####################################################
MUKTABODHA INDOLOGICAL RESEARCH INSTITUTE
Use of this material (e-texts) is covered by Creative Commons license BY-NC 4.0
Catalog number: M00400
Uniform title: kāmyakarmakamalā
Secondary title: kamalā
Author : prāṇamañjarī
Manuscript : NGMCP Reel No. B 181/1 Manuscript No. 5-1922

Description: 
An extensive liturgcal manual for the worship of tripurasundarī


Notes: 
Data entered by the staff of Muktabodha under the direction of Mark S. G. Dyczkowski.

Revision 0: April 27, 2017

Internet publisher : Muktabodha Indological Research Institute
Publication year : 
Publication city : 
Publication country : India
####################################################





कमलानाम्नी

श्रीप्रेमनिधिपण्डितधर्मपत्न्या प्राणमञ्जर्याख्यया रचिता

प्. १अ)

श्रीमहागणपतये नमः || श्रीकार्त्तवीर्यार्जुनाय नमः || 


सुदर्शन समुद्गतो जयति कार्तवीर्यार्जुनः सुदर्शनसमुद्गतेः 
परमकारणत्वार्जुनः 
सुदर्शनदृढीकृतक्रमनित्यकाम्यार्थयोर्यदीयदययाधुनोद्भवितुमुद्यता 
पद्धतिः || १ ||

स्वनिर्मितसुदर्शनाभिधकतंत्रराजोऽत्र सत्पुटिप्पणविनिश्चितो 
ऽन्यतकाम्यकर्म्यार्थकः प्रदर्श्यत इह स्फुटं कमलया तया योदिता 
सुदर्शनसहोदरा त्रिपुरसुन्दरीपद्धतिः || २ ||

याता चेत् कमला त्वगस्थिरुधिरप्रापापदं श्री हरेर्युक्तं तन्निहिते न खेदपदवी 
पांथी भवत्वं मनः नानावर्णपदावितार्थगहनादूरं पुरश्च स्थिता 
दत्तैवात्युपधीयते झटिति सा नव्या पुना रच्यते || ३ ||

यस्याः कोपि च हर्ष देवविवुधस्तानः प्रसूः श्रीमतीरयाता हर्षमतीति 
चंददिगितः कूर्माञ्चलो जन्मभूः विद्वत् प्रेम निधेसृतीय वनिता श्रीप्राणमं 
जर्यहं कुर्वेथो कमलां स्वतंत्रमततः श्रीसुंदरीपद्धतिः | ४ ||

कमलयामलयापि विना यदा भवति सद्विधिना त्रिपुरार्चनम् |
कमलयामलयाययनया विना भवतु किं न तदा त्रिपुरार्चनम् || ५ ||

अह सकलै तत् स्वतंत्रतंत्रप्रसृत 
परस्परसापेक्षनानार्थसार्थसंग्रहपूर्वकम् 
एतन्नित्यानित्यनैमित्तिकाद्यनुष्ठानमाचरतां मदंशत्वं भवतीति 
प्रस्कुततंत्रान्ते भगवतो यदिष्टतया तादृशकामनायाः सकलजनवृत्तितया 
सकलजनोपकृतये तदर्थसंग्रहपूर्वकसकला परनित्या सहितायाः 
श्रीत्रिपुरसुन्दरीनित्यायाः स्वतंत्रतंत्रमात्रानुसारणाभिनवा कमलाभिधाना 
पद्धतिः प्रादुर्भाव्यते ||

प्. १ब्)

पूर्वपूर्वजन्मसंचितकर्मवैभवभवरुचिवैचित्र्येण 
श्रीतंत्रराजमात्रावलंवनेन श्रीत्रिपुरसुन्दरीविद्योपासनामाचिकीर्षुः साधको 
निकटदेशे निरुक्ताऽनवद्यां गत्वादि नवलक्षणलक्षितगुरोरलाभे 
दूरदूरतरदेशे तथा विधोपासकश्रवणे तत्र गत्वापि गुरुं समाश्रयेत् 
गुरुश्चापरापरदेवताकल्पप्रदर्शन तदुपासकीयमहैश्वर्यवर्णनादिरूपपा 
कयापि युक्त्याऽनयेयां तद्देवतातमंत्रादिविषयिणीं भक्तिं 
सुदृढारोगवत्वमहादुर्गतत्वं चंचलचित्तत्वादिदोषशून्यतां च परीक्ष्य 
स्वशरणागतं प्रतिलोमसंकरभिन्नं सर्वमपि जनं स्वशिष्यत्वेनानुगृह्णीयात् 
||

यथोक्तानां गुरुशिष्यलक्षणाक्राण्तानां विशेषतः प्रस्तुतयुमेक्वाप्यता 
मात्रत् तत्कालतत्तत्स्वगमनयोग्यदेशयोः 
सर्वापेक्षयाधिकोपदर्शितलक्षणाक्रांतकावपि तत्वेनानुसर्त्तव्यान्नेन अन्यथा 
पारंपर्योछेदप्रसंगः नापीदं लक्षणं युगांतरविषयमेव 
प्रस्तुतयुगविषयलक्षणाकांक्षापतात् नाप्युपासनं युगांतरविषयमेव 
एतद्युगविषयतामंतरेणानुपपद्यमानानां नानाप्रस्तुततंत्रवचनानाम् 
अनुपपत्तिप्रसंगात् | परगतगुणानां परायोग्यत्वात् कथं परीक्ष्वा तयोः स्याद् 
इति तु माशंकिष्ठाः सहवासादिना तद्गुणानामनुमातुं शक्यत्वात् | तत्र 
ब्राह्मणादेः क्रमेणाप्रायशो ऋजु कठिणं कठिणंतरकठिणं नाम | 

प्. २अ)

महाकठिणं नम स्वभावतया ब्राह्मणस्य वर्षमात्रेण क्षत्रियस्य 
द्वाभ्यां वर्षाभ्यां | वैश्यस्यत्रिभिर्वर्षैः शूद्रस्य 
चतुर्वर्षेरनुलोमसंकराणां पंचभिर्वर्षैः परीक्षार्थकः सहवासादिकालो 
नियम्यते तत्स्त्रियोपि स्वस्वपतिकालतः कन्याः स्वपितृकालतः परीक्ष्याः || 

अधिकारश्चोक्तानां सर्वेषांमपि वर्णानां तत्स्त्रीणामनुलोमसंकीर्णानां 
च प्रणवघटितास्वपि षोडशनित्याविद्यासु एतत् स्वतंत्रतंत्रोक्तापरविद्यासु 
मंत्रेषु च निष्प्रत्यूहः ||

एवं परीक्ष्यायुपदेशसमनंतरं 
यद्यदृष्टफलकदुष्कलीनत्वदुराचारित्वादिलक्षणा दुर्गुणत्वग्रहस्तदा 
प्रायश्चित्तं गुरोर्भवति 
शिष्यस्य प्रायश्चित्तं 
त्यागश्चेत्युभयंदृष्टफलकाभिमानित्वालसत्वदरिद्रत्वादिदुर्गुणत्वग्रहे स 
प्रायश्चित्तं नापि त्यागः ||

प्रथमोपि पक्षरुयागः प्रत्यवायवचनैः क्रोडीकृत इति तु माशंकिष्ठाः नयोः 
शास्त्रोक्तलक्षणानक्तान्नतया |
त्यागप्रत्यवायशास्त्रेणापि तदनाकन्दनात् पूर्वोक्तरीत्या परीक्षानन्तरमपि 
पुनः परीक्षां स्वीयभक्तिदेवताभक्त्यादेः कर्त्तुं पंचकूटां षट्कूटां 
वा नित्यानित्याविद्यां दशमीरूपायां तिथौ तदुपदेशविधिनोपदिशेत् ||

प्राप्ततद्विद्यश्च शिष्यः किंचित् कालं यथोदितगुरुसेवापूर्वेकंतां 
विद्यामुपासीत ||

न केवलं गुरोरेव न वा शिष्यस्यैव नाप्युभयोरेव परीक्षा किं तु 
मंत्रोप्युपदेष्टुं परीक्षणीयः ||

तत्परीक्षाप्रकपाश्च पञ्चरारिशुद्धि कोष्टशुद्धिधनर्णाशुद्धि 

प्. २ब्)

वैरशुद्धिभेदात् एषा च परीक्षा साध्यानामुपदेशार्थमावश्यकी 
वैरिनिग्रहार्थकप्रयोगेषु तत्प्रातिकल्यं ज्ञात्वा तद्विद्याया निग्रहकार्ये 
नियोजनार्थं च साध्यानां सिद्धानाम् इति त्रिविधानाम् अपि साधकानां 
सावश्यकी धनर्णपरीक्षापि सर्वेषाम् ||

तत्र राशिशुद्धिप्रकारो यथा अकारादयश्चत्वारश्चत्वारो वर्णा 
विन्दुविसर्गक्षकारातिरिक्ता अष्टचत्वरिंशत्संख्याः क्रमेण  मेषाद्दिगशीनां 
वर्णा भवन्ति | इत्थं च पकाराद्यक्षरादिनामकानां धनुरादिराशिकत्वं 
अर्जुनाय नमः इत्यादि मंत्राणा मेषादिराशिकत्वं स्वयमूह्य स्वराशितः 
षष्ठाष्टमद्वादशराशिकप्रथमवर्णको मंत्रो नोपादेयः 
स्वानुग्रहार्थकोपासनार्थं शत्रुनिग्रहार्थकोपासनार्थं तु शत्रुराशितः 
षष्ठाष्ठमादिराशिकप्रथमार्णा क्व एव स्वानुकूलमंत्र उपादेयः तत्रापि 
स्वराशि स्वामिष्ठाष्ठादिराशि स्वामिनोः परस्परं मित्रत्वेष्टष्टत्वादिकृतौ 
दोषगुणैर्न भवतः इति ध्येयः ||

राशिवक्रस्वरूपं यथा ||

ताराशुद्धिप्रकारो यथा अश्विन्यादिसप्तविंशति नक्षत्राणां प्रयेकं 
षष्टिषष्ठ्याशान् विधाय अकारादिकाष्टचत्वारिंशदक्षरेषु प्रत्येकं 
पादोनचतुस्त्रिंशत् || 

पादो न चतुस्त्रिंशदंशा क्रमशो नक्षत्राणां योजनीयाः तथा च 
पञ्चत्रिंशदुत्तरैकशतसंख्यैः 
क्रमप्राप्ताश्विन्यादिनक्षत्रांशैर्मेषादिराशयो भवन्तीति सिद्धं इत्थं च 
ज्योतिः 

प्. ३अ)

शास्त्रवदेवात्रापि तंत्रे नवभिर्नवभिः पादैरैकैकोमेषादिराशि 
सपादद्विद्विनक्षत्रेषु अश्विन्यादिरूपेष्वेकशश्चत्वारश्चत्वारो वर्णा अकारादय 
इति सिद्ध्यति चु चे चो ला अश्विनी लि लु ले लो भरणी अ इ उ ए कृत्तिकेति 
स्मरणाच्चुंवनचूडामरायादीनां यथा मेषराशिकता ज्योतिःशास्त्रप्राप्ता अ 
आ अश्विनी इ भरणी ई उ ऊ कृत्तिकेत्यादिरीत्या नक्षत्रनियमः अ आ इ ई मेषः उ ऊ ऋ 
वृठाः इत्यादिक वर्गादेस्तु तुलादिराशिकत्वम् इति तंत्रान्तररीतिः ||

तदुभयविलक्षणा च प्रस्तुततंत्रदिशा तदिह पकारादि नामकस्य 
पूर्वाषाढानक्षत्रं अकारादिमंत्राणामश्विनीनक्षत्रकत्वमिति साध्य 
नक्षत्रान् मंत्रनक्षत्रं नवमं भवतीत्यादिकं स्वयमूढा 
साध्यनक्षत्रात् $$$$ तृतीय पञ्चम सप्तम नक्षत्रक प्रथमवर्णक मंत्राः 
स्वोपासनार्थमनुपादेयाः स्वारि निग्रहार्थकेषु मंत्रेषु स्वातिनाम नक्षत्रात् 
त्रिपञ्च सप्तम नक्षत्रक प्रथमवर्णकहमपेक्षणीयमेव ||

भैरवाय नमः इत्यादयस्तु द्विनक्षत्रका मंत्राः पकारादि नामकाना 
मुक्तदिशास्वनक्षत्रात् तृतीयभूतश्रवणनक्षत्रकत्वात् स्वनक्षत्रतो द्वितीय 
भूतोत्तराषाढनक्षत्रकत्वेपिनोपादेयाः उक्तं हि मूले तृतीयादि नक्षत्र चतुष्क 
प्रथमवर्णका मंत्रानोपादेया इति पादि नक्षत्रक प्रथमवर्णकास्ते उपादेया 
इति जन्मताराप्यत्र तंत्रे ग्राह्यैवतारा चक्रस्वरूपं 

अ	आ	इ	ई	उ	ऊ	ऋ	ॠ	ऌ	ॡ	ए	ऐ	ओ
	औ	क्	ख	ग	घ	ण	च	छ	ज	झ	ञ
अ	अ
२६|	भ
३३	भ
१७|||	कृ
२६|	क्षे
११|	रो
३३	रो
३०	आ
२२||	प्र
३३	प्र
१५	ति
३३	ति
३३	अ
३३	म
३६|	पू
२६	पू
३३|||	पू
१८|||	पू
३६	उ
३३|	उ
३३	उ
११	ह
३३	ह
३|||
३३
|||	भ
७||	|||	कृ
१४	|||	रो
२२||	|||	मृ
३०	आ
३|||	|||	पू
११|	|||	हि
१८|||	|||	अ
२६	|||	|||	पू
७||	|||	उ
१५	|||	ह
२२||	|||	चि
३०
ट	ठ	ड	ढ	ण	त	थ	द	ध	न	प	फ	व 
	भ	म	य	र	ल	व	श	ष	स	ह	ल
चि
३०	स्वा
३३	स्वा
२२||	चि
३३	वि
१५	अ
३३	अ
७||	ज्ये
३३	मू
३३	मू
२६|	पू
३३	पू
१०|||	उ
३३	उ
११|	श्र
३३	श्र
३|||	ध
३०	श
३३	श
२२||	पू
३३	पू
१५	उ
३३	उ
७||	रे
३३
स्वा
३|||	|||	वि
११|	|||	अ
१८|||	|||	ज्ये
२६|	|||	|||	पू
७||	|||	उ
१५	|||	श्र
२||	ध
३०	श
३|||	|||	पू
११|	|||	उ
१|||	|||	उ
|||	|||	रे
२६|||
	

प्. ४अ)

यथा कोष्ठशुद्धिप्रकारो यथा पूर्वपश्चिमायता दक्षिणोत्तरायताश्च पंच 
पंच रेखाः परस्परसंभिन्नाः समान्तरालाः कृत्वा षोडशकोष्ठकं चक्रं 
निर्माय तत्र ईशानकोष्ठं तद्दक्षिणाकोष्ठं तदधस्तनं कोष्ठद्वयमिति 
संभूय कोष्ठचतुष्कमेको वर्गः 
ईशानकोष्ठतस्तृतीयचतुर्थसप्तमाष्टमकोष्ठचतुष्कं द्वितीयः 
द्वितीयवर्गकोष्ठाधोधोगतकोष्ठचतुष्कं तृतीयो वर्गः ईशानतो 
नवमदशमत्रयोदशचतुर्दशकोष्ठचतुष्कं चतुर्थो वर्गः इति चत्वारो वर्गाः 
कल्पनीयाः ||

यत्र वर्गे एतत्कोष्ठात् तं प्रादक्षिण्ये न गणायेत् | तत्र वर्णलिखनप्रकारो यथा 
सर्वतः प्रथमे ईशानकोष्ठे सर्वतः प्रथमत्वादकारो लेख्यः 
द्वितीयवर्गप्रथमकोष्ठे दीर्घाकारः तृतीयवर्गप्रथमे ह्रस्व इकारः 
चतुर्थवर्गप्रथमे दीर्घ-ईकारः ततः प्रथमादिवर्गाणां चतुर्णामपि 
प्रत्येकं द्वितीयद्वितीयकोष्ठेषु स्वस्वप्रथमं प्रथमकोष्ठ विन्यस्य वर्णतः 
पंचमपंचममुकारादिचतुष्कं लेख्यं वर्गाणां तृतीयतृतीयकोष्ठेष्वपि 
स्वस्ववर्गसंबंधि द्वितीयद्वितीयकोष्ठ विन्यस्त वर्णतः पंचमं पंचमं 
ऌकारादिचतुष्कं लिखेत् | वर्गाणां चतुर्थकोष्ठेष्वपि 
स्वस्वतृतीयतृतीयकोष्ठविन्यस्तवर्णतः पंचमं पंचम *(?) कारादिकं लिखेत् 
इत्यकावृत्या षोडश स्वरैः षोडशकोष्ठानि पूरयित्वा पुनः 
प्रथमादिचतुर्वर्गेषु 

प्. ४ब्)

प्रथमप्रथमद्वितीयद्वितीयतृतीयतृतीयचतुर्थचतुर्थकोष्ठक्रमेण 
ककारादिसकारान्त द्वात्रिंशद्वर्णानेकैकक्रमेणाद्विरावृत्त्याभिलिख्य | 
अवशिष्ठाक्षरत्रयं प्रथमद्वितीयतृतीयवर्गाणां प्रथमप्रथमकोष्ठेषु 
लिखेदिति इत्थं च सर्वेष्वपि कोष्ठेषु स्वस्वविन्यस्त प्रथमप्रथमवर्णतः 
स्वस्वविन्यस्तं द्वितीयाद्यक्षरं सप्तदशतमं सप्तदशतमं भवतीति 
पर्यवसितं अनया दिशा लिखने प्रथमवर्गस्य प्रथमकोष्ठे अकथहात्मकं 
वर्णचतुष्कं पतती **(?) कथहाभिधानकत्वमेवास्य चक्रस्योपदिशन्ति वृद्धाः ||

द्वितीयेत्वकथेभ्यः स्युः प्रत्येकं पञ्चमास्त्रयः |
तृतीये नवमास्तेभ्यस्तुर्ये विश्वोन्मितास्ततः || १ ||

द्वितीयवर्गप्रथमे द्वितीयद्वितीयाक्षरम् |
षष्ठं षष्ठं तद्द्वितीये दशमं दशमं भवेत् ||

तृतीये तच्चतुर्थे तु शक्र शक्रमिताक्षरम् || २ ||

तृतीयवर्गाद्यकोष्ठे तेभ्यस्त्रित्रिमिताक्षरम् |
तद्द्वितीये सप्तमार्णाः शिवार्णास्तत्तृतीयगाः ||

तच्चतुर्थे तु वर्णाः स्युस्तिथितथ्युन्मिताः क्रमात् |
तुर्यवर्गस्याद्यकोष्ठे तुर्यं तुर्यमकादितः ||

तद्द्वितीयेष्टाष्टसंख्यं तृतीयेर्कार्कसंमितम् || ४ ||

तच्चतुर्थे भूयसंमितं द्व्यक्षरं तत इति संग्रहः |
अत्रयो वर्गः स्वनामाद्यक्षरघटितः सिद्धनामा सवर्गः ततः 
प्रदक्षिणक्रमायातो द्वितीयो वर्गः साध्यवर्गः ||

तृतीयः सुसिद्धः चतुर्थोरिः || तत्रापि सिद्धवर्ग 

प्. ५अ)

कोष्ठ एव स्वनामाद्यक्षरसंवद्धे मंत्रवर्णस्यापि सत्वे सिद्धसिद्धः ||

तद्वर्ग एव द्वितीयकोष्ठे मंत्रवर्णा सत्वे सिद्धसाध्यः तद्वर्ग एव तृतीयकोष्ठे 
मंत्रवर्णासत्वे सिद्धसुसिद्धः तद्वर्ग एवं चतुर्थकोष्ठे मंत्रवर्णासत्वे 
सिद्धारिः साध्यारि आयावन्मितकोष्ठे सिद्धवर्गसंवन्धिनि नाम 
वर्णास्तावन्मित एवं कोष्ठे यदि मंत्रवर्णस्तदा साध्यसिद्धः तद्द्वितीये 
साध्यसाध्यः तत्तृतीये साध्यसुसिद्धः तच्चतुर्थे साध्यारिः || सुसिद्धवर्गे 
सिद्धवर्गसंबन्धिनि यावत् तमकोष्ठे नाम वर्णस्तावत्तम एव कोष्ठे यदि 
मंत्रवर्णस्तदा सुसिद्धसिद्धः तद्द्वितीये मंत्रवर्णे सुसिद्धसाध्यः तत्तृतीये 
मंत्रवर्णे सुसिद्धसुसिद्धः तत्तुरीये मंत्रवर्णे सुसिद्धारिः || 

अरिवर्गे सिद्धवर्गसंबन्धि यावन्मितकोष्ठे नाम वर्णस्तावन्मितकोष्ठ एव 
मंत्रवर्णस्य सत्वे अरिसिद्धः तद्द्वितीये अरिसाध्यः तत्तृतीये अरिसुसिद्धः तत्तुरीये 
अर्यरिः | एषा च संज्ञा तत्तकोष्ठानामेव तद्वृत्तित्वान्मंत्रेषु गौणः 
सिद्धादिप्रयोगः मंत्रणामेवेयं संज्ञा तत्संबन्धात् कोष्ठेषु वा गौणाः 
प्रयोग इत्यन्यदेतत् | अथैषां फलानि सिद्धसिद्धो मंत्रः कल्पोक्तादेव जपादितः 
फलदो न त्वेकेन यदि न सिद्धिस्तदा त्रिवारं विधिः कार्य 
इत्यादिकशास्त्रानुसरणामापतति सिद्धसाध्यः कल्पोक्तसंख्यातो द्विगुणजपादिना 
फलदः सिद्धसुसिद्धस्तु संप्राप्त्यैव फलदो न जपादिं 

प्. ५ब्)

 प्रतीक्षते सुकरे कर्मणि सिद्धारिर्हतिवान्धवान् साध्यसिद्धो जपादीनां 
बहुतरानुसरणक्लेशतः फलदः साध्यसाध्यो तिशयेन दुःखफलदः 
साध्यसुसिद्धः कल्पोक्तसंख्यातो द्विगुणेन जपादिना फलदः साध्यारिः 
साधकस्य सर्वामपि श्रियमपहरति | सुसिद्धसिद्धः सिद्धसिद्धवत्कल्पोक्तजपादेव 
फलदो न तु एकेन यदि न सिद्धिरित्यादिशाखानुसरणं नवायुगकृत 
संख्यावृद्धिरप्यपेक्षणीया सुसिद्ध साध्यो यथोक्त जपाद्युगानु गुणं 
वृध्यादि सापेक्षात्फलदः सुसिद्धसुदिद्धस्तु पूर्वजन्मानुष्ठित नानाविध 
जपहोमादि परिश्रमैस्तथा विधतामापन्नो दुष्करेपि सुतरां सुकरे कार्ये 
नियोजनीयः ||

ऋणीतु मंत्रः पूर्वजन्मन्पदत्त फलक एव भवन्ति असौ तु न नियमतस्तथा यदि तु 
वैरिनामाद्यक्षरतो विचारेण वैरिणः सुसिद्ध सुसिद्धो मंत्रस्तस्य मारणादौ 
प्रयोज्ये तदा तस्य मरणाद्यनिष्टं नस्यात् किन्तु तादृश मंत्र प्रयोक्तुरेव 
तस्माद्षोररिभूत एव मंत्रोरिपोस्तादृश कर्मणि प्रयोज्यो नत्वेवं भूतः || 

सुसिद्धारिः साधक वंशनाशकः ||

अरिसिद्धः साधकस्य पुत्रनाशकः अरिसाध्यः पत्नीनाशकः अरिसुसिद्धस्तस्य सकल 
कुलोच्छेदकरः क्रमेण भवति अर्यरिः प्राप्तिमात्रेण साधकं हन्यात् अत्र 
साधकनाम्नां द्वितीयादि धर्मैरपि मंत्रसावश्विद्वितीया 

प्. ६अ)

दिवर्णानामपि यथासंख्यं सिद्धादि विचारोनुष्ठेयो न केवलं प्रथमयोरेव 
वर्णयोः तंत्रापि क्रमोपात्तस्वरैः क्रमोपात्तस्वराणां व्यञ्जाइः 
प्रथमद्वितीयतृतीयादिभिः सहमंत्र संबन्धि प्रथमद्वितीयतृतीयादीनां 
व्यञ्जनानां सोनुष्ठेयो न यथेच्छमिति तंत्रांतरवदत्रापि तंत्रेनु 
सर्त्तव्यमिति विन्दुविसर्गयोरत्र चक्रे लिखनाम्नानाद्भगवताध्वनितं किञ्च 
हृत्प्राणो**(?) प्रभृतिषु नित्यमदद्वे प्रभृतिषु मन्त्रवर्णेषु वलभदादि 
साधकवर्णेषु च प्रत्यक्षरमानुकूल्यविचारेका दिव्यञ्जनसम्बद्धः 
प्रथमस्वारोनान्तर्भाव्यः || पूजयामीति मन्त्रेतु जकार सम्बद्धः सोत्तरभाव्य 
एवेति च तदनुद्धाटो द्वाराभ्यां भगवता सूचितम् | तस्मादनुद्वारस्थले 
प्रथमस्वरोनानुकूलाननुकूलत्वाभ्यां कल्प्यः एवं विविचारे कृते 
अरिवर्णसाध्यवर्नानां प्राचुर्ये हेयत्वं सिद्धसुसिद्ध वर्ण प्राचुर्ये 
उपादेयत्वं साम्येपि च प्रथम्वर्णानुरोध्याद्वेयोपादेयतायतस्त मुख्यत 
एवोपादानं ***(?) पक्षः सूधितः इति ध्येयं किं च प्रथमाक्षराति 
रिक्ताक्षरानुकूल्यमपि विचार्यमिति सूचयता भगवता तंत्रान्तरोक्तमपि 
विचारात्तरमप्यनु सरणी यत्वे नोपदिष्टं |

प्. ६ब्)

तद् यथा आद्यत्तयोः सिद्धवर्णौ यत्र समन्त्रः शीघ्रं फलदः || १ ||

साध्यवर्णौपस्याघन्तयोः सोत्यत्तकृच्छेण फलदः || २||

आदावन्ते सुसिद्धस्तु सर्वकाम्य फलप्रदः || ३ ||

आदावत्तेरिपुर्यस्य सपत्नतस्त्याज्यः || ४ ||

आदौ सिद्धोन्त्य साध्यो यो द्विगुण जपादिना सफलदः || ५ ||

आदौ सिद्धः सुसिद्धोन्त्येयस्य स यथोक्त जपादवश्यं सिद्धिदः || ६ ||

आदौ सिद्धोन्त्ये शत्रुर्यस्य समन्त्रस्त्याज्यः || ७ ||

आदौ साध्योन्त्ये सिद्धो यस्य स त्रिगुणजपात्सिद्धिदः || ८ ||

आदि साध्यः सुसिद्धान्त्यः कल्पोक्त मार्गतः सिद्धिदः || ९ ||

आदि साध्यस्त्वन्त शत्रुर्मन्त्रो यत्नतो वर्जनीयः || १० ||

सुसिद्धादिः सिद्धान्तो यथोक्त जपात्फलदः || ११ ||

सुसिद्धादिस्तु साध्यान्तश्चतुर्गुणजपात्सिद्धिकरः || १२ ||

सुसिद्धादिश्चान्तशत्रुर्मध्यो मन्त्रह् || १३ ||

आद्यारिरन्त्यसिद्धोपि मन्त्रस्त्याज्यः || १४ ||

आदि मध्यावसानेषु सिद्धवर्णकोमन्त्रः शुभफलदः || १५ ||

आदि मध्यावसानेषु साध्यवर्णक उदासीनः || १६ ||

स्थानत्रयसुसिद्धः सर्वार्थान्साधयत्येव || १७ ||

स्थानत्रयगतारि मन्त्रो मृत्युर्न सन्देहः || १८ ||

सिद्धादिः साध्ययुग्मान्तो मन्त्रो व्यर्थो भवति || १९ ||

सिद्धादि द्विसुसिद्धान्तः सर्वकामार्थसाधकः || २० ||

सिद्धादिररियुग्मान्तो मन्त्रोनाशकः || २१ ||

शत्रुर्भवति यदादौ मध्ये सिद्धस्तदन्तिके साध्यः कष्टेन कार्यसिद्धिस्तस्य 
फलं स्वत्यमेव भवेत् || २२ ||

प्. ७अ)

अन्त्येयदि भवति रिपुः प्रथमे मध्ये च साध्ययुगं कार्यं विलम्बितं स्यात् 
प्रशाम्यति क्षिप्रमेवासौ || २३ ||

आद्यत्तयोर्यदा साध्यौ अध्ये सिद्धस्तदाधिक जपतः सिद्धिः || २४ ||

आद्यन्तयोर्यदा सिद्धो मध्ये साध्यस्तदापि जपाधिक्यतः फलसिद्धिः || २५ ||

अरि सम्पुटितः सिद्धवर्णो यत्रासौ मन्त्रोनाशकरः || २६ ||

अरिसम्पुटितः सुसिद्ध वर्णो यत्र सोपि मन्त्रो नाशकरः || २७ ||

सिद्धसम्पुटितः साध्यवर्णो यत्र समन्त्रः शीघ्रसिद्धिदः || २८ ||

सुसिद्धवर्ण सम्पुटितः साध्यवर्णो यत्र मन्त्रो सोपि शीघ्रसिद्धिदः || २९ ||

सिद्ध सम्पुटितः शत्रुर्यत्र स मन्त्रो न शत्रुः किन्तु कष्ठंतः कार्यकरः || ३० ||

सुसिद्ध सम्पुटितो यत्र शत्रु वर्णोस्ति सोपि न सर्वथा शत्रुः किन्तु कष्टतः कार्यकरः 
|| ३१ ||

साध्य सम्पुटितः सिद्धोन्त्यन्त कष्टतः सिद्धिकरः || ३२ ||

साध्यसम्पुटितः सुसिद्धोपि चाति कष्टतः सिद्धिदः || ३३ ||

शत्रुसम्पुटितः सिद्धो यत्र समन्त्रो दूरतरुयाज्यः || ३४ ||

शत्रुसम्पुटितः सुसिद्धो यत्र वर्नोस्ति सोपि मन्त्रो दूरतरो वर्जनी य इति || ३५ ||

अत्र च सुप्तो जागर्त्ति येना सावित्यादि लक्षणकं नामात्र सर्वत्रो पादेयं | तस्य 
बाहुल्ये पित्रुञ्चरितं | तस्याप्यनैक्ये प्रथमनः पित्रादिना संकेतितं स्त्रीणां 
भर्तृ गृहे दीक्षायां तत्संकेतितं | पितृ गृहे दीक्षायां तत्संकेतिनं 
पवर्गान्तःस्थ वकार लकार भेदो ग्रन्थान्तरादवधार्यः इति वहवः || 

प्. ७ब्)

ममतु प्रतिभाति यद्यन्नक्षत्रांशे जन्म तत्प्राप्त वर्णमेव प्रथमीकृत्य 
संकेतितनाम वर्णमात्रेणैवानुकूल्यं विचार्यमित्येव भगवतोभि प्रेतं 
कथमन्यथा एष मन्त्रः सुसिद्ध सुसिद्धः पूर्वजन्मकृत श्रमाज्जात इत्युच्यत 
पूर्वजन्मकृतोपासनको **(?) क्षयाददत्त फलको मंत्रोत्र जन्मनि साधकाना 
मृणी भवतीत्यपि कथमुच्येत | उक्तं हि तथात्रैव तन्त्रे भगवतैव 
पित्राद्युच्चारितं नाम्ना तथा करणे तन्त्रशास्त्राभिज्ञस्य स्वयमनभिज्ञस्य 
तथाज्ञा तु रूपदेशेन वा पित्रादिना स्वाभीप्सित मन्त्रानु कूलनाम्नैव पुत्रादि 
संकेतकरण संभवात् | तत्तन्नक्षत्रांश जन्मतु न किंचिदधीनं अतएव 
वकारद्वयलकारद्वय भेदज्ञानार्थं तन्त्रान्तराश्रयणाकृत स्वातन्त्र्य 
भङ्गप्रसङ्गोपि प्रसुक्तः अत एव सुप्तो जागर्त्ति येनासौ तन्नामात्रोपादेयमिति 
तन्त्रान्तरमवलंव्य परतन्त्रानपेक्षित्वलक्षणा स्वतन्त्र शालिन्यपि 
प्रस्तुतन्त्रेमाकांक्षा निवर्त्तनं मनोरमा कृताघ्नमपि प्रत्युक्तं 
एतत्तन्त्रोक्तरीत्या तत्तजन्मनक्षत्रानुगुणानाम्नैवानुकूल्यादि 
विचारस्याश्रयणीयत्वात् नाचाश्विन्या उत्तरभागे जन्मवतोभरण्याः 
पूर्वतरेभागे जन्मवनश्चोभयस्यापि आनन्दशर्मेत्यादि नामकत्वं स्यात् एवं 
भरण्या उत्तरभागे जन्मवतः कृत्तिकायाः पूर्वभागे जन्मवतश्च 
ईश्वरशर्मेत्यादि नामकत्वं स्यात् |

प्. ८अ)

एवमुत्तरत्रापीति कथं तत्तन्नक्षत्र जन्मना एकतरनाम निश्वषः स्यात् ज्योतिः 
शास्त्रदिशा चौरमर्दन लक्ष्मीनिधीत्यादि नामक मश्विन्युत्तरार्द्ध जन्मनां 
लीलाधरेत्यादिकं | भरणी पूर्वतरार्द्ध जन्मना भविष्यतीति कथनं तु 
शास्त्रान्तरापेक्षित्वा पत्न्यानसाधीय इति वाच्यं | आनन्द शर्मेत्यादि 
नाम्नैवोक्तयोर्द्वयोरानुकूल्यस्य सिद्धादि चक्रादौ विचारे क्षति विरहात् 
नक्षत्रानुकूल्य विचारेत् यदिष्टो विशेषः अत एव स्वर्क्षनामानुरूपत इति संहितो 
मरयोः तन्त्रान्तरेपि जन्मर्क्षाक्षरतोवीक्ष्यं तत्र नामादिमाक्षरमिति अथ सुप्तो 
जागर्त्तीत्यादेः कागतिरिति चेतृ शृणुस्तं ज्ञाने राशि नक्षत्रे 
स्वनाम्राद्यक्षरादितः इति नारायणीय वचनात् आरभ्य जन्म जन्म नक्षत्रं 
मन्त्रतारावसानकमिति पलपादाचार्यो दाहृत वचनात् प्रकटं यस्य जन्मर्क्षं 
तस्य जन्मर्क्षतो विधिः प्रनष्टं जन्मभयं यस्य तस्य नामर्णतो वदेदिति पिङ्गला 
वचनाच्च स्वनक्षत्रा ज्ञान एव तस्य प्रसर इति | अविचार्या कस्मादेव प्रेरणा 
संकेतित नाम्ना सुसिद्ध सुसिद्धत्वादि संभवे मन्त्रोयं पूर्वजन्मकृत श्रमक 
एव | आनुकूल्य विचारपूर्वक संकेतितनाम्नां तु न पुनर्जन्म श्रमानुमातुं 
शक्यः न च प्रसिद्धनाम्नैव सर्व्त्रानुकूल्यं |

प्. ८ब्)

तद्वहुते जन्मर्क्षतस्तथेति विपरीतमेव किं न स्यादिति वाच्यं | अज्ञात इत्यादेः 
प्रणश्चमित्यादेश्च विनिगमकत्व संभवात् अथैवं रीत्या प्रथमाक्षर ज्ञाने 
नाम्नां द्वितीयाद्यक्षरं कथं ज्ञेयमिति चेत् न नक्षत्राक्षरमादितो निधाय 
नाम्नामकरणे एकाक्षरानुकूल्यस्यैव विचार्यत्वादिति संक्षेपः || 

धनर्णशुद्धिप्रकारो यथा उक्तदिशा स्वस्वजन्मनक्षत्रनामाक्षरमारभ्य 
मातृका क्रमतो मंत्रादिमाक्षरपर्यन्तं गणनया संपन्नसंख्यां 
त्रिगुणितां विधाय निष्पन्न संख्यायां सप्तभिर्भागहरणा स्वशिष्टो को नाम 
राशिः मंत्रादिमाक्षरमारभ्य स्वजन्मनक्षत्राक्षरपर्यन्तं गणनया 
संपन्न संख्यां त्रिगुणीकृत्य पर्यवसित संख्यायां 
सप्तभिर्भागहरणादवशिष्टो मन्त्रराशिः यदीयाक्षरमुपक्रम्य 
गणनादिनायः शिष्टोंकः स तद्वाशिः तत्र यदि मन्त्र राशिरधिकांकस्तदा स 
मन्त्र उत्तमः पूर्वजन्मनि जपहोमाद्युपासना परिश्रमकादप्ये तन्मन्त्राद 
प्राप्त समीहितार्थ केन न्यूनांक राशिक साधकेनावश्यमयं मन्त्र उपास्यः 
अयमेव ऋणीमन्त्र इत्युच्यते यस्तु मन्त्रो न्यूनांकः सोपमनेन साधकेन 
सिद्धमन्त्रक गुरुप्रसादात्ततोपि पूर्वजन्मनि ऋंणितामुपागत मन्त्राद्वा प्राप्ति 
मात्रेण समधिगत सकलेप्सित केन ऐश्वर्य मदमत्ततयाननुष्ठित **(?)

प्. ९अ)

धनिपदेनाभिधेयो नोपादेयः प्रस्तुत जन्मन्येवाभीष्ट कामनायां **(?) 
भाविजन्म साधारणमभीष्टं वां ***(?) अरिसाध्याद्यक्षरकतो मन्त्राद्यथा 
वारयामस्तथा नोवारयामः समांकोपि चात्र तन्त्रे न्यूनांक समकक्ष एव 
शून्यशेषोपि सप्तांक शेष पर्यवसायीनात्र तन्त्रे प्रतिसिद्धः || 

वैरशुद्धि प्रकारो यथा आग्नेय वर्णानां भौमवर्णानां जलवर्णैः 
सहविरोधः वायव्यानां जलीयानां वर्णानां भौमवर्णानां च परस्परं 
विरोधः आकाशवर्णैः सहतु न कस्यापि विरोधः तथा चाग्नेयासररकारादिकं 
***(?) मादावापतति तादृशेन धनिष्टान्त्य भागजन्मकेन रमाकान्तादिना 
साधकेन जलीयाक्षरादि भागका उत्तरभाद्पदा नक्षत्रकाः सीतापतये नमः 
इत्यादयो मन्त्रानोपादेया इत्यादिकं पर्यवसन्तं एवं पुंदैवत्य 
स्त्रीदैवत्ययोरपि मन्त्रयोः परस्परं विरोध इति नैकेन प्राधान्येन तदुभय 
मादेयं प्राधान्येनेति करणादंगतया गुरुमन्त्र किंकरादि मंत्रोपासनेपि 
नक्षतिः एवं क्रूर सौम्य मन्त्राणामपि परस्परं विरोधः तथा त्वरिता नृसिंह 
मन्त्रयोः सुदर्शनाद्योरास्त्र मन्त्रयोरपि परस्परं विरोध इति तदुभयं नैक 
साधक जनोपास्यमिति दिक् || 

इत्थं प्रधानविद्याया आनुकूल्य ग्रहानत्तरं सुपरीक्षितं शिष्यं प्रति 
चतुर्दशीतिथौ 

प्. ९ब्)

ज्वालामालिनी विद्यामुपदिशेत् ततश्च गुरुणा साधितामपि तद्विद्यां स्वस्य **(?) 
योग्मता सिद्धये शिष्यः स्वयमपितां साधयेत् ततो मुख्यदेवतायाः 
प्रथमोपदेशाय प्रथमाभिषेकः करणीयः तत्प्रकारो यथा दरदसिन्दूर 
गैरिकादि रंजिते गुर्वादि धूप सुवासिते परितो दीपमालादि प्रदीपिते वितान 
पुष्पमालादि मण्डिते स्वगुरुत्वेनाध्यवसितस्य मन्दिरे वृष सिंह वृश्चिक 
कुंभान्यत मलग्ने शुभग्रह योगैकादशत्वादि गुणयुक्ते सति किं वा 
सूर्योदयमारभ्य द्वितीय सूर्योदयान्त संबुद्धरूप पूर्णातिथौ किं वा 
स्वानुकूले शुभग्रह स्वामिके सर्वस्मिन्नपि राशौ लग्ने किं वा 
वक्षमाणलक्षणकाक्षर त्रय संपातदिने किं वा पञ्चमी दशमी 
पंचदश्यन्यतमरूप पूर्णातिथौ अथवा स्वनाथजन्मदिन स्वनाथ विरामदिन 
स्वोपदेश्य जन्मदिनामावास्यान्तिमघटिकाचतुष्कान्यतमकाले दीक्षाविधिं 
निक्षित्य तत्पूर्वदिने गुरुं गणपतिमिष्टदेवतां नमस्कृत्य श्रीविष्णुं स्मृत्वा 
स्वनित्यकर्मानन्तरं गुरोराज्ञां गृहीत्वा देशकाल स्वगोत्र 
राशिनामकामनान्तमुल्लिख्य **(?) श्रीमहात्रिपुरसुन्दर्यास्तन्नराजानुसारेण 
यथा बुद्धिनियोगं विधिना प्रथमोपदेशं करिष्ये तदंगतया अमुकगोत्रस्य 
अमुकराशेः अमुकनामकस्यग्राह्यणस्य नवावरणैः पूजनपूर्वकं वरणं 
करिष्ये इति संकल्प्य |

प्. १०अ)

दक्षिणहहस्तगतमर्घ्यादिजलं भूमावुत्सृजेत् ततो वक्ष्यमाणादिशा 
सामान्यर्घ्यं संपाद्य | अज्ञानतिमिरान्धस्येत्यादि श्लोकमन्त्र **(?) 
गश्वादिभिर्वक्ष्य माणलक्षण नवोपचारैर्गुरुमभ्यर्च्य | एभिरुर्मिका 
कर्णाभरणवस्त्रैरमुकगोत्र ममुकराशि ममुक नामकं ब्राह्मणं त्वां 
श्रीमहात्रिपुरसुन्दरी विद्यायाः प्रथमोपदेशार्थं गुरुत्वेन वृणो 
इत्युल्लेखपूर्वकं वरणसामयी तस्मै निवेदयेत् | योगिनी योगिनश्च तथैव 
किंचिन्न्यूनमूल्यक सामग्र्या पूजनपूर्वकं गुरुकर्तृकाभिषेक 
सहकारित्वार्थत्वा वृणे इत्युल्लेखपूर्वकं च प्रत्येकं वृणुयात् वृतश्च 
गुरुर्यथायोग्यं तत्तदंगेषु वरणसामग्रीं परिधाय | पूर्वोक्त 
मन्दिरान्तस्त्रिहस्तप्रमाणायां भूमौ कर्पूरचन्दन कुंकुमागुरु 
कस्तूरीपंकेन चन्दन रक्तचन्दनमिश्रितदरदेन वा कलशमूलसमावेश योग्य 
विन्दुमध्यकं श्रीचक्र मुद्धृत्य तन्मध्यभागे विंशतिमाषकपलैः 
षरानवत्यधिक चतुःसहस्र ४०९६ संमितपलषष्ट्याधिक 

प्. १०ब्)

पञ्चविंशति सहस्र २५०६० समितपलान्यतर स्वरूप खारी प्रमाणक 
सर्ववर्णौषधक्वाथ तत्तदुपदेश्य विद्यावर्णीषधक्वाथ 
विसर्गमात्रौषधक्वाथ क्षीरदुप्तक्वाथान्यतमेन समुद्गामि गङ्गायमुनादि 
जलेन पूर्णं सुवर्ण रजत ताम्रका च मृत्तिकान्यत मम यमुत्तरोत्तरं 
गौणभूतं कलशं मूलमन्त्रेण निधाय | तत्र मूलेनैव नवरत्न सुवर्ण 
ताम्र चन्दनानि निक्षिप्य यथालाभं ब्रीह्यादि धान्यं चान्तः क्षिप्त्वा तन्मुखे 
इन्दूवल्ली निबद्ध सहकार पनसाश्वत्थ पल्लवान् मातुलिंगफलं च निधाय तं 
कलशं मूले कण्ठे चैकैकमिति संभूय रक्त वस्त्रद्वयेनावेष्य 
तत्कलशांतश्चतुर्द्वार शाखोपेत द्विरेस्व भूपुरतदन्तर्द्वात्रिंशद्दल 
तदन्तः षोडशदल तदन्तरष्ठ दलकमल तंदन्न विन्दुरूपं सर्वमङ्गला 
नित्यपूजाचक्रं विभाव्य | तत्र सर्वमङ्गला प्रस्तावोक्त दिशा 
आसनोपवेशनाचमन प्राणायामादि पूर्वकं सर्वमङ्गलां द्वादशोपचारैः 
पाद्यादि ताम्बूलान्तैरभ्यर्च्य | वक्ष्यमाणस्थानेषु दलादिरूपेषु भद्रादिका 
वरणचतुष्कं मध्ये मध्ये तत्तत्प्रथमाद्यावरण पूजा निवेदन 
पुष्पाञ्जलिपूर्वकं पूजयित्वा मिथुनदेवतावरणात्रयमर्चयेत् | तत्प्रकारो यथा 
यथाहि श्रीचक्र प्रतिष्ठा मूर्ति प्रतियोर्दाह ताडनादि रूप दोषापनोदाय वह्नि 
सूर्यचन्द्रकलाक्रमक पूजनरूपः 

प्. ११अ)

संहारस्तथा प्रथमदीक्षायामपि मूलसंहारस्योद्देश्य वह्न्यादि सोमान्त 
कलाक्रमक एव पूजन प्रकारोनुसर्त्तव्यः निधिकृतामप्येष एव सम्मतः पंथाः 
तदिहाष्टदलाग्नाष्टक षोडश दलीय द्वादश दलाग्रात्मक विंशति स्थानेषु 
वह्नेर्मिथुनदेवता दशकं द्विद्विस्थानेषु एकैकामिथुनदेवतेति प्रकारेण 
समर्चयेत् तन्मन्त्रायथा ह्रींश्रींयं अग्निधूम्नार्चिः पादुके पूजयमि 
ह्रींश्रींरं वहाष्मा पादुके पूजयामि ह्रींश्रींलं शुचि ज्वलिनी पादुके पूजयामि 
ह्रींश्रींवं तेजो ज्वालिनी पादुके पूजयामि ह्रींश्रींशं प्रभाविस्फुलिङ्गिनी पादुके 
पूजयामि ह्रींश्रींषंदाव सुश्रीपादुके पूजयामि ह्रींश्रींसं शिखि स्वरूपा 
पादुके पूजयामि ह्रींश्रींहंद्युति कपिला पादुके पूजयामि ह्रींश्रींलंदा 
हव्यवहा पादुके पूजयामि ह्रींश्रींक्षंग्रासक व्यवहा पादुके पूजयामीति | ततो 
मूलविद्यां ते सर्वमङ्गला नित्या पादुकां पूजयामीति मध्यस्थ देवी 
सभ्यर्च्यः | ह्रीं श्रीं एताः सर्वमङ्गला नित्या चतुर्थावर्ण देवताः पूजां 
गृह्णन्त्विति पुष्पां जलिना चतुर्थावरणपूजां तद्देवताभ्य एवार्प्ययेत् 
प्रार्थनं पुनः प्रधान भूत मध्यस्थ देवताया एव सर्वत्र ततः षोडश 
दलीय शिष्ठाय चतुष्क द्वात्रिंशद्दलीय विंशति दलाग्रात्मक चतुर्विंशति 
स्थानेषु सूर्यस्य द्वादशमिथुन देवताः पूजयेत् तन्मन्त्रा यथा | ह्रीं श्रींकं 
मंधातृ 

प्. ११ब्)

तपिनी पादुके पूजयामि २ खं वं अर्यमतापिनी पादुके पूजयामि २ गं फं 
मित्र धूम्रापादुके पू | २ घं पं वरुणमहीचिपा | २ ङं नं अंशु ज्वालिनी 
पादुके पू २ चं धं भगरुचिपादुके पू २ छंदं विवस्वत्सुषुम्णापा २ 
जंथं इन्द्रभोगदापा | २ इंतं पूषविश्वापादुके पू. २ ह्रीं श्रीं ञं णं 
पर्जन्य भोगिनी पादुके पू. २ ह्रीं श्रीं टं ढं त्वष्टधारिणीपा | २ ह्रीं 
श्रीं ठं डं विष्णु क्षमापादुके पू. हृति सूर्यमिथुनदेवताः सर्वाः 
सम्पूज्य मूलविद्यांते सर्वमङ्गला नित्या पादुकां पूजयामीति मध्यस्थ 
देवीमभ्यर्च्य | ह्रीं श्रीं एताः सर्वमङ्गला नित्याः षष्ठावरण देवताः 
पूजां गृह्णन्त्विति पूजार्पण पुष्पाञ्जलिं दत्वा | अष्टदलानां भद्रादि 
पूजयैव षोडशदलानां पूरण्यादि शक्तिभिर्द्वात्रिंशद्दलानां कामिनी 
स्वेचर्षादिभिराक्रान्ततया तत्तद्दलाग्रेषु पूजनमभिहितं एवं 
चतुरस्रस्थानानामपि ब्राह्यादि कालशक्त्यन्त विंशति देवताभिराक्रान्ततया 
तत्तत्स्थान स विधिवर्त्तिस्थानेष्वेव द्वात्रिंशद्दल कमला वशिष्ठ द्वादशदलाय 
पूजित षण्मिथुन देवतातो वशिष्ट दश मिथुन देवताश्चन्द्र सम्बन्धिनीः पूजयेत् 
तन्मन्त्रायथा ह्रीं श्रीं अं अमृतपादुके पूजयामि ह्रीं श्रीं आं 
मानदपादुकेपू० ह्रीं श्रीं इं पूषपादुकेपू० ह्रीं श्रीं ईं 
तुष्टपादुकेपू० ह्रीं श्रीं उ पुष्टपादुकेपू० ह्रीं श्रीं ऊं रतपादुकेपू० 
ह्रीं श्रीं ऋं धृत 

प्. १२अ)

पादुकेपू० ह्रीं श्रीं ऋं शशिपादुकेपू० ह्रीं श्रीं ऌं चन्द्रक पादुकेपू० 
ह्रीं श्रीं ऌंकान्तपादुकेपू० ह्रीं श्रीं एं ज्योत्स्नपादुकेपू० ह्रीं श्रीं ऐं 
श्रीपादुकेपू० ह्रीं श्रीं ओं प्रीतपादुकेपू० ह्रीं श्रीं औं अंगदपादुकेपू० 
ह्रीं श्रीं अंपूर्णपादुकेपू० ह्रीं श्रीं अः पूर्णामृतपादुके पूजयामि इति 
चन्द्रकला मिथुनदेवताः सम्पूज्य मूलविद्यांते सर्वमङ्गला पादुकां 
पूजयामीति मध्यस्थ देवीमभ्यर्च्य ह्रीं श्रीं एताः सर्वमङ्गलानित्याः 
सप्तमावर्णदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति पूजार्पण पुष्पाञ्जलिं दत्वा शिष्टं 
स्तोत्र तर्पण नमस्कारात्मकमुपचार त्रयमपि कृत्वा नित्यजप नित्यहोमयोरंते 
कर्पूरगर्भवर्त्यादिना नीराजनं कृत्वा पुनः पुनःक्षमाप्य 
शक्त्युश्वापनीमुद्यावर्णदेवताः प्रधानांगे विलीना विभाव्य | खेचरीमुद्रया 
सर्वमऽऽण्गलां स्वात्मयुद्वासयेत् | ततश्च श्रीचक्रमधोलिखितमपि बिन्दुस्थानस्य 
कलशाक्रान्ततया कलशान्तर्जले विचिन्त्य तत्रान्यूनानतिरिक्त वक्स्.यमाण 
पूजाप्रकारेण श्रीत्रिपुरसुन्दरीं षोडशोपचारैर्नवावरणपक्षेणार्चयेत् | 
एतावांस्तु विशेषो यदत्र विन्दोः कलशाक्रान्ततया प्रधानदेवता मन्तरेव चिंतित 
चक्रीय विन्दो रूपरिपूजयित्वा | अणिमादि पूजन कलशाधोगत चक्रीय 
तत्तत्स्थानेष्वेव प्रत्यक्षोपलभ्येषु कार्यं न तु चिन्तित तत्तत्स्थानेषु 

प्. १२ब्)

एवं चाधः स्थाने चक्रलिस्वनस्य दृष्टार्थत्वमपि तत्र पूजनाभावे 
केवलमदृष्टार्थत्वं तस्य स्यात् इत्थं पूजान्ते नित्य जपहोमौ कृत्वा तदन्ते कुरु 
कुल्ला मन्त्रेण त्रिधा विभक्तेन वलित्रयमन्नादिना दत्वा कर्पूरादिनानी राज्य 
क्षमाप्य | पूर्वनिमन्त्रित योगिनीर्योगिनश्च वस्त्रालङ्कारान्नादिभिः सन्तर्प्य 
नृत्यगीताद्युत्सवेन रात्रिंतामति वाहयेत् || 

इत्यधि वासनम् || 

ततः प्रातः कृत स्वनित्य नैमित्तिक क्रियो गुरुः पुनः पंचोपचारैरुपदेश्य विद्या 
देवतामभ्यर्च्य ततः जीवकरेण स्पर्शपूर्वक षडङ्गदेवता मन्त्रान्पठन्नेव 
देवी जलयोरैक्यं विभाव्य पूर्ववदेव शक्त्युद्वासनपूर्वकं 
प्रधानदेवीमुद्वास्य क्षमाप्य शंख शृंगादिषु वाद्यमानेषु योगिनी 
योगिपरिवृतः सपत्नीको गुरुः कलशमुद्धृत्य प्रागुत्तरेशान निम्न समलंकृत 
शुचि चतुरस्रकृष्यगत मातृका चक्रोपविष्टस्य प्राङ्मु स्वस्य शिष्यस्य शिरो निहितां 
जलौ कलशमुख निहित फलं निधाय स्व जीवस्थाने यथा शिष्यो भवति तथा 
स्थानगताः प्राङ्मुखो गुरुः कलश प्रक्षिप्त पल्लवैः कलशोदकै 
स्त्रिवारमभिषिंच्य तज्जलं रोमकूपमार्गेण ब्रह्मरन्ध्रादि मूलाधारान्तं 
देहान्तः प्रविश्य सकलदोषक्षालनं करोतीति चिन्तयन्नेव कलशजलेन सकलेनैवा च 
मनं मात्रोपयोगावशिष्ठेन 

प्. १३अ)

सकलां तनुं प्लावयित्वा स्वासनमुपविशेत् | शिष्यश्च धृतशुद्धशुक्ल 
वस्त्रोत्तरीयक गन्धमाल्यादिकः कलशोदकेनाचम्य | गुरुं 
गन्धपुष्पधूपदीपनैवेद्यताम्बूल प्रणामस्तोत्रपाठ स्वात्म समर्पणाख्य 
नवोपचारैः सम्पूज्य नाथेच्छानुसारेण सर्वस्वं तद हुं तद हुं गजाश्व 
महिष्ये मेष गोदासी भूमि सुवर्ण भूषण वस्त्र गृह ग्रामादि यथा विभवं 
समस्तं व्यस्तं वा गुरवे दक्षिणात्वेन समर्प्य | नमस्तेनाथ भगवन्नित्यादि 
पञ्चश्लोकैस्त्रिवारं स्तुत्वा पुष्पाञ्जलित्रयन्दत्वा साष्टाङ्गं त्रिवारं 
प्रणम्य बद्धाञ्जलिर्गुरोः पुरतस्तूष्णीं तिष्ठेत् ततो ज्वालामालिनी चक्रे शिष्य 
मुह्यवेश्य वक्ष्यमाणवेधं कुर्यात् ततो गुरुः कलशस्योद्वत तत्वादिक्ते 
कलशाधो गतचक्रं एव शिष्यमुपवेश्य स्वात्मानं देव्यभिन्नं ध्यात्वा 
सकरुण निर्निमेष दृष्ट्या शिष्यं पश्यन् गुद लिंग मध्यस्थान समारब्ध 
सुषुम्णा दण्ड मूलगत सुवर्णाभ साकिनी देवताकधादि सांताक्षरोपेत 
चतुःपत्रकाधार पद्मकर्णिकान्तर्वर्त्ति त्रिकोणमध्यस्थित वहि तेजः 
हृदयदेशोपलक्षित सुषुम्णा दंड मध्यवर्ति सिन्दूरारुण राकिनी देवता 
ककारादि ठान्तवर्णयुक्त द्वादशपत्रक मलकर्णिकान्तर्वर्ति त्रिकोण 
मध्यस्थितरवितेजः ब्रह्मरन्ध्राधर देशोपलक्षित सुषुम्णा दण्डाग्रवर्ति 
शुक्लद्युति सहस्रदलकमलकर्णिकान्तर्वर्ति त्रिकोणमध्यस्थित 

प्. १३ब्)

चन्द्रतेजः इत्येतत्तेजं स्त्रयमयं श्रीचक्रं स्वस्य हृदये ध्यात्वा स्वस्य वहन्ना 
सामार्गतो वहिर्निर्गतं शिष्यस्य प्रवहन्नासयान्तः श्वासेन हृदये प्रविष्टं च 
तच्चक्रं ध्यात्वा तत्र देवीं लोहितां ललिताकारामिति ध्यात्वा वाह्य 
प्राणप्रतिष्ठां देव्याः अमुष्यास्त्रिपुरसुन्दरी देव्याः प्राणा इह शिष्य 
हृदयगत चक्रे प्राणा इत्यादि मन्त्रेण कृत्वा स्थपनादि चतुष्कमपि तत्तन्मुद्रा 
प्रदर्शनपूर्वकं विधाय तत्र मानसैः पञ्चोपचारैर्देवीमभ्यर्च्य करशुद्धि 
न्यास षडङ्गव्यास वाग्देवता न्यासान्न्यासत्रयपदवाच्यान् शिष्य देहे शिष्यो 
यथा न तन्मंत्राञ्छृणोति तथोन्त्रारणपुर्वकं विधाय नृत्यवाद्यादिकं 
कारयित्वा जीवकर्णे वामस्थाने गुरोर्यथा शिष्यो भवेन्तादृशस्थाने स्थितो गुरुः 
करशुद्धि न्यासविद्या आसन चतुष्कविद्या षडङ्ग न्यासविद्या वाग्देवताष्टक 
विद्या इति संभूयैकोनविंशतिं विद्या वक्ष्यमाण स्वरूपाः पूर्वमुपदिश्य 
प्रधानविद्यां त्रिंश उपदिशेत् ततो देवता मन्त्र गुरुणामैक्य भावना 
प्रकारमुपदिशेत् शिष्यश्च मन्त्रदेवता गुरुणामैक्य भावनपूर्वकं तत्रैव 
चक्रे शतवारं प्रधानविद्यां प्रजप्य नाथाज्ञया तत उत्थाय पूर्ववत् 
स्तोत्रपाठ पुष्पाञ्जलि प्रणामान्कृत्वा योगिनीर्योगिश्च भोजयित्वा ब्राह्मणांश्च 
भूयसी भोजनादिना सन्तर्प्य विष्णु स्मरणादिना कर्मेदं समापयेत् |

प्. १४अ)

जातदीक्षश्च शिष्यो गुरोः सेवामाचरन्नेव त्रिदिन सभिव्याप्य गुरुगृह एव वसेत् | न 
स्वगृहे नापि गृहान्तरे तर्थासति मन्त्रदेवता गुरुतादात्म्यलाभो न स्यात् | ततश्च 
शिष्यो गुरुमन्त्रदेवता तादात्म्य भावनपूर्वक मुक्तन्या स जपाभ्यां 
संशोधितात्मा पूर्णाभिषेकाद्यधि कृतिं लभमानस्तत्पूर्वक द्वितीय 
दीक्षाविधि मनुसरेत् ||

इति मलापकर्षफलक प्रथमदीक्षाविधिः ||

अथ द्वितीयोपदेश पूर्वाङ्ग भूतपूर्णाभिषेकविधिः ||

पूर्णाभिषेको हि त्रिविधः उत्तममध्यकनिष्ठ भेदात् पूर्वपक्षेष्व 
समर्थानामुत्तरोत्तरोधमतामापन्नोपि पक्ष उत्तम एव अधमत्वेत्वस्यैव देवयत् 
पूर्वपूर्वपक्ष सामर्थ्येप्यनुष्ठीयमानादस्मात्फला संबंध इति || 

तत्रोत्तम पूर्णाभिषेक प्रकारो यथा पूर्णिमा दिनोत्तर प्रतिपदादि 
कामावास्यान्त पञ्चदशतिथिषु एकतरतिथि बूद्ध्या षोडश सावन दिनात्मके 
पक्षे ततः पूर्वतन पौर्णमास्यां प्रातःकृत नित्य नैमित्तिक कर्मकः शिष्यो 
गुर्विष्ट देवते नमस्कृत्य विनायक पूजन विष्णुस्मरणानन्तरं गुरोराज्ञां 
गृहीत्वा देशकाल स्वगोत्र राशिनामकामनान्तमुल्लिख्य यथा बुद्धिनियोगं 
विधिना अमुकगोत्रामुक राशिकामुकनामक प्रथमोपदेशेन गुरुत्वस्य जातत्वादिति 

प्. १४ब्)

भावद्वारोत्तमपक्षेण पूर्णाभिषेक पूर्वकं द्वितीयदीक्षांकरिष्ये इति 
संकल्प्य पुनः पूर्ववद्वितीयेत्पन्न मुल्लिख्य दीक्षापूर्वाह्न त्वेन 
पूजनपूर्वकं श्रीगुरोर्योगिनीयोगीनां च यथा संपादित 
वरणासामग्र्यावरणं करिष्ये इति संकल्प्य | पूर्वोपदर्शित गन्धादि 
नवोपचारैर्गुरुं सम्पूज्य | एभिरूर्मिका कर्णाभरणवस्त्रैः पूर्णाभिठोक 
पूर्वकं दीक्षाविधिं कर्तुं गुरुत्वेन त्वां वृणे इत्यभिलप्य 
तत्तद्वरणसामग्रीं गुरवे निवेद्य | योगिन्यादिकमपि श्रीगुरुकर्तृकाभिषेक 
सहकारित्वार्थ वृणे इत्युल्लेखपूर्वकं वृणुयात् || वृतश्च गुरुर्वृतोस्मीत्युक्त्वा 
तत्सामग्रीं स्वीकृत्य यथायोग्यं तत्तदङ्गेषु परिदधात् | ततो वक्ष्यमाण 
पूर्णिमादिनोदितनाथमंडले नवनाथान् प्रत्येकं नवोपचारैः पूजयेत् | ततः 
प्रातःकाले षोडशदिन घटित पक्षस्य प्रथमदिन संबन्धि नित्यादि कर्मकृत्वा 
नवहस्त प्रमाण दैर्घ्य विस्तारक मसृणतर समभूमौ वक्ष्यमाणस्वरूपं 
श्रीचक्रमुद्धृत्य तत्र सर्वेष्वपि fहरानवति संख्येष्वावरण स्थानेषु 
प्रत्येकमेकैकं वृत्तमन्तर्भागेविधाय तेषु वृत्तेषु प्रत्येकं समान्तरालानि 
पञ्चदश चिह्नानि विधाय सूत्रपातै तत्र प्रथम चिह्ना द्वितीयं यावद्द्वितीयात् 
तृतीयं यावत्तृतीया चतुर्थं यावदिति क्रमेण पंचदश पंचदश त्रिकोणानि 
निष्पाद्य प्रतिवृत्तं कर्णिकया 

प्. १५अ)

सह षोडश त्रिकोणान् इनिष्पन्नानीति संभूय षट्त्रिशदुत्तर पञ्चशताधिकैक 
सहस्रसंख्य त्रिकोणेषु निर्मितेषु तावत् संख्य व्रीहि राशीन् परस्परं संभिन्नं 
यथा न भवति तथा प्रकारेणास्तीय तेषु प्रत्येकं स्वर्ण रजत ताम्रका च 
मृदन्यतममयान् स्वस्वपूर्वमुख्यभूताकान् पूर्वोक्त वर्णौषधादिक्वाथ 
समुद्गानदी जलान्यतरेणस्वारी प्रमाणोघ्नपूर्णान् नवरत्न सुवर्ण ताम्र 
गर्भितान् प्रक्षिप्त चन्दन सप्तधान्यकान् इन्द्रवल्लीलतावह्न सहकारपनसाश्वत्थ 
पल्लवमातुलुग फलाभ्यामभिमंडितमुखान् कंठमुखयोरेकैकरवक्त 
वस्त्रवेष्ठितान् कलशान् मूलविद्यया संस्थाप्य प्रथमं सर्वमध्यस्थितकलशे 
सर्वमङ्गलांतच्चक्र चिन्तनपूर्वकं षोडशोपचारैः पूजयेत् तत्प्रकारश्च 
सर्वमङ्गला प्रस्तावे स्पष्टपित्रव्यः || 

इदं तु तत्पूजनादिक पदार्थ सार्थ स्मरणसूत्रं आसनोपवेशनाचमन 
प्राणायाम गणेश प्रणति श्रीविष्णु स्मृति गुरुप्रणाम तदाज्ञाप्रार्थन 
मूर्द्धाधिकरणक नवनाथ पूजन गुरुस्तवपादुकासमुद्धृत श्रीचक्रीय 
सषट्त्रिंशत्सार्द्धैक सहस्रस्थाननिहित व्रीहिराश्यधिकरणक तावत्संख्य 
कलशस्थापन खारी प्रमाण जलीय समभाग जलप्रक्षेपण रक्त 
वस्त्रद्वयवेष्ठन सुवर्ण ताम्र नवरत्न सप्तधान्य 

प्. १५ब्)

चन्दन प्रक्षेपेन्द्वल्लीवद्ध चूतपनसाश्वत्थ पल्लवनिधान मातुलुंगफल 
प्रक्षेपणांतानि कर्माणि कृत्य तत्र कलशान्तर्जले सर्वमङ्गला नित्यपूजा चक्र 
चिन्तन पूजा पूर्वाङ्ग वलिपीठ पूजा साधारगोरोचनादि पंचक सहित जलपुर्ण 
सुवर्णाद्यन्यतमघटित सामान्यार्घ्य पात्रस्थापन तदाधारादि त्रिक विषयक 
कुलसुन्दरी वीजत्रयकरणक वह्नि सूर्यचन्द्र भावन गोरोचनादि विषयक 
पंचभूत भावन सर्वमङ्गला पूजाचक्रभावन तज्जल तद्द्रव्य भेदभावन 
दशसंख्य तद्विद्याकरणकाक्षिमंत्रण तत्षडङ्गदेवता पूजन 
सजलपाद्यार्घ्या च मन स्नानपात्र गन्धाक्षत पुष्पादि पूजासामग्री 
प्रोक्षणांते मूलकरणक प्राणायाम देशकालगोत्र राशिनाम 
कामनोल्लेखपूर्वक पूर्णाभिषेक पूर्वक दीक्षाविधान संकल्पान्ते प्रधान 
देवतायाः नित्यादि पूजायोग्यता सिद्ध्यर्थक भूतशुद्धि प्राणप्रतिष्ठा स्वात्म 
संस्कारान्कुर्यादिति | अत्रानुक्त मंत्रकं कर्मप्रस्तुत नित्यामन्त्रेण कुर्यात् | इदं 
तु बोध्यं स्वनित्यादि कर्मणो देवतान्तर विषयकस्याप्यनुष्ठानावसरे यदि 
भूतशुद्ध्यादयः कृतास्तदा तत एवात्मनः संस्कृतत्वात्पुनर्नतेकरणीयाः नहि 
कर्म भेदात् स्वात्म संस्कार प्रयोजन कानिकान्यपिक कर्माण्या वर्ततेका कथा 
भूत शुद्धादेः ||

प्. १६अ)

मातृकान्यासस्तु तत्तन्न्नित्माविद्यापूर्वक तत्तद्वर्णन्यासस्य विशेष विधानात्प्रति 
तत्तन्नित्यार्चनमप्यावर्त्तते काकधादेवतांतर विषयक मातृकान्यासे न 
तत्रत्वस्येति | ततश्च मातृका षडंग न्यासपूर्वक सविद्य मातृकान्यास प्रस्तुत 
षडङ्गन्यास वर्णन्यास व्यापक न्यासावाअन ध्यान प्राणप्रतिष्ठापन प्रसृत 
किरणरूप तत्समानाकरलतदावरण शक्ति चिन्तन स्थापनादि चतुष्कानुसरण 
द्वादशोपचारक मङ्गलापूजन नाथपूजायुधपूजा सप्तावरणपूजा 
प्रत्यावरणपूजान्त कर्तव्य प्रधानपूजा तदर्पण शिष्टस्तक्पाठ 
तर्पणप्रणामात्मकोपचारत्रय करसा षडंग न्यास वर्णन्यास व्यापक न्यास 
संपुटित नित्यजप नित्यहोम मीराजन वलिदान षडङ्ग देवतापूजनपूर्वक जल 
सर्वमङ्गलैक्य भावनावरण विसर्जन सर्वमङ्गलोद्वासन क्षमापन 
षडङ्गन्यास वर्णान्यास व्यापक न्यास गुरुस्तोत्र देवीस्तोत्रं पाठ गुरुप्रणति 
विष्णुस्मरणांतानिकर्माणिकुर्यादिति सर्वमध्यस्थ कलशे 
सर्वमङ्गलामभ्यर्च्य तत्कलशविन्दूस्तत्परितोगत पञ्चदशकशेषु प्रक्षिपेत् एव 
मेवा न्यूनानतिरिक्त प्रकारेणोणिमादि कलशेषु पंचनवति संख्येषु 
सर्वमङ्गलामभ्यर्च्य तत्तत्कलशबिन्दूनृतत्तत्परितोगत पञ्चदश 
पञ्चदशकलशेषु प्रक्षिपेदिति || इति प्रथमदिनकृत्यम् ||

प्. १६ब्)

ततो द्वितीयदिने कृतनित्यक्रियो गुरुर्द्वादशोपचारैस्तत्र परिचित्रित चक्रोपरि प्रधान 
नित्यां पूजयेत् तत्प्रकारश्चाग्रे स्पष्टयितव्यः अत्र कर्तव्य 
तत्पूजांतर्भूतपदार्थ सार्थस्मरसां सूत्रं यथा आसनोपवेशनाचमन 
प्राणायाम मूर्द्धाधिकरणक स्वगुरुपूजन तत्स्तोत्रपाठ तदाज्ञाप्रार्थन 
वाराहीपूजन कुरुकुल्लापूजन तदाज्ञाप्रार्थन कलशाधिकरणक श्रीचक्र 
चिन्तन तत्तद्देशकालादि समस्तगुप्त प्रकटयोगिनी च 
क्रांताष्टत्रिंशत्पीठदेवतापूजन सामान्यार्घ्यस्थापन पाद्यार्घ्याचमन 
स्नानपात्र वस्त्रभूषण गन्धाक्षत पुष्प धूपदीप नैवेद्य 
ताम्बूलादिकोपचारस्थापनं तत्सर्वप्रोक्षण पुनः प्राणायाम 
करशुद्धिन्यासासन मंत्रचतुष्क करणक स्वासन पूजन षडङ्गन्यास 
विद्मोत्सादन वाग्देवतान्यास मन्त्रवर्णन्यास व्यापक न्यास लौहित्य मानव 
घटिका चक्रपूजा मिथुनचक्रपूजा श्रीचक्र स्वात्मैक्यकरं 
न्यासकरणावाहनासनमन्त्रकरणक देव्यासन पूजन ध्यान तत्तेजः 
पुञ्जकिरणरूपतत्रत्स्थान प्रसृतावरण देवता ध्यान स्थापन 
संनिरोधनावगुण्ठन सन्निधापन स्वस्वमन्त्रपाठपूर्वक 
सप्तदशमुद्राप्रदर्शन 

प्. १७अ)

पाद्यादि ताम्बूलान्न द्वादशोपचारोत्सर्जन तन्निवेदन | देवीशरीराधिकरणक 
पंचदश नित्यापूजन षोडशाक्षरक नवनाथमन्त्रकरणक 
देवीशरीराधिकरणक षोडश नित्याकर्मक पूजनानि कुर्यात् तदेवं 
प्रधानदेवीमभ्यर्च्य अणिमास्थानगत षोडश कलशेषु मध्यस्थ कलशे 
वक्ष्यमाण तद्विद्यया गन्धपुष्पधूपदीपनैवेद्यात्मक पञ्चोपचारैर्मध्य 
कलशेणिमा सिद्धिमभ्यर्च्य तत्पश्चिमकलशे ह्रीं श्रीं अ आ ई रूपशक्ति पादुकां 
पूजयामीति षोडशाक्षरी विद्यया अ आ ई संज्ञकः शक्तिमभ्यर्च्य 
तत्प्रादक्षिरायक्रमायाता पर चतुर्दशशक्तीरप्यणिमासिद्ध्यावरणभूताः 
पूजयेत् तन्मन्त्रेषु सर्वेष्वपि पूर्व बीजद्वयं अन्ते रूपशक्तीति चतुरक्षरांते 
पादुकां पूजयामीति सप्ताक्षरी मध्ये तत्तच्छक्तिनाम 
त्र्यक्षरंदेयमिनिसमाना एव शक्ति मन्त्रानाममात्रं तु भिद्यते इति 
तावन्मन्त्रं स्पष्टं लिख्यते शेषंद्व्येका दशाभ्यां सूच्यते २ अकाई ११ अस्वाई 
११ २ अगाई ११२ अघाई ११२ अङाई ११२ अचाई ११२ अछाई ११२ अजाई ११२ अझाई ११२ अञाई ११२ 
अढाई ११२ अढाई ११२ अडाई ११२ अठाई ११ इति ततो लघिमासिद्धिमा कलशे तद्विद्यया 
तामभ्यर्च्य तदग्रस्थ कलशादि प्रादक्षिण्ये 

प्. १७ब्)

न पञ्चदश कलशेषु तावच्छक्तीः पूर्वोक्त मन्त्रकाः पूजयेत् नाममात्रंतु 
विभिन्नमिति तल्लिख्यते २ अणाई ११२ अताई ११२ अथाई ११२ अदाई ११२ अघाई ११२ अनाई ११२ 
अपाई ११२ अफाई ११२ अवाई १२ अमाई ११२ अयाई ११२ अराई ११२ अलाई ११२ अवाई ११ इति ततो 
महिमाकलशे प्राग्वत्तत्सिद्धिमंत्रेणतां पूजयित्वा तत्परितः कलशेषु 
नमच्छक्तीः पूजयेत् तन्मन्त्रायथा २ अशाई ११२ अषाई ११२ असाई ११२ अहाई ११२ अलाई 
११२ अक्षाई ११२ आ आई ११२ आकाई ११२ आस्वाई ११२ आगाई ११२ आघाई ११२ आङाई ११२ 
आचाई ११२ आछाई ११२ आजाई ११ इति तत ईशित्व सिद्धिकलशे तद्विद्यया तामभ्यर्च्य 
तत्परितः कुंभेषु २ आझाई ११२ आत्राई ११२ आढाई ११२ आठाई ११२ आडाई ११२ 
आछाई ११२ आणाई ११२ आताई ११२ आथाई ११२ आदाई ११२ आधाई ११२ आनाई ११२ आघाई 
११२ आफाई ११२ आवाई ११ इति पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य ततो वशित्वसिद्धिं तत्कलशे 
तद्विद्यया सम्पूज्य तत्परितः पञ्चदशकलशेष्वन्द्यमारभ्य पूर्ववत् २ आमाई 
११२ आमाई ११२ आपाई ११२ आयाई ११२ आराई ११२ आलाई ११२ आवाई ११२ आशाई ११२ आमाई 
११२ आसाई ११२ 

प्. १८अ)

आहाई ११२ आलाई ११२ आक्षाई ११२ इआई ११२ इकाई ११२ इस्वाई ११ इति पञ्चदशशक्तीः 
सम्पूज्य अन्तरे प्राकाम्यासिद्धिकलशे तद्विद्यया तामभ्यर्च्य तत्परितः पञ्चदश 
कलशेषु अग्रमारभ्य २ इगाई ११२ इघाई ११२ इङाई ११२ इघाई ११ २ इछाई ११२ इजाई ११२ 
इझाई ११२ इञाई ११२ इटाई ११२ इठाई ११२ इडाई ११२ इगाई ११२ इताई ११२ इथाई ११ इति 
पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य ततो भुक्ति सिद्धेकलशे तां तद्विद्यमाभ्यर्च्य 
तत्परितः २ इदाई ११२ इधाई ११२ इनाई ११२ इपाई ११२ इफाई ११२ इवाई ११२ इभाई ११२ इमाई 
११२ इपाई ११२ इराई ११२ इलाई ११२ इपाई ११२ इशाई ११२ इषाई ११२ इसाई ११ इति 
विद्याभिस्तत्रत्पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य अनन्तरमिच्छाशक्तिकलशे तद्विद्यया 
तां संपूज्य प्राग्वत् परितस्तस्याः पञ्चदश कलशेषु २ इहाई ११२ इलाई ११२ इक्षाई 
११२ ईआई ११२ ईकाई ११२ ईस्वाई ११२ ईमाई ११२ ईघाई ११२ ईङाई ११२ ईचाई ११२ इछाई ११२ 
ईजाई ११२ ईझाई ११२ ईञाई ११२ ईटाई ११ इति पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य ततो 
रससिद्धिकलशे तां सम्पूज्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु २ ईठाई ११२ ईडाई ११२ 
ईणाई ११२ ईताई ११२ 

प्. १८ब्)

ईथाई ११२ ईदाई ११२ ईधाई ११२ ईनाई ११२ ईपाई ११२ ईफाई ११२ ईवाई ११२ ईभाई ११२ 
ईमाई ११२ ईयाई ११ इति पंचदश विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य ततः 
सर्वकामाकलशे तामभ्यर्च्य तत्परितः पञ्चदश कलशेषु २ ईराई ११२ ईलाई ११२ 
ईवाई ११२ ईशाई ११२ ईषाई ११२ ईसाई ११२ ईहाई ११२ ईलाई ११२ ईक्षाई ११२ उआई ११२ उकाई 
११२ उस्वाई ११२ उगाई ११२ उघाई ११२ उङाई ११ इति विद्याभिः पञ्चदशशक्तीः 
सम्पूज्य ततो ब्राह्मीकलशे तद्विद्यया तां सम्पूज्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु 
एकशः २ उचाई ११२ उछाई ११२ उजाई ११२ उझाई ११२ उञाई ११२ उटाई ११२ उठाई ११२ 
उडाई ११२ उढाई ११२ उणाई ११२ उताई ११२ उथाई ११२ उदाई ११२ उधाई ११२ उनाई ११ इति 
विद्याभिः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य ततो माहेश्वरी कलशे तद्विद्यया 
तामभ्यर्च्य तत्परितः पञ्चदश कलशेषु २ उपाई ११२ उफाई ११२ उवाई ११२ उभाई 
११२ उमाई ११२ उयाई ११२ उराई ११२ उलाई ११२ उवाई ११२ उशाई ११२ उषाई ११२ उसाई ११२ 
उहाई ११२ उलाई ११२ उक्षाई ११ इति विद्याभिः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य कौमारी 
कलशे पूर्ववदेव तद्विद्यया तां सम्पूज्य तत्परितः पञ्चदशकलशे 

प्. १९अ)

खग्रादि क्रम पूर्ववदेवानुसृत्य २ ऊ आई ११२ ऊकाई ११२ ऊखाई ११२ ऊगाई ११२ 
ऊघाई ११२ ऊङाई ११२ ऊचाई ११२ ऊछाई ११२ ऊजाई ११२ ऊझाई ११२ ऊञाई ११२ 
ऊटाई ११२ ऊठाई ११२ ऊडाई ११२ ऊढाई ११ इति विद्याभिस्तत्तच्च्छक्तीः सम्पूज्य | 
ततो वैष्णवीकलशे तद्विद्ययां तां संपूज्य तत्परितः कलशेषु २ ऊणाई ११२ 
ऊथाई ११२ ऊदाई ११२ ऊधाई ११२ ऊनाई ११२ ऊपाई ११२ ऊफाई ११२ ऊवाई ११२ 
ऊभाई ११२ ऊमाई ११२ ऊयाई ११२ ऊराई ११२ ऊलाई ११ इति विद्याभिस्तत्रच्छक्तीः 
सम्पूज्य वाराही कलशे तां सम्पूज्य तत्परितः पञ्चदश कलशेषु क्रमेण २ 
ऊशाई ११२ ऊषाई ११२ ऊसाई ११२ ऊहाई ११२ ऊलाई ११२ ऊक्षाई ११२ ऋआई ११२ ऋकाई 
११२ ऋकाई ११२ ऋखाई ११२ ऋगाई ११२ ऋघाई ११२ ऋङाई ११२ ऋचाई ११२ ऋछाई ११२ ऋजाई ११ 
इति विद्याभिः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य ऐन्द्रीकलशे तद्विद्यया तां सम्पूज्य 
तत्परितः कलशेषु २ ऋझाई ११२ ऋञाई ११२ ऋटाई ११२ ऋठाई ११२ ऋडाई ११२ ऋढाई 
११२ ऋणाई ११२ ऋताई ११२ ऋथाई ११२ ऋदाई ११२ ऋधाई ११२ ऋनाई ११२ ऋपाई ११२ ऋफाई 
११२ ऋवाई ११ इति पञ्चदश विद्याभिस्ताः शक्तीः सम्पूज्य चामुण्डाकलशे 
तद्विद्ययातां 

प्. १९ब्)

सम्पूज्य तत्परितः कलशेषु क्रमेण २ ऋभाई ११२ ऋमाई ११२ ऋयाई ११२ ऋराई ११२ ऋलाई 
११२ ऋवाई ११२ ऋशाई ११२ ऋषाई ११२ ऋसाई ११२ ऋहाई ११२ ऋलाई ११२ ऋक्षाई ११२ ऋआई ११२ 
ऋकाई ११२ ऋस्वाई ११ इति पञ्चदशविद्याभिः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य 
महालक्ष्मीकलशे तद्विद्यया तामभ्यर्च्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु क्रमेण 
२ ऋगाई ११२ ऋघाई ११२ ऋङाई ११२ ऋचाई ११२ ऋछाई ११२ ऋजाई ११२ ऋजाई ११२ ऋझाई ११२ 
ऋञाई ११२ ऋटाई ११२ ऋठाई ११२ ऋडाई ११२ ऋढाई ११२ ऋणाई ११२ ऋताई ११२ ऋथाई ११ इति 
विद्याभिः पञ्चदश तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य मूलेन त्रिपुरारुपिणीं सुन्दरीं 
पञ्चोपचारैः सम्पूज्य नित्यपूजावक्ष्यमाणप्रकारेण प्रथमावरणपूजां 
समर्प्य क्षोभिणी मुद्रां प्रदर्शयेत् ||

इति द्वितीयदिनकृत्यम् ||

तृतीयदिनेपि प्रातः कृत्यादि स्वनित्यकर्म समाप्य देवी सर्वमध्ये मूलविद्यया 
पञ्चोपचारैः सम्पूज्य कामाकर्षिणी कलशेतां तद्विद्ययाभ्यर्च्य 
प्राग्वत्तत्परितः पञ्चदशकलशेषु क्रमेण २ ॠदाई ११२ ऋधाई ११२ ऋनाई ११२ ऋपाई 
११२ ऋफाई ११२ ऋवाई ११२ ऋभाई ११२ ऋमाई ११२ ऋपाई ११२ ऋराई ११२ ऋलाई ११२ ऋवाई 
११२ ऋशाई ११२ ऋषाई ११२ ऋसाई ११ इति विद्याभिः 

प्. २०अ)

पञ्चदश तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य बुर्द्ध्याकर्षिणी कलशे तद्विद्यया तां सम्पूज्य 
तत्परितः पञ्चदशकलशेषु अग्रादि क्रमेण २ ऋहाई ११२ ऋलाई ११२ ऋक्षाई ११२ ऌआई 
११२ ऌकाई ११२ ऌखाई ११२ ऌगाई ११२ ऌघाई ११२ ऌङाई ११२ ऌचाई ११२ ऌछाई ११२ 
ऌजाई ११२ ऌझाई ११२ ऌञाई ११२ ऌटाई ११ इति प्रत्येकं 
षोडशाक्षरीभिर्विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य अहंकाराकर्षिणी कलशे 
तद्विद्यया तां सम्पूज्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु अग्रादि क्रमेण २ ऌठाई ११२ 
ऌडाई ११२ ऌढाई ११२ ऌणाई ११२ ऌताई ११२ ऌथाई ११२ ऌदाई ११२ ऌधाई ११२ ऌनाई 
११२ ऌपाई ११२ ऌफाई ११२ ऌवाई ११२ ऌभाई ११२ ऌमाई ११२ ऌयाई ११ इति प्रत्येकं 
षोडशाक्षरीभिर्विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य शब्दाकर्षिणी कलशे तां 
तद्विद्यया सम्पूज्य तत्परितः कलशेषु २ ऌराई ११ २ ऌलाई ११२ ऌवाई ११२ ऌशाई ११२ 
ऌषाई ११२ ऌसाई ११२ ऌहाई ११२ ऌलाई ११२ ऌक्षाई ११२ ऌआई ११२ ऌकाई ११२ ऌखाई ११२ 
ऌगाई ११२ ऌघाई ११२ ऌङाई ११ इति तत्तद्विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य 
स्पर्शाकर्षिणी कलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः कलशेषु क्रमतः २ ऌचाई 
११२ ऌछाई ११२ ऌजाई ११२ ऌझाई ११२ ऌञाई ११२ ऌटाई ११२ ऌठाई ११२ ऌडाई ११२ 

प्. २०ब्)

ऌढाई ११२ ऌणाई ११२ ऌताई ११२ ऌथाई ११२ ऌदाई ११२ ऌधाई ११२ ऌनाई ११ इति 
पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य रूपाकर्षिणी कलशे तां तद्विद्ययाभ्यर्च्य तत्परितः 
पञ्चदश कलशेषु क्रमेण २ ऌपाई ११२ ऌफाई ११२ ऌवाई ११२ ऌभाई ११२ ऌमाई 
११२ ऌयाई ११२ ऌराई ११२ ऌलाई ११२ ऌवाई ११२ ऌशाई ११२ ऌशाई ११२ ऌषाई ११२ ऌसाई 
११२ ऌहाई ११२ ऌलाई ११२ ऌक्षाई ११ इति पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य ततो रसाकर्षिणी 
कलशे तद्विद्यया तां समभिपूज्य तत्परितः पञ्चदश कलशेषु क्रमेण २ एआई ११ 
२ एकाई ११२ एखाई ११२ एगाई ११२ एघाई ११२ एङाई ११२ एचाई ११२ एछाई ११२ एजाई ११२ 
एझाई ११२ एञाई ११२ एटाई ११२ एठाई ११२ एडाई ११२ एढाई ११ इति पञ्चदश 
संख्याभिः प्रत्येकं षोडशाक्षरीभिस्तत्तद्विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य ततो 
गन्धाकर्षिणी कलशे तद्विद्याभिस्तां समभ्यर्च्य तत्परितः पञ्चदश कलशेषु २ 
एणाई ११२ एताई ११२ एथाई ११२ एदाई ११२  एधाई ११२ एनाई ११२ एपाई ११२ एफाई ११२ 
एवाई ११२ एभाई ११२ एमाई ११२ एयाई ११२ एराई ११२ एलाई ११२ एवाई ११ इति 
विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य तदनन्तरं चित्ताकर्षिणी कलशे तद्विद्यया तां 
सम्पूज्य तत्परितः 

प्. २१अ)

पञ्चदशकलशेषु २ एशाई ११२ एषाई ११२ एसाई ११२ एहाई ११२ एलाई ११२ एक्षाई ११२ 
ऐआई ११२ ऐकाई ११२ ऐखाई ११२ ऐगाई ११२ ऐघाई ११२ ऐङाई ११२ ऐचाई ११२ ऐछाई ११२ 
ऐजाई ११ इति विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य धैर्याकर्षिणी कलशे तद्विद्यया 
तामभ्यर्च्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु क्रमेण २ ऐझाई ११२ ऐञाई ११२ ऐटाई 
११२ ऐढाई ११२ ऐडाई ११२ ऐढाई ११२ ऐणाई ११२ ऐताई ११२ ऐथाई ११२ ऐदाई ११२ 
ऐधाई ११२ ऐनाई ११२ ऐपाई ११२ ऐफाई ११२ ऐवाई ११ इति 
पञ्चदशशक्तीस्तत्तद्विद्याभि. सम्पूज्य स्मृत्याकर्षिणी शक्तिकलशे तद्विद्यया 
तां सम्पूज्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु क्रमेण २ ऐभाई ११२ ऐमाई ११२ ऐयाई 
११२ ऐराई ११२ ऐलाई ११२ ऐवाई ११२ ऐशाई ११२ ऐषाई ११२ ऐसाई ११२ ऐहाई ११२ ऐलाई ११२ 
ऐक्षाई ११२ ओआई ११२ ओकाई ११२ ओखाई ११ इति षोडशाक्षरीभिर्विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः 
सम्पूज्य ततो नामाकर्षिणी कलशे तद्विद्यया नामभ्यर्च्य तत्परितः पञ्चदश 
कलशेषु क्रमेण २ ओगाई ११२ ओघाई ११२ ओङाई ११२ ओचाई ११२ ओछाई ११२ ओजाई ११२ 
ओझाई ११२ ओञाई ११२ ओटाई ११२ ओठाई ११२ ओडाई ११२ ओढाई ११२ ओणाई ११२ ओताई ११२ 
ओथाई ११ इति विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य | ततो वीजाकर्षिणी कलशे तां तद्विद्यया 
सम्पूज्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु क्रमेण २ ओदाई ११२ ओधाई ११२ ओनाई ११२ 
ओपाई ११२ ओफाई ११२ ओवाई ११२ ओभाई ११२ ओमाई ११२ ओपाई ११२ ओपाई ११२ ओलाई ११२ 
ओवाई ११२ ओशाई ११२ ओषाई ११२ ओसाई ११ इति विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य तत 
आत्माकर्षिणी कलशे तद्विद्यया तां सम्पूज्य तत्परितः पञ्चदश कलशेषु 
क्रमेण २ ओहाई ११२ ओलाई ११२ ओक्षाई ११२ औआई ११२ औकाई ११२ औखाई ११२ औगाई ११२ 
औघाई ११२ औङाई ११२ औचाई ११२ औछाई ११२ औजाई ११२ औझाई ११२ औञाई ११२ 
औटाई ११ इति प्रत्येकं षोडशाक्षर विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य अमृताकर्षिणी 
कलशे तां तद्विद्यया सम्पूज्य तत्परितः पञ्चदश कलशेषु क्रमेण २ औठाई ११२ 
औडाई ११२ औढाई ११२ औणाई ११२ औताई ११२ औधाई ११२ औदाई ११२ औधाई ११२ 
औनाई ११२ औपाई ११२ औफाई ११२ औवाई ११२ औभाई ११२ औमाई ११२ औपाई ११ इति 
विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य शरीराकर्षिणी कलशेतां तद्विद्यया सम्पूज्य 
तत्परितः पञ्चदश कलशेषु २ औराई ११२ औलाई ११२ औवाई ११२

प्. २२अ)

औशाई ११२ औषाई ११२ औसाई ११२ औहाई ११२ औलाई ११२ औक्षाई ११२ अंआई ११२ अंकाई 
११२ अंकाई ११२ अंगाई ११२ अंघाई ११२ अंङाई ११ इति पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य 
मूलविद्यया त्रिपुरेशी चक्रेश्वरी रूपिणी श्रीत्रिपुरसुन्दरी पञ्चोपचारैः सम्पूज्य 
नित्यपूजोक्त प्रकारेण द्वितीयावरणपूजां समर्प्य द्राविणि मुद्रां प्रदर्शयेत् || 
इति तृतीयदिनकृत्यम् ||

चतुर्थदिने स्वप्नित्यनैमित्तिक कर्मानन्तरं प्रधानदेवीं पञ्चोपचारैः 
सम्पूज्य अनन्तरं अनङ्ग कुसुमा कलशे पञ्चोपचारैस्तामभ्यर्च्य तत्परितः 
पञ्चदश कलशेषु क्रमेण | २ अंचाई ११२ अंछाई ११२ अंजाई ११२ अंझाई ११२ 
अंञाई ११२ अंटाई ११२ अंठाई ११२ अंडाई ११२ अंढाई ११२ अंणाई ११२ अंताई 
११२ अंथाई ११२ अंदाई ११२ अंधाई ११२ अंनाई ११ इति प्रत्येकं 
षोडशाक्षरीभिर्विद्याभिस्तत्रच्छक्तीः सम्पूय | अनङ्ग मेखला कलशे 
तद्विद्ययातामभ्यर्च्य | तत्परितः पञ्चदश कलशेषु २ अंपाई ११२ अंफाई ११२ 
अंबाई ११२ अंभाई ११२ अंमाई ११२ अंयाई ११२ अंराई ११२ अंलाई ११२ अंवाई ११२ 
अंशाई ११२ अंषाई ११२ अंसाई ११२ अंहाई ११२ अंलाई ११२ अंक्षाई ११ इति 
विद्याभिस्तत्रच्छक्तीः सम्पूज्य अनङ्गमदना कलशे तद्विद्यया तां सम्पूज्य 
तत्परितः कलशेषु २ 

प्. २२ब्)

अः आई ११२ अःकाई ११२ अःखाई ११२ अःगाई ११२ अःघाई ११२ अःङाई ११२ अःचाई ११२ 
अःछाई ११२ अःजाई ११२ अःझाई ११२ अञाई ११२ अःटाई ११२ अःठाई ११२ अःछाई ११२ 
अःणाई ११ इति विद्यामिस्तत्रच्छक्तीः सम्पूज्य | अनङ्गमदनातुराकलशे तद्विद्यया 
तामभ्यर्च्य तत्परितः स्थापित कलशेष्वग्रादि प्रादक्षिण्येन २ अःसाई ११२ अःताई 
११२ अःथाई ११२ अःदाई ११२ अःधाई ११२ अःनाई ११२ अःपाई ११२ अफाई ११२ अःवाई ११२ 
अःभाई ११२ अमाई ११२ अःयाई ११२ अःराई ११२ अःलाई ११२ अःवाई ११ इति 
षोडशाक्षरीभिस्तद्विद्ययाभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य | अनङ्गरेखांकलशे 
तद्विद्यया तां सम्पूज्य | तत्परितः पञ्चदश कलशेषु २ अःशाई ११२ अःषाई ११२ 
अःसाई ११२ अःहाई ११२ अःलाई ११२ अःक्षाई ११२ स-आई ११२ सकाई ११२ सखाई ११२ सगाई 
११२ सघाई ११२ सङाई ११२ सचाई ११२ सछाई ११२ सजाई ११ इति 
षोडशाक्षरविद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य | ततोऽनङ्ग वेगाकलशे तद्विद्यया 
तां सम्पूज्य तत्परितः पञ्चदश कलशेषु २ स-आई ११२ सञाई ११२ सटाई ११२ 
सठाई ११२ सडाई ११२ सढाई ११२ सणाई ११२ सताई ११२ सधाई ११२ सदाई १११२ 
सधाई ११२ सनाइ ११२ 

प्. २३अ)

सपाई ११२ सफाई ११२ सवाई ११ इति विद्याभिस्तत्तच्छक्तीःः सम्पूज्य | अनङ्गाङ्कुशा 
कलशे तद्विद्यया तामभ्यर्च्य | तत्परितः पञ्चदशकलशेषु क्रमशः २ सभाई 
११२ समाई ११२ सयाई ११२ सराई ११२ सलाई ११२ सवाई ११२ सशाई ११२ सषाई ११२ ससाई 
११२ सहाई ११२ सलाई ११२ सक्षाई ११२ सा-आई ११२ साकाई ११२ साखाई ११ इति 
विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य अनङ्गमालिनी कलशे तामभ्यर्च्य तत्परितः 
पञ्चदशकलशेषु क्रमेण २ सागाई ११२ साघाई ११२ साङाई ११२ साचाई ११२ 
साछाई ११२ साजाई ११२ साझाई ११२ साञाई ११२ साटाई ११२ साठाई ११२ साडाई ११२ 
साढाई साणाई ११२ साताई ११२ साधाई ११ इति 
षोडशाक्षरीभिर्विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य | मूलेन त्रिपुरसुन्दरीरूपिणीं 
चक्रेशी पञ्चोपचारैः सम्पूज्य | नित्यपूजावत्तृतीया वरणपूजां निवेद्य 
सर्वाकर्षिणी मुद्रां प्रदर्शयेत् ||

इति चतुर्थदिनकृत्यम् ||

ततः पञ्चमदिने स्वनित्यकमान्ते देवीं प्रधानभूतां सर्वमध्ये 
पञ्चोपचारैः सम्पूज्य सर्वसंक्षोभिणी कलशे पञ्चोपचारैस्तद्विद्यया 
तामभ्यर्च्य | तत्परितः पञ्चदश कलशेषु क्रमेण २ सादाई ११२ साधाई ११२ 
सानाई ११२ सामाई ११२ साफाई ११२ सावाई ११२ साभाई ११२ सामाई ११२ सायाई ११२ 
साराई ११२ 

प्. २३ब्)

सालाई ११२ सावाई ११२ साशाई ११२ साषाई ११२ सासाई ११ इति 
षोडशाक्षरविद्यामिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य सर्वविद्राविणी कलशे 
तद्विद्ययातामभ्यर्च्य | तत्परितः पञ्चदश कलशेषु २ साहाई ११२ सालाई ११२ 
साक्षाई ११२ सिआई ११२ सिकाई ११२ सिखाई ११२ सिगाई ११२ सिघाई ११२ सिङाई ११२ सिचाई ११२ 
सिछाई ११२ सिजाई ११२ सिझाई ११२ सिञाई ११२ सिटाई ११ इति विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः 
सम्पूज्य | सर्वाकर्षिणी कलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य | तत्परितः कलशेषु २ सिठाई 
११२ सिडाई ११२ सिढाई ११२ सिणाई ११२ सिताई ११२ सिथाई ११२ सिदाई ११२ सिधाई ११२ सिनाई 
११२ सिपाई ११२ सिफाई ११२ सिवाई ११२ सिभाई ११२ सिमाई ११२ सियाई ११ इति षोडशाक्षर 
विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य | सर्वाह्लादिनी कलशे तद्विद्यया तां सम्पूज्य | 
तत्परितः पञ्चदशकलशेषु २ सिराई ११२ सिलाई ११२ सिवाई ११२ सिशाई ११२ सिषाई ११२ 
सिसाई ११२ सिहाई ११२ सिलाई ११२ सिक्षाई ११२ सीआई ११२ सीकाई ११२ सीखाई ११२ सीगाई ११२ 
सीङाई ११ इति विद्याभिः पञ्चदश तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य | सर्वसंमोहि नीलकलशे 
तद्विद्यया तां सम्पूज्य | तत्परितः पञ्चदश कलशेषु २ सीचाई ११२ सीछाई ११२ 
सीजाई ११२ सीझाई ११२ सीञाई ११२ सीटाई ११२

प्. २४अ)

सिठाई ११२ सीडाई ११२ सीढाई ११२ सीणाई ११२ सीताई ११२ सीथाई ११२ सीदाई ११२ 
सीधाई ११२ सीनाई ११ इति पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य सर्वस्तंभिनी कलशे 
तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः पञ्चदश कलशेषु क्रमेण २ सीपाई ११२ सीफाई 
११२ सीवाई ११२ सीभाई सीमाई ११२ सीयाई ११२ सीराई ११२ सीलाई ११२ सीवाई ११२ सीशाई 
११२ सीषाई ११२ सीसाई ११२ सीहाई ११२ सीलाई ११२ सीक्षाई ११ इति विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः 
सम्पूज्य सर्वजम्भिनीकलशे तद्विद्ययातां सम्पूज्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु 
क्रमेण २ सुआई ११२ सुकाई ११२ सुखाई ११२ सुगाई ११२ सुघाई ११२ सुङाई ११२ सुचाई 
११२ सुछाई ११२ सुजाई ११२ सुझाई ११२ सुञाई ११ सुटाई ११२ सुठाई ११२ सुडाई ११२ 
सुढाई ११ इति पञ्चदशविद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य सर्ववशङ्करी कलशे 
तद्विद्ययानामभ्यर्च्य पूर्ववदेव तत्परितः पञ्चदशकलशेषु २ सुणाई ११२ 
सुताई ११२ सुथाई ११२ सुदाई ११२ सुधाई ११२ सुताई ११२ सुपाई ११२ सुफाई ११२ सुवाई 
११२ सुभाई ११२ सुमाई ११२ सुयाई ११२ सुराई ११२ सुलाई ११२ सुवाई ११ इति 
पञ्चदशविद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य सर्वरञ्जिनीकलशे 
तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्पर्तिअः पञ्चदशकलशेषु २ सुशाई ११२ सुषाई ११२ सुसाई 
११२ सुहाई ११ 

प्. २४ब्)

२ सुलाई ११२ सुक्षाई ११२ सुआई ११२ सूकाई ११ २ सुखाई ११ २ सूघाई ११ २ सूघाई ११ २ 
सूङाई ११ २ सूचाई ११ २ सूछाई ११ २ सूआई ११ इति पञ्चदशशक्तीस्तत्तद्विद्याभिः 
सम्पूज्य सर्वोन्मादीनीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु 
२ सूझाई ११ २ सूञाई ११ २ सूटाई ११ २ सूठाई ११ २सूडाई ११ २ सूढाई ११ २ 
सूणाई ११ २ सूताई ११ २ सूथाई ११ २ सूदाई ११ २ सूधाई ११ २ सूनाई ११ २ सूपाई 
सूफाई ११ २ सूवाई ११ इति षोडशाक्षरीभिर्विद्याभिः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य 
सर्वार्थसाधनीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु २ 
सूभाई ११ २ सूमाई ११ २ सूयाई ११ २ सूराई ११ २ सूलाई ११ २ सूवाई ११ २सूशाई ११ २ 
सूषाई ११ २ सूसाई ११ २ सूहाई ११ २ सूलाई ११ २ सूक्षाई ११ २ सेआई ११ २ सेकाई ११ २ 
सेखाई ११ इति पञ्चदशविद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य सर्वसम्पत्तिपूरणीकलशे 
तद्विद्ययानां सम्पूज्य | तत्परितः पञ्चदश कलशेषु २ सेगाई ११ २ सेघाई ११ २ 
सेङाई ११ २ सेचाई ११ २ सेछाई ११ २सेजाई ११ २ सेझाई ११ २ सेटाई ११ २ सेठाई ११ २ 
सेडाई ११ २ सेढाई ११ २ सेणाई ११ २ सेताई ११ २ सेथाई ११ इति 
पञ्चदशविद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य सर्वमन्त्रमयी कलशे 
तद्विद्ययातामब्यर्च्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु २ सेदाई ११२ 

प्. २५अ)

सेधाई ११ २ सेनाई ११ २ सेपाई ११ २ सेफाई ११ २ सेवाई ११ २ सेभाई ११ २ सेमाई ११ २सेयाई 
११ २ सेराई ११ २ सेलाई ११ २ सेवाई ११ २ सेशाई ११ २ सेषाई सेसाई ११ इति पञ्चदश 
विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य सर्वद्वन्द्वक्षयङ्करी कलशे 
तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः पञ्चदशकलशे क्रमेणग्रमारभ्य २ सेहाई ११ २ 
सेलाई ११ २ सेक्षाई ११ २ सैआई ११ २ सैकाई ११ २ सैखाई ११ २ सैगाई ११ २ सैघाई ११ २ 
सैङाई ११ २ सैचाई ११ २ सैछाई ११ २ सैजाई ११ २ सैझाई ११ २ सैञाई ११ २ सैटाई ११ इति 
प्रत्येकं षोडशाक्षरविडाभिस्तत्रच्छक्तीः सम्पूज्य मूलविद्यया त्रिपुरवासिनी 
चक्रेशी रूपिणीं देवीं पञ्चोपचारैः सम्पूज्य नित्यपूजावदेव 
चतुर्थावरणपूजां समर्प्य सर्ववशङ्करी मुद्रां प्रदर्शयेत् || 

इति पञ्चमदिनकृत्यम् ||

ततः षष्ठदिने स्वनित्यनैमित्तिक कर्मानन्तरं मध्यस्थित प्रधानदेवतां 
पञ्चोपचारैः सम्पूज्य सर्वसिद्धिप्रदा कलशे पञ्चोपचारैस्तद्विद्ययातां 
सम्पूज्य तत्परितः पञ्चदश कलशेषु २ सैठाई ११ २ सैडाई ११ २ सैढाई ११ २ 
सैणाई ११ २ सैताई ११ २ सैथाई ११ २ सैदाई ११ २ सैधाई ११ २ सैनाई ११ २ सैपाई ११ २ 
सैफाई ११ २ सैवाई ११ २ सैभाई ११ २ सैमाई ११ २ सैयाई ११ इति 
पञ्चदशशक्तीस्तत्तद्विद्याभिः सम्पूज्य सर्वसपत्प्रदाकलशे 
तद्विद्ययातामभ्यर्च्य |

प्. २५ब्)

तत्परितः पञ्चदश कलशेषु २ सैराई ११ २ सैलाई ११ २ सैवाई ११ २ सैशाई ११ २ सैषाई 
११ २ सैसाई ११ २सैहाई ११ २ सैलाई ११ २ सैक्षाई ११ २ सोआई ११ २ सोकाई ११ २ सोखाई ११ २ 
सोगाई ११ २ सोघाई ११ २ सोङाई ११ इति विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य सर्वप्रियङ्करी 
कलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य | तत्परितः पञ्चदशकलशेषु २ सोचाई ११ २ ११ २ 
सोछाई ११ २ सोजाई ११ २ सोझई ११ २ सोञाई ११ २ सोटाई ११ २ सोठाई ११ २ सोडाई ११ २ 
सोढाई ११ २ सोणाई ११ २ सोताई ११ २ सोथाई ११ २सोदाई ११ २ सोधाई ११ २ सोनाई ११ इति 
विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य सर्वमङ्गलकारिणी कलशे तद्विद्यया तां 
सम्पूज्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु क्रमात् २ सोपाई ११ २ सोफाई ११ २ सोवाई ११ २ 
सोभाई ११ २ सोमाई ११ २ सोपाई ११ २ सोराई ११ २ सोलाई ११ २ सोवाई ११ २ सोशाई ११ २ 
सोषाई ११ २ सोसाई ११ २ सोहाई ११ २ सोलाई ११ २ सोक्षाई ११ इति विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः 
सम्पूज्य सर्वकामप्रदाकलशे तद्विद्यया तां सम्पूज्य तत्परितः पञ्चदश 
कलशेषु २ सौआई ११ २ सौकाई ११ २सौखाई ११ २ सौगाई ११ २ सौघाई ११ २ सौङाई ११ २ 
सौचाई ११ २ सौछाई ११ २ सौजाई ११ २सौझाई ११ २सौञाई ११ २सौटाई ११ २ सौठाई ११ २ 
सौडाई ११ २सौढाई ११ इति विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य सर्वदुःखविमोचनी 

प्. २६अ)

कलशे तां तद्विद्ययाभ्यर्च्य २ सौणाई ११ २ सौताई ११ २ सौथाई ११ २ सौदाई ११ २ 
सौदाई सौधाई ११ २ सौनाई ११ २ सौपाई ११ २ सौफाई ११ २ सौवाई ११ २ सौभाई ११ 
२सौमाई ११ २ सौयाई ११ २सौराई ११ २ सौलाई ११ २सौवाई ११ इति विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः 
सम्पूज्य सर्वमृत्युप्रशमनीकलशे तद्विद्यया तां सम्पूज्य तत्परितः 
पञ्चदशकलशेषु २ सौशाई ११ २ सौषाई ११ २सौसाई ११ २सौहाई ११ २सौलाई ११ 
२सौक्षाई ११ २ संआई ११ २संकाई ११ २ संखाई ११ २ संगाई ११ २ संघाई ११ २ 
संङाई ११ २ संचाई ११ २ संछाई ११ २ संजाई ११ २ ११ इति विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः 
सम्पूज्य | सर्वविघ्नविनाशिनी कलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः 
पञ्चदशकलशेषु २ संझाई ११ २ संञाई ११ २ संटाई ११ २ संठाई ११ २ 
संडाई ११ २ संढाई ११ २ संणाई ११ २ संताई ११ २ संथाई ११ २ संदाई ११ २ 
संधाई ११ २ संनाई ११ २संपाई ११ २संफाई ११ २ संवाई ११ इति 
पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य सर्वाङ्गसुन्दरी कलशे तद्विद्ययातां सम्पूज्य 
तत्परितः पञ्चदशकलशेषु २ संभाई ११ २ संमाई ११ २ संयाई ११ २ संराई ११ २ 
संलाई ११ २ संवाई ११ २ संशाई ११ २ संषाई ११ २संसाई ११ २ संहाई ११ २ 
संलाई ११ २ संक्षाई ११ २ सःआई ११ २ सःकाई ११ २ सःखाई ११ इति 
पञ्चदशविद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य सर्वसौभाग्यदायिनीकलशे 
तद्विद्ययातां संपूज्य तत्परितः कलशेषु २ सःमाई ११ २ 

प्. ६ब्)

सःघाई ११ २ सःङाई ११ २ सःचाई ११ २ सःछाई ११ २ सःजाई ११ २ सःझाई ११ २ 
सःञाई ११ २ सःटाई ११ २ सःठाई ११ २ सःडाई ११ २ सःढाई ११ २ सःणाई ११ २ 
सःताई ११ २ सःथाई ११ इति विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य मूलविद्यया 
त्रिपुरश्रीचक्रेशीरूपिणीं देवीं पञ्चोपचारैः सम्पूज्य 
नित्यार्चनवत्पञ्चमावरणपूजां निवेद्य सर्वोन्मादिनी मुद्रां प्रदर्शयेत् ||

इति षष्ठदिनकृत्यम् ||

सप्तः सप्तमदिने नित्यनैमित्तिकानन्तरं मूलविद्याया सर्वमध्ये प्रधानदेवीं 
सम्पूज्य सर्वज्ञाकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु २ 
सःदाई ११ २ सःधाई ११ २ सःनाई ११ २ सःपाई ११ २ सःफाई ११ २ सःवाई ११ २ 
सःभाई ११ २ सःमाई ११ २ सःयाई ११ २ सःराई ११ २ सःलाई ११ २ सःवाई ११ २ सःशाई 
११ २ सःषाई ११ २ सःसाई ११ इति विद्याभिःपञ्चदशतत्तच्छक्तीः सम्पूज्य 
सर्वशक्तिकलशे तद्विद्ययातां सम्पूज्य परितं पञ्चदशकलशेषु क्रमेण २ 
सःहाई ११ २ सःलाई ११ २ सःक्षाई ११ २ ह-आई ११ २ हकाई ११ २ हखाई ११ २ हगाई ११ २ 
हघाई ११ २ हङाई ११ २ हचाई ११ २ हछाई ११ २ हजाई ११ २ हझाई ११ २ हञाई ११ इति 
विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य सर्वैश्वर्य प्रदाकलशे तद्विद्ययातां सम्पूज्य 
तत्परितः पञ्चदशकलशेषु २ हठाई ११ २ हडाई ११ २ हढाई ११ २हणाई ११ २ हताई 
११ २ हथाई ११ २ हदाई ११ २ 

प्. २७अ)

हधाई ११ २ हनाई ११ २ हपाई ११ २हफाई ११ २ हवाई ११ २हभाई ११ २हमाई ११ २ 
हयाई ११ इति पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य सर्वज्ञा कलशे तद्विद्यया तां सम्पूज्य 
तत्परितः पञ्चदशकलशेषु २ हराई ११ २ हलाई ११ २ हवाई ११ २ हशाई ११ २ हषाई 
११ २ हसाई ११ २ हहाई ११ २ हलाई ११ २ हक्षाई ११ २ हा-आई ११ २ हा-काई ११ २ हा-खाई 
११ २हागाई ११ २ हाघाई ११ २हाङाई ११ इति विद्याभिः  पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य 
सर्वव्याधि विनाशिनी कलशे तद्विद्यया तां सम्पूज्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु 
२ हाचाई ११ २ हाछाई ११ २ हाजाई ११ २ हाझाई ११ २ हाञाई ११ २ हाटाई ११ २ हाठाई 
११ २ हाडाई ११ २ हाढाई ११ २ हाणाई ११ २ हाताई ११ २ हाथाई ११ २ हादाई ११ २ 
हाधाई ११ २ हानाई ११ इति विद्याभिः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य तत 
सर्वाधारस्वरूपाकलशे तद्विद्यया तां सम्पूज्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु २ 
हापाई ११ २ हाफाई ११ २ हावाई ११ २ हाभाई ११ २ हाभाई ११ २ हामाई ११ २ हाराई 
११ २ हालाई ११ २ हावाई ११ २ हाशाई ११ २ हाषाई ११ २ हासाई ११ २ हाहाई ११ २ हालाई 
११ २ हाक्षाई ११ इति विद्याभिः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य सर्वपापहराकलशे 
तद्विद्यया तां सम्पूज्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु २ हिआई ११ २ हिकाई ११ २ 
हिखाई ११ २ हिगाई ११ २ हिघाई ११ २ हिङाई ११ २ हिचाई ११ २ हिछाई ११ २ हिजाई ११ २ 
हिझाई ११ २

प्. २७ब्)

हिञाई ११ २ हिटाई ११ २ हिठाई ११ २ हिडाई ११ २ हिढाई  ११ इति पञ्चदशशक्तीः 
सम्पूज्य सर्वानन्दमयी कलशे तद्विद्यथा तां सम्पूज्य तत्परितः 
पञ्चदशकलशेषु २ हिणाई ११ २ इताई ११ २ हिथाई ११ २ हिदाई ११ २ हिनाई ११ २ हिपाई ११ 
२ हिफाई ११ २ हिवाई ११ २ हिभाई ११ २ हिमाई ११ २ हियाई ११ २ हिराई ११ २ हिलाई ११ २ 
हिवाई ११ इति विद्याभिः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य सर्वरक्षास्वरूपिणी कलशे 
तद्विद्ययातां सम्पूज्य | तत्परितः पञ्चदशकलशेषु क्रमात् २ हिशाई ११ २ हिषाई 
११ २ हिसाई ११ २ हिहाई ११ २ हिलाई ११ २ हिक्षाई ११ २ हीआई ११ २ हीकाई ११ २ हीखाई ११ २ 
हीगाई ११ २ हीयाई ११ २ हीङाई ११ २ हीचाई ११ २ हीछाई११ २ हीजाई ११ इति षोडशाक्षरी 
विद्याभिः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य सर्वेप्सित फलप्रदाकलशे 
तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु २ हीझाई ११ २ हीञाई ११ २ 
हीटाई ११ २ हीठाई ११ २ हीडाई ११ २ हीढाई ११ २ हीणाई ११ २ हीताई ११ २ हीथाई ११ २ 
हीदाई ११ २ हीधाई ११ २ हीनाई ११ २ हीमाई ११ २ हीफाई ११ २ हीवाई ११ इति 
विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पुज्य मूलविद्यया त्रिपुरमालिनी चक्रेशी रूपिणीं देवीं 
पञ्चोपचारैः सम्पूज्य नित्यपूजावदेव षष्ठावरणपूजां निवेद्य 
महाङ्कुशाभिधां मुद्रां प्रदर्शयेत् || इति सप्तमदिनकृत्यम् ||

प्. २८अ)

ततोष्टमदिने प्रातःस्वनित्यादिकृत्यं निर्वर्त्य प्रधानदेवतां सर्वमध्ये 
पञ्चोपचारैः सम्पूज्य वशिनी कलशे तद्विद्यया नामभ्यर्च्य तत्परितः 
पञ्चदशकलशेषु २ हीभाई ११ २ हीमाई ११ २ हीयाई ११ २ हीराई ११ २ हीलाई ११ २ 
हीवाई ११ २ हीशाई ११ २ हीषाई ११ २ हीसाई ११ २ हीहाई ११ २ हीलाई ११ २ हीक्षाई ११ २ 
हुआई ११ २ हुकाई ११ २ हुखाई ११ इति विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्यः | ततः 
कामेश्वरीकलशे तद्विद्यया तां सम्पूज्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु २ हुगाई 
११ २ हुघाई ११ २ हुङाई ११ २ हुचाई ११ २ हुछाई ११ २ हुजाई ११ २ हुझाई ११ २ हुञाई 
११ २ हुटाई ११ २ हुठाई ११ २ हुडाई ११ २ हुढाई ११ २ हुणाई ११ २ हुताई ११ २ हुथाई 
११ इति विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य | ततो मोहिनी कलशे त्द्विद्यया तां सम्पूज्य 
तत्परितः पञ्चदशकलशेषु २ हुदाई ११ २ हुधाई ११ २ हुनाई ११ २ हुपाई ११ २ 
हुफाई ११ २ हुवाई ११ २ हुभाई ११ २ हुमाई ११ २हुयाई ११ २ हुराई ११ २ हुलाई ११ २ 
हुवाई ११ २ हुशाई ११ २ हुषाई ११ २ हुसाई ११ इति पञ्चदशविद्याभिस्तत्तच्छक्तीः 
सम्पूज्य ततो विमलाकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः पञ्चदश कलशेषु २ 
हुहाई ११ २ हुलाई ११ २ हुक्षाई ११ २ हूआई ११ २ हूकाई ११ २ हूखाई ११ २ हूगाई ११ २ 
हूघाई ११ २ हूङाई ११ २ हूचाई ११ २ हूछाई ११ २ 

प्. २८ब्)

हूजाई ११ २ हूझाई ११ २ हूञाई ११ २ हूटाई ११ इति पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य | 
तदनन्तर मरुणाकलशे तद्विद्यया तां सम्पूज्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु 
क्रमशः २ हूठाई ११ २ हूढाई ११ २ हूणाई ११ २ हूताई ११ २ हूथाई ११ २ हूदाई 
११ २ हूधाई ११ २ हूनाई ११ २ हूपाई ११ २ हूफाई ११ २ हूवाई ११ २ हूभाई ११ २ 
हूमाई ११ २ हूमाई ११ इति विद्याभिपञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य | ततो जयिनी कलशे 
तद्वियया तां सम्पूज्य तत्परित. पञ्चदशकलशेषु २ हूराई ११ २ हूलाई ११ २ 
हूवाई ११ २ हूशाई ११ २ हूषाई ११ २ हूसाई ११ २ हूहाई ११ २ हूलाई ११ २ हूक्षाई 
११ २ २ हेआई ११ २ हेकाई ११ २ हेखाई ११ २ हेगाई ११ २ हेघाई ११ २ हेङाई ११ इति 
पञ्चदशविद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य | ततः सर्वेश्वरी कलशे तद्विद्यया तां 
सम्पूज्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु २ हेचाई ११ २ हेछाई ११ २ हेजाई ११ २ हेझाई ११ 
२ हेञाई ११ २ हेटाई ११ २ हेठाई ११ २ हेडाई ११ २ हेढाई ११ २ हेणाई ११ २ हेताई ११ २ 
हेथाई ११ २ हेदाई ११ २ हेधाई ११ २ हेनाई ११ इति पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य ततः 
कौलिनीकलशे तद्विद्यया तां सम्पूज्य | तत्परितः पञ्चदशकलशेषु क्रमेण २ 
हेभाई ११ २ हेफाई ११ २ हेवाई ११ २ हेभाई ११ २ हेमाई ११ २ हेयाई ११ २ हेराई ११ २ 
हेलाई ११ २ हेवाई ११ २ हेशाई ११ २ हेषाई ११ २ हेसाई ११ २ हेहाई ११ २ हेलाई ११ २ 
हेक्षाई ११ इति विद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य |

प्. २९अ)

मूलेन त्रिपुरासिद्धा चक्रेशी रूपिणीं देवीं पञ्चोपचारैः सम्पूज्य | 
नित्यपूजावत्समावरणपूजां निवेद्यं खेचरीमुद्रां प्रदर्शयेत् || 
इत्यष्टमदिनकृत्यम् ||

ततो नवमदिने स्वनित्यनैमित्तिक कर्मानन्तरं सर्वमाध्यस्थां प्रधानदेवीं 
पञ्चोपचारैः सम्पूज्य गुरुमुखावगतस्थानकेशाक्तवाणकलशे तन्मन्त्रेण 
तं सम्पूज्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु क्रमेण २ हैआई ११ २ हैकाई ११ २ हैखाई 
११ २ हैगाई ११ २ हैघाई ११ २ हैङाई ११ २ हैचाई ११ २ हैछाई ११ २ हैजाई ११ २ 
हैझाई ११ २ हैञाई ११ २ हैटाई ११ २ हैठाई ११ २ हैडाई ११ २ हैढाई ११ इति 
पञ्चदशविद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य | शैववाणकलशे तद्विद्यया तं 
सम्पूज्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु २ हैणाई ११ २ हैताई ११ २ हैथाई ११ २ हैदाई 
११ २ हैधाई ११ २ हैनाई ११ २ हैपाई ११ २ हैफाई ११ २ हैवाई ११ २ हैभई ११ २ हैमाई 
११ २ हैयाई ११ २ हैराई ११ २ हैलाई ११ २ हैवाई ११ इति विद्याभिः पञ्चदशशक्तीः 
सम्पूज्य शाक्तचापकलशे तद्विद्ययातां सम्पूज्य तत्परितह् पञ्चदशकलशेषु २ 
हैशाई ११ २ हैषाई ११ २ हैसाई ११ २ हैहाई ११ २ हैलाई ११ २ हैक्षाई ११ २ होआई ११ २ 
होकाई ११ २ होखाई ११ २ होगाई ११ २ होघाई ११ २ होङाई ११ २ होचाई ११ २ होछाई ११ २ 
होजाई ११ इति विद्याभिः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य शैवचापकलशे 

प्. २९ब्)

तद्विद्यया तस्यार्चन कर्मविधाय तत्पर्तिअः पञ्चदशकलशेषु २ होझाई ११ २ 
होञाई ११ २ होटाई ११ २ होठाई ११ २ होडाई ११ २ होढाई ११ २ होणाई ११ २ होताई ११ २ 
होथाई ११ २ होदाई ११ २ होधाई ११ २ होनाई ११ २ होपाई ११ २ होफाई ११ २ होवाई ११ इति 
प्रत्येकं षोडशाक्षरीभिर्विद्याभिः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य 
शाक्तपाशकलशे तद्विद्यया नमभ्यर्च्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु २ होभाई ११ 
२ होमाई ११ २ होयाई ११ २ होराई ११ २ होलाई ११ २ होवाई ११ २ होशाई ११ २ होषाई ११ २ 
होसाई ११ २ होहाई ११ २ होलाई ११ २ होक्षाई ११ २ हौआई ११ २ हौकाई ११ २ हौखाई ११ इति 
विद्याभिः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य | शैवमाशकलशे तन्मन्त्रेण तं सम्पूज्य 
तत्परितः पञ्चदशकलशेषु २ हौगाई ११ २ हौघाई ११ २ हौङाई ११ २ हौचाई ११ २ 
हौछाई ११ २ हौजाई ११ २ हौझाई ११ २ हौञाई ११ २ हौटाई ११ २ हौडाई ११ २ 
हौढाई ११ २ हौणाई ११ २हौताई ११ २हौथाई ११ इति विद्याभिः पञ्चदशशक्तीः 
सम्पूज्य शाक्ताङ्कुशकलशे तन्मन्त्रेणतमभ्यर्च्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु 
क्रमेण २ हौदाई ११ २ हौधाई ११ २ हौनाई ११ २ हौपाई ११ २ हौफाई ११ २ हौवाई ११ 
२ हौभाई ११ २ हौमाई ११ २ हौयाई ११ २ हौराई ११ २ हौलाई ११ २ हौवाई ११ २ हौशाई 
११ २ हौषाई ११ २ हौसाई ११ इति पञ्चदशविद्याभिस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य |

प्. ३०अ)

शैवाङ्कुशकलशे तन्मन्त्रेण नमभ्यर्च्य | तत्परितः पञ्चदशकलशेषु २ हौहाई 
११ २ हौलाई ११ २ हौक्षाई ११ २ हंआई ११ २ हंकाई ११ २ हंखाई ११ २ हंगाई ११ २ 
हंघाई ११ २ हंङाई ११ २ हंचाई ११ २ हंछाई ११ २ हंजाई ११ २ हंझाई ११ २ 
हंञाई ११ २ हंटाई ११ इति पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य | कामेश्वरीकलशे 
तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु २ हंढाई ११ २ हंडाई ११ २ 
हंढाई ११ २ हंणाई ११ २ हंताई ११ २ हंथाई ११ २ हंदाई ११ २ हंधाई ११ २ 
हंनाई ११ २ हंमाई ११ २ हंफाई ११ २ हंवाई ११ २ हंभाई ११ २ हमाई ११ २ 
हंयाई ११ इति विद्याभिः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य | ततो वज्रेशीकलशे 
तद्विद्ययातामभ्यर्च्य | तत्परितः पञ्चदशकलशेषु २ हंराई ११ २ हंलाई ११ २ 
हंवाई ११ २ हंशाई ११ २ हंषाई ११ २ हंसाई ११ २ हंहाई ११ २ हंलाई ११ २ 
हंक्षाई ११ २ हःआई ११ २ हःकाई ११ २ हःखाई ११ २ हःगाई ११ २ हःघाई ११ २ 
हःङाई ११ इति विद्याभिःपञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य | ततो भगमालिनीकलशे 
तद्विद्यया तामभ्यर्च्य | तत्परितः पञ्चदशकलशेषु २ हःचाई ११ २ हःछाई ११ २ 
हःजाई ११ २ हःझाई ११ २ हःञाई ११ २ हःटाई ११ २ हःठाई ११ २ हःडाई ११ २ 
हःढाई ११ २ हःणाई ११ २ हःताई ११ २ हःथाई ११ २ हःदाई ११ २ हःधाई ११ २ 
हण्नाई ११ इति विद्याभिःपञ्चदशशक्तीसम्पूय |

प्. ३०ब्)

मूलविद्यया त्रिपुरांतां चक्रेशीरूपिणीं देवीं पञ्चोपचारैः सम्पूज्य | 
नित्यपूजावदष्टमावरणपूजां निवेद्यवीजमुद्रां प्रदर्शयेत् || इति 
नवमदिनकृत्यम् ||

ततो दशमदिने स्वनित्यनैमित्तिक कर्मानन्तरं मूलविद्यया सर्वमध्यस्थ 
विन्दुचक्रे त्रिकोणो परिगत प्रधानकलशे सम्विदासनायनमः इति संविद्रूपं 
शिवमासनं ह्रीं श्रीं संविदासनाय नमः इति सम्पूज्य प्रधानदेवीं 
पञ्चोपचारैः सम्पूज्य तत्परितः पञ्चदशकलशेषु २ हःपाई ११ २ हःफाई ११ २ 
हःवाई ११ २ हःभाई ११ २ हःमाई ११ २ हःयाई ११ २ हःराई ११ २ हःलाई ११ २ 
हःवाई ११ २ हःशाई ११ २ हःषाई ११ २ हःसाई ११ २ हःहाई ११ २ हःलाई ११ २ 
हःक्षाई ११ इति प्रत्येकं षोडशाक्षरीभिः पञ्चदशविद्याभिः 
पञ्चदशतत्तच्छक्तीः सम्पूज्य | मूलविद्यया त्रिपुरसुन्दरीरूपिणीं चक्रेशीं 
पञ्चोपचारैः सम्पूज्य नित्यपूजोक्त प्रकारेणैव नवमावरणपूजा निवेद्य 
योनिमुद्रां प्रदर्शयेदिति द्वितीयादि दशमान्त नवमदिनैः स्वस्वावरणसहित 
नवमावरणविशिष्टदेवी पूजांविधाय दशमएवदिने पञ्चदशनित्या 
विद्यानां मध्ये स्वस्व नित्यविद्यया एकशः प्रधाननित्या शरीर एव 
पञ्चदशनित्याः सम्पूज्य नाममन्त्रैश्चताः प्रत्येकं पञ्चोपचारैः 
पूजयेदिति ततः स्तोत्रपाठरूपं चतुर्दशतपोपचारं कृत्वा तर्पणरूपं 
पञ्चदशतमोपचारं 

प्. ३१अ)

साङ्गमनुष्ठाय प्रणामरूपं षोडशतममुपचारं कल्पयेदिति || इति 
दशमदिनकृत्यम् ||

तत एकादशतमेह्नि स्वनित्यादि कर्मानन्तरं प्रधाननित्यामध्ये मूलविद्यया 
पञ्चोपचारैः सम्पूज्य चतुरस्र षोडशदलाष्टदलरूपं सृष्टिचक्रस्थापित 
द्विसप्तत्पुत्तरषट्शतकलशेष्वणिमादि तत्तच्छक्त्यादि क्रमेण 
पञ्चोपचारैस्तत्तच्छक्तीः पूजयित्वा पूर्ववदेव प्रथमद्वितीय 
तृतीयावर्णपूजां निवेदयेत् || इत्येकादशदिनकृत्यम् || 

ततो द्वादशेह्नि स्वनित्यादिकर्मानन्तरं चतुर्दशारदशारद्वयरूप स्थिति 
चक्रस्थापितश्चतुश्चत्वारिंशदुत्तरपञ्चशतशक्तीस्तत्तद्विद्याभिः सम्पूज्य | 
नित्यपूजोक्तप्रकारेण चतुर्थपञ्चमषष्ठावरणपूजास्तत्तदत्ते निवेदयेत् ||

इति द्वादशदिनकृत्यम् ||

तत्रस्त्रयोदशेह्रि आधारचक्र त्रिकोणचक्र विन्दुचक्रात्मक संहारचक्र 
तदायुधचक्र स्थापितत्रिंशत्युत्तरत्रिशतसंख्यकलशशक्तीस्तत्तद्विद्याभिः 
सम्पूज्य | सप्तमाष्टम नवमावरणपूजास्तत्रदन्नेनित्यपूजोक्तप्रकारेण 
निवेदयेत् || 

इति त्रयोदशदिनकृत्यम् ||

ततश्चतुर्दशदिने स्वनित्यकर्मान्ने रात्रवेकान्तस्थाने सर्वावर्णसहितां 
प्रधानदेवतां वक्ष्यमाण विधानेन तर्पणानासक पञ्चदशतमोपचारेण 
तर्पयित्वा षोडशं नतिरूपोपचारं मर्पयेत् ||

इति चतुर्दशदिनकृत्यम् || ततः पञ्चदशेह्नि स्वनित्यादि 

प्. ३१ब्)

कर्मानन्तरं काअनित्या विद्याभिः सर्वमध्यकलशमभिमन्त्र्य | 
सहस्रसंख्ययामूलविद्यामङ्गुष्ठादिन्यास हृदयादि न्यासवर्णान्यास 
व्यापकन्यास संपुटितांञ्जप्त्वा तदभेदभावनात्मकं निवेदनं विधाय 
नित्यहोमप्रकारेण हुत्वा ततोविन्दावेव वह्नि भावितं तेजः संयोज्य 
पञ्चोपचारैः पूजयित्वा कुरूकुल्लविद्यया बलिं दत्वा 
कपूरगर्भादिवर्त्त्यांनीराज्य क्षमापयेत् एतेषु सर्वेष्वपिदिनेषु 
नृत्यगीतादिभिर्महोत्सवं कुर्यात् योगिनीत्वेनाध्यवसिताः 
सुवासिनीर्योगित्वेनाध्यवसितां स्तांन्नियता भक्तांश्च वस्त्रभूषणा 
भोजनादिभिस्तोषयेत् || इति पञ्चदशदिनकृत्यम् ||

ततः षोडशे हि स्वनित्यनैमित्तिक कर्मानन्तरं प्रधानदेवीं सर्वमध्यकल्शे 
पञ्चोपचारैः सामान्यार्घ्यस्थापनपूर्वकमभ्यर्च्य सर्वमध्यकलशं 
स्पृशन्नेव षडङ्गमन्त्राञ्जपन् कलशजलदेवतयोरैक्यं विभाव्य 
शक्त्युत्थापनमुद्रया आवरणशक्तीः सर्वाः साक्षात्परम्परया वा 
प्रधानदेवतायां विलीना विभाव्य खेचरीमुद्रया प्रधानदेवतामपि 
स्वात्मन्यागतां विभाव्य न्यासत्रयान्ते गुरुस्तोत्र देवीस्तोत्रे पठेत् ततश्च 
पूर्वदिन एवाधिवासित वाराही कलशजलेनाभिषेक पूर्वकं वाराही 
विद्यामुपदिसेत् || 

अथ तद्दीक्षाप्रसङ्गागतं तद्यंत्र नित्यकाम्यादिकं सर्वमभिधीयते || 

प्. ३२अ)

इष्टमान कर्काटकभ्रामणेन वृत्तमेकं महाविशालं संपाद्य 
तत्राग्निकोणतो वायुकोणान्त दशसूत्राणिदत्वां नैरृत्यमारभ्येशानान्तञ्च 
दशसूत्राणि तत्संबिन्नानि पातयित्वा एकविंशत्युत्तरैकशतं कोष्ठानि 
सम्पद्यन्ते तत्र सर्वमध्यकोष्ठे देवदत्तस्य कुरु वाराही 
प्रप्रसादमित्यादिरूपं साधकादिनामलिखित्वा तदधस्त न कोष्ठमारभ्य 
प्रादक्षिण्येन निर्गमक्रमेण दशसंख्यानि उ ऊ ओ ग ज ड द व ल ल स्वरूपाणि 
अक्षराणि भूमिभूतस्य लिखित्वा तदन्ते ऐनमो भगवति वात्तालि वात्तालि वाराहि 
वाराहि वराहमुखि वराहमुखि अन्धे अन्धिन्यै नमः स्त्धेरुन्धिन्यै नमः जम्भे 
जम्भिन्यै नमः मोहे मोहिन्यै नमः स्तम्भे स्तम्भिन्यै नमः अमुकं 
स्तम्भयस्तम्भयः सर्वदुष्टप्रदुष्टानां सर्वेषां सर्वजिह्वास्तम्भं 
कुरुकुरु शीघ्रवश्यं कुरु कुरु ऐंग्लौठठ हुंफट् स्वाहेति लक्षणा 
प्रस्तुतविद्यां लिखेदित्येकः प्रकारः अथवा पूर्वपश्चिमायता 
दक्षिणोत्तरायताश परस्पर संभिन्नाः समान्तरालाश्च षोडश षोडशरेखाः 
कृत्वा पञ्चविंशत्युत्तरशतद्वयकोष्ठानि निष्पाद्य तेषु पूर्वादि दिक्चतुष्टये 
अष्टमं अष्ठमं कोष्ठं वाह्यवीथ्यां सर्वमध्यगतं परित्यज्य 
द्वितीयवीथ्यां सप्तमाष्टमनवम तृतीयवीथ्यां षष्ठ 
सप्तमाष्टमनवमदशमं 

प्. ३२ब्)

चतुर्थवीथ्यां पञ्चमषष्ठ सप्तमाष्टम नवम दशमैकादश कोष्ठानि 
परित्यज्य क्रमेण प्रथमवीथ्यां त्रयोदश द्वितीयवीथ्यां नव तृतीयवीथ्यां 
पञ्चचतुर्थवीथ्यामेकमिति प्रतिकोणमष्टाविंशत्यष्टविंशति कोष्ठानि 
मार्जयित्वा सम्भूय द्वादशाधिकैकं इति कोष्ठानि मार्जितानि भवन्ति अवशिष्टेषु 
त्रयोदशाधिकैकशतकोष्ठेषु मध्ये चतुर्दिक्षु प्रत्येक मधोग्राणि कृत्वा 
सर्वमध्यगतकोष्ठे सकर्मत्व निर्वाहकतया कर्मपदाभिर्लप्यं क्रियापदम् | 
तदूर्द्धूकोष्ठे षष्ठ्यन्नं साधकपदं तदधष्कोष्ठे द्वितीयान्तं 
साध्यपदमिति शिष्टेषु त्रिकोणकोष्ठचतुष्केण सहदशाधिकैकशतकोष्ठेषु 
अग्रत्रिकोणमारभ्य प्रादक्षिण्येन प्रवेशगत्याष्ठ समसंख्यानि विद्याक्षराणि 
एकशोलिखेदिति द्वितीयः प्रकारः अथवा पूर्वपश्चिमायता दक्षिणोत्तरायताश्च 
परस्पर संमिन्नाः समान्तरालाश्च द्वादशद्वादशरेखाः कृत्वा 
एकविंशत्यधिकैकशतकोष्ठानि संपाद्य सर्वमध्यस्थ कोष्ठमध्ये 
साधकादिनामलिखित्वा तदधः कोष्ठमारभ्य प्रादक्षिण्येन निर्गमगत्या 
विद्याक्षराणि लिखित्वा शिष्टदशकोष्ठेषूक्त भूमि भूताक्षराणि लिखेदिति 
तृतीयः प्रकारः एतेषां मध्ये स्वगुरूपदेशादेकस्मिन्कस्मिंश्चित्तद्यन्त्रे 
दरदादिना भूमाबुद्वृतेव्रीहिभिः 

प्. समाच्छादितमध्यभागके यथोक्तविधि कलशं स्थापयित्वा | तदन्तर्वाराह्या 
नित्यपूजाचक्रं चिन्तयेत् तद्यथा सान्नरालंवृत्तद्वयं कृत्वा तदन्तर्वृत्ते 
समानान्तरालानि षट्चिह्नानि कृत्वा तेषु चिह्नेषु एकैकमध्यस्थ मुक्त्वा 
चिह्नाच्चिह्नान्तरं यावत् षट्सूत्र घातेन षट्कोणचक्रं सम्पाद्य 
तदन्नर्वृत्तं षट्कोण कर्णिका स्पृष्टास्पृष्टिकया विधाय तदन्नस्त्रिकोणं 
स्वाभिमुखं कुर्यादितिनित्यपूजाचक्रे वाराहीं प्रस्तुत देवीं पूजयेदिति 
दीक्षानङ्गभूतातु कलशमनपेक्ष्यैवा व्यवहितोद्धृत्य नित्यार्चाचक्रे 
तत्प्रकारोयथा सुगन्धि तैलाभ्यङ्गपुर्वकं सुगन्धिसलिलैः स्नात्वा 
प्रातःकृत्यात्तरमपि विधाय अतएव विशुद्धदेह वदनो रक्तचन्दनं 
मालाभूषितः साधको यागमण्डपमागत्य उक्तासनविद्याभ्यर्चितरक्त 
कम्बलाद्यासनोपरि स्वस्तिक पद्मान्यतरासनमवलम्ब्य प्रस्तुतविद्ययोपविश्य 
प्रस्तुतविद्यया तद्घाटक वाग्भववीजेन वाचमन प्राणायामौविधाय 
षोडशाक्ष्र मन्त्रेण बलिं दत्वा स्वशिरसि स्वनाथ क्रमेण तत्तन्मन्त्रैरेव 
नवाधिनाथानभ्यर्च्य गुरुस्तोत्रं पठित्वा तदाज्ञां सम्प्रार्थ्य स्वनाथ 
प्रस्तुतोपास्यविद्या तद्देवता स्वात्मनामैक्यं विभाव्यः | स्वतन्त्रपूजायां 
ह्रीं वाराही चक्राय नमः इत्येकं ललिताङ्गपूजायां 
ह्रींइक्षुसाडपतीरायनमः 

प्. ३३ब्)

ह्रीं वाराही चक्राय नमः इति पीठदेवताद्वयं सिंहासनो परिसम्पूज्य | 
स्वात्मयन्त्रयोर्मध्ये साधारं गोरोचनादि मिश्रितजलपूर्णं 
सुवर्णादिपञ्चकान्यतममयं सामान्यार्घ्यपात्रं निधाय 
तदीयाधारपात्रजलानि कुलसुन्दरीवीजत्रयेण वह्निसूर्यचन्द्र 
रूपतयारोचनादिपञ्चकं पृथिव्यादि पञ्चभूतात्मक तया च विभाव्य जलं 
पूजाचक्ररूपतया प्रस्तुतदेवीरूपतया भावितं प्रस्तुत विद्यया 
दशधाभिमन्त्र्य प्रस्तुतषडङ्गमन्त्रैस्तत्र षडङ्गदेवताः सम्पूज्य | 
संस्कृतेन तेनोदकेन प्रस्तुतविद्याया स्वात्मानं सामान्यार्घ्यपात्रत 
उत्तरभागस्थित पाद्यादि चतुष्कं स्वतो दक्षिणभागगत वस्त्र भूषण 
गन्धादिकञ्च सम्प्रोक्ष्य | पुनर्विद्यया विविद्याघटकवाग्भवबीजेन वा 
प्राणानायम्य द(अ)र्च्यसामान्यार्घ्योदकमुपादाय देशकाल गोत्रराशि 
कामनान्तमुल्लिख्य वाराह्याः पूजनं करिष्ये इति सङ्गल्य हस्तोदक मुत्सृजेत् 
ललितापूजापूर्वाङ्गत्वेन पूजनेतु तथैव सङ्कल्यवाक्येप्युल्लेख्यं केचित्तु ललिता 
पूजानुष्ठान प्रतिज्ञावाक्य एव विधिनेत्यनेन पूर्वाद्गोत्तरां मध्यानुष्ठेय 
पदार्थ सार्थस्य सङ्कल्पवाक्ये प्रवेशितत्वान्न पुनः प्रतिज्ञाकरणीयेति वदन्ति | 
एतदवसरे प्रसङ्गादप्यकृत भूतशुद्ध्यादिक 
तत्कर्मप्रधानभूतायामवश्यकं कुर्यात् | अङ्ग भूतायामप्ये 

प्. ३४अ)

