####################################################
MUKTABODHA INDOLOGICAL RESEARCH INSTITUTE
Use of this material (e-texts) is covered by Creative Commons license BY-NC 4.0
Catalog number: M00287
Uniform title: kākacaṇḍeśvarīmata
Manuscript : NGMCP 3 - 118 reel number: A 211/8

Description: 
Kākacaṇḍeśvarīmata (the Teaching for the Fierce Crow Goddess). The text is framed as a dialogue between Kākacaṇḍeśvarī (also called Kākacāmuṇḍā) who is equated with Kaṃkālī (the Skeleton) and Kālarātrī (Dark Night), both forms of Kālī. She is the consort (Umādevī) of the five headed Bhairava, who is probably with Svacchandabhairava, who is in some of his aspects a medicine god. They are seated on mount Kailāsa. After imploring him for the knowledge that leads to liberation, the god promising to do so, teaches the preparation of herbs for healing and magic most especially he focuses on the magical preparation of alchemical mercury making this an important unpublished work on Indian alchemy.


Notes: 
Revision 0: December 17, 2013

Internet publisher : Muktabodha Indological Research Institute
Publication year : 
Publication city : 
Publication country : India
####################################################



श्रीगणेशाय नमः || 

भृग्वादि देवदेवेशं अहं पृच्छामिशंकरं | 
स्कंदाद्याश्च महामाया भृंगा चैव विना एकैः ||

श्रीवक्रतुंडाय नमः || 

कैलासशिखरासीने उमासार्धं गजत्गुरुः |
योगिन्यष्टकतंत्रे च गुह्याद्गुह्यतरंपरं ||

सर्वज्ञान प्रकाशाय सर्वज्ञासर्वकच्छ्रयः |
एतैकार्यं कथं देवेत्वया सर्वंममोपरि ||

श्री ईश्वर उवाच ||

कंकाली कालरात्री च काकचंडा वचांविका |
कंकाली कालरात्री च काकचंडेश्वरीमता ||

एवमर्द्य तथाकान्यौ योगिनीगणनायकैः |
नृत्यवाद्यवचोभेदैसानंदैः हृष्ठचेतसां ||

ततस्तं भैरवं देवं योगिणीगणवेष्ठितं |
केचित् स्तुवंति संहृष्टाः केचित् स्तुवंति गुह्यकाः ||

केचित् नृत्यंति तस्याग्रे केचिद्धास्य च कुर्वतं |
एतैस्तु ज्ञानभक्तैस्तु अर्चितस्तत्र भैरवः ||

श्रीदेव्युवाच ||

दृष्ट्वा तु भैरवं देवं पंचवक्त्रं त्रिलोचनं |

१अ)

सानंदं त्रिदिशेषं च वध्वाञ्चतिरभाषितः ||

एतैस्तु ज्ञानभक्तैस्तु अर्चितैस्तत्र भैरव |
काकचंडेश्वरी देवी उमादेवी च भैरवी ||

श्रीभैरवोवाच |

सास्वतं यथा देवि महाज्ञानं च निर्भयं |
ज्ञानवादा तु यत् पूर्वं मानवैश्वाल्यसिद्धिदः ||

न पश्यति इदं ज्ञानं प्रत्ययादेशगामिनां |
वेदानां च वयोर्थेनः न सिद्धिस्तेन विद्यते ||

अथवासं वरारोहे काकचंडेश्वरीमते |
मुक्तार्थं निखिलं देवि सर्वोपाधिविवर्जितां ||

श्रीकाकचंडेश्वर्यौवाच ||

कथं काये स्थितो जीवकोसौ जीव प्रकीर्तितः |
कस्मात् स कुरुते कर्मस्थितं संसारपंजरे ||

जराव्यांधि दरिद्रेणग्रस्त संसारवधनो |
एकेकुमंतिजंघंत्वे एकस्कंधवहेन तु ||

जयशष्टं च मांगल्यं एकस्थानेक जंतवः |
किं कुर्वणमकुर्वंति तस्मात्वंब्रूहि शंकरः ||

श्री ईश्वरोवाच |

शृणुत्वं काकचामुंडे साधकानां हितं प्रिये |

१ब्)

गुह्याद्गुह्यतरं वाक्यं त्वया पृष्टो वरानने ||

कथयामि समासेन काकचंडेश्वरि शृणु |
यो सौ आत्मापरोनित्यं अनादिनिधनेश्वरः ||

स्वरूपं निर्गुणं वापि सर्वव्याधि निरामयः |
अनादिकर्म संवन्धः कायस्थो भवते सदा ||

जीवोपाधीमयं कर्म अज्ञाने संप्रवतृते |
तस्मात् कर्म प्रयत्नेन संसारे सेविते तु सौ ||

करोति विविधं कर्म संसारे काममोहितः |
द्रव्योपायं न जानाति कामभोगेन हेतुना ||

कृषिवाणिज्यसेवा च स्वामिविक्रियकारकं |
वहते काष्टभारं च तृणभाराननेकधा ||

कायक्लेशेन कामान द्रव्योपायं करोति सः |
कायेक्लेशोनरः श्रीमान्कुरुकर्मान्यनेकधा ||

भ्राम्यमाणनराये च कामार्थांकामचिंतकाः |
जायंते मर्तुलोके तु दारिद्रोहतचेतसः ||

जायंते वधिरास्तेंधाः पंगुकुब्जाश्च खंजकाः |

२अ)

महासंसारे वंधेन तु गुणेन तु संयुता ||

करोति कर्मसद्यस्तु अज्ञानाज्ञानवर्जितः |
नासौ मुंचति संसारं कायस्थो कायवर्जितः ||

अटते घोरसंसारे अंतश्च घटिकाद्रवः |
एकतुः कथितं भद्रेयत्वया परिपृच्छतां ||

किमन्यं पृच्छते भद्रे तथान्यं कथयाम्यहं |
काकचंडेश्वरी शास्त्रं कथितं निश्चयाम्यहं ||

इति काकचंडेश्वरिमते ||

काकचंडेश्वर्युवाच ||

कथयामि महादेव कामभोगप्रसाधनं |
अर्थसंपद्यते येन अक्लेशात् परमेश्वरः ||

तदहं श्रोतुमिच्छामि कथयस्व प्रसादतः |
पादुकापलयो पंचदिव्यं स्त्रीकामसाधनं ||

अंजनं ईदृशं चैव गुटिका चैव खेचरी |
साधकानां हितं देवभूचरकाशगामिनी ||

जलुकावंधमित्याह धातुवादरंसायनं |
जारणं मारणां चैव अभ्रकस्य च द्रावणं ||

२ब्)

अर्थोपायं च देवेशब्रूहिमे त्रिपुरांतकः |
रसकर्म यथा देव सारभूतं वदस्वमे ||

श्रीमहादेवौवाच ||

शृणुत्वं काकचामुंडे साधकानां हितं प्रिये |
कथयामि समासेन प्रत्यं यत्सिद्धिसाधनं ||

न द्रव्येनविनासिद्धिर्नभोगं काममेव च |
द्रव्यहीनानरामर्त्य प्रेतरूपेन संस्थिताः ||

अटते मर्त्यलोके च परोपद्रवकारकाः |
स्वानपक्षिपरोतेषां जीवं तस्य मृतस्य च ||

कालसंभोगरूपेण पांडित्य ज्ञानसंस्थितः |
द्रव्यंहीना न सोभंते प्राणहीनं यथा तनुः ||

कुष्टिनो प्राणहीनास्तुमुकांधावधिरस्तथाः |
न यस्यंति मर्त्यलोकेस्मिन् द्रव्यार्थं मकरध्वजः ||

तस्मात् साधयदेवेशिरसेंद्रं साधकेश्वरः |
तंदेवि कथयाम्यस्य साधकानां हितं प्रिये ||

जारणं मारणादिनि द्रव्यसाधनमुत्तमं |
रसानां जायते सिद्धिकामार्थं भोगसाधनं ||

वज्रदंडं सुदंडं च लोहदंडं तथैव च |

३अ)

एवं च ओषधी त्रीणि रसस्य मारणे हितं ||

वज्रदंडोथ वज्राश्च लोहदंडोवटस्य च |
सुदंडो ब्रह्मदंडस्य समासत् कीर्तितां प्रियो ||

ग्राहयेतं समासेन साधको हृष्टचेतसः |
तद् सरसयुक्तं एकीकृत्य विमर्दयेत् ||

अंधमुषां कृतं ध्यातं रसं च मृयते क्षणात् |
सहस्रवेधी करिष्यामि यदा सिद्धो महारसः ||

मुषावालेपयेत्तेन पुरागृह्यमहौषधीं |
अंधमुखांधमेद्यस्तु रसवंध अयंविधिः ||

पश्चात्पलसहस्रेषु शुल्वं संग्राहयेद्बुधः |
अम्लं वर्गहतं कृत्वा क्षारवर्गाहतं कुरु ||

वज्रक्षीरार्कक्षीरैश्चमर्दयेत् सप्तधानरः |
पुटं कृत्वा समासेन कालिकारहिता भवेत् ||

मूर्खगर्भोदरेक्षिप्तधामयेत् स्वदिरानले |
रसेंद्रं क्षेपयेतत्र तारं भवंति शोभनं ||

इति काकचंडेश्वरीमते प्रथमपटलः ||
३ब्)

अथान्यं संप्रवक्ष्यामिमुषावंध यथा विधां |
मृत्तिकां ग्राहयेत् प्राज्ञतृण पाषाण वर्जितां || १ || 

तु षंभागद्वयं ग्राह्यं मृत्तिकासंतृतीयकं | 
एकीकृत्य तु संमर्द्यमुषातां कारत् प्रिये || 

गोस्तना कारसंग्राह्यं अथ वा वर्तुलां प्रियें | मुखावंधीमतिख्यातं 
साधकानां हितं प्रिये ||

अथास्वगजमलं देवि गृहीत्वा साधकः प्रिये |
दाहयेतं वरारोहे यावदह्यतां व्रजेत् ||

वासकस्य तु पत्राणि वल्मीक मृत्तिकासहः |
पेषयज्जलदंडेन ये वापि वलकांक्षणः ||

अस्वगजमलं दत्वायां शुभिश्रतुमर्दयेत् |
कर्तव्यं च अयं कोष्ठं चक्रतालं च मूषकं ||

वज्रवद्भवते सोपि मूषावंध प्रकीर्तितं |
तेषां च प्रथमं कृत्वा पश्चात् कर्म समारभवेत् ||

इति मूषावेधा अथान्य संप्रवक्ष्यामि रसस्यमारणं विधिः ||

पूर्वं च ओषधं त्रिणि ग्राहयेदेवसाधकः |
मूषा संलेपयेत्तेन धान्यकर्म समारभेत् ||

रस्यंद्रं मृयते क्षिप्रं कुरुकर्म यथेच्छया |
तारकर्ता भवेत्येह हेमकर्ता शृणु प्रिये ||

४अ)

कृत्वा लोहमयं पात्रं तस्योर्धं कांतजं शुभं |
अन्योन्यं पुच्छलग्नं तु कारयेत् साधकोत्तमः ||

अधोयंत्रेण संधास्य आयसं तत्र जारयेत् |
तप्तखल्वदरे दत्वा जायते मात्रसंशयः ||

षड्गुणं आयसं तत्र हेमं **? गुणं वैभेत् |
क्षीरवृक्षा तथा जारी खंजरी उदरविग्रहं ||

ग्राहेय च रसं तेषां आयसं तत्र जारयेत् |
जारयेत्तात्र संदेहो द्वयं दृष्ट्वा यथा स्त्रीयः ||

ततो ग्रह्वा रसं जारि सर्वसंवेधयेत्ततः |
हेमं च जायते तत्र धर्मकामार्थ साधनं ||

हेमन्तु षड्गुणं देयः पुरा ओषधमारणं |
किमन्यं एवसेभद्रे समासात् कथितं मया ||

अथ चतुर्थपटलः ||

अथान्यं संप्रवक्ष्यामि गुटिकावंध यथाविधिः |
अमरत्वं खेचरत्वं हीदृशीकरणभूचरी ||

४ब्)

साधयत्साधको भद्रेरसेंद्रस्य प्रभावतः |
रसेंद्रं जारयेत् प्राज्ञादंडत्रय सुमर्दितं ||

हेमतारो तथा भ्रंचवज्रकाम्ति तथायसं |
एकीकृत्वा रसं वापि जायते पूर्ववद्विधिः ||

लोह एवहिलेहांश्च जारयेत्तत्परस्परं |
वज्रंमेव हि वज्राश्च द्रावयंति परस्परं ||

रसोपिरसलोहानि जारयेत्तत्समंयदि |
जारितेमारितं दद्यात् गुटिकां कारयेत् यथा ||

मूषा गर्भोदरेक्षिप्य धारयेत्वदिंगनले |
गुटिका जायते तेन महाभोग्य प्रदायनी ||

सौभाग्य जननी सात्तुकांति पुष्टि विवर्धनी |
अमरत्वकरिसा तु साधकानां न संशयः ||

क्षोभयेदर्शनात् नारीं साधकांश्च तथा प्रिय |
यस्य वक्त्रगतासां तु षण्मासं साधकेश्वरः ||

क्रियते यस्तु जीवे देवेशि द्रायुयुतं तथा |
अष्टमेकं स्थिता वक्त्रे गुटिकाह्यमरसुन्दरी ||

५अ)

अयुतद्वय संजीवेजसव्याधि विवर्जितः |
वृद्वय क्रमेनैव अयुत चत्वारि जीवितं ||

न भिंद्यते च शस्त्राणि चक्रवज्रादिमुद्गरैः |
पुष्पलग्नं यथा भावं जायते साधकेश्वरि ||

वज्रदंडादिघातैश्च तडितो वहुभिर्यदिः |
न भिद्यते तदा सौपि महाकायो महावलः ||

जायते नात्रसंदेहो गुटिकायां प्रसादतः |
साधयत्साधनाद्देवि काकचंडेश्वरीमते ||

इति अमरसुन्दरीगुटिका ||

अथान्यं संप्रवक्ष्यामि गुटिका त्रैलोक्य सुन्दरी |
यावद्वक्त्र स्थिता देवि क्षोभिता मदविह्वला ||

त्रैलोक्यं भवते येन गणगंधर्वयोषितां |
दर्शनात् क्षोभयेत्नारी साधकस्य वरानने ||

कथयामि समासेन गुटिका त्रैलोक्य सुन्दरीं |
अस्यार्थं कांतिमादाय वज्र वै क्रांति वैष्णवा ||

गगनमदनारिसंयुक्तं त्रिलोहं च महारसं |

५ब्)

त्रिदंडं मर्दयित्वा तु क्षारवर्गाहतं कुरुः ||

जायेते तु द्वयं भूयो तप्तखल्वोदरे क्षिपेत् |
जारितं समभागेन गोलकं कारयेत् प्रिये ||

वज्रमुषाकृतं ध्यातं गुटिकां कारयेत्तथा |
त्रैलोक्यसुन्दरी नाम्ना कामदेव समो भवेत् ||

इति काकचंडेश्वरीमते त्रैलोक्यसुन्दरी गुटिका ||

अथन्यं संप्रवक्ष्यामि गुटिकां त्रैलोक्यमोहनी ||

यथा तु मोहिता लोके भवते वज्रसंस्थिता |
यस्य वक्त्रे तु अष्ट्वैकं स जीवेद्वर्षलक्षकं ||

