविच्छिन्नं दद्यान्मासं महोज्ज्वलं | 
एकादश्यामुपोष्यैव द्वादश्यां पारणा दिने | 
शुक्लायां विष्णुमभ्यर्च्च्येट्वस्त्रालंकरणादिभिः | 
अस्यान्तिथौ च मतिमान् वर्षतोतसवमाचरेत् | 
भोज्यानि बहुभक्ष्याणि ब्राह्मणेभ्यो निवैदयेत् | 
एवं कृते देवतास्य तुष्टा चेष्टं प्रयच्छति | 
संतलोकमवाप्नोति पुनरावृत्तिवर्ज्जितं | 
मार्गशीर्षे यजेद्देवं नवान्नैर्घ्यं जनैः शुभैः | 
न्यरिकेल फलक्षोदं मिश्रितं गुडजीरकैः | 
स्रेहपक्वं च देवाय भक्त्या तस्मै निवेदयेत् | 
पौषे मासि च माषं वै पूतपूपैः प्रपूजयेत् | 
माघे मासि यजेत् कृष्णमक्षतैः सुशुभैः सितैः | 
दुग्धार्थं शर्करायुक्तं मिष्टान्नं च निवेदयेत् | 
अस्मिन्मासि शुभदिने वस्त्रेणाछादयेद्विभुं | 
फाल्गुणे देवकीपुत्रं पूजयेत् स्वर्णपुष्पकैः | 
चूत(घृत)सौगन्धिकुसुमैर्धूपैर्दीपैः सुविस्तरैः | 
चैत्रे मासि वासुदेवं सर्व पुष्पैः समर्च्चयेत् | 
पौर्णमास्यां यजेद्भक्त्या मदनैश्च सगुच्छकैः | 
अस्मिन् दिने रतिं कामं पूजयेद्भक्तितत्परः | 
न चेत् साम्वत्सरी पूजा वृथा भवति निश्चितम् || 

पृ० ५५ब) भस्मीभूतं स्मरं दृष्ट्वा रुदितास्य रतिः सती | 
तां दृष्ट्वा कृपया विष्टोवरं दातु स्वयं शिवः | 
प्रत्युवाच रतिस्त्वियं सुभगत्वमवाप्नुयात् | 
सुन्दरः सर्वलोकेषु क्रीडार्थं व्रजसुन्दरि | 
ततोऽभवत् क्रन्दजवलात् पुष्पं मदनकं शुभं | 
तेन पूजनमात्रेण सम्वत्सर फलं लभेत् | 
होमयेल्लक्षमात्रं यः पिष्टकैर्घृतभर्ज्जितैः | 
तावत् संख्यं मनुं जप्त्वा कृष्णं पश्यति मंत्रवित् | 
इति ते कथितं सम्यक् पूजनं वार्षिकोद्भवैः | 
कृत्वानेन विधानेन किं न साध्यति भूतले | 
पुण्यस्त्रियो गृहस्थाश्च मुनयो ब्रह्मचारिणः | 
वनस्थाश्च तथा कृत्वा वांछितं प्राप्नुयः क्षणात् | 
स्त्रियः शूद्राश्च विधिवत् कृत्वा फलमवाप्नुयः | 
इह भुक्ता वरान् भोगान् न भूयो भव सम्भवः | 
एवं कृष्णं यजन् भक्त्या यत्कृतं जन्मकोटिभिः | 
तत् पापैर्न विलिप्येत पद्मपत्र मिवाम्भसा || 

इति श्रीगौतमीये ऊनविंशोध्यायः || १९ ||

गौतम उवाच 
विस्तरेण मम ब्रह्मन् कृष्णमंत्रान् ब्रवीहि मां | 
भक्तोऽहं तव शिष्योऽहं योग्योऽस्मि श्रवणे गुरो | 

नारद उवाच 
श्रृणु ब्रह्मन् कृष्णमंत्रान् सर्वदेवैक सम्मतान् | 
यदेक ज्ञानमात्रेण पुनर्ज्जन्म न विद्यते | 
प्रणवं पूर्वमुद्धृत्य नमस्तदनुचोच्चरेत् | 
कौस्तुभायेति संप्रोच्य मनुरष्टाक्षरः परः | 
एतद्विज्ञानमात्रेण साक्षाद्विष्णुर्भवेद्यतिः | 
षडदीर्घस्वरसंभेद्य कामेनांग क्रियामता | 
कलाय कुसुम श्यामं शंख चक्र गदाम्बुजं | 
अनेक रत्नसंछन्नं कौस्तुभोद्भासि वक्षसं | 

पृ० ५६अ) तार हारावलीरम्यं गरुडोपरि संस्थितं | 
ध्यात्वैवं परमानन्दं दशलक्षं जपेन्मनुं | 
होमयेत्तद्दशांशेन साधितैर्यूषपायसैः | 
पुरश्चरणमंगं यच्छेषमन्यत् समापयेत् | 
य एनं भजते मंत्री भोगमोक्षैककारणं | 
कर प्रचेयाः सर्वार्था अंते तत् परमं व्रजेत् | 
दशाक्षर समानं हि पूजनं समुदीरितं | 
अथान्यत् संप्रवक्ष्यामि षड्वर्णं मंत्रराजकं | 
यस्य विज्ञानमात्रेण जीवन्मुक्तो महींचरेत् | 
त्रिमात्रं नमसायुक्तं चतुर्थ्या कृष्णा इत्यपि | 
षडक्षर मनुः प्रोक्तो दृष्टादृष्ट फलप्रदः | 
नारदोऽस्य मुनिः प्रोक्तो गायत्त्री छन्द उच्यते | 
कृष्णोऽपि देवता साक्षाद् दुर्गाधिष्ठातृ देवता | 
विमात्रं बीजमित्युक्तं नमः शक्ति रुदीरिता | 
कृष्णाय कीलकं चास्य मंत्रराजस्य कीर्त्तितं | 
विनियोगोऽस्य मंत्रस्य पुरुषार्थ चतुष्टयं | 
पंचांगानि मनोरस्य आचक्राद्यैरुर्दर्ययते | 
नीलजीमुतसंकाशं किंकिनी जालमालिनं | 
सर्वाभरणसंदीप्तं रक्तपद्मोपरि स्थितं | 
सनकाद्यैर्म्मुनिवरैः स्तुतं ध्यायेद्दिगम्बरं | 
आलोल कुण्डलोद्भसि मुखचन्द्र विराजितं | 
शशरक्ताधरं रक्त पाणिपादविराजितं | 
कराभ्यां पायसं श्लक्ष्ण सद्योहैयंगतीयकं | 
दधतं चिंतयेद्देवं भोगमोक्ष फलप्रदं | 
ध्यात्वैवं परमात्मानं दशलक्षं जपेन्मनुं | 
जपांते पायसैः शुद्धै सेमं कुर्ययात् सशर्करैः | 
तर्पयेत्तद्दशांशेन जलैः कर्पूर वासितैः | 
अभिषेकं दशांशेन दशांशैर्विप्रभोजनं | 
तदंते दक्षिणां दत्त्वा साधयेद्धितमात्मनः | 
भिक्षाहारो जपेन्मंत्रं वर्षमेकं व्रतो स्थितः | 

पृ० ५६ब) कविर्वाग्मीसमृद्धश्च सर्वज्ञो जायते ध्रुवं | 
जवनीताशनं देवं ध्यात्वा लक्षजपात् सुधीः | 
दिव्यज्ञानमवाप्नोति त्रिलोकीं प्राप्य मोदते | 
य एवं मंत्रराजं तु भजते भक्तितत्परः | 
इह भुक्ता वरान् भोगान् देहांते परमं विशोत् | 
अथापरं प्रवक्ष्यामि षोडशार्णं महामनुं | 
यस्य विज्ञानमात्रेण कृष्णात्म परमं विशेत् | 
प्रणवं मनसायुक्तं कृष्णा गोविन्दकौ तथा | 
श्रीपूर्वं ङेन्तमुच्चार्यय हुं फट् स्वाहेति कीर्तितः | 
नारदोऽस्य मुनिः प्रोक्तश्छन्दोऽनुष्टवुदाहृतं | 
परमात्मा हरिर्द्देवो भुक्ति मुक्ति फलप्रदः | 
दशार्णक च देवास्य जप होमौ प्रकीर्त्तितौ | 
प्रयोगस्तत्समः प्रोक्तो बीजशक्ती च तत् समे | 
य एनं चिन्तयेन्मंत्रं सोऽधीते श्रुति चतुष्टयं | 
अनेन सदृशो मंत्रो जगत्स्वपि न विद्यते | 
अनेनाराधितः कृष्णः प्रसीदत्येव तत्क्षणात् | 
अथ संत्तान संसिद्ध्यैवालदं मंत्रनायकं | 
यस्य विज्ञानमात्रेण मंत्राः सिध्यंति मंत्रिणः | 
देवकीपुत्र शब्दांतो गोविन्द पदमीरयेत् | 
वासुदेव पदांते तु ततो ब्रूयाज्जगद्गुरो | 
देहि मे तनयं देव त्वामहं पदमीरयेत् | 
शरणंगत इत्युक्ता मनुश्चानुष्टुभाव्ययः | 
नारदोऽस्य ऋषिश्छन्दो गायत्री कथितं बुधैः | 
सन्तानदो हरिः साक्षाद्देवता च प्रकीर्त्यते | 
वास्तैः समस्तैरंगानि कृत्वा देवं विचिंतयेत् | 
नीलोत्पलदल श्यामं पीताम्बर युगावृतं | 
चतुर्भुजं शंख चक्रमूर्द्धपाणिद्वये स्थितं | 
अधः पाणिद्वये वेणुं वादयंतं मुदान्वितं | 

पृ० ५७अ) अनेकरत्न सन्नद्ध किरीटोज्ज्वलविग्रहं | 
नानालंकारसुभगं गरुडोपरि संस्थितं | 
वेदस्तोत्रं पठेन्नित्यं मुनिभिः परिवेष्टितं | 
एवं ध्यात्वार्च्चयेत् कृष्ण पंचांगः परमावृत्तिः | 
इन्द्रादिभिर्द्वितीया स्यात् तृतीया तु तदायुधैः | 
एवमभ्यर्च्च्य देवेशं लक्षमात्रं जपेन् मनुं | 
पुत्रजीवेन्धनचिते तत्फलैरयुतं हुनेत् | 
अनंतरं दशांशेन् तर्पणादीनि चाचरेत् | 
य एवं प्रभजेन्मंत्री संतानाख्यं महामनुं | 
पुत्रपौत्रेर्विनस्येत देहान्ते परमं ब्रजेत् | 
अविच्छिन्नं भवेद्वंशं यावदाहुत संप्लवं | 
दशभ्यां शुक्लपक्षे तु निशीथे स्वस्ति मण्डले | 
हरिमावाह्य विधिवत् पूजयेदुपचारकैः | 
एवमर्च्चनमात्रेण वत्सरात् पुत्रवान् गृही | 
दीर्घायुरप्रतिहत बलवीर्यय समन्वितं | 
वत्सराल्लभते पुत्रं सत्यं सत्यं मयोदितं | 
यस्यार्थे कुरुते मंत्री प्रयोगं सप्तपुत्रवान् | 
बन्ध्याऽपि लभते पुत्रान् शतहायन जीवितान् | 
प्राप्तवाचं यमानारी बोधि द्रुमदले जलं | 
मंत्रयित्वाष्टोत्तरशतं पिवेत् पुत्री यति ध्रुवं | 
एवं प्रयोगमाशंसेत्तनयं लभते ध्रुवं | 
अनेन मंत्रितं त्वाज्यं पुत्रसिद्धि करं परं | 
अनेन जलपानेन बन्ध्या वर्षाल्लभेत् प्रजां || 

इति गौतमीये विंशोऽध्यायः || २० ||

गौतम उवाच 
सर्वं जानामि त्वं विद्वन् स्वयम्भू सदुश प्रभो | 
त्वदुदीरितमाकर्ण्य कृतार्थोऽहं न चान्यथा | 
तपस्तप्त्वा पुरा ब्रह्मन् प्रार्थितो हरिमीश्वरः | 
तेनैवोक्तं न चेदैनं कथितव्यमखण्डितं | 
तदारभ्य पुरा ब्रह्मन् तव दर्शन लालसः | 
गंगो प्रवाहणं मंत्रं श्रोत्तुमिच्छामि तत्त्वतः | 

पृ० ५७ब) नारद उवाच 
बहवः कथिता मंत्रा मया ते मुनिसत्तम | 
तन्मंत्रं कथयामाद्य येन ज्ञानं प्रसीदति || 
यस्य विज्ञानमात्रेन भक्तिः स्यात् पेम लक्षणा | 
चतुर्विधं च पाण्डित्यं ज्ञानमात्रेण सिध्यति | 
मन्दभायोदरिशेऽपि शठो मूढोऽति पातकी | 
उपास्य मंत्रराजं तु वागीश सुमतां व्रजेत् | 
मयाप्येवं पुरापृष्टं पद्मयोनिर्यथावदत् | 
तथा ते कथयिष्यामि गुह्यद्गुह्यतरं मुने | 
द्वाविशन्दक्षरो मंत्रो वागीशत्वपवर्त्तकः | 
सर्वतंत्रेषु गुप्तोऽयं गोपनीयस्त्वया मुने | 
वेदः प्रादुरभूदस्ये मंत्रेणानेन वेधसः | 
कवीन्द्र त्वं भार्गवश्च वागीशत्वं बृहस्पतिः | 
श्रियमिंत्रादयो देवा ज्ञानं च सनकादयः | 
सौभाग्यं चन्द्रमाः प्रापत् कुबेरोऽपि धनेशतां | 
इमं मंत्रवरं ज्ञात्वा सर्वज्ञो भवति ध्रुवं | 
अदृष्टा श्रुत शास्त्रस्य व्याख्याता शिल्पगो भवेत् | 
महाकविर्महाप्राज्ञो वाक्पतेः समतां ब्रजेत् | 
ज्ञानं तु परं लब्ध्वा विष्णोः सयुज्यतां व्रजेत् | 
यं यं काममभिध्यायन् मनुष्ये भजते मनुं | 
तं तं काममवाप्नोति भुविस्वर्गे रसातले | 
अस्योद्धारमहं वक्ष्ये मम सार्वज्ञकारणं | 
कृष्णा गोविन्द कौङेन्तौ तथा गोपीजनां ततः | 
वल्लभोऽग्निप्रिया सर्गीह पूर्वः समनुस्वरः | 
नाम्नामादौ क्रमात् काम मायालक्ष्मीर्नियोजयेत् | 
द्वाविंशत्यक्षरो मंत्रो वाग्भवाद्यः प्रकीर्त्तितः | 
अहमस्य मुनिश्छन्दो गायत्त्री देवता मनोः | 
गंगाप्रवाहणः कृष्णः सर्वदेव नमस्कृतः | 
गंगाप्रवाहवद्वाणी जायते तेन तत्तथा | 
गंगाप्रवाहणो नाम कीर्त्यते परमार्थतः | 