तदवसरएव तत्कृत्वा पुनस्तत्प्रधान सङ्कल्पानन्तरं तत्र कुर्यात् | ततश्च 
मातृकाषडङ्गन्यासं कृत्वा प्रत्येकं प्रस्तुतविद्यां तस्य यदिबीजं वा आदितः 
प्रत्येकमुच्चार्यं तत्ततृथानेषु तत्तन्मातृकां विन्यस्य | ऐं नमो भगवति 
हृदयायनमः वात्तालिवात्तालि शिरसे स्वाहा वाराहि वाराहि शिखायै वषट् 
वराहमुखि वराहमुखिक वचायहुं अन्धे अन्धिन्यै नमह् नेत्रत्रयायवौषट् 
रुन्धेरुन्धिन्यै नमः अस्त्राय फडितिमन्त्रन्हवस्याङ्गुष्ठादिषु हृदयादिषु च 
विन्यस्य उक्तदशोत्तरशताक्षरमन्त्रेण त्रिधा व्यापकन्यासं कृत्वा 
आवाहनादिकमनुसरेत् | तद्यथा विरचित त्रिस्वराडामुद्राकपुष्पाभि पूर्णाञ्जलौ 
मूलाधारादि ब्रह्मरन्ध्रान्त व्याप्त प्रस्तुतविद्या तेजो 
वहन्नासाध्वनासंगतं तत्पुष्पाञ्जलि प्रक्षेपणतः प्रस्तुत चक्रेस्थ विन्दोः 
संक्रान्तं विभावयन्नेव हींमायावीजान्ते भोवाराहि इह चक्रे आवाहिता भवेति 
संप्रार्थ्य आवाहनक्रियां निष्पाद्य तत्तेजः किरणगणानेवपरितः 
प्रसृतान्नाथयुधावरणरूपतया परिणतां विभाव्यः मध्यस्थतेजो ध्याना 
वगतरूपकं विभाव्यं तच्च ध्यानेयथा | ध्यायेच्चदेवीं 
कोलास्यांतप्रकाञ्चनसन्तिभाम् || आकण्ठं वनितारूपां ज्वलत्पिङ्ग शिरोरुहाम् 
|| त्रिनेत्रामष्टहरुपं चक्रशङ्खमथाङ्कुशम् || 
पाशञ्चमुशलंसीरमभयं वरदं तथा || दधानागरुड स्कन्धे 
समासीनां विचिन्तयेत् || नित्यपूजा 

प्. ३४ब्)

सु तच्छक्तीसहामानाः स्मरेच्छिवे इति नाथायुधावरणशक्तिनाममीदृशमेव 
ध्यानम् || आयुधांशे स्वस्वाकारलाञ्छित मौलिकत्वमधिकम् || ततो मायाबीजान्ते 
भोवाराहि इह चक्रे स्थापिता भव मायावीजान्ते भोवाराहि इह चक्रे सन्निरुद्राभव 
मायाबीजान्ते भोवाराहि इह चक्रे अवगुण्ठिताभव मायावीजान्ते भोवाराहि इह 
चक्रे सन्निधा पिताभवेत् तत्तन्मुद्रा प्रदर्शनपूर्वकं संप्रार्थ्य स्थापनादि 
चतुष्कं निर्वर्त्य प्राणप्रतिष्ठाविद्यया कराङ्गन्यासौविधाय 
अमुष्यावाराह्याः प्राणा इहचक्रै प्राणा इत्यादिरूपया प्राणप्रतिष्ठाविद्यया 
नित्यपूजाचक्रे प्रस्तुतेवाराह्याः प्राणप्रतिष्ठां कृत्वा 
पाद्यादिभिर्द्वादशोपचारैस्तामर्चयेत् | तन्मन्त्रा यथा सम्पूर्णविद्यां ११० 
तेवाराह्यै पाद्यं कल्पयामीति सामान्यार्घ्योदकेन पाद्यमुत्सृज्य सम्पूर्ण ११० 
विद्ययापदमोस्तन्निवेदयेत् एवमेव पाद्य पदाभिधिक्तार्घ्यादि पदक 
तत्तन्मन्त्रैरर्घ्यादिक मुत्सृज्य शीर्षादिषु निवेद्य ताम्बूलान्तोपचारान्घकल्प्य 
त्रयोदशोपचारमाक्षरेत् तद्यथा देवी पृष्ठभागे त्रिकोणवृत्तयोरन्तरालप्रकाश 
विमर्शानन्द श्रीज्ञान श्रीसत्य श्रीपूर्णाः स्वभाव 
प्रतिभसुभगाभिधानान्ननाथान्नाथ पदाभित्रिक शक्तिपदकैः 
स्वस्वमन्त्रैरभ्यर्च्य | देवीमावदक्षिणाग्र कोणेषु क्रमेण क्रों क्रोधिनि 
पादुकां पूजयामि |

प्. ३५अ)

स्तंस्तम्मिनी पादुकां पूजयामि | क्षोंचण्डोच्चण्डापादुकां पूजयामीति 
सम्पूज्य | त्रिकोणवृत्तयोरन्त(रा)ल भूत दक्षिणोत्तरवीध्योर्वाय व्यकोणादि 
अप्रदक्षिणां ह्रीं अभयायनमः ह्रीं वरायनमः ह्रीं मुशलायनमः 
ह्रींसीरायनमः ह्रीं अङ्कुशायनमः ह्रींपाशायनमः ह्रींचक्रायनमः 
ह्रींशङ्खायनमः इत्यायुधाष्टकमभ्यर्च्य | सम्पूर्णमूलविद्यान्ते 
वाराहीपादुकां पूजयामीति मध्यस्थ देवीमभ्यर्च्य ह्रीं एतावाराही 
प्रथमावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति तत्पूजार्पणा पुष्पाञ्जलिं दत्वा | 
षट्कोणेषु देव्ययाद्य प्रदक्षिणातो ह्रींव्राह्रीपादुकां पूजयामि | ह्रीं 
माहेश्वरी पादुकां पूजयामि | ह्रीं कौमारीपादुकां पूजयामि | ह्रीं 
वैष्णवीपादुकां पूजयामि | ह्रीं ऐन्द्री पादुकां पूजयामि | ह्रीं 
चामुण्डापादुकां पूजयामीति मातृषट्कं संपूज्य | सम्पूर्ण 
मूलविद्यात्तेवाराही पादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ह्रीं 
एतावाराही द्वितीयावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति तत्पूजार्पणा पुष्पाञ्जलिं 
दत्वा | वृत्तवीथ्यामयभागे ह्रीं महालक्ष्मी पादुकां पूजयामीति 
महालक्ष्मीमभ्यर्च्य | सम्पूर्ण विद्यान्ते वाराही पादुकां पूजयामीति 
मध्यस्थ देवीमभ्यर्च्य | ह्रीं एषा वाराही तृतीयावरणदेवता पूजां 
गृह्णात्विति तत्पूजार्पण पुष्पाञ्जलिं दत्वा त्रयोदशोपचारं निर्वर्त्य 
यत्किञ्चित्स्तोत्रपाठ तर्पण प्रणाम रूपम

प्. ३५ब्)

वशिष्टोपचार त्रयमपि निष्पाद्य षडङ्गयास व्यापक न्यास संपुटितं सहस्र 
शतान्यतरसंख्यया नित्यजपान्ते तदभेद भावनात्मकं निवेदनं कृत्वा 
यथोक्तविधिना षोडशाहुतिभिर्नित्य जपदशांशेन च हुत्वा वह्नि भावित 
प्रस्तुतदेवी तेजोमूल भूते विन्दुस्थान एव पुनः संयोज्य तत्रागतां प्रस्तुतदेवीं 
पञ्चोपचारैः सम्पूज्य षोडशार्णमन्त्रेण अन्नव्यञ्जनादिना बलिं दत्वा 
कर्पूरगर्भादिवर्त्यानीराज्य क्षमाप्य शक्त्युत्थापन मुद्रयावरणी 
भूतकिरणांस्तेजपुञ्जएव देवी मूतेन्नर्भाव्य खेचरीमुद्रया तेजः 
पुञ्जमपिस्वात्मन्युद्वास्य पूर्ववदङ्गुष्ठादि न्यास हृदयादि न्यास व्यापक 
न्यासान्विधाय गुरुस्तोत्र देवीस्तोत्रे पठित्वा देव्यात्मभूतोयथेच्छं विरहेदिति 
दीक्षायां तु क्षमापनान्ता मुद्वासनादिवर्जिता मुक्तेति कर्तव्यता कामेवपूजा 
मनुष्ठाय रात्रितां नृत्यगीतादिनाऽपनीय | प्रातर्नित्यकर्मान्ते पञ्चोपचारैः 
प्रस्तुतदेवीमभ्यर्च्य उद्वासनादिकं विधाय मातृका मन्त्रगतं शिष्यं 
कलशस्थपल्लवैः प्रस्तुतविद्ययाभिषिक्तं गन्धादिनवोपचारैः पूजितो दक्षिणादि 
नापरितोषितो गुरुर्वेध विधिना वेधाख्यं संस्कारं कृत्व कलशाधस्तन 
वाराहीचक्रे शिष्य सुपवेश्य त्रिःप्रस्तुत विद्यामुपदिशेदिति विशेषः || 
श्रीसुन्दरीपूजापूर्वाङ्ग भूतायान्त्वेतत्पूजाया उक्त 

प्. ३६अ)

प्रकारक देवीस्तोत्रपाठान्त पूजां परिसमाप्य प्रसादिताया 
इक्षुसमुद्रतीरपालिकाया अस्या वाराह्या आज्ञां गृहीत्वा कुरुकुल्ला 
प्रसादनार्थं येतेतेति विशेषः || 

इत्थमुपलब्धदीक्षः प्रत्यहं नित्यनैमित्तिक कर्मानुष्ठाननिरतः प्रयोगतः 
स्वपरसमीहितार्थ सार्थमाकांक्षमाणोविद्यासाधनमाचरेत् || तत्प्रकारोपि 
सामान्य प्रस्तावोक्त एव कश्चित्तु विशेषो यथा ब्रह्मचर्यपूर्वकं हविष्याश न 
व्रतमवलव्य तिसृष्वपि सन्ध्यासु प्रत्येकं पूर्वोक्त प्रकारक पूजापूर्वकं 
लक्षसंख्यया विद्यां जप्त्वा तद्दशांशेन तर्पणं पूजनं 
तिलतण्डुलादिकरणक हवनं वेति त्रयमनुष्ठातव्यमिति अब्दमभिव्याप्यानवरत 
क्रमेण पूर्वोक्त प्रकारक पूजानुष्ठानमपि विद्यासिद्धिकरं भवतीति || 

अथैतद्देवी काम्यप्रयोगाः || रक्तवर्णां रक्ताभरणां रक्तवर्ण 
रक्तभूषणक स्वीयशक्तिभिः परितो वृतां वाराहीं ध्यायेत् तथाविध 
ध्यानपूर्वकं प्रस्तुतविद्यां जपेच्च तेन नरनारी नृपादीनां वश्यत्वं 
सिद्ध्यति | पीतवर्णां पीतवस्त्रां पीतभूषणा मालांनुलेपन मण्डितां 
पीताभिरेव पीतवस्त्रालङ्कारादि भूषिताभिः शक्तिभिः संवृतां ध्यायेत् 
प्रस्तुतविद्यां जपेच्च तेन विद्यादिवादे ऋणभूम्यादिविवादे रणो च रिपोः 
क्रोधादेः स्तम्भन सिद्धिः दुर्गममार्गे जिगमिषु प्रस्तुत देवीं सिंहरूढां 

प्. ३६ब्)

श्यामवर्णां परत्रासकारिं पराक्रमशालिनीं सिहारूढ 
श्यामवणान्तशक्तिवृतां ध्यायन् प्रस्तुतविद्यां प्रजपन्नेव स्वात्मानं 
प्रस्तुतदेवी शक्तीनां मध्यगतं भावयन्नेव व्रजेत् तेन सर्वतः सुखितः 
सन्स्वमन्दिरं पुनः प्रत्यागच्छेत् दुर्गमत्वं च सिंहव्याघ्रादि भयाच्चौरादि 
भयान्नानाशस्त्रधरादि भयाच्च भवति एवं मार्गलाभाभावात् महापर्वता 
रोहणा सामर्थ्याच्च तथा तत्र सर्वत्रोक्त प्रकारतो गमनात्सर्वतः 
सुखपूर्वकमुद्देश्य देशगमनं पुनः स्वगृहागमनञ्च सिद्ध्यति | 
सङ्ग्रामेष्वपि ध्यानेन विजयलाभः तद्यथा स्वयं गजारूढा 
गजारूढादिभिरेवशक्तिभिः परिवृता षोडशहस्ता दक्षिणहस्तै ऊर्द्ध्वादि नस्वर 
छुरिका खड्गबाण शूलगदाङ्क्वन्द्रा चक्राणि वामहस्तैस्तर्जनी खेटक चर्म 
चाप डमरु गदापाश शङ्खान् विभ्राणा स्वयं नीलवर्णा समस्तां 
वैरिसेनां परिघैर्भुवि निपात्य | तदुपरि कदली स्तम्भकृत ध्वजेन स्ववल 
पराक्रमोद्रेक प्रभवाहङ्कारोहुताभिः शक्तिभिः सहसंचरन्ती वाराहीदेवी 
ध्येयेति सूर्यमललगतां शूलप्रोत वैरिशरीरां वैरिशरीरगलदुधिराभ्यक्त 
त्रिशूलां चित्तयन्नेव कण्ठमात्रेनद्यादिजलेस्थित्वा यदि सहस्रादि संख्यया 
प्रस्तुतविद्यां जपति | तदा इत्थमेव सप्तरात्रमपि व्याप्यानुष्ठित 
प्रयोगाद्वैरिणां मरणं स्यात् | सपरिवारायाः देव्या नस्वरादि 

प्. ३७अ) शङ्खान्त षोडशायुधैः खण्डं खण्डंकृतां रिपुतनुं शृगाल 
गृध्रक्रव्यादसारमेयैर्भक्षमाणां ध्यायन्नेव जले कण्ठमात्रेस्थित 
स्त्रिदिनमभिव्याप्य | यदि प्रस्तुतविद्यां जपेत्तदा त्रिभिरेवदिनैर्वैरीहतः श्रूयेन | 
धूम्रवर्णां द्विभुजां प्रस्तुतदेवीमेकभुजेन वैरिणो जिह्वां द्वितीयभुजेन 
वैरिणो हृदयकमलमुत्पाटयन्ती धूम्राङ्गीं स्मरन्नेव यदि प्रस्तुतविद्यां 
जपति तदाशत्रुर्यमपुरमभिगच्छेत् | यदि गरुडा रूढां प्रस्तुतदेवीं 
गरुडारूढशक्ति गणपरिवृतां नानागरुडपक्षपातनजनित महामारुत 
सम्बन्ध प्रभव मूर्छाशालिनी वैरिसेनां च स्मरन् प्रस्तुतविद्यां जपति 
तदाक्षणादेव सासेना विदुता भवति | तार्क्ष्यारूढां तार्क्ष्यरूप शक्ति 
परिवृतां अष्टहस्तैः स्वीयैः खड्गाष्टकं धारयन्तीं प्रस्तुत देवीं स्मृत्वा 
प्रस्तुतविद्यां जपन्तरिसेनां जपेदिति | हयारूढो हयैः परिवृतश्च नृपोरक्त 
शङ्खबाणधरो भूत्वा केशान्विकीर्य स्वस्वत्रिशूलाग्रेषु प्रोता वैरिसेनागत 
रथ पदाति तुरग गजायैरेवं भूतैः तरक्षु केसरि 
कपिकोलभल्लूकगरुडेषुस्थितैः शक्तिसमूहैः परिवृतां 
नानाविद्याभिर्धूतक्रीडा जलक्रीडा 
तत्ततृकश्वाधिरोहणावरोहणादिभिर्विनोदायस्या एवं भूतां 
माणिक्यमयेमण्डये वर्तमानस्य सिंहस्यो परिस्थितां प्रस्तुतदेवीं ध्यायन् 
रातेः पृतनां स्वसेनया जपेत् || इति ध्यानप्रयोगाः ||

प्. ३७ब्)

पीतवर्णां प्रस्तुतदेवीं पीतैरेववस्त्रबुषणगन्धाद्यैर्मण्डलादि 
कालमभिव्याप्य पूजयतः साधकस्य शत्रूणां मतिगति जिह्वारणोद्यम 
मूत्रपुरीषादिरूप सर्वसाधकीय स्तम्भनेच्छा विषय भूतार्थ स्तम्भनं 
भवति | अरुणवर्णामरुणैरेवपुष्पैर्मध्यरात्रे मण्डलान्तं पूजयतः 
साधकस्य साधक मारणार्थं कृतोद्योगोपि वैरीशीघ्रमेव निश्चयेन वशी 
भवति | विषनाड्यादिकाले कालयोगादौ च कृष्णवर्णां प्रस्तुतदेवीं मण्डलादि 
कालमधिव्याप्य पूजयतः शत्रुर्यमपुरं गच्छेत् | श्यामवर्णां प्रस्तुतदेवीं 
सुरभि कृष्णवर्ण पुष्पैर्मण्डलादि कालमभिव्याप्य | पूजयंस्तु साधको लक्ष्मी 
वा नारोग्यवात् सुखवाञ्छतायुश्च भवति || इति पूजा प्रयोगाः || चतुरस्रे कुण्डे 
अर्द्धरात्र समये हरिद्रारखण्डयुक्तैरोदनैः किं वा हरिद्वारखण्डयुक्तैतिलैः 
किं वा हरिद्राखण्डयुक्तमाखैः किं वा हरिद्राखण्डमिश्रिततण्डुलैः किं वा 
हरिद्रामिश्रित चम्पकादि पीतपुष्पैः किं वा हरिद्रामिश्रितपीतफलैर्मण्डलादि 
काल मभिव्याप्य जुहुतः साधकस्य शत्रोर्मत्यादि स्तम्भन स्यात् | शतादि 
संख्येषु ताडपत्रखण्डेषु अमुकस्य स्तम्भय स्तम्भय मतिमित्यादि 
साध्यवर्णैर्हरिद्रमालिखितैर्युक्तेषु हरिद्रया सहितेषु शतादि संख्यया 
मण्डलमबिव्याप्य हुतेषु सत्सु शत्रूणां मत्यादि स्तम्भो 

प्. ३८अ)

वश्यं भवति हरिद्राचूर्णस्य घृताभ्यक्तस्य होमादपि मण्डलादि 
कालमभ्यस्तादुक्तस्तम्भः स्यात् | वैरि नक्षत्र वृक्षकाष्ठ समेधित वह्नौ 
वैरिनक्षत्र योनिभूत मांसैर्वैरिनक्षत्र योनि 
सम्बन्धिवसास्नेहाभ्यक्तैर्मण्डलादि कालमभिव्याप्य प्रतिदिनमर्द्धरात्र 
समये शतादि संख्यया हवनादवश्यं वैरिमरणं केनापि प्रकारेण भवति | 
धूम्रां कङ्कसमारूढां नखरादि पूर्वोक्तायुधधरां देवीं ध्यायन् | 
रिपोरष्ट मराशौ लग्ने सति छागघृताभ्यां सर्षप मरीचाभ्यां मण्डलादि 
कालमभिव्याप्य होमं यदि करोति तदाति दुःस्वहदाह पीडितं विसंज्ञं 
विकृतभूत करपादाद्यङ्गकं चरिपुंकृत्वा सरिपुर्मारितो भवति | बालार्क 
प्रभा समानकान्ति षोडशभुजां नखरादि पूर्वोक्त षोडशायुधधरां 
देवीं वराहीं ध्यायन्नेव मुकुलित भूमिपतित म्लान जन्तुदूषित घ्रात 
निर्माल्यसङ्गतः पादाद्यङ्गस्पृष्ट पर्युषितत्वादि 
दोषशून्यरक्तपुष्पैरक्तवत्सक रक्तवर्ण गोघृताभ्यक्तैर्मण्डलादि 
कालमभिव्यप्य प्रतिदिनं मोहवनं करोति सोयं गजतुरगादि संपत्या 
विविधनिरवधि धनैरव्याहता सत्वादिना च नृपतितुलः स्यात् रक्तवर्णां षोडश 
भुजां नखरादि शङ्खान्न षोडशायुधधरां प्रस्तुतदेवीं ध्यायन्नेव 
साध्यदिङ्मुखो भूत्वा अर्द्धरात्रसमये यो मण्डलादि 

प्. ३८ब्)

कालमभिव्याप्य शतादिसंख्ययानुदिनं मरीचैर्जुहोति तस्य तु 
नरानार्योनृपाश्च वशी भवति सम्पूर्णेपि भूतले कीर्त्ति लक्ष्मीभ्यां स एव 
ज्यायान्यादिति || 

इति होम प्रयोगः ||

पूर्वमिच्छामानकं चतुरस्रं कृत्वा तद्वहिस्तत्कोणाय स्पृष्टास्पृष्टिक या 
वृत्तमेकं कृत्वा ततो वहिः षडङ्गुलान्तरालकमपरं वृत्तं कृत्वा 
षडङ्गुलान्तरालवीथ्यामष्टदलकं कमलं कृत्वा तदग्रवृत्ताद्वहिरपि 
षडङ्गुलान्तरालकं वृत्तद्वयमपरं कृत्वा तदन्तराले षट्कोणचक्रं 
विधाय षट्कोणायवृत्तादपि वहिरेकाङ्गुलान्तरालकं वृत्तमेकं कृत्वा ततो 
वहिश्चतुरस्रं कुर्यादिति एवं संपादित रेखामययन्त्रे वर्णानभिलिखेत् तथाहि 
सर्वमध्यस्थ चतुरस्रे पङ्क्ति त्रयंकृत्वा तत्रोर्द्ध्वादि क्रमेण साधक 
नामक्रियापदा साध्यनामानि लिखित्वा तद्वहिश्चतुरस्रवृत्ताभ्यां 
संपन्नवीथ्यामयमारभ्य रादक्षिण्येन 
भूमिभूतवर्णान्दशसंख्यानभिलिख्य पद्मपत्रेष्वयादि प्रतिपत्रं 
षट्क्रमेण मूलविद्याक्षराणि लिखित्वा तद्वहिर्वीथ्यां भौमाक्षर दशकं 
पुनर्लिखित्वा तद्वहिः षट्कोणचक्रकोणेषु प्रतिकोणं षट्षट्क्रमेण प्रस्तुत विद्या 
वर्णानेव एकोनपञ्चाशदादिका नालिख्य षट्कोणान्तरालेषु प्रत्यन्तराले 
षट्षट्क्रमेण पूर्ववदग्र कोणोत्तरान्तरालमारभ्य पञ्चाशीतितमाक्षरादि 

प्. ३९अ)

मूलविद्याक्षराणि लिखित्वा पञ्चमान्तराले समवशिष्टं विद्याक्षरद्वयं 
पूर्वतनं भूमिभूताक्षरचतुष्कं च लिखित्वा | षष्ठान्तरालेवशिष्ट 
भौमाक्षरषट्कं लिखित्वा | तद्वहिर्गतवीथ्यां सविसर्गां प्रतिलोममातृकां 
तद्वहिर्वृत्तभूपुरयोरन्तराले सविन्दु मनुलोममातृकामालिखेदिति इदं यन्त्रं 
प्रस्तुतविद्यया पूजयन्निखिलं लोकं सम्मयेत्कोविचारः शत्रुसेनास्तम्भनस्य || 
यन्त्रान्तरं यथा अभीष्टमानेन वृत्तद्वयं कृत्वा तत्सर्वमध्ये 
नवयोनिकचक्रं विधाय तद्वहिर्दिग्विदिक्कोणक भूपुरद्वयेनाष्टकोणकचक्रं 
विधाय तद्वहिः कोणाष्टकस्पर्शिवृत्तमेकमेकाङ्गुलान्तरालकमपरमिति 
वृत्तद्वयं कृत्वा ततोपि वहिरेकाङ्गुलान्तरालक चतुरस्रं कृत्वा रेखामध्ये 
यन्त्रं निष्पाद्य सर्वमध्यस्थ योनि तदग्रयोनि तत्प्रदक्षिणयोन्यादि क्रमेण 
नवयोनिषु प्रत्येकं षट्षट्विद्याक्षराणि लिखित्वा तद्वहिरष्टकोणोष्वग्रादि 
प्रादक्षिण्येन षट्षट्विद्याक्षराणि लिखित्वाष्टकोष्ठान्तरालेष्वेकैकमिति 
सम्पूर्ण विद्याक्षर लिखनं परिसमाप्य | तद्वाह्य वृत्तद्वयकृतवीथ्यां विसर्ग 
सहितां विलोममातृकां लिखित्वा | तद्वहिर्गतवृत्त चतुरस्र संपादित वीथ्यां स 
बिन्दुमनुलोममातृकालिखेत् | सवेष्वपि नवयोन्यष्टकोणाष्टान्तराल 
वीथिद्वयरूपेषु 

प्. ३९ब्)

सप्तविंशति संख्येषु प्रोक्तलिखनस्थानेषु प्रत्येकं साधकक्रिया साध्यपदानि 
विलिख्य तत्राष्टभुजां प्रस्तुदेवीमावाह्य नित्यपूजोक्त प्रकारेण पूजया 
रिपूणां मतिगत्यादिकोक्त पदार्थ स्तम्भनं सिद्ध्यति ||

यन्त्रान्तरं यथा सर्वमध्येवृत्तं तद्वहि स्त्रिकोणं ततोपि वहिर्वृत्तं 
पुनःसान्तरालं वृत्तान्तरं तदन्तराले षट्कोणचक्रं तद्वहिर्वृत्तं ततोपि 
वहिरष्टास्रं तत्कोणाग्र स्पर्शिवृत्तान्तरं ततोपि वहिरेकाङ्गुलान्तरालकं वृत्त. 
कृत्वा सम्पादिते रेखामये चक्रे सर्वमध्ये साधक क्रिया साध्यनाम मण्डित 
पङ्क्तित्रयगर्भितं प्रस्तुतविद्या प्रथमाक्षरभूतं वाग्भवं लिखित्वा 
त्रिकोणेष्वग्रादि प्रदक्षिणविद्याया स्त्रित्रिवर्णान्प्रत्येमालिख्य तत्कोणान्तरालेष्वपि 
त्रिक्रमेण पूर्वलिखितोत्तरोत्त्रविद्यावर्णानालिख्य तद्वहिः षट्कोणेष्वपि प्रत्येकं 
त्रित्रिकमादुत्तरोत्तर वर्णानालिख्य तत्कोणान्तरालेषु त्रित्रिकमादुत्तरोत्त्र 
वर्णानालिख्य तद्वहि इष्टास्रकोणेष्वपि त्रित्रिकमादुत्तरोत्तर वर्णान्प्रत्येकं 
लिखित्वा तदन्तरालेषु त्रित्रिक्रमादेव तदुत्तराक्षराणि लिखित्वा 
तद्वहिर्गतवृत्तद्वयान्तरालवीथां शिष्टानि विद्यायाः सप्ताक्षराणि 
दशभौमाक्षराणीति संभूय सप्तदशाक्षराणि लिखेदिति संपन्ने यन्त्रे 
आवाहनादि पूर्वकं देवीमभ्यर्च्य शतसहस्रादिसंख्यया 

प्. ४०अ)

षडङ्गन्यास व्यापकन्यास अंपुटितं विद्या जपं कृत्वा | शरावे 
तद्यन्त्रंनिधाय शरावान्तरेणपिधाय भित्यादिस्थाने स्थापयित्वा तत्राभ्यर्च्य 
षोडशार्णमन्त्रेण वलिं दत्वा शत्रूणांमतिगत्यादि स्तम्भनं साधकः 
कुर्यात् || 

यन्त्रान्तरं यथा वाराही प्रस्तावोक्त प्रक्रम एव तृतीयं यद्यन्त्रमुद्धृतं तत्र 
सर्वेषु रेखाग्रेषु परिस्त्रिशूलानिकृत्वा तत्र मध्यदक्षवामपार्श्वेण 
स्तम्भयेत्यक्षरत्रयं सर्वेष्वपि त्रिमूलेषु प्रत्येकं लिखित्वा शरावे निधाय 
शरावान्तरेणपिधाय भित्तिमध्ये एकान्तस्थाने भूमौवास्थापयेत् अत्र 
भूर्जपत्रे कर्पट सुवर्णरजतताम्र स्फटिकादि शिलायन्त्रलिखनस्थानं गैरिकं 
हरिद्रा हरितालान्यतमस्यलिखनद्रवत्वं तत्रापि गृहे नगरे वा तदथापनं लोह 
शिलान्यतरस्यैव नियमो न तु भूर्जपत्रे कर्पटेवा तल्लेखः स्थापितं वेदं 
यन्त्रमावाहन प्राणप्रतिष्ठादिपूर्वकं प्रातःकाले सन्ध्याकाले च यावत्फल 
काले नित्यं पुष्पैः कर्पूरादि सुगन्धि द्रव्यैश्च पूजयेत् तेन शत्रूणां 
मतिगत्यादि स्तंभनमवश्यं भवति || शान्तियन्त्रं यथा | पूर्वं महावृत्तं 
निर्माय तत्कर्णिकायां महाषट्कोणं निर्माय तस्य कर्णिकायां षट्सु कोणेषु 
प्रत्येकं षट्कोणं विरच्य षट्कोण सप्तकं संपाद्य तद्वहिः कोणाग्र 
स्पर्शिवृत्ततः सान्तरालं वृत्तान्तरं कृत्वा तदन्तराले 
दिग्विदिक्कोणकभूपुरद्वयेनाष्टकोणकचक्रं 

प्. ४०ब्)

निर्माय तत्कोणाग्रस्पर्शिवृत्ततोपि वहिरेकाङ्गुलान्तरालकं वृत्तान्तरं कृत्वा 
संपन्नरेखामयचक्रे बाह्यतो मध्यान्तं प्रवेशगत्या विद्यावर्णानभिलिखेत् | 
तथाहि अष्टास्रचक्रस्य अग्रकोणमारभ्य प्रादक्षिण्येन विसर्गसहितान्मातृकाया 
अष्टवर्णांल्लिखित्वा तेष्वेव प्रस्तुतविद्यावर्णा नष्टसंख्यानालिखेत् इत्थं च अः 
ऐं इति | आः न इति इःमो इति ईः भ इति उः ग इति ऊः वं इति ऋः इति ॠ वा इति तत्कोणेषु 
वर्णद्वयं वर्णद्वयं लिखितं भवति एव मुत्तरत्रापि योज्यम् | ततश्च 
तत्कोणारालेषु मातृकाया विद्यायाश्च नवमादीनि षोडशान्तान्यक्षराणि 
पूर्ववल्लिखित्वा | तदन्तर्गत षट्कोण सप्तकमध्ये अग्रभागगत षट्कोणमारभ्य 
प्रादक्षिण्येन मध्यषट्कोणपर्यन्तं प्रतितत्तत्कोणऽम् प्रतिततत्कोणान्तरालं च 
चतुरशीति स्थानेषु मध्ये मातृकाया विद्यायाश्च सप्तदशादीनि 
पञ्चाशत्तमान्तानि चतुस्त्रिंशदक्षराणि प्रोक्त क्रमेण लिखित्वा एकावृत्य 
अमापोनत्त्य एव चेति मध्ये अमापमतमवलंम्व्यपञ्चाशन्मातृकाः 
परिसमाप्य शिष्टेषु पञ्चाशत्स्थानेषु पूर्ववत् स विसर्गमातृकैकाक्षरान्ते 
एकैकविद्याक्षरं लिखित्वा | मातृकाया द्वितीयावृत्तिरपि समापिता विद्यायास्तु 
दशाक्षरारायव शिष्टानि तानि भूताक्षराणि च दशेति संभूय 

प्. ४१अ)

विंशत्यक्षराण्यवशिष्टवीथ्यामभिलिखेदिति | अत्र यद्यन्नक्षत्रयत्तिथियद्वारेषु 
रोगशान्त्यादिक प्रयोगोनुष्ठेयस्तत्तन्नक्षत्र तिथिवाराद्यभिधानं 
सप्तम्यन्तमुच्चार्यसाध्यकादिनाम तदपि केवलं सर्वमध्य एव | किन्तु 
सप्तानामपि षट्कोणचक्राणां मध्यभागेषु तत्र क्रमस्त्वग्रकोणान्मध्यादि 
प्रादक्षिण्येन सर्वमध्यान्तं तथा च देवदत्तस्य अश्विन्यां प्रतिपदिरवौ 
एतच्छरीराविरोधेन शमयशमय सर्वरोगमित्यादिरीत्या सप्तष्वपि 
षट्कोणमध्येष्वावृत्त्या साधकादिनाम एव मितरयन्त्रेषु प्रतिपदीतिस्थाने 
द्वितीयायां तृतीयायामित्यादि पञ्चदश्यामित्यन्तमिति पञ्चदशतिथिभेदेन 
पञ्चदशयन्त्राणि रविवार सम्बन्धीनि | एवं सोमादि षट्वार सम्बन्धीन्यपि 
पञ्चदशयन्त्राणीति संभूय पञ्चोत्तरशतं यन्त्राणि जातानि 
तान्येतान्यश्विनीघटिततया अश्विन्या एव यन्त्राणि अश्विनीस्थाने एक 
शोबरण्यादिरेवत्यन्न षड्विंशति नक्षत्रप्रवेशे प्रत्येकं 
पञ्चोत्तरशतयन्त्राण्यपरारायपीति संभूय 
पञ्चत्रिंशदुत्तराष्टाविंशतिशतं यन्त्राणि सम्पद्यन्ते इदं चैकैक यन्त्रं 
मायावीजस्य मध्येलेख्यं | ततः पूजा जपादिना संस्कृतस्य यन्त्रस्य 
धारणात्तत्तन्नक्षत्रतिथिवारेषु सर्वरोगशान्तिः भूताद्युपद्वपरिहारो 
गजाश्वादिरोगपरिभ्रंशश्च भवति |

प्. ४१ब्)

तदयं सङ्ग्रह श्लोकः || तत्तदृक्षतिथिवार संयुतं वाण वह्नि गजनेत्र 
संमितं यन्त्रवृन्दमिहधारितं नृभिः सर्वभूतभयरोगभीहरमितिः ||

अथ सर्वार्थसिद्धिदं वज्रयन्त्रं यथा | तत्स्वरूपमेतद्देवी प्रस्तावोपक्रम एव 
द्वितीयप्रकार प्रदर्शनेनोपदर्शितं तत्प्रयोगा यथा | त्रिलोहेशिलायां वा लिखित्वा 
प्रतिष्ठाप्य | गृहनगरादिषु स्थापितमिदं यन्त्रं चौर 
भूतप्रेताद्युपद्वोपशामकं भवति | किञ्च गृहगतवास्तुदेवतानाराधन 
प्रसक्तोपद्वोपशमोपि गृहे एतस्य यन्त्रस्य स्थापनाद्भवति | तद्गृहस्थितानाम 
साधकानापि चौरादि विद्वेषणोच्चाटनादि भयं स्यात् | एतद्यन्त्राधिष्ठित 
गृहवासिनां प्रतिदिनं संपद्वृद्धिरपि स्यात् | यन्त्रान्तरं यथा | वाराही 
प्रस्तावोपक्रम एव प्रथमन उद्धृतं वज्रवज्राभिधं यन्त्रं 
सुवर्णरौप्यताम्रान्यतमपत्रे समुत्कीर्य प्राणप्रतिष्ठादि पूर्वकं यत्र गृहे 
स्थाप्यते तद्वासिनां रोगभूतग्रहोन्माद पिशाचापस्मारादिदुःखं न स्यात् | 
किञ्च भुविगैरिकैर्यन्त्रं वज्रवज्रंसंज्ञमिदं विरच्य तन्मद्ये 
क्षीरदुमक्वाथपूरितं कुम्भं प्रतिष्ठाप्य तज्जले पूर्वोक्तदिशा 
सर्वमङ्गलापूजनोद्वासनान्तकर्मकृत्वा तज्जले प्रस्तुतदेवी मावाहनादि 
पूर्वकमभ्यर्च्य तज्जलस्पर्शपूर्वकं त्रिसहस्रप्रमाणेन प्रस्तुतविद्यां जप्त्वा 
प्राप्तदक्षिणाद्यपरितुष्टोभिषेक्ता प्राङ्मुखं शिष्य प्रभृतिभिषिञ्चेत् | तेन 
सर्वरोगविनिर्मुक्तः सुखपूर्वकं जीवत् ||

प्. ४२अ)

सर्वकामकरं यन्त्रान्तरं यथा | चतुरङ्गुलान्तरालकं प्रथमतो वृत्तं 
कृत्वा तद्वहिर्द्विद्व्यङ्गुलान्तरालकानि एकादशवृत्तान्तराणि निर्माय तत्र 
कर्णिकावृत्तमारभ्य बहिर्वृत्तपर्यन्तं प्रतिवृत्तं कृत द्वादशद्वादशचिह्नेषु 
रेखास्तावत्संख्याः कृत्वा एकविंशत्युत्तरैकशतकोष्ठानि सम्पाद्य 
सर्ववाह्यगतरेखाग्राणि किञ्चिद्वहिर्निस्सार्य तत्रैक शस्त्रिशूलानिनिष्पाद्य 
सर्वमध्यकोष्ठे साधकादिनामप्रोक्तदिशाभिलिख्य तदनन्तरवीथ्यां 
प्राङ्मध्यकोष्ठमारभ्य निर्गमगत्या विरलक्रमेण प्रादक्षिण्येन 
दशोत्तरशतसंख्येषु कोष्ठेषु तावत्संख्यानि विद्याक्षराणि लिखित्वा शिष्टेषु 
दशकोष्ठेषु भौमाक्षराणि दशसंख्यान्यभिलिखेदिति संपादितं यन्त्रं 
धारण पूजनस्थापन कलशाभिषेकादिना सर्वमपिकार्यं साधयेदिति || 

इति यन्त्रप्रयोगाः ||

एतैश्च ध्यानपूजन हवन यन्त्रानुसरणाद्युपायैः साधितानत्वसाधितापीयं 
विद्या स्वोपासकानां सर्वेषामपि लोकानामव्यभिचारेण सर्वानप्यभीष्टार्थ 
सार्थान्प्रयच्छति || 

इति वाराही प्रस्तावः ||

इत्थं नानाभीप्सित साधिकां वाराही विद्यामुपदिश्य पूर्वदिशि ईशान विदिशिवा 
स्नानजलं यथा स्वयं गच्छति तथा भूते देशे चतुरस्रस्थाने 
मातृकाचक्रमभिलिख्य तत्र पूर्वाभिमुख्येनशिष्यमुपवेश्य | अणिमाशक्ते एव 

प्. ४२ब्)

रणभूत प्रथमशक्ति कलशमुद्धृत्य अभिषेकस्थाने नीत्वा 
तन्मुखस्थमातुलुङ्गहलं शिष्याञ्जलौ तन्मुखस्थ पल्लवांस्तन्मूर्द्ध्नि 
विन्यस्य तत्कलशपूजितदेवता विद्याभिस्तमभिषिञ्चेत् | एवमेवापर 
चतुर्दशकलशैरबिषेकानन्तर मणिमाकलशजलेन तद्विद्यया तमभिषिञ्चेत् | 
एतादृश्यैव दिशाष्टावरणायुधाष्टक कलशैरभिषेकानन्तरं 
प्रधानकलशस्यपरितः स्थितं पञ्चदशकलशैस्तत्तद्विद्याभिरभिषेकानन्तरं 
सर्वमध्यस्थितप्रधाककलशमभिषेक स्थानमानीय तन्मुखस्थफलं शिष्या 
अलौ निधाय तन्मुखस्थ पल्लवैः कामेश्वर्यादि चित्रात्त पश्चदशनित्याविद्याभिः 
सकृत्सकृदभिषेकान्ते पल्लवांस्ताञ्छिष्य मूर्द्ध्नि स्थापयित्वा पूर्वमेववृत्त 
वस्त्रभूषणादिदानसन्तोषितयोगिनी योगिसंवृतः पत्न्या स्वीययाचारब्धः 
शृङ्गश्ङ्खघण्टादिवाद्यनृत्यगीताद्युत्सवपूर्वकं 
गुस्त्प्रधानविद्ययाभिषिञ्चेत् शिष्यश्च रोमकूपरन्ध्रद्वाराभ्यन्तर गतमिदं 
जलं सकलामपि चानादि संसारागतदुर्वासनांक्षाल यतीति 
चिन्तयन्नेवावामनमात्रोपयोगि जलमवशेष्यापरसकलजलेन स्नायात् | एतस्य स्नान 
जलस्य वह्निदिशि गमनेदाहः दक्षिणदिशिगमेनेमृतिः नैरृत्ये रोगः 
पश्चिमेदारिद्र्यं वायव्ये देश भ्रंशः स्नानकर्तुर्भवति ततः शिष्यः शुद्ध 
धौनोत्तरीय गन्धमाल्यादिकं 

प्. ४३अ)

परिधाय अवशेषिन प्रधानकलशोदकेन मूलविद्यया त्रिवारमाचमेत् ततश्च 
स्वगुरुमभिषेक्तारं नवोपचारैः पूजयेत् तत्प्रकारो यथा | सामान्यार्घ्यं गुरु 
विद्यया स्थापयित्वा तेन गन्धादिकं सम्प्रोक्ष्य स्वगुरुविद्यान्ते 
अमुकानन्दनाथाय गन्धमुपकल्पयामीति गन्धमुत्सृज्य नाथमन्त्रेण ललाटे 
निवेदयेत् | पुष्पधूपदीपनैवेद्यताम्बूल यत्किञ्चित्स्तवपाठ प्रणाम 
स्वात्मसमर्पणात्मकाष्टसंख्यानपरोपचारानप्येवमेवोपकल्प्य सर्वस्व 
तदर्द्धतदर्द्धादि सर्वकालमधीनताकरणान्त दक्षिणाभिः परितोष्य त्रिवारं 
नाथस्तोत्रं पठित्वा त्रिवारं पुष्पाञ्जलिं दत्वा त्रिवार. प्रणामं च कृत्वा 
बद्ध्वाञ्जलिस्तूष्णीं तिष्ठेत् गुरुश्चवक्ष्यमाणप्रकारेण वेधकर्मकृत्वा 
शिष्यजन्मलग्ने यथा श्रीचक्रं स्वीयप्रवहन्नासापुटभागे भवति तथास्थाने 
समुपविश्य श्रीचक्रगतविन्दुस्थाने शिष्यं स्थापयित्वा तस्य ब्रह्मरन्ध्र 
हृदयमूलाधारेषु प्रत्येकं श्रीचक्रं विभाव्य तत्र प्रधान्देवी सावाहन 
प्राणप्रतिष्ठादिपूर्वकं मानसैर्गन्धपुष्पधूपदीपनैवेद्यात्मक 
पञ्चोपचारैरभ्यर्च्य जीवहस्तं शिष्यशिरसि दत्वा जीवकर्णे त्रिवारं 
प्रधानविद्यामुपदिशेत् हस्तकर्णयोर्जीवत्वं प्रवहन्ना सापुटभागगतत्वं 
उभयत्र प्रवाहे अनुभयत्र 

प्. ४३ब्)

प्रवाहे वा तत्समयमपहाय समयान्तरमन्वेषणीयं न तु तत्रोपदेशः कार्यः 
ततश्च शिष्यः श्रीचक्र एवासीनः षडङ्गन्यास वर्णन्या स व्यापकन्यास 
सम्पुटितां शतवारं प्राप्तविद्यां प्रजप्य तदभेदभावनात्मक 
जपनिवेदनं कृत्वा गुरोराज्ञया श्रीचक्रादुत्थाय गुरोः सेवां कुर्वंस्तत्रैव 
त्रिदिनं वसेत् || इति षोडशदिनकृत्यम् || 

इति मुख्यः पूर्णाभिषेकपक्षः ||

अथ पञ्च्दिनसाध्योमध्यमः पूर्णाभिषेक पक्षः ||

दीक्षानुष्ठानदिनात्पूर्वतन पञ्चमदिनतोपि पूर्वदिने प्रातह्कृत 
नित्यनैमित्तिकादिक्रियः शिष्यो गुर्विष्टदेवते नमस्कृत्य विनायकपूजन 
विष्णुस्मरणोच कृत्वा गुरोराज्ञां गृहीत्वा दक्षिणहस्तेन जलमादाय | देशकाल 
गोत्रराशिनामकामनान्तमुल्लिख्य यथाबुद्धिनियोगं विधिना 
अमुकगोत्रामुकराशिकामुकनामक श्रीगुरुद्वारा 
मधमपूर्णाभिषेकपक्षपूर्वकं द्वितीयदीक्षां करिष्य इति संकल्प जलं 
भूमावुत्सृजेत् | ततः पुनर्द्वितीयपदान्तं पूर्ववदेवोल्लिख्य 
दीक्षापूर्वाङ्गत्वेन पूजनपूर्वकं श्रीगुरोर्योगिनीनां योगिनां च यथा 
सम्पादित वरणसामययावरणं करिष्य इति संकल्प्य तत्तदुपदिष्ट 
नवोपचारार्चन सामग्र्या श्रीगुरुं सम्पूज्य एभिरूर्मिका वस्त्रद्वय 
कर्णाभरणाद्यैर्द्वितीय दीक्षां कर्तुं गुरुत्वेन अमुकवेदाध्यायिनं 
अमुकगोत्रं 

प्. ४४अ)

अमुकनामानं त्वां वृणे इत्युल्लिख्य वरणसामग्रीं श्रीगुरवेनिवेद्य 
योगिन्यादिकमपि श्रीगुरुकर्तृकाभिषेक सहकारित्वार्थं वृणे इत्युल्लेखनान्ते 
गन्धाक्षतपुष्पधूपदीपनैवेद्यैः पूजनपूर्वक 
मूर्मिकावस्त्रभूषणैर्वृणुयात् वृतश्चगुरुर्यथायोग्यं वरणसामग्रीं 
तत्तदङ्गेषु परिधाय तद्दिनोचित स्वनाथ जीवनाद्यवस्थोचितनाथ मण्डलेन 
वनाथान्प्रत्येकं स्वनाथमारभ्य नवोपचारैः पूजयेत् तत उत्तरदिनभूते 
दिनपञ्चकस्य प्रथमदिने नवहस्तायामादिशालिमसृणतरसमभूमौ 
श्रीचक्रमुद्धृत्य सर्वमध्यत्रिकोणरेखा सुप्रत्येकं मध्येषु समान्तरालकं 
हत्रयं कृत्वा चिह्नाच्चिह्नान्तरावधितिर्यरेखा निपातनात्त्रिकोणत्रयवेष्टितं 
विन्दुस्थानं निर्मायः तदादिषणवतिस्थानेषु तेषु प्रत्येक मेकैकं कलशं 
खारीमानक वनौषधी कषायादिकं षणवतिधा विभज्य एकैकभागेन 
तान्सर्वानप्यभिपूर्य नवरत्नादि निक्षिपरक्तवस्त्रद्वयाभिवेष्टनान्नं 
कर्मकृत्वा तत्र सर्वमङ्गलाचक्रचिन्तनादि तदुद्वासनान्तकर्मप्रान्ते 
कुम्भस्पर्शपूर्वकं षडङ्गदेवतामन्त्रजपेन मन्त्रदेवताजलयोरैक्यं 
विभावयेत् | एवमेवेतरपञ्चनवति कलशानपि संस्कुर्यात् || 

इति प्रथमदिनकृत्यम् || ततो द्वितीयदिने पूर्वोक्तदिशाऽन्यूनानतिरिक्तया 
सर्वमध्यकलशे प्रधानदेवीं 

प्. ४४ब्)

द्वादशोपचारैः सम्पूज्य | अणिमाकलशे पञ्चोपचारैस्तामभ्यर्च्य | 
तत्परितस्तदग्रादि प्रदक्षिणां ह्रीं श्रीं अ आ ई रूपशक्तिपादुकां 
पूजयामीत्यादि मन्त्रैः पञ्चदशवर्णशक्तीः पूजयेत् | ततो 
लघिमाकलशेतामभ्यर्च्य | अणाइ प्रभृति पञ्चदशशक्तीः पूजयेत् | ततो महिमा 
कलशे मध्यतस्तामभ्यर्च्य | परितः अशाई प्रभृति पञ्चदशशक्तीः पूजयेत् | ततई 
शित्वकलशे मध्येतामभ्यर्च्य | तत्परितः आझाई प्रभृति पञ्चदशशक्तीः पूजयेत् 
| ततो वशित्व कलशे मध्ये तां तत्परितः आभाई प्रभृति पञ्चदशशक्तीः 
संपूजयेत् | प्राकाम्याकलशे मध्ये तां परितः इगाई प्रभृति पञ्चदशशक्तीः 
पूजयेत् | ततो वशित्वकलशे मध्येतां तत्परितः आभाई प्रभृति पञ्चदशशक्तीः 
संपूजयेत् | प्राकाम्याकलशे मध्येतां परितः इगाई प्रभृति पञ्चदशशक्तीः 
पूजयेत् | ततो भुक्तिकलशे मध्ये तां परितः इदाई प्रभृति पञ्चदशशक्तीः पूजयेत् 
| तत इच्छाकलशे तद्विद्ययानामभ्यर्च्य तत्परितः इहाई प्रभृति पञ्चदशशक्तीः 
संपूजयेत् | ततो रससिद्धिकलशे तद्विद्ययातां पञ्चोपचारैरभ्यर्च्य तत्परितः 
प्रदक्षिणं ईढाई प्रभृतिपञ्चदशशक्तीः संपूजयेत् | ततः 
सर्वकामसिद्धिकलशे मध्यभागे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य | तत्परितः प्रदक्षिणां 
इराई 

प्. ४५अ)

अभृति पञ्चदशशक्तीः पूजयेत् | अत्र सर्वत्र प्रथमं मायाबीज 
श्रीवीजयोर्योगश्चरमेपादुकां पूजयामीत्येवं रूपसप्ताक्षरीयोगः प्रत्येकं 
तथा रूपशक्तीति चतुरक्षिरीयोगः तेन सर्वविद्यानां षोडशाक्षरीत्वं सिद्ध्यति | 
ततो व्राह्मीककलशे तद्विद्ययातां सम्पूज्य | तत्परितः प्रादक्षिण्येन २ उचाई ११ 
इत्यादि २ उनाई ११ इत्यन्नं पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य | माहेश्वरी कलशे 
तद्विद्ययातां सम्पूज्य | तत्परितः २  उपाई इत्यादि ३ उक्षाई ११ इत्यन्तं 
पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य | कौमारीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य | तत्परितः २ ऊ 
आई ११ २ उकाई ११ इत्यादि २ ऊढाई ११ इत्यन्न. पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य | 
वैष्णवीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य | तत्परितः २ ऊणाई ११ इत्यादि २ ऊवाई ११ 
इत्यन्तं पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य वाराही कलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य | 
तत्परितः २ ऊझाई ११ इत्यादि २ ऋजाई ११ इत्यन्ताः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य | 
ऐन्द्रीकलशे तद्विद्ययातामब्यर्च्य | तत्परितः २ ऋझाई ११ इत्यादि २ ऋवाई ११ इत्यन्ताः 
पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य | चामुण्डाकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य | तत्परितः 
२ ऋभाई ११ इत्यादि २ ॠखाई ११ इत्यन्ताः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य | 
महालक्ष्मीकलशे तद्विद्ययानामभ्यर्च्य | तत्परितः २ ऋगाई ११ इत्यादि २ ॠथाई ११ 
इत्यन्ताः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य |

प्. ४५ब्)

ततो मूलविद्यया प्रथमचक्रेशीमभ्यर्च्य | प्रथमावरणपूजां पूर्ववदेव 
समर्प्य क्षोभिणी मुद्रां प्रदर्शयेत् || ततः कामाकर्षिणी कलशे 
तद्विद्ययातामभ्यर्च्य | तत्परितः २ ऋदाई ११ इत्यादि २ ॠसाई ११ इत्यन्ताः 
पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य | बुद्ध्याकर्षिणी कलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य | 
तत्परितः २ ऋहाई ११ इत्यादि २ ऌटाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य अहङ्काराकर्षिणी 
कलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य | तत्परितः २ ऌठाई ११ इत्यादि २ ऌपाई ११ इत्यन्ताः 
शक्तीः सम्पूज्य शब्दाकर्षिकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य | तत्परितः २ ऌराई ११ 
इत्यादि २ ऌङाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य | ततः स्पर्शाकर्षिणीकलशे 
तद्विद्ययानामभ्यर्च्य | तत्परितः २ ऌचाई ११ प्रभृति २ ऌनाई ११ पर्यन्ताः शक्तीः 
सम्पूज्य रूपाकर्षिणीकलशे तां तद्विद्ययाभ्यर्च्य तत्परितः २ ऌपाई ११ इत्यादि २ 
ऌक्षाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य रसाकर्षिणी कलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य 
तत्परितः २ ए आई ११ इत्यादि २ एठाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य गन्धाकर्षिणीकलशे 
तद्विद्यया तां सम्पूज्य तत्परितः एणाई ११ इत्यादि २ एवाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः 
सम्पूज्य चित्ताकर्षिणीकलशे तद्विद्ययातां सम्पूज्य तत्परितः एशाइ ११ इत्यादि २ 
ऐजाई इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य धैर्याकर्षिणीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य 
 
प्. ४६अ)

तत्परितः २ ऐझाई ११ इत्यादि २ ऐवाई ११ इत्यन्तं पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य 
स्मृत्याकर्षिणीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ ऐभाई ११ इत्यादि २ ओखाई ११ 
इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य | नामाकर्षिणीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ 
ओगाई ११ इत्यादि २ ओघाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य | वीजाकर्षिणीकलशे 
तद्विद्ययाताभ्यर्च्य तत्परितः २ ओदाई ११ इत्यादि २ ओसाई ११ इत्यन्ताः पञ्चदशशक्तीः 
सम्पूज्य आत्माकर्षिणीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ ओहाई ११ इत्यादि २ 
औटाई १ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य शरीराकर्षिणीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य 
तत्परितः २ औटाई ११ इत्यादि २ औयाई इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य अमृआकर्षिणीकलशे 
तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ औराई ११ इत्यादि २ अंङाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः 
सम्पूज्य | मूलविद्यया द्वितीयचक्रेश्वरी पूजान्ते नित्यपूजोक्त प्रकारेण 
द्वितीयावरणपूजां निवेद्य द्राविणी मुद्रां प्रदर्शयेत् || 

ततोल्लङ्गकुसुमाकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ अंचाई ११ प्रभृति २ 
अंनाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य अनङ्गमेखलाकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य 
तत्परितः २ अंपाई ११ इत्यादि २ अंक्षाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य | 
अनङ्गमदनाकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य २ अःआई ११ इत्यादि २ अःठाई ११ इत्यन्ताः 
शक्तीः सम्पूज्य | अनङ्गमदनातुरा 

प्. ४६ब्)

कलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ अःणाई ११ इत्यादि २ अःवाई ११ इत्यन्ताः 
शक्तीः सम्पूज्य अनङ्गरेखाकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ अःशाई ११ 
इत्यादि २ सजाई ११ इत्यन्ताः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य | अनङ्गवेगाकलशे 
तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ सझाई ११ इत्यादि २ सवाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः 
सम्पूज्य अनङ्गाकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ समाई ११ इत्यादि २ 
साखाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य | अनङ्गमालिनीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य 
तत्परितः २ सागाई ११ इत्यादि २ साथाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य | मूलेन 
त्रिपुरेशीरूपिणीं चक्रेशीं सम्पूज्य नित्यपूजावत्तृतीयावरणपूजां समर्प्य 
सर्वाकर्षिणीमुद्रां दर्शयेत् || 

ततः सर्वसंक्षोभिणीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ सादाई ११ इत्यादि २ 
सासाई ११ इत्यन्तं पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य सर्वविद्राविणीकलशे 
तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ सहाई ११ इत्यादि २ सिठाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः 
सम्पूज्य | सर्वाकर्षिणी कलशे तद्विद्यया नामभ्यर्च्य तत्परितः २ सिठाई ११ इत्यादि 
२ सियाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य | सर्वाह्लादिनीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य 
तत्परितः २ सिहाई ११ इत्यादि २ सीङाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य | 
सर्वसंमोहिनीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ सीचाई ११ इत्यादि

प्. ४७अ)

२ सीनाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य | सर्वस्तम्भिनी कलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य 
तत्परितः २ सीपाई ११ इत्यादि २ सीक्षाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य | 
सर्व्जम्भिनीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ सुआई ११ इत्यादि २ सुढाई ११ 
इत्यन्तं पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य | सर्वशङ्करीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य 
तत्परितः २ सुणाई ११ इत्यादि २ सुवाई ११ इत्यन्ताः शक्तीह् सम्पूज्य | सर्वरञ्जिनीकलशे 
तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ सुशाई ११ इत्यादि २ सुजाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः 
सम्पूज्य | सर्वोन्मादिनीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ सूझाई ११ इत्यादि 
२ सूवाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य | सर्वाथसाधनीकलशे 
तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ सूभाई ११ इत्यादि २ सेखाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः 
सम्पूज्य | सर्वसम्पत्तिपूरणीकलशे तद्विद्ययातामर्च्य तत्परितः २ सेगाई ११ इत्यादि 
२ सेथाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य सर्वमन्त्रमयीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य 
तत्परितः २ सदाई ११ इत्यादि २ सेसाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य 
सर्वद्वन्वक्षयङ्करीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ सेहाई ११ इत्यादि २ 
सैटाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य मूलविद्यया त्रिपुरवासिनी चक्रेशीं 
पञ्चोपचारैः सम्पूज्य नित्यपूजावदेव चतुर्थावरणपूजां निवेद्य 
सर्वावेषकरी मुद्रां प्रदर्शयेदिति ||

प्. ४७ब्)

ततः सर्वसिद्धिप्रदाकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ सैठाई ११ इत्यादि २ 
सैद्याई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य सर्वसपत्प्रदाकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य 
तत्परितः २ सैहाई ११ इत्यादि २ सोङाई ११ इत्यन्ताः शकिः सम्पूज्य 
सर्वप्रियङ्करीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ सोचाई ११ इत्यादि २ सोनाई ११ 
इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य सर्वमङ्गलकारिणीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य 
तत्परितः २ सोपाई ११ इत्यादि २ सोक्षाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य 
सर्वकामप्रदाकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ सौआई ११ इत्यादि २ सौढाई 
११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य सर्वदुःखविमोचनीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्य 
तत्परितः २ सौणाई ११ इत्यादि २ सौवाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य 
सर्वमृत्युप्रशमनीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ सौशाई ११ इत्यादि २ 
संजाई ११ इत्यन्तः विद्याभि सम्पूज्य सर्वविघ्नविनाशिनीकलशे 
तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ संदाई ११ इत्यादि २ संवाई ११ इत्यन्तं शक्तीः 
सम्पूज्य सर्वाङ्गसुन्दरीकलशे तद्विद्ययानामभ्यर्च्य तत्परितः २ संभाई ११ 
इत्यादि २ सःखाई ११ इत्यन्तं शक्तीः सम्पूज्य सर्वसौभाग्यदायिनीकलशे 
तद्विद्ययानामभ्यर्च्य तत्परितः २ सःमाई ११ इत्यादि २ सःथाई ११

प्. ४८अ)

इत्यन्तं पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य | मूलविद्यया त्रिपुरश्रीरूपिणीं चक्रेशिं 
सम्पूज्य नित्यपूजावत्पञ्चमावरणपूजां निवेद्य सर्वोन्मादिनी मुद्रां 
प्रदर्शयेत् ||

ततः सर्वज्ञाकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ सःदाई ११ इत्यादि २ सःसाई 
११ इत्यन्ताः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य सर्वशक्तिकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य 
तत्परितः क्रमेण २ सःहाई ११ इत्यादि २ हटाई ११ इत्यन्ताः पञ्चदशशक्तीः 
सम्पूज्य सर्वैश्वर्यप्रदाकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः क्रमेण २ 
हठाई ११ इत्यादि २ हयाई ११ इत्यन्ताः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य सर्वज्ञाकलशे 
तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः क्रमेण २ हराई ११ इत्यादि २ हाङाई ११ इत्यन्ताः 
पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य सर्वव्याधिविनाशिनीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य 
तत्परितः २ हाचाई ११ इत्यादि २ हानाई ११ इत्यन्ताः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य | ततः 
सर्वाधारस्वरूपाकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ हापाई ११ इत्यादि २ 
हाक्षाई ११ इत्यन्ताः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य सर्वपापहराकलशे 
तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ हिआई ११ इत्यादि २ हिढाई ११ इत्यन्ताः 
पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य सर्वानन्दमयीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः 
२ हिणाई ११ इत्यादि २ हिवाई ११ इत्यन्ताः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य 
सर्वरक्षास्वरूपिणीकलशे 

प्. ४८ब्)

तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ हिशाई ११ इत्यादि २ हीजाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः 
सम्पूज्य सर्वेप्सितफलप्रदाकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ हीझाई ११ 
इत्यादि २ हीवाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य मूलविद्यया त्रिपुरमालिनी रूपिणीं 
चक्रेशीमभ्यर्च्य नित्यपूजावदेव षष्ठावरणपूजां निवेद्य 
महाङ्कुशमुद्रामुपदर्शयेत् ||

ततो वशिनीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ हीभाई ११ इत्यादि २ हुखाई ११ 
इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य कामेश्वरीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ 
हुगाई ११ इत्यादि २ हुथाई ११ इत्यन्ताः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य मोदिनीकलशे 
तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ हुदाई ११ इत्यादि २ हुसाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः 
सम्पूज्य विमलाकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परित. २ हुहाई ११ इत्यादि २ हूढाई 
११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य अरुणाकलशे तद्विद्मयातामब्यर्च्य तत्परितः २ हठाई 
११ इत्यादि २ हूयाई ११ इत्यन्ताःशक्तीः सम्पूज्य जयिनीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य 
तत्परितः २ हूराई ११ इत्यादि २ हेङाई ११ इत्यन्ताशक्तीः सम्पूज्य सर्वेशीकलशे 
तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ हेवाई ११ इत्यादि २ हेनाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः 
सम्पूज्य कौलिनीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य 

प्. ४९अ)

तत्परितः २ हेपाई ११ इत्यादि २ हेसाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य मूलेन 
त्रिपुरसिद्धारूपिणीं चक्रेशीं पूजयित्वा नित्यपूजावत्सप्तमावरणपूजां 
निवेद्य खेचरीमुद्रां प्रदर्शयेत् || 

ततो गुरुमुखावगतस्थानकेशाक्त वाणकलशे तन्मन्त्रेण तामभ्यर्च्य तत्परितः २ 
हैआई ११ इत्यादि २ हैढाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य शैववाणकलशे 
तानप्यभ्यर्च्य तत्परितः २ हैणाई ११ इत्यादि २ हैवाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य | 
शैववाणकलशे तानप्यभ्यर्च्य तत्परितः २ हैणाई ११ इत्यादि २ हैवाई ११ इत्यन्ताः 
शक्तीः सम्पूज्य शाक्तधापकलशे तन्मन्त्रेण तमभ्यर्च्य तत्परितः २ हैशाई ११ 
इत्यादि २ होजाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य शैवचापकलशे तन्मन्त्रेण 
तमभ्यर्च्य तत्परितः २ होझाई ११ इत्यादि २ होवाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य 
शाक्तपाशकलशे तन्मन्त्र्ण तमभ्यर्च्य तत्परितः २ होभाई ११ इत्यादि २ हौखाई ११ 
इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य शैवपाशकलशे तन्मन्त्रेणतमभ्यर्च्य तत्परितः २ 
हौगाई ११ इत्यादि २ हौथाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य 
शाक्ताङ्कुशकलशेतन्मन्त्रेणतमभ्यर्च्य तत्परितः २ हौदाई ११ इत्यादि २ हौसाई ११ 
इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य शैवाङ्कुशकलशे तन्मन्त्रेण तमभ्यर्च्य तत्परितः २ 
हौझाई ११ इत्यादि २ होवाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य शाक्तपाशकलशे 
तन्मन्त्रेण तमभ्यर्च्य तत्परितः २ होभाई ११ इत्यादि २ हौखाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः 
सम्पूज्य शैवपाशकलशे तन्मन्त्रेणतमभ्यर्च्य तत्परितः २ हौगाई ११ इत्यादि २ 
हौथाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य शाक्ताङ्कुशकलशेतन्मन्त्रेणतमभ्यर्च्य 
तत्परितः २ हौदाई ११ इत्यादि २ हौसाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य 
शैवाङ्कुशकलशे तन्मन्त्रेण तमभ्यर्च्य तत्परितः २ हौहाई ११ इत्यादि २ हंटाई 
११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य कामेश्वरीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य तत्परितः २ 
हम्ठाई ११ इनकलशमभिमन्त्र्य 

प्. ४९ब्) 

सहस्रमूलविद्या जपतद्दशांशहोम वलिदाना निविदध्यात् || 

इति चतुर्थदिनकृत्यम् || 

ततः शिष्यस्य जन्मदिनभूते पञ्चमदिने पूर्वोक्तदिशावाराहीविद्यां 
चतुर्थदिनाधिवासित कुम्भजलाभिषेक वेधपूर्वकमुपदिश्यानन्तरं 
पूर्वादिग्निप्रदेशाभिलिखितमातृकामन्त्रेस्थापितं शिष्यं 
क्रमादणिमादिकलशैरणिप्रादिविद्याभिः 
स्वपञ्चदशपञ्चदशशक्तिविद्याकरणकाभिषेक पूर्वकं समभिषिच्य 
रूपत्न्यान्वारब्धोगुरुः प्रधानकलशेन पूर्ववदेवाभिषिञ्चेत् शिष्यश्च 
पूर्ववकात्वा शुद्ध धौतोत्तरीय गन्धमाल्यादिकं परिधाय शिष्यः 
प्रधानोदकेनाचमेच्छत्रिवारं विद्यया ततो गुरुं नवोपचारैः सम्पूज्य 
सर्वस्वादिस्वाधीनी भवनान्न दक्षिणाभिः सन्तोष्य त्रिवारं नाथस्तोत्रं 
पठित्वा त्रिवारं पुष्पाञ्जलिं दत्वा त्रिवारं प्रणम्य बद्धाञ्जलिस्तूष्णीं 
तिष्ठेत् गुरुश्च वक्ष्यमाण प्रकारेण वेधकर्मानुष्ठाय श्रीचक्रं यथा 
स्वीयप्रवहन्नासापुटभागे भवति तथास्थाने उपविश्य श्रीचक्रगतबिन्दुस्थाने 
शिष्यमुवेश्य ब्रह्मरन्ध्रादिस्थानत्रये प्रत्येकं तत्तच्चक्र  चिन्तनपूर्वकं तत्र 
मानसैः पञ्चोपचारैः प्रधानदेवतां सम्पूज्य जीवहस्तं शिरसिदत्वा 
जीवकर्णे त्रिंशः प्रधानविद्यामुपदिशेत् शिष्यश्च श्रीचक्र एवासीनः 
षडङ्गन्यास वर्णन्यास व्यापक न्यास पुटितं शतसंख्ययात्यादि 

प्. ५०अ)

२ हंयाई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज वज्रेशीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्च्य 
तत्परितः १ हंराई ११ इत्यादि २ हःङई ११ इत्यन्ताः शक्तीः सम्पूज्य 
भगमालिनीकलशे तद्विद्ययातामभ्यर्यच तत्परितः २ हःचाई ११ इत्यादि २ हःनाई ११ 
इत्पन्नाः शक्तिः सम्पूज्य त्रिपुरां वारूपिणीं चक्रेशीं पूजयित्वा 
नित्यपूजावदष्टमावरणपूजां निवेद्य बीजमुद्रां प्रदर्शयेत् | 

ततो बिन्दु चक्रस्थित त्रिकोणनिहितप्रधानकलशे मूलविद्यया ललितामभ्यर्च्य 
तत्परितः २ हःपाई ११ इत्यादि २ हःसाई ११ इत्यन्ताः पञ्चदशशक्तीः प्रत्येक मुक्त 
षोडशाक्षरविद्याभिः पूजयित्वा मूलविद्यया त्रिपुरसुन्दरीरूपिणीं चक्रेशीं 
पञ्चोपचारैः पूजयित्वा प्राग्वन्नवमावरणपूजां निवेद्य योनिमुद्रां 
प्रदर्श्य चतुर्दशतममुपचारं स्तोत्रपाठरूपं कुर्यात् || 

इति द्वितीयदिनकृत्यम् || तृतीयदिने स्वनित्यकर्मान्ते प्रधानदेवीं 
पञ्चोपचारैरभ्यर्च्य पूर्वदिनपूजित षणवतिशक्तीश्च तत्तद्विद्याभिः सम्पूज्य 
एकं योगिनमेकां योगिनीं चेत्येवं रूपमेकं मिथुनं मूलविद्याभिः 
पञ्चोपचारैः सम्पूज्य रहस्य पूजापूर्वकं सावरणायैदेव्यै 
पञ्चदशतमनर्पणाख्यमुपचारं निवेदयेत् || 

इति तृतीयदिनकृत्यम् || 

ततश्चतुर्थदिनेकालनित्याभिः प्रधाप्रधानविद्याया जपं विधाय 

प्. ५०ब्)

तदभेदभावनात्मकं निवेदनं च कृत्वा गुरोराज्ञया श्रीचक्रादुत्थाय गुरोः 
सेवां कुर्वंस्तत्सदन एव त्रिदिनवसेत् || 

इति पञ्चमदिनकृत्यम् ||

मध्यमपूर्णाभिषेक विधिश्चसम्पूर्णः ||

अथ द्विदिनेसाध्यः कनिष्ठः पूर्णाभिषेकपक्षः सांप्रतमेतदधिकारि 
वाहुल्यात् प्रचरदवस्थो विशदीकृत्य प्रदर्श्यते || स च सामग्र्यधीन इति तत्साअयी 
तत्पूर्वोत्तरकरणीयदीक्षा सामग्री च प्रथममुपवर्ण्यते ||

पूर्वनाथ मण्डलोद्धारार्थं हस्तमात्रं पलाशपीठादिस्थानं 
श्रीखण्डकर्पूरकुङ्कुम कस्तूरीणां पङ्कस्तल्लिखनद्रवः 
श्रीचक्रोद्धारार्थं त्रिहस्तदैर्घ्य विस्तारासु समाभूमिः 
श्रीखण्डरक्तचन्दनाभ्यां मिलिताभ्यां काश्मीरसिन्दूरगैरिक 
लाक्षादरदन्यतमद्रव्य संमेल्यसम्पादितपङ्केनतल्लेखः || प्रतिदीक्षं 
पलाशपीठाद्युद्धृतमेकैकं मातृकाचक्रं प्रतिदीक्षं 
पलाशपीठाद्युद्धतं वेधचक्र प्रप्येकैकं दीक्षणीयविद्या 
नित्यपूजाचक्रमययेकैकमिति समय प्रतिदीसं नाथचक्रेण सह चत्वारि चत्वारि 
चक्राणि संपाद्यानि तदुद्वारद्रव्यं श्रीचक्रवदेव सुवर्ण रजत ताम्र 
मूणमयनां पञ्चकलशानां पूर्वतो मुख्यभूतानां मध्ये स्वशक्ति 
शाध्य मनति क्रम्यकल्पितः प्रतिदीक्षमेकैकः कलशः दीक्षाचैक विंशति 
संख्या |

प्. ५१अ)

तत्र शिष्यपरीक्षार्थं नियमिता नित्यादीक्षा प्रथमावेधयायोग्यतासिद्ध्यै 
ज्वालामालिनीदीक्षाद्वितीया मुख्यविद्यायामलापकर्षार्थक प्रथमदीक्षा 
तृतीया पूर्णाभिषेकानन्तर भाविमुख्यविद्याद्वितीयोपदेशत. पूर्वकाला 
वरणीया वाराहीदीक्षा तुरीया ततः षोडशानित्यादीक्षाः क्रमतः षोडश ततः 
कुरुकुल्लादीक्षा एक विंशति संमिता | यद्यपि चाग्रेपि चतुर्दशमन्त्रदीक्षा 
अपरानिर्वक्तव्यास्तथापि चासामभिषेक निरपेक्षित्वेन न कलक्षापेक्षा 
इत्येकविंशतिकलशाः प्रत्येकं खारीप्रमाण जलस्थापन समर्था अर्जनीयाः 
प्रतिकलशं सुवर्णं ताम्रं नवरत्नानि व्रीह्यादि धान्यं चन्दनं 
इन्द्रवल्लीवद्धाम्रपनसाश्वत्थपल्लवाः मातुलुङ्गफलं रक्तवस्त्रद्वयं 
कलशाधोनिधानार्थ द्रोण प्रमाणा व्रीहयः गुरोर्वरणार्थं 
प्रतिदीक्षमूर्मिकावस्त्र कर्ण भूषणांदीनि पूर्णाभिषेकपूर्वक दीक्षा 
दक्षिणाया-इव तदर्थक वरणसामग्र्यामपि चाधिक्य मनुसर्त्तव्यम् | ओगिनी 
योगिनामपि ऊर्मिकावस्त्रादिनावरणं गुरुतः परेषां वरणे मूल्यादिना 
तारतम्यं करणीयं बलिद्रव्यं प्रतिपूजं द्विवारं प्रायः प्रतिदीक्षं 
द्विधाद्विधावस्त्रभूषरागन्धाक्षत पुष्पदीप नैवेद्य ताम्बूलादि पूजा 
सामयी प्रतिपूजं सामान्यार्घ्यपात्र माद्यार्घ्या च 

प्. ५१ब्)

मनस्नानीय जलपात्राणि प्रेत्येकं साधाराणि पञ्चपञ्च गोरोचना कर्पूर 
कुङ्कुमागुरु कस्तूरीरूप पञ्चद्व्याणि प्रतिसामान्यार्घ्यपात्रं प्रतिक्षेप्याणि | 
प्रतिपूजं होमद्रव्यं यज्ञवृक्षे वनं कुशाः 
अग्न्यानयनतत्पिधानार्थकपात्रं | होमार्थपिप्पलपलाशपत्रान्पतरत् | कुराड् 
स्थण्डिलओरन्यतरत् | सर्वस्वं तदर्द्धं तच्चतुर्थांशोवा एवं दातुमधेर्यै 
गजवाजि महिषी गोमेप्रदक्षिभूमीनां सप्तपदार्थानां समस्तं व्यस्तं वा 
वित्तशाद्यमपहायोपकल्पितैर्युक्तं सुवर्ण भूषणं वासो गृहं 
नगस्यामादिकं श्रींगुरोरीच्छामनतिक्रस्य गुरुदक्षिणाः सम्पाद्याः 
पूर्णाभिषेके कष्टाधिक्याद्दक्षिणाधिक्यं | गुरुपत्नी योगिनी योगिनामपि पृथक् 
पृथक् दक्षिणाभूयसी मिथुन भोजन ब्राह्मणभोजनसामग्र्यपि यथा शक्ति 
सम्पाद्या इत्थं सामग्र्य सम्पन्नौ तु नात्र कर्मणिसन आघेयं नहीदं 
सन्ध्याग्निहोत्रादि वन्निसंयेन यथा तथा मिलित सामग्र्यापीदमाद्रियेत किंतु 
तुलापुरुषदानाश्वमेधादिवत्काम्यं न हि काम्यकर्मणमुपक्रमो यथा 
कथञ्चित् स्यापि मते | मुख्य सामग्र्यैवोपकमेदैवानाध्ये मुख्यसामययलाभे 
तु केषाच्चिताते प्रतिनिधद्रव्यमुपादय केषाश्चित्तुमते तादृश कर्मलोप एवेति न 
कापिफलप्रत्याशेत्यन्यत्र विस्तरः || ततश्च विद्यासासाधनप्रकारोक्तरीत्या | 
दरदलाक्षादि रञ्जिता 

प्. ५२अ)

गुर्वादि धूपसुवासित दीपमालोद्दीपितवितानादि मण्डित स्वगुर्वागारादौ 
प्रथमाभिषेको पदेशाभ्यां सञ्जात नैर्मल्यकस्यशिष्यस्य जन्मतिथि 
नक्षत्रवारान्यतमविशिष्टसावनदिनादनुष्ठेयोपदेशविधिकात्पूर्वतन 
तृतीयादिवसे प्रातःकृत्याद्यनन्तरं विनायकपूजन विष्णुस्मरणे कृत्वाअ 
गुर्विष्टदेवते नमस्कृत्य तदाज्ञां गृहीत्वा | करेण जलमादाय देशकाल 
गोत्रराशि स्वनाम कामनान्तुमुल्लिख्य यथाबुद्धि नियोगं विधिना 
अमुकवेदाध्यायिकामुकगोत्रामुकराशिकामुकनामक श्रीगुरुद्वारा 
कनिष्ठपक्षेण पूर्णाभिषेक पूर्वक द्वितीयदीक्षां करिष्ये इति प्रधान 
सङ्कल्पान्ते पूर्ववद्द्वितीयेत्पन्नमुल्लिख्य दीक्षापूर्वाङ्गत्वेन 
श्रीगुरोर्योगिनीनां योगिनां च अनया यथाबुद्धि नियोग सम्पादित 
सामग्र्यावरणं पूजापूर्वकं करिष्ये इति सङ्कल्प्य | 
नवोपचारैर्गन्धपुष्पधूपदीपनैवेद्यताम्बूलैर्यत्किञ्चित्स्तवपाठप्रणाम 
स्वात्मसमर्पणात्मकैर्गुरुत्वेनाध्यवसितं ब्राह्मणं सम्पूज्य 
एभिरूर्मिकाभरणवस्त्राद्यैः कनिष्ठपक्षपूर्णाभिषेकपूर्वक 
द्वितीयदीक्षां कर्तुं गुरुत्वेन त्वां वृणे इत्युल्लिख्य वरङ्सामग्रीं गुरवे 
निवेद्य | योगिन्यादिकमपि श्रीगुरुकर्तृकाभिषेक सहकारित्वेन त्वांवृणे इत्युल्लिख्य 
गन्धादि पञ्चोपचारैः पूजनपूर्वक मूर्मिकावस्त्राद्यैश्वरीद्वितीया 

प्. ५४)

उपाई प्रभृतयस्तस्याः शक्तयः कौमारी तृतीया ऊआई प्रभृतयस्तस्याः शक्तयः 
वैष्णवी चतुर्थी ऊसाई प्रभृतयस्तच्छक्तयः वाराही पञ्चमी ऊशाई 
प्रभृतिकास्तच्छक्तयः ऐन्द्री षष्ठी ऋझाई प्रभृतयः शक्तयस्तस्याः 
चामुण्डासप्तमी ऋभाई प्रमृतयोस्याः शक्तः अष्टमी तु महालक्ष्मीः ऋगाई 
प्रभृतयोस्याः शक्तयः इति स्वस्व पञ्चदश पञ्चदश शक्तिसहिता अणिमादि 
महालक्ष्म्यान्नाष्टादश प्रथमावरणदेवताः सम्पूज्य | मूलविद्या 
खण्डत्रयांते त्रिपुरापादुकां पूजयामीति मन्त्रेण प्रधानदेवी 
पञ्चोपचारैः सम्पूज्य | ह्रीं श्रीं एताः प्रकटयोगिन्यस्त्रैलोक्य मोहनपूजां 
गृह्णन्त्विति प्रथमावरणपूजां तद्देवताभ्यः समर्प्यद्धमित्युच्चरन् 
क्षोभिणीमुद्रां प्रदर्शयेत् || इति प्रथमावरणे || अष्टाशीत्यधिकद्विशत २८८ 
संख्याः शक्तयोणिमादयः पूजिताः ||

ह्रीं श्रीं अंकामाकर्षिणी नित्याकलापादुकां पूजयामीति देव्यग्रदले 
षोडशदलकमलसम्बन्धिनितामभ्यर्च्य | तत्परितोयादि ह्रीं श्रीं ऋदाई रूपशक्ति 
पादुकां पूजयामीत्यादि मन्त्रैः पञ्चदश तच्छक्तीः पूजयेत् | 
एवमुत्तरत्रापिवामक्रमप्राप्त तत्रद्दलेषु वीजद्वयैकैकोत्तरोत्तर 
स्वरतत्तन्नामनित्याकलापदसप्ताक्षरीयोग सम्पन्नमन्त्रैस्तांतामभ्यर्च्य | 
प्रत्येकं तत्तदन्ते सम्पूज्य | प्राकाम्यास्थाने ह्रीं श्रीं 
प्राकाम्यासिद्धिपादुकां पूजयामीतितामभ्यर्च्य | तत्परितः ह्रीं श्रीं इगाई 
रूपशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादिमन्त्रैः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य | 
भुक्तिस्थाने ह्रीं श्रीं भुक्तिसिद्धिपादुकां पूजयामीति नामभ्यर्च्य | तत्परितः 
ह्रीं श्रीं इदाई रूपशक्ति पादुकां पूजयामीत्यादिमन्त्रैः पञ्चदशशक्तीः 
सम्पूज्य इच्छास्थाने ह्रीं श्रीं इच्छासिद्धिपादुकां पूजयामीतितामभ्यर्च्य 
तत्परितः ह्रीं श्रीं इ हाई रूपशक्ति पादुकां पूजयामीत्यादि मन्त्रैः 
पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य रसस्थाने ह्रीं श्रीं रससिद्धिपादुकां पूजयामीति 
तामभ्यर्च्य | तत्परितः ह्रीं श्रीं ईठाई रूपशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि 
मन्त्रैः पञ्चदशभिः शक्तीः पञ्चदशसंख्याः सम्पूज्य सर्वकामास्थाने 
ह्रीं श्रीं सर्वकामासिद्धिपादुकां पूजयामीति तामभ्यर्च्य तत्परितः ह्रीं 
श्रीं ईराई रूपशक्ति पादुकां पूजयामीत्यादि मन्त्रैः 
पञ्चदशशक्तीरभ्यर्च्य उत्तरत्रापिवीजद्वय सप्ताक्षर्योर्मध्येब्राह्मीत्यादिनाम 
प्रवेश्य सम्पन्नैकादशाक्षरादिमन्त्रैः स्वस्वस्थानेषु 
ब्राह्माद्यष्टमातृणां स्वस्वपञ्चदशपञ्चदश संख्य वीजद्वयसप्ताक्षरी 
मध्यपाति रूपशक्त्यात्मक चतुरक्षरचरमक त्र्यक्षरनामक 
मन्त्रकरणीयाभ्यर्चनकशक्तीनां पूजनमनुसर्त्तव्यं | इत्थं च 
मन्त्रस्योद्धृतत्वान्नाममात्रं प्रदर्श्यते | ब्राह्मी प्रथमा तस्या ऊवाई 
प्रभृतयः शक्तयः माहेर्वृणुयात् | वृतश्च गुरुर्वरणासामग्रीर्यथायोग्यं 
तत्तदङ्गेषु परिदध्यात् | ततो गुरुः पलाशादिपीठे मसृणतरसमभूमौवा 
पर्वविशेष गुरुव्याप्तव्या व्याप्तत्वाभ्यां नियमितस्वरूपभेदकं 
नाथमण्डलमुद्धृत्य | तत्र सामान्यार्घ्यस्थापनपूर्वकं 
गन्धादिनवोपचाराणां प्रत्येकमुत्सर्गनिवेदनाभ्यां प्रत्येकं 
स्वनाथमुपक्रम्य नवापिनाथानभ्यर्च्य गुरवेदक्षिणां दत्वा क्षमापयेत् || 
ततो दीक्षादिनात्पूर्वदिने प्रातः कृत्यानन्तरं 
श्रीखण्डादिकोक्तद्रव्यैस्त्रिहस्तदैर्घ्यविस्तारक श्रीचक्र विन्दुमध्ये 
द्रोणप्रमाणक धान्यराशिं निधाय तत्र सुवर्ण रजत ताम्रका च 
मृत्तिकान्यतममयमुत्तरोत्तरमध्यमतामापन्नं स्वारी 
प्रमाणवर्णौषधीक्वाथादि जलपूर्णं मूलकण्ठयोरेकैक रक्तवस्त्रवेष्टितं 
नवरत्न सुवर्णताम्रव्रीह्यादि धान्यं चन्दनगर्भं मुखे इन्द्रवल्लीवद्धपन 
साश्वत्थ सहकारपल्लवोपेतं मातुलुङ्गफलयुक्तं च कलशंस्थापयित्वा तत्र 
सर्वमङ्गला नित्यपूजा चक्रचिन्तनादिक सप्नावरणकं सर्वमङ्गला 
पूजामध्यक तदुद्वासन गुरुदेवी स्तोत्र युगल पाठान्तक 
सर्वमङ्गलाप्रस्तावोक्त पूर्वापरी भावापन्न सकलकर्मान्ते अधोलिखितमपि 
श्रीचक्रं बिन्दुरूप मुख्यदेवतास्थानस्य कलशाक्रान्ततया कलशान्तः पुनः 
सञ्चिन्त्य आसनोप 

प्. ५३अ)

वेशनाचमनप्राणायामेत्यादि कुर्यादित्यन्तमुख्यपूर्णाभिषेक पक्षोपक्रमोक्त 
सूत्रस्मारितपदार्थसार्थाननुष्ठाय | प्रधानदेवीपाद्यादिताम्बूलान्त 
द्वादशोपचारैः समभ्यर्च्य | प्रत्यक्षसिद्ध एवाधोलिखित 
श्रीचक्रीयाणिमाद्यावरणस्थानेषु स्वस्वपञ्चदशपञ्चदशावरणसहिता 
अणिमादिकाः षणवत्यावरणदेवताः पूजयेत् तथाहि अणिमास्थाने ह्रीं श्रीं 
अणिमासिद्धिपादुकां पूजयामीति पञ्चोपचारैरणिमासिद्धिमभ्यर्च्य | 
तत्परितस्तत्किरणरूपाः पञ्चदशशक्तीः ह्रीं श्रीं अ-आई रूपशक्तिपादुकां 
पूजयामीत्यादि षोडशाक्षरमन्त्रैरभ्यर्च्य | लघिमास्थाने ह्रीं श्रीं 
लघिमासिद्धिपादुकां पूजयामीति तां पञ्चोपचारैरभ्यर्च्य | तत्परितः ह्रीं श्रीं 
अणाई रूपशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि मन्त्रैः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य 
महिमास्थाने ह्रीं श्रीं महिमाशक्तिपादुकां पूजयामीतितामभ्यर्च्य | 
तत्परितः ह्रीं श्रीं अशाई पादुकां पूजयामीत्यादि मन्त्रैः पञ्चदशशक्तीः 
सम्पूज्य | ईशित्वस्थाने ह्रीं श्रीं ईशित्वसिद्धिपादुकां पूजयामीति तामभ्यर्च्य 
तत्परितः ह्रीं श्रीं आझाई रूपशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि मन्त्रैः 
पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य | वशित्वस्थाने ह्रीं श्रीं वशित्वसिद्धिपादुकां 
पूजयामीति तामभ्यर्च्य | तत्परितः ह्रीं श्रीं आभाई रूपशक्ति पादुकां 
पूजयामीत्यादि मन्त्रैः पञ्चदशशक्तीः 

प्. ५३ब्)

वीजद्वय स्वस्वनाम रूपशक्तीति चतुरक्षर सप्ताक्ष्री संयोग सम्पन्न 
षोडशाक्षरमन्त्रैः प्रत्येकं तत्तच्छक्तीः पञ्चदशपञ्चदश संख्याः 
पूजयेत् | इत्थंरीत्या मन्त्राणामुपदर्शितत्वाद्विभिन्नं नाममात्रमभिधीयते | 
बुद्ध्याकर्षिणी द्वितीया | ऋहाई प्रभृतयः पञ्चदश तच्छक्तयः | 
अहङ्काराकर्षिणीतृतीया ऌठाई प्रभृतयः पञ्चदशतच्छक्तयः शब्दाकर्षिणी 
चतुर्थी ऌराई प्रभृतयः शक्तयः स्पर्शाकर्षिणी पञ्चमी ऌचाई 
प्रभृतयस्तच्छक्तयः रूपाकर्षिणीषष्ठी ऌपाई प्रभृतयस्तच्छक्तयः 
रसाकर्षिणीसप्तमी एआईप्रभृतयस्तच्छक्तयः गन्धाकर्षिणी अष्टमी एगाई 
प्रभृतयस्तच्छक्तयः चित्ताकर्षिणी नवमी एशाई प्रभृतिकास्तच्छक्तयः 
धैर्याकर्षिणीदशमी ऐझाई प्रभृतिकास्तच्छक्तयः स्मृत्याकर्षिणीत्वेकादशी 
ऐभाई प्रभृतयस्तच्छक्तयः नामाकर्षिणीद्वादशी ओगाई प्रभृतयस्तच्छयः 
वीजाकर्षिणी त्रयोदशी ओदाई प्रभृतिकास्तच्छक्तयः आत्माकर्षिणी चतुर्दशीः ओहाई 
प्रभृतयस्तच्छकयः अमृताकर्षिणी पञ्चदशीः औटाई प्रभृतिकाः शकयः 
शरीराकर्षिणी षोडशी औराई प्रभृतयः पञ्चदशतच्छक्तयः | इति 
पञ्चदशपञ्चदशस्वस्वशक्ति सहिता. कामाकर्षिण्याद्याः 
शरीराकर्षिण्यन्ताः षोडशनित्या 

प्. ५५अ)

कलाः सम्पुज्य सम्पूर्ण त्रिकूटमूलविद्यान्ते त्रिपुरेशी पादुकां पूजयामीति 
मन्त्रेण पञ्चोअचारैर्मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य ह्रीं श्रीं एताः गुप्तयोगिन्यः 
सर्वाशापूरकपूजां गृह्णन्त्विति पुष्पाञ्जलिदानेन द्वितीयावरणपूजां 
समर्प्यद्रीमित्युच्चरन्द्राविणीमुद्रां प्रदर्शयेत् || 

इति द्वितीयावरणे षट्पञ्चाशदुत्तरदिशत २५६ संख्याः शक्तयः 
कामाकर्षिण्याद्याः पूजिताः || ततोष्ठदलेकमले प्रागादिदिग्दलेषु 
वह्न्यादिविदिग्दलेषु च प्रादक्षिण्येन ह्रीं श्रीं अनङ्गकुसुमापादुकां 
पूजयामीति मन्त्रेण पञ्चोपचारैस्तामभ्यर्च्य तत्परितः प्रादक्षिण्येन ह्रीं 
श्रीं अंवाई रूपशक्ति पादुकां पूजयामीत्यादि षोडशाक्षरमन्त्रै रंवाई 
प्रभूति पञ्चदशशक्तीः संपूजयेत् एवमुत्तरत्रापि वीजद्वययोग आदौ मध्ये 
नामयोगः अन्ते सप्ताक्षरीयोग इति निष्कृष्ट मन्त्रैस्तां नामभ्यर्च्य 
तत्परितस्तत्रच्छक्तीरपि वीजद्वय सप्ताक्षरी मध्यप्रविष्ट रूपशक्त्यन्तक 
तत्तन्नाममन्त्रैः पूजयेदिति नाममात्रं तु भिद्यते तदुपदर्शयामः अनङ्ग 
मेखला द्वितीया अंपाई प्रभृतयस्तस्याः शक्तयः अनङ्गमदनातृतीया अःआई 
प्रभृतयः शक्तयः अनङ्गमदनातुराचतुर्थी अःणाई प्रभृतयः शक्तयः 
अनङ्गरेखा पञ्चमीः अःशाई प्रभृतिकास्तच्छक्तयः अनङ्गवेगाषष्ठी 

प्. ५५ब्)

सझाई प्रभृतयस्तच्छक्तयः अनङ्गाङ्कुशामप्तमी सभाई 
प्रभृतिकास्तच्छक्तयः अनङ्गमालिनीत्वष्टमी सागाई प्रभृतिका अस्याः शक्तयः इति 
पञ्चदशपञ्चदश स्वस्वशक्ति सहिता अनङ्गकुसुमादिकाष्टशक्तीः सम्पूज्य 
सम्पूर्णत्रिकूटमूलमन्त्रान्ते त्रिपुरसुन्दरीपादुकां पूजयामीति मध्यस्थ 
देवीमभ्यर्च्य ह्रीं श्रीं एता गुप्ततरयोगिन्यः सर्वसंक्षोभणपूजां 
गृह्णन्त्विति पुष्पाञ्जलिदानेन तृतीयावरणपूजां समर्पयेत् | ततः 
क्लीमित्युच्चरन्नाकर्षिणीमुद्रां प्रदर्शयेत् || इति तृतीयावरणे 
अष्टाविंशत्त्युत्तरैकशतं १२८ शक्तयः पूजिता || 

ततश्चतुर्दशारचक्रे अग्रकोणादि वामक्रमेण ह्रीं श्रीं 
सर्वसंक्षोभणीशक्तिपादुकां पूजयामीति मन्त्रेण पञ्चोपचारैस्तामभ्यर्च्य 
तत्परितः ह्रीं श्रीं सादाई रूपशक्ति पादुकां पूजयामीत्यादि मन्त्रैस्तस्याः 
पञ्चदश शक्तीः संपूजयेत् एवमग्रेपि वीजद्वयमादौ अन्ते सप्ताक्षरी मध्ये 
शक्त्यन्तं तत्तन्नाम इति निष्कृष्ट मन्त्रैस्तां तामभ्यर्च्य तत्परितस्तत्तच्छक्तीरपि 
वीजद्वय सप्ताक्षरी मध्यप्रवेशित नामान्ते रूपशक्तीति चतुरक्षरीं दत्वा 
निष्पन्नमन्त्रैः ताः पूजयेत् नाममात्रंभिन्नं भिन्नमिति तदुपदर्शयामः 
सर्वविद्राविणी द्वितीयाः साहाई प्रभृतयस्तच्छक्तयः सर्वाकर्षिणी तृतीया 

प्. ५६अ)

सिठाई प्रभृतयस्तच्छक्तयः सर्वाहादिनी चतुर्थी सिराई प्रभृतयस्तच्छक्तयः 
सर्वसंमोहिनी पञ्चमी प्रभृतयः पञ्चदशतच्छक्तयः सर्वस्तम्भिनी षष्ठी 
सीपाई प्रभृतयस्तच्छक्तयः सर्वजम्भिनी सप्तमी सुआई प्रभृतयस्तच्छक्तयः 
सर्ववशङ्करी अष्टमी सुणाई प्रभृतयस्तंच्छक्तयः सर्वरञ्जिनी नवमी सुशाई 
प्रभृतयस्तच्छक्तयः सर्वोन्मादिनी दशमी सूझाई प्रभृतयस्तच्छक्तयः 
सर्वार्थसाधनीत्वेकादशी सूभाई प्रभृतयस्तच्छक्तयः 
सर्वसम्पत्तिपूरणीद्वादशी सेगाई प्रभृतिकास्तच्छक्तयः सर्वमन्त्रमयी 
त्रयोदशी सेदाई प्रभृतयस्तच्छक्तयः सर्वद्वन्द्वक्षयङ्करी चतुर्दशी सेहाई 
प्रभृतिकास्तच्छक्तयः इति पञ्चदश पञ्चदशप्रमितस्वस्वशक्ति सहिताः 
सर्वसंक्षोभिण्यादि चतुर्दशशक्तीः सम्पूज्य त्रिखण्ड सम्पूर्ण मूलविद्यान्ते 
त्रिपुरवासिनीपादुकां पूजयामीति मन्त्रेण मध्यदेवीमभ्यर्च्य ह्रीं श्रीं 
एताः संप्रदाययोगिन्यः सर्वसौभाग्यपरिदायक पूजां गृह्णान्त्विति 
पुष्पाञ्जलिना चतुर्था वरणपूजां समर्प्य क्लूमित्युच्चरन्नावेशिनी मुद्रां 
प्रदर्शयेत् || 

इति चतुर्थावरणे चतुर्विंशत्युत्तरद्विशत २२४ सम्मिताः शक्तयः पूजिताः ||

ततो वहिर्दशारचक्रे अग्रकोणमारभ्य नैरृत्यमारभ्या 
वायव्यान्तरूपवामक्रमेण ह्रीं श्रीं सर्वसिद्धिप्रदादेवी 

प्. ५६ब्)

पादुकां पूजयामीति मन्त्रेण पञ्चोपचारैः सर्वसिद्धिप्रदां देवीमभ्यर्च्य | 
तत्परितः श्रीं सैठाई रूपशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि मन्त्रैः सैठाई 
प्रभृति पञ्चदशशक्तीः संपूजयेत् एवमग्रे वीजद्वयमादितः अन्ते सप्ताक्षरी 
मध्ये देव्यन्तं तत्तन्नाम इति निष्पन्नमन्त्रैस्तां तां देवीमभ्यर्च्य 
तत्तच्छक्तीरपि वीजद्वय सप्ताक्षरी मध्यप्रवेशित नामान्तेरूपशक्तीति 
चतुरक्षरीं दत्वा सम्पन्नमन्त्रैः पूजयेत् | नाममात्रं भिन्नमिति 
तदुपदर्शयामः सर्वसम्पत्प्रदाद्वितीया | सैराई प्रभृतयस्तच्छक्तयः 
सर्वप्रियङ्करी तृतीया सोचाई प्रभृतयस्तच्छक्रयः सर्वमङ्गलकारिणी चतुर्थी 
सोपाई प्रभृतिकास्तच्छक्तयः सर्वकामप्रदापञ्चमी सौआई 
प्रभृतिकास्तच्छक्तयः सर्वदुःखविमोचनीषष्ठई सौणाई प्रभृतस्तच्छक्तयः 
सर्वमृत्युप्रमोचनी सप्तमी सौशाई प्रभृतिकास्तच्छक्तयः सर्वविघ्नविनाशिनी 
अष्टमी संझाई प्रभृतिकास्तच्छक्तयः सर्वाङ्गसुन्दरी नवमीं संभाई 
प्रभृतिकास्तच्छक्तयः सर्वसौभाग्यदायिनी दशमी सःगाई 
प्रभृतयस्तच्छक्तयः इति पञ्चदशपञ्चदश स्वस्वशक्तिसहिताः 
सर्वसिद्धिप्रदाप्रभृति दशशक्तीः सम्पूज्य सम्पूर्ण त्रिखण्ड मूलविद्यान्ते 
त्रिपुरश्रीपादुकां पूजयामीति मध्यस्थ देवीमभ्यर्च्य ह्रींश्रीं एताः 
कुलकौलयोगिन्यः सर्वाथसाधक पूजां गृह्णन्त्विति मन्त्रेण पुष्पाञ्जलिना 

प्. ५७अ)

पञ्चमावरणपूजां समर्प्य सःइति मन्त्रमुच्चरन्सर्वोन्मादिनी मुद्रां 
प्रदर्शयेत् || 

इति पञ्चमावरणोषष्युत्तरैकशत १६० सम्मिताः शक्तयः पूजिताः || तत्तोत्तर्दशारे 
देव्यग्रकोणमारभ्य वायव्य कोणान्तं ह्रीं श्रीं सर्वज्ञादेवीपादुकां 
पूजयामीति विद्यया पञ्चोपचारैस्तां सर्वज्ञादेवीमभ्यर्च्य ह्रीं श्रीं 
सःदाई रूपशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि मन्त्रैस्तत्परितः सःदाई 
प्रभृतिपञ्चदशशक्तीः पूजयेत् एवमग्रे वीजद्वय सप्ताक्षयोर्मध्यप्रविष्ट 
स्वस्वदेव्यन्तनामभिः सम्पन्नमत्त्रैस्तां तां देवीमब्यर्च्य तत्तच्छक्तीरपि 
वीजद्वय सप्तार्योर्मध्यप्रविष्ट स्वस्वदेव्यन्तनामभिः सम्पन्नमत्त्रैस्तांतां 
देवीमभ्यर्च्य तत्तच्छक्तीरपि वीजद्वय सप्ताक्षर्योर्मध्यप्रविष्टरूपशक्त्यन्तक 
स्वस्वनाममन्त्रैः पूजयेत् नाम्नां भेदात्तन्युपदर्शयामह् सर्वशक्तिर्द्वितीया 
सःहाई प्रभृतयस्तस्याः शक्तयः सर्वैश्वर्यप्रदातृतीयाः हठाई 
प्रभृतिकास्तच्छक्तयः सर्वज्ञा चतुर्थी हराई प्रभृतयस्तच्छक्तयः 
सर्वव्याधिविनाशिनीपञ्चमीः हाचाई प्रभृतिकास्तच्छक्तयः 
सर्वाधारस्वरूपाषष्ठीः हापाई प्रभृतयस्तच्छक्तयः सर्वपापहरासप्तमी हि 
आई प्रभृतिकास्तच्छक्तयः सर्वानन्दमयीत्वष्टमी हिणाई प्रभृतिकाः शक्तयः 
सर्वरक्षास्वरूपिणी नवमी हिशाई प्रभृतिकास्तच्छक्तयः 
सर्वेप्सितफलप्रदादशमी हीझाई प्रभृतिकास्तच्छक्तयः | इति 
पञ्चदशपञ्चदशस्वस्वशक्तिसहिताः सर्वज्ञादि दशशक्तीः सम्पूज्य 

प्. ५७ब्)

सम्पूर्ण त्रिखण्डमूलान्ते त्रिपुरमालिनीपादुकां पूजयामीति 
विद्ययामध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य ह्रीं श्रीं एतानि गर्भयोगिन्यः 
सर्वारक्षाकरपूजां गृह्णन्त्विति मन्त्रेण पुष्पाञ्जलिना षष्ठावरणपूजां 
समर्प्य क्रोमित्युच्चरन्महाङ्कुशमुद्रां प्रदर्शयेत् || 

इति षष्ठावरणेपि षष्द्युत्तरैकशत १६० सम्मिताः शक्तयः पूजिताः || 

अष्टारचक्रे देव्यग्रादि पूर्ववद प्रदक्षिणं अ आ इ ई उ ऊ ऋ ॠ ऌ ॡ ए ऐ ओ औ अं अः 
रचलऊं वशिनी वाग्देवतापादुकां पूजयामीति मन्त्रेणतामभ्यर्च्य तत्परितः 
ह्रीं श्रीं हीभाई रूपशक्ति पादुकां पूजयामीत्यादि मन्त्रैः पञ्चदशभिः 
हीभाई प्रभृतिपञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य कखगघङ कलहीं कामेश्वरी 
वाग्देवता पादुकां पूजयामीति मन्त्रेण तामभ्यर्च्य ह्रीं श्रीं हुगाई 
रूपशक्ति पादुकां पूजयामीत्यादि मन्त्रैर्हुगाई प्रभृति पञ्चदशशक्तीः 
सम्पूज्य च छ ज झ ञ न व ल ई मोदिनी वाग्देवतापादुकां पूजयामीति मन्त्रेण 
पूजयित्वा तत्परितः ह्रीं श्रीं हुदाई रूपशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि 
मन्त्रैर्हुदाई प्रभृति पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य ट ठ ड ढ ण हूं विमला 
वाग्देवतापादुकां पूजयामीति मन्त्रेणतामभ्यर्च्य तत्परितः ह्रीं श्रीं हु हा 
ई रूपशक्ति पादुकां पूजयामीत्यादि मन्त्रैर्हुहाई प्रभृतिपञ्चदशशक्तीः 
सम्पूज्य तथदधनजमरईं अरुणा वाग्देवतापादुकां पूजयामीति मन्त्रेण 

प्. ५८अ)

तां पञ्चोचारैः सम्पूज्य तत्परितोग्रतः प्रादक्षिण्येन ह्रीं श्रीं हूठाई 
रूपशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि मन्त्रैर्हूठाई प्रभृति पञ्चदशशक्तीः 
सम्पूज्य प फ ब भ म ह स ल व पूजयिनी वाग्देवता पादुकां पूजयामीति 
मन्त्रेण तामभ्यर्च्य तत्परितः ह्रीं श्रीं हूराई रूपशक्तिपादुकां 
पूजयामीत्यादि मन्त्रैर्हूराई प्रभृति पञ्चदशशक्तीरभ्यर्च्य य र ल व श ऊ 
मं र यूं सर्वेश्वरी वाग्देवता पादुकां पूजयामीति मन्त्रेण तामभ्यर्च्य 
तत्परितः ह्रीं श्रीं हेवाई रूपशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि मन्त्रैः 
पञ्चदशशक्तीरभ्यर्च्य ष स ह लक्षक्ष्मी कौलिनी वाग्देवता पादुकां 
पूजयामीति तामभ्यर्च्य तत्परितः ह्रीं श्रीं हेपाई रूपशक्ति पादुकां 
पूजयामीत्यादि मन्त्रैर्हेपाई प्रभृति पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य 
स्वस्वशक्तिसंहित वशिन्यादि वाग्देवताष्टक पूजां निष्पाद्य सम्पूर्ण त्रिखन्ड 
मूलविद्यान्ते त्रिपुरसिद्धापादुकां पूजयामीति मन्त्रेण मध्यस्थ 
देवीमभ्यर्च्य ह्रीं श्रीं एता रहस्य योगिन्यः सर्वरोगहर पूजां गृह्णत्विति 
मन्त्रेण पुष्पाञ्जलिना सप्तमावरणपूजां निवेद्य हसखफरेमिति 
मन्त्रमुच्चरन् खेचरीमुद्रां प्रदर्शयेत् || 

इति सप्तमावरणे अष्टविंशत्युत्तरैकशतं १२८ शक्तयः पूजिताः || सर्वमध्य 
त्रिकोणीय पार्श्वद्वयगतवीथीद्वयेव्युत्क्रमेण वायव्य नैरृत्यादि कोणचतुष्कं 
द्विधाद्विधाविभज्य देवीभुज स विधस्थानत्वेन 

प्. ५८ब्)

च प्रकल्प्य यां रां लां वां वाणेभ्यो नमः इति पञ्चोपचारैः 
शाक्तवाणानभ्यर्च्य तत्परितोग्रादि ह्रीं श्री है आई रूपशक्ति पादुकां 
पूजयामीत्यादि मन्त्रैर्है आई प्रभृति पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य द्रां द्रीं 
क्लीं व्लूं सः बाणेभ्यो नमः इति पञ्चोपचारैः शैववाणानभ्यर्च्य तत्परितः 
ह्रींश्चीहैणाई रूपशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि मन्त्रैर्हैणाई 
प्रभृतिपञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य थं चापायनमः इति पञ्चोपचारैः 
शाक्तचापमभ्यर्च्य तत्परितः ह्रीं श्रीं हैशाई रूपशक्तिपादुकां 
पूजयामीत्यादि मन्त्रैर्हैशाई प्रभृति पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य 
धंचापायनमः इति पञ्चोपचारैः शिवचापमभ्यर्च्य तत्परितः ह्रीं श्रीं 
होझाई रूपशक्ति पादुकां पूजयामीत्यादि मन्त्रैर्होझाई प्रभृति 
पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य हींपाशायनमः इति पञ्चोपचारैः 
शाक्तपाशमभ्यर्च्य तत्परितः ह्रीं श्रीं होभाई रूपश्क्ति पादुकां 
पूजयामीत्यादि मन्त्रैर्होभाई प्रभृति पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य 
आंपाशायनमः इति पञ्चोपचारैह् शैवपाशमभ्यर्च्य तत्परितः ह्रीं श्रीं 
हौराई रूपशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि मन्त्रैर्हौगाई प्रभृति 
पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य क्रों अङ्कुशायनमः इति पञ्चोपचारैः 
शाक्ताङ्कुशमभ्यर्च्य तत्परितः ह्रीं श्रीं हौदाई रूपशक्तिपादुकां 
पूजयामीत्यादि मन्त्रैर्हौदाइप्रभृति 

प्. ५९अ)

पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य क्यें अङ्कुशायनम इति पञ्चोपचारैः 
शैवाङ्कुशमभ्यर्च्य तत्परितः ह्रीं श्रीं हौहाई रूपशक्तिपादुकां 
पूजयामीत्यादि मन्त्रैर्हौहाई प्रभृति पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य 
स्वस्वपञ्चदशपञ्चदशशक्ति सहिता युधाष्टक 
रूपप्रधानसमकक्षदेवतानां विशेषवचनादे तदवसरे सम्पूजनेन 
अष्टाविशत्युत्तरैकशतं १२८ शक्तयः पूजिताः || इत्यायुधपूजनम् || सर्वं 
मध्यत्रिकोणस्याग्रमारब्य वामक्रमेण ह्रीं श्रीं कामपीठे कामेश्वरी देवी 
पादुकां पूजयामीति मन्त्रेण पञ्चोपचारैः सम्पूज्य तत्परितः ह्रीं श्रीं 
हठाई रूपशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि पञ्चदशमन्त्रैः हंटाई प्रभृति 
पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य ह्वीं श्रीं पूर्णपीठे वज्रेशीदेवीपादुकां 
पूजयामीति पञ्चोपचारैस्तामभ्यर्च्य तत्परितः ह्रीं श्रीं हंराई 
रूपशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि मन्त्रैः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य ह्रीं 
श्रीं जालश्वरपीठे भगमालिनी देवी पादुकां पूजयामीति 
मन्त्रेणनामभ्यर्च्य तत्परितः ह्रीं श्रीं हाचाई रूपशक्तिपादुकां 
पूजयामीत्यादि पञ्चदशमन्त्रैर्हःधाई प्रभृति पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य 
स्वस्वपञ्चदशशक्तिसहिता शक्तित्रिकमभ्यर्च्य सम्पूर्ण त्रिखण्ड मलविद्यान्ते 
त्रिपुरावा पादुकां पूजयामीति मन्त्रेण पञ्चोपचारैर्मध्यस्थदेविमभ्यर्यच 
ह्रीं श्रीं एताः परापर रहस्य योगिन्यः सर्वसिद्धिप्रदपूजां 
गृह्णन्त्वितिमन्त्रेण पुष्पाञ्जलिनाष्टमावरणपूजां समर्प्य ह्मौं इति 
वीजमुच्चरन् वीजमुद्रामुपदर्शयेत् ||

प्. ५९ब्)

इत्यष्टमावरणे अष्टचत्वारिंश ४८ च्छक्तयः पूजिताः || ततश्च त्रिकोणान्तर्गत 
विन्दुमध्ये ह्रीं श्रीं संविदासनाय नमः इति श्रीशिवमेवासनत्वेन 
परिकल्पितमभ्यर्च्य सम्पूर्ण त्रिखण्डविद्यान्ते ह्रीं श्रीं उद्यानपीठे 
श्रीमहात्रिपुरसुन्दरी देवी श्रीपादुकां पूजयामीति मन्त्रेण पञ्चोपचारैः 
सम्पूज्य तत्परितः ह्रीं श्रीं हःपाई रूपशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि 
पञ्चदशमन्त्रैः पञ्चदशशक्तीः सम्पूज्य 
स्वीयपञ्चदशशक्तिसहितैकशक्तिमभ्यर्च्य सम्पूर्ण त्रिखण्ड विद्यान्ते 
श्रीमहात्रिपुरसुन्दरीपादुकां पूजयामीति मध्यस्थ देवीमभ्यर्च्य ह्रीं श्रीं 
एषा अतिरहस्य योगिनी सनन्दमयपूजां गृह्णन्त्विति मन्त्रेण पुष्पाञ्जलिना 
नवमावरणपूजां समर्प्य ऐमिति मन्त्रमुच्चरन् योनिमुद्रां प्रदर्शयेत् || 

इति नवमावरणे षोडश १६ शक्तयः पूजिताः ||

तदयं सङ्ग्रहः आद्येहस्ति गजाश्वि २८८ संमितिमिताशक्ति द्वितीये रसेष्वक्ष्यु २५ 
छन्मानवती परत्र गजदम्भूसं १२८ मितासोदिता | तुर्येवेद मानास्मृता 
सम्भूयर्त्वनलेषु भू १५३६ परिमिता प्रोक्तावृतीनांगणे इति || ततो 
यत्किञ्चित्स्तवपाठतर्पण नमस्कारात्मकमवशिष्टमुपचार त्रयं यथाविधि 
निर्वर्त्य नित्यजपं षडङ्गन्यास वर्णन्यास व्यापकन्यास सम्पुटितं विधाय 
तदभेद 

प्. ६०अ)

भावनात्मकं निवेदनं च कृत्वा यथाविधि हुत्व वह्ह्नि भावित देवी तेजोविदावेव 
संयोज्य पुनरागतां देवीं पञ्चोपचारैः सम्पूज्य कुरुकुल्लाविद्यया बलिं 
दत्वा कर्पूरगर्भादिवर्त्यानीराज्यक्षमाप्य कालनित्याविद्यानां षडङ्गन्यास 
ध्यानपूर्वकं कलशं जीवकरणे स्पृशन्नेव कालनित्याविद्याः सर्वा अभिजपेत् 
तस्यां रात्रौ नृत्यगीतादि महोत्सवं कुर्यात् यथाशक्तिषणवत्यादि 
संख्ययामिथुनानि चात्र वस्त्रभूषणादिना तोषयेत् || 

इति प्र्थमदिनकृत्यम् || 

द्वितीयदिने च शिष्यस्य जन्मतिथि नक्षत्र वारान्यतम सम्बन्धिनि प्रातरावश्यक 
कर्मान्ते देवीपञ्चोपचारैः सम्पूज्य सहस्रसंख्यया षडङ्गन्यासादिपुटितं 
जपं कृत्वा उक्तरीतिकं निवेदनं च कृत्वा नित्यहोमविधिना घृतादिना सहस्रं 
हुत्वा ततो विन्दावेव देवी मानीय नीराजनं क्षमापनं च कृत्वा प्रधानदेवी 
षडङ्गमन्त्रं जपन् जलप्रस्तुत देवतयोरैक्यं विभाव्यः शक्त्युत्थापिनी मुद्रा 
अणिमाद्यावरणशक्तीरणिमादिरूपासु स्वस्वप्रधानशक्तिषुविलीनाः ताश्च 
प्रधान देवताः मुख्यप्रधानभूतायां देव्यां विलीना इति विभाव्य 
खेचरीमुद्रया देवी संलग्न यत्किञ्चित्पुष्पाघ्राणनेन नासाध्वना स्वात्मनि 
प्रविष्टां च प्रधान देवतां विभाव्य गुरुस्तोत्र देवीस्तोत्रे पठित्वा पूर्वदिन एव 

प्. ६०ब्)

यथाविधिकृत समधिवासनकस्य तद्दिने पञ्चोपचार 
पूजादितदुद्वासनान्तकलापशालिनो वाराही कलशस्य जलाभिषेकपूर्वकं 
वेधपूर्वकं च वाराही विद्यामुपदिशेत् || ततश्च 
पूर्वेशानोत्तराख्यासुतिसृषुदिक्षु यथास्नानजलं स्वयमेव प्रवहेत्तथा 
भूतेदेशे मातृकाचक्रदर्शितलक्षणकं लिखित्वा तदुपरि पूर्वाभिमुखेन 
शिष्यमुपवेश्य प्रधानकलशमभिषेकस्थानमानीय तन्मुखस्थफलं 
शिष्याञ्जलौ निधाय तन्मुखस्थपल्लवैरणिमादिरूपमुख्यावरण 
भूतसकलदेवतामन्त्रैः सकृत्सकृदभिषेकं कृत्वा पञ्चदशनित्याविद्याभिरपि 
सकृत्सकृदभिषेकं विधायपल्लवांस्ताञ्छिष्य मूर्ध्निस्थापयित्वा 
पूर्वमेववृत वस्त्रभूषणान्नादिदानसन्तोषितयोगिसंवृतः 
स्वपत्न्यान्वारब्धः शृङ्गशङ्ख घण्टादिवाद्य नृत्यगीताद्युत्सवपूर्वकं 
गुरुः प्रधानविद्यया त्रिवारमभिषिञ्चेत् || शिष्यश्च 
रोमकूपरन्ध्रद्वाराशरीरान्तः प्रविष्टमिदं जलं मम सर्वमप्यनादि 
जन्मपरम्परायातदुर्वासनामलंक्षालयतीति मावयन्नेव 
किञ्चिन्मात्रावशेषितापराखिलजलेन स्नायात् ततः शुद्धधौतोत्तरीय 
गन्धमाध्याघलङ्कृतो भूत्वा अवशेषितकलशं जलेनाचम्य 
गुरुमभिषेक्तारं नवोपचारैः पूजयेत् गुरुविद्याया

प्. ६१अ)

अद्याप्यनुपदिष्टतया | अज्ञानतिमिरान्धस्य ज्ञानाञ्जनशलाकया | 
चक्षुरुन्मीलितं येन तस्मैश्रीगुरवे नमः इत्यन्ते अमुकानन्दनाथाय नमः इति 
मन्त्रेण सामान्यार्घ्य पूर्वकं गन्धपुष्पधूपदीपनैवेद्यताम्बूल 
स्तोत्रपाट प्रणाम स्वात्मसमर्पणात्मक 
नवोपचारैरुत्सर्गनिवेदनाभ्यामभ्यर्च्य सर्वस्वतदर्द्ध तच्चतुर्थांश 
सार्वकालिकस्वाधीनी भवनान्तदक्षिणाभिः स्वगुरुं परितोष्य त्रिवारं 
स्तोत्रपाठं त्रिवारं पुष्पाञ्जलिं त्रिवारं प्रणामं च कृत्वा 
वद्धाञ्जलिस्तूष्णीं तिष्ठेत् | ततो गुरुर्वेधाख्य संस्कारं शिष्यस्य कुर्यात् | 
तत्प्रकारो यथा ज्वालामालिन्याः पूजाचक्रदशकेष्वन्यतमतन्त्रापि 
मातृकाविद्याभ्यां घटितत्वादधिकफलदेषु नवयन्त्रेष्वन्यतमयन्त्रं 
वक्ष्यमाणरीत्योद्धृत्य तत्र शिष्यमुपविश्य निजमूलाधारशक्तिं 
प्रवहन्नासाध्वनावहिर्निः सार्य अन्तःश्वासेन शिष्यसम्बन्धिना शिष्यात्मनि 
प्रविष्टां भावयन् शिष्या धारशक्त्यासंयोज्य पुनश्च शिष्यस्य श्रोत्रादीनि 
पञ्चज्ञानेन्द्रियाणि मनश्चेति षडिन्द्रियाणि समाकृष्य शिष्यात्मानं स्वात्मनि 
समानयन्तीमाधारशक्तिं भावयित्वा शिष्यस्य मूलाधारादि षट्चक्र 
ब्रह्मरन्ध्रान्त सप्तस्थानेषु प्रस्तुतविद्याया जपहोमादिकोक्त 

प्. ६१ब्)

प्रकारेण गुरुशिष्याभ्यामुभाभ्यामपि साधितायाः घटकं रेफ सप्तकं 
क्रमेण चिन्तयित्वा तदुद्भूत ज्वालामाला व्याप्त शरीरकत्वं शिष्यस्य ध्यात्वा | 
तेन तद्गतां दुर्वासनां सकलामपि दग्धां विचिन्त्य विसंज्ञत्वं शिष्येविचिन्त्य 
पुनरर्घ्यांवुमुखे दत्वा सञ्जात संज्ञं विभाव्य उपदेश्यविद्ययातं गुरुः 
कृपादृष्ट्यावलोकयेदिति इत्थं वेधाख्य संस्कारं निर्वर्त्य श्रीचक्रं 
यथास्वीयप्रवहन्नासापुटभागे भवति तथास्थाने गुरुरूपविश्य 
श्रीचक्रगतविन्दोरुपरि शिष्यं निवेश्य तस्य ब्रह्मरन्ध्रहृदयमूलाधारेषु 
प्रत्येकं श्रीचक्रं विभाव्य तेषु प्रत्येकमावाह न प्राणप्रतिष्ठादिपूर्वकं 
मानसैः पञ्चोपचारैः सम्पूज्य जीवहस्तं शिष्यस्य शिरसिदत्वा जीवकर्णे नदत्सु 
शङ्खमृङ्गकाराटादिवाघेषु सत्सु त्रिवारं प्रधानविद्यामुपदिशेत् | जीवत्वं 
च नासापुटक भागगतत्वं ततश्च शिष्यः श्रीचक्र एवासीनः षडङ्गन्यास 
वर्णन्यास व्यापक न्यास सम्पुटितं प्राप्तमन्त्रं शतवारं जप्त्वा 
तदभेदभावनात्मकं निवेदनं कृत्वा श्रीगुरुं प्रणम्यस्तुत्वा तदाज्ञया 
श्रीचक्राद्वहिर्निर्गच्छेत् श्रीचक्रं सकलविद्योपदेशकालान्तं संरक्षेत् गुरोः 
सेवामनुपदमनुपदं कुर्वंसु शिष्यस्तत्सदनएव त्रिदिनं वसेत् ||

प्. ६२अ)

इति द्वितीयदिनकृत्यम् || इति कनिष्टः पूर्णाभिषेकप्रकारः || इति 
श्रीत्रिपुरसुन्दर्यादीक्षाप्रस्तावः || अथ हृदय निविष्ट श्रीरमानाथनुन्नो 
गुरुमतिविदित श्रीतन्त्रराजानुसारात् | 
तिथिमिततिथिनित्यानित्यनैमित्तिकाद्यान्सकलजनसमीहाकृत्प्रयोगान्वदामः || 
तिथिनित्याऽनित्यनित्यविधिर्यस्तन्त्रराजतः || सामान्यतो विशेषाच्चवुद्धः सोयं 
प्रदर्श्यते || तिथिनित्योपासनं द्विविधं अङ्गतयाप्राधान्ये न च 
तत्राद्यमुपासनं श्रीललितापूजामध्ये वक्ष्यमाणकाले 
स्वस्वविद्याभिर्नवनाथमन्त्रैश्च पूजनस्वरूपमग्रे स्पष्टी भविष्यति || द्वितीयं 
तु सविस्तरमुपदर्शयामः उपासनं चेदं दीक्षाधीनमिति तद्विचिरादौ वक्तव्यः 
|| प्रतिपदिकामेश्वरी नित्याया दीषायाः आम्रातत्वेन ततः पूर्वदिने 
नाथमण्डलमुद्धृत्य तन्त्रोक्त प्रकारेण नवापिनाथान् स्वगुरुक्रमेण 
नवोपचारैः सम्पूज्य तत्स्तोत्रं पठित्वा तदाज्ञां गृहीत्वा कामेश्वर्या 
नित्यपूजा चक्रं भूमौ रक्तचन्दन दरदादिनोद्धृत्य तदुपरि सुवर्ण रजत 
ताम्रका च मृत्तिका न्यतममयं वर्णौषधि तत्तद्विद्यावर्णौषधि 
केवलविसर्गौषधि गङ्गादितीर्थाद्यन्यतमजलाभिपूर्णं नवरत्न सुवर्ण ताम्र 
व्रीह्यादि धान्य चन्दन गर्भकं मातुलुङ्गफल 

प्. ६२ब्)

इन्द्रवल्लीनिवद्धाश्वत्थाम्रपनसपल्लवाच्छादितमुखकं 
मूलकण्ठयोरारक्तवस्त्रद्वयसंवृतं स्वारीप्रमाणक जलाभिनिवेश समर्थं 
च कलशे निधाय तदन्तर्जले सर्वमङ्गलानिर्यार्चनचक्रं चिन्तयेत् द्वितीमायां 
भगमालिनी दीक्षायाः तृतीयायां नित्यक्लिन्ना दीक्षायाः चतुर्थ्यां भेरुण्डा 
दीक्षायाः पञ्चम्यां वह्निवासिनी दीक्षायाः षष्ठ्यां 
महावज्रेश्वरीदीक्षायाः सप्तम्यां शिवदूती दीक्षायाः अष्टम्यां त्वरिता 
दीक्षायाः नवम्यां कुलसुन्दरी दीक्षायाः दशम्यां नित्यानित्यादीक्षायाः 
एकादश्यां नीलपताकादीक्षायाः द्वादश्यां विजया दीक्षायाः त्रयोदश्यां 
सर्वमङ्गलादीक्षायाः चतुर्दश्यां ज्वालामालिनीदीक्षायाः पञ्चदश्यां 
चित्रादीक्षाया आम्रातत्वेन तत्र पूर्वदिने प्रतिपद्द्वितीयादि रूपे नवनाथ 
मण्डलाधिकरणकतत्तन्मन्त्रकरणक सकलनाथकर्मक स्वनाथोपक्रमकं 
पूजां ते तदाज्ञाप्रार्थनान्ते तत्र नित्यपूजाचक्रमुद्धृत्य तदीय बिन्दोरुपरि 
पूर्वोक्त सकलविशेषणविशिष्टकलशं निधाय तदन्तः सर्वमङ्गलानित्याया 
नित्यपूजाचक्रं चिन्तयेदिति सर्वोपदेशाधारणं तत्र च सर्वमङ्गलापूजयेत् | 
तत्प्रकारो विशेषरूपस्तत्प्रस्ताव एव प्रकटनीयः तदुद्वासन गुरुस्तोत्र 
देवीस्तोत्रपाठान्तं कर्मकृत्वा यद्यन्नित्यादीक्षाचिकीर्षिता 
तत्तन्नित्यानित्यपूजाचक्रं कलशाधोलिखितमपि

प्. ६३अ)

प्रधानीकृततत्तन्नित्यास्थान भूतविन्दूनां कलशैराक्रान्ततया तत्पूजार्थं 
पुनश्चिन्तयित्वा वक्ष्यमाणप्रकारेण तत्तन्नित्यां देशकालादि 
प्रभृतिकाष्टत्रिंशत्पीठदेवतापूजनं सामान्यार्घ्यादिस्थापन 
पूजासामग्रीप्रोक्षण प्रधानसङ्कल्प भूतशुद्ध्यादि स्वसंस्कारान्त 
मातृका षडङ्गन्यास पूर्वकतन्यास तत्तत्कल्पोक्त षडङ्गन्यास वर्णन्यास 
व्यापकन्यासान्ते आवाहनादि प्राणप्रतिष्ठान्ते च द्वादशोपचारैः सम्पूज्य 
स्वस्वावरणपूजादिकं च कृत्वा नित्यजपहोमत आषुषलापन पुनःपूजन 
बलिदान नीराजनक्षमापनान्तकर्माणि पूर्वदिनेनुष्ठाय योगिनो योगिभिः 
पूर्वं गुरुवरणोत्तरमेवोर्मिकावस्त्राद्यैर्वृतैः परिवृतो गुरुस्तांरात्रिं 
नृत्यादिनापनयेदिति तत्र कस्याकस्यानित्यायाः कुत्रकुत्रकाले 
कस्मिन्कस्मिन्वादेशेऽवस्थितिरितिशङ्कापनिनीषया तत्तद्देशकालावदत्रोपदर्श्यते 
सर्वेष्वपियुगेषु प्रथमप्रथमवर्षे षट्सप्तत्यधिक पञ्चशत ५७६ संख्य 
सावनदिनं निर्वर्त्ये ललिताया मेरुदेशे चन्द्रकक्षाभुवोरन्तरालात्मक काले 
चावस्थितिरिति तद्वर्षे कामेश्वरीनित्या जम्बूद्वीपरूपदेशे चन्द्रकक्षारूपकाले च 
तिष्ठति भगमालिनीलवर्ण समुद्रचन्द्रबुधकक्षान्तरालयोः 
नित्यक्लिन्नाप्लक्षद्वीपबुधकक्षयोः 
भेरुण्डाश्क्षुसमुद्रबुधशुककक्षात्ररालयोः 

प्. ६३ब्)

वह्निवासिनीशाल्मलिद्वीपशुक्रकक्षयोः 
वज्रेश्वरीसुरासमुद्रशुक्ररविकक्षान्तरालयोः शिवादूतीकुशद्वीपरविकक्षयोः 
त्वरिताघृत समुद्र रविभौमकक्षान्तरालयोः कुलसुन्दरी क्रौञ्चद्वीप 
भौमकक्षयोः नित्यानित्यादधिसमुद्रभौमगुरुकक्षान्तरालयोः 
नीलपताकाशाकद्वीपगुरुकक्षयोः विजयाक्षारसमुद्र गुरुभौमकक्षान्तरालयोः 
सर्वमङ्गलापुष्करद्वीपशनिकक्षयोः ज्वालामालिनी 
जलसमुद्रशनिनक्षत्रकक्षान्तरालयोः चित्रापरव्योमनक्षत्रकाक्षयोः स्थितेति 
तत्तद्युगप्रथमवर्षे तत्तन्नित्या पूजायां प्रथमतः साधकेन स्वाधोदिशि ह्रीं 
श्रींजम्बूद्वीपायनमः ऊर्द्ध्वदिशि ह्रीं श्रीं चन्द्रकक्षायैनमः इति 
मन्त्राभ्यां देशकालावभ्यर्च्यौ एवं वर्षान्तरेष्वपि षोडशवर्षान्तेषु 
स्वस्वोत्तरदेशकालौ स्वसम्बन्धिनौ ज्ञात्वा बीजद्वयादिक चतुर्थी नमोन्तक नाम 
मन्त्राभ्यां देशकालावभ्यर्चनीयौ || षोडशवर्षान्तरं तु 
पुनरपरषोडशकान्तमुक्तवदेव देशकालावनुसन्धातव्यै | एवं युगान्तं 
वर्षसंख्याधिगमप्रकारमग्रे वक्ष्यामः केषु चित्तन्त्रेषु तत्रन्मथुरायोध्या 
माहिष्मत्यादि स्थानाधिष्ठितेष्ठदेवतां मन्त्रबलात्स्वावस्थितिस्थानएवा 
बाह्यपूजनमास्तातं प्रस्तुतेतु मन्त्रे स्वेष्टदेवतास्थान एव स्वयं गत्वा 
पूजाकार्येत्युपदिष्टं 

प्. ६४अ)

तत्र गमनं तु तद्रक्षकाणामाज्ञां विना न सम्भवतीति | तत्प्रसादाय 
तत्पूजनमावश्यकं | तस्मादिक्षुसागरतीरमनसा गत्वा तीरपालिकां वाराही 
मुक्तरीत्याभ्यर्च्य | तत्प्रसादप्राप्ताज्ञया इक्षुसागरसमीपे गत्वा | तत्र 
सागरपालिकां ध्यानपूर्वकं मनसोपचारैर्गन्धादिपञ्चकैरभ्यर्च्य | 
तत्प्रसादप्राप्ताज्ञयायोतमारुह्य | तत्र तत्पूजां कृत्वात्त्यन्तं 
प्रसन्नतामुपगतयातया पूर्वपश्चिमदेशावस्थितद्राविणी भ्रामणी 
शक्तिद्वाराचालिते पोते मार्गमध्येमिलितेक्षु सागरादि चतुष्कमभ्यर्च्य रत्नद्वीपं 
प्राप्य पद्मरागरत्नभूमाववरोहेत् | ततो रत्नद्वीपादिकं तत्तत्षोडशनित्या 
वस्थानदेशाभिवेष्टकं सर्वमपि पूजाभिः प्रसादयेत् | अन्तरेण तत्तत्प्रसादं 
पाद्याद्युपचार निवेदनं तावद्देवताभि संवृत देव्यै कथं निर्वहेत् | 
षोडशसंख्येष्वपि देशेषु सर्वेष्वपि वर्षेषु रत्नद्वीपादि समस्तगुप्त 
प्रकटयोगिन्यन्ता देवतास्तिष्ठन्ति प्रत्येक देवतानां ध्यानस्य चाद्भुत 
महिमत्वान्नात्र किञ्चिदप्य सम्भवदुक्तिकं | तथा च सर्वासामपि नित्यानामेताः 
पीठदेवता इति फलितं एकत्रैव मेर्वादिदेशेतत्सत्वेतु द्वितीयादि वर्षेषु तासां 
ललिता पीठदेवतात्वमपि कथं स्यात् न हि वर्षभेदेन देशकालयोरिव पीठदेवता 
भेदोप्युक्तः तस्मात् सर्वत्रैव देशेरत्न

प्. ६४ब्)

द्वीपादि सकलं | नित्यामात्रं विभिन्नं विभिन्नं वर्षभेदात् पूजायन्त्रं तु 
विभिन्नमेव सिंहासनोपरि तत्र तत्र विभिन्न पूजा चक्राम्बान सामर्थ्यादिति 
सर्वासामपि षोडशनित्यानां तत्तद्देशेषु स्वयं गत्वा सपरिकरां सपर्यां 
स्वस्व चिकीर्षितां परिसमाप्य पुनः स्वावस्थान देश एव समागतत्वं स्वस्य 
परिचिन्तयेदिति सकलवुधाभिप्राय विषयभूत रहस्यम् || तत्पूजा मन्त्रा यथा ह्रीं 
श्रीं क्षुसागरायनमः ह्रीं श्रीं इरासागराय ह्रीं श्रीं घृतसागराय ह्रीं 
श्रीं दुग्धसागराय ह्रीं श्रीं अ आ इ ई उ ऊ ऋ ॠ ऌ ॡ ए ऐ ओ औ अं अः क ख ग घ 
ङ च छ ज झ ञ ट ठ ड ढ ण त थ द ध न प फ व भ म य र ल व श ष स 
ह ल क्ष रत्नद्वीपायनमः ह्रीं श्रीं कल्पकोद्यानायनमः ह्रीं श्रीं 
नीलरत्नाय ह्रीं श्रीं नीलरत्नाय ह्रीं श्रीवैडूर्यरत्नाय ह्रीं श्रीं 
विन्दुमरत्नाय ह्रीं श्रीं मौक्तिकरत्नाय ह्रीं श्रीं मरकतरत्नाय ह्रीं श्रीं 
वज्ररत्नाय ह्रीं श्रीं गोमेदरत्नाय इत्यष्टरत्नान्यष्ट दिक्षु मध्ये ह्रीं श्रीं 
पद्मरागरत्नायनमः पद्मरागरत्नस्योपर्युपरि ह्रीं श्रीं 
कालचक्रेश्वरीपादुकां पूजयामि | ह्रीं श्रीं मुद्राचक्रेश्वरीपा | ह्रीं श्रीं 
मातृकाचक्रेश्वरीपा | ह्रीं श्रीं रत्नचक्रेश्वरीपा | ह्रीं श्रीं 
देशचक्रेश्वरीपा | ह्रीं श्रीं गुरुचक्रेश्वरीपा | ह्रीं श्रीं तत्वचक्रेश्वरीपा | 
ह्रीं श्रीं तत्वचक्रेश्वरीपा | ह्रीं श्रीं ग्रहचक्रेश्वरीपा | ह्रीं श्रीं 
मूर्तिचक्रेश्वरीपादुकां पूजयामीति 

प्. ६५अ)

नवचक्रेश्वरीः सम्पूज्य | परितः ह्रीं श्रीं करुणातोय परिखायै नमः 
तन्मध्यभागे ह्रीं श्रीं माणिक्यमण्डपायनमः तन्मध्ये ह्रीं श्रीं 
आकाररूपिणीशक्तिपा | ह्रीं श्रीं शब्दरूपिणी शक्तिपादुकां पूजयामीति 
शक्तिचतुष्कमभ्यर्च्य | अग्रभागे ह्रीं श्रीं सङ्गीतयोगिनी पादुकाः पूजयामि | 
अभितः ह्रीं श्रीं समस्तगुप्तप्रकट सिद्धयोगिनि चक्रपादुकाः पूजयामीति 
मन्त्राभ्यामेताः शक्तयः पूज्या इति सम्भूयं | देशादि सिद्धयोगिन्यन्ताष्ट 
त्रिंशत्पीठदेवताः सर्वनित्यासाधारणाः || अथ सर्वसाधारणसामान्यार्घ्य 
स्थापनविधिः || 

तत्तत्पूजायन्त्र स्वात्मनोर्मध्ये साधारं गोरोचना कर्पूर 
कुङ्कुमागुरुकस्तूर्यात्मक पञ्चसु गन्धिवासित जलपूर्णं | सुवर्ण रजत 
ताम्रका च मृदन्यतमघटितं सामान्यार्घ्यपात्रं निधाय | 
आधारपात्रजलानि कुलसुन्दरीवीजत्रयेणोच्चरितेन क्रमाद्वह्नि सूर्य चन्द्र मयानि 
ध्यात्वा तज्जलगतवस्तुपञ्चकं क्रमेण पृथिवी जल तेजो वायवाकाशात्मकं 
ध्यात्वा | तत्तन्नित्यानित्यपूजाचक्रजलयोरैक्यं च ध्यात्वा प्रस्तुत देव्यभेदं 
जलेविभाव्य षडङ्गमन्त्रैस्तत्तन्नित्या सम्बन्धिभिस्तज्जले षडङ्गदेवताः 
सम्पूज्य | दशवारं तत्तद्विद्याभिस्तज्जलमभिमन्त्रयेत् पूजयेद्वा | 
सामान्यार्घ्यपात्रा

प्. ६५ब्)

उत्तरभागे साधारमेवपाद्यपात्रं ततोप्युत्तरभागेर्घ्यपात्रं 
ततोप्युत्तरभागे आचमनीयपात्रं ततोप्युत्तरभागेस्नानीयजलपात्रं इति 
पाद्यादिचतुष्कं स्वात्मानं स्वतो दक्षिणभागगत गन्धाक्षत 
पुष्पधूपदीपनैवेद्यताम्बूलादिकं आवरणपूजा सामग्रीं होमसामग्रीं च 
प्रत्येकं तत्तद्विद्यया सामान्यार्घ्योदकेन देव्या दक्षिणहस्ते गृहीतेन प्रोक्षयेत् | 
ततो विद्यया तत्रत्कालोपास्यया तद्विघाघटकाद्यवीजेन वा प्राणानायम्य | 
उपदेशविधेर्नित्यपूजायाः काम्यपूजाया वा प्रधानसङ्कल्पः 
तत्तद्देशकालगोत्रराशिनाम कामनान्त मुल्लिख्य | 
अमुकगोत्रामुकराशिकामुकनामक ब्राह्मणस्य यथाबुद्धि नियोगं विधिना 
अमुकनित्याविद्यपदेशं करिष्ये | इत्यादि रीतिकः करणीयः || ततो भूतशुद्ध्यादिकं 
देवतान्तरोपासनाप्रसङ्गादनुष्ठितत्वे आत्मसंस्कारस्यानुदिनं करणीयत्वे 
नोक्तस्य निर्वृतत्वान्नाधुना पुनरनुष्ठेयं | सर्वथावाननुष्ठितत्वे तु एतदवसरे 
तदनुष्ठेयं | अतएव देवतान्तर साधारणमुखप्रक्षालन स्नान 
भूतशुद्ध्यादीनां पृथगुपादानमकृत्वा विशुद्धदेहवदन इत्यादिना यथा 
कथञ्चित्तदनुष्ठानमात्रमभ्यनुज्ञातं भगवता | तत्प्रकारो यथा | पादतो 
जानु पर्यन्तं चतुरस्रं सवज्रकं पीतवर्णालं बीजयुतं भूमण्डलं स्मरेत् | 
जान्वोरानाभि चन्द्रार्द्धनिभं पद्मेनलाञ्छितं 

प्. ६६अ)

शुक्लवर्णं वंवीजयुक्तं ध्यायेदपांस्थलं नाभितः कण्ठपर्यन्तं 
त्रिकोणं रक्तवर्णकम् सस्वस्तिकरं वीजेन युक्तं वह्नेस्तुमण्डलम् 
कण्ठाद्भूमध्यपर्यन्तं कृष्णं वायोस्तु मण्डलम् षट्कोणं बिन्दुभिः 
षड्भिर्युक्तं वीजेन येन च भ्रूमध्या ब्रह्मरन्ध्रान्तं वर्तुलं 
ध्वजलाञ्छितम् धूम्रवर्णं हंवीजेन युक्तं ध्यायेन्नभस्तलमितिरीत्या 
पञ्चापि भूतानि स्वशरीरे ध्यात्वा | मूलाधारात् कुण्डलिनीमुत्थाप्य हृदय 
संगतं प्रदीपकलिकाकारं जीवात्मानमादाय ब्रह्मरन्ध्रगते परमात्मनि 
प्रस्तुतविद्यया संयोज्य | स्वयमपि संगताविभाव्य भूतान्यपि पृथिवी जले जलं 
तेजसि तेजो वैवायौ वायुमाकाशे आकाशं परमात्मनीतिरीत्या परमात्मलीनानि 
विभाव्य क्षं ले ल हे सकार हं सं षे षं शे ष वर्णकं वेवंलेरेल 
मित्यादिरीत्याऽकारमवर्णके | अंपरात्मनिलीनं भावयेदिति | ततः 
स्ववामकुक्षिभागे पापपुरुषं ब्रह्महत्या शिरस्कं च सुरासस्तेय भुजद्वयं | 
सुरापानहृदायुक्तं गुरुतल्पकटिद्वयम् 
तत्संसर्गिपदद्वन्द्वमङ्गप्रत्यङ्गपातकम् उपपातक रोमाणं 
रक्तभ्रूश्मश्रुलोचनम् खड्गचर्मधरं 
पापपुरुषंकज्जलप्रभमितिरित्यासञ्चिन्न्य | प्रस्तुतविद्योद्भूतवायुना 
पापपुरुषं स्वशरीरं च शुष्कं विभाव्य | प्रस्तुत विद्योद्भूत वह्निना 
तदुभयं दग्धं विचिन्त्य | प्रस्तुतविद्योद्भूतवायुना पापपुरुष 
भस्मवहिर्निःसार्य | प्रस्तुत 

प्. ६६ब्)

विद्योद्भूतामृतेन शरीरभस्माप्लाव्य | शुद्धस्पटिकसंकाशं 
शरीरान्तरमुत्पन्नं भावयित्वा | भूतान्यपि परब्रह्मसंयोगतः 
शुद्धतामापन्नानि | परमात्मनः सकाशादाकाशं आकाशाद्वायुः 
वायोस्तेजः तेजसोजलं जलात्पृथिवीति क्रमेणोत्पाद्य | स्वस्वस्थानेषु स्थितानि विभाव्य 
कुण्डलिनीं च स्वयं शुद्धां शुद्धतामापन्नमेव जीवात्मानं 
प्रस्तुतविद्यया हृदये स्थापयित्वा मूलाधारे संगतां भावयेत् | ततः 
स्वप्राणप्रतिस्ठां कुर्वीत तत्प्रकारो यथा | परहृदयायनमः रलशिरसे स्वाहा | 
लवशिखायै वषट् | वशकवचायहुं | शषनेत्राय वौषट् | ष स अस्त्राय फडिति 
मन्त्रान्स्वस्याङ्गुष्ठादिषु हृदयादिषु च विन्यस्य हृदिहस्तं दत्वा | ह्रीं यं 
ह्रीं ह्रीं रं ह्रीं ह्रीं लं ह्रीं ह्रीं वं ह्रीं ह्रीं शं ह्रीं ह्रीं षं 
ह्रीं सं ह्रीं इति रीत्यायादि सान्त सप्ताक्षराणि प्रत्येकं मायावीजपुटितानि 
विन्यस्य | सम्पूर्णवक्ष्यमाणप्रतिष्ठामन्त्रेण त्रिधाव्यापकन्यासं कृत्वा | 
हृदये जीवकरणाय | अमुष्यदेवदत्तस्य प्राणा इह देवदत्तेप्राणाः अमुष्य 
देवदत्तस्य जीवद्वह देवदत्तेस्थितः अमुष्य देवदत्तस्य सर्वेन्द्रियाणि अमुष्य 
देवदत्तस्य वाङ्मनःपाणा इहदेवदत्ते आयान्तु स्वाहेति मन्त्रमं ततस्त्रिवारं 
जप्त्वा | तत्तद्विद्याप्रस्तुतामेकैकवारं जप्त्वा गर्भाधानादिकमेकैकं 
संस्कारं जातं भावयेत् || ततो मातृका षडङ्गन्यास 