अष्टद्वयप्रमाणं तु वज्रकायो महावलः |
जायते नात्रसंदेहो महामदनसंभवः ||

विह्वला मोहितानार्योनरुण्यो नात्र संशयः |
मुखावद्धं च भूमध्ये स्वेच्छाचारीव साधकः ||

अथातः संप्रवक्ष्यामि गुटिका जायते यथा |
मातंगी काकचंडा तु गजमदहारीण तु ||

६अ)

काककोकिलकंभास वज्रवज्रा त्रिकालिका |
हयनरमदनास्यातु काकतुंडा तथा प्रिये || 

शुकचंचुक नारीणामाकुलंकरपुट्टकैः |
मातंगीमातंगः पुष्पं काकमिति काकजंघिका ||

चंडामिति चांडाली गजमिति गजकुंभ्का | 
पिप्पिलीकातु वा पाठकाकेति कैकोकोरवयोः ||

कामेति अग्निजं देवि वज्रेतिमिहुंडिके |
वद्यतिकामितिरिकाः हयनरदनमरीस्या || 

इति चंडालीकामिता || 

काकतुंडेति काकाडीशक्रेति शुकचंचुका |
उमतिशाल्मलीकाकामभिः काचमाचिका ||

विमेति चित्रकं चैव नाडी नमेति नाडिका |
मदनांतकरीदेवि हरिद्रामिति प्रोच्यते ||

कामितिकछिहल्पातुहमिति हस्तकर्णिका |
अंजुलयठीकरूजुयाल्लोहिदंडलोहितां शुकं ||

ब्रह्मदंडीति अधोपुष्पं विधीयते देवी सहदेविका ||

६ब्)

कृतिवक्षगवांछिका || 

इश्वरी एश्वर्यं मदना इति मदनफलं |
रपरेति रसैवौव समासात् कथितो मयाः ||

महोषधीगणं देविमातंगी पुष्पसंयुतं |
मर्दयेत् सूतकं देवि सप्ताहं साधकोत्तमः ||

तत्साम्येन हेमं स्यात् वज्रा अभ्रं रससमं कृत्वा मर्दयेत् साधकेश्वरः 
||

गुटिका जायते तत्र मोहनी भुवन त्रये |
देवासुर मनुष्यानां नागगंधर्वकिन्नरौः ||

कामरूपि भवेत्सोपि विंचरेद्भुवनत्रयं |
सर्वव्याधि विनिर्मुक्तो द्विषष्टि वरषा कृति ||

वल्लर्भः सर्वनारीणां सौभाग्यं मतुलं लभेत् |
अजयो सर्वदेवानां वज्रकायो महावलः ||

जायते नात्र संदेहो काकचंडेश्वरीमते |
अथातः संप्रवक्ष्यामि गुटिका विजय सुन्दरि ||

यस्य वक्त्र स्थिता भद्रे वज्रकायो भवेन्नरः |
वज्राभ्रकं त्रिलोह च कांतप्रायसमेव च ||

७अ)

चुंवकं भ्रामकं तीक्ष्णं रसेन्द्रं जारयेत्ततः |
पुरा तु ओषधं त्रिणीतेन कल्केनमर्दयेत् || 

जारितेमारिते दद्यात् गुटिकाकारयेत् प्रिये |
पुरा तु ओषधं त्रिणीमुषातलेन लेपयेत् ||

गुटिकातेन वध्वा तु धाम्यकर्म समारभेत् |
द्रवीभूतं ततो वोदं दिव्यकोटि समप्रभं ||

पूजां कृत्वा मुखेधार्या वज्रकायो महावलः |
अभेद्य सर्वसस्त्रेषु खड्गचक्रादिमुद्गरैः ||

त्रिशुलफलकं चैव भिद्यमानो न भिद्यते |
वज्रदेहो महावीर्यवाक्षयोह्यमरस्तथा ||

जरारोग विनिमुक्तो भवेद्वै साधकेश्वरः |
दुलभः सर्वनारीणां कामरूपधरो भवेत् ||

असूराणां जयो भद्रे अभेध्यो देवदानवैः |
इति शास्त्रप्रभावं हि सिध्यते साधकेश्वरि ||

त्वयाहं पृच्छतार्थं हि काकचंडेश्वरी मते |
अथान्यं संप्रवक्ष्यामि गुटिका कामभोगिनी||

७ब्)

खेचरीनामविख्याता देवगंधर्वपूजिता |
अटंति देवता सर्वे निरालम्वे महापुरे ||

गुटिकाया प्रभावेन खेचरत्वमुपागता |
खेचरी तेन सा प्रोक्ता समासेन प्रकीर्तिताः ||

ग्राहये सूतकं प्राज्ञस्त्रितोहैर्वेष्टितं कुरु |
वरुणवृक्षस्यकाष्टं तु क्षिपेत् सुसमाहितः ||

पुनः शीतोदके साध्यरसवंधमयं विधिः |
मुषेक्षिप्तं अयं शीघ्रं उत्पन्नोनात्तसंशयः ||

कामरूपी भवेद्देवि त्रैलोक्य मटते नरः |
वल्लभः सर्वनारीणांमरगंधर्वकिन्नरैः ||

सिध्यते नात्र संदेहः काकचंडेश्वरी मते ||

अथान्यं संप्रवक्ष्यामि खेचराऽकाशगामिनी |
दुल्लभ सर्वनारीणां किं पुनमानुषाय च ||

अन्येशास्त्रप्युपायेन मुक्तिः स्थानं प्रकल्पयेत् |
सपिंडमुक्तमित्याहु काकचंडेश्वरीमते ||

साधकानां हितार्थाय पृच्छतेहं त्वया प्रिये |

८अ)

आकाशगमनं भद्रे भवते साधकेश्वरः ||

हयमारि कालरात्री नरमारी गजमारिका |
ममारी विश्वमारी च वाराही अश्वमारिका ||

माहिषं विश्वंमारी च जलमारी वजा भवेत् |
नामान्येतानि गुह्यानि ओषधीनां समासतः ||

हयेति हयचंडाली काकेति मृगचंडिका |
गजेति गजचांडालीभंमारी आदित्य भक्तिका ||

नरमारी चंडिकास्यागिरिकर्णिकामपि प्रिये |
विश्वमारी रुद्रजद्या जलमारी दुग्धरूद्युहः ||

वाराहमारीश्नुहीवज्रिमहिषमारिणीति चंडेतिकाः |
कर्कोटिका तु विज्ञेया विष्णुमारी च काकतिक्ता ||

जलमारी अग्निप्रोक्ता ओषधीनां रसं हरेत् |
तप्तखल्वोदरेमर्दसप्ताहं सूतकं सहः ||

मूस्वगर्भोदरेक्षिप्यधम्यकर्म समारभेत् |
मृयते नात्रसंदेहो रसेन्द्र स्तत्क्षणाद्ध्रुवं ||

मुखे क्षिप्त्वा तु शीप्रं तु आकाश क्रमते क्षणात् |

८ब्)

तरिलोक्यमटते देवि जरामृत्यु विवर्जितः ||

सिध्यते नात्र संदेहो काकचंडेश्वरीमते ||

आकाशगामिनीगुटिका ||

अथान्यं संप्रवक्ष्यामि इदृशी नामखेचरी |
गुटिका सिद्धिदा प्रोक्ता रसेन्द्रं पूर्ववद् भवेत् ||

मर्दितं गुटिकां कृत्वा मातंगी पुष्पकै सहः |
कामरूपी च संमोहेत् गरुप्रेग्न पराक्रमः ||

ब्राह्मी कन्योद्भवं चैव वेष्टितं गोलकं कुरुः |
पुनः स्त्रिलोहे च वेष्ठितं पूजां कृत्वा विधानतः ||

कृष्णचतुर्दशी रात्रौ महापूजां च कारयेत् |
महाफलैश्च संयुक्तं महामांसं वलिं हरेत् ||

कुमारी योगिनी वृन्दंत्वाचार्यंतोषयद्यदा |
भैरवं वहुकं नाथं वाचयेत् साधकोत्तमः ||

गंधपुष्पाक्षेतैर्धूपैर्वस्त्रालंकारणादिभिः |
नमस्कृत्यार्चितात्सर्वान्तोषयित्वा प्रयत्नतः ||

मुखेत्यंक्षिप्यगुटिकां अदृश्यो भवते नरः |
क्रिडते गुह्यके सार्धं भूतवेतालशाकिनी ||

९अ)

ब्रह्मराक्षसगुप्तास्तु कुष्मांडै सहक्रीडते |
महावलंजयं सर्वं अवध्यो योगिणी गणैः ||

अटते सर्वदीपांश्च स्वच्छंदगतिगामिनी |
भुंजते विवुधंभोगं कामरूपी स्त्रीयासहः ||

तथा सौसाधको भद्रे कामरूपी महावलः |
तष्ठच्छायं ततो भूत्वा कृडते साधकोत्तमः ||

तथा तु भैरवी देवे क्रीडते गुह्यकै सहः |

इति काकचंडेश्वरीमते || 

श्रीकाकचंडेश्वर्युवाच ||

अहं पृच्छामि देवेश साधकानां हितायवैः |
अक्लेशात् साधनार्थाय दिव्यसिद्धिकरं परं ||

संस्काररहितं कर्म यथा सौकुरुते नरः |
तत्सर्वं व्रूहि देवेश यदाद्याहं तु वल्लभाः ||

श्रीसर्वज्ञौवाच ||

शृणुत्वं काकचामुंडे साधकानां हितावहः |
कथयामि समासेन रसेंद्रमारणप्रिये ||

अष्टौषवीर्यथापूर्ववामये तु रसै सह |

९ब्)

कामुकि वज्रकंदा च कटुकंवी तु राजिता ||

कर्कोटी गृधपर्णा च काकांडी व्याघ्रपादिका |
एतैस्तु मर्दयेत् सुतं तप्त खल्वोदरे पुमान् ||

सप्ताहमम्लवर्गेश्च मर्दयेत् सूदृढं प्रिये |
जारितं मारितं तत्र मूर्ध्व गर्भोक्षिपेदुशां ||

धान्यमानं मृतं भूत्वा संस्कारंरहितं भवेत् |
सहस्रवेध करोति सिद्ध्यते तु महारसः ||

तारकर्ता इदं देवि हेमकर्ता शृणु प्रिये |
कृष्णाभ्रकं एकपात्रं तु अम्लक्षिप्यदिनं त्रयं ||

अभ्रकत्य हितपारदमारणं ||

नृहत्यारस संयुक्तं मर्दय तु यथाविधिः |
सप्ताहं साधको हृष्टोमर्दयेत् सूतकं तथा ||

नवनी सदृशाकारं अभ्रकं यव दृश्यते |
तप्तखल्वोदरेक्षिप्त्वा तेन मध्ये रसं क्षिपेत् ||

रसाभुकं मर्दितं क्षिप्त्वा अधोहस्तं प्रदापयेत् |
आसायासहतं सूतं जायते नात्र संशयः ||

षड्गुणंचायसंदत्वा हेमं चाष्टंगुणं भवेत् |
मूषागर्भं च संलेप्य धाम्यक मासमाहरेभेत् ||

१०अ)

लांगली चित्रक चैव वज्रीकंथारिका सहः |
क्षीरकंवुक संयुक्तं मूषालेपं तु कारयेत् ||

मृयते तत् रसं क्षिप्त सहस्रवेधी च जायते |
तादमहेविधं चैव अक्लेशत् कथितो रसं ||

अथान्य संप्रवक्ष्यामि अभ्रकस्य यथा विधिः |
कृष्णाभ्रकं च पीतं च ग्राहयेत् साधकोत्तमः ||

बृहत्पारस संयुक्तं मर्दयेतं प्रयत्नतः |
वंगमादाय यत्नेन आरनाले निषेचयेत् ||

अभ्रकंतेतयोर्मध्यमर्दयेत् साधकोत्तमः |
ग्राहयत्तक्षणद्देवि ग्रास एवं च सूतकं ||

रंजते नात्रसंदेहो कर्मकुर्याद्यथेच्छया |
लक्षवेधी तु लित्वा तु प्रकाशा साधकेश्वरि ||

अभ्रकस्य तु पापुन्योद्रावकं चाभ्रकस्य च |
समासेन तु धाम्येतेपतंते विमलादूसः ||

क्षीरकंचुकियाचूर्णं शुद्धरसेन भावयेत् |
निदग्धा वज्रदंडेन तद्रसंभावितं कुरुः ||

एकैक सप्तवारं तु भावयेत् सप्तरात्रकेः |

१०ब्)

रसाभ्रकं क्षिपेत् पुनः ||

क्षीरकंदरिकल्कं हि लेपयदम्लमभ्रकं |
कांसपात्रे क्षिपेतं च विस्तरेसाधकोत्तमः ||

सूर्यषर्भेवतंधाप्य सदाहसाधकोत्तमः |
द्रावये नात्रसंदेहो प्रियं दृष्ट्वा यथा स्त्रीयः ||

रससोभागकेकै तु इति भागद्वयं प्रिये |
अनले धाम्यतां कृत्वा मृयते नात्र संशयः ||

लक्षवेधी भवेत्सोपि जायते रसभैरवः ||

रसटंक १ ट गंधकटंक १ ट नवसादरटंक १ ट एकत्र करिपीहनापुट 
६५ दिन २१ क च हरद तथा से गतरैकापु ६३ | हेमर्दन करना रसगंधक 
नवसादरजलजंत्रपकावना मुद्राकीजै मैनमुद्रामैनसेर २ तेल अलसीका सेर 
२ च रूलो हैकै च लावनापानि भरना हिंसाप्तोधीषालिराषना पुनः | 
मैनपावनापाछे अलसीकातेलपावनाह अग्निदेणीपालिद्यडे १०० अवटावनापानि 
ततावनाचरूविचेपाच्छैमोनषरोविलीचे 

११अ)

एहमेव वटकेदुधमा हिच्छ्राणीयेपाच्छे ताते पानि माहिगोलावाहीयै प्रहर 
१२ उपरांति गाला आपपासिराषणा || इति मैव मुद्रा || 
तांवाश्राधारूपाश्राधा एकत्रगालिये पत्रकिज इकरं करती १ लेपिये 
अगारमध्ये भावना हेमु अलंगुहोइ || इति मुद्रा || 

अथान्यं संप्रवक्ष्यामि यथा द्रुति संजायते |
ग्राहयेदभ्रकं प्राज्ञश्वेतं वा कृष्णमेव वा ||

पुरा संस्कार संयुक्तं कर्तव्यं साधकेश्वरः |
यवा जवा संचिचणीकंधारीकं वुर्कवज्रदंडयोः ||

वज्रकंदार्कत्तीरेण भल्लातंकसटंकणं |
क्षारत्रय समायुक्तं लवणपंचसमन्वितं ||

एकीकृत्वा तु तंकल्कं अभ्रपत्राणि लेपयेत् |
मुखगर्भोदरेक्षिप्यधामयेत् वदिरानले ||

द्रवते नात्र संदेहो कामशक्तिर्यथास्त्रियः |
लक्षवेधकरो सोहि भवते नात्र संशयः ||

इति काकचंडेश्वरीमते निखिलसारं ||

११ब्)

अथान्यं संप्रवक्ष्यामि सुल्वास्य कालिकायहं |
शुल्वमध्ये स्थितं हेम न जानाति हि साधको ||