पृ० ५८अ) बीजं तु मान्मथं प्रोक्तं शक्तिः पत्नी हविर्भुजः | 
कृष्णाय कामबीजाभ्यां हृदयं परिकीर्तितं | 
गोविन्दाय शिरस्तद्वन्मायाद्योऽसौ महामनुः | 
गोपीजन शिखा तद्वत् श्रीबीजाद्येन विन्यसेत् | 
वल्लभायेति कवचं अस्त्रं जाया हविर्भुजः | 
शेष बीजेन सहिताः पंचाग मनवः स्मृताः | 
मूर्द्धिण् भाले भ्रुवोर्मध्ये नेत्रे कर्णे तथा नसि | 
आस्ये कंठे च दोर्मूले हृदयोदर नाभिषु | 
लिंगमूले तथा धारे ऊव्वोज्जान्वोश्च गुल्फयोः | 
समस्तेन च मंत्रेण व्यापकं न्यस्य चिंतयेत् | 
कलाय कुसुम श्यामं पूर्णचन्द्रनिभाननं | 
बर्हिबर्हकृतोत्तंसं वनमालिनमीश्वरं | 
किरीटहारकेयुर रत्नकुण्डल मंडितं | 
श्रीवत्सवक्षः संभ्राजत् कौस्तुभोद्भासितो रसं | 
युवतीवेश लावण्य रमणीय तनुं हरिं | 
दिव्य पीताम्बरधरं चारुहार विभूषितं | 
स्मेरारुणाधरन्यस्त वेणुं त्रैलोक्यमोहनम् | 
ऊर्द्धवेदमयं वेणुं वादयंतं चतुर्भूजं | 
स्फाटिकीमक्षमालां च विद्यामूर्द्धकरद्वये | 
दधतं पुण्डरीकाक्षं दिव्यगान परायणं | 
अतुल्यानल्पसौन्दर्ययं मोहयंतं जगत्त्रयं | 
तपनीय लसत्कांत्या चीणाकमलहस्तया | 
निरीक्ष्यमाण चरणं वामपार्श्वस्थया श्रिया |
हैमसिंहासने रम्ये सर्वरत्नोपशोभिते | 
रुक्मिण्यादि महिषीभिर्निषेवित मनारतं | 
चन्द्रमण्डल संकाश श्वेतछत्रोपशोभितं | 
नारदाद्यैर्मुनिगणैर्ज्ञानार्थिभिरुपासितं | 
इन्द्रादि देवतावृन्दैः प्रणतं परमेश्वरम् | 

पृ० ५८ब) सर्वज्ञं जगदीशानं ध्यात्वा हृदयपंकजे | 
जपेदेवं मनुवरं ध्यात्वा लक्षचतुष्टयं | 
स्वाद्वक्तैः कुसुमैर्ब्रह्मवृक्षजैर्होममाचरेत् | 
दशांशेन च मंत्रोऽयं सिद्धो भवति नान्यथा | 
पूजा दशाक्षरे पीठे अंगावृत्तिरनन्तरं | 
महीषीभिर्द्वितीयापि तृतीया दिगधीश्वरैः | 
चतुर्थी तत् प्रहरणैश्चतुरावृत्तिरीरिता | 
प्रातः प्रातः पिवेत्तोयं मंत्रेणानेन मंत्रितं | 
वागीश्वर समो भूत्वा काव्यकर्त्ता महान् भवेत् | 
अनेन मंत्रितं नित्यं ब्रह्मा पात्रं प्ररक्षयेत् | 
मण्डलादेव भतिमान् महाश्रुति धरो भवेत् | 
ब्राह्मी कुष्ठवचाकल्कं घृतेन द्विगुणेन च | 
चतुर्गुणं भवे दुग्धं पाचितं घृतमुत्तमं | 
अवतार्यय जपेदत्र अयुतं जपमादरात् | 
वर्षमेकं प्रातरेव भक्षयेन्मौनमास्थितः | 
एतद्भक्षणमात्रेण बृहस्पति समो भवेत् | 
हस्तमारोप्य जिह्वायां जपेदयुतमादरात् | 
प्रतिभा जायते दिव्या सर्वलोकैक भाविता | 
धवलैरुपचारैस्तु यदि देवं प्रपूजयेत् | 
दिव्यज्ञानमवाप्नोति प्रतिभा विश्वजित्वरी | 
श्रीविद्यायां यदा जप्त्वा तदा लक्ष्मीरचंचला | 
कामाद्यं जपनादेव सर्वलोकवशं नयेत् | 
मायादि जपनादेव वाक् सिद्धिर्जायंतेऽचिरात् | 
शक्तिबीजादिको मंत्रो निर्वाणमचिराद्दिशेत् | 
पुटनात् प्रणवाभ्यां तु मोक्षमाप्नोति निश्चितं | 
एवं मनुवरं जप्त्वा किं न सिध्यति मंत्रवित् | 
एवं मंत्रवरं यस्तु भजते भक्ति तत्परः | 
इह भुक्ता वरान् भोगान् समस्त ऋद्धि संयुतान् | 
सम्पत्तिं परमां लब्धा भूयादंते परं पदं | 
कामेन्द्राद्या परा शक्ति नदिविन्दुसमन्विता | 

पृ० ५९अ) कथितः कृष्णमंत्रोयं मंत्राणां मंत्रनायकं | 
ऋषिर्ब्रह्मा समाख्याता विराट्छन्द उदीरितं | 
त्रैलोक्यमोहनादेव श्रीकृष्णः परिकीर्त्तितः | 
कल षड्दीर्घबीजेन षडंगः परिकीर्त्तितः | 
अंशालम्बित वामकुण्डलधरं मन्दोल्लसत् भ्रूतलं | 
किंचित् कुंचित कोमलाधर पुटं साचि प्रभा वेक्षणं | 
आलोलांगुलिपल्लवैर्मुरलि कामा पूरयंतं मुदा | 
मूले कल्पतरोस्त्रिभंगललितं ध्यायेज्जगन्मोहनं | 
एवं ध्यात्वा जपेन्मंत्रं श्रद्धया दशलक्षकं | 
तद्दशांशेन जुहुयात् पायसैरथवाम्बुजैः | 
दशाक्षरोदिते पीठे पूजयेत्तद्विधानतः | 
प्रयोगानपि सर्वत्र तदुक्तेनापि कारयेत् | 
अथवा बालकृष्णं च नीलेन्दीवरसन्निभं | 
रत्नाभरणसंदीप्तं द्विभुजं नीलकुन्तलं | 
पायसं नवनीतं च कराभ्यां दधतं स्मरेत् | 
लक्षमेकं जपेन्मंत्रं पायसैर्होमयेत् शुभैः | 
दशांशं विधिवद्भक्त्या पूजांगेन्द्रादिकायुतैः | 
होमयेदयुतं मंत्री घृतभर्जितपिष्टकैः | 
अलक्षिर्नश्यति क्षिप्रं कांतिं तेजश्च विन्दति | 
पलाशकुसुमैर्हुत्वा वाक्सिद्धिं लभते ध्रुवं | 
पंकजैर्जुहुयान्मंत्री अयुतं श्रियमाप्नुयात् | 
नवनीतस्य होमेन कविर्वाग्मी प्रजायते | 
वासुदेव पदं चोक्तानि गडाच्छादनाय च | 
वासुदेव द्वयं चोक्ता स्वाहेति तन्मनुर्म्मतः | 
नारदोऽस्य मुनिः प्रोक्तच्छन्दोऽष्टुवुदाहृतं | 
निगडच्छेदनो लक्ष्मीर्वासुदेवोऽस्य देवना | 
पंचांगानि मनोरस्य आचक्राद्यैस्तु कल्पयेत् | 
राजमण्डलमध्ये तु कंसं निपात्य हेलया | 

पृ० ५९ब) ज्ञातीनां वर्द्धयन् हर्षं आनीय पितरौ स्वयं | 
निगडान्मोचितौ भक्त्या प्रणम्य च पुनः पुनः | 
बाह्ये संस्थाप्य विधिवद्देवकीं वीक्षितैर्नृपैः | 
एवं ध्यात्वा जपेल्लक्षं जहुयात्तद्दशांशतः | 
अंगन्यसादिकं सर्वं तदग्रवचनोदितं | 
य एवं चिंतयेन्मंत्री ससम्यक् सम्पदां निधिः | 
राजदुर्गभयादिभ्यो मुच्यते स्मरणात् क्षणात् | 
निर्गुण्डीमूल होमेन मुच्यते बन्धनादिभिः | 
राजद्वारे भये घोरे स्मरणान्मुच्यते भयात् || 

इति श्रीगौतमीये एकविंशोऽध्यायः || २१ ||

गोपालं पिण्डसंज्ञ च कथयामि मुने शृणु | 
यदाकर्ण्य गुरोर्भक्त्या परत्रेहवमोदते | 
अनेन सदृशो मंत्रो जगत्स्वपि न विद्यते | 
पंचातको धरासंस्थः सबिन्दुक मनुस्वरः | 
कथितो मंत्रराजोऽयं भुक्ति मुक्ति फलप्रदः | 
ऋषिर्ब्रह्मास्य गायत्री छन्दः श्रीकृष्ण देवता | 
गलाभ्यां बीजशक्ती तु कीलकं लेषमुच्यते | 
षड्दीर्घभाजा बीजेन षडंगानि प्रकल्पयेत् | 
वृन्दावनगतं कृष्णं रत्नसिंहासन स्थितं | 
कदम्बमूल देशे तु गोपिकाजन वेष्टितं | 
नारदाद्यै मुनिवरैर्दिव्यगानावसन्वकैः | 
सहितं परया भक्त्या वनमालिनमीश्वरं | 
रत्नालंकारसन्दीप्तं शंख चक्र लसत् करं | 
शब्द ब्रह्ममयं वेणुमधः पाणि द्वयोरितं | 
एवं ध्यात्वा मनुवरं लक्षमात्रं जपेद्वशी | 
सितान्वितैः पायसैस्तु युतं होमं समाचरेत् | 
य एनं भजते मंत्री सिद्धयस्तस्य हस्तगाः | 
धवलैः कुसुमैर्होमाद्वाक्सिद्धिं लभतेऽचिरात् | 

पृ० ६०अ) कर्णिकारस्य होमेन लक्ष्मीः सर्वविधा भवेत् | 
अनेन मंत्रितं तोयं प्रातः प्रातः पिवेज्जलं | 
कविर्वाग्मी श्रुतिधरः सर्वज्ञो जायतेऽचिरात् | 
अस्योपासनमात्रेण किं न सिध्यति मंत्रणः | 
इह भुक्ता वरान् भोगान् पुत्त्रपौत्त्रैः समन्वितः | 
अंते तत् परमं धाम मंत्री याति निरामयं | 
अथ वक्ष्ये महामंत्रं सर्वेप्सित फलप्रदं | 
यस्य धारणमात्रेण किं न सिध्यति भूतले | 
बीजं त्रिकोणमालिख्य षट्कोणं तद्बहिर्लिखेत् | 
षड़क्षरं लिखेत्तत्र वृत्तश्चाष्टदलं लिखेत् | 
अष्टाक्षरेण संयुक्तं तद्वहिः षोडशच्छादं | 
षोडशार्णं कृष्णा मनुं वहिदर्शदलान्वितं | 
दशाक्षरेण संयुक्तं आष्टादशदलं ततः | 
अष्टादशार्णं तन्मध्येद्वहिर्द्वात्रिंशदम्बुजं | 
देवकीसुत इत्यादि तत्रैव वृत्तमालिखेत् | 
पिण्डबीजं वेष्टत्तमालिखेत् |
पिण्डबीजं वेष्टकत्वेन यंत्रस्य च सर्वतः | 
तद्वहिर्वृत्तं निष्पाद्य मातृकां तत्र वेष्टयेत् | 
वृत्तद्वयं पुनः कृत्वा शापांकुशेन वेष्टयेत् | 
तद्वहिर्वृत्तमेकं तु चतुरस्रं स वज्रकं | 
एतदुक्तं महायंत्रं कृपया मुनिसत्तम | 
सुवर्णपत्रे भूर्ज्जे वा नित्यं यः सुसमाहितः | 
अष्टगन्धैर्मसीं कृत्वा लिखेत् स्वर्ण शलाकया | 
अस्य धारणमात्रेण साक्षाद्भूमि पुरन्दरः | 
मुच्यते मलिने कृच्छ्र दुःखैर्घोरतरैरपि | 
शांतिं च शाश्वतीं लब्धायाति तत् परमं पदं | 
स्त्रीणां वाम भुजे नित्यं धारणात् किं न सिध्यति || 

पृ० ६०ब) बन्ध्यापि लभते पुत्त्रं शतहायन जीवकं | 
दीर्घायुरप्रतिहत बलवीर्यय समन्वितं | 
राशिचक्रं विलिप्याथ कुम्भं संस्थाप्य पूर्ववत् | 
विक्षिप्य यंत्रं तन्मध्ये सेकात् सर्वं हि साधयेत् | 
नित्यदर्शी भवेद्विप्रो महीं शास्ति महीपतिः | 
वैश्यः समृद्धिमान् भूयात् लभेत् शूद्रो यथेप्सितं | 
एतत्तु कथितं यंत्रं पुरुषार्थैक साधनं | 
केवलं तत् प्रयत्नेन गोपयस्व मुने स्वयं || 

इति श्रीगौतमीये द्वाविंशोऽध्यायः || २२ ||

अथ वक्ष्ये मनुवरं समस्त पुरुषार्थदं | 
यज्ञ ज्ञानात् सिद्धयः सर्वा भवंति कर संस्थिताः | 
लक्ष्मीर्मायाकामबीजं ङेऽन्तं कृष्णपदं तथा | 
स्वाहेति मंत्रराजोऽयं भुक्ति मुक्ति फलप्रदः | 
नारदोऽस्य मुनिः प्रोक्तश्छन्दोऽनुष्टुबुदाहृतं | 
देवता कृष्ण इत्युक्तः समस्त पुरुषार्थदः | 
षडंगं कामबीजेन षड्दीर्घभेदनेन तु | 
कलाय कुसुम श्यामं वृन्दावन गतं हरिं | 
गोप गोपी गवावीतं पीतवस्त्र युगावृतं | 
नानालंकारसुभगं कौस्तुभोद्भासि वक्षसं | 
सनकाद्यैर्मुनिश्रेष्टैः संस्तुतं परयामुदा | 
शंख चक्र लसद्बाहुं वेणुं हस्तद्वयेरितं | 
ध्यात्वैवं परमात्मानं चतुर्ल्लक्षं जपेन्मनुं | 
दशांशं जुहुयान्मंत्री कुसुमैर्ब्रह्मवृक्षजैः | 
भक्त्या त्रिसन्ध्यं च यजेदंगैरिन्द्रादिभिस्ततः | 
तथा प्रयोगे कुर्वीत धर्म्मार्थ काम मुक्तये | 
पायसैरयुतं हुत्वा दिव्यज्ञानमवाप्नुयात् | 
तद्वच्च लवणैर्हुत्वा लोकानाकर्षयेद् ध्रुवं | 
पलाशपुष्पैर्जुहुयात् कविर्वाग्मी च जायते | 
मत्स्यण्डी कदली दुग्ध घृत पायसं तद्धिया | 