प्. ६७अ)

व्यापकन्यासपूर्वकं मातृकां न्यसेत् || तत्प्रकारो यथा | अं कं खं गं 
घं ङं आं हृदयायनमः इं चं छं जं झं ञं ईं शिरसे स्वाहा 
उं टं ठं डं ढं णं ऊं शिखायै वषट् एं तं थं दं धं नं 
ऐंकवचाय हुं ओं पं फं वं भं मं औं नेत्राय वौषट् अं यं र. लं 
वं शं षं सं हं लं क्षं अः अस्त्राय फडिति 
षडङ्गमन्त्रान्वस्याङ्गुष्ठादिषु हृदयादिषु च विन्यस्य | प्रस्तुत सकलविद्यान्ते 
महामन्त्रस्थले तद्घटक प्रथमवीजन्ते प्रत्येकमेकैक मातृकावर्णमुच्चार्य | 
तत्तत्स्थानेषु न्यसेत् | तथाहि अललाटे | आमुखवृत्ते | इ ई नेत्रयोः उ ऊ कर्णयोः ऋ ॠ 
नासा पुटयोः | ऌ ॡ कपोलयोः | ए ऐ ओष्टयोः ओ औदन्तपङ्क्त्योः | अंशिरसि | 
अःजिह्वायाम् | क दक्षकरस्यमूले | स्वप्रथमसन्धौ | गद्वितीय सन्धौ | 
घतृतीयसन्धौ | ङ दक्षकराये | च वामकरस्यमूले | छ प्रथमसन्धौ | 
जद्वितीयसन्धौ | इ तृतीयसन्धौ | अ वामकराये | ट दक्षपादस्यमूले | ठ 
प्रथमसन्धौ | ड द्वितीयसन्धौ | ढ तृतीयसन्धौ | ण दक्षपादाग्रे | त 
वामपादस्यमूले | थ प्रथमसन्धौ | द द्वितीयसन्धौ | ध तृतीयसन्धौ | 
नवामपादाग्रे | पदक्षपार्श्वे | फवामपार्श्वे | व पृष्टे | भनाभौ | महृदये | 
विन्यस्य हृदयेकरमाधायत्व चं स्मरन् | य असृजं स्मरन् | र मांसं स्मरन् | ल 
भेदः स्मरन् | व अस्थीनि स्मरन् | श मज्जां स्मरन् | ष शुक्रं स्मरन् 

प्. ६७ब्)

स प्राणान्स्मरन् | ह शक्तिं स्मरन् | ल आत्मानं स्मरन् | क्ष इति विन्यसेत् | यादीनां 
न्यासेस्ति प्रकारान्तरमपि | य हृदये र दक्षस्कन्धे लवामस्कन्धे | वककुदि | 
शदक्षकुक्षौ | षवामकुक्षौ | स हृदयादि दक्षकरायान्तं 
वामकरायान्तमावृत्या | ह हृदयादि दक्षपादायान्तं वामपादाग्रान्तं वा 
वृत्या | लजठरे | क्षमुखे विन्यसेत् | अत्र न विसर्ग सहितानां नापि बिन्दु सहितानां 
सुतरामुभयसहितानां न प्रणवादि नमोन्तकानां नवाप्रणवपुटितानां 
मातृकावर्णानां न्यासः किन्तु यथोक्तानां केवलानामेव || तत्रापि ललाटे 
मुखवृत्ते इत्यादि सप्तम्यन्नं तत्स्थान स्मारकमात्रं न प्रयोगेन्तर्भाव्यम् || 
द्वितीयपक्षे हृदयेमकार पकारयोर्द्वयोर्न्यासेपि शास्त्रप्रामारायान्नकार्यो 
व्याकुलीभावः || तत्रान्तरसम्वादे नमकारस्थान समर्पक हृत्पदस्योदरपरत्वेपि 
| इलापदार्थं लकारस्थान समर्पक जठरं पदेन स्थानैक्यमेव | 
हृदयेचोदरेनाभावित्यादि श्रीराजराजेश्वरकवचीयवने 
यथानाभेरूर्द्ध्वभागाधोभागपातया उदरदजठरपदयोर्वाच्यभेद 
आम्रातस्तथात्रापि हृत्पदं नाभेरूर्द्धूभागोदरपरं जठरपदं च 
तदधोभाग परमितिरीत्या स्थान्भेदोपपादनं तु मूलशब्दास्वारस्यकरं 
दृश्यते | हि एक त्राप्यङ्गे दक्षवाममध्येभेदेन वस्तु त्रयस्यापिन्यासः 

प्. ६८अ)

इति वर्णद्वयस्य दक्षिणवामाङ्गभेदेन न्यासेन काम्यपूर्वकल्पना नवा 
मूलशब्दासौरस्यं | इत्येतपारीत्या स्वस्व गुरुपरम्परोपदेश 
व्यवस्थितैकतरपक्षकं मातृकान्यास मनुष्ठाय | स्वस्वकल्पोक्त षडङ्गन्यास 
वर्णन्यास व्यापक न्यासानां चरेत् | अत्र करन्यासे अं अङ्गुष्ठाभ्यां नमः 
तर्जनीभ्यां स्वाहेत्यादिर्नप्रयोगः मूलानापातत्वात् | किन्तु हृदयायनमः शिरसे 
स्वाहेत्यादिरेव | अत्र हि हृदयादिपदं अङ्गदेवताविशेषपरं न तु देवतायाः 
साधकस्य वाङ्गविशेषपरं | तेनाङ्गुष्ठादौ तन्न्यसनेन 
काप्यनुचितत्वशङ्केत्यादिकमस्मत्कृत भक्तितरङ्गिरायां विस्तृतमवलोकनीयं | 
नेत्राय वौषट् नेत्रत्रयाय वौषडिति प्रयोगयोरेकतरत्रापि नास्माक माग्रहः 
ततश्च अङ्गुष्ठतर्जन्योरग्रयोगेन स शब्द छोटिकानां स्वस्याष्ट दिक्षु ऊर्द्ध्व 
मधश्चकरणाद्भौमान्तरिक्ष दिव्यभेदेन त्रिविधानपि विघ्नानपसारयेत् | 
ततस्त्रिखण्डामुद्रान्वितकराञ्जलौ रक्तपुष्पाभिपूर्णे मूलाधारादि 
ब्रह्मरन्ध्रान्त व्याप्तविघातेजोवहन्नासाध्वना संक्रान्तं | तत्पुष्पाञ्जलि 
प्रक्षेपेण चकगत विन्दुगतं विभाव्य | तत्किरणानि त*(?)तः प्रसृतान्नाथायुधा 
वरणरूपतया परिणतान्विभाव्य | मध्यस्तं तेजश्च ध्यानाक्तोकावगत 
स्वरूपकं ध्यात्वा | नाथायुधावरणदेवताश्च प्रस्तुत 

प्. ६८ब्)

प्रधानदेवता समानाकारा आयुधांशे स्वस्वाकारलाञ्छितमौलिकत्वमधिकं 
ध्यात्वा | स्थापनादिचतुष्कं तत्तन्मुद्राप्रदर्शनपूर्वकमनुष्ठाय | 
पूर्ववदङ्गुष्ठादिन्यासहृदयादिन्यासयादि सप्ताक्षरन्यास 
व्यापकन्यासानामन्ते जीवक्रेण तत्तन्नित्याचक्रं स्पृशन् | अमुष्या अमुकनित्यायाः 
प्राणा इह अमुकनित्यानित्य पूजाचक्रे प्राणाः अमुष्या अमुकनित्यायावाङ्मनः 
प्राणाः इह अमुक नित्यानित्यपूजाचक्रे आयान्तु स्वाहेति प्राणप्रतिष्ठामन्त्रं इति 
संख्यया दशसंख्यया मातृकाचक्रगतं अन्ततस्त्रिसंख्ययाजपेत् | यत्र तु 
चक्रं श्रीचक्रोक्त प्रतिष्ठाप्रकारेण प्रतिष्ठितं तत्र न पुनः प्रतिष्ठा | 
नाप्युद्वासनं | क्षौद्रघृतदुग्धनारिकेलजलवर्णौषधिकषायैअः पञ्चभिः 
पूर्णैः || सुवर्ण रजत ताम्रका च मृदन्यतमघटितैः पञ्चभिः कलशैः 
तत्तच्चक्रं संस्नाप्य | आवाहनादि पूर्वक प्राणप्रतिष्ठामस्त्रेण 
सहस्रसंख्यजपेन तत्तच्चक्रस्पर्शपूर्वकेण प्राणान्प्रतिष्ठाप्य | तत्तन्नित्यां 
पञ्चोपचारैः सम्पूज्य | कालनित्याविद्याभिः सर्वाभिरभिमन्त्र्य पूजयित्वा वा 
षणवतिमिथुनानि तावद्ब्राह्मणानेकां सुवासिनीं वाकिम्वा एकं ब्राह्मणं 
षणवति सुवासिनीः अथवा तांवत्संख्याः कुमारीर्भोजयेत् | 
इत्थमेवकलशजलाभिषेकादि मिथुनादि भोजनान्तं सर्वमपि कर्म | पूर्वदिनेन 
सह त्रिदिनमभिध्याप्य समाचरेत् |

प्. ६९अ)

नत्वेक दिन एव | ततः श्रीगुरुतः प्राप्ते चक्रे | आवाहनादि प्राणप्रतिष्ठोद्वासन 
कर्म विनिर्मोकेन प्रतिदिनं नित्यपूजामाचरेत् | निधिकृतस्तु 
कालनित्याविद्याभिर्नाभिमन्त्रणं पूजावाऽपवनित्याचक्राणां किन्तु सहस्रादि 
संख्यया तत्तन्नित्याविद्याभिदेवेत्युपदिशन्ति तत्रेदं वक्तव्यं 
तत्तच्चक्राणामीदृशदिशा प्रतिष्ठापने किं प्रमाणं नेदं तन्त्रं 
अन्यनित्याचक्रप्रतिष्ठाया अत्रानुक्तेः न तन्त्रान्तरं अन्यतन्त्रा नपेक्षित्वकथन 
व्याकोपप्रसक्तेः || अथ गुरुमण्डलपूजादि साधारणमुदीरितम् सर्वासामपि 
नित्यानां यदाद्यास्पन्दगाश्माः साधनं च तथा प्रोक्तं तदङ्ग हवनं 
तथेत्याद्यति देशवचनात्तत्रन्नित्या चक्रप्रतिष्ठा विधिर्ललिताचक्र प्रतिष्ठाविधि 
समान एवेति प्रकृततन्त्रादेवबुद्ध्यते इति चेत् | तर्हि तत्प्रतिष्ठाविध्यंतः प्रतिष्ठ 
नित्यातत्वाप्तिकालोत्थविद्ययाभ्यर्च्य ताः क्रमात् स्पृशञ्जपेत्कराग्रेणश्रीचक्रं 
पूजयेदर्मित्येतत्तन्त्रबोधितकालनित्याविद्याकरणकाभिमन्त्रणादौ कुतस्ते 
विद्वेषः || इतोपि स्पष्टतरस्तत्रन्नित्या चक्र प्रतिष्ठाविधिः श्रीचक्रप्रतिष्ठा 
प्रस्तावेनुसन्धेयः ततः सम्पूर्ण तत्तदुपास्यनित्या विद्यान्ते चतुर्थ्यन्त 
नित्यापदान्तक तत्रन्नामोल्लिख्य | द्वितीयान्तं तत्रदुपचार समर्पक 
प्रकृततन्त्रोक्तनामान्ते कल्पयामीति पदं प्रक्षिप्य |

प्. ६९ब्)

निष्पन्नमन्त्रैः पाद्यादिताम्बूलान्त द्वादशोपचारैः सम्पूज्य | सम्पूजित 
तन्नित्यापृष्ठभागे पङ्क्तित्रयं कल्पयित्वा देवीनिकट पङ्क्त्यादि ईशानादि 
क्रमेण क्रमेण प्रकाश विमर्शानन्दनाथान् दिव्यान् श्रीज्ञान 
श्रीसत्यश्रीपूर्णानाथात्सिद्धान्स्वभावप्रतिम 
सुभगनाथान्मानवान्संभूयनवसंख्यान् || ह्रीं श्रीं 
प्रकाशानन्दशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि षोडशाक्षरमन्त्रैः पूजयेत् || 
एकैकावरणसमाप्तौ तत्तत्प्रधानविद्यान्ते अमुकनित्यापादुकां पूजयामीति 
मन्त्रेण मध्यस्थदेवीं पञ्चोपचारैरभ्यर्च्य | तत्तत्कल्पोक्तानुसारेण 
बीजद्वयमेकं वा वीजमादौ दत्वा घृताः अमुकनित्या प्रथमावरणदेवता | 
अमुकनित्या द्वितीयावर्णदेवता | अमुकनित्यातृतीयावरणदेवता इत्यादि | 
तत्तन्नित्यावरणदेवता संख्यानुरोधादुच्चार्य पूजां गृह्णन्त्विति मन्त्र 
शेषमुल्लिख्य पुष्पाञ्जलिना पूजासमर्पयेत् | ततो यत्किञ्चित्स्तोत्रं पठित्वा 
चतुर्दशोपचारान्निर्वर्त्य पञ्चदशं तर्पणाख्यमुपचारमनुसरेत् || 
तत्प्रकारपद्धतिः श्रीविद्यया प्रस्ताव एव 
प्रकटितापितद्गतपदार्थानुसन्धानार्थं स्मरणसूत्रं लिख्यते | 
स्वासनसंलग्नदेश एव स्वाग्रभागे आसनद्वयस्थानसुपकल्प्य तद्वयं 
सम्पूज्य | तयोरुपरि प्रकाशं शिवरूपं विमर्शशक्ति रूपं विभाव्य 

प्. ७०अ)

तत्र प्रकाशस्य पुंरूपस्याङ्गेषु शुक्लपक्षे प्रतिपदि दक्षपादाङ्गुष्ठादि 
तदन्तं षोडशस्वरयुक्तामृतेश्वरी तृतीयवीजपूर्वक कामकलाः षोडशविन्यस्य 
| द्वितीयायां पादपृष्ठादिस्वान्तं | तृतीयायां दक्षपाद गुल्फादि तदन्तं | 
एवमुत्तरोत्तरतिथिषूत्तरोत्तराङ्गादि स्वान्तं विन्यस्य | कृष्णपक्ष एव प्रतिपदि 
वाममूर्द्ध्वभागादि स्वान्तमुक्तवीज पूर्वा एव कामकलाविन्यस्य | द्वितीयायां 
वामशंखादि | तृतीयायां वामभ्रुवमारभ्यस्वान्तं | एव 
मुत्तरोत्तरतिथिषूत्तरोत्तराङ्गादि तत्र दन्तं विन्यस्य | विमर्शस्य शक्तिरूपस्याङ्गे 
तु शुक्लपक्षस्य प्रतिपदि वामपादाङ्गुष्ठादि अमृतेश्वरी तृतीयवीज सम्बद्ध 
षोडशस्वरसहिताश्चन्द्रकलाः पूषादिकाविन्यन्यस्य | तद्द्वितीयायां 
वामपादं पृष्ठादि | तत्तृतीयायां वामगुल्फादि तत्तदन्तं | एवं 
चतुर्थ्यादिषूत्तरोत्तराङ्गमारभ्य स्वस्वान्तं विन्यस्य | कृष्णपक्षस्य प्रतिपदि 
मूर्द्धदक्षभागादिस्वान्तं द्वितीयायां दक्षशङ्खादि | तृतीयायां 
दक्षध्रुवमारभ्य | एवं चतुर्थ्यादिषूत्तरोत्तराङ्गमारभ्य स्वान्तं विन्यस्य | 
शुक्लपक्षकृष्णपक्षीयत्तत्तिथिभेदेनामृतस्थानभूतेषु पुरुषाङ्गेषु 
कामकलाःश्वद्वादि षोडशामृतेश्वरी वीजयुक्ताः शुक्लपक्षकृष्णपक्षीय 
तत्तत्तिथिभेदेनामृतस्थान भूतेषु स्त्रीणामङ्गेषु चन्द्रकलाः पूषादिकाः 
षोडशस्वरसम्बद्धामृतेश्वरी 

प्. ७०ब्)

तृतीयवीजं सहिताविन्यसेदितिपर्यवसितमूलार्थमुपकल्प्य | प्रकाशविमर्शयोः 
प्रत्येकं भालवक्त्र हृदयाभिमूलाधारेषु स्वस्वबीजयुक्त पञ्चकामान्तयोरेव 
मूलाधार नाभिहृदयवक्त्रभालेषु स्वस्वबीजयुक्तान् पञ्चवाणान् विन्यस्य | 
तयोर्मालयोर्भागषट्कं प्रत्येकं प्रकल्प्य | तेषु महाशक्त्यादि देवताषट्कं 
विन्यस्य | स्तनयोर्वसन्तमदनौ मुखे चन्द्रं तयोः प्रत्येकं विन्यस्य | तद्दिने 
विमर्शस्ययदमृताङ्गं तत्स्वमनसाद्रामिति मन्त्रोच्चारणपूर्वकं 
द्राविणीमुद्वारचनपूर्वकं च संस्पृश्य | उभयोरपि प्रकाश 
विमर्शयोर्दक्षवामश्रोत्र मुख दक्षवामनेत्र | गुह्यं दक्षवामनासापुट | 
गुदाख्यस्थाननवके नवनाथान् ऽऽअस्रीरस्य भाग शरीर पृष्ठभागयोः द्राविणी 
भ्रामण्यौ दक्षपादस्फिक् पार्श्वपाणि वामपाणि पार्श्व स्फिक् पाद पृष्ठ 
वंशाख्येषु नवस्थानेषु सूर्यादिपक्षिण्यन्त तारातिरिक्त नवशक्तीर्विन्यस्य | 
मूलविद्यया व्यापक न्यासं विधाय | श्रोओत्रत्वक् चक्षुर्जिह्वा घ्राणेषु 
व्योमरूपिणी शब्दशक्त्यादिकं विन्यस्य | द्वयोः प्रत्येकं कटिद्वये प्राणशक्तिं 
हृदयेबुद्धि शक्तिं गुह्ये शक्तिशक्तिं विन्यस्य मूलेन व्यापकन्यासं कृत्वा | 
गुह्य पश्चिमभाग नाभिवामभाग हृदयवामभाग कण्ठवामभाग 

प्. ७१अ)

चिबुक कण्ठदक्षभागे | हृदयदक्षभागे | नाभिदक्षभागेषु 
मनसास्पर्शपूर्वकं वाग्देवताष्टकं विन्यस्य | नेत्रभ्रूकर्णनासासु 
चायुधचतुष्कं विन्यस्य | मूलेन व्यापक न्यासं विधाय 
प्रकाशविमर्शयोर्मूलाधारगत त्रिकोणात्वग्रिकोण वामकोण दक्षकोणेषु 
इच्छादिशक्तित्रयं विन्यस्य | मूलेन व्यापक न्यासं विधाय | सम्विदासनं 
विन्यस्य | तदुपरिद्रामिति मन्त्रेण द्राविणी मुद्रा प्रदर्शन पूर्वकं मदकलां 
भावयित्वा पुनर्मूलेन व्यापकन्यासंविधाय | 
सम्विद्रूपविष्टरमदकलयोरेकात्मतां विभाव्य | तेजस्त्रयवर्णामिश्रित 
मन्त्रानं ततः षोडशसंख्यान्सकृत्सकृज्जप्त्वा स्वस्ववर्णयोग्यतर्पणद्रव्यं 
ताराविद्यया उपायनत्वेन देव्याः पुर-आनीयः | सामान्यार्घ्यपात्रे प्रक्षिप्य | 
तेन तत्तन्मूलविद्यान्ते अमुलविद्यां तर्पयामीतिमन्त्रेण त्रिवारं तत्तन्नित्यां 
संतर्प्य गुरवेनिवेद्य | गुरोराज्ञया स्वात्प्रानमपि तर्पयेदिति || 
ततस्तत्रन्नित्याविद्यान्ते अमुक नित्यायै नमस्कारं कल्पयामीति मन्त्रमुल्लिख्य 
दण्डवन्निद्यतेदिति षोडशोपचारान्कल्पयित्वा | षडङ्गन्यास वर्णन्यास 
व्यापकन्यास सम्पुठितं तत्तत्कल्पोक्त संख्यया तदभावे 
सहस्रैकविंशोत्तरशतशतान्यतम संख्यया मूलविद्यां जप्त्वा 
तदभेदभावनात्मकं निवेदनं कुर्यात् || ततो नित्यहोममाचरेत् || तत्रानुष्ठेय 

प्. ७१ब्)

पदार्थ सार्थ स्मरणसूत्रं यथा हस्तमात्रं समचतुरस्रं स्थण्डिलं 
वालुकाभिर्विधाय तत्तन्नित्याविद्यया सामान्यार्घ्योदकेन संप्रोक्ष्य | 
एकैकाङ्गुलं परितस्त्यक्त्वा मध्ये नवकोणं चक्रं विधाय 
पात्रान्तरपिहितवह्निं श्रोत्रियागारादितः पात्रेणानीय क्रव्यादेभ्योनमः इति 
मन्त्रेण एकमङ्गारखण्डेन्नैरृत्यदिशिक्तिव्यादेभ्य उत्सृज्य | 
समाजनंशेषमग्निं स्थण्डिलं त्रिःपरिषिञ्च्य | प्रागग्रैसदगग्रैर्वाकुशैः 
प्रागादितः परिस्तीर्य | तत्तन्नित्यातोऽभिन्नत्वेन विभावितं वह्निं तत्तत्कल्पे 
आवरणपूजासूदितं वीजद्वयमेकं वा वीजमादिभागे संयोज्य | 
चतुर्थ्यन्तनमोन्त वह्निनाम मन्र्त्रेण ह्रीं श्रीं वह्नये नमः ऐं वह्नयेनमः 
ह्रीं वह्नयेनमः ह्रींः वह्नयेनमः इत्यन्यतमरूपेण सम्पूज्य | 
स्वाग्रकोष्ठरूपं पश्चिमकोष्ठं परित्यज्य | प्रागादि सप्तकोष्ठेषु क्रमेण 
वहुरूपा हिरण्या कनका रक्ता कृष्णा सुप्रभा असिरक्ताभिधासप्तजिह्वाः 
वह्निमन्त्रपरिष्कार प्रकारेण परिष्कृतमन्त्रैः ह्रीं श्रीं हिरण्यायै नमः ऐं 
हिरण्यायै नमः ह्रीं हिरण्यायै नमः ह्रीः हिरण्यायै नमः इत्येवमादिरूपैः 
सम्पूज्य आज्यहोमे पलाशपत्राश्वत्थपत्रान्यतरेण तदितरचर्वादिहोमे करेणैव 
प्रत्येकं नव नव संख्यया स्वाहान्तैः पूजामन्त्रैरेव वह्नेः सप्तजिह्वानां 
च पूजा क्रमेणैव होमं विधाय | पूजाक्रमप्राप्तानां 

प्. ७२अ)

नाथायुधतत्तदावरणदेवतानां प्रत्येकं 
स्वाहान्ताभिस्तत्तद्विद्याभिरेकामेकामाहुतिं दत्वा | नित्यजपदशांशसंख्यया 
हुत्वा | भूत मन्त्रात्म मन्त्रैरपि सकृत्सकृद्धुत्वा | षोडशसंख्यया 
तत्तन्नित्याविद्याभिः स्वाहान्ताभिर्जुहुयात् | स्वाहान्तमन्त्रेपि स्वाहा पदान्तरं 
प्रक्षेप्यं | ततश्च स्वपूजा चक्रगत विन्दावेव वह्न्यभिन्नत्वेन भावितां देवीं 
संयोज्य परिस्तरणदर्भानग्नौ प्रक्षिप्य | प्रस्तुत नित्या विद्यया पूर्ववत् 
परिषिञ्च्य | ह्रीं श्रीं वह्नयेनमः इत्यादिकोक्त मन्त्रेण पुनर्वह्निमभ्यर्च्य | 
तद्भस्मना तत्तन्नित्याविद्यया तिलकं कृत्वा षडङ्गन्यास वर्णन्यास 
व्यापकन्यास संपुटितं होमसंख्यया पुनह् प्रस्तुतविद्यां प्रजप्य | तदभेद 
भावनात्मकं निवेदनं च कृत्वा यागस्थानमागच्छेत् || ततस्तत्तन्नित्यायाः 
पञ्चोपचारैः पूजनं च कृत्वा तदन्ते तत्तत्कल्पोक्त मन्त्रेण विशेषानुक्तौ | ओं 
कुरुकुल्ले स्वाहेति सप्ताक्षर्या कुरुकुल्लायाः ओं कुरुकुल्ले ह्रीं स्वाहेति 
त्रयोदशाक्षर्याः कुरुकुल्लायाः ओं कुकुल्ले ह्रीः मम सर्वजनं वशमानय हो 
स्वाहेति पञ्चविंशाक्षर्या च अन्नव्यञ्जनपुष्पाम्बुरूपं वलिद्रव्यं 
स्थानत्रयेस्थापित मुत्सृजेत् | ततः कर्पूरगर्भादिवर्त्तिभिर्नीराज्य क्षमाप्य | तां 
रात्रिं नृत्यगीतादिनानीत्वा | प्रातःकाले नित्यनैमित्तिकादिककर्मान्तं 

प्. ७२ब्)

नाथायुधतत्तदावरणदेवतानां प्रत्येकं 
स्वाहान्ताभिस्तत्तद्विद्याभिरेकामेकामाहुतिं दत्वा | नित्यजपदशांशसंख्यया 
हुत्वा | भूतमन्त्रात्ममन्त्रैरपि सकृत्सकृद्धुत्वा | षोडशसंख्यया 
तत्तन्नित्याविद्याभिः स्वाहान्ताभिर्जुहुयात् | स्वाहान्त मन्त्रेपि स्वाहा पदान्तरं 
प्रक्षेप्यं | ततश्च स्वपूजाचक्रगतविन्दावेव वह्न्यभिन्नत्वेन भावितां देवीं 
संयोज्य | परिस्तरणदर्भानग्नौ प्रक्षिप्य | प्रस्तुतनित्या विद्यया 
पूर्ववत्परिषिञ्च्य | ह्रीं श्रीं वह्नयेनमः इत्यादिकोक्त मन्त्रेण 
पुनर्वह्निमभ्यर्च्य | तद्भस्मना तत्तन्नित्याविद्यया तिलकं कृत्वा षडङ्गन्यास 
वर्णन्यास व्यापक न्यास संपुटितं होमसंख्यया पुनः प्रस्तुतविद्यां 
प्रजप्य | तदभेद भावनात्मकं निवेदनं च कृत्वा यागस्थानमागच्छेत् || 
ततस्तत्तन्नित्यायाः पञ्चोपचारैः पूजनं च कृत्वा तदन्ते तत्तत्कल्पोक्तमन्त्रेण 
विशेषानुक्तौ | ओं कुरुकुल्ले स्वाहेति सप्ताक्षर्या कुरुकुल्लायाः ओं कुरुकुल्ले ह्रीं 
स्वाहेति त्रयोदशाक्षर्याः कुरुकुल्लायाः ओं कुरुकुल्ले ह्रीः मम सर्वजनं 
वशमानय हो स्वाहेति पञ्चविंशाक्षर्या च अन्नव्यञ्जन पुष्पाम्बुरूपं 
वलिद्रव्यं स्थानत्रयेस्थापितमुत्सृजेत् | ततः कर्पूरगर्भादिवर्त्तिभिर्नीराज्य 
क्षमाप्य | तां रात्रिं नृत्यगीतादिना नीत्वा | प्रातःकाले 
नित्यनैमित्तिकादिककर्मान्तं 

प्. ७२ब्)

पुनरुपदेश्यविद्यां नित्यां पञ्चोपचारैः सम्पूज्य | शक्त्युत्थापिनीमुद्रया 
चक्रस्थाः सर्वा आवरणदेवताः प्रस्तुत प्रधानदेवतायां विलीना विभाव्य | 
तच्च प्रस्तुत प्रधाननित्या तेजः स्वाङ्ग संलग्न यत्किञ्चित् पुष्पसंगतं विभाव्य 
खेचरीमुद्रया तत्पुष्पाधाणनेन अन्तःश्वासेन नासारन्ध्रद्वारास्वस्वयृदये 
प्रविष्ठं ध्यात्वा | स्वात्मानं तत्तन्नित्यास्वरूपंत्वेन भावयेत् | ततो गुरुस्तोत्र 
देवीस्तोत्रे पठेत् | इत्थंरीत्या तत्तन्नित्यापूजां दीक्षाङ्गभूतां परिसमाप्य | 
प्रतिपदादिरूप तत्तन्नित्यातिथौ पूर्वेशानोत्तरदिग्निक्षेदेशे मातृकाचक्र मालिख्य | 
तत्कर्णिकावीजोपरि प्राङ्मुखं शिष्यमुपवेश्य | 
कुम्भमुखस्थमातुलुङ्गफलं शिष्यकराञ्जलौ निधाय | 
पल्ल्वान्कांश्चित्तन्मुखस्थानशिष्यशिरसिनिधायावशेषित कुम्भीय पल्लवैः 
प्रधानतत्तन्नित्यायाः नाथायुधावरणदेवतामन्त्रैः सकृत्सकृत् समभिषिञ्च्य | 
प्रधानतत्तन्नित्याविद्यया त्रिवारमभिषिञ्चेत् स्वपत्न्यान्वारब्धो योगिनी 
योगिसंवृतो गुरुः शिष्यश्च धौतेनवे शुक्ले च वा ससीपरिधाय | अवशेषित 
कलशजलेनाचम्य नवोपचारै गुरुपादयोरभ्यर्च्य | सर्वस्वादिना गजाश्व 
महिष्यादिसहितस्वर्णादिना वा दक्षिणया परितोष्य पञ्चश्लोकैस्त्रिधास्तुवन्नेव 
त्रिवारं प्रणम्य उत्थाय बद्धाञ्जलिकरो भवेत् | गुरुश्च शिष्यमाहूयवेधचक्रे 

प्. ७३अ)

निवेश्य वेधसंस्कारं कृत्वा | पुनस्तत्तदुपवेश्य विद्यानित्यार्चाचक्रे तमुपवेश्य 
| देवतारूपतया स्वात्मानं भावयित्वा प्रतिपदादितिथियुशिष्यस्य 
ब्रह्मरन्ध्रहृदयमूलाधारेषु ध्यात तत्तन्नित्यापूजाचक्रे आवाहन 
प्राणप्रतिष्ठादि पूर्वकं मानसैः पञ्चोपचारैरभ्यर्च्य गीतवाद्यादि 
पुरःसरं त्रिंशस्त्रत्तन्नित्याविद्यां जीवकर्णे समुपदिशेत् | अथ शिष्यः 
प्राप्तविद्योनित्याचक्र एव तत्र तत्रासीनः शतवारं तां विद्यां जप्त्वा 
तदभेदभावनात्मकं निवेदनं च कृत्वा | गुरोराज्ञां गृहीत्वा 
तच्चक्रादुत्थाय पुष्पैर्गुरुमभ्यर्च्य गुरुस्तवं पठन्नेव पुनस्त्रिवारं 
प्रणम्य त्रिदिनं गुरुगृहेनीत्वा मूर्ध्नि बद्धाञ्जलिः सदा तत्कालमारभ्य 
गुरुं तत्तदुपदेशाल्लब्धविद्यां तन्नित्यां च सेवेतेति सामान्यदीक्षाविधिः || 
इत्थं प्राप्तदीक्षोभ्यस्तपूजादिप्रकारकश्च साधको जपहोम 
पूजनाभेदभावना विशेष तर्पणाभिषेक यन्त्रपुत्तलादिप्रकारैः स्वीयं 
परकीयं वा भीष्ठं साधयितुं विद्यासाधनमाचरेत् | सामान्यतस्तत्प्रकारो 
यथा | मुख्ये गौणो वा वसन्त ग्रीष्मान्यतरकाले पूर्णिमामारभ्य प्रारम्भेत् | 
तत्र दुग्धेनैव केवलेन यावदनुष्ठान समाप्तिकालं वर्तनं मुख्यः पक्षः 
फलमूलाभ्यां वर्तनं मध्यमः पक्षः हविष्याशनं गौणः पक्षः अत्र 
सर्वेष्वपि पक्षेषु द्वितीयभोजनाभावरूपमेकभक्तं वन्द्यात्वेन 

प्. ७३ब्)

निश्चितेतरस्वपत्नीषु ऋतुकालावच्छिन्नगमनातिरिक्त गमनशून्यत्वं च 
सर्वथानुष्ठेयं गुरोर्जीवनावस्थायां दूरतरे विदेशे गत्वा एतावति 
धनेवितीर्णे महाकुटुम्बिनो ममकथं जीवनं स्याद्वितिशङ्कां स्वप्नेप्य कृत्वा 
| वित्तशाठ्यमपहाय धनवस्त्र भूषणादिना गुरुं परितोष्य | तदाज्ञयाः 
गुरोर्व्याप्तत्वदशायां तत्पत्नीपुत्रादिकं तथैव परितोष्य तदाज्ञयाषा 
पूर्वपूर्णिमातो परपूर्णिमान्तं तिथिवृद्ध्यापदा द्वात्रिंशत्सावनदिनानि 
भवन्ति | तत्काले सुगन्धि तैलाभ्यङ्गपूर्वकं सुगन्धिसलिलैः प्रस्तुतविद्यया 
मार्जनाघमर्षणपूर्वकं स्नात्वा | रक्ते शुद्धे नवे धौतोत्तरीयरूपे वाससी 
परिधाय | चन्दन कर्पूर कुङ्कुमाद्यनुलेपनो रक्तचन्दन चर्चितो 
मूलाधारहृदय ब्रह्मरन्ध्रेषु लोहितवर्णामुपास्यविद्यां ध्यात्वा 
तत्प्रभामसर्गतश्च स्वात्मानं लोहितं भावयन् कज्जलाञ्चित नेत्रो भवं 
स्ताम्बूल मक्षणाभ्या सवश सञ्जातारुण्यक मुखकः कर्पूर स्वराडार्पण 
सुवासित वदनश्च साधको लाक्षादिरञ्जितवितानादि मण्डित कर्पूरागुर्वादि 
सुधूपित दीपमालोद्दीप्तागांरस्य कूर्मचक्र विशुद्धे स्थाने प्रातर्मध्याहन् 
सायमात्मक त्रिसन्ध्यासु प्रत्येकं ततत्काल सन्ध्या | पूजा नित्यजपहोम वलिदान 
नीराजनक्षमापनान्त सकलकर्मान्ते प्रातर्मध्याह्नकालयोः प्रत्येकं 

प्. ७४अ)

मौनपूर्वकमेव चत्वारिंशदुत्तरैकसहस्रं | सायङ्काले 
त्रिचत्वारिम्शदुत्तरैकसहस्रसंख्ययाजप्त्वा | प्रत्यहं 
पञ्चविंशत्युत्तरैकशताधिक त्रिसहस्ररूपसमसंख्यया पूर्णिमामारभ्य 
पूर्णिमान्तं लक्षसंख्यां पूरयेत् | प्रात्यहिकसाधनजपान्ते च तदृशांश 
संख्यया घृतैस्त्रिमधुराभ्यक्ता एवधादिपुष्पैस्तत्तत्कल्पोक्त 
विशेषद्रव्याभावे हुत्वा | कर्पूरकुङ्कुमकस्तूरी श्रीखण्डवासित 
शुद्धोदकैर्जपदशांशसंख्ययैवतर्पयेत् | आरम्भदिनमारभ्य 
तत्समाप्तिदिनान्तं स्वशक्त्या बहुत्व संख्याविशिष्टान्सति सम्भवे 
तन्नित्योपासकानन्यथाग्निहोत्रित्वादिगुणयुक्तांस्तदलाभेगर्हितभिन्नान्मधुरप्रा
यैरन्नैर्भोजयेत् | भक्तिपूर्वकमभ्यर्चनपूर्वकं च भोजयित्वा प्रणम्य 
विसर्जयेत् | गुरुं गुरुस्थानीयं वा प्रतिदिनं विशेषतोभ्यर्चयेत् स्वयं च 
दिनस्याष्टमभागशेषकाले पुर्वोक्तद्रव्यं तदानीमुपास्य देवतायै विनिवेदितं 
तद्धुतशेषं च भुञ्जीत | इत्थं समाप्य च चरमदिने वित्तशाद्यमपहाय 
धनाम्बर भूषणैर्गुरुं सन्तोष्य गुरुस्तोत्रं पठित्वा | 
साधनकर्मसाङ्गतासिद्ध्यर्थंक ब्राह्मणभोजन भूयसीदीनानाधादि 
तोषणाच्युत स्मरणान्ते स्वयं पारणा मनुसरेत् | साधन जपसंक्या तु विशेषतो 
नुक्ति स्थले त्रिविधाः नववर्णान्त. प्रत्यनावृत्तवर्णं लक्षत्रयं |

प्. ७४ब्)

विंशत्यक्षरपर्यन्तं प्रत्यनावृत्तवर्णमेकं लक्षं | तत ऊर्ध्वं 
सर्वमन्त्राणां लक्षमात्रमिति | एषा च संख्या कलियुगे चतुर्गुणाः इत्थं 
भूतस्यसाधनस्य स्वयमेवं कर्तु मशक्यत्वे तत्तद्विद्योपासक गुरुशिष्य 
भ्रातृद्वारा वा वरणप्रात्यैकाशन द्रव्यदान दक्षिणादानैस्तोषणपूर्वक 
मनुष्ठेया ब्राह्मणद्वाराहोमप्रयोगमुपदिशता भगवता | परतोपि साधन 
जपाचरणस्य फलाधायकत्वध्वननादिति सामान्यो विद्यासाधनविधिः || 
प्राधान्येन तत्तन्नित्योपासकानां प्रातः कृत्यं यथा | ब्राह्मे मुहूर्तं 
समुत्थाय ब्रह्मरन्ध्रे ज्योतीरूपं स्वगुरुगताकार शालिननाथं ध्यात्वा 
मनसा नवोपचारैः सम्पूज्य | गुरुस्तोत्रं नमस्तेनाथं मगन्नित्यादि पञ्च 
श्लोकात्मकं पठित्वा | तत्तन्नित्याषडङ्गुन्यास वर्णन्यासव्यापकन्यास 
मन्त्रांस्तत्तदङ्गेषु ध्यायन् स्वात्मानं तेजस्त्रयरूप तत्तन्नित्या स्वरूपं 
ध्यात्वा | अन्न व्यञ्जन पुष्पाम्बुरूपं बलिद्रव्यं पश्यन् 
नानावर्नायुधाकार वाहनाभरणास्त्रियः सर्वगाः सर्वसिद्धिदा वलिदानांत 
इति प्रार्थयित्वा स्वीयाहोत्रोद्भवश्वासानां षट्शताधिकैकविंशति 
सहस्रसंमितानां कालनित्याविद्या २०७३६ पूर्णमण्डल ५७६ सन्ध्यादेवता ६ 
घटिकार्ण ६० मेषादिराशि १२ सूर्यादिग्रह ९ व्योमादि भूत ५ मातृका ५० रूपव 
मनुसन्धाया 

प्. ७५अ)

वशिष्टैक नवतिश्वासानां यथाभा *(?) स्वस्वावरणदेवतारूपत्वं 
समस्तानामपि श्वासानां तत्तन्नित्यास्वरूपत्वं च ध्यायेत् | ततः 
स्वस्वोपास्यनित्याविद्ययानुक्तमन्त्रकं मुखप्रक्षालनाचमनस्नानादिक 
मनुष्ठायः कालत्रये प्रातर्मध्याह्नसायमात्मके उक्तप्रकारकमेव 
सन्ध्यात्रयमाचरेत् | नामपारायणं षष्टि जपः 
पूर्णमण्डलमन्त्रजपश्चेत्त्येतेपदार्था एतन्नित्या 
न्यतमोपासकानामप्यवश्यं करणीयाः || एवं घटिका चक्रोपासनमपि 
चावश्यकं | तत्र षोडशनित्यानामप्यभिलेखयत्वेन 
पूजनीयत्वात्तदपूजनप्रत्यवायशास्त्रेणैकैकनित्या साधकस्यापि क्रोडीकृतत्वात् 
प्रतिदिनं तदधिकरणक नित्यापूजनं मुख्यः पक्षः प्रतिपर्वपूजनं 
मध्यमः षट्त्रिंशत् सावनदिनात्मक मासमध्ये तत्पूजन मधमः पक्षः 
तस्यापि व्यतिक्रमे नित्यकर्मव्यक्तिक्रम प्रायश्चित्तं कृत्वा 
पुनस्तदारंभरणीयं नान्यथा प्राधान्येनैक नित्योपासनेप्यङ्गतया 
सकलनित्योपासनमावश्यकमेव षोडशनित्याजपघटित सायं 
सन्ध्याविधिनैवैतदर्थस्य ज्ञापितत्वात् || न च प्रधानमात्रपरह् 
सन्द्याविधिरितिशंक्यं | यन्त्रातिरिक्तं सर्वं सर्वविषयमिति | मूलसिद्धसिद्धान्त 
व्याकोपप्रसक्तेः अङ्गित्वेन एकनित्यापूजनेऽन्यासामङ्गत्वेन पूजोक्तेर्व्याकोपश्च | 
न च सकलनित्यासाधारणयन्त्राधिकरणक पूजनविषंयकमेवेदमिति वाच्यम् || 

प्. ७५ब्)

अङ्गाङ्गित्वे एतासां सिद्धे तद्यन्त्रावकाशद्वतितद्यन्त्राम्नानसामर्थ्योदेव 
तथात्वस्याऽप्रत्यूहादात् | एवं मिथुन देवतोपासनमप्यावश्यकमेवैकैक 
नित्योपासकानामपीति संक्षेपः || तत्र च मिथुनार्चा यन्त्रस्य काम्यकमलाया 
मूर्द्धर्त्तव्यत्वात्क्वाप्यनुद्धृतं घटिकाचक्र मधुनोपदर्श्यते || अमीष्टमाने 
भ्रामणं कर्काटकस्य परितोविधाय वृत्तं निष्पाद्य प्राक्प्रत्यगायतं 
ब्रह्मसूत्रं दत्वा तन्मध्यावष्टम्भेन वृत्तरेखावधि दक्षिणोत्तरायतं 
सूत्रं दत्वा | तदग्र द्वयमारभ्य ब्रह्मसूत्रः वृत्त पश्चिमसन्धिभागान्तं 
सूत्रद्वयमास्फाल्य | अधोग्रं त्रिकोणं निष्पाद्य | तद्योनि वामभाग 
दक्षभागरेखा मध्यभागगताग्रद्वयकं ब्रह्मसूत्र वृत्तपूर्व 
सन्धिभागान्तं सूत्रद्वयदानेन ऊर्द्ध्वाग्रं त्रिकोणं निष्पाद्य | 
दक्षिणोत्तररेखा त-ऊर्द्ध्वभागगतरेखाद्वय मध्यभागतः 
पार्श्वद्वयगतात्सर्वपश्चिमभागगततिर्यग्रेस्वा ब्रह्मसूत्रयोः 
सन्धिस्थानपर्यन्त सूत्रद्वयमपरं दत्वा | योनिपदाभिधेयमपरामयधोग्रं 
त्रिकोइणं विधाय | ब्रह्मसूत्रं वृत्तरेखां च मार्जयित्वा घटिकाचक्रं 
रेखामयं निष्पद्य | तत्र बाह्यगत योनित्रये अग्रादि वामक्रमेण 
पर्यायनित्यायास्त्र्यर्णायावर्णत्रयं लिखित्वा | ऊर्ध्वाग्र त्रिकोणे पूर्व 
त्रिकोणमारभ्य वामक्रमेण त्र्यक्षर्यास्तत्रद्दिननित्याया 

प्. ७६अ)

वर्णत्रयं लिखित्वा | सर्वमध्यगतयोनेः क्रमेण वामपार्श्वे अधोदेशादि 
पञ्चस्वरान् ऊर्ध्वरेखायामश्रीशानादि पञ्चस्वरान् | दक्षपार्श्वे 
ऊर्द्ध्वाधः | क्रमेण पञ्चस्वरानभिलिखेत् | मध्यमभागे च 
असितिप्रस्तुतयुगार्णं लिखित्वा तदन्तः अकारादेः स्वरस्य घटिकार्णत्वे 
विन्द्वाकारकत्वेन न तु प्रसिद्धाकारत्वेन तं लिखेत् | वहिश्च दीर्घाकारादयः 
पञ्चदशप्रसिद्धाकारत्वेनैव न तु विन्द्वाकारत्वेन आकारस्य घटिकाक्षरत्वे | 
इकारादि लिखित्वान्ते ह्रस्वाकारो लेख्यः एवमग्रेष्यूह्यम् || ककारादि व्यञ्जनस्य 
घटिकार्णत्वे | युगार्णघटिकार्णयोः सन्धिं कृत्वा मध्येलेख्यं तेन 
कामिनिमध्ये लिखित्वा | काकिकीकुकू इत्यादि पञ्चदशवर्णा बहिर्लेख्याः || 
खकारस्य घटिकार्णत्वे खमिति मध्ये खखिखीखुखू इत्यादि पञ्चदशवर्णा 
वहिर्लेख्याः | अत्र स्वराणां व्यञ्जनानां च स बिन्दु त्वमेव न केवलत्वं | 
इत्थं च मध्यादि पञ्चाशद्घटिकार्णविन्यास भेदेन एकस्मिन्नपिदिने 
पञ्चाशत्प्रमितानिषटिकाचक्राणि भवति | एकैकस्मिन्काल नित्यानां तत्तद्दिन 
नित्यास्वरूपाणां पर्याये | व्योमगजर्तुरामस्वधरा १०३६८०० मानानि यन्त्राणि | 
चरमेतु तत्पर्याये केषाञ्चिदन्तिमदिनानां द्विद्विदिननित्या स्वामिकत्वेन प्रोक्त 
संख्यातो ह्रासो वधेयः || अत्र प्रधानत्वेन 

प्. ७६ब्)

स्वाभिप्रेता नित्या सर्वमध्यगतवर्णरूपेतितां तत्प्रधानविद्यया सम्पूज्य | 
तत्परितः पञ्चदशाक्षरेषुं पञ्चदशनित्याः सम्पूज्य | ह्रीं श्रीं 
इशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रीं श्रीं डाशक्ति पादुकां पूजयामि | ह्रीं श्रीं 
ई शक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रीं श्रीं ठा शक्ति पादुकां पूजयामि | ह्रीं 
श्रीं आशक्ति पादुकां पूजयामि | ह्रीं श्रीं ईशक्तिपादुकां 
पूजयामीत्यादिरीत्या तत्तत्पर्यायनित्यावर्णशक्ति तद्दिननित्यावर्णशक्तीः पूजयेत् | 
ईडाई इति पर्यायनित्या | ईठाई इति दिननित्या यदा भवति तदभिप्रायेणेदमुक्तम् || 
अन्यदातु तत्तत्कालानुसारेण स्वयमूह्यम् || मध्ये प्रधान नित्या पूजापि 
मध्यलिखित वर्णघटितविद्ययैव | ह्रीं श्रीं अंशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि | 
ह्रीं श्रीं कं शक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि रूपाइव प्रधाननित्या विद्यया 
कार्या | परितः पञ्चदशनित्यानामपि तत्र यद्वर्णघटितविद्ययैव | ह्रीं श्रीं 
आंशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि | ह्रीं श्रीं कां शक्तिपादुकां 
पूजयामीत्यादि रूपयैव पूजा कार्या | यद्यप्येवमेकघटिकाक्षरविद्याया 
एकघटिकाक्षरपूजैव संवृत्ताः न षष्ठिघटिकाक्षर पूजा | तथापि यद्यद्दिने 
यद्यदुदयाक्षरं तदेव मध्ये लिखित्वा तदादि पूर्ववच्छेषाक्षराणि लिखित्वा 
तद्घटितविद्ययापूजनात् सर्वघटिका नित्यापूजनं सिद्ध्यतीति 
सम्प्रदायसिद्धोर्थ 

प्. ७७अ)

इति निधिकारः घटिकाचक्रेत्यभिधानाद्युगार्णं घटिकार्णेनेति 
मूलसौरस्याच्चनादेय मात्राक्षरलेखः शास्त्रार्थः किन्तु 
तत्तहूठिकाक्षरपञ्चाशच्चक्रेषु तद्घटिकाक्षर सम्बद्धोक्तरीतिक 
पञ्चाशन्मन्त्रैः षष्ठिघटिकादेवताः एक काल एव पूजयेत् | एवं च 
सर्वाक्षरलिखनं पूर्वोक्त संगतं भवति | नवा सर्वघटिकाणां घटिकाचक्र 
पूजनकर्माक्रान्तत्वापत्याकर्मान्तर विलोपप्रसङ्गः इति तु प्रतिभाति || 

इत्थं सामान्य प्रस्तावे कथितोप्यर्थो यदि विशेष प्रस्तावे दृश्येत | तर्हि 
दृढतरस्मरणार्थं तदिति नपौनरुक्तकरं 
तत्रानुक्तस्तत्रोक्तार्तोग्रन्थगौरवभयादनुक्त इति न न्यूनताकरः 
ग्रन्थलाघवार्थमेव सामान्य प्रस्तावः पृथग्भवति || इति सामान्यप्रस्तावः ||

अथ कामेश्वरी नित्याया उपदेश प्रकारपूर्वकाः प्रयोगा लिख्यन्ते || श्रीचक्र 
वद्धिरेखयाभूपुरं निर्माय | तदन्तः षट्कोणं तदन्तः षोडशदलं 
ततोप्यन्तः पुनः षोडशदलं तदन्तरष्टदलं तस्याप्यन्तः पञ्चदलं कमलं 
कुर्यात् | अत्र सर्वत्र सर्वमपि कमलं कर्णिकावृत्त केसरवृत्त दलाग्रवृत्त रूपैः 
सम्भवदपि केसरवृत्तस्य मार्जनोपदेशाद्विद्विवृत्तैः कार्यं | इत्थं च 
नैरन्तर्येण तदनुवृत्तानि भूपुरान्तः कार्याणि | तत्र सर्वाभ्यन्तर स्थित 
वृत्तयोश्चतुरङ्गुलान्नरालकयोर्मध्ये पञ्चदलं 

प्. ७७ब्)

कमलं तद्वहिस्तनयोश्चतुरङ्गुलान्तरालकयोर्वृत्तयोर्मध्येष्टदलं कमलं 
तद्वहिस्तनयोश्चतुरङ्गुलान्तरालक वृत्तयोर्मध्ये षोडशदलं कमलं 
तद्वहिस्तनयोश्चतुरङ्गुलान्तरालकयोर्द्वयोर्वृत्तयोर्मध्ये पुनः षोडशदलं 
कमलं पूर्वपूर्वकमलाग्रवृत्तोत्तरोत्तर कमलमूलवृत्तयोस्त्वेकैक 
कालमात्रमन्तरालं | तद्वहिश्चतुरङ्गुलान्तरालकयोर्वृत्तयोर्मध्ये षट्कोणमिति 
सम्पन्नं तदिदं पूजाचक्रं क्वचिच्छुद्धायां समभूमावुद्धृत्य | 
तत्रोक्तरीया कलशं स्थापयित्वा | कलशाम्बु मध्यचिन्तित सर्वमङ्गलापूजाचक्रे 
सावरणां सर्वमङ्गलां षोडशोपचारैः सम्पूज्योद्वास्य | पुनस्तत्रैव चिन्तित 
प्रस्तुत पूजाचक्रे कामेश्वरी नित्यामर्चयेत् | नित्यपूजा तु   केवलं चक्र एव | 
तत्प्रकारो यथा | प्रस्तुत विद्यया प्राणानायम्य षोडशार्णमन्त्रेण बलिं दत्वा | 
स्वशिरसि गुरुक्रमेण न वापिनाथांस्तत्तन्मन्त्रैरभ्यर्च्य | नाथस्तोत्रं पठित्वा 
तदाज्ञां गृहीत्वा पूजामारभेत स्वनाथ प्रस्तुत नित्यामयं स्वात्मानं 
गुरुस्वरूपं ध्यात्वा | तत्तद्वर्षभेद नियमित देशकालादि समस्तगुप्त प्रकट 
सिद्धयोगिनी चक्रान्ताष्ट त्रिंशत्पीठदेवताः स्वस्वमन्त्रैः सम्पूज्य 
यन्त्रस्वात्मनोर्मध्ये गोरोचना कर्पूरकुङ्कुमागुरुकस्तूरीवासित जलपूर्णं 
साधारं सामान्यार्घ्यपात्रं संस्थाप्य तदाधारपात्र 

प्. ७८अ)

जलानि क्रमेण कुलसुन्दरीवीजैर्वह्नि सूर्यचन्द्ररूपाणि भावयित्वा 
तङ्गतरोचनादिपञ्चकं पृथिव्यादि पञ्चकमिति विभाव्य तज्जलं 
प्रस्तुतनित्यापूजाचक्रयोरैक्यं विभाव्य प्रस्तुतनित्याया अभिन्नत्वेन भावितजलं 
प्रस्तुतविद्यया दशवारमभिमन्त्र्य पूजयित्वावा तदीय षडङ्गमन्त्रैः 
षडङ्गदेवताश्च सम्पूज्य तदुदकेन प्रस्तुतविद्यया स्वात्मानं 
पाद्यार्घ्याचमन स्नान पात्रजल वस्त्र भूषण गन्धाक्षत पुष्पं 
धूपदीपनैवेद्य ताम्बूलान्त द्वादशोपचार सामग्रीं च प्रत्येकं सम्प्रोक्ष्य 
पुनर्विद्यया प्राणानायम्य हस्तेन सपुष्पाक्षतं जलमुपादाय देशकालगोत्र 
राशिनामान्तमुल्लिख्य श्रीकामेश्वरीनित्याप्रीतये यथा बुद्धि नियोगं विधिना 
श्रीकामेश्वरी नित्याया नित्यपूजां करिष्ये इति संकल्प्यः कार्यः 
दीक्षापूजायान्तु गुरुकर्तृकोयं संकल्पस्तदङ्ग भूतसर्वमङ्गला 
पूजोपक्रम एव कृतत्वान्नेदानीं कर्तव्यः विधिनेत्यनेनैव पूजादि 
सकलार्थसार्थ सङ्ग्रहात् मातृका षडङ्गन्यासं अं कं खं गं घं ङं 
आं हृदयायनम. इं चं छं जं झं ञं ईं शिरसे स्वाहा उं टं ठं 
डं ढं णं ऊं शिखायै वषट् एं तं थं दं धं नं ऐं कवचाय 
हुं | ओं पं फं वं भं मं औं नेत्राय वौषट् अं यं रं लं वं 
शं षं सं हं ल. क्षं अः अस्त्राय पट् | इति मन्त्रान्स्वस्याङ्गुष्ठादिषु 
हृदयादिषु 

प्. ७८ब्)

च विन्यस्य | सम्पन्नं निर्माय प्रस्तुत विद्योपेताकारादितत्तन्मातृकां 
तत्तन्मातृकास्थानेषु विन्यस्य | ऐं हृदयाय नमः सकलह्रींशिरसेस्वाहा | 
नित्यशिखायै वषट् | क्लिन्नेकवचाय हुं | मदद्रवे नेत्राय वौषट् स्वाहा अस्त्राय 
फडिति मन्त्रान् स्वस्याङ्गुष्ठादिषु हृदयादिषु च विन्यसेत् | अत्र सर्वत्र नेत्रमन्त्रे 
नेत्रत्रयायवौषडितिप्रयोगेपिनकापिशास्त्रार्थ हानिरितिस्वस्वगुरुसम्प्रदायतः 
पक्ष द्वयव्यवस्थितिः || करन्यासे अङ्गुष्ठाभ्यां नम इत्यादि प्रयोगस्तु 
प्रस्तुतशास्त्रवहि भूत एव | ततः सशब्द छोटिकाभिर्दशदिक्षु विघ्नानां 
मौमान्तरिक्षदिव्यानामुत्सारणं कुर्यात् | ततश्च ऐं इति दक्षनेत्रे सकल ह्रीं इति 
वामनेत्रे नि इति दक्षश्रोत्रेत्थ इति वामश्रोत्रेक्ति इति दक्षनासापुटेन्ते इति 
वामनासापुटे म इति जिह्वायां दृ इति हृदयेद् इति नाभौ वेइति गुह्ये सौः इति 
मूर्द्धादिपादान्तं व्यापकत्वेनविन्यस्य | पुनः ऐ सकलह्रीं 
नित्यक्लिन्नेमदद्वेसौरिति सम्पूर्ण मन्त्रेणत्रेधा व्यापक न्यासं कुर्यात् | 
कलशान्तश्चिन्तितविन्दुमध्ये दीक्षाङ्गपूजाया मन्यत्र 
पञ्चदशात्मकमलकर्णिकाशविन्दुमध्य एव | 
त्रिखण्डामुद्राप्रदर्शनपूर्वकमञ्जलिनापुष्पाण्यादाय | मूलाधारादि 
ब्रह्मरन्ध्रान्तविभावित प्रस्तुत विद्या तेजोवहन्नासमार्गेण पुष्पाञ्जलि 
संक्रान्तं विभाव्यः तत्प्रक्षेपिण संक्रान्तं विभाव्य पूर्ववद्विद्यान्ते 

प्. ७९अ)

इभो कामेश्वरी नित्ये इह चक्रे आवाहिता भवेति सम्प्रार्थ्य | तत्तेजः किरणानितस्ततो 
वक्ष्यमाणस्थानेषु प्रसृतां स्तत्तदावरणनाथायुध देवतारूपतया 
परिणतान् विभाव्य ध्यायेत् | अथवा ध्यानानन्तरं 
पुष्पाञ्जलिप्रक्षेपेणावाहनं ध्याने यथा बालार्क कोटिसंकाशां 
माणिक्यमुकुटोज्ज्वलाम् | हारयैवेयकाञ्चीभिरूर्मिकानूपुरादिभिः | मण्डितां 
रक्तवसनां रक्ताभरणभूषिताम् | षड्भुजांत्रीक्षणामिन्दुः 
कलाकलितमोलिकाम् | पञ्चाष्टषोडशद्वन्द्वषट्कोणचतुरस्रगाम् | 
मन्दस्मितलसद्वक्तांदयामन्थरवीक्षणाम् | पाशाङ्कुशौचमुद्रेक्षुचापं 
पुष्पशिलीमुखान् | रत्नपात्रंसीधुपूर्णं वरदं विभ्रतीं करैरिति 
शक्तयस्तत्समाकारा वस्त्रभूषायुधादिभिरिति शक्तिध्यानं आ अधेषु सर्वत्र 
स्वस्वलाञ्छित मौलिकत्वमधिकं ततश्च विद्यान्तेमोकामेश्वरीनित्ये इहचक्रे 
स्थापिता भव विद्यान्ते मोकामेश्वरीनित्ये इहचक्रे सन्निरुद्वाभव विद्यान्ते 
भोकामेश्वरीनित्ये इहचक्रे अवगुण्ठिताभव विद्यान्ते मोकामेश्वरीनिये इहचक्रे 
सन्निधापिता भवेति तत्तन्मुद्राप्रदर्शनपूर्वकं सम्प्रार्थ्य प्राणप्रतिष्ठा 
षडङ्गमन्त्रैः कराङ्गन्यासौविधाय | प्राणप्रतिष्ठाविद्यया अमुष्याः 
कामेश्वरीनित्यायाः प्राणा इह यन्त्रे प्राणा इत्यादि रूपया प्राणप्रतिष्ठां 
कृत्वा द्वादशोपचारैः पूजां कुर्यात् | तन्मन्त्रा यथा मूलविद्यान्ते कामेश्वरी 

प्. ७९ब्)

नित्ययैपाद्यं कल्पयामीति सामान्यार्घ्योदकेनपाद्यमुत्सृज्य | 
मूलविद्ययापदयोर्निवेदयेत् | एवमेवपाद्यपदस्थाने अर्घ्या च मनस्नान 
वस्त्रभूषणं गन्धपुष्पधूपदीपसाचमनं नैवेद्यताम्बूलपदानामेकशो 
निवेशेन निष्पन्न मन्त्रैस्तत्तदुपचार वस्तून्युत्सृज्य | विद्यया प्रतिव्यक्ति आवृत्तया | 
शिरो मुख सवाङ्गो धाङ्गोपर्यङ्ग यथायोग्याङ्ग ललाट पादवक्षः 
स्थलशीर्य नाभिदेश नेत्रदेश मुखेषु यथायोग्यं निवेदयेत् || 
ततस्त्रयोदशोपचारः | तत्प्रकारो मयथा देव्याः पृष्ठभागे ऊर्द्ध्वाधः 
क्रमेण पङ्क्तित्रये देवी निकटपङ्क्तिमारभ्य त्रित्रिक्रमेण ह्रीं श्रीं 
प्रकाशानन्दशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रीं श्रीं विमर्शानन्दशक्तिपादुकां 
पू० ह्रीं श्रीं आनन्दशक्तिपा० ह्रीं श्रींज्ञानानन्दशक्तिपा० ह्रीं श्रीं 
सत्यानन्दशक्तिपा० ह्रीं श्रीं श्रीपूर्णानन्दशक्तिपा० ह्रीं श्रीं 
स्वभावानन्दशक्तिपा० ह्रीं श्रीं प्रतिभानन्दशक्तिपा० ह्रीं श्रीं 
सुभगानन्दशक्तिपादुकां पूजयामीति मन्त्रैः सम्पूज्य देवी 
वामाधरहस्तान्तिक देशमारभ्य देवीदक्षाधरहस्तान्तिक देशान्तं 
ऐंवरदायनमः ऐंपुराड्नेक्षु चापायनमः ऐंपाशायनमः ऐं 
अङ्कुशायनमः ऐंपुष्पशिलीमुखेभ्यो नमः ऐंसीधुपूर्णरत्नपात्रायनमः 
इति प्रधान समकक्ष देवताः सम्पूज्य | पञ्चदलकमले अग्रदलमारभ्य 
ऐंद्रांमानदवाणायनमः ऐंद्रीं उन्मादनवाणायनमः 

प्. ८०अ)

ऐंक्लीं दीपनवाणायनमः ऐंव्लूं मोहनवाणायनमः ऐंसः 
श्षणवाणायनमः इति पञ्चबाणान्सम्पूज्य | सम्पूर्णविधान्ते कामेश्वरी 
नित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ऐं एताः कामेश्वरी 
नित्याप्रथमावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति तत्पूजा मर्पयेत् | ततोष्टदले 
देव्यग्रदलमारभ्य प्रादक्षिण्येन ऐंअनङ्गकुसुमापादुकां पूजयामि | ऐं 
अनङ्गमेखलाया | ऐं अनङ्गमदनाया | ऐं अनङ्गमदनातुरापा | 
ऐंमदवेगिनीपा | ऐंभुवनपालायाः ऐंशशिरेखापा | ऐगगनरेखापादुकां 
पूजयामीत्यष्टशक्तीः सम्पूज्य | विद्यान्ते कामेश्वरी नित्यापादुकां पूजयामीति 
मध्यस्थ देवीं मभ्यर्च्य | ऐं एताः कामेश्वरी नित्या द्वितीयावरणदेवताः 
पूजांगृह्णन्त्विति तदर्पयेत् || ततः षोडशदलकमले ये दलमारभ्य प्रादक्षिण्येन 
ऐं अं श्रद्धाकलापादुकां पूजयामि | ऐं आं प्रीतिकलापा० ऐं इंरति कलापा 
| ऐं ईं धृति कलापा | ऐं उं कीर्तिकलापा | ऐं ऊं मनोरमाकलापा | ऐं ऋं 
मनोहराकलामा | ऐं ॠं मनोहराकलामा | ऐं ॠं मनोरथाकलापा | ऐं ऌं 
मदनोन्मादिनीकलापा | ऐं ऌं मोहिनीकलापा | ऐं एं शङ्खिनीकलापा | ऐं ऐं 
शोषिणीकलापा | ऐं ओं वशकारीकलापा | ऐं औं सिञ्जिनीकलापा | ऐं 
अंसुभगाकलापा | ऐं अः प्रियदर्शनिका कलापादुकां पूजयामीति मदनकलाः 
सम्पूज्य | विद्यान्ते कामेश्वरी 

प्. ८०ब्)

नित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थ देवीमभ्यर्च्य | ऐं एताः कामेश्वरी नित्या 
तृतीयावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति तत्पूजामर्पयेत् | ततो वहिस्तन षोडशदले 
अग्रादि प्रादक्षिण्येन ऐं अंपूषाकलापादुकां पूजयामि | ऐं आं 
इच्छकलापा० ऐं ई सुमनसाकलापा० ऐं ईं रतिकलापा० ऐं उं प्रीतिकलापा० ऐं 
ऊ० धृतिकलापा० ऐं ऋं ऋद्धिकलापा० ऐं ॠं सौम्याकलापा० ऐं ऌं 
मरीचिकलापा० ऐं ऌं अंशुमालिनीकलापा० ऐं एं शशिनीकलापा० ऐं ऐं 
अङ्गिराकलापा० ऐं ओंछायाकलापा० ऐं औं सम्पूर्णमण्डलाकलापा० ऐं 
अंतुष्टिकलापा० ऐं अः अमृताकलापादुकां पूजयामीति चन्द्रकलाः सम्पूज्य | 
विद्यान्ते कामेश्वरी नित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थ देवीमभ्यर्च्य | ऐं 
एताः कामेश्वरीनित्या चतुर्थावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति तत्पूजामर्पयेत् | 
ततः षट्कोणचक्रे निरृतिकोणे ऐंडाकिनीपादुकां पूजयामि | वायुकोणे ऐंराकिनी 
पादुकां पू० पूर्वकोणे ऐंलाकिनीपादुकां पू० अग्निकोणे ऐकाकिनीपा० 
ईशानकोणे ऐंसाकिनीपा० पश्चिमकोणे ऐंहाकिनीपादुकां पूजयामीत्यभ्यर्च्य 
| सम्पूर्णविद्यान्ते कामेश्वरी नित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थ 
देवीमभ्यर्च्य | ऐं एताः कामेश्वरी नित्या पञ्चमावरणदेवताः पूजां 
गृह्णन्त्विति तत्पूजामर्पयेत् | ततश्चतुरस्रे पूर्वस्य दक्षिणवीथ्यां 

प्. ८१अ)

ऐं इं शक्तिपादुकां पूजयामि | अग्निकोणे ऐं अग्निशक्तिपा० दक्षिणवीथ्यां ऐं 
यमशक्तिपा० निरृतिकोणे ऐं निरृतिशक्तिपा० पश्चिमस्योत्तरवीथ्यां ऐं 
वरुणशक्तिपा० वायुकोणे ऐं वायुशक्तिपा० उत्तरवीथ्यां ऐं सोमशक्तिपा० 
ईशानकोणे ऐं ईशानशक्तिपा० पश्चिमस्य दक्षिणवीथ्यां ऐं अनन्तशक्तिपा० 
पूर्वस्योत्तरवीथ्यां ऐं ब्रह्मशक्तिपादुकां पूजयामीति लोकपालात्मकशक्तीः 
सम्पूज्य | सम्पूर्णविद्यान्ते कामेश्वरीनित्यां पूजयामीति मध्यस्थ देवीं 
सम्पूज्य | ऐं एताः कामेश्वरी नित्या षष्टावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति 
तत्पूजामर्पयेत् || ततश्चतुरस्र षट्कोणवाह्यवृत्तयोरभ्यन्तरवीथ्यामाग्नेयादि 
कोणचतुष्टये अप्रादक्षिण्येन ऐं वटुकशक्तिपादुकां पूजयामि | ऐं 
गणपशक्तिपा० ऐं दुर्गाशक्तिपा० ऐंक्षेत्रपालशक्तिपादुकां 
पूजयामीत्यभ्यर्च्य | विद्यान्ते कामेश्वरीनित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थ 
देवीमभ्यर्च्य | ऐं एताः कामेश्वरी नित्या सप्तमावरणदेवताः पूजां 
गृह्णन्त्विति पुष्पाञ्जलिदानेन पूजामर्पयेत् | ततः स्तोत्रपाठ 
तर्पणप्रणामात्मकं शिष्टमुपचारत्रयं कृत्वा 
कराङ्गभूताङ्गुष्ठादिन्यास हृदयादिन्यास वर्णन्यासपुटितं यथस्यात्तथा | 
सहस्रैकविंशतिशतैक शतान्यतमसंख्यया नित्यजपं विधाय निवेद्य 
तद्दशांशेन घृतत्रिम 

प्. ८१ब्)

धुरान्यतराभ्यक्त रक्तपुष्पैः केवलान्तेन केवलघृतेन वा हुत्वा 
कुरुकुल्लाविद्यया वलिं दत्वा नीराज्य प्रधान विद्योपासनावच्छेसं समापयेत् | 
दीक्षायातु सामान्य प्रस्तावोक्तं शेषमाचरेत् || 

एवं प्राप्तविद्यः शिष्यो गुरुप्रसाद प्राप्त तत्साधनप्रकारस्तां विद्यां 
साधयेत् तत्प्रकारो यथा अनुपदमेवोपदर्शनीय कामयन्त्राष्टके मध्ये 
एकस्मिन्कस्मिंश्चिद्यन्त्रे वाहनादिपूर्वकं पूर्वोक्त दिशापूजां कृत्वा तदन्ते 
समसंख्यं यथा भवति तथा लक्षं जपेत् | लक्षजपसमाप्तिपर्यन्तं 
दुग्धाहार एव स्यात् | तेन सर्वेषामपि पापानां क्षयः स्यात् | काकथा 
प्रयोगसिद्धि प्रतिबन्धक पापक्षयस्य इतो 
विद्यासिद्ध्यभावेष्टचत्वारिंशल्लक्षजपस्तथा इत्थं साधितविद्यः 
प्रयोगानाचरेत् || तत्रादौ कामपञ्चयन्त्रप्रयोगोयथा || ह्रीं क्लीं ऐं हुं स्त्रीं 
इति पञ्चकाममन्त्राः तत्रहकाररकार ककारलकारा ऐकारवकार 
सकारतकाराश्चेत्पष्ठा च पुनरुक्तवर्णाः तेषु प्रत्येकं षोडशस्वरयोगे 
हहाहिहीत्येव मादयः पर्यवसन्ताः || स्वरेषोडशस्वरयोगेतु अ आ इ ई उ ऊ इत्येव 
मादयः पर्यवस्यन्ति || पूर्व षट्कोणं निर्माय तद्वहिर्वृत्तरे स्वात्रयेण वीथी 
द्वये सम्पाद्य तत्र कर्णिकायां मायाबीजमालिख्य तन्मध्यभागे पङ्क्तित्रयं 
परिकल्प्य प्रथमपङ्क्तौ देवदत्तस्येत्यादिरूपं षष्पन्तं 

प्. ८२अ)

साधकनाम | सर्वाधः पङ्क्तौ यज्ञदन्तमित्यादिरूपं द्वितीयान्तं 
साध्यनामं मध्यमपङ्क्तौ वशंकुरु कुर्वित्यादि रूपं कर्मपद विवक्षितं 
लिखित्वा षट्कोणस्याधस्तनकोणत्रयं विन्दुयुक्तं तदेव कर्णिकास्वितं 
वीजमालिख्य पुनस्तदेववीजं विन्दुमपहाय विसर्गयुक्तं कृप्त्वा ऊर्ध्वभागगत 
कोणत्रयेलिखेत् | ततो विसर्ग युक्ता हः हाः हिः हीः हुः हूः हृः हॄ. हॢः ह्ॡः हेः 
हैः होः हौः हः हः इत्यादि पूर्वोक्ताक्षरचुतुष्क विकृत 
चतुःषष्टक्षराण्याभ्यन्तरवीथ्यामालिख्य | ऐकारादि चतुष्कीय 
विकृताक्षरवणान् अः आः इः ईः इत्यादिक पः पाः विः वीः स्रुः वुः ऌः ॡः चेः 
चैः चोः चौः चंः चः इत्यादि सः साः इत्यादि तः ताः तिः तीः इत्यादि ततः स विसर्ग 
चतुःषष्ट्यक्षराणि वाह्यवीथ्यां लिखेदिति प्रथमं यन्त्रं | अत्रैव 
मायावीजस्थाने कामबीजं लिखित्वोक्तः सर्वोपिविधिर्यद्यनुष्ठीयते तदा द्वितीयम् || 
अथ मायावीजस्थाने वाग्भववीजं लिख्यते परस्तु विधिः पूर्वोक्त एव तदा तृतीयं 
यन्त्रम् || अथ मायास्थाने ब्लूमिति लिख्यते शेषं सर्वं पूर्ववत् तदा चतुर्थं 
यन्त्रम् | अथ मायास्थाने वधूबीजमभिलिख्यते तदपरं सर्वं 
पूर्ववत्तदापञ्चमं यन्त्रम् || एतानि पञ्चयन्त्राणि क्रमेण कामराज मन्मथ 
कन्दर्प मकरकेतन मनोभव नामक काममन्त्र घटित स कर्णिक षट्कोणकत्वेन 

प्. ८२ब्)

तत्तत्कामयन्त्राणीत्युच्यते | एतेषां भालमुख हृदय नाभिमूलाधारेषु 
क्रमेण न्यासं कृत्वा | मूलाधारादि ललाटान्तपञ्चस्थानेषु पूर्वोक्त 
स्वस्वमन्त्रसहितानां मदनोन्मादनोद्दीपन मोहन शोषणाभिधानानां 
पञ्चवाणानां न्यासमात्रादपि सर्वाङ्गनानां मोहकस्तृप्तिकरश्च भवति || 
षष्ठं यन्त्रं यथा पूर्वोक्तस्यैव षट्कोणस्य विशालकर्णिकायां कामबीजं 
लिखित्वा तदन्तर्मायाबीजं तस्याप्यन्तः साध्यसाधकादिनामलिखित्वा 
कर्णिकायामेव तद्वीजद्वयस्य वहिर्भागे तद्वीजद्वयमन्तःस्थीकृत्य ईशानाग्नेय 
पश्चिमकोणक पश्चिमाधः पुच्छक वाग्भवः नैरृत्यवायव्य पूर्वकोणक 
पूर्वाध पुच्छक वाग्भवयोः पुटनेन षट्कोणमपरं निर्माय एतदीय 
षट्कोणेषु प्लूमिति चतुर्थकामबीजमावृत्यालिखित्वा | द्वितीयवीजेन कामबीजरूपेण 
अध ऊर्ध्वाधो देशयोः क्रमेण बिन्दु विसर्गाभ्यां युक्तेन षट्कोणा 
षडावृत्यासंपूर्य | पूर्ववद्वीथीद्वयं पञ्चमकामबीजेन स्त्रीमित्येवं 
रूपेणवेष्टयेत् | न तूक्तवर्णैरिति | सप्तमयन्त्रं यथा पूर्वोक्तवीथीद्वयतः 
पुनर्वहिर्वृत्तद्वयं कृत्वा पूर्वविन्यस्तवृत्त साहाययेन वीथीद्वयं निर्माय 
तदुभयं चतुःषष्ठि संख्य पूर्वोक्त विकृताक्षरैः पूरयित्वा शेषं 
षष्ठयन्त्रवदेव कुर्यात् || अष्टमयन्त्रं यथा पूर्वोक्तं 

प्. ८३अ)

सप्तमयन्त्रेति कर्तव्यतां सर्वमप्यनुष्ठाय | एकं वृत्तं सर्वतो वहिरपरं 
कृत्वा पूर्ववृत्तसाहाययेन वीथीमन्यां सम्पाद्यतां मातृकया शुद्ध्या 
वेष्टयेदिति || एतैश्चयन्त्रैः सर्वैरपि प्रत्येकं धारणपूजनादिभिरूपायैः 
सर्वकार्यसिद्धिर्भवति | वशीकरणीयं मनुजमुक्तान्यतमयन्त्रमध्यगतं 
स्वकीय मूलाधारहृदयमूर्द्ध्वगत तेजस्त्रय व्याप्तं च ध्यात्वा | 
पूर्वोक्ताष्टाविंशत्त्युत्तरैकशतविकृताक्षराणि पञ्चसंख्या विकृताक्षराणि च 
जपतः साधकस्य स साध्यो यावज्जीवं वशगःस्यादित्येकः प्रयोगः || 
उक्ताष्टमयन्त्रमध्ये गतं जपाकुसुममिवारक्तं मन्त्रवर्णतेजः 
किरणैर्व्याप्तं स्वतेज सापि व्याप्तं स्वसाध्यं भावयन्नेव यो खिला 
निविकृताक्षराणि पञ्चकामबीजानि च जपेन्नस्य वशमापन्ना नृपति 
वनिताट्योधनानि सर्वाणि प्राणानपिदद्युरितिद्वितीयः || अष्टमयन्त्रे कलशं 
स्थापयित्वा | तत्र पूर्ववत् सर्वमङ्गलाचक्र चिन्तनादितदुद्वासनान्तकर्मकृत्वा | 
तत्र कलशे पुनर्देव्या वाहनादि पूर्वकं प्रस्तुत देवीमभ्यर्च्य | तज्जलं 
सहस्रादि संख्यया प्रस्तुत विद्ययाभिमन्त्र्य | दत्त दक्षिणं यमभिषिञ्चेत्सोयं 
दुर्भगत्वरोगदारिद्र्यैर्निमुक्तः स्यादिति तृतीयः || 
रक्तचन्दनसिन्दूरगैरिकदरदान्यतम वस्तुभिरुक्ताष्टयन्त्रान्यतमयन्त्रं 
भूमिफलक शिलान्यतमस्थाने लिखित्वा | मध्यस्थबीजं सर्वं प्रस्तुतमन्त्रेण 
वेष्टनीयमिति लिखने 

प्. ८३ब्)

विशेषमनुसृत्य | सिद्धे यन्त्रे आवाहनं प्राणप्रतिष्ठादि पूर्वकमभ्यर्च्य | 
तदग्रे जपतः साधकस्य पूर्वजन्मार्जितपापक्षयः एतज्जन्मनि अनिन्दित 
सकलजनस्पृहणीय लक्ष्मीलाभ पूर्वकसुखवृद्धिः स्यादिति चतुर्थः || यस्यैव 
वशीकरणमुद्देश्यं तस्यनाम मध्यबीजान्तलेख्यं | कुङ्कुममय एव गन्धः 
रक्तान्येव पुष्पाणि कदलीफलदुग्धशर्करापायसगुडानां नैवेद्यं 
मण्डलावधिपञ्चर्विशतिदिनान्तं सप्तदिनान्तं वा कार्यस्य गुरुतरत्व गुरुत्व 
लघुत्वान्यवेक्ष्यकालोव्यवस्थाप्यः || षष्ठयन्त्रे षट्कोण कर्णिकालिखित 
मायाबीज कामबीजात्मकं बीजद्वयं मन्तर्वहिर्भावयन्तं 
प्रस्तुतनित्याविद्ययाभिवेष्य शेषं पूर्ववन्निर्माय | एतद्यन्त्रमध्यगतं 
साध्यं मूलाधारादि ब्रह्मरन्ध्रान्तं सुषुम्णामार्गेण 
गमनागमनानिकुर्वन्तं भावयेन्नेन ससाध्यो वशी भवतीति पञ्चमः 
प्रयोगः || इति कामयन्त्रप्रयोगः || अथ कामेश्वरीयन्त्र प्रयोगः || एतद्विद्यायाः 
सर्वेष्येकोनविंशतिर्वर्णाः तत्र द्वादशस्वर सकार ककारलकार हकार नकार 
तकार पकार मकार दकार वकारात्मक द्वादशवर्णाः अनावृत्ताः 
परेककारलकार तकारद्वय मकार दकारद्वयरूपाः सप्तवर्णाः पुनरावृत्ताः 
तत्रानावृत्तद्वादशवर्णेषु प्रत्येकं षोडशस्वरयोगे अ आ इ ई इत्यादि प्रथम 
षोडशकं सप्तासिसी 

प्. ८४अ)

इत्यादिकं द्वितीय षोडशकं | क का कि की इत्यादि तृतीय षोडशकं || ल ला लि ली 
इत्यादिकं चतुर्थ षोडशकं ह हा हि हीत्यादि पञ्चम षोडशकं | अनयारी 
षोडशकं द्वादशसंख्यं भवतीति सर्वेपि वर्णा 
मन्त्रसम्बन्धिनोद्विनवत्युत्तरैकशतं १९२ भवन्ति तैर्वर्णैर्द्वात्रिंशन्मितानि 
यन्त्राणि सिद्ध्यन्ति || तत्प्रकारो यथा | पूर्वं षट्कोणं तद्वहिः सान्तरालं 
वृत्तद्वयं कृत्वा कर्णिकायां मायाबीजं तदन्तः साध्यसाधक 
कमारायालिख्य | षट्सुकोणेषु प्रत्येकमेकैकाक्षरं विकृताक्षर सम्बन्धि 
प्रथमतः क्रमेण अ आ इ ई उ ऊ इत्येवं रूपमालिख्य || वीथीं मातृकाक्षरैः 
पूरयेत् इदं प्राथमिकं यन्त्रं तदुत्तराक्षरषट्कं पूर्वाक्षरस्थाने 
षट्कोणेषु लिखित्वा शेषं पूर्ववद्यदि क्रियते तदा द्वितीयं अथोक्ताक्षरस्थाने ओ 
औ अं अः स सा इत्यक्षर षट्कं लिख्यते तदा तृतीयं | 
अनयारीत्योत्तरोत्तरषडक्षरीलिखने सर्वोपि विकृतवर्णाह् पूर्णाभवन्ति | 
द्वात्रिशत्संख्यानि च यन्त्राणि सिद्ध्यन्ति | तत्र प्रथमयन्त्रतः सुवर्णलाभः 
द्वितीयतो भूषणावाप्तिः तृतीयतः कन्यालाभः चतुर्थयन्त्रतो भूपतीनां 
द्वषणोच्चाटनादिसिद्धिः पञ्चमतोश्वादि वाहनं लाभः षष्ठतः स्त्रीवश्यता 
सप्तमतो गृहलाभः अष्टमतो धेनुलाभः नवमतो भूपतीनां वश्यता 
दशमयन्त्रतो गजतुरगाणां वशीभावः 

प्. ८४ब्)

एकादशतो युद्धेषु जयः द्वादशतो वा देषु ऋणभूम्यादि व्यवहारेषु 
पणमकृत्वा कृत्वा वा प्रवृत्तेष्वत एव द्विविधेष्वपिद्यूतेषु जयरूपे क्षितप्राप्तिः 
त्रयोदशतमयन्त्रेण शत्रुविनाशः गजतुरगखरोष्ट्रनरगोमृगपक्षि 
भुजङ्गमेष महिषगो निवहति वास स्थान भूतव्रजानां च 
द्वादशसंख्यानांनाशः चतुर्दशतमेन यन्त्रेण वृष्टिः पञ्चदशसंख्येन 
यन्त्रेण रिपु सम्बन्धिनां क्रोध शत्रुमारणोद्योगगमनवचन मूत्र पुरीषोत् 
सर्गाणां स्तम्भनं भवति | व्याघ्र सर्प गजमहिषादीनां येषां स्तम्भनं 
विवक्षितं तत्सजातीयस्य त्वचित इक्तेन **(?) ऋ ॠ ऌ ॡ इत्येवं रूप षट्वर्ण 
सम्बद्ध षट्कोणकयन्त्रमालिख्य तत्तन्मार्गे स्थापितं मण्डलान्मा 
समात्रात्सप्रवासरतो वा तत्तद्विवक्षितस्तम्भनक व्याघ्रादेः स्तम्भनं 
कुर्यादिति पञ्चदश यन्त्रस्य प्रयोगन्नरम् || षोडशेन यन्त्रेणरेरैरोरैरंरः इति 
षट्वर्णयुक्तषट्कोणकेन भूतप्रेतादि वाधा निवृत्तिः सप्तदश यन्त्रेण 
बूमितलेनिस्वातेन तत्रस्थितानां सर्वेषाम पित्राणिनां रक्षा भवति | 
अष्टादशैकोनविंशति यन्त्रयोः पलाशादि निर्मित फलकद्वये लिखित्वा भूमौ 
निखननात्तद्भूमिगतशस्यनाश्यः भूरुहस्थाने 
निखननात्तद्भूरुहाणांनाशः तद्देशनाशमुद्दिश्य तत्र 
निखननाद्भूपतिद्वय कलहात्तद्देशनाशः स्यात् |

प्. ८५अ)

विंशतितमयन्त्रेण नृपतिद्वयसन्धिदेशोनिखातेन स्वल्पकालत एव भूभुजां 
परस्परं विरोधः स्यात् | एकविंशति संख्य यन्त्रेण वैरीणां योगः द्वाविंशति 
संक्येन गवाम् | त्रयोविंशेन गजानां | चतुर्विंशेन हयानां पञ्चविंशेन 
नृपाणां षड्विंशेन नृपामात्यानां रोगो भवति | 
सप्तविंशतितमयन्त्रोपासनाद्वैर्यादि षट्करोगनाशः 
अष्टाविंशतितमयन्त्रात्स्वाङ्गे धारितात् किं वा स्वावासस्थाने खानितात् किं वा 
स्वनिकटस्थ वृक्षवद्धात्तडागकूपवाप्यादिषु 
निक्षेपिताद्वाषरकृतकृत्यानाशः एकोनत्रिंशत्संख्ययन्त्रेण 
मूकोपिस्वीयोवाग्मी भवति | त्रिंशत्तमयन्त्रेण वैरिणां वाक् स्तम्भः 
एकत्रिंशत्तमयन्त्रेण गजानां हयानां चरला द्वात्रिंशत्तमयन्त्रेण 
समुद्रगतनौकानां वाताद्युपद्रवपरिहारपूर्वकं पारगमनं स्यात् | स्वल्पे 
नैव तु कष्टेन महत्तर फलोदय कथं स्यादिति नाशङ्कम 
मणिमन्त्रुषधादीनामचिन्त्यमहिमत्वत इति संक्षेपः || इति कामेश्वरी 
नित्याप्रयोगाः || अधभगमालिनी नित्या प्रस्तूयते || दीक्षाविधिरुक्तप्राय एवेति 
नित्यपूजादिका प्रयोगान्ताः पदार्था एवाभिधेयाः प्रथमत आसन चतुष्क 
विद्याभिरासने उपविश्य विद्यया आचम्य गुरुं प्रणम्य तदाज्ञां गृहीत्वा पूजा 
चक्रोद्धारपूर्वकं भगमालिनी नित्यामर्चयेत् 
@@@@ 
प्. ८५ब्)

तत्प्रकारो यथा क्वचित् सममसृणाहस्तप्रमाणाभूमौ चतुरस्रं कृत्वा 
तदन्नश्चतुरङ्गुलान्तरालकमपरं चतुरस्रं कृत्वा तस्य पश्चिमभागे 
शाखाद्वयोपेतं द्वारमेकं कृत्वा तदन्तराभ्यन्तररेखास्पृष्टास्पृष्टिकया 
वृत्तमेकं कृत्वा तदन्तद्व्यङ्गुलान्तरालकमपरंवृत्तं निर्माय 
तद्वृत्तद्वयान्तरालवीथ्यां पञ्चदलं कमलं निर्माय तत्कर्णिकायाम् 
एकाङ्गुलान्तरालकमेकमपरंवृत्तं कृत्वा | तत्कर्णिकावृत्ते 
तद्वृत्तयोरन्तरालवीथ्यां कर्णिकावृत्त स्पृष्टाग्रभागकं स्वाभिमुखं 
त्रिकोणकं कृत्वा | एतत् त्रिकोणास्यरेखात्रयं प्रत्येकं चतुविंशतिधा विभज्य | 
तद्विभागान्तदेशेषु त्रयोविंशति चिह्नानि कृत्वा 
तदेकांशमानमभ्यन्तरेभितस्यक्त्वा स्वाभिमुखत्रिकोणान्तरं कृत्वा | 
तदेखात्रयमपि प्रत्येकं द्वाविंशतिधा विभज्य | तदेकांशमानमभितस्यक्त्वा 
एकविंशति चिह्नानि कुर्यात् | ततश्च 
वाह्यत्रिकोणीयप्रथमचिह्नादाभ्यन्तरत्रिकोणारेखाग्रान्तं 
प्रथमांतिर्यग्रेखां नियात्य | पुनस्तदेव प्राथमिक बाह्यचिह्नमारभ्य 
आभ्यन्तरप्रथमचिह्नान्तं द्वितीयां निपात्य तत आभ्यन्तर प्रथमचिह्नाद्वाह्य 
द्वितीय चिह्नान्तंन् त्रितीयामिति क्रमेण चिह्नाद्वाह्यादाभ्यन्तरचिह्नं 
यावदितीरीत्या एकविंशतितनाधस्तनचिह्नान्तं द्विचत्वारिंशद्रेखानिपात्य | ततो 
धस्तनैक विंशतितमचिह्नाद्वाह्यगतद्वाविंशतितमचिह्नान्नमेकामित 
एवाभ्यन्तरत्रिकोणाग्रान्तमपरामितएवाग्रतो 

प्. ८६अ)

कोणाग्रान्तमपरामित एवाग्रतो वाह्यचरमचिह्नान्तमपरां रेखां कृत्वा 
पञ्चचत्वारिंशद्रेखाः सम्पात्य चतुश्चत्वारिंशत्त्रिकोणानि सम्पादयेत् | 
एवंविधेः पार्श्वद्वयेपिकरणे सम्भूय | द्वात्रिंशदुत्तरैकशतसंख्यानि 
वाह्याभ्यन्तराग्राणि त्रिकोणानि सम्पन्नानि | कोणत्रयगतं चैकैक त्रिकोणमिति 
सम्भूय | पञ्चत्रिंशदुत्तरैकशतं त्रिकोणानि पर्यवसितानि | 
ततश्चान्तस्त्रिकोणरेखास्पृष्टास्पृष्टिकयावृत्तमपरां निर्माय | तदन्तरमपि 
पूर्ववृत्त व्यासपञ्चमीशांतरालेवृत्तान्तरं लिखित्वा | एतयोवृत्तयोर्मध्ये 
बाह्यवृत्ते समानान्तरालानि दशचिह्नानिविधाय | एवमन्तर्वृत्तेपि यथा 
वहिश्चिह्नान्तश्चिह्नयोर्मिलनेन तिर्यग्रेखाः सिध्यन्ति तथास्थाने दशचिह्नानि कृत्वा 
| बायादाभ्यन्तर चिह्नमाभ्यन्तरचिह्नाद्वाह्यचिह्नं यावदिति गोमूत्र क्रमेण 
विंऽऽअस्तितिर्यग्रेखाभिविंशति त्रिकोणानि कुर्यादिति | प्रस्तुतनित्ययां वाग्भवेन वा 
प्राणानायम्य षोडशाक्षर मन्त्रेण पूजापूर्वाङ्ग वलिं दत्वा | स्वशिरसि 
नवापिनाथान् स्वगुरु क्रमेण तत्तन्मन्त्रैरभ्यर्च्य नाथस्तोत्रं पठित्वा 
तदाज्ञां गृहीत्वा पूजामारभेत स्वनाथं प्रस्तुत नित्यारूपं स्वात्मानं 
स्वनाश्राभिन्नं विभाव्य | तत्तद्वर्षेभेदनियमितदेशकालादि 
समस्तगुप्तप्रकटसिद्धयोगिनिचक्रान्ताष्टत्रिंशत्पीठदेवताः सम्पूज्य | 
यन्त्रस्वात्मनोर्मध्येसाधारमर्घ्यपात्रं 

प्. ८६ब्)

गोरोचन्प्रदिपञ्चकयुक्तजलपूर्णं संस्थाप्य कुलसुन्दरीबीजत्रयेण वह्नि 
सूर्यचन्द्ररूप तेजस्वग्ररूपतयाधारादित्रिकं भावयित्वा | पृथिव्यादि 
पञ्चभूतात्मकतया गोरोचनादि पञ्चकं भावयित्वा | तज्जल 
प्रस्तुतनित्याचक्रयोरैक्यं विभाव्य प्रस्तुतनित्यातोनतिरिक्तत्वेन ध्यातजलं 
प्रस्तुतनित्याविद्यया दशवारमभिमन्त्र्य पूजयित्वावा | वक्ष्यमाणै तद्विद्या 
षडङ्गमन्त्रैः षडङ्गदेवताश्च तत्र सम्पूज्य | तदुदकेन स्वात्मानं 
पाद्यार्घ्याचमनस्नानीयजलानि भिन्नभिन्नपात्रस्थानि 
नित्यामान्यपात्रस्योत्तरोत्तरभागे स्थापितानि च सम्प्रोक्ष्य गन्धपुष्पादिकमपि 
स्वदक्षिणभागे स्थापितं संप्रोक्ष्य 
पुनर्विद्याघटकवाग्भवबीजेनप्राणानायम्य हस्तेन स 
तिलपुष्पाक्षतजलमुपादाय देऽसकालगोत्रराशिनामकामनान्तमुत्कीर्त्य 
श्रीभगमालिनीनित्याप्रीतये यथा बुद्धिनियोगं विधिना 
श्रीभगमालिनीनित्यापूजनं करिष्य इति संकल्प्यः कार्यः ततो मातृका 
षडङ्गन्यासान्ते प्रस्तुतविद्याघटक वाग्भवपुर्वक 
तत्तन्मातृकावर्णैस्तत्तन्मातृकास्थानेषुन्यासं कृत्वा | ऐं हृदयायनमः 
भगभुगेशिरसे स्वाहा | भगिनिशिखायै वषट् | भगोदरिकवचाय हुं | भगावहे 
नेत्राय वौषट् | भगमाले अस्त्राय फडिति मन्त्रान्स्वस्याङ्गुष्ठादिषु 

प्. ८७अ)

हृदयादिषु च विन्यस्य | ऐं भगभुगे | भगिनि | भगोदरि | भगमाले | भगावहे | 
भगगुह्ये | भगयोनि | भगनिपाती | सर्वभगवशंकरि | भगरूपे | नित्यक्लिन्ने | 
भगस्वरूपे | सर्वाणि भगानि मेह्यानय | वरदे रेते सुरेते | भगक्लिन्ने | क्लिन्नद्रवे | 
क्लेदय | द्रावय | अमोघे | भगविच्चे | क्षुभ | क्षोभय सर्वसत्वान्भगेश्वरि ऐं 
ब्लूं अंब्लूं भेंब्लूं हें ब्लूं हें क्लिन्ने | सर्वाणि भगानिमेवशमानय | 
स्त्रींह्रे ह्रीं इति पञ्चत्रिंशदुत्तरैकशतवर्णक सम्पूर्णमूलमन्त्रेणत्रेधा 
व्याअकन्यासं विधाय | त्रिखण्डा मुद्राप्रदर्शनपूर्वकमञ्जलिगृहीतपुष्पेषु 
मूलाधारादि ब्रह्मरन्ध्रान्तविभावित प्रस्तुत 
विद्यातेजोवहन्नासारन्ध्रमार्गेण संक्रान्तं विभाव्य | तत्पुष्पाञ्जलि 
प्रक्षेपणेसकर्णिकान्तर्गतविन्दुमध्ये संक्रान्तं विभाव्य | पूर्ववत् 
सर्वविद्यान्ते भोभगमालिनीनीत्ये इह चक्रे आवाहिताभवेत्यावाह्य | तत्तेजः 
किरणानितस्ततो वक्ष्यमाणस्थानेषु प्रसृतां 
स्तत्तदावरणदेवतानाथायुधदेवतारूपतया परिणतान्विभाव्य | तत्तेजो 
वक्ष्यमाण ध्यानोक्त प्रकारेण परिणतं ध्यायेत् || ध्यानप्रकारो यथा | 
अरुणामरुणाकल्पां सुन्दरीसुस्मिताननाम् | त्रिनेत्रां वाहुभिः षड्भिरूपेतां 
कमलासनाम् | कह्लारपाशपुराड्नेक्षुकोदण्डान्वामवाहुभिः दधानां 
दक्षिणैः पद्ममङ्कुशं पद्मसायकान् |

प्. ८७ब्)

तथा विद्याभिः परितो वृतां शक्तिगणैस्तुतैः अक्षरोत्थाभिरन्याभिः 
स्मरोन्मा*(?)मदात्मभिरिति || ततो विद्यान्ते भो भगमालिनीनित्ये इहचक्रे स्थापिता 
भव | सम्पूर्णविद्यान्ते भो भगमालिनीनित्ये इहचक्रे सन्निवद्धाभव | 
सम्पूर्णविद्यान्ते भो भगमालिनी नित्ये इहचक्रे अवगुण्ठिताभव | 
सम्पूर्णविद्यान्ते भो भगमालिनीनित्ये इहचक्रे सन्निधापिता भवेति 
तत्तन्मुद्राप्रदर्शनपूर्वकं संप्रार्थ्य | प्राणप्रतिष्ठा मन्त्रस्य 
कराङ्गन्यासौ विधाय | अमुष्या भगमालिनी नित्यायाः प्राणा इहचक्रे प्राणा 
इत्यादिरूप प्राणप्रतिष्ठामन्त्रेण प्राणात्प्रतिष्ठाप्य | द्वादशोपचारैः 
पूजांविदध्यात् | तन्मन्त्रा यथा | वाग्भवीजस्य केवलस्यान्ते भगमालिनी नित्यायै 
पाद्यं कल्पयामीति सामान्यार्घ्योदकेन पाद्यमुत्सृज्य | वाग्भववीजेनैव 
पूर्णविद्यास्थानाभिषिक्तेन पदयोर्निवेदयेत् | एवमेव पाद्यपदस्थानप्रक्षिप्त 
तत्तदुपचार समर्प्यकार्ध्यादिपदकोक्तमन्त्रेण 
ताम्बूलान्तद्वादशोपचारानुत्सृज्य यथोचितस्थानेषु निवेदयेत् | 
ततस्त्रयोदशोपचारः तत्प्रकारो यथा | देव्याः पृष्ठभागे 
देवीपृष्ठनिकटदेशादि ह्रीं श्रीं प्रकाशानन्दशक्तिपादुकां 
पूजयामीत्यादितत्तन्मन्त्रैः 
प्रकाशविमर्शानन्दश्रीज्ञानश्रीसत्यश्रीपूर्णस्वभावप्रतिभसुभग-
संज्ञकान्नवनाथान् सम्पूज्य | 

प्. ८८अ)

द्वारदक्षिणपार्श्वे | ऐंरागशक्तिपादुकां पूजयामि | द्वारवामपार्श्वे 
ऐंद्वेषशक्तिपादुकां पूजयामीति तद्वयमभ्यर्च्य | सम्पूर्णविद्यायाः 
पञ्चत्रिंशदुत्तरैकशताक्षर्या अन्तर्भगमालिनी नित्यापादुकां पूजयामीति 
मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ऐं एते भगमालिनी नित्याप्रथमावरणदेवते 
पूजांगृह्णत इति तत्पूजामर्पयेत् | ततः पञ्चदलेष्वग्रदलमारभ्य ऐं ऐं 
हृदयायनमः हृदयशक्तिपादुकां पूजयामि | ऐं भगभुगेशिरसे स्वाहा | 
शिरः शक्तिपादुकां पूजयामि | ऐ भगिनि शिकायै वषट् | शिखाशक्तिपादुकां 
पूजयामि | ऐं भगोदरि कवचाय हुं | कवचशक्तिपादुकां पूजयामि | ऐं 
भगमाले नेत्रायवौषट् | नेत्रश्क्तिपादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | 
ऐं भगमालिनीनित्याद्वितीयावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति पुष्पाञ्जलिं दत्वा 
तत्पूजामर्पयेत् | ततश्च योनिद्वयमध्यस्थ त्रिकोणेष्वग्रादिकाऽप्रादक्षिण्येन ऐं 
ऐं रूपिणी शक्तिपादुकां पूजयामि | १ ऐं भरूपिणी शक्तिपादुकां पूजयामि 
२ ऐगरूपिणी० ३ ऐं भुरुपिणी० ४ ऐंगेरूपिणी० ५ ऐं भरूपिणी० ६ ऐंगिरूपिणी० ७ 
ऐंनिरूपिणी० ८ ऐं भरू० ९ ऐंगोरू० १० ऐंदरू० ११ ऐंरिरू० १२ ऐंभरू० १३ 
ऐंगरू० १४ ऐंभारू० १५ ऐंलेरू० १६ ऐंभंरू० १७ ऐंगारू० १८ ऐंवरू० १९ 
ऐंहेरू० २० ऐंभरू० २१ ऐंगरू० २२ ऐंगुरू० २३ ऐंह्येरू० २४ ऐंभरू० २५ 
ऐंगरू० २६

प्. ८८ब्)

ऐंयोरू० २७ ऐंनिरू० २८ ऐंभरू० २९ ऐंगरू० ३० ऐंपारू० ३२ ऐंतिरू० ३३ 
ऐंनिरू० ३४ ऐंसरू० ३५ ऐंर्वरू० ३६ ऐंभरू० ३७ ऐंगरू० ३८ ऐंवरू० ३९ 
ऐंशरू० ४० ऐंकरू० ४१ ऐंरिऊ० ४२ ऐंभरू० ४३ ऐंगरू० ४४ ऐंरूरूपिणी० ४५ 
ऐंपेरू० ४६ ऐंनिरू० ४७ ऐंत्यरू० ४८ ऐंक्लिरू० ४९ ऐंन्नेरू० ५० ऐंमरू० ५१ 
ऐंगरू ५२ ऐंस्वरू० ५३ ऐंरूरूपिणी० ५४ ऐंपेरू० ५५ ऐंसरू० ५६ ऐंर्वारू० ५७ 
ऐंणिरू० ५८ ऐंभरू ५९ ऐंगारू० ६० ऐंनिरू० ६१ ऐंमेरू० ६२ ऐंह्यारू० ६३ 
ऐंनरू० ६४ ऐंयरू० ६५ ऐंवरू० ६६ ऐंररू० ६७ ऐंदेरू० ६८ ऐंरेरू० ६९ 
ऐंतेरू० ७० ऐंसुरू० ७१ ऐंरेरू० ७२ ऐंतेरू० ७३ ऐंभरू० ७४ ऐंगरू० ७५ 
ऐंक्लिरू० ७६ ऐंन्नेरू० ७७ ऐंक्लिरू० ७८ ऐंन्नरू० ७९ ऐंद्ररू० ८० ऐंवेरू० ८१ 
ऐंक्लेरू० ८२ ऐंदरू० ८३ ऐंपुरू० ८४ ऐंद्रारू० ८५ ऐंवरू० ८६ ऐंपरू० ८७ 
ऐंअरू० ८८ ऐंमोरू० ८९ ऐंघेरू० ९० ऐंभरू० ९१ ऐंगरू० ९२ ऐंविरू० ९३ 
ऐंच्चेरू० ९४ ऐंक्षुरू० ९५ ऐंभरू० ९६ ऐंक्षोरू० ९७ ऐंभरू० ९८ ऐंयरू० ९९ 
ऐंसरू० १०० ऐंसरू० १०२ ऐंत्वारू० १०३ ऐंमो(भ)रू० १०४ ऐंगेरू० १०५ 
ऐंस्वरू० १०६ ऐंरिरू० १०७ ऐंऐंरू० १०८ ऐंक्लूंरू० १०९ ऐंजंरू० ११० 
ऐंक्लूंरू० १११ ऐंभेंरू० ११२ ऐंक्लूंरू० ११३ ऐंमोंरू० ११४ 
ऐंब्लूंरू० ११५ ऐंहेरू० ११६ ऐंब्लूरू० ११० ऐंहेरू० ११८ ऐंक्लिरू० ११९ 
ऐंन्नेरू० १२० ऐंसरू० १२१ ऐंर्वारू० १२२ ऐंणिरू० १२३

प्. ८९अ)

ऐंभरू० १२४ ऐंगारू० १२५ ऐंनिरू० १२६ ऐंमेरू० १२७ ऐंवरू० १२८ ऐंसरू० 
१२९ ऐम्मारू० १३० ऐंनरू० १३१ ऐंपरू० १३२ ऐंस्त्रीरू० १३३ ऐं हरवले (ह्रें) 
रूपिणी शक्तिपादुकां पूजयामि १३४ ऐं रीं रूपिणी शक्तीपादुकां पूजयामि | 
१३५ इत्येतैमन्त्रैस्तन्मन्त्रवर्णशक्तीः संम्पूज्य | सम्पूर्णविद्यान्ते भगमालिनी 
नित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थ देवीमभ्यर्च्य | ऐं 
एताभगमालिनीनित्यातृतीयावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति तत्पूजनंन् 
पुष्पाञ्जलिनासमर्प्य || तदन्तर्गतवृत्तद्वयवीथीकृतत्रिकोणेषु 
देव्यग्रत्रिकोणमारभ्य वामावर्त क्रमेण ऐंमदनापादुकां पूजयामि १ ऐं 
मोहिनीपा० २ ऐंलोलापा० ३ ऐंजम्भिनीपा० ४ ऐंउद्यमापा० ५ ऐंशुभापा० ६ 
ऐंह्लादिनीपा० ७ ऐंद्राविणीपा० ८ ऐंप्रीतिपा० ९ ऐंरतिपा० १० ऐंरक्तापा० ११ 
ऐंमनोरमापा० १२ ऐंसर्वोन्मादापा० १३ ऐंसर्वसुखापा० १४ ऐंअभगापा० १५ 
ऐंअमितोद्यमापा० १६ ऐंअनल्यापा० १७ ऐंअव्यक्तविभवापा० १८ 
ऐंविविधविग्रहापा० १९ ऐंक्षोभविग्रहापादुकां पूजयामीति मन्त्रैर्मदनादि 
विंशतिशक्तीः सम्पूज्य | देव्यावामाधरहस्तसमीपदेशमारभ्य 
दक्षिणाधरहस्तसमीपप्रदेशान्तं वामक्रमेण | ऐंपुण्ड्रेक्षुचापायनमः 
ऐंपाशायनमः ऐंकह्लारायनमः ऐंपद्मायनमः ऐंअङ्कुशायनमः 
ऐंपुष्पसापकायनमः 

प्. ८९ब्)

इत्यायुधषट्कं सम्पूज्य | सम्पूर्णविद्यान्ते भगमालिनी नित्यापादुकां 
पूजयामीति मध्यस्थ देवीमभ्यर्च्य | ऐं एता भगमालिनी नित्या 
चतुर्थावरणदेवता पूजां गृह्णन्त्विति पुष्पाञ्जलिं दत्वा तत्पूजांन् समर्प्य | 
स्तोत्रपाठतर्पणप्रणामरूपं शिष्टमुपचारत्रयं कृत्वा अष्ठोत्तरशतं 
मूलमन्त्रं जप्त्वा तद्दशांशेन घृतादिना पूर्ववत्संस्कृत वह्नौ हुत्वा 
कराङ्गन्यासं संपुटितं यथास्यात्तथा वह्नौ भावितं तेजो देवीचक्ररूपे 
विन्दौ वह्नितः संयोज्य सम्पूर्णमूलेन तु प्राग्वद्वाग्भवेन 
पञ्चोपचारैश्चक्रगतां देवीमभ्यर्च्य | कुरुकुल्लाविद्ययावलिं दत्वा 
कर्पूरगर्भादिवर्तिभिनीराज्य क्षमाप्य | स्वात्मन्युद्वास्यं पूर्ववत् 
षडऽऽण्गन्यासान्ते गुरुस्तोत्रं देव्या द्वादशश्लोकात्मकस्तोत्रं पठेदिति नित्यं 
कर्मकुर्वतः साधकस्य अन्यायासेन नरानार्यो नराधिपाश्च भवन्ति | अस्य 
मन्त्रस्य कलियुगे लक्षचतुष्कं जपः तद्दशांशतः प्रत्येकं होमतर्पणे 
पुरश्चर्या भवति इत्थं साधितविद्यो गुर्वाज्ञातः काम्यकर्माणि कुर्वीत || तत्र 
काभ्यहोमोयथा | त्रिमधुराभ्यक्तैः पुण्डरीकैर्होमाद्विप्रावशी भवन्ति | 
त्रिमधुराक्तैरारग्वधैर्होमतः क्षत्रियावशीभवन्ति | त्रिमधुराक्तैः 
करवीरपुष्पैर्वैश्यंवशीभवन्ति | त्रिमधुराक्तैरुत्पलैः शूद्रावशी भवन्ति | 
त्रिमधुराक्तैर्जपापुष्पैर्होमतः स्त्रियोवशी भवन्ति | 
विल्वफलैस्त्रिमध्वक्तैर्होमान्महालक्ष्मीलाभः 

प्. ९०अ)

त्रिमध्वक्तकमलहोमतो भूमिलाभः कैरवैस्त्रिमधुराभ्यक्तैर्होमतो 
वाहनलाभः शङ्खपुष्पैस्त्रिमध्वक्तैर्होमान्महायशोलाभः 
चम्पकपुष्पैस्त्रिमध्वक्तैर्होमात्सौभाग्यलाभः 
त्रिमध्वक्तैरक्तसौगन्धिकैहोमतोविशेषतोनुक्त सकलकाम्यार्थसिद्धिः 
रक्तोत्पलैरपि त्रिमधुराप्लुतैरेवं त्रिमधुराप्लुतानां 
तगरपुन्नागमधुकपलाशकिंशुकपाटलपुष्पाणां होमतः क्रमेण 
वस्त्रभूषणवधूस्वर्णपट्टवस्त्रपशुलाभो भवति | क्षौद्राज्य दुग्धानि 
मधुशर्कराघृतानि मधुदधिदुग्धानि वा त्रिमधुराणि 
सर्वत्रनाथानामावरणदेवतानां चैकैकावृत्याहोमः प्रधानहोमः सहस्रं 
शतं वा कालोपि मण्डलान्तं तदर्द्धं सप्तवासहान्नं वा होमान्ते 
होमसंख्यया होककरणविद्याजपः शेषं प्रधानविद्याहोमवत् || 
अथैतन्नित्यायन्त्रप्रयोगाः || अत्र सुवर्णरजतताम्रवस्त्रं 
भूर्जपत्रान्यतमस्थाने चन्दनागुरुकर्पूरकस्तूरीकुङ्कुमाख्यैः 
समुच्चितपञ्चद्रव्यैः सर्वाण्यष्ये तत्प्रकरणवक्ष्यमाणयन्त्राणि सर्वास्वपि 
कामना सुलिखेत् | लिखित्वा मूर्ध्नि किं वा पुरुषस्त्रीभेदेन दक्षिण वामवाह्वोः 
अथवा कण्ठे किं वा कद्यां किं वा प्रकोष्ठके धार्यम् || अथवा 
क्वचिच्छुद्धस्थले स्थापयित्वा पूजनमनिशं तेन वक्ष्यमाण यन्त्रफलं 
सिद्ध्यति ||

प्. ९०ब्)

यन्त्रस्वरूपं यथा | पूर्वमधोग्रकं त्रिकोणं तद्वहिः षट्कोणं ततोपि 
वहिर्वृत्तत्रयेण सान्तरालेन वीथी द्वयं कर्तव्यं | तत्र कर्णिकायां मायावीजं 
तदन्तर्वाग्भववीजं तदन्तः साध्यसाधककर्मक्रियापदान्यालिख्य | 
त्रिषुकोणेषु अग्रतो वामावर्तक्रमेण भकारगकारभुकारानालिख्य | 
षट्कोणेष्वप्यग्रतो वामक्रमेण गे भगिनि भगोरूपान्मूलविद्यायाः 
पञ्चमादिदशमान्तषड्वर्णानानिख्य | प्रथमवीथीं 
मन्त्रसम्बन्धिपञ्चविंशत्युत्तरैकशतंसंख्यैर्लिखितावशिष्टवर्णैः 
सम्वेष्टा बहिर्गतवीथी स बिन्दुमातृकावर्णैवेष्टयेदिति प्रथमयन्त्रं | 
यदिदरिभगावहे भगमाले इत्येवं दशवर्णानुक्तवाग्भवादि 
गोकारान्तदशवर्णस्थानेषु प्रक्षिप्य | 
स्वलिखितदशाक्षरावशिष्टपञ्चविंशत्युत्तरैकशतवर्णैः प्रथमवीथीं 
पूरयित्वा पूर्ववन्मातृकाभिर्द्वितीयावीथीपूर्यते तदा द्वितीयं यन्त्रं | अथ यदि 
पूर्वोक्त दशवर्णस्थाने परापरवर्णानुपन्यस्य शिष्टापूर्वरीतिरेव गृह्यते तदा 
चतुर्थपञ्चमादियन्त्राणि भवन्तीति त्रयोदशयन्त्रैस्त्रिंशदुत्तरैकशतं 
मन्त्रवर्णा लिखिता भवन्ति | पञ्चवर्णारुववशिष्टाः तैश्चतुर्दशयन्त्रस्य 
कर्णिका कोणत्रयं षट्कोणस्याग्रकोणरूपं प्रथमं कोणं च पूरयेत् | 
शेषंन् कोणपञ्चकं जंः झंः ठंः वंः संः इत्येवं 
रूपैरमृतार्णेरेकैकक्रमेण पूरयेत् | वहिर्वीथीं 

प्. ९१अ)

तु जकार झकार तकार सकाराणां प्रत्येकं 
नपुंसकातिरिक्तद्वादशस्वरयोगसम्पन्नषष्टिसंख्यामृतवर्णाविकृताक्षरैः 
सविन्दुबिर्वेष्टयेत् | सर्ववहिर्वीथीं तु सविन्दुमातृकाक्षरैः पूर्ववद्वेष्ठनीयाः 
| अमीषामेवामृतार्णानां प्रत्येकं षोडशस्वरयोगे अशीतिर्भेदाः 
तत्रैकशोविन्दुयोगेविन्दुमपास्यविसर्गयोगेवाशीतिद्वयमितिषष्ट्यधिकैकशतं 
भेदाः एतेषां तु विनियोगो यन्त्रान्तरे भविष्यति | वश्ये आकर्षणे स्तम्भने आरोग्ये 
विजये लक्ष्मीलाभे गजरक्षणेश्वरक्षणे गोरक्षणे मेषरक्षणे महिषरक्षणे 
नराणां नृपातितिक्तानां रक्षणे नारीरक्षणो नृपाणांचरक्षणे 
क्रमादेषां चतुर्दशयन्त्राणां विनियोगः || अथ त्रयस्त्रिंशद्यन्त्राणि || तत्र 
षष्ट्युत्तरैकशतममृतार्णभेदा. पूर्वमुद्धृताः प्रस्तुतनित्याविद्यावर्णाः 
पञ्चत्रिंशदुत्तरैकशतं वर्णाः पर्यवसिताः तेषां च वक्ष्यमाण यन्त्रेषु 
विनियोगः कार्यः तथाहि पूर्वं त्रिकोणं तद्वहिरष्टदलं ततोपि वहिर्वृत्तमेकं 
कृत्वा | तेन दलाग्रवृत्तसाहाययेन एकां वीथीं कृत्वा | त्रिकोणकर्णिकायां 
मायावीजं तन्मध्ये पूर्ववत् साध्यसाधकादिनाम | त्रिकोणस्य 
कोणत्रयेग्रमारभ्य 

प्. ९१ब्)

प्रादक्षिण्येन जंजांजिमित्येवं वर्णत्रयं लिखित्वा 
तदन्तरालत्रयेग्रान्तरालमारभ्य जींजुंजूमिति वर्णत्रयं लिखित्वा | 
अग्रदलमारभ्य प्रादक्षिण्येन जृं जॄं जॢंन्तृं जें ज्रैं जों जौमिति 
वर्णाष्टकं लिखित्वा | मातृकाभिर्वीथीमभिपूरयेत् | इति सिद्धं प्रथमं 
यन्त्रं | यदि तु जं जः झमित्यक्षरत्रयं कोणत्रये त्रिकोणस्य लिखित्वा | तदन्तराले 
झां झिं झींमिति वर्णत्रिकं लिखित्वा | दलाष्टकेग्रतः प्रदक्षिणं झुं झूं 
झॄं झॄं जॢं झे झैमिति वर्णाष्टकं लिखित्वा | 
मातृकाभिर्वृत्तपूरणांक्रियेत | तदा द्वितीयं यन्त्रं | अनयादिशा 
पूर्वपूर्वलिखित चतुर्दश चतुर्दशामृताक्षर विकृताक्षरोत्तरोत्तर 
चतुर्दशचतुर्दशविकृताक्षरैर्द्वात्रिंशद्यन्त्राणि सिद्ध्यन्ति | 
अष्टचत्वारिशदुत्तरचतुःशतसंख्याश्च वर्णाविनियुक्ताः अष्टौचावशिष्टाः 
तेषां लिखनेन त्रिकोण तदन्तरालदलद्वयान्तं पूरयित्वा शिष्टं 
दलषट्कममृताक्षरपञ्चक मायावीजैः पूरयेदिति त्रयस्त्रिंशत्तमयन्त्रं 
समुद्धरेत् | ज्वरसामान्यशीतज्वरचातुर्थिकज्वरविस्फोटमसूरिका 
नेत्ररोगकुक्षिरोगक्षयरोगराक्षसपीडा गन्धर्वपीडा 
पिशाचपीडासर्पपीडाबालग्रहपीडा दुर्भाग्यता वन्ध्यात्व दैवपीडा 
वादप्रशक्ति समुन्माद राजक्रोधप्रसक्तिं 
चौरभयकाकिनीभयसाकिनीभयहाकिनीभयलाकिनीभयकाकिनीभयराकिनीभय 
ब्रह्मराक्षपीडा 

प्. ९२अ)

प्रमेह कामलारोग छर्दिरोग वातपीडा पित्तपीडा कफपीडात्मक 
त्रिंशत्कर्मोपशमनकामना सु चैतानि यन्त्राणि क्रमेण नियोज्यानि || अथ 
पञ्चदशनित्यानामेकं काम्ययन्त्रं लिख्यते | पूर्वपश्चिमायता 
दक्षिणोत्तरायताश्च परस्परसंभिन्नाः समान्तराला विंशति विंशतिरेखाः 
कृत्वा चतुरस्राकाराणि एकषष्ट्युत्तरत्रिशतसंख्यानि कोष्ठानि निर्माय | तत्र 
सर्वतः षट्षट्कोष्ठानि परित्यज्य मध्यस्थ सप्तपङ्क्तिगतैकोनपञ्चाशत्कोष्ठेषु 
प्रतिपङ्क्तिकोष्ठविभाजक षट्षट्रेखामार्जनादेककोष्ठतामानी तेषु सान्तराले 
चतुर्दशदलं कमलं कृत्वा | तस्य पूर्वादि चतुर्दिक्षु 
.
सष्ठपङ्क्तिगतकोष्ठत्रयपञ्चमपङ्क्तिगतैककोष्ठात्मककोष्ठचतुष्कैरूर्द्ध्व्
आभिमुखं त्रिकोणं कुर्यादिति सम्भूय पञ्चषष्ठिकोष्ठानि विनियोज्य | शिष्टेषु 
तेषु ईशानकोष्ठमारभ्य कामेश्वर्यादि 
चित्रान्तपञ्चदशनित्याविद्यार्णात्परितोगतवाह्यवीथ्यां 
द्विसतिकोष्ठात्मिकायामालिख्य | पुनरीशानतो मंत्रिगति 
प्राप्तकोष्ठमारभ्यपरितश्चतुःषष्ठिकोष्ठात्मकपङ्क्तिमापूर्य | 
पुनःप्रक्रान्तचाशकोष्ठमारभ्य परितः षट्पञ्चाशत्कोष्ठात्मक 
वीथ्यामापूर्य | पुनःप्रक्रान्तकोष्ठतो 
मन्त्रगतिप्राप्तकोष्ठमारभ्याष्टचत्वारिंशत्कोष्ठात्मकवीथीमापूर्य | 

प्. ९२ब्)

पुनरूपक्रमकोष्ठतो मन्त्रिगतिप्राप्तकोष्ठमारभ्य 
परितश्चत्वारिंशत्कोष्ठकवीथीं प्रतिदिशं दशमदशमकोष्ठस्य त्रिकोणे 
विनियोजितत्वेन तदन्यकोष्ठेषु समापूर्य | पुनरूपक्रमकोष्ठतो 
मन्त्रिगतिप्राप्ताधस्तनकोष्ठमारभ्य परितो द्वात्रिंशत्कोष्ठकवीथ्याः 
प्रतिदिशं त्रित्रिकोष्ठानां त्रिकोणे विनियोजितत्वेन शिष्ठविंशतिकोष्ठेषु 
विद्यावर्णानभिलिखेदिति षणवत्यधिकद्विशतसंख्यविद्याक्षराणि लिखितानि 
भवन्ति | ततश्चतुर्दशदलकमलकर्णिकायां स्वाभिमुखं त्रिकोणं कृत्वा तत्र 
मायावीजं लिखित्वा भगमालिनीमर्चयेत् | दलेष्वपि चतुर्दशसंख्येषु प्रत्येकं 
त्रिकोणान्तर्गतमायाबीजं लिखित्वा तत्र क्रमेण नित्यक्तिन्नादि कामेश्वरी 
नित्यान्तचतुर्दशनित्याः पूजयेत् | त्रिकोणेषु तु चतुर्षु प्रत्येकमायावीजमालिख्य 
तदन्तः साध्यसाधककर्माण्यभिलिखेत् | अत्र मध्ये भगमालिन्या एव पूजेति न 
नियमः किन्तु मध्येयां कांचिन्नित्यां स्वाभिलषितामभिपूज्य | पश्चिमतो 
वायवन्तरूपवामक्रमेण तदपरनित्याः पूजयेदिति 
पूर्वोक्तयन्त्राद्वहिश्चरेखाद्वयेन चतुर्दिक्षु प्रत्येकं द्वारयुतभूपुरं कुर्यात् 
| तत्र पूर्वं पश्चिमक्रमेण ब्राह्मी माहेश्वरी द्वयं कौमारी वैष्णवी 
द्वयं सौम्ये वाराही 

प्. ९३अ)

माहेन्द्री द्वयं पूर्वे चामुण्डा महालक्ष्मीति द्वयं दक्षिणे प्रतिद्वारं 
सम्पूज्य | चतुरस्रकोणेषु वायव्येदेशं ईशानेकालं आग्नेये आकारं नैरृत्ये 
शब्दं च कथितैरेव मन्त्रैः पूजयित्वा | ततोत्र लिखितमन्त्रवर्णानां ऐं रूपिणी 
वर्ङशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि मन्त्रैः पूजां कृत्वा | 
दिक्चतुष्टयगतवाञ्छादिगर्भितमायासु प्रत्येकं प्रधानत्वेनाभिमतनित्यां 
चतुर्धाभ्यर्च्य | चतुर्दशदलेषु अपरनित्या अभ्यर्च्य | पुनर्मध्यमायायां 
प्रधानदेवतामर्चयेदिति केचित् | प्रोक्तरीत्या मध्यऽसक्त्या 
प्रधानत्वेनाभिमतामभ्यर्च्य | पश्चिमादि वायवन्नमपरनित्यादलेषु अभ्यर्च्य | 
ब्राहयादि द्वादशदेवताश्चतुरस्रे पूजयेदिति मूलसिद्धोर्थः || एतच्च 
क्राधिकरणक पायसापूपकदलीफलपनसादि फलनैवेद्यपूर्वकं 
चम्पकाशोक मल्लिकादि पुष्पपूर्वक पञ्चदशनित्या पूजा कार्य लघुगुरु 
भावेन एकरात्रत्रिरात्रपञ्चरात्रसप्तरात्रपक्ष षड्त्रिंशद्दिनात्मक मास 
कृणपक्षादि पूर्णिमान्तमासशुक्लप्रतिपदादिदर्शान्तमासचैत्रादिफाल्गुनान्न 
वर्ष षट्सप्तत्युत्तरपञ्चशतसावनदिनात्मकवर्षाअन्यतमकालमभिव्याप्यकृता 
| ग्रप्रातिकूल्यभौमदिव्यान्तरिक्षोत्पात | देवताष्टतेनभङ्गोत्पात | 
दारिद्र्यशमनकर्त्त्रीदुर्भिक्षशत्रुपीडयोरपि क्षयकरी भवति |

प्. ९३ब्)

चक्रनिर्माणं तु पलाशादिं पीठेषु समभूमण्डलेवापूर्वोक्त 
रक्तचन्दनादिनाकार्यं | यद्यप्यत्रमूले रागान्धानां शूद्राणां 
चानुष्ठेय पूजाया सिद्धद्रव्यं तत्स्वरूपं 
तन्निर्माणप्रकारंवोपदिश्योक्तपूजाद्रव्यैः समुच्चय उक्तस्तथापि 
वैदिकब्राह्मणाद्युपकारकत्वाभावान्नात्र तद्दर्शितम् || अथ 
स्त्रीणामाकर्षणषन्त्रं | षड्विंशाङ्गुलप्रमाणकं 
समत्रिरेखेस्वाभिमुखं त्रिकोणं | क्वचित्सममसृणभूमितलेनिर्माय | 
तत्रोत्तरदक्षिणरेकायासुभयपार्श्वयोश्च द्विद्व्यङ्गुलान्तरालानि 
रेखाप्रान्तद्वयनिहितचिह्नाभ्यां सहत्रयोदऽसचिह्नानि कृत्वा | 
रेखाप्रान्तचिह्नमगणप्य | दक्षिणोत्तररेखायाः प्रथमं चिह्नमुत्तरगतं 
रेखाप्रान्तद्वयनिहितचिह्नाभ्यांन् सहत्रयोदशचिह्नानि कृत्वा | 
रेखाप्रान्तचिह्नमगणप्य | दक्षिणोत्तररेखायाः प्रथमं चिह्नमुत्तरगतं 
रेखाया ईशाननिकठस्थ प्रथमचिह्नेन 
दक्षिणांरेखास्थनिरृतिनिकटस्थप्रथमचिह्नेन च सहेति चिह्नद्वयेनमेलयित्वा | 
एवमेवद्वितीयं द्वितीयद्वयेन तृतीयं तृतीयद्वयेनेतिपर्यन्ते 
तिर्यग्रेखैकादशतमचिह्नं पार्श्वरेखाद्वयगतैकादशतमचिह्नद्वयेन मेलयेत् 
| तत्ः पार्श्वरेखाद्वयचिह्नानि प्रथमं प्रथमेण द्वितीयं द्वितीयेनेत्यादिरीत्या 
योजयेत् | तेन चतुश्चत्वारिंशदुत्तरैकशतं त्रिकोणानि सम्पाद्यन्ते | तत्रस्वाग्र

प्. ९४अ)

त्रिकोणमारभ्य प्रादक्षिण्येन प्रवेऽसक्रमेण परितः प्रस्तुतविद्यायाः 
पञ्चत्रिंशदुत्तरैकशतवर्णानभिलिख्य | पूर्वभागगतपूर्वतोगणनया 
चतुर्थदक्षिणोत्तरायतरेखातोधः पञ्चत्रिकोणानि तदधस्त्रिकोणत्रयं ततोध 
एकं त्रिकोणमिति सम्भूयावशिष्टनवत्रिकोणेषु 
स्वस्ववर्गयुक्तनवनाथमन्त्रानभिलिख्य | सर्वेष्वपि चक्रकोष्ठेषु प्रत्येकं 
यज्ञदत्तस्यपुरत आकर्मयाकर्षयदेवदत्तमित्यादिरूपं 
साधककर्मसाध्यनामाभिलिखेदिति | इत्थं सिद्धे चक्रे दिगम्बरां देवीं 
ध्यात्वा | अर्द्धरात्रसमये जपादाडिमवन्धूकादिपुष्पैरन्यैश्च सुगन्धिपुष्पैः 
पूजयेत् | साध्यां च स्त्रियं मदनाग्निना दह्यमानांगतमनस्कां 
विवेकशून्यां मानलज्जाभयशून्यां वेषमानशरीरां मौलिवद्धाञ्जलिं 
च यावत्प्रयोगसमान्तिकालं ध्यायन् | साध्यसाधकः छायेव 
स्वानुगतांनामाकृष्यं कुर्यात् | नतु दासीवन्नापिपत्नीवत्स्वायत्तामात्रमिति 
संक्षेपः || इति भमालिनी नित्याप्रयोगाः || अथ नित्यक्लिन्ननित्या प्रस्तूयते || 
दीक्षाविधिरस्या अप्युक्तप्रायएवेति नित्यपूजादिप्रयोगान्ताः पदार्था अभिधीयते | 
प्रथमत आसने कम्बलादिमये आसनविद्याचतुष्काभिपूजिते 
स्वस्तिकपद्यान्यतरासनमुपाश्रितः साधकः 
प्रस्तुतनित्याविद्ययाचमनप्राणायामौ विधाय |

प्. ९४ब्)

षोडशाक्षरमन्त्रेण वलिं दत्वा स्वशिरसि नवापिनाथांस्तत्तन्मन्त्रैरभ्यर्च्य | 
नाथस्तोत्रं पठित्वा तदनुज्ञां गृहीत्वा पूजामारेभेत तत्र पूर्वं 
पूजाचक्रमुद्धरेत् | तद्यथा पूर्वं मध्यविन्दुकं त्रिकोणं 
स्वाभिमुखाग्रकं निर्माय | तद्वहि स्त्रिकोणाय स्पृष्टास्पृष्टिकयावृत्तंविधाय | 
ततो वहिश्चतुरङ्गुलान्तरालकं वृत्तान्तरं कृत्वा | सम्पन्नवीथ्यामष्टदलं 
कमलं कुर्यात् | ततोपि वहिः पूर्वपश्चिमदिशोर्द्वारशाखायुतं चतुरस्रद्वयं 
रचयेदिति | ततः स्वनाथं प्रस्तुतनित्यामयं स्वात्मानंनाथा भिन्नं ध्यात्वा | 
तत्तद्वर्षभेदनियमितदेशकालादि समस्तगुप्त प्रकटसिद्धयोगिनि 
चक्रान्ताष्टत्रिंशत्पीठदेवताः सम्पूज्य | उद्धृत 
नित्यपूजायन्त्रस्वात्मनोमध्ये साधारं गोरोचना 
कर्पूरकुङ्कुमागुरुकस्तूरीवासितजलपूर्णं सामान्यार्घ्यपात्रं संस्थाप्य | 
तदीयाधारपात्रजलानि क्रमेण कुलसुन्दरी वीजत्रयेण वह्निसूर्यचन्द्रमयानि 
गोरोचनादिकं पृथिव्यादि पञ्चभूतमयमिति विभाव्य | तज्जल 
प्रस्तुतपूजाचक्रयोरैकां विभाव्य तत्र जले प्रस्तुतनित्यातोऽभेदं विभाव्य | 
प्रस्तुतविद्यया दशवारमभिमन्त्र्यपूजयित्वा वा वक्ष्यमाणौ 
तद्विद्याषडङ्गमन्त्रैः षडङ्गदेवताः सम्पूज्य | तदुदकेन प्रस्तुतविद्यया 
स्वात्मानं पाद्यार्घ्याचमन जलवस्त्रं भूषणगन्धासतपुष्पादिरूपपूजा 
सामग्रीं च सम्प्रोक्ष्य |

प्. ९५अ)
पुनर्विद्ययाप्राणानायम्य हस्तेन जलाक्षतादिकमुपादाय 
देशकालगोत्रनामान्तमुत्कीर्त्य श्रीनित्यक्लिन्नानित्याप्रीत्यर्थं यथाबुद्धिनियोगं 
विधिना नित्यक्लिन्नानित्यायाः पूजनं करिष्ये इति संकल्प्य | उक्तप्रकारकं मातृका 
षडङ्गंन्यासं विधाय प्रस्तुतविद्यया प्रत्येकमुपेतामकारादि 
मातृकामेकशो ललाटादि तत्तत्स्थानेषु न्यसेत् | ततः प्रस्तुत विद्यान्यासः स यथा 
ह्रीं हृदयायनमः नित्यशिरसे स्वाहा | क्लिन्ने शिखायै वषट् | मदकवचायहुं | 
द्वेनेत्रत्रयायवौषट् स्वाहा अस्त्राय फडिति 
षडङ्गदेवतामन्त्रांन्स्वस्याङ्गुष्ठादिषु हृदयादिषु विन्यस्य | ह्रींहृदये | 
निदक्षकर्णेत्यवामकर्णे क्लिदक्षनेत्रेन्नेवामनेत्रमदक्षनासापुटे 
दवामनासापुटे द्रत्वगिन्द्रिये वेलिङ्गे स्वागुदे हापादयोर्मन्त्रवर्णान्विन्यस्य 
पुनस्त्रिवारं सम्पूर्ण मन्त्रेण ह्रीं नित्यक्लिन्नेमद्द्वे स्वाहेत्येवं रूपेण 
व्यापकन्यासं कृत्वा त्रिखण्डामुद्वारचनपूर्वकमञ्जलौपुष्पाण्यादाय 
मूलाधारादि ब्रह्मरन्ध्रान्तविभावितप्रस्तुतविद्यातेजोवहन्नासामार्गेण 
पुष्पाञ्जलौ संक्रान्तं | तत्प्रतिक्षेपतस्त्रिकोणान्तर्गतविन्दौ संक्रान्तमिति 
विभाव्य | सम्पूर्णविद्यान्तेमोनित्यक्लिन्नानित्ये इहचक्रे आवाहिता भवेति संप्रार्थ्य 
तत्तेजः किरणानि

प्. ९५ब्)

तस्ततो वक्ष्यमाणस्थानेषु प्रसृतांस्तत्तन्नाथायुधावरणदेवतात्वेन परिणतान् 
विभाव्य तत्तेजो विन्दुस्थितमेवं ध्यायेत् | 
अरुणामरुणाकल्पामरुणांशुकधारिणीम् | अरुणस्रग्विलेपाड्यां 
चारुस्मेरमुखाम्बुजाम् | नेत्रत्रयोल्लसद्वक्त्रां भालाघर्माम्बुमौक्तिकैः 
विराजमानां मुकुटंलसदर्द्धेन्दुशेखराम् | चतुर्भिर्वाहुभिः 
पाशमङ्कुशंपानपात्रकम् | अभयं विभ्रतीं पद्ममध्यासीनां 
मदालसामिति || शक्तयस्तत्समाकारावस्त्रभूषायुधादिभिरितिशक्तीश्च ध्यात्वा | 
आयुधेषु तत्तल्लाञ्छितमौलिकत्वमधिकं ध्येयं | अत्र सर्वत्रनाथानामपि 
तत्तन्नित्या समाकारत्वमेव | ततश्च विद्यान्ते भोनित्यक्लिन्नानित्ये इह चक्रे स्थापिता 
भव | विद्यान्ते भोनित्यक्लिन्नानित्ये इहचक्रे सन्निरुद्धाभव | विद्यान्ते भो 
नित्यक्लिन्नानित्ये इहचक्रे अवगुण्ठिताभव | विद्यान्ते भो नित्यक्लिन्नानित्ये इह चक्रे 
सन्निधापिता भवेति तत्तन्मुद्राप्रदर्शनपूर्वकं संप्रार्थ्य | 
प्राणप्रतिष्ठाविद्याया उक्तप्रकारेण कराङ्गन्यासौ विधाय | 
प्राणप्रतिष्ठाविद्यया अमुष्यानित्यक्लिन्नानित्यायाः प्राणा इहचक्रे प्राणा इत्यादि 
रूपया प्राणप्रतिष्ठां कृत्वा द्वादशोपचारैः पूजयेत् | तन्मन्त्रा यथा | 
सम्पूर्ण विद्यान्ते नित्यक्लिन्नानित्यायैपाद्यंन् कल्पयामीति मन्त्रेण 
सामान्यार्घ्योदकेन पाद्यमुत्सृज्य | प्रस्तुतनित्या 

प्. ९६अ)

विद्यया पदयोः पाद्यं निवेदयेत् | एवमेवपाद्यपदस्थाने 
अर्घ्यादिकोपचारसमर्पकपदं प्रत्येकं प्रक्षिप्य | 
सम्पन्नमन्त्रैस्तत्तदुपचारमुत्सृज्य | मूलविद्यया शिरोमुखादिस्थानेषु निवेदयेत् | 
ततस्त्रयोदशोपचारः तत्प्रकारो यथा | प्रस्तुतनित्यायाः पृष्ठभागे ह्रीं 
श्रींप्रकाशानन्दशक्तिपादुकां पूजयामि | २ विमर्शानन्दशक्तिपा० २ 
आनन्दानन्दशक्ति० २ श्रीज्ञानानन्दशक्ति० २ श्रीसत्यानन्दशक्ति० २ 
श्रीपूर्णनन्दशक्ति० २ स्वभावानन्दशक्ति० २ प्रतिभानन्दशक्ति० २ 
सुभगानन्दशक्तिपादुकां पूजयामीति मन्त्रैर्नवनाथानभ्यर्च्य | चतुरस्रे 
पश्चिमद्वारस्य दक्षिणवीथ्यां ह्रीं श्रीं श्रीमदोविलापादुकां पूजयामि | 
तस्यैवोत्तरवीथ्यां ह्रीं श्रीं मङ्गलापादुकां पूजयामि | वायुकोणे २ 
मन्मथार्तापा० उत्तरवीथ्यां २ मनस्विनीपा० ७ ईशानकोणे २ मोहापा० ७ 
पूर्वद्वारस्योत्तरवीथ्यां २ आमोदाया० ७ तस्य दक्षिणवीथ्यां २ मानमयीपा० ७ 
अग्निकोणे मायापा० ७ दक्षिणवीथ्यां २ मन्दापा० निरृतिकोणे २ मितावतीपादुकां 
पूजयामीति मन्त्रैस्तत्तद्वशशक्तीः सम्पूज्य | सम्पूर्णविद्यान्ते 
नित्यक्लिन्नानित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ह्रीं श्रीं 
एतानित्यक्लिन्नानित्या प्रथमावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति पूजार्पण 
पुष्पाञ्जलिं कुर्यात् | ततोष्टदलकमलेदेव्यग्रदलादि प्रादक्षिण्येन ह्रीं श्रीं 
नित्यापादुकां 

प्. ९६ब्)

पूजयामि० २ निरञ्जनपा० ७ क्लिन्नापा० २ क्लेदिनीपा० ७ २ मदनातुरापा० ७ २ 
मदद्रवापा० ७ २ द्राविणीपा० ७ २ द्रविणीपादुकां पूजयामीति 
मन्त्रैस्तत्तदष्टशक्तीः सम्पूज्य | देव्यादक्षिणहस्तसन्निहितभागादि ह्रीं श्रीं 
अभयायनमः २ पानपात्रायनमः २ पाशायनमः २ अङ्कुशायनमः इति 
मन्त्रैरायुधानि सम्पूज्य | सम्पूर्णविद्यान्ते नित्यक्लिन्नानित्यापादुकां 
पूजयामीति मध्यस्थ देवीमभ्यर्च्य | ह्रीं श्रीं एता नित्यक्लिन्नानित्या 
द्वितीयावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति मन्त्रेण तत्पूजार्पण पुष्पाञ्जलिं 
दद्यात् | ततश्च त्रिकोणपाश्वयोर्वायव्ये ह्रीं श्रीं ह्रीं हृदयायनमः 
हृदयशक्तिपादुकां पूजयामि | ईशाने ह्रीं श्रींनित्यशिरसे स्वाहा शिरः 
शक्तिपादुकां पूजयामि | आग्नेये ह्रीं श्रीं क्लिन्ने शिखायै वषट् 
शिखाशक्तिपा० नैरृत्ये ह्रीं श्रीं मदकवचायहुं कवचशक्तिपा० देव्याः 
पुरोभागे ह्रीं श्रींद्रवे नेत्रायवैषट्नेत्रशक्तिपा० पूर्वादि चतुर्दिक्षु ह्रीं 
श्रीं स्वाहा अस्त्रायफट् अस्त्रशक्तिपादुकां पूजयामीति मन्त्रैरङ्गस्देवताः 
सम्पूज्य | ह्रीं नित्यक्लिन्नेमदद्रवे स्वाहा नित्यक्लिन्नानित्यापादुकां पूजयामीति 
प्रकृतप्रधानदेवीमभ्यर्च्य | ह्रीं श्रीं 
एतानित्यक्लिन्नानित्यातृतीयावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति पूजार्पण 
पुष्पाञ्जलिं दत्वा | त्रिकोणे देव्यग्रकोणादि प्रदक्षिणं ह्रीं श्रीं 
क्षोभिणीपादुकां पूजयामि | ह्रीं श्रीं लोलापादुकां पूजयामि |

प्. ९७अ)

ह्रीं श्रीं मोहिनीपादुकां पूजयामीति शक्तित्रयमभ्यर्च्य | 
प्रोक्तस्वरूपविद्यान्ते नित्यक्लिन्नानित्यापादुकां पूजयामीति 
मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ह्रीं श्रीं एतानित्यक्लिन्नानित्या चतुर्थावरणदेवताः 
पूजां गृह्णन्त्विति पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दत्वा | 
यत्किञ्चित्स्तुतिपाठतर्पणप्रणामात्मकं शिष्टमुपचारं निर्माय सहस्रं 
शतं वा नित्यजपं कृत्वा षोडऽससंख्यं तद्दशांशेन च दुग्धमिलितोदकेन 
किम्वाघृतैरथवासुरभिपुष्पैर्हुत्वा | देवी तेजो वह्नौ भावितं 
देवीचक्रगतविन्दावेव संयोज्य | चक्रगतां देवीं पुनः पञ्चोपचारैरभ्यर्च्य | 
कुरुकुल्लाविद्ययावलिं दत्वा कर्पूरगर्भवर्तिभिर्नीराज्यक्षमाप्य 
शक्त्युत्थापनमुद्रया चक्रगता परशक्तीः प्रधानदेव्यांविलीनाविभाव्य | 
खेचरीमुद्रया प्रस्तुत प्रधाननित्यां स्वात्मनिचक्रेतदुद्वास्य | पूर्वोक्त 
षडङ्गन्यास वर्णन्यासयोरन्ते 
गुरुस्तोत्रद्वादशश्लोकात्मकदेवीस्तोत्रपाठौकुर्यादिति दीक्षाङ्गपूजासुविशेषः 
सामान्यप्रस्तावादवधेयः || इत्थं प्राप्तविद्यः स्वस्य फलोपधायक 
विद्याप्रयोगकत्वसिद्धयेविद्यासाधनं कुर्यात् | तत्प्रकारो यथा | 
पूर्ववद्रक्तागारे रक्ताम्वरादि भूषितः प्रतिसन्ध्यं स्वनित्यपूजान्ते नित्यजपं 
सहस्रसंख्यंविधाय पञ्चविंशदुत्तरैकशताधिक सहस्रत्रयसंख्यया 
पौरश्चरणिक जपं कुर्वन् पूर्णिमादि पूर्णिमान्त 
मध्यभागवृद्धैकसावनदिनकद्वात्रिंशद्दिनककालविशेषेलक्षसंख्यामेका.
म् प्रपूर्य |