अम्लवर्गाहतं शुल्वंक्षारवर्णहतं कुरुः |
सैंधवै रक्तदुग्धैश्च मर्दयेच्छुल्वपत्रकं ||

आरण्यमुत्पलं ग्राह्यं पुटं दद्यात्त्रिसाधकः |
कालिका रहितं तेन सप्तवाराणि भैरवि ||

तं शुल्वं तारके दत्वा निर्दहेत् प्रियहेमयो |
भवते तेन सर्वाणि सर्वदोष विवर्जितः ||

अथातः संप्रवक्ष्यामि शुल्वस्य कालिकायहं |
शुल्वमध्ये तु यद्धेमं आकर्षयति साधकः ||

गंधकेन हतं कृत्वा नागेन शोधनं ततः |
सप्तवारं हतं कृत्वा सप्तवारं च शोधयेत् ||

अतसी पुष्पसंकासं जायते नात्र संशयः |
समभागं समं सूतं कारयेत् साधकास्तथा ||

धाममानहिभित्युक्त सयते राजभैरवः |
चंद्रार्कजाव भागं तु हेमं च जायते ध्रुवं ||

इति काकचंदेश्वरी मते ||

१२अ)

अथान्य संप्रवक्ष्यामि तारकर्तारमेव हि |
कार्यं च जायते पुंसां कर्मकार्यार्थसाधकं ||

अंकोटकस्य वीजानि ग्राहयत्साधकोत्तमः |
तैलसग्राहयेत्तस्मात् पंचतालकसंयुतं ||

हिगुलस्य कृतं क्षारं मृतवंगं निषेवयेत् |
मृयते नात्रसंदेहो सप्ताहा क्षीरसंयुतः ||

मृतंवंगं ततो गृह्यतारं सप्तगुणं भवेत् |
प्रष्टं च कारयेत्तेन चतुर्थांशेन गोलक्ं ||

स्तंभय वज्रकं देन पृष्टिकामुत्तमा भवेत् |
शतवेधं प्रवर्तेत जायते तारमुत्तमं ||

साधयेद्धर्मकामार्थं अल्पसर्वाथसाधनं |
द्रव्यहीनोपि सिद्ध्येत चंडिका वदमुत्तमं ||

तालकस्य च सत्वं च मृतवंगं तथा भवेत् |
मृतस्ये परिसत्वं च यथा षोडश संस्कृते ||

तंवंगं रससमंजार्ज्यशुल्ववेधशतांसके |
तारकर्ता भवत्यह हेमकर्ता शृणु प्रिये ||

अर्जुनस्यत्व वा ग्राह्यपंचांगं वासकस्य च |
दह्यते क्रियते भस्मगजोष्टमूत्रकं क्षिपेत् ||

१२ब्)

नागं निधायते तत्र सप्ताहं साधकोत्तमः |
सप्तवारं पुटं तंतु जायते वज्रसंनिभं ||

नागरूप्यविधि ||

अथान्यं संप्रवक्ष्यामि नागानां रंजनं तथा |
हेमकसदृशं नागं भवते नात्रसंशयः ||

रसं चकं गुणं चैव शाकं कूपलिकं तथा |
ब्रह्मवृक्ष रसंग्राह्यं नाग ततु निषेचयेत् ||

शतां संवेधसद्धेमं मातृका च समं परं |
मारयतं पुनः नागं शाकं कोपलिकासहः ||

हेमं तु जायते तन सर्वदोषहरं परं |
नागस्परं ततं ख्यातवंगस्य मारणं तथा ||

यदात्वे पृच्छते भद्रे तथान्यकथयाम्यहं |
जायते सूक्ष्ममोक्षं तु कुरुकर्मान्यनेकधा ||

तप्त खल्वोदरे क्षिप्त्वा रस तत्र निधापयेत् |
अधो यंत्रगतो वह्निः धामयमधुरानले ||

महाकांति ततो जाड्यससूतं साधकत्तमः |
तदर्धं जायतेद्धेमं षण्मासं तत्क्रमेण तु ||

पुराच्चोध संयुक्तस्ततसंमर्धयोत्प्रिये |
गर्भस्तं जायते तत्र षण्मासादयसंप्रिये ||

१३अ)

ग्राहयतं समासेन रसेन्द्रं साधकेश्वरि |
मूषाया गर्भलेपं तु पुरादंडत्रयण तु ||

अंधमूषाकृत ध्यातं मृयतेसै महारसः |
लक्षवेधी भवेत्सोहि धर्मकामार्थसाधनं ||

ऐश्वश्वर्यंगुणसंपन्नं भवंते साधकेश्वरि |

इति श्रीकाकचंडेश्वरीमते जारणपटलः ||
देहरक्षणविधीवारः ||

अथान्यं शृणुदेवेशि अमरत्व यथा भवेत् |
लक्षकोटि गुणैस्वर्यं राजभोग सुखानि च ||

निरर्थां पिंडपातेन जायते तक्षणा ध्रुवं |
कथयामित वा देवि पिंडस्य लक्षणानि च ||

रसेन्द्र ग्राहयद्राज्ञो दंड त्रयसुमर्दितं |
शाल्मली उदरेवार्यं अष्टमेकं हि सुंदरि ||

यदासौ भजते कृष्णं ग्राहत्तं महारसं |
षण्मासं भुंजितो तेन वज्रकायो भवेन्नरः ||

अष्टमेकं प्रयोगं तु अयुतैकं स जीवति |
अष्टवय प्रयोगेन भक्षयतं महारसं ||

अयुतद्वय संजीवेनि रूपद्रवदेहिनः |

१३ब्)

रसेन्द्रं भक्षयेद्यातक्षीराशी कामवर्जितः ||

अक्षयो रजरश्चैववलीपलितवर्जितः |
सभवेन्नात्र संदेहो काकचंडेश्वरीमते ||

पुनः रण्यं प्रवक्ष्यामि अमरं साधकेश्वरि |
अभ्रकं कांतिलोहश्चरसेंद्रोगंधकः स्तथा ||

त्रिदंडं मर्दयेत् पूर्वं मासमेकं हि सुन्दरि |
रसेन्द्रं गंधकं क्षिप्य अष्टमेकं तु भक्षयेत् ||

यदा वृक्ष भजेत् कृष्ण ग्राहयेतं महारसं |
पूजां कृत्वा समासेन भक्षयेत्तं महारस ||

षण्मासस्य प्रयोगेन जीवेत्तु अयुतं त्रयं |
जरारोग विनिर्मुक्तो वज्रकायो महावलः ||

इति शाल्मलीकल्पः ||

अतः परं प्रवक्ष्यामि अमरत्वं भवेन्नरः |
महाकांति समोयाति अभ्रकं भजते सहः ||

मर्दितं कल्कते नैव त्रिदंडं पूर्ववद्विधिः |
ब्रह्मदंडोदरेधार्यं अष्टमेक हि सुन्दरि ||

अष्टांक्षांते भवते ब्रह्मव्रत दंडः सुसाधकः |
संग्राह्यं च प्रयत्नेन भजेतं पूर्ववद्विधिः ||

षण्मासं भजयद्यस्तु स्वर्गास्याभ्यांतरं स्थितः |

१४अ)

क्षीराहारो सदा ब्रह्मलक्षवेधी सजीवति ||

महाकायो महावीर्यो ब्रह्मतुल्यो पराक्रमः |
जायते नात्र संदेहो द्विषष्टि वार्षिकाकृतिः ||

इति पलासब्रह्मवृक्षं ||

पुनरस्योत्तरं कर्म जायते ब्रह्मविंदतिः |
अमरत्वं साधकानां लक्षवर्षाणि सुंदरिः ||

गंधकं ब्रह्मवीजन्तु कटुतुंवी सुपारदं |
मर्दयेतं श्नुहीतो ये आयसं तु समाहितः ||

अष्टेते कृष्णदं हि भवते साधकेश्वरि |
पूजां कृत्वा तु संग्राह्यं वर्षमेकं तु भक्षयेत् ||

कामवर्जित क्षीराशी वज्रकायोक्षयो भवेत् ||

इति ब्रह्मदंडः संप्रदायः ||

अथान्यं संप्रवक्ष्यामिः यथा सिद्ध्यंति साधका |
भोगं च भजते देवि मर्त्युलोकेषु साधकः ||

अथ सूताभ्रसाररविधिः ||

अभ्रकं कांतिलोहश्च सूतकं च विमर्दयेत् |
वज्रतो येन संमर्द्य तप्त खल्वोदरे प्रिये ||

१४ब्)

धान्यरासि स्थितं मध्ये वर्षतेकं च धारयेत् |
अष्टांते जायते सूतो भस्मी भूतो न संशयः ||

भागं तु रक्तिकायासुस्तु भक्षयतं महारसं |
अष्टमेकं प्रयोगेन द्विषष्टिवार्षिकाकृतिः ||

अक्षयश्च जयश्चिअव कामरूपीहा वलः |
स्वच्छंदगमनो सोहि जायते नात्र संशयः ||

अन्यं च स तु वक्ष्यामि साधकस्य हितावहः |
पिंडपातेनजेभीताये चान्ये भय च क्रमात् ||

तेषष्टंति महावीर्यं काकचंडेश्वरी मते |
कर्कोटि तैलमादायनिंवूरपिं च पारदं ||

पारदं मर्दयेत् तत्र सप्ताहं साधकेश्वरि |
मृयते तद्रसंक्षिप्रं नस्यपाने नियोजयेत् ||

अभ्यंगं पाठकारयत्तेन षण्मासात्र वरानने |
अक्षयो अजरःश्चैव जरारोग विवर्जितः ||

महाकायो महावीर्यद्विरष्टिवार्षिकाकृतिः |

इति कर्कोटीकल्पः ||

अथान्यं संप्रवक्ष्यामि भक्षयद्यस्तु साधकः |
क्षीराह्यमधुसंयुक्तं ककोटी वीजपुरयो ||

१५अ)

भक्षयेत् स तु षण्मासं क्षीराशी कामवर्जितः |
वलीपलित निर्मुक्तो अष्टमेकं द्विरष्टयोः ||

कर्कोटी वीजमादाय सूक्ष्मचूर्णं तु कारयेत् |
भक्षयेत् मधुसंयुक्तं क्षीराशीवर्जितेन्द्रियः ||

अष्टमेकस्य योगेन महाकायो महावलः |
अठते सर्वदीपानि काकायुर्भवते नरः ||

अथवा तस्य वीजानि भक्षयेत् घृत संयुतं |
अष्टद्वयप्रयोगेन काकद्वयं स जीवति ||

तस्य वीजं रसं गंधं भृंगराजेन मर्दयेत् |
जीवकस्योदरे स्थाप्य अष्टमेकं समाहितः ||

अष्टते गृह्ययेन्नेन एकांते विधिवत्स्थितं |
शितताप विनिर्मुक्तो वर्षमेकं वसेद्यदि ||

माक्षिकेन समं युक्तं क्षीराशीवजितेन्द्रियः |
सजीवेत् काकचत्वारि चंडवाता हितो पिवा ||

अटते सर्वदीपांश्च कामरूपी महावलः |
अजयो सर्वभूतानां वज्रकायो महावलः ||

असते काकजंघाश्चमाकांडी च महौषधी |

१५ब्)

तस्यांते च क्षयं कालो जीवते काकपक्षिणां ||

काकाडीकाकसंकाशकाकशाकाकलोचना |
भक्षयेद्यस्तु मानव्यो काकायुर्भवते तु सः ||

इति काकजंघाकल्पः ||

अत परं प्रवक्ष्यामि गुह्यानां च महौषधी |
यथा तु लभते देवि साधकानां हिता वहः ||

कामिकाकांकाडी तु कामुन्दिकाकमाचिका |
गंडीमिति गंडिशी च कामितिकाचमानयो ||

कामिति कर्कोटा च समितिसंमरी भवेत् |
कामितिल्या च कामिति पिप्पली भवा ||

कामितिकं शुल्ये च कामिति भृंगराजकां |
कामितिकलुजा च कामितिकटुतुंविनी ||

कालोमिति लोहित्वं च विधितिस्तं विनिर्मला |
नामिताये च प्रोक्ता च मितिकामितिकातथा ||

इति संकेतवक्ष्यामि साधकानां हितावहं ||

कथयामि समासेन साधका सिद्धिदायकं |

१६अ)

एतैस्तु मर्दयेत् सूतं गंधकेन समन्वितं ||

भक्षयेदाज्ञ संयुक्तं षण्मासात्साधकोत्तमः |
जितेन्द्रियोपिक्षीरासीत्वं अयुतैकं सजीवति ||

कंगुणीतैलेन पारदभक्षणविधिः |
गंधकं रससंयुक्तं कंगुणी तैलसंयुतं ||

मासमेक प्रयोगेन अष्टमेकं तु भक्षयेत् |
क्षीराशी ब्रह्मचारी च लक्षायुत्वं भविष्यति ||

भवते साधकेभद्रे वज्रकायो न संशयः |
स्वच्छंदगतिमानंदी रसेंद्रस्य प्रभावतः ||

काकचंडेश्वरी सास्त्रे साधकैं सिद्धिदायकैं |
इति रसकंगंधककंगुणीतैलः ||

अथातः संप्रवक्ष्यामि अमरत्वं साधको भवेत् |
रसगंधकसामेकंकंगुणीतैलेमर्दयेत् ||

वीजष्टक्षोदरेस्थाप्य अष्टमेकं प्रयत्नतः |
पूजां कृवा ततो भक्षेमाक्षीकै रससंयुतं ||

अष्टानवर्षमेकं तु क्षीराशी कामवर्जितः |
द्विरष्टवार्षिका जीवेत् कामरूपी महावलः ||

१६ब्)

अनंतरं प्रयोगानि गुह्याद्गुह्यतरं भवेत् |
हरितकी ब्रह्मकल्पं महाकांति स पारदं ||

एकत्रैः मर्दनं कृत्वा कंगुणी सहमर्दयेत् |
वज्रतोयन संमर्द्य तप्तखल्वोदरे प्रिये ||

धान्यरासंधु मध्यं तु वर्षमेको हि धारयेत् |
अष्टाते जायते सूतो भस्मभूतो हि जायते ||

भागैकं रक्तीकाया स्यात् भक्षय तु महारसं |
अष्टमेक प्रयोगेन द्विरिष्टि वार्षिका कृतिः ||

अक्षयोः अजयंश्चैव कामरूपी महावलः |
स्वच्छन्दगमनो सोहि जायते नात्र संशयः ||

इति हरितकी ब्रह्मकल्पः ||

अथान्यं च प्रयोगानि रसस्यमारणं प्रथा |
साधकानां हितार्थाय यथा सर्वज्ञभाषितं ||

ग्राहयेत रसेंद्रो हि पोटली सूत्रवेष्ठितं |
स्वनारीकंदरेच्छिप्य दीर्घडोले प्रयोजितं ||

स्नानं च कारयेन्नावत् तावद्भिंघादति सौरसः |
शंखपुष्पातुलेपातुसिद्येनकेत्रिवारके ||

१७अ)

मृतिकां पुनः लेपयेत् ||

धाम्यकर्म समायोगं मृदुसूतं दुच्यते |
शतां शंवेधयद्भद्रेधमकामार्थसिद्धिदं ||

पुरश्रोषध संयोगात् तप्तखल्वेक्षिपेद् रसं |
कृष्णाभं जायते तत्र आसापाशहतं कुरुः ||