पृ० ६१अ) तर्पयेदयुतं मंत्री गांगे येन जलेन वै | 
मण्डलादीहिता सिद्धिर्भवेन्नैवात्र संशयः | 
वागभवाद्येन जायेन वागीश समतां व्रजेत् | 
ब्राह्मी तत् कुसुमैर्हुत्वा निधिमाप्नोत्पय व्रतः | 
श्रीवृक्षफलहोमेन राज्यैश्वर्ययमवाप्नुयात् | 
एवं ते कथितं भक्त्या दुर्ल्लभं मंत्रनायकं | 
सत्संप्रदायकं प्राप्तं किं न सिद्धति मंत्रिणः | 
अष्टादशार्णो मारांतो मंत्रः सुत धनप्रदः | 
नारदोऽस्य मुनिश्छन्दो गायत्त्री कथितं बुधैः | 
बालकृष्णो देवतास्य समस्तार्थ फलप्रदः | 
षडदीर्घभाजा कामेन बीजेनांग क्रिया मता | 
इन्दीवर समाभासं बालं त्रैलोक्यमोहनं | 
लसद्रत्नमयैर्द्दीप्तैन्मण्डितं बहुभूषणैः | 
नानारत्नमयोद्भासि ब्राह्म कामांकुशागलं | 
कुंतलांत समुद्भासि स्फुरन्मकर कुण्डलं | 
हस्ति हस्तकराभ्यां च नवमी तं च पायसं | 
दधतं देववृन्दैश्च वेष्टितं गोपबालकं | 
एवं ध्यात्वा जपेन्मंत्री द्वात्रिंशल्लक्षमानतः | 
जपांते जुहुयादग्नौ पायसैस्तद्दशांशतः | 
तर्पणादीनि सर्वाणि पूर्ववत् समुपाचरेत् | 
साधयेत् सर्वकर्म्माणि सिद्धेनानेन मंत्रवित् | 
रक्तपद्मायुतं हुत्वा द्विजो ज्ञानमवाप्नुयात् | 
सर्वलोकैकशास्ता च क्षत्त्रियो नात्र संशयः | 
अन्येषां यद्यदिष्टं स्यात् साधयेन्मनुनामुना | 
रत्नपद्मोपरि ध्यात्वा शर्करा पृथुलाजकैः | 
कदली गुड बुध्या च जलैः संतर्प्य केशवम् | 
वत्सराल्लभते पुत्त्रं सर्वलोक नमस्कृतं | 
अनेन च यद्यदिष्टं जपमात्रेण साधयेत् | 

पृ० ६१ब) माया रमा कामबीजश्रियाढ्यो दशवर्णकः | 
त्रयोदशक्षरो मंत्रो दृष्टादृष्टफलप्रदः | 
ऋषिरस्य स्वयं ब्रह्मा छन्दोऽनुष्टुवुदीरितं | 
श्रीकृष्णो देवता प्रोक्तो महदैश्वर्ययदायकः | 
कुर्ययादस्य मनोर्म्मंत्री ह्रीमाद्यैरंगपंचकं | 
शंख चक्र गदा पद्म पाशांकुश लसत् करं | 
कराभ्यां वेणुमादाय धमंतं सर्वमोहनं | 
सूर्ययायुत समाभासं पीताम्बर युगावृतं | 
नानालंकारसुभगं रविमण्डल संस्थितं | 
एवं ध्यात्वा जपेन्मंत्रं चतुर्लक्षमनन्यधीः | 
जपांते तद्दशांशेन पायसैर्होमयेद्द्विजः | 
पूजयेन्मंत्रंराजेन वक्ष्यमाणेन वर्त्मना | 
मध्ये कृष्णं समावाह्य षडंगविधिनार्च्चयेत् | 
वासुदेवं संकर्षणं प्रद्युम्नं चानिरुद्धकं | 
दिग्दलेषु समभ्यर्च्च्य बहिरस्य विदिग्दले | 
सरस्वतीं तथा लक्ष्मीं रतिं प्रीतिमनंतरं | 
स्वदिक्षु लोकपालांश्च तदस्त्राणि च तद्वहिः | 
एवमभ्यर्च्च्य विधिवत् साधयेच्च यथेप्सितान् | 
विंशत्यर्णोदितान् विप्रः प्रयोगानपि साधयेत् | 
य एनं भजते मंत्री भक्त्या च परिपूजयेत् | 
राज्यैश्वर्ययमवाप्यान्ते भूयात्तत् परमं महः | 
काम माया रमा पूर्वो दशार्णो मंत्रनायकः | 
रमा माया काम पूर्वो दशार्णः सप्रकीर्त्तितः | 
अनयोर्म्मंत्रयोर्म्मंत्री आचक्राद्यैः षडंगतः | 
कृत्वा दशार्णवत् सम्यग् ध्यान पूजादिकं सुधीः |
सपर्ययां च रते यस्तु मंत्रयोरेवमाश्रितः | 
इह भुक्ता वरान् भोगान् महैश्वर्यय समन्वितान् | 
पुत्त्रैः पौत्त्रैः प्रपौत्त्रैश्च ब्राह्मणो हरितां व्रजेत् || 

पृ० ६२अ) अथ वक्ष्ये शृणु मुने प्रतिपतिं जगत्पतेः | 
इन्द्रादिप्रमुखैर्द्देवैः स्वगुप्तां क्रियते तु या | 
कुबेरोऽपि च यां कृत्वा तपस्यन् ब्रह्मणो मुखात् | 
महेश सखितां प्राप्य धनेशत्वमव्यप्तरान् | 
इन्द्रोऽपि या मुपास्यैव देवराजत्वमाप्तवान् | 
त्रैलोक्यविजयी भूत्वा देव दैत्यैक शासकः | 
मायारमादिकाश्चाष्टादशार्णा विंशदर्णकाः | 
अनेन सदृशो मंत्रस्त्रिषु लोकेषु दुर्ल्लभः | 
ऋषिर्ब्रह्मा समुद्दिष्टो गायत्त्री छन्द एव च | 
देवता देवता वृन्द वन्द्यः श्रीकृष्ण ईरितः | 
अष्टादशार्णवत् कुर्ययान्मंत्रार्थैरंगपंचकं | 
द्वारवत्यां महाज्ञाने दीर्घिका शत मण्डिते | 
पारिजातवने रम्ये सुवर्णभूमि मध्यतः | 
सर्वरत्नमये चित्रे सुमेरु निभ मण्डपे | 
सिंहासने समासीनं सूर्ययकोटि समप्रभं | 
रक्तोत्पल समाभास पाणिपादाम्बुजं स्मरेत् | 
दक्षिणं चरणाम्भोजं रत्नपूर्ण घटोपरि | 
वामपादाम्बुजं दिव्यं स्वस्तिकाकारकारितं | 
शंख चक्र गदा पद्म लसद्बाहुचतुष्टयं | 
सर्वांग सुन्दरं देवं सर्वाभरण भूषितं | 
समुद्धृत्य सर्वरत्नै रत्ननद्याश्च रोचितं | 
रुक्मिणी सत्यभामा स्यात् राधिकाख्या च तिष्ठति | 
रत्नकुम्भेन रत्नेन सिंचंती परया मुदा | 
कालिन्दी ऋक्षजा रत्नं दिशंतौ कलसौ तयोः | 
नाग्नजीति सुनन्दा च मित्रविन्दा सुलक्षणा | 
आनीय रत्नकलसं रत्ननद्याः समुद्धृतं | 
दिशंत्यः सर्वमांगल्य संगत्या महिषीर्हरेत् | 
ततः षोडशसहस्र्यं सिंचंत्यः परितः प्रियाः | 
गीतैर्नृत्येश्च वाद्यैश्च शतार्द्धः सर्वदेवताः | 

पृ० ६२ब) एवं हरिं स्मरेन्मंत्री चतुर्ल्लक्षं जपेन्मनुं | 
जपांते पायसैर्दिव्यैर्ज्जुहुयात्तद्दशांशतः | 
तर्पयेत्तद्दशांशेन भक्तितप्तेदुमज्जलैः | 
अभिषिच्य दशांशेन ब्रह्मणामपि पूजयेत् | 
कर्णिकायां लिखेद्बीजं ससाध्यं तद्वहिर्लिखेत् | 
शेष सप्तदशार्णेन वह्नेर्गेह युगं ततः | 
वृत्ताद्वहिरष्टदलं चतुरस्रं सवज्रकं | 
चतुर्द्वार समायुक्तं यंत्रमेतत् सुलक्षणं | 
पूर्वदक्षिणपाश्चात्य कोणे मायां विलिख्य च | 
श्रीबीजमन्यतो लेख्यं षडर्णं कोणगं तथा | 
पत्रे तु कामं गायत्त्रीं त्रिशस्त्रिशो विभागशः | 
कामदेवाय विद्महे पुष्पबाणाय धीमहि तन्नोऽनंगः प्रचोदयात् | 
इत्युक्ता काम गायत्त्री समस्तजन मोहिनी | 
कामाद्यजापादस्यास्तु सर्वकर्म्माणि साधयेत् | 
दलमध्ये लिखेत् काम मनुं षट्शक्रमेण तु | 
नमोऽन्ते कामदेवाय सर्वजन प्रियाय च | 
सर्वसंमोहनयेति | ज्वलयुग्मं प्रज्ज्वलेति च | 
सर्वजनस्य शब्दांते हृदयं मम संवदेत् | 
वशं कुरु युगं प्रोक्ता स्वाहांतो मनुरीरितः | 
प्रोक्ता गोपाल यंत्रोऽयं कामाद्यः साधिको मुने | 
हाटकारचिते पात्रे भोज्यैर्वा प्रविलिख्य च | 
धारयेत् साधितं यंत्रं जपसेकसमन्ययात् | 
अस्याधारणमात्रेण किं न सिध्यति भूतले | 
राजानो वशतां यांति दासवच्छत्र संकुलं | 
त्रैलोक्यमोहनो मंत्रः सर्वलोकैक पूजितः | 
अस्मिन् थंत्रे समावाह्य राजराजेश्वरं हरिं | 
पूजयेद्भक्तितो मंत्री सर्वराजोपचारकैः | 

पृ० ६३अ) कोणषट्के षडंगं तु तद्वहिश्च विदिग्दले | 
वासुदेवं संकर्षणं प्रद्युम्नं चानिद्धकं | 
सरस्वतीं तथा लक्ष्मीं रतिं प्रीतिं च दिग्दले | 
तद्वहिरष्ट महिषी रुक्मिण्याद्याः प्रपूजयेत् | 
इन्द्रनील मुकुन्दाख्यान् मकरानन्द कच्छपान् | 
शंख पद्म निधी चापि तद्वहिः पूजयेत्ततः | 
इन्द्रादीन् स्व स्व दिक्ष्ववं वज्रादींस्तदनंतरं | 
इति षष्ठावृतैर्युक्तमच्युतं भक्तितोऽर्च्चयेत् | 
संसार सागरं घोरं वासनानक्रसंकुलं | 
सन्तीर्यय परमं धाम मंत्रीयाति न चान्यथा | 
चतुर्लक्षं जपेन्मंत्रं दशांशं पायसैर्हुनेत् | 
अथवा पंकजैः फुल्लैः शेषमन्यत् समापयेत् | 
तदा स्वहृदये विष्णुं मंत्र न्यासान् यथोदितान् | 
तन्मयो विहरेत्मंत्री तीर्ण संसार सागरः | 
अयुतं रक्तपद्मैस्तु हुत्वा विश्वं वशं नयेत् | 
तद्भस्म धारयेद्भाले यं स्पृशेद् यं निरीक्षयेत् |
यैर्वाते भवंत्यस्य किं कराः |
आरक्त हयमारैस्तु राजानो दासवद्वशे | 
शुक्लादि वस्त्रलाभाय शुक्लादि कुसुमैर्हुनेत् | 
हुनेद्धान्य समृद्धैश्च आरक्त धान्यमंजरी | 
श्रीवृक्षकुसुमैर्होमात् समा लक्ष्मीः प्रसीदति | 
बिल्वपत्रैश्च जुहुयात् पुत्त्रपौत्त्रानुयायिनीं | 
लभे लक्ष्मीं प्रसन्नां तत् फलै राज्यमवाप्नुयात् | 
केवलं घृतहोमेन ब्राह्म्यं तेजश्च जायते | 
आयुर्वृद्धिं यशो लक्ष्मीं वश्यतां सर्वयोषितां | 
लभते नात्र सन्देहः सुखं सर्वातिशायिनं | 
घृत तण्डुल होमेन बलवान् जायतेऽचिरात् | 

पृ० ६३ब) भक्ष्य भोज्यादिकं हुत्वा भोगी स्यादयावदायुषः | 
अष्टादशार्णदशयोः प्रयोगं नात्र चाचरेत् | 
आद्रवितः प्रयोगस्तु द्वाभ्यामेकं तु कारयेत् | 
रत्नाभिषेकं गोपालं यो येन विधिना भजेत् | 
सवैश्वर्ययसमृद्धोऽपि सर्वभुक् सर्वकारकः | 
देहत्यागे हरिं या यादित्येवं मुनयो जगुः || 

इति श्रीगौतमीये त्रयोविंशोऽध्यायः || २३ ||

अथातः संप्रवक्ष्यामि रुक्मिणी वल्लभं मनुं | 
यज्ञ ज्ञानात् सर्वलोकानां वल्लभो भुवि जायते | 
नमोऽन्ते भगवान् ङ्येन्तो रुक्मिणी वल्लभस्तथा | 
स्वाहांतो भावसंयुक्तः षोडशार्णो महामनुः | 
अस्य ज्ञानात्तथा मंत्री ज्ञानवान् जायतेऽचिरात् | 
धान्यादष्टांग योगस्य फलमाप्नोति निश्चितं | 
स्मरणादस्य मंत्रस्य सर्वतीर्थ फलं लभेत् | 
नारदोऽस्य मुनिः प्रोक्तच्छन्दोऽनुष्टवुदीरितं | 
श्रीकृष्णो देवता चास्य रुक्मिणी वल्लभा ह्वयः | 
व्यस्तैः समस्तैरंगानि पदैः कुर्ययात् षडंगवित् | 
अतसी कुसुम श्यामं पीतवस्त्र युगावृतं | 
नानालंकारसुभगं कौस्तुभायुक्त वक्षसं | 
श्रीवत्सलांछन श्रीमद्रत्नाभरण भूषितं | 
द्वारकावर गेहस्थं रत्नसिंहासने शुभे | 
रुक्मिण्यालापमधुरं शंख चक्र गदा धरं | 
ध्यात्वैवं परमात्मानं लक्षमेकं जपेन्मनुं | 
तदंते जुहुयान्मंत्री तिलैर्मधुरसंप्लवैः | 
पूजयेद्वैष्णवे पीठे दशाक्षर विधानतः | 
पलाशैः कुसुमैर्हुत्वा दिव्यज्ञानमवाप्नुयात् | 
पूर्ववत्तर्पणं कुर्ययात् सर्वाभीष्टानि साधयेत् | 

पृ० ६४अ) पुण्डरीकाक्षतं हुत्वा श्रियमाप्नोत्य यत्नतः | 
केवलं घृतहोमेन जीवेद्वर्षशतं सुखी | 
इत्येवं रुक्मिणीनाथ विद्यानं मुनिपूजितं | 
भोगमोक्ष करं यत्नान्मूने त्वमपि गोपया | 
प्रणवं जमसश्चांते वदेद्भव गते पदं | 
नन्दपुत्र पदं ङेऽन्तं वदेन्नन्दवपुस्तथा | 
भूत्यंते दशवर्णश्च मनुः सर्वार्थसिद्धिदः | 
नारदो मुनिराख्यातश्छन्द उक्तं विराड़पि | 
श्रीकृष्णो देवता चात्र चतुर्वर्ग फलप्रदः | 
पंचांगानि मनोरस्य आचक्राद्यैः प्रकल्पयेत् | 
ध्यायेद्वृन्दावने रम्ये गोप गोपी गणा वृतं | 
नानालंकारसुभगं पीताम्बर युगावृतं | 
सर्व प्रियकरं देवं किशोर श्याम विग्रहं | 
दोर्भ्यां वेणु पादयंतं भुवनैक गुरुं परं | 
एवं ध्यात्वा मनुवरं लक्षमेकं जपेत्तथा | 
तिलैश्च स्वादुयुक्तैश्च जुहुयात्तद्दशांशतः | 
दशाक्षरोदिते पीठे पूजयेत्तद्विधानतः | 
य एवं चिन्तयेन्मंत्री भोगमुक्त्योः सभाजनं | 
बिल्वपत्रायुतं हुत्वा सर्वकामान् प्रसाधयेत् | 
अष्टौत्तरशतं जप्त्वा सभायां विजयी भवेत् | 
सर्वलोकैक सुभगः सर्वैश्वर्यय समन्वितः | 
देहांते तत्पदं याति यत प्राप्त्वाज निवर्त्तते | 
नन्दपुत्र पदं ङेऽन्तं श्यामलांग पदं तथा | 
अमृतं मुखवृत्तं च मांसां चैव वपुस्तथा | 
दशाक्षरस्तु प्रोक्तोऽयं मनुः सर्वसमृद्धिदः | 
नारदोऽस्य मुनिः प्रोक्तच्छन्दोऽनुष्टवुदीरितं | 
देवता बालकृष्णोऽस्य मुनिभिः परिकीर्तितः || 