प्. ९७ब्)

परत्राप्येवं विधद्वात्रिंशद्दिनककालेलक्षान्तरं पुनरेवंविध एव 
द्वात्रिंशद्दिनककालेलक्षान्तरमितिरीत्या 
कलियुगेष्टचत्वारिंशत्संख्यलक्षजपाद्विद्यासिद्धिः सम्पूर्ण जपसंख्यान्ते 
लक्षसंख्यजपान्ते प्रात्यहिकजपान्ते वा 
जपदशांशतोमधूउकवकुलान्यतरपुष्पैस्त्रिमध्वक्तैर्होममनुष्ठाय | 
श्रीखण्डकर्पूरकस्तूरीवासितजलेन जपदशांशसंख्ययैव 
होमसंख्यादशांशेन तर्पणं कुर्यात् | ब्राह्मण्भोजनं गुरुदक्षिणादिना 
गुरुतोषणं च कृत्वा विद्यासिद्धास्यात् || इत्थं साधितविद्यः प्रयोगानाचरेत् तेचात्र 
होमप्रयोगपुत्तलीप्रयोगतर्पणप्रयोगयन्त्रप्रयोगभेदाच्चत्वारः तत्र होमो यथा | 
त्रिमधुराभ्यक्तपद्मानां होमाल्लक्ष्मीलाभः 
रक्तकैरवहोमतोङ्गनावशीभवन्ति | स्वयंवत्सश्च यस्याः शुक्लस्तस्यागोः 
पयसाप्लुतानां मल्लिकामालतीजातीशतपत्राणामेकतरस्य होमात्कीर्ति विद्या 
धनारोग्य सौभाग्य विजयस्तम्भनाकर्षणसिद्धिः || 
आरग्वधसमिधांमध्वभ्यक्तानां होमात्स्वर्णलाभः शत्रूणां राज्ञां 
वादिनां क्रोधस्तम्भनं च भवति | 
घृताक्तरक्तकरवीरपुष्पैर्हवनाद्रक्ताम्बराणां वा घृताक्तानां 
होमात्साधकस्यवनिता नृपति तदमात्यानां वश्यता |

प्. ९८अ)

भूषणप्राप्तिरश्वादिवाहनप्राप्तिर्वाणिज्यसिद्धिश्च स्यात् | 
शर्षपतैलाभ्यक्तानां लवण 
गौरशर्षपकृष्णशर्षपाणामन्यतमहोमादभिवाञ्छितस्त्रीसमाकृष्टिर्भवति | 
तैलाभ्यक्तकृष्णशङ्खपुष्पैर्रर्द्धरात्रे होमान्मासाभ्यन्तरे 
शत्रोर्ज्वरप्रयोज्य पीडावश्यं भवति | २ 
अरूष्करघृताभ्यक्ताऽरूष्करवीजैर्होमतः 
शत्रोर्वैद्यैरप्यप्रतीकार्यव्रणपीडा भवति तत्पीडा त एव मरणमपि तस्य 
अङ्कोलतैलाभ्यक्ताङ्कोलवीजैर्होमादपिव्रणपीडापूर्वकं मरणं | 
शर्षपतैलाभ्यक्तमरीचानामर्द्धरात्रे मासममिव्याप्य 
होमाद्वाञ्छितस्त्रीसमाकृष्टिः 
शर्षपसहितमरीचानांशषंपतैलाभ्यक्तानां सप्तरात्रमभिव्याप्य 
होमात्स्वतो धनप्रतिष्ठापरपर्यायमानकुलैरधिकतयादुःप्राप्यां स्त्रियं 
स्वविवाहफलककन्यां वालभेतं | आज्यसंसृष्टान्ततोमित्थं 
शताष्टोत्तरशतान्यतरसंख्ययाहोमादन्नपूर्णभवनकतां तद्भोक्तृता च 
किञ्चिद्विलम्बशैघ्र्याभ्यां क्रमेण भवति | घृताक्तशालीहोमतः 
शालीधान्यपूर्णता मुद्गहोमतो मुद्गपूर्णतो घृतहोमाद्धृतपूर्णता 
शर्करादिमिष्टद्रव्य होमाच्छर्करादिमिष्टद्रव्यलाभः इति || अथ पुत्तलीप्रयोगाः 
वश्यादि विषय पुरुषजन्मनक्षत्रवृक्षकाष्ठकृतां किं वा 
साध्यपादरजोमिश्रितशालीपिष्टकृतां किं वा मरीचलवणाभ्यां 

प्. ९८ब्)

युक्तेन राजीपिष्ठेन कृतां पुत्तलींकृतप्राणप्रतिष्ठामर्द्धरात्रे प्रस्तुतविद्यया 
द्वादशधा जुहुयात् | तत्र पार्ष्णि सन्धिदेशमारभ्य 
छिन्नपादाग्रद्वयेनाहुतिद्वयं | जान्वोरधस्ताच्छिन्नाभ्यां 
जङ्घाभ्यामाहुतिद्वयं | जानुसन्धिमारभ्यछिन्नाभ्यां 
जानुभ्यामाहुतिद्वयं | कठितोधस्ताच्छिनाभ्यामूरुभ्यामाहुतिद्वयमिति 
मिलित्वा हुत्यष्टकं | नाभित ऊरुपर्यन्तं छिन्नेनस्वराडेनैकाहुतिः हृदयतो 
नाभ्यन्तं छिन्नखण्डेनैकाहुतिः हृदयतः कण्ठमभिव्याप्य छिन्नखण्डेन 
चैकाहुतिः शिरःपर्यन्तशिष्टभागेनचैकेति सम्भूय द्वादशाहुतयः सम्पन्नाः 
एवं होमतः साध्यस्य वश्यता भवति | ज्वरादिकार्तिकरणेच्छायां 
सप्ताहमध्ये ज्वराद्यार्तिस्यात् | निधनेच्छायांतदपीतो होमतो पूर्वशक्तिकतः 
स्यात् | प्रयोगान्तरं मरीचजीरकगुडमिश्रितशालीपिष्टेन पुत्तलिकां निर्माय | तस्या 
हृदयभागेदेवदत्तस्य वशंकुरु कुरु यज्ञदत्तमित्यादिरूपं 
साध्यनामलिखित्वा | एवंभूत साध्यनामोत्तरक प्रस्तुतनित्याविद्यया घृतेन 
सहस्रशतान्यतरसंख्ययाहुत्वा | तत्संपाताज्यं क्वचित्पात्रेस्थापयित्वा 
तेनतां पुत्तलीं पाचयित्वा | तांजीवकराग्रेण स्पर्शपूर्वकं 
सहस्रसंख्ययाभिमन्त्र्य | साध्यप्राणप्रतिष्ठापूर्वकमभ्यर्च्य | 
पुनर्घृताभ्यक्तांतां साध्यरूपैवेयं पुत्तलीति मनसाभावयन्नेव | 
प्रस्तुतनित्या 

प्. ९९अ)

विद्यायाभक्षयेदिति कृते यावज्जीवं नृपादयोवशी भवन्ति | प्रयोगान्तरं 
पूर्वोक्तद्रव्यैर्वृत्ताकारमपूपं कृत्वा तन्मध्यभागरूपेहृदये 
साध्यनामप्रोक्त स्वरूपकं लिखित्वा पूर्ववत्सम्पातघृतेन तंविपाच्य | 
साध्यभेदभावनया प्रस्तुतविद्यया तदपूपभक्षणाद्वर्षमेकमभिव्याप्य 
नरावशी भवन्ति | प्रयोगान्तरं पूर्वोक्तपिष्टएवनामपूर्वोक्तस्वरूपं लिखित्वा 
संपातघृतेन तत्पिष्टजापूपंपाचयित्वा भक्षयन् साधकोनरान् 
षण्मासपर्यन्तं वशयेत् | सहस्रवारमभिमन्त्रणाभावान्मध्यमेपूर्वतः 
फलह्रासः | पिष्टतादशायां 
नामलिखनाद्वाचनिकोमध्यमतश्चरमेफलह्रासः | 
साध्यप्राणप्रतिष्ठातदभेदभावनाप्रस्तुतविद्याकरणकभक्षणानि तु सर्वत्र 
समानि || अथ तर्पण प्रयोगाः नारिकेलोदकेन तर्पणतो वनिता वशे भवन्ति | 
कर्पूरवासिततोयैस्तर्पणतः पुमांसो वशे भवन्ति | लवणसमुद्रजलेन तर्पणतो 
नरानार्यश्चवशे भवन्ति | लवणयुक्ते न तोयेन वनितावशे भवन्ति | मासं 
पक्षं सप्तरात्रं वाभिव्याप्य शुद्धतोयैस्तर्पणेन प्रस्तुतविद्यान्ते देवदत्तस्य 
वशं कुरु कुरु यज्ञदत्तमित्येवं मन्त्रकरणकेन 
यत्राममन्त्रेद्वितीयान्तयोल्लिखितं ते सर्वेपि वशे भवन्ति | 
केतकीपुष्पकर्पूरवासितनारिकेलोदकैस्तर्पणतोवशीभूय प्राणान्धनानि च 

प्. ९९ब्)

वनिताः प्रयच्छन्ति का कथा तेन सहरत्यादेः 
रुद्राक्षपासितजलैस्तर्पणान्नृपावशी भवन्ति | 
चम्पकवासितजलैस्तर्पणतोखिलजनरञ्जकत्वशक्तिर्भवति | 
पाटलीपुष्पशतपत्राभ्यां वासितजलैर्नित्यतर्पणं 
सर्वलोकचमत्कारकारकशक्तिकरं | कस्तूरीवासिततोयैस्तर्पणं सकलसिद्धिकरं | 
कर्पूरश्रीखण्डवासितजलतोमण्डलमभिव्याप्य तर्पयतः सर्वथा 
सर्वकार्यसिद्धिर्भवति | सक्तुमिश्रितजलतर्पणतो वहुकालव्यापि 
धनधान्यगजाश्वादि समृद्धिः स्यात् | गुडमिश्रितजलैरात्रावनुष्ठितं तर्पणं 
विघ्ननाशकरं | तिंतिणीमिश्रितेनकृतं तर्पणं परस्परं स्निग्धानां 
विद्विषां द्वेषकरं समरीचैरुष्णोदकैस्तर्पणं वैरिमृत्युकरं | 
केवलोष्णोदकैस्तर्पणतोतीसारादिकोदरव्यथाभिर्वैरिनाशः स्यात् होमतर्पणयोः 
संख्या तु 
सहस्रशतान्यतररूपाकालस्त्वेकरात्रत्रिरात्रपञ्चरात्रसप्तरात्रपक्षमास-
मण्डलान्यतमः अथ यन्त्रप्रयोगाः || पूर्वमेकं वृत्तं कृत्वा तद्वहिः 
षट्कोणं ततोपि वहिर्वृत्तत्रयेण वीथीद्वयं निर्माय सर्वमध्ये 
साध्यसाधकादिनामयुक्तं मायावीजरूपं मन्त्रादिमाक्षरं लिखित्वा | 
षट्कोणेष्वेकशो द्वितीयादि सप्तान्तषट्वर्णानालिख्य | वहिर्वृत्तान्तरालदेशस्य 
चतुर्दिक्षु विद्यावऽसिष्ठ वर्णचतुष्कं लिखित्वा | तत्कोणचतुष्के प्रथमं 

प्. १००अ)

वह्निकोणे वायुभूतस्य वर्णद्वयण्म् अ आ रूपं | नैरृत्ये एक च रूपं 
वर्णत्रयं वायव्येरतरूपं वर्णद्वयं ईशाने पयषरूपं 
वर्णत्रयमितिरितिया दशापिवर्णानभिलिख्य | वहिर्वृत्तं 
मातृकयावेष्टयेदितिसिद्धं प्रथमं यन्त्रं | अथ यदि मायास्थाने मध्यरूपे 
द्वितीयाक्षरं माया तु सर्वान्ते आभ्यन्तरवीथ्या उत्तरदिशिलिख्यते तदा द्वितीयं 
यन्त्रं | तृतीयादि वर्णानां मध्य निवेशेन पूर्वपूर्वपरित्यक्त वर्णानां 
मन्न्यात्त्यस्थानेषु निवेशान्नवान्यानीतिसम्भूयैकादऽसयन्त्राणि सिद्धानि | एतानि 
च सर्वाण्यपि वा पर्णघटितानि वश्यप्रयोगोपयोगीनि जानानि | यदि तु रत्थाशान्ति 
जपाद्युपयोगीनि भूमिप्रभृतिभूतवर्णान्यालिख्यन्ते | तदात्वेकादशोक्त 
यन्त्राणां प्रत्येकं पञ्चभूतवर्णघटनयातत्तत्कामना वलप्राप्तया 
पञ्चपञ्चाशद्यन्त्राणि सम्पद्यन्ते | तत्र नरनारी नृपाणां वश्यकर्मणि 
प्रथमतः क्रमप्राप्तानित्रीणियन्त्राणि | आकर्षणे स्त्रीपुरुषविषयतया 
द्विविधेचतुर्थपञ्चमयन्त्रे रोगादिशान्ति | त्रिविधोत्पातशान्तिभेदेन 
द्विविधायांशान्तौ क्रमेण षष्ठसप्तमयन्त्रेस्तम्मनं मोहन 
विद्वेषणोच्चाटनमारण व्याधिप्रयोज्य क्लेशकुलोच्छेदन गजरक्षा वाजिरक्षा 
उष्ट्ररक्षा स्वररक्षा महिषरक्षा मेषरक्षा गोरक्षा नररक्षा नारीरक्षा 
रणागतशत्रुजय द्वन्द्वयुद्धजयव्यवहारजयद्यूत

प्. १००ब्) 

जयनगररक्षा ग्रामरक्षा मण्डलरक्षेति चतुर्विंशति कर्मसु 
स्त्रीपुरुषभेदान्नृपतितन्महिषीभेदात्स्त्रीपुरुषस्वामिकत्वभेदाच्चद्विविधता 
मायाद्याष्टचत्वारिंशत्संख्यायां पर्यवसितायामुक्तं सप्तसंख्यामिलने 
पञ्चपञ्चाशत्संख्यानिफलानि पञ्चपञ्चाशत्संख्ययन्त्राणां क्रमतो 
योज्यानि | इदममन्त्ररहस्यं गजादिद्वादशरक्षाणां स्त्रीपुरुषविषयतया 
द्वैविध्यमापन्नानां चतुविंशतिसंख्यानां यन्त्रेषु भूवर्णाः रोगशान्ति 
त्रिविधोत्पातशान्तिषु स्त्रीपुरुषभेदाङ्कैविध्यवत्सु चतुसुपत्रेषुजलवर्णाः वश्ये 
नरनारीनृपभेदात्त्रिविधे स्त्रीपुरुषभेदाद्द्विविधे मोहने चेति पञ्चसु 
वासुवर्णाः रणगतशत्रुजय द्वन्द्वयुद्धजयवादजयऋणादिव्यवहारजय 
द्यूतजयेषु स्त्रीपुरुषभेदात्प्रत्येकं द्विविधेषु सम्भूय दशविधेषु 
वह्निवर्णाः स्तम्भन विद्वेषणोच्चाटनमारणव्याधिक्लेश वैरिकुलोच्छेदनेषु 
पूर्ववद्द्वैविध्याद्द्वादशविधेषु व्योमवर्णालेख्या इति तु 
यन्त्रक्रमाद्भूतवर्णक्रमः नवा एकादशैकादशयन्त्रेषु एकैक 
भूतवर्णलेखनियम इति | अथ विकृताक्षर यन्त्राणि पौरश्चरणिकविधौ 
स्वातन्त्र्येण वा शुतस्वरस्यगणनेपि 
यन्त्रनिर्माणेत्रप्रकरणेतादृशस्वरोनगराषत इति हकार रकार नकार तकार 
यकार ककार लकार 

प्. १०१अ)

मकार दकार वकार सकारात्मकापुनरावृत्तैकादशवर्णानां 
प्रस्तुतविद्यासम्बन्धिनां प्रत्येकं षोडशस्वरयोगेन षट्सप्तत्युत्तरैकशतं 
विकृताक्षराणि सिद्धानि | तेषु एकं वर्णं हकारं 
साध्यसाधकादिनामगर्भितं पूर्वोक्त एव रेखाविशेष विशिष्टयन्त्रे 
कर्णिकायां लिखित्वा | षष्टकोणेष्वेकशो हा हि ही हु हू हृ इति वर्णषट्कं लिखित्वा 
| तद्वाह्यवीथ्यां चतुदिक्षु हृ हॢ ह्ॡ हे इति वणचतुष्कं क्रमाल्लिखित्वा | 
मन्त्रविकृताक्षराण्येकादऽस संख्यानि विनियोज्य | सर्ववाह्यवीथी मातृकाभिः 
पूरयेदिति प्राथमिकं यन्त्रं | यदि हैकारमध्ये हो हौ हं हःररा इत्यक्षर 
षट्कं षट्कोणेषु रि री रु रू इति प्राथमिक वीथ्यां चतुर्दिक्षु वहिर्वीथ्यां 
मातृकेति लिख्यते तदा द्वितीययन्त्रं | 
एवमेवोत्तरोत्तरैकादशैकादऽसवर्णनेकैकयन्त्रे लिखित्वा पराणि 
चतुर्दशयन्त्राण्युद्वर्तव्यानीति सम्भूय षोडश यन्त्राणि सिद्धानि तत्र 
प्रथमयन्त्रफलं यथा यन्त्रे यथोक्तविधि कलशस्थापन सर्वमङ्गलापूजन 
तदुद्वासनान्तकर्मकृत्वा | पुनस्तत्र प्रस्तुत नित्यामावाह्य कथितदिशा सम्पूज्य | 
सहस्रशतान्यतरसंख्यया प्रस्तुत व्द्यया तज्जलमभिमन्त्र्य | 
तज्जलाभिषेकतस्तादृऽसाभिषेकपूर्वकतद्यन्त्रधारणत **(?)स्तात् 
समुच्चितद्वाकन्याः स्ववशे भवन्ति कन्यागत रोगादि क्लेशोनाशोप्युक्त 
प्रकारकाभिषेक तद्यन्त्रधारणाभ्यां 

प्. १०१ब्)

भवति किं च भूमौ यन्त्रमिदं लिखित्वा मनसा तद्विद्या जपं कुर्वन्नेव 
साधकः कांचित्कन्यां प्रस्तुतवित्यामयीं ध्यात्वा | सर्ज्जरसे न च 
धूपमाविसर्जनं कुर्वन् | स्तन्त्रप्रस्तुतनित्यामावाह्य प्राणप्रतिष्ठां कृत्वा 
पाद्यादिभिः षोडशोपचारैः पूजां कृत्वा | स्वाभीष्टकार्यं मोनित्यक्लिन्ना 
नित्येमदीयमिदं कार्यं कदाकथं वा भविष्यतीत्यादि प्रकारेण पृच्छेत् | 
पृष्टाच सायथार्थमुत्तरं दद्यात् | लब्धे चोत्तरे पुनः पञ्चोपचारैस्तत्र 
प्रस्तुतनित्यामभ्यर्च्य | स्वात्मनि तामुद्वासयेत् | अपि च कन्यानां 
भूतप्रेताद्यावेशेसति कथितरीत्या यन्त्राधिष्ठित कलशाभिषेक तद्यन्त्र धारणे 
कारणीयेतेन तासां स्वास्थ्यं स्यात् | द्वितीययन्त्रफलं यथा | 
कर्षटेगैरिकद्रवेण यन्त्रं द्वितीयं साध्यादिगर्भितकर्णिकावीजकमालिख्य | 
वादि प्रतिवादिनोर्मध्यदेशे स्थापयेत् | तेनाति प्रौढोपि वादी तत्कालं स्तब्ध जिह्वः 
शुष्कास्यश्चपललोचनोदशदिशो विलोकपन्यलापितः स्यात् | किं वात्वयाजितोहमिति 
वदन्यादयो. प्रतितः स्यात् तृतीययन्त्रफलं यथा | कर्पटे खर्परे वा हरिद्वारसेन 
कामनागर्भित मध्यवीजक तृतीययन्त्रं लिखित्वा 
वह्नितापितयोष्ठतरभूतलेचुल्ल्याःपाकस्थान भूताया अधोवानिखनेत् | तेन 
द्वित्रैदिनैररयोर्दृढमपि क्रोधं गतिं बुद्धिं जिह्वां समरोद्योगं 
गमनागमन 

प्. १०२अ)

क्रियादिकमपि स्तम्भयेत् | किं च सेनयासहितं स्वसमुन्मुखंमायान्तं शत्रुं 
श्रुत्वा | रात्रौ तदागमनमार्गमध्ये पूर्वोक्त यन्त्रं खनित्वा | 
शत्रुनामनक्षत्रयोनेर्वलिं दद्यात् | तेन सा सेनापतस्तताः पलायिता 
पुनरागमनोद्योगशून्या स्यात् | वरातीसारादि पीडा च सेनायाः स्यात् | 
चतुर्थयन्त्रफलं यथा | स्वीयारिनक्षत्रवृक्षकाष्ठकृतफलकातले चतुर्थं 
यन्त्रं शुनगरे निखनेत् | तेन परस्पर प्रजां वैर ज्वरादि जन्यक्लेशैः शत्रूणां 
नाऽसः स्यात् | पञ्चमादि नवमान्त पञ्चयन्त्रफलं यथा | 
पञ्चमषष्ठसप्तमाष्ठम यन्त्राणि ताम्रपचेषु द्विद्विक्रमेणोत्कीर्य 
अष्टसंख्यानि निर्माय नवमं च यन्त्रमेकत्रैव ताम्रपत्रे उत्कीर्य 
प्राणप्रतिष्ठा पूजनविधिना संस्कृत्य रक्षणीयस्य 
राष्ट्रनगरग्रामगृहाणामन्यतमस्य तत्प्रान्त चतुर्दिक्षु तत्कोणेषु 
चाष्टयन्त्राणि मध्ये च नवमं यन्त्रं खनित्वा तत्र पूजयेत् | तेन वैरिकृता 
कृत्याः स्वोद्देश्यस्य यन्त्रैरेतैरक्षिततया भक्षणस्य च 
मन्त्रप्रभावजनितानामवऽस्यापेक्षिततया उदासीन भक्षणेनिरपराधतया 
सामथ्या भावेन स्वोत्पादन रूपापराधवन्तं प्रयोक्तारमेव भक्षयन्ति | 
दशमयन्त्रफलं यथा | रौप्यपत्रे दशां यन्त्रं लिखित्वा स्वकवचे 
निधायरणभूमौ प्रविष्टो वीरः शत्रुं जयेत्सेनांविद्रावयेच्च |

प्. १०२ब्)

एकादश यन्त्रफलं यथा | हरिद्रारसघृष्टगैरिकेण कर्पटे एकादशतमयन्त्रं 
लिखित्वा शत्रुसेनाया आगममार्गे निखनेत् | तेन शत्रोर्भूतोरणोद्योगः शान्तो 
भवति | द्वादशयन्त्रफलं यथा | कुङ्कुमेन स कर्पूरेण भूर्जपत्रे पटे वा 
लिखितमिदं यन्त्रं कृत प्राणप्रतिष्ठादि संस्कृतिकं धारयतः साधकस्य 
सर्वतो रक्षा भवति | त्रयोदऽस यन्त्रफलं यथा | तालपत्रे 
कुङ्कुमकर्पूराभ्यां यन्त्रमिदं लिखित्वा हरितालेन वहिरूपलिप्य कुड्यान्तः 
स्थापयेत् | तेन नानाविध रोगचौरग्रह सर्पराज 
वैरिव्याधव्याघ्रादितस्तत्कुड्यसम्बन्धि गृहरक्षा भवति | चतुर्दऽस यन्त्रफलं 
यथा | भूर्जपत्रे कुङ्कुमकपूराभ्यां लिखित्वा प्रतिष्ठा पूजादिभिः संस्कृत्ये 
धारयन्तीनां नारीणामतुलं सौभाग्यं भवति | पञ्चदऽस यन्त्रफलं यथा 
| स्वर्णपदे समुत्कीर्य लिखितमिदं यन्त्रं धारयन्ती वन्ध्यापि नारी चिरजीवनं 
सकलश्लाघ्यगुणवन्तं पुत्रं जनयति | षोडशयन्त्रफलं यथा | स्वर्णपत्रे 
समुत्कीर्ण सुप्रतिष्ठे तमिदं यन्त्रं भूमिलिखिते तद्यन्त्रापरि यथाविधि स्थापित 
कलशे पूजितो द्वासित सावरण सर्वमङ्गलानित्याके पुनः प्रस्तुत नित्यामभ्यर्च्य 
पूर्ववत् साधित जलेनाभिषेकपूर्वकं धारयन्तीनारी स्वपति प्रेमवाहुल्येन 
सर्वस्व सपत्नीषु आधिक्यं लभेत | 

प्. १०३अ)

किं च पूर्वोक्ताभिषेकपूर्वकं भूर्जपत्रलिखिते 
तद्यन्त्रधारणाद्राजचौरभूतप्रेतादिभ्यो रक्षा भवति || 

इति नित्यक्लिन्ना नित्याप्रस्तावः ||

अथ भेरुण्डा नित्याप्रस्तूयते ||

प्रत्येकं चतुर्दिक्षु द्वारशाखोपेतं रेखाद्वयेन भूपुरं कृत्वा | 
तदन्तराभ्यन्तर भूपुररेखा स्पृष्टास्पृष्टिकया वृत्तमेकं कृत्वा | 
तदन्तश्चतुरङ्गुलान्तरालकं वृत्तान्तरं कृत्वा तद्वीथ्यां चतुरस्रद्वयेन 
दिग्विदिक्कोणकमष्टास्रं निर्माय | तदन्तर्वृत्तद्वयंसान्तरालं निर्माय | 
तदन्तराले षट्कोणचक्रं कृत्वा | तदन्तः पुनः सान्तरालं वृत्तद्वयं कृत्वा 
तदन्तराले त्रिकोणस्वाभिमुखं कृत्वा अष्टदलकमलं कृत्वा तदन्तरपि 
चतुरङ्गुलान्तरालकं वृत्तद्वयं कृत्वा तद्वीथ्यां त्रिकोणान्तर्विन्दुरचयेदिति | 
तदिदं पूजाचक्रं क्वचिच्छुद्धायां समभूमावुद्धृत्य तत्र दीक्षायां 
कलशस्थापन सर्वमङ्गलार्चादुद्वसनान्तकर्माधिकं कृत्वा प्रस्तुतनित्यां 
पूजा पुनस्तत्रैवकलशे अन्यदातु चक्रे एवं पूजा | तत्प्रकारो यथा | प्रथमत 
आसनविद्याभिरासनपूजानान्ते विद्यया तत्रोपविश्य | 
विद्याकरणकाचमनप्राणायामौविधाय | षोडशार्णमन्त्रेण वलिं दत्वा | 
स्वगुरुक्रमेण नवनाथांस्तन्मन्त्रैः स्वशिरसि पूजयित्वा तत्स्तोत्रं पठित्वा 
तदनुज्ञां प्राप्य पूजामारभ्य | स्वनाथं प्रस्तुतनित्यामयं स्वात्मानं 
नाथ स्वरूपं ध्यात्वा |

प्. १०३ब्)

तत्तद्वर्णभेदनियमित देशकालादि समस्तगुप्तप्रकटसिद्धयोगिनि 
चक्रान्ताष्टत्रिंशत्पीठदेवताः सम्पूज्य यन्त्रस्वात्मनोर्मध्ये गोरोचना 
कर्पूरकुङ्कुमागुरुकस्तूरीवासितजलपूर्णं साधारं सुवर्णाद्यन्यतमघटित 
सामान्यार्घ्यपात्रं तदाधारपात्रजलानि क्रमेण कुलसुन्दरी वीजत्रयेण 
वह्निसूर्यसोमात्मकानि तद्गतरोचनादिपञ्चकं पृथिव्यादि पञ्चभूतात्मकमिति 
च विभाव्य | तज्जलप्रस्तुतनित्यापूजाचक्रयोरैक्यं विभाव्य | प्रस्तुत नित्या 
स्वरूपत्वेन ध्यातजल. प्रस्तुतविद्यया दशवारमभिमन्त्र्य पूजयित्वावा | तदीय 
षडङ्गदेवतास्तन्मन्त्रैरभ्यर्च्य | तदुदकेन प्रस्तुतविद्यया स्वात्मानं 
सामान्यार्घ्यपात्र्यदुत्तरोत्तरभागस्थापित पाद्यार्घ्या चमनस्नान जलानि 
विभिन्नपात्रगानि | स्वदक्षिणभाग स्थापित वस्त्रभूषण गन्धाक्षत 
पुष्पधूपदीपनैवेद्यताम्बूलानि तत्तत्पात्रोपरिस्थापितानि च प्रत्येकं संप्रोक्ष्य 
| पुनर्विद्यया प्राणानायम्य | हस्तगृहीत सपुष्पाक्षतजलेन 
देशकालगोत्रराशिनामकामनान्तमुल्लिख्य | भेरुण्डानित्याया यथा 
बुद्ध्न्नियोगं विधिना पूजां करिष्य इति सङ्कल्प्य 
मातृकाषडङ्गन्यासपूर्वकं प्रस्तुतविद्योपेत तत्तन्मातृकां 
तत्तन्मातृकास्थानेषु विन्यस्य | ओं क्रों स्वाहा हृदयायनमः ओं म्रों स्वाहा 
शिरसे स्वाहा | 

प्. १०४अ)

ओं क्रौंस्वहा शिखायै वषट् | ओं ह्रों स्वाहा कवचाय हुं | ओं छ्रौं नेत्रत्रयाय 
वौषट् | ओं ज्रौं स्वाहा अस्त्राय फडिति मन्त्रान्स्वस्याङ्गुष्ठादिषु हृदयादिषु च 
विन्यस्य | ओं ब्रह्मरन्ध्रे | क्रों भ्रूमध्ये | भ्रों मुखे | क्रौं कण्ठे | ह्रौं 
हृदये | छ्रौं नाभौ | ज्रौं मूलादारे | स्वादक्षपादे | हावामपादे | इति 
मन्त्रवणान्विन्यस्य | पुनः ओं क्रों क्रौं ह्रौं छ्वौं ज्रौं स्वाहेत्येवं रूप 
सम्पूर्णविद्यायात्रेधा व्यापकन्यासंविधाय त्रिखण्डा 
मुद्राप्रदर्शनपूर्वकमञ्जलिगृहीत रक्तकरवीरादिपुष्पवृन्दे मूलाधारादि 
ब्रह्मरन्ध्रान्तविभावितप्रस्तुतनित्यां विद्या तेजोवहन्ना सामार्गेण संक्रान्तं 
विभाव्य | त्रिकोणकर्णिकान्तर्गतविन्दौ तत्पुष्पाञ्जलि प्रक्षेपेण तत्रापातं 
विभाव्य | सम्पूर्णोक्त विद्यान्ते भो भेरुण्डानित्ये इहचक्रे आवाहिता भवेति 
संप्रार्थ्य | तत्तेजः किरणान्वक्ष्यमाणतत्तत्स्थान 
प्रसृतान्नाथायुधावरणदेवतारूपतया परिणतान्विभाव्य | तत्तेजः पुञ्जं 
मध्यगतं ध्यानावगतस्वरूपेण परिणतं विभावयेत् || ध्यानं यथा 
तप्तकाञ्चनसंकाशदेहां नेत्रत्रयाञ्चिताम् | चारुस्मिताञ्चितमुखीं 
दिव्यालङ्कारभूषणम् | ताटङ्कहारकेयूररत्नस्तवकमण्डिताम् | 
रत्नादिनिर्मितोर्म्यादिभूषणै इति सुन्दरीम् | पाशाङ्कुशौ चर्मखड्गौगदा वह्नि 
धनुःशरान् | करैर्दधानामासीनां पूजायामन्यदास्थिताम् | 

प्. १०४ब्)

शक्तीश्चतत्समाकारतेजोहेतिभिरन्विताः पूजयेदभितस्तद्वत्स्मितसौम्यमुखाः 
सदेति | नानायुधादिध्यानमपि स्वतुल्यमेव आयुधध्याने 
स्वस्वाञ्चितमस्तकत्वमधिकं सर्वत्रेति नविस्मर्त्तव्यम् || ततश्च प्रस्तुतविद्यान्ते भो 
भेरुण्डानित्ये इहचक्रे स्थापिता भव | पूर्वोक्तैकोनविंशतिवर्णान्ते 
सन्निरुद्धाभव | पुनस्तावद्वर्णान्ते अवगुण्ठिताभव पुनस्तावद्वर्णान्ते 
सन्निधापिता भवेति तत्तन्मुद्राप्रदर्शनपूर्वकं सम्प्रार्थ्य | 
प्राणप्रतिष्ठाविद्यायाः कराङ्गन्यासौविधाय | अमुष्या भेरुण्डानित्यायाः 
प्राणा इहचक्रे प्राणा इत्यादि रूपप्राणप्रतिष्ठाविद्यया प्राणप्रतिष्ठां कृत्वा 
द्वादशोपचारैः पूजां कुर्यात् | तन्मन्त्रा यथा नवार्णोक्तविद्यान्ते भेरुण्डा 
नित्यायै पाद्यं कल्पयामीत्येकविंशत्यर्णमन्त्रेण सामान्यार्घ्योदकेन 
पाद्यमुत्सृज्य | उक्तनवार्णविद्ययापदयोः पाद्यं निवेदयेत् | एवमेव 
पाद्यपदस्थाने अर्घ्यादि ताम्बूलान्तोपचारपदानिप्रत्येकं प्रक्षिप्य | 
सम्पन्नमन्त्रैस्तत्तदर्घ्यादिकमुत्सृज्य | मूलविद्यया शिरोमुखादिषु निवेदयेत् | 
ततस्त्रयोदशोपचारः तत्प्रकारो यथा | देव्याः पृष्टभागे प्रकाश विमर्शानन्द 
श्रीज्ञान श्रीसत्य श्रीपूर्ण स्वभाव 
प्रतिभसुभगनामकनवनाथान्नाथपदस्थानप्रक्षिप्तशक्तिपदकस्वस्वमन्त्रैः 
सम्पूज्य 

प्. १०५अ)

पश्चिमद्वारादि चतुर्द्वारपार्श्वस्थाष्टवीथीषु प्रादक्षिण्येन 
ह्रींश्रींब्राह्मीपादुकां पूजयामि २ माहेश्वरी ७ २ कौमारी ७ २ वैष्णवी ७ २ 
वाराही ७ २ ऐन्द्री ७ २ चामुण्डा ७ २ महालक्ष्मी ७ कोणेषु वायव्यादि प्रदक्षिणं २ 
कृतयुगशक्ति ७ २ त्रेतायुगशक्ति ७ २ द्वापरयुगशक्ति ७ २ कलियुगशक्तिपादुकां 
पूजयामीतिमन्त्रैर्द्वादशशक्तीः सम्पूज्य | विद्यान्ते भेरुण्डानित्यापादुकां 
पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ह्रींश्रीं एताभेरुण्डा नित्या 
प्रथमावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति तत्पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दद्यात् | अष्ट 
दलेषु देव्यग्रदलादि प्रदक्षिणं ह्रीं श्रीं विजयापादुकां पूजयामि २ 
विमलापा० ७ २ वि३भा७ २ विश्वा ७ २ विभूति ७ २ विनता ७ २ विटविधा २ 
विमतापादुकां पूजयामीति मन्त्रैर्विकारादिनामकाष्टशक्तीसम्पूज्य | 
सम्पूर्णविद्यान्ते भेरुण्डानित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थ देवीमभ्यर्च्य 
| ह्रीं श्रीं एताभेरुण्डा नित्या द्वितीयावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति 
तत्पूजार्पण पुष्पाञ्जलिं दद्यात् | अष्टकोणेषु देव्यग्रकोणादि प्रादक्षिण्येन 
ह्रीं श्रीं कमलापादुकां पूजयामि | २ कामिनीपा ७ २ किरातीपा ७ २ कीर्तिसहितापा 
७ २ कुण्डिनीपा ७ २ कुलसुन्दरीपा ७ २ कल्याणीपा ७ २ कालकालापादुकां पूजयामीति 
ककारादिनामकाष्टशक्तीः सम्पूज्य |

प्. १०५ब्)

अष्टकोणान्तरालेषु देवीवामाधोहस्तान्तिकदेशमारभ्य वामक्रमेण ह्रीं 
श्रीं धनुषे नमः २ गदायै नमः २ चर्मणे २ पाऽसायं २ अङ्कुशाशाय २ 
खड्गाय २ वह्नये २ शरेभ्यो नमः इत्यायुधाष्टकमभ्यर्च्य | विद्यान्ते 
भे**(?)डा नित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थनित्यामभ्यर्च्य | ह्रीं श्रीं एता 
भेरुण्डा नित्या तृतीयावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति 
तत्पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दद्यात् | ततः षट्कोणचक्रे नैरृत्यकोणे ह्रीं श्रीं 
डाकिनी शक्तिपादुकां पूजयामि | वायुकोणे ह्रीं श्रीं राकिनीशक्तिपा० ७ 
पूर्वकोणे ह्रीं श्रीं लाकिनी शक्तिपा० अग्निकोणे ह्रीं श्रीं काकिनी शक्तिपा० 
ईशकोणे ह्रीं श्रीं साकिनी शक्तिपा० ७ पश्चिमकोणे ह्रीं श्रीं हाकिनी 
शक्तिपादुकां पूजयामीति मन्त्रैस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य | विद्यान्ते भेरुण्डा 
नित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ह्रीं श्रीं एता 
भेरुण्डानित्याचतुर्थावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति त्त्पूजार्पण 
पुष्पाञ्जलिं दद्यात् | ततो वशिष्टं 
यत्किञ्चित्स्तोत्रपाठतर्पणप्रणामरूपमुपचारत्रयं निर्वर्त्य सहस्रैकं 
विंशत्युत्तरैकशतान्यतमसंख्यया नित्यजपं कृत्वा तदभे**(?)वनात्मकं 
निवेदनं च कृत्वा प्रोक्तविधिना देव्यभिन्नत्वेनभावित वह्नौ ललिता 
प्रस्तावोक्तविधिना घृतादिना षोडशाहुतिभिर्दशांशसंख्यया च हुत्वा | 
देवीस्थानभूतविन्दावेव

प्. १०६अ)

तत्तेज उद्वास्य विन्दुचक्रगतां देवीं पुनः पञ्चोपचारैः सम्पूज्य | 
षोडऽसार्णमन्त्रेणैवपूर्ववदधुनापि वलिं दत्वा 
कर्पूरगर्मादिवर्त्तिभिर्नीराज्यक्षमाप्य शक्त्युत्थापनमुद्रया 
चक्रगतापरशक्तीः प्रस्तुतप्रधानदेव्यामुद्वास्य खेचरीमुद्रयां स्वात्मनि 
प्रधानदेवतामुद्वास्य पूर्ववत् षडङ्गन्यास वर्णन्यासौ कृत्वा गुरुस्तवपाठ 
द्वादशश्लोकात्मक स्तोत्रपाठौ कुर्यादिति | दीक्षाङ्गपूजासु विशेषः सामान्य 
प्रस्तावादवधेयाः || इत्थं प्राप्तविद्यः स्वस्य हलोपधायक विधायक 
विद्याप्रयोगकत्वसिद्धये विद्यासाधनं कुर्यात् | तत्प्रकारो यथा | सुगन्धि 
सलिलस्नानपूर्वकं दुग्धमात्राहारपूर्वकं पूर्ववद्रक्तांगारे 
विनानादिशोभिते कूर्मचक्र शुद्धेस्थाने स्वस्तिकाद्यासनमवलम्व्यं स्थितः 
साधकोदिनवृद्धिजातद्वात्रिंशद्दिनके पूर्णिमादिपूर्णिमान्तकाले त्रिसन्ध्यं 
पूजान्ते पञ्चविंशत्युत्तरत्रिसहस्रजपं नित्यजपापेक्षयातिरिक्तं कुर्वन् | 
द्वात्रिंशद्दिनैरेकलक्षसंख्यां पूरयेत् | एवं नवधा 
करणान्नवलक्षसंख्यापूर्त्तिः कलियुगे तु 
षड्त्रिंशल्लक्षजपमेवंरीत्याविधाय पौरश्चरणिक जपसिद्धिः 
स्वस्यैवमसामर्थ्ये गुरुशिष्यद्वारा तदुपासक ब्राह्मणान्तरद्वारावानिर्वाह्य 
जपान्ते त्रिमधुराभ्यक्त कुशेशयैर्जपदशांश वलिं च षोडशार्णेन 
दद्यादाद्यं तथोक्तता होमः जपदशांशत एव 
कर्पूरचन्दनवासितजलैसर्पणां कार्यं | त्रिसन्ध्यं पूजायामसामर्थ्ये 

प्. १०६ब्)

नित्यमेकामेवपूजां कस्याञ्चित् सन्ध्यायामाचरेत् | एकपूजापक्षे 
पुरश्चरणदिनेषु नित्यजपः सहस्रसंख्ययैवकार्योनोक्तान्यतमसंख्यया 
इत्थं विद्यासाधनोत्तरमपि गुरूपदिष्टानेव प्रयोगानाचरेत् | नान्योपदिष्टान् 
नवापुस्तकदृष्टान् अन्यथाकृत प्रयोगैर्नकेवलं कार्यानिष्पत्तिमात्रं 
किंत्वनिष्टमपीति सर्वथैवप्रयोगविषयोपि गुरूपदेश आवश्यकः || 
अथैतन्नित्याप्रयोगाः || तत्रादौ निग्रह यन्त्राणि | षट्कोणं तद्वहिर्वृत्तद्वयेन 
सात्तरालेन वीथीमेकां निर्माय | सिद्धिमिदं रेखामययन्त्रं मार्जार 
मूषकयोरुवचिनिम्बरसपिष्टश्मशानाङ्गारद्रवेण द्विधा लिखित्वा | 
कर्णिकायामुभयत्रापि प्रत्येकं चैत्र मैत्रयोर्विद्वेषणं 
कुर्वित्येवमादिस्वरूपसाध्यादिनामगर्भद्वितीयवीजं लिखित्वा | उपरितनेषु 
ईशपूर्वाग्रेयकोणेषु तृतीय चतुर्थषष्ठवीजानि सविन्दूनिलिखित्वा अधस्तनेषु 
वायु पश्चिमनैरृत्यकोणेषु विन्दुमद्यहाय तत्स्थाने विसर्गयोजनेन 
तृतीयचतुर्थषष्ठवीजानि लिखित्वा पवन भूतवर्णैरन्त्यभागे पूर्वोक्त 
साध्यादिनामवर्णैर्युक्तैर्वीथीवेष्टयेदिनिसिद्धं यन्त्रं प्राणप्रतिष्ठा युक्तं 
कृत्वा | महस्रद्वयसंख्यया मन्त्रवीजानि द्वितीयतृतीयचतुर्थषष्ठवीजानि 
प्रस्तुतमन्त्रसम्बन्धीनि जप्त्वा | श्मशानस्थाने रिपोरष्टमराशिलग्ने लिखनेत् 

प्. १०७अ)

तेन लिखितनामकयोर्वैरिणोः परस्परमवश्यं विद्वेषः स्यात् | अत्र विद्वेषणं 
जपादिकर्मतयाकाश वह्न्यादिवर्णप्राप्तावपि पवनार्णकैरिति 
विशेषविधादेतत्प्रकरणोक्तनिग्रहयन्त्राणि सर्वाण्यपि पवनवर्णघटितान्येव 
कार्याणि | पवनमण्डल एव पूजाकार्येति प्रतीमः || इति द्वेषणयन्त्रं || 
व्याघ्रमुखचर्मणि हरिद्रारसघृष्टहरितालद्रवेण स्वनामषष्ट्यन्तं लिखित्वा | 
गोचर्मणिरिपुनामादि यज्ञदत्तजयं कुरुकुर्वित्यादिरूपं विलिख्य | 
गोचर्मयन्त्रमधोव्याघ्रचर्मयन्त्रमुपरिकृत्वा क्वचिदेकान्तेनिधाय 
महागरीयस्याशिलायापिधाय तच्छिलायामुपविश्य प्रातःसन्ध्यायां सहस्रं 
सायं सन्ध्यायां सहस्रमुक्तवीजचतुष्टयं प्रजपेत् | तेनावश्यं विजयः 
स्याद्व्यदिनः किं वहुना तद्देशात्पलायित एव स्यात् | अथवा त्वयाजितोहमस्मीति वदेत् 
| इति वादि जयमन्त्रं | रुरुनामकमृगविशेषस्य चर्मणि रुरुरक्तेनैव प्रोक्तयन्त्रं 
लिखित्वा प्राणप्रतिष्ठापूर्वकं सम्पूज्य | सहस्रद्वयसंख्यया 
प्रोक्तवीजचतुष्कं जप्त्वा रिपोरष्टमराशिलग्रेरिपोर्गृहे निखनेत् | तेन मासाभ्यन्तर 
एव यन्त्रसामर्थ्य विशेषाद्रिपुरुच्चटितो भवति सर्वथा इत्युच्चाटनयन्त्रं | नरस्य 
यस्य कस्यापि चर्मणि यस्यापि नरस्य रुधिरेण लिखित मुक्तयन्त्रं 
प्राणप्रतिष्ठापूर्वकं संपूज्य |

प्. १०७ब्)

सहस्रद्वय संक्यया वीजचतुष्कमभिजप्य | श्मशाने रिपोरष्टमराशिलग्ने 
निखनेत् | तेन मासाभ्यन्तरेदाहज्वरपीडयामरणं प्राप्नुयात् | इति 
ज्वरद्वारकोनिधनप्रयोगः स्वमारणीषस्य पुंसो नक्षत्रयोनेरुवचि 
नक्षत्रयोनिरक्तेन पूर्वोक्त रेखामययन्त्रे कर्णिकायां द्वितीयवीजस्थाने 
तृतीयवीजं साध्यादिगर्भलिखित्वा | द्वितीयचतुर्थषष्ठवीजानि 
पूर्ववदावृत्याभिलिख्य | पवनार्णैरन्त्यभागे साध्याक्षरयुतैरावेष्ट्य | 
सिद्धमिदं यन्त्रं वहिर्यमनेन यथान्तर्यन्त्रेण सहजलसम्बन्धो न भवति तथा 
क्षम्यगावेष्ट्य श्मऽसानभस्मना वहिरुपलिप्य | नष्टजलाहरणादि 
व्यवहारकेसजलेकूपे रिपोरष्टमराशि लग्ने निक्षिपेत् | तेन जलान्तः पातेन 
रिपोर्मृत्युः स्यात् | इति जलद्वारकोनिधनप्रयोगः पूर्वोक्तमेवयन्त्रं गोचर्मणि 
मनुष्यरुधिरेणपिष्टचित्रकेण लिखित्वा चुल्ल्या अधः क्षिप्त्वा तदुपरि मासमात्रं 
निरन्तरमपि ज्वालयेत् | तेनारेरग्निमूलकं तरणं स्यात् | इति 
वह्निद्वारकोनिधनप्रयोगः || गर्दभत्वचि मनुष्यरुधिरघृष्टचित्रकमूलचूर्णेन 
काकोलूकपक्षाभ्या. प्रोक्तयन्त्रं लिखित्वा कुण्डस्यान्तर्निखन्य | 
तत्पुनर्मृदापूरयित्वा तदुपरिमारणीयस्य साध्यस्य नक्षत्रकाष्ठैर्वह्निं 
प्रज्वाल्य तत्र कटुतैलाभ्यक्तधत्तूरवीजैर्होमादुन्मत्रतां 
प्राप्तोरिपुर्मृत्युमाप्नुयात् |

प्. १०८अ)

इति उन्मत्तता द्वारको निधनप्रयोगः || साध्यस्य नक्षत्रकाष्ठस्य कीलं कृत्वा 
तत्रोक्तं गर्दभत्वचिलिखितं यन्त्रं 
गर्दभस्मायुभिरावेष्ट्यरात्रावरेरष्टमराशौलग्ने तत्पुरे निखनेत् | तेन तत्पुरं 
मासाभ्यन्तरे श्मशानतुल्यमगम्यत्वभयानकत्वादिना स्यात् | इति 
नगरोद्वासनकरसकीलयन्त्रं प्रयोगः | प्रेतचारै उक्तमेव यन्त्रं विलिख्य 
काकोलूकवकश्येन कङ्कतित्तिराणामन्यतमस्य द्वयोरपि पादयोर्निवध्य | 
मङ्गलवारे रिपोरष्टमराशिलग्ने चतुष्पथे निखनेत् तेनैकाविंशतिदिनाभ्यन्तरे 
रिपुर्दशदिक्षु उन्मत्तो भवन्व्रजेत् | नत्वेकत्रापि स्थिरः स्यात् | 
इत्युच्चाटनकरयन्त्रप्रयोगः || पूर्वोक्तानां यन्त्राणां मध्ये एकं 
किञ्चिद्यन्त्रं गजाश्वमर्त्यगोगर्दभोष्ट्रमेषमहिषाणां मध्ये 
यस्यत्वचियदुधिरेण लिखित्वा यदा वा सस्थाने निखन्यते तस्यावश्यं सप्ताह 
यक्षमासान्यतमकाले नाशः स्यात् | अत्र प्रकरणे पूर्वोक्त यन्त्रेषु 
पवनार्णयुक्त साध्यवर्णाः सर्वत्रलेख्याः इति नाशकयन्त्रं || अथ शान्तियन्त्रं 
अष्टदलं कृत्वा तद्वहिर्वृत्तद्वयेनैकांवीथीं निर्माय कर्णिकायां 
देवदत्तस्यैतच्छरीराविरोधेन अमुकं रोगं शमय शमयेत्यादि रूप 
साध्यादिनामगर्भितं प्रणवं लिखित्वाऽग्रदलमारभ्याष्टयन्त्रेषु 
पञ्चमसप्तमाष्टमनवमाक्षराणि द्विरावृत्या लिखित्वा मातृत्कीर्वीथीं 

प्. १०८ब्)

वेष्टयेदिति यन्त्रमिदं श्वेतचन्दनकर्पूरकुङ्कुमैर्लेख्यं धारणार्थं 
भूर्जपत्रे अभिषेकार्थं भूमौ लिखित्वा तदधिष्ठितपूर्वोविधिक 
कलशजलाभिषेकतः सकलपूर्वोक्त दुःखशान्तिर्भवति || 

अथ विजययन्त्रं || 

पूर्वपश्चिमायता दक्षिणोत्तरायताश्च परस्परं 
संभिन्नास्त्रयोदशत्रयोदशरेखाः कृत्वा चतुश्चत्वारिंशदुत्तरेकेशतकोष्ठानि 
निष्पाद्य | तद्वाह्ये भूपुरद्वयेनाष्टास्रं कृत्वा तद्वहिः सान्तरालरेखाद्वयेन 
वीथीमेकां निष्पाद्य | तेषु ईशान कोष्ठमारभ्याग्निकोष्ठान्तं विकृताक्षरा.इ 
लिखित्वा पुनस्तदधोप्युक्तरीत्यालिखित्वा विकृताक्षराणि सर्वाणिलिखितानि भवन्ति | 
नवानां मन्त्राक्षराणां प्रत्येकं षोडशस्वरयोगेन हि तावन्त्येव 
विकृताक्षरराणि सम्पद्यन्ते | षोडशस्वरयोगश्चरकारादि सम्बद्ध ककारादिना 
सह विवक्षितो न ककारादि मात्रेण तथा च क्र क्रा क्रि क्रो क्रु क्रू इत्यादि भ्र भ्रा 
भ्रि भ्री भ्रु भ्रू इत्यादि क्रोकारक्रौकारयोस्तुल्यान्येव विकृताक्षराणि द्विधा 
लेख्यानि | प्रणवश स्वररूपयोगे स्वररूपतयैव पर्यवस्यति | अत्र यत्रस्थाने बिन्दु 
विनाकृतमन्त्राक्षरं ओं क्रोधो क्रौ हौ छौ जौ स्वाहेत्येवं रूपमेकं 
विकृताक्षर लिखने क्रियमाणे सति पतति तत्र तत्तन्मन्त्रवर्णान्तः 
साध्यसाधकादिलेख्यं चन्द्रकोष्ठे १३

प्. १०९अ)

नवनेत्र २९ कोष्ठे पञ्चाब्धि ४५ कोष्ठेभुशास्त्र ६२ कोष्ठेगजाद्रि ७८ कोष्ठे 
श्रुतिनन्द ९४ कोष्ठे स्वक्ष्माकु ११० कोष्ठे विधिभूकु ११४ कोष्ठे खाग्नीन्दु १३० 
कोष्ठेपि च साध्यवर्णास्तत्कोष्ठमन्त्रार्णहृदिप्रवेश्य इति सिद्धं | 
तद्वहिर्गताष्टारे पञ्चमसप्तमाष्टम नवमवर्णानाग्नेयादि कोणेषु 
द्विरावृत्या लिखित्वा | प्रणतरूपं प्रथमवर्णमष्टकोणान्तरालेष्वष्टावृत्या 
लिखेत् | वहिर्वीथ्यां मातृकावर्णसाध्यवर्णविदर्भितानि | अ आ उं उ ई क्रों उ ऊ 
भ्रों ऋ ॠं क्रौं ऌ ऌ हौ ऐं ऐं छौं ऊ औं ज्रौं अं अः स्वाकखहागद्य 
ओंमित्यादिरीत्या द्वि द्वि क्रमेण मातृकावर्णान्समाप्य | 
द्विद्विक्रमेणैवसाध्यवर्णान्मध्येचैकैकक्रमेणमन्त्रवन्नभिलिखेत् | यदि चैवं 
करणे पुनः पुनरावृत्तानामपि मन्त्रवर्णानामाधिक्यं 
तदाधिकवर्णाविदर्भणार्थमेवादत्ताविदर्भणस्यसमाप्तत्वेन 
निष्प्रयोजनत्वान्नादेयाः | तदेवं सिद्धयन्त्रं पटे लिखित्वा रणसमये 
यन्त्रपटं ध्वजीकृत्य शत्रुसेनाभिमुखं दर्शयेत् | तेन रिपवो 
विभिन्नदेशेपलायिताःस्युर्नतुपलायनमम्येकत्र रिपुसैनिका 
अपिरिपवोत्रविवक्षितानतुरिपुरेवात्ररिपुअः अथवा पलायनपक्षाद्यावृत्तारिपवः 
स्वलक्ष्मीमुपायनीकृत्य प्रणामं कुर्युरित्येकोस्ययन्त्रस्य प्रयोगः अथवा 
शनैश्चराधिष्ठितराशेहृदयकाले 

प्. १०९ब्)

किं वा जलाकाश रूप भूतोदयेशनेरुदयान्तकालेवैरिशिविरे इदं यन्त्रं 
निखनेत्तदान्योन्यकलहे न सद्यो वैरिनाशः स्यादिति द्वितियः प्रयोगः इदमेव 
यन्त्रं यदि गुर्वधिष्टितराशेहृदये वाध्वाकाशभूतोदये गुरोरुदयान्तकाले 
स्वपुरे निखन्यते तदा परकृतकृत्यभिचारादयः किं वहुना सर्वदुःखमूलानि 
पापान्यपिनतत्रस्युरितितृतीयःप्रयोगः इदमेव यन्त्रं ताम्रपत्रेसमुत्कीर्यराजादिः 
स्वपुरस्य सीमान्ताष्टदिक्षु मध्ये च स्थापयेत् | किं वास्वायागारे धनागारे 
गजागारे अश्वागारे एकादशराशे हृदयकाले निखनेत्तत्स्थाने नित्यं पूजां च 
कुर्यात्तदा तत्तद्वृद्भिर्भवमिति चतुर्थः प्रयोगः || अथ 
मन्त्रनवाक्षरकृतनवयन्त्राणि | अष्टदलंकमलं सकर्णिकं कृत्वा 
तद्वहिर्वृत्तद्वयेनसान्तरालेनवीथीं कुर्यात् | तत्र प्रथमवीजं कर्णिकायां 
लिखित्वा | द्वितीयादिनवान्ताष्टाक्षराण्यग्रतः क्रमादेकशो लिखित्वा वहिर्वीथ्यां 
शुद्धमातृकयावेष्टनं कुर्यात् | इति प्रथमं यन्त्रं | कर्णिकायां 
द्वितीयवीजं लिकित्वा तृतीयादि प्रथमान्तैर्दलाष्टकपूरणे द्वितीयं यन्त्रं | 
तृतीयवीजं कर्णिकायां लिकित्वा | चतुर्थ्यादि 
प्रथमाद्वितीयान्तवीजैरष्टदलपूरणेतृतीयं यन्त्रं | चतुर्थादि वीजस्य 
प्रत्येकं मध्यस्थातायां स्वस्वोत्तरभूतपञ्चमादि 
प्रथमाद्वितीयतृतीयान्तवीजैरष्टदलपूरणे षडन्यान्यपि यन्त्राणि सिद्ध्यन्ति |

प्. ११०अ)

एतेषां फलं चैवं स्वनक्षत्राण्यत्र स्वनक्षत्र 
तद्दशमतदेकोनविंशनक्षत्राणि जन्मतारापरपर्यायाणिविवक्षितानि 
तत्तन्नक्षत्र द्वितीयतृतीयचतुर्थपञ्चमषष्ठसप्तमाष्टमनवमनक्षत्राण्येव 
चात्र द्वितीयतृतीयादिपदैर्विवक्षितानि | इत्थं च यन्नक्षत्रे साधकस्य ग्रहपीडा 
राजपीडा रोगपीडा वैरिपीडा वा भवति तन्नक्षत्रं यदि स्वनक्षत्रात्प्रथमं 
द्वितीयं तृतीयादिवानवान्तं भवति | तदा प्रथमादि 
नवान्तकथितेयन्त्रधारणेतदधिष्ठितकलशाभिषेकं 
*(?)पानपूजननिखननादिकरणात्सापूर्वोक्तासकलापिपीडाशान्ताभवतीत्येकः 
प्रयोगः प्रकृतविद्याघटकवर्णौषधीनां भस्मकृत्वा | तदुपरि प्रोक्तयन्त्रं 
स्थापयित्वा तदुपरि गतकलऽसजलपानाभिषेकादितस्तुविशेषतः सर्वरक्षा 
सर्वापत्तारणं च सर्वलोकानां स्यादितिद्वितीयः प्रयोगः एतानि यन्त्राणि 
नवसंख्यानि क्रमेण नवग्रहाणां यन्त्राणि भवन्तीति प्रथमादि 
यन्त्राणामेकैकस्य धारणाभिषेकपान तदुपरि स्थिति तद्यन्त्रभूस्मधारण 
पूजन निखननादिनाक्रमेण सूर्यादिनवग्रहकृतपीडोपशमः स्यादितितृतीयः 
प्रयोगः जलमध्येयत्किञ्चिदुक्तयन्त्रं 

प्. ११०ब्)

लिखित्वा प्रतिष्ठाप्य पूजयित्वा तज्जलपानतः 
सकलविषपीडोपशमःस्यादितिचतुर्थः प्रयोगः || यद्देशे नगरे ग्रामादौ वा 
मध्यभागे प्रथमं यन्त्रं खात्वा पूर्वाद्यष्टदिक्षु द्वितीयाद्यष्टयन्त्राणि 
निखन्यत्ते | तदा तद्देशे लक्ष्मीस्तैर्यधर्मार्थाभिवृद्धयो भवन्ति || द्वितीयं 
मध्यतः खात्वा तृतीयादि प्रथमान्तयन्त्राणि पूर्वादि दिक्षु यदि निखन्यन्ते तदा 
तद्देशे सर्वेजनाधार्मिका एव भवन्ति तद्देवताश्च तद्देशजनेषु 
शीघ्रमुपासनादिना प्रसन्ना भवन्ति तृतीयस्य मध्ये खनने पूर्ववदितरस्य 
पूर्वादिषु खननेकान्तिवृद्धिः चतुर्थस्य मध्यतः खनने आरोग्यवृद्धिः 
पञ्चमस्यूखनने यशोवृद्धिः षष्टस्य खननेवलवृद्धिः सप्तमस्य 
खननेपुत्रवृद्धिः अष्टमस्य खननेज्ञानवृद्धिः नवमस्यमध्ये 
प्रथमादीनां पूर्वादिषु खनने धनाभिवृद्धिः स्यादिति चतुर्थः 
खननप्रयोगः यद्यन्नक्षत्रस्य क्रूरग्रहाक्रांत्यादिना यस्य यस्य पीडा भवति 
तत्तन्नक्षत्रे अश्विन्यादि नवकमघादिनवकमूलादि नवकान्यतमप्रविष्टेः 
क्रमेण प्रथमयन्त्रादिनवांतान्यतमयन्त्रं विलिख्य | तत्र 
प्रस्तुतनित्यामावाहनादि पूर्वकं षोडशोपचारैः पूजयेत् | 
एतावांस्त्वत्रविशेषः यदुक्ताध्यानप्रकारेणनाधुनानित्याध्यानं 

प्. १११अ)

किं तु तत्तन्नक्षत्रदेवतासमानाकारतैवात्र ध्येयेति || स्त्रीयोवालावृद्धारुगृणा 
वा यदि सावरणायाः प्रस्तुतनित्यायाः पूजां कर्तुं 
नक्षमाःस्तुस्तदानिरावरणकपूजयापि यथोक्तं तत्तन्नक्षत्र प्रयोज्य 
पीडोपशमरूपं फलंन् भक्तिभाजां भवति | इति नक्षत्रपीडोपशामकः 
पञ्चमः प्रयोगः || 

इति यन्त्र प्रयोगाः || 

विषार्तस्य कणाद्वयेपि भेरुण्डाविद्याजपेन तत्कालं वैद्यैरप्यप्रतीकार्या 
विषस्यपीडाशमंयाति || 

इति जपप्रयोगः ||

रक्तचन्दनगैरिकदरद श्रीखण्डसिन्दूरतण्डुलमुद्गकृष्णतिलश्वेततिलैः 
क्रमादभिलेख्यानामुक्तनवयन्त्राणां मध्ये किञ्चिदेकं यन्त्रं 
स्वप्राप्तोक्तद्रव्येण लिखित्वा तत्रोक्त विधिनाकलशं स्थापयित्वा पूर्ववत् 
सर्वमङ्गलाचक्रचिन्तनपूर्वकसावरणतत्पूजा जपहोमविसर्जनान्ते 
प्रस्तुतनित्यावाहनादिसावरणपूजान्तं कर्मविधाय 
लक्षजपायुतहोमायुततर्पणपूजनैः सिद्धया त्रैलोकामोहनविद्यया चैत्र 
शुक्लप्रतिपन्मेषसंक्रमतुलासंक्रममकरसंक्रमकर्कसंक्रमस्वजन्म-
नक्षत्र तद्दशमनक्षत्रतदेकोनविंशतिनक्षत्र गुरुजन्मदिनविद्याप्राप्तिदिन 
स्वजन्मदिन गुरुमणादिनाक्षरत्रयसम्पातदिनं पूर्णातिथि दर्शान्यतमपर्वेति 
नवसंख्यकालानामन्यतमकालेभिषेकं कुर्यात् ||

प्. १११ब्)

अभिषेककर्मताराजतत्पत्नीसपत्नीसेनापत्यादेर्भक्तिशालिनः सर्वस्यापि || 
अभिषेकसाधकदक्षिणा तु वित्तशाद्यमनतिक्रम्यानुसर्तव्या सति तु वित्तशाद्ये 
पुत्रकलत्रलक्ष्मीसहितमबिषिक्तमभिषेकविधिरेव दहेत् | यावद्द्रव्यदाने कृते 
कुटुम्बसहितस्यदातुंरशनक्लेशप्रशक्तिरस्ति तदतिरिक्तस्य 
द्रव्यस्यदानाभावोवित्तशाद्यं | एकांगांदशगुर्वद्यादित्यादि विहितं 
दानान्यदानवा तथा || अक्षरत्रयसम्पातपर्वस्वरूपं यथा तद्दिननित्यायाः 
प्रथमाक्षरं तद्दिनोदयाक्षरं तद्दिनाहर्गणसंख्यायां 
षट्त्रिंशत्संख्याभिर्हृतायांद्यासंख्यापरिशिष्टा भवति 
तावत्संख्यमक्षरमित्यक्षरत्रयं यस्मिन्दिने एकमेव भवति तद्दिनं 
तादृशपर्वेति केचित् | कालनित्याविद्यायाः प्रथमाक्षरं केवलतत्वात्मकं 
तद्द्वितीयाक्षरं घटिकाक्षरं चेति त्रयं यत्र दिने एकं भवति तद्दिनं 
तादृशपर्वेति परेषांमत श्रीत्रिपुरसुन्दरीविद्याघटकानां येषां 
केषांचिद्वर्णानां त्रयाणां यस्मिन्दिने 
वर्षाक्षरमासाक्षरघटिकाक्षरतया संनिपातस्तदेवतादृशं 
पर्वेत्यक्षरत्रयसम्पातपदखारस्याप्यतोर्थ इति चापरमतं त्रैलोक्यमोहनविद्या 
यथा | अं ओं क्रों भ्रों क्रौं झौं छौं ज्रौं स्वाहा अं आं ओंमादि द आं 
इं ९ आं इं ९ इं इं ९ ईं उं ९ उं ऊं ९ 

प्. ११२अ)

ऊं ॠं ९ ऋं ॠं ९ ऋं ऌं ९ ऌं ऌं ९ ॡं एं ९ एं ऐं ९ ऐं ओं ९ ओं औं ९ औं 
अं ९ अं अः ९ अंः कं ९ खं गं ९ गं घं ९ घं ङं ९ चं ९ चं छं ९ 
छं जं ९ जं झं ९ ञं ९ ञं टं ९ टं ठं ९ ठं डं ९ डं ढं ९ 
ढंन् णं ९ णं तं ९ तं थं ९ थं दं ९ दं धं ९ धं नं ९ नं पं ९ 
पं फं ९ फं वं ९ वं भं ९ भं मं ९ मं यं ९ यं रं ९ रं लं ९ 
लं वं ९ वं शं ९ शं षं ९ षं सं ९ सं हं ९ हं लं ९ क्षं ९ 
क्षमित्येकषष्ट्युत्तरपञ्चशताक्षरा || अथवा ओं क्रों धों क्रौ झौं छ्रौं 
ज्रौं स्वाहा | अं ओं क्रों भ्रौं झौं छ्रौं ज्रौं स्वाहेत्यादिरीत्या 
सकलमातृकार्णानां मन्त्रपुटिततत्वकरणादेकोनसप्तत्यधिकनवशताक्षरासा 
अनयोर्व्यवस्था फलाऽसैघ्र्यंशैघ्र्यादिना | एवमन्यैर्मन्त्रैर्विद्याभिश्च 
मातृकाक्षरपुटनान्नानाविधास्ता भवन्ति | एवमभिषेकफलं 
केमद्रुमादिदुर्योगफलहानिः जीवत्सगुणपुत्रलाभः 
दुर्लक्षणदुष्कर्मादिकृतदुष्फलसम्बन्धहानिश्चपूर्वोक्त 
नवपर्वसुसर्वेष्वप्यभिषेकात्तुजीवन्मुक्ततांते शिवे सायुज्यलाभः स्यात् || 

इति भेरुण्डा नित्या प्रस्तावः ||

अथ वह्निवासिनी नित्या प्रस्तूयते ||

क्वचिच्छुद्धायां समभूमौ पूर्वपश्चिमदिशोः प्रत्येकं द्वारशाखायुक्तं 
भूपुरद्वयं सर्वतो वहिर्निर्माय तदत्तश्चतुरङ्गुलान्तरालं वृत्तद्वयं कृत्वा | 
तदन्तरालवीथ्यां द्वादशदलंकमलं निर्माय | 
तदन्तरेपिचैकाङ्गुलान्तरालकं वृत्तद्वयं कृत्वा |

प्. ११२ब्)

तद्वृत्तकर्णिकायां स विन्दुकं नवयोनिचक्रमुद्धरेदिति | अत्र 
दलाग्रवृत्तयोन्यग्रवृत्तयोन्योस्त्वेकांगुलक एवान्तरालदेशः 
नवयोनिचक्रोद्धारप्रकारो यथा | पूर्वोक्तवृत्तान्तरालेस्वाभिमुखं 
वृत्तस्पृष्टकोणत्रयकं त्रिकोणंविधाय | पूर्वभागरेखातोवहिरंभितः 
पूर्वभागे वृत्तस्पृष्टप्रमाणामपरांदक्षिणोत्तररेखां कृत्वा | तदग्रतः 
प्रत्येकं पूर्वत्रिकोणमध्यभागगतायद्वयकंन् त्रिकोणान्तरंविधाय | 
तदग्रद्वयरेखाः पश्चिमभागवृत्तरेखान्तं संवर्द्ध्यः तदग्रद्वयतः 
पूर्वभागवृत्तरेखास्पृष्टाग्रकमूर्द्धरेखं त्रिकोणं विरच्य | सम्पन्न 
नवयोनिकचक्रस्यान्तस्त्रिकोणे बिन्दुरचयेदिति | तत्र 
दीक्षायांकलशखस्थापनतज्जलाधिकरणकचक्रचिन्तनपूर्वकसावरण-
सर्वमङ्गलापूजनादितदुद्वासनान्तकर्माधिकं कृत्वा | 
प्रस्तुतनित्यापूजापिपुनस्तत्रैवकलशे अन्यत्र तु चक्र एवसातत्प्रकारो यथा 
सुगन्धिसलिलस्नानादिनाशुद्धतनुःसाधकोयागमण्डपमागत्य 
आसनविद्याभिरुक्ताभिरासनपूजांतेद्यस्तुतविद्यया तत्रोपविश्य 
विद्ययैवाचमनप्राणायासौ विधाय आरभेत तत्र पूर्वं नाथं पूज्य 
देवतास्वरूपं स्वात्मानं नाथामिन्ने ध्यात्वा 
तत्तद्वर्षभेदनियमितदेशकालादिसिद्धयोगिनिचक्रान्ताष्टत्रिंशत्पीठदेवताः 
सम्पूज्य |

प्. ११३अ)

कुरुकुल्ले स्वाहेति सप्ताक्षर्या वलिं दत्वा | 
स्वगुरुक्रमेणनवनाथांस्तन्मन्त्रैरभ्यर्च्य तत्स्तोत्रं पठित्वा तदनुज्ञां 
प्राप्य पूजामास्वशिरस्य स्वात्मयन्त्रयोर्मध्येसाधारं रोचना 
कर्पूरकुङ्कुमागुरुकस्तूरीवासितजलपूर्णां स्वर्णादिपञ्चकान्यतममयं 
सामान्यपात्रं निधाय तदीयाधारपात्रजलानिक्रमेणकुलसुन्दरीवीजत्रयेण 
वह्निसूर्यचन्द्ररूपाणिविभाव्य रोचनादि पञ्चकं क्रमेण पृथिव्यादि 
पञ्चभूतात्मकत्वेन विभाव्य तज्जलप्रस्तुतनित्यापूजाचक्रयोरैक्यं विभाव्य 
प्रस्तुतनित्यास्वरूपत्वेन भावित जलं 
प्रस्तुविद्ययादशवारमभिमन्त्र्यपूजयित्वावा | 
षडङ्गमन्त्रैस्तन्नित्याषडङ्गदेवताः सम्पूज्य | तदुदकेन 
प्रस्तुतविद्ययापाद्यार्घ्याचमनस्नानजलानितत्तत्पात्रगतानि | 
स्वदक्षिणभागस्थापितवस्त्रभूषणगन्धाक्षतपुष्पधूपदीपनैवेद्य-
ताम्बूलानि तत्तत्पात्रगतानि प्रत्येकं संप्रोक्ष्य | पुनर्विद्ययाप्राणानायम्य 
पुष्पाक्षतसलिलानि दक्षहस्तेनोपादाय देशकालगोत्रराशिनामकामनान्तमुल्लिख्य 
यथा बुद्धिनियोतं विधिना वह्निवासिनी नित्यापूजां करिष्ये इति संकल्प्य | मातृका 

प्. ११३ब्)

षडङ्गन्यास पूर्वक प्रस्तुतनित्यविद्याया अन्ते एकैकं मातृकावर्णमेकश 
उच्चार्य यथोक्त तत्तंत्थानेषु विन्यस्य | ह्रांहृदयायनमः ह्रींशिरसे स्वाहा ह्रूं 
शिखायै वषट् हरिं कवचाय हुं ह्रौं नेत्राय वौषट् ह्रः अस्त्राय फडिति 
मन्त्रान्स्वस्याङ्गुष्ठादि हृदयादिषु च विन्यस्य | ओंदक्षनेत्रे ह्रींवामनेत्रे 
वदक्षकर्णे ह्रिवामकर्णे वा दक्षनासापुटे | सिवामनासापुटेन्यैमुखे नगुदे 
मःगुह्ये इति नववर्णान्नवरन्ध्रेषु विन्यस्य ओं ह्रीं वह्निवासिन्यै नमः इति 
नवार्णसम्पूर्णमन्त्रेण त्रिधा व्यापकन्यासंविधाय | त्रिखण्डां मुद्रा 
प्रदर्शन पूर्वक 
मञ्जलिगृहीतपुष्पपुञ्जेमूलाधारादिब्रह्मरन्ध्रान्तविभावितप्रस्तुतनित्याविद्या
तेजोवहन्नासामार्गेण संक्रान्तं मध्यस्थविन्दौतत्पुष्पाञ्जलिप्रक्षेपेण 
संक्रान्तं विभाव्य सम्पूर्णोक्त विद्यांते भो वह्निवासिनीनित्ये इहचक्रे 
आवाहिताभवेति संप्रार्थ्य तत्तेजः 
किरणान्काश्चिद्वक्ष्यमाणतत्रत्स्थानप्रसृतान्नाथायुधावरणशक्तिरूपतया-
परिणतान्विभाव्यः मध्यस्थं तेजः पुञ्जं 
ध्यानाश्लोकावगतस्वरूपतयापरिणतं ध्यायेत् | तद्ध्यानं यथा | 
तप्तकाञ्चनसंकाशां नवयौवनसुन्दरीम् चारुस्मेरमुखाम्भोजां 
विलसन्नयनत्रयाम् 

प्. ११४अ)

अष्टभिर्वाहुभिर्युक्तांमाणिक्याभरणोज्वलाम् 
पद्मरागकिरीटांशुसंभेदारुणिताम्वराम् 
पीतकौशेयवसनांरक्तमञ्जीरमेखलाम् 
रत्नमौक्तिकसंभिन्नस्तवकाभरणोज्वलाम् 
रक्ताञ्जकस्वुपुण्ड्रेक्षुचापपूर्णेन्दुमण्डलान् दधानां वाहुभिर्वामैः 
कह्लारं हेमशृङ्गकम् पुष्पेषु मातुलुङ्गं च दधानां दक्षिणैःकरैः 
स्वसमानाभिरभितः शक्तिभिः परिवारितामिति || नाथायुधादि 
सकलावरणध्यानमपीदमेवस्वस्वलाञ्छितमौलिकत्वमायुधेष्वधिकं | ततः 
प्रस्तुतविद्यांतेभोवह्निवासिनी नित्ये इहचक्रे स्थापिता भव | पुनरेकविंशति 
वर्णांते सन्निरुद्धाभव | पुनरेकविंशतिवर्णांते अवगुण्ठिता भव | 
पुनरेकविंशतिवर्णांते सन्निधापिता भवेति तत्रन्मुद्राप्रदर्शनपूर्वकं 
संप्रार्थ्य | प्राणप्रतिष्ठाविद्यायाः कराङ्गन्यासौविधाय | अमुष्या 
वह्निवासिनी नित्यायाः प्राणा इहचक्रे प्राणा इत्यादि रूपयाप्राणप्रतिष्ठा 
विद्यया प्राणप्रतिष्ठां जीवकरेणयन्त्रस्य स्पर्शपूर्वकं विधाय 
द्वादशोपचारैः पूजयेत् तन्मन्त्रं यथा ओं ह्रीं वह्निवासिन्यैनमः 
वह्निवासिनीनित्यायैपाद्यं कल्पयामीति 
त्रयोविंशत्यक्षरमन्त्रेणसामान्यार्घ्योदकेन पाद्यमुत्सृज्य | 

प्. ११४ब्)

उक्त नवार्णविद्ययापदयोः पाद्यजलं निवेदयेत् | एवमेव पाद्यपदमपहाय 
तत्पदे अर्घ्याचमनादि ताम्बूलान्तोपचारपदानि एकशोभिनिवेश्य 
सम्पन्नैर्मन्त्रैस्तत्तदर्घ्याचमनादिकमुत्सृज्य | प्रस्तुतविद्यया शिरोमुखादिषु 
निवेदयेत् | ततस्त्रयोदशोपचारः तत्प्रकारो यथा | देव्याः पृष्टभागे 
प्रकाशविमर्शानन्द 
श्रीज्ञानश्रीसत्यश्रीपूर्णस्वभावप्रतिभसुभगनामकनवनाथान्नाथ-
पदपदप्रक्षिप्तशक्तिपदकैः स्वस्वमन्त्रैरेवसम्पूज्य | 
तत्पार्श्ववीथ्योर्वामाधरहस्तादिसमीपदेशेषु ह्रींपूर्णेन्दुमण्डलायनमः 
ह्रींपुण्ड्रेक्षुचापायनमः ह्रींकंववेनमः ह्रींरक्ताञ्जायनमः 
ह्रींकह्लारायनमः ह्रींहेमशृङ्गायनमः ह्रींपुष्पेषुभ्योनमः 
ह्रींमातुलुङ्गायनमः इत्यायुधाष्टकं सम्पूज्य | अष्टकोणेषु 
नवयोनिचक्रसम्बन्धिषु अग्रतः प्रादक्षिण्येन | ह्रींज्वालिनीपादुकां पूजयामि 
ह्रींविस्फुलिङ्गिनीपादुकां० ह्रींमङ्गलापा० ह्रींसुमनोंहरापा० ह्रींकनकापा० 
ह्रींकितवापा० ह्रींविश्वापा० ह्रींविविधापादुकां पूजयामीति मन्त्रैरुक्तशक्तीः 
सम्पूज्य | सम्पूर्णविद्यांते वह्निवासिनी नित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थ 
देवीमभ्यर्च्य | ह्रींएतावह्निवासिनी नित्या प्रथमावरणदेवताः पूजां 

प्. ११५अ)

गृह्णन्त्विति तदर्पण पुष्पाञ्जलिं दद्यात् | ततो द्वादशदलेष्वग्रादि प्रदक्षिणं 
ह्रींमेषापादुकां पूजयामि | ह्रींवृषापा० ह्रींमिथुनापा० ह्री०कर्करापा० 
ह्री०सिंहापा० ह्री०कन्यापा० ह्रींतुलापा० ह्री०वृश्चिकापा० ह्री०चापापा० 
ह्री०मकरापा० ह्री०कुम्भापा० ह्री०मीनापादुकां पूजयामीति 
मन्त्रैराशिशक्तीः सम्पूज्य | सम्पूर्णविद्यांते वह्निवासिनी नित्यापादुकां 
पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ह्रींएताः वह्निवासिनी 
नित्याद्वितीयावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति पूजार्पण पुष्पाञ्जलिं दत्वा | 
चतुरस्रेपश्चिमद्वारोत्तरवीथ्यां ह्रींद्यस्मरापादुकां पूजयामि | वायव्ये 
ह्रींसर्वभक्ष्यपादु० उत्तरवीथ्यां ह्रींविश्वाशापा० ईशाने 
ह्रींह्रींविविधोद्भवापादुकां पूजयामि | पूर्वद्वारस्य दक्षिणवीथ्यां 
ह्रींचित्ररूपापा० आग्नेये ह्रींनिःसपत्नापा० दक्षिणवीथ्यां ह्रींनिरातङ्कापा० 
नैरृत्ये ह्रींपाविनीपा० पश्चिमद्वारस्य दक्षिणवीथ्यामधोदिशि ह्रीं 
अचिन्त्यवैभभापा० पूर्वद्वारोत्तरवीथ्यामूर्द्धदिशि ह्रींरक्तापादुकां 
पूजयामीति मन्त्रैस्तत्तच्छक्तीः पूजयित्वा | मूलविद्यांते 
वह्निवासिनीनित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थ देवीमभ्यर्च्य | ह्रीं एताः 
वह्निवासिनी तृतीयावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति तत्पूजार्पण पुष्पाञ्जलिं 
दद्यात् |

प्. ११५ब्)

ततो वशिष्ठं यत्किञ्चित् स्तोत्र पाठतर्पण प्रणामरूपमुपचारत्रयं समर्प्य | 
सहस्रशतान्यतरसंख्ययानित्यजपंविधाय तदभेदभावनात्मकं निवेदनं 
कृत्वा प्रोतरीत्या प्रस्तुतदेव्यभिन्नत्वेन 
भावितवह्नौद्युतादिनाषोडशाहुतिभिर्दशांशसंख्यया च हुत्वा | देवीस्थान 
भूतपूजाचक्रभूतविन्दावेव तत्तेजो वह्नित उद्वास्य बिन्दुचक्रगतां देवीं 
पुनःपञ्चोपचारैरभ्यर्च्य कुरुकुल्लाविद्ययैर्वसप्ताक्षर्यापूर्ववदधुनापि 
बलिं दत्वा कर्पूरगर्भवर्त्यादिनानीराज्यक्षमाप्य | शक्त्युत्थापनमुद्रया 
चक्रगताः सर्वाः शक्तीः प्रधानदेव्यामुद्वास्य खेचरीमुद्रया 
स्वात्मनितामुद्वास्य पूर्ववत् कराङ्गन्यास वर्णन्यासौ कृत्वा स्तोत्र 
द्वादशश्लोकात्मक देवीस्तोत्रे पठेदिति दीक्षापूजासुविशेषः प्रागुक्त एव || इत्थं 
प्राप्तदीक्षोभ्यस्तपूजादिप्रकारकश्चसाधकः प्रयोगफलोपधापक 
मन्त्रकत्वस्यस्वस्मिन्सिद्धयेतत्साधनमाचरेत् | तत्प्रकारो यथा | 
सुगन्धसलिलेनाभ्यङ्गपूर्वकहविष्याहारादिपूर्वकं वसन्तग्रीष्मान्यतरकाले 
पूर्ववद्रक्तागारे विज्ञानादिशोभिते कूर्चचक्रशिधिते स्थाने रक्तासने स्वस्तिक 
पद्मान्यतरासनमवलम्ब्यसमासीनः 
साधकोदिनवृद्धिजातसावनद्वात्रिंशद्दिनकपूर्णिमान्तकाले 

प्. ११६अ)

त्रिसन्ध्यं स्वनित्यपूजानित्यजपान्ते प्रतिदिनं पञ्चविशत्युत्तरत्रिशताधिकं 
त्रिसहस्रसंख्यया द्वात्रिंशद्दिनैरेकलक्षसंख्यां पूरयेत् | एतद्विद्यायाहि 
अनावृत्ताक्षराणामष्टसंख्यतयाप्रत्यक्षरं लक्षत्रयकरणे 
चतुर्विंशतिलक्षसंख्यया सत्ययुगे पुरश्चरणजपसिद्धिः षणवति 
लक्षसंख्यया च जपः प्रस्तुतयुगे सम्पन्नः सचैवं रीत्या स्वतोऽसम्भवे 
गुरुशिष्य ब्राह्मणद्वारानिर्वाह्यः जपान्ते तद्दशांश होम होम 
समसंख्यतर्पण ब्राह्मणभोजन गुरुदक्षिणादानादितो विद्यां साधयेत् ततः 
प्राप्तानुज्ञाः प्रयोगानाचरेत् || अथैतन्नित्याप्रयोगाः || तत्र होमप्रयोगो यथा | 
रक्तवत्सायाः स्वयमपि रक्तवर्णायाः गोःपयसिद्धिप्रस्थप्रमाणे 
षोडशपलात्मकप्रस्थप्रमाणकशालितण्डुलानुक्तहोमविधिसंस्कृत वह्नौ 
पाचयित्वा तत्पक्वभूतंघृतप्लुतं कृत्वा शर्करयोपेतंकरे 
गृहीत्वाष्टोत्तरशतसंख्यया जपानन्तरं जुहुयाद्वर्षमभिव्याप्यप्रतिपत्सु तेन 
महालक्ष्मीलाभः स्यात् | तथा तेन हविषाप्रति शुक्रवारं वर्षपर्यन्तमनुष्ठितो 
होमः साधकस्य नृपतिसाम्यमैश्वर्येण कुर्यात् | पञ्चम्यां 
त्रिमध्वक्तशुक्लमल्लिकादिपुष्पैर्होमात् अन्नघृतहोमाच्च अन्नाढाः 

प्. ११६ब्)

स्यात् केवलघृतस्य तिलतण्डुलयोश्चहोमात् सर्वेष्टसिद्धिः पञ्चम्यांसितपुष्पैः 
पूजाकरणात् पञ्चम्यामुपवासपयोव्रतादि सत्यसङ्कल्पकरणाञ्चेष्टसिद्धिः 
स्यात् || अथैतन्नित्या यन्त्रप्रयोगाः || सान्तरालं वृत्तद्वयं निर्माय 
तदन्तरालवीथ्यां भूपुरद्वयेनाष्टारचक्रं कृत्वा ततोपि वहिवृत्तद्वयेन 
अष्टकोणाग्रवृत्तसाहाययेन वीथी द्वयं संपाद्य तत्र मध्ये साध्यसाधकादि 
नामगर्भितं मायाबीजं लिखित्वा | ततो वहिः प्रणवेन मायामावेष्ट्य 
अष्टसुकोणेषु अग्रकोणमारभ्य अकारादि स्वराष्टकं 
प्रस्तुतमन्त्रप्रविष्ठादिवर्णभूतप्रणवविकृताक्षररूपमालिख्य | 
प्रथमवीथ्यां कामनानुगुणभूतवर्णान्दशसंख्यानभिलिख्य | वहिर्वीथ्या 
मकारादिक्षान्तमातृकावर्णानभिलिखेदिति प्रथमं यन्त्रं | पूर्वोक्त एव यन्त्रे 
अकारादिस्थाने ऌकाराद्यष्टकलिखनेद्वितीयं यन्त्रं | अस्यां हि विद्यायां 
ऊकार हकार रकार वकार नकार सकार पकार मकारा अनावृत्तवर्णाः 
अष्टसंख्याः प्रत्येकम्येषां षोडशस्वरयोगे अष्टाविशत्युत्तरैक 
शतविकृतवर्णा भवन्ति | तत्रैकैक मन्त्राक्षरसम्बन्धिविकृताक्षरैः 
षोडशभिः षोडशभिर्यन्त्र द्वयं यन्त्रद्वयं सिध्यति | तत्रोकारविकृताक्षर 

प्. ११७अ)

निष्पन्नं यन्त्रद्वयं दर्शितम् || एतया दिशा 
हकारादिमकारान्तसममन्त्राक्षरविकृतवर्णौरपि प्रत्येकं द्विद्विक्रमेण 
संभूय चतुर्दशयन्त्राणि निष्पाद्यानीति पूर्वोक्त यन्त्राभ्यां 
सहषोडशयन्त्राणि सम्पन्नानि | तत्र प्रथमयन्त्रफलं सेति कर्तव्यताकं यथा 
रक्तचित्रकमूलं सिनूरं चेति द्वयं रक्तचित्रकमूलरसधत्तूरपत्ररसाभ्यां 
पिष्ट्वा तद्द्रवेण खर्परेक्वापि प्रथमयन्त्रं लिखित्वा रात्रौ खदिराङ्गारैः 
प्रस्तुतनित्याविद्यां जपन्नेवतापयेत् | तेन 
नरनारीनृपाणामन्येषामपिस्वाकृष्याणामाकर्षणं भवति | अथवा यदि 
ताम्रपत्रेकांश्यपत्रे वा इदमेव यन्त्रमुक्तद्व्यत एव लिखित्वा रात्रौ 
खदिराङ्गारैस्ताप्यते तदापि स्वयमभिलिखिततद्यन्त्रकर्णिकागतनामकानां 
सर्वेषामाकर्षणं भवति | द्वितीययन्त्रफलं यथा | खर्परे 
रक्तचित्रमूलरसधत्तूरपत्ररसाभ्यां घृष्टरक्तचित्रमूलसिन्दूराभ्यां 
निष्पन्न द्रव्येण द्वितीयमुक्तयन्त्रं लिखित्वा खदिराङ्गारै रात्रौ यदि 
तापयेत्तदायन्त्रकर्णिकान्तर्गताभिधानासर्वापिनारीस्वकुलधर्मस्वाचारादिकम
पि त्यक्त्वा वशी भवति | न्यूनजातेरपिसाधकस्य तृतीययन्त्रफलं यथा 
खर्परेचित्रकमूलधत्तूररसघृष्टरक्तवर्णंचित्रकमूलसिन्दूरद्रवेण तृतीयं 
ह हा हि हीत्यादि विकृताक्षर घटितं लिखित्वा निशिमुक्त केशो भूत्वा 

प्. ११७ब्)

श्मशानाग्नौ यदि तापयेत्तदा तत्क्षणादेव प्रस्तुत यन्त्रकर्णिका लिखितनामकः 
शत्रुर्ज्वरपीडितः स्यात् | दम्यतीचिताङ्गारं निम्वरसेनपिष्ट्वा सम्पन्नद्रवेण 
खर्परे तृतीयं यन्त्रं लिखित्वा खदिराङ्गारैस्तापयित्वा | वैरिणोष्टमराशिलग्ने 
क्रुद्धचेताः प्रोक्तविद्यां जपन्नेव श्मशाने निखनेत् | तदा सरिपुस्तत्कालमेव 
संभ्रमयुक्तः पिशाचग्रस्तः स्यात् || चतुर्थ यन्त्रफलं यथा | 
कृष्णवर्णपदवस्त्रे किं वा कृष्णकार्पासचीरे उक्तद्रव्येणैव चतुर्थयन्त्रं 
लिखित्वा खदिराङ्गारैस्तापयित्वा श्मशाने रात्रौ रिपोरष्टमराशिलग्ने निखनेत् | 
तेन शत्रुर्ज्वरपीडया सप्ताहमध्ये यमालयं गच्छेत् | पञ्चमयन्त्रफलं 
यथा | खर्परद्वये एकशः 
काकोलूकपक्षरूपलेखनीभ्यामुक्तद्रवेणैवरिपोरष्टमराशिलग्ने श्मशाने 
नदीतीरद्वये वारिपूर्णनद्यां वा निखनेत् तेन 
यन्त्राभिलिखितनामकयोर्वैरिणोर्विद्वेषः सिद्ध्यति | षष्टयन्त्रमप्येवं 
करणादेवं फलकं | अथवा खर्परद्वयमुपादाय 
काकोलूकयक्षाभ्यामेकशः पञ्चमं षष्टं च यन्त्रं लिखित्वा 
पूर्वोक्तस्थाने निखननादुक्त फलसिद्धिः || सप्तमयन्त्रफलं यथा | सीसपत्रे 
निम्बपत्ररसघृष्टदम्पती चिताङ्गारेण कर्णिकालिखित साध्यादिनामकं 
सप्तमयन्त्रं लिखित्वा नरशिरः कपाले निक्षिप्य 

प्. ११८अ)

रात्रौ रिपोरष्टमराशिलग्नेश्मशाने निखनेत् तेन रिपुः पिशाचग्रस्तो भवति || 
अष्टमयन्त्रफलं यथा | खर्परप्रोक्तद्रव्यत एव अष्टमं यन्त्रं 
लिखित्वाष्टमराशिलग्नेरिपोर्गृहद्वारे निखनेत् तेन रिपुः सर्वत्रापि देशे 
सप्ताहमध्ये उच्चाटितो भवति नखगेह एव || नवमयन्त्रफलं यथा | रविवारे 
सिद्धियोगे शुभलग्ने गुरुदैवत्य धनुर्मीनान्यतरलग्ने वा 
कथितरीतिकगुरूदयकाले वा हेमपत्रे नवमं यन्त्रं 
चन्दनकर्पूरकुङ्कुमैर्लिखित्वोत्कीर्य स्वस्योर्मिकायां निधाय प्राणप्रतिष्ठा 
पूजा गुरुदक्षिणा विश्वा स तद्यन्त्राधिष्ठितकलशाभिषेकपूर्वकं धारयतः 
साधकस्य कृत्यापमृत्युरोगदारिद्र्यादि दुःखस्पर्शो न स्यात् || दशमं 
यन्त्रफलं यथा | रजतपत्रे चन्दनकर्पूरादिकानुग्रहयन्त्रोक्तद्रव्यैरालिख्य 
स्वगृह एव क्वचिदेकान्ते स्थापयित्वा प्रतिदिनं पूजयतः साधकस्य करकायाता 
शनिपातादि दुःखं न भवति इदमेव यन्त्रं कण्ठकरादिषुधारयतस्तु 
भूतप्रेतादिपीडातोरक्षाभवति | एकादशयन्त्रफलं यथा | भूर्जपत्रे 
चन्द्रचन्दनद्रवेण साध्यादिनामगर्भितकर्णिकं एकादशसंख्यं स सा सि सी 
सु सू सृ सॄ इत्येवं भूतवर्णाष्टक पूर्णकोणाष्टक यन्त्रं पूर्ववदालिख्य 
मुलुकीकृत्य सिव*(?)मयलिङ्गाकारकपिण्डान्तः प्रक्षिप्य |

प्. ११८ब्)

प्रस्तुतदेव्याः प्राणप्रतिष्ठादि पूर्वकं तत्रार्चनं कृत्वा तन्मधुशरावादि 
मध्ये निक्षिप्य | त्रिसन्ध्यासु सुरभिशुक्लपुष्पैः यावत्फलं प्रतिदिनं पूजयतः 
साधकस्य सप्ताहमध्ये पञ्चदशाहमध्ये परतो मासमध्येवश्यं शत्रवो 
वशीभवन्ति | व्याधिकामनायां स्वस्था अप्यरयो व्याधिता भवन्ति व्याधितोपि 
वहुप्रकारैर्धारणाभिषेक तदधिष्ठितकलऽसजलपानादि रूपैरारोग्यरूप 
वहुदुर्लभफलवान् | यन्त्रसामर्थ्यमहिम्ना स्यात् || ज्वरार्तास्तु क्षणादेव 
अनायासेन अभिषेकादि प्रकारमननुसृत्यापि सुखिनः स्युः इति स मानेति कर्तव्यताका 
एतद्यन्त्रस्य चत्वारः प्रयोगाः यदित्व*(?) भूतकाञ्जिके प्रोक्त 
यन्त्रविशिष्टमपनलिङ्गं निक्षिप्य पूर्ववत्पूज्यते तदा परस्परं 
वैरिणोर्विद्वेषः सिद्ध्यति || अथ यदि सोवीर इदं यन्त्रं क्वाथ्यते तदा 
परस्यरविद्वेषनाशः सत्यां कामनायांतयोर्वैरिणोरोगनाशश्च स्यात् | 
अथेदमेव यन्त्रं लकुचरसममेलितसूक्ष्मतरपिष्टशुण्ठीमरीचपिप्यलीषु 
निक्षिप्य रिपोरष्टमलग्ने सन्ध्यात्रये रिपुस्थानाभिमुखो भूत्वा साधकः 
खदिराङ्गारेषु रिपोरष्टमलग्नेतापयति तदातापतृष्णाभ्यां युक्तो भवन्नेव 
रिपुर्ज्वरपीडितः स्यात् || द्वादशयन्त्रफलं यथा | कर्पटे 
हरिद्रारसेनद्वादशयन्त्रं लिखित्वा 

प्. ११९अ)

इष्टिकयोर्द्वयोर्मध्ये यथा दृढमाश्लिष्टं भवति तथा संयोज्य | आश्लिष्ट 
यन्त्रकं तदिष्टिकाद्वयं चण्डिका गृहेशास्तृगृहे वा स्वस्वापस्थाने स्वगृहभित्ति 
मध्ये वा निधीयते तदा वैरिणो रोषंरणाद्युद्योगं परानिष्टानुष्ठानमतिं 
धनदानादि व्यवहारं अशनशयनवाक्प्रलपनादिकमपिस्तम्भयेत् || त्रयोदश 
यन्त्रफलं यथा | भूर्जपत्रे कर्पूरचन्दनाभ्यां त्रयोदशयन्त्रमालिख्य 
कृतप्राणप्रतिष्ठा कृतार्धें धारयन्ती वन्ध्यापि नारिपुत्रं लभेत् || चतुर्दश 
यन्त्रफलं यथा | भूर्पत्रे कर्पूरचन्दनाभ्यां चतुर्दशसंख्यं यन्त्रं 
लिखित्वा सिक्यपिण्डे निक्षिप्य | निशीथे खदिराङ्गारैस्तापयतः साधकस्य 
सप्ताहाभ्यन्तरेऽवश्यं नरानार्योनृपाश्चवशीभवन्ति | किं वहुना गजाहयाः 
सर्पाव्याघ्रादओपिवशीभूयास्यतिष्ठन्ति | पञ्चदशयन्त्रफलं यथा | 
पलाशादि फलके चन्दनकपूराभ्यां अमुष्या देवदत्तायाः सुखप्रसूतिं 
कुरुकुर्विति साध्यादिनामगर्भितमायावीजाढ्यकर्णिकं 
ममामिमीत्यादिकाष्टकयुक्तकोणकं पञ्चदशसंख्ययन्त्रं लिखित्वा तस्य 
पूजनप्रेक्षणधारण तदधिष्ठितकलशजलाभिषेकैः स्त्रीणां सुखप्रसूतिः 
स्यात् | षोडशयन्त्रफलं यथा | भूर्जपत्रे चन्दनकर्पूराभ्यां षोडशं 
यन्त्रमालिख्य धारयतो ***(?) ग्रहरोगभयादिभ्यो रक्षा भवति |

प्. ११९ब्)

स्वर्णपत्रे उत्कीर्णामिदमेव यन्त्रं जपपूजा 
तदधिष्ठितकलशाभिषेकपूर्वकमूर्तिकाग्रैवेयकहारादिषु निक्षिप्य धारयत् 
साधको आधिव्याधि विनिर्मुक्तो 
निःशत्रुर्जितपापाधापीन्द्रियलौल्यकस्रड्कन्दनवनितादिसौख्यानुभववान्नाना-
विधयज्ञदानादि पुण्यकर्मकुर्वन्नेवभुविशतवर्षायुस्तिष्ठेदिति || 

इति वह्निवासिनीनित्याप्रस्तावः ||

अथ महावज्रेश्वरीनित्याप्रस्तूयते ||

क्वचिच्छुद्धायांभूमौप्रत्येकं चतुर्दिक्षुद्वारशाखाभ्यां समन्वितं 
भूपुरद्वयं सर्वतो वहिर्निर्माय | तदन्तश्चतुरङ्गुलान्तरालकं कृत्तत्रयं 
कृत्वा | तद्वहिर्वीथ्यां षोडशदलं तदन्तर्वीथ्यां द्वादशदलकं कमलं 
निर्माय तत्कर्णिकायां षट्कोणविधाय तदन्तर्वृत्तद्वयं कृत्वा 
तद्वृत्तद्वयमध्ये स्वाभिमुखाग्रकं त्रिकोणं कृत्वा तत्कर्णिकायां विन्दुं 
कुर्यादित्येवं नित्यपूजाचक्रं निर्माय तत्र कलशं स्थापयित्वा तज्जलान्तः 
सर्वमङ्गलापूजाचक्रचिन्तनपूर्वकसावरण तत्पूजनादि 
तदुद्वासनान्तकर्मकलायांते प्रस्तुतनित्याचक्रचिन्तनपूर्वकं प्रस्तुतनित्यायाः 
पूजनं तत्स्थान भूतविन्दोः कलशाक्रान्तत्वेन चक्रचिन्तनं 
आवृतिस्थानानांतुकेनाप्यनाक्रान्ततया स्वस्वस्थानेष्वेव तत्पूजनं |

प्. १२०अ)

एषैवरीतिः पञ्चदशनित्यासु सर्वाष्वपि दीक्षाङ्गातिरिक्तनित्यपूजायां तु *(?)क्त 
चक्र एव पूजा | तत्प्रकारो यथा | सुगन्धितैलाभ्यङ्गपूर्वकं सुगन्धिभिः 
सलिलैः कृतस्नानोरक्तवस्त्रचन्दनमालाभूषणभूषितोऽव्यग्रचित्तः 
साधकोयागमण्डपमागत्य उक्तासनविद्याभिःपूजितरक्तकम्वलाद्यासनोपरि 
प्रस्तुतविद्यया 
स्वस्तिकपद्मान्यतरासनमवलम्व्यास्प्रेनोविद्ययैवाचमनप्राणायामौविधाय 
| ओं कुरुकुल्लो स्वाहेति सप्ताक्षर्या वलिं दत्वा स्वशिरसि स्वगुरुक्रमेण 
तत्तन्मन्त्रैर्नवापिनाथानभ्यर्च्य तत्स्तोत्रं पठित्वा पूजाज्ञां प्रार्थयित्वा 
प्राप्तानुज्ञः पूजामारभेत | स्वनाथप्रस्तुतनित्यामयं स्वात्मानं 
स्वनाथापेक्षयानतिरिक्तं विभाव्य तत्तद्वर्षभेदनियमित देशकालादिक 
समस्तगुप्तप्रकटसिद्धयागिनीचक्रान्ताष्टत्रिशत्पीठदेवताः संपूजयेत् | 
एतावांरुवत्रविशेषो यदुक्तैरेवमन्त्रैर्दुग्धसागरान्तमभ्यर्च्य | 
ह्रींऽऽओणाष्वयेनमः ह्रींहेमपोतायनमः इत्यभ्यर्च्य | 
पुनर्द्वीपादिमण्डपान्तपूर्वोक्तपीठदेवता अभ्यर्च्य | 
ह्रींरत्नसिंहासनायनमः इत्यभ्यर्च्य | तदुपरिगतं प्रस्तुत पूजाचक्रं चिन्तयेदिति 
| ततश्च स्वात्मयन्त्रयोर्मध्ये साधारं गोरोचना 
कर्पूरकुङ्कुमागुरुकस्तूरीवासितजलपूर्णं 

प्. १२०ब्)

सामान्यार्घ्यपात्रं निधाय | तदीयाधारपात्रजलानि कुलसुन्दरी वीजत्रयेण 
क्रमाद्वह्निसूर्यसोमरूपाणि तद्गतगोरोचनादि पञ्चकं पृथिव्यादि 
पञ्चभूतात्मकं विभाव्य | तज्जलप्रस्तुतनित्याचक्रयोरैक्यं च विभाव्य 
प्रस्तुतनित्यारूपतया भावितजलं प्रस्तुतविद्यया दशवारमभिमन्त्रय पूजयित्वा 
| षडङ्गमन्त्रैः षडङ्गदेवताश्च सम्पूज्य | तदुदकेन प्रस्तुतविद्यया 
स्वात्मानं सामान्यार्घ्यपात्रत 
उत्तरोत्तरभागस्थापितपाद्यार्घ्याचमनस्नानजलानि स्वस्वपात्रगतानि 
स्वदक्षभागस्थापितवस्त्रभूषणगन्धाक्षतपुष्पधूपदीपनैवेद्य-
ताम्बूलानितत्तत्पात्रगतानि च संप्रोक्ष्य | पुनर्विद्ययाप्राणानायम्य हस्तेन 
सामान्यार्घ्योदकं *** (?) गृहीत्वा | देशकालगोत्रराशिनामकामनान्तमुल्लिख्य | 
महावज्रेश्वरी नित्याया यथा बुद्धिनियोगं विधिना नित्यपूजां करिष्ये इति 
संकल्प्य | मातृका षडङ्गन्यासंविधाय | प्रस्तुत नित्याविद्याया अन्ते 
क्रमादेकैकमातृकावर्णं स्वस्वस्थाने विन्यस्य | ह्रींक्लिन्ने ह्रींहृदयायनमः 
ह्रीं ऐं ह्रीं शिरसे स्वाहा | ह्रीं क्रौं ह्रीं शिखायै वषट् | ह्रींनित्या ह्रींकवचाय हुं 
ह्रींमदह्रींनेत्राय वौषट् | ह्रीं द्रघे ह्रीं अस्त्राय फडिति 
षडङ्गमन्त्रान्स्वस्याङ्गुष्ठादिषु हृदयादिषु च विन्यस्य | ह्रीं क्लिं ह्रीं दक्षनेत्रे |

प्. १२१अ)

ह्रींन्ने ह्रींव्यमनेत्रे | ह्रीं ऐं ह्रीं दक्षश्रोत्रे | ह्रीं क्रों ह्रीं वामश्रोत्रे | ह्रींनि 
ह्रींदक्षनासापुटे | ह्रींत्य ह्रींवामनासापुटे | ह्रींमह्रीं वाचि ह्रींद ह्रींवक्षसि | 
ह्रींद्रह्रीं नामौ | ह्रींवेह्रीं गुह्ये | इति मन्त्रवर्णान् ***(?) पुटितान्विन्यस्य | ह्रींक्लिन्ने 
ऐंक्रोनित्यमदद्रवे ह्रीं इति द्वादशाक्षर्या प्रस्तुतविद्ययात्रिधाव्यापकन्यासं 
कुर्यात् | ततस्त्रिखण्डामुद्राप्रदर्शनपूर्वकं 
स्वाञ्जलिगृहीतरक्तपुष्पपुञ्जेमूलाधारादि 
ब्रह्मरन्ध्रान्तव्याप्तप्रस्तुतनित्याविद्यातेजोवहन्नासामार्गेण संक्रान्तं 
तत्पुष्पाञ्जलि प्रक्षेपतः प्रस्तुतचक्रविन्दावागतं विभावयन्नेव सम्पूर्ण 
विद्यांते भोमहावज्रेश्वरीनित्ये इहचक्रे आवाहिता भवेति प्रार्थनया 
आवाहनंविधाय | तत्तेजः 
किरणान्कांश्चिद्वक्ष्यमाणतत्तत्स्थानप्रसृतान्नाथायुधावरणशक्तिरूपतया-
परिणातान्भावयित्वा मध्ये स्वतेजःपुञ्जः 
किरणान्कांश्चिद्वक्ष्यमाणतत्तत्स्थानप्रसृतान्नाथायुधावरणशक्तिरूपतया-
परिणतान्भावयित्वा मध्ये स्वतेजः पुञ्जं 
ध्यानश्लोकावगतस्वरूपतयापरिणतं ध्यायेत् | ध्यानं यथा | 
रक्तांरक्ताम्वरांरक्तगन्धमालाविभूषिताम् | चतुर्भुजां त्रिनयनां 
माणिकामुकुटोज्ज्वलाम् | पाशाङ्कुशाविक्षुचापंताडिमीसायकं तथा | 
दधानां वाहुबिर्नेत्रैर्दयामदसुशीतलैः पश्यन्तीं साधकं अस्त्र 
षट्कोणाज्जसहीपुरे | चक्रमध्ये समासीनांस्मेरवक्त्रसरोरुहाम् | शक्तिभिः 
स्वस्वरूपामिरावृतांपोतमध्यगे 

प्. १२१ब्)

सिंहासनेमितः प्रेङ्ख**(?)स्थाभिश्च शक्तिभिः 
वृतांताभिविनोदानियातायातादिभिः सदा | 
कुर्वाणामरुणाम्भोधौचिन्तयेन्मन्त्रनायिकामिति | नाथायुधानामपि 
आवरणशक्तीनामिवेदमेव ध्यानं आयुधांशे तु 
स्वस्वलाञ्छितमौलिकत्वमधिकं | ततः प्रस्तुतविद्यांतेभोमहावज्रेश्वरि इह चक्रे 
स्थापिता भव | पुनस्त्रयोविंशति वर्णांते सन्निरुद्धाभव | पुनस्तावद्वर्णांते 
अवगुण्ठिता भव | पुनस्तावद्वर्णांते सन्निधायिता भवेति 
तत्तन्मुद्राप्रदर्शनपूर्वकं संप्रार्थ्य | प्राणप्रतिष्ठाविद्यायाः 
कराङ्गन्यासौविधाय | अमुष्या महावज्रेश्वरीनित्यायाः प्राणा इहचक्रे प्राणा 
इत्यादि रूपया प्राणप्रतिष्ठा विद्ययाप्राणान्प्रतिष्ठाप्य द्वादशोपचारैः 
पूजयेत् | तन्मन्त्रा यथा | सम्पूर्ण विद्यांते महावज्रेश्वरी नित्यायै पाद्यं 
कल्पयामीति सप्तविंशत्यर्णमन्त्रेण सामान्यार्घ्योदकेन पाद्यमुत्सृज्य प्रस्तुत 
मूलविद्यया पदयोस्तन्निवेदयेत् | एवमेव पाद्यपदमपहाय तत्स्थाने 
अर्ग्याचमनादिपदप्रक्षेपनिष्पन्नमन्त्रैरर्घ्याचमनादिकमेकश-उत्सृज्य | 
प्रस्तुतविद्ययाप्रत्येकं शिरोमुखादिषु निवेदयेत् | इत्थं ताम्बूलान्त 
द्वादशोपचारैरभ्यर्च्य त्रयोदशोपचारमर्चयेत् | तत्प्रकारो यथा | 
देवीपृष्ठभागे प्रकाशविमर्शानन्दश्रीज्ञानश्रीसत्य

प्. १२२अ)

श्रीपूर्णस्वभावप्रतिभसुभगनामकनाथान्नाथप्रदपदान्तर्भावितशक्ति-
पदकैः स्वस्वोक्तमन्त्रैरेवसम्पूज्य | त्रिकोणाग्रतो वामक्रमेण | ह्रीं 
इच्छाशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींज्ञानशक्तिपा० ह्रींक्रियाशक्तिपा० 
त्रिकोणपार्श्वयोर्वायव्यादिवामावर्तनतः ह्रींदाडिमीसायकायनमः ह्रीं 
इक्षुचापायनमः ह्रींपाशायनमः ह्रींअङ्कुशायनमः इति 
इच्छादिशक्तीरायुधानि च सम्पूज्य | सम्पूर्ण प्रस्तुतविद्यांते महावज्रेश्वरी 
नित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थ देवीमभ्यर्च्य | ह्रीं एता 
महावज्रेश्वरीनित्याप्रथमावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति 
तत्पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दत्वा | षट्कोणचक्रस्यनैरृत्यकोणे | 
ह्रींडाकिनीपादुकां पूजयामि | वायुकोणे | ह्रींराकिनीपा० पूर्वकोणे 
ह्रींलाकिनीपा० अग्निकोणे | ह्रींकाकिनीपा० ईशकोणे | ह्रीशाकिनीपा० पश्चिमकोणे | 
ह्रींहाकिनीपादुकां पूजयामीति मन्त्रैस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य | मूलविद्यांते 
महावज्रेश्वरी नित्यापादुकां पूजन्तमीति मध्यस्थ देवीमभ्यर्च्य | ह्रीं एता 
महावज्रेश्वरी द्वितीयावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति तत्पूजार्पण 
पुष्पाञ्जलिं दत्वा | द्वादशदलेष्वग्रतः प्रदक्षिणं | ह्रीं हृल्लेखापादुकां 
पूजयामि | ह्रीं क्लेदिनीपा० ह्रींक्लिन्नापा० ह्रींक्षोभिणीपा० 

प्. १२२ब्)

ह्रींमदनापा० ह्रींआतुरापा० ह्रींनिरञ्जनापा० ह्रींरागवतीपा० 
ह्रींमदनावतीपा० ह्रींमेखलापा० ह्रींद्राविणीपा० ह्रींवेगवतीपादुकां 
पूजयामीति तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य | मूलविद्यांते महावज्रेश्वरी नित्यापादुकां 
पूजयामीति सम्पूज्य | ह्रीं एतावज्रेश्वरी नित्यातृतीयावरणदेवताः पूजां 
गृह्णन्त्विति तत्पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दत्वा | 
षोडशदलेष्वग्रमारभ्यप्रादक्षिण्येन | ह्रींकमलापादुकां पूजयामि | 
ह्रींकामिनीपा० ह्रींकल्पापा० ह्रींकलापा० ह्रींकलितापा० ह्रींकौतुकापा० 
ह्रींकिरातापा० ह्रींकालापा० ह्रींकदनापा० ह्रींकौशिकीपा० ह्रींकम्बुवाहिनीपा० 
ह्रींकातरापा० ह्रींकपटापा० ह्रींकीर्तिपा० ह्रींकुमारीपा० ह्रींकुङ्कुमापादुकां 
पूजयामीति मन्त्रैस्तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य | मूलविद्यांते 
महावज्रेश्वरीपादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | 
ह्रींएतामहावज्रेश्वरीनित्यातुरीयावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति 
तत्पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दत्वा | चतुरस्रे पश्चिमद्वारस्य दक्षिणवीथ्यां 
ह्रींभण्डिनीपादुकां पूजयामि | उत्तरवीथ्यां | ह्रींवेगिनीपा० वायव्ये | 
ह्रींनागापा० उत्तरद्वारस्य पश्चिमवीथ्यां | ह्रींचपलापा० उत्तरद्वारस्य 
पूर्ववीथ्यां | ह्रींपेशलापा० ईशाने ह्रींसतीपा० पूर्वद्वारस्योत्तरवीथ्यां | 
ह्रींरतीपा० पूर्वद्वारस्य दक्षिणवीथ्यां | ह्रींश्रद्धापादुकां पूजयामि | 
आग्नेये | ह्रींभोगलोलापा० 

प्. १२३अ)

दक्षिणद्वारपूर्ववीथ्यां | ह्रींमदापा० दक्षिणद्वारस्य पश्चिमवीथ्यां 
ह्रींउन्मत्तापा० नैऋत्ये | ह्रींमनस्विनीपादुकां पूजयामीति 
मन्त्रैश्चतुरस्रीयद्वादशशक्तीः सम्पूज्य | सम्पूर्णमूलांते 
महावज्रेश्वरीपादुकां पूजयामीति मध्यस्थ देवीमभ्यर्च्य | 
ह्रींएनामहावज्रेश्वरीपञ्चमावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति 
पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दद्यादिति | ततो वशिष्येपचारत्रयं यथाविदिविधाय | 
सहस्रशतान्यतस्संख्यया जप्त्वा तदभेदभावनारूपनिवेदनांते 
प्रोक्तविधिना वह्नौ देव्यभेदं भावयित्वा घृताभ्यक्त रक्तपुष्पैः केवलं 
घृतैर्वा षोडशावृत्या दशांशसंख्यया च हुत्वा | देवीस्थान 
भूतविन्दावेववह्निगततेज उद्वास्य विन्दुगतं देवीं पुनः पञ्चोपचारैरभ्यर्च्य 
| सप्ताक्षरीकुरुकुल्लाविद्ययापुनर्वलिं दत्वा 
कर्पूरगर्भवर्त्यादिनानीराज्यक्षमाप्य शक्त्युत्थापनमुद्रया प्रधानदेव्यां 
चक्रगतशक्तीरुद्वास्य खेचरीमुद्रया प्रधानदेवीमुद्वास्य पूर्ववत् 
षडङ्गन्यासवर्णन्यासौविधाय गुरुस्तोत्र देवीस्तोत्रे पठित्वा विरमेदिति || 

इत्थं प्राप्तविद्योभ्यस्तपूर्वोक्तपूजाप्रकारकश्च साधकः प्रयोगसिद्धिकामो 
विद्यां साधयेत् | तत्प्रकारो यथा | वसन्ते ग्रीष्मे मुख्ये गौणे वा पूर्णिमारभ्य 
पूर्णिमान्तं दिनवृद्ध्या द्वात्रिंशदिनात्मके काले हविष्याशतो 
दुग्धमात्राशनः फलमूलाशनो वा सुगन्धिसलिलैः स्नातो 
रक्तवासाश्चन्दनकर्पूरकुङ्कुमानुलेपनो 

प्. १२३ब्)

रक्तचन्दनचर्चितो मूलाधारहृदयब्रह्मरन्ध्रेषु लोहितवर्णां विद्यां विभाव्य 
तत्प्रभासंसर्गतः स्वात्मानं लोहितं भावयन् | कज्जलांचित 
नेत्रद्वन्द्वोभवंन् स्ताम्बूल चर्वणाभ्यासवशसम्पातारुण्यवक्त्रकः 
स्ववक्त्रनिहित कर्पूरखण्डकः अतः परं कतिपयदिनैर्दुर्लभामपि सिद्धिं 
प्रास्यामीति निश्चयतः सन्तुष्टचेता कस्वाक्वापल्य चित्तचापल्यादि शून्यश्चा 
साधको विद्यासाधनसामग्रीं सर्वामपि सम्पाद्य | पूर्वं 
गुरोर्जीवनावस्थायां यावत् सम्भवं दूरदेशेपि गत्वा पुनः पुनःप्रणम्य | 
एतावद्धने दत्ते कथं ममजीवनलोकगर्हाभावादिकं निर्वहेदिति 
दुर्बुद्धिमपहाय धनधान्यवस्त्रभूषणवाहनादिनासन्तोष्य तदनुज्ञया 
प्रातर्मध्याह्नसायमात्मक त्रिसन्ध्यासु प्रत्येकं 
मौनपूर्वकमेकचत्वारिंशदुत्तरैकसहस्रं सायंकाले 
त्रिचत्वारिंशदुत्तरैकसहस्रसंख्ययाजपेत् | प्रतिदिनं 
पञ्चविंशत्युत्तरशताधिकत्रिसहस्रजपात्समसंख्ययालक्षसंख्यां 
पूरयित्वा पुनरेवमेव प्रकृतनित्यायां लक्षद्वयमन्यत्पूरयेत् | जपदशांशेन 
केवलघृतैः किं वा 
त्रिमधुराभ्यक्तैरारग्वधप्रसूनैर्वकुलप्रसूनैर्मधुकप्रसूनैश्चम्यक-
प्रसूनैर्वा अनवरतं संख्या समाप्त्यन्तं हुत्वा 
कर्पूरकस्तूरीकुङ्कुमश्रीखण्डमिश्रितशुद्धोदकैःसंख्यासमाप्त्यन्तम-
विरलक्रमेणहोमसंख्ययैवतर्पयेत् |

प्. १२४अ)

आरम्भदिनमारभ्यसमाप्तिदिनान्तं स्वशक्त्यावहुत्वसंख्या 
विशिष्टतद्विद्योपासकादिब्राह्मणान्मधुरप्रायैरन्नैर्भक्तिपूर्वकं 
प्रणम्याभ्यर्च्य भोजयित्वा विसर्जयेत् | गुरोस्तत्स्थानीयस्य वा भक्तितः पूजनं 
कार्यं स्वयं च दिनस्याष्टमभागरूपनक्तकालेहुतशिष्टमुक्तद्रव्यम्श्नीयात् | 
अन्ते च वित्तशाठ्यमकृत्वा गुरुं धनैस्तोषयित्वा स्तोत्रैश्चभक्तितः स्तुत्वा 
कर्मेदं समापयेत् | इत्थं सर्वनित्यासाधारणोपि विद्या साधनविधि 
स्वेच्छानुरोधादेवात्रोक्तः सर्वत्राप्यनुसन्धेयः लक्षत्रय जपस्तु तन्नित्या विषय 
एव | सोपि सत्ययुगविषय एव | प्रस्तुतयुगेचतुर्गुणस्तथा | होमतर्पणद्रव्ये अपि 
प्रस्तुतविधिद्यासाधनएवेति मन्तव्यं | एवं कृतविद्यासाधन एव गुरुभक्तः 
प्रात्यहिकपूजानुष्ठानपरः प्रत्यहं सहस्रजपपक्षमेव मुख्यभूतं कुर्वन् 
विद्याप्रयोगानाचरेत् | पुत्रकलत्रादिषु मम तया लोके चमत्कारदर्शनार्थं वा 
धनेच्छयावायः काम्यप्रयोगानुक्ताधिकारिभिन्नः प्रारभेत सोयं न केवलं 
काम्यार्थलाभवैधुर्यमेवलभेत किंतु धनपुत्रकलत्रादिनाशं ज्वरादिरोगं 
राजचौरादिपीडामधिकां लभेत इदमपि सर्वनित्यासाधारणम् ||

प्. १२४ब्)

अथैतन्नित्याप्रयोगाः ||

त्रिमधुराप्लुतैरक्तकमलैः केवलं मधुप्लुतैः स्वयं प्रफुल्लैः कह्लारैश्च 
पूर्णिमामारभ्यापरपूर्णिमान्तं प्रतिदिनं सहस्रसंख्ययाहोमं होमान्ते 
सहस्रसंख्ययैवजपं होमदिनेषु प्रत्यहं भक्तितो 
मधुरप्रायैरन्नाद्यैर्वहुत्वसंख्याविशिष्टब्राह्मणभोजनंन् चेति समुचितं 
कुर्वतः साधकस्य सकलजन श्लाघ्यामहती च लक्ष्मीर्मण्डलाभ्यन्तरे स्यात् | 
मधुप्लुत चम्पकपुष्पैः सहस्रसंख्यया प्रत्यहं मासपर्यन्तं जुहूतो 
निष्कशतप्रमाणस्वर्णलाभः स्यात् | 
दर्शादिमासमभिव्याप्यघृतप्लुतपाटलीपुष्पाणां 
त्रिसहस्रसंख्ययाहोमाद्विचित्रवस्त्रलाभः स्यात् | 
कर्पूरचन्दनादिसुगन्धिद्रव्याणां मासमात्रं होमात् स्वहृद्यवस्तुलाभः | 
दुग्धाभ्यक्तशालीनं शतसंख्यया प्रतिसप्तमीमासमात्रं होमतः 
षण्मासाभ्यन्तरे निःसंशयंशालीभिरा*(?) स्यात् | 
प्रतिसप्तमीवर्षमभिव्याप्यतिलहोमादारोग्यलाभः स्वजन्मतारासुतिसृषु 
शतसंख्यया वर्षावधि दूर्वा होमतो निर्व्यथःप्राप्त नानाविधभोगश्च 
भूत्वा शतवर्षाणि जीवेत् | अथवा त्रिजन्मतारासु क्रमेण गुडूधीतिलदूर्वाभिः 
शतसंख्यया वर्षमभिव्याप्य जुहूतः आयुःश्री यशोभोगित्व पुण्यवत्व 
विद्यावत्व लोकानुरञ्जकत्वादिकं स्यात् |

प्. १२५अ)

जन्मर्क्षत्रये क्रमतो घृतपाय स दुग्धानां वर्षमभिव्याप्य 
शतसंख्यहोमादायुरारोग्यं विभवैराज्यमान्यत्वं स्यात् | 
सप्तम्यांशतसंख्यया वर्षमभिव्याप्य होमात्स्त्रीणां सौभाग्य 
प्राप्तिर्भवति | प्रादेशमात्रदूर्वात्रिकसमिद्भिस्त्रिमधुराप्लुताभिःशतसंख्यया 
प्रत्यहंन् षण्मासं कार्यगौरवेवर्षंवाभिव्याप्य जुहूतोऽप्रंतीकार्यस्यापि 
सान्निपातिकज्वरस्यापि शान्तिः स्यात् | क्षयादि महारोगेषु 
दूर्वाभिस्तिलैर्गुडूचीभिर्वात्रिमधुराप्लुतत्वपूर्वकं 
षण्मासादिकालमभिव्याप्यजुहूतः किं वा कार्यगौरवे त्रिभिरेवद्रव्यैः 
शतशतसंख्यया जुहूतो रोगमुक्ति पूर्वकं सुस्विता स्यात् | इति होमप्रयोगाः 
रोगदिनेषु सहस्रसंख्यया जलस्पृशन्नेव जपेत् | तज्जलेन 
स्नानपानपाकाचमनादिकं प्रत्यहं कुर्वतः साधकस्य रोगतोमुक्तिः स्यात् | इति 
जपप्रयोगः ||

अथ पुत्तलीप्रयोगाः ||

साध्यनक्षत्रवृक्षचूर्णं शुण्ठीमरीचपिप्पल्यः सर्षपास्तिलाश्चेति षट्द्रव्याणि 
साध्यपादरजोमिश्रितानि गृहीत्वा पुत्तलिकां वक्ष्यमाण प्रकारेण ततो निर्माय 
तस्या वृक्षे देवदत्तस्य वशं कुरु कुरु यज्ञदत्तमित्येवं रूप 
साध्यसाधकादिनामलिखित्वा | प्राणप्रतिष्ठां कृत्वा पूर्वं तद्रात्रौ 
द्वादशछिन्नामेनामेकदिने 

प्. १२५ब्)

त्रिरात्रं सप्तरात्रं वा पुत्तल्यन्तरकरणेन जुहूतः साधकस्य चिरकालं 
नृपत्यादयोवशेस्युः इति वश्ये | पूर्वोक्त द्रव्यसप्तके न पुत्तलीं निर्माय 
कुण्डस्यान्तः खात्वा | ततः कुण्डान्नर्देशे मृदापूरणाद्यथापूर्वं कृत्वा 
तत्र यथाविधि अग्निं निधाय रात्रौ त्रिसहस्रसंख्यया प्रस्तुतविद्यया 
सर्षपरसाभ्यक्त सर्षपैर्जुहूतः साधकस्य दूरदेशगतापि कामिनी प्रयोग 
वलादाकृष्टा भवति | इत्याकर्षणे | पूर्वोक्त द्रव्यसप्तकनिर्मितामेव पुत्तलीं 
कटिपर्यन्तार्द्धशरीरे मधूच्छिष्टेनालिप्तांविधायकृतसाध्य 
प्राणप्रतिष्ठां रात्रौ श्मशाने शत्रोरष्टमलग्नेनिखन्य 
साध्यनक्षत्रयोनिच्छेदनपूर्वक वलिं च प्रस्तुतविद्ययैवदत्वा | पूर्वोक्त 
नित्यपूजायन्त्राधिष्ठितकलशजलाभिषेकपूर्वकं प्रस्तुतनित्याविद्यां 
शतत्रयं जपेत् तेन मासाभ्यन्तरे नानाविधैज्वरादिरोगैभूतादिक्लेशैर्वा 
शत्रुरवश्यंनाममुपेयात् | इति नाशे | साध्य नक्षत्र वृक्षेण पुत्तलीं कृत्वा 
तस्या हृदयेनाम पूर्ववल्लिखित्वा प्राणप्रतिष्ठां तत्र साध्यस्य कृत्वा 
सर्षपतैलेभिनिवेश्यतोयेक्वाथयेत् तेन सप्तरात्रेण त्रिरात्रेण एकरात्रेण वा 
वैरीतीव्रज्वरार्तः स्यात् | इति स्वरार्तौ | यदि तत्तत्स्थानात् 
श्मशानस्थानक्वाथजलस्थानरूपादुद्धृत्यतांतां पुत्तलीं 

प्. १२६अ)

सलिलमध्येप्रक्षिपेत्तदानाशज्वरयोरुक्तओः शान्तिः इति शमे | पूर्वोक्त 
साध्यनक्षत्रनिर्मितां पुत्तलीकृतप्राणप्रतिष्ठां पुरुषस्य साध्यत्वे 
चण्डिकाप्रासादे स्त्रीणां साध्यत्वे शावास्तु प्रासादेतानिख्यन्य तत्स्थाने 
साध्यर्क्ष्ववोनिं च छित्वा | ततः प्रस्तुतविद्यया वलिं दद्यात् तेन नरोनारी वा 
साध्यतायुगुन्मत्ततां व्रजेत् | इत्युन्मादे || 

अथ यन्त्रप्रयोगाः ||

तत्र महावज्रयन्त्रं यथा | पूर्वपश्चिमायता दक्षिणोत्तरायताश्च समान्तराला 
विंशतिरेखाः कृत्वा एकषष्ट्युत्तर त्रिशतं ३६१ कोष्ठानि सम्पद्यन्ते | तत्र 
कोणचतुष्के प्रत्येकं पञ्चचत्वारिंशत्कोष्ठानि तथा युक्तामार्जयेत् | यथा 
मध्ये पञ्चषष्ट्युत्तरैकशतकोष्ठैर्यन्त्रस्य वज्राकारता सम्भवेत् | 
तद्युक्तिर्यथा द्विसप्ततिकोष्ठात्मिकायां सर्ववाह्यवीथ्यां पूर्वादि चतुर्दिक्षु 
दशमं दशमं कोष्ठं परित्यज्य | तत्तद्दशमकोष्ठमध्यगतानि सप्तदश 
सप्तदश कोष्ठानि मार्जयित्वा | द्वितीयवीथ्यां चतुःषष्ठिकोष्ठात्मिकायां 
दिक्चतुष्टयेपि पूर्ववीथी शिष्टकोष्टाधस्तनमेकं तत्पार्श्वद्वयगतमेकैकमिति 
संभूय कोष्टत्रयं परित्यज्य तन्मध्यगत त्रयोदश त्रयोदश कोष्ठानि 
मार्जयित्वा | तृतीयवीथ्यां षट्पञ्चाशत्कोष्ठात्मिकायां 

प्. १२६ब्)

द्वितीयवीथीपरित्यक्तकोष्ठत्रयादधस्तनं कोष्ठत्रयं 
तत्पार्श्वद्वयगतमेकैकमिति संभूय | दिक्चतुष्टये पञ्चपञ्चकोष्ठानि 
परित्यज्य | तन्मध्यचतुष्कगतनकोष्ठचतुष्कं मार्जयित्वा | 
चतुर्थवीथ्यामष्टचत्वारिंशत्कोष्ठात्मिकायां 
पूर्वपरित्यक्तकोष्ठपञ्चकादधस्तनं सर्वं तत्पार्श्वद्वयगतं चैकैकमिति 
संभूय कोष्ठसप्तकं प्रत्येकं चतुर्दिक्षुत्यक्त्वा तन्मध्यस्थ कोष्ठपञ्चक 
चतुष्कं मार्जयित्वा | पञ्चमवीथ्यां चत्वारिंशत्कोष्ठात्मिकायां 
पूर्ववीथीत्यक्तकोष्ठसप्तकादधस्तनं सर्वं तत्पार्श्वद्वयगतमेकैकमिति 
संभूय | कोष्ठनवकं कोष्ठनवकं चतुर्दिक्षुत्यक्त्वा 
तन्मध्यचतुष्कगतमेकैककोष्ठं मार्जयित्वा प्रतिकोणं 
पञ्चचत्वारिंशत्कोष्ठानां मार्जनात् संभूयाशीत्यधिकैकशतं कोष्ठानि 
मार्जितानि एकाशीत्यधिकैकयन्त्रं निष्पन्नं | तत्रापि सर्ववाह्यवीथीगतमेकैकं 
कोष्ठं चतुर्दिग्गतं तदधस्तनमेकैक तत्पार्श्वद्वयगतमेकैकमिति संभूय | 
द्वितीयवीथीगतं कोष्टत्रयमिति वीथी द्वयगतकोष्ठचतुष्कं तत्कोष्ठविभाजक 
रेखात्रयमार्जनादेकी कुर्यादिति कोष्ठषोडशके इत्थं मार्जिते 
पञ्चषष्ट्याधिकैकशतं कोष्ठानि समुच्चरितानि | 

प्. १२७अ)

तत्र पूर्वदिगान्तकोष्ठपञ्चमकमध्ये मध्यस्थितकोष्ठमारभ्य 
तत्पूर्वकोष्ठान्तं परितः प्राप्तषट्त्रिंशत्संख्यकोष्ठेषु प्रथममभिलिख्य | 
ततोन्तर्गतद्वितीयवीथ्यामपिमध्यममेवकोष्ठमारभ्य | तत्र 
प्राप्तद्वात्रिंशत्कोष्ठेषु पूर्वे लिखिताक्षरेभ्य ऊर्द्ध्वगतान्यक्षराणिलिखित्वा | 
ततोप्यन्तर्गततृतीयवीथ्यां मध्यमेवकोष्ठमारभ्यपरितः 
प्राप्ताष्टाविंशतिकोष्ठेषु 
पूर्वलिखितचरमाक्षरोपरितनानितावन्त्यक्षराणिलिखित्वा | 
ततोप्यन्तर्गतचतुर्थवीथ्यां मध्यममेवकोष्ठमारभ्यपरितः 
प्राप्तचतुर्विंशतिकोष्ठेषु पूर्वलिखिताक्षरोर्द्ध्वगतानितावन्त्यक्षराणि लिखित्वा | 
ततोप्यन्तर्गतषष्टवीथ्यां मध्यकोष्ठमारभ्य चत्वारित्र्यक्षराणि लिखेत् | अत्र हि 
प्रस्तुतनित्याया हकार रकार ककार लकार नकाराः पञ्चएकारः षष्ठः तकार 
पकार मकार दकार वकाराः पञ्चेति संभूय | एकादशवर्णा अनावृत्ताः सति 
तेषामेकशः षोडशस्वरयोगे षट्सप्तत्युत्तरैकशतं मन्त्रविकृतवर्णाभव 
भवन्ति | तेषु चतुश्चत्वारिंशदुत्तरैकशतवर्णालिखितास्तावत्सुकोष्ठेषु ह हा हि 
हीत्यादि सोमौमंमः इत्यन्नवर्णालिखिताः 

प्. १२७ब्)

दकार षोडशकं वकार षोडशकं चेति द्वात्रिंशद्वर्णा अवशिष्टाः 
एकविंशति कोष्ठानि च शिष्टानि | तत्रैक विंशति कोष्ठेषु द दा दि दी दु दू इत्यादि 
दकार षोडशकांते चकार षोडशकांतः प्रविष्टं | व वा वि वी वु स्वरूपं 
वर्णपञ्चकं लिखित्वा | पुनरेष्वेव विकृताक्षर सम्बद्धैकविंशति कोष्ठेषु 
एकैकवर्णक्रमेण पर्यायनित्या दिननित्यावर्णषट्कं लिखित्वा | सप्तमे 
हकाराधिष्ठितकोष्ठे युगार्णघटिकार्णौ समुच्चितौ लिखित्वा | अष्टमादिकोष्ठेषु 
ह्व ह्लं ह्ॡ दे दै दो दौ दं दः व वा वि स्वरूप विकृताक्षर घटितेषु प्रस्तुत 
नित्याया अविकृतानि द्वादशाक्षराणि लिखित्वा | सप्तमाष्टमवीथीगतयो वी वु 
वर्णविशिष्टयोः परस्परं मन्त्रिगतिप्राप्तयोरवशिष्टकोष्टयो रूर्द्ध्वाधः 
क्रमेण साधकनाम षष्ट्यन्तकर्मपदं क्रियापदं चेति त्रयं 
द्वितीयान्तसाध्यनामेति द्वयं लिखित्वा | पूर्वत्रिकोणस्य वहिस्तनोपरिभागे वू वृ 
वॄ इति विकृतवर्णत्रयं | दक्षिणत्रिकोणस्य वहिस्तनोपरिभागे वॢ व्ॡ वे इति 
वर्णत्रयं | पश्चिमत्रिकोणस्य वाह्योपरिभागे वै वो वौ इति वर्णत्रयं | 
उत्तरत्रिकोणस्य वाह्योपरिभागे वं वः इति वर्णद्वयं लिखित्वा | चतुर्दिक्षु एकीकृत 
चतुःकोष्ठेषु प्रत्येकं ऊर्द्ध्वाभिमुखं त्रिकोइणं निर्माय | तत्र 
स्वस्वाभिप्रेतभूतकामनानुगुण

प्. १२८अ)

भूतवर्णान्दशसंख्यात् द्वित्रिक्रमेण विभज्य लिखेदिति सिद्धं महावज्रमन्त्रं 
प्राणप्रतिष्ठा विद्यया प्रतिष्ठाप्य | तत्र प्रस्तुत नित्यां सम्पूज्य | करेण 
स्पर्शपूर्वकं त्रिसहस्रं प्रस्तुतविद्यां जप्त्वा | विजयस्तम्भनी 
विद्वेषणोच्चाटनवश्यकर्मसुविनियुञ्ज्यात् | तथा रक्षायां पुष्टौ शान्तौ 
रिपुनिग्रहे च यन्त्रमिदं विनिपुञ्जीतः परन्तु रक्षा चतुष्के एष विशेषः 
भूमौगैरिकेण यन्त्रमिदं लिखित्वा तत्र देवीमावाह्य | 
कामनालाघवगौरवातिगौरविस्त्रिरात्रं षट्रात्रं नवरात्रं वा सन्ध्यात्रये 
प्रत्येकं सम्पूज्य नीराजनं प्रत्यहं कुर्यादिति | 
महापराजयपूर्वकेतगगरीमात्रावशिष्टदेशकस्य राज्ञो विजयेत्वेष विशेषः 
राज्ञो गृहे दरदेन यन्त्रमिदं साध्यादिनामगर्भितमभिलिख्य | तत्र 
देवीनवरात्रादिकपक्षेण नृत्यगीताद्युत्सवपूर्वकं त्रिसन्ध्यासु विशेषतः 
षोडशोपचारैः पूजयेत् | एवं पूजयतः साधकस्य यजमानो निर्वलोपि 
राजामाभ्यन्तरे रोगाद्युत्पत्या परस्परकलहाद्वावलवतोपि वैरिणोवाशेन विजयी 
स्यात् | जाते च विनये महावज्रयन्त्रं प्रमार्ज्य तेन माले तिलकं कृत्वा | साधकं 
च गजारूढं कृत्वा पुरस्कृत्य स्ववलसमेतः पुरीं व्रजेदिति ||

वज्रयन्त्रं यथा पूर्व पश्चिमायता दक्षिणोत्तरायताश्च दशदशरेखाः 
समान्तरालाः परस्परसंभिन्नाश्च निपात्य एकाशीति कोष्ठानि निष्पाद्य |

प्. १२८ब्)

आग्नेयादि चतुष्कोणेषु प्रत्येकं दशदशकोष्ठानि यथा मध्यस्थ चक्रस्य 
वज्राकारता भवति तथा मार्जयेत् | तत्प्रकाणे यथा सर्ववाह्यगतवीथ्यां 
चतसृष्वपि दिक्षु पञ्चमं पञ्चमं कोष्ठं परित्यज्य | कोष्ठसप्तकचतुष्कं 
सर्वमपि मार्जयित्वा | तद्द्वीतीय वीथ्यां पूर्ववीथीत्यक्त कोष्ठादधस्तनं 
चतुर्दिक्षु एकैकं तत्पार्श्वद्वयगतमेकैकमिति सम्भूय कोष्ठत्रयं 
कोष्ठत्रयं दिक्चतुष्टयेपि प्रत्येकं परित्यज्य | तन्मध्यगतं कोष्ठद्वयं 
कोष्ठद्वयं मार्जयित्वा | तृतीयवीथ्यामपि द्वितीयवीथी परित्यक्तं 
कोष्ठादधस्तनं सर्वं तत्पार्ऽस्वद्वयगतं चैकैकमिति कोष्ठपञ्चकं 
परित्यज्य | तन्मध्यगतं चैकैकं चतुर्दिक्षु मार्जयेदिति | एवं कृते 
एकचत्वारिंशत्कोष्ठेष्ववशिष्टेषु पूर्ववद्दिक्षु चतसृष्वपि सर्वतः 
प्रथमवीथ्याः पञ्चमं पञ्चमं | द्वितीयवीथ्यास्तदधस्तनमेकैकं 
तत्पार्श्वद्वयगतमेकैकमिति कोष्ठत्रयं कोष्ठत्रयमिति सम्भूय | 
कोष्ठचतुष्कं कोष्ठविभाजक रेखात्रयमार्जनादेकीकृत्य | तेषु 
ऊर्द्ध्वाभिमुख त्रिकोणानि कृत्वा | तत्र पूर्ववत् 
कामनानुगुणभूतसम्बन्धिदशवर्णान्द्वित्रिद्वित्रिकमेण विभज्य लिखेत् | शिष्टेषु 
पञ्चविंशतिकोणेषु तृतीयवीथी मध्यस्थ कोष्ठमारभ्य परितः 
प्रस्तुतनित्याविद्यावर्णान्द्वादशसंख्यान्द्विरावृत्या लिखित्वा चतुर्विंशति 
कोष्ठानि पूरयित्वा |

प्. १२९अ)

शिष्टे सर्वमध्यस्थकोष्ठेमायामध्ये साध्यसाधकादिनामलिखेत् | इदमपि 
यन्त्रं पूर्वोक्तेषु सर्वेष्वपि कार्येषु नियोजयेत् | न किञ्चिदप्यधिकत्व न्यूनत्वं 
विशिष्टकोष्ठकत्वकृएतं तारतभ्यं तथापि देवफलं 
चिरकालस्थायिशीघ्रोत्पन्नं च महावज्रतः वज्रतस्तरो 
न्यूनकालस्थापिततोविलंवोत्पन्नं च फलं भवतीति मूलोर्थः किं च इदं 
यन्त्रं मध्यलिखितनामकं कवचे हृदये शीर्षे वा निधाय | रणे भूमौ 
प्रविष्ठो राजादिर्गजरथहयपदाति समुहामपि सेनां विजित्य स्वयमक्षतां 
गोभूत्वा यशोलक्ष्मीशात्रवभूमिसमृद्धः 
स्वेच्छाविषयसकलभोगकराश्चिरं जीवत् | ताम्रपत्रे समुत्कीर्य प्रोक्तविदिना 
रक्षणीयस्य गजतुरगनरादेरावासस्थाने स्थापयेत् | तेन तद्रक्षा स्यात् ||

अथ यन्त्रान्तरं पूर्वं वृत्तद्वयं सान्तरालं कृत्वा तन्मध्ये षट्कोणं 
कृत्वा तस्याप्यन्तर्वृत्तान्तरंविधाय सर्वमध्ये देवदत्तायायज्ञदत्तस्य भर्तुः 
प्रेमाधिक्यं कुरु कुर्वत्येवमादिसाध्यगर्भितं मन्त्रादि 
भूतमायावीजमालिख्य | तद्वहिर्गतायां षट्कोणादन्तर्गतायां च वीथ्यां 
मन्त्रस्यान्त्यभागगतं मायाबीजं यथा एकेनैव वीजेन सर्वापि वीथी सम्बद्धा 
भवति तथा प्रकारेण लिखित्वा | षट्कोणस्याग्रकोणे द्वितीय पृष्ठभागकोणे 
तृतीयं मन्त्रार्णमालिख्य |