जायते मासमेकं तु कुरुकर्मायध्यच्छया |
सहस्रवेधकं सोपि जायते नात्र संशयः ||

इति पोटलीपाकरसेन्द्रः || अथ जलुकाविधिः ||

अतः परं साधकार्थाय कामसिद्धिर्यथा भवेत् |
जलुकाजायते भद्रे दुर्लभ भुवनत्रयो ||

अश्वचांडालिकाकंदंरसंते नैव मर्दयेत् |
स्वनारी कंदरसेक्षिप्यधाम्यकर्मतथा कुरुः ||

पुनन्तुमर्दनं कृत्वा श्लेष्मांतकरसेन तु |
तप्तखल्वोदरेक्षिप्यमासमेकं समाहितः ||

जलुका जायते तेन महाभद्रायदापिणी |
क्षोभय सर्वनारीणां महासौभाग्यवर्धनी ||

१७ब्)

कामार्थी साधकोश्च क्षोभयस्त्रि सहस्रकं |
महामदनेश्वरी नाम्ना क्षोभयेत् भुवन त्रयं ||

विदारीकादमादायवेरकंदर संयुतं |
मर्दयेत् सूतकं तेन मासमेकं विचक्षणः ||

श्वेत व्यालोदरेक्षिप्य जलुकाद्रावनं तथा |
कामभोग महायुक्तं द्रावणं भुवनं त्रयं ||

अथ वा जलुकानां तु संक्षपात् साधकस्य प्रभो |
हयमारीकंदमादाय सूतकं मर्दयेत्ततः ||

गोनसर्पोदरेक्षिप्यजलुकावंध जायते |
महाकामेश्वरी नाम्ना सर्वकाम प्रसाधिनी ||

अथान्या तु जलुका तु साधयेत् साधकेश्वरि |
जगचांडालिका दंडेसूतं संमर्द्यसुंदरि ||

स्पताहेन महादेवि साधयेत् कामहेतुना |
अथान्या तु जलुका हि रसानु समभिद्यते ||

त्रैलोक्यमोहिनी नाम्ना साधयेत् कामहेतूना |
कामेश्वरी नामविद्याता साधकानां हिता वहा ||

काकाडीकंदमादायाश्वमारीकंदसंयुतं |

१८अ)

भृगमारीकंद सहिता सूतकं मर्दनं कुरुः ||

चित्रव्यालोदरेक्षिप्यकामार्थं जायते रसः |
कामेश्वरी त्रियंयेश्च क्षोभयत्साधकोत्तमः ||

अथान्या प्रोच्यते भद्रे जलुकामदद्राविनी |
यथा तु द्रावयेन्नारी साधकं सौष्यदायनी ||

ग्राहयेत् करवीरं च नरकंदीहयमारिका |
स्रमारी रससंमर्द्यसप्तैकं तु न संशय ||

जपांतव्यालोदरेक्षिप्य जलुका कामभोगिनी |
सुषहंतो असाधकानां संक्षेपात् कथितं मया ||

इति काकचंडेश्वरीमते जलुकाकल्पः ||

अथान्यां संप्रवक्ष्यामि साधकानां हितावहं |
शृणुत्वं देवदेवेशि साधकोसिद्धिदायकं ||

भ्रमते भूतलदेविविचरेदेवकन्यका |
ददाति साधकं सिद्धिं यद्वीरावीरवंदिते ||

आषाढकृष्ण अष्टम्यां गुरुवारो यदा भवेत् |
स्वाति नक्षत्र योगेन देवकन्याभि गच्छति ||

सर्वविचरेयद्यस्ति साधकं सिद्धिदायका |

१८ब्)

श्रावणेमासि देवेशि कृष्णाया च चतुर्दशी ||

गुरुवारो पुष्पयोगे कन्या निर्गच्छते तदा |
यथास्ति च मरै सर्वै क्रीडंति सर्वदायकैः ||

भाद्रपदेश योगानां कृष्णपक्षे चतुर्दशी |
बृहस्पति भवेद्वारेद्वयफाल्गुणरिक्षयो ||

संयोगा भवते यस्तु कन्याविवरनिगता |
आश्वुनेमासियोगेन कृष्णा चापि चतुर्दशी ||

पुष्पनक्षत्रसंयुता गुरुवारो विधीयते |
विवरेषु च या कन्या सर्वस्थानेषु पूजिता ||

कार्तिके तु अमावास्या गुरुवारेण संयुता |
स्वातौ ऋक्ष्य समायाति विचरेषु च सर्वसु ||

निर्गता सिद्धियोगेन मार्गशिरसि पूर्णायां वृहस्पति सुषुमेव च |

मृगशिरश्वयोगेन द्वारे विवरमनायिका |
रहस्य चरते वर्षा साधकं सिद्धिसाधयोः ||

पौषमासेशुक्लपक्षे प्रतिपद्गुरुवासरे |

१९अ)

मूलनक्षत्र संयोगे देवकन्या च दृश्यते ||

माघे शुक्लचतुर्दश्यां गुरुवारेण संयुताः |
मूलनक्षत्रसहितं सर्वकन्या विनिर्गता ||

फाल्गुणे कृष्णपक्षे तु तिथितुष्णा चतुर्दशी |
बृहस्पति तथा वारे पुष्पनक्षत्र संयुता ||

कन्या च क्रीडते तत्र विवरेषु च संस्थिता |
चैत्रमासे शुक्लपक्षे चतुर्दश्यां बृहस्पतौ ||

मूलनक्षत्र संयोगे सर्वविवरोद्वंदते |
एवं तु सिद्धियोगानि विवरेषु प्रतिष्ठति ||

क्रीडते देवकन्याश्च साधकैः सिद्धिदा एकैः |
इति काकचंडेश्वरमते विवरपटलं ||

अथान्यं संप्रवक्ष्यामि शैलोदकविधिर्यथा |
दुर्लभं साधकानां च सिद्धियोगं च दुर्लभं ||

१९ब्)

उदकं वहुविज्ञेयं दिव्यसिद्धिकरं परं |
क्षणवेधी अहोरात्रं सप्ताहं पक्षवेधकं ||

मासं च षण्मासं च संवत्सरवेधकं |
एतानि शैलोदकानि सर्वा तु समतुल्यता ||

तस्यायंतु गुणा वक्षेयेन येनाति साधकः |
वेष्टकं च परित्यक्ता वेधकांस्तुपयो जपेत् ||

हिंगुलं हरितालं च गंधकं च मनः शिलां |
एतेषां गंधमाहारो प्रकरोति च वेधिकं ||

शैलोदकं कथ्यते भद्रे क्षीरे चाष्टगुणेन तु |
तत्तुक्षीरं विशेषं तु पिवते साधकेश्वरिः ||

एकविंशति रात्रेण क्षणेन वहुसाधकः |
सुराद्विरिष्टवर्षैका कामरूपीन संभवः ||

शैलोदकं गृहीत्वा तु कुलत्थेन सहः क्वाथयेत् |
तेन क्वाथेपचेदन्नेदत्वा चाष्टगुणं तथा ||

गुडगंडमधुसहैः यथा हारं च स्वेच्छया |

२०अ)

सन्नायुक भविष्यंति नात्रकार्या विचारणा ||

शैलोदक गृहीत्वा तु त्रिफला सहभक्षयेत् |
षोडश भागविशेषं तु तैलं च सहपाचयेत् ||

गुडतैलेनाभ्यंगं कुर्यात्तं भक्षणात्ततः |
ततः वलीपलित नश्यंति सर्वकुष्ट विवर्जितः ||

दिव्यदेहो यथा देवो जायते साधकस्य च |

इति शिलोदकपारद भक्षणं ||

माषैकं माषसूतं च हस्तेन शतुमर्दयेत् |
नष्टपिष्टो भवेज्जीवै पुनः जीवप्यतद्रसं ||

तप्रसयो मासमेकं जरामृत्यु विवर्जितः |
नाशनं ||
अथवा तद्रसंमाषकर्षेण माषहेमकं ||

गुटिका कारयेत्तेन मुखेक्षिप्त्वादृशी भवेत् |
षड्भागं च हरेद्रव्यं जीवेच्चंद्रार्कतारकं ||

अथवा रसकर्षैकं तत्क्षणेन तु मर्दयेत् |
इंगुडीफल मध्य तु शैलोदक मध्यसंकुरू ||

कालेन त्रिगुणं चैव कठिन्यं तस्य जायते |

२०ब्)

षण्मासेन मुखं धार्य वज्रकायो भवेन्नरः ||

वसनागयुते प्राणे हि दिव्यसहस्रमोदते |
ततोदकेपि वेद्यामतक्षीरार्धेन पायसं ||

माशैकं तु प्रयोगेन सहस्रायुर्भवेन्नरः |
ततोदकं गृहीत्वा तु हरीतकी सहक्वाथयेत् ||

घृतेन मधुनालेह्यं स्निग्धभांडेन स्थापयेत् |
सप्तैकं भूमिमध्यस्थं एकैकं भक्षयेत्पुनः ||

वलीपलितनिर्मुक्तो जीवेद्वर्ष शतद्वयं |
तेनोदकेन मर्देन अभ्रकं क्वाथकारयेत् ||

सप्तरात्रं पुटं पाकं भरितं जायते रसं |
कुरुते मासमेको हि वलीपलित हतं भवेत् ||

अथ शैलोदकं मर्द्यं घृतेन सहलेहयेत् |
मासकेन प्रयोगेन जरामृत्यु विनश्यति ||

शैलोदकं कुलत्थेन क्वाथं कृत्वा पुनः क्षयेत् |
घृतं च मधुना सहितं लेह्यं च पिवेते सदा ||

मासैकं च प्रयोगेन वलीपलित वर्जितं |
महाकायो महावीर्य सहस्रायु स जीवितं ||

२१अ)

अथवा किं वहुनोक्तेन विधानं न्याययोजिभिः |
दिव्यदेहधरोश्चैव आयुवर्धयते सदा ||

कूष्मांडानि च मद्यानि फलानियानिकानि च |
लोहानिक्षिप्य शैलैश्च प्रभूतं भक्षमेव च ||

क्षीरभोज्यं च जीर्णेते वज्रकायो भवेन्नरः |
सर्वतो दिव्यदेहश्च अयुतायुर्भविष्यति ||

भक्षेयेशालि षष्ठैश्च त्रिषाचरेयतः |
परिहारं प्रषोमयोः वर्षेण कल्पायुश्च भवते भवते साधकेश्वरः ||

इंगुडीन तु वीजानि शैलं भूतं जले स्थितं |
तेनैव प्रतिपायेन वंगस्थंभं करोति च ||

पारदेन संयुक्तं पानीय विषनाशनं |
रसोपरि स सहितं सजरेमेन वेष्टितं ||

कुंडमध्ये प्रक्षिपेतजावं तु कथिनं भवेत् |
सहस्रांशे च लोहानिवेधं तु कनकं भवेत् ||

गुडस्य तु पलं ग्राह्यंकर्षं चैव रसस्य च |

२१ब्)

तेनोदकेन मर्द्यंति कांस्यपात्रे निधापयेत् ||

तस्मिं तु कुंडे निक्षिप्तं कठिनं तु यदा भवेत् |
तं मुखेन च धार्तव्यं सर्वरोगापहारकं ||

दशनागयुता प्राणे वज्रकायस्तु योजयेत् |
उदरे तु चिरंकाले शुभे सार्धेन संशयः ||

अथ संलोहकं ग्राह्यं मेषशृंगेनिधापयेत् |
अपरंस्नेपरंतं तु चूर्णं भवति शोभनं ||

तेन नागशतांशेन निर्वीजं कनकं भवेत् |
वुष्मुनाराधिता पृथ्वी अर्कातोदरते पुरा ||

भाकारेज्ञा कुंदते यस्तु वेदं यस्य निवर्तनं |
शैलोदकंमिति ज्ञेयं विष्णुखेदं तथा भवेत् ||

घृतं भक्तं शरीरस्तु नित्यव्यायाम तत्परः |
मर्दनं च प्रकर्तव्यं शैलोदक रसायणे ||

अमरो अजरश्चैव वज्रकायो महावलः |

इति काकचंडेश्वरीमते शैलोदकः पटलः ||
२२अ)

श्रीदेव्युवाच ||

कैलाशशिखरेरम्ये देवदेवं जगद्गुरुं |
पृच्छामि च महादेव कल्पं वैतालकस्य च ||

साधकानां हितार्थाय मृत्युदारिद्रनाशनं |

श्री ईश्वरोवाच ||

साधुसाधुमहाभागे यत्वया परिपृच्छतां |
साधकानां हितार्थाय दुर्लभं कथ्यते मया ||

क्षालितंदुलतोयनतालकं च वरानने |
ततपश्चाद्वरारोहेपेषयेत्तंदुलै सह ||

षष्टिका पृष्ठसहितं गोलकं कारयेत् पुनः |
प्रक्षिप्योदक मध्येन ततसमशीतं जायते ||

शोषितं सूर्यतायेन पूजां कृत्वा विचूर्.इतं |
भक्षितं मधुसर्पिभ्यां सप्तरात्रं समाहितः ||

उदयादित्य वर्णाभः स्वरूपो प्रियदर्शनः |
खेचरत्वमवाप्नोति महावल पराक्रमः ||

द्वितीये सप्तके देविपतंति शशिमूर्ध्वजाः |

२२ब्)

त्वचादंतानि सर्वं तेन खाश्चैव न संशयः ||

तृतीय सप्तकेदेविकेशं भ्रमरसंनिभं |
तप्तकांचन वर्णाभः द्विरष्ट वर्षकाकृतिः ||

शंखकुंदेंदु पुष्पैश्च न खांगच्छलि संनिभा |
नवनागवलो भूत्वा जीवेच्चंद्रार्कतारकं ||

पुनरन्यं प्रवक्ष्यामि तालकस्य शुभाविधि |
तालकं गृह्यते देवि मर्दयेत्तेन सूतकं ||

भक्षयेत् प्रत्यहदेविमाषैकं च दिने दिने |
यावत्कर्ष प्रमानं तु दिनानामेकविंशति ||

अष्टादशैककुष्टानि उत्पंनानि च नाशयेत् |
उदयादित्यसंकाशं जायते सिद्धिकेश्वरि ||

प्राप्यते सिद्धियोगेंद्रं लभते सिद्धिमुत्तमं |
वलीपलित निर्मुक्तो द्विरिष्टवर्षकाहुतिः ||

नवनागवलोभूत्वाजीवे चंद्रार्कतारकं |
जलकाष्टं च संगृह्य कृत्वा चापि समुद्भुकं ||

तेन घृतेन संसोध्यतालकं निषनेन तु |
शषाढमासयो पंचयावत्कार्तिकपूर्णिमा ||

२३अ)

पुष्करांते स्थिते मध्ये उद्धरेतं शुभेदिने |
मर्दयेत्तेन सूतं च माषैकं भक्षयेत्न तु ||

प्रातरूत्थायं मेधावी शप्ताहं च दिने दिने |
द्वितीये सप्तके चैव केशाभ्रमरसंनिभा ||

सौभाग्यारोग्य श्रीचनारीहृदयनंदनः |
मासमेक प्रयोगेन अप्सरैः सह क्रीडति ||

ब्रह्मवृक्षस्य काष्ठेन एवं कृत्वा प्रयत्नतः |
तालकं रससंयुक्तं धात्री सह नियोजयेत् ||