पृ० ६४ब) कल्पयेत् पूर्ववन्मंत्री चक्राद्यैरंगपंचकं | 
अतसी कुसुम श्यामं शंख चक्र लसत् करं | 
दोर्भ्यां वेणुं वादयंतं पीताम्बर युगावृतं | 
नानालंकारसुभगं भाव हाष विराजितं | 
एवं ध्यात्वा यजेद्देवं पंचांगैश्च दिशोऽधिपैः | 
तदस्त्रैरपि संपूज्य जपेल्लक्षं व्रते स्थितः | 
दशांशं जुहुयान्मंत्री पायसैर्म्मधुराप्लुतैः | 
एवं संसिद्धमंत्रस्तु सर्वकर्म्माणि साधयेत् | 
तिलाज्यैरक्षतं हुत्वा ग्रह रोगान् विनाशयेत् | 
पलाशकुसुमैर्हुत्वा वागीश समतां ब्रजेत् | 
प्रणवं पूर्वमुच्चार्यय नमो भगवते पदं | 
नन्दपुत्र पदं ङेन्तं भूधरो मुख वृत्तयुक् | 
वपुः पदं तथा ङेन्तमूणविंशति वर्णकः | 
नारदोऽस्य मुनिः प्रोक्तो विराट्छन्द उदीरितं | 
देवता नन्द तनयः सर्वलोकैक नन्दनः | 
पंचांगानि मनोरस्य चक्राद्यैः परिकल्पयेत् | 
नवीन वारिद श्यामं पद्मपत्र निभे क्षणं | 
मुक्तादामलसत् कंठ केयूरांगदभूषणं | 
अनेक रत्न संबद्ध स्फुर कर कुण्डलं | 
उद्दाम कौस्तुभोद्भासि वक्षः श्रीवत्स लांछनं | 
बर्हिवर्ह कृतोत्तं सं गोप गोपी गवावृतं | 
ध्यात्वैवं परमात्मानं जपेन्मनुरवं ततः | 
चतुर्लक्षजपान्ते तु दशांशं रक्तपंकजैः | 
होमयेच्छेषमन्यत्तु पूर्ववत् समुपाचरेत् | 
दशार्णयंत्रे विश्वेशं समावाह्य प्रपूजयेत् | 
प्रथमावृत्तिरंगैः स्यान्महिषीभर्द्वितीयिका | 
तृतीयादिगधीशैस्तु वज्राद्यैस्तु चतुर्थिका | 
एवं यः प्रपूजयेत् कृष्णं चतुरावृत्ति संयुतं | 

पृ० ६५अ) धर्म्मार्थकाममोक्षाणां संपूर्णं लभते फलं | 
पायसैरयुतं हुत्वा महाधनपतिर्भवेत् | 
पूर्णायुर्लभते मंत्री अयुतं घृतहोमतः | 
दूर्वया लक्षहोमेन जीवेद्वर्षशतं सुखं | 
इत्येष कथितो मंत्रः सर्वेषां सर्वसिद्धिदः | 
अथापरं प्रवक्ष्यामि मनुं सर्वसमृद्धिदं | 
यज्ञज्ञानान्मुनयः सर्वे भोगमोक्षैक भूमयः | 
लीलादण्डधरं चोक्त्ता गोपीजन ततः परं | 
दोर्द्दण्डन्तु पदं चोक्ता मेघ श्याम पदं ततः | 
विष्णः स्वाहेति मंत्रोऽयं समस्त पुरुषार्थदः | 
नारदोऽस्य मुनिः प्रोक्तश्छन्दोऽनुष्टुवुदारितम् | 
श्रीकृष्णो देवता चास्य सर्वविश्वानुशासकः | 
पदैः पंचांग कऌप्तिः स्यात्ततो ध्यायेदथाच्युतं | 
तापिंज कुसुम श्यामं सदा षोड़शवार्षिकं | 
गोपीमध्य स्थितं ताभ्यां लिंगितं काम हृच्छया | 
सर्वालंकारसुभगं पीताम्बरधरं परं | 
भुवनैक गुरुं ध्यात्वा लक्षमेकं जपेन्मनुं | 
दशांशं कमलैर्हुत्वा शेषमन्यत् समापयेत् | 
तर्पयेन्नित्यशो देवं दुग्ध बुध्या शुभैर्ज्जलैः | 
मण्डलाद्वांछिता सिद्धिर्म्महाधनपतिर्भवेत् | 
यं० इमं भजते नित्यं जपहोमादि तत्परः | 
वांछितानी हितान् लब्धा देहांते तत्पदं व्रजेत् | 
वेदादिक मना माया कामबीजादथो वदेत् | 
श्रीकृष्णं च पदं ङेन्तं गोविन्दं च तथा वदेत् | 
गोपीजना पदस्यांते वल्लभं ङेन्तमीरयेत् | 
कामांतं च रमाबीजं संप्रोक्तो मंत्रनायकः | 
सिद्धगोपालमंत्रोऽयं सर्वसिद्धि प्रदो नृणाम् | 

पृ० ६५ब) बीजैः पदैश्च पंचांगं कृत्वा ध्यायेदथाच्युतं | 
पक्षिराजकृतच्छायौ सुरद्रुमतलासिनौ | 
शंखेंदु मरुता भासौ दध्युत्थ पायसाशिनौ | 
अनेकैरावृतमुखैर्ग्रहयुक्तो यथाविधुः | 
नानालंकारसुभगौ कस्तुभौ युक्त कन्दरौ | 
तारहारावली रभ्यौ सर्वाश्चर्यय मयौ शिशु | 
त्रैलौक्यशरणौ श्रीमद्रामकृष्णौ स्मरन् जपेत् | 
लक्षमेकं मनुवरं दशांशं श्रीफलैर्हुनेत् | 
होमांते विधिवन्मंत्री शेषमन्यत् समापयेत् | 
दशाक्षरोदिते पीठे वक्ष्यमाणेन पूजयेत् | 
षड़ंगं केशरे यद्वा दिगीशाः प्रहरानपि | 
एवं त्रयावृत्तिमयं संपूज्य पुरुषोत्तमं | 
दुग्ध बुध्या जलैर्नित्यं तर्पयेदिष्टसिद्धिदं | 
मुखे करं समायुज्य जपाद्वाग्मीकावर्भवेत् | 
नवनीता युतं हुत्वा धरापति वृत्ये भवेत् | 
रविवारेऽश्वत्थमूले चाष्टौत्तरशतं जपेत् | 
पुत्त्रैर्म्मित्रैश्च सम्पन्नो म्रियते नापमृत्युतः | 
अथापरं मनुवरं कथयामि समृद्धिदं |
लक्ष्मी माया कामबीजैर्दशार्णां पूटयेत् क्रमात् | 
षोडशार्णो मनुः साक्षान्महालक्ष्मीं प्रयच्छति | 
ब्रह्मा ऋषिः समुद्दिष्टो गायत्री छन्द ईरितं | 
महासम्पत्प्रदः श्रीमान् देवता कृष्ण ईरितं | 
दशार्णवदंग कऌप्त्या ध्यायेद्देवमनन्यधीः | 
कालाभ्रनिचयप्रख्यं पाणिपादाम्बुजारुणं | 
तारहारावली रम्यं कौस्तुभायुक्त वक्षसं | 
किरीट केयूर ग्रैवेय कंकणोर्म्मि विराजितं | 
ध्यायेद्रत्न गृहान्तःस्थं रक्तपंकजमध्यगं | 
चतुर्ल्लक्षं जपेन्मंत्रं पायसैरयुतं हुनेत् | 

पृ० ६६अ) तर्पणादीनि सर्वाणि पूर्वोक्त विधिनाचरेत् | 
य० एनं भजते मंत्री लक्ष्मी गोपाल विग्रहं | 
ससर्व सम्पदं लब्ध्वा यात्पनं तम यत्नतः || 

इति श्रीगौतमीये चतुर्विंशोऽध्यायः || २४ ||

अथापरं प्रवक्ष्यामि मंत्रराजं सुदुर्ल्लभं | 
अवायुर्येन जपेन दिव्य ज्ञानं मुनीश्वराः | 
भ्रष्ट राज्यं सुरेश्रेष्ठो ह्यवापयदुपासनात् | 
अन्येऽपि बहवो देवाः स्वस्वाधिकारतां गताः | 
त्रिमात्र हृद्भगवते गोविन्द मुकुन्दायेति तन्मनुः | 
द्वादशाक्षर इत्युक्तो मंत्रः सर्वसमृद्धिदः | 
नारदोऽस्य मुनिः प्रोक्तो विराट् छन्द उदीरितं | 
श्रीकृष्णो देवता प्रोक्तः सर्वदेव नमस्कृतः | 
विनियोगोऽस्य मंत्रस्य पुरुषार्थं चतुष्टये | 
व्यस्तैः पदैः समस्तश्च पंचागानि प्रकल्पयेत् | 
सृष्टि संहृति स्थित्या च करशोधनमाचरेत् | 
स्थित्यंतं दशतत्त्वं च मातृका मनु संपुटम् | 
तत्त्वन्यासं तथा कृत्वा केशवादि पुरःसरं | 
जनिपालन संहार विधानैक विशारदं | 
कलाय कुसुम श्यामं नीलेन्दीवरलोचनं | 
अनेक रत्नाभरणं दीप्त्या विश्वावकाशकं | 
तथैवाशनसुवात पीतवस्त्र युगावृतं | 
श्रीवत्सलक्षणं देवं कौस्तुभोद्भासि वक्षसं | 
वेणुवाद्य निनादेन मोहयंतं चराचरम् | 
मुनिवृन्दैर्द्देववृन्दै ऋषिवृन्दैस्तु (स्तु) संस्तुतम् | 
आवृतं महिषी वृन्दैर्निधिभिः परिषेवितं | 
अथवा तप्तहेमाभं कांत्याक्रांतं जगत्त्रयं | 
कल्पद्रुम ललतासीनं रत्नसिंहासनोपरि | 
ध्यात्वा जपेन्मनु वरं लक्षद्वादशमादरात् | 
वार्त्ता कर्णा न मात्रं हि स्वीणां कृत्वा व्रते स्थितः | 
पयोमूल फलाशिना पूर्वोक्ताचारपालकं | 

पृ० ६६ब) दशांशं जुहुयाद्भक्तो कुसुमैर्ब्रह्मवृक्षजैः | 
ततः पूर्वोक्तविधिना शेष मन्यत् समापयेत् | 
गोष्ठे प्रतिष्ठितं देवं पुण्यावण्येऽथवा तथा | 
प्रासादे वा प्रतिष्ठाप्य पूजयन् भोग मोक्ष भाक् | 
वृन्दावन गतं ध्यायेन्महामाणिक्यमण्डपं | 
सामान्यार्घ्यं विशोध्याथ पूजये द्वारपालकान् | 
द्वाराग्रेऽवनिपीठे च पक्षीन्द्रं परिपूजयेत् | 
जपं च विजयं चैव बलप्रबलसंज्ञकौ | 
चण्डं प्रचण्डमथ च धातारं च विधातरं | 
द्वारो पूर्वादिषु तान् प्रादक्षिण्येन पूजयेत् | 
द्वारोर्धे द्वारश्रियं च देहल्यां देहलं जयेत् | 
द्वारस्य पार्श्वेयोस्तद्वद् गंगां च यमुनां तथा | 
विघ्नेशं क्षेत्रपालं च तयोः पार्श्वे प्रपूजयेत् | 
दूर्वाक्षतान् समादाय विघ्नानुत्सार्यय वाह्यतः | 
पादाघातकरा स्फोट समुदं चित वक्त्रकैः | 
विघ्नं त्रिविधमुत्सार्यय अस्त्रमंत्रेण मंत्रवित् | 
कोणेषु विघ्नं दुर्गां च वाणीं क्षेत्रेश मर्च्चयेत् | 
अर्च्चयेद्वास्तुपुरुषं गृहमध्ये समाहितः | 
तारं शांर्गपदं ङेऽस्तं स पूर्वं च सवासनं | 
हुं फट नम इति प्रोक्ता मद्रयाग्रे स्थितो हरेः |
विधेय मेतत् सर्वत्र स्थापितोक्त विशेषतः | 
आसनेषूपतिष्ठेत्तु तन्मंत्रेण विधानवित् | 
न्यासान्नास्य स्वदेहे च आत्मवागावसानकं | 
दशाक्षरोक्त विधिना पीठं संपाद्य पूजयेत् | 
नारदादि गुरूंस्तद्वदिष्ट्वा भागवतान् यजेत् | 
गुकारं मरणं विद्याद्रुकारस्तद्विरोधकः | 
गुरुरित्येव मुनिभिः प्रोक्तः कृष्णैक्य योगतः | 
नारदः पर्वतं जिष्णुं निशठोद्धव दारुकं | 

पृ० ६७अ) विश्वक्सेनं च शैलेयं वायवादीशांतमर्च्चयेत् | 
गुरून् परगुरूंश्चापि परमेष्ठि गुरूंस्तथा | 
परापरगुरूंस्तद्वत् पूर्वसिद्धाननंतरं | 
सनकश्च सनत्कुमार संज्ञकः सनातनश्च इत्यादि परान् भागतांस्तथा | 
गुरुनाम्ना प्रकृत्यैव पादुकाभ्यो नमो वदेत् | 
आपायां पाति नियतं दुःशंकाद्दुर्निमित्तकात् | 
कामितार्थ प्रदानाश्च पादुका परिकीर्त्तिता | 
गत्यर्थे चरधान्तस्तुणश्चाप्यानन्द उच्यते | 
आनन्दं प्रापयेद् यस्मात्तस्माच्चारणमुच्यते | 
पीठपूजां विधायाथ तत्रावाह्य हरिं यजेत् | 
सर्वोपचारान् कृत्यांते षडंगावृत्तिमर्च्चयेत् | 
रुक्मिणीं सत्यभामां च दक्षवामे प्रपूजयेत् | 
वासुदेवं संकर्षणं प्रद्युम्नं चानिरुद्धकं | 
कालिन्दी नाग्नजिताख्या सुशीला च सनन्दका | 
ऋक्षजा लक्षणा चैव इत्यष्टो महिषीः स्मृताः | 
कौमोदकीं पांचजन्यं वसुदेवं च देवकीं | 
नन्दगोपं यशोदां च संपूज्य तदनंतरं | 
किंकिणीं च तथाभ्यर्च्च्य दामादींश्च पूषू जयेत् | 
दिगर्धाशान् स्वदिक्ष्ववं गजानष्टौ तथार्च्चयेत् | 
कुमुदः कुमुदाख्यश्च पुण्डरीकोऽथवा मनः | 
शंकुकर्णः सर्वनेत्रः सुमुखः सुप्रतिष्ठितः | 
एककालं द्विकालम्वा त्रिकालं अद्धयान्वितः | 
मन्द्रवित् कृष्णमभ्यर्च्च्य भोगमुक्त्योश्च भाजनं | 
गोष्ठे वा शैल शृंगे वा पुण्यारण्ये नदीतटे | 
प्रासादे स्थापयन् कृष्णं तीर्थ कोटीफलं लभेत् | 
कोटि कोटि महादानात् कोटितीर्थ परिभ्रमात् | 
तत्फलं लभते भक्त्या संप्रतिष्ठाप्य केशवं | 
महामंत्र कोटि जापात् यत् फलं लभते पुनः | 