प्. १२९ब्)

अग्रकोणस्य दक्षिणवामपार्श्वयोः क्रमेण चतुर्थपञ्चमेषष्टसप्तमे वीजे 
लिखित्वा | पृष्टकोणस्य दक्षिणवामपार्श्वयोः क्रमेण 
अष्टमेनवमेदशमैकादशतमेववीजेविलिख्य | वहिर्गतवीथीं सविन्दुमातृकाभिः 
पूरयेदिति सिद्धं यन्त्रं प्राणप्रतिष्ठादि पूर्वकमभ्यर्च्य | कण्ठे भुजे वा 
धारयन्ती नारी सद्य एव भर्तुः प्रियतमा स्यात् | इति भर्तृप्रीतिकरयन्त्रम् ||

अथ सर्वेष्टकरं यन्त्रं | पूर्वपश्चिमायता दक्षिणोत्तरायताश्च समान्तरालाः 
परस्परसंभिन्नाः पञ्चरेखाः कृत्वा षोडशकोष्ठकं चक्रं निष्पाद्य | तेषु 
कोष्ठेष्वेकशः कर्णिकावृत्तदलाग्रवृत्ताभ्यामन्वितमष्टदलकमलं कृत्वा | 
तत्र कर्णिकायां प्रथमं विकृतवर्णं विलिख्य | तदन्तर्द्वितीयं विकृतवर्णं 
विलिख्य तस्याप्यन्तस्तृतीयं च विकृतवर्णं लिखित्वा तस्याप्यन्तः 
साध्यसाधकादिनाम घटिकाक्षराणि च षष्ठिसंख्यानि षोडशधा विभज्य | 
दिनरात्रघटिकामानानुरोधात्क्वचित्त्रीणि क्वचिच्चत्वारितानि लिखित्वा | दलेषु एकैकं 
विकृताक्षर लिखित्वा | प्रथमं यन्त्रमेकादशप्राथमिक विकृताक्षरैर्निष्पन्नं 
उत्तरोत्तरविकृताक्षरैकादशैकादशसंख्यैः स्वस्वप्राप्तघटिकार्णैश्च 
द्वितीयादीन्यपिकमलानि पूरणीयानि | इत्थं चात्र षोडशकोष्ठकयन्त्रे सर्वेपि 
मन्त्रविकृतवर्णाः सर्वेघटिकावर्णाश्चलिखिता भवन्ति |

प्. १३०अ)

अत्र यन्त्राणां स्वस्वपूजाकालभूतघटिकावर्णसम्बद्धानामनुष्ठेया | 
एतद्यन्त्राधिष्ठितकलशजलाभिषेकतः एतद्यन्त्रपूजांते एतन्मन्त्रजपान् 
एतद्यन्त्रधारणाच्च सर्वमप्यभीष्टं सिद्ध्यति | किं च 
सुवर्णरजतताम्राषूत्कीर्यलिखितमिदं यन्त्रं अष्टसुप्रहरेषु 
तत्तद्घटिकानुरोधेन पूजयित्वा भूमौ निखातन्न्यर्ववाञ्छासिद्धि करस्यात् || 

इति महावज्रेश्वरीनित्याप्रस्तावः ||

अथ शिवादूतीनित्याप्रस्तूयते ||

पूर्वपश्चिमदिशोर्द्वारशाखोपेतं चतुरङ्गुलान्तरालकं भूपुरद्वयं 
हस्तप्रमाणं निर्माय | 
तदन्तरेकाङ्गुलान्तरालकवृत्तोत्तरंचतुरङ्गुलान्तरालकं वृत्तान्तरं कृत्वा | 
तदन्तराले अष्टदलंकमलं | तद्दलाग्रवृत्तांदेकाङ्गुलान्तराले वृत्तान्तरं | 
ततश्चतुरङ्गुलान्तरालकमपरंवृत्तं निर्माय | सम्पन्नवीथ्यां 
षट्कोणचक्रं विधाय | तस्यान्तरेकाङ्गुलं त्यक्त्वा वृत्तमेकं 
तदन्तश्चतुरङ्गुलप्रदेशं त्यक्त्वा वृत्तान्तरं 
तदेतद्वृत्तद्वयसम्पन्नवीथ्यां षट्दलकं कमलं निर्माय | तत्कर्णिकायां 
वृत्तान्तरमेकाङ्गुलान्तराले कृत्वा तद्वृत्तान्तः स्वाभिमुखाग्रकं त्रिकोणं 
कृत्वा तदन्तविन्दुं कुर्यादिति कर्तव्यताकं नित्यपूजाचक्रं क्वचित् 
समशुद्धभूमौ दरदादि द्रव्यै रचयित्वा | तत्र कलशस्थापनं 
सर्वमङ्गलानित्याचक्रचिन्तनपूर्वकसावरण 

प्. १३०ब्)

तत्पूजनादि तदुद्वासनान्तकर्मान्ते पुनस्तत्कलशान्तरे च 
मुख्यपूजास्थानविन्दोः कलशेनाक्रान्ततया 
प्रस्तुतनित्यापूजाचक्रमधोलिखितमपि विचिन्त्य | तत्र पूजादीक्षाङ्गभूताकार्या 
अतदङ्गभूतानुकेवलं चक्र एव तत्प्रकारो यथा | सुगन्धि तैलाभ्यङ्गपूर्वकं 
सुगन्धिसलिलैःकृतस्नानः 
प्रातःकृत्यादिकर्मकोदेवतान्तरोपासनाप्रसङ्गादेवानुष्ठितभूतशुद्ध्यादिको-.
अतएवविशुद्धदेहवदनः साधको 
रक्तचन्दनमालादिभूषणभूषितोऽव्यग्रचित्तश्च भूत्वा यागस्थानमागत्य 
उक्तासनविद्याचतुष्काभ्यर्चितरक्तकम्वलाद्यासनोपरि प्रस्तुतविद्यया स्वस्तिक 
पद्मान्यतरासनमवलम्व्यासीनोविद्ययाचमनप्राणायामौविधाय 
षोडशार्णमन्त्रेण वलिं दत्वा स्वशिरसि नवापि नाथान्स्वनाथक्रमतः सम्पूज्य 
| तत्स्तोत्र पञ्चश्लोकात्मकं पठित्वा पूजाज्ञां प्रार्थयित्वातामारभेत 
स्वनाथं प्रस्तुतनित्यामयं स्वनाथमयं च स्वात्मानं विभाव्य | 
तत्तद्वर्षभेदनियमितदेशकालादिक 
समस्तगुप्तप्रकटसिद्धयोगिनिचक्रांताष्ठत्रिंशत्पीठदेवताः 
प्रस्तुतनित्यानित्यपूजाचक्राधारभूतसिंहासनादेरुपरिपूजयित्वाः 
स्वात्मपूजाचक्रयोर्मध्ये साधारं गोरोचना 
कर्पूरकुङ्कुमागुरुकस्तूरीवासितजलपूर्णं 

प्. १३१अ)

सुवर्णरजतताम्रका च मृदन्यतममयं सामान्यार्घ्यपात्रं निधाय 
तदीयाधारजलानि कुलसुन्दरीवीजत्रयेण क्रमाद्वहिसूर्यचन्द्ररूपाणि तत्र 
गोरोचनादि पञ्चकं पृथिव्यादि पञ्चभूतरूपमिति विभाव्य | तज्जल 
प्रस्तुतपूजाचक्रयोरैक्यं विभाव्य | प्रस्तुतनित्यास्वरूपतयाभावितजलं 
प्रस्तुतविद्यया दशवारमभिमन्त्र्य पूजयित्वावा | षडङ्गमन्त्रैः 
षडङ्गदेवताः सम्पूज्य | तदुदकेन स्वात्मानं सामान्यार्घ्यपात्रत 
उत्तरोत्तरभागगतपाद्यार्घ्याचमनस्नानजलानि स्वपात्रगतानि स्वदक्षभाग 
गतानि वस्त्रभूषणगन्धाक्षतपुष्पधूपदीपनैवेद्यताम्बूलानि च 
प्रस्तुतविद्यया संप्रोक्ष्य | पुनर्विद्यया प्राणानायम्य | 
देव्यासामान्यार्घ्योदकं दक्षिणहस्ते सकुशतिलपुष्पाक्षतां गृहीत्वा | 
देशकालगोत्रराशिनामकामनान्तमुल्लिख्य शिवादूतीनित्याया यथा 
बुद्धिनियोगं विधिना नित्यपूजां करिष्ये इति संकल्प्य | 
देवतान्तरप्रसङ्गादव्यकृतत्वे भूतशुद्धि प्राणप्रतिष्ठा स्वसंस्कारान्तं 
कर्म तत्र तत्र नियुक्तापरसकलमन्त्रास्थाने विद्यामेव प्रस्तुतां विनियोज्य कृत्वा | 
मातृका षडङ्गन्यासान्ते प्रस्तुतविद्यायाः प्रत्येकमन्तभागे एकैकं 
मातृकावर्णं तत्तत्स्थानेषु विन्यस्य | ह्रां हृदयाय नमः ह्रीं शिरसे स्वाहा | 
ह्रूं शिखायै वषट् |

प्. १३१ब्)

हरिं कवचाय हुं | ह्रौं नेत्राय वौषट् | ह्रः अस्त्राय फडिति 
मन्त्रान्स्वस्याङ्गुष्ठादिषु हृदयादिषु विन्यस्य | ह्रींशिह्रीं आवृत्याकर्णयोः 
ह्रींवाह्रींत्वचि | ह्रींदूरीं आवृत्या नेत्रयोः ह्रींत्यैह्रींजिह्वायां | ह्रींनह्रींघ्राणे | 
ह्रींमः ह्रींमनसीति मन्त्रवर्णान्विन्यस्य | ह्रींशिवादूत्यै नमः इति सप्ताक्षर 
सम्पूर्णमन्त्रेण त्रिधाव्यापकन्यासं कृत्वा | आवाहनादि कुर्यात् | तद्यथा | 
त्रिखण्डा मुद्राप्रदर्शनपूर्वकं अञ्जलिगृहीतरक्तपुष्पपुञैः मूलाधारादि 
ब्रह्मरन्ध्रान्तव्याप्त प्रस्तुतनित्या तेजो वहन्नासामार्गेण संक्रान्तं 
तत्पुष्पाञ्जलिप्रक्षेपण तत्प्रस्तुतचक्रविन्दावागतं भावयन्नेव 
सम्पूर्णमूलांते भो शिवादूती नित्ये इहचक्रे आवाहिता भवेति संप्रार्थ्य 
आवाहनं कृत्वा तत्तेजः 
किरणान्कांश्चिद्वक्ष्यमाणस्थानप्रसृतान्नाथायुधावरणरूपतया 
परिणतान्विभाव्य | मध्यस्थं तेजः पुञ्जमेवं रूपतया परिणतं ध्यायेत् 
किरणान्कांश्चिद्वक्ष्यमाणस्थानप्रसृतान्नाथायुधावरणरूपतया 
परिणतान्विभाव्य | मध्यस्थं तेजः पुञ्जमेवं रूपतया परिणतं ध्यायेत् | 
तच्च रूपं ध्यान श्लोकावगतं यथा | 
निदाद्यकालमध्याह्नदिवाकरसमप्रभाम् | नवरत्नकिरीटां च 
त्रीक्षणामरुणाम्वराम् | नानाभरणसंभिन्नदेहकान्तिविराजिताम् | 
शुचिस्मितामष्टभुजांस्तूयमानां महर्षिभिः पाशं स्वेटं 
गदांरत्नचषकं वामवाहुभिः दक्षिणैरङ्कुशंखड्गंकुठारंकमलं 
तथा | दधानां साधकाभीष्टदानोद्यमसमन्वितामिति |

प्. १३२अ)

नानायुधावरणशक्तीनामयीदृशंमेवध्यानं | 
आयुधांशेस्वस्वलाञ्छितमौलिकत्वमधिकं | ततः प्रस्तुतविद्यांते भो 
शिवादूतीनित्ये इहचक्रे स्थापिता भव | पुनरष्टादशवर्णांते सन्निरुद्धाभव | 
पुनरष्टादशवर्णांते अवगुण्टिताभवं | पुनरष्टादशवर्णांते सन्निधापिता 
भवेति तत्तन्मुद्राप्रदर्शनपूर्वकं सम्प्रार्थ्य | प्राणप्रतिष्ठाविद्यायाः 
कराङ्गन्यासौ कृत्वा अमुष्याः शिवादूतीनित्यायाः प्राणा इहचक्रे प्राणा 
इत्येवमादिरूपप्राणप्रतिष्ठाविद्यायाप्राणान्प्रतिष्ठाप्य | द्वादशोपचारै 
समर्चयेत् | तन्मन्त्रा यथा | सम्पूर्णविद्यांते शिवादूतीनित्यायै माद्यं 
कल्पयामीति मन्त्रेण सामान्यार्घ्योदकेन पाद्यमुत्सृज्य | मूलविद्ययापदयोः 
पाद्यं निवेदयेत् | एवमेव पाद्यपदमपहाय तत्स्थाने अर्घ्याचमनादि 
पदप्रक्षेप निष्पन्नमन्त्रैरर्घ्याचमनादिकमुत्सृज्य | प्रस्तुत 
मूललविद्ययाशीर्षमुखादिषु निवेदयेत् | इत्थं रीत्या पाद्यादि 
ताम्बूलान्तद्वादशोपचारैः सम्पूज्य | त्रयोदशोपचारमनुसरेत् | तत्प्रकारो यथा 
| देवी पृष्टभागे | ह्रीं श्रीं प्रकाशानन्दशक्तिपादुकां पूजयामीति मन्त्रेण 
देवी निकटदेशंगतप्रथमपङ्क्तेरुत्तरभागे प्रकाशानन्दनाथं सम्पूज्य | 
प्रकाशेति अक्षरस्थाने विमर्शेति आनन्देति श्रीज्ञानेति श्रीसत्येति श्रीपूर्णेतिः 
स्वभावेति |

प्. १३२ब्)

प्रतिभेति सुभगेति त्र्यक्षरपदाष्ठकं प्राक्षिप्य 
सम्पन्नषोडशाक्षरमन्त्रैस्तत्तत्स्थानेषु नवापिनाथानभ्यर्च्य | 
पश्चिमद्वारस्य दक्षिणभागवीथ्यां | ह्रींश्रींविह्वलापादुकां पूजयामि | 
उत्तरभागवीथ्यां | ह्रीं श्रीं आकर्षिणीपा० वायव्ये | ह्रीं श्रीं लोलापा० 
उत्तरदिग्वीथ्यां | ह्रीं श्रीं नित्यापा० ईशाने | ह्रीं श्रीं मदनापा० पूर्वद्वारस्य 
उत्तरवीथ्यां | ह्रीं श्रींमालिनीपा० तस्य दक्षिणवीथ्यां | ह्रीं श्रीं विनोदापा० 
आग्नेये | ह्रीं श्रींकौतुकापा० दक्षिणदिग्वीथ्यां | ह्रींश्रींपुरापा० नैरृत्ये | 
ह्रींश्रींपुराणापादुकां पूजयामीति तत्तच्छक्तीरभ्यर्च्य | ह्रींशिवादूत्यै नमः 
शिवादूती नित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ह्रींश्रीं एताः 
शिवादूतीनित्या प्रथमावरणदेवताः पूजांन् गृह्णन्त्विति 
तत्पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दत्वा | अष्टदले देव्यग्रादिप्रादक्षिण्येन | 
ह्रींश्रींह्रींश्रीवागीशीपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींवरदापा० ह्रींश्रींविश्वापा० 
ह्रींश्रींविभवापा० ह्रींश्रींविघ्नकारिणीपा० ह्रींश्रींवीरापा० 
ह्रींश्रींविघ्नहरापा० ह्रींश्रींविद्यापादुकां पूजयामीति तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य | 
सम्पूर्णमूलविद्यांते शिवादूतीनित्यापादुकां पूजयामीति 
मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ह्रींश्रींएताः शिवादूतीनित्याद्वितीयावरणदेवताः 
पूजां गृह्णन्तिति तत्पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दत्वा | अष्टास्रे 
देव्यग्रकोणादिप्रदक्षिणतः ह्रींश्रींसुमुखीपादुकां पूजयामि |

प्. १३३अ)

ह्रींश्रींसुन्दरीपा० ह्रींश्रींसारापा० ह्रींश्रींसुमनापा० ह्रींश्रींसरस्वतीपा० 
ह्रींश्रींसमयापा० ह्रींश्रींसर्वगापा० ह्रींश्री०सिद्धापा० इति तत्तच्छक्तीः 
सम्पूर्णविद्यांते शिवादूतीनित्यापादुकां पूजयामीति 
मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ह्रींश्रींएताः शिवादूतीनित्यातृतीयावरणदेवताः 
पूजां गृह्णन्त्विति तत्पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दत्वा | षट्कोणे देव्यग्रकोणतः 
प्रदक्षिणं | ह्रींश्रींहाकिनीपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींराकिनीपा० 
ह्रींश्रींलाकिनीपा० ह्रींश्रींकाकिनीपा० ह्रींश्रींसाकिनीपा० ह्रींश्रींडाकिनीपादुकां 
पूजयामीति तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य | ह्रींश्रींसम्पूर्णविद्यांते 
शिवादूतीपादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ह्रींश्रींएताः 
शिवंदूतीचतुर्थावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति तत्पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं 
दत्वा | षट्पत्रेषु देव्यग्रदलादि प्रदक्षिणं | ह्रींश्रींमनोन्मनीपादुकां 
पूजयामीतित्तच्छक्तीः सम्पूज्य | सम्पूर्णविद्यांते शिवादूतीपादुकां 
पूजयामीतिमध्यस्थदवीमभ्यर्च्य | ह्रींश्रींएताः 
शिवादूतीनित्यापञ्चमावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति तत्पूजार्पण 
पुष्पाञ्जलिं दत्वा | त्रिकोणपार्श्वयोर्वामाधारहस्तसमीपदेशमारभ्य 
दक्षिणाधरहस्तसमीपदेशान्तं स्थानाष्टके ह्रींश्रींरत्नचषकायनमः 
ह्रींश्रींगदायैनमः ह्रींश्रींखेटाय नमः 

प्. १३३ब्)

ह्रींश्रींपाशायनमः ह्रींश्रींअङ्कुशायनमः ह्रींश्रींखड्गायनमः 
ह्रींश्रींकुठारायनमः ह्रींश्रींकमलायनमः इत्यायुधानि सम्पूज्य | 
त्रिकोणाग्रकोणादि प्रदक्षिणं | ह्रींश्रींइच्छाशक्तिपादुकां पूजयामीति 
मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ह्रींश्रींएताः शिवदूतीषष्ठावरणदेवताः पूजां 
गृह्णन्त्विति तत्पूजार्पण पुष्पाञ्जलिं दद्यात् | इत्युपचार त्रयोदशसंख्यं 
निर्वर्त्य शिष्टमुपचारत्रयं यत्किञ्चित्त्स्तोत्रपाठतर्पणनमस्कारात्मकं 
निर्वर्त्य सहस्रैकविंशत्युत्तरशतशतान्यतमसंख्ययाकरन्यास हृदयादिन्यास 
वर्णन्यास व्यापकन्यास संपुटितं यथास्यात्तथा नित्यजपान्ते 
तदभेदभावनात्मक निवेदनं विधाय | प्रोक्त 
होमविधिपूर्वकमाज्यादिसामान्योक्तद्रव्यैः षोडशसंख्यया 
नित्यजपदशांशसंख्यया च मूलविद्ययाप्रस्तुतया हुत्वा | 
देवीपूजास्थानभूतविन्दावेव वह्निभाविततेजः संयोज्य | विन्दावागतां देवीं 
पुनः पञ्चोपचारैः सम्पूज्य कुरु कुल्लासप्ताक्षार्या बलिं दत्वा 
कर्पूरगर्भवर्त्यादिनानीराज्यक्षमाप्य 
शक्त्युत्थापनमुद्रयातत्तच्छक्तिरूपतयापरिणतकिरणान्मध्यस्तदेवीरूपतया-
परिणततेजः पुञ्ज एव विलीनान्भावयित्वा खेचरीमुद्रया देवीरूपं तेजः पुञ्जं 
स्वात्मन्युद्वास्य पूर्ववत् कराङ्गन्यास वर्णन्यासौविधाय देवीस्तोत्रगुरुस्तोत्रे 
पठित्वा विरमेत् | दीक्षायां तु विशेष उक्त एव ||

प्. १३४अ)

इत्थं प्राप्तदीक्षोभ्यस्त पूर्वोक्त पूजाप्रकारकश्च साधकः 
प्रयोगसिद्धिकामनार्या विद्यासाधनप्रकारमनुसरेत् | पूर्वोक्त एवा 
न्यूनानतिरिक्तस्तत्साधनविधिः सपस्त्वत्रदंशलक्षसंख्यः 
प्रत्यनावृत्ताक्षरं लक्षसंख्याया उक्तत्वात् | कलियुगे तच्चतुर्गुणं 
चत्वारिंशल्लक्षरूपं होमादि द्रव्यमपि विशेषतोनुपात्ततया 
सामान्यशास्त्रप्राप्तमेव | इत्थं साधित विद्योपि गुरोराज्ञया परोपकोरार्थमेव 
प्रयोगानाचरेत् | न तु धनलोभादिनानि सिद्धं कर्मप्रयोगतः कुर्यात् || 
अथैतन्नित्यायात्रयोगाः समंस्यादश्नुतत्वादिति न्यायेन 
समभागकमधुमिश्रितगुग्गुलुहोमतो वनितावशे भवन्ति | 
नारिकेलफलगुडयोर्मिश्रितयोर्होमाल्लक्ष्मीलाभः आज्यप्लुतस्य कह्लारस्य 
दुग्धप्लुतस्यरक्तोत्पलस्य त्रिमध्वक्तचम्पकपुष्पस्य त्रिमध्वक्तवकुलपुष्पस्य च 
होमान्महालक्ष्मीलाभः त्रिमध्वक्तमधूकपुष्पहवनात्स्वस्यविवाहार्थे 
कन्यालाभः माहिषधृतैर्होमान्महिषीलाभः अजाघृतैर्होमतो अजालाभः 
गव्यघृतहोमतोगोलाभः अन्नहोमतोन्नलाभः 
रक्तकरवीरपुष्पैस्तदलाभेश्वेतकरवीरपुष्पैरपि 
त्रिमधुराप्लुतैर्होमादेकविंशतिदिनाभ्यन्तरे महालक्ष्मीप्राप्तिः स्यात् | 

प्. १३४ब्)

छागमांसस्य त्रिमधुराप्लुतस्य होमात् स्वर्णलाभः 
दुग्धाभ्यक्तछागमांसस्य मण्डलमभिव्याप्यशनसहस्रान्यतरसंख्यया 
नित्यं होमतः शस्यपूर्णभूमिलाभः स्यात् | त्रिमध्वभ्यक्त 
पद्माक्षहोमतस्त्रिदिनमभ्यस्ताल्लक्ष्मीलाभः || 

इति होमप्रयोगः ||

शालीतण्डुलपिष्टेन शर्करयायुतेन वक्ष्यमाणविधिना पुत्तलीं निर्माय 
रात्रौघृततैलाभ्यांमिलिताभ्यां पाचयित्वा दिवाकिञ्चिदप्यबक्ष्यन्शतादि 
संख्ययाभिमन्त्रितां पुत्तलीं रात्रौ भक्षयेत् | एवं सप्तरात्रमभिव्याप्य 
पुत्तलीनिर्माणादि भक्षणान्तः प्रयोगमाचरतः साधक्स्य दासवत्स्ववशीभूय 
धनैप्राणैश्च नरनारी नृपा वशीभूयोपकारपराःस्युः इति 
वऽस्येकर्मणिपुत्रलीप्रयोगः || 

अथैतन्नित्यायन्त्रप्रयोगाः ||

अत्र विद्याया अनावृत्ताक्षराणि हकार रकार चतुर्थस्वर शकार चकार दकार 
तकार यकार नकार मकारात्मकानि दशसंख्यानि | तेषु प्रत्येकं 
षोडशस्वरयोगेषष्ट्यधिकैकशतं १९० वर्णा भवन्ति तैर्वक्ष्यमाणयन्त्राणि 
कार्याणि तथाहि पूर्वं द्व्यङ्गुलान्तरालकं समचतुरस्रद्वयं निर्माय 
तद्द्वयाभ्यन्तरे सान्तरालं वृत्तद्वयं कृत्वा | 
तयोरभ्यन्तरेभ्यन्तरररेखास्पृष्टास्पृष्टिकया भूपुरद्वयेन 
दिकोणकविदिक्कोणकेन वाष्टकोणंविधाय तदष्ठारचक्रकर्णिकायां 
सान्तरालं 

प्. १३५अ)

वृत्तद्वयं कुर्यादिति सिद्धे रेखामयचक्रे सर्वमध्ये 
साध्यसाधकादिनामयुतं मन्त्रस्यादि वीजभूतं मायाबीजं विलिख्य | 
तद्वहिर्वृत्तवीथ्यां विद्याया अवशिष्ट षडक्षराणि लिखित्वा | 
अष्ठारकोणेष्वष्टसुद्विद्धिक्रमेण विकृतवर्णान् ह हा हि ही प्रभृति हे है हो हौ 
हं हः इत्यन्त विकृतवर्ण षोडशकं लिखित्वा | वाह्यवीथ्यां 
वृत्तद्वयसम्पादितायां कामनानुरूपभूतवर्णानलिख्य | 
चतुरस्रद्वयकृतान्तराले पूर्वादिशि अकारादि द्वादशस्वरान्सवीन्दूनालिख्य | 
दक्षिणदिशि ओ औ अंश्चः इत्यक्षरचतुष्कं स विन्दुकं | ककारादि 
जकारान्तव्यञ्जनाष्टकं सविसर्गं विलिख्य | पश्चिमदिशि 
ऊकारादिनकारान्तव्यञ्जनद्वादशकं सविसर्गं लिखित्वा | 
उत्तरदिशिपादिसान्तव्यञ्जनद्वादशकं लिखित्वा क्षकारं अग्न्यादिकोणचतुष्के 
लिखेदिति सिद्धं प्रथमं यन्त्रं | यदि ह हा हि हीत्यादि षोडशकस्थाने र रा रि 
रीत्यादि षोडशकं लिख्यते | तदा द्वितीयं अ आ इ ई इत्यादि षोडशकेन तृतीयं 
षोडशकेन चतुर्थं | व वा वि वीत्यादि षोडशक्न पञ्चमं | द दा दि दीत्यादि 
षोडशकेन षष्टं त ता ति तीत्यादि षोडशकेन सप्तमं | प पा पि पीत्यादि 
षोडशकेनाष्टमे | न ना नि नीत्यादि षोडशकेन नवमं | म मा मि मीत्यादि 

प्. १३५ब्)

षोडशकेन दशमं यन्त्रं भवति | तत्र प्रथमयन्त्रफलं यथा | 
क्वचित्समीचीनस्थाने गैरिकेण प्रथमं यन्त्रं लिखित्वा तत्रावाहन 
प्राणप्रतिष्ठादिपूर्वकं प्रतिसप्तमीं मण्डलं पञ्चविंशति 
दिनान्यमिव्याप्य वा प्रातः सन्ध्यायां शर्करापूपसहितदुग्धं नैवेद्यं | 
मध्याह्न सन्ध्यायां दधिसहितमोदनं नैवेद्यं | सायं सन्ध्यायां 
कदलीफलं दुग्धं च नैवेद्यं कृत्वा | त्रिसन्ध्यं पूजयत साधकस्य देवी 
प्रसादतः सर्वमभीष्टं सिद्ध्यति | द्वितीययन्त्रफलं यथा | दरदेन 
द्वितीययन्त्रं लिखित्वा प्रतिसप्तमीमण्डलादिकालमभिव्याप्य 
सुपक्वछागमांसमधुसहितान्नस्य नैवेद्यनिवेदनपूर्वकं प्रतिदिनं 
पूजयतः साधकस्य नृपावनिताश्च यन्त्रप्रयोगसमनन्तरकालमारभ्यैव न तु 
विलम्वेन यावज्जीवं न तु किञ्चित्कालमात्रं वशेस्युः तृतीययन्त्रफलं यथा | 
क्वचित् समभूमौ सिन्दूरैस्तृतीययन्त्रमभिलिख्य | तत्रावाहनादिपूर्वकं 
छागमांसमधुसहितान्ननैवेद्यनिवेदनपूर्वकं च 
मण्डलादिकालमभिव्याप्य नित्यं पूजयतः साधकस्य 
नानाप्रकाकान्सर्वेपिरिपवोवशीभवन्ति | चतुर्थं तत्फलं यथा | क्वचिद्भूमौ 
कुंकुमैश्च चतुर्थयन्त्रं लिखित्वा तत्र सप्ताहमभिव्याप्य 
छागमांसमधुयुक्तान्ननिवेदनपूर्वकंमावाहनप्राणप्रतिष्ठादि-
पूर्वकं 

प्. १३६अ)

च प्रतिदिनमुक्तप्रकारेण प्रस्तुतनित्यां पूजयतः साधकस्य 
सकलापन्निवृत्तिर्भवति | पञ्चमयन्त्रफलं यथा | क्वचिच्छुद्धायां भूमौ 
श्रीखण्डेनामृतापरपर्षाय षकारषोडशकघटितं पञ्चमं यन्त्रं 
लिखित्वा तत्रावाहनादिपूर्वकं 
पायसकदलीफलशर्कराघृतानांनैवेद्यनिवेदनपूर्वकंमासमभिव्याप्य 
सन्धात्रये प्रत्येकमर्चयतः साधकस्य सर्वेरोगानश्यन्ति सुखपूर्वकं 
चिरजीविता च स्यात् | पञ्चमस्यास्य यन्त्रोपरि यथाविधिकलशं स्थापयित्वा | तत्र 
सर्वमङ्गला पूजाचक्रचिन्तनादि तदुद्वासनान्तकर्मकलायांते पुनरेतन्नित्या 
प्रस्तुतैलच्चक्रचिन्तनादि सावरण पूजा तदुद्वासनान्तकर्मणः प्रान्ते 
कलऽसजलैरभिषिक्तः साधकोपि रोगमुक्तः सुखवांश्चिरञ्जीवी च स्यात् | दक्षिणा तु 
सर्वस्वादिरूपा अन्तनोभिषेकुः सन्तोषणपर्यन्ता आवश्यकी | षष्टयन्त्रफलं 
यथा | कर्पूरसंयुक्त श्रीखण्डेनमसृणशिलातलेपलाशादिपीठे 
सुधासंस्कृतभूतलेवा षष्ठमिदं यन्त्रमालिख्य | आवाहन प्राणप्रतिष्ठादि 
पूर्वकं ओदनव्यञ्जनघृतपायसापूपनिवेदनपूर्वकं मण्डलादि 
कालावधितिसृषुसन्ध्यासु 

प्. १३६ब्)

प्रत्येकमर्चयित्वा उक्तेष्वेव पूजास्थानेषु त्रिषु एकत्रस्थित्वा न तु 
पूजास्थानाविरिक्तस्थाने स्थित्वा सहस्रशतान्यतरसंख्यया प्रस्तुतविद्यां 
जपतः साधकस्य प्रयोगसमाप्तसमनन्तरं एकविंशतिदिनाभ्यन्तर एव अत्यन्तं 
भयकरादप्यभिचार ज्वरान्मुक्तिर्भवति | सप्तमयन्त्रफलं यथा | ताम्रपत्रे 
सप्तमं यन्त्रमुत्कीर्य तत्रावाहनप्रतिष्ठादि पूर्वकं देवीं पूजयित्वा 
यस्मिन्मन्दिरे तद्यन्त्रं स्थाप्यते तत्राति स्थिरालक्ष्मीर्वसति | अष्टमयन्त्रफलं 
यथा | राजंतपत्रे समुत्कीर्यावाहनप्राणप्रतिष्ठादिपूर्वकं पूजयित्वा 
तद्यन्त्रं धारयतः पुंसः सर्वाः सम्पदा भवन्ति | नवमयन्त्रफलं यथा | 
सौवर्णपत्रे नवमयन्त्रमुत्कीर्य प्रतिष्ठा पूजादिपूर्वकं स्वबूषणमध्ये 
कवचे वा धारयतेपि सर्वसम्पत्तिः दशमयन्त्रफलं यथा | दशमं यन्त्रं 
कामनावशेन भूर्जपत्रं ताम्रपत्र राजतपत्र सौवर्णपत्रान्यतमस्थाने 
दऽसमं यन्त्रमालिख्य | तन्मध्ये स्वाभीप्सितमभिलिख्य तत्कार्यस्य मनसा 
स्मरणं कुर्वन्नेव तत्रावाहनप्राणप्रतिष्ठादिपूर्वकं प्रस्तुतनित्यापूजयतः 
साधकस्य सर्वमप्यभीष्ठं मण्डलाभ्यन्तरे सिद्ध्यति समुदितं 
दशयन्त्रनिष्पादितैकयन्त्रफलं यथा |

प्. १३७अ)

भूर्जपत्रेति विस्तृते तत्तदुक्तद्रव्यैः क्रमेण दशाप्युक्त यन्त्राणि लिखित्वा | 
सिक्यमयेपात्रे मधुनापूरिते गुलुकीकृत सकल यन्त्राधार भूर्जपत्रं 
निक्षिप्यैकविंशति दिनावधि तत्रतिसृष्वपि सन्ध्यासु रक्तपुष्पादिभिः पूजांते 
साध्यस्थितिदिगभिमुखो भूत्वा | कण्ठे पाशेन वध्वा स्वपादयोः 
प्रस्तुतदेवतायापातितं दासोहंते भवामीतिवादिनं मौलौ वद्धाञ्जलिं च 
स्वसाध्यं ध्यायन्नेव सहस्रशतान्यतरसंख्यया प्रस्तुतविद्यां जपतः 
साधकस्य सर्वेप्युद्देश्यजनावशे भवन्ति | यदि तु पूर्वोक्तमेव भूर्जपत्रे 
स्ववलिखनद्रव्यलिखितयन्त्रदशकं सन्ध्यायां खदिराङ्गारेण 
किञ्चित्तापयित्वा पूर्वोक्त मधुपूर्ण सिक्थपात्रे प्रक्षिप्यते | तदा स्वकुलधर्मं 
परगृहगमनागमनाभावपालनरूपं स्त्रीस्वभावप्राप्तलज्जां 
अत्यल्पकालस्थापि सौख्येन वहुकाल 
भोग्ययमयातनातिर्यग्योनिपातादिपरमदुःखं न सोढुमुचितमित्यादि विवेकं च 
दूरतोपहाय युवती स्त्री साधकस्य किङ्करी भूत्वा तिष्ठेदिति ||

इति शिवादूतीनित्याप्रस्तावः ||

अथत्वरितानित्याप्रस्तूयते ||

क्वचित् समायां भूमौ हस्तमात्र प्रमाणायां दरदादिना द्व्यङ्गुलान्तरालक

प्. १३७ब्)

चतुरस्रद्वयेन पश्चिमदिशिद्वारशाखोपेतं भूपुरं निर्माय 
तदन्तश्चतुरङ्गुलान्तरालकं वृत्तद्वयं कृत्वा तदन्तर्वीथ्यामष्टदलं 
कमलं कृत्वा तत्कर्णिकायां विन्दुं रचयेदितिति कर्तव्यताकं नित्यपूजाचक्रं 
निर्माय | तत्रोक्तविधिकलशस्थापन 
सर्वमङ्गलार्चनाचक्रचिन्तनपूर्वकसावरणतत्पूजनादितदुद्वासनान्तकर्म-
कलायांते पुनस्तत्कलशजलान्तरेवप्रस्तुतप्रस्तुतप्रधाननित्यास्थानभूतविन्दोः 
कलशाक्रान्ततयाधोलिखितमपि चक्रं विचिन्त्य | तत्र दीक्षाङ्गपूजादीक्षांतः 
प्रथमदिनेनुष्ठातव्या | ततश्च नृत्यगीताद्युत्सवेनतांरात्रिमतिवाहयेत् | 
तदङ्गभूतनित्यपूजा तु द्विविधा | 
सुवर्णरजतताम्रस्फाटिकादयदादिषूत्कीर्णयन्त्रे प्रोक्तरूपे श्रीचक्रोक्तप्रकारेण 
प्रतिष्ठितप्राणके एकाभूमावभिलिखिते परेति | तत्सर्वपूजाप्रकारो यथा | 
सुगन्धितैलाभ्यङ्गसुगन्धिसलिलस्नान | प्रातःकृत्याद्यन्ते 
देवतान्तरप्रसङ्गादेवानुष्ठितभूतशुद्ध्यादिकोऽत एव 
विशुद्धदेहवदनःसाधकोरक्तवस्त्रचन्दनाभरणभूषितो भूत्वा 
यागमण्डपमागत्य | कूर्मचक्रशुद्धस्थानं उक्त 
विद्याचतुष्काभ्यर्चितरक्तकावलाद्यासनोपरि प्रस्तुतविद्यया स्वस्तिक 
पद्मान्यतरासनमवल्म्ब्य | समासीनोविद्ययाचमनप्राणायामौ विधाय | 

प्. १३८अ)

षोडशार्ण मन्त्रेण वलिं दत्वा | स्वशिरसि नवापिनाथान् स्वगुरुक्रमतः 
स्वस्वमन्त्रैरेककथितरूपैरभ्यर्च्य | तत्स्तोत्रं पठित्वा तदाज्ञया 
पूजामारभेत स्वनाथं स्वोपास्य नित्यामयं स्वत्मानं च स्वनाथमयं 
स्वनित्याविद्यां च स्वोपास्यमयीमिति स्वविद्यानित्यानाथानां स्वात्माभेदं 
भावयित्वा स्वनित्यानित्यपूजाचक्राधारसिंहासनादेरुपरि 
तद्वर्षभेदभिन्नदेशकालादिकसमस्तगुप्तप्रकटसिद्धयोगिनि 
चक्रान्ताष्टत्रिंशत्पीठदेवताः सम्पूज्य | पूजाचक्र स्वात्मनोर्मध्ये 
साधारं गोरोचनाकर्पूरकुङ्कुमागुरुकस्तूरीवासितजलपूर्णं सुवर्णादि 
पञ्चकान्यतममयं सामान्यार्घ्यपात्रंनिधाय | तत्र कुलसुन्दरीवीजत्रयेण 
क्रमेण वह्निसूर्यचन्द्ररूपत्वमाधारपात्रजलानां रोचनादिपञ्चकस्य 
पृथिव्यादि पञ्चभूतात्मकत्वं च विभाव्य | 
तज्जलप्रस्तुतपूजाचक्रयोरैक्यभावनांतेतज्जल प्रस्तुतविद्ययोरैक्यं विभाव्य | 
प्रस्तुतविद्ययादशवारमभिमन्त्र्य | षडङ्गमन्त्रैः षडङ्गदेवताः सम्पूज्य | 
संस्कृत सामान्यार्घ्योदकेन स्वात्मानं सामान्यार्घ्यपात्रत 
उत्तरोत्त्रभागतपाद्यार्घ्याचमनस्नानजलानि स्वस्वपात्रगतानि | एवं च 
दक्षिणभागगतानि गन्धाक्षतपुष्पधूपदीपनैवेद्यताम्बूलानि च 
प्रस्तुतविद्यया प्रत्येकं संप्रोक्ष्य |

प्. १३८ब्)

पुनर्विद्यया प्राणानायम्य सामान्यार्घ्योदकं दर्व्याहस्ते पुष्पादि युक्ते 
गृहीत्वा | देशकालगोत्रराशिनामकामनान्तमुल्लिख्य | यथाबुद्धि नियोगं 
विधिनात्वरिता नित्यापूजां करिष्ये इति संकल्प्य हस्तजलं भूमौ प्रक्षिपेत् ततश्च 
देवतान्तरोपासनायामप्यकृतभूतशुद्ध्यादिस्वसंस्कारान्तकर्मकत्वे तत्र तत्र 
विनियुक्तमन्त्रान्तरस्थाने प्रस्तुतविद्यामेव प्रयोज्य | 
एतदवसरएवतत्कर्मानुष्ठाय | मातृका षडङ्गन्यासान्ते प्रस्तुतविद्यांते 
एकैकं मातृकार्णं तत्तत्स्थानेषु विन्यस्य | खेचहृदयायनमः चछेशिरसे 
स्वाहा | छेक्षः शिखायै वषट् | क्षः स्त्री कवचाय हुं | स्त्रींहुंनेत्रायवौषट् | 
हूं क्षे अस्त्रायफडिति मन्त्रान्स्वस्याङ्गुष्ठादिषु हृदयादिषु च विन्यस्य | ह्रीं ओं 
ह्रीं शिरसि | ह्रीं हुं ह्रीं भाले | ह्रीं खें ह्रीं कण्ठे | ह्रीं च ह्रीं हृदये | ह्रीं छे ह्रीं 
नाभौ | ह्रीं क्षः ह्रीं मूलाधारे | ह्रीं स्त्री ह्रीं आवृत्या ऊर्वोः ह्रीं ह्रीं 
आवृत्याजान्वोः ह्रीं क्षें ह्रीं आवृत्याजङ्घयोः ह्रीं फट् ह्रीं 
आवृत्यापदयोरितिवर्णान्विनस्य | ओं ह्रीं खेचछेक्षः स्त्री हूं क्षे ह्रीं फट् इत्येवं 
रूप सम्पूर्णमूलविद्यया त्रिधा व्यापकन्यासं कृत्वा आवाहनादिकमनुसरेत् | 
तद्यथा त्रिखण्डामुद्रामनुसर्त्याजलौरक्तपुष्पाणिनिधाय | तत्र मूलाधारादि 
ब्रह्मरन्ध्रान्तव्याप्त तेजो वहन्नासामार्गेणविश्रान्तं तत्प्रक्षेपतः 
प्रस्तुतचक्रविन्दुचक्रान्तं विभावयन्नेव |

प्. १३९अ)

सम्पूर्णमूलविद्यांतेभोत्वरितानित्ये इहचक्रे आयाहिता भवेति 
सम्प्रार्थ्यावाहनं विधाय | तत्तेजः 
करान्कांश्चिद्वक्ष्यमाणस्थानप्रसृतान्नाथायुधावरणशक्तिरूपतयापरिणत
अन्विभाव्य | मध्यस्थतेजःपु~जं ध्यानावगतरूपतयापरिणतं ध्यायेत् | 
ध्यानावगतस्वरूपं यथा | श्यामवर्णां शुभाकारांरूपयौवनशालिनी | 
द्विद्विक्रमादष्टनागैः कल्पिता भवनो ज्वलाम् | 
ताटङ्कमङ्गदंतद्वद्रसनांनूपुरंचतैः 
विप्रक्षत्रियविट्शूद्रजातिमिर्भीमविग्रहैः 
पल्लवांशुकसंवीतांशिखिपिच्छकृतैः शुभैः 
वलयैर्भूषितभुजांमाणिक्यमुकुटोज्वलाम् | बर्हिवर्हकृतापीडांतच्छत्रां 
तत्पताकिनीम् | गुञ्जागुणलसद्वक्षः कुचकुङ्कुममण्डलाम् | त्रिनेत्रां 
चारुवदनां मन्दस्मितमुखाम्बुजाम् | 
पाशाङ्कुशवराभीतिलसड्भुजचतुष्टयामिति | 
यथायुधावरणशक्तीनामपीदृशमेव ध्यानं | 
स्वस्वाकारलाञ्छितमौलिकत्वमायुध्यंशेधिकं | ततः 
प्रस्तुतविद्यांतेभोत्वरितानित्ये इहचक्रे स्थापिता भव | पुनर्द्वाविंशतिवर्णांते 
अवगुण्ठिता भव | पुनर्द्वाविंशतिवर्णांते सन्निधापिता भवेति 
तत्तन्मुद्राप्रदर्शनपूर्वकं स्थापनादि चतुष्कं सम्प्रार्थ्य | 
प्राणप्रतिष्ठाविद्यायाः कराङ्गन्यासौ कृत्वा 

प्. १३९ब्)

अमुष्यारुवरिता नित्यायाः प्राणा इहचक्रे प्राणा इत्यादिरूप प्राणप्रतिष्ठा 
विद्यया प्राणप्रतिष्ठां कृत्वा द्वादशोपचारैः पूजयेत् | तन्मन्त्रयथा | 
सम्पूर्णद्वादशाक्षरविद्यांते त्वरिता नित्यायै पाद्यं कल्पयामीति मन्त्रेण 
सामान्यार्घ्योदकेन पाद्यमुत्सृज्य | प्रस्तुतविद्यया पाद्यं पदयोर्निवेदयेत् | 
एवमेव पाद्यपदस्थानेर्घ्याचमनादि पदप्रक्षेप 
निष्पन्नमन्त्रैरर्घ्याचमनादिकमुत्सृज्य | प्रस्तुतविद्यया शिरोमुखादिषु निवेदयेत् | 
अनयादिशापाद्यादि ताम्बूलान्त द्वादशोपचारैः सम्पूज्य | त्रयोदशोपचार 
मनुसरेत् | तत्प्रकारो यथा | देवीपृष्टभागे स्वस्वमन्त्रैरेव तत्स्थान 
प्रक्षिप्तपदकैः प्रकाशविमर्शानन्द श्रीज्ञानश्रीसत्यश्रीपूर्णस्वभाव 
प्रतिभसुमगनामकनवनाथानभ्यर्च्य | सुवर्णंवेत्रवेल्लत्कराम्बुजत्वं 
जयाविजययोरधिकं ध्यात्वा | पश्चिमद्वारस्य दक्षिणोत्तरपार्श्वयोः 
ह्रींजयापादुकां पूजयामि | ह्रींविजयापादुकां पूजयामीति सम्पूज्य | 
सम्पूर्णविद्यांते त्वरिता नित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | 
ह्रींश्रीएतेत्वरितानित्याप्रथमावरणदेवते पूजां गृह्णत इति पूजार्पण 
पुष्पाञ्जलिं दत्वा | कृष्णवर्णं गदापाणिंवर्वरोर्द्ध्वशिरोरुहम् | किंकरं 
देव्याग्रतो ध्यात्वा | ओं किङ्करायनमः इति सम्पूज्य | मूलमन्त्रांते त्वरिता 
नित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य |

प्. १४०अ)

ह्रीं श्रीं एषा द्वितीयावरणदेता पूजां गृह्णात्विति तत्पूजार्पण पुष्पाञ्जलिं 
दत्वा | देव्यग्रदलस्याष्टदलकमलसम्बन्धितोग्रभागे देवी 
समानरूपवस्त्राभरणां आयुधांशेशरचापधरामत एव विलक्सणां 
द्विभुजां च फट्कारीशक्तिं ध्यात्वा | फट्फट्कारीपादुकां 
पूजयामीत्येकादशाक्ष्रमन्त्रेणतां पूजयित्वा | मूलमन्त्रांते त्वरिता 
नित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ह्रींश्रीं एषा 
तृतीयावरणदेवतापूजां गृह्णात्विति तत्पूजार्पण पुष्पाञ्जलिं दत्वा | 
अष्टदलेष्वग्रतः प्रादक्षिण्येन हुंहुंकारीपादुकां पूजयामि | 
खेंखेचरीपादुकां पूजयामि | चंचण्डापादुकां पूजयामि | 
छेंछेदनीपादुकां पूजयामि | क्षःक्षपणीपादुकां पूजयामि | 
स्त्रींस्त्रीकारीपादुकां पूजयामि | हूंहूंकारीपादुकां पूजयामि | 
क्षेंक्षेमकरीपादुकां पूजयामीति तच्छक्तीः सम्पूज्य | कर्णिकायामेव 
देवीपार्श्वयोर्वायव्यादिवामक्रमतः ह्रींश्रींअमीतयेनमः ह्रींश्रींवरायनमः 
ह्रींश्रींपाशायनमः ह्रींश्रींअङ्कुशायनमः इति सम्पूज्य | मूलमन्त्रांते 
त्वरिता नित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | 
ह्रींश्रींएतारुवरितानित्याचतुर्थावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति 
पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दत्वा | त्रयोदशसंख्यमुपचारं निर्वर्त्य | 
शिष्टमुपचारत्रयं यत्किञ्चित्स्तोत्रपाठतणप्रणामरूपं निर्माय | 
अङ्गुष्ठादिन्यास हृदयादिन्यास वर्णन्यास व्यापकन्यासपुटितं यथास्यात्तथा 
सहस्रशतान्यतरसंख्ययानित्यजपंविधाय तदभेदभावनात्मकनिवेदनं 
कृत्वा तद्दशांशेन घृतादिभिः षोडशसंख्याहुतिपूर्वकं 
पूर्वोक्तहोमविधिसमनुसरणपूर्वकं च हुत्वा | देवीपूजास्थान भूतविन्दावेव 
वह्निभाविततेजः संयोज्य | पञ्चोपचारैः सम्पूज्य | ओंकिङ्करायनमः इति मन्त्रेण 
स्वसमानगणाकीर्णमण्डलस्थायकिङ्कराय पूर्वोक्त द्रव्यत एव वलिं दत्वा 
कर्पूरगर्भवत्पादिनानीराज्य क्षमाप्य | शक्त्युत्थापनमुद्रया 
तत्तच्छक्तिरूपतया परिणतकिरणानस्तकाले सूर्येव च किरणानिव 
प्रस्तुतप्रधानदेव्यामेवविलीनाञ्चवयित्वा | संगृहीत सकलकिरणांतां 
प्रधानदेवीं तु खेचरीमुद्रया स्वात्मन्युद्वास्य | पूर्ववत् कराङ्गन्यास 
वर्णान्यासौविधाय देवीस्तोत्र गुरुस्तोत्रे पठित्वा विरमेत् | दीक्षायांयो विशेषः 
सतूक्तप्रायः || 

इत्थं प्राप्तदीक्षः प्रयोगकामनायां विष्वासाधनप्रकारमनुसरेत् | स चोक्त 
एव | अत्रानावृत्ताक्षराणामेकादशसंख्यतया प्रोक्तरीत्या 
द्वादशाक्षरमन्त्रस्यानावृत्ताक्षरसंख्यलक्षजपकत्वस्य साधने प्राप्ततया 
प्रकृते एकादशलक्षजपः कृतयुगे प्राप्त इति प्रस्तुते युगे 
चतुश्चत्वारिशल्लक्षजपसंख्या बिल्वपत्र

प्. १४१अ)

फलसमिधामन्यतमतो जपदशांशतो होमः तर्पणद्रव्यं सामान्यमेव 
इत्थं साधित द्रव्योपि गुरोराज्ञयैव न स्वेच्छयावहूपकारकमेव न 
वित्तादिलोभादप्रतिसिद्धमपि प्रयोगमाचरेत् || 

अथैतन्नित्याप्रयोगाः ||

सहस्रशतान्यतरसंख्यया प्रकृतविद्याभिमन्त्रितचुलुकजलैः फणिभिर्दष्टस्य 
मुखं ताडयेत् तेन मृतकल्पोपिफणिदष्टो जीवितः स्यात् | किं वा पणिदष्टस्य 
कर्णद्वयेपि प्रस्तुतविद्यांशतादि संख्यया जपेत् | तेन मृतकल्पोपि उत्थितो भवेत् | 
किं वा शतादि संख्ययाभिमन्त्रितषष्ट्यासर्पदष्टस्य शिरसि ताडयेत् | तेन 
मृतकल्पोप्युत्थितस्यादिति || 

इति जपप्रयोगः || 

यथोक्तविधिकुण्डं कृत्वा तन्मध्ये स्वाभिमुखत्रिकोणरूपां योनिंविधाय 
तदन्तरग्निं स्थापयित्वा वक्ष्यमाणद्रव्यैर्हुतेदितिप्रस्तुतसर्वहोमसाधारणः 
सामान्यविधिः त्रिमध्वभ्यक्तैस्तिलसर्षपगोधूमशालितण्डुलधान्ययवैः 
समुदितैर्होमतोन्योन्यमभिश्रितैर्वाहोमात्सकलसमृद्धिः स्यात् | 
वकुलपुष्पचम्पकपुष्पाब्जकह्लाररक्तोत्पलकैरवमल्लिकाकृन्दमधूकपुष्पैः 
स्त्रिमध्वक्तैः समुदितैः परस्परममिश्रितैर्वा होमाल्लक्ष्मीलाभः स्यात् | 
अशोकपाटलविल्वजातीविचिकिल नीलोत्पल करवीरकर्णिकारपुष्पाणां 

प्. १४१ब्)

स्वयंविकसितानां त्रिमध्वक्तानां परस्परं मिलितानाममिलितानां वा 
होमाल्लक्ष्मीलाभः सौभाग्यं चिरजीवित्वं यशोनिधिलाभः परमपि 
स्वसमीहितफलं स्यात् | दूर्वात्रिकगुडूची पिप्पल वटारग्वध 
श्वेतार्कप्लक्षसमिधां 
त्रिमध्वभ्यक्तानामेकैकहोमात्समुदितहोमाद्वारोगनाशः स्यात् | इक्षु पर्व 
जम्बीरफलनारिकेलफलकदलीफलगुडशर्कराणां समुदितानामसमुदिताना वा 
त्रिमधुराभ्यक्तानां होमादचलालक्ष्मीः स्यात् | तद्भोक्तृता च स्यात् | यदि तु तिलादि 
शर्करान्त द्रव्याणां 
त्रिमध्वभ्यक्तत्वमपहायघृतमधुदुग्धाभ्यक्तत्वमाश्रित्य होमः क्रियेत तदा 
यावज्जीवं धनैः प्राणैश्च वनितावशे भवन्ति | अथ घृतमात्राभ्यक्तैर्होमः 
क्रियेत तदा भूपावशी भवन्ति | अथ केवलदुग्धाभ्यक्तैहोमः क्रियेत तदा 
उक्तातिरिक्तामर्त्यावशी भवन्ति | सर्षपतैलेन कारस्करकाष्ठदीपितवह्नौ होमतो 
वैरिमृत्युः सर्षपतैलाभ्यक्त वैरिनक्षत्रयोनिमांसहोमादपि वैरिमृत्युः 
विभीतककाष्ठप्रज्वालित वह्नौ वैरि नक्षत्रयोनिरुधिरपक्वं 
चरुमरुष्करघृताभ्यक्तं कृत्वा सर्पशीर्षरूपप्लुवा 
कृष्णवस्त्रोष्णीषवात्खड्गपाणिः क्रोधाक्रान्तचेताः साधकोर्द्धरात्रे शतादि 
संख्यया यदि जुहुयात्तदा वैरिमरणप्रतिवन्धसत्वेपि स्वमन्त्रसामर्थ्यवलेनैव 
वैरिणं मारयेत् |

प्. १४२अ)

कारस्करकाष्ठ प्रज्वालितानलेकारस्करफलपत्रयोर्द्वओरपि पृथक् पृथिक् 
सप्तरात्रमभ्यस्तात्सहस्रादिसंख्यहोमतो वैरिणो गजा अश्वाश्च रोगंप्राप्तुवन्ति 
| एवमारग्वधापरपर्याय चतुरङ्गुल सम्बन्धिफलपत्रयोः पृथक् पृथक् 
सप्तरात्रमभ्यस्तहोमाद्रिपूणां 
गजाश्वरथपदातिरूपचतुरङ्गवलंरोगपीडितमंवश्यमेव भवति || 

इति होम प्रयोगाः ||

अथ यन्त्रप्रयोगाः ||

पूर्वपश्चिमायता दक्षिणोत्तरायताश्च समानान्तरालाः परस्परसंभिन्ना 
द्वादशद्वादशरेखाः कृत्वा | एकविंशत्युत्तरैकशतकोष्ठानि सम्पाद्य 
तदीयरेखाग्रेषु सर्वेश्वपि प्रत्येकं त्रिशूलानि कृत्वा | सर्वमध्यकोष्ठे 
सर्वदिक्षु पञ्चपञ्चकोष्ठानि परित्यज्य षष्ठरूपे प्रणवं लिखित्वा | तदन्त 
साध्यसाधकादिनामलिखित्वा | ईशानादि सकलकोष्ठेष्वेकशोमायावीजलिखित्वा 
प्रणवादिकास्त्रान्तदशवर्णान्मन्त्रसम्बन्धिनः क्रमेण द्वादशावृत्याभिलिख्य 
| सिद्धमिदं यन्त्रं प्राणप्रतिष्ठापूर्वकपूजांते प्रस्तुतविद्यया सहस्रादि 
संख्ययाभिमन्त्र्य धारयतः साधकस्य श्रियो भवन्ति | कीर्ति सर्वस्त्रीणां 
स्वपतिगतवश्यता निरूपकत्वं विषशान्तिः 

प्. १४२ब्)

ग्रहोपद्रवशान्तिः उन्मत्तांताशान्तिः युद्धेषुजयः 
नरनारीनृपामात्यादीनांवश्यता च भवति | यन्त्रान्तरं यथा | 
पूर्वपश्चिमायतादक्षिणोत्तराः समान्तरालाः परस्पसंभिन्ना नवनवरेखाः 
कृत्वा | चतुःषष्टिकोष्ठकं यन्त्रं सम्पाद्य | तेषु चेशान 
कोष्ठमारभ्यपङ्क्तिचतुष्टये पश्चिमाभिमुखेन महालक्ष्मी मन्त्रं लिखित्वा | 
पुनर्नैत्यकोणमारभ्य पूर्वाभिमुक्येनतमेवानुषभलक्ष्मीमन्त्रं लिखेत् | 
मध्यगतचतुष्कमेव मध्यकोष्ठेमत्वा तत्र साध्यसाधकादिनामलेख्यं | 
वहिर्गतचतुरस्ररेखा संस्पृष्टाग्रकं यथास्यात्तथा प्रस्तुतविद्यां 
द्वादशाक्षरीं 
वषट्पदस्याधिकस्यप्रसादाच्चतुर्दशाक्षरीत्वमापन्नामभिलिह्यापि 
सम्पन्नमिदं यन्त्रं प्राणप्रतिष्ठा पूजामिमन्त्रणादिनासाधितं 
सद्वाह्वादिषु धारितं महालक्ष्मीकरं सर्वतो भद्रकरं च भवति | यत्र गृहे 
ग्रामेपुरे वा यन्त्रमिदं स्थाप्यते तत्रामङ्गलस्यकथापि न स्यात् 
काकथादुर्मङ्गलसम्बन्धश्चेति लक्ष्मीमन्त्रो यथा श्रीसामामायामासा 
श्रीसानोयाज्ञेज्ञेयानोसामायालीलालीलीयामायाज्ञेलालीलीलाज्ञेआ इति || 

यन्त्रान्तरं यथा | पूर्वपश्चिमायतादक्षिणोत्तरायताः समानान्तरालाः 
परस्परसंभिन्ना दशरेखाः कृत्वा एकाशीतिकोष्ठकं चक्रं निष्पाद्य सर्वतः 
पञ्चमरूपमध्यकोष्ठे टकारं लिखित्वा तदन्तः साध्यसाधकादिनामविलिख्य 
|

प्. १४३अ)

 पूर्वादि चतुर्दिक्षु प्रत्येकमधोधः क्रमेण प्रवेशगत्या सर्ववाह्यवीथ्याः 
पञ्चमं पञ्चमंकोष्ठमारभ्यजुंकारं सःकारे वकारं षडिति च लिखेत् | 
इत्थंरीत्या सप्तदशकोष्ठानि विनियुक्तानि | उर्वरितचतुःषष्ठिकोष्ठेषु 
पूर्ववदीशानमारभ्य महालक्षी सर्वतो भद्रमन्त्रमेकावृत्या लिखित्वा | 
नैरृत्यादि द्वितीयावृत्यालिखेदिति | तद्वहिः पूर्ववत् प्रस्तुतनित्यामंत्रं 
फट्कारहीनं वषट्सहितं अत एव त्रयोदशाक्षररतामापन्नंवेष्ट न क्रमेण 
लिखित्वा | तद्वहिर्वकारेणमालाकारं यथास्यात्तथा वेष्टयित्वा | वृत्तद्वयं 
तद्वहिः कुम्भाकारमूर्द्धमूर्द्धमुखकं निर्माय | तन्मुखो परिभागे 
अधोमुखमष्टदलंकमलं कुम्भमूलाधोमागमुपक्रम्य 
ऊर्द्ध्वमुखमपरमष्टदलंकमलं तथा कुर्यात् यथा स्वातः 
प्रक्षिप्तयन्त्रकस्य कुम्भस्य द्वाभ्यां कमलाभ्यां स्वान्तर्गता स्यात् इत्थं 
सिद्धमिदं यन्त्रं | स्वर्णरजतादिपत्रेषूत्कीर्णं कृत्वा यन्त्रस्य 
प्राणप्रतिष्ठादिपूर्वकं यन्त्रं सम्पूज्य | 
पुनस्तत्रावाहनप्राणप्रतिष्ठादिपूर्वकं प्रस्तुतनित्यामभ्यर्च्य | सहस्रादि 
संख्ययाभिमन्त्र्य| यत्र गृहग्रामनगरादिषु निखन्यते तत्र लक्ष्मीवृद्धिः 
तद्गत नराणां नीरोगता गोगजाश्वादि वृद्धिः स्यात् हस्तादिषु धारणतो 
भूतप्रेतपिशाचादिपीडानिवृत्तिरिति ||

प्. १४३ब्)

निग्रहयन्त्रं यथा | पूर्ववदेकाशीतिकोष्ठकं चक्रं कृत्वा तत्र सर्वतः 
पञ्चमरूपे मध्यमकोष्ठेस्वारकृतमिवत्वा तन्मध्ये 
साध्यसाधकादिनामलिखित्वा | वाह्यतः सर्वदिक्षु प्रत्येकं 
पञ्चमपञ्चमकोष्ठेषु चतुर्वीथीगतेषु क्रमेण भ्रूं क्षूं छ्रूं ह्रूमिति 
वीजचतुष्कं लिखित्वा | शिष्टेषु चतुःषष्ठिकोष्ठेषु ईशानकोष्ठतः 
पङ्क्तिक्रमेण कालीमन्त्रमानुष्टुभंलिखित्वा | 
निरृतिकोणमारभ्यप्रानुष्टुभमन्त्रं कृष्णकर्पटादावभिलिखेत् | ततोयकारेण 
वहिः सर्वमिदं यन्त्रंमभिवेष्ट्य पुनस्तमीवहिःरकारेणाग्निवीजेन वेष्टयेत् | इति 
सिद्धमिदं यन्त्रं ब्रह्मदण्डी विषाष्टकाम्पां मर्कटीकन्देन च वहिरालिप्य 
प्राणप्रतिष्ठां कृत्वा | कृष्णवस्त्रधरः खड्गपाणिः क्रोधाक्रान्तचेताः 
साधकः शत्रोरष्टमराशिलग्ने प्रस्तुतनित्याविद्यां जपन्नेव | विभीतकवृक्षविवरे 
किं वा वल्मीके किं वा ब्राह्म्यादिकाष्ठमातृप्रासादे अथवा शास्तुः प्रासादे 
श्मशाने वा निक्षिपेत् | तेन तद्देशे अलक्ष्मीः सर्वरोगाः मारीच नित्यं निवसेत् | 
कालीमन्त्रो यथा | 
कालीमाररमालीनमोक्षक्षमोनलीमामोदेतदतदेमोमारक्षतत्वत्वतक्षरो | 
यममन्त्रो यथा | 
यमावाटटवामायमाटमोटठमोठमावामोभूरिरिभूमोवाटटरीत्वत्व-
रीटटेति | यन्त्रान्तरमपि पूर्ववन्नवनवरिखाभिश्चतुः षष्ठिकोष्ठकं 
यन्त्रमभिरच्य |

प्. १४४अ)

तत्र मध्यचतुष्के साध्यसाधकादिनामलिखित्वा | ईशानकोष्ठमारभ्य 
कालीमन्त्रं लिखित्वा | पुनर्नैरृत्यकोणमारभ्यापि कालीमन्त्रं लिखित्वा | 
पूर्वोक्तयममन्त्रेण वेष्टनं कृत्वा यकाररकाराम्यांन् 
पुनर्वेष्टनद्वयमन्यदनुसरेत् | स्त्रीविषयकाभिचारेतु यममन्त्रस्य 
द्विधाकोष्ठेषु लिखनं कृत्वा कालीमन्त्रेण लिखनं कर्तव्यमिति | तदिदं यन्त्रं 
पूर्वोक्तरीत्या पूर्वोक्तशत्रुनिग्रहकरं भवति || 

अनुग्रह यन्त्रं यथा | अष्टदलं कमलं कृत्वा तत्कर्णिकायां 
मायावीजमभिलिख्य | तदन्तःप्रस्तुतविद्याया आद्यवर्नरूपं प्रणवं लिखित्वा 
तदन्तः साध्यसाधकादिनामलिकित्वा हुमादिक्षपर्यन्ताष्टाक्षराणि अग्रादि 
काष्ठपत्रेषु लिखित्वा | तदेतत्कमलं मायावीजेन वेष्टयित्वा | तद्वहि 
यन्त्राधारतषावृत्तद्वयेन कुम्भं कृत्वा तं च 
कुम्भमूर्द्ध्वाधोमुखकसलाभ्यां पुटीकृत्य प्राथमिकमिदं यन्त्रंन् 
प्रणवस्थाने हुंकारविन्यासे द्वितीयं यन्त्रं | खेकारादि 
फट्कारान्ताष्टापराक्षरविन्यासेन तृतीयादिदशंताष्टयन्त्रारायपराणीति 
सम्भूय दशयन्त्राणि सिद्ध्यन्ति | तत्र प्रथमयन्त्रतः सर्वरक्षा | द्वितीयतो विजयः 
तृतीयतो नरवश्यं | चतुर्थतो नारीगतवश्यतानिरूपकत्वलाभः 
नृपतत्स्त्रीपुत्रामात्यवश्यता पञ्चमतः 

प्. १४४ब्)

स्तम्भनं परसेनादेः षष्टतः लक्ष्मीलाभः सप्तमतः यशःप्राप्तिरष्टमतः 
स्वर्णलाभो नवमतः 
वासोलाभोदशमतोयन्त्राद्धारणपूजातदधितकलशाभिषेकादिभिरूपायैर्भवत्
इ || 

अथ विकृताक्षरयन्त्राणि || 

अत्रहि विद्यायां ओंकारः हकाररकारौ खकारः चकारः छकारः क्षकारः 
सकारलकारौ फकारौ चेत्येकादशानावृत्तवर्णाः तेषां प्रत्येकं 
षोडशस्वरयोगे षट्सप्तत्यधिकैकशतं विकृताक्षराणि भवन्ति | 
एतेषामेकैकयन्त्रे षोडशषोडशविकृताक्षरयोजनेन एकादशयन्त्राणि निष्पद्यन्ते | 
तथाहि चतुरङ्गुलान्तरालकं वृत्तद्वयं निर्माय | तदन्तराले षोडशदलकं 
कमलं निर्माय | तत्कर्णिकायां मायाबीजं तदन्तः 
साध्यसाधकनामदलेष्वग्रादि प्रदक्षिणं प्रथमादिक्रमप्राप्तं प्रणवस्य 
विकृताक्षर षोडशकं अ आ इ ई इत्यादिरूपं विविलिख्य | ततो वहिर्वृत्तमेकं कृत्वा 
ग्रहवृत्तसाहाययादेकं वीथीं निष्पाद्यत्संवीथीं मायावीजेनावेष्ट्य | 
तद्वहिर्मालाकारं यथास्यात्तथावकारेणावेष्ट्य | पूर्ववद्वृत्तद्वयेन 
पद्मद्वयपुटितं कुम्भं कुर्यादिति प्रथमयन्त्रं सिद्धं | एवं हकारादि 
ठकारान्तदशमन्त्रवर्णानां विकृतार्ण षोडशकैरपराणि दशेति 
सम्भूयैकादशयन्त्राणि सम्पन्नानि | तत्र पथमतो गजरक्षाः | 
द्वितीयतोश्वरक्षाः | तृतीयतो नृपरक्षा |

प्. १४५अ)

तुरीयतो राज्यमालनाधिकारक्षा | सेनारक्षावा | पञ्चमतोराज्यवेश्मोमयरक्षा | 
षष्ठतो राजसचिवरक्षा सप्तमतो नगररक्षा | अष्टमतः सर्वेषामपि गृहाणां 
रक्षा | नवमतो निखिलरोगार्तिशमनं | दशमैकादशयन्त्रयोः 
सेतिकर्तव्यताविशेषकं फलं | यथा दशमं यन्त्रं भूर्जपत्रे लिखित्वा 
लिङ्गाकारसिक्थपिण्डे तद्यन्त्रमन्तः प्रवेश्यशीतलतोयपूर्णघटेप्रक्षिप्य 
तत्सन्निधौ रोगिणं स्थापयित्वा | तत्र घटे प्रस्तुतनित्यां पूजयित्वा जीवकरेण 
रोगिणं स्पृशन्नेवतद्यन्त्रलिताक्षराणि फ फा फि फीत्येवमादीनि षोडश व 
मायावीजं वकारश्चेत्यष्टादशाक्षराणि सहस्रशतान्यतरसंख्यया जपेत् | 
एवं कृते प्रकारान्तरेणाप्रतीकार्योपि अभिवारकृत्यादिकृतो ज्वरः शीघ्रं रोगिणं 
विमुच्य प्रयोक्तारमेव प्रक्षपेत् | एषैवेति कर्तव्यता इदमेव 
फलमेकादशयन्त्रस्यापि जपेतु फफेत्यादिस्थाने ट टा टि टी इत्यादिकं 
विनिवेश्यमिति विशेषः इति ध्येयम् || इति त्वरिता नित्या प्रस्तावः || अथवा 
लापरपर्यायकुलसुन्दरीनित्या प्रस्तूयते ||

क्वचिच्छुद्धायां भूमौ हस्तमात्रप्रमाणायां पूर्वपश्चिमदिशोः 
प्रत्येकं द्वारशाखोपहितं किञ्चित्सान्तरालमतवहिर्भावेन 
भूपुरद्वयंविधाय | तदन्तर्वृत्तद्वयं चतुरङ्गुलान्तरालकंविधाय | 
तदन्तरालवीथ्यांमन्तर्गतवृत्तरेखा स्पृष्ट्वा मूलभागकं 
वहिर्वृत्तस्पृष्टाग्रभागकं चाष्टदलकमलं कृत्वा |

प्. १४५ब्)

तत्कर्णिकावृत्तान्तर्भागेनवयोनिचक्रमुद्धरेत् | कर्णिकायामध्यभागे तद्वृत्त 
स्पृष्टाग्रभागद्वयकं पूर्वपश्चिमायतं ब्रह्मसूत्रं कृत्वा तच्च सूत्रं 
षोडशधाविभज्य | तत्र चतुर्थांशे ततस्तृतीयेंशे ततः पञ्चमेंशे च 
तत्तच्चिह्नमारभ्य दक्षिणोत्तररेखात्रयं निर्माय | तत्र 
मध्यमरेखायादक्षिणोत्तरवृत्तसन्धिद्वयमारभ्य 
ब्रह्मसूत्रस्वाग्रवृत्तभागयोः सन्धिस्थानावधितिर्यग्रेखाद्वयमास्फाल्य | 
ततः स्वाग्रभूतपश्चिममागस्थरेखायाः दक्षिणोत्तरवृत्तसन्धिभागावारभ्य 
ब्रह्मसूत्रवृत्तपूर्वभागयोः सन्धिस्थानपर्यन्तसूत्रद्वयं निपात्य | 
पूर्वदिग्भागगततृतीयरेखायाः 
पूर्ववद्दक्षिणोत्तराग्रवृत्तसन्धिभागावारम्य | मध्यसूत्रोर्द्ध्वाग्रत्रिकोणयोः 
सन्धिस्थानभेदनपूर्वकं पश्चिमरेखाब्रह्मसूत्रयोः 
सन्धिस्थानपर्यन्तरेखाद्वयं कृत्वा ब्रह्मसूत्रांशंमार्जयित्वा 
वृत्तस्पृष्टाष्टयोनिकोणकं स्वाग्रयोनेरुपरिभागगतयोनेः पार्श्वयोः 
पृष्टभागेचैकैककोष्ठयुक्तं नवयोनिचक्रं सिद्धं भवतीत्येवं भूतचक्रे 
सर्वमध्ये त्रिकोणे मध्यभागे बिन्दुं विन्यस्य | सम्पन्ननित्यपूजाचक्रमुद्धृत्य 
तत्र कलशस्थापनसर्वमङ्गलानित्यपूजाचक्रचिन्तनपूर्वकसावरणतत्पूजनादि 
तदुद्वासनान्तकर्मान्ने 

प्. १४६अ)

पुनस्तत्कलशान्तरेव प्रस्तुत नित्यापूजाचक्रं विभाव्य | तत्र 
दीक्षाङ्गभूतापूजाकर्तव्या | तदनङ्गभूता तु पूजाकेवलं चक्र एव न तु 
कलशस्थापनमपि तत्प्रकारो यथा | सुगन्धितैलाभ्यङ्गादि पूर्वकं 
सुगन्धिसलिलैः स्नानं कृत्वा | प्रातः कृत्यान्तरमपिविधाय 
देवतान्नरनित्यकर्मानुष्ठानप्रसङ्गादाचरितभूतशुद्धिप्राणप्रतिष्ठा 
स्वसंस्कारान्तकर्मकोन एव विशुद्धदेहवदनः 
साधकोरक्तवस्त्रचन्दनभालादिभूषितोभूत्वा यागमण्डपमागत्य 
उक्तासनविद्या चतुष्काभ्यर्चितरक्तासनोपरि प्रस्तुतविद्यया स्वस्तिक 
पद्मान्यतरासनमवलम्वमानोविद्ययाचमनप्राणायामौविधाय 
षोडशाक्षरमन्त्रेण वलिं दत्वा | आंहृदयाय नमः ईशिरसे स्वाहा | ओं शिखायै 
वषट् | ऐंकवचाय हुं | औंनेत्राय वौषट् | अः अस्त्राय फडिति 
षडङ्गमन्त्रान्स्वस्याङ्गुष्ठादिषु हृदयादिषु च विन्यस्य | ऐं आं ऊर्ध्ववत्राय 
नमः स्वशिरस ईशानभागे | ऐंईं प्राग्वक्त्रायनमः प्राग्भागे ऐं ऊं 
दक्षिणवक्त्राय नमः दक्षिणभागे | ऐं ऐं उदीच्यवक्त्रायनमः उत्तरभागे | 
ऐंओंपश्चिमवक्त्रायनमः पश्चिमभागे | ऐंअः अधरवक्त्रायनमः 
पश्चिमनैरृत्यमध्यभागे | इति षट्वक्रन्यासं कृत्वा | स्वशिरसि नवनाथान् 
स्वनाथक्रमेण स्वस्वमन्त्रैः सम्पूज्य | पञ्चश्लोकात्मकं तत्स्तोत्रं पठित्वा 
पूजाज्ञां प्रार्थयित्वातामारभेत | स्वात्मस्वनाथस्वविश्वस्वोपास्य 
देवतानामैक्यं विभाव्य |

प्. १४६ब्)

तत्तद्वर्षभेदनियमितदेशकालादिक 
समस्तगुप्तप्रकटसिद्धयोगिनिचक्रान्ताष्टत्रिंशत्पीठदेवताः 
प्रस्तुतनित्यापूजाचक्राधारभूतसिंहासनोपरिसम्पूज्य | 
स्वात्मयन्त्रयोर्मध्येसाधारं गोरोचनादि पञ्चकयुक्तजलपूर्णं 
सुवर्णाद्व्यन्यतममयं सामान्यार्घ्यपात्रंनिधाय तदीयाधारपात्रजलानि 
क्रमेण प्रस्तुतनित्याबीजत्रण वह्निसूर्यचन्द्रमयानि ध्यात्वा | तद्गतरोचनादिकं 
च पञ्चभूतात्मकं विभाव्य | तज्जल प्रस्तुतनित्याचक्रयोरैक्यं विभाव्य | 
प्रस्तुतनित्यास्वरूपतयाभावितजलं प्रस्तुतविद्यया दशधाभिमन्त्र्यपूजयित्वा 
वा | षडङ्गमन्त्रैः पूजामध्यभागप्राप्तैः षडङ्गदेवताः सम्पूज्य | 
तज्जलेन प्रस्तुतविद्यया स्वात्मानं सामान्यार्घ्यपात्रत 
उत्तरोत्तरभागगतपाद्यार्घ्याचमनस्नानजलानि तत्तत्पात्रगतानि | स्वतो 
दक्षिणभागगत वस्त्रभूषणगन्धाक्षतपुष्पधूपदीपनैवेद्यताम्बूलानि च 
प्रत्येकं संप्रिक्ष्य | पुनर्विद्ययाप्राणानायम्य दर्व्यासामान्यार्घ्योदकं 
सकुशतिलपुष्पाक्षत हस्ते गृहीत्वा | देशकालगोत्रराशिनामकामनान्तमुल्लिख्य 
कुलसुन्दरीनित्यायायथाबुद्धिनियोगं विधिना नित्यपूजांकरिष्ये | इत्युल्लिख्य 
हस्तस्थजलं भूमावुत्सृजेत् | ततो देवतान्तरप्रसङ्गादप्यकृते 
भूतशुद्ध्यादिकर्मणि 
 
प्. १४७अ)

एतदवसरे प्रस्तुतविद्ययैव तत्र तत्र विनियुक्तमन्त्रान्तरस्थाने विनियुक्तया तादृशं 
कर्मानुष्ठाय | मातृकाषडङ्गन्यासान्ते प्रस्तुतविद्ययासहितया 
एकैकमातृकया तत्तत्स्थानेषु प्रत्येकन्यासंविधाय | क्लां हृदयायनमः 
क्लींशिरसे स्वाहा | हूंशिखायै वषट् | क्लैंकवचाय हुं | क्लौंनेत्रायवषट् | क्लः 
अस्त्राय फट् | इति षडङ्गमन्त्रान्स्वस्याङ्गुष्ठादिषु हृदयादिषु च विन्यस्य | 
ऐंक्लांऊर्द्ध्ववक्त्रायनमः ऐंक्लींप्राग्वक्त्रायनमः 
ऐंक्लूंदक्षिणवक्त्रायनमः ऐंक्लैंउदीच्यवक्त्राय नमः ऐंक्लौंपश्चिमवक्त्राय 
नमः ऐंक्लः अधरवक्त्रायनमः इति स्वशिरस्युक्तस्थनिषुन्यसेत् | ततः ऐंमूलाधारे 
| क्लींब्रह्मरन्ध्रे | सौः हृदये | इति प्रथमेयोनिन्यासः ऐंवामनेत्रे | क्लींभाले | सौः 
दक्षनेत्रे | इति द्वितीयोयोनिन्यासः ऐंवामश्रोत्रे | क्लींदक्षश्रोत्रेः सौःचिबुके | इति 
तृतीयः ऐंवामनासापुटे | क्लींदक्षनासापुटे | सौः तालुमूले | इति 
चतुर्थोयोनिन्यासः ऐंवामश्रोतेः | क्लींदक्षश्रोते | सौः चिबुके | इति तृतीयः 
ऐंवामनासापुटे | क्लींदक्षनासापुटे | सौः तालुमूले | इति चतुर्थोयोनिन्यासः 
ऐंवामांशे | क्लींनाभौ | सौः दक्षांशे | इति पञ्चमः ऐंदक्षिणपाणिमूले | 
क्लींदक्षिणपाणिमध्ये | सौः दक्षिणपारायग्रे | इति षष्ठः ऐंवामपाणिमूले | 
क्लींवामपाणिमध्ये | सौः वामपारायग्रे | इति सप्तमः ऐंदक्षपादमूले | 
क्लींदक्षपादमध्ये | सौः दक्षपादाग्रे | इत्यष्टमः ऐंवामपादमूले | 
क्लींवामपादमध्ये | सौः वामपादाये | 

प्. १४७ब्)

इति नवमोयोनिन्यासः इत्येवं नवधावर्णन्यासान्विधाय | 
ऐंक्लींसौरितित्र्यक्षरसम्पूर्णमूलमन्त्रेणत्रिधाव्यापकन्यासंविधाय 
आवाहनादिकमनुसरेत् | तद्यथा 
त्रिखण्डामुसरणपूर्वकमञ्जलिगृहीतरक्तपुष्पपुञ्जे 
मूलाधारादिब्रह्मरन्ध्रान्तर्व्याप्तप्रस्तुतविद्यातेजोवहन्नासाध्वना-
संक्रान्तं  तत्पुष्पाञ्जलिप्रक्षेपणतः प्रस्तुतचक्रविन्दावागतं भावयन्नेव 
सम्पूर्णविद्यांतेभोकुलसुन्दरीनित्ये इहचक्रे आवाहिता भवेति संप्रार्थ्य 
आवाहनं कृत्वा | तत्तेजः 
किरणान्कांश्चिद्वक्ष्यमाणस्थानमसृतान्नाथायुधावरणरूपतया-
परिणतान्विभाव्य | मध्यस्थतेजः पुञ्जं ध्यानावगतस्वरूपतया परिणतंन् 
भावयेत् | ध्यानं यथा || लोहितां लोहिताकारशक्तिवृन्दनिषेविताम् | 
लोहितांशुकभूषास्रकूलेपनांषण्मुखाम्बुजाम् | प्रतिवक्त्रं त्रिनयनां 
तथा चारुस्मितान्विताम् | अनर्घ्यरत्वघटितमाणिक्यमुकुटोज्वलाम् | 
रत्नस्तवकसंभिन्नलसद्वक्षःस्थलां शुभाम् | 
कारुण्यानन्दपरमामरुणाम्बुजविष्टराम् | भुजैर्द्वादशभिर्युक्तां सर्वेषां 
सर्ववाङ्नयीम् | प्रवालाक्षस्रजं पद्मं कुण्डिकां रत्ननिर्मिताम् | रत्नपूर्णं 
तु कलशंलुंगींव्याख्यानमुद्रिकाम् | दधानां दक्षिणैर्वामैः पुस्तकं 
वारुणोत्पलम् | हैमींचलेखनीरत्नमालांकम्बुबरंकरैः 
अभिज्ञःस्तूयमानां च देवगन्धर्वकिन्नरैः 

प्. १४८अ)

यक्षराक्षसदेवर्षिसिद्धविद्याधरादिभिरिति || 
नाथायुधावरणशक्तीनामपीदशमेवध्यानं | आयुधांशे तु 
स्वस्काकारलाञ्छितमौलिकत्वमधिकं ततश्च सम्पूर्णविद्यांते 
भोकुलसुन्दरीनित्ये इहचक्रे स्थापिता भव | पुनःपञ्चदशवर्णांते 
सन्निरुद्धाभव | पुनःपञ्चदशवर्णांते अवगुण्ठिताभव | पुनः 
पञ्चदशवर्णांते सन्निधापिता भवेति तत्तन्मुद्राप्रदर्शनपूर्वकं 
सम्प्रार्थ्य | प्राणप्रतिष्ठाविद्यायाः कराङ्गन्यासौविधाय अमुष्याः 
कुलसुन्दरीनित्यायाः प्राणा इहचक्रे प्राणा इत्यादिरूप 
प्राणप्रतिष्ठाविद्यायाप्राणान्प्रतिष्ठाप्य द्वादशोपचारैः पूजयेत् | तन्मन्त्रा 
यथा | सम्पूर्णविद्यांते कुलसुन्दरीनित्यायै पाद्यं कल्पयामीति मन्त्रेण 
सामान्यार्घ्योदकेन पाद्यमुत्सृज्य | प्रस्तुतविद्ययापादयोः पाद्यनिवेदयेत् | 
एवमेवपाद्यपदस्थाने अर्घ्याचमनादिपदमेकशः प्रक्षिप्य | 
संपन्नमन्त्रेणार्घ्याचमनादिकमुत्सृज्य | प्रस्तुतविद्यया शिरोमुखादिषु 
निवेदयेत् इत्थं द्वादशोपचारैः सम्पूज्य | त्रयोदशोपचारमनुसरेत् | 
तत्प्रकारायथा | देव्याः पृष्टभागे 
प्रकाशविमर्शानन्दश्रीज्ञानश्रीसत्यश्रीपूर्णस्वभावप्रतिभसुभगनाम-
कान्नाथपदस्थाने शक्तिपदघटितैः स्वस्वमन्त्रैःसम्पूज्य | 
त्रिकोणस्याग्रकोणमारभ्य वामक्रमतः ह्रींश्रींभाषापादुकां पूजयामि | 
ह्रींश्रींआनन्दापादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींकौतुकापादुकां पूजयामि | 

प्. १४८ब्)

त्रिकोणपार्श्वस्थवीथ्योः देवीवामाधरहस्तसमीपदेशमारभ्य 
दक्षिणाधरहस्तसमीपदेशान्तमप्रदक्षिणं द्वादशस्थानेषु | 
ह्रींश्रींवरायनमः ह्रींश्रींकवचेनमः ह्रींश्रींरत्नमालायैनमः 
ह्रींश्रींहेममेखल्यैनमः ह्रींश्रींअरुणोत्पलायनमः ह्रींश्रींपुस्तकायनमः 
ह्रींश्रींप्रवालाक्षस्रजेनमः ह्रींश्रींपद्मायनमः ह्रींश्रींरत्नकुण्डिकायैनमः 
ह्रींश्रीरत्नपूर्णचषकायनमः ह्रींश्रींलुंग्यैनमः 
ह्रींश्रींव्याख्यानमुद्रायैनमः इति सम्पूज्य | सम्पूर्णविद्यांते 
कुलसुन्दरीनित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ह्रींश्रींएताः 
कुलसुन्दरीनित्याप्रथमावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति तत्पूजार्पण 
पुष्पाञ्जलिं दत्वा | नवयोनिचक्रस्यदेवाग्रयोनिमारभ्याष्टयोनिषु प्रादक्षिण्येन 
| ह्रींश्रींसरस्वतीपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींवाणीपादुकांपू० 
ह्रींश्रींसंस्कृतापा० ह्रींश्रींप्राकृतापा० ह्रींश्रींपरापा० ह्रींश्रींवहुरूपापा० 
ह्रींश्रींचित्रापा० ह्रींश्रींरभ्यापादुकां पूजयामीति मन्त्रैस्तत्तच्छक्तीः 
सम्पूज्य | सम्पूर्णविद्यांते कुलसुन्दरीनित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थ 
देवीमभ्यर्च्य | ह्रींश्रीं एताः कुलसुन्दरीनित्याद्वितीयावरणदेवताः पूजां 
गृह्णन्त्विति तत्पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दत्वा | अष्टदलेष्वग्रादि प्रादक्षिण्येन | 
ह्रींश्रींब्राह्मीपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींमाहेश्वरीपा० ह्रींश्रींकौमारीपा० 
ह्रीं

प्. १४९अ)

श्रींवैष्णवीपा० ह्रींश्रींवाराहीपा० ह्रींश्रींऐन्द्रीपा० ह्रींश्रींचामुण्डापा० 
ह्रींश्रींमहालक्ष्मीपादुकां पूजयामीति मन्त्रैस्तंत्तदष्टमातृः सम्पूज्य | 
सम्पूर्णविद्यांते कुलसुन्द्रीनित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य 
| ह्रींश्रीं एताः कुलसुन्दरीनित्यातृतीयावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति 
तत्पूजार्पण पुष्पाञ्जलिं दत्वा | चतुरस्रे पूर्वद्वारस्यदक्षिणवीथ्यां | 
ह्रींश्रीं इन्द्रशक्तिपादुकां पूजयामि | आग्नेये | ह्रींश्रींअग्निशक्तिपा० 
दक्षिणवीथ्यां | ह्रींश्रींयमशक्तिपा० नैरृत्ये | ह्रींश्रींरक्षःशक्तिपा० 
पश्चिमद्वारस्योत्तरवीथ्यां | ह्रींश्रीवरुणशक्तिपा० वायव्ये | ह्रींश्रीं 
अनिलशक्तिपा० उत्तरवीथ्यां | ह्रींश्रींसोमशक्तिपा० ईशाने | ह्रींश्रींईशऽऽअस्क्तिपा० 
पश्चिमद्वारस्यदक्षिणवीथ्यां | ह्रींश्रींअनन्तशक्तिपा० 
पूर्वद्वारस्योत्तरवीथ्यां | ह्रींश्रींविदिशक्तिपादुकां पूजयामीति तत्तच्छक्तीः 
सम्पूज्य | सम्पूर्णविद्यांते कुलसुन्दरीनित्यापादुकां पूजयामीति 
मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ह्रींश्रींएताः कुलसुन्दरीनित्याचतुर्थावरणदेवताः 
पूजांगृह्णन्त्विति तत्पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दद्यात् | इति त्रयोदशोपचारकरणान्ते 
यत्किञ्चित्स्तोत्रपाठतर्पणप्रणामात्मकशिष्टोपचारत्रयानुष्ठानांते नित्यं 
जपं कुर्यात् तत्र विशेषो यथा | आं हृदयाय नमः ईंशिरसे स्वाहा | इत्याद्युक्त 
षडङ्गमन्त्रैः कराङ्गवक्त्रन्यासं कथितदिशाविधाय | 
स्वानुष्ठेयसहस्रशतान्यतरजपसंख्याया अर्द्धसंख्यां 
पञ्चशतपञ्चाशद्रूपां परिसमाप्य |

प्. १४९ब्)

क्लां हृदयाय नमः क्लींशिरसे स्वाहेत्यादिकोक्तमन्त्रैः 
कराङ्गत्वक्त्रन्यासान्विधाय | स्वोद्दिष्टसंख्ययाजपं परिपूर्यः 
सांहृदयायनमः सींशिरसे स्वाहा | सूंशिखायै वषट् | सैंकवचायहुं | 
सौंनेत्रायवौषट् | सः अस्त्राय फडित्यङ्गमन्त्रान्स्वस्याङ्गुष्ठादि हृदयादिषु 
च विन्यस्य | ऐं सां ऊर्द्ध्ववक्त्रायनमः ऐंसींप्राग्वक्त्रायनमः 
ऐंसूंदक्षिणवक्त्रायनमः ऐंसैं उदीच्यवक्त्रायनमः ऐंसौं 
पश्चिमवक्त्रायनमः ऐंसः अधरवक्त्रायनमः इति स्वशिरसः प्रोक्तस्थानेषु 
विन्यस्य | जप्यमानमन्त्रदेवतयोः स्वात्मनास्वहैक्यानुसन्धानरूपं 
जपनिवेदनं कुर्त्यात् | ततः प्रोक्तविधिपूर्वकं घृतेनैव षोडशाहुत्या 
जपदशांशेन च हुत्वा | देवीपूजास्थानभूतविन्दावेव वह्निभावितं 
प्रस्तुतनित्यातेजः संयोज्य | विन्दावागतां देवीं पुनः पञ्चोपचारैः 
सम्पूज्यसप्ताक्षर्या कुरुकुल्लाविद्यया वलिं दत्वा 
कर्पूरगर्भवर्त्यादिनानीराज्य क्षमाप्य | शक्त्युत्थापनमुद्रया 
देव्यावरणीभूतकिरणगत्यान्देवीतेजः पुञ्जएवान्तर्भूतान्विभाव्य 
खेचरीमुद्रया देवीभूतं तेजः पुञ्जमपि स्वात्मत्युद्वास्य | सोंहृदयायनमः 
सींशिरसे स्वाहेत्यादिकराङ्गन्यासं ऐंसांऊर्द्ध्ववक्त्रायनमः 
ऐंसींप्राग्वक्त्रायनमः इत्याअदि रूपं वक्त्रन्यासं च विधाय देवीस्तोत्रगुरुस्तोत्रे 
पठित्वा विरमेत् |

प्. १५०अ)

दीक्षाङ्ग पूजानन्तरकालं कर्तव्यो विशेषो दर्शित एवात्राप्यनुसर्तव्यः || 

इत्थं विद्याप्राप्त्यनन्तरमनुदिनमुपासनातत्परःसाधकः प्रयोगैः 
स्वापराभीष्टसाधनकामस्तत्साधनं कुर्यात् | तत्प्रकारो यथा | अत्र 
चत्वार्यनावृत्ताक्षराणीतिप्रत्यनावृत्ताक्षरं लक्षत्रयमितिरीत्या 
द्वादशलक्षजपोस्याविद्यायाः कृतयुगे तच्चतुर्गुणता प्रस्तुतयुगे 
इत्यष्टचत्वारिंशल्लक्षजपः प्राप्यते | तद्दशांशेन त्रिमधुरप्लुतैरविखण्डितैः 
केशकीटादिभिरदुष्टैः स्वयं प्रफुल्लैश्च पलाशपुष्पैर्होमः कार्यः 
कर्पूरकुङ्कुमादिवासितजलैर्होमसमानसंख्ययातर्पणमिति शेषमशेषं 
सर्वत्रापि वह्निवासिनी प्रस्तावोक्तमेव || 

अथैतन्नित्याप्रयोगाः ||

चन्दनोशीरकर्पूरकस्तूरीगोरोचनाकुङ्कुमकालागुरुमृगस्वेदमृगमदात्मक-
दशसुगन्धिद्रव्यपङ्कसमालिप्तगात्रोविचित्रवस्त्रवान्पुष्पादिमालासंस्कृतः 
पूर्वोक्त चन्दनादि दशककृतगन्धादिना देवीं पूजयित्वा | प्रदोषसमये 
पूर्वोक्तरीत्यादि मध्यान्त्यसमयेषु क्रमप्ताप्तैकैकवीजेन षट्दीर्घयुक्तेन 
कराङ्गहृन्न्यासपूर्वकं सहस्रादिसंख्यया जप्त्वा प्रातरुत्थाय प्रातःकृत्यं 
सन्ध्यावन्दनान्तं कृत्वा दक्षिणचुलुकेनोदकं गृहीत्वा तन्मध्ये 
मातृकायन्त्रं वक्ष्यमाणं विभाव्य | अकारादि क्षकारान्त सविन्दुकमातृकां 
त्रिवारं जप्त्वा | पुनः प्रस्तुविद्यामपित्रिवारमभिजप्य |

प्. १५०ब्)

अभिमन्त्रितं तदुदकममृतस्वरूपं ध्यात्वा | मूलाधारमारभ्य 
जिह्वाग्रपर्यन्तमास्थितां सरस्वतीनामध्येयां नाडीं विभाव्य 
होमरूपतामाचमनेविभाव्याचमेत् | तेन सर्वविद्यास्वरूपत्वमेवाधिगच्छेत् 
काकथाविद्याप्राप्तेः अत्र प्रयोगस्यपमावधिकालोवर्षमात्रम् ||

इति जलपानतोविद्याप्राप्तिप्रयोगः ||

स्वेच्छामानोपात्तघृततश्चत्वारोभागाब्राह्मीरसस्यघृतापेक्षया 
चतुर्थांशोवचाचूर्णस्यघृतमानसमानं दुग्धमिति द्रव्यचतुष्कं 
त्रिदिनान्यभिव्याप्य | मृदुतरे वह्नौ पाचयित्वा | उत्तार्यशीतलेघृते मातृकायन्त्रं 
लिखित्वा तत्र प्रतिष्ठा प्रस्तुतविद्यादेवतायाः कृत्वा सम्पूज्य तद्घृतं स्पृष्ट्वा 
मातृकामन्त्रयुतसंख्यया जप्त्वा प्रस्तुतकुलसुन्दरीविद्यामप्ययुतसंख्यया 
जप्त्वा क्वचिदेकान्तस्थाने स्थापितं वर्षमभिव्याप्या नवरतक्रमेण प्रत्यहं 
प्रातः प्रातर्भक्षयतः साधकस्य मूकतामापन्नस्यापि कवित्वं भवति || 

इति घृतभक्षणप्रयोज्यकवित्वप्रयोगः ||

वर्णौषधि भस्मनि मातृकायन्त्रं लिखित्वा तत्र प्राणप्रतिष्ठापूर्वकं 
प्रस्तुतनित्यामभ्यर्च्य तद्भस्मायुतसंख्ययामातृकया प्रकृतविद्यया च 
प्रत्येकमभिमन्त्र्य तेन भस्मना शिरो ललाटादि तत्तद्वर्णस्थानेषु तत्तद्विद्या 
सहित तत्तन्मातृका वर्णोच्चारणपूर्वकं रक्षणीयस्य तनुं स्पृशेत् |

प्. १५१अ)

तेन ज्वरादि पीडाचतां सर्वेषां विशेषतो राज्ञां च रक्षा भवति || इति 
वर्षौषधि भस्मप्रयोज्यरक्षाप्रयोगः ||

स्वस्य जिह्वायामिदं प्रस्तुतनित्याविद्याक्षरत्रयं पुनः 
पुनभावयन्साधकोयदिपण्डितसभासुप्रविशेत् तदा तत्सभागतविद्वद्भि स 
पूजितः स्यात् || 

इति सभामान्यताकरः प्रयोगः || इन्दुमण्डलगतां प्रस्तुतविद्यां भावयित्वा 
ततः स्रवन्तीं सुधावृष्ठिं स्वमूर्द्धनि भावयन्नेकाग्रचित्तो भूत्वा सहस्रादि 
संख्यया प्रस्तुतविद्यां 
साधकोमण्डलमभिव्याप्यप्रजपन्सर्वभाषाविषयिणीं कवितां लभेत सर्वेषु 
विद्याविवादेषुजयी च भवेत् || इति कवित्वप्रयोगः || पूर्वसान्तरालं वृत्तद्वयं 
कृत्वा | तत्कर्णिकायां षट्कोणचक्रं कृत्वा तच्चक्र कर्णिकायां कामबीजं 
लिखित्वा तदन्तर्वाग्भवबीजं तस्याप्यन्तर्देवदत्तस्य कुरुकुरु 
सर्वसभाजयमित्यादिरूपं साध्यनामलिखित्वा | षट्कोणीयेषु त्रिषु 
अधोगतकोष्ठेषु विन्दुयुक्तं प्रस्तुतविद्यावीजत्रयं लिखित्वा | ऊर्द्ध्वगतेषु 
विसर्गयुक्तं वीजत्रयं लिखित्वा | ततो वीथ्यां सविन्दुमातृकामग्रदेशमारभ्य 
लिखित्वा प्राणप्रतिष्ठापूर्वकं सम्पूज्य यन्त्रं भूर्जपत्रादिलिखितं 
गुलुकीकृत्य मुखे धारयतो जिह्वाग्रे भावयतश्च साधकस्य सभायां 
सकलविद्वज्जनाग्रणीत्वं स्यात् ||

प्. १५१ब्)

इति विद्वत्सभासुश्रेष्ठताकरप्रयोगः ||

एते षडपि प्रयोगाः कुलसुन्दर्या इवाष्ट सप्तति विद्यानां सम्पत्करीविद्यायाश्च 
निर्विशेषा भवन्तीति तादृशेष्ठकामस्तदेकतरविद्यामुपासीत न तु 
एकाकाचिन्नियम्येति तद्विद्या स्वरूपं तदुपासनाप्रकारं च विवेचयामः || ऐं ईं 
औः ऐं ईं स्रौं इति वा प्रथमो भेदः एतद्भेदस्यैवात्र त्रैपुरकंदेति संकेतेति 
नामद्वयं | अत्रैव द्वितीयवीजे ककारलकारयोस्तृतीये सकारस्य योगात् 
कुलसुन्दरीयदवाला पदाभ्यां वाच्यः ऐं क्लीं सौः इति द्वितीयोभेदो 
विन्दुविसर्गयोर्विकल्पत-उपादानाद्विविधः अत्रैव द्वितीयभेदे त्रिष्वपिवीजेषु 
हकारयोजने हैं क्लीं ह्लौः इत्येवं रूपो विजयाभिधानस्तृतीयोभेदः हकारस्थाने 
सकारयोजने सैंक्लींस्सौः इत्येवं रूपोजीवाभिधानश्चतुर्थोभेदः उक्तवीजेषु 
सकार हकारौपदां क्रमादधिकौ प्रवेश्ये ते तदा शैं शक्लीं शत्सौः इत्येवं 
रूपाशक्तिशक्तिविद्यापञ्चमोभेदः उक्तेष्वेववीजेषु हकारसकारौ यदि 
क्रमान्निवेश्येते तदा शिवमयः षष्ठो भेदः ह्सैं हृशीं हृसौः इत्येवं रूपः 
हकारसकाराभ्यां प्रत्येकं युक्तेषु त्रिष्वपि वीजेषु यदि रकारोप्यधिकोनिवश्यते | 
परन्तु प्रथमतृतीयवीजयोर्हकारसकारयोरनन्तरं द्वितीये 
व्यञ्जनचतुष्कानन्तरं तद्योगस्तदा हसरैहंसकलरीहससौः 

प्. १५२अ)

इत्येवं रूपो विश्वाभिधानः सप्तमोभेदः कुलसुन्दरी वीजत्रयं प्रत्येकं 
मायापुटितं कृत्वा | ह्रीं ऐं ह्रीं क्लीं ह्रीं ह्रीं सौः ह्रीं इति 
नववर्णात्मिकापुटितानामैक्यमभ्युपेत्य 
त्र्यक्षरात्मिकाविद्याविश्वमोहनीसंज्ञाष्टमोभेदः वलै ह्रीं ऐं वलें ह्रीं वलें 
ह्रीं क्लीं वलें ह्रीं वलें ह्रीं सौः वलें ह्रीं इत्येवं रूपा 
जलवीजभूवर्णैकादशस्वरविन्दुभिः सम्बद्ध मायावीजपुटितत्वस्य कुलसुन्दरी 
वीजत्रये प्रत्येकं करणेन सम्पन्नाविद्यापूर्वरीत्या त्रिवर्णा 
त्रिपुरामृताभिधाना नवमोभेदः प्रथमवीजमवीजमपास्य तत्स्थाने 
मायावीजं दत्वा सम्पन्ना ह्रीं क्लीं सौः इत्येवं रूपा मोहिनी संज्ञा विद्या 
दशमोभेदः द्वितीयवीजमपास्य तत्स्थाने मायावीजप्रक्षेपे ऐं ह्रीं सौः इत्येवं 
रूपाक्षोभिणी संज्ञाविद्या एकादशोभेदः तृतीयवीजमपहाय तत्स्थाने 
मायाप्रक्षेपे ऐं क्लीं इत्येवं रूपा क्लेदिनी संज्ञाविद्याद्वादशोभेदः 
प्रथमं वाग्भवमपास्य तत्स्थाने प्रथमस्वरप्रवेशेन अक्लींसौः इत्येवं 
रूपा महोदयाभिधानाविद्या त्रयोदशोभेदः एतासां च 
विद्यानामष्टसप्ततिसंख्याभेदा भवन्ति | तथाहि एकैकस्यां हि विद्यायां 
त्रयस्त्रयोवर्णाः सन्ति | तत्र प्रथमवर्णस्य प्राथम्यमाश्रित्य 
द्वितीयतृतीयवर्णयोर्द्वितीयतृतीयत्वं तृतीयद्वितीयत्वं 
चक्रमादाश्रित्यद्विविधत्वं |

प्. १५२ब्)

द्वितीयवीजस्य प्राथम्यमाश्रित्य प्रथमतृतीययोर्द्वितीयतृतीयत्वं 
तृतीयद्वितीयत्वमाश्रित्य द्विविधत्वं | तृतीयस्य प्राथम्यमाश्रित्य 
प्रथमद्वितीययोर्द्वितीयतृतीयत्वं तृतीयद्वितीयत्वंचाश्रित्य द्विविधत्वमिति 
संभूय षड्भेदा एकविद्याया इति त्रयोदशविद्यानां प्रत्येकं षड्विधत्वे 
संभूय तावत्संख्यत्वं विद्याभेदानां स्पष्टमेव | सम्पत्करीविद्या यथा | 
कल आ ई अ एं हस औः इति | एतस्या विद्याया उपासनाप्रकारः 
पूर्वोक्तविद्यानांचोपासनाप्रकारः समानतया सहैवोच्यते | सम्पत्करीविद्या 
यास्त्र्यर्णाया उक्तरीतिजातषद्भेदानत्रान्तर्भाव्यः कुलसुन्दरीविद्यायाः 
सभेदायाविधानस्य पूर्वमुक्ततयातानन्तर्भाव्य | सम्पन्नाष्टसप्ततिभे च 
विधानाभिधानं 
भगवतात्रकृतमित्यष्टसप्ततिविद्यानन्तर्भूतसम्पत्करीविद्यायाः किं विधानमिति 
व्याकुलत्वंनांगीकार्यं | नवाकुलसुन्दरीविद्यायाविधानस्य 
पूर्वमेवाभिहिततयापुनस्तस्याः किमर्थं विधानाभिधानमितिव्याकुलत्वं 
स्वीकार्यं | तथाहि पूर्वपश्चिमात्मकदिग्द्वयगतद्वास्शाखोपेतं 
समचतुरस्रद्वयं सान्तरालमन्तर्वहिभावेन निर्माय | 
तदन्तर्देशेचतुरङ्गुलान्तरालं वृत्तद्वयं कृत्वा | 
तदन्तरालवीथ्यामष्टदलकं कमलं निर्माय | तत्कर्निकायां स्वाभिमुखाग्रं 
त्रिकोणं कृत्वा तद्रेखासु क्रमेण ईशानमारभ्य अकारादि षोडशकं |

प्. १५३अ)

आग्नेयतः ककारादि षोडशकं | पश्चिमतश्च थकारादि षोडशकं लिखित्वा | 
मध्ये समुर्वरितं हलक्षात्मकवर्णत्रयं लिखित्वा | कथिताष्टसप्ततिविद्यामध्ये 
पदायस्या विद्याया उपास्यत्वं तदा तामपि मध्य एव लिखदिति सम्पन्न 
नित्यपूजाचक्रे कलशस्थापन सर्वमङ्गलानित्यार्चनचक्रचिन्तनपूर्वकसावरण 
तत्पूजनादितदुद्वासनान्तकर्मणोन्ते पुनस्तत्कलशान्तः 
प्रस्तुतभेदपूजाचक्रमनुपदोक्तस्वरूपकं विभाव्य | तत्र दीक्षाङ्गभूतां 
पूजामनुद्वासनां कृत्वा तांरात्रिं नृत्यगीताद्युत्सवपूर्वकं नीत्वा | 
प्रातर्नित्यकर्मान्ते प्रस्तुतभेददेवतां दर्शिताभिधानां 
पञ्चोपचारैरभ्यर्च्य | कलशाभिषेकांते गुरुपूजा दक्षिणादानादितः 
सन्तोषिताद्गुरोः सकाशाद्वेधपूर्वकमुपदेशंप्राप्य 
गुरूपदिष्टमार्गेणपूजाहोमादिकमनुसरेत् | दीक्षानङ्गपूजातु केवलं चक्र एव 
न तु चक्रे कलशोपरिचिन्तिते | तदुभयपूजाप्रकारो यथा | 
सुगन्धितैलाभ्यतादृशसलिलस्नानप्रातःकृत्यकरणान्ते यागमण्डपमागत्य 
उक्तासनविद्याचतुष्काभ्यर्चितरक्तकम्वलाद्यासने 
स्वोपास्यविद्ययौपविश्यतयैवाचमनप्राणायामौविधाय | ओं ह्रीं 
सर्वविघ्नकृङ्भ्यः सर्वभूतेभ्यो हूंस्वाहेति षोडशार्णमन्त्रेण वलिं 

प्. १५३ब्)

दत्वा शिरसि गुरुक्रमेण नवापिनाथान्स्तत्तन्मन्त्रैरभ्यर्च्य गुरुस्तोत्रं पठित्वा 
पुन. पुनः प्रणम्य पूजाज्ञां प्रार्थयित्वा तामारभेत | स्वनाथ स्वविद्या 
स्वदेवतास्वात्मनामैक्यं भावयित्वा | 
इक्षुसमुद्रादिसप्तगुप्तप्रकटसिद्धयोगिनिचक्रान्त 
षट्त्रिंशत्पीठदेवताःप्रस्तुतचक्राधारसिंहासनस्योपरिसम्पूज्य | 
स्वात्मयन्त्रयोर्मध्ये साधारं गोरोचनादि पञ्चकयुक्तजलपूर्णं 
सुवर्णाद्यान्यतममयं सामान्यार्घ्यपात्रंनिधाय | तदीयाधारपात्रजलानि 
क्रमेण कुलसुन्दरी वीजत्रयेण वह्निसूर्यचन्द्रमयानि विभाव्य | 
तद्गतरोचनादिकं पृतिव्यादि पञ्चमयं तज्जलप्रस्तुतचक्रयोरैक्यं च विभाव्य | 
प्रस्तुतविद्यादेवतास्वरूपतयाभावितं जलं प्रस्तुत नित्यया दशधाभिमन्त्र्य | 
प्रस्तुतनित्याषडङ्गमन्त्रैः सम्पूज्य | तज्जलेन प्रस्तुतविद्यया पाद्यादि 
ताम्वूलान्तोपचारसामग्रीमन्यदपि होमाद्युपयुक्तं वस्तुजातं सम्प्रोक्ष्य | 
पुनः प्रस्तुतविद्ययाप्राणानायम्य सामान्यार्घ्योदकेन दशकालादि 
गोत्रराशिकामनान्तमुल्लिख्य | त्रैपुरकदासम्पत्करीत्यादि रूपस्वस्वोपास्य 
भेदविद्यादेवतोलेखं षष्ठपन्नं कृत्वा | यथाबुद्धिनियोगं विधिना पूजां 
करिष्ये इति संकल्प्य | हस्तगतं जलमुत्सृजेत् | ततो मातृकाषडङ्गन्यासं विधाय | 
स्वोपास्य भेदविद्यांते तत्तन्मातृकास्थानेषु विन्यस्य | स्वोपास्य भेदविद्यांते 
तत्तन्मातृकामुच्चार्य |

प्. १५४अ)

तत्तन्मातृकास्थानेषु विन्यस्य | स्वोपास्य भेदविद्या तृतीयवीजेन 
षड्दीर्घस्वरयुक्तेन आंहृदयायनमः ईं शिरसे स्वाहा | ओं शिखायै वषट् | ऐं 
कवचाय हुं | औंनेत्राय वौषट् | अः अस्त्राय फट् | हसं आं हृदयाय नमः ह स 
ईं शिरसे स्वहा | हस ऊं शिखायै वषट् | हस ऐं कवचाय हुं | हस औं नेत्राय 
वौषट् | हस अः अस्त्राय फडित्यादि रूपतया पर्यवसितेन स्वस्याङ्गुष्ठादिस्.उ 
हृदयादिषु च विन्यस्य | सम्पूर्णविद्यया ऐं ईं औः कल-आईं अ ऐं हस औः 
इत्येवमादिरूपया त्रिधा व्यापकन्यासं कृत्वा आवाहनादि मनुसरेत् तद्यथा 
त्रिखण्डामुद्रामनुसृत्य पुष्पाञ्जलिगृहीतरक्तपुष्पपुञ्जे 
मूलाधारादिब्रह्मरन्ध्रान्तव्याप्तप्रस्तुतविद्यातेजोवहन्नासाध्वनासंक्रान्त.
म् तत्पुष्पाञ्जलिप्रणेपणतः प्रस्तुतचक्रलिखिततत्तद्विद्यावर्णेषु संक्रान्तं 
विभावयन्नेवतत्तद्विद्यांते भौत्रेपुरकन्देभोसंपत्करि 
इत्यादिकान्यतमसम्बुद्ध्यन्ननामांते इहचक्रे आवाहिता भवेति 
संप्रार्थ्यावाहनं कृत्वा तत्तेजः किरणंकाश्चिदितस्ततः 
प्रसृतान्नाथावरणशक्तिरूपतयापरिणतान्विभाव्य मध्यस्थतेजः पुञ्जं 
ध्यानश्लोकावगतस्वरूपकं ध्यायेत् ध्यानं यथा | 
दाडिमीकेसरप्रध्यदेहवासोविभूषणाम् | चतुर्भुजां त्रिनयनां 
प्रसन्नस्मेरवक्त्रकाम् | रत्नाभिषेकसम्पन्नामष्टपत्रान्जमध्यगे | 

प्. १५४ब्)

त्रिकोणेस्वस्तिकासीनां करुणामन्दमन्दिराम् | प्रवालाक्षस्रजं रत्नचषकं 
रत्नपूरितम् | पुस्तकं च वरं हस्तैर्दधानां सर्वमङ्गलाम् | अकारादि 
सकारान्तषोडशत्रयकल्पिते | कुलासनेहलक्षार्णमध्येतद्विद्ययान्वितए इति | 
तत्रनाथायुधावरणशस्नेनामपीदृशं | ततश्च सम्पूर्णविद्यांते 
भौत्रेपुरकन्देभोसम्पत्करि इत्यादिकान्यतमनामान्ते इहचक्रे स्थापिता भव | 
पुनर्विद्यापूर्वकतत्तन्नामांते इहचक्रे सन्निरुद्धाभव | 
पुनर्विद्यापूर्वकनामांते इहचक्रे अवगुण्ठिता भव | 
पुनर्विद्यापूर्वकनामांते इहचक्रे सन्निधापिता भवेति 
तत्तन्मुद्राप्रदर्शनपूर्वकं संप्रार्थ्य | प्राणप्रतिष्ठाविद्ययाः 
कराङ्गन्यासौ कृत्वा | अमुष्याः त्रैपुरकन्दायाः प्राणा इह प्राणा 
इत्यादिरूपप्राणप्रतिष्ठामन्त्रेण प्राणान्प्रतिष्ठाप्य पाद्यादि द्वादशोपचारैः 
पूजयेत् | तन्मन्त्रा यथा संपूर्णविद्यांते त्रैपुरकन्दायैपाद्यं कल्पयामीति 
पाद्यमुत्सृज्य | तद्विद्ययापदयोर्निवेदयेत् | 
पाद्यस्थाननिक्षिप्तापरोपचारपदकैरपरमन्त्रैस्ताम्बूलान्नोपचारानप्युत्सृज्य 
निव्दयेत् | ततस्त्रयोदशोपचारमनुसरेत् | तद्यथा देव्याः पृष्ठभागे प्रकाशादि 
सुभगान्ननवनाथान्प्रस्तुतनित्याप्रस्तावप्रदर्शित तत्तन्मन्त्रैरभ्यर्च्य | 
ह्रींश्रींप्रवालाक्षस्रजे नमः ह्रींश्रींरत्नपूर्णरत्नचषकायनमः | 
ह्रींश्रींपुस्तकायनमः 

प्. १५५अ)

ह्रींश्रींवरायनमः इति 
दक्षिणाधरवामाधरवामोर्द्ध्वदक्षिणोर्द्द्वहस्तसमीपदेशेषु सम्पूज्य | 
त्रिकोणेष्वग्रादि वामक्रमेण ह्रींश्रींरतिपादुकां पूजयामि | 
ह्रींश्रींप्रीतिपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींमनोभवापादुकां पूजयामीति 
शक्तित्रयमभ्यर्च्य | सम्पूर्णविद्यांते त्रैपुरकन्दापादुकां पूजयामि | 
सम्पूर्णविद्यांते सम्पत्करीपादुकां पूजयामीत्यादि 
मन्त्रैर्मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ह्रींश्रींएतास्त्रैपुरकन्दाप्रथमावरणदेवताः 
पूजां गृह्णन्त्वित्यादिना ह्रींश्रींसम्पत्करी प्रथमावरणदेवताः पूजां 
गृह्णन्त्वित्यादिना च यथायोग्यमन्त्रेण तत्पूजार्पण पुष्पाञ्जलिं दत्वा | 
अष्टपत्रेष्वग्रपत्रतो वामक्रमेण | ह्रींश्रींब्राह्मीपादुकां पूजयामि | 
ह्रींश्रींमाहेश्वरीपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींकौमारीपा० ह्रींश्रींवैष्णवीपा० 
ह्रींश्रींवाराहीपा० ह्रींश्रींऐन्द्रीपा० ह्रींश्रींचामुण्डापा० 
ह्रींश्रींमहालक्षीपादुकां पूजयामीत्यष्टमातृः सम्पूज्य | 
सम्पूर्णविद्यांते त्रैपुरकन्दापादुकां पूजयामि | सम्पूर्णविद्यांते 
सम्पत्करीपादुकां पूजयामीत्पाद्यन्यतममन्त्रैर्यथायोग्यं 
मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ह्रींश्रींएतास्त्रैपुरकन्दाद्वितीयावरणदेवताः पूजां 
गृह्णन्त्वित्याद्यन्यतममन्त्रैर्यथायोग्यं पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दत्वा | 
चतुरस्रे पूर्वद्वारस्य दक्षिणवीथ्यां ह्रींश्रींइन्द्रशक्तिपादुकां पूजयामि | 
आग्नेये ह्रींश्रींअग्निशक्तिपा० दक्षिणवीथ्यां 

प्. १५५ब्)

ह्रींश्रींअमशक्तिपा० नैरृत्य ह्रींश्रींरक्षः शक्तिपा० 
पश्चिमद्वारस्योत्तरभागावल्ंविन्यांवीथ्यां ह्रींश्रींवरुणशक्तिपा० वायव्ये 
ह्रींश्रींअनिलशक्तिपा० उत्तरवीथ्यां ह्रींश्रींविधिशक्तिपादुकां पूजयामीति 
लोकपालशक्तीः सम्पूज्य | सम्पूर्णविद्यांते त्रैपुरकन्दापादुकां पूजयामि | 
सम्पूर्णविद्यांते सम्पत्करीपादुकां 
पूजयामीत्याद्यन्यतममन्त्रैर्यथायोग्यं मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | 
ह्रींश्रींएतास्त्रैपुरकन्दातृतीयावरणदेवताः पूजांगृह्णन्तु | ह्रींश्रींएताः 
सम्पत्करीतृतीयावरणदेवताः पूजांगृह्णन्त्वित्याद्यन्यतममन्त्रैर्यथायोग्यं 
पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दत्वा त्रयोदशोपचारं निर्वर्त्य शिष्टमपि 
किञ्चित्स्तोत्रपाठतर्पणप्रणामात्मकमुपचारत्रयमुपकल्प्यनित्यजपं 
सहस्रादिसंख्ययाकृत्वा जप्यमानमन्त्रदेवतयोः 
स्वात्मनासहैक्यानुसन्धानरूपं निवेदनं च विधाय प्रोक्त विधिनाघृतेन 
षोडशाहुतिभिर्जपदशांशेन च हुत्वा | पूजास्थानभूतचक्र एव 
वह्निभाविततेज-उद्वास्य | पुनरागतां देवीं पञ्चोपचारैः सम्पूज्य | 
सप्ताक्षर्या कुरु कुल्लाविद्याया वलिं दत्वा | कर्पूरगर्भवर्त्यादिनानीराज्य 
क्षमाप्य | शक्त्युत्थापनमुद्रया 
देव्यावरणीभूतकिरणान्देवीवपुर्भूततेजःपुञ्ज एव संयोज्य खेचरीमुद्रया 
देवीतेजोपि स्वात्मन्युद्वास्य | पूर्वोक्तदिशाषड्दीर्घयुक्त तृतीयवीजेन 
कराङ्गन्यासौ 

प्. १५६अ)

विधाय देवीस्तोत्रगुरुस्तोत्रेपठित्वा 
विरमेदितिरीतितोष्टसप्ततिविद्यानामहरहरूपासनां कुर्वतः साधकस्य 
आयुर्लक्ष्मीकीर्तिभोगसौन्दर्यारोग्यभूतभविष्यद्वर्तमानार्थज्ञानपरलोक-
साधकज्ञानानि भवन्ति || आविर्विद्याभिः 
प्रयोगसिद्धिमाकांक्षमाणस्तुसाधकस्तद्विद्यासाधनमाचरेत् | तद्विद्यासाधने 
जपसंख्या तु प्रत्यनावृत्ताक्षरं त्रित्रिलक्षमितित्रैपुरकन्दायाः 
पञ्चदशलक्षजपसत्ययुगेसिद्ध्यति यतो द्वादश 
चतुर्थचतुर्दशपञ्चदशषोडशस्वराणामनावृत्तानां सत्वेकलियुगे 
तच्चतुर्गुणः षष्टिलक्षं जपः सम्पत्कर्याः षडनावृत्ताक्षराणि यत 
आद्यन्नयोद्विद्विक्रमेण व्यञ्जनचतुष्टयं मध्यस्थं च स्वरद्वयं विन्दोः 
परसम्बद्धस्य स्वरस्यत्वावृत्तत्वात् | तथाचाष्टादशलक्षं सत्ययुगे 
जपसंख्या कलियुगे द्विसप्ततिलक्षं साधनजपसंख्येतिवोध्यं | 
एवमन्यभेदेष्वपि स्वयमूअहनीयं | एतदन्यत्तुसकलं प्रोक्तदिशैव | प्रयोगा 
अप्युक्ता एव || मातृकायन्त्रभावनादेरेतत्प्रयोगेषु 
पूर्वमुक्ततयावश्यकथनीयं मातृकायन्त्रादिकमथाभिधीयते | 
कर्णिकाकेसरान्वितमष्टदलकं कमलं कृत्वा 
तद्विहिर्दलाग्रवृत्तसाहाप्येनवीथीमेकां कर्तुं वृत्तान्तरमेकं सान्तरालं 
कृत्वा वहिश्चतुरस्ररेखाद्वयेनद्वारादिरहितं भूपुरं कुर्यात् | तत्र 
कर्णिकामध्ये 

प्. १५६ब्)

हकार हकार चतुर्दशस्वरविसर्गैर्निष्पन्नं हसौरितिबीजं 
जीववीजशक्तिप्रासादवीजपदाभ्यामभिलप्यमानं लिखित्वा | केसरेषुद्विद्विक्रमेण 
अग्रकेसरादि आ इत्यादिस्वरषोडशकं लिखित्वा | दलेषु 
अग्रादिपञ्चपञ्चवर्णान्ककारादी लिखित्वा | 
सप्तदलेषुकादिक्षान्तपञ्चत्रिशद्वर्णानालिख्य | अष्टमेपत्रे अ इ उ अं अः इत्येवं 
रूपा पुनरुक्ताक्षराणि लिखित्वा | ठकारवकारौंसमुदितौ दिक्षु विदिक्षु 
चाष्टावृत्यालिखेत् | केचित्तु दिक्षु ठकारं विदिक्षु वकार 
चतुश्चतुरावृत्यालिखेदित्याहुः एतद्यन्त्रकर्णिकामध्यलिखितवीजमध्ये 
साधकादिनामलिखित्वा 
तदधिष्ठितकलशस्यसान्त्यःपूजितसावरणसर्वमङ्गलानित्याकलशस्य-
जलाभिषेकतः सर्वाःसिद्धयो भवन्ति | किं च एतच्चक्रं पीठादावभिलिख्य | तत्र 
प्राणप्रतिष्ठापूर्वकमभिपूजिते उपविश्य | यदि जलान्तरेण 
संस्कृतेनासंस्कृतेनवाभिषिञ्चेत्तदाप्यभिषिक्तस्येष्टसिद्धिः एतद्यन्त्रस्य 
प्राणप्रतिष्थापूर्वक पूजाजपादि संस्कृतस्य धारणेन च सर्वमभीप्सितं 
सिद्ध्यति | एवं प्रतिदिनमेतद्यन्त्रपूजनादपीष्ठसिद्धयः 
सुवर्णरजतताम्रान्यतमपत्रे समुत्कीर्य प्राणप्रतिष्ठादिपूर्वकं 
गृहदेशनगरादौ यन्त्रमिदं स्थापयतः साधकस्य सर्वर्थाः सिध्यति | शिरसि 
चन्द्रमण्डलं तत्रेदं मातृकायन्त्रं प्रतिप्रातःकालं स्मरतामपि 
सर्वसम्पदो भवन्ति |

प्. १५७अ)

एतद्यन्त्रकर्णिकायां स्वदेवतानित्यपूजाचक्रं स्थापयित्वा | तत्र 
स्वस्वेष्टदेवतां पूजयतः साधकस्य सासास्वेष्टदेवतासन्निहिता भवन्तीति 
सर्वमप्यभीष्टं प्रयच्छति || 

एतस्याविद्याया अधः प्रकटनव्याजेन विद्यार्थिनामवश्योपास्यत्वमुपदिष्टं 
भगवताः | तथाहि अकाराक्षरं हिं ऋग्वेदस्य अग्निमीले इत्यादि कस्याद्यमक्षरं 
तच्च स्वस्वोत्तराक्षरणत्वेनाजहल्लक्षणया अकारादिकसकलऋग्वेदाक्षरवृन्दपरं 
इकाराक्षरं यजुर्वेदस्य इषेत्वोर्जेत्वेत्यादिकस्याद्यमक्षरं तदपि 
पूर्ववद्यजुर्वेदघटकसर्वाक्षरसंग्राहकं 
अकारेकारयोर्गुणसन्धावेकारनिष्पत्तिः अकाराक्षरमेव च सामवेदस्य अग्र-
आयाहीत्यादिकस्याद्याक्षरं तदपि तद्वेदघटकसकलाक्षरसंग्राहकं तस्य च 
वेदद्वयाक्षरसन्धिनिष्पन्नैकादशस्वरेण 
सहवृद्धिसन्धाचैकारनिष्पत्तिर्भवतीत्यत ऐकारेण ऋग्वेद यजुर्वेद 
सामवेदात्मकत्वं प्रस्तुतदेव्या- उक्तं  | मध्यमवीजघटकः 
ककारोप्यकारादीनां स्वपूर्ववर्तिनां कार्यत्व सम्बन्धात्स्वोत्तरवर्तिनां 
खकारादीनां कारणत्वसम्बन्धात्सर्वमातृकापरतयावाचकपरोलकारोहि 
सकलधर्मतन्त्राद्यधिकारितया श्रेष्टमनुष्यादिशरीरनिर्वाहक 
पृथिवीभूतप्रभृतिसकलबूतात्मकवाचकपरः 

प्. १५७ब्)

तथा च वाचकवाच्योभयरूपत्वं प्रस्तुतदेव्याः उक्तं विश्वं हि 
ज्ञेयज्ञानज्ञातृभेदेन त्रिविधं | तत्र सकारः शक्त्यात्माज्ञेयमभिधत्ते | 
औकारोह्यमृतवर्णत्वात्तदात्मकं ज्ञानमभिधत्ते | विसर्गः 
शिवरूपतयाज्ञातारमभिधत्ते | इत्थं च 
ज्ञेयज्ञानज्ञातृत्वस्वरूपोपाधिभेदेन विश्वात्मकत्वं तृतीयवीजेन प्रस्तुत 
देव्या उक्तं इत्थमनुसन्धानपूर्वकं प्रतिदिनं पूजाजपहोमादिना 
प्रस्तुतनित्यांन् सेवमानः साधकोतिपातकवानपि मूर्खोपि जडोपि मूकोपि 
कालक्रमेण शिवतुल्यतामेव प्राप्तुयात्काकथेतराभीष्टप्राप्नेरिति | इदं तु 
वोध्यं | लोहितां लोहितांशुकभूषास्रक्लेपनामिति ध्यानं न सर्वत्र किंतु 
वाक्सिद्धौमितां ध्यायेत् | लक्ष्मीप्राप्त्यैकतकप्रभामरुणांवेति विकल्पः 
वैरिनिग्रहाय तेषां वृतये च धूम्रवर्णां | मूकीकरणे नीलवर्णां | शान्तौ 
श्वेतवर्णामित्यादिकाम्यध्यानविशेषः काम्यकमला तस्य **** (?) इति 
कुलसुन्दरीप्रस्तावः || अथ नित्यानित्याप्रस्तूयते || अत्र पूजाचक्रं त्रिविधं 
उत्तममध्यमाधमभेदात् | तत्रोत्तमनित्यपूजाचक्रं यथा | 
एकहस्तप्रमाणकं चतुरस्ररेखायुग्मं चतुर्दिक्षु प्रत्येकं द्वारशाखोपेतं 
निर्माय | अन्तर्गत चतुरस्ररेखास्पृष्टास्पृष्टिकयावृत्तमेकं कृत्वा 
तदन्तरेपिसान्तरालानिषट्त्रिंशद्वृत्तान्तराणि 

प्. १५८अ)

कृत्वा सम्भूय सप्तत्रिंशद्वृत्तान्तरानि सम्पाद्य सम्पन्नासु षट्त्रिंशद्वीथीषु 
प्रत्येकं षोडश षोडशदलकानि कमलान्यनुष्ठाय | सर्वमध्यकर्णिकायां 
सविन्दुषट्कोणं कुर्यात् | अथवा प्रोक्त भूपुरमध्ये 
एकोनविंशतिवृत्तैरष्टांदशवीथीः सम्पाद्यतासु प्रत्येकं 
द्वात्रिंशद्दलकानिकमलानिविदध्यादिति वस्तुतस्तु त्रयोदशवृत्तैर्द्वादशवीथीः 
सम्पाद्य एकादशवीथीषु प्रत्येकं पञ्चाशत्पञ्चाशद्दलकानि 
चरमवीथ्यां षड्विंशतिदलकंविधाय तत्र षट्सप्तत्युत्तरपञ्चशतं 
वर्णशक्तीः पूजयेदित्येवमूलार्थः | मध्यमपूजाचक्रं यथा पूर्वोक्त 
भूपुरमध्ये चतुरङ्गुलान्तरालकं वृत्तद्वयं कृत्वा 
तदन्तरालवीथ्यामेकपञ्चाशद्दलकं कमलं कृत्वा तत्कर्णिकायां 
षट्कोणचक्रं कुर्यादिति | अधमजाचक्रं यथा | प्रोक्त भूपुरमध्ये सान्तरालानि 
सप्तवृत्तानि कृत्वा वीथी षट्कं सम्पाद्य | तत्र वाह्यवीथीमारभ्य 
प्रवेशक्रमेण 
द्विदलचतुर्दलषट्दलदशदलद्वादशदलषोडशदलानिकमलानिविधाय | 
कर्णिकायां सर्वमध्ययगतायां षट्कोणचक्रं रचयेदिति | 
समुद्धृतैकतरचक्रे कलशं संस्थाप्य | तत्र 
सर्वमङ्गलानित्यपूजाचक्रचिन्तनपूर्वकसावरणतत्पूजनादि 
तदुद्वासनान्तकर्मान्ते पुनस्तकलशान्तरेव प्रस्तुतनित्याचक्रचिन्तनपूर्वकं 
दीक्षाङ्गपूजा तु केवलं चक्र एव | तदुभयपूजाप्रकारो यथा | 
सुगन्धितैलाभ्यङ्गपूर्वकं सुगन्धिसलिलैः स्नानं कृत्वा प्रातःकृत्यान्तरमपि 
विधाय |

प्. १५८ब्)

देवतान्तरनित्यकर्मानुष्ठानप्रसङ्गादेवानुष्ठितभूतशुद्धिप्राण-
प्रतिष्ठास्वसंस्कारान्तकर्मकोल्लएवविशुद्धदेहवदनःसाधकोरक्तवस्त्र-
द्वयचन्दनमालादिभूषितोभूत्वायागमण्डपमागत्य 
उक्तासनविद्याचतुष्काभ्यर्चितरक्तासनोपरि प्रस्तुतविद्यया 
स्वस्तिकपद्मान्यतरासनमवलम्ब्योपविष्टः 
प्रस्तुतविद्ययाचमनप्राणायामौविधाय षोडशाक्षरमन्त्रेण वलिं दत्वा 
स्वशिरसि स्वनाथक्रमेण नवापिनाथांस्तत्तन्मन्त्रेण सम्पूज्य | 
पञ्चश्लोकात्मकं गुरुस्तोत्रं पठित्वा पुजाज्ञां प्रार्थयित्वातामारभेत | 
स्वनाथनित्यास्वेष्टदेवस्वात्मनामैक्यंविभाव्य | 
तत्तद्वर्षभेदनियमितदेशकालादि समस्तगुप्तप्रकटसिद्धयोगिनि चक्रान्ताष्ट 
त्रिंशत्पीठदेवताः 
प्रस्तुतनित्यापूजाचक्राधारभूतसिंहासनादेरुपरिपूजयित्वा | 
स्वात्मयन्त्रयोर्मध्येसाधारं गोरोचनादि पञ्चकमिश्रितजलपूर्णं 
सुवर्णादिपञ्चकान्यतममयं सामान्यार्घ्यपात्रं संस्थाप्य | 
तदीयधारपात्रजलानि कुलसुन्दरीवीजत्रयेण वह्निसूर्यचन्द्ररूपतयाविभाव्य 
रोचनादिकं पृतिव्यादि पञ्चभूतात्मकतया तज्जलप्रस्तुतनित्यापूजाचक्रयोरैक्यं 
च विभाव्य प्रस्तुतनित्यास्वरूपतयाभावितजलंप्रस्तुतविद्ययादशधाभिमन्त्र्य | 
तत्र षडङ्गमन्रैः षडङ्गदेवताः सम्पूज्य | संस्कृतेन तदुदकेन 
प्रस्तुतविद्यया स्वात्मानं 

प्. १५९अ)

सामान्यार्घ्यपात्रतदुत्तरोत्तरभागस्थापितपाद्यार्घ्याचमनस्नानजलानि 
तत्तत्पात्रगतानि | स्वतो दक्षिणभागस्थापितवस्त्रभूषादिताम्बूलान्तवस्तूनि 
अन्यच्च होमाद्यपयुक्तं संप्रोक्ष्य पुनर्विद्यया प्राणानायम्य 
सामान्यार्घ्योदकं दर्व्यादक्षिणहस्ते सकुशतिलपुष्पाक्षते गृहीत्वा 
देशकालगोत्रराशिनामकामनान्तमुल्लिख्य 
नित्यानित्यामायथाबुद्धिनियोगंविधिनानित्यपूजांकरिष्ये इति संकल्प्यजलमुत्सृजेत् 
| एतदवसरे प्रसङ्गादप्यकृते भूतशुद्धादिके विद्ययातदुपरच्य 
मातृकाषडङ्गन्यासं कृत्वा | प्रत्येकं प्रस्तुतनित्याविद्यामादितः कृत्वा 
तत्तन्मातृकावर्णं तत्तत्स्थानेषु विन्यस्य | ह्सांहृदयायनमः ह्लींशिरसे स्वाहा | 
ह्लूंशिखायै .वषट् | ह्लैंकवचाय हुं | ह्लौंनेत्रायवौषट् | लःअस्त्रायफडिति 
षडङ्गमन्त्रानङ्गुष्ठादिषु हृदयादिषु च विन्यस्य | हंभ्रूमध्ये | डंकण्ठे | 
रंहृदये | लंनाभौ | कंगुह्ये | संमूलाधारे | इति मन्त्रव्यञ्जनवर्णान्विन्यस्य | 
हसकलरडैः हसकलरडीं हसकलरडौरित्येवं रूपसमस्तमूलमन्त्रेण त्रिधा 
वापकन्यासं विधाय अवाहनादिकमनुसरेत् | तद्यथा 
विरचितत्रिखण्डामुद्राकरक्तपुष्पपूर्णाञ्जलौ मूलाधारादि 
ब्रह्मरन्ध्रान्तव्याप्तप्रस्तुतविद्यातेजोवहन्नासाध्वना संक्रान्तं 
तत्पुष्पाञ्जलि प्रक्षेपतः प्रस्तुतचक्रमध्यस्थविन्दावागतं भावयन्नेव 
सम्पूर्णोक्त विद्यांतेभोनित्यानित्ये इहचक्रे 

प्. १५९ब्)

आवाइता भवेति सम्प्रार्थ्य आवाहनं संपाद्य | तत्तेजः 
किरणगणानेवकाश्चित्तत्तत्स्थानेषु प्रसृतान्नायुदावरणरूपतया 
परिणतान्भावयित्वा मध्यस्थतेजः पुञ्जं ध्यानावगतस्वरूपकं ध्यायेत् | 
ध्यानं यथा | उद्यद्भास्करविम्वाभांमाणिक्यमुकुटोज्ज्वलाम् | 
पद्मरागकृताकल्पामरुणांशुकधारिणीम् | 
चारुस्मितलसद्वक्त्रषट्सरोजविराजिताम् | प्रतिवक्त्रं त्रिनयनां 
भुजैर्द्वादशभिर्युताम् | पाशाक्षंगुणपुण्ड्रेक्षुचापखेटत्रिशूलकान् | वरं 
वामैर्दधानां च अङ्कुशं पुस्तकं तथा | पुष्पेषु मण्डलाग्रं च 
नृकपालाभयेतथा | दधानां दक्षिणैर्हस्तैर्देवीं ध्यायेदनन्यधीरिति | 
नाथायुधावरणशक्तीनामीदृशमेवध्यानं | 
आयुधांशेतत्तदायुधाकारलाञ्छितमौलिकत्वमधिकं | ततः 
सम्पूर्णविद्यांतेभोनित्यानित्ये इहचक्रे स्थापिता भव | पुनर्द्वादशवर्णांते 
सन्निरुधाभव | पुनर्द्वादशवर्णांते अवगुण्ठिताभव | पुनर्द्वादशवर्णांते 
सन्निधापिताभवेति तत्तन्मुद्राप्रदर्शनपूर्वकं संप्रार्थ्य | 
प्राणप्रतिष्ठाविद्ययाः कराङ्गन्यासौविधाय | अमुष्याः नित्यानित्याया इहचक्रे 
प्राणा इत्यादि रूपया प्राणप्रतिष्ठाविद्ययाप्राणान्प्रतिष्ठाप्य 
द्वादशोपचारैः पूजयेत् | तन्मन्त्रायथा | सम्पूर्णत्र्यक्षरप्रस्तुतविद्यांते 
नित्यानित्यायैपाद्यंकल्पयामीति सामान्यार्घ्योदकेन पाद्यमुत्सृज्य | 
प्रस्तुतविद्ययापदयोर्निवेदयेत् |

प्. १६०अ)

एवमेव पाद्यपदाभिषिक्तार्घ्यादिपदकैरुक्तमन्त्रैरर्घ्यादिकमुत्सृज्य 
मस्तकादिषु प्रस्तुतविद्यया तन्निवेदयेत् | इत्यमुपचारैर्द्वादशभिः पूजांते 
त्रयोदशोपचारमनुसरेत् | तत्प्रकारो यथा | देवीपृष्टभागे 
प्रकाशविमर्शानन्दश्रीज्ञानश्रीसत्यशीपूर्णस्वभावप्रतिभसुभगाख्यान्-
दिव्यसिद्धमानवान्नवनाथान्नाथपदाभिषिक्तशकतिपदकैः 
स्वस्वमन्त्रैरभ्यर्च्य | 
देवीवामाधरहस्तसमीपदेशमारभ्यदक्षिणाधरहस्तसमीपदेशान्तं 
द्वादशस्थानेषु वामक्रमेण | ह्रींश्रींवरदायनमः ह्रींश्रींत्रिशूलायनमः 
ह्रींश्रींखेटायनमः ह्रींश्रींपुण्ड्रेषुचापायनमः ह्रींश्रींअक्षगुणायनमः 
ह्रींश्रींपाशायनमः ह्रींश्रींअङ्कुशायनमः ह्रींश्रींपुस्तकायनमः 
ह्रींश्रींपुष्पेषुभ्योनमः ह्रींश्रींमण्डलाग्रायनमः ह्रींश्रींनृकपालायनमः 
ह्रींश्रींअभयायनमः इत्यायुधानि सम्पूज्य | षट्कोणेषु नैऋत्ये | 
ह्रींश्रींडाकिनीपादुकां पूजयामि | वायव्ये | ह्रींश्रींराकिनीपादुकांपू० पूर्वे | 
ह्रींश्रींलाकिनीपा० आग्नेये | ह्रींश्रींकाकिनीपा० ईशाने | ह्रींश्रींशाकिनीपा० पश्चिमे 
| ह्रींश्रींहाकिनीपादुकां पूजयामीति तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य | सम्पूर्णविद्यांते 
नित्यानित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | 
ह्रींश्रींएतानित्यानित्याप्रथमावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति 
पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दद्यात् | दएव्यग्रदलमारभ्यप्रादक्षिण्यप्राप्तदलेषु |

प्. १६०ब्)

ह्रींश्रींअशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींआशक्तिपादुकां पूजयामि | इत्यादि 
प्रथमतत्वषोडशकं | प्रथमे ह्रींश्रींकशक्तिपादुकां पूजयामि | 
ह्रींश्रींकाशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि द्वितीयतत्वषोडशकं | द्वितीये | 
एतयैवदिशाषड्विंशत्तमकमलदलेषु | ह्रींश्रीक्षशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि 
ह्रींश्रींक्षःशक्तिपादुकां पूजयामीत्यन्तमन्त्रैस्तत्तच्छक्तीः सम्पूर्णविद्यान्ते 
नित्यानित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य 
ह्रींश्रींएतानित्यानित्याद्वितीयावरणदेवताः पूजांगृह्णन्त्विति 
तत्पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दद्यात् | मध्यमपक्षे 
एकपञ्चाशद्वर्णैरुक्तप्रायैरेवमन्त्रैः पूजयित्वा मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | 
तत्पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दद्यात् | कनिष्ठपक्षेपिकमलषट्केसम्भूय 
पञ्चाशद्दलेषु स्वगुरु सम्प्रदायाद्विसर्गंक्षकारं वा परित्यज्य | 
पञ्चाशन्मातृका उक्तैरेव मन्त्रैपूजयेत् | तदिदं सर्वपक्षेपिद्वितीयमावरणं | 
ततश्चतुरस्रे पश्चिमद्वारदक्षिणवीथ्यभ्यन्तररेखासमीपदेशे | 
ह्रींश्रींब्राह्मीपादुकां पूजयामि | 
पश्चिमद्वारोत्तरवीथ्यभ्यन्तररेखासमीपदेशे | ह्रींश्रींमाहेश्वरीपा० 
उत्तरद्वारस्य पश्चिमवीथ्यभ्यन्तररेखासमीपदेशे | ह्रींश्रींकौमारीपा० 
उत्तरद्वारस्य पूर्ववीथ्याभ्यन्तररेखासमीपदेशे | ह्रींश्रींवैष्णवीपा० 
पूर्वद्वारस्य उत्तरवीथ्यभ्यन्तररेखासमीपदेशे | ह्रींश्रींवाराहीपा० 
पूर्वद्वारस्य दक्षिणवीथ्यभ्यन्तररेखासमीपदेशे |

प्. १६१अ)