महिषीपुरीषवेद्यं तत् स्वच्छयान च भिद्यते |
दिनानामेकविंशं च शोषितं यावजायते ||

भक्षतं रसं सिद्धं वृहस्यति समो भवेत् |
नानाशास्त्रार्थ संवादी अवध्यो सर्वभूतले ||

तालकं पारदे चैव एकीकृत्वा तु मर्दयेत् |
तालमूलीरसं चैव मर्दयेद्रससंयुतं ||

जंवीरकाष्ठैः संमर्द्यः लोहस्यभाजनं कुरुः |
तंतालकं गृहीत्वा तु क्षिपेज्जंवीरपूरकैः ||

२३ब्)

महिषीस्थाने च वेष्ठयं पचिनिर्गंधतां व्रजेत् |
पुनः पारदसंयुक्तोमातु लिंगे न पाचयेत् ||

तांवूलपत्रसहितं माषैकं चैव भक्षयेत् |
मासमेक प्रयोगेन इष्टसिद्धिर्भविष्यति ||

रंजते सर्वलोहानि पुटयांकेन कांचनं |

इति काकचंडेश्वरीमते तालककल्पं समाप्तम् ||

हरिताल सत्वपातनः ||

रसं च तालकं चैव लोहपात्रेण मर्दयेत् |
वीजपूरक मध्य तु महिषी गोमयेनच्छादयेत् ||

तांवूलपत्र मध्ये तु माषमेकं तु नक्षयेत् |
मासमेक प्रयोगं च जीवेच्चंद्रार्कतारकं ||

२४अ)

कांतचेचाभ्रकं चैव रसंगंधकमेव च |
मर्दयेच्च त्रिदंडेन यावद्भवति गोलकं ||

निंवकल्पः ||

पिचुमुंदोदरेस्थाप्य वर्षमेकर्तु साधकः |
षण्मासं भक्षयेद्यस्तु जीवेच्चन्द्रार्कतारकं ||

त्रिदंडमर्दितं सूतं शाल्मली वृक्षे स्थापयेत् |
वर्षमेक प्रमाणेनतं भक्षयेत् पुनः पुनः ||

षण्मासं च प्रयोगेन जीवेच्चंद्रार्कतारकं |
पुनरन्य प्रवक्ष्यामि भस्मसूतविधिं **? ||

देवदालीरसंमर्द्य रसंगंधकमेव च |
पाचयेत् पुटयाकनभस्मभवति सूतकं ||

भक्षयेत्तांवूलपत्रेण माषिकं मासमेव च |

२४ब्)

पंक्षमेक प्रमाणेन कुक्षिकुष्ठादि साधके ||

एवं प्रयोगेन भक्षयेत् भक्षयेत् पलंदश |
वलीपलित निर्मुक्तो महावलपराक्रमः ||

सुवर्णदृष्टिर्मेधावी जीवेद्वर्ष शतद्वयं |
त्रिगुणं भक्षयेत् प्राज्ञो भस्मसूतविधौ सह ||

पंचवर्षशतान्येवजीवेच्च साधकेश्वरि |

इति लघुसूतकं ||

ओं सः सः स्रावय २ अमृतं स्रावय ओं महौ हं हसः स्वाहा कुरु कुरु 
सोमं च सरसः || शाल्मली छेदनमंत्रः || 

पुनरन्यं प्रवक्ष्यामि महालेह्यं यथाविधि |
निशाचर हतं सूतं धात्री फलहतं तीक्ष्णं ||

त्रिफलामधुसर्पिर्भ्यांयोलिहेत्सोजरामरः |

२५अ)

गंधकं पारदं चैव तीक्ष्णं च कांतिमेव च ||

समधातौ समंर्ध्यार्तपलाशवीजमात्रयोः |
त्रिपौषधाद्वयंजाती शिलाजितत्रिफलासह ||

एतानि समभागानि अर्कधात्री च मर्दयेत् |
तंडुलीयरसंतप्त्वा त्रिफलां सहमर्दयेत् ||

खदिरक्वाथसंयुक्तां शिखिपित्त समन्वितम् |
मर्दयेत्तु विधानेन अर्कस्य तु रसैः सह ||

त्रिफलारसक्रातं च कांतिसयुक्तस्थापयेत् |
गोजिह्वात्रिफलायाश्च वाह्यलेपानि कारयेत् ||

तंवाह्यमृत्तिकालेपं मृन्मयभांडेस्थापयेत् |
पुटयोगेन भूमौ तु निखनेज्जानुमात्रके ||

२५ब्)

अधोर्द्धषात दातव्यं मृत्तिकालेपगोमयं |
नित्यानिगंधधूपानिसंवत्सरैकमेव च ||

पूजां कृत्वा तु उद्धृत्य पूजयेद्देव ब्राह्मणान् |
मधुसर्पिः समायुक्तं भक्षयेत्त महारसं ||

शुभेदिनेसु नक्षत्रे शुभचन्द्रे वरावले |
प्रथमे सप्तमे चैव कुष्ठक्षयविनाशनं ||

सर्वव्याधि विनिर्मुक्तो कंकुमात्रं महारसं |
सप्तके सप्तमे चैव खेचरी भवताव्यया ||

नाल्यपुण्येन सिद्ध्यंति इदं चैव रसायणं |
न कांतेन विनासूतं न सूतं कांतिवर्जितं ||

न संक्रमति देह न गृहपिंडमिवांभसि |

इति महारसायणविधिः समाप्तः ||

२६अ)

ओं नमो रसेन्द्राय ||

धर्मं कीर्तिं समाश्रित्य कथ्यते रससंग्रहः |
विनाद्रव्यं न सिद्ध्यंति तस्माद्द्रव्यनिरूपणं ||

जयति रसवरेन्द्रः कुष्ठपुष्पादिरोगनुत् |
प्रहरति समस्तायेय यदस्ति नराणां च वलीपलितं विनश्यति ||

दीर्घायुर्ददाति च रसवध्यंदविष्यंति खेचरत्वं ददाति च ||

यदा अष्टादशं कर्मरसं येन वशीकृतं |
हन्यात्तस्य जरामृत्यु दारिद्र्यं मृत्युमेव च ||

स्वेदनाद्दर्शना मूर्छामुत्थाप्यपानरोधनम् |
नियमादीपनश्चैव गगनग्रासप्रमाणतः ||

मथनाचारणविधानं द्रावणं च तथा परं |

२६ब्)

गर्भदूतकषारातजारणं रंजनस्य तु |
मारणं क्रमण चैव एव मष्टादश क्रमात् ||

न स्वेदतोनाग्नि सिद्धिरसव्यं चैव भावितं |
मुक्तिभेद एव स्वेदो अष्टकर्म प्रवक्ष्यते ||

स्वेदाचरणविधानं जारणं मारणन्था |
जारणं चैव विज्ञेया अष्टकर्म च ||

न स्वेदान्ती व्रतां याति नरक्तो रंजयेत् परं |
न जारितो भवेद्वापी न योगं क्रमतेपि च ||

एभिः कर्मानुसारैश्च समीकासुवशी कृतम् |
हन्यात्तस्य जरामृत्युदारिद्र्यं दुःखनाशनम् ||

साधयेन्मंत्रयंत्राभ्यां सघोषण क्रमेण च |
संस्वेदनाशयोगेन तत्क्षणं वध्नाति सूतकं ||

२७अ)

धूम्रेसुनिष्ठिते चैव मंदूकलूत एव च |
कंपंनिकुंभकं चैव रसस्य पंचधागतिः ||

स्वेदनं वक्ष्यते यत्र शृणुसंकरसिद्धिदं |
पाठापुनर्न्नवाचैवलांगलीयविचिंचका ||

देवदाल्पातकापंच ओषधी इत्यथोचिता |
सिग्रुसिंधं त्रिकटुकं स्थाल्यांदोलाग्निनापचेत् ||

पुनः पुटेतु मृतत्वं जारणाभुकमुच्यते |
नहिषी दुग्धपालं च कारणं वीजपूरकं ||

जंवीराम्लंवेतसत्यवृहत्ययवचिंचका |
सिग्रुसैधवतुल्यस्य पत्राणि पक्वयानि च ||

सौराष्ट्रहयकासीससिंधयो आरनालयोः |
दिनद्वादशमित्याहुर्मदिरार स उच्यते ||

२७ब्)

अभ्रकचूर्णभावनां वहुवारं पुनः पुनः |
सुतप्तलोहखल्वे तु सिंधुनासहितंधुनः ||

सूतकचाभ्रकं मध्येयावद्भवति गोलकं |
हेमक्रिया सु हेमानि तारक्रिया सुतादयः ||

मूषां कृत्वा च धामयेदभ्रकयादांसमर्दयेत् |
कांस्य द्विगुणत्रिगुणेषु यथा संकेतचारणं ||

जारणञ्च प्रवक्ष्यामि रसग्रासस्य चरितं |
सिंधुविद्रान्वित्तमेभिर्जारणं चेति कारयेत् ||

स्वेदंदद्यात्तु संयोगेक्षणं वध्नाति सूतकं |

परिणाम्यति ||

अथान्यं व्याख्यास्यामः ||

रसाभ्रगोलकंयत्तुगोस्तनाकारमूषके |
अधोर्द्धविहिदत्वेन हांयासिक्तातपूरयेत् ||

२८अ)

अधो मृद्वग्निनाजारयेत् ||

रसोपरिस्तोकम्ष्तोकचपुराम्लसिंधु दापयेत् |
एवं तु त्रिदिने जीर्णे ग्रासते जारणादिकं ||

जीर्णस्य लक्षणत्रीणि चतुर्थं मृत्पिंडभूतकं |

अथ वज्रवैक्रांतविधिः ||

टंकणं टै हतस्या तु दिव्यौषध योगेन संस्पर्शाभवते मुखं |
तत्क्षणं वध्यते रसं एवं अभ्रकरसं चैव पूर्वोक्तेषु च कर्मसु ||

इति जारणं ||

अथ द्रावणम् ||

हिंग्वाष्टटंकणं सव्यं त्रिभिः संयुक्तमेव च |
विद्रञ्च जारणं श्रेष्ठं रसा अष्टौ सदाप्रिये ||

अथ व्याख्या स्यामः ||

२८ब्)

अर्कक्षीरेण शंखं च चूर्णपुटितसंमतं |
इदमेकं विडश्रेष्टं रसजारणमुत्तमं ||

गुडनामेति भस्मस्य गालितंगोजलेन तु |
पीतगंधकभावात्तु यद्वारं साधितं भवेत् ||

अथ व्याख्यास्यामः ||

मूलकन्दपुटं दग्धं भस्मगोमूत्रगालितं |
गंधकं तेन भाव्येतशतैकंत पुनः पुनः ||

इत्थमुक्तं विडश्रेष्ठं गंधकस्य मुषरंसः |
अथवा चित्रोदक भस्मगालितं च गोमूत्रके ||

भावनानेक युक्ता तु इति परमविदु उच्यते |
लक्षणक्षारोपरसैर्मूत्रागोमूत्रगालितम् ||

उक्ताम्रजारिणीमेभिः कुरुक्तंसानुपाचयेत् |

२९अ)

समुद्रसैंधवानां च विदुरोमाति सौवर्चलं ||

जवक्षारसौवर्जकानां च टंकणे च सहसंयुतौ |
मेक्षकपालासक्षारैश्च तिलक्षारे अपामार्गयोः ||

अस्वच्छं वज्रकाक्षास्व अर्कक्षार एरण्डयोः |
उन्मत्तंश्चकूष्माण्डश्च गोमूत्रेण तु गालयेत् ||

इदमेवविदुंश्रेष्ठं सर्वलोहानिद्रावयेत् |
द्वौहरिद्राणिमजिष्टापतंगेरक्तचंदनं ||

कुसुभं कुंकुमं चैव हंसपादं तथा समं |
टंकणं चैव माक्षीकं शंखचं श्वेतकाचयोः ||

तालकं प्रतिवायेन देयतिंव्यूटजीवयोः |
निर्मलं भवते तारं यशोधन मनुत्तमम् ||

निव्यूटवंगाभ्रमस्य सप्तमेकर्ष षोडशं |

२९ब्)

गुणं च देवि कुषितमेव कूटाधिकशतवेधकम् ||

निवहेति तारस्य च मृतवंगस्यमेव च |
श्वेतोभ्रकोसमं सत्वं गृह्णीयात्तं निवाहयेत् ||

यावत्तारावशेषं तु एवं तु सप्तवारके |
षोडशात्तुभिन्नमस्यात्पादांशेन च जारितं ||

शतवेधं पूर्ववत्स्यात् ज्ञात्वा तु वीजमेलनं || इति ||

रंजकं तु प्रवक्ष्यामि श्वेतपीतग्विधिर्यथा |
सारणं कारणं वक्ष्येगोमहिषाज्य संपुरे ||

गोधाशशकावसाजाति यथा लाभे रक्तपीतगणानि च |
निर्यासंसमतैलेन परिपक्वं भवेत्तु सा ||

सारणार्थ प्रयोगं च साधयेद्रसकर्मणि |

३०अ)

हरदंती वीजसमं तैलाहं अग्निसाधितं ||

एवं प्रतिसारस्तु भवति सारणकर्मणि |
हरं च पारदं दंती समंकस्य च वीजानि ||

वीजेति हरिवीजानि तारवीजानिमेव हि |
समेति समभागानि तारभागैकं नागभागैकं ||

अधो अग्निं प्रदद्यात् तैलेन सार्धं च कुरु |
कस्य पुष्पाणि सदशः दशमूषा स्थापयेत् ||

हेमवीजन्तु भागैकं आवर्तोपि निषेवयेत् |
समरसांभूतकाया एवंविधं च मर्दयेत् ||

सत्वपातनं वक्ष्यते ||

गुगलंशलिपिष्टं तु कृष्णा तु मृत्तिका सह |
कवलं समचूर्णन्तु गृहीत्वा क्षीरक्वाथितां ||

३०ब्)

पाककाले चाभ्रकं दत्वा चालितं मिश्रितं कुरु |
पिंडी वध्वा कृता तेन सप्ताहे निषिताधयेत् ||

खदिरांगार अग्नौ च अभ्रसत्वं तु पतितं |

अपरयोगं ||

सप्ताहं च दशाहं वा अभ्रचूर्णं तु मेलयेत् |
च चल्व च सपिंड मध्यात्तु दिनाप्तं धामितं कुरु ||

मृदुशीशकसत्वं च सततं पतिति चाभ्रकं |

माक्षिकसत्वं ||

क्षौद्रं गंधर्व तैलेन सघृतंत्तुमभिनवांगे |
आमावादद्यात्तु भूषो वार्ता भावितं वटी तथा ||

कदली रससंयुक्तं भावना माक्षिकस्य च |
कुर्यान्मूषाप्रतप्तायां क्षिपेत्तु माक्षिकं तथा ||

३१अ)

सत्यं नागेंद्रतुल्यं च गतन्ति मृदयं तथा |
स च वैश्वानराभा तु माक्षिक सत्वमेव हि ||

द्राजौ *? द्रेति विख्यातं गंधर्वति एरावयोः |
वातवती लक्ष्मणाज्ञेयावदेति कुमारीगंधकं च ||

वाराहकांतां तांवूलपत्रकांस्या च लेपयेत् |
अनेनैव प्रयोगेन त्रिसंध्यो तैव योगवत् ||