पृ० ६७ब) तत् फलं समवाप्नोति संस्थाप्य पुरुषोत्तमं | 
कोटियज्ञेन यत्पुण्यं पुण्यारण्य निषेवणात् | 
यत्फलं लभते मर्त्य-स्तच्च० संस्थाप्य केशवं | 
यावज्जन्म हरेर्नाम ग्रहणाद् यत् फलं लभेत् | 
तत् फलं समवाप्नोति संस्थाप्य पुरुषोत्तमं | 
सूर्ययग्रहे कुरुक्षेत्रे गोदानायुत यत् फलं | 
तत् फलं लभते भक्त्या संस्थाप्य पुरुषोत्तमं | 
सद्यः सार्गि समायुक्तः कामः पंचस्वरान्वितः | 
मांसांते नाथाय वदेन्न मोहंतो मंत्र ईरितः | 
नारदोऽस्य मुनिः प्रोक्तश्छन्दोऽनुष्टुवुदाहृतं | 
गोपवल्लभः श्रीकृष्णो देवता परिकीर्त्तिता | 
पंचांगानि मनोरस्य आचक्राद्यानि कल्पयेत् | 
ध्याये वृन्दावने कृष्णां गोप शिशु गणावृतं | 
हस्ताभ्यां वेणु शृंगं च श्यामलं विश्वमोहनं | 
बहुरत्नसमावद्ध किंकिणी हार नूपुरं | 
एवं ध्यात्वा जपेन्मंत्रं लक्षमात्रं समाहितः | 
होमयेत्तद्दशांशेन पायसैर्म्मधुरान्वितैः | 
अंगेन्द्र वज्रादि मुखैरित्यर्च्चन विधिः स्मृतः | 
य एवं लभते मंत्री श्रीगोपालवल्लभं हरिं | 
सगोगणवरैराट्यं सर्वैश्वर्यय समृद्धिमान् | 
देहांते भगवद्धाम प्राप्नुयान्नात्र संशयः | 
ऊर्द्धदंत युतः खांतो नांतो मांस द्वयं तथा | 
भीषणामुखवृत्तेन वीति होत्र समान्विता | 
सर्वार्थसाधकः प्रोक्तो नमोऽन्तोऽष्टाक्षरो मनुः | 
कामबीजं मुखे दद्यात् सर्वार्थः संप्रदायकः | 
कुण्डलीशाश्च ये मंत्रा गोपालस्य क्वचित् क्वचित् | 
कामबीजं मुखे तेषां दद्यात् सर्वार्थ सिद्धये | 
नारदोऽस्य मुनिः प्रोक्तोऽनुष्टुप्छन्दः समीरितं | 

पृ० ६८अ) श्रीकृष्णो देवता चास्य समस्त पुरुषादर्थः | 
पंचागानि मनोरस्य आचक्राद्यैः प्रकल्पयेत् | 
कलाय कुसुम श्यामं नीलेन्दीवरलोचनं | 
नानालंकरसुभगं वालंतं पंचहायनं | 
दध्युत्थपाय संस्फीतं कराभ्यां दधतं हरिं | 
तारहारावलीरम्यं गोप गोपी गवावृतं | 
ध्याचैवं परमात्मानं सृष्टिस्थित्यंत कारिणं | 
अर्कलक्षं जपेन्मंत्रं दशांशं पायसै हुनेत् | 
अथवा पंकर्हुत्वा सिद्ध मंत्रो भवेत् सुखी | 
दशाक्षरोदिते पीठे तद्विधानेन पूजयेत् | 
अथवांगेन्द्र वज्रादि पूजा चास्य समीरिता | 
नवनीताक्षतं हुत्वा सर्वसिद्धीश्वरो भवेत् | 
पुत्त्राप्तिश्च स्यकैर्हुत्वा पाटलै राजपश्यता | 
अत्राद्यैर्होमतो नित्यं लक्ष्मीस्तस्य गृहे स्थिरा | 
पूर्वोक्त तर्पणे नैव सर्वाभीष्टानि साधयेत् || 

इति गौतमीये पंचविंशोऽध्यायः || २५ ||

कामश्चाष्टस्वरारूढः सर्गवान् मंत्रनायकः | 
कृष्णेति द्यक्षरः प्रोक्तः काम पूर्वो गुणाक्षरः | 
कामाद्यंतश्चतुर्वर्णश्चतुर्वर्ग फलप्रदः | 
ङेन्तः कृष्णो नमोऽन्तश्च पंचवर्णो महामनुः | 
स एव काम पूर्वश्चेत षडक्षर मनुः स्मृतः | 
एवं जप्त्वा त्रिकालज्ञः शाता तप मुनीश्वरः | 
अस्य संस्मरणादेव सार्वज्ञं कवितांवरां | 
लभते नात्र सन्देहः सत्यं सत्यं हि मद्वचः | 
कृष्ण गोविन्दकौ ङेऽन्तौ कामाद्यश्चाष्टवर्णकः | 
आद्यंते कामबीजश्चेन्नवाक्षरमनुर्म्मतः | 
सुप्रसन्तात्मने वह्नि वल्लभा सप्तवर्णकः | 
कामबीजं धरा बीजं पुनः कामं समुद्धरेत् | 

पृ० ६८ब) श्यामलांग पदं ङेऽन्तं नमोऽन्तोऽयं दशाक्षरः | 
शिवोऽन्तो बाल वपुषे कृष्णा यान्यो मनुर्म्मतः | 
ङेऽन्तं बालवपुः कामः कृष्णो ङेऽन्तः शिवोऽन्तकः | 
कृष्णायेति स्वरद्वन्द्व मध्ये पंचाक्षरोऽपरः | 
एकादशाक्षरो मंत्रो भजतां वांछितार्थदः | 
गोपालायाग्निजायाभ्यां षड़क्षर उदाहृतः | 
यस्य संस्मरणा देवकि मलभ्यं जगत्त्रये | 
एतेषां मनुवर्ययाणां नारदो मुनिरीरितः | 
उक्तं छन्दस्तु गायत्त्री बालकृष्णश्च देवता | 
षड्दीर्घभाजा कामेन षडंगानि समाचरेत् | 
नीलपद्मसमानाक्षं बालं श्यामल विग्रहं | 
नानारत्नसमावद्धा विचित्त्राभरणन्वितं | 
रक्तपद्म समासीनं दध्युत्थं पाप संवरं | 
दधतं कर पद्माभ्यां गोपाल शिशु संवृतं | 
एवं विचिंत्य प्रजफेल्लक्षमेकं यथाविधि | 
अंते जुहुयाद्विधिवद्दशांशं श्रीफलैर्नवैः | 
दशाक्षरोदिते पीठे विधिना पूजयेद्धरिं | 
षडगावृत्तिराद्यास्याद्द्वितीयादिगधीश्वरैः | 
तृतीया प्रहरै रुक्ता समर्प्या सर्वकामदा | 
अयुतं बिल्वपत्रैस्तु हवनाल्लभते नरः | 
तेजो बीजं तथा कांतिं लक्ष्मीं सर्वानिशायिनीं | 
रक्तपद्मायुतहोमाद्राजानश्चास्य किंकराः | 
बिल्वपत्रैस्तथा हुत्वा लभेद्राज्यमकंटकं | 
एतेषां मनुवर्ययाणां एकं यो भजते सुधीः | 
इहभ्युक्ता वरान् भोगान् देहांते तत् पदं व्रजेत् | 
अथा एवं मनुवरं वक्ष्ये सर्वसमृद्धिदं | 
स्मरणाद् यस्य मंत्रज्ञो वागीश समतां व्रजेत् | 
देवानामीश्वरः शक्रो धनदो धननायकः | 
स्मरणादस्य मंत्रस्य किं न सिध्यति भूतले | 

पृ० ६९अ) वाग्भवं कामबीजं च मायां लक्ष्मीमनंतरं | 
दशवर्णं मनुवरं चतुर्द्दशाक्षरो मनुः | 
वाग्भवाद्यो यथा चायं मंत्री वाक्पतिसन्निभः | 
वेद वेदांत वेदांग सिद्धांतमतिरुज्ज्वलः | 
अमृतस्पन्दनीर्वाचः कविता सर्वजित्वरी | 
सर्ववाङ्मयवेत्ता च सर्वज्ञो जायतेऽचिरात् | 
संविदाद्यं यदा मंत्रं साधको यदि वा भ्यसेत् | 
अचिरात् सर्वसिद्धीनामधीपो जायते सुधीः | 
राजानो वश्यते यांति सामान्यैः सपरिच्छदैः | 
देवाः सर्वे नमस्यंते किं परः कथ्यते परं | 
श्रीबीजाद्यं यदा जप्याद् भक्तितो मंत्रनायकं | 
अलभ्यगार मातस्य मन्दिरे सम्पदावहा | 
तस्य वंशे स्थिरा लक्ष्मीर्यावदाहूत संप्लवं | 
काम पूर्वो यदा मंत्रो जप्यते साधकोत्तमैः | 
त्रैलोक्यं वशतामेति मनोवाक्काय कर्म्मभिः | 
स्त्रीणां कन्दर्प सदृशो दर्शनादेव मोहकृत | 
चमत्कारकरो लोके जीवेद्वर्षशतं सुखी | 
ऋषिर्ब्रह्मास्य मंत्रस्य गायत्री छन्दः ईरितं | 
देवता सर्वजगतां मोहनः कृष्ण ईरितः | 
पंचांगानि मनोरस्य आचक्राद्यैः प्रकल्पयेत् | 
सृष्टिसंहारस्थितिभिर्द्दशवर्णान् करे न्यसेत् | 
तारसंपुटितान् कृत्वा नमो मध्यगतान्मुने | 
दशार्णांग न्यासदेशे दशवर्णं विनिर्द्दिशेत् | 
केशवादि तथा तत्त्वं दशतत्त्वं क्रमात् क्रमात् | 
ऋष्यादि न्यासमापाद्य षडंगन्यासमाचरेत् | 
कामाक्षरं परं बीजं स्वाहा प्रकृतिरीश्वरी | 
केवलं चित् पराशक्तिर्म्मंत्राधिष्टातृ देवता | 
ध्यायेद्वृन्दावने रम्ये कांचनी भूमि मध्यगे | 

पृ० ६९ब) नानापुष्पलताकीर्णे वृक्षषण्डैश्च मण्डिते | 
कल्पाटवी कुले सम्यक् श्रीमन्माणिक्यमण्डपे | 
देवकिन्नरगन्धर्वमुनिभिः परिषेविते | 
नारदाद्यैर्म्मुनिश्रेष्टैः स्तुतिभिः समुपस्थिते | 
रत्नसिंहासने ध्यायेत् आसीनं कमलोपरि | 
सजल जलद श्यामं रक्तपद्मदले क्षणं | 
रक्तपद्मनिभं पादं पाणिभ्यां परिमण्डितां | 
नवरत्न समावद्ध भूषणैः परिभूषितं | 
वेणुं धमंतं पाणिभ्यां जीताम्बर युगावृतं | 
आरक्तवक्षसि श्रीमत्कौस्तुभोद्भासिताम्बरं | 
तारहारावली रम्यं श्रीवत्सांकित वक्षसं | 
रोचना तिलक प्रांते कुण्डल भ्रमरायितं | 
कन्दर्प चापसदृश चिल्ली मणि विराजितं | 
अनेक रत्नसम्बद्ध स्फुरन्नूपुरकुण्डलं | 
वर्हिवर्हकृतोत्तंसं सर्वांगं सर्ववेदिभिः | 
उपासितं मुनिगणैरुपतिष्टेद्धविं सदा | 
एवं ध्यात्वा मनुवरं दशलक्षं व्रते स्थितः | 
दशाक्षर विधानेन जपात् सिद्धो भवेन्मनुः | 
सिद्धेनानेन मनुना सर्वाभीष्टानि साधयेत् | 
दशाक्षरोदिते पीठे तद्विधानेन पूजयेत् | 
अयुतं जुहुयान्मंत्री कुसुमैर्ब्रह्मवृक्षजैः | 
महाकविर्म्महाप्राज्ञो भवेन्मंत्री न संशयः | 
मालतीकुसुमैर्हुत्वा वाक्सिद्धिमतुलां लभेत् | 
तगरैः क्षीरसिक्तैश्च होमात् सर्वज्ञतां व्रजेत् | 
वकुलप्रसवैर्होमाच्छ्रियमाप्नोति ईप्सितां | 
भक्ष्यभोज्यादि होमेन समृद्धिमतुलां लभेत् | 
केवलं घृतहोमेन ब्रह्म तेजः प्रजायते | 
श्रीफलस्य दलैर्हुत्वा राज्यमाप्नोत्य यत्नतः | 
तत् फलैर्म्मंत्रसिद्धिः स्याद् दूर्वाभिरायुषे हुनेत् | 

पृ० ७०अ) तर्पणं पूर्व विहितं कृत्वा सर्वं प्रसादयेत् | 
दशाक्षरोदितं सर्वं प्रयोगमनुना चरेत् || 

इति श्रीगौतममीये षड्विंशोऽध्यायः || २६ ||

अथापरं प्रवक्ष्यामि मंत्रं सर्वार्थसाधनं | 
कृष्णेति त्र्यक्षरं मंत्रं मध्यस्थं कामबीजयोः | 
सद्यः फलप्रदं मंत्रं कथितं भक्तितस्तव | 
अस्यावधानतः शक्रः सुरेशत्वमवाप्तवान् | 
ऋषिर्ब्रह्मास्य मंत्रस्य गायत्री छन्द ईरितं | 
देवता जगतामादिर्म्मुनिभिः कृष्ण ईरितः | 
दीर्घषट्केन कामेन षडंगविधिनाचरेत् | 
एवमंगविधिं कृत्वा मंत्रं ध्यायेदथाच्युतं | 
कलाय कुसुम श्यामं द्रुतहेम निभं भुवा |
पारिजात वने रत्न सिंहासनोपरि स्थितं | 
देहोत्थ स्वप्रभाभिश्च भासयंतं दिगंतरं | 
शिशुवेशधरं देवं वासुदेवं जगन्मयं | 
नानालंकार सुभगं गोपीभिः परिवीक्षितं | 
कल्पवृक्षविनिष्क्रांतं रत्नौद्यैः परिसिंचितं | 
तारहारावली रम्यं पीताम्बर युगावृतं | 
चतुर्लक्षं जपेन्मंत्रं व्रतस्थः साधकोत्तमः | 
दशांशं जुहुयादंते श्रीफलैः सर्वसिद्धये | 
अष्टच्छदाम्बुजे देवमावाह्य परिपूजयेत् | 
अष्ट षट्कावृते वांतं पूजयेद्दिगधीश्वरान् | 
तदस्ताण्यपि चांते च सपर्ययैषा समीरिता | 
नवनीता क्षमं हुत्वा श्रियमाप्नोत्य निन्दिताम् | 
श्रीफलायुतं होमे नरानयाप्तिर्म्मंत्रिणो भवेत् | 
धान्यस्य मंजरीं हुत्वा धनवान् जायतेऽचिरात् | 
अन्नवान् पुष्पहोमेन घृतहोमाछ्रियं लभेत् | 