ह्रींश्रींऐन्द्रीपा० दक्षिणद्वारस्य पूर्ववीथ्यभ्यन्तररेखासमीपदेशे | 
ह्रींश्रींचामुण्डापा० दक्षिणद्वारस्य पश्चिमवीथ्यभ्यन्तररेखासमीपदेशे | 
ह्रींश्रींमहालक्ष्मीपा० पूर्वद्वारस्य दक्षिणवीथीबाह्यरेखासमीपदेशे | 
ह्रींश्रींइन्द्रशक्तिपा० दक्षिणद्वारस्य पूर्ववीतीवाह्यरेखासमीपदेशे | 
ह्रींश्रींअग्निशक्तिपा० दक्षिणद्वारस्यपश्चिमवीथीबाह्यरेखासमीपदेशे | 
ह्रींश्रींयमशक्तिपा० पश्चिमद्वारस्य दक्षिणवीथी वाह्यरेखासमीपदेशे | 
ह्रींश्रींरक्षः शक्तिपा० पश्चिमद्वारस्योत्तरवीथीवाह्यरेखासमीपे | 
ह्रींश्रींवरुणशक्तिपा० उत्तरद्वारस्य पश्चिमवीथीबाह्यरेखासमीपे | 
ह्रींश्रींअनिलशक्तिपा० उत्तरद्वारस्य पूर्ववीथीवाह्यरेखासमीपदेशे | 
ह्रींश्रींसोमशक्तिपा० पूर्वद्वारस्योत्तरवीथीवाह्यरेखासमीप | 
ह्रींश्रींईशानशक्तिपादुकां पूजयामि | वायुकोणे | ह्रींश्रींअनन्तशक्तिपा० ईशाने 
| ह्रींश्रींब्रह्मशक्तिपा० आग्नेये | ह्रींश्रींनियतिशक्तिपा० नैरृत्ये | 
ह्रींश्रींकालऽऽअक्तिपादुकां पूजयामीतिमन्त्रैर्विंशत्युक्तशक्तीः सम्पूज्य | 
सम्पूर्णविद्यांते नित्यानित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | 
ह्रींश्रींएतानित्यानित्यातृतीयावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति 
पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दत्वा | त्रयोदशोपचारान्निर्वर्त्य | 
चतुर्दशपञ्चदशषोडशोपचाररूपयत्किञ्चित्स्तोत्रपाठतर्पणप्रणामांश्च 

प्. १६१ब्)

यथाविधि निर्वर्त्य सम्पन्न षोडशोपचारकपूजांते 
प्रीतिजननानुकूलव्यापारविशेषरूपया 
पूजावसानानुष्ठेयन्यासविधेरुद्वासनान्तेभिधानावृथाविवक्षोन्नयनं 
उद्वासनान्तं भगवतो विवक्षिततया पूजासङ्कल्पेनैव 
वलिदानादेरिवजपहोमयोरपि क्रोडीकृतत्वादधुना सङ्कल्पमकृत्वा | 
अङ्गुष्ठादिन्यास हृदयादिन्यास वर्णन्यास 
व्यापकन्यासानामादिभागावसानयोः करणपूर्वकं 
सहस्रशतान्यतरसंख्यया जपत्वा | तदभेदभावनात्मकं निवेदनं च कृत्वा | 
यतोक्तविदि षोडशाहुतिभिर्नित्यजपदशांशेन च हुत्वा | 
वह्निभाविततेजोदेवीस्थानभूतविन्दावेव पुन्ःसंयोज्य तत्रागतां देवीं 
पञ्चोपचारैः सम्पूज्य कुरुकुल्लाविद्ययावलि दत्वा | 
कर्पूरगर्भादिवर्त्यानीराज्यक्षमाप्य 
शक्त्युत्थापनमुद्रयाकिरणभूतावरणगणं मध्यस्थतेजः पुञ्ज एव 
देवीभूतेन्तर्भूतं विभाव्य | खेचरीमुद्रया मध्यस्थमपितेजः स्वात्मन्युस्य | 
पूर्ववत्कराङ्गन्यासाङ्गन्यासवर्णान्यास व्यापकन्यान्विधाय 
देवीस्तोत्रगुरुस्तोत्रेपटित्वा विरमेत् | दीक्षायां तु उद्वासनवर्जिता 
मुक्तेतिकर्तव्यताकामेव पूजामनुष्ठाय रात्रितां 
नृत्यगीतादिनामपनीयप्रातर्दशमीतिथौ कृतनित्यक्रियः पञ्चोपचारैः 
प्रातर्देवीमभ्यर्च्योद्वास्य कथितन्यासांते तद्देवीस्तवगुरुस्तवौपठित्वा | 
मातृकायन्त्रसंगतां शिष्यं 

प्. १६२अ)

कलशमुखस्थितपल्लवैः प्रस्तुतविद्ययाभिषिंच्य | गन्धादिनवोपचारैः 
पूजितोवित्तशाठ्यमपहायकल्पितदक्षिणयातोषितश्च 
गुरुर्यथोक्तविधिवेधपूर्वकमुपदिशेत् | 
शिष्यभक्त्यादिपरीक्षार्थकप्राथमिकैतदुपदेशेतु नवेधविधिरनुसर्तव्यः 
वेधविद्याया अनुलब्धत्वात् | न च परीक्षां विना सापि दातु मुचिताः | एषा तु 
नित्याविद्याविशेषवचनात्प्रकारान्तरेण परीक्षितापदेयैवेति || इत्थं 
प्राप्तदीक्षाप्रत्यहमुक्तार्चनानुष्ठाननिरतः प्रयोगकामनायां 
विद्यासाधनमाचरेत् | तदनुष्ठानेन कोप्यत्रविशेष इति 
सामान्यप्रस्तावादर्शितदिशातदनुष्ठेयंन् | जपश्चात्र 
सप्ताक्षराणामनावृत्ततया एकैकाक्षरं लक्षत्रयं लक्षत्रयमिति सत्ययुगे 
एकविंशतिलक्षं प्रस्तुतयुगे चतुरशीतिलक्षं भवति ललितावदेवेति निधिकारः 
वर्णलक्षमिति विशेषदर्शनात्सप्तलक्षमेव सत्ययुगे प्रस्तुतयुगे 
अष्टाविंशतिलक्षं साधनार्थको जप इति तु वस्तुस्थितिः 
जपदशांशतोनुष्ठेयहोमोरक्तकमलैस्त्रिमधुराभ्यक्तैरेव दुग्धाहारत्वमेव 
चात्र साधकस्य नियम्यते इति विशेषः इत्थमुपदर्शितदिशाजपहोमौ तर्पणं 
प्रोक्तप्रकारकं पूजनंन् स्वशिरसि स्वेष्टदेवतामावाह्य | तत्र 
तर्पणदशांशतः प्रस्तुतविद्यांते नित्यानित्यामभिषिंचामीति 
मन्त्रेणाभिषेकं किंचा एतन्नित्यपूजाचक्राधिष्ठितकलशजलकरणकाभिषेकं 
च कृत्वा |

प्. १६२ब्)

साधितयानयाविद्यया वक्ष्यमाणप्रयोगान्समाचरेत् 
विद्यामसाधपित्वैवप्रयोगेप्रवृत्तिभाजांतु न 
केवलामुद्दिष्ठार्थविधुरतामात्रं किंतु क्रुद्धाभिः 
साधकस्यत्वगस्ठमांसादि देवताभिः प्राणा 
अप्यपनीताःस्युःकापरानिष्ठकथेति || अथैतन्नित्याप्रयोगाः || ऐकार हकार सकार 
ककार लकार रकार उकारात्मकानामेतद्विद्याघटकानावर्णानां प्रत्येकं 
षोडशस्वरयोगे द्वादशोत्तरैकशतं मन्त्रसम्बन्धिविकृताक्षराणि भवन्ति | 
स्वरयोगादैकारस्य तत्तत्स्वररूपतयैवावस्थानभित्युक्तप्रायं एतैश्च 
विकृताक्षरैः सप्तभिः सप्तभिरेकैकयन्त्रानिष्पादनात् संभूय षोडशयन्त्राणि 
निष्पद्यन्ते | तत्प्रकारो यथा | पूर्वंसान्तरालं वृत्तद्वयं कृत्वा तदन्तः 
षट्कोणचक्रं तस्याप्यन्तः सान्तरालं वृत्तद्वयं कृत्वा | तत्सर्वमध्ये 
मत्यावीजं तस्याप्यन्तः प्रस्तुतविकृताक्षरं हेति प्राथमिकं लिखित्वा | 
तस्याप्यन्तः साध्यसाधकादिनामलिखित्वा | षट्कोणेषु अग्रकोणमारभ्य हा हि ही 
हु हू हृ स्वरूपा षट्वर्णनालिख्य | 
आभ्यन्तरवीथीकामनानुगुणभूतवर्णैर्देशभिरावेष्ट्य | 
बैर्वीथीमातृकाभिर्वेष्टयित्वा | सम्पन्नं प्राथमिकं यन्त्रं विधिपूर्वकं 
धारयतः साधकस्योदरव्याधिनाशो भवति | पूर्वोक्त हकारादि सप्ताक्षरस्थाने 

प्. १६३अ)

हृकारादिसप्तकलिखनमात्रविशेषितेन द्वितीययन्त्रेण धारितेन शिरोरोगनाशः 
पूर्वोक्त हृकारादि सप्तकस्थाने 
हंकारादिसुपर्यन्ताक्षरसप्तकलिखनमात्रविशेषितेन तृतीययन्त्रेण धारितेन 
नेत्ररोगनाशः पूर्वोक्तवर्णस्थानेषु सूकारादि 
सप्तकलिखनसम्पन्नचतुर्थयन्त्रतः कर्णरोगनाशः उक्तेष्वेवस्थानेषु सोकारादि 
सप्तकलिखनसिद्धपञ्चमयन्त्रतो हस्तरोगनाशः तत्रैवकीकारादि 
सप्तकलिखननिष्पन्नषष्टयन्त्रतः पादरोगनाशः 
तत्रैकेकारादिसप्तकलिखननिष्पन्नसप्तमयन्त्रतः कटेरूर्द्ध्वगतः कण्ठतः 
करद्वयाचाधस्तनोदेहभागोन्तराधिपदाभिधेयोपस्तद्गतारोगानश्यन्ति | 
तेष्वेवस्थानेषु लाकारादि सप्तकलिखनसम्पन्नाष्टमयन्त्रतो 
नेत्रादिपञ्चज्ञानेन्द्रियगतारोगानश्यन्ति | 
ऌकारादिसप्तकलिखनसम्पादितनवमयन्त्रतःकमेन्द्रियरूपहस्तपादवाक्यायूप
स्थगतारोगानश्यन्ति | लःकारादि सप्तकलिखनसम्पन्नदशमयन्त्रतो 
वायुप्रकोपप्रभवारोगाः शान्तिमुपयान्ति | रकारसम्बद्धसप्तमस्वरादि 
सप्तकलिखनसम्पन्नैकादशतमयन्त्रतःपित्तप्रभवरोगशान्तिः 
रौकाणदिसप्तकविलिखननिष्पादितद्वादशतमयन्त्रतःकफप्रभूतरोगशान्तिः 
दुकारादिसप्तकलिखनसम्पन्नत्रयोदशसंख्ययन्त्रतो 

प्. १६३ब्)

वातपित्तकफप्रकोपप्रभवरोगशान्तिः 
डैकारादिसप्तकलिखनसम्पादितचतुर्दशसंख्ययन्त्रतो भूतप्रेतपिशाचादि 
पीडोपशमः इकारादि सप्तकलिखनसम्पादितपञ्चदशसंख्ययन्त्रतो | 
वातव्यादिःप्रमेहश्चकुष्ठामर्शोभगन्दरम् | 
अश्मरीमूढगर्भश्चतथाचौदरमष्टमम् | 
अष्टावेतेप्रकृत्यैवदुश्चिकित्सामहागदा | राजयक्ष्मासंग्रहणी 
आन्ध्यंश्वासोविसूचिका | आमवातश्चकासश्चशीताङ्गं चाष्टमोगदः 
कालज्वर इति ख्याता महारोगानवोन्मिता | इति परिगणितसप्तदशरोगशान्तिर्भवति | 
सर्वमध्यषट्कोणरूपेषु तेष्वेवस्थानेषु ऌकारादि 
सप्तकलिखनसम्पन्नषोडशतमयन्त्रतो नीरोगता आयुर्वृद्धिश्च भवति | उक्तेषु 
विशेषरूपेणानुक्तेष्वपिरोगेषु एषांषोडशयन्त्राणामन्यतमस्यधारणतो न 
साधकस्यैव नापि नरस्य किंतु सर्वस्यैव प्राणिनोरोगशान्निर्भवति सर्वाण्युक्तानि 
वक्ष्यमाणानि च यन्त्राणि यत्राभिषेक 
दक्षिणादानषोडशोपचारकयन्त्राधिकरणकं 
यन्त्रदेवतापूजनविश्वासपूर्वकं धृतान्येव फलं प्रयच्छन्ति 
नत्वेतच्चतुष्टयं मध्ये एकस्यापि वैकल्पे तत्र प्रस्तुत स्वधारणीयचक्रं 
बूमावुद्धृत्य तदुपरि कलशं यथाविदि स्थापयित्वा | तत्र सर्वमङ्गला 
चिन्तनपूर्वकं सावरणतत्पूजनादि तदुद्वासनान्तकर्मप्रान्ते 
पुनःस्वधारणीययन्त्रस्य 

प्. १६४अ)

कलशान्तश्चिन्तनपूर्वकं सावरणां यन्त्रदेवतामभ्यर्च्य उद्वास्य 
तज्जलेनाभिषेकं कृत्वैव यन्त्रं धार्यं वित्तशाद्व्यमकृत्वा दक्षिणादानं 
चाभिषेक कर्तुरावश्यकं | एवं धारणीय यन्त्रोपरि 
आवाहनप्राणप्रतिष्ठादिपूर्वकं पाद्यादिप्रणामान्तषोडशोपचारैः 
पूजापूर्वकमेवयन्त्रं धारणीयं | एवं एतद्यन्त्रधारणादवश्यमेव 
सर्वमपिविघ्नं निवार्यफलं भविष्यतीति निश्चयरूपविश्वासोपि धारणेन फले 
जननीये सहकारीतिवोध्यं || अथ प्रस्तुतविद्याघटक षट्व्यञ्जनानां 
पौर्वापर्यव्यतिक्रमजनितविंशत्युत्तरसप्तशतभेदैः षट्यन्त्राणि भवन्तीतितानि 
दर्शयामः || पूर्वपश्चिमायता दक्षिणोत्तराश्चसमान्तरालाः 
परस्परसंभिन्ना अष्टादशाष्टादशरेखाः कृत्वा | नन्दकुञ्जरभुज २८९ 
प्रमितानि कोष्ठानि सम्पाद्य | तत्र सर्ववाह्यगतवीथींरथंदिक्चतुष्टयेपि 
नवमं नवमं कोष्ठं तदधोगतमेकं तदुभयपार्श्वगतमेकैकमिति 
संभूय | कोष्टचतुष्टयं 
कोष्टविभाजकपूर्वपश्चिमरेखाद्वयदक्षिणोत्तरैकरेखाणां 
मार्जनादेकीकृत्य | दिक्चतुष्टयमध्यगतानि प्रतिकोणं 
पञ्चदशपञ्चदशकोष्ठानि प्रथमवीथ्याः एकादशैकादशद्वितीयवीथ्याः 
सप्तसप्ततृतीयवीथ्यास्त्रीणित्रीणि चतुर्थवीथ्या इति संभूय |

प्. १६४ब्)

एकैककोणे षड्त्रिंशत्कोइष्ठानि कोणचतुष्टयेमिलित्वा 
चतुश्चत्वारिंशदुत्तरैकशतं कोष्ठानि दिक्चतुष्टयगतषोडशकोष्ठैः 
संमार्जितैः सहगणनेषष्ठ्युत्तरैकशतंको १६०ष्ठानिमार्जितानि भवन्ति 
एकोनत्रिंशदुत्तरैकशतं १२९ कोष्ठानि चोर्वरितानि | तत्र पूर्वमारभ्य 
तृतीयवीथीगतपञ्चकोष्ठानां मध्यमं कोष्ठमारभ्य 
तत्प्रथमकोष्ठानां परितः प्रादक्षिण्येन द्वात्रिंशकोष्टेषु भेदविद्याः 
प्रथमकूटसम्बन्धिनीर्वाग्भववीजचरमकान्नालिख्य | तदधस्तनमेव 
कोष्टमारभ्य पूर्ववत्स्वपूर्वकोष्ठान्तमष्टाविंशतिकोष्ठेषु भेदविद्याः 
प्रथमकूटसम्बन्धिनीर्विलिख्य | पुनस्तदधस्तनमेवकोष्ठमारभ्य 
स्वपूर्वकोष्ठान्तं चतुर्विंशतिकोष्ठेषु भेदविद्याः 
प्रथमकूटसम्बन्धिनीर्विलिख्य | पुनस्तदधस्ततमेवकोष्ठमारभ्य 
तत्पूर्वकोष्ठान्तं विंशति कोष्ठेषु भेदविद्याः प्रतमकूटसम्बन्धिनीर्विलिख्य 
| पुनस्तदधः कोष्ठमारभ्य तत्पूर्वकोष्ठान्तं षोडशकोष्ठेषु भेदविद्याः 
प्रथमकूटसम्बन्धिनीर्विलिख्य | विंशत्युत्तरैकशतं भेदविद्यानिखिला भवन्ति | 
कोष्ठनवकं च सर्वमध्यगतमवशिष्ठं | तत्र वामभागगतकोष्ठत्रये 
ऊर्द्ध्वाधः क्रमेण | दुरलकसह ऐं डरलकसह ईं डरलकसह औंः इति क्रमात् 
कोष्ठत्रये प्रतिलोमक्रमपठितव्यञ्जनषट्कघटित एव |

प्. १६५अ)

वीजत्रयं प्रथमे | द्वितीयप्रथमतृतीयवीजानि द्वितीये | तृतीयद्वितीयप्रथमबीजानि 
तृतीये | अधोगतेकोष्ठे इति दक्षिणभागगते 
अनुलोमव्यञ्जनषट्कविशिष्टवाग्भवादित्रयं प्रथमे | 
द्वितीयप्रथमतृतीयवीजक्रमेणद्वितीये | तृतीयद्वितीयप्रथमक्रमेण तृतीयेकोष्ठे 
ऊर्द्ध्वाध. ह्क्रमतो लिखित्वा | ऊर्द्ध्वपदाभिधेये पूर्वदिक्निकटकोष्ठे 
षष्ठ्यन्तां साधकाख्यां 
तदधस्तनमध्यमकोष्ठेवशंकुरुकुर्वीत्यादिरूपं कर्म | ततोप्यधस्तने 
देवदत्तमित्यादि द्वितीयान्तं साध्यपदं लिखेत् | ततश्चतुर्दिगन्तं त्रिकोणं 
प्रत्येकं मध्यविन्यस्तपूर्वापरायतदक्षिणोत्तरायतद्विद्विरेखाभिर्नवकोष्ठं-
कतामानेयं | तथाहि त्रिकोणस्य सर्वास्वपिरेखासु चिह्नद्वयं चिह्नद्वयं 
विधाय | दक्षिणोत्तररेखयोश्चिह्नद्वयं प्रथमेन प्रथमं द्वितीयेन द्वितीयमिति 
सांमुख्येनैव मेलयित्वा | दक्षिणोत्तररेखायाः 
प्रथमचिह्नवांमपार्श्वगतरेखा प्रथमचिह्नेन द्वितीयं द्वितीयेन संमेल्य | 
दक्षिणपार्श्वरेखा प्रथमचिह्नमपि स्वसन्मुखीभूतेन 
वामपार्श्वद्वितीयचिह्नमिलनस्थानभूतेन दक्षिणोत्तररेखायाद्वितीयचिह्नेन 
संमेल्य | दक्षिणपार्श्वरेखाद्वितीयचिह्नं स्वसन्मुखीभूतेन 
वामपार्श्वरेखाद्वितीयचिह्नमिलनस्थानभूतेन दक्षिणोत्तररेखाप्रथमचिह्नेन 

प्. १६५ब्)

सहमेलयेदिति वामदक्षिणपार्श्वयोः 
प्रत्येकमूर्द्ध्वमध्याधःक्रमेणकोष्ठत्रयं मध्ये च तादृशं 
कोष्ठत्रयमिति नवत्रिकोणकोष्ठकं चक्रं सिद्ध्यति | तत्र च 
वामपार्श्वकोष्ठत्रये प्रति*(?)मविद्यात्रयं | 
दक्षिणपार्श्वकोष्ठत्रयेनुलोमविघात्रयं | 
मध्यत्रिकेप्यूर्द्ध्वादिसाधककर्मसाध्यानिलिखेदिति 
प्रथमखण्डगतहकारादिकविद्याभेदैः प्राथामिकं यन्त्रं सिद्धं | 
विद्याप्रस्तारे हि यावत् संख्यविद्यावर्णानां प्रस्तारश्चिकीर्षितस्तावन्तः 
खण्डाः क्रियन्ते | स्वस्वप्रथमवर्णभेदसंख्या प्रत्येकखण्डकोष्ठानां 
संख्या | तेषु खण्डेषु एकैक 
प्रथमद्वितीयादिवर्णघटितास्तत्तद्भेदविद्याविन्यस्या इति प्रतिपादितं | तदिह 
षडक्षरं घटित विद्यायाः 
प्रथमभूतपञ्चाक्षरभेदसंख्यास्वरूपविंशत्युत्तरैकशतसंख्याविशिष्ट्
अकोष्टकाः षट्खण्डा भवन्ति तेषु खण्डेषु क्रमेण हकारादि 
उकारान्तषट्व्यञ्जनादि भागकाविद्याः प्रत्येकं त्रिअक्षर्यः प्रथम एव वीजे 
व्यञ्जनपौर्वापर्यभाजोद्वितीयतृतीयवीजयोस्तु यथाम्नात व्यञ्जनकलितालेख्या इति 
खण्डषट्के सम्भूय | विंशत्युत्तरसप्तशतसंख्याविद्या च लिखिता भवन्ति | 
प्रस्तुतयन्त्रेपि एकखण्डसंख्यान्येव कोष्ठानीति षड्भिर्वज्रयन्त्रैः 
सर्वेविद्याभेदालिखिता भवन्तीति क्रमेण 

प्. १६६अ)

हकार सकार ककार लकार रकार 
डकारादिभागकविंशत्युत्तरसप्तशतसंख्यानां प्रस्तुतनित्या 
प्रथमवीजसम्बन्धिभेदानां षट्यन्त्राणि सिद्धानि | एतानि च यन्त्राणि 
सुवर्णरजत ताम्रपट्टेषु स्फटिकगण्डक्यादिशिलायां च चत्वारि 
प्राथमिकयन्त्राणि क्रमेण लेख्यानि | किं वा सुवर्णादि चतुष्के 
प्राथमिकयन्त्रचतुष्कं क्रममनवलम्ब्य यथेच्छं लेख्यं | अन्त्यं तु 
यन्त्रद्वयं रकारादि डकारादि विद्याघटितं न सुवर्णादि चतुष्के किंतु पटे 
पलाशादिपीठे वालेख्यं | अथवा प्रोक्तस्थानेषु षट्सु षडपि यन्त्राणि यथा 
स्वेच्छं न तु कश्चिन्नियमः अत्रास्तिकश्चिद्विशेषः फलके पटे वा लिखितोक्त 
यन्त्रान्यतमपूजानिजमन्दिरे कार्यगौरवेण परदेशनीतयोरपि तयोरुपरि कृता 
पूजा एकमासाभ्यन्तरे मण्डलाभ्यन्तरेवा पूजयितु सर्वं वाञ्छितंन् ददाति | 
सुवर्णादिपदलिखितं तु नयतस्ततोनीत्वाभ्यर्च्य | किंतु क्वचित्स्थिरतयास्थापयित्वैव 
| तत्प्रकारो यथा | यत्र देशे यन्त्रं स्थापनीयमस्ति तन्निकटदेशे 
दैर्घ्यविस्ताराभ्यां नवहस्तप्रमाणं 
पताकातोरणवितानपुष्पमालाद्यलंकृतं मण्डपं निर्माय 
तत्रैकयन्त्रप्रतिष्टापनपक्षे मध्यभागे उच्चत्वे विस्तारेचैकहस्तप्रमाणां 
वेदीं रचयित्वा | षणामपियन्त्राणां स्थापनपक्षे तु 

प्. १६६ब्)

ईशान पूर्वाग्नयनैऋत्य पश्चिमवायव्येषु वेदीषट्कं मध्ये चैकां 
वेदीमुक्तलक्षणामुपकल्प्य | सर्वमध्यवेद्यां नित्या नित्या नित्यपूजाचक्रं 
नैरृत्ये हकारादि विद्याघटितं प्रथमयन्त्रं | ईशाने सकारादि विद्याघटितं 
द्वितीययन्त्रं | पूर्वे ककारादिविद्याघटितं तृतीययन्त्रं | आग्नेयेलकारादि 
विद्याघटितं चतुर्थं यन्त्रं | पश्चिमे रकारादि विद्याघटितं पञ्चमयन्त्रं | 
वायव्ये डकारादि विद्याघटितं षष्टं यन्त्रं निवेश्य | आवाहन 
प्राणप्रतिष्ठादिपूर्वकं 
गन्धपुष्पधूपदीपसतर्पणनैवेद्यरूपपञ्चोपचारैर्नृत्यगीतादिपूर्वक-
मभ्यर्च्य | डाकिन्यादींश्च तत्तद्यन्त्रेषु वायुपूर्ववह्नीशानपश्चिमक्रमेण | 
राकिनी लाकिनी काकिनी शाकिनी हाकिनीः स्वस्वाक्षरशक्तिभिः 
षट्षट्संख्याभिर्वक्ष्यमाणाभिः सहपूजयित्वा | नित्योक्तप्रकारेण 
सहस्रशतादिसंख्यं जपहोमौविदध्यात् | इत्थं 
पूजाजपहोमांस्त्रिदिनमभिव्याप्य कृत्वा | बृहस्पतेरुच्चकाले भानोर्वोच्चकाले 
स्थिरलग्ने वामनासापुटेन वायुनिर्गमकाले भूमिरूपभूतोदयकाले 
वाक्वचिच्छुद्धभूमौ यत्र सप्तकं 
मध्यनैऋत्येशपूर्वाग्नेयपश्चिमवायव्यक्रमेणान्तः खातं कृत्वा 
स्थापयित्वा | त्दुपरिभागे शिलाभिर्दृढं वध्वा बन्धकशिलानामुपरिभागे 

प्. १६७अ)

डाकिन्यादि मूर्तिषट्कपरिवृतां नित्यानित्यामूर्तिसुवर्णादिना सप्तमीं कल्पयित्वा 
| तत्र प्रत्यहं डाकिन्यादि सहितायाः प्रस्तुतनित्यायाः पूजनं जपं च कुर्यात् | 
तेन निखातयन्त्रसप्तकदर्शनदुर्भिक्षं नापि कृत्वा नाप्यलक्ष्मीः किंतु तत्र 
लक्ष्मीरेव सदागता भवति | नापि दुष्टग्रहपीडा | नवापिशाचामुपद्रवः तत्र 
गताजनाधार्मिका एव भवन्ति | तत्र सर्वथा मङ्गलान्येव सदा भवतीति || अथ 
षट्वक्त्रेषु स्थितानां डाकिन्यादि शक्तीनां स्वतन्त्रपूजाप्रयोगाः || 
कण्ठदेशे षोडशदलकं चक्रमस्ति | तच्च धूम्रवर्णं तत्र 
नित्यानित्यावरणशक्तित्वापन्नडाकिनीसमानाकारवाह्वायुधविशिष्टा | डाकिनी 
कर्णिकायां पत्रेष्वग्रदलादि षोडशस्वराः तत्र 
गन्धाक्षतपुष्पधूपदीपनैवेद्याताम्बूलैः ह्रींश्रींश्रीडाकिनीपादुकां 
पूजयामीति मन्त्रेण डाकिनीं सम्पूज्य | ह्रींश्रींअशक्तिपादुकां पूजयामि | 
ह्रींश्रींअशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादिमन्त्रैः षोडशशक्तीः सम्पूज्य | 
शिष्टमुपचारत्रयं निर्वर्त्य | नित्यजपहोमयोरन्ते नीराजनक्षमापनं कुर्यादिति 
पूजामाभ्यन्तररचक्रे मानसैरुपचारैर्भूमावुद्धृतचक्रे प्रत्यक्ष सिद्धेरेव 
पाद्यादि षोडशोपचारैः पूजयतः साधकस्य 
भूतभवद्भविष्यपदार्थज्ञानं सिद्ध्यति || हृदयदेशे 
द्वादशदलकमनाहतसंज्ञं चक्रमस्ति तच्चसिन्दूरवदरुणं तत्र 
कर्णिकायां 

प्. १६७ब्)

पराङ्गराकिनी समानाकाराहाकिनीतिष्ठति पत्रेषु कादयष्ठान्ता द्वादशवर्णः 
शक्तयः तत्र पाद्यादि द्वादशोपचारकपूजां | ह्रींश्रींराकिनीपादुकां 
पूजयामीतिमन्त्रेण निर्वर्त्य | ह्रींश्रींकशक्तिपादुकां पूजयामि | 
ह्रींश्रींशूशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादिमन्त्रैर्द्वादशवर्णशक्तीः सम्पूज्य | 
शेषं पूर्ववदाचरेदिति पूजामाभ्यन्तरचक्रभूम्युद्धृतचक्रयोः 
क्रमान्मानसवाह्योपचारैः कुर्वतः साधकस्य कीर्तिरायुर्धनं 
गजतुरगादिसमृद्धिश्च भवति || नाभिदेशे दशदलकं मणिपूरनामकं 
चक्रमस्ति तच्चनीलनिभं तत्रकर्णिकायां पराङ्गबूतलाकिनी 
समानाकारालाकिनीतिष्ठति पत्रेषु डादिफान्तावर्णशक्तयो दशतत्रं 
ह्रींश्रींलाकिनीपादुकां पूजयामीति मन्त्रेण माद्यादि द्वादशोपचारकपूजां 
निर्वर्त्य | ह्रींश्रींडशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींढशक्तिपादुकां 
पूजयामित्यादि मन्त्रैर्दशवर्णशक्तीः सम्पूज्य | शेषं पूर्ववदिति 
पूजामाभ्यन्तरभूम्युद्धृतचक्रयोः क्रमान्मानसवाह्योपचारैः कुर्वतः 
शत्रुविजयः श्रीसमृद्धिश्च भवति || लिङ्गस्य पुंस्त्वस्त्रीत्वादिव्यञ्जकस्य 
मूलदेशे षट्दलकं स्वाधिष्ठाननामकं चक्रमस्ति | तच्च बालार्कप्रभं 
कर्णिकायां पराङ्गकाकिनीसमानाकाराकाकिनीतिष्ठति | पत्रेषु पवर्गीय 
वकारादि प्रथमलान्तावर्णशक्तयः षट् तत्र ह्रींश्रींकाकिनीपादुकां 
पूजयामीतिमन्त्रेण द्वादशोपचारैः सम्पूज्य |

प्. १६८अ)

ह्रींश्रींवशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींभशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि 
मन्त्रैः षट्वर्णशक्तीः सम्पूज्य शेषं पूर्ववदाचरेदिति 
पूजामाभ्यन्तरचक्रभूम्युद्धृतचक्रयोः क्रमान्मानसवाह्योपचारैः 
कुर्वतः साधकस्य 
रोगचौरराजाद्युपद्रवनिवृत्तिर्धनभूम्यादिलाभरूपेष्टसिद्धिश्च भवति || 
मूलाधारेपायुलिङ्गयोर्मध्यभागरूपे चतुर्दलकं आधारसंज्ञं चक्रमस्ति 
| तच्च सुवर्णप्रभं तस्यापि मध्यभागे त्रिकोणचक्रं तन्मध्ये वह्निरूपं 
यत्तेजस्तेनयुताकुण्डलिनीरूपं वा यत्तेनयुता वा 
पराङ्गसाकिनीसमाकारासाकिनीतिष्ठति दलेष्वग्रादि वकारादि 
सकारान्ताश्चतस्रोवर्णशक्तयः तत्र ह्रींश्रींसाकिनीपादुकां पूजयामीति 
मन्त्रेण पाद्यादि द्वादशोपचारैः पूजान्ते ह्रींश्रींवशक्तिपादुकां पूजयामि | 
ह्रींश्रींशशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादिमन्त्रैर्वर्णचतुष्कशक्तीः सम्पूज्य | 
शेषं पूर्ववदाचरेदिति पूजामाभ्यन्तरचक्रभूम्युद्धृतचक्रयोः 
क्रमान्मानसवाह्योपचारैः कुर्वतः साधकस्य त्रिकालवृत्तान्तज्ञानेन 
सकलजनचित्तस्थितवृत्तान्तज्ञानं भवति | 
सृष्टिस्थितिध्वंसानुष्ठानशक्तिश्चातिशयितपूजाप्रयत्माभ्यासाद्भवति || 
भ्रूमध्ये द्विदलकमाज्ञानामकं चक्रमस्ति | तच्चशुक्लवर्ण तत्कर्णिकायां 
पराङ्गहाकिनी समाकारा हाकिनी तिष्ठति | तत्पत्रयोर्हकारक्षकाररूपेद्वेशक्ती 

प्. १६८ब्)

तत्र ह्रींश्रींहाकिनीपादुकां पूजयामीतिमन्त्रेण पाद्यादि द्वादशोपचारैः 
पूजान्ते | ह्रींश्रींहशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींक्षशक्तिपादुकां 
पूजयामीति मन्त्राभ्यां वर्णशक्तीः पूजयित्वा शेषं पूर्ववदाचरेदिति 
पूजामाभ्यन्तरभूम्युदृतचक्रयोः क्रमेण मानसवाह्योपचारैः कुर्वतः 
साधकस्या व्यवहितपूर्वोक्तमेव फलं भवति || हाकिनीमारभ्य डाकिन्यन्तं 
स्वस्वचक्रेष्वेवकृता आभ्यन्तरवाह्यभेदेन द्विविधापि पूर्वोक्तेपि 
कर्तव्यताकापूजासाधकस्यरिपूणां द्वेषणोच्चाटनादिनिग्रहकारि भवति || 
प्रकारान्तरेणानुग्रहनिग्रहफलकपूजा यथा हस्तमात्रप्रमाणकभूमौ 
वृत्तं निर्माय तद्वृत्तरेखा स्पृष्टास्पृष्टिकया षट्कोणचक्रं निर्माय तत्र 
कर्णिकायां कोणेषु च एकैकं षट्कोणचक्रं विरच्य | संभूय षट्कोण 
सप्तकचक्रं संपाद्य | तत्र कर्णिकागतषट्कोणचक्रस्य कर्णिकायां 
बलिदानादिपूर्वकमुक्तरीत्यैवान्यूनानतिरिक्तया द्वादशोपचारान्नमभ्यर्यच | 
आवरणेषु डाकिन्यादि षट्कमेव तत्तदुक्तस्थानेषु तत्तन्मन्त्रैरभ्यर्च्य | जपहोम 
वलिदान नीराजनक्षमापनान्तं कर्म कुर्यात् | ततो नैरृत्यविदिगन्न षट्कोणचक्रे 
कर्णिकायां ह्रींश्रींडाकिनीपादुकां पूजयामीति मन्त्रेण 
द्वादशोपचारैस्तामभ्यर्च्य | अग्रादिकोणेषु प्रादक्षिण्येन 
ह्रींश्रींअशक्तिपादुकां पूजयामि |

प्. १६९अ)

ह्रींश्रींइशक्तिपा० ह्रींश्रींउशक्तिपा० ह्रींश्रींअंशक्तिपा० ह्रींश्रींअःशक्तिपा० 
ह्रींश्रींकशक्तिपादुकां पूजयामीति मन्त्रैर्डाकिनी समाकाराः षट्वर्णशक्तीः 
सम्पूज्य | उक्तस्वविद्यया डाकिनीं पुनरभ्यर्च्य | ह्रींश्रींएताः 
डाकिनीप्रथमावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्वितितत्पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दत्वा 
पूजाशेषं समापयेत् | ततो वायव्य षट्कोणेन्तः राकिनीं डाकिनीस्थान प्रक्षिप्त 
राकिनी पदकोक्तमन्त्रेण पूर्ववदेवतामभ्यर्च्य | कोणेषु राकिनी समानाकाराः 
खकार गकार घकार ङकार चकार छकार शक्तीवीजद्वयसप्ताक्षरीमध्यस्थ 
तत्तद्वर्णशक्तीति त्र्यक्षरकनाममन्त्रैः सम्पूज्य | उक्तस्वविद्यया राकिनीं 
पुनरभ्यर्च्य | डाकिनीस्थानप्रक्षिप्तराकिनीपदकोक्तमन्त्रेण पूजार्पण 
पुष्पाञ्जलिं दत्वा शेषं समापयेत् | पूर्वे षट्कोण कर्णिकायां 
डाकिनीस्थानप्रक्षिप्तलाकिनीपदकोक्तमन्त्रेणलाकिनीं द्वादशोपचारैः सम्पूज्य | 
कोणेषु लाकिनी समानाकाराः जशक्ति | ऊशक्ति त्रशक्ति टशक्ति उशक्ति डशक्ति 
रूपषट्वर्णशक्ती वीजद्वयसप्ताक्षरीमध्यस्थीकृतनामकमन्त्रैरभ्यर्च्य | 
प्रोक्तमन्त्रेण लाकिनीं पुनरभ्यर्च्य | ह्रींश्रींमित्यादिना काकिनी 
प्रथमावरणदेवताघटितमन्त्रेण पूर्ववत्पूजार्पणेपुष्पाञ्जलिं दत्वा 
शेषं समापयेत् | आग्नेये षट्कोणकर्णिकायां 
डाकिनीस्थानप्रक्षिप्तकाकिनीपरकोक्तमन्त्रेण काकिनीं द्वादशोपचारैः 
सम्पूज्य |

प्. १६९ब्)

कोणेषु काकिनी समानाकाराः छ शक्तिः | णशक्ति | तशक्ति | थशक्ति | दशक्ति | 
धशक्ति रूपषदूर्णशक्तीः पूर्ववद्वीजद्वयं 
सप्ताक्षरीमध्यस्तीकृतनामकमन्त्रैरभ्यर्च्य | प्रोक्तमन्त्रेण काकिनीं 
पुनरभ्यर्च्य | ह्रींश्रींमित्यादिना काकिनी प्रथमावरणदेवताघटितमन्त्रेण 
पूर्ववत्पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दत्वा शेषं समापयेत् | ईशाने 
षट्कोणकर्णिकायां डाकिनीस्थानप्रक्षिप्तशाकिनीपदकोक्तमन्त्रेण शाकिनीं 
द्वादशोपचारैः सम्पूज्य | कोणेषु समानाकाराः नशक्ति | पशक्ति | फशक्ति | 
वशक्ति | भशक्ति | मशक्ति रूपषट्वर्णशक्तीः पूर्ववद्वीजद्वयसप्ताक्षरी 
मध्यप्रापितनामकमन्त्रैरभ्यर्च्य | प्रोक्तमन्त्रेण शाकिनीं पुनरभ्यर्च्य | 
ह्रींश्रींमित्यादिना शाकिनी प्रथमावरणदेवता पदघटितमन्त्रेण 
पूर्ववत्पुष्पाञ्जलिं दत्वा शेषं समापयेत् | पश्चिमे षट्कोणकर्णिकायां 
डाकिनीस्थानप्रक्षिप्त हाकिनी पदकोक्तमन्त्रेण पाद्यादि द्वादशोपचारैः 
सम्पूज्य | कोणेषु हाकिनी समानाकाराः रशक्ति | लशक्ति | शशक्ति | षशक्ति | सशक्ति | 
हशक्ति रूपषट्वर्णशक्तीः 
पूर्ववद्वीजद्वयसप्ताक्षरीमध्यप्रापितनामकमन्त्रैरभ्यर्च्य | प्रोक्तमन्त्रेण 
पुनर्हाकिनीमभ्यर्च्य | ह्रींश्रींमित्यादिना हाकिनी 
प्रथमावरणदेवतापदघटितमन्त्रेण तत्पूजार्पर्णपुष्पाञ्जलिं दत्वा शेषं 
समापयेत् |

प्. १७०अ)

इत्थं पूजयितुः सर्वदुःखनाश. सर्वसम्पत्समृद्धिश्च भवति | यदि 
हाकिनीमुपक्रम्य डाकिन्यन्तमुक्तप्रकारकं पूजनमनुष्ठीयते तदा 
शत्रूणां द्वेषणोच्चाटनादिकं सिद्ध्यति | प्रकारान्तरेणानुग्रहपुजायथा | 
पूर्ववत् सप्तषट्कोणकं चक्रं विधाय तत्र पूर्ववदेव 
स्वस्वशक्तियुतडाकिन्यादि षट्शक्तीर्डाकिन्यादि 
स्वशक्तियुतनित्यापूजनानन्तरमर्चयेत् | अत्र पूजायां नैवेद्येत्वस्तिनियमः 
डाकिन्याः पायसं | राकिन्या गुडमिश्रितोदनं | लाकिन्या 
मुद्गमिश्रिततण्डुलोदनं | काक्न्याः हरिद्रान्नं | 
शाकिन्यास्तिलमिश्रितण्डुलोदनं | हाकिन्याः शुद्धोदनं | 
मध्यस्थितनित्यानित्यायामत्स्यादिमांससहितं पायसादिषट्कं नैवेद्यं | इति 
देव्याः पूजां नित्यपूजाप्रकारेण आवरणशक्त्यंश एव न्यूनतामापन्नेन 
निर्मायः | पुनरपरं सप्तषट्कोणचक्रं निर्माय तेषु सौन्दर्य 
यौवनशालिनीर्नित्यानित्यासमाकारा नारीः संस्थाप्य | तास्वावाहनादिपूर्वकं 
नित्यानित्या षट्कोणभावितडाकिन्यादियुतामभ्यर्च्य | डाकिन्यादिकमपि 
तत्तच्चक्रस्थापित युवतीष्वावाहनादिपूर्वकं द्वादशोपचारैरभ्यर्च्य | 
तत्तत्कोणेषु तत्तद्वर्णशक्तीः प्रोक्तलक्षणा अभ्यर्च्य | 
नानावस्त्रभूषणगन्धमाल्यभोजनादिदानैः स्वेष्टदेवताधिपायुवती. 
परितोषयेत् | तासु तुष्टासु सशक्तिकाप्रस्तुतनित्या परितुष्यति |

प्. १७०ब्)

तस्यां चतुष्टाया सर्वमपि साधकाभीष्टं सिद्ध्यतीति || अथ निग्रहप्रयोगा यथा 
| डाकिन्यादिक षट्शक्तीनां नैरृत्यादिकोक्त दिक्षु षट्कोणचक्र षट्कमुद्धृत्य | 
तेषु चक्रेषु कलशान्निधायतांश्च स्वनिग्राह्या 
शत्रुनक्षत्रवृक्षसम्बन्धिकथितजलेनापूर्य | प्रत्येकं 
कृष्णवर्णवस्त्रद्वयेनावेष्ट्य | तेषु कुम्भेषु निशीथसमये यथाविधि 
स्वस्वावरणशक्तिकं डाकिन्यादिषट्कं स्वस्वदिगनुरोधपूर्वकमभ्यर्च्य | 
सकलपूजांते स्वशत्रुनक्षत्रयोनेर्वलिंदत्वा | 
स्वशत्रुनक्षत्रयोनिसम्बन्धिरुधिरपक्वं वरुणायनैवेद्यं दत्वा तादृशेनैव 
चर्वन्तरेण क्रोधाक्रान्तत्वकृष्णाम्बरकत्वादिपूर्वकं सर्पशीर्षस्वरूपस्रुवा 
सहस्रशतान्यतरसंख्यया प्रत्येकं डाकिन्यादि मन्त्रषट्केन जुहुयात् | 
पूजाहोमसमये क्रोधाक्रान्ता अतएव खदन्तदष्टौष्टभागाः 
स्वैर्द्वादशभिर्हस्तैः शत्रून्प्रहरन्तीः प्राहृतशत्रुशरीराखण्डांश्च 
पिशाचेभ्यो विकिरन्तीः जपापुष्पकलिका | कलितकण्ठाः 
भयानकार्तनादान्कुर्वतीश्च डाकिन्यादि शक्तीर्ध्यायेत्साधकः तेन शत्रूणां 
त्वगसृग्मां समेदोस्थिमज्जाभ्यः सकाशादुत्पन्नाः कृत्यारूपा डाकिन्याद्याः 
शक्तयः शत्रूणां निधनं तत्क्षणात्साधयन्ति || निग्रहचक्रं यथा | 
पूर्वपश्चिमायता दक्षिणोत्तरायताः समान्तरालाः परस्परसंभिन्ना 

प्. १७१अ)

दशदशरेखाः कृत्वा एकाशीतिकोष्ठकं चक्रं निष्पाद्य प्रतिदिशं पञ्चमं 
पञ्चमं कोष्ठं परित्यज्य | 
एकदिगन्तपञ्चमकोष्ठमारभ्यापरदिगन्तपञ्चमकोष्ठान्तं 
मध्यस्थितसप्तसप्तकोष्ठानिमार्जयित्वा | द्वितीयवीथ्यां 
प्रथमवीथीपरिशिष्टकोष्ठाधस्तनमेकं तत्पार्श्वद्वयगतमेकैकमिति 
त्रीणिकोष्ठानि प्रत्येकं चतुर्दिक्षु त्यक्त्वा | प्रतिकोणं शिष्टं कोष्ठत्रयं 
मार्जयित्वा वीथीद्वये प्रतिकोणं दशदशकोष्ठानि मार्जितानीति संभूय | 
चत्वारिंशत्कोष्ठानि मार्जितानि भवन्ति | एकचत्वारिंशत्कोष्ठान्युर्वरितानि | तत्र 
चतुर्दिगन्तैकैककोष्ठे प्रत्येकं मध्योग्रं त्रिकोणं निर्माय तत्र पङ्क्तित्रयं 
कृत्वा तत्रोर्द्ध्वाधः क्रमेण साधककर्म साध्यनामान्यभिलिख्य परितः 
सर्ववीतीतः पञ्चमरूपे सर्वमध्यकोष्ठे पङ्क्तित्रये साधककर्म 
साध्यनामान्यूर्द्ध्वाधः क्रमेणालिख्य | साधकाद्यक्षरवत इतः 
कोष्ठादधस्तनं कोष्ठमारभ्यपरितस्तत्संलग्नकोष्ठाष्टकं पूरयित्वा | 
पुनस्तद्वहिर्गत तदधस्तनकोष्ठमारभ्यैव परितः पूरयित्वा | पुनस्तहिर्गत 
तदधस्तनकोष्ठमारभ्य परितस्तत्पङ्क्तिसंलग्नकोष्ठान्यापूर्य | 
पुनस्तदधनकोष्ठमारभ्यैव तत्पङ्क्तिपरितः पूरयेत् | अत्र षट्त्रिंशत्कोष्ठेषु 
लेख्यमन्या यथा | डरलकसहेडरलकसहीं | डरलकसहौः डरलकसहौः 
डरलकसहीं डरलकसहैं रडचकसहैः 

प्. १७१ब्)

रडरलकसहीं रडलकसहौं रडलकसहौः रडलकसहीं रडलकसहैः 
लडरकसहैः लडरकसहीं लडरकसहौः लडरकसहौः लडरकसहीं 
लडरकसहैः कडरलसहैं कडरलसहीं कडरलसहौः कडरलसहौः 
कडरलसहीं कडरलसहैः सडरलकहैं सडरलकहीं सडरलकहौः 
सडरलकहीं सडरलकहैं सडरलकसहौ डरलकहौ सहडरलकहसौ 
हडरलकसौः हडरलकसीं हडरलकसैं इति 
षड्त्रिंशत्प्रतिलोमप्रस्तुतविद्याभेदाः तथा चैकैककोष्ठे एकैक 
तत्तत्प्रतिलोमभेदानालिक्य सिद्धं निग्रहयन्त्रं | कांस्यपात्रे सीसपात्रे 
वाभिलिख्य | वैरिनक्षत्रयोनिरुधिरपिष्टवैरिनक्षत्रचूर्णेन 
तद्यन्त्राधारमुपलिख्य | रिपोरष्टमराशिलग्ने प्राणप्रतिष्ठापूजापूर्वकं 
रिपोर्गृहनगरक्षेत्रादिषु स्थापयतः साधकस्य रिपोः कुलमेवोच्छिन्नं स्यात् | 
काकथा तद्व्यक्तेरिति | यदि त्वस्मिन्नेव 
वज्रयन्त्रेप्रतिलोमविद्याकूटस्थानेनुलोमविद्याभेदानालिख्य 
प्राणप्रतिष्ठापूजापूर्वकं सुवर्णादिपत्रोत्कीर्णं स्वस्यैकादशादि राशिलग्ने 
स्वगृहनगरादिषु स्थाप्येत तदायुरारोग्यसम्पद्वृद्धि विजयादिकं स्यादित्येकमेव 
चक्रं मध्ये त्रिकोणेषु च कामनाभेदोपन्यास 
प्रतिलोमानुलोमविद्याभेदोपन्यासाभ्यां क्रमेण वैरिणां 
नानाविधविपत्तिकरं स्वस्यनानाविधाभीष्टकरं च भवति |

प्. १७२अ)

एतएव सर्वेपि प्रयोगाः डकारातिरिक्त पञ्चव्यञ्जनघटितायाः पञ्चकूटाया 
अपिनित्यनित्यायाः षडङ्गन्यासेन कापिविप्रतिपत्तिः वर्णन्यासस्तु 
तद्वर्णाभावादेव न शंकाविषयः यन्त्रादन्यदित्यादिना 
मूलकृतापरमन्त्रसाधारण्यस्य मूलप्रतिषेदिततयानयन्त्रांशे 
ऐक्यसंभावना पूजाप्रयोगाः सर्वेप्युक्तास्तुल्या एव पत्रसर्वाभीष्टसिद्धिः 
फलमुक्तं तत्रवाक्सिद्धितोतिरिक्तमेवफलंपञ्चकूटविद्यातोभवतीतिविशेषः || इति 
नित्यानित्याप्रस्तावः ||

अथ नीलपताकानित्याप्रस्तूयते ||

पूर्वत्रिकोणं स्वाभिमुखमध्यविन्यस्तविन्दुकं निर्माय तद्वहिः षट्कोणं 
तद्वहिर्मूलाग्रयोवृत्तयुक्तमष्टदलकंकमलं तद्वहिरग्रवृत्तस्य 
स्पृष्टास्पृष्टिकयानुष्ठित परस्परसंभिन्नभूपुरद्वयतोष्टारचक्रं निर्माय | 
तद्वहिः सान्तरालं वृत्तद्वयं ततो वहिश्चतुर्दिक्षु द्वारशाखान्वितं 
भूपुरद्वयं कुर्यादितीति कर्तव्यताकं नित्यपूजायन्त्रनिर्माय 
तत्रोक्तधिनाकलशस्थापनसर्वमङ्गलापूजाचक्रचिन्तनसावरणतत्पूजन 
तदुद्वासनान्तकर्मकलायांते पुनस्तत्कलशजलान्तरेव 
प्रस्तुतनित्याचक्रमधोलिखितमपि विचिन्त्य | तत्र 
दीक्षाङ्गतयादिनार्त्पूर्वतनदिनेनुष्ठेया | ततो नृत्यगीतादिनातांरात्रिमनिवाह्य 
प्रातरावश्यककर्मान्ते पुनरूपदेश्यनित्यां पञ्चोपचारैः 
सम्पूज्योद्वास्याभिषेकाद्यंते तद्विद्यामुक्तदिशोपदिशेत् |

प्. १७२ब्)

तदनङ्गपूजा तु सुवर्णादि पत्रोत्कीर्णचक्रे भूमौ वा रक्तधातु लिखिते 
तत्सर्वाधिकरणकपूजाप्रकारो यथा | सुगन्धितैलाभ्यङ्ग सुगन्धि 
सलिलस्नानावश्यकप्रातःकृत्याद्यन्ते 
देवतान्तरोपासनाप्रसङ्गदेवाचरितभूतशुद्ध्यादिकर्मकः 
साधकोरक्तचन्दनवस्त्राभरणभूषितो भूत्वा यागमण्डपमागत्य | 
कूर्मचक्रशुद्धस्थाने उक्तविद्या 
चतुष्काभ्यर्चितरक्तकम्बलाद्यासनोपरिस्वस्तिकाद्यासनमवलम्व्योपविश्य 
विद्ययाचमनप्राणायामौविधाय षोडंशार्णमन्त्रेण वलिं दत्वा स्वशिरसि 
नवापिनाथान्स्वगुरुक्रमेण तत्तन्मन्त्रैरभ्यर्च्य | तत्स्तवं पठित्वा तदाज्ञया 
पूजामारभेत | स्वोपास्य**(?)द्यानाथस्वात्मनामैक्यं भावयित्वा | 
पूजाचक्राधारसिंहासनादेरुपरि तद्वर्षभेदभिन्नतद्देशकालादि 
समस्तगुप्तप्रकटसिद्धयोगिनिचक्रान्ताष्टत्रिंशत्पीठदेवताः सम्पूज्य | 
पूजाचक्रखात्मनोर्मध्ये साधारं गोरोचनादि पञ्चकवासितजलपूर्णं 
सुवर्णादिमयं सामान्यार्घ्यपात्रं संस्थाप्यं कुलसुन्दरीवीजत्रयेण 
क्रमेणाधारपात्रजलानां वह्निसूर्यचन्द्ररूपतां 
तत्प्रक्षिप्तरोचनादिपञ्चकस्य पृथिव्यादि पञ्चरूपतां 
तज्जलप्रस्तुतचक्रयोरेकरूपतां विभाव्य | प्रस्तुतनित्याजलयोरभेदं 
भावयन्प्रस्तुतविद्यया दशवारमभिमन्त्र्य पूजयित्वा | प्रस्तुतविद्या 
षडङ्गमन्त्रैस्तत्रठाडङ्गदेवताः सम्पूज्य |

प्. १७३अ)

संस्कृतसामान्यार्घ्योदकेन प्रस्तुतविद्ययाऽत्मानं 
सामान्यार्घ्यपात्रतदुत्तरोत्तरभागस्थापितपाद्यादिजलं स्वतो 
दक्षिणभागस्थापितवस्त्रभूषणगन्धादिकं च सम्प्रोक्ष्य | 
पुनर्विद्ययाप्राणानायम्य | दर्व्यासामान्यार्घ्योदकं 
सकुशपुष्पाक्षतादिकहस्ते गृहीत्वा | 
देशकालमासपक्षतिथिगोत्रराशिनामकामनान्तमुल्लिख्य | यथाबुद्धिनियोगं 
विधिना नीलपताका नित्यायाः पूजां करिष्ये इति संकल्प्य भूमौ जलं निक्षिपेत् | 
देवतान्तरप्रसङ्गादप्यकृतभूतशुद्ध्यादि 
स्वसंस्कारान्तकर्मकत्वेतदवसरएव तत्र विनियुक्तमन्त्रान्तरस्थाने 
प्रस्तुतविद्यामेवविनियोज्य तत्कर्मकृत्वा | मातृका षडङ्गन्यासान्ते 
प्रस्तुतनित्याविद्यां सम्पूर्णां प्रत्येकमादिभागे उच्चार्य | 
तत्तन्मातृकावर्णास्तत्तत्स्थानेषु न्यस्त्वा | ह्रींप्रेंहृदयायनमः स्रूंक्रोंशिरसे 
स्वाहा | आंह्रींशिखायै वषट् | ऐंक्लूंकवचाय हुं | नित्यमदद्रवेनेत्रायवौषट् | 
हुंफ्रेंह्रीं अस्त्राय फडितिमन्त्रान्स्वस्याङ्गुष्ठादिषु हृदयादिषु च विन्यस्य | 
ह्रींदक्षकर्णे | फ्रेंवामकर्णे | स्रूंदक्षनेत्रे | क्रोंवामनेत्रे | आंदक्षनासापुटे | 
क्लींवामनासापुटे | ऐंवाधि | क्लूंकण्ठे | निहृदयेन्त्यनाभौ | ममूलाधारे | 
ददक्षोरौः | द्रदक्षजानुनि | वेदक्षगुल्फे | हुंवामोरौ | फ्रेंवामजानुनि | 
ह्रींवामगुल्फे | इति वर्णान्विन्यस्य | ह्रीं फ्रे

प्. १७३ब्)

स्रूक्रों आक्लीं ऐंक्लूं नित्यमदद्रवे हुफ्रें ह्रीमिति 
सप्तदशाक्षरसम्पूर्णमन्त्रेणत्रिधाव्यापकन्यासं कृत्वा | 
आवाहनादिकमनुसरेत् तद्यथा | त्रिखण्डामुद्रामनुसृत्याञ्जलौ पुष्पाणिनिधाय 
| तत्र मूलाधारादि ब्रह्मरन्ध्रान्तव्याप्ततेजोवहन्नासामार्गेण तत्र विश्रान्तं 
तत्पुष्पाञ्जलिप्रक्षेपणतः प्रस्तुतचक्रविन्दुसंक्रान्तं भावयन्नेव 
सम्पूर्णमूलमन्त्रमुच्चार्यभोनीलपताकानित्ये इहचक्रे आवाहिताभवेति 
सम्प्रार्थ्यावाहनंविधाय तत्तेजः किरणगणान्कांश्चित्तत्तत्स्थानेषु 
प्रसृतान्ना आयुधावरणरूपंतया परिणतान्विभाव्य | मध्यस्थतेजः पु~जं 
ध्यानावगतरूपतयापरिणतं ध्यायेत् | ध्यानं यथा | 
इन्द्रनीलनिभांभास्वन्मणिमौलिविराजितम् | पञ्चवक्त्रां 
त्रिनयनामरुणांशुकधारिणीम् | दशहस्तांलसन्मुक्तां 
प्रापाभरणभूषिताम् | रत्नस्तवकसंभिन्नदेहांचारुस्मिताननाम् | 
पाशंपताकांवर्मापिशार्ङ्गचाषंवरंकरैः धनानां 
वामपार्श्वस्थैः सर्वाभरणभूषितैः अम्बुजं च ततः शक्तिं खड्गं 
वाणांस्तथाभयम् | दधानां दक्षिणैर्हस्तैरासीनां पद्मविष्टरे | 
स्वाकारवर्णवेषास्यपाण्यायुधविभूषणैः शक्तिर्वृन्दैर्वृतां 
ध्यायेद्देवीनित्यार्चनक्रमे | इति ना आयुधानामपीदृशमेवध्यानं | 
आयुधांशे स्वस्वाकारलाञ्छितत्वमधिकं | ततः 
प्रस्तुतविद्यांतेभोनीलपताकानित्ये इहचक्रेणपिताभव | 

प्. १७४अ)

पुनरेकोनत्रिंशद्वर्णांते सन्निरुद्धाभव | पुनरेकोनत्रिंशद्वर्णांते 
अवगुण्ठिताभव | पुनरेकोनत्रिंशद्वर्णांते सन्निधापिता भवेत् 
तत्तन्मुद्राप्रदर्शनपूर्वकं स्थापनादि चतुष्कं संप्रार्थ्य | 
प्राणप्रतिष्ठाविद्यायाः अङ्गुष्ठादिन्यास हृदयादिन्यासौविधाय | 
अमुष्यानीलपताकार्नित्यायाः प्राणा इहचक्रे प्राणा 
इत्यादिरूपप्राणप्रतिष्ठाविद्ययाप्राणान्प्रतिष्ठाप्य | द्वादशोपचारैः पूजयेत् | 
तन्मन्त्रा यथा | सम्पूर्ण सप्तदशाक्षरविद्यांते नीलपताकानित्यायैपाद्यं 
कल्पयामीति मन्त्रेण सामान्यार्घ्योदकेन दर्व्यादक्षिणाहस्ते गृहीतेन 
पाद्यमुत्सृज्य | प्रस्तुतनित्याविद्ययाज्पदयोस्तन्निवेदयेत् | एवमेव 
पाद्यपदमपहायार्घ्याचमनादिपदप्रक्षेपसम्पन्न 
तत्तन्मन्त्रैरर्घ्याचमनादिकमुत्सृज्य | शिरोमुखादिषु प्रस्तुतविद्यया तत्तन्निवेदयेत् 
| इत्थंरीत्या ताम्बूलान्नद्वादशोपचारैः 
पूजांपरिसमाप्यत्रयोदशोपचारमनुसरेत् | तत्प्रकारो यथा | देवीपृष्टभागे 
नाथपदप्रक्षिप्तशक्तिशब्दकस्वस्वमन्त्रैरेव 
प्रकाशविमर्शानन्दश्रीज्ञानश्रीसत्यश्रीपूर्णस्वभावप्रतिभसुभगा-
भिधान्नवदिव्यसिद्धमानवनाथानब्यर्यच | त्रिकोणाग्रमारभ्य प्रादक्षिण्येन 
ह्रींश्रींइच्छाशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींज्ञानशक्तिपा० 
ह्रींश्रींक्रियाशक्तिपा० त्रिकोणपार्श्वयोर्देवीवामाधरहस्तसमीपदेशमारभ्य

प्. १७४ब्)

दक्षिणाधरहस्तसमीपप्रदेशान्तदशसुस्थानेषु प्रादक्षिण्येन | 
ह्रींश्रींवरायनमः ह्रींश्रींशार्ङ्गचापायनमः ह्रींश्रींचर्मणे नमः 
ह्रींश्रींपताकायैनमः ह्रींश्रींपाशायनमः ह्रींश्रींअभयायनमः 
ह्रींश्रींवाणेभ्योनमः ह्रींश्रींखड्गायनमः ह्रींश्रींशक्तौनमः 
ह्रींश्रींअङ्कुशायनमः इत्यायुधान्यभ्यर्च्य | सम्पूर्णविद्यांते 
नीलपताकानित्यापादुकां पूजयामीतिमध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ह्रींश्रींएताः 
नीलपताकानित्याप्रथमावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति 
पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दत्वा | षट्कोणेषु अग्रमारभ्य प्रादक्षिण्येन 
ह्रींश्रींहादिनीपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींराकिनीपा० ह्रींश्रींशाकिनीपा० 
ह्रींश्रींलाकिनीपा० ह्रींश्रींकाकिनीपा० ह्रींश्रींडाकिनीपादुकां पूजयामीति 
तत्तच्छक्तीः सम्पूज्य | सम्पूर्णमन्त्रान्ते नीलपताकानित्यापादुकां पूजयामीति 
मध्यस्तदेवीमभ्यर्च्य | ह्रींश्रींएतानीलपताकानित्याद्वितीयावरणदेवताः 
पूजांगृह्णन्त्विति पूजार्पण पुष्पाञ्जलिं दत्वा | अष्टदलकमले अग्रदलमारभ्य 
ह्रींश्रींब्राह्मीपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींमाहेश्वरीपा० ह्रींश्रींकौमारीपा० 
ह्रींश्रींवैष्णवीपा० ह्रींश्रींवाराहीपा० ह्रींश्रींऐन्द्रीपा० ह्रींश्रींचामुण्डापा० 
ह्रींश्रींमहालक्ष्मीपादुकां पूजयामीति तत्तन्मातृः सम्पूज्य | 
सम्पूर्णविद्यांते नीलपताकानित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थ 
देवीमभ्यर्च्य |

प्. १७५अ)

ह्रींश्रींएतानीलपताकानित्या तृतीयावरणदेवताः पूजांगृह्णन्त्विति 
पूजार्पणपुष्पाञ्जलिंदत्वा | अष्टकोणचक्रे प्रथमकोणे ह्रींश्रींअशक्तिपादुकां 
पूजयामि | ह्रींश्रींआशक्तिपा० ह्रींश्रींइशक्तिपा० ह्रींश्रींईशक्तिपा० 
ह्रींश्रींउशक्तिपा० ह्रींश्रींऊशक्तिपा० ह्रींश्रींऋशक्तिपा० ह्रींश्रींॠशक्तिपा० 
ह्रींश्रींऌशक्तिपा० ह्रींश्रींऌशक्तिपा० ह्रींश्रींएशक्तिपा० ह्रींश्रींऐशक्तिपा० 
ह्रींश्रींओशक्तिपा० ह्रींश्रींऔशक्तिपा० ह्रींश्रींअंशक्तिपा० 
ह्रींश्रींअःशक्तिपादुकांपूजयामीत्यवर्गः शक्तिषोडशकं सम्पूज्य | 
द्वितीयकोणे कवर्गः शक्तीः ह्रींश्रींकशक्तिपादुकां पूजयामि | 
ह्रींश्रींखशक्तिपा० ह्रींश्रींगशक्तिपा० ह्रींश्रींघशक्तिपा० 
ह्रींश्री०ङशक्तिपादुकां पूजयामीति मन्त्रैः पूजयित्वा | तृतीयकोणे च 
वर्गशक्तीः ह्रींश्रीं च शक्तिपा० ह्रींश्रींछशक्तिपा० ह्रींश्रींजशक्तिपा० 
ह्रींश्रींझशक्तिपा० ह्रींश्रींत्रशक्तिपादुकां पूजयामितिमन्त्रैरभ्यर्च्य | 
चतुर्थकोणे टवर्गशक्तीः ह्रींश्रींटशक्तिपा० ह्रींश्रींठशक्तिपा० 
ह्रींश्रींडशक्तिपा० ह्रींश्रींढशक्तिपा० ह्रींश्रींणशक्तिपादुकां पूजयामीति 
मन्त्रैरभ्यर्च्य | पञ्चमकोणे तवर्गशक्तीः ह्रींश्रींतशक्तिपा० 
ह्रींश्रींथशक्तिपा० ह्रींश्रींदशक्तिपा० ह्रींश्रींधशक्तिपा० 
ह्रींश्रींनशक्तिपादुकां पूजयामिति मन्त्रैरभ्यर्च्य | षष्टकोणे पवर्गशक्तीः 
ह्रींश्रींपशक्तिपा० ह्रींश्रींफशक्तिपा० ह्रींश्रींवशक्तिपा०

प्. १७५ब्)

ह्रींश्रींभशक्तिपा० ह्रींश्रींमशक्तिपादुकां पूजयामीति मन्त्रैरर्चयित्वा | 
सप्तमकोणे यवर्गशक्तीः ह्रींश्रींयशक्तिपा० ह्रींश्रींरशक्तिपा० ह्रींश्रींलशक्तिपा० 
ह्रींश्रींवशक्तिपा० ह्रींश्रींशशक्तिपादुकां पूजयामीति मन्त्रैर्रब्यर्च्य | 
अष्टमकोणेषवर्गशक्तीः ह्रींश्रींषशक्तिपा० ह्रींश्रींसशक्तिपा० 
ह्रींश्रींहशक्तिपा० ह्रींश्रींलशक्तिपा० ह्रींश्रींक्षशक्तिपादुकां पूजयामिति 
मन्त्रैः सम्पूज्य | सम्पूर्णविद्यांते नीलपताकानित्यां पादुकां पूजयामीति 
मध्यस्थदेवींमभ्यर्च्य | ह्रींश्रींएताः नीलपताकानित्याचतुर्थावरणदेवताः 
पूजां गृहणन्त्वितिमन्त्रेण पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दत्वा | चतुरस्रे पूर्वद्वारे 
ह्रींश्रींइन्द्रशक्तिपादुकां पूजयामि | आग्नययां ह्रींश्रींअग्निशक्तिपा० 
दक्षिणद्वप्रे ह्रींश्रींयमशक्तिपा० नैरृत्ये ह्रींश्रींरक्षः शक्तिपा० पश्चिमद्वारे 
ह्रींश्रींवरुणशक्तिपा० वायव्ये ह्रींश्रींअनिलशक्तिपा० उत्तरद्वारे 
ह्रींश्रींसोमशक्तिपा० ईशाने ह्रींश्रींईशशक्तिपा० पश्चिमनैरृत्यमध्यभागे 
ह्रींश्रींअनन्तशक्तिपा० पूर्वेशानयोर्मध्ये ह्रींश्रींविदिशक्तिपादुकां पूजयामीति 
दशदिव्यालशक्तीः सम्पूज्य | सम्पूर्णविद्यांते नीलपताकानित्यापादुकां 
पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | 
ह्रींश्रींएतानीलपताकानित्यापञ्चमावरणदेवताः पूजांगृह्णन्त्विति मन्त्रेण 
पूजार्पर्णपुष्पाञ्जलिं दत्वा त्रयोदशोपचारं निर्वर्त्य 
शिष्टानप्युपचारत्रयं निष्पाद्य |

प्. १७६अ)

सम्पन्नषोडशोपचारकपूजांते नित्यजपहोमयोः पूजांसङ्कल्पेनैव 
क्रोडीकृतत्वादिदानीं जपसङ्कल्पमकृत्वा दर्शिताङ्गुष्ठादिन्यास 
हृदयादिन्यासवर्णन्यास व्यापकन्यास संपुटितं यथास्यात्तथा सहस्रादि 
संख्ययानित्यजपंविधाय | तदभेदभावनात्प्रकं निवेदनं च कृत्वा 
यथोक्तविधिना आज्याभ्यक्तौदनतस्तिलतण्डुलतो वा षोडशाहुतिपूर्वकं 
जपदशांशतः प्रस्तुतविद्यया हुत्वा | वह्निभावितदेवीतेजोविन्दावे संयोज्य | 
तत्रागतां देवीं पुनःपञ्चोपचारैः सम्पूज्य | कुरुकुल्लाविद्यया 
पुनर्बलिंदत्वा | कर्पूरगर्भादिवर्त्यानीराज्यक्षमाप्य शक्त्युत्थापनमुद्रया 
किरणभूतावरणदेवताः प्रस्तुतप्रधानदेवतान्नर्भूताविभाव्य | 
खेचरीमुद्रया मध्यस्थमपि तेजः प्रधानदेवतारूपं स्वात्मन्युद्वास्य 
पूर्ववत्षडङ्गन्यासवर्णान्यासव्यापकन्यासान्ते देवीगुरुस्तोत्रे पठित्वा विरमेत् | 
दीक्षायां तु विशेषः सामान्यप्रस्तावप्राप्त एव || इत्थं 
प्राप्तदीक्षोभ्यस्तपूजाजपादिनित्यनैमित्तिकानुष्ठानकश्चसाधकः 
काम्यफलकामनायां प्रयोगानुष्ठानयोग्यतासिद्धये विद्यासाधनमाचरेत् | 
तत्प्रकारो यथा | 
नित्यार्चनेष्विवसर्वत्रविद्यासाधनार्थकजपेधिप्राङ्मुखसाधकोयावज्ज्-
अपानुष्ठानकालं दुग्धमात्राहारस्त्रिपञ्चाशल्लक्षसंख्यया सत्ययुगे | 
कलियुगे तु द्वादशलक्षाधिक

प्. १७६ब्)

द्विकोटिसंख्यया व्योमव्योमव्योमखाभ्राक्षिभूद्वि २१२००००० पदवोध्ययाजपेत् | 
तद्दशांशेन च होमः शेषं सर्वमुक्तमेव || एवं सिद्धमन्त्रः प्रयोगानाचरेत् 
| अस्यां हि विद्यायां सिद्धायां दशसिद्धयोभवन्ति | 
दशसिद्धीमप्यपरेमन्त्राः सन्तीतियायासिद्धिर्यदा | यस्य वाञ्छिता तदा तेन 
तन्मन्त्रः | साधनीयः साधितं 
प्रस्तुतनित्याविद्याअहकृतदशसिद्धिविद्यान्यतमविद्याभिः साधिताभिः 
सर्वमभीष्टसिद्ध्यतीति तत्स्र्वमभिधीयते | तत्रादौ दशसिद्धिनामानि | 
विजयसिद्धिः कामरूपसिद्धिः पादुकासिद्धि रञ्जनसिद्धिः 
खड्गसिद्धिर्वेतालसिद्धिः पिशाचसिद्धिर्यक्षिणीसिद्धिश्चेटकासिद्धिर्मायासिद्धिश्चेति 
| अथैतासां क्रमेण मन्त्रतदीयसाधनप्रकारफलान्युपदर्शयामः 
विजयसिद्धेर्मन्त्रश्चतुर्विधः ह्रींफ्रेंद्वन्द्वयुद्धेनित्येविजयंदेहि | ह्रींफ्रें इति 
पञ्चदशाक्षर एक | ह्रीं फ्रें स चतुरङ्गयुद्धे नित्ये विजयं देहि | 
ह्रींफ्रेंमित्यष्टादशाक्षरो द्वितीयः ह्रींफ्रेंकूटजयुद्धे नित्येविजयं देहि | 
ह्रींफ्रें इति षोडशाक्षर द्वितीयः ह्रींफ्रेंदुर्गजयुद्धेनित्येविजयंदेहि | 
ह्रींफ्रेमिति चतुर्थोमन्त्रः षोडशाक्षर एव एतेषां चैक 
एवमन्त्रकामनायामुपास्य | कामनानैकोत्वर्थसिद्धमनेकोपासनं | अत्र यत्र 
कुत्रापि शुभस्थाने स्थित्वा वर्णलक्षजपोनुष्ठेयः तद्दशांशतो 
होमतर्पणेनुष्ठेय | वक्ष्यमाणयन्त्रे 

प्. १७७अ)

च वारभेदेन सप्तविधे तत्तद्वारेषु पूर्वोक्तमन्त्रेण गन्धादिभिः पञ्चोपचारैः 
पूजानुष्ठेया तेन मन्त्रोक्त विजयसिद्धिर्भवति || ह्रींफ्रेमदेकामरूपं भेदेहि | 
ह्रींफ्रेमिति त्रयोदशार्णकामरूपसिद्धिमन्त्र एक एव अत्रापि वर्णलक्षं जपः 
पौरश्चरणिकः तद्दशांशतो होमतर्पणे वक्ष्यमा एव यन्त्रे पूजनं | इत्थं 
साधयितुः साधकस्य स्वेच्छावशतो नानारूपकरणसामर्थ्यं भवति || 
ह्रींफ्रेनित्यदेपादुकां | ह्रींफ्रें इति द्वादशार्ण एक एव पादुकामन्त्रः अत्रापि 
वर्णलक्षं जपः तद्दशांशतो जपतर्पणे वक्ष्यमाण एव यन्त्रसप्तके 
तत्तल्लिखितकरानुरोधेन पूजनंन् | इत्थमनुष्ठात्रे प्रसत्रेयं सिद्धिविद्यापादुके 
प्रयच्छेत् ते समारुह्य दुर्गमपि स्वेच्छाविषयदेशे साधकोगच्छेदतिक्षिप्रं पुनः 
स्वेच्छया समागच्छेत् || ह्रींफ्रेंनित्यप्रदेदेह्यञ्जनं | ह्रींप्रेंमिति द्वादशार्णं 
एकएवाञ्जनसिद्धिमन्त्रः अत्रापिवर्णलक्षं जपः पौरश्चरणिकः तद्दशांशतो 
होमतर्पणे वक्ष्यमाण एव यन्त्रेरव्यादि सप्तवारभेदभिन्ने पूजनं | इत्थं 
मन्त्रे सिद्धे प्रसन्नेयं विद्या अञ्जनं साधपित्रेप्रयच्छति | तेनाञ्जितनेत्रश्च 
साधको भूमौ निखातं निधिं पश्यति | अन्तरिक्षगतान्देवगन्दर्वादींश्च 
प्रपश्यति || ह्रींफ्रेंद्रवनित्येदेहि खड्गं ह्रींफ्रेंमिति द्वादशार्ण एकः 
खड्गसिद्धिमन्त्रः अत्रापिवर्णलक्षं जपः 

प्. १७७ब्)

तद्दशांशतो होमतर्पणे वक्ष्यमाण एव यन्त्रसप्तके तत्तद्द्वारानुरोधेन 
पूजनं | इत्थं सिद्धविद्यया दिव्यःखड्गोलभ्यतेषंकरे गृहीत्वा 
सर्वानेवशत्रून्निहन्ति पलायिताः पदयोः पतितावातस्यशत्रवःस्युः || 
ह्रींफ्रेंनित्यद्रवेवेतालान्देहि | ह्रींफ्रेंमिति त्रयोदशार्णोवेतालसिद्धिमन्त्रः 
अत्रापि वर्णलक्षं जपः जपदशांशतो होमतर्पणोयन्त्रमपि वक्ष्यमाणमेव 
तत्रद्वारभेदभिन्नमर्चनार्थमुपादेयं इत्थंसाधितायामेकस्यामेव 
वेतालसिद्धिविद्यायां वेतालाः सर्वेप्यसंख्याता एकशः प्रत्यक्षविषयीभवति | 
तेषु केचिद्विकृताङ्गा कचिद्विकृतमुखाः केचित्तीर्यङ्मुखाः केचिद्भीषणस्वनाः 
सर्वेपिवशंगताः स्कन्धेसाधकमारूह्य सर्वस्मिन्नपि तदीक्षितदेशेचरन्ति | 
साधकशत्रून्साधकवचनाद्ग्रसन्ति च किम्बहुना आमरणं किङ्करा इवते 
तदादिष्टसर्वकराभवन्ति || ह्रींफ्रेंनित्यमदद्रवेपिशाचान्प्रेप्रयच्छ | 
ह्रींफ्रेमिति सप्तदशार्ण एक. पिशाचसिद्धिमन्त्र अत्रापि वर्णलक्षं पौरश्चरणिक 
जपः दशांशतस्तस्यतु होमतर्पणे यन्त्रं तदेव प्रतिवारमिन्नं पिशाचा अपि 
वेताला इवा संख्याः अत्यन्तं कृशतनवः विद्यासिद्ध्युत्तरं 
वशीभूतास्तेसाधकस्य सकलेप्सितकारिणोभवन्ति | स्वस्य पलायतपूर्वकंगतं 
मन्त्रौषधादिना प्रत्यक्ष्य विषयभूतं प्रत्यर्थिनं पिशाचैरेवजिघांसीयान् 
नहि तोषामपि कश्चिदप्रत्यक्षः ||

प्. १७८अ)

यक्षिणीसिद्धिमन्त्राः षड्त्रिंशत् | ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदाविचित्रा | ह्रींफ्रेमिति 
त्रयोदशाक्षरी प्रथमायक्षिणीविद्या | ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदाविभ्रमा | 
ह्रींफ्रेमिति द्वितीयात्रयोदशाक्षरी | ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदाहंसी | ह्रींफ्रेमिति 
तृतीयाद्वादशार्णा | ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदाभीषणी | 
ह्रींफ्रेमितित्रयोदशार्णाचतुर्थी | ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदाजनरञ्जिका | ह्रींफ्रेमिति 
पञ्चदशार्णापञ्चमी | ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदाविशाला | ह्रींफ्रेमिति 
त्रयोदशार्णाषष्ठी | ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदामदना | 
ह्रींफ्रेमितित्रयोदशार्णासप्तमी | ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदातुष्टा | 
ह्रींफ्रेंमित्यष्टमीद्वादशार्णा | 
ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदाकालकण्ठीचतुर्दशार्णानवमी | 
ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदाभयां | ह्रींफ्रें इति चतुर्दशार्णैव दशमी | ह्रींफ्रें 
नित्यद्रवमदामाहेन्द्री | ह्रींफ्रेमिति त्रयोदशार्णात्वेकादशी | 
ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदाशङ्खिनी | ह्रींफ्रेमिति द्वादशार्णाद्वादशी | 
ह्रींफ्रेंनित्यदवमदा ऐन्द्री | ह्रींफ्रेमिति द्वादशार्णात्रयोदशी | ह्रींफ्रें 
नित्यद्रवमदामङ्गला | ह्रींफ्रेमिति त्रयोदशार्णा चतुर्दशी | 
ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदावटवासिनी | ह्रींफ्रेमिति पञ्चदशार्णापञ्चदशमी | 
ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदामेखला | ह्रींफ्रेमिति त्रयोदशार्णाषोडशी | 
ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदासकला | ह्रींफ्रेमिति त्रयोदशार्णा सप्तदशी | 
ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदालक्ष्मी | ह्रींफ्रेमिति द्वादशार्णाष्टादशी | 
ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदामालिनी | ह्रींफ्रेंमित्येकोनविंशात्रयदशार्णा |

प्. १७८ब्)

ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदाविश्वनायिका | ह्रींफ्रेमिति पञ्चदशार्णाविंशति | 
ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदासुलोचना | ह्रींफ्रेमित्येकविंशतिचतुर्दशार्णा | 
ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदासुशोभा | ह्रींफ्रेमितितिद्वविंशात्रयोदशार्णा | 
ह्रींफ्रेनित्यद्रवमदाकांमदा | ह्रींफ्रेमितित्रयोविंशात्रयोदशार्णा | 
ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदाविलासिनी | ह्रींफ्रेमिति चतुर्विंशा | 
ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदाकामेश्वरी | ह्रींफ्रेंमितिपञ्चविंशाच्तुर्दशाक्षरा | 
ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदानन्दिनी | ह्रींफ्रेमिति षड्त्रिंशात्रयोदशाक्षराविद्या | 
ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदास्वर्णरेखा | ह्रींफ्रेमिति सप्तविंशा | 
ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदामनोहरा | ह्रींफ्रेमित्यष्ठाविंशाचतुर्दशार्णा | 
ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदाप्रमोदा | ह्रींफ्रेंह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदारागिणी | 
ह्रींफ्रेमित्येकोत्रिंशत्त्रिंशत्प्रमितयक्षिणीविद्येप्रत्येकं त्रयोदशार्णो | 
ह्रींफ्रेंमित्यद्रवमदासिद्धाः | 
ह्रींफ्रेंमित्येकत्रिंशत्प्रमितयक्षिणीविद्याद्वादशार्णा | 
ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदापद्मिनी | ह्रींफ्रेमितिद्वात्रिंशन्मितात्रयोदशार्णा | 
ह्रींफ्रेंनित्यद्वमदारतिप्रिया | ह्रींफ्रेमिति 
त्रयस्त्रिंशन्मितयक्षिणीविद्याचतुर्दशाक्षरा | ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदाकल्याणदा 
| ह्रींफ्रेमिति चतुस्त्रिंशन्मितयक्षिणीविद्यापिचतुर्दशार्णा | 
ह्रींफ्रेनित्यद्रवमदाकलादक्षा | ह्रींफ्रेमिति पञ्चत्रिंशन्मितयक्षिणी 
चतुर्दशार्णा | ह्रींफ्रेंनित्यद्रवमदासुरसुन्दरी 

प्. १७९अ)

ह्रींफ्रेमिति षड्त्रिंशत्प्रमिता यक्षिणी विद्या पञ्चदशार्ण | एताश्च 
सर्वायक्षिण्यः प्रत्येकं द्विभुजाः सौन्द्र्यशालिनो युवत्यः 
विचित्रवर्णकवस्त्राभरणा एकैकं न तु 
युगपत्साधकसमीपदेशागमनशीलाध्येयाः अत्र अरण्यवटमूलं | 
पर्वताग्रगुहा | उद्यानां मध्ये यस्येत्येवं भूतं काननं 
श्लेष्मान्तकवृक्षमूलं | करञ्जवृक्षमूलं | विभीतकवृक्षमूलं | 
निम्बवृक्षमूलं | पिप्पलवृक्षमूलं | कदम्बवृक्षमूलं | विल्ववृक्षमूलं | 
वटवृक्षमूलं | नदीतीरारण्यमिति द्वादशस्थानेषु विचित्रादिक्रमोपात्तानां 
यक्षिणीनां त्रित्रिमितानांविद्या | स्वस्ववर्णलक्षसंख्यजपेनसाधनीयाः 
कदम्बपुष्प वन्धूकपुष्पजपापुष्परक्तकरवीरपुष्पान्यतमतो 
जपदशांशभूतायुतसंख्ययाहोमः होमसंख्यं च तर्पणं पूजा च 
सकलसिद्धिसाधारण एव यन्त्रेनुष्ठेया | तद्यन्त्रं यथा वृत्तद्वयं सान्तरालं 
वहिः कृत्वा तदभ्यन्तरवृत्तकर्णिकायां कुलसुन्दरी प्रस्तावोक्तदिशा नवयोनि 
चक्रं विधाय | वृत्तद्वयतोवाह्येदिग्विदिक्कोणकं चतुरस्रं द्वयेन 
परस्परसावद्धेनाष्टास्रंविधाय | ततोपि वहिः सान्तरालं वृत्तद्वयं कृत्वा | 
तद्वैर्गतवृत्तसंलग्नमूलाग्रकं षोडशदलकं कमलं विधाय | ततोपि 
वहिर्दलाग्रवृत्तं गणयित्वा तेन सह वृत्तद्वयं कृत्वा | तद्वहिर्भूपुरद्वयं 
कृत्वा सिद्धे यन्त्रे वर्णानभिलिखेत् | सर्वमध्ये मायावीजं तन्मध्येरवाविति 

प्. १७९ब्)

तद्वारनामसप्तम्यन्तमेकैकयन्त्रे एकशोलिखित्वा | ईकारांशे पङ्क्तित्रये उपरिदे 
यज्ञदत्तस्येति षष्ठ्यान्ननाम मध्ये कुरुकुरुकुरुवितिक्रियापदं तदधः 
रोगशान्तिं देवदत्ताकर्षणमित्यादिद्वितीयान्तविशेषपदेन साध्यनामलिखित्वा 
तद्वहिर्गताष्टयोनिषु अष्टकोणेषु षोडशदलेषु चेति मिलित्वा द्वात्रिंशदलेषु 
विद्यायाविकृताक्षराणि द्वात्रिंशत्संख्यानि लिखित्वा | 
सर्वाभ्यन्तरवृत्तवीथ्यामकारादि षोडशकं मध्यवीथ्यां 
ककारादितकारान्तव्यञ्जनषोडशकं चरमवीथ्यां 
थकारादिसकारान्तव्यञ्जनषोडशकं लिखित्वा | शिष्टं हलक्षात्मकं 
वर्णत्रयं चतुरस्रस्याग्नेयादिकोणचतुष्टये चतुरावृत्त्यालिखेदिति 
प्रथमयन्त्रंसिद्धं | अत्रैव यन्त्रे यदिरवावितिस्थाने सोम इति 
त्रयस्त्रिंशन्मितवर्णादिचतुःषष्ठितमवर्णांते द्वात्रिंशद्वर्णलिखनं 
कथितद्वात्रिंशद्वर्णलिखनस्थाने विदीयते तदा द्वितीयं | अत्रैव यन्त्रे 
यदिरवावितिस्थाने भौमे इति पञ्चषष्ठ्यादि षणवत्यन्तद्वात्रिंशद्वर्णाः 
उक्तवर्णस्याने तदा तृतीयं | अत्रैव यन्त्रेरवावितिपदेवुधे इति 
उक्तद्वात्रिंशद्वर्णस्थाने सप्तनवत्यादिकाष्टाविंशत्युत्तरैकशतवर्णां 
तद्वात्रिंशद्वर्णलिखने चतुर्थं | अत्रैव यन्त्रे रवावितिस्थाने गुराविति 
उक्तद्वात्रिंशद्वर्णस्थाने एकोनत्रिंशदुत्तरैकशतादि षष्ट्युत्तरैकशतां 
तद्वात्रिंशद्वर्णलिखने पञ्चमं |

प्. १८०अ)

अत्रैव यन्त्रेरवाविनिस्थाने सिते इति उक्तद्वात्रिंशद्वर्णस्थाने 
एकषष्ठ्युत्तरैकशतादिद्विनवत्युत्तरैकशतान्नद्वात्रिंशद्वर्णलिखनेषष्टं | 
अत्रैवयन्त्रे रवावितिस्थाने सौरो इति उक्तद्वात्रिंशद्वर्णस्थाने त्रिनवत्युत्तरैकशतादि 
चतुर्विंशत्युत्तरशतान्नाक्षरक्षरलिखेने सप्तमं यन्त्रं सिद्धं भवति | एषु 
यन्त्रेषु यत्रवारे सिद्धिविद्यापूजाचिकीर्षिता तत्र तद्वारनामघटितयन्त्रे 
पूजाकार्येति सप्ताहमध्ये सर्वत्रैव पूजापर्यवसन्नेत्युक्तप्रायं | 
एवंसिद्धायक्षिण्यः दिव्यमालानुलेपनसुगन्धिवस्तूनि सुवर्णानिवस्त्राणि 
नानाभूषणानि च प्रयच्छन्ति | एवं भोज्यपेयखाद्यवस्तूनि च जीवनपयन्तं 
प्रयच्छन्ति | जमादिसेवावलेन प्रत्यक्षमागतायां यक्षिण्यां 
सर्वदाप्रत्यक्षात्वं मह्यं वाञ्छितं देहीति प्रार्थनां कृत्वापि न नश्चितं 
सिद्धौ जातायां किं पुनरुपासनेति मत्वास्थेयं किंतु तदुत्तरमपि 
नित्यमुक्तयन्त्रे पूजांविधायाष्टोत्तरसहस्रं जपेत् | अथ लेख्याक्षरस्वरूपं | 
अस्यां इ विद्यायां कूटानां संयुक्ताक्षराणामेक्यगणने सप्तदश | 
पृथगाणने त्रिपञ्चाश अनावृत्ताक्षरगणने चतुर्दशेति वदता 
भगवतास्वातन्त्र्येंणोपात्तं स्वरद्वयमपि व्यञ्जनवत्पृथगाणनीयं 
व्यञ्जनसंयुक्तस्त्वीदृशस्थले एकोपि न गणनीयः इति ध्वनितं | इत्थं चात्र 
क्रमेण हकाररकारौ फकारः सकारः कारः आकारः लकारः ऐकारः 
वकारैकारयोर्द्वयोरपि 

प्. १८०ब्)

षोडशस्वरयोगादेकाकारत्वेपि वाचनिकं 
तृतीयचतुर्थयन्त्रयोर्मङ्गलवुधाख्याघटितयोः षोडशदलेषु 
षोडशस्वरलिखनमिति यक्षिणीसिद्धिप्रकारः || अथवेतालसिद्धिप्रकारः || 
चेटकानां चतुःषष्टिसंख्यतया तद्विद्या अपि तावन्मिता एव तथाहि 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवे विभ्रमं देहि | ह्रींफ्रेमिति पञ्चदशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेवाहकं देहि | ह्रींफ्रेमित्यापि पञ्चदशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेवीरंदेहि | ह्रींफ्रेमिति चतुर्दशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेविकलं देहि | ह्रींफ्रेमिति पञ्चदशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेकोरकंदेहि | ह्रींफ्रेमिति पञ्चदशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेकविंदेहि | ह्रींफ्रेमितिचतुर्दशाक्षरः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेसिंहनादंदेहि | ह्रींफ्रेमिति षोडशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेमहानादंदेहि | ह्रींफ्रेमितपिषोडशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेसुग्रीवंदेहि | ह्रींफ्रेमितिपञ्चदशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवे मर्कटं देहि | ह्रींफ्रेमित्यपि पञ्चदशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेशठंदेहि | ह्रींफ्रेंमदनित्यंद्रवेकुमारं देहि | 
ह्रींफ्रेंमदनित्यंद्रवेखचरं देहि | ह्रींफ्रेमिति च पञ्चदशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेभवं देहि | ह्रींफ्रेमिति चतुर्दशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेमयूरं देहि | ह्रींफ्रेमिति | ह्रींप्रेंमदनित्याद्रवे 
मङ्गलं देहि |

प्. १८१अ)

ह्रींफ्रेमिति च पञ्चदशार्णः ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेद्वीपिवक्त्रं देइ | 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेरवराननंदेहि | ह्रींफ्रेमिति च प्रत्येकं षोडशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेमातङ्गदेहि | ह्रींफ्रेमिति पञ्चदशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेनिशाचारं देहि | ह्रींफ्रेमिति | 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेविषयाहंदेहि | ह्रींफ्रेमिति च षोडशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेपशुवक्त्रं देहि | ह्रींफ्रेमिति | 
ह्रींप्रेंमदनित्यद्रवेविषयाहंदेहि | ह्रींफ्रेमिति च षोडशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेपशुवक्त्रं देहि | ह्रींफ्रेमिति | 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेमृगाननं देहि | ह्रींफ्रेमिति च षोडशार्णाः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेक्षोभकं देहि | ह्रींफ्रेमिति पञ्चदशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेमाणिभद्रंदेहि | ह्रींफ्रेमिति षोडशार्णः 
ह्रींक्रेंमदनित्यद्रवेक्रीडकं देहि | ह्रींफ्रेमिति पञ्चदशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेसिंहवक्त्रकं देहि | ह्रींफ्रेमिति सप्तदशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेश्येनास्यं देहि | ह्रींफ्रेमितिपञ्चदशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेकंकवदनं देहि | ह्रींफ्रेमिति सप्तदशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेकाकास्यं देहि | ह्रींफ्रेमिति पञ्चदशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेहयवक्त्रकं देहि | ह्रींफ्रेमिति सप्तदशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेमहोदरदेहि | ह्रींफ्रेमिति | ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवे 
महाशिरं देहि | ह्रींफ्रेमिति | ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवे विकृतास्यं देहि | ह्रींफ्रेमिति | 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवे वराननं देहि | ह्रींफ्रेमिति षोडशार्णाः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवे चपलं देहि | ह्रींफ्रेमिति पञ्चदशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेकुक्कुटास्यं देहि | ह्रींफ्रेमिति षोडशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेमायाविदेहि | ह्रींफ्रेमिति पञ्चदशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेमदनालसंदेहि |

प्. १८१ब्)

ह्रींफ्रेमिति सप्तदशार्णः ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेमनोहरंदेहि | ह्रींफ्रेमिति | 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेदीर्घजङ्घं देहि | ह्रींफ्रेमिति | 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेस्थूलदन्नं देहि | ह्रींफ्रेंमिति | 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेदशाननं देहि | ह्रींफ्रेमिति च प्रत्येकं षोडशार्णाः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेसुमुखं देहि | ह्रींफ्रेमिति | 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेपण्डितं देहि | ह्रींफ्रेमिति पञ्चदशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेक्रुद्धं देहि | ह्रींफ्रेमिति चतुर्दशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेवराहास्यं देहि ह्रींफ्रेमिति | 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेसटामुखं देहि | ह्रींफ्रेमिति च षोडशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेकपटं देहि | ह्रींफ्रेमिति | रींफ्रेंमदनित्यद्रवेकौतुकं 
देहि | ह्रींफ्रेमिति च पञ्च्xअदशार्णः ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेकालं देहि | 
ह्रींफ्रेमिति चतुर्दशार्णः | ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेकिङ्करं देहि | ह्रींफ्रेमिति 
पञ्चदशार्णः ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेखलं देहि | ह्रींफ्रेमिति चतुर्दशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवे भक्षकं देहि | ह्रींफ्रेमिति | 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेभयदं देहि | ह्रींफ्रेमिति च पञ्चदशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेसिद्धं देहि | ह्रींफ्रेमिति चतुर्दशार्णः 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेसर्वगं देहि | ह्रींफ्रेमिति 
पञ्चदशार्णश्चरमधेटकसिद्धिमन्त्रः एतेषां 
पञ्चपञ्चचेटकविद्यानाप्रत्येकमरण्य 
वटमूलादिनदीतीखनान्तयक्षिणीप्रस्तावप्रोक्त द्वादशस्थानेषु स्थित्वा 
वर्णलक्ष 

प्. १८२अ)

जपोनुष्ठेयः अवशिष्टचरमविद्याचतुष्कमपि सिन्धूतीरवन एव साधनीयं | 
पूर्वोक्तरक्तकरवीरपुष्पादिभिश्च तद्दशांशतो होमः पूजा च पूर्वोक्त एव 
यन्त्रे नवयोनिस्थानेष्टदलककमलं कृत्वा तत्रानुष्ठेया सर्वस्मिन्नपि 
सिद्धिविद्यासाधने दिवामौनं कर्तव्यं न तु केनापि सहालापः होमस्तर्पणं 
चार्द्धरात्र एव | जपस्तु दिवानिशि च कार्यं इति सकलसिद्धि 
विद्यासाधनसाधारणं | चेटकाः स्वविद्या साधनकाले स्वभावन एवाति 
भीषणकायाः अर्द्धरात्रे साधकं नानाप्रकारैः युवती 
नृत्यगीतकटाक्षनिक्षेपस्तनजघनादिदर्शन नदीपरमवृद्धि | वज्रादिनिपात | 
महावृष्टि | छिन्नपितृमातृपुत्रादिदर्शन | नग्नीकृतभार्यादिधर्षणप्रभृतिभिः 
शोभयन्ति | एवमक्षुब्धीभूतस्य तु साधकस्यपुरः प्रत्यक्षीभूय किंतवेष्टं 
साधयामीतिचेटको भवेत् | एवं यस्य यस्य विद्यासाधिता स सर्वावदेन्नैक एव | 
नाप्यसाधितविद्या अपि नहि सर्वेषामपि साधनं कर्तव्यमिति नियमः 
नवासर्वस्मिन्साधिते एकः साधितोभवतीत्यपिनियमः साधकश्चमदिष्टं 
कर्तव्यमित्युक्वानमां मुञ्चेत्यपि वदेत् | ब्राह्मणादिद्वारा नानासाधनेन 
नानाचेटकतुष्टौ तु ममेष्टं कुरुध्वं नमांमुञ्चतेति वहुवचनां तेन 
प्रार्थयेत् | एतदुत्तरमपि पूजादिकं प्रत्यहमावरणीयं | इत्थं प्रसादितश्चेटक 
एकैकोपिसारणसमनन्तरमेवसाधकमुपेत्य स सर्वाभीष्टं साधयेत् |

प्. १८२ब्)

शत्रुप्रहारं स्वेप्सितयुवतीनामाकर्षणं मत्तमतङ्गव्याघ्रहयादीनां 
निश्चलत्वं च सम्पादयेत् | भक्ष्यपेह्यलेह्यचोष्यादि माल्याभूषणादिकं 
चाहृत्य प्रयच्छतीति चेठकसिद्धिः || अथ मायासिद्धिः || 
ह्रींफ्रेंमदनित्यद्रवेमायां देहि | ह्रींफ्रेमिति मायासिद्धेरेक एव मन्त्रः अत्रापि 
वर्णलक्षं जपः तद्दशांशेन होमतर्पणे तत्रैव यन्त्रे पूजनंन् दिवामौनं 
रात्रौ होमतर्पणे जपेदि वापि रात्रावपि एवंविधप्रकारेण 
सिद्धामायानानाविधमायाकरणशक्तिं प्रयच्छतीति निरूपिताः 
दशसिद्धिविद्याः || इति नीलपताका नित्याप्रस्तावः || अथ विजयानित्याप्रस्तूयते || 
हस्तप्रमाणायां सममसृणाभूमौ 
चतुर्दिक्षुद्विद्विशाखोपेतैकैकद्वारयुक्तमेकैकाङ्गुलान्तरालकभूपुरद्वयं 
निर्माय | तदभ्यन्तरदेशे चतुरङ्गुलान्तरालकं वृत्तद्वयं कृत्वा तद्वीथ्यां 
दिग्विदिक्कोणकभूपुरद्वयेन परस्परसम्भिन्नेनाष्टारचक्रं विधाय | 
ततोष्यभ्यन्तरे एकाङ्गुलं त्यक्त्वा चतुरङ्गुलान्तरालं वृत्तद्वयं कृत्वा | 
तद्वीथ्यामष्टदलंकमलं विदध्यात् | तत्कर्णिकायां च 
विन्दुमुपन्यसेदितिविजयानित्यानित्यपूजाचक्रं दरदादिनासुव्यक्तमुद्धृत्य | तत्र 
कलशस्थापन सर्वमङ्गलानित्यानित्यपूजाचक्रचिन्तनसावरणतत्पूजनादि 
तदुद्वासनकर्मान्ते पुनस्तत्कलश 

प्. १८३अ)

एव प्रस्तुतनित्याचक्रचिन्तनपूर्वकं प्रस्तुतनित्यायाः पूजनं दीक्षाङ्गभूतं 
कुर्यात् | पूजोत्तरमनुष्ठेयो विशेषस्तु प्रोक्त एव सामान्यप्रस्तावे | 
दीक्षाद्यनङ्गनित्यादि पूजा तु केवलं चक्र एव तदपि द्विविधं | 
सुवर्णरौप्यताम्रादिषूत्कीर्णस्य श्रीचक्रप्रतिष्ठाविधिना प्रतिष्ठाप्य | 
नित्यादिपूजासु नियोजनमेकं भूमावुद्धृतस्य नियोजनमपरं | अत्र सर्वत्र 
पूजाप्रकारो यथा | सुगन्धितैलाभ्यङ्गसुगन्धिसलिलस्नानादि प्रातःकृत्यान्ते 
देवतान्तरोपासनाप्रसङ्गादेवानुष्ठितशुद्ध्यादिकर्मकः साधको 
रक्तधौतोत्तरीयचन्दनमालाद्यलङ्कृतो यागमण्डपमागत्य | आसनविद्याभ्यर्चित 
रक्तकम्बलादिकासनोपरि स्वस्तिकाद्यासनमवलम्ब्योपविश्य 
प्रस्तुतविद्ययाचमनप्राणायामौ विधाय | षोडशार्णमन्त्रेण वलिं दत्वा 
स्वशिरसि स्वनाथक्रमेण नवापिनाथानभ्यर्च्य तत्स्रोत्रं पठित्वा 
पूजाज्ञामभ्यर्च्य तामारभेत | स्वनाथं प्रस्तुतनित्यामयं स्वात्मानं च 
नाथमयं भावयित्वा | तत्तद्वर्षभेदनियमितदेशकालादि 
समस्तगुप्तप्रकटसिद्धयोगिनीचक्रान्ताष्टत्रिंशत्पीठदेवताः 
प्रस्तुतचक्राधारसिंहासनादेरुपरि पूजयित्वा | स्वात्मपूजाचक्रयोर्मध्यदेशे 
साधारं गोरोचनादि द्रव्यपञ्चकयुक्तजलपूर्णं सुवर्णाद्यन्यतममयं 
सामान्यार्घ्यपात्रं संस्थाप्य | तदाधारजलानि क्रमेण 
कुलसुन्दरीवीजोच्चारणपूर्वकं वह्निसूर्यचन्द्रमयानि भावयित्वा |

प्. १८३ब्)

तद्गतरोचनादि पञ्चभूतमयं तज्जलप्रस्तुतचक्रयोरैक्यंविभाव्य | 
प्रस्तुतदेव्यभेदेन भावितजलं प्रस्तुतविद्यया दशधाभिमन्त्र्यपूजयित्वा 
षडङ्गमन्त्रैः षडङ्गदेवताश्च सम्पूज्य संस्कृतेनार्घ्योदकेन स्वात्मानं 
सामान्यार्घ्यपात्रत उत्तरोत्त्रभागस्थापितपाद्यादिचतुष्कजलं 
स्वदक्षिणभागस्थापित पूजाहोमाद्युपयोगिद्रव्यं च प्रस्तुतविद्यया प्रत्येकं 
संप्रोक्ष्य | पुनर्विद्यया प्राणानायम्य | दर्व्यासामान्यार्घ्योदकं हस्तेन 
साक्षतपुष्पादिकेनोपादाय | देशकालविशेषमासातक्षतिथ्यात्मक 
कालगोत्रराशिनामकामनान्तमुल्लिख्य विजयानित्याया यथाबुद्धिनियोगं विदिना 
पूजनं करिष्ये इति सङ्कल्प्य हस्तस्थं जलमुत्सृजेत् | ततश्च प्रसङ्गादप्यननुष्ठित 
भूतशुद्ध्यादिकर्मक एतदवसरे तत्तन्मन्त्रस्थान विनियुक्त 
प्रस्तुतविद्ययैवतत्कर्मानुष्ठाय | मातृका षडङ्गन्यासान्ते प्रस्तुतविद्यां 
प्रत्येकमादिभागे कृत्वा तत्तन्मातृकावर्णान्स्वस्वस्थानेषु विन्यस्य | 
भौंहृदयायनमः मूंशिरसे स्वाहा | रौशिखायै वषट् | पूंकवचायहुं | 
भौंनेत्रायवौषट् | भूंअस्त्रायफडिति षडङ्गमन्त्रान्वस्याऽन्गुष्ठादिषु 
हृदयादिषु च विन्यस्य | भंश्रोत्रयोः मंत्वचिरं चक्षुषिन्यं जिवायां | 
औंघ्राणे | ऊंमनसिविन्यस्य | भमरय औ ऊं इति 
सम्पूर्णैकाक्षरप्रस्तुतनित्याकूटमन्त्रेण

प्. १८४अ)

त्रिधाव्यापकन्यासंविधायावाहनादिकमनुसरेत् | तद्यथा 
त्रिखण्डामुद्रानुसरणेन तद्गतरक्तपुष्पाञ्जलौ मूलाधारादि 
ब्रह्मरन्ध्रान्तभावित वह्निसूर्यचन्द्रतेजः 
संमिश्रणसंवूद्धमहातेजोवहन्नासाध्वनाविश्रान्तं 
तत्पुष्पाञ्जलिप्रक्षेपतः प्रस्तुतचक्रान्तर्गतविन्दौ संक्रान्तं विभावयन्नेव 
सम्पूर्णमन्त्रान्तेभोविजयानित्ये इहचक्रे आवाहिता भवेति संप्रार्थ्यावाहनं 
कृत्वा | तत्तेजः किरणात्कांश्चिदितस्ततोवक्ष्यमाणस्थानेषु 
प्रसृतान्नाथायुधावरणऊपतयापरिणतान्विभाव्य | मध्यस्थतेजः पुञ्जं 
ध्यानावगतस्वरूपकं भावयेत् तच्च ध्यानं यथा | 
पञ्चवक्त्रांदशभुजां प्रतिवक्त्रं त्रिलोचनाम् | 
भास्वन्मुकुटविन्यस्तचन्द्ररेखाविभूषणाम् | सर्वाभरणसंयुक्तां 
पीताम्वरसमुज्ज्वलाम् | उद्यद्भास्वद्विम्वतुल्यदेहकान्तिंश्चुचिस्मिताम् | शङ्खंन् 
पाशं खेटचापौ कह्लारं वामवाहुभिः | चक्रं तथाङ्कुशं खड्गं 
सायकान्मातुलुङ्गकम् | दधानां दक्षिणैर्हस्तैः प्रयोगे भीमविग्रहाम् | 
उपासनेति सौम्याञ्चसिंहोपरिकृतासनाम् | व्याघ्रारूढाभिरमितः शक्तिभिः 
परिवारिताम् | समरेपूजनेन्येषु प्रयोगेषु सुखाअनाम् | शक्तयश्चापि पूजायां 
सुखासनसमन्विताः सर्वाः देव्याः समाकारमुखपाण्यायुधा-अपीति | 
नाथायुधावरणशक्तीनामपि प्रस्तुतप्रधानदेवी समानाकारत्वमेव | 
आयुधांशेतु स्वस्वाकारलाञ्छितमौलिकत्वमधिकं |

प्. १८४ब्)

ताश्च प्रस्तुतविद्यांतेभोविजयानित्ये इहचक्रे स्थापिता भव | पुनस्त्रयोदशवर्णान्ते 
सन्निरुद्धाभव | पुनस्तावद्वर्णान्ते अवगुण्ठिता भव | पुनस्तावद्वर्णान्ते 
सन्निधापिता भवेति तत्तन्मुद्राप्रदर्शनपूर्वक स्वापनादि चतुष्कं संप्रार्थ्य 
| प्राणप्रतिष्ठा मन्त्रस्य कराङ्गन्यासौविधाय | अमुष्या विजयानित्यायाः प्राणा 
इहचक्रे प्राणा इत्येवमादिप्राणप्रतिष्ठाविद्यादिप्राणान्प्रतिष्ठाप्य 
द्वादशोपचारैः पूजयेत् | तन्मन्त्रा यथा | सम्पूर्णविद्यांते 
विजयानित्यायैपाद्यं कल्पयामीति मन्त्रेण सामान्यार्घ्योदकेनपाद्यमुत्सृज्य | 
प्रस्तुतविद्ययापदयोस्तु निवेदयेत् | एवमेव पाद्यपदस्थाने 
अर्घ्यादिताम्बूलान्तोपचाराणां प्रत्येकं प्रक्षेपसम्पन्नमन्त्रैस्तत्तदुत्सृज्य | 
प्रस्तुतविद्यया शीर्षादिषु तत्तन्निवेदयेत् | ततस्त्रयोदशोपचारमनुसरेत् | तत्प्रकारो 
यथा | देवीपृष्ठभागे पङ्क्तित्रयं परिकल्प्य देवीसमीपवर्तिन्यां सवार्धः 
पङ्क्तावीशानादि प्रकाशविमर्शानन्दाभिधानादिव्यनाथान्नदूर्द्धपङ्क्तौ 
श्रीज्ञानश्रीसत्यश्रीपूर्णाभिधानान्सिद्धनाथान् तदूर्द्ध्वपङ्क्तौ 
स्वभावप्रतिभसुभगाभिधानान्मानवनाथानभ्यर्च्य | चतुरस्रे पूर्वद्वारस्य 
दक्षिणवीथीमारभ्यतद्वारस्यैवोत्तरवीथ्यन्तं वाह्यरेखासमीपदेशेषु 
ह्रींइन्द्रशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींअग्निशक्तिपा० ह्रींयमशक्तिपा० 

प्. १८५अ)

ह्रींरक्षः शक्तिपा० ह्रींवरुणशक्तिपा० ह्रींअनिलशक्तिपा० ह्रींसोमशक्तिपा० 
ह्रींईशानशक्तिपादुकां पूजयामीत्येतैर्मन्त्रैरष्टशक्तीः पूजयित्वा | 
पश्चिमद्वारस्य दक्षिणवीथ्यादि दक्षिणद्वारस्य 
पश्चिमवीथ्यन्तमष्टवीथ्याऽभ्यन्तररेखासमीपदेशेषु | ह्रींब्राह्मीपादुकां 
पूजयामि | ह्रींमाहेश्वरीपा० ह्रींकौमारीपा० ह्रींवैष्णवीपा० ह्रींवाराहीपा० 
ह्रींऐन्द्रीपा० ह्रींचामुण्डापा० ह्रींमहालक्षीपादुकां पूजयामीति 
मन्त्रैर्ब्राह्म्यादिकाष्ठशक्तीश्च पूजयित्वा | वायव्यकोणे | ह्रींअनन्तशक्तीपा० 
ईशानकोणे | ह्रींब्रह्मशक्तिपा० आग्नेये | ह्रींनियतिशक्तिपा० नैरृत्ये | 
ह्रींकालशक्तिपादुकां पूजयामीति संभूय | विंशतिशक्तीः सम्पूज्य | 
सम्पूर्णविद्यान्ते विजयानित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्यच | 
ह्रींएताविजयानित्याप्रथमावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति पूजार्पर्ण 
पुष्पाञ्जलिं दत्वा | अष्टकोणे देव्यग्रकोणादिप्रादक्षिण्येन | ह्रींजयापादुकां 
पूजयामि | ह्रींविजयापा० ह्रींदुर्गापा० ह्रींभद्रापा० ह्रींभद्रकरीपा० 
ह्रींक्षेमापा० ह्रींक्षेप्रकरीपा० ह्रींनित्यापादुकां पूजयामीति तत्तच्छक्तीः 
सम्पूज्य | सम्पूर्ण मन्त्रान्ते विजयानित्यापादुकां पूजयामीति 
मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ह्रींएताविजयानित्याद्वितीयावरणदेवताः | 
पूजांगृह्णन्त्विति तत्पूजार्पण पुष्पाञ्जलिं दत्वा | षोडशदले 
देव्यग्रदलादिप्रदक्षिणं | ह्रींविदारिकापादुकां पूजयामि |

प्. १८५ब्)

ह्रींविश्वमयीपा० ह्रींविश्वापा० ह्रींविश्वविभञ्जिनीपा० ह्रींवीरापा० 
ह्रींविक्षोभिणीपा० ह्रींविद्यापा० ह्रींविनोदापा० ह्रींवित्तविग्रहापादुकां पूजयामि 
| ह्रींवीतशोकापा० ह्रींविषयीवापा० ह्रींविपुलापा० ह्रींविजयप्रदापा० 
ह्रींविविधापा० ह्रींविभवापा० ह्रींविप्रापादुकां 
पूजयामीत्येतैर्मन्त्रैर्विकारादिनामकषोडशशक्तीः सम्पूज्य | 
सम्पूर्णविद्यांते विजयानित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | 
ह्रींएतानित्यातृतीयावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति तत्पूजार्पण पुष्पाञ्जलिं 
दत्वा | अष्टदले अग्रदलमारभ्य प्रादक्षिण्येन | ह्रींमनोहरापादुकां पूजयामि | 
ह्रींमङ्गलापा० ह्रींमदोत्सिक्तापा० ह्रींमनस्विनीपा० ह्रींमानिनीपा० 
ह्रींमधुरापा० ह्रींमायापा० ह्रींमोइनीपादुकां 
पूजयामीतिमन्त्रैर्मकारादिनामकाष्टशक्तीः सम्पूज्य | 
कर्णिकायामेववामाधरहस्तसमीपप्रदेशमारभ्य 
दक्षिणाधरहस्तसमीपप्रदेशान्तं दशस्थानान्युपकल्प्य | ह्रींकह्लारायनमः 
ह्रींचापाय | ह्रींखेटाय | ह्रींपाशाय | ह्रींशङ्खाय | ह्रींचक्राय | ह्रींअङ्कुशाय | 
ह्रींखड्गाय | ह्रींसायकाष | ह्रींमातुलुङ्गाय नम इत्यायुधानि सम्पूज्य | 
सम्पूर्णविद्यांते विजयानित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | 
ह्रींएताविजयानित्याचतुर्थावरणदेवताः पूजांगृह्णन्त्विति तत्पूजार्पण 
पुष्पाञ्जलिं दत्वा | त्रयोदशप्रमितिकमुपचारं निर्वर्त्य |

प्. १८६अ)

शिष्टमुपचारत्रयं यत्किञ्चित्स्तेवपाठतर्पणनमस्कारात्मकमपि यथोक्तविधि 
सम्पाद्य | पूर्वोक्त दिशाङ्गुष्ठादिन्या सहृदयादिन्यास वर्णन्यास 
व्यापकन्यासपुटितं नित्यजपसहस्रैकविंशत्युत्तरैकशतशतान्यतमसंख्यं 
कृत्वा तदभेदभावनात्मकं निवेदनं च कृत्वा | प्रोक्तविधिना अन्नाज्याभ्यां 
तिलतण्डुलैर्वानित्यहोमं षोडशसंख्यया कृत्वा | नित्यहोमदशांशसंख्यया 
च हुत्वा | देवीस्थान भूतपूजाचक्रविन्दावेव पुनर्वह्नितः प्रस्तुतदेवीं संयोज्य 
| विन्दावभ्यागतां देवीं पुनः पञ्चोपचारैः सम्पूज्य | कुरु कुल्लासप्ताक्षर्या 
वलिं दत्वा कर्पूरगर्भादिवर्त्यानीराज्य क्षमाप्य शक्त्युत्थापनमुद्रया 
इतस्ततः प्रसृतान्नाथायुधावरणशक्तिरूपतया परिणत 
किरणगणान्मध्यस्थतेजः पुञ्जे प्रस्तुतप्रधानदेवीभूतेन्तर्भूतान्विभाव्य 
खेचरीमुद्रयातमपितेजःपुञ्जंस्वात्मन्युद्वास्य | पूर्ववदङ्गुष्ठादिन्यास 
हृदयादिन्यास वर्णन्यास व्यापकन्यासान्विधाय गुरुदेवीस्तोत्रे पठित्वा विरमेत् | 
दीक्षायां विशेषः सामान्यप्रस्तावोक्त एवेति || इत्थं 
प्राप्तदीक्षोभ्यस्तनित्यनैमित्तिकपूजादिप्रकारकश्चसाधकः प्रयोगतः 
स्वपरसमीइतसाधनेच्छायां विद्यासाधनमाचरेत् | तत्प्रकारोपि 
वज्रेश्वरीप्रस्तावोक्त एव | जपस्त्वत्र पञ्चलक्षसंख्यस्य सत्ययुगे प्राप्तस्य 
चातुर्गुण्यानुसरणेन 

प्. १८६ब्)

विंशतिलक्षसंख्य रक्तकमलैर्जपदशांशतो होम इत्येता वान्विशेषः इत्थं 
साधितविद्योलोकेषु दयया नतु लोभमोहादितः प्राप्तगुर्वनुज्ञः प्रयोगानाचरेत् || 
अथैतन्नित्याप्रयोगाः || ग्रहमण्डले तत्तद्वारेशपूजनं कृत्वा रव्यादिवारेषु 
क्रमेण 
रक्तकमलरक्तकैरवश्वेतकैरवसौगन्धिकोत्पलसुगन्धिभूतजातीमालत्यादि-
कान्यतमपुष्पशेफालिकाख्यैस्त्रिमध्वक्तैः सहस्रशतान्यतरसंख्ययाहुत्वा | 
स्वशरीरमेवपणीकृत्य प्रवर्तिते धनमात्रंपणीकृत्य प्रवर्तिते चेति द्विविधे 
द्यूतयुद्धे स च तुरङ्गयुद्धे द्वन्द्वयुद्धे मल्लयुद्धे शास्त्रविवादे 
ऋणभूम्यादि विवादे च सर्वत्र विजयं लभेत | आरग्वधपुष्पैर्होमतो 
रिपोरागमनादि स्तम्भनं स्यात् | रविवारे कर्णिकारपुष्पैर्होमात् सोमवारे 
पुन्नागपुष्पैः कुजवारे नमेरुपुष्पैः वुधेचम्पकपुष्पैः गुरौकेतकपुष्पैः 
शुक्रे राजवृक्षपुष्पैः शनौमाध्वपुष्पैस्तत्तद्ग्रहमण्डले 
तत्तद्वारेशपूजनपूर्वकाद्धोमाद्रिपूणांस्तमापञ्चायन्नं भवति | 
वलवतोमन्त्रसाहाययादागमप्रतिरोधाभावेपि परस्परं 
युद्धप्रसङ्गेशत्रोर्भङ्गरुववश्यं भवति | शत्रुनक्षत्रकाष्ठ ज्वालितवह्नौ 
शत्रोस्तस्यैव नक्षत्रवृक्षसभिद्भिः शर्षपतैलप्लुताभिः सहस्रादि 
संख्ययाहोमतो रिपवोवशीभूताः सन्तः पादयोः पतिताः स्युः कः सन्देह 
आदिष्टार्थकरणे 

प्. १८७अ)

काररकारकाष्ठसन्दिपितवह्नौकारस्करपत्रपुष्पफलसमिधामन्यतमहोमत-
स्तत्तद्वारेशपूजनपूर्वकादवश्यं रिपोरोगोत्यत्यामरणतोविजयः स्यात् | अर्कवारे 
अर्कवृक्षं धनसमिद्धेवह्नौ अर्कवृक्षस्यैव पञ्चाङ्गैः 
पत्रपुष्पफलशाखामूलरूपैसमस्तै प्रत्येकं 
रक्तवत्सकरक्तगोघृताभ्यक्तैर्मण्डलपर्यन्तं पत्यर्कवारं शत्रुगृहाभिमुखो 
भूत्वा त्रिकोणकुण्डे विधिना यदि होमं साधकः करोति 
तदारथनागाश्वपदातिरूपचतुरङ्गवलसमृद्धोपि 
सौर्यमानाभ्यामन्वितोपिवैरीपलायेत रोगार्तो वा स्यात् | भयार्तः 
सन्यादयोर्नपतेत्प्रणमेत् साष्ठाङ्गं न तु न मेदेव | सोमवारे 
पलाशकाष्ठदीपितवह्नौ पलाशस्य पत्र 
पुष्पफलशाखामयसमिद्भिर्मण्डलपर्यन्तं प्रतिसोमवारं 
रक्तवत्सकरक्तगोघृताप्लुतत्वपूर्वकं होमादप्युक्तं विजरूपफलकं | 
खादिरकाष्ठदीपितवह्नौ खदिरपञ्चाङ्गैः 
रक्तवत्सकरक्तगोघृताप्लुतैर्मण्डलपर्यन्तं प्रतिभौमवारहवनादप्युक्तं 
फलं | अपामार्गकाष्टदीपितवह्नावपामार्गसमिद्भिः 
श्वेतवत्सकश्वेतगोघृताभ्यक्ताभिर्मण्डलपर्यन्तं प्रतिबुधवारं 
त्रिकोणकुण्डेहवनादप्युक्तफलं | 
पिप्पलकाष्ठसमिद्धेग्नौश्वतवत्सकश्वेतघृताप्लुतपिप्पलपञ्चाङ्गैर्मण्डल-
पर्यन्तं प्रतिगुरुवारं त्रिकोणकुण्डे हवनादप्युक्तफलंन् | 
उदम्बरकाष्टसमिद्धेग्नौश्वेतवत्सकश्वेतगोघृताप्लुतैरौदुखरपञ्चाङ्गैस्-
त्रिकोणकुण्डे मण्डलपर्यन्तं प्रतिशुक्रवारं हवनादप्युक्तफलं |

प्. १८७ब्)

शमीकाष्टदीपितवह्नौशमीपञ्चाङ्गैः कृष्णगोघृताप्लुतैस्त्रिकोणकुण्डे 
साध्यदिगभिमुख्येन मण्डलपर्यन्तं प्रतिशनिवारं हवनादपि चोक्तं 
विजयफलं | अत्र सर्वत्र 
तत्तद्धारेशपूजेवतत्रतिधीशपूजाप्यावश्यकीतप्तद्धारेश तत्तत्तिथीशपूजां 
विना तु कृतमपिकाम्यं जपहोमतर्पणयन्त्रपुत्तलीप्रयोगादिकं सर्वविफलं 
स्यात् | इति वारविजयप्रयोगाः || प्रतिपदिशालिधान्यानांन् | द्वितीयायां चणकानां 
| तृतीयायां मुद्गानां | चतुर्थ्यां यवानां | पञ्चम्यांमाषाणां 
माहिषाज्यप्लुतानां त्रिकोणकुण्डे शत्रुगृहाभिमुखो भूत्वा हवनादप्युक्तं 
विजयफलं साधको लभेत | किम्बा षष्ठ्यांनिस्तुषशालीनां | सप्तम्यां 
निस्तुषचणकानां | अष्टम्यानिस्तुषमुद्गानां | नवम्यांनिस्तुषयवानां | 
छाम्यांनिस्तुषमाषाणामजाघृतप्लुतानां त्रिकोणकुण्डे 
साध्यभवनाभिमुखीभूयहवनादप्युक्तं विजयरूपं फलं सिध्यति | 
एवमेकादश्यां मिश्रितशालीचणकमुद्गयवमाषाणां | द्वादश्यां 
श्वेततिलानां | त्रयोदश्यां कृष्णतिलानां | चतुर्दश्यां 
श्वेततण्डुलकृतौदनानां | पञ्चदश्यां पायसानामजाघृतप्लुतानां 
हवनतस्त्रिकोणकुण्डे साध्यभवनाभिमुखीभूयविहितादप्युक्तं 
विजयरूपफलं संपद्यते | इति तिथि विजय प्रयोगाः ||

प्. १८८अ)

अश्विन्यादि नक्षत्रशालिहैम*(?)नवैरिनक्षत्रवृक्षकाष्ठोद्दीपित वह्नौ 
तत्तन्नक्षत्रवृक्षपञ्चाङ्गैर्मधुप्लुतैस्त्रिकोणकुण्डे 
साध्यस्थानदिगाभिमुख्येन हवनान्मण्डलादिपर्यन्तमभ्यस्तादप्युक्तं 
विजयफलं भवति || इति नक्षत्रविजयप्रयोगाः || अथैतन्नित्यायन्त्रप्रयोगाः || 
अत्रानावृत्ताक्षराणि पञ्चेति तेषां प्रत्येकं 
षोडशस्वरयोगादशीतिसंख्यानिमन्त्रविकृताक्षराणि 
सम्पन्नानीतितैर्वक्ष्यमाणयन्त्राणिलिखनात्संपाद्यानि | तथाहि पूर्वापरायता 
दक्षिणोत्तरायताश्च परस्परसंभिन्ना दशदशरेखाः समानान्तरालानिपात्य 
एकाशीतिकोष्ठानि निष्पाद्य | तत्र सर्वमध्यकोष्ठे सर्ववीथीतः पञ्चमरूपे 
उपरिभागे षष्ठ्यन्तं साधकनाम मध्येक अधस्तात् 
अमुकशत्रुविजयमित्यादिरूपे द्वितीयान्तसाध्यनामलिखित्वा 
सर्वाधस्तनकपङ्क्तिसम्बन्धिमध्यकोष्ठमारभ्य सर्वतः पूर्वतरपङ्क्ति 
सम्बन्धिमध्यकोष्ठमारभ्य वा प्रादक्षिण्येन प्रवेशगत्याशीति विकृताक्षराणि 
रेखाग्रेषु चत्वारिंशत्संख्येषु प्रत्येकं त्रिशूलान्यपिरचयेत् | इत्थं 
संपादितयन्त्रे आवाहनादिपूर्वकं षोडशोपचारैः पूजां कृत्वा | जपं च 
कुर्यात् | इत्थं कुर्वतः साधकस्य विजयरूपं काम्यं सिद्ध्यति | यन्त्रान्तरं 
यथा | प्राक्प्रत्यगायता दक्षिणोत्तरायताश्च 
परस्परसंभिन्नाश्चतुःश्चतुःसंमितरेखानिपानवकोष्ठकचक्रं निष्पाद्य |

प्. १८८ब्)

तत्र नवष्वपि कोष्ठेषु प्रत्येकं सकर्णिकान्यष्टदलकमलानिनिर्माय | 
तद्वहिर्हस्तद्वयप्रमाणकं चतुरस्रत्रयं द्वारशाखारहितं कुर्यात् | 
चतुरस्रवैपुल्येन नवकोष्ठकचक्रमपि विशालं भविष्यति | तद्विशालतया च 
कमलानि विस्तृतानि भविष्यन्ति | तत्र सर्वमध्यस्थ पद्मकर्णिकायांभमरय औ 
ऊमिति सप्ताक्षरवती प्रस्तुतविद्यामालिख्य | तन्मध्ये पङ्क्तित्रये 
साधकक्रियापदसाध्यनामानिलिखित्वा | तद्वहिरग्रादिदलेषु भं भां भिं 
भीं भुं भूं बृमिति विकृताक्षराष्टकं लिखित्वा सर्वमध्यकमलं 
संपूर्य | तदग्रभागकमलस्य कर्णिकायां भॢंमिति 
साधकादिनामगर्भितलिखित्वा तद्दलादि भॢं भें भैं भों भौं भं भः 
ममिति सविन्दुविकृतवर्णाष्टके लिखित्वा | पश्चिमदिक्कमलं पूरयित्वा | 
वायव्यकमलस्यकर्णिकायां मामिति साधकादिनामगर्भितमालिख्य | 
तदग्रदलादिमिंमींमुंमूंमृंमॄंमॢंमॣंमिति वर्णाष्टकलिखनेन 
वायव्यस्थकमलमापूर्य | उत्तरकमलस्यकर्णिकायामेमिति 
साधकादिनामगर्भितं लिखित्वा तदग्रदलादि मैं मों मौं मं मः रं 
णमिति वर्णाष्टकलिखनेनोत्तरदिक्कमलमापूर्य | ईशानकमलस्य कर्णिकायां 
रीमिति साधकादिनामगर्भितं लिखित्वा | तदग्रदलादि ह्लूं ह्लूं ऋं ॠं ऌं 
ॡं रे रैंमिति वर्णाष्टक लिखनेनेशानकमलमापूर्य |

प्. १८९अ)

पूर्वदिक्कमलस्य कर्णिकायां रोमिति साधकादिनामगर्भितं लिखित्वा | 
तदग्रदलादिरौरं यं यां यिं यीं युमिति वर्णाष्टकेन पूर्वदिक्कमलं 
पूरयित्वा | आग्नेयकमलस्य कर्णिकायां यूमिति साधकादिनामगर्भितं लिखित्वा | 
तदग्रदलादि पृ यृं मॢं मॣं यें यैं यों यौमिति वर्णाष्टकेन 
आग्नेयकमलं पूरयित्वा | दक्षिणादिक्कमलंस्यकर्णिकायां यमिति 
साधकादिनामगर्भितं लिखित्वा | तदग्रदलादि यंः अं आं इं ईं उं ऊं ऋमिति 
वर्णाष्टकं लिखित्वा दक्षिणकमलमभिपूर्य | नैरृत्यकमलस्य कर्णिकायां 
साधकादिनामगर्भितं ॠमिति सविन्दुकाष्टमस्वरं लिखित्वा | तदग्रादि पत्रेषु 
शिष्टानष्टस्वरानालिख्य नैरृत्यकमलं पूरयित्वा | 
तद्वहिर्भूतचतुरस्रप्रथमवीथ्यां विसर्गेण प्रत्येकं सहितां क्षकारादि 
काकारान्तैकपञ्चाशन्मातृकामालिख्य | तद्वहिर्द्वितीयवीथ्यां 
सविन्दुमकारादिक्षकारान्तैकपञ्चाशन्मातृकां लिखित्वा | 
चतुरस्रस्यवाह्येलक्षेतिवर्णद्वयेविन्दुविसर्गाभ्यां द्वाभ्यामपिरहितं 
केवलमभिलिखेदिति सिद्धेस्मिन्यन्त्रे मध्यकमलकर्णिकायां कलऽसं स्थापयित्वा | 
प्रस्तुतविद्यावर्णौषधिक्वाथेनाभिपूर्यपूर्ववन्नवरत्नादि सकलवस्तु 
प्रस्तुतविद्यया प्रक्षिप्य | रक्तवस्त्रद्वयेनावेष्ट्य | तत्र 
सर्वमङ्गलाचक्रचिन्तनादितदुद्वासनान्त 
पूर्वोक्तरीतिवद्वक्रमककर्मकलापेनिर्वर्त्य |

प्. १८९ब्)

पुनस्तत्रैवावाहनादिपूर्वकं प्रस्तुतनित्यामभ्यर्च्य तदुद्वासनान्तं 
कर्मकृत्वा | अयुतसंख्यया प्रस्तुतविद्यया तज्जलमभिमन्त्र्य | तज्जलाभिषेकतः 
सकलक्लेश**(?)श्वप्राप्तीच्छायां पुत्रेच्छायां अपरशक्तिः सुखवर्ता च भवति | 
पूर्वोक्त सकलोविजयोभवति | नवग्रहपीडाशमने स्वशत्रुप्रौक्तक्लेशनाशः 
रणोद्योगसाफल्ये कीर्तिसमृद्धेश्च प्राप्तीच्छायां पुत्रेच्छायां अपरत्रापिचार्थे 
स्वेच्छायां त्रिविजन्मतारासु अभिषेक 
प्रयोगोयमभिषेक्तुर्वित्तशाद्व्यरहितदक्षिणापूर्वकमनुष्ठेय | तेन 
तत्तदिष्टार्थसिद्धिर्भव**(?)द्रदमेव यन्त्रं गैरिकेण पलाशादिपीठे संलिख्य | 
तत्रावाहनादिपूर्वकं षोडशोपचारैः सम्पूज्य | अयुतसंख्यया 
प्रस्तुतविद्यां जपेत् | एकमेव विंशति दिनान्तं सप्तदिनान्तं वा कुर्वतः 
साधकस्य नरानार्यो नृपतयश्च वशी भवन्ति | इदमेव यन्त्रं पठे हरिद्रया 
लिखित्वा कलशान्तशरावद्वयान्तर्वाप्रक्षिप्य | भित्तिमध्येशयनस्थाने वा 
निधाय | प्रस्तुतविद्यया तत्र प्रस्तुतनित्यां सन्ध्यात्रयोप्यभ्यर्च्य | प्रतिसन्ध्यं 
सहस्रं सहस्रं एकविंशतिदिनान्तं कार्यस्य साध्यत्वे सप्तदिनान्तं जपतः 
साधकस्य शत्रोर्मतिगतिक्रोधादि सकलस्तंभो भवति | इदमेव यन्त्रं 
पलाशपीठादावुक्तस्थाने कर्पूरकुङ्कुमकस्तूरीप्रभृतिसुरभिद्रव्यैरालिख्य | 
तिसृष्वपि सन्ध्यासु 

प्. १९०अ)

पूर्वोक्तविधिकं पूजनपूर्वकं सहस्रं सहस्रं जपतः एकविंशतिरात्रावधि 
सपरात्रावधि वा समभ्यस्ताद्वहुतरलक्ष्मीवृद्धिर्भवति | यन्त्रान्तरं यथा | 
पूर्वापरायताः दक्षिणोत्तरायताश्च समानान्तरालाः 
परस्परसंभिन्नाश्चतुर्दशचतुर्दशरेखाः संपात्य एकोनषष्ट्यधिकैकशत 
१५९ कोष्टकं चक्रं निष्पाद्य | सर्ववाह्य प्रथमवीथ्यां चतुर्दिक्षु सप्तमं 
सप्तमं कोष्ठं परित्यज्य | एकदिगान्तकोष्ठादपरदिगान्तकोष्ठान्तं 
मध्यस्थितैकादशैकादशकोष्ठानिमार्जयित्वा | तदन्तर्गत द्वितीयवीथ्यां 
पूर्वपरिशेषितकोष्ठादधस्तनमेकैकतदुभयपार्श्वगतं चैकैकमिति 
कोष्ठत्रयं चतुर्दिक्षुत्यक्ता मध्यस्थं कोष्ठसप्तकं मार्जयित्वा | 
तृतीयवीथ्यामपि चतुर्दिक्षु पूर्वपरित्यक्तकोष्टदधस्तनं 
कोष्ठत्रयदुभयपार्श्वगतेचैकैकमिति संभूय पञ्चकोष्ठानित्यक्त्वा 
मध्यस्थानित्रीणित्रीणिकोष्ठानिमार्जयित्वा संभूय चतुरशीति कोष्ठानि मार्जितानि 
पञ्चाशीति कोष्ठानि चोर्वरितानि | चतुर्षुदिगन्तकोष्ठेषु प्रत्येकं त्रिकोणं कृत्वा 
तेषु सर्वमध्यस्थकोष्ठेषु च प्रत्येकं प्रस्तुतविद्यां संपूर्णामालिख्य | 
तदुदरे साधकक्रियापदसाध्यनामानि लिखेत् | इत्थं चात्र यन्त्रे प्रस्तुतनित्या 
विद्याया साधकादिनाम्नां पञ्चधालिखनं सिद्धं | ततश्च 
सर्वाधस्तनपङ्क्तिगतकोष्ठत्रयमध्यमकोष्ठमारभ्य तत्प्रथमकोष्ठान्तं 
चतुर्विंशति कोष्ठेषु प्रथमतः चतुर्विंशति विकृताक्षराणि लिखित्वा |

प्. १९०ब्)

पूर्वप्रारब्धाक्षरककोष्ठतोधस्तनकोष्ठमारभ्य तत्प्रथमकोष्ठान्तं 
विंशाक्षरमारभ्य चतुश्चत्वारिंशन्मिताक्षरपर्यन्तं 
विंशत्यक्षराणिलिकित्वा | 
पुनःपूर्वप्रारब्धाक्षुरककोष्ठतोधस्तनमेवकोष्ठमारभ्य 
तत्पूर्वकोष्ठान्तं परितोगत षोडशकोष्ठेषु 
पञ्चचत्वारिंशद्वर्णाद्विषष्टिवर्णान्तं षोडशवर्णानालिख्य | पुनरपि 
पूर्वारम्भावधिकोष्टाधः कोष्ठमारभ्य तत्पूर्वकोष्ठान्तं परितोगत 
द्वादशकोष्ठेषु एकषष्ठितमवर्णारभ्य 
द्विसप्ततितमाक्षरपर्यन्तद्वादशविकृताक्षराण्यालिख्य | पुनरपि 
पूर्वप्रारम्भावधिककोष्ठाधः कोष्ठमारभ्य परितोगताष्टक कोष्ठेषु 
त्रिसप्ततिवर्णमारभ्याशीति कोष्ठान्तमष्टविकृताक्षरामालिख्य | 
कोष्ठसंख्यामक्षरसंख्यां च पूरयेत् | तदेवं सिद्धयन्त्रं 
सुवर्णरजतताम्रस्फटिकादिपूर्वकं पूजाजपहोमैः संस्कृत्य | यत्र शून्ये 
देशे गृहे वा निरन्यते तत्र प्रतिदिन श्रीवृद्धिरचञ्चला स्यात् | 
भूतप्रेतपिशाचयक्षकृत्यादि पीडा च तत्र न स्यात् | पलाशफलके विलिख्य 
यथोक्तविधिशून्यदेशादिषु स्थापने तत्स्थानं ब्राह्मणानां निवासस्थानं 
स्यात् | राजवृक्षफलके यन्त्रमिदं लिखितं पूजाजपहोमादि संस्कृतं 
यन्त्रशून्येदेशे निखन्यते तत्र राजधानी स्यात् | 

प्. १९१अ)

वटवृक्ष फलके तल्लिखनं कृत्वा यदि पूर्ववत् संस्कृत्य भूमौ निखन्यते तदा 
तत्र शून्यस्थाने नगरः स्यात् | उदुम्बरफलके तल्लिखनं कृत्वा पूर्ववत् 
संस्कृत्य भूमौ यदि निखन्यते तर्हि तत्स्थानमन्नानां 
बहुविधानामाश्रयभूतं स्यात् | वज्र यन्त्रस्यास्य चतुर्दिगन्तत्रिकोणान्तरालेषु 
त्रिशूलानि कृत्वा तदीय मध्यस्थान द्वये रमिति यमिति चमिति च लिखित्वा | तदुपरि 
पूर्वमेव सहस्रसंख्ययाभिमन्त्रितभस्मनालङ्कृतभालकं रोगिणम् 
संस्थाप्य | पुनर्भालगतं भस्मप्रस्तुतविद्यया सहस्रसंख्ययाभिमन्त्रयेत् | 
तेन स एव ज्वरातीसारादिरूपोगतः स्वयमेव 
स्वागमनकारणस्वापयानुकवापयाति | भूतं प्रेतपिशाद्या अपि 
स्वस्वाधिर्नावकारणस्वाययानोपायानुकवारोगिजनतोदूरं प्रयान्ति | 
इदमप्यवहितपूर्वोक्तं सशूलकं यन्त्रं राजवृक्षफलके लिखित्वा राजगृहे 
क्वचिदेकान्ते स्थापयित्वा तत्र प्रस्तुतनित्यां पूजयतो राज्ञ कुलमपि 
पृथ्वीनमुञ्चति काकथा तत्पुत्रादे. गजतुरगयोरावासस्थानं नवधा विभज्य | 
यन्त्रमिदं ताम्रादि पत्रोत्कीणीं नवसंख्यंविधाय | मध्येष्ट दिक्षु च 
निखनेत्ततप्रत्यहमुपरियन्त्रदेवतां प्रस्तुतनित्यां पूजयेच्च | तेन तंदेशं 
रिपुकृत्यादयो रोगावीक्षितुमपि न समर्था भवन्ति | काकथाप्रवेशस्य | 
श्रीखण्डकर्पूरकुंकुमैरभिनवेपटे यन्त्रमिदं लिखित्वा 
प्राणप्रतिष्ठादिपूर्वकमभ्यर्च्य |

प्. १९१ब्)

विद्यया प्रस्तुतया सहस्रशतान्यतरसंख्ययाभिमन्त्र्य | तत्पयेपरियदिशयीन 
तदा दाहज्वरः परेपिरोगागच्छन्ति | निस्साणपटहादिवाद्येषु यन्त्रमिदं दरदेन 
लिखित्वा | तत्रावाहनप्राणप्रतिष्ठादिपूर्वकं प्रस्तुतनित्यां 
षोडशोपचारैरभ्यर्च्य | युगपत्तावद्वाद्यताडने निस्साणस्य 
रिपुसेनाप्रदर्शनं च कारयेत् | तच्छब्दाद्भीतः प्रत्यथादशदिशोयाति न तु 
कदापि स्वसन्मुखमुपेयात् | स्वात्मानमेवपणीकृत्य प्रवृत्ते द्यूतयुद्धे प्रत्यक्ते 
इदं यन्त्रं भूर्जपत्रे दरदेन लिखित्वा प्राणप्रतिष्ठापूजाजपादिना संस्कृत्य | 
गुलुकीकृत्य कण्ठे वध्वा तादृशयुद्धं प्रवर्तनीयं | ईदृशयन्त्रधारक 
साधकदर्शनमात्रेण तादृशद्यूतकर्तारःपलायिता एवस्युः काकथाजयस्य | 
अजीवपणकेद्यूतयुद्धेपि च कण्ठधृतादेतद्यन्त्रादवश्यं जयो भवति | 
एतद्यन्त्रमेत देवताविद्यां वा रक्ताकारां रिपोर्वक्त्र ध्यानाद्रिपवोवशीभवन्ति 
| किं वहुना एतद्वज्रयन्त्रस्वासाध्यं न किञ्चिदपि कार्यमिति संक्षेपः || इति 
विजयानित्याप्रस्तावः || अथ सर्वमङ्गलानित्याप्रस्तूयते || 
हस्तमात्रप्रमाणकभूमौवेकाङ्गुलान्तरालकं 
चतुर्दिक्षुद्वारशाखोपेतमन्तर्वहिर्भावेन भूपुरद्वयंनिर्माय | 
तदन्तर्भूपुरस्पृष्टास्पृष्टिकयावृत्तमेकं कृत्वा | 

प्. १९२अ)