षट्परिसातु सत्वं च पतंति सारमेकवत् |

अथापरयोगः ||

कंकुष्ट टंकणाभ्यां च स्त्री दुग्धेन तु मर्दयेत् |
क्षिप्तं पतति मूषाश्च प्रतप्ता परिवातकं ||

सकटत्वस्यस्यातु महिषी कर्णमलस्य च |
कटाष्यकर्ण तु मलं गुंजसप्तपीषयेत् ||

३१ब्)

प्रलेपित्तं मूषायां तु तप्तस्य प्रतिक्षिप्यते |
कंकुष्टटंकणं स्तन्यं वा मित्रं धाम्यद्रावणं ||

स्त्रीरपि वज्रीक्षीरेण भावितमेरंड तैलकं |
केशसहितं धुमेत्तं पततिताप्यसत्वयोः ||

ताप्यचूर्णं रसस्य च मनचंचल स्वभावतः |
रसं वंधो किंशपीति भूतले ||

पाठांतरे || 

आरनालेन लोहं कडुक्षाकेन तु खेदनं |
घृतमधुना सहमर्द्यं पाचितं स्यात् स्त्रीरविवज्रकं ||

क्षारयोभावितं कृत्वा घृतस्य मधुना सह |
गृहधूमकं दत्वा च धमेत्तुतस्य सत्वं च ||

पतितं भवति हेमकमेकी कृत्वा तु मेव हि |

३२अ)

अष्टांशेन धरित्वा तु सत्वस्य मेलकं कुरु ||

सूतमितिताप्यरासीक सत्वपात्तनं विधिः |

तालकसत्वंविधिः ||

रसतालं समं कृत्वा कूष्मांड चैव मर्दयेत् |
हंडिकात्थापयेत्तत्र ताम्रपात्रे छादयेत् ||

शक्तिकापूर्यास्वेदां च प्रहरद्वयंमेव हि |
पश्चान्तु शीतलं कृत्वा तालसत्वं विधीयते ||

एवं तु विधियोगान्तुकं कुष्टरससत्वयोः |
गंधकर्लोहपात्रेण सत्वपातनकं भवेत् ||

हरिताल सत्वविधिः ||

इति श्रीरससारोत्तरं चंडी महेश्वरसंवादे रसपातनविधिः ||

लोहानां मारणं वक्ष्ये अरिवर्गं यथा क्रमात् |

३२ब्)

तालेनवंगंदरदेन तीक्ष्णं नागेननिष्कंशिलया च नागं |
गंधेन कांस्यं तेनैव शुल्वं तारं च माक्षीकरसेन हन्यात् ||

इति मारण अरिवर्गः ||

हरपंगरूडो समरसी कृतं सृष्टं परिप्लुतं पीतगंधस्यैव 
षड्गुणं | एवं त्रिमारितं जारितमेव भवति चंद्रार्कवेधी महारसः || टीका 
|| हरेति पारदं पन्नगेति नागं गरुडेति हेमवीजं समेति समभागानि गृह्य 
समरसी क्रियते | तैलाशायां मृदाग्निना | सारकांस्यपात्रेण च तैलेन हि 
धार्यतां | चारयति यावत् सावशिष्ठंत्रिणम् जारयेत् ||

३३अ)

पूर्वोक्तमारणविधिः || चंद्रार्कवेधी महारसः || 

त्रिनेत्रोगरुडारूढो मृदुकांतरकस्वेत |
गंधकसमासखरांचयोन्यांलक्षं च गम्यते ||

टीका ||

त्रिनेत्रेतिरसंगरूडेति हेमवीजं मृदुकांतं मृदुकांतं 
मृदुःसीसकं | कांआकांतिपत्रेण एतान्वितौ करिषषषाग्नि स्वेदोपरि 
स्त्रीपुष्पेभावितगंधकमाक्षिकयाश्चूर्णं | प्रतीवापदेयं धारयेत् | 
यावदशावशिष्टं त्रिगुणं जारयेत् पूर्वोक्तमारणविधिः || 
तंमारयेत्त्रिवारं तु शुल्वविधिकरंधातुशोधनं वक्ष्ये गंधककरं 
च | एरंड अरणीतैलेन द्रावयित्वा मृदापितां ||

३३ब्)

धत्तूरकरसेनिषक्तायां ततश्छागक्षीरेण दिनमेकं | मृदुस्वेदं ततः 
कुर्यात् | अभयां | राश्नास तु मध्या तु मिश्रेण सप्तवारं भावयेत् || इति 
गंधकशुद्धिः || दरदंगोपित्तेन पक्वतैलं महिषीतक्रेणदोला | 
स्वेदोदिनत्रयं ततः | पोटलिकायां वीजपूरके निक्षिप्य मंदाग्निनापचेत् | 
वारत्रयं च पञ्चात् शिखिपित्तेन पलाशरसेन च || इति दरशुद्धिः || शिलाया 
गोपित्तेन वीजपूरक पक्वचंवहुशः | विभीतकरसेणापि मिश्रेण तापयित्वा | इति 
मनःशिलाशुद्धिः || 

३४अ)

हरितालंधात्री रसेन परिप्लुतं अर्कपत्रं मृदुलिप्तं पुटत्रयं 
पुटयाकत्रयं कुर्यात् | भूयोभूयोशुष्कभावनां कृत्वा वत्समूत्रेण | 
पेषयित्वा च तांवूलपत्र रसभावनापुनः पुटपाकं च तद्वत् | कूष्मांड 
रसेनापिदोलिकायां च वद्ध्वा तण्डुलभेदं कृत्वा पचेद्वहुशः | इति तालः | 
माक्षिकं आरनालेन गवां मूत्रेण अजासूत्रेण तु पुनः | क्रमशः क्वाथयेत् | 
कुलत्थेन आरनांलेद्वौ च कसौंजीरसभावयित्वा राजकोशातकी रसेन 
कूष्मांडगणयारिरसेन याचयेत् || इति कांस्य शुद्धिः || तंडुलतोयं कृत्वा 
च एरंडतैलेन पाचयेत् || 

३४ब्)

गैरिकशुद्धिः ||

इति काकचंडेश्वरीमते सर्व ||

वर्णोक्तरषादीनां च वक्ष्येया च हितागमः |
वृद्धानां पुटक्वंचकनीयसञ्च त्रिगुणकं ||

कल्कमादायतारंतारमादायकांचनं |

टीका ||

यामितिपारदंहिमिति हिंगुलं तामितिताथं |
माक्षीकांगमिति गंधकं | म इति मनः शिलाक्रमवृद्ध्या तु गृह्यंते 
वृद्धिरिति वीजपूरकरसेन मद्यनवेत् | जंवीरकरसेन वा कनीयसेतु 
शुद्धराः दुसक्तपत्रकृत्वा कल्केनलेप्य पुटेन चूर्णं स्यात् ततः | 
मृदुचूर्ण समरगोघृतेनमोदकं तारस्य त्रिगुणं निवहेत् तारमादाय 
कांचनम् ||

३५अ)

निर्वाहिण कालेन तारदशांशेन हेमवीजं दातव्यं ज्ञात्वा मेलकं | 
शुल्वमपि पक्वं तेन समं समं निविहेतु | शुल्वचूर्णं गोघृतेन 
मोदितंदुकर्ष चतुष्ठायां तारसमेतिनिरूढं भवति | तदर्धेन 
कल्याणकं शुल्वमिति पूर्वोक्तकल्कं न पुटितं भवति | 
शुल्वचूर्णेङ्गोघृतेन मोदितं तच्चूर्णं हेमेन दद्यात् | त्रिंपलं 
त्रिफलषद्यलं वा कटि प्रमाणं वाहयेत् | वर्णोत्कर्ष चतुष्टयं भवति | 
अथवा त्रिगुणनिर्वाहयेत् तदेव मृताशुल्व पूर्वोक्त चूर्णीकृतं दरदं न 

३५ब्)

समं गोघृतेन मोदितं तदर्धेन कल्याणकं | टीका || रसभाग १ 
तालकभाग १ एकत्रमर्दितपेठकैरससाठिदिन ३ पश्चात्तुगोलकं कृत्वा 
हंडिका मध्ये स्थाप्य उपरि अवज्रे वदुपिंड दत्वा पुनः | सरावयित्वा 
वालुकायाभरितव्या उपरि अधोमुखंलिप्त उर्ध्वद्वारेण नीरं दत्वा पुनः 
सरावमुद्रिका अधो अग्निं प्रज्वालयेत् | प्रहर ३ स्वांगशीतलं ग्राह्यं 
उपरांति कांस्यपात्रं ततः | कृत्व ततरसंदोषस्थाने दातव्यं रता ४ || इति 
रससारोत्तरे दलाधिकारः || पाराभाग १ हिंगुलभाग २ 

३६अ)

स्वर्णमाषी भाग ३ गंधकभाग ४ मनः शिलभाग ५ धत्तूरकरसेमर्दयेत् 
लाक्षारसेन कदुतोर ईरसेन यावद्दि तत्रयं शुल्वशुद्धभाग १५ 
कंटकवेधीपत्र कुर्यात्तेन लेपयत् | पुनः किंचिद्गंधकं दत्वा मर्दयेत् | 
पादांशेन नीलकां च देयं | टंकणं देयं शुद्धशुल्वभाग ३ 
शुद्धतारभाग १ तंचूर्णधार्येमूसिफिरा वै खागशीतलं पश्यत् | एवं 
विधि त्रिवारं समनिर्वाहयेत् | प्रकाशमूषायां यावतारावशिष्टानि वा हरिनि 
कालैतारदशांशेन आदिवीजं दातव्यं तारं तारकरणविधिः ||

३६ब्)

रजोष्ठ कर्णिका स्यात् शुद्धशुल्व समन्वितम् | सर्वधातु मारणम् | व्यूढं 
पादांशेन निमितं दशवर्णिकास्यात् | हेमतारं कूष्मांडरसेन 
अर्कक्षीरेणपेषयेत् | लेपयेद्वंगपत्राणि पुटेन म्रियते | अचंमुंडी भेदरसं 
चैव शिलायां पेषयेन तु | 

लेपयेन्नागपत्राणि पुटं आयसन्नियेत | 
ताप्यकंगंधकं चैव अजाक्षीरेण पेषयेत् ||

लेपयेत् शुल्वपत्राणि म्रियते ताम्रमुत्तमं |
ताथं गंधकदरदं अर्कक्षीरेण पीषयेत् ||

लेपयेत्तारपत्राणिपुटं जायते वलं |
ताप्यवलंवसादरं कांचनी क्वाथमर्दयेत् ||

३७अ)

लेपयेद्धेमपत्राणिपुटं म्रियते क्षणात् |
चंद्रं चंद्रकलापेतं रविभागं रविर्यथा ||

कनकस्यद्वयंभागं चंद्रार्क हेमतारयोः |
दरदंगंधकंताप्यं शिलायारससंयुतं ||

रसकस्य द्वयोभागा खल्वे कृत्वा तु मर्दयेत् |
त्रिदिनंका च मध्या तु रविशशिलेपितं दलं ||

मंदानलेन पक्वं तु श्ल्वेन कल्कं भवेत् |
भोजनं वर्तिकानां तु ये वापि न तदुत्थिताः ||

प्रथमं वित्तये भक्ति ग्रासमुक्ति रसायणं |
भुक्तिमुक्ति न जानाति पापिष्ठामोहिता तनौ ||

लोहानां शोधनं वक्ष्ये सर्वदोष विनाशनं |
येन शोधित मात्रेण निर्मलत्वं प्रजायते ||

३७ब्)

गाढीछत्रांपतंगीग्रासीढ च दुर्मेलकः |
अशुद्धे सर्वलोहानि षड्भिर्दोषैः प्रणश्यति ||

अथा च शुद्धं भूमिक्षेत्रं धान्यं चैव प्रदोहति |
तथा च शुद्धलोहं च द्रव्यञ्चैव प्रकाशयेत् ||

प्रथमं लोहशुद्धं क्षेत्रं चैव द्वितीयकं |
तृतीयं रसवेधं च द्रव्यशुद्धं चतुर्थकं ||

आदिवीजोत्तरं कुर्यात् मध्ये च रसवेधकं |

अचरसवेधकं ||

अंते मेलापकंचंवयोजानाति सर्वर्तिकः |
हरगौरी मेलापंच दृष्ट्वा पापं प्रणश्यति ||

पुण्यहीना न पश्यंति इति पारदमेलनं ||

किंगजैस्तुरगैः स्त्रीभिः पृथिव्या धनसंचयैः |

३८अ)

तदापि भोगमिच्छंति सत्शरीरमवस्यति ||

मानुषं जन्म संप्राप्य सर्वजंतुषुदुर्लभं |
आत्मानं मोक्षितंते च येन साध्यं तु पारदं ||

गुरुं देवरसं चैव दूषयंति दुरात्मना |
पतिता नरके घोरे न तेषां पुनरागमः ||

गगने राशिसंख्या तु शतपंच तथा भवेत् |

अभ्रक परीक्षा ||

श्वेतं पीतं तथारक्तं कृष्णाभ्रं च तथा परं |
एकैकस्य तु रागस्य द्विगुणं चैव कल्पयेत् ||

जानाति साधकानां तु अभ्रकं तु चतुर्विधम् |
श्वेता च ब्राह्मणा ज्ञेया रक्तवर्णाश्च क्षत्रियाः ||

पीता वैश्याः समाख्याताः कृष्णं शूद्रमुदाहृतं |

३८ब्)

एकैकस्य च वर्णस्य जातिश्चैव चतुर्विधा ||

पिनाकीदर्दुरी वज्रीरसेन्द्रं च चतुर्थकं |
परीक्षायां प्रकुर्वीत तदाकर्म समारभेत् ||

क्षीरमध्ये तु संस्थाप्य पचयेन्मृदुवह्निना |
तावच्च पाचयेत् प्राज्ञो यावत् क्षीरं प्रमुच्यते ||

अंधमूषा ततः स्थाप्य धामयेत पुनः पुनः |
मूषायां सांदुलेग्राह्यं क्षीरमध्ये तु चांभसि ||

परीक्षां कारयेत्तत्र अभ्रकस्य महात्मनः |
स्फुटयेत्तटटाशब्दं त्वचासर्वत्र जायते ||

रसेंद्री च विजानीयाद्र स कर्मणि चोत्तमं |
संकोधवर्धते चापि पिनाकीमिति विद्यते ||

३९अ)

तप्तं दर्दुरभेद्यंते दर्दुरीति निगद्यते |
वज्रंवज्र समाकारं वज्री च इति मुच्यते ||

ह्रस्वोति दीर्घमायाति पिनाकीप्यंककर्मणि |
दर्द्रष्टो स्थूलमायाति दर्दुरी समभिद्यते ||

वज्रीवज्रकृता देवि वज्रदेहस्तु जायते |
यथाभ्रंच तथा ख्यातं चतुर्विधं व्यवस्थितं ||

ईश्वर उवाच ||

आचार्येण प्रसंगं न यथा भक्ति दृढिस्तथा |
वंचयेद्दारूणं कालं गुरुपाद प्रसादतः ||

मुखेन उदकं क्षिप्यशीतोल्लं तत्र लक्षणं |
उल्लेन जीवतां देवि शीतेन मरणमादिशेत् ||

यथा शीतगतंवारि षण्मासा मृति जायते |

३९ब्)