पृ० ७०ब) य एनं भजते मंत्री जपहोमादि तत्परः | 
सुतु सम्यक् श्रियं लब्ध्वा देहांते तत्पदं ब्रजेत् | 
चूडामणिमथो वक्ष्ये मंत्रराजं सुदुर्ल्लभं | 
यज्ञज्ञानान्मुनयः सर्वे भृगुस्त्रैलोक्यदर्शिनः | 
चतुर्वर्णस्य मंत्रस्य कामाधो वह्णियोगतः | 
अयं शिखामणिः प्रोक्तस्त्रैलोक्यदर्शन क्षमः | 
नारदोऽस्य ऋषिः प्रोक्तो विराट्छन्द उदाहृतं | 
श्रीकृष्णो देवता चास्य मुनिभिः परिकीर्त्तितः | 
षड्दीर्घयुक्त कामेन बीजेनांग क्रिया मता | 
मंत्रसंपुटितं कृत्या वर्णन्यासं पुटितं कृत्या वर्णन्यासं तथा चरेत् | 
दशतत्त्वं ततो न्यस्य करांगन्यासमं ततः | 
वृन्दावनगतं ध्यायेत् कल्पकोट्यानमध्यगं | 
दोलायमानं गोपीभिः सुवर्णदोलिकागतं | 
सूर्ययायुत समाभासं लसन्मकरकुण्डलं | 
नानारत्नपरिभ्राजन्नानालंकारमण्डितं | 
पंचवर्षावधिं वाले कुंतलोल्लासि सन्मुखं | 
हसतोदार कांत्या च भासयंतं दिगंतरं | 
इति ध्यात्वा चतुर्ल्लक्षं जपेन्मनु शिखामणिं | 
तद्दशांशेन जुहुयात् पलाशैरथवाम्बुजैः | 
अंगेन्द्र वज्रावृत्तीभिः स्त्रीभिः पूजनमीरितं | 
ब्रह्मवृक्षोत्थ कुसुमैर्हुमेदयुतमादरात् | 
त्रिकालज्ञो भवेन्मंत्री नवनीत हुतादपि | 
श्रीफलस्य फलैर्होमाद्राज्यं प्राप्नोत्य कंटकं | 
लक्ष्मी पुष्पं हुतान्मंत्री चैव लक्ष्मीमवाप्नुयात् | 
मूल त्रिकोणमध्ये तु ज्योतीरूपं विचिन्तयन् | 
लक्षजापान्मनोरस्य त्रिकालज्ञो भवेद्ध्रुवं | 
करस्थामल कन्यायाद्विश्ववृत्तं च पश्यति | 
हृदि स्थितं जपानां च सर्वं पश्यति चुक्षुषा | 

पृ० ७१अ) रविवारेऽश्वत्थमूले शतमष्टोत्तरं जपेत् | 
एवं च नियतं कृत्वा म्रियतेनापमृत्युतः | 
वसंस्तत्र लक्ष जपात् सर्वज्ञो जायतेऽचिरात् || 

इति श्रीगौतमीये सप्तविंशतितमोऽध्यायः || २७ ||

गौतम उवाच 
एकाक्षरं मनुवरं विष्णुं त्रैलोक्यमोहनं | 
श्रवणे यदि योग्योऽस्मि मुने ब्रूहि च तत्त्वतः | 

नारद उवाच 
समस्त कृष्णमंत्राणामुद्दीपन करं पदं | 
केवलं तत् प्रयत्नेन कथयामि मुने शृणु | 
कामाक्षरं धरा संस्थं शांति बिन्दु विभूषितं | 
त्रैलोक्यमोहनं विष्णुं कथितं तव यत्नतः | 
आनन्द नारदश्चास्य ऋषि छन्दो विराडपि | 
त्रैलोक्यमोहनः प्रोक्तो देवता विष्णुरव्ययः | 
सर्वेषु कृष्णमंत्रेषु मंत्रोऽयं मंत्रनायकः | 
सृष्टिस्थिति दशतत्त्वं मातृकां मनु संपुटां | 
षडदीर्घभाजा बीजेन न्यासं करांगयोरपि | 
मूर्द्ध्णिभाले हृदि गुह्ये पादयोश्च यथाक्रमं | 
पंचबाणस्य बीजानि न्यस्य ध्यायेदथायुतं | 
थांतौ रेफ समायुक्तौ अनंत शांति भूषितौ | 
बिन्दुनादसमायुक्तौ बीजौ त्रैलोक्यमोहनौ | 
कामबीजं ततः पश्चज्जलंधरा समन्वितं | 
पंचम स्वरसंयुक्तं बिन्दुनाद समन्वितं | 
बीजान्येतानि चांते च चन्द्रः सर्ग समन्वितः | 
शोधन मोहन सन्दीपन तापनोन्मादनादथ | 
नामानुरूप फलदान् पंचार्ण मनुरप्यसौ | 
भंग विद्रुमसंकाश सर्वतेजो मयं वपुः | 
किरीटिनं कुण्डलिनं केयूरवलयान्वितं | 
मुक्ताली रत्नसम्बन्ध तुला कोटि युगान्वितं | 
नानालंकारसुभगं पीताम्बर युगावृतम् | 

पृ० ७१ब) गरुडोपरि सम्बध रक्तपंकज मध्यगम् | 
उत्तप्त हेमसंकाशां लक्ष्मीं रामोरु संस्थितां | 
सर्वालंकारसुभगां शुक्लवास युगान्वितां | 
सकामां लीलया देवं मोहयंतीं पुनः पुनः | 
शंख चक्र गदा पद्म पाशांकुशधनुः शरान् | 
धारयंतं जगन्नाथं रक्तपद्मारुणे क्षणं | 
लक्ष्मीं पद्मकरां वामे दक्षिणा लिंगितं पतिं | 
संस्थितां चिंतयेन्मंत्री मोहिनीं बिम्बमातरं | 
एवं ध्यात्वा जगन्नाथं विंशत्यक्षर पीठके | 
समावाह्य यजेन्मंत्री उपचारैरशेषतः | 
न्यास क्रमेण विधिवद् गन्धपुष्पादिभिर्यजेत् | 
लक्ष्मीस्तद्वामतः पूज्या श्रीबीजेन विधानवित् | 
कौस्तुभं गल देशे च किरीटं कुण्डल द्वयं | 
श्रीवत्सं वक्षः देशे च वनमाला गलोपरि | 
सर्वतेजो मया येति किरीटाय नम-इत्यथ |
नाम मंत्रेण विधिवत् कौस्तुभादीन् समर्च्चयेत् | 
लयांगमेवमभ्यर्च्च्य भोगांगमथ पूजयेत् | 
पक्षान्द्रमग्रे संपूज्य कुर्वंतं स्तुति मादरात् | 
केशरेषु षडंगानि कोणमध्ये च दिक्षु च | 
अग्न्यादि दलमूले च वाणानि पुरतो विभोः | 
पुर आदि दलाग्नेषु प्रदक्षिण क्रमाद् यजेत् | 
लक्ष्मीं सरस्वतीं चैव रतिं प्रीति मनंतरं | 
कीर्ति कांति तुष्टि पुष्टीस्तथास्त्यादि कराग्रतः | 
वहिरिन्द्रादयः पूर्वास्तदस्त्राणि च तद्वहिः | 
एवं यः पूजयेन्मंत्री भक्त्या श्रीपुरुषोत्तमं | 
करप्रचेताः सर्वार्थास्तस्यांते तत् पदं व्रजेत् | 
रवि लक्षं जपेन्मंत्रं जहुयात्तद्दशांशतः | 

पृ० ७२अ) अमृतत्रय सिक्तेन पायसेन विधानचित् |  
अथवा रवि सहस्रं तु हुनेत्तावच्च तर्पणं | 
रक्तपद्मा युतं हुत्वा त्रैलौक्यं वशमानयेत् | 
केवलं घृतहोमेन जीवेद्वर्षशतं सुखी | 
पलाश लक्षहोमेन भवेत् वाक्पति सन्निभः | 
व्रतस्थः कोटि जापेन कैवल्यं लभते ध्रुवं | 
दशाष्टादशवर्णोक्त कर्म्म चानेन साधयेत् | 
अनेन सदृशो मंत्रः कृष्णमंत्रेण विद्यते | 
असौ समस्त मंत्राणां जीवनं कथितं मुने | 
निर्विर्ययाये च मंत्रो वै शक्तिहीनाश्च कुंठिताः | 
अरिपक्ष स्थिता ये च केवला वर्णरूपिणः | 
एतदाद्येन जप्तेन जीवंति च पुनंति च | 
हृषीकेश पदं ङेऽन्तं नमोऽन्तः कामपूर्वकः | 
अष्टाक्षर मनुः प्रोक्तः समस्त पुरुषार्थदः | 
ऋषि छन्दो दैवतानि पूजा प्रयोग कर्म्म च | 
एकाक्षर विष्णवत् सर्वं कुर्ययात् सर्वार्थ सिद्धये | 
त्रैलोक्य मोहनेत्युक्ता विद्महे तदनंतरं | 
कामदेवाय धीमही तन्नो विष्णुः प्रचोदयात् | 
कथिता विष्णु गायत्री समस्तजन रंजिनी | 
कामादि जपमात्रेण त्रैलोक्यवशकारिणी | 
सर्वपाप प्रशमनी सर्वायत् परिमोचनी | 
मंत्रसिद्धिं करी पुंसां प्रायश्चित्त विशोधनी || 

इति श्रीगौतमीयेऽष्टाविंशोऽध्यायः || २८ ||

अथापरं मंत्रवरं वक्ष्ये सर्वसमृद्धिदं | 
यमुपास्य सुराणां तु पालकोऽभूच्छत क्रतुः | 
सद्यः शौरच्छांतजांतौ क्रमेण सहसंयुताः | 
शांति बिन्दु समारूढाः प्रोक्तं बीज चतुष्टयं | 
जय कृष्णं द्विधा प्रोक्ता नित्यांते क्रीडा संशक्तं | 

पृ० ७२ब) ततः प्रमुदित चेतसे नित्य प्रियाय प्रोक्ता वै | 
कृष्णं ङेऽन्तं ततः प्रोक्ता कामांते दशवर्णकः | 
वाक् शक्तिः कमला बीजैः संपुटो मंत्रनायकः | 
सर्वेषां कृष्ण मंत्राणामयं मंत्रः शिखामणिः | 
धर्म्मार्थकाममोक्षाणामालयं संप्रदायतः | 
संप्रदाय विहीना ये मंत्रास्ते निष्फला मताः | 
आनन्द नारद ऋषिर्विराट् छन्द उदीरितं | 
श्रीकृष्णो देवता चास्य भक्ति मुक्ति फलप्रदः | 
पद्मषट्केन मतिमान् बीजाद्येनांग कल्पनं | 
पूर्ववन्न्यासजालं हि कृत्वा करांग शोधनं | 
ततश्च विविधन्न्यास मातृकां मनु संपुटां | 
ऋषि छन्दो देवतानि मूर्द्धिण् मुखे हृदि न्यसेत् | 
ध्यायेत् शितमतिर्म्मंत्री चराचर गुरुं हरिं | 
क्षीराम्भो निधि मध्यस्थं कनकाचल मध्यतः | 
ध्यायेत् स्वर्णमयीं भूमिं तन्मध्ये रत्नमण्डपं | 
अनेक योजनमितं विस्तीर्णं बहुयोजनं | 
नानारत्नमयस्तम्भ मुक्तादाम विराजितं | 
लसत्फेणमयैर्वस्त्रैश्चन्द्रा तप विचित्रितं | 
हंस कारण्ड चाकीर्णं पंकजोत् पलशालिभिः | 
मण्डितं दीर्घिका शतैर्म्महावाटी परिस्कृतं | 
स्वर्णप्राकार विकृते रत्नतोरणचित्रिते | 
तत्र रत्नासने रम्ये संस्थितं परमेश्वरं | 
रुक्मिणी भीष्मक सुते पार्श्वयोर्धृत चामरे | 
नानालंकार सुभगे वीक्षितं परया मुदा | 
कालिन्दी ऋक्षतनये पृष्टतो धृतवर्हके | 
महामेघ प्रभं श्यामं पद्मपत्रा रुणे क्षणं | 
पीताम्बर लसछ्रीमछ्रीवत्सकौस्तुभान्वितं | 
नानालंका *(र) सुभगं तारहार विराजितं | 

पृ० ७३अ) दीप्तरत्न किरीटं च स्फुरन्मकरकुण्डलं | 
गोरोचनाल *(स)द्भास तिलकं नीलकुंतलं | 
नारदाद्यैर्म्मुनिगणैरावृतं स्निग्धलोकेनैः | 
हृष्ट पुष्ट जनाकीर्णैर्नगरैर्बहुविस्तरैः | 
सौधैर्गृहैः समुत्कीर्ण पताकैः परिमण्डितैः | 
ब्रह्म क्षत्त्रिय विट्शूद्रैराकीर्णै रथपंक्तिभिः | 
रथपंक्ति द्वीपवरैः सर्वत्र परिमण्डितैः | 
ब्रह्म क्षत्त्रिय विद्शूद्र भवनैः पर्वतोयमैः | 
कामिनीभिः सुभव्याभिः सर्वत्र परिमण्डितैः | 
नानाविचित्रचित्रैश्च मण्डिताभिः समन्वितैः | 
एवं ध्यात्वा मुनिश्रेष्ठ लक्षमेकं जपेन्मनुं | 
बेल्वैः फलैस्त्रिमध्वक्तैर्ज्जुहुयात्तदनंतरं | 
तर्पयेत्तद्दशांशेन मंत्रज्ञो विप्र मुख्यकान् | 
रत्नाभिषेका गोपालपीठे देवं प्रपूजयेत् | 
षडंगावृति बाह्ये तु महिषीः पत्रगाः यजेत् | 
रुक्मिण्याद्या महारत्न भूषिताः प्रकृतयः शुभाः | 
तद्वहिरिन्द्रवज्राद्या जात्यधिपाः सवाहनाः | 
एवमभ्यर्च्चनं कृत्वा सिधमंत्रो द्विजोत्तमः | 
प्रयोगान् साधयेद्यस्तु कर्त्ता हर्त्ता च सर्वतः | 
श्रीपुष्पैर्लक्षमात्रेण होमाद्भूमि पुरन्दरः | 
पालाशैर्लक्षहोमेन वागीश समतां व्रजेत् | 
हयारि रक्तकुसुमैर्ज्जगद्रंजनकारकः | 
केनलं घृतहोमेन जीवेद्वर्षशतं सुखी | 
अन्नहोमेन धनवान् पशुमान् दुग्धहोमतः | 
कारस्करफलैर्होमाछत्रून्यूच्चाटयेत् क्षणात् | 
मरीच होमात्मतिमान् मारयेद्रिपुमात्मनः | 
पुण्डरीकायुतं हुत्वा मुच्यते सर्वपातकैः | 
अन्वक्षमात्रहोमेन राज्यैश्वर्ययमवाप्नुयात् | 
आत्मानं कंसमथनं रिपुंर्कसात्मकं स्मरन् | 