तदन्तपञ्चाङ्गुलान्तरालकं वृत्तत्रयमपरं कृत्वा | 
पूर्ववृत्तसहितवृत्तचतुष्केन वीथीत्रयं निर्माय | तत्र सर्ववाह्यवीथ्यां 
द्वात्रिंशद्दलकं ततोन्तर्वीथ्यां षोडशदलकं 
ततोप्यन्तर्वीथ्यामष्टदलकमलं विरच्य | तदभ्यन्तरकर्णिकायाम् विन्दुं 
रचयेदिति कर्तव्यताकेनित्यपूजाचक्रे पूर्वकथितत्रकारेण कलशं संस्थाप्य | 
विन्दुस्थानस्य प्रस्तुतमुख्यपूजास्थानभूतस्य कलशाक्रान्ततया 
तत्पूजार्थकलशान्तरमपि चक्रमधोलिखितमपि विचिन्त्य | तत्र सर्वमङ्गलां 
पूजयेत् सर्वशपिदीक्षाङ्गभूतपूजायां तदङ्गपूजायां तु केवलं 
चक्रमेवोद्धतव्यं कलशस्थापनं | तत्रो भयत्रापि पूजाप्रकारो यथा | 
सुगन्धितैलाभ्यङ्गसुगन्धिसलिलस्नानादि 
प्रातःकृत्याद्यन्तेदेवतान्तरप्रसङ्गादेवानुष्ठितभूशुद्धादिकमेकश्च 
साधको रक्तधौतोत्तरीयमालागन्धानुलेपनकोभूत्वा यागमण्डपमागत्य 
कूर्मचक्रशोधितस्थाने उक्तासनविद्याचतुष्काभ्यर्चितरक्तकम्वलाद्यासनोपरि 
प्रस्तुतविद्यया स्वस्तिक पद्मान्यतरासनमवलम्व्यासीनः 
प्रस्तुतविद्ययाचमनप्राणायामौविधाय षोडशार्ण मन्त्रेण वलिं दत्वा | 
स्वशिरसि नवापिनाथान्स्वनाथारम्भतः स्वस्वमन्त्रैरभ्यर्च्य | तत्स्रोत्रं 
पठित्वा तदाज्ञां संप्रार्थ्य पूजामाभेत स्वविद्या स्वनित्या स्वनाथानां 
स्वात्मनासहैक्यं भावयित्वा | स्वनित्या पूजाचक्राधारभूतसिंहासनादेरुपरि 

प्. १९२ब्)

तत्तद्वर्षभेदभिन्नदेशकालादिक समस्तगुप्तप्रकटसिद्धयोगिनी 
चक्रान्ताष्टत्रिंशत्पीठदेवताः पूजयित्वा | स्वात्प्रपूजा चक्रयोर्मध्यभागे  
साधारं गोरोचना कर्पूरकुङ्कुमागुरुकस्तूरीमिश्रितजलपूर्णं 
सुवर्णरजतताम्रकाचमृत्तिकान्यतममयसामान्यार्घ्यपात्रं संस्थाप्य 
तदाधारपात्रजलेषु क्रमेण कुलसुन्दरीवीजत्रयेण वह्निसूर्यसोमात्मकत्वं 
विभाव्य | रोचनादि पञ्चकस्य पृथिवीजलतेजोवायवाकाशात्मकत्वं च ध्यात्वा | 
तज्जलपूजाचक्रयोरैक्यभावनपूर्वकं तज्जलप्रस्तुतनित्ययोरैक्यं विभाव्य | 
प्रस्तुतविद्ययादशवारमंभिमन्त्र्यपूजयित्वावा | षडङ्गमन्त्रैः 
षडङ्गदेवताः सम्पूज्य संस्कृतसामान्यार्घ्योदकेन स्वोपास्य प्रस्तुतविद्यया 
स्वात्मानं सामान्यार्घ्यपात्र 
तदुत्तरोत्तरभागगतप;अद्यार्घ्याचमनस्नानजलानितत्तत्पात्रगतानि 
स्वदक्षिणभागगतानि गन्धादीनि होमोपयुक्त घृतान्नतण्डुलकलशे धनादीनि च 
सकृत्प्रत्येकं संप्रोक्ष्य |पुनर्विद्यया प्राणानायम्य 
दर्व्यासामान्यार्घ्योदकं दक्षिणहस्तेनोपादाय | सामान्यदेशकालांते 
विशेषदेशकालानुल्लिख्य स्वगोत्रराशिनामकामनान्तमप्युल्लिख्य 
यथाबुद्धिनियोगं विधिना सर्वमङ्गलानित्यापूजांकरिष्ये इत्युल्लिख्य जलंतं 
भूमौ क्षिपेत् | एतदवसरएवप्रसङ्गादप्यकृतभूतशुद्ध्यादिकष्ठत्तकर्मणि 
नियुक्तमन्त्रान्तरस्थाने प्रस्तुतविद्यामेव विनिओज्य |

प्. १९३अ)

तत्कर्माखिलमपिनिर्वर्त्य | मातृकाषडङ्गमन्त्रन्यासांते प्रस्तुतविद्याया 
प्रत्येकं तत्तन्मातृकावर्णमन्त्यभागेदुल्लिख्य | तत्तन्मातृकां तत्तत्स्थानेषु 
विन्यस्य | स्वांहृदयायनमः स्वींशिरसेस्वाहा | स्वूंशिखायै वषट् | 
खैंकवचायहुं | स्वौंनेत्रायवौषट् | स्वः अस्त्राय फडिति 
मन्त्रान्स्वस्याङ्गुष्ठादिषु हृदयादिषु च विन्यस्य | स्वांत्वचि | 
स्वींआवृत्यानेत्रयोः स्वूंघ्राणे | स्वैं आवृत्याकर्णयोः स्वौंजिह्वायां | 
स्वःमनसि विन्यस्य | स्वौमिति सम्पूर्णविद्यां त्रिधाव्यापकत्वेन विन्यस्य | 
आवाहनादिकमनुसरेत् तद्यथा त्रिखण्डामुद्रामनुसृत्य तत्र रक्त 
पुष्पाणिनिधाय | तत्र मूलाधारादि ब्रह्मरन्ध्रान्तव्याप्त 
तेजस्त्रयसंमिश्रणसमृद्धतेजः पुञ्जं दहन्नासाध्वनाविश्रान्त 
तत्पुष्पाञ्जलि प्रक्षेपणतो विन्दुचक्रे संक्रान्तं भावयन्नेव सम्पूर्ण 
मूलविद्यांतेभोसर्वमङ्गलानित्ये इहचक्रे आवाहिता भवेति संप्रार्थ्य 
आवाहनं निर्वर्त्य | तत्तेजः 
करनिकरान्कांश्चिद्वक्ष्यमाणनाथायुधावरणस्थानेषु 
प्रसृतांस्तत्तदावरणादिदेवतात्वेन परिणतान्विभाव्य मध्यस्थतेजः पुञ्जे 
ध्यानावगतस्वरूपतयापरिणतं भावयेत् | ध्यानं यथा | सुवर्णवर्णां 
रुचिरां मुक्तामाणिक्यभूषणाम् | 
माणिक्यमुकुटांनेत्रद्वयेप्रेक्ष्यदयाभराम् | द्विभुजां स्वासनां 
पद्मेत्वष्टषोडशतद्वयैः पत्रैरुपतैः स चतुर्द्वारभूसद्मयुगमके |

प्. १९३ब्)

मातुलुङ्गफलं दक्षेदधानांकरपङ्कजे | वामेन निजभक्तानां प्रयच्छन्ती 
धनादिकम् | स्वसमानाभिरभितः शक्तिभिः परिवारिताम् | 
षट्सप्ततिभिरन्याभिरन्याभिरक्षरोत्थाभिरन्वितामिति | 
नाथायुधावरणशक्तीनामपीदृशमेवध्यानं | आयुधांशे तु 
तत्तल्लाञ्छितमौलिकत्वमधिकं | ततश्च प्रस्तुतविद्यांते भो सर्वमङ्गलानित्ये 
इहचक्रे स्थापिता भव | पुनस्त्रयोदशवर्णांते सन्निरुद्धाभव | 
पुनस्तावद्वर्णांते अवगुण्ठिता भव | पुनस्तावद्वर्णांते सन्निधापिता भवेति 
तत्तन्मुद्राप्रदर्शनपूर्वकं संप्रार्थ्य | प्राणप्रतिष्ठाविद्यायाः 
कराङ्गन्यासौ विधाय | अमुष्याः सर्वमङ्गलानित्यायाः प्राणा इहचक्रे प्राणा 
इत्यादिरूपप्राणप्रतिष्ठाविद्यया प्रस्तुतनित्याया. ह्प्राणान्प्रतिष्ठाप्य 
द्वादशोपचारैः पूजयेत् | तन्मन्त्रा यथा | स्वौंसर्वमङ्गलानित्यायैपाद्यं 
कल्पयामीति दर्वी गृहीत सामान्याघ्योदकेन पाद्यनामकं 
प्राथमिकमुपचारमुत्सृज्य | स्वौमिति पदयोस्तन्निवेदयेत् | एवमेव 
पाद्यपदप्रक्षिप्तार्थीचमनादिपदकेनोक्तमन्त्रेणैवार्घ्याचमनादिरूप 
द्वितीयाद्युपचारमप्युत्सृज्य | स्वौमितिप्रस्तुतविद्ययामुखादिषु निवेदयेत् | इति 
ताम्बूलान्तद्वादशोपचारैरभ्यर्च्य त्रयोदशोपचारमनुसरेत् | तत्प्रकारो यथा | 
देव्याः पृष्टभागे पङ्क्तित्रयमुपकल्प्य | तत्र देवीनिकटपंक्ति 

प्. १९४अ)

मारभ्येशानादि त्रित्रिक्रमेण दिव्यसिद्धमानवभेदेन 
नवसंख्यान्प्रकाशविमर्शानन्द 
श्रीज्ञानश्रीसत्यश्रीपूर्णस्वभावप्रतिभसुभगनामकान्नाथान्स्वनाथ-
मुपक्रम्य स्वस्वमन्त्रैरभ्यर्च्य | दक्षिणभुजसमीपे ह्रींश्रींमातुलुङ्गायनमः 
वामभुजसमीपे ह्रींश्रींवरायनमः इत्यायुधद्वयमभ्यर्च्य | अष्टदले 
देव्यग्रदलमारभ्य प्रादक्षिण्डेन श्रींश्रींभद्रापादुकां पूजयामि | 
ह्रींश्रींभवानीपा० ह्रींश्रींभव्यापा० ह्रींश्रींविशालाक्षीपा० 
ह्रींश्रींशुचिस्मितापा० ह्रींश्रींकुङ्कुमापा० ह्रींश्रींकमलापा० 
ह्रींश्रींकल्पाणीपादुकां पूजयामीत्यष्टशक्तीः सम्पूज्य | स्वौं 
सर्वमङ्गलापादुकां पूजयामीति सर्वमध्ये पुनस्तामभ्यर्च्य | ह्रींश्रींएताः 
सर्वमङ्गलाप्रथमावरणदेवताः पूजांगृह्णन्त्विति पूजार्पण पुष्पाञ्जलिं 
दत्वा | षोडशदले अग्रदलादिप्रादक्षिण्येन ह्रींश्रींकमलापादुकां पूजयामि | 
ह्रींश्रींपूरिणीपा० ह्रींश्रींनित्यापा० ह्रींश्रींअमृतापा० ह्रींश्रींजीवितापा० 
ह्रींश्रींदयापा० ह्रींश्रींदयापा० ह्रींश्रींअशोकापा० ह्रींश्रींविश्वापा० 
ह्रींश्रींविनतापादुकां पूजयामीति षोडशशक्तीः सम्पूज्य | स्वौं 
सर्वमङ्गलानित्यापादुकां पूजयामीति मध्यतस्तां पुनरभ्यर्च्य | 
ह्रींश्रींएताः सर्वमङ्गलानित्याद्वितीयावरणदेवताः 

प्. १९४ब्)

पूजां गृह्णन्त्विति तत्पूजार्पण पुष्पाञ्जलिं दत्वा | द्वात्रिंशद्दले 
देव्यग्रदलादिप्रादक्षिण्येन ह्रींश्रींकामिनीपादुकां पूजयामि | 
ह्रींश्रींखेचरीपा० ह्रींश्रींगर्वापा० ह्रींश्रींपुराणापा० ह्रींश्रींपरमेश्वरीपा० 
ह्रींश्रींगौरीपा० ह्रींश्रींशिवापा० ह्रींश्रींअमेयापा० ह्रींश्रींविमलापा० 
ह्रींश्रींप्रापा० ह्रींश्रींपवित्रापा० ह्रींश्री०पद्मिनीपा० ह्रींश्रींविद्यापा० 
ह्रींश्रींविश्वेशीपा० ह्रींश्रींअशेषरूपापा० ह्रींश्रींनन्दापा० 
ह्रींश्रींअम्बुजाक्षीपा० ह्रींश्रींअनिन्दितापा० ह्रींश्रींवरदापा० 
ह्रींश्रींवाक्प्रदापा० ह्रींश्रींवाणीपा० ह्रींश्रींविविधापा० ह्रींश्रींवेदविग्रहपा० 
ह्रींश्रींविन्द्यापा० ह्रींश्रींवागीश्वरीपा० ह्रींश्रींसन्ध्यापा० ह्रींश्रींसंयतापा० 
ह्रींश्रींसरस्वतीपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींनिर्मलापा० 
ह्रींश्रींनादरूपापादुकां पूजयामीत्येतैर्मन्त्रैर्द्वात्रिंशच्छक्तीरभ्यर्च्य | 
स्वौं सर्वमङ्गलानित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थतस्तामभ्यर्च्य | 
ह्रींश्रींएताः सर्वमङ्गलानित्या तृतीयावरणदेवताः पूजांगृह्णन्त्विति 
पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दत्वा | पश्चिमदारदक्षिणवीथ्यादि 
दक्षिणद्वारपश्चिमवीथ्यन्तमभ्यन्तरस्वासनसमीपदेशेष्वष्टसु 
ह्रींश्रींब्राह्मीपा० ह्रींश्रींमाहेश्वरीपा० ह्रींश्रींकौकौमारीपा० 
ह्रींश्रींवैष्णवीपा० ह्रींश्रींवाराहीपा० ह्रींश्रींऐन्द्रीपा० ह्रींश्रींचामुण्डापा० 
ह्रींश्रींमहालक्षीपादुकां 

प्. १९५अ)

पूर्वद्वार दक्षिणवीथ्यादितस्यैवोत्तरवीथ्यन्त वाह्यरेखासमीपदेशेषु 
ह्रींश्रींइन्द्रशक्तिपा० ह्रींश्रींअग्निशक्तिपा० ह्रींश्रींयमशक्तिपा० 
ह्रींश्रींरक्षःशक्तिपा० ह्रींश्रींवरुणशक्तिपा० ह्रींश्रींअनिलशक्तिपा० 
ह्रींश्रींसोमशक्तिपा० ह्रींश्रींईशानशक्तिपा० पश्चिमे ह्रींश्रींअनन्तशक्तिपा० उत्तरे 
ह्रींश्रींनिधिशक्तिपा० पूर्वे ह्रींश्रींनियतिशक्तिपा० दक्षिणे 
ह्रींश्रींकालशक्तिपादुकां पूजयामिति विंशति शक्तीः समभ्यर्च्य | 
स्वौंसर्वमङ्गलानित्यापादुकां पूजयामीति मध्यतः प्रस्तुतनित्यामभ्यर्च्य | 
ह्रींश्रींएताः सर्वमङ्गलानित्या चतुर्थावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति 
तत्पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दद्यात् | इति चत्वार्येवनित्यपूजायामावरणनीति 
त्रयोदशोपचार पूजानिर्वृत्ताः प्रयोगेष्वभिषेकरूपेषु तु 
अग्निसूर्यचन्द्रकलामिथुनदेवतारूपमावरणत्रयमधिकं तत्रापि 
चक्रप्रतिष्ठायां मूर्तिप्रतिष्ठायां प्रथमदीक्षायां च कलशेषु 
शस्त्रयोगाग्नियोगदोषशिष्यवुद्धिदोषापहारकाभिषेकार्थकेषु 
वह्निसूर्यचन्द्रकलाक्रमेण मिथुनदेवताः पूज्याः पूर्णाभिषेकादौ तु 
चन्द्रसूर्यवह्निकलाक्रमेण तत्पूजा | एव मभ्युदयादिकामनाभिषेके 
चन्द्रादिसृष्टिक्रमः अनिष्टनिवृत्यर्थाभिषेके ब्रह्मादिसृष्टिक्रमा इति विशेषः 
तदत्रदीक्षाप्रस्तावाद्विधुकलामुपक्रम्यप्रयोगोलिख्यते 

प्. १९५ब्)

वह्नेः कलामुपक्रम्य प्रयोगतत्तत्स्थाने स्वयमूहनीयः प्रथमाभिषेके 
दर्शितश्चास्माभिः अष्टदले षोडशदलद्वात्रिंशद्दलानां 
भद्रादिशक्तिभिराक्रान्ततया तद्दलाग्रेषु ह्रींश्रींअंअमृतपादुके पूजयामीति 
एकैकमिथुनदेवताद्विद्विदलेपूजनीया यतसाव्यक्तिद्वयं भवति | एवमग्रेपि सर्वत्र 
ह्रींश्रीं आं मानदपादुकेपू० ह्रींश्रींइंपूषपादुके० ह्रींश्रींईंतुष्टपादुके० 
ह्रींश्रींउंपुष्टपादुके० ह्रींश्रींऊंरतपादुके० ह्रींश्रींऋंधृतपादुके० 
ह्रींश्रींऋंशशिपादुके० ह्रींश्रींऌंकान्तपादुके० ह्रींश्रींऌं***(?)पादुके० 
ह्रींश्रींएंज्योत्स्नापादुके० ह्रींश्रींऐंश्रींव्रापादुके० ह्रींश्रींओंप्रीतपादुके० 
ह्रींश्रींऔंअङ्गदपादुके० ह्रींश्रींअंपूर्णपादुके० 
ह्रींश्रींअंपूर्णामृतपादुके पूजयामीति चन्द्रकलामिथुनदेवताः सम्पूज्य | 
सौंसर्वमङ्गलानित्यापादुकां पूजयामीति मध्यतस्तामभ्यर्च्य | ह्रींश्रींएताः 
सर्वमङ्गलानित्यापञ्चमावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति तत्पूजार्पण 
पुष्पाञ्जलिं दत्वा | द्वात्रिंशद्दलकमलस्याष्टदलाग्रान्तानां 
चन्द्रकलामिथुनदेवतापूजासुविनियुक्ततया नमदलाग्रमारभ्यरचम-
इलाग्रान्तं ह्रींश्रींकंमंधातृतापिनीपादुके पूजयामि | 
ह्रींश्रींखंवंअर्यमतापिनीपादुके० ह्रींश्रींगंफंमित्रधूम्रापादुके० 
ह्रींश्रींघंपंवरुणमरीचीपादुके० ह्रींश्रींङेंनंअंशुज्वालिनीपादुकेपू० 

प्. १९६अ)

ह्रींश्रींचं धं भगरुचिपादुकेपू० ह्रींश्रींठंथंत्वष्टधारिणीपादुकेपू० 
ह्रींश्रींठंदंविष्णुक्षमापादुकेपूजयामीति सूर्यकलामिथुनदेवताः 
सम्पूज्य | स्वौंसर्वमङ्गलानित्यापादुकां पूजयामीति मध्यतस्तामभ्यर्यच | 
ह्रींश्रींएताः सर्वमङ्गलानित्याषष्टावरणदेवताः पूजांगृह्णन्त्विति 
तत्पूजार्पण पुष्पाञ्जलिं दत्वा | चतुरस्र एव 
ब्राह्म्यादिकोक्तविंशतिदेवतास्थानसविधदेशेष्वेवक्रमेण | ह्रींश्रींयं 
अग्निधूम्रार्चिपादुकेपूजयामि | ह्रींश्रींरंव*(?)ष्मापादुकेपू० 
ह्रींश्रींलंशुचिज्वालिनीपादुकेपू० ह्रींश्रींवंतेजो ज्वालिनीपादुकेपू० 
ह्रींश्रींशंप्रभाविस्फुलिङ्गिनीपादुकेपू० ह्रींश्रींषंदावसुश्रीपादुकेपू० 
ह्रींश्रींसंशिखिसुरूपापादुकेपू० ह्रींश्रींहंद्युतिकपिलापादुकेपू० 
ह्रींश्रींलंदाहहव्यवहापादुकेपू० 
ह्रींश्रींक्षंग्रासकव्यवहापादुकेपूजयामीतिवह्निकलामिथुनदेवताः सम्पूज्य | 
स्वौंसर्वमङ्गलानित्यापादुकां पूजयामीति मध्यतस्तामभ्यर्च्य | 
ह्रींश्रींएताः सर्वमङ्गलानित्यासप्तमावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति 
तत्पूजार्पण पुष्पाञ्जलिं दद्यात् | तदेवं सर्वमङ्गलानित्यायाः नित्यपूजनं 
चतुरावरणकमेव | अभिषेकाङ्गपूजनं सप्तावरणकमेव | परन्तु 
चक्रप्रतिष्ठा मूर्तिप्रतिष्ठा प्रथमदीक्षा दुःखोपशमकाभिषेकेषु 
वह्निसूर्यचन्द्रकलानां पूजाक्रमः संहाररूपः विद्याप्राप्त्यभिषेकादौ तु 

प्. १९६ब्)

चन्द्रसूर्यव्ह्निकलानां पूजाक्रमः सृष्टिरूप इति द्विविधंति 
ततश्चशिषमुचारत्रयं यत्किञ्चित्तवपाठतर्पणप्रणतिरूपमपिनिर्वर्त्य | 
अङ्गुष्ठादिन्यास हृदयादिन्यास वर्णन्यास व्यापकन्यास संपुटितं 
सहस्रसंख्यया नियतया नित्यजपंविधाय तदभेदभावनात्मकं 
निवेदनंचानुष्ठाय अन्नाज्यादिना षोडशसंख्यया जपदशांशसंख्यया 
च यथोक्तविधिनाहुत्वा देवीस्थानभूतविन्दावेव वह्निभावित देवीरूपतेजः पुनः 
संयोज्य पुनःपञ्चोपचारैः सम्पूज्य कुरुकुल्लाविद्यया वलिं दत्वा 
कर्पूरगर्भवर्त्यादिनानीराज्यक्षमाप्य शक्त्युत्थापनमुद्रया 
तत्तन्नाथायुधावरणशक्तिरूपतया परिणत तत्परितः 
प्रसूतकिरणगणान्स्वमूलस्थान एव तेजः पुञ्जेन्तर्भूतान्विभाव्य 
खेचरीमुद्रया तेजः पुञ्जमपि निर्माल्य संगत 
पुष्पाघ्राणेननासाध्वनास्वात्मन्युद्वास्य 
पूर्ववत्कराङ्गन्यासवर्णन्यासव्यापकन्यासान्विधाय गुरुस्तोत्र देवीस्तोत्रे 
कथितस्वरूपे पठित्वा स्वात्मानं तद्रूपं भावयन्नेव विरमेत् | दीक्षायां तु 
पूर्ववदेव कलशोपरिक्षमापनान्तपूजामनुष्ष्थाय उद्वासनादिकं 
कर्माननुष्ठाय तां रात्रिं नृत्यगीतजागरणादिनानीत्वा | प्रातःकाले 
आवश्यकं कर्मकृत्वा पञ्चोपचारैः प्रस्तुतनित्यामभ्यर्च्य | 
उद्वासनन्यासगुरुस्तोत्रपाठदेवीस्तोत्रपाठान्ते मातृकायन्त्रगतं शिष्यं 
प्रस्तुतविद्ययाभिषिञ्च्य | 

प्. १९७अ)

पूजितगुरुकंदरां शिष्यं वेधविधिसमनुसरणपूर्वकमुपदिशेदिति | 
शेषमुक्तमेवाशेषमुपादेये || इति 
प्राप्तदीक्षोभ्यस्तपूजानित्यनैमिमित्तिकप्रकारकश्चसाधकः स्वप्रयोगैः 
स्वपरसमीहितार्थसार्थमाकांक्षमाणोविद्यासाधनमाचरेत् | तत्प्रकारोप्युक्त 
एव जपस्त्वत्र कलियुगे अष्टाविंशतिलक्षाधिकैककोटिप्रमाणो 
व्योमव्योमरवव्योमहस्तिवणैर्बोध्यरूपोवधेयः अन्नाभ्यां केवलघृतेन वा 
जपदशांशतो होमः इति विशेषः एवं सिद्धविद्यस्यैव गुरुदेवताभक्तिःभाजः 
प्रयोगेषु भवत्यधिकारः इतीन्यथाकुवीणकृतेपि प्रयोगे धनधान्यादि 
व्ययमात्रमस्माकजातं न तु कापि फलसिद्धिरित्यादि रूपं प्राप्नोति मरणं च 
प्राप्नोतीत्यवश्यं प्रयोगकामनायां विद्यासाधनेपतितव्यं || 
यन्त्रप्रयोगास्त्वस्याः काम्यकमलायामुपदर्शनीया तर्पणहोमादि 
प्रयोगास्तुसामान्यैतद्वचनप्राप्तास्तत्तन्नित्याप्रस्तावत एवोहनीयाः || 

इति सर्वमङ्गलानित्याप्रस्तावः || 

अथ ज्वालामालिनी नित्या प्रस्तूयते ||

हस्तमात्रप्रमाणायां सममसृणशुद्धभूमौ पूर्वादिदिक्चतुष्टये प्रत्येकं 
द्वारशाखोपेतं भूपुरद्वयं निर्माय 
तदन्तस्तद्रेखास्पृष्टास्पृष्टिकयावृत्तमेकं कृत्वा तदन्नश्चतुरङ्गुलान्तराले 
वृत्तान्तरं कृत्वा तद्वीथ्यामष्टदलं कृत्वा तत्कर्णिकायां 
भूपुरद्वयेनाष्टार चक्रं विधाय तदन्तस्तद्रेखा 
स्पृष्टास्पृष्टिकयावृत्तमेकं कृत्वा |

प्. १९७ब्)

तदन्तः षट्कोणचक्रं निर्माय 
तस्याप्यन्तस्तत्कोणाग्रस्पृष्टास्पृष्टिकयावृत्तमेकं कृत्वा | 
तदन्तस्त्वाभिमुखाग्रं त्रिकोणं कृत्वा तदन्तर्विन्दुं कुर्यादित्येवमिति 
कर्तव्यताके नित्यपूजाचक्रे प्रस्तुतनित्यासम्बन्धिनिकलशस्थापन 
सर्वमङ्गलानित्यानित्यपूजाचक्रचिन्तनसप्तावरणक तत्पूजन 
तदुद्वासनान्तकर्मप्रान्ते | पुनस्तत्कलशान्तरेव भूलिखित 
प्रस्तुतनित्यानित्यपूजाचक्रचिन्तनपूर्वकं दीक्षाङ्ग भूतापूजानुष्ठेया | 
तदनङ्गभूतातु केवलचक्र एव न तत्र कलशापेक्षाः तत्रापि 
सुवर्णाद्युत्कीर्णचक्रे श्रीचक्रोक्त प्रतिष्ठाप्रकारेण प्रतिष्ठिते 
एकाभूमावुद्धृत्यप्राणप्रतिष्ठां कृत्वा परेति द्वितीया | तत्सर्वपूजाप्रकारो 
यथा | सुगन्धिसलिलैः स्नानं सुगन्धितैलाभ्यङ्गपूर्वकमनुष्ठा च प्रातः 
कृत्यान्तरमपि कृत्वा देवतान्तर 
नित्यकर्मानुष्ठानप्रसङ्गादेवानुष्ठितभूतशुद्धि प्राणप्रतिष्ठा 
स्वसंस्कारान्तकर्मकोत एव विशुद्धदेहवदनः साधको 
रक्तवस्त्रद्वयचन्दनमालादिभूषितो भूत्वा | रक्तवितानपुष्पमालागुर्वादि | 
धूपितदीपमाकोद्दीपितदरदादिरञ्जितयागमण्डपमागत्य | 
उक्तासनविद्याभ्यर्चितरक्तकम्बलाद्यासनोपरि स्वस्तिकपद्मान्यतरासनमवलम्ब्य-
मूलविद्ययोपविश्य प्रस्तुतविद्ययैवाचंमनप्राणायामौविधाय | षोडशार्ण 
मन्त्रेणान्न व्यञ्जनादिना बलिं दत्वा स्वशिरसि 
नवापिनाथान्स्वनाथक्रमेणस्वस्वमन्त्रैः सम्पूज्य |

प्. १९८अ)

गुरुस्तोत्रं पठित्वा तदाज्ञां संप्रार्थ्य पूजामारभेत | स्वनाथ स्वविद्या 
स्वेष्टदेवतास्वात्मनामैक्यं विभाव्य | तत्तद्वर्षभेदनियमितदेशकालादि 
समस्तगुप्तप्रकटसिद्धयोगिनी चक्रान्ताष्टत्रिंशत्पीठदेवताः 
प्रस्तुतनित्यापूजाचक्राधारभूतसिंहासनादेरुपरि पूजयित्वा | 
स्वात्मयन्त्रयोर्मध्येसाधारं गोरोचनादि पञ्चकमिश्रितजलपूर्णं सुवर्णादि 
पञ्चकान्यतममयं सामान्यार्घ्यपात्रं संस्थाप्य | तदीयाधारपात्रजलानि 
कुलसुन्दरीवीजत्रयेण वह्निसूर्यचन्द्ररूपतया विभाव्य | तत्रत्य गोरोचनादिकं 
पृथिव्यादि पञ्चभूतात्मकतया विभाव्य | तज्जले प्रस्तुतनित्यापूजाचक्रं 
विभाव्य | प्रस्तुतनित्या रूपतया भावितजलं प्रस्तुतनित्ययादशवारमभिमन्त्र्य | 
तदुदकेन प्रस्तुतविद्यया स्वात्मानं सामान्यार्घ्यपात्रादुत्तरोत्तरस्थापित 
पाद्यार्घ्या च मनस्नानजलानि स्वतोदक्षभागस्थापितवस्त्रभूषणगन्धादिकं 
च प्रत्येकं संप्रोक्ष्य | पुनर्विद्ययाप्राणानायम्य | दर्व्यादक्षिणहस्तेगृहीतेन 
सामान्यार्घ्योदकेन देशकालगोत्रराशिनामकामनान्तमुल्लिख्य | 
ज्वालामालिनीनित्याया यथावुधिनियोगंविधिना पूजांन् करिष्ये इति 
सामान्यप्रधानसङ्कल्पं कुर्यात् | एतदवसरे प्रसङ्गादप्यकृत 
भूतशुद्ध्यादिकर्मकत्वे विद्ययैव तत्रोपयुक्तमन्त्रस्थाने विनियुक्तया तदुपरच्य | 
मातृकाषडङ्गन्यासान्तं 

प्. १९८ब्)

प्रस्तुतविद्यां तद्घटकप्रणवमात्रं वा प्रथमतः कृत्वा | सर्वामपि 
मातृकां तत्तत्स्थानेषु न्यसेत् | वाग्भवमात्रेण भगमालिनीप्रस्तावे 
पूजामुपदिशता भगवतादीदं सूचितं यन्मालामन्त्रेषु 
तद्घटकप्रथमवीजेनापि प्राणायाममातृकान्यासादिकं करणीयमिति | ततः 
षडङ्गन्यासादिकं कार्यं तद्यथा | ओं हृदयाय नमः नमं शिरसे स्वाहा | 
भगवति शिखायै वषट् | ज्वालामालिनि कवचायहुं | देवदेविनेत्राय वौषट् | 
सर्वभूतसंहारकारिके अस्त्राय फडिति षडङ्गमन्त्रान्स्वस्याङ्गुष्तादिषु 
हृदयादिषु च विन्यस्य | ओंन्नमोभगवति ज्वालामालिनिदेवदेवि 
सर्वभूतसंहारकारिके जातवेदसि ज्वलन्ति ज्वलज्वल | 
ह्रांह्रींह्रूंरंरंरंरंरंरंरं ज्वालामालिनि हुं फट् स्वाहेति सम्पूर्ण 
त्रिषष्ट्यर्ण मूलमन्त्रेण त्रिधा व्यापकन्यासं कृत्वा आवाहनादिक मनुसरेत् | 
तद्यथा कराभ्यां त्रिखण्डामुद्रामनुसृत्य तत्र पुष्पाणि सति सम्भवे 
रक्तान्याधाय | मूलाधारादि ब्रह्मरन्ध्रान्त व्याप्त 
तजस्त्रयसंमिऽस्रणसमृद्धतेजः पुञ्जं वहन्नासाध्वना तत्रायान्तं 
तत्प्रक्षेपतः प्रस्तुतविन्दुचक्रे संक्रान्तं विभावयन्नेव | सम्पूर्ण प्रस्तुत 
मूलमन्त्रान्तं भो ज्वालामालिनिनित्ये इहचक्रे आवाहिता भवेति संप्रार्थ्य 
आवाहनं निर्वर्त्य | तत्तेजः 
किरणगणान्कांश्चिद्वक्ष्यमाणनाथायुधावरणस्थानेषु 
प्रसृतांस्तत्तद्देवतारूपतयापरिणतान्विभाव्य | मध्यस्थतेजः पुञ्जमपि

प्. १९९अ)

ध्यानश्लोकोक्तरूपतयापरिणतंन् ध्यायेत् | तच्च ध्यानं यथा | 
ज्वलज्ज्वलनसंकाशांमाणिक्यमुकुटोज्ज्वलाम् | षड्वक्त्रां द्वादशभुजां 
सर्वाभरणभूषिताम् | पाशाङ्कुशौखड्गखेटौचापवाणौगदादरौ | 
शूलवह्नीवराभीतीदधानां करपङ्कजैः स्वसमानाभिरभितः शक्तिभिः 
परिवारिताम् | चारुस्मितलसद्वक्त्रसरोजांत्रीक्षणान्वितामिति | 
नाथायुधावरणशक्तीनामप्येवमेवध्याने आयुधांशे 
स्वस्वलाञ्छितमौलिकत्वमधिकं | ततश्च सम्पूर्णत्रिषष्ट्यर्णमूलांते भो 
ज्वालामालिनी नित्ये इहचक्रे स्थापिता भव | पुनश्चक्रे इति 
सप्तम्यन्तपदान्नपञ्चमप्ततिवर्णानुच्चार्य सन्निरुद्धाभव | 
पुनःपञ्चसप्ततिवर्णांते अवगुण्ठिता भव | पुनः पञ्चसप्ततिवर्णांते 
सन्निधापिता भवेति तत्तन्मुद्राप्रदर्शनपूर्वकं संप्रार्थ्य | 
प्राणप्रतिष्ठाविद्यायाः कराङ्गन्यासौविधाय अमुष्या ज्वालामालिनी नित्यायाः 
प्राणा इह चक्रे प्राणा इत्यादि रूपप्राणप्रतिष्ठाविद्यया प्रस्तुतयन्त्रे 
प्रस्तुतनित्यायाः प्राणान्प्रतिष्ठाप्य द्वादशोपचारैः पूजयेत् | तन्मन्त्रा यथा | 
सम्पूर्णमन्त्रांते ज्वालामालिनीनित्यायैपाद्यं कल्पयामीति 
सप्तसप्तत्यक्षरमन्त्रेण सामान्यार्घ्योदकेन पाद्यनामकं 
प्राथमिकमुपचारं सामान्यार्घ्योदकमुत्सृज्य | मूलमन्त्रेण 
त्रिषष्ट्याक्षरकेण पदयोस्तन्निवेदयेत् | एवमेव पाद्यपदस्थान प्रक्षिप्तार्घ्या 
चमनादि द्वितीयादिकोपचारसमर्पकपदकेनोक्तमन्त्रेणैव 
अर्घ्याचमनादिकमुत्सृज्य | 

प्. १९९ब्) 

प्रस्तुतमूलमन्त्रेण शिरोमुखादिषु निवेदयेत् | इत्थं प्रकारेण 
पाद्यादिताम्बूलान्त द्वादशोपचारैः पूजां निर्वर्त्य त्रयोदशोपचारमनुसरेत् 
तत्प्रकारो यथा | देव्याः पश्चिमभागे पङ्क्तित्रयमुपकल्प्य तत्र देवी 
सन्निधवर्तिपङ्क्तिमारभ्येशानादित्रित्रिक्रमेणदिव्यसिद्धमानवभेदेन 
नवसंस्थान्नाथान्प्रकाशविमर्शानन्द 
श्रीज्ञानश्रीसत्यश्रीपूर्णस्वभावप्रतिभसुभगाभिधानान्नाथस्थाना-
भिषिंक्त शक्तिपदकैः स्वस्वमन्त्रैरेवाभ्यर्च्य | त्रिकोणाग्रमारभ्यवामक्रमेण 
ह्रींश्रींइच्छाशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींज्ञानशक्तिपा० 
ह्रींश्रींक्रियाशक्तिपादुकां पूजयामीति शक्तित्रयमभ्यर्च्य | 
त्रिकोणपार्श्वयोर्देवीवामाधरहस्तसमीपमारभ्य 
दक्षिणाधरहस्तसमीपदेशान्तं द्वादशस्थानेषु | ह्रींश्रींअभीतयेनमः 
ह्रींश्रींशूलायनमः ह्रींश्रींदूरायनमः ह्रींश्रींखेटायनमः 
ह्रींश्रींपाशायनमः ह्रींश्रींअङ्कुशायनमः ह्रींश्रींखड्गायनमः 
ह्रींश्रींवाणायनमः ह्रींश्रींगदायैनमः ह्रींश्रींवह्नये नमः | 
ह्रींश्रींवरायनमः इत्यायुधानभ्यर्च्य | सम्पूर्णविद्यांते ज्वालामालिनी 
नित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीमर्चयित्वा | 
ह्रींश्रींएताज्वालामालिनीनित्याप्रथमावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति 
पूजार्पण पुष्पाञ्जलिं दत्वा | षट्कोणेषु नैरृत्ये | 

प्. २००अ)

ह्रींश्रींडाकिनीपादुकां पूजयामि | वायव्ये | ह्रींश्रींराकिनीपा० पूर्वे | 
ह्रींश्रींलाकिनीपा० आग्नेये | ह्रींश्रींकाकिनीपा० ईऽसाने | ह्रींश्रींशाकिनीपा० पश्चिमे | 
ह्रींश्रींहाकिनीपादुकां पूजयामीत्यभ्यर्च्य | पूर्णविद्यांते 
ज्वालामालिनित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ह्रींश्रींएता 
ज्वालामालिनी नित्याद्वितीयावरणदेवताः पूजांगृह्णन्त्विति 
पूजार्पणपुष्पाञ्जलिंदत्वा | अष्टकोणेदेव्यग्रकोणादि प्रादक्षिण्येन | 
ह्रींश्रींघस्मरापादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींविश्वकवलापा० ह्रींश्रींलोलाक्षीपा० 
ह्रींश्रींलोलजिह्विकापा० ह्रींश्रींसर्वभक्षापा० ह्रींश्रींसहस्राक्षीपा० 
ह्रींश्रींनिस्सङ्गापा० ह्रींश्रींसङ्गति प्रियापादुकां पूजयामीति 
घस्मराष्टकशक्तीः सम्पूज्य | सम्पूर्णविद्यांते ज्वालामालिनी नित्यापादुकां 
पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | 
ह्रींश्रींएताज्वालामालिनीनित्यातृतीयावरणदेवताः पूजांन् गृह्णन्त्विति 
पूजार्पर्णपुष्पाञ्जलिं दत्वा | अष्टदलेषु देव्यग्रदलादि प्रादक्षिण्येन | ह्रींश्रीं 
अचिन्त्यापादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींअप्रमेयापा० ह्रींश्रींपूर्णरूपापा० 
ह्रींश्रींदुरासदापा० ह्रींश्रींसर्वापा० ह्रींश्रींसंसिद्धिरूपापा० 
ह्रींश्रींपावनापा० ह्रींश्रींएकरूपिणीपादुकां पूजयामीत्यष्टाचिन्त्यादिशक्तीः 
सम्पूज्य | सम्पूर्णविद्यांते ज्वालामालिनी नित्यापादुकां पूजयामीति 
मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ह्रींश्रींएताज्वालामालिनीनित्याचतुर्थावरणदेवताः 
पूजां गृह्णन्त्विति पूजार्पण पुष्पाञ्जलिं दत्वा |

प्. २००ब्)

चतुरस्रे पश्चिमद्वारस्य दक्षिणवीथ्यभ्यन्तररेखासमीपदेशे | 
ह्रींश्रींब्राह्मीपादुकां पूजयामि | 
पश्चिमद्वारस्यैवोत्तरवीथ्यस्यन्तररेखासमीपदेशे | ह्रींश्रींमाहेश्वरीपा० 
उत्तरद्वारस्य पश्चिमवीथ्यभ्यन्तररेखासमीपदेशे ह्रींश्रींकौमारीपा० 
उत्तरद्वारस्यैव पूर्ववीथ्यभ्यन्तररेखासमीपदेशे | ह्रींश्रींवैष्णवीपा० 
पूर्वद्वारस्य उत्तरवीथ्यभ्यन्तररेखासमीपदेशे | ह्रींश्रींवाराहीपा० 
पूर्वद्वारस्यैव दक्षिणवीथ्यभ्यन्तररेखासमीपदेशे | ह्रींश्रींऐन्द्रीपा० 
दक्षिणद्वारस्यपूर्ववीथ्यभ्यन्तररेखासमीपदेशे | ह्रींश्रींचामुण्डापा० 
दक्षिणद्वारस्यैव पश्चिमवीथ्यभ्यन्तररेखासमीपदेशे 
ह्रींश्रींम्महालक्ष्मीपा० दक्षिणद्वारस्यैव पश्चिमवीथीवाह्यरेखासमीपदेशे | 
ह्रींश्रींयमशक्तिपा० पश्चिमद्वारस्य दक्षिणादिक्समीपवीथी 
वाह्यरेखासमीपदेशे | ह्रींश्रींरक्षःशक्तिपा० 
पश्चिमद्वारस्यैवोत्तरवीथीवाह्यरेखासमीपदेशे | ह्रींश्रीवरुणशक्तिपा० 
उत्तरद्वारस्य पश्चिमवीथीवाह्यरेखासमीपदेशे | ह्रींश्रींअनिलशक्तिपा० 
उत्तरद्वारस्यैव पूर्वभागवीथीवाह्यरेखासमीपदेशे | ह्रींश्रींसोमशक्तिपा० 
पूर्वद्वारस्योत्तरवीथीवाह्यरेखासमीपदेशे | ह्रींश्रीं ईशानशक्तिपा० वायुकोणे 
|

प्. २०१अ)

ह्रींश्रींअनन्तशक्तिपा० ईशकोणे | ह्रींश्रींब्रह्मशक्तिपा० अग्निकोणे | 
ह्रींश्रींनियतिशक्तिपा० निरृतिकोणे | ह्रींश्रींकालशक्तिपादुकां पूजयामीत्यभ्यर्च्य | 
सम्पूर्णविद्यांते ज्वालामालिनीनित्यापादुकां पूजयामीति 
मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ह्रींश्रींएताज्वालामालिनीनित्यापञ्चमावरणदेवताः 
पूजांगृह्णन्त्विति तत्पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दद्यात् | ततः शिष्टमुपचारत्रयं 
यत्किंञ्चित्स्तोत्रपाठतर्पणप्रमाणामात्मकं निर्वर्त्य सम्पन्नषोडशोपचारक 
पूजांते नित्यजपसंकल्पस्यापि पूजासंकल्पेनैव क्रोडीकृततया इदानीं 
संकल्पान्तरमकृत्वा षडङ्गन्यास व्यापकन्यासौविधाय शतादिसंख्यया 
नित्यजपं कृत्वा पुनः षडङ्गन्यास व्यापकन्यासान्ते तदभेदभावनरूपं 
निवेदनं च कृत्वा | यथोक्तविधि षोडशसंख्यया नित्यजपदशांशसंख्यया 
च हुत्वा | वह्निभाविततेजो देवीस्थान भूतविन्दावेव पुनः संयोज्य | तत्रागतां 
देवीं पुनःपञ्चोपचारैः सम्पूज्य कुरुकुल्लाविद्यया बलिं दत्वा | 
कर्पूरगर्भादिवर्त्यानीराज्यक्षमाप्य | शक्त्युत्थापनमुद्रया इतस्ततः 
प्रसृतकिरणान्नाथायुधावरणरूपतया परिणतान्देवीशरीर एव तेजः 
पुञ्जेन्तर्भूतात्विभाव्य खेचरी मुद्रया मध्यस्थतेजः पुञ्जमपि 
स्वात्मन्युद्वास्य पूर्ववत् षडङ्गन्यास व्यापकन्यासान्ते गुरुस्तोत्र देवीस्तोत्रे 
पठित्वा देव्यात्प्रभूतः सुखविहरेत् | दीक्षायान्तेयविशेषः 

प्. २०१ब्)

क्षमापनान्तामुद्वासनवर्जितां पूजांन् पूर्वदिनेनुष्ठायतां रात्रीं 
नृत्याद्युत्सवपूर्वकं नीत्वा | प्रातश्चतुर्दशीतिधौकृतनित्यादिक्रिय. 
पुनःपञ्चोपचारैः प्रस्तुतनित्यामभ्यर्च्य समुद्वास्य 
गुरुस्तवदेवीस्तवपाठ्योरन्ते मातृकायन्त्र संगतं शिष्यं 
कलशमुखनिहितपल्लवैः प्रस्तुतविद्ययाभिषिञ्च्य गन्धादिनवोपचारैः पूजितो 
वित्तशाठ्यमपहायकृतयादक्षिणयापरितोगुरुर्यथोक्तविधिवेधपूर्वकं 
प्रस्तुतविद्यामुपदिशेत् | वेधयोग्यत्वार्थके प्रथमोपदेशेतु 
परीक्षार्थकनित्यानित्या प्राथमिकोपदेशे परीक्षैवत्वेधविधिरन्नानुसरणीयः 
शेषं दीक्षा सामान्यप्रस्तावादवगन्तव्यं || 

इत्थं सम्पन्नदीक्षोभ्यस्तपूजानित्यनैमित्तिकप्रकारकश्च साधकः 
प्रस्तुतविद्यया स्वषरसमीहितमाकांक्षमाणः प्रस्तुतविद्यां साधयेत् | 
तत्प्रकारोपि सामान्यप्रस्तावोक्त एव जपस्त्वत्रयुगे द्वातिंशल्लक्षसंख्यः 
गोघृतैर्जपदशांशेन होमः जपदशांशत एव सुगन्धिसलिलैस्तर्पणं | एवं 
सिद्धविद्यस्यैव प्रयोगयोग्यत्वं नान्यथा | अन्यनित्या प्रस्तावीक्तौ 
होमतर्पणादिप्रयोगा इहापि भवतीति यन्त्रादन्यत्समीरितमित्यादिना 
भगवतपरयन्त्राणि परस्थानभवन्तीत्यर्थस्य सूचित 
वाद्यन्त्रमात्रेनान्यप्रस्तावोक्तमत्रयाह्यमित्यतो यन्त्रामात्रमत्रविशेषतदुक्तं 
|| 

तदेवक्रमश-उदाहरामः || 

द्वारशास्वाशून्यमन्तर्वहिर्भावेन 

प्. २०२अ)

भूपुरद्वयंविधाय तदहः पुर्ववदष्टदलं तस्याप्यन्नष्टकोणं 
तस्याप्यन्नः षट्कोणं तस्याप्यन्नस्त्रिकोणं तदन्तर्बिन्दुनिर्माय बिन्दुमध्ये 
प्रणवं तस्याप्युदरे प्रस्तुतनित्याविद्यायाः षड्चत्वारिंशत्तमाक्षरभूतंन् 
मायाबीजं तस्या अप्यन्तः साध्यकक्रियापदसाध्यनामान्यालिख्य | 
त्रिकोणस्याग्रकोणादि प्रादक्षिण्येन विद्याया. प्रस्तुताया द्वितीयादीनित्रीण्यक्षराणि 
लिखित्वा | तद्वहिः षट्कोणस्य षट्सुकोणेषु अग्रादिपूर्वलिखितो परितनानि षडक्षराणि 
लिखित्वा | तर्वहिर्गताष्टकोणेषु चैकैकमित्यष्टाक्षराणिलिखित्वा | 
तद्वहिर्गताष्टपत्रेषु लिखित्वा | सर्वविद्याक्षरैरेकं यन्त्रं निष्पाद्यः 
षड्त्रिंशत्तत्ववर्णानां प्रत्येकं स्वरषोडशकसम्बन्धजात 
षट्सप्तत्यधिकपञ्चशताक्षराणां मध्ये त्रिषष्टित्रिषष्ट्यक्षराणि 
पूर्वलिखितविद्यावर्णस्थानेष्वेवतैःसहैव यदि लिख्यन्ते 
चतुःषष्टितमचरमाक्षरं तु सर्वमध्यगतल्लेखाया अन्तर्यदि लिख्यते तदा 
ततुर्भिश्चतुर्भिस्तत्ववर्गैर्नवयन्त्राणिसिद्धाः | 
केवलविद्याघटकाक्षरसम्यन्नं प्राथमिकमेकमिति संभूय दशयन्त्राणि 
सम्पद्यते | तत्र मातृकावर्णविद्यावर्णाभ्यां समुच्चिताभ्यां सम्पादितानि 
द्वितीयादि

प्. २०२ब्)

दशमान्तनवयन्त्राणिक्रमेण सूर्यादिकेत्वंन्तनवग्रहाणां भवन्तीति 
क्वचिच्छुद्धभूमौ फलके वा मध्ये द्वितीयं सूर्ययन्त्रं | पूर्वदिशितृतीयं 
चन्द्रयन्त्रं | आग्नेयदिशि चतुर्थं भौमयन्त्रं | 
दक्षिणदिशिपञ्चमंवुधयन्त्रं | नैरृत्यदिशिषष्टं शनियन्त्रं | पश्चिमदिशि 
सप्तमं गुरुयन्त्रं | वायव्यदिश्यष्टमंराहुयन्त्रं | 
उत्तरदिशिनवमंशुक्रयन्त्रं | ईशानदिशिदशमं केतुयन्त्रं स्थापयित्वा | 
सर्वमध्यभागलिखितमायावीजोपरिप्रस्तुतनित्यां सावरणां पूजयेत् | ततश्च 
सूर्यग्रहदौख्यं यदायस्यसाधकस्य भवति तदा तेन 
षट्कोणचक्रयोश्चतुर्दशान्नरालेषु चतुर्दशावृत्याः सूर्यभजनैः सम्यक् 
प्रीणयामीतिरीत्या तत्तद्ग्रहनामलिखित्वा तन्नामस्थान एव चतुर्दशसंख्य 
चतुर्दशावृत्या रविः स्वमन्त्रैः पूजनीयः चन्द्रस्यदौस्थ्ये 
चन्द्रयन्त्रचतुर्दशान्तरालेषु चन्द्रभजनैः सम्यक्प्रीशायामीति 
चतुर्दऽसावृत्यलिखित्वा | पूर्ववन्मध्ये प्रस्तुतदेवतां त्रिकोणोदिषूक्तशक्तीः 
पूजयित्वा चन्द्रनामाङ्कितस्थानेष्वावृत्या चन्द्रमर्चयेत् | एवं भौमादिष्वपि 
योजनीयं प्रथमयन्त्रे तु मातृकाषरौरिसम्बद्धे केवलप्रस्तुतविद्यार्णसंबद्धे 
यस्य ग्रहस्य दौख्यं तन्नामघटितमेव | सूर्यभजनैः सम्यक्प्रीणयामीति 
वाक्यं चतुर्दशावृत्या चतुर्दशान्तरालेषु लिखित्वा तत्तद्ग्रहदीस्थ्ये पूजयेदिति | 
इदं तु तत्तद्ग्रहपूजनं तत्तदार एव कार्यं नयदा कदाचित् |

प्. २०३अ)

राहुकेत्वोस्तस्वस्वक्रान्तराशिस्वामिभूतग्रहवार एव पूजनमनुष्ठेयः | 
एवंविधपूजना सर्वेग्रहादुष्टाद्दुष्टभावंत्यकवाशुभस्थानस्थिति 
फलमेव प्रयच्छन्ति || 

पूर्वोक्त दशयन्त्राणां मध्ये एकं किञ्चिद्यन्त्र भूमौलिखित्वा तदुपरि 
अनुसन्नकामादि प्रवेशां कन्यां स्वयंस्नातांधौतवस्त्ररर्तीसुरूपां 
सम्पूर्णावयवशालिनीं स्थापयित्वा | तथाविधविशेषणविशिष्टं कुमारं वा 
स्थापयित्वा विद्ययाभ्यर्च्य | तदेकतरस्य शिरःस्पर्शपूर्वकं शतावृत्या 
प्रस्तुतविद्यां प्रजप्य | पुनःसुगन्धिभिररुणैः श्वेतैर्वापुष्पैरभ्यर्च्य | 
यन्त्रोपरिकन्यादेःस्थापनसमयमारभ्यस्वप्रश्नोत्तरकामसमयपर्यन्त-
मविरतं गुग्गुलुनाधूपं कुर्वन्नेव साधकः पुनःप्रस्तुतविद्यां पाद्यादि 
षोडशोपचारैः पूजयित्वा | मनसा प्रस्तुतविद्यां जपन्नेव स्वेच्छार्थं सन्देह 
विषयं पृच्छेत् | सा च स च स**(?)थार्थंमुत्तरं दद्यात् | 
प्रश्नोत्तरलाभानन्तरं च पुनः सावरणां प्रस्तुतनित्यां पाद्याद्युपचारैः 
सम्पूज्य | स्वात्मन्युद्वास्य सहस्रसंख्यया प्रस्तुतविद्यां जपेदिति || 

पूर्वोक्त दशयन्त्राणां मध्ये एकमेकं किञ्चिद्यन्त्रं भूमौ लिखित्वा 
कर्णिकायां षट्कोणेषु च एकैकक्रमेणरेफरप्तकं लिखित्वा तत्र रोगिणं 
स्थापयित्वा तत्र रक्त पुष्पादिभिः प्रस्तुतविद्यया प्रस्तुतनित्यां पूजयित्वा तच्छिरः 

प्. २०३ब्)

स्पर्शपूर्वकं शतसंख्ययाभिमन्त्र्यरोगस्तत्राविष्टो भवति ततो रोग एव 
रोगिणमाविश्य स्वागमनकारणं स्वनिर्गमनकारणं च ब्रूयात् | ततस्तदुक्तं 
कृत्वा नीरोगः स्यादिति || 

अथ प्रथमादि यन्त्राणां फलानि सति कर्तव्यताकान्युदाहरामः || 
कस्याश्चिस्त्वयमृतायामनुष्यनार्याः कपाले प्रथमं 
केवलमूलवर्णमण्डितं यन्त्रं लिखित्वा | आकर्षणीय युवत्याः 
स्मरणपूर्वकं प्रस्तुतविद्यां जपन्नेव रात्रौ खदिराङ्गारैस्तापयत. 
साधकस्य पत्यादिभीति स्त्रीस्वभावापातलज्जास्वसौन्दर्याघधिमादिकं सर्वमपि 
चापहाय कामपीडिता सतीसत्यपि सद्यः समुपयच्छेत् | एतदेवयन्त्रं पुंकपाले 
लिखिते रात्रौ खदिराङ्गारैः साध्यस्मरणपूर्वकं प्रस्तुतविद्यां 
जपन्नेवरात्रौ यदि तापयेत्तदा राजादयोप्यभिमानमुत्सृज्य 
यावज्जीवंवशीभवन्ति | सुवर्णरजतताम्रान्यतमपात्रेपलाशादिपीठे शिलातलेषु 
सममसृणभूमौ वा प्रस्तुतं यन्त्रं रक्तचन्दनपङ्केनालिख्य | 
तत्रावाहनादिपूर्वकं सावरणां प्रस्तुतदेवीं कार्यस्य सुसाध्य 
साध्यकृच्छ्रया 
साध्ययाप्यसाध्यत्वादिकमालोच्यैकदिनत्रिदिनसप्तदिनपक्षमासमण्डलान्त-
कालमभिव्याप्य | प्रत्यहं पूजयतः साधकस्य सर्वमप्यभीवश्यमाकर्षणं 
स्तम्भनं द्वेषणं मुच्चाटनंन् मारणं लाभो मोहनादिकं सिध्यति | 
सर्वेषामुक्तरोगाणां नाशोपि स्यात् |

प्. २०४अ)

द्वितीयं यन्त्रं सुवर्णादिकान्यतमस्थानेदरदेन स्वोच्चगतेभानौ मेषलग्ने 
लिखित्वा पूर्ववत्कार्यस्य साध्यत्वादिकं परीक्ष्यैकादिदिनमभिव्याप्य पूजयतः 
साधकस्य प्रोक्तसकलफलसम्बन्धः स्यात् | यदि तु गुरोरुच्चकाले 
कर्कटलग्नेरजतपत्रे दरदेन द्वितीयं यन्त्रं लिखित्वा यावत् प्रयोगकालं 
प्रतिदिनं यन्त्रस्पर्शपूर्वकं सहस्रादिसंख्ययाप्रस्तुतविद्यां जप्त्वा | तत्र 
यन्त्रे जलपात्रं स्थापयित्वा | तज्जलेन स्नानपानपाकादिकं क्रियते तदा साधकस्य 
प्रमेहादयः सर्वे रोगानश्यन्ति स्वस्थता च भवति वैरिनक्षत्र 
वृक्षकाष्टनिर्मितफलकातले तृतीयं यन्त्रं गैरिकेण लिखित्वा 
सुप्रतिष्ठितत्वद्भूमौ शत्रोरष्टमराशिलग्नेनिस्वाय मृत्तिकाभिरापूर्य तदुपरि 
मृत्युकाष्ठैरक्तिं पूर्वोक्तकालावधिज्वालयेत् | तेन शत्रुर्दाहज्वरेण 
दाहकररोगान्तरेण वा गूहदाहादिनावातिधनं प्राप्नुयात् | यदि तु 
वैरिवारकृतप्रार्थनया स्वस्वभावोत्पन्ननरकभीत्यावागतक्रोधस्तज्जीवसमीहेतु 
तदा तद्भूमितदुद्धृत्य तडागादौ निक्षिपेत् | तेन शत्रुः स्वस्थो भवति | गोरोचनया 
सुवर्णादि पत्रे चतुर्थं यन्त्रं लिखित्वा तत्र सावरणं प्रस्तुतनित्यां पूजयतः 
सर्वेष्वपि वादेषु विजयः स्यात् | पूर्वोक्त त्रिलोहादि पत्रे कुंकुमैः पञ्चमं 
यन्त्रं लिखित्वा तत्र प्रस्तुतनित्यां पूजयतः 

प्. २०४ब्)

साधकस्य सर्वेपि मनुष्याः स्त्रियः करिणोवाजिनश्चवंशी भवन्ति | कर्पटे 
हरिद्रया षष्टं यन्त्रं शनैश्चरे उच्चगते तुलालग्ने वा समालिख्य 
इष्टकाद्वयान्तर्निधाय इदमिष्टंकाद्वयं यन्त्रगर्भं यथा न चलति तथा 
क्वचिदेकान्तस्थाने वध्नीयात् | तेन शत्रोर्जिह्वास्तम्भोमतिस्तम्भो भवति राज्ञां 
रणोद्योग क्रोधादेश्चस्तम्भो भवति | त्रिलोहादि पत्रे सकर्पूरश्रीखण्डेन 
सप्तमं यन्त्रं लिखित्वा एकत्रिदिनादिकालमभिव्याप्यपि सन्ध्यासु प्रतिदिनं स्वीये 
गृहे पूजयतः साधकस्य मण्डलमासपक्षसप्तवासरत्रिदिनैकदिनान्यतमकालेन 
साङ्गसमाप्त्यनन्तरं सर्वतोपि चोत्कृष्टतरलक्ष्मीः स्यात् | गुरोरुच्चगतत्वे 
गुरोरुच्चराशेः कर्कटस्योदये वाटिवापलाशादि फलकापुटे तत्पीठे वा 
अगुरुपङ्केन समालिख्य सुरभि पुष्पघटितैः षोडशोपचारैस्तत्र प्रस्तुतनित्यां 
पूजयतः साधकस्य विचित्रवाससां लाभो भवन्ति | त्रिलोहादिकोक्तान्यतमस्थाने 
कस्तूरीमृगस्वेदैर्नवमं यन्त्रमभिलिख | तत्रप्रस्तुतनियां 
सावरणामभ्यर्च्योद्वास्य | तन्मृगस्वेदतः सर्वमपि स्वमात्रमुपलिप्य | यत्र यत्र 
समायां साधकोव्रजति तत्तत्सभासदोस्यगुरुवद्वशगाः सतो विविधप्रकारैः 
पूजामाचरेति | वनितांश्चास्य यावज्जीवंवशवर्तिन्यःस्युः रक्तचन्दनादि 
मृगस्वेदान्तैः सर्वैरपि द्रव्यैः किं वा 
तत्तत्कामनायामुक्तरूपामनुकूलत्वेनोक्त तत्तद्द्रव्ये रात्रिं 
लोहाद्यन्यतमपत्रेदशमं यन्त्रमालिख्य |

प्. २०५अ)

तत्र मण्डालान्नोक्तकालमभिव्याप्य नित्यं प्रस्तुतनित्यां सावरणां पूजयत. 
साधकस्य पूवोक्तानि सकलान्येव फलानि | मध्यभागलिखनकर्मत्व 
लिखनकरणात्वलिखनकरणत्वाश्रयतत्तद्द्रव्ययोरानुकूल्येन भवन्ति || 
ग्रहदौरथ्ये प्रकारान्तरं यथा | प्रोक्तयन्त्रदशकमध्ये प्रथममेवयन्त्रंन् 
किं वा द्वितीयादि नवमध्ये एकं सूर्यदौस्थ्ये द्वितीयं चन्द्रदौस्थ्येतृतीयं | 
भौमदौस्थ्ये चतुर्थं | वुधदौस्थ्येपञ्चमं | गुरुदौस्थ्येषष्टं | 
शुक्रदौस्थ्येसप्तमं | शनिदौस्थ्येष्टमं | राहुदौस्थ्येनवमं | केतुदौस्थ्ये 
दशमं यन्त्रं तत्तद्वारे तत्तद्द्रव्यतो लिखित्वा तत्तद्दिशि तत्तद्ग्रहस्योच्चराशिलग्ने 
स्थापितस्य तत्तद्यन्त्रस्योपरि यथाविधि कलत्रां स्थापयित्वा कलशाभिषेक 
सामान्यायात सावरण सर्वमङ्गलापूजा तदुद्वासनान्तकर्मान्ते तत्र 
प्रस्तुतनित्यां सावरणामावाहनादिपूर्वकमभ्यर्च्य | 
सहस्रशतान्यतरसंख्यया तज्जलमभिमन्त्र्य 
तज्जलाभिषेकतस्तद्ग्रहदौस्थ्यमपयाति आनुकूल्यं च सग्रह उपेयात् || ग्रहदौस्थ्ये 
प्रकारान्तरं यथा | तत्तद्ग्रहाणामुच्चराशिलग्ने आज्यपायसाभ्यां 
नैवेद्यपूर्वकं अर्घ्यप्रणामपूर्वकं च पूजनं नित्यमेव कृत्वा 
आज्यपायसाभ्यां होमं च कुर्यात् | इदं च पूजनं प्रस्तुतनित्या 
पूजनपूर्वकमेव पूर्ववत् | एवं कुर्वतो दुष्टंस्थानगता अपि ग्रहाः शुभस्था 
न स्थितिफलमेव प्रयच्छन्ति ||

प्. २०५ब्)

ग्रहदौरथ्ये दानप्रयोगो यथा | षोडशद्वादश 
नवषट्त्रिनिष्कान्यतमप्रमाणेन तत्तद्ग्रहयन्त्रतत्तदन्तरालभागविन्यस्त 
तत्तद्ग्रहनामघटितोक्तवाक्यकंविधाय तत्र सावरणं प्रस्तुतनित्यामभ्यर्च्य 
तत्तद्ग्रहमपि चतुर्दशस्थानेषु लिखित*(?)मकतया चतुर्दशावृत्याभ्यर्च्य | 
प्रस्तुतनित्योपासकं नित्यान्तरोपासकं वा ब्राह्मणमाहूय पश्चिमाभिमुखं 
ते स्वयं पूर्वाभिमुखोगन्धादि पञ्चोपचारैः सम्पूज्य | तत्तद्ग्रहविग्रहत्वं 
ध्यात्वा प्रणम्य यन्त्रमिदं तस्मै संकल्पपूर्वकं दद्यात् | तेन 
तत्तद्ग्रहदौस्थ्यमुपैति निष्कसुवर्णचत्वारः पञ्चवापि प्रकीर्तितमित्यत्र यथा 
स्वशक्त्यनुसारेण लघुगुरुं कल्पव्यवस्था तथा षोडशादि पक्षपञ्चकेपिसेति || 
जठरानलवृद्धिप्रयोगो यथा | उक्तान्यतमयन्त्रे कुम्भं स्थापयित्वा सहस्रादि 
संख्यया तज्जलमभिमन्त्र्य तदम्वुयानतो जठरानलोवर्द्धेतः भोजनानन्तरं 
शीघ्रमेवाचमनादिना शुचिर्भूत्वा उदरस्पर्शपूर्वकं प्रस्तुतनित्यां 
सहस्रादि संख्यया यदि जपेत्तदाप्युदरानलवृद्धिः स्यात् || 

धनधान्य गृहादि समृद्धिप्रयोगो यथा | मेषराशौ रवौ त्रित्रिदिनं यावद्युक्त 
दशयन्त्राणामेकैकयन्त्रे नित्यं सावरणं प्रस्तुतनित्यां पूजयेत् | एवं 
वृषादिमीनान्तराशिगतेपि रवौ त्रित्रिदिनं पूजानुष्ठेया | इत्थं रीत्या 
सौरवर्यमभिव्याप्य नित्यं प्रस्तुत 

प्. २०६अ)

नित्यां पूजयितुर्धनधान्यादि समृद्धिश्चिरजीवितानीरोगतपि रवौ त्रित्रिदिनं 
पूजानुष्ठेया | इत्थंरीत्या सौरवर्षमभिव्याप्य नित्यं प्रस्तुतनित्यां 
पूजयितुर्धनधान्यादि समृद्धिश्चिरजीविता नीरोगता च स्यात् | पूर्वं सूर्यस्य 
मेषराशिस्थत्वे मेषलग्ने वा रविवारे | चन्द्रस्य वृषणशिस्थत्वे वृषलग्ने वा 
सोमवासरे | भौमस्य मकरराशिस्थत्वे मकरलग्ने वा भौमवारे | बुधस्य 
कन्याराशिस्थत्वे कन्यालग्ने वा बुधवारे गुरोः कर्कटराशिस्थत्वे मीनलग्ने वा 
दैत्यगुरुवारे | शनेस्तुला राशिस्थत्वे तुलालग्ने वा शनिवारे | सूर्यादिग्रहाणां 
क्रमेण पूजाहोमदानादिप्रयोगाः कथिताः सांप्रतं मेषाद्येकैकराशावेव 
यदा सूर्यचन्द्रभौमवुधशुक्रादयो वहवस्त्रयोवाद्वौवा | तदा तेषां 
सर्वेषामपि स्वाधिष्ठितराशि स्वामिनो भौमादिरुच्चभूतमकरराशिलग्नादौ 
भौमादिवारे च पूजा जपहोम यन्त्रदानादि वा 
तत्तद्ग्रहदौस्थ्यमपयातीत्यभिधीयते ||

इति ग्रहदौस्थ्यापहारिप्रयोगान्तरं ||

अथ वैरिमर्दनप्रयोगान्तरं ||

विधोः सूर्यस्य चोपरागसमये समभूमौ रिपोनुकूलग्रहसंख्यया 
तत्तद्ग्रहयन्त्राण्यालिख्य | यत्र पूर्वं ग्रहनामघटितवाक्यं 
लिखनमाम्रातं तत्रैवान्तरालरूपे चतुर्दशावृत्या आदित्योदेवदत्तस्य क्षोभं 
साधयतु चन्द्रोदेवदत्तस्य क्षोभं साधयत्वित्यादिरीत्या वाक्यमलिख्य | 
सम्पन्नयन्त्रे प्रत्यहं पूजां कुर्वतः साधकस्य जयः स्यात् ||

प्. २०६ब्)

अथ वर्णौषधि भस्मप्रयोगः || 

होमोक्तविधिना प्रस्तुत वह्नौ औषधीनां प्रस्तुतविद्यावर्णसम्बन्धिनीनां 
प्रत्येकं कर्षप्रमाणं भागमुपादाय पुनरुक्तवर्णानां पुनरुक्ति 
समसंख्यभागानुपादाय तत्सर्वमेकत्रसंमेल्य | खारीप्रमाणक 
पञ्चगव्येन सहपाचयित्वा | तत्पाकभाण्डोदरे अत्यन्तपाकवशाद्यदा वह्निः 
प्रादुर्भवति तदा तद्वह्नौ शतसहस्रान्यतरसंख्यया प्रस्तुतविद्यया घृतेन 
हुत्वा | तस्यापि दाहतः सम्पन्नं वर्णौषधिभस्मसर्वमुपादाय तेन भस्मना 
दृशापि यन्त्राणि लिखित्वा | तेषु यन्त्रेषु प्रत्येकं सावर्णां प्रस्तुतनित्यामभ्यर्च्य 
| तदुद्वासनान्तः लिखित साधनभूतं सकलं भस्मोपादाय क्वचित्पात्रेस्थापयेत् 
| तत्र भस्मनि प्रस्तुतविद्यया प्रतिदिनमनुष्ठितं प्रस्तुतनित्यापूजनं 
सर्वतोरक्षां कुर्यात् | यस्मिन्गृहे भस्मेदं स्थाप्यते तत्र 
रोगचौरग्रहराजभूतप्रेतादि कृतानिष्टं न स्यात् | तद्भस्म ललाटाद्यङ्गेषु 
धारणेन श्रीखण्डकर्पूरकुङ्कुमसहितस्य तस्यानुलेपनेन भक्षणेन च 
सर्वकृत्याभिचारपातकादिकृत दुःखोपशमनं भवति | एवमपरसकलनित्यायां 
विद्याक्षरोषधिभस्मप्रयोगोप्येवं फलको भवति | एकविद्यया वह्निसंस्कारः 
परविद्याभिहोमः इतर विद्याक्षरघटितानामेव यन्त्राणां लिखनं तन्नित्याया 
एव पूजाफलं तुल्य मेवेति ध्येयं || 

प्. २०७अ)

जठरानलवर्द्धनार्थकैकविंशति यन्त्राणि यथा ||

खछठथफरक्षात्मक वह्नि सम्बन्धि सप्तव्यञ्जनानां प्रत्येकं 
वह्निसम्बन्धि तृतीयचतुर्थद्वादशस्वरयोगांदेकविंशतिवर्णा भवन्ति | 
तैश्चैकविंशति यन्त्राणि सम्पद्यन्ते तथाहि अन्तर्वहिर्भावेन 
त्रिकोणद्वयमूद्धान्तं कृत्वा | तदन्तस्त्रिकोणरेखास्पृष्टास्पृष्टिकयावृत्तमेकं 
कृत्वा तदन्तः षट्कोणं कुर्यादिति रेखामयचक्रे साधक क्रिया 
साध्यनामघठितं खिमित्येवं रूपं प्रथमाक्षरं 
षट्कोणकर्णिकायामालिख्य | षट्कोणेषु अग्रमारभ्य खी खीं खें छिं छीं टि 
मित्येवं रूपान्षट्वर्णानालिख्य | वाह्यभागगतं त्रिकोणद्वयान्तरालवीथ्यां 
वामपार्श्व ऊर्द्ध्वोर्द्ध्व क्रमेण ठीं ठैं तिं तीं तैमिति वर्णपञ्चकं 
विलिख्य | दक्षिणपार्श्वे ऊर्द्ध्वभागे अध्येधः क्रमेण 
पिपीपेपैरिरींमित्यक्षरपञ्चकं लिखित्वा | अग्रभागस्यैव वामपार्श्वे रौक्षिमिति | 
दक्षिणपार्श्वे क्षीक्षैमिति वर्णद्वयं वर्णद्वयं लिखित्वा | अग्रभागे 
साधकक्रिया साध्यनामानि लिखेदिति सिद्धं प्रथमं यन्त्रं | यदि तु 
द्वितीयतृतीयाद्यक्षराणि विंशति विंशति संख्यानि षट्कोणेषु लिख्यते | तदा 
पराणि विंशति यन्त्राणीति पूर्वेण सहैकविंशति यन्त्राणि संपद्यते | तेषामेक 
यन्त्र मूर्द्ध्वाय त्रिकोणाकारक ताम्रपात्रे समुत्कीर्य तद्यन्त्रस्पर्शपूर्वक 
विंशति संख्योक्त वह्निवर्णसंपुटितां प्रस्तुतनित्याविद्यां लक्षसंख्ययाभि 
जपेत् | 

प्. २०७ब्)

इत्थं संस्कृतं यन्त्र प्रत्यहं शतसहस्रान्यतरसंख्यया अभिजप्त 
प्रस्तुतविद्यया पञ्चोपचारैः पूजितं च तोयभाण्डे निक्षिपेत् | 
ततोयैसाकस्नानादिना जठरानलोवर्द्धते पाकमाद्यप्रयोजकं पापं च 
क्षीणं स्यात् | यद्विद्याप्रोक्त वह्नाक्षरपुटिता कथितमाश्रित्य जप्यते नित्याया 
एवायं प्रयोगोनत्वत्रैकतरनित्यानियमः || इति ज्वालामालिनी नित्याप्रस्तावः || अथ 
चित्रानित्याप्रस्तूयते || हस्तमानेन चतुरङ्गुलान्तरालकं चतुर्दिक्षु प्रत्येकं 
द्वारशाखोपेतं चतुरस्रद्वयं निर्माय | तदन्तस्तद्रेखा 
स्पृष्टास्पृष्टिकयावृत्तमेकं कृत्वा | तदन्तः प्रत्येकं चतुश्चतुरङ्गुलान्तराणि 
त्रिरायपरवृत्तानि कृत्वा | तद्वीथीत्रय सम्बन्धवाह्यवीथ्यां द्वात्रिंशद्दलकं 
मध्यमवीथ्यां षोडशदलकं अन्नर्वीथ्यामष्टदलकं कमलं निष्पाद्य | 
तत्कर्णिकायां नवं योनिकचक्रं विधाय तदन्तर्विन्दुं रचयेरित्येवं विधेति 
कर्तव्यताकं नित्यपूजाचक्रं भुविसमुद्धृत्य तत्र 
निहितधान्यराशेरुपरिकलशं कतितदिशानिधाय | तदन्तर्जले 
सर्वमङ्गलानित्यपूजाचक्रचिन्तन सावरण तत्पूजान तदुद्वासनान्तकर्मणोंते 
भूलिखितैतत्तनपूर्वक पूजादीक्षाङ्गभूतानुष्ठेया  तदनङ्गभूता तु साके | 
वलं चक्र एव तदुभय पूजाप्रकारो यथा | सुगन्धितैलाभ्यङ्गपूर्वकं 
सुगन्धिभिः सलिलैः स्नात्वा प्रातःकृत्यांतरमपि कृत्वा देवतान्नर

प्. २०८अ)

नित्यकर्मानुष्ठान प्रसङ्गादेवानुष्ठित भूतशुद्ध्यादि सामान्यकर्मकः 
साधकोयागमण्डपकथितलक्षणकं प्रविश्य कूर्मचक्रशुद्धेस्थाने 
उक्तासनविद्यासनोपरि प्रस्तुतविद्यया स्वस्तिकपद्मान्यतरासनमवलम्व्य 
प्राङ्मुखः समुपविश्य प्रस्तुतविद्यया चमनप्राणायामौविधाय | ओं ह्रीं 
सर्वविघ्नकृद्भ्यः सर्वभूतम्यो हुं स्वाहेति षोडशाक्षरमन्त्रेण 
अन्नव्यञ्जनादिरूपं वलिं दत्वा | शिरसि स्वनाथ क्रमेण 
नवापिनाथान्स्वमन्त्रेणाभ्यर्च्य | गुरुस्तोत्रं पठित्वा पूजाज्ञां 
प्रार्थयित्वातामारभेत | स्वनाथ स्वनित्या स्वविद्या स्वात्मनामैक्यं विभाव्य | 
स्वनित्या नित्यार्चनचक्राधारसिंहासनादेरुपरि तत्तद्वर्षभेदमितदेशकालादि 
समस्तगुप्तप्रकटसिद्धयागिनिचक्रान्ताष्टत्रिंशत्पीठदेवताः सम्पूज्य | 
स्वात्मयन्त्रयोर्मध्ये साधारं गोरोचनादि पञ्चकमिश्रितजलपूर्ण 
सामान्यार्घ्यपात्रं संस्थाप्य | तदीयाधार पात्रजलानि क्रमेण कुलसुन्दरी 
वीजत्रयेण वह्निसूर्यसोमरूपाणि विभाव्य | तद्गतरोचनादि पञ्चकं पृथिव्यादि 
पञ्चभूतात्मकं विभाव्य | तज्जलनित्याचक्रयोरैक्यानुसन्धानपूर्वकं 
प्रस्तुतविद्यास्वरूपतया भावित जलं प्रस्तुतविद्यया दशवारमभिमन्त्र्य | 
तदुदकेन प्रस्तुतविद्यया स्वात्मानं सामान्यार्घ्यपात्रत-
उत्तरोत्तरभागस्थापितपाद्यार्घ्याचमनस्नानजलानि 
स्वदक्षभागस्थापितवस्त्रभूषणगन्धाक्षतपुष्पादीनि च प्रत्येकं संप्रोक्ष्य 
|

प्. २०८ब्)

पुनर्विद्यया प्राणानायम्य सामान्यार्घ्योदकेन दर्व्यादक्षिणहस्तगृहीतेन 
देशकालगोत्रराशिनामकामनान्तमुत्कीर्त्य चित्रानित्याया यथाबुद्धिनियोगं 
विधिना पूजां करिष्ये इत्यादिरीत्या संकल्प्य तज्जलं भूमावुत्सृजेत् | एतदवसरे 
प्रसङ्गादकृते भूतशुद्ध्यादिकर्मणि तत्प्रस्तुतविद्ययाविरच्य | मातृका 
षडङ्गन्यासान्ने | चकौं आं चकौ इं चकौ ईं च्कौ उं च्कौ ऊं इति 
प्रस्तुतविद्यां प्रत्येकमादितः कृत सर्वामपि मातृकामेकशस्तत्तत्स्थानेषु 
न्यस्त्वा प्रस्तुतविद्या षडङ्गन्यासोनुष्ठेयः तत्र चाहृदयायनः चाशिरसे 
स्वाहेत्यादिरीत्यान्यासोनुष्ठेयः विद्याद्यवायुनाकुर्यादीर्घस्वरयुजाक्रमात् | 
षडङ्गानीति दर्शनादिति मनोरमाकार निधिकारयोः सम्मत. यथाः 
तदिदमपरेनक्षमन्ने | वायुनादीर्घस्वरयुजेत्यत एवोक्तार्थत्वाभसंभवेन 
विद्याद्येति मूलवैप्यर्थाप्रसंगात् | विद्या अथे यस्येति बहुव्रीहिमवलम्व्य | चकौं 
चाहृदयाय नमः चकौंचीशिरसस्तुयुज्यते इति केचित् | नह्येतदपियुक्तं 
षष्ठीतत्पुरुषापेक्षया वहुव्रीहेर्गुरुतयोपेक्षणीयतायाः 
सर्वशास्त्रसम्मतत्वात् | विद्याया आद्यभूतोयो वायुस्तस्य षट्दीर्घयोगः परस्तु 
भागो यथा | पूर्व एवेति मूलार्था श्रयणेन चाकौं हृदयाय नमः चीकौं 
शिरसे स्वाहा | चूकौं शिखायै वषडित्यादि प्रयोगमिच्छति केचित् |

प्. २०९अ)

नह्येतदपिज्यायः वायुपदवैयर्थ्यप्रसक्तेः विद्याद्येनित्येतावतद्विक्षितार्थलाभात् 
| षरस्तु भाग इत्यादि कार्थस्य वायुपददानेप्यलाभाच्च | विद्या च 
आद्यभागोच्चरितवायुश्चेतिद्वाभ्यां षडङ्गन्यास विद्ययासहित आद्यवायुरिति 
समासाश्रयणान्नद्विवचनप्रसक्तिः विद्याया आद्यभागेचस्मभागेवा वायुः 
षड्दीर्घगुरुः प्रयोज्य इति शङ्काप्युदात्यार्थमाद्यपदं | 
वायुपदाभावेकस्य षड्दीर्घयोगः स्यादित्यतो वायुपदं | विद्यापदाभावे 
तत्पूर्वकत्वं कथं वायोः प्राप्यतेति तत्पदं | तथा चचाचकौं हृदयाय 
नमः चीचकौंशिप्रसे स्वाहा | चूचकौं शिखायै वषट् | चैंचकौं 
कवचायहुं | चोचकौं नेत्राय वौषट् | चःचकौं अस्त्राय फडिति 
मन्त्रानङ्गुष्ठादिषु च विन्यसेदित्येव मूलमूललोर्थः 
ततश्चवकौमितिद्व्यक्षरमूलमन्त्रेण त्रिधाव्यापकन्यासं कृत्वा 
आवाहनादिकमनुसरेत् | तद्यथा विरचित त्रिखण्डमुद्राकरक्तपुष्पपूर्णाञ्जलौ 
मूलाधारादि ब्रह्मरन्ध्रान्त व्याप्त प्रस्तुत विद्यातेजो 
वहन्नासाधनासंक्रान्तं तत्पुष्पाञ्जलि प्रक्षेपतः प्रस्तुवक्त्रगतविन्दुस्थाने 
समायातं भावयन्नेव | चकौ भोचित्रानित्ये इहावाहिता भवेति सम्प्रार्थ्य 
आवाहनं निष्पाद्य | तत्तेजः किरणगणानेवकांश्चित्तत्तत्स्थानेषु 
प्रसृतान्नाथायुधावरणरूपतया परिणतान्विभाव्य | मध्यस्थतेजःपुञ्जं 
ध्यानावगतस्वरूपकं विभावयेत् | तत्र ध्यानं यथा |

प्. २०९ब्)

उद्यदादित्यविश्वाभां नवरत्नविभूषणाम् | नवरत्नकिरीटां च 
चित्रपदांशुकोज्वलाम् | चतुर्भुजां त्रिनयनां शुचिस्मतलसन्मुखीम् | 
सर्वानन्दमयीमित्यां समस्तेप्सितदायिनीम् | चतुर्भुजांभुजैः 
पाशमङ्कुशंवरदाभये | दधानामङ्गलापद्मकर्णिकां न च योनिगामिति | 
नाथायुधावरणानामपीदृशमेवध्यानं | 
तत्तल्लाञ्छितमौलिकत्वमायुधांशेधिकं | ततश्च चकौंमोचित्रानित्ये इहचक्रे 
स्थापिता भव | चकौंभोचित्रानित्ये इहचक्रे सन्निरुद्धाभव | चकौं भोचित्रानित्ये 
इहचक्रे अवगुण्ठिताभव | चकौंभोचित्रानित्ये इहचक्रे सन्निधापिता भवेति 
तत्तन्मुद्राप्रदर्शनपूर्वकं संप्रार्थ्य | प्राणप्रतिष्ठाप्य द्वादशोपचारैः 
पूजयेत् | तन्मन्त्रा यथा | चकौंचित्रानित्यौयैपाद्यं 
कल्पयामीतिसामान्यार्घ्योदकेन पाद्यमुत्सृज्य | चकौमिति 
मूलविद्ययापदयोस्तन्निवेदयेत् | एवमेव 
पाद्यपदाभिषिक्तार्घ्यादिपदकोक्तमन्त्रेणैवार्घ्यादिकमुत्सृज्य | मूलविद्यया 
शीर्षादिषु निवेदयेत् | एवं ताम्बूलान्त द्वादशोपचारैः सम्पूज्य 
त्रयोदशमुपचारमनुसरेत् | तत्प्रकारो यथा | देवी पृष्तभागे 
प्रकाशविमर्शानन्दश्रीज्ञानश्रीसत्यश्रीपूर्णस्वभावप्रतिसुभगाभिधानान्द्
इव्यसिद्धमानवनाथान्स्वस्वमन्त्रैनाथपदस्थानप्रक्षिप्तपदकैः 
क्रमादभ्यर्च्य |

प्. २१०अ)

मध्ययोनिकोणेषु अग्नादिप्रादक्षिण्येन ह्रींश्रींइच्छाशक्तिपादुकां पूजयामि | 
ह्रींश्रींज्ञानशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींज्ञानशक्तिपादुकां पूजयामि | 
ह्रींश्रींक्रियाशक्तिपादुकां पूजयामीति शक्तित्रयमभ्यर्च्य | देव्यां एव 
प्रधानपूजाया दक्षिणाधरभुजादि वामाधरभुजसमीपदेशान्तं | 
ह्रींश्रींवरदायनमः ह्रींश्रींअङ्कुशायनमः ह्रींश्रींपाशायनमः 
ह्रींश्रींअभयायनमः इत्यायुधचतुष्कं पूजयित्वा | च कौंचित्रानित्यापादुकां 
पूजयामीति मध्यस्थ देवीमभ्यर्च्य | 
ह्रींश्रींएताश्चित्रानित्याप्रथमावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति 
पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दत्वा | वहिरष्टयोनिषु अग्रादि अ आ इ ई उ ऊ ऋ ॠ ऌ ॡ ए ऐ ओ औ 
अं अः ह्रींश्रींब्राह्मीपादुकां पूजयामि | क ख ग घ ङ ह्रीं श्रीं 
माहेश्वरीपा० च छ ज झ ञ ह्रीं श्रीं कौमारीपा० ट ठ ड ढ ण ह्रीं श्रीं 
वैष्णवीपा० त थ द ध न ह्रीं श्रीं वाराहीपा० प प व भ म ह्रीं श्रीं ऐन्द्रीपा० 
य र ल व श ह्रीं श्रीं चामुण्डापा० ष स ह ल क्ष ह्रीं श्रीं महालक्ष्मीपादुकां 
पूजयामीति मन्त्रैरष्टमातृः सम्पूज्य | चकौंचित्रानित्यापादुकां पूजयामीति 
मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ह्रींश्रीं एताश्चित्रानित्या द्वितीयावरणदेवताः पूजां 
गृह्णन्त्विति पूजार्पण पुष्पाञ्जलिं दत्वा | अष्टपत्रेषु 
सर्वमङ्गलापटलोक्ताभद्राद्यष्टशक्तीः सम्पूज्य | 
पूर्ववन्मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | तृतीयावरणार्चनेनिवेद्य | षोडशपत्रेषु 
कलाद्याः षोडशशक्तीः सम्पूज्य | पूर्ववन्मध्यस्थपूजान्ते 
चतुथावरणार्चनार्पणपुष्पाञ्जलिं दत्वा | 

प्. २१०ब्)

द्वात्रिंशद्दलेषु कामिन्याद्या द्वात्रिंशच्छक्तीः सम्पूज्य 
पूर्ववन्मध्यस्थपूजांते पञ्चमावरणपूजान्ते 
चतुर्थावरणार्चनार्पणपुष्पाञ्जलिं दत्वा | चतुरस्रपूर्वादिक्रमेण इन्द्रादि 
क्रमेण इन्द्रादिकाष्टादिशपाशक्तीः सम्पूज्य | 
वायुकोणेशानकोणाग्नेयकोणनैरृत्यकोणेषु अनन्तविचिनिपतिकालानभ्यर्च्य | 
चकौंचित्रानित्यापादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीं सम्पूज्य | 
ह्रींश्रींएताश्चित्रानित्या षष्ठावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति 
तत्पूजार्पर्णपुष्पाञ्जलिं दद्यादिति | ततः शिष्टमुपचारत्रयमपिनिर्वर्त्य | 
अङ्गुष्ठादिन्यास हृदयादिन्यास व्यापकन्यास संपुटितं सहस्रादि संख्यया 
जपं कृत्वा तदभेद भावनात्मकं निवेदनं च विधाय | यथोक्तविधि 
षोडशाहुतिभिर्जपदशांशतश्चहुत्वा | वह्निभावितदेवीतेजोविन्दुस्थान एव पुनः 
समागतं विभाव्य तत्रागतां देवीं पुनः पञ्चोपचारैरभ्यर्च्य | 
कुरुकुल्लाविद्यया वलिं दत्वा कर्पूरगर्भादिवर्त्यानीराज्य क्षमाप्य 
शक्त्युत्थापनमुद्रयावरणभूतकिरणगणं मध्यस्थदेवी भूततेजःपुञ्ज 
एवान्तर्भूतं विभाव्य खेचरीमुद्रया मध्यस्थमपितेजःस्वात्मन्युद्वास्य | 
पूर्वक षडङ्गन्यास व्यापकन्यासयोरन्ते गुरुस्तोत्र देवीस्तोत्रे पठित्वा 
देव्यात्मकः स्वयं विहरेत् | दीक्षायांतूद्वासनवर्जितां क्षमापनान्नपूजां 
पूर्ववदेवान्यूनानतिरिक्तां विधाय | 

प्. २११अ)

पूर्ववत्तां रात्रीं नृत्यगीताद्युत्सवेननीत्वा | 
प्रातरावश्यककर्मान्तपञ्चोपचारैः प्रस्तुतनित्यामभ्यर्च्य | उद्वास्य 
कथितन्यासान्ते गुरुदेवीस्तोत्रे पठित्वा मातृकायन्त्रगतशिष्यं 
कलशमुखार्थितपल्लवैः प्रस्तुतविद्ययाभिषिच्य | वित्तशाठ्यमपहाय 
नवोपचारैः पूजयतो दक्षिणादिनापरितोषितो गुरुर्यथोक्त विधिवेधपूर्वकं 
प्रस्तुतविद्यां पूर्णिमातिथावुपदिशेदितिविशेषः || 

इत्थं प्राप्तदीक्षोभ्यस्तपूजादि नित्यनैमित्तिकादिकर्मकः प्रयोगतः 
स्वपरसमीहितसाधनचिकीर्षुर्विद्यासाधनमाचरेत् | तत्प्रकारोपि 
सामान्यप्रस्तावोक्त एव जपस्त्वे तद्विद्यायाः कलियुगे षट्त्रिंशल्लक्षप्रमितः इति 
कर्तव्यता सर्वापि ललिता प्रस्तावोक्तैव | इत्थं साधितविद्यएवप्रयोगाहीनान्यः || 

अथैतन्नित्याप्रयोगाः ||

मधुरत्रय संस्पृष्ट रक्तकमलैर्मण्डलमभिव्याप्य प्रत्यहं सहस्रादि 
संख्यया होमतो मन्दभाग्योपि मनुष्यः श्रीमान् श्रीभोगसुखवांश्च भवति | 
त्रिमधुराभ्यक्तश्वेतकमलैस्तु महायशोलाभः 
केवलमधुसंपृक्तरक्तकमलहोमतो मण्डलमभ्यस्ताद्वहुसुवर्णलाभः किं 
वा निधिलाभोथवा पृथ्वीलाभः 
दुग्धसंपृक्तकैरवहोमान्मण्डलमभ्यस्ताद्वान्नलाभः सौभाग्यं च | 
आज्यसंपृक्तनीलोत्पलहोमतो मण्डलमभ्यस्तात्सर्वेष्टलाभएकशः स्यात् नतु 
युगपत् | सर्वेभ्योदर्शपौर्णमायासावित्यत्राप्येषैवरीतिः 
घृताभ्यक्तकह्लारहोमान्मण्डलमभ्यस्ताद्राजप्रीतियाताः 

प्. २११ब्)

त्रिमधुराभ्यक्तपलाशपुष्पाणां सहस्रादि संख्यया प्रतिदिनं 
मण्डलपयन्तादुक्त होमतः वक्तृत्व व्याख्यातृत्ववादित्वरूपं चतुर्विधमपि 
पाण्डित्यं स्यात् | अत्र पाण्डित्यस्यैकस्यता वह्निभागादेकप्रयोगादेव 
चतुर्विधफलसिद्धिः यथाहि 
महाराज्यलाभप्रयोगादेकस्मादेवगजतुरगरथजनकनकरजतताम्रादिनानापद
अर्थलाभः आरोग्यप्रयोगाच्च नानारोगाणां नानाध्वंसाः नहि 
नानाप्रतियोगोक एकोध्वंसः त्रिमधुरप्लुतलाजानां 
होमान्मण्डलमभ्यस्तात्सकलगुणसम्पन्नस्त्रीलाभः नारिकेलफलचूर्णं स 
गुडं वा मध्वभ्यक्तं कृत्वा योनुदिनं सहस्रादि संख्यया मण्डलपर्यन्तं 
जुहोति सोयं धनदतुल्यः स्यात् काकथा महीधनितायाः अजाज्ययोर्मिलितयोर्होमात् 
तिलतण्डुलयोर्होमात् रक्तपुष्पाणां षेषांकेषांचिद्धोमात् 
बन्धूकपुष्पाणां च 
होमान्मण्डलपर्यन्तमनुदिनमविरतक्रमादभ्यस्तान्महाधनिता स्यात् | 
श्वेतपुष्पैर्हवनान्महाधनिता स्यात् 
श्वेतपुष्पैर्हवनान्मण्डलमभ्यस्ताद्वाक्सिद्धिः परस्परं मिलिताभ्यां 
श्वेतरक्त पुष्पाभ्यांन् मण्डलमभिव्याप्यामुदिनं सहस्रादि संख्यया होमो 
यदि क्रियेत तदा आरोग्यपूर्वकायुर्वृद्धिः स्यात् | त्रिमध्वभ्यक्त दूर्वात्रिकस्य 
सहस्रादिमानेन प्रतिदिनं मण्डलपयन्तमभ्यस्त 

प्. २१२अ)

होमतः सकलरोगनाशः त्रिमध्वभ्यक्तगुडूच्या त्रिमध्वभक्तपायस्यस्य 
त्रिमध्वभक्ततिलानां होमो दूर्वात्रिकसमकक्षः 
श्रीखण्डपङ्ककर्पूराभ्यामभ्यक्त शतपत्रहोमात् प्रतिदिनं मण्डलपर्यन्त 
मनुसृतात्सकलसाधक कुलव्यापिनी लक्ष्मीः स्यात् | 
हिमतोयगृष्टकुङ्कुमकर्पूराभ्यांमर्दित विकचकह्लाराणां होमात्प्रतिदिनं 
सहस्रादि संख्यया मण्डलपयन्तमभ्यस्ताद्गजतुरगरथधनसम्पत्या 
राजतुल्यतामादधानो निःसपत्नत्वादि गुणशाली भूत्वा शतवर्षायुः स्यात् | 
इक्षुकाण्डखण्डहोमतो वस्त्रलाभः करवीरपुष्पहोमादपि वस्त्रलाभः 
मधुसंपृक्तपाठलपुष्पहोमतः स्त्रियोवशीभवन्ति | चम्पकपुष्पहोमतो 
वेत्रपावशीभवन्ति | श्वेतवत्सकश्वेतगोदुग्धाभ्यक्तश्वेतशर्कराहोमतोनुदिनं 
सहस्रादि संख्यया मण्डलपयन्तमभ्यस्तादतिपापवतोपि साधकस्य 
महाव्ययतोप्यनं यायिनी लक्ष्मीः स्यात् | इत्यनुग्रहहोमाः 
सौवीराभ्यक्तश्वेतशर्कराहोमतोनुदिनसहस्रादि संख्यया 
मण्डलपर्यन्तमभिव्याप्यानुदिनं सहस्रादि संख्ययानुसृताद्वैरिणः 
परस्परं विद्विष्टा भवन्ति येन तेषां सहायाभावाद्देकैकशः सर्वेपि जेतुं 
शक्याः स्युः अरिष्टपत्रादिष्टवीजान्यतरस्यापिचारिष्टं तैलाभ्यक्तस्य 
मण्डलावधिक पूर्वोक्तप्रकारक होमादपि वैरिणां परस्परम् द्वेषो भवति | 
मृत्युवीजानां निम्बतैलाभ्यक्तातां मण्डलाभ्यस्त होमात्करिणः |

प्. २१२ब्)

मृत्युवृक्षस्य पत्रपुष्पफलशाखामूलानामेकशः सर्वेषामपि प्रत्यहं 
सहस्रादि संख्यया मण्डलावधिक होमात्तुरगा रोगिणः स्युः येन सेनाया 
असम्भवा द्वैरीसुखजेयः स्यात् | विभीतकतैलाभ्यक्तविभीतकबीजानां 
मण्डलाभ्यस्तहोमान्नरधनशस्त्रादिसर्वनाशः स्यात् | येन पदाति 
युद्धेप्यपटुतारिपूणां स्यात् | करञ्जतैलाभ्यक्त 
करञ्जवीजहोमान्मण्डलान्तमनुसृतावैरीपिशाचाविष्टो भवति | 
विभीतकतैलाभ्यक्तविभीतकपञ्चाङ्गस्य पत्रपुष्पफलशाखामूलरूपस्य 
निम्बतैलाभ्यक्तस्य किं वाके*(?)लविभीतकफलस्यनिम्बतैलाभ्यक्तस्य 
होमात्तालमात्रमनुसृताद्वैरीअपस्माराख्यरोगविशेषवान्भवति | 
शत्रोर्जन्मनक्षत्रवृक्षेन्धनसमेधिते वह्नौ तस्यैव 
नक्षत्रयोनिमांसैर्हवनान्मण्डलमभ्यस्ताद्वैरिणोमृत्युः स्यात् | 
शत्रोर्जन्मनक्षत्रवृक्षेन्धनसमेधितवह्नावेवतद्वृक्षपञ्चाङ्गहवनादपि 
मण्डलकालमभ्यस्ताद्वैरिणोमृत्युर्भवति | शर्षपतैलाब्यक्त 
पक्षाक्षबीजहवनान्मण्डलकालमभ्यस्ताद्वैरिणां देहविलोपकः कुष्टरोगः 
स्यात् | मरीचशर्षपाभ्यां मिलिताभ्यां शर्षपतैलाभ्यक्तस्य 
हवनान्मण्डलमभ्यस्ताद्वैरीनिश्चं येन दाहज्वरग्रस्तः स्यात् | अत्र सर्वत्र होम 
संख्या जप-उक्तानविस्मर्तव्यं | नवाक्रूरेषूक्तप्रयोगेषु कश्चित 
आत्मरक्षाकरणादि विशेष उक्तोविस्तर्तव्यः ||

प्. २१३अ)

इति क्रूरहोमप्रयोगाः || तर्पणप्रयोगास्तु नित्यक्लिन्नाप्रस्तावोक्ताः 
सर्वेप्यनयाविद्ययाकार्याः तेन तत्तदुक्तं फलं स्यात् || 

अथ यन्त्रप्रयोगाः ||

तत्र नानाकोष्ठेषु विद्याक्षरद्वयं कथं स्यादिति विद्याक्षराणां वहुत्वं 
संपाद्यं | तच्च पूर्णमण्डलवर्णगर्भत्वस्य विद्यायामनुसरणात्कार्यमिति 
मूलं तत्र चकारात्पूर्वं तद्वर्णनिवेशादित्येके तन्मते अच आच इच ईचशत्यादि 
कच खचेत्यादि च तत्परतस्तन्निवेश इति परे | तन्मते चचाचिचीत्यादि चकचखेच 
सम्पूर्णविद्याया अन्ते तयोग इति केचित् | तन्मते च कचकाचकि इत्यादि चकौकं 
चकौस्वचकौगेत्यादि तन्मते लेख्यमन्त्राः विद्यावर्णद्वयमध्ये योग इति तु 
मूलाक्षरानुसारिणः तदयंमतचतुष्टयसंग्रहश्लोकः || पूर्वं 
हिवायोर्लिपियोगमेकेपरेयस्ताल्लिपियोगमाहुः अन्वे तु विद्यांत इमे चयं तु 
विद्यान्तरायोगमुदाहरामः एतन्मतेः चकौं चाकौं चिकौं चीकौं चुकौं 
चूकौं चृकौं चॄकौं चॣकौं चेकौं चैकौं चोकौं चौकौं चंकौं 
चःकौं चककौंचकाकौं चकिकौं,चकीकौं इत्यादिरीत्या षड्विंशद्वर्गयोगः 
संपद्यते | इदमेवलिपिगर्भत्वं विद्यायाः विद्यामध्ये लिपीनामेकशःपातात् | 
तदेवेदिश्यषद्सप्तत्यधिकपञ्चशतं विद्यावर्णाः सम्पन्नाः तैश्चयन्त्राणि 
संपाद्यानि तथाहि स्वेष्टमानककर्काटकभ्रामणेन वृत्तमेकं कृत्वा | 
तदन्तः पुनरेकैकाङ्गुलान्तरालकं वृत्तद्वयमपरं कृत्वा |

प्. २१३ब्)

तदन्तश्चतुरङ्गुलान्तरालकं वृत्तमपरं कृत्वा | तत्संलग्नमूलभागकं 
षड्दलकमलंविधाय तत्कर्णिकयाज्वैकाङ्गुलान्तरालं वृत्तं 
पुनश्चतुरङ्गुलान्तरालकं वृत्तान्तरं कृत्वा | तदन्तराले षट्कोणं कृत्वा | 
तदन्तरेकाङ्गुलान्तरालकं वृत्तान्नरं निर्माय तत्र त्रिकोणं कुर्यादिति 
रेखामयेचक्रे प्रथम च कर्णिकायां कौमिति लिखित्वा | तत्र 
ककारीयार्द्धवृत्तान्तः पङ्क्तित्रये ऊर्द्ध्वाधः क्रमेण साधकपदं 
षष्ट्यन्तं क्रियापदं द्विरभ्यस्तं द्वितीयान्तं साध्यपदं च विलिख्य | 
त्रिषुकोणेष्वयादि प्रदक्षिणं द्वितीयादीनित्रीणिकूटानि चाकौं चिकौं चीकौं 
रूपारावालिख्य | तद्वहिः षट्कोणेषु अग्रादि प्रदक्षिणं चुकौं चूकौं चृकौं 
चॄकौं चॢकौं चॢकौं इत्येवं रूपाणि षट्कूटान्यालिख्य | तद्वहिः षड्पत्रेषु 
अग्रादि प्रदक्षिणं चेकौं चैकौं चोकौं चौकौं चंकौं च | कौमित्येव 
रूपाणि षट्कूटान्यालिख्य | प्राथमिक तत्ववर्गः षोडशवर्णाग्रकोनिर्वृत्तः 
ततस्त्रिकोणवाह्यवृत्तद्वयकृतवीथ्यां 
स्वस्वकामनानुगुणदशभूतवर्णानभिलिख्य | षट्कोणवाह्यवृत्तद्वयवीथ्यां 
साधकक्रिया साध्यनामानिपरितोलिखित्वा | षट्दलकमल 
वाह्यगतवृत्तत्रयकृतवीथीद्वये अभ्यन्तरे विसर्गयुक्तानुलोममातृकां बाह्ये 
विन्दुयुक्तां प्रतिलोममातृकां लिखेदित्ये तत्प्रथमंयन्त्रं यदि तु 
प्रथमतत्वाक्षर स्वाक्षरस्थानेषु 

प्. २१४अ)

सर्वमध्यकोणत्रय षट्कोणे षट्दलात्मकेषु द्वितीयतत्वषोडशकं चककौं 
चकाकौं चकीकौं चकुकौं चकूकौं चकृकौं चकॄकौं चकॢकौं 
चकॣकौं चकेकौं चकैकौं चकोकौं चकौकौं चकंकौं चकः कौमित्येवं 
रूपं लिख्यते तदाद्वितीयं यन्त्रं | एवमपरापरमकारान्त चतुर्विंशति 
तत्वानां षोडशकाणां प्रत्येकलिखनाच्चतुर्विंशति यन्त्रारायपराणीति 
संभूय षड्विंशति यन्त्राण्युद्धृतानि | शेषैश्च 
यादिक्षान्तदशतत्वषोडशकैरेकं वज्रयन्त्रं भवति | सप्तविंशतिसंख्यं 
तद्यथा | पूर्वापरायताभिर्दक्षिणोत्तरायताभिश्च समानान्तरालाभिः परस्पर 
संभिन्नाभिरष्टादशरेखाभिरेकोनवत्यधिक द्विशत २८९ कोष्ठानि निष्पाद्य | 
सर्ववाह्यवीथ्यां चतुर्दिक्षु नवमं नवमं कोष्ठं परित्यज्य 
तदन्तरालवर्तिपञ्चदशपञ्चदशकोष्ठानि मार्जयित्वा | तेषु चतुर्ष्वपिकोष्ठे 
अधोग्राणि त्रिकोणानि कृत्वा | तदन्तर्गत द्वितीयवीथ्यां 
पूर्वपरित्यक्तकोष्ठाधस्तनमेकं तदुभयपार्श्वगतमिति संभूय 
पञ्चकोष्ठानि परित्यज्य तदन्तरालवर्तीनि नवनवकोष्ठानि मार्जयित्वा | 
तदभ्यन्तरवीथ्यामपि पूर्वपरित्यक्तकोष्ठपञ्चकं 
तत्पार्श्वद्वयगतमेकैकमिति संभूय | कोष्ठसप्तकं परित्यज्य प्रतिकोणं 
तदन्तरालवर्तिकोष्ठपञ्चकं कोष्ठपञ्चकं मार्जयित्वा | 
तदन्तर्गतवीथ्यामपि पूर्ववीथीपरित्यक्तकोष्ठाधस्तनानि सप्तकोष्ठानि परित्यज्य 
| प्रतिकोणऽम् तदन्तरालवर्तिकोष्ठत्रयं कोष्ठत्रयं मार्जयित्वा |

प्. २१४ब्)

प्रतिकोणं द्वात्रिंशत्कोष्ठानि मार्जितानीति 
संभूयाष्टाविंशत्यधिकैकशतकोष्ठानिमार्जितानि | एवं सति 
त्रिकोणाधस्तनपङ्क्तौ प्रतिदिशं पञ्चपञ्चकोष्ठानि | ततोभ्यन्तरपङ्क्तौ 
ततोप्यभ्यन्तरपङ्क्तौ सप्तकोष्ठानि प्रतिदिशं शिष्टानि | चरमे प्रतिकोणमेकैकं 
कोष्ठंमवशिष्टं | तदन्तस्थित समचतुरस्रस्थितानि चैकोनपञ्चाशत्कोष्ठानि 
शिष्टानीति संभूय | एकषष्ट्युत्तरैकशतं कोष्टान्यवशिष्टानि | तत्र 
सर्वमध्यकोष्ठे शुद्धां प्रस्तुतनित्याविद्यामालिख्य | तत्र 
ककौरीयार्द्धचन्द्रोददें साधकक्रियासाध्यपदान्वालिख्य | 
सर्वबाह्यत्रिकोणचतुष्क अग्रादिक्रमेण साधकसाध्यादिगर्भितककारोदरकं 
चयकौं चयाकौं चयिकौं चयीकौं इत्येवं रूपं 
सप्तविंशतितमतत्वषोडशस्वरयोगनिष्पन्नकान्तर्गतं प्राथमिकं 
कूटचतुष्टयमालिख्य | तदुपरि गतानि षट्पञ्चाशदुत्तरशतकूटाक्षराणि | 
अग्रत्रिकोणाधोगतपञ्चकोष्ठमध्यमकोष्ठमारभ्य प्रादक्षिण्येन 
प्रवेशगत्यामुक्तक्रमेण चयुकौं स्वरूपकूटादि चक्षः 
कौंपर्यन्तकोष्टसमसंख्यकूटाक्षराणि एकशोलिखेदिति | एतानि सप्तविंशति 
यन्त्राणि क्रमादश्विन्योदि नक्षत्रयोगैर्भवतीति तत्तन्नक्षत्रेषु प्रथमादीनि 
एकशोलिखेत् | 
चन्दनरक्तचन्दनसिन्दूरकर्पूरगोरोचनाकुङ्कुमागुरुकुष्टैलाकंकोकजाति-
स्वनक्षत्रवृक्षचूर्णानिद्वादशद्रव्याणि समभागं संमेल्य |

प्. २१५अ)

स्वनक्षत्रवृक्षरसेन हिमास्वुना *(?)सूक्ष्मं संपिष्य तेन अश्विन्यादि 
तत्तन्नक्षत्रे तत्तद्यन्त्रं लिखेन्न यदा कदाचिद्यत् किञ्चित् | एवमश्विनी 
नक्षत्रयन्त्रमश्विन्यां विलिख्य पूजाया सर्वरोगनाशो भवति तत्प्रकारो यथा | 
स्वकीये गृहे पलाशादि पीठे सुसमेभूतलेवा अश्विन्यां देवदत्तस्य 
शमयशमयरोगमित्यादिरूपसाध्यादिनामगर्भित 
सम्पूर्णविद्यार्णकमध्यकोष्ठकं प्रथमयन्त्रमश्विनीनक्षत्रेविलिख्य | तत्र 
कार्यलाघवगौरवादिकं दृष्ट्वा त्रिरात्रं सप्तविंशतिरात्रं वा 
कालमभिव्याप्य सावरणा प्रस्तुतनित्यामभ्यर्च्य | तत्र कलशं निधाय | 
प्रस्तुतविद्यावर्णौषधिकषायेनतमापूर्य | तत्र कलश सामान्यप्राप्त 
सर्वमङ्गलाचक्रचिन्तनादि तदुद्वासनान्तकर्मान्ते पुनः प्रस्तुतनित्यां 
सावरणामभ्यर्च्य | समुद्वास्य कलशं ततो वहिष्कृत्य तत्र यन्त्रे रोगिणं 
स्थापयित्वातमभिषिञ्चेत् | ततो रोगी रोगैर्निर्मुक्तः सुखवान्भवेदिति प्रथमयन्त्रं 
सेति कर्तव्यताकं सफलचोक्तं || 

द्वितीय यन्त्रमपि भरण्यां देवदत्तस्य 
कुरुकुरुविजयमित्यादिरूपसाध्यादिगर्भितं चककौं रूपमध्यवर्तिकूटकं 
भरणी नक्षत्रे लिखित्वा 
पूर्ववत्पूजादिकाभिषेकांतपदार्थसार्थानुसरणैनविजयं प्राप्नुयात् | 
तृतीयादिकैकादशांत नवयन्त्राणि कृत्तिकादि पूर्वफाल्गुन्यन्तनवनक्षत्रमयानि 

प्. २१५ब्)

तेषु कृत्तिकायां देवदत्तस्य शमयशमय तीव्र सूर्यपीडामित्यादिरूप 
साध्यादिगर्भितं चखकौंरूपमध्यवर्तिकूटयन्त्रं कृत्तिकायां लिखेत् | तत्र 
प्रस्तुतनित्यापूजनपूर्वक सूर्यपूजनात् सूर्यपीडोपशम. एवमुत्तरत्रापि 
ग्रहपूजनेषु योज्यं | इदं त्वत्राधिक तृतीयादिनवग्रहयन्त्रेषु त्रिकोण षट्कोण 
षड्दलानामन्तरालेषु पञ्चदशसुपञ्चदशावृत्या सूर्यभजनैः 
सम्यक्प्रीणयामीत्यादि यथाक्रम तत्तत्स्थानेषु तत्तद्ग्रहानपि पूजयेत् | 
नानाग्रहाणामेकदाभ्यर्चिते मध्यपूर्वाग्नेयादि रूपोक्तक्रमेण 
तत्तद्ग्रहयन्त्राणिं तत्तद्द्वारेषु तत्तन्नक्षत्रेषु तत्तद्ग्रहमर्चयेत् | अपरनक्षत्रेषु 
वारपाते नक्षत्रानुरोध एव न्यायय नक्षत्राणां यन्त्रेषु लिखनान्ता तेन 
वलवत्वावगतेः इत्येकादशयन्त्राण् इतत्तत्फलेषु विनियुक्तानि | 
वृत्तात्वात्षोडशसंख्यं यन्त्र पूर्वोक्त पूजाभिषेकादिकर्मनि युक्तं 
शत्रूणां समरोद्योगं वावयवतर यक्षविषयकाग्रहं वृष्टिं च 
प्रतिवध्नीयात् | एवं गमनप्रतिमित्रादेः अतः परं पञ्चमयन्त्रारायवशिष्टानि 
तानि चक्रमेणहस्तचित्रादिस्वरूपाणि यथाम्नातानि तथा 
प्रतिपदादिपञ्चदशतिथिस्वरूपारायपीति तेषु चैत्रेषु 
हस्तचित्रायामित्यादिकमिवतदनन्तरं सप्तम्यन्न प्रतिपद्द्वितीयादि पदमपिलेखं | 
तयाम्नानानि तथा प्रतिपदिदेवदत्तस्य कुरु 

प्. २१६अ)

रोगनाशमित्यादिरूपं साध्यादिनाम तत्तत्क्रमायातकूटे लिखेदिति | एतैरपि 
यन्त्रैरेकशः पूजाभिषेकादिभिः 
सकलरोगनाशविजयस्तम्भनान्तकार्यसिद्धिर्भवति | एतेषु सर्वेष्वपि यन्त्रेषु 
वारेशद्वयं अग्नि निऋतिकोणयोः वायव्ये नक्षत्रेशान् ईशानेतिथीशानप्यर्चयेत् 
अन्यथोक्त फलसिद्धिर्नस्यादिति || 

इति यन्त्रप्रयोगाः ||

मूलाधार स्वाधिष्ठान अनाहत विशुद्धामणिपूराऽऽज्ञानामकषट्चक्रेषु 
क्रमेण पञ्चचतुश्चतुः पञ्चचतुःपञ्चसंमितानि क्रमायात सप्तविंशति 
यन्त्राणि भावयित्वा | तत्र चित्रानित्या तच्चक्रगत स्वस्वशक्तियुक्तडाकिन्यादि 
शक्तींश्च भावयेत् | भावनायामसमर्थं रूपपूर्वपञ्चयन्त्राणि लिकित्वा | 
तद्वहिर्मूलाधारचक्रमेकं लिखेत् | षडादिनवान्तचक्राणि वहिर्लिखित्वा | 
तद्वहिरेकं षट्चक्रं स्वाधिष्ठानचक्रं लिखेत् | एवमग्रेपि लिखितेष्वेषु चक्रेषु 
चित्रां सावरणां पूजयित्वा | पुनर्मूलाधारादि चक्रगताः 
शाकिन्यादिशक्तीर्वाद्विचतुर्वर्णादिस्वस्वशक्तियुक्ताः पूजयेदिति पूजाभ्यासश्च 
कार्यानुरोधात्त्रिशत्रं सप्तरात्रं सप्तविंशतिरात्रं वा तेन सर्वमप्यभीष्टं 
साधकः प्राप्नोति | इति भावना प्रयोगाः ||

इति चित्रानित्याप्रस्तावः ||

इत्थं प्रकारेण दर्शित नानाविधप्रयोगसाधनभूताः पञ्चभ्याः 
प्रतिपदादिपूर्णिमान्तपञ्चदशतिथिषु 

प्. २१६ब्)

तत्तन्नित्यातिथि पूर्वदिनेधिवासनपूर्वकमुपदिश्य 
कुरुकुल्लाभिधतत्तन्नित्यावलिदेवताविद्यामुपदिशेत् | तदुपदेश 
प्रकारेतन्नित्यार्चनप्रयोगाश्चदर्शयाम | क्वचित्सममसृणभूमौ 
पूर्वपश्चिमदिग्द्वयद्वारयुक्तं चतुरस्रद्वयंविधाय तस्यान्तः 
सकर्णिकमष्टदलकमलं विधाय तत्कर्णिकायां नवयोनिचक्रं 
तस्याप्यन्तर्विन्दुंरचयेदित्येवमितिकर्तव्यताकनित्यपूजाचक्रं दरदादिनोद्धृत्य | 
तदुपरिगतं व्रीहि राशिमध्ये तीर्थादिजलसुवर्णताम्रधान्य नवरत्नचन्दनः 
पूर्णं इन्द्रवल्लीवद्धपनसाश्वत्थादि मण्डितमुह्यक 
मातुलुङ्गफलवत्सुवर्णाद्यन्यतममयं कलशं विधाय | तदन्तः 
सर्वमङ्गलाचक्र चिन्तनादि तदुद्वासनान्तकर्मकलापमनुष्ठाय | पुनः 
प्रस्तुतदेवतापूजाचक्रमनुपदोक्त स्वरूपकं चिन्तयित्वा | तत्र सावरणां 
कुरुकुल्लामर्चयेत् | दीक्षानङ्गपूजातु केवलं चक्र एव | न तत्र कलशादपेक्षा 
तदुभयचक्र पूजाप्रकारो यथा | सुगन्धितैलाभ्यङ्गसुगन्धिसलिलस्नानादि 
प्रातःकृत्यान्ते चन्दनमालाद्यलङ्कृततनुर्यागगृहमागत्य 
उक्तासनविद्यानिमन्त्रितरक्तकम्बलाद्यासनोपरि स्वस्तिकपद्मान्यतरासनमवलम्ब्य 
| प्रस्तुत सम्पूर्णमूलविद्ययोपविश्य सर्गमायावीजेन ***(?)दाममाचमनान्तं 
विधाय स्वशिरसिनवापिनाथान्स्वगुरुक्रमेण तत्तन्मन्त्रैरभ्यर्च्य | नाथस्तोत्रं 
पठित्वा 

प्. २१७अ)

तदाज्ञामभ्यर्थ्य पूजामारभेत वक्ष्यमाणप्रकारेण प्रस्तुतदेवीं ध्यात्वा 
पञ्चोपचारैर्मानसैः परिवारसहितामेव कुरुल्लामभ्यर्च्य | तदाज्ञां गृहीत्वा 
रत्नपोतं समारोहेत्साधकः ततश्च स्वनाथप्रस्तुतदेवताविद्या स्वात्ममैक्यं 
विभाव्य | ह्रीं इक्षुसागरायनमः ह्रींरत्नपोतायनमः ह्रींवलिचक्रायनमः इति 
पीठदेवतात्रयं चक्राधारभूतसिंहासनादेरुपरि पूजयित्वा | 
इक्षुसागरगतरत्नपोतोपरिगतस्वात्मपूजाचक्रयोर्मध्यभागेसाधारं 
गोरोचनादि पञ्चकवासितजलपूर्णं सुवर्णादिपञ्चकान्यतममयं 
सामान्यार्घ्यपात्रं संस्थाप्य तदाधारपात्रजलानि क्रमेण वालावीजत्रयेण 
वह्निसूर्यचन्द्रमयानि तद्गतरोचनादिपञ्चकं पृथिव्यादि पञ्चमयं 
तद्गतजलं प्रस्तुतदेवीचक्रमयं च विभाव्य | 
तज्जलप्रस्तुतदेव्योरैक्यभावनपूर्वकं वक्ष्यमाणप्रकारेण 
प्रस्तुतदेवीध्यात्वा पञ्चोपचारैर्मानसैः परिवारसहितामेव कुरुल्लामभ्यर्च्य 
तदाज्ञां गृहीत्वा रत्नपोतं समारोहेत्साधकः ततश्च प्रस्तुतविद्यया 
दशधाभिमन्त्र्य पूजयित्वावा षडङ्गमन्त्रैः षडङ्गदेवताश्च सम्पूज्य 
संस्कृतेनार्घ्योदकेन स्वात्मानं 
सामान्यार्घ्यपात्रोत्तरभागस्थापितपाद्यादिपात्रचतुष्कगतजलं 
स्वदक्षिणभागस्थापितपूजाहोमाद्युपओगिगन्धाक्षतपुष्पादिकं च 
प्रस्तुतविद्यया संप्रोक्ष्य | पुनर्विद्यया प्राणानायम्य 
दर्व्यासामान्यार्घ्योदकं हस्ते गृहीत्वा | 

प्. २१७ब्)

देशकाल स्वगोत्रराशिकामनान्तमुल्लिख्य कुरुकुल्लादेव्या यथा बुद्धिनियोगं 
विधिना पूजां करिष्ये इत्येवमादिरीत्या संकल्प्य हस्तस्थजलमुत्सृजेत् | ततश्च 
देवतान्तरप्रसङ्गादप्यननुष्ठित भूतशुद्ध्यादिकर्मक एतदवसरे 
तत्तत्कर्मविनियुक्तमन्त्रान्तरस्थाने प्रस्तुतविद्यामेव विनियोज्य तत्तत्कर्मानुष्ठाय | 
मातृकाषडङ्गन्यासान्ते प्रस्तुतविद्यां सविसर्गनिर्विन्दुमायावीजं वा 
प्रत्येकमादिमागेनियोज्य | तत्तत्स्वस्थानेषु तत्तन्मातृकावर्णान्विन्यस्य | 
ऐंहृदयाय नमः क्लींशिरसे स्वाहा | सौः शिखायै वषट् ऐंकवचया हुं | क्लीं 
नेत्राय वौषट् | सौः अस्त्राय फडिति षडङ्गन्यास *(?)नङ्गुष्ठादिषु हृदयादिषु 
च विन्यस्य सम्पूर्ण मूलमन्त्रेण कुरुकुल्लायाः ओं कुरुकुल्लेह्रीः 
ममसर्वजनवशमानय हों स्वाहेत्येवं रूपेण पञ्चविंशाक्षरेण त्रिधा 
व्यापकन्यासं कृत्वा आवाहनादिकमनुसरेत् | तद्यथा त्रिखण्डारचनपूर्वक 
मनुष्ठिताञ्जलौ रक्तपुष्पाण्याधाय | तत्र मूलाधारादि 
ब्रह्मरन्ध्रान्तव्याप्त वह्निसूर्यचन्द्रकिरणसमृद्धतेजःपुञ्जं 
वहन्नासाध्वनाविस्रान्तं तत्पुष्पाञ्जलि प्रक्षेपणतश्चक्रगतविन्दौ 
संक्रान्तं विभावयन्नेव | कुरुकुल्लास्वाहेति सप्ताक्षरोत्तरं 
भोकुरुकुल्लेद्रहचक्रे आवाहिता भवेति सम्प्रार्थ्य आवाहनं निष्पाद्य | तत्तेजः 
किरणानि च कांश्चित्तत्तत्स्थानेषु प्रसृतान्नाथा 
युधावरणरूपतयापरिणतान्विभाव्य 

प्. २१८अ)

मध्यस्थतेजःपुञ्जं ध्यानावगतरूपकं भावयेत् | तच्च ध्यानं यथा | 
विकीर्णकुन्तलां नग्नां रक्तामातङ्गविग्रहां | दधानां 
चिन्तयेद्वाणचापपाशसृणीन्करैः तत्समानायुधाकारवर्णादेव्यस्तु 
वाद्यगाः ऋतुस्नानाः स्फुरद्योन्यः सदानन्दारुणोक्षणाः इति 
नाथायुधशक्तीनामीदृशमेकविधमेव ध्यानं | 
आयुधांशेतत्तल्लाञ्चितमौलिकत्वमधिकं | ततश्च सविसर्गविन्दुमायावीजस्य 
प्रथममुल्लेखं मन्त्रपाठस्थाने विधायस्थायनादि कुर्यात् | तथाहि 
ह्रींःभोकुरुकुल्ले इहचक्रे स्थापिता भव | ह्रींःभोकुरुकुल्ले इहचक्रे सन्निरुद्धाभव | 
ह्रींःभोकुरुकुल्ले इहचक्रे अवगुण्ठितास्तव | ह्रींःभोकुरुकुल्ले इहचक्रे सन्निधापिता 
भवेति तत्तन्मुद्रा प्रदर्शनपूर्वकं संप्रार्थ्य | प्राणप्रतिष्ठाविद्यायाः 
कराङ्गन्यासौ विधाय | अमुष्याः कुरुकुल्लायाः प्राणा इहचक्रे प्राणा इत्यादि 
रूपया प्राणप्रतिष्थाविद्यया प्राणान्प्रतिष्ठाप्य द्वादशोपचारैः पूजयेत् | 
तन्मन्त्रा यथा | ह्रींः कुरुल्लायैपाद्यं कल्पयामीति सामान्यार्घ्योदकं 
पाद्यमुत्सृज्य | ह्रींः इति विसर्गमायावीजेन पदयोस्तन्निवेदयेत् | एवमेव 
पाद्यस्थानप्रक्षिप्तार्घ्यादिपदकैरुक्तमन्त्रैरेव अर्घ्यादिकमुत्सृज्य | 
सविसर्गविन्दुमायावीजेनशीर्षादिषु निवेदयेत् | इतिरीत्या द्वादशभिरुपचारैः 
सम्पूज्य त्रयोदशोपचारमनुसरेत् | तत्प्रकारो यथा 
विमलाजयिनीनामकवाग्देवतास्थानयोर्मध्यभागे पङ्क्तित्रये ईशानादि 
प्रकाशविमर्शानन्दनामकान्दिव्यनाथान् |

प्. २१८ब्)

तदूर्द्ध्व पङ्क्तौ श्रीज्ञानश्रीसत्यश्रीपूर्णाभिधान्सिद्धनाथान् | 
ततोप्यूर्द्ध्वपङ्क्तौ स्वभाव 
प्रतिभसुभगाभिधानान्मानवनाथान्नाथस्थानप्रक्षिप्तशक्तिकैर्वीजद्वयादिक 
स्वस्वमन्त्रैरेवसमभ्यर्च्य पोत पश्चिमभागरूप 
पृष्टभागावस्थितमन्त्रामणीशक्तिं स्वाभिमतांगन्तुं पोतं चालनकार्ये 
नियुक्तां | ह्रींः भ्रामणी शक्तिपादुकां पूजयामीत्यभ्यर्च्य | पोतस्य 
पूर्वभाग रूपाग्रभागावस्थितां पोतचालन कार्य एव नियुक्तां द्राविणी 
शक्तिं ह्रींः द्राविणी शक्तिपादुकां पूजयामीत्यभ्यर्च्य | च्तुरावरणानां 
पूजां कुर्यात् | तत्र चतुरस्रे प्राङ्मुखोपविष्टः साधकः सन्मुखस्थानावस्थित 
देवीदक्षिणभागस्थित पश्चिमद्वारीपोत्तरशाखामारभ्य तद्वामभागगत 
पश्चिमद्वारदक्षिणशास्वां तेषु दशसुखानेषु क्रमेण दशसूर्यादिशक्तीः | 
पूजयेत् | तथाहि पश्चिमद्वारोत्तरशाखा संपृक्तवीथ्यां ह्रीं सूर्यरूपिणी 
शक्तिपादुकां पूजयामि | वायव्यकोणकवीथ्यां कोष्ठे ह्रीं 
सोमरूपिणीपादुकां पूजयामि | उत्तरवीथ्यां ह्रीं तिथिरूपिणी शक्तिपादुकां 
पूजयामि | ईशानकोष्ठे ह्रींः वाररूपिणी शक्तिपादुकां पूजयामि | 
पूर्वद्वारस्योत्तरदिगवलंविन्यां शाखायां ह्रींः यक्षिणीरूपिणी 
शक्तिपादुकां पूजयामि | पूर्वद्वारस्यैव दक्षिणदिगवलं विन्यां 
शाखायां |

प्. २१९अ)

ह्रीं तारारूपिणी शक्तिपादुकां पूजयामि | आग्नेअकोष्ठेः ह्रींः वेगरूपिणी 
शक्तिपादुकां पूजयामि | दक्षिणवीथ्यां ह्रींः नक्षत्ररूपिणीशक्तिपदुकां 
पूजयामि | नैरृत्ये ह्रींः राशिरूपिणी शक्तिपादुकां पूजयामि | पश्चिमद्वारस्य 
दक्षिणदिगवलं विन्यां शाखायां | ह्रींः करणरूपिणी शक्तिपादुकां 
पूजयामि इति दशशक्तीः सम्पूज्य | सम्पूर्णपञ्चविंशत्यक्षरमन्त्रान्ते 
कुरुकुल्लापादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ह्रीं एताः 
कुरुकुल्लाप्रथमावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति तत्पुजार्पणपुष्पाञ्जलिं 
दत्वा | अष्टदले देव्यग्रदलादि प्रदक्षिणं | ह्रीं व्योमरूपिणी शक्तिपादुकां 
पूजयामि | ह्रींः वायव्यरूपिणी स्पर्शशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींः 
आग्नेयरूपिणी रूपशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींः तोयरूपिणी 
रसशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींः क्ष्मारुपिणी गन्धशक्तिपादुकां पूजयामि 
| ह्रींः प्राणशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींः बुद्धिशक्तिपादुकां पूजयामि | 
ह्रींः शक्तिशक्तिपादुकां पूजयामि | इति मन्त्रैः शक्त्यष्टकमभ्यर्च्य | 
पञ्चविंशत्यक्षर सम्पूर्णविद्यांते कुरुकुल्लापादुकां पूजयामीति मध्यस्थ 
देवीमभ्यर्च्य | कुरुकुल्लाद्वितीयावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति 
तत्पूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दत्वा | अष्टयोनिषु अग्रादि प्रदक्षिणं ललिता प्रस्तावोक्त 
मन्त्रैरेव वशिन्यादिवाग्देवताष्टकमभ्यर्च्य | सम्पूर्ण 
पञ्चविंशत्यक्षरमन्त्रांते कुरुकुल्लापादुकां पूजयामीति 
मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य |

प्. २१९ब्)

ह्रीं एताः कुरुकुल्लातृतीयावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति तत्पूजार्पण 
पुष्पाञ्जलिं दत्वा | त्रिकोणपार्श्ववीथ्योः वायव्य नैरृत्याग्नेपेशानक्रमेण 
ह्रींः वाणायनमः ह्रींः चापायनमः ह्रींः पाशायनमः ह्रींः 
अङ्कुशायनमः इत्यायुधचतुष्कार्चांते त्रिकोणायादि वामक्रमेण | ह्रींः 
इच्छाशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींः ज्ञानशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींः 
क्रियाशक्तिपादुकां पूजयामीति शक्तित्रयमभ्यर्च्य | सम्पूर्णमन्त्रान्ते 
कुरुकुल्लापादुकां पूजयामीति मध्यस्थदेवीमभ्यर्च्य | ह्रींः एताः 
कुरुकुल्लाचतुर्थावरणदेवताः पूजां गृह्णन्त्विति तत्पूजार्पण पुष्पाञ्जलिं 
दत्वा | त्रयोदशोपचारं निर्वर्त्य | शिष्टं 
यत्किञ्चित्स्तोत्रपाठतर्पणप्रणामरूपमुपचारमपिनिर्वर्त्य | अङ्गुष्ठादिन्यास 
हृदयादिन्यास व्यापकन्यासपूर्वकं शतसहस्रान्यतरसंख्यया 
सम्पूर्णप्रस्तुतमूलमन्त्रं जप्त्वा पुनरङ्गुष्ठादिन्यास हृदयादिन्यास 
व्यापकन्यासान्विधाय तदभेदभावनात्मकं निवेदनं च कृत्वा 
होमोक्तविधिना घृताभ्यक्तै रक्तपुष्पैः किं वा सुगन्धिभिः श्वेतपुष्पैः किं 
वान्नाज्याभ्यांमिलिताभ्यां किं वा केवल घृतेन षोडशसंख्यया या 
नित्यजपदशांशतश्च हुत्वा | पुनर्वह्नितत्प्रस्तुतदेवीं 
पूजाचक्रगतविन्दावेवसंयोज्य | ह्रींः संविदासनायनमः इति देव्या 
स्वासनत्वेन परिकल्पितं संविद्रूपं श्रीशिवमभ्यर्च्य | तदुपरि कुरुकुल्लायाः ओं 
कुरुकुल्ले ह्रीः ममसर्वजनं 

प्. २२०अ)

वशमानय हों स्वाहेति पञ्चविंशार्णमन्त्रेण गन्धपुष्पधूपदीप स तर्पण 
नैवेद्यात्मक पञ्चोपचारैः सम्पूज्य | ओं तारेतुत्तारेतुरेस्वाहेति दशार्ण 
ताराविद्यया अन्नव्यञ्जनादि कुरुकुल्लायै पूजान्ते वलिं दद्यात् | वलिदानं चेदं 
ध्यानानन्तरमनुष्ठेयं तद्यथा | श्यामवर्णां द्विनयनां 
द्विभुजांवरपङ्कजे | दधानां वहुरूपाभिरावृताम् | शक्तिभिः स्मेरवदनां 
रत्नमौक्तिकभूषणाम् | रत्नपादुकयोर्न्यस्तपादाम्बुजयुगां स्मरेदिति | इदं 
ध्यानं काम्यमपि जलतो भयप्रसक्तावेवंविध 
कुरुकुल्लाध्यानाज्जलभयप्रशमोइ भवति | ताराया एवेदं ध्यानमिति केचित् | 
कर्पूरादिगर्भवर्त्यानीराज्यक्षमाप्य | शक्त्युत्थापनमुद्रया 
प्रसृतकिरणांस्तेजः पुञ्ज एवान्तर्भूतान्विभाव्य | तेजमपि खचरीमुद्रया 
स्वात्मन्युद्वासयेत् | ततोप्यङ्गुष्ठादिन्यास हृदयादिन्यास व्यापकन्यासान्विधाय 
| गुरुस्तोत्र देवीस्तोत्रेपठित्वा तदात्मकं विसृज्य पूजान्सुखेन विहरेदिति | 
दीक्षाङ्गपूजायां तु क्षमापनान्तामुद्वासनरहितां पूजां 
पूर्वदिनेनुष्ठाय तांरात्रिं नृत्यगीतोत्सवादिनानीत्वा | द्वितीयदिने 
प्रातःकृत्यादिकावश्यककर्मान्ते पुनःपञ्चोपचारैः 
सम्पूर्णप्रस्तुतमूलमन्त्रेण पूजयित्वो द्वासनाद्यन्ते मूलविद्यया त्रिवारं 
कलशजलेनाभिषेकादिपूर्वकं दक्षिणादिना परितोषितो गुरुस्त्रिवारमुपदिशेत् | 
शेषंदीक्षा सामान्यप्रस्तावोक्तमत्रापि प्रधाननित्यापूजाङ्गभूतपूजायान्तु 
षोडऽसोपचारैः पूजांपरिसमाप्य |

प्. २२०ब्)

नित्यजपनित्यहोमावनुष्ठाय | 
संविदासनपूजानन्तरभाविपञ्चविंशत्पर्णमन्त्रकरणकपूजोत्तरमप्यकृत्वा 
वलिदान नीराजनक्षमापनान्तं कर्मकृत्वा | तां प्रसाद्य सागरेषु पोते भ्रमति 
सति मध्यमध्यप्राप्तमिक्षुरसादि समुद्रं पूर्वोक्तनाममन्त्रैरभ्यर्च्य | 
पीठपूजनं कर्तुं पोतादवरुह्य रत्नद्वीपमधिरोहेदिति विशेषः 
काम्यपूजाप्रकारोष्येवमेव उपचारेषु विशेषस्त्वग्रेवक्तव्यः 
अनुकल्पभूतपूजाप्रकारोप्यन्यूनानतिरिक्त उक्त एव तदेवं 
कुरुकुल्लापूजाप्रकारः पञ्चविधः प्रधानो नित्यः काम्यश्चेति द्विविधः || 
अङ्गभूतोपि स्वमूलमन्त्रदीक्षाङ्गभूतं 
प्रधाननित्यापूजापूर्वाङ्गभूतश्चेति द्विविधः प्रधाननित्यायाः पूजां 
परां संक्षिप्तामपि कर्तुमसमर्थस्यानुकल्पबूताचेति | तदयं संग्रहश्लोकः 
प्रधानार्चाद्वेधानियतविधिरिच्छाविधिरिति द्विधाङ्गीभूताघायजिषु निजदीक्षा 
स च पुरा | गतासंक्षिप्तार्चास्वपितदनुकल्पत्वपदवी | ततो वाणोन्मानो भवति 
कुरुकुल्लार्चनविधिरिति || इत्थं प्राप्तदीक्षोभ्यस्त नित्यनैमित्तिक कर्मकश्च साधकः 
प्रयोगकरणेन स्वपरसमीहितमाकांक्षमाणो विद्यासाधनमाचरेत् | तत्प्रकारोपि 
विद्यासाधनसामान्यप्रस्तावोक्त एव | जपस्त्वत्रयुगे कोटिसंख्यः 
तद्दशांशहोमो नित्यहोमोक्त द्रव्येण | तर्पणमपि 
कर्पूरवासिततीर्थादिजलैर्जपदशांशसंख्ययैव |

प्. २२१अ)

सर्वास्वपि सन्ध्यासु पूजनानन्तस्तेव जपादिकं दुग्धाहारत्वं च 
ययात्वत्साधनकर्मसमाप्तिः | इत्थं साधितविद्यः प्रयोगानाचरेत् ||

अथैतन्नित्याप्रयोगाः ||

घृताभ्यक्तशर्षपाणां सहस्रादि संख्यया साध्यत्वासाध्यत्वादिकमपेक्ष 
त्रिरात्र सप्तरात्र पक्षमास मण्डलाद्यन्यतमकालमभिव्याप्य 
होमात्स्त्रियोवशीभवन्ति | शर्यपतैलाभ्यक्तमरीचहोमतः स्त्रीणामाकर्षणं 
निशीथसमये तिलतैलाभ्यक्ततिलानां पूर्ववद्धोमा यावज्जीवं नारी नरा नृपा 
अमात्यादयश्च होतुर्वशी भवन्ति | अर्द्धरात्रे अजारुधिराभ्यक्त वन्धूक 
पुष्पाणामुक्तरीत्या होमाद्वनितामोहिता अनिष्टसाधनत्वेन निर्णीतेपि साधका 
तप्तार्थे प्रवृत्तिभाजो भवन्ति | 
केशकीटाघसं**(?)रखण्डितैर्दुग्धाभ्यक्तैर्मल्लिका 
पुष्पैर्होमाद्ब्राह्मणावशे भवन्ति | क्स्.ईराभ्यक्त शतपत्रहोमात्क्षत्रियावशे 
भवन्ति | मल्लिकावान्तर जातिविशेषविचकिलानां दुग्धाभ्यक्तानामपि तथा 
होमात्क्षत्रियावशी भवन्ति | शुक्लवत्सकशुक्लगोदुग्धाभ्यक्त सशर्कर 
नारिकेलक्षोदहोमात्स्वर्णलाभः गुडमधुघृतप्लुतानां 
नारिकेलफलक्षौद्राणां पूर्ववत्सहस्रादि संख्यया मण्डलादिकालमभ्यस्त 
होमतो वहुतरधनवत्ता भवति | कदलीफल अम्बुजं कह्लारं वा परनैरपेक्षेण 
जुह्वतः साधकस्य धनधान्यादि समृद्धिर्भवति | 
शुक्लरक्ताभ्यांकुमुदाभ्यांन् मिलिताभ्यां हवनकारी तु साधकः 
पूर्वोक्तमनुक्तं वा सर्वमभीष्टं प्राप्नोति || इति होमप्रयोगाः ||

प्. २२१ब्)

पूर्वोक्तायामेव पूजायां यदि पुष्पस्थाने उत्पलैः पूजाक्रियते विपत्तिक्षयस्तदा 
भवति | सितैरक्तैर्वाकमलैः पूजयालक्ष्मीलाभः मिलिताभ्यां सितरक्ताभ्यां 
कुमुदाभ्यांन् पूजयाविप्रलाभोयशश्च स्यात् | 
जपापुष्पवन्धूकपुष्पदाडिमपुष्पाणामन्यतमेन पूजनादपि 
वित्तयशसोर्लाभ | सौगन्धिक विचकिल कुटज शतपत्रपुन्नागपाटलचम्पकपुष्पैः 
क्रमेण रविवारादि सप्तवारेषु मण्डलादिकालमभिंव्याप्य पूजयतः साधकस्य 
धनधान्यधरावस्त्र पशुप्रभृतिसमृद्धिः स्यात् | चन्दन 
कालागुरुद्रवान्यतरेण गन्धस्थानाभिषिक्तेन मण्डलादि कालपर्यन्ते मनुदिनं 
पूजयतः सर्वेष्टवस्तुसमृद्धिः कुङ्कुमेन गन्धस्थानाभिषिक्तेन 
पूजनादुक्तस्वरूपात् सौभाग्यलाभः कर्पूरैस्तथाविधपूजनादायुषोवृद्धिः | 
सर्ववशीकरणं करितुरगादिरूपश्रीसमृद्धिर्धनसमृद्धिश्च भवति | मृगस्वेद 
मृगमदाभ्यां मासमब्दंवाभिव्याप्य पूजनाद्वनिताजनेषुकन्दर्पसमता 
स्यात् | एलालवङ्गकङ्कोलजातीफलैरब्दमभिव्याप्य पूजयन्साधकः स्वीयविभवतो 
भुविविख्यातो भवति | अब्दमभिव्याप्य कर्पूरखण्डैः प्रस्तुतदेवीं पूजयतो 
देव्यर्पितं कर्पूरखण्डमक्षयायतमेव सर्वेष्टसिद्धयो भवन्ति || 

इति पूजाप्रयोगाः ||

प्. २२२अ)

अन्तर्वहिर्भावेन वृत्तत्रयं कृत्वा तदभ्यन्तरे अष्टदलं कमलं कृत्वा 
तत्कर्णिकावृत्तोंतः पूर्वोक्तरीत्या नवयोनिक चक्रंविधाय सिद्धेरेखामयचक्रे 
सर्वमध्यभागे प्रस्तुतविद्याघटक सविसर्गविन्दु मायाबीजमालिख्य | तदन्तः 
साधकक्रियापदसाध्यनामानिचालिख्य | वहिर्गताष्टकोणेषु प्रादक्षिण्येनाग्रादि 
प्रस्तुतविद्यायाः प्रथमादिकयष्टाक्षराणि लिखित्वा | वहिर्गताष्टदलेषु प्रत्येकं 
द्विद्विक्रमेण नवमादि सविसर्ग हृल्लेखातिरिक्त षोडशाक्षरा.इ लिखित्वा | 
सम्पूर्णां प्रस्तुतविद्यां यन्त्रविन्यस्तां संपाद्य अन्तर्गतवीथ्यां 
सर्मामनुलोममातृकामालिख्य | वहिर्गतवीथ्यां सविन्दुकां 
प्रतिलोममातृकामालिखेदिति सिद्धं यन्त्रं हस्तादिषु धारणेन 
स्वगृहग्रामादिषु स्थापनात्स्वान्तः स्थापितम् कलशजलाभिषेकतः 
क्वचिदेकान्तस्थले स्थापयित्वानुदिनं पूजनाच्च साधकानां सर्वाप्यभीष्टानि 
साधयति | प्रयोगविशेषेप्रकारविशेषोपि स यथा स्त्रीणामाकर्षणे भूर्जपत्रे 
क्षौमखण्डे वा गोरोचनया यन्त्रमिदं लिखित्वा गुलुकीकृत्य सिक्थेन वेष्टयित्वा 
स्वदिराङ्गारै रात्रौ तापयेत् | एवं मासमण्डलादिकालमभ्यस्तकर्मणास्त्रियं 
स्ववाञ्छितापाकर्षयेत् | वश्ये इदमेव यन्त्रं पटे पलाशादि पीठे वा दरदेन 
लिखित्वा तत्र मण्डलादि कालमभिव्याप्या वाहनादिपूर्वक 
प्रस्तुतदेवीपूजनान्नरनारीनृपतादयोवशी भवन्ति |

प्. २२२ब्)