प्रनाशः सर्वलोकेषु शृणुकर्म वरानने ||

उद्यानं चलिते येन ऊर्ध्वं वाउः प्रवर्तते |
एको मृत्युपथंदे गृह्णाति मरणां तथां ||

एवं चिह्ने समुत्पन्ने कालं च भवति ध्रुवम् |
नग्नं कृवा वरारोहे येन मृत्युवशंगताः ||

इदं कृत्वा तु देवेशि मानुषाः कालपीडिताः |
कदलीपत्र संस्थाप्यनिष्कं तत्र निधापयेत् ||

रेतं पतति देवेश कदली पत्रचोपरि |
तंरेत मधुनामिश्रं गव्यसूर्पिसमन्वितम् ||

नस्यं दद्याद्वरारोहे येन मृत्युवशंगताः |
फूकयित्वा वरारोहे घटिकाद्वयगोचरे ||

४०अ)

पुनर्जीवेत देवेश योगतो यमं मंदिरे |
यत्र देशेगता वायुः संपुटेनस्य दापयेत् ||

मृत्यु संजीवनो नामलभेद्वरि प्रसादतः |
ब्रह्मविष्णु हरेश्चैव मृत्युं संजीवनी कृता ||

एषभेदविभेदेनवयेत्कालमागतं |
पराभिष्ठे च लोभिष्ठे पापाकर्मणि दूषिते ||

वित्तमात्म्य प्रसृष्टेभ्यां अकथ्यं वीरवंदिते |
करोति भक्ति संयुक्तः अध्वातं शुद्धभाषितं ||

दद्यातु चोत्तमाविद्याशिष्.यैमाया विवर्जितः |
सामान्यं सर्वलोकस्य ग्रासं छादनमेव च ||

अचरेण लभेत्सिद्धि ब्रह्मविद्यादिकं क्रमात् |

४०ब्)

आचार्ये पूजिते देवि अथ वित्तानुसारणं ||

कथयामि वरारोहे कल्पं अमरसुंदरी |
येन अमरमायाति योगिनश्च वरानने ||

वीजस्य पंचभागानि घृतभागत्रयं भवेत् |
मधु द्विगुणभागेन आलोद्यो विष्णुना सह ||

नस्यं दद्याद्वरारोहे वामेन सुरसुन्दरि |
यो गृह्णाति उषाकाले मासमेकं तु नस्यकं ||

वामे सिद्धिर्भवेत्तस्य कल्पेन सुरसुन्दरि |
मासद्वयं वरारोहं नस्यं दद्यान्तु योगिनः ||

उद्गारयति शास्त्राणि स्वयमेव कविर्भवेत् |
हंतिरोगमशेषेण योगविंस्वसुरेश्वरि ||

४१अ)

सप्तमासस्य संप्राप्तेनस्यं चैव तु योगिनां |
अदृष्ठ योगिनश्चैव तेन साहां प्रवर्तते ||

धरामाया प्रयोगेन चामरत्वमवाप्नुयात् |
कुंडगोलक संयुक्तं शक्तिमेव वरानने ||

तेन संमर्दयेद्यत्नान्नस्यं दद्याद्वरानने |
सप्तरात्र प्रयोगेन अमरत्वं जायते ध्रुवं ||

ओं नमो गणपतये || 

अथातः संप्रवक्ष्यामि कर्पूरकरणोत्तमं |
रंभाया पुष्पसंग्राह्य चाग्रभागं तु छेदयेत् ||

रंभा पुष्परसं ग्राह्यं दंडमात्रं तु धारयेत् |
तस्याम्प्रवोदेवि विष्णुपाणिकमुत्तमम् ||

सूत्रेण वेष्टितं कृत्वा दृढं वंधेन यंत्रितं |

४१ब्)

एतत्कर्म समासेन कर्पूरकरणोत्तमं ||

चैत्राद्या तु प्रकुर्वीत यावदाचाढगोचरं |
नीरसंयुत यदा वृक्षं उत्तार्यं पाणिकप्रिये ||

खाद्यकुर्यां यदा इच्छा कर्पूरणोत्तमं |
अजाक्षीरेण प्रक्षाल्य पुनः स्वस्थेनधारितं ||

छाया शुष्कं ततः कुर्याद्धारयेत् कर्पूरभांडके |
कर्पूरं कुरु देवेशि त्रैलोक्ये तत्तु दुर्लभम् ||

इति कर्पूरकरणम् ||

परङ्कुतूहलं देवि कर्पूर तैलमुत्तमम् |
जातिपत्रिकाग्राह्यसर्जरसेन पेषयेत् ||

तिलतैलेति देवेशि ककरागं तु कारयेत् |
लोहदंडेन देवेशि पाचयेत्तु विचक्षणः ||

४२अ)

परिपक्वगतं तैलं कर्पूरं तत्र निःक्षिपेत् |
कर्पूर तैलभागेन कर्पूरभांडेनिधापयेत् ||

तत्तैलं देवता योग्यं गंधर्वाणां च मर्दयेत् |
अडिकाचेष्टयेभागामिभरिधरित्वा प्रहरणां ||

एवं तु अंडीकोमाभवतित्वचाडचेडयेत्तैलचाटकी एकतस्य मध्ये त्वचां 
प्रक्षिप्य पुनः हण्डिका अर्धपाणी भरित्वारोहि स पूरयेतुथं द्वारे कर्पटूं 
देयं || अथवादकीजलिश्चा तस्यो परिवादुकी अलगंधारयेत् || वाटुकी 
उपरिधृत्वा तेन कर्पटेन आच्छाद्य पुनः उपरिढकणी देयाढकणी 
उपरिभाषितम् || इति कर्पूरतैलं ||

४२ब्)

कर्पूरं शीलयेशिलायापानीपेषंतुकपडैच्छाणीये तस्य चूर्णं 
गृह्णीयात्तु अलेवांभसिवगेनालि भरित्वाद्यारे कदलीपत्रं देयं || केलेपत्र 
वेष्टयेत् || पुनः कपडोटी वेष्टयेत् लेपिगोसामध्येधमेत् || तच्चूर्णा 
गृहीयात्तस्य मध्ये कर्पूरपानीयं दापयेत् वीणकं भवति शोभणं | 
पातालके तु कीत्वचासापैन्नकपडादेयं छादयेत् वार ७ अशोषित तलेहतमाग्नि 
प्रहरार्धमिति पुनः | उद्घाटितं हृत्वा इति पहति | स च दुतिषिलधारित्वा पुनः 
| 

४३अ)

अंडीटंकणचीरीसिषाढटंकणदेया पृथक् पृथक् धारयेत् | एवं 
पलमध्ये पलत्रयं ३ राल मदनफल २ अंडीचूलै उपरि च टाप्यते तैल च 
उथाई अपरक्षिपेत् | नषमूतलो ३ हाडी मध्ये निक्षिपेत् | अवटावयेत् | कूवुडली 
अपरं कार्या मध्ये निक्षिप्य एवं मदनफलं राल एकत्र उवालै यावत् 
उत्तारितं तस्य स्वांग्शीतलं ग्राह्य न स्वभूतली काटिपीसै पुनः उसी मध्ये 
क्षिपेत् | कूवुडली २ पीसि क्षिपेत् | अंडीत्वचावषिधार्याटंक ३ इला ३ चीटकं ३ 
लोगटंकतीनजा ३ फल एकत्र पेषयेत् |

४३ब्)

सूक्ष्मचूर्णं कृत्वा कर्पूरमासे २ एवस्तुपीसिक्षिपेत् हंडिका मध्ये 
सुगंधवस्तु एकलपत्रणवासित्वा ज्ञातव्या विचक्षणः | दुति उत्त अगिले 
पुष्पसेवतीटंक एक अथवा सुगंधवस्तु यदिदलितं उत्परेधारयेत् प्रहर ४ 
मितितिनि पुनः ते पुष्प उतारीये अपरं दातव्यं एवं वार २ नित्यकर्तव्यं 
पुष्पेधारितव्यं उतारिदिन ७ सिद्धं भवति दलं मिश्रोगंधकर्म 
मंडयित्वा सूक्ष्मेन सर्वं कृत्वा तेन मध्ये प्रथमंदलंधार्यं 
उत्तरेदुतिधार्यात सुगंधपुष्पदातव्याः मंदं देयाः प्रहर ४ पुनः 
अन्यां | दद्यादेवं विधिदिन ३ पीच्छे कूपिकां धारयेत् ||

४४अ)

नवादि सिद्ध्यति नान्यथा | इति यवादिकरणं || अथ कस्तुरीकरणं | कृष्णा 
गुरूजातीफलं कुंकुमं केसरं समभागं कृत्वा पेषयेत् || 
शिगुसूलरसेन सूक्ष्मवर्तयित्वा केतकी पत्रमालेपयेत् | क्षणमेकं कस्तुरिका 
भवति अंचकी गुठलीचूर्णं पक्वं अंवरसेन भावना वहुशः पुनः 
पुटितं कृत्वा पश्चात् इला-इची १ छड २ तज ३ जावत्री ४ कुटु ५ जाइफल ६ 
ससंभाग सूक्ष्मचूर्णितं पुन २ अंवरसेन मर्दनं कर्पूरोदक 
भावनादेयं कस्तूरिका भवति || दलार्धं शुभ्रं सर्वत्र गंधं 

४४ब्)

गृहीत्वा द्रव्येन समभागमेलनं कृत्वा गुंठलीदग्धं स एव मेलितं | 
द्रव्यं समं ततः | पुनः एकत्र कृत्वा पोयसतैलेन मर्दयेत् | कस्तूरिका 
भवति | एवं स्निग्धसुगंधिका भवति | अन्यं | श्रीफल पुरातन 
भरमग्राह्यं | तस्य भावना सुगंधशालि उदकभावना ३ वोकमूत्रे इदं 
प्रहर ४ भावना ३ वनचर मूत्र गृहका उदकंदेनिक्षिप्य तस्योदके भावना 
३ वाला उदकेन भावना ३ सर्वकाष्ठ सुगंध उदकेन भावना | अथ 
दुतिपातने भावना देया | कुटुकचूरतजापत्रज उदकेन भावना पृथक् 
पृथ 

४५अ)

सुरमास्यि उगंठिवंधयित्वा | इलाइची जाइफल पिंडे दत्वा कर्पूर 
कुंकुमभावना सुगंध तैलोयं संपचेत् | पश्चात् पिंडे दत्वा केतकी पुष्प 
सुहंजणा जलदेयं कृत्वा घर्मेधार्या दुतिर्भवति | छाया मध्ये तस्य 
भावनाचारि कस्तूरिका भवति || नखपल ५ तैलेन तलीये धूम्रवर्णं कृत्वा 
पश्चात् शिलां पीषयित्वा केलिमूलं आनयेत् उत्तमप्रक्ष्याल्य सरावी ९ पाणी 
अवटाइयै अष्टा विशेषलीजीये उत्तम प्रक्षालये नखं स तु पानीय 
वुदवुदेसारयेत् | इलाइचीटंक ५ तजटंक ५ नागकेशरटंक ५

४५ब्)

जाइफलटं ५ वाडिवं धणाटंक ५ तेन उदकेन सह एकएक पृथक् पृथक् 
कपडैच्छानि भावना ७ देयं सिद्धिदालं भवति || अंडी ५ आणिरोमदीपाग्निना 
दापयेत् || अथ रोम उत्पाटयेत् | वडीप्तोहितहथारकंदेयापानीय क्षिपेत् || तत 
उत्परेषोरकंधार्यतं | तत उत्परे अंडिका ५ सलाकाचोभिधार्यावारि च 
पणीदेयः सूक्ष्म अग्निं ज्वालयेत् | तत्रांडी सतं कटोरकेयतति सर्वा सततं 
स्यदलमध्ये मर्दयेत् | पुनः अंडी सूक्ष्म एक् पृथक् पृथक् कर्पटेन 
छाणितं भावना च देया सिद्धिदलं भवति ||

४६अ)

अंडीयां ५ आनयेरोमंदीयाग्नि नादह्वयेत् | अथ रोमतत्पाटयेत् तावडी सोहि 
सथरकंदेयाः पानीयं क्षिपेत् || तत उत्परेषोरकं धार्यते तत्रोत्परे अंडिका ५ 
सलाकाचोभिधार्याषारिढकणीदेया अग्निसूक्ष्मं जालयेत् | तत्रांडी सतं 
कटोरकेपतति सर्वासतं तस्य दलमध्ये मर्दयेत् || ततः अंडीसूक्ष्मपीषयेत् | 
तत्र मध्ये दातव्यंवं कृष्णवीणी भरितां वीजं दद्यात् | सुगंधि उत्तमा 
भवति | इति श्रेष्ठ कस्तूरिका || 

दधिवस्त्रेणनिःपीड्य छाया शुष्कं तु कारयेत् |
पुनः कस्तूर रसेन भावितव्यं कृत्वा तु वारल पुनः ||

४६ब्)

अलतारसेन भावना च अष्टादशेन कुंकुमं दत्वा कटुतैलभावना ७ 
भव्यं भवति कुंकुमं | मुरमांस ५ पत्रज ५ कटुतैल ५ षहपीषयेत् 
छाया शुष्कं तु कारयेत् | केतकी द्रुति पुटकेमंडतिकाभावना दत्वा | 
एकैकं वीजं दत्वा कुंकुमं भवति | कसूभोवीलुगिरि दुग्धेन 
पीष्पालाक्षाभावनाथ त्रिभागे वीजं दत्वा कुंकुमं भवति | त्रिवर्षं 
हरिद्राक्षालयेकिनोपायेन होरि पुष्पसिग्रुजडत्वचा आम्लकांतिक 
मध्येजजेगधं मृयते | पुनः दुग्धेन पीष्य अलटाभावना च त्रिभागे 
वीजं दत्वा कुंकुमं भवति ||

४७अ)

या अभिनव हरिद्रातां गृहीत्वा चाडचोडयेत् | सुगंधि तैलस्थाप्य | अथ 
उत्यरेगंध म्रियते | अल्पं पचेत्पुनः ग्राह्यं सूक्ष्मं पीष्परंगलाक्ष | 
सुगंधपानी मध्ये निक्षिप्य पुनः सज्जीटंकण निमिषमात्रं लाक्षा 
रसमध्ये प्रक्षिप्य सुगंध द्रव्यं पुष्पाढि वासयेत् | कुंकुमं भवति | 
तवाक्षीर भाग २ कसूंमाभाग १ उभयोरपि पीषयेत् एवं टंक २० निसा १ 
महिष दधि मधु वरद अम्लेन पिसिमर्दितं कृत्वा अथवा अहोरात्रं 
पुनर्वटी देयं छाया शुष्कं तु कारयेत् | पुनः पीषयेत् | आमली रसेन पीषयेत् 

४७ब्)

पुनः शुष्कांथ पुनः चाकीपीषयेत् || तत्र मध्ये गुग्गुलु | तैला | अथ कडुतैल | 
छलीराक्वाथं कटुतैलं समंक्षिप्य धारयेत् पृथिवी मध्ये तेन 
तैलभावना | भव्यं भवति कुंकुमं | हिंगुलविंशभागेन दत्वा 
पूर्वमथोदकेन पीष्यं मेलयेत् पुनः शुष्काप्य पुनः तैलेन सहपीषयेत् | 
भव्यं मर्दयेत् | दलं आलोद्यकुपिकांतरंभरेत् धर्मेधारयेत् तैलं 
उत्परेधारयेत् | रक्तश्रीवंतमहासिद्धं शोभितं | इति उत्तरदिशां 
त्रिभागेकेसरं प्रधानं वायवेतं भवति | कुंकुमः | कौंतुभं 
तवाक्षीरंकचूर्णं कृत्वाये च सहित एकभागमालती रसं देयं |