पृ० ७३ब) दक्षिणाभिमुखो भूत्वा दशसाहस्र जापतः | 
क्रुद्धाशयस्तथा मंत्री मलिनो मारयेद्रिपुं | 
अप्यमृतासने नित्यं शक्र वैवस्वता तिथिः | 
अस्य मंत्रान तत् कश्चिन्नास्त्येव भुवनत्रये | 
न शस्तं मारणं कर्म्म यतः स्याद्वैष्णवे मनौ |
ब्रह्मन् ब्रह्मास्त्रमादाय शशकादौ नमश्चरेत् | 
यदि कुर्ययात् प्रमादेन एषु स्थानेषु संभवेत् | 
(+ यदि कुर्ययात् प्रमादेन एषु स्थानेषु संभवेत् |) 
पापिनेहे कायापि शठाय जनतापिने | 
आत्मवित्तं गृहक्षेत्र कलत्राद्वापहारिणे | 
अभिचारेणाभिचरेत्तदा दोषौर्न लिप्यते | 
दुष्टानां दमनं शस्तं कथितं त्वयि गोतम | 
अजः स्वयं प्रजायेते तत् पथानां विनिग्रहे | 
लक्षमेकं जपेन्मंत्रं प्रायश्चित्ताय देशिकः | 
तेन पापैर्विमुक्तोऽसौ भवेत् कल्याण संयुतः | 
साध्यं संकृत्यकृत्या च साधकं भोक्तुमिच्छति | 
तेनात्मानं सदा रक्षेत् कृत्येनानेन देशिकः | 
मृत्युंजयं चा प्रजपेन्मत्रादौ गुरुवक्त्रतः | 
सर्वत्र कर्म्मसु सदा गुरवे च हि कारणं | 
गुरोरनुज्ञामादाय सर्वकर्म्मणि साधयेत् || 

इति गौतमीये वनत्रिंशोऽध्यायः (एकोनत्रिंशोऽध्यायः)|| २९ ||

अथ शृणु प्रवक्ष्यामि मंत्रं श्रीपुरुषोत्तमं | 
यज ज्ञानात् साधकवरो भोगमुक्त्योश्च भाजनं | 
समस्तसिद्धि संयुक्तो जीवन्मुक्तो महीं चरेत् | 
देहांते केवलं धामयाति तत् परमं पदं | 
सर्वेषु कृष्णमंत्रेषु श्रेष्ठः श्रीपुरुषोत्तमः | 
भुक्ति मुक्ति करः साक्षात् स्मरणादेव वै नृणां | 
प्रणवं मारबीजं च रमांते नम इत्यथ | 

पृ० ७४अ) पुरुषोत्तम पदं चोक्ता तथा प्रहतरूपितः | 
ततो लक्ष्मी निवासांते सकलांते जगत्तथा | 
क्षोभणेति पदं चोक्ता समाहित मना भवेत् | 
सर्वस्त्री हृदयोपेता विदारण पदं तथा | 
उल्का ततस्ति भुवनमदोन्मादकरं तथा | 
सुरासुरांते मनुज सुन्दरी जनवल्लभं | 
मनसि तापय द्वन्द्वं दीपय द्वितयं ततः | 
शोशय द्वितयं भूयो मारय द्वितयं परं | 
स्तम्भय द्वितयं पश्चान्मोहय द्वितयं पुनः | 
द्रावय द्वितयं पश्चात् खड्गेन तदनंतरं | 
सर्वबाणैश्छिन्धि युगं पाशेनेति पदं ततः | 
कट्ट द्वयांते चांकुशेन ताडय द्वितयं पुनः | 
तुरुशब्दद्वयं मथोकं किं तिष्ठसि पदं पुनः | 
तावत् यावत् पदस्यांते समाहित मनंतरं | 
ततो मे सिद्धिराभाष्य भवत्वंते च ठ द्वयं | 
जैमिनिर्म्मनिराख्यातश्छन्दश्चामितमीरितं | 
समस्त जगतामादिर्द्देवता पुरुषोत्तमः | 
पुरुषोत्तम शब्दांते वदेत्त्रिभुवनं पुनः | 
मदोन्मादकरांते हुं हृदयं सकलं ततः | 
जगत् क्षोभण शब्दांते लक्ष्मी दयित हुं शिवः |
मन्मथोत्तम संयुक्तमंगजे कामदायिनी | 
हुं शिखा परमोपेत सुभगाक्षर संयुतं | 
सर्वसौभाग्यकरं हुं कवचं परिकीर्त्तितं |
मनांसि हर युग्मांते दारय द्वितयं च मे |
वशमानय हुं नेत्रं ताराभ्यां षट् नमोऽन्तिकाः |
अंगमंत्राः समुद्दिष्टा नेत्रांतास्तंत्र वेदिभिः |
त्रैलोक्यमोहनांते च हृषीकेश पदं ततः | 
पश्चाद प्रतिरूपादि मन्मथानंतरं पुनः | 

पृ० ७४ब) सर्वादि स्वीपदं चोक्ता हृदयाकर्षणं ततः | 
आगच्छागच्छ मंत्रोऽयं ताराद्येन समन्वितं | 
अनेन मनुना कृत्वा व्यापकस्य च वाहुषु | 
अष्टविधानि मंत्राणि मंत्रैः सार्द्धम्विचिंतयेत् | 
क्षीराम्भो निधि मध्यस्थं निरंतर सुरद्रुमं | 
उद्यदर्केन्दु किरणं दूरीकृत मनोहरं | 
देव समालोक नृत्यत्यद्वर्हि वर्ह कदम्बकं | 
उत्फुल्लकुसुमामोद प्रहर्षादंगसंकुलं | 
कूजत् कोकिलमंचेन वा चालित दिगंतरं | 
नानाकुसुमसौरभ्य वाहि गन्धवहांचितं | 
कल्पवल्ली निकुंजेषु क्रीडत् सिद्ध कदम्बकं | 
देव गन्धर्व नारीभिर्गायंतीभिरलंकृतं | 
अनेक दीर्घिका युक्तं उद्यानं सुमहाद्भूतं | 
तस्य मध्ये मणिमये मण्डपे तोरणांचिते | 
ऋतुभिः षड्भिरनिशं सेवितस्य महौजसः | 
सुरद्रुमस्य मूलस्थे महासिंहासने शुभे | 
रक्तारविन्दमध्यस्थं गरुडोपरि संस्थितं | 
ध्यायेद्दर्ल्लभया सार्द्धं जगन्नाथं जगन्मयं | 
देवं श्रीपुरुषोत्तमं कमलया स्वांकस्थया | 
पंकजं विभ्रत्या परिणद्धमम्बुजरूचा | 
तस्यां निरुद्धे क्षणं ध्यायेच्चेतसि शंख पद्म मुषलांश्चापारि खड्गान् गदां हस्तैरंकुशमुद्वहंतमरुणं स्मेरारविन्दाननं | 
एवं ध्यात्वा श्रियः कांतं मनुं लक्ष चतुष्टयं | 
जपेद्वशी विधायाथ कुण्डमर्द्धेन्दुसन्निभं | 
जुहुयाद्वैष्णवे वह्नौ पुष्पैर्ज्जाती समुद्भवैः | 
पुष्पैर्यवैश्चक्रमुखे ब्राह्मणानपि भोजयेत् | 
अर्च्चयिष्यन् जगन्नाथं गायत्र्या परिशोधितं | 
आत्मानं यागवस्तूनि यागभूमिं च देशिकः | 

पृ० ७५अ) त्रैलोक्यमोहनायेति विद्महे पदमीरयेत् | 
स्मराय धीमहि पश्चात्तन्नो विष्णुः प्रचोदयात् | 
गायत्त्रीया समाख्याता वैष्णवी सर्वसिद्धिदा | 
प्राक् प्रोक्त वैष्णवे पीठे कल्पयेदासनं ततः | 
पक्षिराजाय च द्वन्द्वमस्य मंत्रः प्रकीर्त्तितः | 
संकल्पितायां मूलेन मूर्त्तौ देवमनन्यधीः | 
आवाह्यमनुना मंत्री व्यापकेन समर्च्चयेत् | 
भृगुर्वांतयुतं सेन्दुबीजं देव्याः प्रकीर्त्तितं | 
कर्णिकायां यजेदादौ विद्यानेनांग देवताः | 
दलमूलेषु पूजयेल्लक्ष्याद्याधृतचामराः | 
मुक्ताहारलसत्कांत पयोधर भरालसाः | 
जवाकुसुमसंकाशा मदविभ्रम मन्थराः | 
ह्रस्व त्रय क्लीवसर्ग रहित स्वर शोभितं | 
देवी बीजं क्रमादासां मंत्रमाहुर्म्मनीषिणः | 
दलाग्रेषु यजेच्छंखं शांर्गं चक्र मसिं गदां | 
अंकुशं मुषलं पाशमेतान्यस्त्राणि शांर्गिणः | 
स्वमुद्राभिः स्वममुभिः कथ्यंते मनवः क्रमात् | 
आद्यो जलचरायांते ठद्वयं मुनिरीरितः | 
शांर्गी यशः शवायांते स्वाहांतं परमो मनुः | 
सुदर्शन महाचक्रे जायांते स्याद्दहद्वयं | 
सर्वदुष्टान् ततः पश्चात् कुरु छिन्धि युगं पृथक् | 
विदारय पदद्वन्द्वं परमंत्रान् ग्रस ग्रस |
भक्षय त्रासद्वय द्वन्द्वं प्रत्येकं रक्ष फट् द्वयं | 
चक्राय नम इत्येष तृतीयो मंत्र ईरितः | 
खड्ग तीक्ष्ण पदांते स्यात् प्रत्येकमस्व फट् द्वयं | 
चक्राय नम इत्यस्य द्वितीयो मनुरीरितः | 
खड्गतीक्ष्णे पदस्यांते छिन्धि खण्ड युगं पृथक् | 
चतुर्थोऽयं मनुः प्रोक्तः कौमोदकी महामते | 
सर्वासुरांतक पदं प्रसीद युग वर्म्म फट् 

पृ० ७५ब) स्वाहांतोऽयं मनुः प्रोक्तः सद्भिः कौमोदकी परः | 
अंकुशांते कट्टद्वयं षष्ठोऽयं मनुरीरितः | 
सम्वर्त्तकाले मूषलायाथ यद्वितयं पुनः | 
हुं फट् द्विठांतो मंत्रोऽयं सप्तमः परिकीर्तितः | 
पाशबद्धद्वयं पश्चादाकर्षण पद द्वयं | 
वह्णिजायावधिः सद्भिः अष्टमो मनुरीरितः | 
लोकेशान् पूजयेत् पश्चाद्वस्त्राद्यैरायुधैः सह | 
इत्थमभ्यर्च्चयेन्नित्यं यथावत् पुरुषोत्तमं | 
प्राप्नोति महतीं लक्ष्मीं सौभाग्यमतुलं यशः | 
आयुरारोग्यमन्यानि मनोऽभीष्टानि विन्दति | 
हयारि कुसुमैर्द्देवमर्च्चयित्वा मथा विधि | 
शशिप्रसुनैर्ज्जुहुयादष्टोत्तरसहस्रकं | 
मासमात्रेण वशगास्तस्य स्युः सकला नृपाः | 
हुत्वा बिल्वफलैः पत्रैः श्रियं विन्देद निन्दितां | 
प्रफुलैररूनाम्भोजैस्तामेव लभते नरः | 
हुत्वा ज्योतिष्मती तैलं सहस्रं वसुसंज्ञकं | 
सुभगो जायते सम्यक् सर्वेषां नात्र संशयः | 
विधानेनामुना मंत्री महारोगात् प्रमुच्यते | 
अश्वत्थ समिधा होमः पराकृत धनापहः | 
आज्याक्त दुर्वाहोमेन मुच्यते मृत्युतो भयात् | 
यस्म नाम युतं मंत्रं जपेदयुतं संख्यया | 
सभवेद्दासवत्तस्य नात्र कार्यया विचारणा | 
बहुना किमिहोक्तेन मनुना साधकोत्तमः | 
साधयेत् सकलान् कामान् साक्षाद्विष्णु शिवा परान् | 
अथ मंत्रं प्रवक्ष्यामि दृष्टादृष्ट फलप्रदं | 
पूर्वोत्तरं भुवं भीत्वा सूत्रं नव नवं न्यसेत् | 
जायते तत्र कोष्ठाणि चतुषष्टि प्रभेदतः | 
ईशानाद्राक्षसं यावद्राक्षसाद्वायुकोणगं | 
विलिखेन्मंत्रवर्णानि अनुष्टुभ भवानि च | 

पृ० ७६अ) यंत्रमेतत् समाख्यातं सर्वतोभद्र संज्ञकम् | 
सर्वरोग प्रमथनं समस्तपुरुषार्थदम् | 
लिखितं भूर्ज्जपत्रादौ यंत्रमेतद् यथाविधि | 
विधृतं वाहुना नित्यं सर्वकाम फलप्रदं | 
फलके खादिरे कॢप्ते गवां गोष्ठे निवेशितं | 
रक्ष कृच्चौरमारीघ्रं सवत्सानां गवांहितं | 
क्षीरगो ग गोक्षीर रक्षमा क्ष क्षमाक्षर गोनामो गगणो नागो पक्ष ग क्षय |
इत्येवं यं तत्वं च कथितं तव सुव्रत | 
केवलं तत् प्रयत्नेन किमन्यत् श्रोतु मर्हसि || 

इति श्रीगौतमीये त्रींशोऽध्यायः || ३० ||

गौतम उवाच 
सर्वज्ञ सर्वतत्वज्ञ सर्वतत्त्वार्थ पारग | 
स्वायम्भुवे नमस्तुभ्यं कृपां कुरु कृपा कर | 
तवनाविदितं किंचित् त्रैलोक्ये स चराचरे | 
इदानीं कथय ब्रह्मन् मंत्रसिद्धेस्तु लक्षणं | 
सिद्ध्युपायं कतिविधं कथय स्वानुकम्पया | 

नारद उवाच 
मनोरथा नाम क्लेशं सिद्धेरुत्तमकारणं | 
मृत्युनां हरणं तद्वद्देवतादर्शनं तथा | 
प्रयोगिनां क्लेशसिद्धिः सिद्धेस्तु क्षणं परं | 
परकाय प्रवेशं च पुरप्रवेशनं तथा | 
उर्द्धोत् क्रमेण चैवं हि चराचरे मुरे गतिः | 
खेचरी मेलनं चैव तत् कथा श्रवणादिकं | 
भूछिद्राणि च वक्ष्यामि चाधमस्य च लक्षणं | 
खातिर्वाहन भूषादिर्लाभः सुचिरजीवनं | 
नृपाणां तद्गणानां च वशीकरणमुत्तमं | 
सर्वत्र सर्वलोकेषु चमत्कार करं सुखी | 
रोगापहरणं दृष्ट्या विषापहरणं तथा | 
पाण्डित्यं लभते मंत्री चतुर्विधं प्रयत्नतः | 
वैरात्पंच मुमुक्ष्वत्वं त्यागिता सर्ववश्यता | 