४८अ)

अम्लेन भावनां दद्यात् वटिकां कृत्वा | छायाशोषितं पुनः 
सूक्ष्मचूर्णितं कृत्वा वरद तैलेन पीष्य पंचचत्वारिं शतशोभागः 
अतिसूक्ष्मं तु कारयेत् | वीर्यं द्वादशमोभागत्रिफला सहपीषयेत् | 
चत्वारिंशाधिता शतपंचमणां तत्र प्रमाणतः कुंपिकांभरयत् तत्र 
विंशदितंधर्मेधारयेत् | कुंकुमं भवति शोभनं पंचमै 
चलप्रमाणं | पाराटंक १० सुहागाटंक १० हिंगुलटंकं १५ फूलमण 
एकतैलं तुलमात्रं कर्चूरसहक्वाथयेत् | तैलं कटुकरावं | 
कुंकुमकरणं |

४८ब्)

गरुडैकेचावलवहुडिधोइयवालितं सुष्कावयेत् | यावच्च शुष्कं भवति तदा 
शिलापीषयेत् | केसूरसभाव आठदेयंपीषितं कृत्वायुः अलतार 
सभावनादेयं मलैमध्ये अंडिकां रोमवर्जितं कृत्वा शिलापीषयेत् | 
कृत्वा मलणमध्ये निचोडयेमर्दयेत् | वारटंकणादेणा कटुतैल मध्ये 
निक्षिप्य दिन ९ सूर्यपाकं कारयेत्तेन तैलेन सर्वदलं मर्दयेत् | मणप्रतिसेर 
१ वीजकुंकुमं भवति शोभनं | स भालु पुष्पविंदुग्राह्यं षडेषीण् लयेत् | 
एवं भाग ३ अलतानषुभाग ३ रावंत्रकौ 

४९अ)

भौग ३ ग्राह्यचूर्णं कृत्वा मेलयेत् | लाषपानीमर्दयेत् | वासं देयं 
सुगंधवस्तु कुंकुमं भवति | इति सुगंधादिवस्तु || 

षद्यलं विल्वमध्यस्थं माषीं चूर्णयलाष्टकं |
चत्वारोपिचुमंदस्य द्वेरसस्य तु कारयेत् ||

गुडगुग्गुलशुंठीनां पलमेकैक दापयेत् |
श्वेतगुंजा तु चूर्णन्तु गंधर्ववीजचूर्णितम् ||

माषपिष्ठीइपोथसत्वं चूर्णं कृत्वा तु यत्नतः |
पिचुमंदंवीजचूर्णमेकं कृत्वा तु मर्दयेत् ||

हिंगुडा प्रधानं | अजापय मध्ये मासमेकं च धारयेत् | प्रधानं 
भवति मुरहं | तवाषीरभाग 

४९ब्)

३ अषोडगरीभाग ३ दूधभाग १ उग्रहिंगु प्रधानभाग १ कडुकराईपाणी 
भावनादेया तेन मर्दयेत् | गुगलमलिता अभ्रमध्ये मर्दयेत् | 
सरीरसंपन्नवापि रसेनालसनंरधयेत् | हिंगुदलं देयं निर्गधं भवतिः 
| लसुनं | प्रथमं दिवसे महिषी दुग्धं ग्राह्यं पल ९ महागंधतैल पल 
१ माषचूर्णपल १ एवमहिसाकसुरभीतवाषीरपल ४ गुग्गुलपल ६ गूंदपल ६ 
राजिकापल ४ कचूरपल २ वीजं क्षयेत् | तैल दुरंदयंतं तारये 
उदकैरंधये प्रथमं गुग्गुलेन सहापंचमंशेन वीजं फूंटडी 
भरितं गोप्यस्थानेन धारितं षदिरगूंदपक्षडा भवति |

५०अ)

चावलसेर एकवदुगादिवीसधारयेत् च उथालीनियतु | दुग्धेन पीषयेत् | गुगुलवीसं 
| तेलतलीयेनिर्गंधलसुनपरेनिवोली पल २ सर्वं चूर्णं कृत्वा 
गुगुलतत्मर्दयेत् | सोयं मर्दिकां कृत्वा मुख्यायापुनः चूर्णं 
सहगंधहोइनिभ्रामा | गंधकं चिउलं मात्रं तु पोटली वध्वास्वेदयेत् | 
डोलायंत्रं दिनमेकं तु अहोरात्र धूनलामध्ये पानीये सह एवं 
गंधकंधार्य उत्परेगलेगलिपडति | दुग्ध सध्ये शुद्धिर्भवति | उत्तमा 
एवं शुद्धगंधक रसका एणकारयेत् |

५०ब्)

ताम्रटंक ५ सुहजणा रसमध्येतावीजणेपत्रंवार ७ चूना अष्टावार ८ पलास 
अंतरच्छालि वार ७ आविलीनिंवूकारसवीज मध्ये पत्र उकालीये पुनः उदकेन 
प्रक्षालयेत् पुनः गोक्षीर मध्ये उत्काल्यते प्रहर १ पुनः प्रक्षालयेत् | ताम्र 
समं गंधकं दत्वा धारयेत् चूर्णं कृत्वा | आंद्रकरस महावलचूर्ण 
देयाः वर्तयेश्लेष्मानाशयति | तस्य चूर्णं वलघनवाकरगद्याण च 
डरोहंगद्याणं १ प्रभाते भक्षयेत् प्रमेहं नाशयति | साहेति पुनः 
सहवलेन वात सकरगद्याण १ वडरोहगंधजडगघाण १ प्रभाते 
भक्षयेत् |

५१अ)

दीर्घ क्षयरोगं नाशयति | पुनस्तस्य चूर्णवलंवृध | शिलाजितुगडणा 
हिंगु वलवत एवं क्षयेत् | शूलं नाशयति | पुनस्तस्य चूर्णं वल ४ शिलाजित् 
१३ वच्छनागभंगरती १ प्रतिभक्षयेत् कुष्ठं नाशयति | इति 
ताम्रभैरवरसः | नौतनहंडिका मध्ये रसपलमेकं क्षिपेत् | पुनः प्रत्यरे 
गंधकं क्षिपेत् | पलमेकं तु चूर्णं येत् | पलं शुद्धवादुकी उपरिटंकयेत् 
| उपरिकपंटमृत्तिकां लेप्यापलकं दत्वा तेन मर्दयेत् | 
चुह्लकात्परेचद्यप्यशनैः शनैः दीपाग्निं ज्वालयेत् |

५१ब्)

यावत् चुह्लकं शीतलं भवति तावद्वह्निन उतार्यते स्वांगशीतलं कृत्वा ततो 
वटुकी परिग्राहयेत् | सूक्ष्मचूर्णं कृत्वा उपवास द्वयं 
त्रयमनंतरंग्यातरोगेणरती ४ देयं वातपित्त श्लेष्मज्वरेनाशयति | 
रसभाग १ गंधकभाग २ शुल्वभाग ३ मरि च भाग ७ विषभाग १ चिरमठी 
भाग १ रोहूकापित्ताभाग १ अर्कदुग्धेनमर्दयेत् | चनकमात्रवटिकाकार्या | 
एकैकवटिकादेयासन्निपातज्वरं नाशयति | त्रिदोष ज्वरं नाशयति | ओं 
काचपाप ऋषिकस्ययऋषिकस्य ऋषिकापूत 

५२अ)

सूर्यदेवता श्रीसूर्योदेवताकापुत्रराजाश्रीसुग्रीवराजासुग्रीवका आज्ञाकारिके 
पुत्रजलवाले आकाशवारै भूतवलैपिशाचचालैछलचालैछिद्रचानैवित्तचालै 
च कारूवालैडाकिनी वालैशाकिनी वालैसतीसीताके वाहन अग्ररह 
पद्मवानरचालैवहत्तरिकोठिरीक्षचलेहावेगवंत होइचालु राजा सुग्रीवकी 
आग्याफुरैजैन चलहितो अर्धब्रह्मादि फटिमरहि ओं फट् स्वाहा | 
आदित्यवारिदीवोधरणो कन्याकैहाचावलमुद्रासुपारी नैवेद्यधरणाकोरादी वा 
वार ७ 

५२ब्)

मंत्रपठणापीत अक्षत अथ वा श्वेत सर्पपादीपमाही प्रतिष्ठणी 
कंत्यादेषैजोपूंछैसोकहैः || ओं श्रीं क्लीं ह्रीं वदवद वाग्वादिनी नमः 
स्वाहा | गिगुडुवीडो एसे २१ षिरहटी रसेनकां च काकटोराकपडोटीकटोरैदेवे 
उपरिपुटवज्रमिटीकादीजै मनशिलटंक ३ पीसनीनि कंकटोरैका च 
केविचिविटोघणुकरणीगडो एहच्छोपहिनी कैकपडैघाति आणिच्यारिलकडीठोकै 
अहिचारैषलोवदहिगिडो एसेर १ षिरहटी कसेर १ कलरूसेरू 
आधुविचिकपडैधरीयैयज्जधूपधरीयहि प्रहर २ अथ च ३ रसनिकलैतो 
कामकीजै |

५३अ)

तैलसेर ५ घृतसेर अटा ३ एकत्रसेर साततेल मध्येमेथी 
कीटिकडीकरिपावणीभलीकरिपकाउणी उपरांतिसेर १ वोचेदेणेसुषावणा 
उपरांतिदहीसेर अटाश्यकावणाघृतहोइ | इति घृतकरणम् || 
सवाकुंकंगुणिमण १ चावलदूधभावणेपीसणेघृतसेर 
अटाइयादुरलाइमर्दनीषांडहोइ | इति षांडकरणं | निवोलीसेर १० लसुनसेर १० 
अरडोलीसेर १० दूधमाहिसधणी गूडदूधसेर ५ हिंगसेर ५ एकत्रकरिपासणे 
हिंगहोइ | इति हिंगुकरणं |

५३ब्)

मज्जासेर ५ रालसे २ | एकत्रकरिगालीयेतेलसेर १ भेवणीपाणी उवालणानि 
चोडिसज्जैवाचिपावणे | माध्योसेर | लेणाविचिपावणाभाडैभा इधिजावणामेण 
होइ | मेणविधि | सुपारी ७ सिंदूरकरिनीकीकरिपीसणीथोहरि दूधकापुट २ 
धत्तूरैकेरसपुट १ अर्कदुग्धपुट १ कठोरेकैसेकैदेणेपुटासेर २ 
दूधूभिवावणीजितुपाणीन होइकोरीहाडी च द्रावणी 
जागलैगोलीकिलाश्कहोश्तोलीवांधणीषिरोली 

५४अ)

प्रमाण एकदिनदेषणी एकराग्निषाइसोवैत्रीजीमुषिवीजश | चरषीसेर | 
मैणठंक ७ रालटंक ४ एकत्र करिगालनेतुणिसेर ७ सेवणी समरस 
होइयावणीनि चोइवालारलावणामैणहोइ || हरितालटं १ पाराटं १ धोहरिकै 
दूधमाहिमर्दननादिन ७ उपरांति गोलीकरणी || सेर आधपीपलीका आटाटंक १० 
जीराविउरागोली करणीक उडैतैलमर्दनकणां पुनः हृडीकोरी 
वीत्रिपीपलिकाचूनादेणाहेठि उपरिपालिवीचिरसुदेणा पुनः उपरिढकणीदेणीलेषु 
करणाजि उननिलश्घद्रो २ अग्निजलावणीभातप्रमाणकलंकुहोइ || 

५४ब्)

तावासुहागा रसदेगलावणा | तावातोला १ रसमासा १ देगालणा पुनः 
भागहोइता वा भाग एकरूपा सुहागादेगालणातारं भवति | सिंगरफटं ३ 
तावाटंक ३ लोहाटंदंवैदेकैमगजनालिदुहुं 
प्रलेपसिंगरफदेणासुकावणापेषयेत् | तत्र मध्ये दातव्यं | एवं 
कृष्णवीणी भरितं वीजंथा तु | सुगंध उत्तमा भवति | इति कस्तुरीकरणं | 
मैण प्रधान तैलमध्ये गालयेत् पाणी मध्ये डालयेत् | तेपापडी भवति | 
पुनः अपरभांडे च द्रापितं तृतीयांसेन करणा तैलं 

५५अ)

देयं चतुर्थोशेन सुहजणा जडदेयं पुनः पियं संदेयं एवं दल अडिका 
सहमर्दयित्वा पुनधपयेरालक्षा | 

क्षीरकंदा क्षीरमूले क्षीरमूले पुनर्नवा | 
अप्रसूतंगवां मूत्रं सूतवंधस्य लक्षणं || 

अंधमूषाकरणी तु हैयकावणी प्रहर ४ 
मूसतैकाटिगर्दभकैमूत्रवीचिपकावणादोलायंत्रिगंधककातेलुटंक ६४ 
हाडीरेतसेती भरणी लोहैकी कटोरीविचिधरणी विविरूपापावणा | 
तोगंधककातेलुचरावणवश्दाकातेलटंक ९ चारणा फट् 
कडीपाणीजलुवहूतनिकलश्वैदैका |

५५ब्)

गंधककातेलुनोसारेदेदेकाटणान उसादरटंक ४ गंधकसेर २ तैलं 
विधिज्यि उनिकल इत्पिदुकाढणा पुनः रोहूकापिताविचिपाइकरिडोलायंत्र 
दूधुचकरीकासेर १० चडावणापचावणासिद्धं भवति | गंधकत 
उसादरदेणाटं ४ कटाइकारससेर १० चडावणावेरसेर एकसे उणे पुनः कुनाली 
पावणेसेर मध्येटकं ९ मिरचपीसकरिदलची अडंकण करणेवेतततेकुनाली 
पाश्यकावणे मजापावणीमिस्वहोइ || हेमाभ्रगंध कटकंणताप्यतुत्थं 
चंद्राष्ठवाणरस युग्मगुणाधिमानं |

५६अ)

जंवीरराजफल सत्वपुटेन सिद्धचूर्णीकृतं स विषमौक्तिकवल्लजंरसं | 
सिद्धोरसः हसितावलीढमानं सर्वांगसुंदरं इति कथितोगदारिः | 
जीर्णज्वरारुचि वलक्षयमेहकाशपांधांमभूमगुदोदरदोषहंता | इति 
सर्वांग सुंदररसः | कृष्णा सारमृगशृंगकं यथा 
सूक्ष्मचूर्णकृत हंडिकास्थितं | भावयेत्स्रहिलमोचिकारसे उद्धृतं 
समृद्दुवह्निदाहितं | चंडेश्वराख्यं पवदंति संतः | दत्वा जले नैव 
सव्योषकररंप्रभातकालेह्यरुणोदयेवा भूतं ज्वरं शांति मुपैति चोक्रः |

५७अ)

कुष्ठं गंधकविषदो त्रिफलापादः समः | भृग्वांवुमर्दिताह्येते 
मुद्गमाषवटी कृत्वाः | ज्वरं हंत्यष्टभिः यामेह्यष्ट प्रहरकानि वा | 
इति श्रीकाकचण्डेश्वरीमतं समाप्तम् ||

शुभमस्तु सदा || शुभं ||



###########   END OF FILE  #######