पृ० ७६ब) अष्टांग योगाभ्यसनं भोगेच्छा परिवर्त्तनं | 
सर्वभूतेष्वानुकम्पा सर्वज्ञादि गुणोदयः | 
इत्यादि गुण सम्पत्ति मथ सिद्धेस्तु लक्षणं | 
ख्यातिर्भूषण वाहादि लभः सुचिर जीवनं | 
नृपाणामंगनानां च वात्सल्यं लोक वश्यता | 
महैश्वर्ययं धनित्वं च पुत्त्रदारादि सम्पदः | 
अधमाः सिद्धयः प्रोक्ता मंत्री प्रथम भूमिकाः | 
सिद्धमंत्रस्तु यः साक्षात् स शिवो नात्र संशयः | 
सिद्धलक्षणमित्युक्तं तदुपायमिहोच्यते | 
पितृ मातृ विशुद्धा ये शुद्धाचारा जितेन्द्रियाः | 
संप्रदायेनोपदिष्टास्तेषां सिद्धिर्द्रुतं भवेत् | 
मलिना मलसंछन्नाः पापिनस्तरलाशयाः | 
देवार्च्चनादि विमुखा गुरवे शठवृत्तयः | 
तेषां कृतस्तेन सिध्यंति मंत्र जप हुत्वादिभिः | 
ये मंत्रा मलसंछन्ना केवला वर्णरूपिणः | 
निजीर्वाः सत्तहीना ये कुंठिताश्च तिरस्कृताः | 
अरिपक्षे स्थिता ये च पापादिगणसंयुताः | 
ये मंत्राश्च विधि प्राप्ता ये च सिद्धांत वर्जिताः | 
इत्यादि दोष दुष्टाश्च सिद्धिदानाल्पयोगतः | 
पशुभावे स्थिता मंत्राः केवला वर्णरूपिणः | 
सौषुम्न ध्वन्युच्चरिताः प्रभुत्वं प्राप्नुवंतु ते | 
वक्ष्यामि चरमेऽध्याये तदुपायं तवानघ | 
संस्कारादथकल्पांते येन मंत्रस्य सिद्धयः | 
स्वल्पयोगेन विधिवत्तांश्च वक्ष्यामि तत्त्वतः | 
जननं जीवनं पश्चात्ताडनं बोधनं तथा | 
अथाभिषेको विमलीकरणाप्यायने पुनः | 
तर्पणं दीपनं गोप्तिर्दशैता मंत्र संस्क्रियाः | 
स्वर्णादिपात्रे संलिख्य मातृका यंत्रमुत्तमं | 
काश्मीर चन्द्रनेनाथ भस्मना चाथ सुव्रत | 

पृ० ७७अ) काश्मीरं शक्ति संस्कारे चन्द्रनं वैष्णवे मनौ | 
शैवे भस्म समाख्यातं मातृकायंत्र लेखने | 
मंत्रारणां मातृका मध्यादुद्धारो जननं स्मृतं | 
पंक्ति क्रमेण विधिना मुनिभिस्तंत्रनिश्चयैः | 
प्रणवांतरितान् कृत्वा मंत्रवर्णान् जपेत् सुधीः | 
प्रत्येकं शतवारं तु जीवनं तदुदाहृतं | 
मंत्रवर्णान् समालिख्य ताडयेच्चन्दनाम्भसा | 
प्रत्येकं वायुबीजेन पूर्ववत्ताडनं मतं | 
भस्मना कुसुमेनाथ चन्दनेनाथवा पुनः | 
शैवादि तंत्रभेदेन प्रोक्तं द्रव्यत्रयं शुभं | 
विलिख्य मंत्र पिण्डं तु प्रसूनैः करवीरजैः | 
तन्मंत्रवर्ण संख्याकैर्हत्याद्रेफेण बोधनं | 
तत्तन्मंत्रोक्त विधिना अभिषेकः प्रकीर्त्तितः | 
अश्वष्यपल्लवैः सिंचेन्मंत्री मंत्रार्ण संख्यया | 
संचिंत्य मनसा मंत्रं सुषुम्नामूल मध्यतः | 
ज्योतिर्म्मंत्रेण विधिवद्दहेन्मलत्रयं पतिः | 
तारं व्योमाग्निमरुयुग् दण्डीते पतिर्म्मनुर्म्मतः | 
मार्जनं कुशतोयेन पुष्पतोयेन वा तथा | 
तेन मंत्रेण विधिवदाप्यायन विधिः स्मृतः | 
दीपयेत् सर्वमंत्राणा योगतस्ताव कामयोः | 
दीप्यमानं च मंत्रं च गोपयेत् सर्वसिद्धिदं | 
अधुना शक्ति तंत्रैषु वैष्णवे चेन्दुमज्जलैः | 
शैवे घृतेन दुग्धेन तर्पणं सम्यगीरितं | 
एते च कथितास्तुभ्यं दशैता मंत्रसंस्क्रियाः | 
यान् कृत्वा सम्प्रदायेन मंत्री वांछितमश्नुते || 

अथान्यत् संप्रवक्ष्यामि मंत्राणां सिद्धिलक्षणं | 
यत् कृत्वा मनुवित् सम्यक् शुद्धिमाप्नोत्य यत्नतः | 
निर्वीर्यया मनवो ये च तेषु बीजानि योजयेत् | 

पृ० ७७ब) कामं वा विषबीजं वा जपनात् सिद्धिदो मनुः | 
अथान्यत् संप्रवक्ष्यामि सिद्ध्युपायं मुने शृणु | 
स्थानस्थावरदामंत्रा ध्यानस्थाश्च फलप्रदाः | 
स्थान ध्यान विहीना ये कोटिजापात् फलं नहि | 
अथातोऽन्यत् प्रवक्ष्यामि मंत्रसिद्धेस्तु लक्षणं | 
मातृका पुटितं कृत्वा स्वमंत्र प्रजपेत् सुधीः | 
वर्णग्रंथात्य वृत्याह्या द्वारलक्षं समाप्यते | 
निश्चितं मंत्रसिद्धिः स्यादित्युक्तं तंत्रवेदिभिः | 
अथ संक्षेपतो वक्ष्ये पुरश्चरणमुत्तमं | 
चन्द्र सूर्यय ग्रहे चैव शुचिः पूर्वमुपोषितः | 
नद्यां समुद्र गामित्यां नाभिमात्र जले स्थितः | 
ग्रासावधिविमोक्षांतं जपेन्मंत्रं समाहितः | 
होमयेत्तद्दशांशेन तद्दशांशेन तर्पणं | 
अभिषिंचेद्दशांशेन दशांशं विप्र भोजनं | 
इत्येवं पंचकृत्तेन सिद्धमंत्रो भवेन्नरः | 
अथवा मूर्द्धि्णदेशे च गुरुं संचिन्त्य वाग्यतः | 
पूर्वाग्रे निवसेन्मंत्री मंत्रोक्तं जपमाचरेत् | 
अनंतरं दशाशेन क्रमाद्धोमादिकं चरेत् | 
एवं कृत्वा सिद्धमंत्रो भवेन्मंत्री न चान्यथा | 
गुरु संतोषमात्रेण सिद्धिः स्यादपवर्गदा | 
ना जप्तः सिध्यते मंत्री जाहुतश्च कदाचन | 
ना पूजितश्च विधिवन्नातर्पितो ना भोजितः | 
पंच तत्तमते मंत्रे कालसंख्या न विद्यते | 
कृते चोक्त जपात् सिद्धिस्त्रेतायां द्विगुणो जपः | 
द्वापरे त्रिगुणाच्चैव कलौ संख्या चतुर्गुणा | 
कृष्णमंत्रेण देवर्षे युगसंख्या न विद्यते | 
जप होम तर्पणाद्यैः सिध्यते कृत संख्यया | 
सिद्धमंत्र तयानात्र युगसेवा परिश्रमः || 

पृ० ७८अ) इति श्रीगौतमीये एकत्रिंशोऽध्यायः || ३१ ||

अथापरं प्रवक्ष्यामि सिद्ध्युपायं महाद्भूतं | 
येन सिद्धेन मनुवित् सृष्टि स्थित्यंत कारकः | 
तत्तत्कर्म्मानुरूपेण तत्तद्योगं प्रयोजयेत् | 
ग्रथनादि प्रभेदश्च मंत्राणां वक्ष्यतेऽधुना | 
ग्रथितं संपुटं ग्रस्तं समस्तं च विदर्भितं | 
तथा चाक्रांत माद्यंतं गर्भस्थं सर्वतो वृतं | 
तथा मुक्ति विदर्भं च विदर्भ ग्रथितं तथा | 
इत्येकादशधा मंत्राः प्रयुक्ताः कार्यया सिद्धिदाः | 
साध्यनामार्णमेककं मंत्रांते संप्रयोजितं | 
ग्रथितं तत् समाख्यातं वश्याकृष्टिकरं परं | 
मंत्रमादौ वदेत् सर्वं साध्यसंज्ञमनंतरं | 
विपरीतं पुनश्चांते मंत्रं तत् संपुटं स्मृतं | 
शांति पुष्टि करं ज्ञेयं त्रैलोक्यैश्वर्ययदायकं | 
अर्द्धमर्धं तथाढ्यंते मंत्रं कुर्ययाद्विचक्षणः | 
मध्ये चास्य भवेत् साध्यं ग्रस्तमित्यभिधीयते | 
अभिग्रस्तैस्तथा मंत्रैर्म्मारणोच्चाटनेषु च | 
अभिधानं वदेत् पूर्वं पश्चान्मंत्रं तथा वदेत् | 
एतत् समस्तमित्युक्तं शत्रूच्चाटन कारकं | 
द्वौ द्वौ मंत्राक्षरौ यत्र एकैकं साध्यवर्णंकं | 
विदर्भितं तु संप्रोक्तं दुष्टघ्न वश्यलक्षणं | 
मंत्रार्णं तरितं सर्वं स मंत्रात्तिष्ठते यदि | 
आक्रांतं तद्विजानीयात् सद्यः सर्वार्थदायकं | 
क्षोभः स्तम्भः समावेश वश्योच्चाटन कर्म्मसु | 
सकृत् पूर्वं वदेन्मंत्रमंते चैव तथा पुनः | 
मध्ये चास्य भवेत् साध्यमाद्यंतमिति तद्विदुः || 

पृ० ७८ब) अन्योऽन्यं प्रतियुक्तानां विद्वेषण करं परं | 
आदौ चांते तथा मंत्रं द्धिवारं संप्रयोजयेत् | 
साध्य नाम सकृन्मध्ये गर्भस्थं तु तदोच्यते | 
मारणोच्चाटनं वश्यं प्रयुक्तं कारयेन्नृणां | 
हेतिनौ सौम्यधीर्गर्भं स्तम्भयेच्च गते तथा | 
त्रिधामंत्रं वदेत् पूर्वन्तथैवांते पुनस्त्रिधा | 
सकृत् साध्यं भवेन्मध्यं तं विधात् सर्वतो वृत्तं | 
सर्वाभिचार शमनं महामृत्युनिवारणं | 
सर्वसौभाग्यजननं मृतानाम मृतप्रदं | 
आदौ मंत्रं ततो नाम साध्याक्षरमथा लिखेत् | 
एवमेवं त्रिधा कृत्वा भवेन्मुक्ति विदर्भितं | 
सर्वव्याधिहरं प्रोक्तं भूतापस्मारमर्द्दनं | 
एकैकं वर्णमध्यं तु कृत्वा मंत्र विदर्भितं | 
पूर्ववत् कथितं चान्यत्तस्यादांते प्रकल्पयेत् | 
विदर्भ ग्रथितं नाम मंत्ररामनुत्तमं | 
सर्व कर्म्मकरं प्रोक्तं सर्वैश्वर्यय फलप्रदं | 
एवमेते प्रयोगाः स्युः सिद्धमंत्रस्य सिद्धिदाः | 

अथापरं प्रवक्ष्यामि मंत्रसिद्धेस्तु लक्षणम् | 
यज्ज्ञात्वा साधकश्रेष्ठो मंत्रं सिद्धिं लभेद्ध्रुवं | 
सभ्यगनुष्ठितो मंत्रो यदि सिद्धिर्न जायते | 
पुनस्तेनैव कर्त्तव्यं ततः सिद्धो भवेद्ध्रुवं | 
पुनरनुष्टितो मंत्रो यदि सिधिर्न जायते | 
पुनस्तेनैव कर्त्तव्यं ततः सिद्धो न संशयः | 
पुनः सोऽनुष्ठितो मंत्रो यदि सिद्धिर्न जायते | 
उपायास्तत्र कर्तव्याः सप्तशंकर भाषितः | 
भ्रामणं बोधनं वश्यं पीडनं शोषपोषणं | 
दहनांतं क्रमात् कुर्ययात् ततः सिद्धो भवेद्ध्रुवं | 
भ्रामणं वारुणे बीजे ग्रथनं क्रमयोगतः | 

पृ० ७९अ) रोचना गुरु संमिश्रं एला कर्पूर कुंकुमैः | 
उशीरचन्दनाभ्यां तु मंत्रं संग्रथितं लिखेत् | 
क्षीराज्य मधुतोयानां मध्ये तल्लिखितं क्षिपेत् | 
पूजनाज्जपनाद्धोमाद् भ्रामितः सिद्धिदो भवेत् | 
भ्रामितो यदि सिध्येत बोधनं तस्य कारयेत् | 
भ्रमणं कामबीजेन संपुटीकृत्य संजपेत् | 
एवं रुद्धो भवेत् सिद्धो नचेदे तद्वशी कुरु | 
अलक्तं चन्दनं कुष्ठं हरिद्रा सदनं शिलाः | 
एतैस्तु मंत्रमालिख्य भूर्ज्जपत्रे सुशोभने | 
धार्यया कंठे भवेत् सिद्धः पीडनम्वापि कारयेत् | 
अधरोत्तर योगेन पदेन परिजाप्य वै | 
ध्यापीत देवतां तद्वदधरोत्तर रूपिणीं | 
विद्यामादित्य दुग्धेन लिखित्वा क्रम्य चांघ्रिणा | 
तथा भूतेति मंत्रेण होमः कार्ययो दिने दिने | 
पीडिते लज्जया विष्टः सदा तदथ पोषयेत् | 
वालायास्तृतीयं बीजमाद्यंते तस्य योजयेत् | 
गोक्षीरमधुना लिप्य विद्यां पाणौ विधारयेत् | 
पोषितोऽयं भवेत् सिद्धो न चेत् कुर्वी न शोषणं | 
द्वाभ्यां च माथया बीजं धारयेत् कर कंठयोः | 
एषा विद्या गमे धार्यया बलवीर्यय समन्विता | 
शोषितोऽपि न सिद्धिश्चेद्दहनीयोऽग्निबीजतः | 
अग्ने येन तु बीजेन मंत्राद्य करमक्षरं | 
आद्यं तु मध्य उर्द्धं तु ये गोदोहन्न कर्म्मणि | 
ब्रह्मवृक्षस्य मूलेन कृत्वा दर्भमयं ततः | 
शुभे देशे तते मंत्रः सिद्धः स्याच्छंकरोदितं | 
इत्येवं कथितं सम्यक् केवलं तव भक्तितः | 
एकैन तु कृतार्थः स्याद्बहुभिः किं च सुव्रतः | 

पृ० ७९ब) अथापरं प्रवक्ष्यामि मंत्रौषधि महाद्भुतां |  
यः प्रयोग विधानेन सद्यः सिद्धो भवेद्ध्रुवं | 
करवीरस्य मूलेन पिष्टेन मधु पाणिना | 
तल्लिप्तांगा कृतः कंठे मनुं सद्यः प्रसीदति | 
विमुक्त सर्वपापौघः कृष्णं पश्यति चतुषा | 
जीवन्मुक्तो भवेन्मंत्री सत्यं सत्यं मयोदितं | 
यत्र वा कुत्रचिद्देशे गंतु कामो यथा भवेत् | 
अथवा भूतले मंत्री पाताले वापि कौतुकात् | 
तत्क्षणात्तप्रयात्येव सर्वसिद्धिश्वरो भवेत् | 
इत्येवं कथितं सम्यक् मंत्रसिद्धेस्तु लक्षणं | 
तदुपायं तदा ब्रह्मन् केवलं तव भाग्यतः | 
अनेक तंत्र संप्रोक्तमनेक मुनि सम्मतं | 
इदानीं तु पुनर्ब्रह्मन् किं पुनः श्रोतुमिच्छसि || 

इति श्रीगौतमीये महातंत्रे सर्वतंत्रोत्तमे द्वात्रिंशोऽध्यायः || ३२ || 
समाप्तः शुभम् || 
जम्बूमध्ये लिखितमिदम्पुस्तकं सं० १९४४ भाद्रपदे मासि 


###########   END OF FILE  #######