किं वहुना सिंहव्याघरगजतुरगादयोपि वशी भवति | शान्तौ इदं यन्त्रं 
समुद्रतीरनदीतीरेवागैरिकेण लिखित्वा आवाहनादिपूर्वकं तत्र प्रस्तुतदेवी 
मण्डलादिकालमभिव्याप्य पूजयतः समस्तरोगनाशः 
राजचौरादिकृतदुःखनाशश्च स्यात् | लाभे इदमेव गैरिकेण 
समुद्रनद्योरन्यतरतीरे लिखित्वा तत्र प्रतिदिन मण्डलादि कालमभिव्याप्य पूजयतो 
गोमहिषदासीदासधनधान्यादिलाभः स्यात् | तथा इदमेव यन्त्रं 
पलाशादिपीठे चन्दनेन लिकित्वा मण्डलदिनमभिव्याप्य तत्र 
प्रस्तुतदेवीपूजनात्पुत्रपौत्रकलत्रधनधान्यसमृद्धिख्याहतातात्र स्यात् | 
इदमेव यन्त्रं सुवर्णपत्रेरौप्यपत्रे वा उत्कीर्य यदि लिख्यते यदि वा 
भूर्जेगैरिकचन्दनाभ्यां लिख्यते तस्य च पूजनादि संस्कृतस्य हस्तादिना 
धारणं क्रियते तदा सर्वरोगनिर्मुक्ति पूर्वकं धनधान्यादि सुखवृद्धिं 
लभेत साधकः | अथैतद्विद्याघटकत्रयोदशार्ण विद्यायन्त्रमादर्शयामः 
ताडपत्रेदरदादिना पूर्वपश्चिमायता दक्षिणोत्तरायताश्च समानान्तरालाः 
परस्पर भिन्नरेखाः षट्षट्संख्या कृत्वा पञ्चविंशति संख्यानि कोष्ठानि 
संपाद्य | तत्र सर्ववाह्यवीथ्यां चतुर्दिक्षु मध्यमभूतं तृतीयं तृतीयं 
कोष्ठं परित्यज्य तदन्तरालगतानि प्रतिकोणं त्रीणित्रीणि कोष्ठानि मार्जयित्वा 
वशिष्टैस्त्रयोदशकोष्ठैर्वज्रयन्त्रं निष्पाद्य | 

प्. २२३अ)

दिगन्नैकैककोष्ठादधस्तं न नवकोष्ठेषु सर्वमध्यकोष्ठे 
प्रस्तुतविद्याघटकं मायाबीजं साधकक्रिया साध्यपदगर्भकमालिख्य | 
मध्यकोष्ठाधस्तनंकोष्ठमारभ्य प्रादक्षिण्येन विद्याक्षराष्टकमालिख्य | 
दशममक्षरं पश्चिमदिक्कोष्ठे एकादश उत्तरकोष्ठे द्वादशपूर्वकोष्ठे 
त्रयोदशदक्षिणकोष्ठे लिखित्वा सिद्धमिदं यन्त्रं | तत्र प्रस्तुतदेवीं 
त्रयोदशार्णविद्ययापूजयित्वा | तत्तस्तद्यन्त्रशर्षपहिङ्गुलवण शुरषिपिप्यली 
मरीचार्कदुग्धसंमिश्रितसिक्यस्य पिण्डान्नर्निक्षिप्य | रात्रौ 
दीपज्वालायामाकर्षणीय स्त्रीदिगभिमुखोभूत्वा | तत्प्रस्तुतां 
त्रयोदशाक्षरकुरुकुल्लाविद्याजपन्नेवतापयेत् | इत्थं 
मण्डलमभिव्याप्यतापनाभ्यासेवश्यमेवासाध्यापि युवती आकृष्टा भवति | 
धर्मविशेषतः प्रतिवन्धे तु विरहाग्नि वा मृत्युमाप्नुयात् | इत्याकर्षणं इदमेव 
यन्त्रं भूर्जपत्रे ताडपत्रे वा सुस्पष्टाक्षरं लिखित्वा | सिक्येकेन साध्यस्य 
प्र*(?)कृत्वा तस्याहृदयभागे गुलुकीकृतमिदं यन्त्रं निक्षिप्य प्रस्तुतविद्यां 
जपन्नेव रात्रौ दीपज्वालया तापयेत् | तेन नृपानरानार्यः 
परेपिसिंहादयोवशीभवन्ति यावज्जीवं | अथ वलवताप्रयोगादिना 
नदासतुल्यताप्राप्तिस्तेषां तथापि प्रतिकूलकार्यकारिता तु तेषां कदापि न स्यात् | 
चन्दनपङ्कसंपृक्तगैरिकद्रवेण यन्त्रमिदं नवेधौते श्वेतेम्वरे लिखित्वा 
जपादि संस्कृतास्तृतस्य तस्योपरि स्वपतः साधकस्यास्योदासवद्वशी भवन्ति |

प्. २२३ब्)

इति वश्यं | कज्जलजनितमषीभिः क्षौमवस्त्रे भूर्जपत्रे वा यन्त्रमिदं लिखित्वा 
तद्यन्त्र स्पर्शपूर्वकं प्रस्तुतयन्त्रलिखितविद्यां सहस्रादि संख्यया जप्त्वा 
सिद्धं यन्त्रं धारयतः सर्वरोगनाशो राजचौरादिदुःखनाशश्च स्यात् | इति 
शान्तिः || अथैतद्विद्याघटक सप्ताक्षरी विद्यायन्त्रप्रयोगाः || 

ताडपत्रे भूर्जपत्रे अर्कपत्रे क्षौमपटे वा गैरिकादिना वृत्तद्वयं सान्तरालं 
कृत्वा तदन्तराले षट्कोणं कृत्वा मध्ये प्रणवं लिखित्वा तदुदरे 
साधकादिनामलिखित्वा षट्सुकोणेषु कुरुकुल्लेस्वाहेति 
वर्णषट्कमेकैकक्रमेणलिखेदिति तदिदं यन्त्रं सप्ताक्षर्या प्रस्तुतविद्यया 
दशसहस्रसंख्ययाभिमन्त्र्य | वल्मीकस्थाने निक्षिपेत् | तेन तद्दिन एव तद्देशगता 
भुजगाः पलायदूरतो गच्छन्ति | इदमेव यन्त्रमूर्मिकावलयांगदादिभूषणेषु 
विलिख्य प्राणप्रतिष्ठादिपूर्वकं तत्र देवीमभ्यर्च्य | क्वचिदेकान्तदेशे 
स्थापयित्वा नित्यशस्तत्रप्रस्तुतदेवीपूजयतः साधकस्य गृहे 
भूतप्रेतपिशाचापस्मार वेतालराक्षसगन्धर्वभुजगवृश्चिकव्याघ्रादिभयं 
न भवति | इदमेव यन्त्रं कुम्भान्तः प्रक्षिप्य | तज्जलं प्रस्तुतं सप्ताक्षरी 
विद्यया सहस्रसंख्ययाभिमन्त्र्य | तज्जलैरभिषेकतो विषपीडार्तस्य विषनाशो 
भवति | तादृऽसजलपानतो महाभयानक सकलविषनाशो भवति |

प्. २२४अ)

इत्येव यन्त्रं नारिकेलदलेलेखनीस्थाना यत्र नखाग्रेण लिखित्वा लिखितमिदं 
यन्त्रं सर्पाकारत्वेन ध्यायन्नेव विद्यया प्रस्तुतयायुतसंख्ययाभिमन्त्र्य | 
तस्मिन्नारिकेलदले कण्टकसूचीप्रभृतिभिः पीडिते कृते सर्पः पीडितो भवति पाटित्वे 
पाटितो भवतीति महाश्चर्यं इदमेव यन्त्रं वालुका सुविलिख्य तत्र प्रस्तुतविद्यया 
प्रस्तुतदेवीमभ्यर्च्य | वालुका स्वरूपत्वमुपगतैर्यन्त्रैः सप्तभोगिनं वेष्टयेत् | 
तेन प्रबुद्धोपि सर्पस्तद्देशाद्वहि. पदमपिगन्तुं न प्रभवेदिति || 

अथ सम्पूर्णविद्यायन्त्राणि || 

अत्र विद्यायां ककारः उकारः लकारः यकारः ओंकारः हकारः मकारः 
सकारः वकारः जकारः नकारः शकारश्चेति त्रयोदशवर्णा अनावृत्ता भवन्ति | 
तेषां प्रत्येकं षोडशस्वरयोगे अष्टोत्तरद्विशतसंख्यंतामापद्यन्ते | 
एकैकपत्रे षड्त्रिंशतिषड्त्रिंशतिवर्णानां लिखनादष्टपत्रैस्तानि 
विकृताक्षराणि सम्पूर्णं विनियुक्तानि भवन्ति | तथाहि वृत्तत्रयं वहिः कृत्वा 
तदन्तरष्टदलंकमलं कृत्वा तत्कर्णिकायां नवयोनिकचक्रं विरच्य | तत्र 
सर्वमध्यस्थयोनौ ककाशत्यक्षद्वयमन्नर्वहिर्भावेन लिखित्वा | साधकक्रिया 
साध्यपदानि ककारायार्द्धचन्द्रे लिखित्वा | तद्वहिरग्रादि प्रादक्षिण्येन एकशः 
कोणेषु तृतीयादि दशमान्ताक्षराष्टकं किकीकुकूकृकॄकॢकॣ इत्येवं 
रूपमालिख्य | तद्वहिः पत्रेषु द्विद्विक्रमेण अग्रपत्रे केकै वायव्यपत्रे कुकौ 
उत्तरपत्रे कं कः 

प्. २२४ब्)

ईशानपत्रे स्वरस्यस्वरयोगपर्यवसितं अ आ | पूर्वपत्रे इ ई आग्नेयपत्रे ऊ ऊ | 
दक्षिणपत्रे ऋ ॠ | नैरृत्यपत्रे ऌ ॡ | रूपं वर्णद्वयं लिखित्वा | 
विकृताक्षरमध्ये षड्त्रिंशत्यराणिलिखितानि भवन्ति | ततो वाह्यगतवीथीद्वये 
आभ्यन्तरवीथ्यां सविसर्गानुलोममातृकां वाह्यवीथ्यां 
सविन्दुप्रतिलोममातृकामालिख्य प्राथमिकं यन्त्रं सिद्धं | यदि च पूर्वोक्त एव 
रेखामयचक्रे पूर्वोक्तरीत्या पूर्वपूर्वलिखिताक्षरेभ्य उत्तरोत्तराणि 
षड्त्रिंशतिसंख्यान्यक्षराणि एकशः सप्तधालिख्यन्ते | तदा यन्त्रान्तराणि सप्त 
प्राथमिकं चैकमिति सम्भूयाष्टयन्त्राणि सिद्धानि विद्याविकृताक्षराणि च 
पूरितानि | तत्र प्रथमयन्त्रे | पत्रमध्यभागे साध्यादि लिखनमाम्नातं तत्रैव 
देवदत्तस्य विवारे साधय यज्ञदत्तवश्यमिति देवदत्तस्य रवौसाधय 
यज्ञदत्तवश्यंमिति वा रविवारे | सोमवारे तु देवदत्तस्य सोमे साधय 
यज्ञदत्तवश्यमित्यादिकं लिखित्वा तत्तद्वारेषु सप्तस्वपि नित्यपूजनधारण 
स्थापन तद्यन्त्राधिष्ठितकलशजलाभिषेक तद्यन्त्र ससृष्टकलशजलयानादिना 
साधकोवश्यमाकर्षणं रोगशान्तिं धनादिलाभं च साधयेत् | द्वितीयादीनि तु 
सप्तयन्त्राणिक्रमेण रव्यादिष्वेकैकवारे एकैकवारस्य सप्तम्यन्तं नाम ततः 
साधयेदिति क्रियापदं ततोवश्यमाकर्षणमित्यादिकं पूर्ववल्लिखित्वा | तेषु तेषु 
प्रोक्त कार्येषु नियोजयेत् |

प्. २२५अ)

किं च तत्तद्वारघटितं यन्त्रसप्तकमपि क्वापि एकान्तस्थाने समुद्गतपोतमध्ये 
स्थापयेत् | तेन वा तज्जलादिभ्यः पोतरक्षा स्यात् | अत्र सर्वत्र 
पूजादिप्रयोगकोमण्डलादिरूपक एवेति || सकलविकृताक्षरघटितमेकं वज्रयन्त्रं 
यथा | पूर्वपश्चिमायतानि दक्षिणोत्तरायतानि च समान्तरालानि 
परस्परसंभिन्नानि | द्विद्वाविंशति द्वाविंश्ति सूत्राणि पातयित्वा | 
एकचत्वारिंशदुत्तरचतुःशतकोष्ठानि संपाद्य | तत्र च प्रथमवीथ्यां 
चतुर्दिक्षु सर्वमध्यस्थमेकादशमेकादशकोष्ठं परित्यज्य तदन्तरालवर्ति 
प्रतिकोणमेकोनविंशति कोष्ठवृन्दं मार्जयित्वा | द्वितीयवीथ्यां 
पूर्वपरित्यक्तकोष्ठाधस्तनमेवं तदुभयपार्श्वगतं चैकैकमिति संभूय | 
चतुर्दिक्षु प्रत्येककोष्ठत्रयं कोष्ठत्रयं परित्यज्य तदन्तरालवर्तिनि 
पञ्चदशपञ्चदशकोष्ठानिमार्जयित्वा | तृतीयवीथ्यां 
पूर्वपरित्यक्तकोइष्ठादस्तनकोष्ठत्रयं तदुभयपार्श्वगं चैकैकमिति 
संभूय | कोष्ठपञ्चकं कोष्ठपञ्चकं चतुर्दिक्षु प्रत्येकं परित्यज्य 
तदन्तरालवर्तीनि चैकादशैकादशकोष्ठानिमार्जयित्वा | चतुर्थवीथ्यां 
पूर्वपरित्यक्तकोष्ठादस्तनकोष्ठपञ्चकं तदुभयपार्श्वगतं चैकमिति 
संभूयकोष्ठसप्तकं कोष्ठसप्तकं चतुर्दिक्षु प्रत्येकं त्यक्त्वा 
तदन्तरालवर्तीनि सप्तसप्तकोष्ठानिमार्जयित्वा | पञ्चमवीथ्यां 
पूर्वपरित्यक्ताधस्तनकोष्ठसप्तकं 

प्. २२५ब्)

तदुभयपार्श्वगतमेकैकमिति संभूय कोष्ठनकं कोष्ठनकं चतुर्दिक्षु 
त्यक्त्वा तदन्तरालवर्तीनि त्रीणित्रीणिकोष्ठानिमार्जयित्वा | 
पञ्चपञ्चाशत्कोष्ठानिप्रतिकोणंमार्जितानीति संभूय | विंशति कोष्ठानि 
मार्जितानि | एकविंशत्युत्तरद्विशतंकोष्ठानि चावशिष्टानि तेषु च 
सर्ववाह्यवीथीस्थ चतुःकोष्ठेषु अधोग्राणि त्रिकोणानि कृत्वा | तेषु सर्वत्र 
सविसर्गमायावीजं लिखित्वा | तदन्तः साधकादिनामलिखेत् | शिष्टेषु 
सप्तदशोत्तरद्विशतकोष्ठेषु पूर्वदिक्कोणाधस्तनकोष्ठमारभ्यप्रादक्षिण्येन 
प्रवेशगत्यापरितो विकृताक्षराणि लिखित्वा | कोष्ठनवकं मध्यस्थ एव शिष्यते | 
तत्र सर्वमध्यकोष्ठे सविसर्गविन्दु मायावीजं तदन्तः साधकादिनामलिखित्वा 
शिष्टाष्टकोष्ठेषु सर्वमध्यकोष्ठाधस्तनकोष्ठमारभ्य प्रादक्षिण्येन 
सविसर्गमायावीजरहितानि चतुर्विंशत्यक्षराणि त्रित्रिक्रमादभिलिखेदिति तदिदं 
वज्रयन्त्रं नवीनेशुभ्रेवस्त्रे क्षौमपटेवालिखित्वा 
वाहनप्राणप्रतिष्ठादिपूर्वकं तत्र प्रस्तुतदेवीमभ्यर्च्य | पोतोपरिस्थापितं 
सत्समुद्रनिमज्जनादिभीतितः पोतं रक्षयति | 
मासमण्डलादिकालमभिव्याप्याराधितमिदं यन्त्रं नियमतो 
वश्याकर्षणादिकमुक्तकाभ्यार्थ सर्वमपि साधयते || 

इति यन्त्रप्रयोगाः ||

स्वस्य वशीकरणीयत्वेनाभिप्रेतं वेददत्तं 
देवीकर्तृकाकुशताडनान्मुर्छितंपाशेनकण्ठे 

प्. २२६अ)

वध्वा कृताञ्जलिकत्वपूर्वकं पुनःपुनःप्रणम्य रक्षरक्षेति भाषन्तं 
स्वपादान्ते समाकर्षयन्ती देवीं स्मरन्नेव सहस्रसंख्यया प्रस्तुतविद्यां 
रात्रौ मण्डलादिकालमभिव्याप्य प्रतिदिनं जपेत् | तेन नरो वा नारी वा सर्वोपि 
निश्चयतो वशमेति | अथवा देव्यास्वाङ्कुशेप्रोतं शिरोरोमभिराकृष्टं 
रक्षरक्षेति मुहुर्मुहुर्भाषन्तं साध्यं पादयोराकर्षयन्तीं देवीं 
स्मरन्नेव मण्डलादिकालमभिव्याप्य सहस्रसंख्यया प्रस्तुतविद्यां जपेत् | तेन 
नरानार्यश्च वशी भवन्ति | किं वा प्रस्तुतविद्यावर्णतेजोभिः परितोभिवृतं 
साञ्जलिं रक्षरक्षेति मुहुर्भाषन्तं साध्यं स्वपादाश्चिके आग्तं स्मरन्नेव 
मण्डलादिकालमभिव्याप्य प्रस्तुतविद्यां सहस्रसंख्यया रात्रौ जपेत् | तेन 
नरादयः सर्वेपि विशी भवन्ति || 

इति भावनाप्रयोगाः ||

समाप्तश्चायं कुरुकुल्लाप्रस्तावः || 

तदेवमितरनित्यादिनैरपेक्ष्येणापि नानाविधसाधकसमीहितकारिणीनां देवीनां 
दीक्षासाधननित्यकाम्यप्रकारं सकलैतद्देव्युपासनान्तः सुतरां सकलं 
समीहितं स्यादिति ध्वनपितुमेकस्यमान्यतो विशेषतश्च निरूप्यानन्तरं 
कु*(?)दीक्षां सोत्तराङ्गां परिसमाप्य कर्तव्यार्थमावश्यकमुपदर्शयामः 
स्वीयप्रवहवायुकनासापुटभागे शिष्यं स्थापयित्वा तस्य 
ब्रह्मरन्ध्रहृदयमूलाधारेषु त्रिष्वपि चक्रत्रयं 

प्. २२६ब्)

श्रीचक्ररूपं विचिन्त्य | तत्र देवीमावाहनादिपूर्वकं मानसैः पञ्चोपचारैः 
सम्पूज्य | जीवहस्ते शिरसि दत्वा जीवकर्णे तृतीयवारमुपदिशेत् | ततस्तद्दिनं 
नित्याविद्यामुपदिश्य | पूर्णमण्डलवर्णादि गुरुपादुकामन्त्रान्त चतुर्दश 
संख्यमन्त्रसार्थमुपदिशेत् तन्मन्त्रा यथा | अ आ इ ई इत्यादि षोडश | क का कि की 
इत्यादि १६ ख खा खि खी इत्यादि १६ ग गा गि गी इत्यादि १६ घ घा घि घी इत्यादि १६ ङ 
ङा ङि ङी इत्यादि १६ च चा चि ची इत्यादि १६ छ छा छि छी इत्यादि १६ ज जा जि जी इत्यादि १६ 
झ झा झि झी इत्यादि १६ ञ ञा ञि ञी इत्यादि १६ ट टा टि टी इत्यादि १६ ठ ठा ठि ठी 
इत्यादि १६ ड डा डि डी इत्यादि १६ ढ ढा ढि ढी इत्यादि १६ ण णा णि णी इत्यादि १६ त 
ता ति ती इत्यादि १६ थ था थि ती इत्यादि १६ द दा दि दी इत्यादि १६ ध धा दि धी इत्यादि १६ न 
ना नि नी इत्यादि १६ प पा पि पी इत्यादि १६ फ फा फि फी इत्यादि १६ व वा वि वी इत्यादि १६ 
भ भा भि भी इत्यादि १६ म मा मि मी इत्यादि १६ य या यि यी इत्यादि १६ र रा रि री इत्यादि 
१६ ल ला लि ली इत्यादि १६ व वा वि वी इत्यादि १६ श शा शि शी इत्यादि १६ ष षा षि षी इत्यादि 
१६ स सा सि सी इत्यादि १६ ह हा हि ही इत्यादि १६ ल ला लि ली इत्यादि १६ क्ष क्षा क्षि क्षी इत्यादि 
१६ इत्येकः समुदितोमन्त्रः १ आ का खा गा घा ङा चा छा जा झा ञा टा ठा 
डा ढा णा ता था दा धा ना पा फा बा भा 

प्. २२७अ)

मा या रा ला वा शा षा सा हा ला क्षा इति सदीर्घतत्वपदाभिधेयो द्वितीयोमन्त्रः 
२ इति कामकलाभिधेयस्तृतीयोमन्त्रः ३ इदमक्षरत्रयं कालनित्याघटकं ३ 
नवनाथवर्गाः अ इ उ ऋ ऌ ए ओ अं इति ह्रस्वाष्टकमेकः प्रथमोवर्गः आ ई ऊ ऐ औ अः 
इति द्वितीयः प्रत्येकं पञ्चपञ्चवर्णात्मकाः कचटतपवर्गाः य र ल व शाः 
पञ्चवर्णा अष्टमोवर्गः षसहलक्षाः पञ्चवर्णा नवमोवर्ग इति चतुर्थोमन्त्रः 
४ अ क ख ग घ ङ च छ ज झ ञ ट ठ ड ढ ण त थ द ध न प प व भ म य र 
ल व श ष स ह लक्षाः क्षट्त्रिंशत्तत्वानि पञ्चमोमन्त्रः अ आ इ ई उ ऊ ऋ ॠ ऌ ॡ ए 
ऐ ओ औ अं अः इति षोडशकलाः षष्ठोमन्त्रः अरूपिणी घटिका नित्यापादुकां 
पूजयामीत्यादयस्तत्तद्दिनोदयाक्षरप्रारम्भकाः षष्टिघटिकाक्षरविद्यां 
सप्तमोमन्त्रः अं आं इं ईं मेषापादुकां पूजयामि | उं ऊं ऋं ॠं 
वृषापादुकां पूजयामि | ऌं ॡं एं ऐं मिथुनापादुकां पूजयामि | ओं 
औं कं खं कर्कटापा० गं घं ङं चं सिंहापा० छं जं झं ञं 
कन्यापा० टं ठं डं ढं तुलापा० णं तं थं दं कीटापा० धं नं 
पं फं चापामा० वं भंन् मं यंन् करापा० रं लं वं शं 
कुम्भापा० षं सं हं लं मीनापादुकां पूजयामीति द्वादशराशिमन्त्रा 
अष्टमो मन्त्रः ६ मों अं आं इं ईं उं ऊं ऋं ॠं अर्कायनमः झं री ऌं 
ॡं एं ऐं ओं औं अं अंः सोमायनमः कों कं खं गं घं ङं 
भौमायनमः चों चं छं जं झं ञं वुधायनमः टों टं ढं डं 
ढं णं सौरयेनमः तों तं थं दं 

प्. २२७ब्)

धं नं गुरवे नमः पों पं फं वं भं मं राहवे नमः यों यंन् 
रं लं वं शं शुक्रायनमः षों षं सं हं लं क्षं केतवे नमः इति 
नवग्रहमन्त्राः दशमोमन्तः ऌ ॡ अं क ङ ञ ण न म श ह ख श ह 
शक्तिपादुकां पूजयामि | अ आ एकचटतपयष प्राणशक्तिपा० इ ई ए ख छ ठ थ 
फ रक्षाग्नि शक्तिपा० ऋ ॠ औ घ झ ढ ध भ व सांवुशक्तिपादुकां० उ ऊ औ 
गजडदवललेला शक्तिपादुकां पूजयामीति भूतमन्त्रैकादशतमोमन्त्रः आ इ ई उ 
ऊ ऋ ॠ ऌ ॡ ए ऐ ओ औ अं अः क ख ग घ ङ च छ ज झ ञ ट ठ ड ढ ण त थ द 
ध न प फ व भ म य र ल व श ष सहलक्षेत्येवं स्वरूपा 
एकपञ्चाशद्वर्णलणामातृका द्वादशोमन्त्रः मायावीज ऽस्रीवीजे 
सर्वावरणमन्त्रमौलिभूते त्रयोदशो मन्त्रः ओं ह्रीं हंसः सोहं 
स्वाहेत्यष्टाक्षर आत्ममन्त्रमौंलिभूतवीजद्वयस्य 
पृथगुपदेशाच्चतुर्दशचतुर्दशाक्षरकाः 
स्वनाथविद्योपक्रमकानवनाथविद्याश्च 
नवाधिकारपदवोध्याश्चतुर्दशोमन्त्रः इति || इत्थं लब्ध प्रकृतोपयुक्त 
सकलविद्यः साधकस्त्रिवारं नाथस्तोत्रं पठन् स्त्रिवारं प्रणम्यः त्रिवारं 
पादयोः पुष्पाञ्जलिं दद्यात् | ततो गुहः प्रकाशानन्दनाथादिरूपः 
स्वानन्तरनाथनामविमर्शानन्दनाथोसीत्यादिरीत्यादत्वा | दीक्षादिनस्य 
उदयघटिकाक्षरप्रथमाक्षरकमनन्तादिनामापि द्वितीयं तस्मै दद्यात् | 
स्वपित्रादिदत्तप्रसिद्धनामसहिताभ्यामेताभ्यां 

प्. २२८अ)

नामभ्यां च स्वस्योल्लेखो गुरुपूजायां सङ्कल्पवाक्ये गुरोस्तुति सङ्कल्पवाक्ये 
काव्यग्रन्थननिर्माणेपिचानुसरणीयः तेन गुरुपरपराप्रसिद्धिः 
दीक्षादिनप्रसिश्च भवति | ततः कलशाधारभूतं श्रीचक्रं संमार्ज्य 
ब्राह्मणां सुवासिनींश्च भोजनभूषणवसनादिना सन्तोष्य | 
सर्वावस्थासुगुर्वायत्रस्तिष्ठेत् | ततो नित्यनैमित्तिककाम्यप्रकारानुपदिशेत् | 
तद्दिनमारभ्यो यदिष्टनित्यक्रममनुदिनमनुतिष्ठेत् | 
षट्त्रिंशद्दिनात्मकमासमभिव्याप्योक्तनित्यक्रमविच्छेदे | स्वनाथद्वारा 
स्वनाथनाथद्वारा वा नाथपुत्र नाथाग्रजनाथानुजः 
स्वाग्रजद्वारास्वयमेववा पूर्णाभिषेकमुक्तरीतिकं पुनरात्मनः सम्पाद्यः 
श्रीचक्रोपरिस्थित्वा मूलविद्याम् सहस्रवारं जप्त्वा | पुनस्तदारभ्यनैरन्तर्येण 
स्वनाथोपदिष्टनित्यक्रममुपतिष्ठेदिति || 

तदयं सकलदीक्षार्थसङ्ग्रहः ||

दशम्यां पञ्चकूटादिनित्याविद्यांपरीक्षितुम् | 
शिष्टायविधिनादद्याच्चतुर्दश्यां तिथौ गुहः || १ || 

विद्यां तु ज्वालामालिन्याः वेधार्थं देशिकोदिशेत् | 
ततः साधित तद्विद्योवेधयोग्यो भवेन्नरः || २ || 

श्रीचक्रं सम्यगुद्धृत्य त्रिहस्तोन्मितभूतले | 
पूर्वदीक्षात्वेक कुम्भे मङ्गलां स्वीयशक्तिभि || ३ || 

सहाभ्यर्च्यो द्वासनान्तेश्रीविद्यामपिशक्तिभिः | 
अभ्यच्यतद्द्वितीयेह्निप्रोक्तकालेभिषिञ्च्य च || ४ || 

करशुद्धिमयं पूर्वमासनानामनूनथः | 
षडङ्गमन्त्रांस्तत्पश्चाद्वाग्देव्यष्टकमन्त्रकान् || ५ || 

उपदिश्य महाविद्यां ततस्तूपदिशेत् स्वयम् || 
मलापकर्षकोह्येषनुपदेश इहादिमः || ६ ||

प्. २२८ब्)

नवहस्तोन्मानचक्रे प्रत्यावरणभूमिकम् |
भूयत्र्युस्त्रेषुतन्मानकुम्भान्संस्थाप्य शक्तिभिः || ७ || 

मङ्गलां तेषु सम्पूज्य तच्चक्रध्यानपूर्वकम् | 
आत्मन्युद्वास्यतां पश्चान्मध्यश्रीचक्रचिन्तनम् || ८ || 

कृत्वा श्रीचक्रमध्यस्थविन्दौ सम्पूज्ययलतः | 
प्रधानदेवतां सूर्योपंचारैः पाद्यमुख्यकैः || ९ ||

तिथिसंख्यस्वस्वशक्तिसहिता अणिमादिकाः |
प्रत्येकं कलशेभ्यर्च्यागन्धाद्यैः पञ्चभिस्तुतैः || १० ||

अ आ ई प्रभृतीनां तु शक्तीनां नावृतिः पुनः |
ततोणिमादेरग्राग्रकुम्भादिक्रमयोगतः || ११ ||

आवृतीनां घटैः स्वस्वाधिन्तशक्त्यणुभिः पृथक् |
अभिषिच्यां ततः सर्वमध्यस्थकलशाम्वुना || १२ ||

विद्याभिः पञ्चदशकनित्यानामभिषेकतः |
पश्चात्प्रधानयाषिञ्चेत्पल्लवैः फलपक्वरम् || १३ ||

पल्लवैरास्तृते मूर्द्ध्नि किञ्चिच्छिष्टाखिलाम्वुतः |
स्नापयेन्मातृकाचक्रमध्यस्थं निजशिष्यकम् || १४ ||

वाराहीमन्त्रसद्दीक्षाविधिनोपदिशेत्तुतः |
वेधविद्याचक्रसंस्थं वधयेत् तु ततो गुरुः || १५ ||

विध्वाश्रीचक्रगंशिष्यं कृतार्चातोष्वणक्रियम् |
पूर्णादिषुजनेर्वारतिथिभान्यतमादिषु || १६ ||

कार्यः प्रधानविद्याया उपदेशो द्वितीयकः |
प्रतिपदाद्येषु तिथिषु क्रमेण हि ततो गुरुः || १७ ||

कामेश्वर्यादि चित्रान्ताविद्यास्तत्तद्विधानतः | 
पूर्णान्तमुपदिश्याथ कुरुकुल्लां यथाविधि || १८ ||

दिशेदित्युपदेशोयं द्वितीय परिकीर्तितः |
गुरुमन्त्रात्मतत्वानामैक्यभावनतो नृणाम् || १९ ||

इतो नादीस्वीयं जन्मापातदुर्वासनाक्षयः |
भवतीति भवत्योषः सदावश्यकतामितः || २० ||

प्. २२९अ)

एषा पूर्णाभिषेकस्तु त्रिविधः प्रथमेत्विह |
कुम्भाः षड्त्रीषुभू १५३९माना. मध्यमेषणवो ९६न्मिताः || २१ ||

चरमेत्वेक एवासौ सर्वत्रापि च मङ्गला |
सप्तावरणपक्षेणपूज्याद्येह्यणिमादिका || २२ ||

मुख्यशक्तिर्यत्र पूज्यातत्कुम्भेष्वेवमङ्गला |
साङ्गाः पूज्याः शक्तिकुम्भेदेयाः कुम्भोदविन्दवः || २३ ||

उत्तमे मध्यमे स्वस्वशक्तियुक्ताणिमादियुक् |
प्रधानदेवता कुम्भे चरमेतु घटोपरि || २४ ||

पूर्ववन्मण्डलार्चान्नेमध्येदेवीऽणिमादिकाः |
स्वस्वस्थाने चक्र एव कलशाधो विनिर्मिते || २५ ||

पूजामुख्यस्थानलाभे चिन्तनं निष्प्रमाणकम् |
पूर्वपक्षद्वयेनन्यगत्यैवं कुम्भसंक्रमात् || २६ ||

सर्वेष्वपि पक्षेषु स्वस्वावरणसंयुताः |
अणिमाद्याः पूजनीया. स्थाने ध्येये स्फुटे क्रमात् || २७ ||

यत्र पक्षे हि पापास्यात्कलशानांमितिर्ध्रुवा | 
विभज्यखारीमानांवुतेषुदेयं समासतः || २८ ||

अभिषेकं तु पूर्वोक्त पक्षयोः सकला अपि |
शक्तिमन्त्रायोजनीयारसाग्नीषुकवो १५३६ बुधैः || २९ ||

ररमेत्वणिमादीनां शक्तीनामणिमान हि |
योज्या वचनतः किं त्वणिमा प्रभृति मन्त्रतः || ३० ||

अभिषेकोत्तरं पञ्चदशनित्यानुभिस्ततः |
प्रधानविद्ययासेक इति पूर्णाभिषेचनम् || ३१ ||

एकत्रिंशद्दिनैः पूर्वं पञ्चभिस्तैर्द्वितीयकम् |
द्वाभ्यां दिनाभ्यां चरमं कालनियाभिरर्चनम् || ३२ ||

अभिमन्त्रणकं वापि पक्षेषु त्रिष्वपि स्मृतम् |
तृतीय उपदेशोथललितात्मैक्यसिद्धिदः || ३३ ||

प्. २२९ब्)

ततस्तु दिननित्यादिनाथान्नानुचराः क्रमात् |
उपदेश्या अधोनित्यकाम्यादिक्रमशिक्षणम् || ३४ ||

आचारशिक्षणं कार्यं प्रायश्चित्तविधेश्च तत् |
भूनेत्रविद्यादीक्षाणामुपक्रमविधेः पुरा || ३५ ||

गुरूणांवरणं कार्यं योगिनीनां च योगिनाम् |
ऊर्मिकावस्त्रवर्णादिभूषणैरर्चनोत्तरम् || ३६ ||

समाप्तौ दक्षिणादानं गुर्वादिभ्योविरच्यतु |
विप्रभोजन**(?)स्यादिता कर्म समापयेत् || ३७ ||

एकविंशति कर्माणि पृथगेवनचैककम् |
तेनोत्तराङ्गपूर्वाङ्गकर्माणिस्युः पृथक् पृथक् || ३८ ||

इति ||

इति पूर्वाङ्गोत्तराङ्गसहितषोडशनित्याविधिः |

अथ प्रधानविद्यासाधनविधिः || वसन्तग्रीष्मेवामुख्येत्यावश्यकेगौणेपि 
पूर्णिमातिथिमारभ्योत्तरपूर्णिमापर्यन्तं यदा तिथिवृद्ध्या 
द्वात्रिंशत्सावनदिनानि भवन्ति | तदा सुगन्धिसलिलैःकृतस्नानो 
रक्ताम्वरद्वयरक्तचन्दनप्रवालादि मालाभूषितः 
कपुरवासितमुखस्ताम्वूलरागाहणदन्तोष्टमुखः 
साधकोगरदसिन्दूरलाक्षागैरिकान्यतमरञ्जिते गुर्वादि धूपिते दीपमालोद्दीपिते 
वितानादि समलङ्कृतेमण्डपेथवा शक्तिदूरगतमपि गुरुं वस्त्रालङ्कार 
दक्षिणादिभिः परितोष्य | तत्सङ्गमासम्भवे तत्स्थानीयं तत्पुत्रकलत्रादिकं 
सन्तोष्य | स्वनित्यनैमित्तिककर्मणोरन्तेः प्रातर्मध्याह्नसायमात्मके कालेत्रये 
प्रत्येकं नित्यपूजायाः कदलीफलगुडशर्करादुग्धपायसरूपद्रव्य 

प्. २३०अ)

पञ्चकरूपनियतनैवेद्यकर्पूरनियमितनीराजनकायाः प्रान्ते 
सहस्रसंख्ययानित्यजपं कृत्वा | तदन्तं प्रतिसन्ध्यं 
मौनपूर्वकमेकचत्वारिंशदुत्तरक सहस्रसंख्यया सायंपूजान्ते च 
त्रिचत्वारिंशदुत्तरैक सहस्रसंख्याअ षडङ्गन्यासवर्णन्यास व्यापकन्यास 
संपुटितं मूलमन्त्रं प्रजप्य | तदभेदभावनात्मकं निवेदनं च कृत्वा | 
जपदशांशेन नित्यहोमोक्तविधिनाहोमंजपदशांशत एव स 
कर्पूरजलैस्तर्पणं चानुष्ठेत् | एवमेव द्वात्रिंशद्दिनपर्यन्तं 
प्रतिदिनमनुष्ठेयं | एवं सति प्रत्यहं पञ्चविशत्युत्तरैकशताधिक 
त्रिसहस्रसंख्यरूपया समसंख्यया पुरश्चरणं लक्षसंख्यं पूर्णिमादि 
पूर्णिमान्तमासमप्यनिर्वहति प्रतिदिनं गुरोस्तत्स्थानीयस्य वा 
पूजनमनुष्ठेयं प्रतिदिनमेव च वहुत्वसंख्याविशिष्टान् श्रीविद्याभक्तान् 
विप्रान्मधुरप्रायैरन्नैर्भोजयेदिति | इत्थं कृते 
पूर्वपूर्णिमादितदुत्तरपूर्णिमान्तद्वात्रिंशद्दिनेषु एकलक्षपूर्तिः एवमेव 
एकविंशति द्वात्रिंशत्सावनदिनघटितमासैरेकविंशति लक्षपूर्तिः चतुरशीति 
तादृशमासैश्च 
प्रस्तुतयुगप्राप्तचतुरशीतिलक्षरूपप्रधानविद्यासाधनसंख्यापूर्तिर्भवति | 
नचेदं संभवदुक्तिकसप्तवर्षावधिनैरन्तर्येणानुष्ठानस्याशक्त्यत्वात् | 
तत्रापि द्वात्रिंशत्सावनदिनकपूर्णिमामासस्यनैरन्तर्येणदौर्लभ्यमेव | 
त्वन्मतेपि पूर्णिमोपक्रमकपूर्णिमासंपूर्तिकपुरश्चरणानां 
नैरन्तर्यंवाधितमेव |

प्. २३०ब्)

पूर्वपुरश्चरणविषयोयं तिथिनियम इति चेत् | तुल्यं ममापि न च 
तन्त्रान्तरोपात्तमध्याह्नान्तकालस्येवसंख्याया अपि वाधेकोदोष इति वाच्यं | 
मूलतः पञ्चविंशत्युत्तरविंशताधिक त्रिसहस्रसंख्यया एवापातत्वात् | 
तत्कथं साधनं निर्वहेदिति तु माशं किष्ठाः चतुरशीति 
ब्राह्मणद्वारावरणदक्षिणाभ्यां साधनसंभवात् | धनविकलानामपि 
मन्त्रासाधनप्रकाराः काम्यकमलातः स्फुटी भविष्यति | 
ऋतुकालावच्छिन्नस्वस्त्रीसम्बन्धिसकृद्गमनातिरिक्तगमनमत्रकर्मणि 
विघ्नकारकं नास्तिकैः सहसंलापः परक्षेत्र परगृह परंधनादि स्पृहा 
स्त्रीषुरोषः प्रहारोनिन्दावासाधनकर्तुः प्रतिसिद्धाः 
स्वप्नेगजप्रासादाद्यारोहणनौकायावनिताभिः सहमिलनं राजदर्शनं 
स्त्रीदर्शनं नृत्यगीताद्युत्सवदर्शनमित्यादिकमानुकूल्यज्ञापकं | 
कृत्सुवर्णैर्भटैः सहस्वप्रेप्रहारः स्नेहलापनं परस्त्रीसम्भोगः इन्द्रियच्युतिः 
राष्ट्रक्षोभः वह्निवायुजननोबन्धूनां नाशः वन्धूनां व्याधिसम्बन्धः 
गुरुविषयकोपेक्षावुद्धिः साधनोपयुक्तद्रव्याणामलाभ इत्यादिकं 
प्रातिकूल्यज्ञापकं | हविष्याशनं फलमूलाहारोदुग्धमात्राहारो वा 
साधयितुः दिनस्पाष्टमेभागेहुतशिष्टस्य देवतायै निवेदितस्य सकृद्भोजनमिति || इति 
साधनप्रस्तावः || 

प्. २३१अ)

एष च जपः कूर्मचक्रशुद्धदेश एव कर्तव्यः तत्प्रकारो यथा | 
पूर्वपश्चिमायताभिर्दक्षिणोत्तरायताभिश्च समान्तरालाभिः 
परस्परसंलग्नाभिश्चतसृभिरेखाभिः पूजादिमण्डलं नवधा विभज्य | तत्र 
पूर्वकोष्ठेककारं मध्ये खादिचतुष्कं पूर्वादिदिक्षु लिखित्वा | आग्नेय 

काम्यकर्मकमला 

श्रीविद्यापद्धतिरूपा 

श्रीपण्डितवरप्रेमनिधिविरचिता 



कमलानाम्नी त्रिपुरसुन्दरीपद्धति 

प्. १अ)

ओं श्रीगणेशाय नमः || 

यदीयार्चाचर्चा न चतुरजनेनापि रचिता महाग्रन्थव्याख्या रचनचतुरत्वं 
वितनुते | 
असौ को पि श्रीमानघटितनिजेष्टार्थघटनः कायावाचास्तव्यो भवतु नितरां 
हैहयपतिः ||| 

राजराजचरणाब्जभक्तितस्तन्त्रराजमतमेव सर्वतः | 
सावलम्ब्य निजसद्गुरूक्तितः काम्यकर्मकमलां वितन्यते || 

यथा हि नित्यकर्मनिरतानामेव नैमित्तिककर्मस्वाधिकृतिस्तथैव 
नैमित्तिककर्मनिरतानां काम्यकर्मस्वधिकारः | एवं सिद्धमन्त्राणामेव 
काम्येष्वधिकारः | एकस्यापि मन्त्रस्य सिद्धतरत्वे असाधिता अपरेपि सिद्धा भवन्तीति 
तैरपि काम्यकर्माभ्युपेयमेव | सम्यक् सिद्धमन्त्रक आचार्यो सिद्धमन्त्रकस्यापि 
यजमानस्यभीष्टं साधयेत् | यजमानोपि सिद्धतरमन्त्रकः स्वस्या 
सामर्थ्यदशायामसिद्धमन्त्रकव्राह्मणद्वाराप्रयोगमनुसरेत् | आचार्य 
यजमानयोर्द्वयोरपि सिद्धमन्त्रकतायां तु निर्विवादं ततः प्रयोगसिद्धिः || इति 
काम्यकर्माधिकारिनिर्णयः || काम्यकर्माणि षट् | रक्षा | शान्ति | जय | लाभ 
निग्रह | निधन भेदात् | रक्षानाम चौरव्याघ्रादि संभाव्य भयस्य जनान्तरे 
प्रसिद्धस्य स्वस्मिन्नुत्तरोत्तरमत्यन्ता भावानुवृत्तिः | शान्तिर्नाम उत्पन्नरोग 
कृत्याद्युपद्रवध्वंसः | जयोनाम वैरिविषयकः 
स्वकर्तव्यत्वेनावधारितोयोर्थस्तदुपधायको व्यापारः | यत्र शत्रुर्मारणीं 

प्. १ब्)

यः शत्रुर्वद्धापुर-आनेय इत्यादिकं राज्ञोभिप्रेतं तत्र शत्रुपलायनादिना 
राजायं जयीजात इति व्यवहारस्तु लोकानां राजाभिप्रायमविदुषां गौण एव | अत 
एव तादृशस्थले अहं जयीति स्वात्मानं मन्यते राजा | लाभऽऽच स्वस्व **(?)ववति 
वस्तुनि स्वस्वत्वोद्भवनानुकूलो व्यापारः स च पुत्रदासादेरुत्पत्तिरूपः कलत्र 
धनादेः स्वीकाररूपः अरण्यकुशकाष्ठादेः परस्वत्वा भाववतोपि स्वस्वत्वा 
भाववत्वमित्यतः परस्वेस्वस्वत्वोत्पत्यनुकूलो व्यापार इति विहाय तथोक्तम् | निग्रह 
स्त्रिविधः स्तम्भनोच्चाटन द्वेषण भेदात् | राजादेः क्रोधोद्योगगत्यादीनां 
प्रतिरोधनानुकूलो व्यापारः स्तम्भनम् | एकत्र चिरकालं स्थिति विरहानुकूलो 
व्यापारस्तूच्चाटनम् | परस्परं प्रीतिमापन्नानामुदासीनानां वा द्वेष 
**(?)सानुकूलो व्यापारोद्वेषणम् | अदृष्टाद्वारकमरणोद्देश्पकभरणोपधायक 
व्यापारो मरणं तदेव निधनपदेनाप्यभिधीयते | राजपत्यादेः 
स्वायत्तीकरणं तत्रान्तरे वश्यपदेनाभिहितं जय एव | अत एतराजानेनजितः 
स्त्रियाऽयंजित इति तत्र तत्र पुंसि व्यवहारः प्रामाणिकानाम् | मोहनमपि जय एव | 
आकर्षणमपिवश्यत्वाज्जय एव लाभ विशेषो वा | मृत्युञ्जयादि प्रयोगश्च 
रक्षायां शान्तौ वान्तर्भवति | परचक्रवारणमपि स्तम्भनरूपं निग्रह 
एवान्तर्भवति || इति काम्यकर्मविभागस्वरूपयोर्निरूपणम् ||

प्. २अ)

रक्षादीनां प्रत्येकं सप्तविधाः प्रयोगाः 
पूजाहोमतर्पणध्यानयोगपुञ्जलीक्रिया यन्त्रभेदात् | रक्षाकर्मणि 
भूमिमण्डलम् | शान्तौ जलमण्डलम् | जयेवह्निमण्डलम् | लाभे वायुमण्डलम् | 
निग्रह निधनयोर्व्योममण्डलम् | एतेषामेव भूतानां वर्णा एतेषु कर्मसु यत्र 
***(?)दावुपादेयाः | रक्षायै पीतानि गन्धाक्षत पुष्पमालावस्त्रभूषणादीनि | 
शान्तौ श्वेतानितानि | जयेरक्तानितानि | लाभनिग्रहनिधनेषु कृष्णवर्णानितानि 
सर्वाणि | चैत्रवैशाखयोर्मुख्योवसन्तः त्रिंशदादि घटिकामानकस्य दिनस्य 
पञ्चपञ्चघटिका क्रमात् षट्पञ्चकानि परिकल्प तत्र क्रमाद्वसन्ताद्या ऋतवः 
षट् दिवा भवन्ति | रात्रावपि त्रिंशद्घटिकाममाणायां 
पञ्चपञ्चघटिकाक्रमेणदिवावद्वसन्ताद्याऋतवः षट्ंतेचामी ऋतवो गौणाः | 
तथा च चैत्रादिमासद्वयेदिनस्य प्राथमिकघटिकापक्षे रात्रेरपि 
प्राथमिकघटिका पञ्चके वसन्तऋतुः तत्र रक्षाकरणीया | ज्येष्ठादि 
मासद्वयेदिनस्यरात्रेश्चद्वितीयपञ्चके ग्रीष्मऋतुः तत्र शान्तिकर्मानुष्ठातव्यम् 
| श्रावणादि मासद्वयेदिनस्यरात्रेश्चतृतीयपञ्चके वर्षाऋतुः | तत्र जयोनुष्ठेयः 
आश्विनादि मासद्वयेदिनस्यरात्रेश्च चतुर्थे पञ्चकेशरदृतुः | तत्र 
लाभकर्मानुष्ठातव्यम् | मार्गशीर्षादि मासद्वयेदिनस्यरात्रेश्च 
पञ्चमेपञ्चके हेमन्तऋतुः तत्र निग्रहारव्यं त्रिविधमपि कर्मानुष्ठातव्यम् | 
माघमासादि द्वयेदिनस्य रात्रेश्च षष्ठेपञ्चके शिशिरऋतुः | तत्र 
निधनकर्माऽनुष्ठेयम् 

प्. २ब्)

मुख्यालाभेपिकाम्यकरणेत्यावश्यकेगौणर्त्तावप्ये तत्कार्यं रक्षाशान्ति 
जयलाभाख्येषु चतुर्षु 
कर्मसुपूर्योत्तरेशानीन्यतमदिश्यागाभिमुख्यमनुसर्त्तव्यम् | तत्रापि रोगशान्तौ 
आग्नेयविदिगाभिमुख्यम् | उच्चाटे वायव्यविदिगाभिमुख्यम् | विद्वेषे 
नैरृत्यविदिगभिमुख्यम् | अन्यत्र निग्रहकर्मणि पश्चिमदिगाभि मुख्यम् | 
मारणकर्मणिनिधनकर्मापर्याये दक्षिणदिगाभिमुख्यम् | इति 
काम्यकर्मप्रयोगविभागादिनिर्णयः || प्रयोगोयत्तिथिवारनक्षत्रे स्वावभ्यशूते 
तत्रत्स्वामिनामपि पूजातत्तत्प्रयोगाणामादिभागेऽनुष्ठेया तत्र तिथिस्वामिनो 
यथा प्रतिपदोषन्हिः द्वितीयाया अश्विनौ तृतीयाया उमा चतुर्थ्या विघ्नः | 
पञ्चम्या भुजङ्गमाः षष्ट्यां षण्मुखः सप्तम्पारविः अष्ठम्यामातरः 
नवम्या दुर्गादशम्यादिशः | एकादश्याधनदः द्वादश्याः केशवः | 
त्रयोदश्याः यमः चतुर्दश्याहरः अमावाश्यापौर्णमास्ययोः शशीस्वामी | अत्र 
ह्रींश्रींवह्नये नमः इत्यादिभिर्मायावीजश्रींवीजपूर्वकैश्चतुर्थीनमोन्तमन्त्रैः 
पूंरूपदेवतानां पूजानुष्ठेद्या | ह्रींश्रींदस्नाभ्यां नमः इति 
चोभयदैवत्यकस्थले प्रयोगः | ह्रींश्रींउमा**(?)कां पूजयामि | 
ह्रींश्रींमातृकापादुकां पूजयामित्यादयश्चमन्त्राः | स्त्रीदेवतानां 
पूजास्ववधेयाः नामानिचैतत्तन्त्रोक्तान्येवनयथेच्छम् | 

प्. ३अ)

वारेशा यथा | शिवोरविश्चरविवारस्य स्वामिनौ अम्बिकाचन्द्रौ सोमवारस्य कुमार 
आरश्च भौमस्य | विधिर्ज्ञश्च बुधस्य | विष्णुर्गुरुश्च गुरुवारस्य रमासितश्च 
शुक्रस्य | कुबेरशौरिश्च शनिवारस्य स्वामिनौ | अत्रापि वीजद्वययोजनं 
सामान्यप्राप्तं न तु सप्ताक्षरी योगोविशेषप्राप्तः | तथा च ह्रीं श्रीं शिवाय 
नमः | ह्रीं श्रीं रवये नमः इति शिवरविवारदेवतयोः ह्रींश्रीं अम्बिकापादुकां 
पूजयामि | ह्रींश्रींचन्द्रायनमः इति अम्बिकाचन्द्रवारदेवतयोः पुंस्त्रीभेदेन 
पूजामन्त्राः एवमग्रेपि मन्त्रवारेशपूजायामनुसन्धेयाः | नक्षत्रेशा यथा 
अश्विन्या अश्विनौ | भरण्यायमः कृत्तिकाया वह्निः रोहिण्याधाता 
मृगशीर्षस्यचन्द्रः आर्द्रायाः शिवः पुनर्वसोरदितिः पुष्पस्य गुरुः अश्लेषायाः 
सर्पाः | मघायाः पितरः | पूर्वफल्गुन्या अर्यमा उत्तरफल्गुन्भाभग. 
हस्तस्यदिनकृत् | चित्रायास्त्वष्टा स्वात्यामरुतः विशाखाया इन्द्राग्नी 
अनुराधायामित्रः ज्येष्ठाया इन्द्रः मूलस्य निरृतिः पूर्वाषाढायास्तोयम् | 
उत्तराषाढाया विश्वेदेवाः श्रवणस्य हरिः 
धनिष्ठायावसवशतभिषायावरुणः पूर्वभद्रपदाया एकपदोःजष्टं 
उत्तरभद्रपदाया अहिर्बुध्न्यः रेवत्याः पूषास्वामी | अत्रापि ह्रींश्रींअश्विभ्यां 
नमः ह्रींश्रींयमायनमः ह्रींश्रींइन्द्राग्नीभ्यां नमः 
इत्यादयोमन्त्रास्तत्तन्नक्षत्रस्वामिपूजायामनुसन्धेयाः एवं 
दिनयपूजाप्यावश्यकीसाचानेकविधा |

प्. ३ब्)

दिननित्याप्रस्तुतप्रयोगदिनेयानित्याकालनित्याविद्यास्वन्नर्भूतायुगादितोहर्गणन-
यावामाप्यते सोपादेयाः अथवा अकारादेरुदयदिने अ आ ई अकाई अखाई अगाई इत्यादि 
अहाई अक्षाई अक्षाई इत्यन्त षट्त्रिंशद्देवताः पूजनीया इति 
प्रकृतप्रयोगदिनोदयाक्षरमारभ्यषट्त्रिंशद्देवताः पूज्यत्त्वेन पर्यवह्मन्ति | 
अथवा उदयाक्षर प्रथमकाप्रथमतत्त्वार्णाश्लिष्टमुखवर्णद्वितीयाक्षरयतः 
चतुर्थस्वरतृतीयवर्णका अक्षरैर्तविद्यादिननित्यापदेनोच्यते 
सैकैवेचविद्यापूजनीयेति | किं वा तत्तिथिप्राप्तकामेश्वरी प्रभृति नित्यैव 
दिननित्यापदार्थः अत्र ह्रींश्रीं अ आ ई दिननित्यापादुकां 
पूजयामीत्यादयस्तत्पूजामन्त्रा अवसेयाः || इति तिथिवार 
नक्षत्रस्वामिदिननित्यापूजा निरूपणम् || एवं काम्यकर्मसुधात्वीशानां 
सशक्तिकानां पूजाप्यावश्यकी | तत्प्रकारो यथा हस्तमात्रं वृत्तं कृत्वा 
षट्कोणं तत्र विधाय तस्य मध्ये षट्कोणेषु चेति सप्तस्थानेषु एकैकं 
षट्कोणंविधाय सप्तषट्कोणकमेकंचक्रं निष्पाद्य | मध्यस्थित 
षट्कोणकर्णिकायां नित्यानित्यां तद्विद्ययाभ्यर्च्य | ईशानपूर्ववह्निरक्षो 
वरुणवायव्यदिक्षुडाकिनीराकिनीलाकिनीकाकिनीसाकिनीहाकिनीः षट्शक्तीः 
संपूज्य | 

प्. ४अ)

अग्रभागस्य षट्कोणे मध्ये साकिनीमभ्यर्च्य | तदग्रादि प्रादक्षिण्येन 
जंह्रींश्रींअशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींइशक्तिपादुकां पूजयामि | 
ह्रींश्रींउशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींअशक्तिपादुकां पूजयामि | 
ह्रींश्रींअःशक्तिपादुकां पूजयामीति | ह्रींश्रींकशक्तिपादुकां पूजयामीति 
मन्त्रैर्वशक्तिषट्कं संपूज्य वायव्यंशि षट्कोणे कर्णिकायां 
हाकिनीमभ्यर्च्य | अग्रक्णादि प्रादक्षिण्येन ह्रींश्रींखशक्तिपादुकां पूजयामि | 
ह्रींश्रींगशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींघशक्तिपादुकां पूजयामि | 
ह्रींश्रींङशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींचशक्तिपादुकां पूजयामि | 
ह्रींश्रींछशक्तिपादुकां पूजयामीति मन्त्रैर्वर्णशक्तिषट्कं संपूज्य | 
ईशाने षट्कोणकर्णिकायां डाकिनीं संपूज्य | तदग्रादि प्रादक्षिण्येन 
ह्रींश्रींजशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींझशक्तिपादुकां पूजयामि | 
ह्रींश्रींञशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींटशक्तिपादुकां पूजयामि | 
ह्रींश्रींठशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींडशक्तिपादुकां पूजयामीति 
मन्त्रैर्वर्णशक्तिषट्कं पूजयित्वा | पूर्वषट्कोणकर्णिकायां राकिनीं सम्पूज्य 
| तदग्रादि प्रादक्षिण्येन ह्रींश्रींढशक्तिपादुकां पूजयामि | 
ह्रींश्रींणशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींतशक्तिपादुकां पूजयामि | 
ह्रींश्रींथशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींदशक्तिपादुकां पूजयामि | 
ह्रींश्रींधशक्तिपादुकां पूजयामिति विद्यामिवर्णशक्तिषट्कं संपूज्य | आग्नेय 
षट्कोणकर्णिकायां लाकिनीं संपूज्य तदग्रादि प्रादक्षिण्येन ह्रींश्रीं न 
शक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रींश्रींपशक्तिपादुकां पूजयामि | 

प्. ५अ)

ब्लन्क् पगे 

प्. ५ब्)

हस्तदैर्घ्यविस्तारंकं सूत्रचतुष्टयं सूत्रचतुष्टयमास्फाल्यनवकोष्ठकं 
चक्रं संपाद्य | नवस्वपिकोष्ठेषु प्रत्येकं परितो गतरेखा चतुष्क 
स्पृष्टास्पृष्टिकयावृत्तमेकं विधाय | तस्याप्यन्तं समान्तरालं 
वृत्तद्वयमपरंविधाय | सभूयवृत्तत्रयेणविथीद्वयं निष्पाद्य | 
सर्वमध्यस्थवृत्तकर्णिकायामपि 

प्. ६अ)

समान्तरालकपूर्वपश्चिमायतदक्षिणोत्तरायतद्विद्विरेखाकरेणेन न*(?) 
कोष्ठकं चक्रमपरं निष्पाद्य | 
एतयैवदिशापूर्वाद्यष्टदिगाचाष्टकोष्टान्यपि प्रत्येकं 
द्विद्विविथीमध्यनवकोष्ठकचक्रयुक्तानिविधायनवानामपि ग्रहाणां पूजा 
चक्रमुद्व्रतं भवति | तत्र सर्वमध्यस्थकोष्ठ नवकचक्रस्यमध्यस्थकोष्ठे 
प्रणवं लिखित्वा तदन्तः साध्यसाधकादिनामलिखित्वा | 
तद्वहिर्गतेशानादिकोष्ठाष्टके अकारादि दीर्घनासान्तस्वराष्टकं 
क्रमादेकशोलिखित्वा ताद्वहिरन्तर्गतवीथ्यां सूर्याक्षरंमकारं 
षोडशस्वविन्द्वो संबन्धेन मं मां मिं मीं मुं मूं मृं मॄं मॢं 
मॣं में मैं मों मौं मं मंः इत्येवं रूपतामपन्नं परितो लिखित्वा | 
तद्वहिवीथ्यां सविन्दुं मातृकां लिखेदिति सूर्यस्य पूजाचक्रं संपादितं 
भवति | तत्र मेषराशिगते सूर्ये | ओं अं आं इं ईं उं ऊं ऋं ॠं धात्रे नमः 
इति मन्त्रेण गन्धादिभिः सूर्यमर्चयेत् | वृषस्थे अं आं इं ईं उं ऊं ऋं ॠं 
अर्यम्णे नमः इति मन्त्रः मिथुनस्थे ओं अं आं इं ईं उं ऊं ऋं ॠं मित्राय 
नमः | इति मन्त्रः | कर्कस्थे ओं अं आं इं ईं उं ऊं ऋं ॠं वरुणाय नमः इति 
मन्त्रः | सिंहस्थे | ओं अं आं इं ईं उं ऊं ऋं ॠं *****(?) कन्यागते | ओं अं 
आं इ. ईं उं ऊं ऋं ॠं भगाय नमः इति मन्त्रः | तुलास्थे ओं अं आं इं ईं उं 
ऊं ऋं ॠं विवस्वते नमः इति मन्त्रः | वृश्चिकस्थे ओं अं आं इं ईं उं ऊं 
ऋं ॠं इन्द्राय नमः इति मन्त्रः | धनुस्थे ओं अं आं इं ईं उं ऊं ऋं ॠं 
पूष्णे नमः | इति मन्त्रः |

प्. ६ब्)

मकरस्थे ओं अं आं इं ईं उं ऊं ऋं ॠं पर्जन्याय नमः इति मन्त्रः | 
कुम्भस्थे ओं अं आं इं ईं उं ऊं ऋं ॠं त्वष्टे नमः इति मन्त्रः | मीनस्थे | ओं 
अं आं इं ईं उं ऊं ऋं ॠं विष्णवे नमः इति मन्त्रः || पूर्वदिगातचक्रे 
मध्ये झरंई इति वीजं लिखित्वा तदन्तः साध्यसाधकादिनामलिखित्वा | 
तद्वहिर्गताष्टकोष्ठेषु ईशानादि ऌं ॡं एं ऐं ओं औं अं अंः इति 
स्वराष्टकमुपालिख्य | तद्वहिर्गतवीथ्यां झं झां झिं झीं झुं झूं झें 
झैं झों झौं झृं झॄं जॢं झॣं झं झः इति षोडशस्वरसंवद्ध 
झकारं लिखित्वा | ततोपि वहिर्गतवीथ्यां प्रत्यक्षरं सविन्दुमातृकां लिखित्वा | 
चन्द्रमण्डलं संपाद्य | झर ईं ऌं ॡं एं ऐं ओं औं अं अंः ज्ञों 
सोमाय नमः इति पञ्चदशाक्षरमंत्रेणचन्द्रं गन्धादिभिरुपचारैः पूजयेत् || 
आग्नेयविदिगातचक्रे मध्यभागे प्रणवं प्रणवं लिखित्वा तदन्तः ककारं 
लिखित्वा तस्याप्यन्तः साध्यसाधकादिनाम लिखित्वा | वहिर्गताष्टकोष्ठेषु 
ईशानादिकं खं गं घं ङं | भौमावेत्यक्षराष्टकं लिखित्वा 
तद्वहिर्वीथ्यां कं कां किं कीं कुं कूं कृं कॄं कॢं कॣं कें कैं कों 
कौं कं कंः इति षोडशस्वरसंवद्धं ककारं सृष्ट्यपरपर्यायंकिलिखित्वा 
ततोपि वहिः सविन्दुमातृकां लिखित्वा भौमपूजा मण्डलं सपाद्य | तत्र ओं कं 
खं गं घं ङं भौमायनमः इत्येकादशाक्षरमन्त्रेण भौमं 
गन्धादिभिः पूजयेत् | दक्षिणदिगातचक्रे मध्यंभागे 
प्रणवंतंदन्तश्चकारं 

प्. ७अ)

कूर्मापरपर्यायं लिखित्वा तस्याप्यन्तः साध्यसाधकादिनाम लिखित्वा 
तद्वहिरष्टकोष्ठेषु चं छं जं झं ञं वुधायेत्यक्षराष्टकं लिखित्वा 
तद्वहिश्चं चां चिं चीं चुं चूं चृं चॄं चॢं चॣं चें चैं चों चौं 
चं चंः | इति वर्णषोडशकं लिखित्वा ततोपि वहिः सविन्दुं मातृकामालिख्य 
संपादिते वुध पूजायन्त्रे | ओं चं छं जं झं ञं वुधाय नम 
इत्येकादशमन्त्रेण वुधं पञ्चोपचारैः पूजयेत् | 

नैर्ट्यदिगातचक्रे सर्वतो मध्ये प्रणवं तदन्तष्टकारं तस्याप्यन्तः 
साध्यसाधकादिनाम लिखित्वा तद्वहिः ओं टं ठं डं ढं णं सौरये | 
इत्येकाक्षराष्टकं लिखित्वा तद्वहिर्वीथ्यां तं टां टिं टीं टुं टूं टृं 
टॄं टॢं टॣं टें टैं टों टौं टं टंः | इति षोडशाक्षरीं विन्यस्य 
तद्वहिः सविन्दुं मातृकां विन्यस्य संपत्रे शनैश्चरपूजायन्त्रे | ओं टं ठं 
डं ढं णं सौरये नम इत्येकादशाक्षरमन्त्रेण गन्धादिभिः 
पञ्चोपचारैः शनिं पूजयेत् || पश्चिमदिगातचक्रे मद्यकोष्ठे प्रणवं लिखित्वा 
तदन्तस्तकारं तस्याप्यन्तः साध्यसाधकादिनाम लिखित्वा तद्वहिरष्टकोष्ठेषु 
तं थं दं धं नं गुरवे | इत्यष्टाक्षरं लिखित्वा तद्वहिः तं तां तिं तीं 
तुं तूं तॄं तॄं तॢं तॣं तें तैं तों तौं तं तंः इति 
षोडशाक्षर्यावीथीं पूरयित्वा ततोपि वहिः सविन्दुं मातृकां लिखित्वा 
संपादिते वृहस्पतिमण्डले ओं तं थं दं धं नं गुरवे नमः 
इत्येकादशारमन्त्रेण गुरुं गन्धादिभिरुपचारैः संपूजयेत् || 
वायव्यविदिगातचक्रे मध्ये प्रणवं तदन्तः पकारं तदन्तः 
साध्यसाधकादिनाम लिखित्वा तद्वहिरष्टकोष्ठ्यां 

प्. ७ब्)

ओं पं फं वं भं मं राहवे | इत्यष्टाक्षरी लिखित्वा तद्वहिर्वीथ्यं पं 
पां पिं पीं पुं पूं पृं पॄं पॢं पॣं पें पैं पों पौं पं पंः | इति 
षोडशाक्षरीं विन्यस्य ततोपि वहिः सविन्दुमातृकां विन्यस्य संपादिते 
राहुपूजामण्डले | ओं पं फं बं भं मं राहवे नमः | 
इत्येकादशाक्षरमन्त्रेण राहुं गन्धादिभिः पञ्चोपचारैः अभ्यर्चयेत् || 
उत्तरदिगातचक्रे मध्यभागे प्रणवं तदन्तर्यकारं तस्यान्तः 
साध्यसाधकादिनाम लिखित्वा तद्वहिर्गताष्टकोष्ठेषु यं रं लं वं शं 
शुक्रायेत्यष्टाक्षरीं लिखित्वा तद्वहिर्वीथ्यां यं यां यिं यीं युं यूं यृं 
यॄं यॢं यॣं यें यैं यों यौं यं यंः | इति षोडशाक्षरीं लिखित्वा ततोपि 
वहिः सविन्दुं मातृकां परितोभिलिख्य संपादिते शुक्रपूजामण्डले | ओं यं रं 
लं वं शं शुक्राय नमः इत्येकादशाक्षरमन्त्रेण गन्धादिभिरुपचारैः 
शुक्रं पूजयेत् || ईशानविदिगाते नवकोष्ठके तद्वहिर्गतवीथीद्वयशालिमन्त्रे | 
मध्यकोष्ठे प्रणवं तदन्तं षकारं तदन्तः साध्यसाधकादिनाम लिखित्वा 
तद्वहिर्गताष्टकोष्ठेषु सं सं हं लं क्षं केतवे इत्यष्टाक्षरीं लिखित्वा 
तद्वहिर्वीथ्यां षं षां षिं षीं षुं षूं षृं षॄं षॢं ष्ॡं षें षैं 
षों षौं षं षंः | इति षोडशाक्षरीं विलिख्य ततोपि यहिः सविन्दुं मातृकां 
लिखित्वा संपादिते केतुपूजाचक्रे ओं षं सं ह. लं क्षं केतवे नमः 
इत्येकादशाक्षरमन्त्रेण गन्धादिभिरुपचारैः केतुमर्चयेत् इति || 

इति नवग्रहपूजाविधिः || 

यदि तु मेषराशिरूपोच्चस्थानगते 

प्. ८अ)

सूर्येसूर्यपूजाचिकीर्षिता | यदि वा रविवासरेसाविधित्सिता किं वा 
अमावास्यापर्वणिसासमाचरितुमिच्छाविषया तदा मण्डलान्तरमेव 
सूर्यपूजार्थमनुसर्त्तव्यम् | तत्प्रकारो यथा विस्तारेण दैर्घ्येण च 
हस्तत्रयममाणकं वृत्तद्वयम् | पूर्ववत्पलाशपीठाद्यन्यतमस्थाने 
रक्तचन्दनसिन्दूरगैरिकान्यतमेननिर्माय तदन्तः पूर्वापरायता 
दक्षिणोत्तरायताश्च समान्तरालकाः परस्पर संकलिता एकोनविंशत्येकोनविंशति 
रेखाविधाय चतुःशतकोष्ठकैकंवीथीयुक्तं चक्रं निष्पाद्य तत्र 
ककारादिमकारान्तपञ्चविंशतिवर्णान्प्रत्येकमकारादि षोडशं 
स्वरसंवद्धान्विन्दुयुक्तान्कृत्वा कं कां किं कीमित्यादिमों मौं मं मंः 
इत्यन्त चतुःशतवर्णान् | ईशानमारभ्य परितः प्रादक्षिण्येन 
प्रवेशगत्यालिखित्वा तद्वहि वीथीमेवं पूजयेत् | तथाहि क क अ ख आ ग ई घ ई ङ उ 
च ऊ छ ऋ ज ॠ झ ऌ ञ ॡ ट ए ठ ऐ ड ओ ढ औ ण अं त अः थ क द ख ध ग न 
घ प ङ फ च व छ भ ज म झ म ञ मा ट मि ठ मी ड मु ढ बू ण भृत 
भृथ मॢद मॣध मेन मैप मोफ मौव मंभ मं मंः इय ईर ऐल खव 
छश ठष थस फ-ह रल ज्ञ क्षेयेवं 
रूपान्स्पर्शवर्णषोडशस्वरसंबद्धसूर्यवर्णवह्निदशसंख्यवर्णैर्ग्र-
थितानेकपञ्चाशन्मातृकावर्णान्संभूयद्युत्तरैकशतसंख्यास्तत्र

प्. ८ब्)

वीथ्यां परितो विन्यसेदिति संपत्रे पूजाचक्रे | 
मेषादिराशिस्थितिनियमितपूर्वोक्तद्वादशमन्त्रांन्यतममन्त्रेण 
गन्धादिभिरुपचारैः सूर्यमर्चयेत् || इत्युच्चस्थानादिगतसूर्यपूजाविधिः यदि तु 
वृषराशिरूपोच्चस्थानगतेचन्द्रे यदि वा सोमवासरे किं वा पौर्णमासीदिने 
चन्द्रस्य पूजाचिकीर्षिता तदा मण्डलान्तर तत्पूजार्थं कर्तव्यम् | तत्प्रकारो 
यथा चन्दनकर्पूराभ्यां मिलिताभ्यां पलाशपीठाद्यन्यतमस्थाने 
अन्तर्वहिर्भावेनैकाङ्गुलान्तरालं वृत्तद्वयं निर्मायान्तर्गत वृत्तमध्ये 
पूर्वापरायता दक्षिणोत्तरायताश्च समान्तरालाः 
परस्परसंभिन्नाद्दशदशरेखाः कृत्वैकाशीति कोष्ठात्मकं पूजाचक्रं 
निष्पाद्य सर्वमध्यकोष्ठे विशालं उकारं कृत्वा तदन्तश्चम्यमिति वीजं 
लिखित्वा तस्याप्यन्तः साध्यसाधकादिनाम लिखित्वा ईशानकोष्ठमारभ्यपरितः 
प्रदक्षिण प्रवेशगत्या जः जाः जिः जीः जुः जूः जृः जॄः जॢः जॣः जेः जैः जोः जौः 
जंः जः झः झाः जिः झीः झुः झूः झृः झॄः झॢः झॣः झेः झैः जोः झौः 
झंः झः ठः ठाः ठिः ठीः ठुः ठूः ठृः ठॄः ठॢः ठॣः ठेः ठैः 
ठोः ठौः ठंः ठः वः वाः विः वीः वुः वूः वृः वॄः वॢः व्ॡः वेः वैः 
वोः वंः वः सः साः सिः सीः सुः सूः सृः सॄः सॢः स्ॡः सेः सैः सोः सौः संः 
सः इति षोडशस्वरैः रत्येकं संबुद्धान्ज्याकंदावांवुहृत्पदार्थान् जकार 
झकार ठकार वकार सकारानुपलिख्य | तद्वहि वीथ्यां 

प्. ९अ)

ज झ ठ व स अ ज ज व स आ ज झ ठ व स इ ज झ ठ व स ई ज झ ठ व स उ ज झ ठ 
व स ऊ ज झ ठ व स ऋ ज झ ठ व स ॠ ज झ ठ व स ऌ ज झ व स ॡ ज झ ठ व स 
ए ज झ ठ व स ऐ ज झ ठ व स ओ ज झ ठ व स औ ज झ ठ व स अं ज झ ठ व स अः 
ज झ ठ व स क ज झ ठ व स ख ज झ ठ व स ग ज झ ठ व स घ ज झ ठ व स 
ङ ज झ ठ व स च ज झ ठ व स छ ज झ ठ व स ज ज झ ठ व स झ ज झ ठ व स 
ञ ज झ ठ व स ट ज झ ठ व स ठ ज झ ठ व स ड ज झ ठ व स ढ ज झ ठ व 
स ण ज झ ठ व स त ज झ ठ व स थ ज झ ठ व स द ज झ ठ व स ध ज झ ठ व 
स न ज झ ठ व स प ज झ ठ व स फ ज झ ठ व स व ज झ ठ व स भ ज झ ठ व 
स म ज झ ठ व स य ज झ ठ व स र ज झ ठ ब स ल ज झ ठ व स व ज झ ठ व स 
श ज झ ठ व स ष ज झ ठ व स स ज झ ठ व स ह ज झ ठ व स ल ज झ ठ व स 
म ज झ ठ व स य ज झ ठ व स र ज झ ठ व स ल ज झ ठ व स क्षेतिरीत्या 
मञ्चामृतार्णग्रथितमातृकावर्णनालिख्य संपादिते पूजायन्त्रे ह्रींऌ ॡ ए ऐ ओ 
औ अं अः सों सोमाय नमः इति पञ्चादशाक्षरमन्त्रेण पूर्ववत् 
सोममभ्यर्चयेदिति || इति उच्चादिकालकर्तव्यचन्द्रार्चनविधिः || वास्तुपूजार्चा 
अकरणेऽनिष्टकारित्वेन नित्या गृहमण्डपादिनिर्माणकालेविहितानुष्ठानकावेन 
नैमित्तिकी अधिकासिपत्रकरत्वेन काणा च न तत्प्रकास्ते यथापूर्व *********(?) 
यतं च समान्तरालकं परस्परसंभिन्नं रेखादशकं 
रेखादशकमास्फाल्य

प्. ९ब्)

एकाशीति कोष्ठकवास्तुदेवतापूजायन्त्रं निर्माय | तत्र 
परितश्चतुर्थपञ्चमषष्ठकोष्ठानीति संभूय नवकोष्ठैरेकं 
महाकोष्ठंभाजक चतुर्दिगाताष्टरेखामार्जनेनविधाय परितः 
षोडशकोष्ठात्मिकातदनन्तरवीथ्यां मध्यस्थ 
महाकोष्ठसंबद्धंकोष्ठत्रयंकोष्ठत्रयं चतुर्दिगातं मध्यस्थ 
द्विद्विरेखामार्जनेदेकीकृत्यतद्वीथ्यां प्रतिकोणमेकैकं कोष्ठमवशिष्ठीकृत्य | 
तद्वीथीवहिर्गतवीथ्यां चतुर्विंशति कोष्ठात्मिकायां 
प्रतिकोणमेकैकक्रमेणकोष्ठचतुष्ठयम् | तद्वाह्यवीथ्यां 
द्वात्रिंशत्कोष्ठात्मिकायाः प्रतिकोणमेकैकक्रमेण कोष्ठचतुष्ठयमिति 
संभूय कोष्ठाष्ठकं तिर्यक्सूत्रस्य 
प्रतिकोणमेकैकस्यद्विद्विकोणको***(?)निपातनेन षोडशकीष्ठतामानीय | 
मध्यमयीथीकोणकोष्ठानांतिर्यक्सूत्रपातनेन द्विधात्वमागतानां 
वामदक्षिणपार्श्वगतं कोष्ठद्वयं कोष्ठद्वयम् | 
मध्यस्थकोष्ठविभाजकैकरेखामार्जनादेकैककोष्ठतामानीय | तस्यामेव 
वीथ्यां प्रतिदिशमेकैकं कोष्ठमवशिष्ठं कुर्यात् | तथा च मध्ये एकं 
कोष्ठं तद्वहिश्चतुद्दिक्षु कोष्ठचतुष्कं चतुःकोणेषु कोष्ठचतुष्कमिति मिलित्वा 
कोष्ठाष्टकं तद्वहिः कोणेषु तिर्यग्रेखाकरणादुष्टकोष्ठानि | 
तत्पार्श्वद्वयद्वये द्विद्विमध्यकोष्ठानि चतुर्दिक्षु चत्वारिकोष्ठानि संभूय 
विंशति कोष्ठानि | तद्वहिः कोणेषु तिर्यग्रेखाकरणादष्ठकोष्ठानि | 
मध्येमतिदिशं 

प्. १०अ)

सप्तसप्तकोष्ठानीति संभूय षट्त्रिंशत्कोष्ठानीति मिलित्वा पञ्चषष्ठिमितानि 
कोष्ठानि भवन्ति | तत्र महाकोष्ठे ब्रह्माणम् | ओं ब्रह्मणे नमह् इति मन्त्रेण 
कमलासने उपविष्ठं हेमप्रतिमं चतुर्वक्त्रं वेदाध्ययन तत्परं च ध्यात्वा 
गन्धाक्षत पुष्पादिभिः पूजयेत् | तद्वहिर्दिगात कोष्ठेषु पूर्वादि क्रमेण | ओं 
आर्यकाय नमः ओं विवस्वते नमः ओं मित्राय नमः ओं महीधराय नमः इति 
मन्त्रैरार्यकादि चतुष्कम् | अग्निकोणे सर्ववाह्यगते वामभागस्थार्द्धकोष्ठे | ओं 
साविशाय नमः तदधोगतार्द्धकोष्ठद्वयेद्व्यावृत्या | ओं सवित्रेनमः | 
नैर्हृत्यकोणे सर्ववाह्यगते वामभागस्थार्द्धकोष्ठे | ओं इन्द्राय नमः 
तदधोगतार्द्धकोष्ठेद्वयेद्व्याद्दृत्या | ओं इन्द्रजितेनमः वायव्यकोणे 
सर्ववाह्यगते वामभागस्थार्द्धकोष्ठे ओं रुद्रायनमः 
तदधोगतार्द्धकोष्ठद्वयेद्व्यावृत्या | . रुद्रजाय नमः ईशानकोणे 
सर्ववाह्यगते वामभागस्थार्द्धकोष्ठे  ओं आयायनमः 
तदधोगतार्द्धकोष्ठद्वयेद्व्यावृत्या | ओं आपवान्सायनमः इति द्व्यावृत्या पूजयेत् 
| इति त्रयोदशदेवताभिः सप्तदशकोष्ठानि विनियुक्तानि | 
मध्यमवीथ्यांमग्न्यादिकोणचतुष्के अर्द्धकोष्ठतांप्रापितकोष्ठानां 
पार्श्वगत तत्कोष्ठविभाजकैकरेखामार्जनं संभूतैकैककोष्ठेषु | ओं 
सर्वाय नमः | ओं गुहाय नमः | ओं अर्यम्णे नमः | ओं जम्भकाय नमः | 

प्. १०ब्)

ओं पिलिपिच्छायनमः | ओं चरक्यैनमः | ओं विदार्यै नमः | ओं पूतनायै नमः | इति 
सर्वादिकाष्ठदेवानर्चयेत् | इत्यकविंशतिदेवताभिः पञ्चविंशतिकोष्ठानि 
विनियुक्तानि | ततः सर्ववहिर्गतेशानीय दक्षभागस्थार्द्धकोष्ठमारभ्य | ओं 
ईशानायनायनमः | ओं पर्जन्यायनमः | ओं जयन्तायनमः | ओं शक्रायनमः | ओं 
भास्कराय नमः | ओं सत्यायनमः | ओं वृषायनम. | ओं अन्तरिक्षायनमः | 
इत्यष्टदेवताः संपूज्य | दक्षिणदिशि अग्निकोणीय 
दक्षभागस्थार्द्धकोष्ठमारभ्य | ओं अग्नयेनमः | ओं पूष्णे नमः | ओं वितथाय 
नमः | ओं यमाय नमः | ओं गृहरक्षकाय नमः | ओं गन्धर्वाय नमः | ओं 
भृङ्गराजाय नमः | ओं मृगाय नमः | इत्यष्टदेवताः संपूज्य | पश्चिमदिशि 
निरृतिकोणीय दक्षभागस्थार्द्धकोष्ठमारभ्य ओं निरृतये नमः | ओं दौवारिकाय 
नमः | ओं सुग्रीवाय नमः | ओं वरुणाय नमः | ओं वरुणाय नमः | ओं पुष्पदन्ताय 
नमः ओं असुराय नमः | ओं शोषाय नमः | ओं भोगाय नमः | हृत्यष्टदेवताः 
संपूज्य उत्तरदिशि वायव्यकोणीय दक्षभागस्थार्द्धकोष्ठमारभ्य | ओं वायवे 
नमः | ओं नागाय नमः | ओं मुख्याय नमः | ओं सोमाय नमः | ओं भल्लाटकाय 
नमः | ओं अर्गलाय नमः | ओं दित्यै नमः | इत्यष्टदेवताः संपूज्य 
द्वात्रिंशद्देवताभिर्द्वात्रिंशत्कोष्ठानि विनियुक्तानि | इति संभूय |

प्. ११अ)

त्रिपञ्चाशद्देवताभिः सप्तपञ्चाशत्कोष्ठानि विनियुक्तानि | पञ्चषष्ठिकोष्ठेषु 
कोष्ठाष्टकमवशिष्टम् | तत्र द्वितीयवीथी मध्यस्थपूर्वादिगातकोष्ठचतुष्कम् 
ईशानान्निरृत्यन्तमाग्नेयाद्वावव्यान्तं च सूत्रद्वयनिपातनेन प्रत्येकं 
चतुःकोष्ठकंविधाय प्रस्तुतयुगवर्णं अमित्यादिरूपं लिखित्वा | आ आ ई इत्यादि 
पर्याय नित्यावर्णाना लिखेत् | दक्षिणपार्श्वस्थकोष्ठीयकोष्ठचतुष्के प्राच्यादि 
तत्तद्दिनोदयाक्षरतत्तद्दिननित्याक्षरत्रयं च लिखेत् | 
पश्चिमपार्श्वस्थकोष्ठीयकोष्ठचतुष्के प्राच्यादिभुवं तोयं अग्निं वायुमिति 
द्विद्विवर्णक्रमेणांक्षराष्टकं लिखेत् | उत्तरपार्श्वस्यकोष्ठीयकोष्ठचतुष्टेये 
प्राच्यादिपूजयामीतिवर्णचतुष्कमेकशोलिखेत् | इति कोष्ठचतुष्के विनियुक्ते 
कोष्ठचतुष्कमविनियुक्तमेवतिष्ठतीति प्राचामाशयः वस्तुतस्तुरीक्तेषु वाह्यवीथी 
तस्तृतीयवीथीगताग्न्यादिको *(?)ष्टेष्वपितद्वहिर्वीथीगतार्द्धकोष्ठद्वये आवृत्या 
पूजित सवित्रादेः पूजनं कार्यं इत्थं च आवृत्यासावित्रादि पूजनेन सृतेन 
कस्यापि कोष्ठस्याविनियुक्तत्वमितिध्येयं ततश्च पूर्वोक्तक्रमेण 
ब्रह्मादित्रिपञ्चाशद्देवतानां पूजामनुष्टायः अकलियुगायनमः इति 
कलियुगमभ्यर्च्य | अ आ ई पर्याईय नित्यापादुकां पूजयामीति मन्त्रेण 
पर्यायनित्यपूजयित्व ओं उंदयाक्षरायनमः | 

प्. ११ब्)

इत्युदयाक्षरं पूजयित्वा | तत्तद्दिननित्याविद्यांतेदिननित्यापादुकां पूजयामीति 
मन्त्रेण दिननित्यां पूजयित्वा | भुवं पूजयामीति मन्त्रेण भुवम् | तोषं 
पूजयामिति मन्त्रेण जलम् | अग्निं पूजयामीति मन्त्रेण वह्निम् | वायुं 
पूजयामीतिमन्त्रेण वायुं च संपूज्य | चतुरस्रे कुण्डे पूर्वादिङ्मुखो भूत्वा 
पूर्वोक्तैरेव तत्तत्पूजामन्त्रैः प्रत्येकं 
स्वाहान्ततामापादितैस्तत्तद्वास्तुदेवतानामष्टोत्तरशताष्टाविंशतिर्यवैसं-
ख्यान्यतमसंख्ययाः पूर्वं 
मधुप्लुतैर्व्रीहिभिस्ततोघृतप्लुतैर्मुद्गैस्ततोगोदुग्धप्लुतैर्हुत्वा | 
मधुघृतदुग्धप्लुतैः पायक्षैंश्चहुत्वा | उक्तैरेव 
पूजामन्त्रैर्व्यञ्जनशर्करादुग्धकदलीफलापूपघृतसंयुक्तपायसेन 
ब्रह्मादिदेवताभ्यो वलिं दद्यात् | एवं विधवास्तु 
देवतापूजनहोमाद्यनुष्ठानदिनेषुत्र्यधिकान्नित्याभक्तान्ब्राह्मणान्मधुरा-
दिरसप्रधानैरत्नैर्यथाशक्ति भोजयित्वा दक्षिणाभिः सन्तोषयेत् | सिंहराशिगते 
सूर्ये पूर्णायां वास्तु देवतापूजां होमवति 
ब्राह्मणभोजनदक्षिणादानसहितास्वगेहैसमाचरतः साधकस्य 
वालमरणव्याधिभूतप्रेतडाकिन्यादिपीडासर्पभयपरस्परकलहपरकृत्यादिभ
यं कथमपि न भवेत् | पुत्रपौत्रधनारोग्यगोमहिष्यादि 
पशुदासदासीसमृद्धिमत्वं च स्यात् व*(?)मेकस्मिन्नपिदिने 
पूर्वोक्तदिशापूजामनावरतस्तुपुंसः शिशुमरणे रोगयोग |

प्. १२अ)

भूतप्रेतादिपीडालाभः पुत्रपौत्रधनगोमहिष्यादि शून्यत्वमुद्भवर्त्तिः 
सुवर्णरौप्यताम्रशिलान्यतमस्थाने पूर्वोक्तं पञ्चषष्ठिकोष्ठकं चक्रं 
लिखित्वा | तत्र कोष्ठेषु प्रत्येकं मायां लिखित्वा तदन्तः प्रथमान्तं 
ब्रह्मादिनाम लिखित्वा | संपन्ने यन्त्रे तत्तत्कोष्ठेषु तत्तद्ब्रह्मादि देवताः | 
एकद्वित्रिपञ्चसप्तान्यतमवारेषु वेश्मग्रामः खर्पट मण्डलः 
पुरःस्थापनानुरोधेन पूजयित्वा किं वा सुसाध्यासाध्यकृछ्रसाध्यन्यायया 
साध्यकामनानुसारेण स्वल्प बहुबहुतरबहुतम बहुबहुकालेन पूजयित्वा 
स्वीयेगृहे क्वचिदेकान्ते स्थापयित्वा तत्तद्वास्तुदेवतास्मरणपूर्वकं त्रिशः 
पुष्पाञ्जलीस्तन्त्रयन्त्रे दद्यात् | ततो वेश्मादीनां परकृत्यादि सर्वोपद्रदशान्त्यै 
सर्वाभीष्टसिद्ध्यर्थतान्तः खनित्वा एकादशराश्पाद्यनुकूलकाले तत्र निधाय 
समीचीन मृदाछादयेदिति || 

इति वास्तुपूजाविधिः ||

साधकास्त्रिविधाः साध्यसाधकसिद्धभेदात् | ध्यानमपि त्रिविधम् | 
स्थूलसूक्ष्मपरभेदात् | तत्र स्थूलसूक्ष्मयोः साध्यसाधकावधिकारिणौ 
परध्याने तु सिद्धस्यैवाधिकारः तत्राविदितमन्त्रसिद्धिपूजादि 
प्रकारकत्वेसतितज्जिज्ञासुः साध्यः ज्ञातप्रकारकत्वेसतिअनुदितसिद्धिकः साधकः 
ज्ञातसकलसिद्धिप्रकारकत्वेसति अज्ञातपूर्णसिद्धत्वकसिद्धः तत्र 
स्थूलव्यानमुक्तं काम्यकर्म क्रमेण यथा |

प्. १२ब्)

गजवाजिरथारूढाविनानस्थाश्चसिंहगाः व्याघ्रतार्क्ष्यसमारूढाध्येया 
रक्षासु सर्वदा समरेषु जया वाप्त्यैनृपराष्ट्रादिरक्षणे 
पिशाचचौरव्यालादिदुर्गमेरणवर्त्मनि ध्यायेत्तादेवताः सर्वाः 
शक्तिभिरादृताऽएकैकशः समस्तावासुखीभयतिनिश्चितमिति रक्षायै 
पीतवर्णाध्यवशातौ अर्द्धचन्द्राकारत्वं श्वेतवर्णत्वं वक्ष्यमाण 
सामान्यध्यानमेवात्रध्यानम् जयकर्मणि ध्यानं यथा 
सर्वास्तार्क्ष्यगतावायुवह्निहस्तद्वयान्विताः द्विनेत्रा 
एकवदनादष्टौष्टाभीमविग्रहाः दहन्त्यौवैरिनिवह्ंध्येयाः स्वाकारशक्तिभिः 
भीमरावाभिरभितोवेष्टितारणमूर्द्धनि अथ वा चतुर्मुखा अष्टमुखामृदून्त्यो 
महतीं चमूम् विभाव्यजयः किं वा 
नयाननास्तद्द्विगुणभुजावाभीष्टविग्रहाः 
वामैकोदण्डनिवहानन्यैर्वाणांश्च विभ्रतीः अरातिसेन्रां 
सकलांशरभिन्नकलेवराम् वमदुधिरधारां च विभाव्यसः यद्वा नवभिः 
खेटमन्यैः खड्गं च विधतीः चतुरङ्गां रिपोः सेनांछिन्दन्तीस्तरवारिभिः 
नित्यां स्मृत्वाजयः अथवा नवभिर्हस्तैर्गदावामैस्तथेतरैः 
नखरान्याणिभिर्दधतीं भीमांश्छतभिन्नचतुरङ्गां च सेनां स्मरन् विजयी 
स्यात् अथवा नवभिर्वामहस्तैस्त्रिशूलानि दक्षिणैर्नवहस्तैः कुररान्धृत्वा 
रिपुसेनांपातयत्नीं स्मृत्वा रिपुजयः किं वा पूर्वोक्तसंख्यचर्मछुरिकाभिः 
शत्रुर्बलं निघ्नतीर्ध्यात्वाजयः |

प्. १३अ)

किं वा निन्द्रातिभिरहस्तांश्चमोहयन्ती द्विषोवलम् ध्यात्वा जयः किं वा 
पिशाचसर्पहस्तावातैः सेनासमामृदूतीः स्मरन् विजयप्राप्नुयात् किं वा 
पाशकर्त्तरिकाभिर्वानिघ्नन्तीपृतनांरणे स्मृत्वा जयः किं वा 
अङ्कुशक्रकचाभ्यां वा दारयन्तीं चमूं क्षणात् चिन्तयन्विजयी स्यात् किं वा 
हलमुशलाभ्यां सर्वद्विषद्वलं प्रहरन्तीः स्मरन्विजयी स्यात् एतेषु 
दशस्वपिपक्षेषु अष्टादशभुजत्वं नवाननत्वं च तुल्यम् अथवा 
षोडशवक्त्राद्वात्रिंशद्व्रस्ताः किं वा पञ्चाशद्व्रस्ताः पञ्चविंशतिमुखाः 
वह्निवायुधनुर्वाणखेटखड्गगदानखरशूलकुठारचर्मछुरिकानिद्रातिमिर-
पिशाचसर्पपाशकर्त्तरिका 
अङ्कुशक्रकचहलमुशलात्मकांयुधद्वन्द्वानिक्रमशो 
वामदक्षिणहस्ताभ्यां दधानास्तैरेवायुधैः शत्रुवलं निघ्नतीर्विचिन्त्य 
जयप्रयोगमनुसरन्नवश्यं विजयी भवति किं वा 
षट्त्रिंशद्वदनाद्विसप्रतिकराः पूर्वोक्तैकादशायुधद्वन्द्वधराः 
स्मृत्वाजयः | अथवा एकोनपञ्चांशद्वदना अष्टनवतिहस्ताः 
पूर्वोक्तायुधैररीन्प्रहरन्त्रीः स्मृत्वा जयवान् स्यात् | अथवा चतुःषष्टिमुखा 
अष्टाविंशत्युत्तरैकशतहस्ताः पूर्वोक्तायुधवृन्दैः शत्रुसेनां प्रहरन्तीः 
स्मृत्वा जयी स्यात् किं वा एकाशीतिमुखाद्विषष्ठ्युत्तरैकशतहस्ताः 
पूर्वोक्तायुधैर्युक्ता न केवल किं ततैः शत्रुसेनां मारयन्तीः 

प्. १३ब्)

स्मरेत् तेन जयो भवति किं वा शतवक्त्राद्द्विशतकराः पूर्वोक्तायुधद्वन्द्वैः 
शत्रुसेनां प्रहरन्त्यश्चिन्तनीयाः एतेनावश्यं जयः स्यात् | जयश्चात्र चतुर्विधः 
सेनातत्पतीनां नाशतः पलायनात् सङ्ग्रहणात् पादपतनाच्चेति लाभप्रयोगे 
ध्यानं यथा | एकवक्त्राद्विनयनाद्विभुजाभीष्टधारिकाः सपादुकाः 
समागत्यसर्वाभरणभूषिताः स्वसमानाभिरभितः शक्तिभिः परिवारिताः 
गायन्तीभिश्चनृत्येषु वनमालाभिरन्विताः इति ध्यायतः सर्याभिमतप्राप्तिः तथा 
अलंकृतहयारूढाः शक्तिभिश्च तथा वृताः स्मेराननाश्चगायन्तीश्चनित्याः 
स्मृत्वा जगद्वश्यकत्वंवश्यप्रयोगाद्भवति तथा अलंकृत गजारूढा अलंकृत 
गजारूढशक्तिभिः संगीतासक्ताभिः परिवारिता नित्याः 
स्मरन्नेवयोलक्ष्मीलाभप्रयोगमनतिष्ठेत्सोयं राज्ञामपि स्पृहणीयां 
नानासुखभोगाधायिकां महाधनोयं महावदान्योयमित्यादिकीर्तिकरीं च 
लक्ष्मीमधि गच्छेत् अलंकृतरथारूढा अलंकृतरथारूढाभिः 
संगीतासक्ताभिः स्वशक्तिभिः परिवृताः नित्या स्मरतां नृणां भूलाभः 
एवं स्मरतां राज्ञांतवैरिमं लाभः पूर्वोक्त ध्यानपूर्वकं 
लक्ष्मीलाभप्रयोगात्तुलक्ष्मीलाभो यद्दाश्चस्यात् निर्जनेकदलीवने वादुकाः 
समारुह्य स्वशक्तिभिः सहागच्छन्तीर्नित्याः स्मृत्वा कार्यलाघवगौरवाणां 
साध्यत्वा साध्यत्वादीनां 

प्. १४अ)

वानुसारेण पक्षमात्रं मासमात्रं वा मूलविद्यां जपतो वक्ष्यमाण 
लक्ष्मीप्रयोगानुष्ठातुर्निधिप्राप्तिर्यावदायुस्तद्भोगशालिता च स्यात् | 
पूगीफलदक्षारामचंपकारामेष्वपि पूर्वोक्त प्रयोगाचरणात् 
पूर्वोक्तफलसंबन्दो भवति पर्वतकुञ्जेषु पूर्वोक्त प्रयोगमाचरतो वित्तलाभः 
समुद्रतीरगतकदलीवनः 
पूगीफलवृक्षवनचंपकवनाद्यतमस्थानेषुतादृशध्यानपूर्वकं 
तथानुष्ठानमाचरतोवश्यं बहुतररत्नलाभः गङ्गायमुनादि 
समुद्रगामिनदीमध्यगतवाटिकासुपूर्वोक्तस्मरणपूर्वकलक्ष्मीप्रयोगात्कनकस्
योक्तमवर्णस्या संख्यलाभः स्यात् निर्जनेवने पादुकाः आरुह्य सभागच्छन्ती 
गीतासक्ताभिः पादुकारूढाभिःशक्तिभिःसहितां नित्यां स्मृत्वा 
कन्यालाभप्रयोगं कुर्वतः साधकस्य रूपयौवनशीलायायावज्जीवं 
स्ववशमुपगतायाः पत्मालाभः स्यात् उक्तेषु 
कदलीवनादिनिर्जनवनान्तस्थानान्यतमस्थानेषु हयारूढानित्याः 
स्मरन्वश्यप्रयोगान्मनोवाक्कर्मभिर्वशीभूतं भूपालं कुर्यात् तत्रैव 
स्मरतो राजानो परेपिसनार्यश्चवशी भवन्ति तत्रैव रथारूढाः 
स्मरतोवन्धमोक्षस्य सकलापरसमीइतस्य च प्राप्तिर्भवति निग्रहे ध्यानं यथा | 
धूम्रवर्णा हि सर्वास्ता भीमरूपाः सुदारुणाः ध्येयाः तत्राप्युच्चाटने 
कङ्कश्ये नवकक्रौञ्चकाककौशिकवादनाः 

प्. १४ब्)

विद्वेषणे तु सर्वास्ताघोरप्रहरणाकुलाः खड्गगोमायुगवयशललीहरिणाश्वगा 
इति | निधने ध्यानं यथा कृष्णवर्णाः स्मरेत् सर्वावेतालापिशाचगा इति सूक्ष्म 
ध्यानं यथा मूलाधारादि वक्त्रेष्वेकत्रकुत्रचिद्दाडिमीकेशरप्रख्यतेजोरूपं 
स्मरन्धिया तन्मध्ये साध्यरूपं च निजवाञ्छानुरूपकम् | इति 
सूक्ष्मध्यानपूर्वकं किं वा सुषुम्णामार्गेण मूलाधारादि 
ब्रह्मरन्ध्रान्तं साध्यं स्वीयं गमनागमनं पुनः पुनः कुर्वाणं 
चिन्तयेत् इति सूक्ष्मध्यानपूर्वकं वा तत्तदिष्टार्थप्रयोगात्तत्तदिष्टावाप्तिर्भवति 
परध्यानं यथा यथाहि कनकनिर्मितकटकांङ्मदग्रैवेयकमुकुटेषु 
अपृथक्त्वेन तत्तदाकारतया एकस्यैव कनकस्यस्थितिस्तथैव 
तत्तन्नरपशुपक्षिमभृतिप्रपञ्चेशक्तिपरात्मरूपवान् एकैवास्तीति 
पुनःपुनरध्यवसायेन स्वात्मना 
आत्मापरोक्षज्ञानाद्यन्निर्वातदीपसंकाशमपरं रूपंमुपलब्धं भवति 
तदेव सिद्धमात्र निर्वर्त्ये परं ध्यानं सर्वाण्यभीष्टानि विनापि पूजां 
तर्पणहोमादि प्रयोगान्साधयतीति संक्षेपः || इति काम्यसामान्यध्यानानि || 
तदिदं सकलमुपिकाम्यसामान्यप्रक्रियापातमवलम्व्यवक्ष्यमाणाः सर्वेपि 
काम्यप्रयोगा अनुसारणीयाः तत्र पूजाप्रयोगा यथा चैत्रेमासि ह्रींश्रींललिता 
नित्यापादुकां पूजयामीति मन्त्रेण यन्त्रप्रतिमादौ क्वचिद्देवीमभ्यर्च्य व्रीइ 
द्रव्यमपि 

प्. १५अ)

त्रिपुरां वा पादुकां पूजयामीति मन्त्रेण त्रिपुरां वा तादात्म्यं 
तद्विद्याविदिब्राह्मणेनुसंधायतं ब्राह्मणं पूजयित्वा तस्मै 
ब्राह्मणायदद्यात् वैशाखेमासि ह्रींश्रींत्रिपुरेश्वरीपादुकां पूजयामीति 
मन्त्रेण तन्तन्माससंभूतैः पुष्पादिभिः 
पूजयित्वातन्मन्त्रेणैवपूजितब्राह्मणायमाषान्नं दद्यात् | ज्येष्ठेमासि 
ह्रींश्रींश्रीत्रिपुरसुन्दरीपादुकांपूजयामीतिमन्त्रेणतन्मासोद्भवपुष्पादिभिः 
संपूज्य तन्मन्त्रेणैव समर्विततदभिन्नत्वेन ध्याततदुपासकविप्राययवान्नं 
दद्यात् आषाढेमासि ह्रींश्रींत्रिपुरवासिनीपादुकां पूजयामीति मन्त्रेण 
तन्मासोद्भूतपुष्पादिनाभ्यर्च्य अनेनैव मन्त्रेणाब्यर्चित तदुपासक 
तदभिन्नत्वेनाध्यवसितविमायमधुदद्यात् | श्रावणेमासि 
ह्रींश्रींत्रिपुरेश्वरीपादुकां पूजयामीति मन्त्रेण तन्मासोद्भूतपुष्पादिभिः 
संपूज्य अनेनैवाभ्यर्चित तदुपासकतदभिन्नत्वेनध्यात ब्राह्मणायघृतं 
दद्यात् | भाद्रेमासि ह्रींश्रींत्रिपुरमालिनीपादुकां पूजयामीति मन्त्रेण 
तन्मासभवपुष्पादिभिरभ्यर्च्य | अनेनैव मन्त्रेण पूजित 
तदुपासकतदभिन्नत्वेनावगतविप्रायतैलं तिलप्रभवं दद्यात् | आश्विनेमासि 
ह्रींश्रींत्रिपुरसिद्धापादुकां पूजयामीति मन्त्रेण तन्मासभूतपुष्पादिना 
संपूज्य अनेनैव मन्त्रेण पूजित तदुपासकतदभिन्नत्वेनध्यात 
विप्रायगोदुग्धं दद्यात् | कार्त्तिकेमासि ह्रीं

प्. १५ब्)

श्रींत्रिपुरां वा पादुकां पूजयामीति मन्त्रेण तन्मासभवपुष्पादिनाभ्यर्च्य 
अनेनैवाभ्यर्चित तदुपासकतदभिन्नत्वायवसायविषयकविप्रायवस्त्रं दद्यात् | 
मार्गशीर्षेमासि ह्रींश्रींश्रीत्रिपुरसुन्दरीपादुकां पूजयामीति मन्त्रेण 
तन्मासोद्भवपुष्पादिनाभ्यर्च्य 
तदुपासकतदभिन्नत्वध्यानविषयतन्मन्त्रपूजितविप्रायसुवर्णं दद्यात् | 
पौषेमासि ह्रींश्रींललितापादुकां पूजयामीति मन्त्रेण 
तन्माससंभूतपुष्पादिनाभ्यर्च्य तद्विद्योमासकतदभिन्नत्वेन ध्यात्वा 
तन्मन्त्राभ्यर्चितविप्रायरत्नं दद्यात् | माघेमासि ह्रींश्रींकामदापादुकां 
पूजयामीति मन्त्रेण तन्मासीयपुष्पादिनाभ्यर्च्य 
तन्मन्त्रेणैवाभ्यर्चिततदुपासकतदभिन्नत्वध्यातविप्रायतिलान्दद्यात् | 
फाल्गुनेमासि ह्रींश्रींकामापादुकां पूजयामीतिमन्त्रेण 
तन्मासोद्भवपुष्पादिनाभ्यर्च्य 
तन्मन्त्रेणैवाभ्यर्चिततदुपासकतदभिन्नत्वध्यानविषयकविप्रायमुद्गान्नं 
दद्यात् | एवं पूजयतः साधकस्य 
वलारोग्यचिरजीवित्वादिसिद्धिसहिताधनपुत्राद्यभीष्टप्राप्तिः स्यादिति 
प्रथमप्रयोगः श्लेष्मान्तककरञ्जाविभीतक निम्वपिप्पलकदम्बविल्ववट 
श्रीखण्डरक्तचन्दनकर्पूरसहकारवृक्षकाष्ठैश्चैत्रादिमासेषुक्रमेण-
पीठं कृत्वा तत्र तत्र तेषु तेषु मासेषु देवीं पूजयतः सर्वत्र यदाज्ञा 
अप्रतिहता भवति तादृश

प्. १६अ)

षव्याहताज्ञत्वम् शास्त्रविषयक श्रद्धावत्वं च स्यादिति द्वितीयप्रयोगः 
चैत्रवैशाखादिद्विद्विमासनिर्वर्त्य | 
वसन्ताद्येकैकर्त्तुसंभूतपुष्पादिभिस्तत्वदृतुकालमभिव्याप्य नित्यं पूजयतः 
साधक्स्यायुः कीर्त्तिः श्रीर्भूमिर्विजयश्चेति फलपञ्चकं समुच्चितमेव भवतीति 
तृतीयः प्रयोगः || 

इति मासप्रयोगाः || 

यस्यां कस्यांचित् शुक्लप्रतिपदिकदलीगुडनारिकेलफलानां 
समुच्चितानामेकैकसंख्यानां नैवेद्यघटितपूजनान्ते एकैकावृत्त्या 
होममाचरेत् द्वितीयायां द्विगुणैरेतैः पूजनान्ते द्विगुणो होमः तृतीयायां 
त्रिगुणैस्तैः पूजनानन्तरं त्रिगुणोहोमः चतुर्थ्यां चतुर्गुणैस्तैः 
पूजनानन्तरं चतुर्गुणोहोमः पञ्चम्यां पञ्चगुणैस्तैः पूजनानन्तरं 
पञ्चगुणोहोमः षष्ठ्यां षड्गुणैस्तैः पूजनानन्तरं षड्गुणे होमः 
सप्तम्यां सप्तगुणितैस्तैः पूजनानन्तरं सप्तगुणोहोमः 
अष्टम्यामष्टगुणितैस्तैः पूजनानन्तरमष्टगुणोहोमः नवम्यां 
नवगुणितैस्तैः पूजनानन्तरं नवगुणोहोमः दशम्यां दशगुणितैस्तैः 
पूजनानन्तरं दशगुणोहोमः एकादश्यामेकादशगुणितैस्तैः 
पूजनानन्तरमेकादशगुणोहोमः द्वादश्यां द्वादऽऽअगुणितैस्तैः 
पूजनानन्तरं द्वादशगुणोहोमः | त्रयोदश्यां त्रयोदशगुणितैस्तैः 
पूजनानन्तरं त्रयोदशगुणोहोमः | चतुर्दश्यां चतुर्दशगुणितैस्तैः 
पूजनानन्तरं 

प्. १६ब्)

चतुर्दशगुणोहोमः पौर्णमास्यां पञ्चदशगुणितैस्तैः पूजनानन्तरं 
पञ्चदशगुणोहोमः कृष्णपक्षप्रतिपदिचतुर्दशगुणितैः पूजनान्ते 
चतुर्दशगुणोहोमः द्वितीयांयांत्रयोदशगुणैस्तैः पूजनानन्तरं 
त्रयोदशगुणोहोमः तृतीयायां द्वादशगुणैस्तैः पूजनानन्तरं 
द्वादशगुणितहोमः चतुर्थ्यामेकादशगुणितैस्तैः 
पूजनानन्तरंमेकादशगुणोहोमः पञ्चम्यां दशगुणितैस्तैः 
पूजनानन्तरं दशगुणोहोमः षष्ठ्यां नवगुणितैस्तैः पूजनानन्तरं 
नवगुणोहोमः सप्तम्यांन्मष्टगुणितैस्तैः पूजनानन्तरंमष्टगुणोहोमः 
अष्टम्यां सप्तगुणितैस्तैः पूजनानन्तरं सप्तगुणोहोमः 
नवम्याषड्गुणितैस्तैः पूजनानन्तरं षड्गुणोहोमः दशम्यां 
पञ्चगुणितैस्तैः पूजनानन्तरं पञ्चगुणोहोमः एकादश्यां चतुर्गुणितैस्तैः 
पूजनानन्तरं चतुर्गुणोहोमः द्वादश्यांद्विगुणैस्तैः पूजनानन्तरं 
त्रिगुणोहोमः त्रयोदश्यां द्विगुणैस्तैः पूजनानन्तरं द्विगुंओहोमः 
चतुर्दश्यांमेकगुणैरेवतैः पूजनानन्तरंमेकगुण एव होमह् इत्थं 
पक्षवृद्धिपक्षह्रासाभ्यां जपहोमयोराश्रयणे यद्यपि चान्द्रायणन्यायेन 
दर्शदिनेग्राससामान्याभाववत् पूजनहोमयोः सामान्याऽभाव एव व्याप्यते 
तथापि विशेषवचनात् कदलीफलगुडनारिकेलैः सकृत्पूजयित्वा सकृ**(?)होमः 
प्रत्येकंतैःकरणीयः एवं पूजयितुः संपत्यानृपतितुल्यत्वं भवति ||

इति तिथिप्रयोगः ||

प्. १७अ)

रविवारेरक्तकमलैः पूजयित्वा पायसं नैवेद्यं ***(?) सोमेकुमुदैः 
पूजादुग्धनैवेद्यं भौमे रक्तोत्पलैः पूजाकदलीनैवेद्यं युधेनगरपुष्पैः 
पूजानवनीतनैवेद्यं गुरौकह्लारैः पूजाशर्करानैवेद्यं शुक्रवारे 
शुक्लकमलैः पूजाशर्करानैवेद्यं शनिवारे नीलोत्पलैपूजाघृतं नैवेद्यं 
एवमेवैकवत्सरमभिव्याप्यानवरतं कुर्वतः साधक्स्य ग्रहपीडा 
निवृत्तिपूर्वकं सकलसुखायाप्तिः स्यात् || 

इति वारप्रयोगाः ||

पर्वतोपरितनभूमौस्थित्वा सप्ताह्मभिव्याप्यरात्रौ स सिद्धद्रव्यैः 
पशपुष्पैर्देवीं पूजयतः खेचरी सिद्धिः अरण्येवटवृक्षे वा पर्वतकुञ्जेषु वा 
स्थित्वा समभिव्याप्य ससिद्धद्रव्याभ्यां कदंवपुष्पजातीपुष्पाभ्यां देवीं 
पूजयतो यक्षिणीसिद्धिः सिद्धाश्चतापक्षिण्यः 
सर्वमप्यभीष्टतत्तदभीष्टोद्देश्यकप्रयोगतः प्रयच्छन्ति साधयितुः 
समुद्रतीरेमासमभिव्याप्य ससिद्धद्रव्यैः केतकीपुष्पैर्देवीं पूजयतः 
साधकस्य चेटकाः सिद्धभवन्तः स्त्रियमभीष्टामाकृष्यप्रयच्छन्ति 
रणेशत्रुपरातपकरीं नानाविधमायो च प्रयच्छन्ति मालादि 
भूषाभक्ष्यभोज्यात्मकंवस्तु साधकामीप्सितं प्रयच्छन्ति पुनःपुनः 
निजनक्षत्रपीठोपरिश्रीचक्रमुद्धृत्य ततः प्रतिदिनं मासमभिव्याप्यश्मशाने 

प्. १७ब्)

रात्रौ शाल्मली पुष्पैः ससिद्धद्रव्यैः पूजोक्तप्रकारेण प्रधानदेवीं 
षोडशोपचारैः पूजयतः पिशाचाः सिद्धा भवन्ति तैश्चकृतैरश्मप्रहारैः 
समरे शत्रुजयो भवति विपिनेगत्वा स्वयमेकाकीभूत्वा निर्भयश्च भूत्वा रात्रौ 
श्रीचक्रगतां देवीं मालती 
पुष्पजातीपुष्पपुन्नागकेतकीमधुकपुष्पैरेकदैवदैगृहीतैः 
ससिद्धद्रव्यैर्मासमभिव्याप्यपूजयतो वेतालसिद्धिर्भवति साधितानां 
वेतालानां पृष्ठे समारुह्य यत्र देशे गन्तु मिच्छानं देशं द्रुततरं गच्छेत् 
श्मशानस्य चण्डिका प्रासादे तदलाभे स्वातिरिक्तजनशून्येवने अर्द्धरात्रसमये | 
कृष्णवस्त्रकृष्णगन्धकृष्णमाल्यादिमानतिक्रुद्धचेताः साधको गुर्वादि 
कृष्णद्रव्याभिलेपनेन कृष्णतामुपयाते पीठेऽगुर्वादि द्रव्येण 
श्रीचक्रमुद्धृत्य अतिकृष्णवर्णां देवीं ध्यात्वा 
कृष्णवर्णैरेवगन्धाक्षतपुष्पादिभिः संपूज्य | स्वशत्रुना मनक्षत्रस्ययो 
योनिः अश्विन्यवुपयोर्हयोनिगदितः स्वात्यर्कयोःकासर 
इत्यादिनोपदिष्टस्तस्यच्छेदनेन वलिं स सिद्धद्रव्यं निवेदयेत् एवमेव 
मासमभिव्याप्यकरणे मासान्ते देव्याभागस्य तृतीयलोचनतो नानाविधाः 
कृत्याः प्रादुर्भवन्ति ताभ्यश्चस्वसाध्यं भक्ष्यतया निवेदयेत् ततः 
स्वशत्रुपक्षं सर्वमपि भक्षयित्वा यदा पुनरायान्ति तदा नमयुष्मत्प्रसादेन 
सिद्धमस्ति समीहितं यथागतं गच्छतेति प्रार्थनेन देव्यास्तत्रैव नेत्रे 
पुनरन्तर्हितभावमासादयन्ति रक्तप्रवालमालावस्त्रगन्धानुलेपनः 

प्. १८अ)

साधकोनिर्जनेउद्यानेमासमभिव्याप्यस्थितः साधकः श्रीचक्रे 
आवाहनध्यानादिपूर्वकं कह्लार चम्पकाशोक | 
पाटलीशतपत्रात्मकपञ्चपुष्पैः ससिद्धद्रव्यैः संपूजयतः 
साधकस्यमायासिद्धिर्भवति | ततश्च यथा यथा कर्त्तुमीहे तथा तथा 
स्वरूपकरणे समर्थः स्यात् || 

इति खेचर्यादि सप्तसिद्धिप्रयोगाः ||

मूलाधारलिङ्गमूलनामिहृदयकण्ठभ्रूमध्यस्थानेषु 
चतुर्दलषड्दलदशदलद्वादशदलषोडशदलद्विदलकमलेषु मध्ये 
एकस्मिन्कमलेश्रीचक्रं ध्यात्वा तत्र 
कर्पूरश्रीखण्डकेशरकस्तूरीसिद्धद्रव्यपरपर्यायमहोदयद्रव्यैः संपूज्य 
लोहितां ललितामित्यादि ध्यात्वा यदि सर्वावयव सर्वायुधसपन्नां देवीं पश्यति 
तदा शुभम् अङ्गयैकल्पेत्त्व शुभं जानीयात् | तत्रापि मूलाधारादि चक्रद्वये 
तथारीतौ भूतार्थ शुभाशुभज्ञानम् | नाभ्यादि द्वये 
तथारीतौवर्त्तमानार्थ शुभाशुभज्ञानम् | इतरद्वये तथारीतौ भविष्यार्थ 
शुभाशुभज्ञानम् | इति शुभाशुभज्ञानप्रयोगः || स्वस्य चुलुक***(?)रिणि 
श्रीचक्रं विचिन्त्य तत्र देवीं गन्धादिभिः संपूज्य मातृका सहितया 
मूलविद्यया तज्जलं त्रिवारमभिमन्त्र्य | स्वजिह्वां दीपाकारां 
सरस्वत्याख्यनाडीविशेषरूपां च विचिन्त्यवर्षमभिव्याप्य प्रत्यहं 
प्रातस्तज्जलंपिवतः साधकस्य वादित्वक्कवित्वग्रन्थार्थकलनवत्वव्याख्यातृत्व 
रूपचतुर्विधपाण्डित्यं स्यात् ||

इति पाण्डित्यार्थकपूजाप्रयोगः ||

प्. १८ब्)

चुलुकजले श्रीचक्रं ध्यात्वा तत्र गन्धादिभिर्देवीमभ्यर्च्य | मातृका सहितया 
मूलविद्यया तज्जलं त्रिवारमभिमन्त्र्य प्रतिप्रातःकाले यावज्जीवंपिवतः 
प्राणायामादिकाष्टाङ्गयोगसिद्धिः वेदोक्तकर्मानुष्ठानसिद्धिः 
आत्मस्वरूपज्ञानं चेति फलत्रिकंप्राप्य श्रीशिवसायुज्यं प्राप्नुयात् || 

इति योगसिद्ध्यर्थकपूजाप्रयोगः || 

स्वेच्छामानं महावृत्तं कुंकुमेन किं वा 
सिन्दूरगैरिकलाक्षाहिङ्गुलाद्यन्यतमेन अथवा श्वेतचन्दनरक्तचन्दनाभ्यां 
कृत्वा तदन्तर्महाष्टकोणमनुष्ठायतत्त्कर्णिकायां षट्कोणं कृत्वा वहिस्तनेषु 
षट्स्वपिकोणेषु षट्संख्यानिषट्कोणानिश्चयित्वा संपादिते 
अनुग्रहचक्रेमासमभिव्याप्यनित्यानित्यास्थाने प्रस्तुतप्रधान्देवीमावाह्य 
नित्यानित्याशक्तिभिस्स्वस्वशक्तियुताभिर्डाकिन्यादिभिरावृतां ध्यात्वा मध्ये 
प्रधानदेवतां चम्पकेन्दीवराभ्यामभ्यर्च्य | षट्कोणेषु रक्षो 
वायुपूर्वाग्नेयेशानवरुणेषु डाकिनीराकिनीलाकिनीकाकिनीशाकिनीहाकिनीरूपाः 
शक्तीः संपूज्य | वहिस्तनषट्कोणेष्वपि राक्षसादि क्रमेण पूर्वोक्ता 
पुनरुक्तषट्त्रिंश्चद्वर्णशक्तीः प्रतिषट्कोणं षट्षट्क्रमेण संपूजयतः 
साधकस्य 
ज्वरभूतकृतासावधानचित्तत्वग्रहकृतासावधानचिन्तत्वहृदयकम्पादिप्रयोजक-
रोगविशेषःकर्णरोगशिरोरोगोदरशूलादि रोगशून्यत्वं भवति | 

प्. १९अ)

अन्येपि वातपित्तकफानामन्यतमभवा अपि रोगा उपशमं यान्ति || 

इति रोगनाशकप्रयोगः || 

पातालप्रवेशमार्गद्वारसमीपदेशे पूर्णाभिषेकप्रकारेण 
प्रतिप्रधानसमकाक्षदेवतास्थानावरणदेवतास्थानेषोडशत्रिकोणानियत्रेत्-
येवं भूतं श्रीचक्रं विरचययतन्मध्येशरदृतौ मुख्येगौणे वा 
परमेश्वरीं प्रधानदेवतामावाहनादिपूर्वकसिद्धद्रव्यसहितैः 
सुगन्धिपुष्पैर्नासमभिव्याप्य समभ्यर्च्य षोडशगुणितषणवति 
संख्यावरणशक्तीश्च संपूज्य साधकोनागकन्या यक्षकन्या राक्षसकन्या 
गन्धर्वकन्या सिद्धकन्या विद्याधरकन्या पिशाचकन्या गुह्यकन्या 
मनुष्यसिद्धकन्या किन्नरकन्या नागान्तरजातिविशिष्ट भुजगकन्यानां मध्ये 
स्वरुचिवैचित्र्येण तत्तत्कन्याभिः सहतत्तल्लोकेक्रीडा नानाविधा लभेत् || इति 
नागकन्याद्येकादशकन्यालाभप्रयोगः || किंशुक पुष्पैःपूजनं 
क्षीरशर्कराघृतपायसैर्नैवेद्यं च मासमभिव्याप्य कुर्वतो भूषणावाप्तिः | 
पाटलपुष्पैः पूर्वरीत्यनुसरणे गजलाभः रक्तोत्पलैः पूर्वरीत्यनुसरणे 
अश्वसिद्धिः कुमुदैः खरलाभः उत्पलैरुष्टसिद्धिः तगरपुष्पैः पशुलाभः 
जम्वीरपुष्पैर्महिषसिद्धिः लकुचैर्मेषलाभः दाडिमैर्निधिलाभः 
मधूकपुष्पैःर्गणाधिपत्त्यलाभः 

प्. १९ब्)

वकुलपुष्पैः स्त्रीलाभः कह्लारैः पुत्रलाभः शतपत्रैर्जयप्राप्तिः केतकीपुष्पैः 
रथशिविकादिसिद्धिःकर्पूरकस्तूर्प्यादिसुगन्धिद्रव्यमिश्रितैः कैश्चिदपि 
पुष्पैर्मासमभिव्याप्यपूजयतः क्षीरशर्करादि चतुष्कनैवेद्यत्वेन निवेदयतश्च 
सर्वसौभाग्यसिद्धिः स्यात् | द्विमासत्रिमासंवाभिव्याप्यकार्यावधि वा 
प्रयोगमाचरेत् || इति पञ्चदशफलप्रापकप्रयोगः || 
कस्मिंश्चिन्महानदीजलेश्रीचक्रं विचिन्त्य तत्र सावरणांदेवीमावाह्य 
पूर्ववदर्घ्यकल्पनपूर्वकं पूर्वोक्तैरेव समस्तैर्व्यस्तैर्वा पुष्पैः संपूज्य 
तदर्घ्यजलेन शतसाहस्रान्यतरसंख्यया तर्पयेत् | तेन परचक्रादि 
सर्वोपद्रवशान्तिः स्यात् || इति परचक्राद्युपद्रवशान्तिप्रयोगः || कस्मिंश्चित्पीठे 
श्रीचक्रमुद्धृत्य तत्र सावरणां प्रधानदेवतामायाहनादिपूर्वकमभ्यर्च्य 
| तत्र घृतैरभिषेकतः पूर्णायुष्ट्वम् | मधुतोभिषेकतः सौभाग्यवत्वम् 
दुग्धैरभिषेकतस्त्वारोग्यम् | घृतमधुदुग्धसमुच्चितैरभिषेकत ऐश्वर्यप्राप्तिः 
नारिकेलोदकैरभिषेकैसमीचीनैराजादिभिः सप्रीतिसिद्धिः 
हिमतोयैरभिषेकतोनृपत्वप्राप्तिर्भवति | श्रद्धतोयैरभिषेकतः पूर्वोक्तफलादि 
पुत्रादि फलसमृद्धिः स्यात् || इति दीर्घायुष्यादिप्राप्तियोगः || पूगीफलवृक्षवने 
अहोरात्रं निवसन्नेवयस्तत्पुष्पैः सिद्धद्रव्यैश्चमासमभिव्याप्य 

प्. २०अ)

श्रीचक्रे सावरणां देवीमभ्यर्चयेत् सोयं सौन्दर्य 
स्त्री**(?)वशीकरणादिधर्मैः कन्दर्पसमानः स्यात् || इति स्त्रीप्रीतिकारिप्रयोगः || 
सर्वासुपूर्णासुनियमेनमासमभिव्याप्य कन्यायां दिव्यभिन्नत्वेन 
ध्यातायामुक्तदिशादेवीमावाह्य संपूजयन्ते साधकं प्रतिपरप्रेरिताः 
कृत्याः परप्रेरिता अभिचारमन्त्राश्च विमुखा भवतः स्वप्रेरकाः 
परानेवग्रसन्ति || इति कृत्याद्युपशमप्रयोगः || वज्रलिङ्ग मेरुलिङ्ग महालिङ्ग 
नामकलिङ्ग यन्त्रत्रये ध्याना वाहनादिपूर्वकं मासमभिव्याप्य 
तत्तच्चक्रगतशक्तिसहितां श्रीललितां पूजयत इहलोके पुत्रकलत्रधनादिसुखं 
प्रेत्यस्वर्गादिसुखं च प्राप्त स्यात् || इति लोकद्वयसौख्यप्रयोगः || 
शतमाषप्रमाणकसुवर्णेन प्रत्येकं रवितैर्यथाशक्तिष्वधिकैः पुष्पैः 
कर्पूरकस्तूर्यादि सुगन्धिद्रव्यवासितैः प्रतिदिनंमासमभिव्याप्य पूजयतः 
पूर्वपूर्वजन्मसंचितसकलपातकक्षयः स्यात् || इति पापक्षयप्रयोगः || 
नवरत्नैः समुच्चैतैः प्रतिदिनं मासमभिव्याप्य श्रीचक्रे सावरणां देवीं 
पूजयतः सकलपातकक्षयः प्रधानदेव्याश्चाक्षुषप्रत्यक्षविषयत्वं च स्यात् | 
इति देवीप्रत्यक्षीकरणप्रयोगः || सुगन्धिकर्पूरादिद्रव्यसुवासितैर्वस्त्रैरभिनवैः 
प्रत्यहं मासमात्रं पूजयतामेतज्जन्मोपार्जितसर्वपातकनाशः स्यात् |

प्. २०ब्)

वैरिकृतकृत्यौषधादिप्रभवदुःखोपशमश्च स्यात् || 
इत्येतज्जन्मार्जितपापक्षवादिप्रयोगः || स्वशरीरं श्रीचक्रत्वेन विभाव्य तत्र 
जीवात्मानं प्रदीपकालिकाकारं प्रधानदेवीत्वेन शरीरे स्वात्मनि च समन्ततः 
स्थितानि ज्ञानेन्द्रिय कर्मेन्द्रिय 
मनोबुद्धीच्छाद्वेषप्रयत्नधर्माधर्मसंस्कारादीनिचाणिमाद्यावरणदेवतात्
वेन ध्यात्वा गन्धं गन्धतया अहिंसादिकं पुष्पतया स्पर्शं धूपतया 
रूपं दीपतया रसंनैवेद्यतथाशब्दं स्तोत्रतया निवेद्य सावरणां 
देवीमनवरतमर्चयतः साधकस्य जीवन्मुक्तं भवति | 

इति जीवन्मुक्तिप्रयोगः || 

इति समापिताः षष्ठपटलोक्तपूजाप्रयोगाः ||

षड्वह्निशैलस्वभुजोन्मितकालनित्याविद्याविलिख्य सकलारमणीयपत्रे नित्यं 
प्रपूजयति सुन्दरगन्धिगन्धपुष्पादिभिर्य इह तस्य फलानि वक्ष्ये यत्र देशे नगरे 
गृहे वा पुस्तकाधिष्ठानककालनित्याविद्यापूजा तत्र 
परप्रेरितकृत्यापीडापरचक्रभयानावृद्ध्यतिवृष्टि 
भूतप्रेतापमृत्युप्रभूतिभयं न स्यात् देश एवतादृशफलस्योद्देश्यत्वेसुतरां 
नगरस्यापि तादृश फलसंबन्धः कैवकथागेहस्य परन्तु 
फलगौरवात्पूजागौरवदक्षिणादिगौरवाभ्यां प्रयोगेगौरवेयतितव्यम् | नहि 
एकादिगृहरक्षार्थकप्रयोगसकलदेशरक्षार्थकप्रयोगयोः समत्वं समुचितम् |

प्. २१अ)

तादृश पूजानुष्ठातः साधकस्यापि स्वोद्देश्य सकलकार्यसिद्धिः स्यात् | इति देशादि 
कृत्पाद्यपहारकसाधकीय सकलाभीष्टकारकपुस्तकाधिष्ठानककालनित्यापूजा 
प्रयोगः || महाविस्तृते मसृणतरेपटे कालचक्रेषु 
षट्सप्तत्पुत्तरपञ्चशतसंख्येषु मध्ये प्रस्तुत तत्तद्युगस्य 
प्रथमवर्षमारभ्ययावत्तमवर्षे पूजास्भस्तद्वर्षप्राप्तकालचक्रमुद्धृत्य 
तद्वहिरष्टदलं कमलं यथोद्धृतं कालचक्रं स्वकर्णिकायां पतति 
तथोद्धृत्य दलेषु वाग्देव्यष्टमन्त्रान्पूर्वोक्तानालिख्य सर्वान्तर्गतकर्णिकायां 
कालचक्रं कर्णिकाभूतायां मुखवृत्ताश्चर्यायमाकारं लिकित्वा तत्रैव 
पङ्क्तौ चतुर्थस्वरापरपर्यायमीकारं विलिख्य | ईकारोदर एव पङ्क्तित्रयं कृत्वा 
तत्रोदधिः क्रमेण साध्यनामसाधकनामक्रियापदान्यभिलिख्य 
वर्षमेकमभिव्याप्य अकारादिरूपं प्रथमस्वराद्यपरपर्यायं 
कर्णिकायामभिलिखितवर्णयोरादिभागे लिखित्वा महद्वर्णमपिचैकश 
एकैकतत्वाक्षर संयुक्तं कृत्वा लिखेत् एकैकं हि चक्रमेकैकवर्षात्मकं भवति 
वर्षस्य षोडशमासाः प्रतिमासं षट्त्रिंशद्दिनानि संभूय वैकैकवर्षस्य 
षट्सप्तत्युत्तरपञ्चशतंदिनानि | अक्षराण्यपि षट्त्रिंशत्तत्ववर्णानां 
प्रत्येकं षोडशस्वरयोगेन षट्सप्तत्युत्तरपञ्चशतसंख्यतामापन्नानि तत्रा 
लेख्यानि |

प्. २१ब्)

तथैव यस्मिन्यस्मिन्दिने अग्रभूत वाह्यकोष्ठे यद्यदक्षरलिखनं 
शास्त्रप्राप्तं तत्तदेवाक्षरं कर्णिकायामादिभागे लिखित्वा 
तत्तत्वाक्षरैरविकृतैर्द्वितीयं वक्त्राक्षरं सवर्णदीर्घाख्येनसन्धिना 
समाश्लेषयेत् | अकार एव प्रथमं वर्षपर्यन्तंमिष्यते आदिक्षान्ता 
भूयभूयदिनान्तंत्वेकशोमता द्वितीयवक्त्रसंवद्धा अविकारस्तृतीयई इति 
त्रित्र्यक्षरविद्यां कर्णिकायां समालिखेदिति सिद्धम् | इत्थं सिद्धेयन्त्रे 
प्रतिष्टापूर्वकं 
कालचक्राधिकरणककृत्याद्युपशमात्मकसर्वाभीष्टकरप्रधानदेवीपूजा-
प्रयोगः || यक्ष्मपुस्तककालचक्रंचेत्युभयस्थाने प्रतिदिनं कालनित्यां 
प्रधानदेवीं चक्रमशः पूजयेत् तस्य वंशे सर्वस्मिन्नपि महालक्ष्मीः 
स्थिरास्यात् | इति महालक्ष्मीस्थैर्यकरपूजाप्रयोगः || कालचक्रनिर्माणप्रकारो 
यथा प्रथमत 
एकश्रीचक्रोद्धारयोग्यकर्णिकादामहाविशालताशालिवृत्तंविधाय ततो 
वहिर्वहिरेकैकाङ्गुलान्तरालकानि 
षोडशवृत्तान्तराणिनिर्भायमथमवृत्तमारभ्यवाह्यवृत्तान्तसमदशावृत्तेषु 
प्रत्येकं षट्त्रिंशच्चिह्नानिविधाय तेषु प्रथमतः प्रथमान्तं 
द्वितीयतोद्वितीयान्तमिति क्रमेण षोडशतमचिह्नमारभ्य 
सर्ववाह्यगतषोडशतमचिह्नान्तं मध्यस्थ तत्तच्चिह्ननिर्भेदनपूर्वकं 
षट्त्रिंशत्संख्यान्यूर्द्ध्वाधोगतानि सूत्राणि पातयित्वा प्रतितिर्यक्यङ्क्ति 

प्. २२अ)

षट्त्रिंशत्षट्त्रिंशत्कोष्ठानि प्रत्यूर्द्ध्वाधः पङ्क्तिषोडशषोडशकोष्ठानीति 
संभूय षट्सप्तत्पुत्तरपञ्चशतसंख्यानि कोष्ठानि निर्माय तेषु वर्णाना 
लिखेत् | सर्ववाह्यगताग्रकोष्ठमारभ्याधोधः क्रमेण अवर्गं लिखित्वा 
तत्प्रादक्षिणक्रमायात पञ्चविंशद्वीतिषु अधोधः क्रमेण 
षोडशषोडशकोष्ठात्मिकासु क्रमेण प्रत्येक 
षोडशस्वरसंवन्धेनषोडशरूपत्वविशिष्टककारादिषट्त्रिंशद्वर्णानालिख्य | 
एतत्कर्णिकायां  अ आ ई इति त्र्यक्षरी कालनित्याविद्यामालिख्य | तत्र 
चतुर्थस्वरोदरेसाध्यसाधकादिनामालिखेदिति वर्षचक्रं प्राथमिकमुद्धतं 
अनुलोमानुलोमाख्यं च क्रमेत् | द्वितीयवर्षे पूर्वोक्त एव रेखा समुदायचक्रे 
यदिकर्णिका निकटवर्त्तिकोष्ठमारभ्य सर्ववाह्यकोष्ठन्तं 
अग्रवीथीमारभ्यनिर्गमगत्या अकारादि षट्त्रिंशत्षोडशकं लिख्यते 
कर्णिकायां च पूर्णमण्डलवर्णेषु द्वितीयवर्णमाकाररूपं पूर्वं लिखित्वा 
| सर्ववाह्यकोष्ठत्वाग्रकोष्ठत्वाभ्यामापन्नकोष्ठेभिलेख्यस्य अकारस्य 
विकृताक्षरतयातदपहाय तत्प्रकृतिभूतप्रथमस्वरं महता 
संयोज्यसंपन्नमाकारं द्वितीयतो लिखित्वा शुद्धमीकारं च रमतो लिखेदिति तत् | 
कर्णिकायां साध्यसाधकादिलेखः पूर्ववत् | अनुलोमविलोमाख्यं चक्रमिदं 
द्वितीयवर्षस्य 

प्. २२ब्)

तृतीयवर्षे पूर्वोक्त एव रेखा समुदायात्मके 
सर्ववाह्यगताग्रकोष्ठमारभ्याधोगताष्टकोष्ठपर्यन्तं 
अकारादिस्वराष्टकं लिखित्वा आभ्यन्तरकोष्ठं तद्वीथी संबन्ध्येव 
समारम्यऌकाररूपनवमस्वरादि षोडशतमस्वरान्तं लिख्यते 
तद्वद्दक्षिणगतापरवीथीष्वपि ककाकिकीत्यादिकृकॄइत्यन्तवर्णाष्टकं 
वाह्यकोष्ठमारभ्य लिखित्वा पुनस्तत्रैव वीथ्यामाभ्यन्तरकोष्ठमारभ्य 
कॢकॣ इत्यादिकं क इत्यन्तवर्णानभिलिखेत् | अपरत्रापि खकारादि 
सर्वतत्वलिखनमुक्तयैवदिशाक्रियते | कर्णिकायां च इ आ ई इति कर्णिकायां 
साध्यसाधकादिनामलेखः पूर्ववत् | अनुलोम वाह्यसंपुटाख्यं चक्रमिदं 
तृतीयवर्षस्य भवति | पूर्वोक्त एव चक्रे अग्रवीथ्यां सर्वाभ्यन्तरकोष्ठमारभ्य 
प्रथमस्वरमारभ्यनिर्गमक्रमेणाष्टस्वरानालिख्य वाह्यकोष्ठमारभ्य 
प्रवेशक्रमेण नवमादिस्वरानालिखेत् | तत्प्रदक्षिणगतपञ्चत्रिंशद्वीथीष्वपि 
सर्वाभ्यन्तरकोष्ठादि निर्गमक्रमेण ककाकिकी इत्यादिकं लिखित्वा | पुनःप्रवेश 
क्रमेण कॢकॣ इत्यादिकं लिखेत् | कर्णिकायां ई आ ई साध्यादि लेखः पूर्ववत् | 
अनुलोमाभ्यन्तरसंपुटाख्यं चतुर्थवर्ष चक्रमिदं वाह्यगताग्रकोष्ठतो 
गणनयाष्टमं कोष्ठमारभ्य निर्जमगत्या अकारादि 
वामनासा*(?)स्वराष्टकं लिखित्वा पुनर्नवमंकोष्ठमारभ्य 

प्. २३अ)

प्रवेशगत्या दक्षिणगण्डादि विसर्गान्तस्वराष्टकं लिखेत् | एवमेवा परवीथीष्वपि 
मध्यस्थं 
कोष्ठाद्वाह्यकोष्ठपर्यन्तमागत्यपुनःपरावृत्यनवमादिसर्वाभ्यन्तर-
कोष्ठान्तरकोष्ठान्तं ककारादिक्षकारान्तवर्णान्प्रत्येकं 
षोडशस्वरसंवद्धानुपलिखेत् | अत्र कर्णिकायां प्रथम उकारः नासावर्णस्य 
प्रथमस्वरस्यैव विकृताक्षरतयाप्रकृत्यक्षरभूतप्रथमस्वरस्यैवमरुद्योगेपि 
मरुदात्मकतयैव पर्यवसानात् द्वितीय आकारः तृतीय ईकार एवेति तदे तदनुलोम 
वायपरावृत्ताखयं पञ्चमवर्षचक्रे अग्रवीथ्यां 
नवमंकोष्ठमारभ्यसर्वाब्यन्तरकोष्ठान्तरं 
प्रथमस्वरादिवामनासान्तस्वराष्टकं लिखित्वा पुनः 
परावृत्त्याष्टमंकोष्ठं समारभ्य वाह्यकोष्ठान्तं लिखित्वा | अष्टमादि 
वाह्यकोष्ठान्तं कॢ इत्यादिकं क इत्यनतं लिखित्वा 
खकारादयोप्यवशिष्टचतुस्त्रिंशत्तत्त्ववर्णाः पूर्वोक्तदिशालेख्या अत्र 
कर्णिकायां षष्ठ ऊकारः प्रथमः द्वितीयस्वर एव तु प्रोक्तरीत्या द्वितीयतृतीयः 
स एवेति ऊ आ ई इति तदेतदनुलोमाभ्यन्तर परावृत्ताख्यं षष्ठवर्षचक्रम् | यदि तु 
पूर्वोक्त एव चक्रे पूर्वोक्तास्वेववीथीषु षोडशसंख्या सु 
सर्ववाह्यप्रथमकोष्ठे 

प्. २३ब्)

अकारं सर्वाभ्यन्तर तद्वीथीगतकोष्ठे आकारम् | द्वितीये इकारम् पञ्चदशतमे 
ईकारम् तृतीये उकारम् चतुर्दशतमे ऊकारम् चतुर्थे ऋकारम् त्रयोदशतमेॠकारम् 
पञ्चमेऌकारम् द्वादशतमेॡकारम् षष्ठे एकारम् एकादशतमे ऐकारम् 
सप्तमे ओकारम् दशमे औकारम् अष्टमे अंकारम् नवमे अंकारं लिखेत् ककारादि 
लेखेपि क्रम एव एवेति कर्णिकायां प्रथमं ऋकारः तत उक्तदिशा आकारं तृतीय 
ईकारः तथा च ऋ आ ई इति लेख्यत्वेन पर्यवस्यति तदे तदनुलोभं 
वाह्यव्याकीर्णाख्यं सप्तमवर्षचक्रम् | यदि तु सर्वाभ्यन्तरकोष्ठे अकारम् 
सर्ववाह्यकोष्ठे आकारम् पञ्चदश्तमे इकारम् द्वितीये ईकारम् चतुर्दशतमे 
उकारम् तृतीये ऊकारम् त्रयोदशमे ऋकारम् चतुर्थे ॠकारम् द्वादशतमे ऌकारम् 
पञ्चमे ॡकारम् सकादशतमे एकारम् षष्ठे ऐकारम् दशमे ओकारम् सप्तमे 
औकारम् नवमे अंकारम् अष्टमे अःकारं लिखेत् उक्तकर्णिकायां प्रथमं 
ऋकारः ततो द्वितीय उक्तरीत्या द्वितीयस्वर एव इत्थं ॠ आई इति पर्यवस्यति 
तदिदमनुलोभाभ्यतरव्याकीर्णाख्यं कलियुगादेरष्टमवर्षचक्रं भवति | 
एतेष्टावनुलोभभेदाः || पूर्वोक्त एव चक्रे यदि अग्रवीथ्यां 
वाह्यकोष्ठमारभ्याभ्यन्तरकोष्ठान्तं 
प्रवेशगत्याक्षक्षाप्रभृतयःक्षक्षः पर्यन्तावर्णालिख्यन्ते || 
प्रादक्षिण्यप्राप्तवीथ्यन्तरेषु तु ऌकारादि प्रथमस्वरान्तं 
पञ्चत्रिंशत्तत्त्वानां षोडशयोऽशरूपाणि लिखेत् |

प्. २४अ)

अत्र कर्णिकायां प्रथमं 
पूर्णमण्डलवर्णभूतोदक्षगण्डापरपर्यायोऌकारः | ततो 
द्वितीयोप्युक्तरीत्याद्वितीयस्वरसम्बद्धक्षकार एव तृतीयस्तुचतुर्थस्वर एव 
साध्यादिलिखनमपीकारोदरेपूर्वमुक्तं नात्र विस्मर्त्तव्यम् तदिदं वर्णानां 
प्रतिलोम्येन कोष्ठानामानुलोभ्येनोपादानाद्विलोमानुलोमाख्यं 
नवमवर्षचक्रम् यदि त्वस्मिन्नेव चक्रे 
सर्वाभ्यन्त्रकोष्ठमारभ्यसर्ववाह्यकोष्ठपर्यन्तं क्षकारादि 
प्रथमस्वरान्तषट्त्रिंशत्तत्ववर्णाष्टकमादग्रवीथीमारभ्य प्रादक्षिण्य 
क्रमप्राप्तसकलवीथीषु लिख्यन्ते | कर्णिकायां ऌक्षाई इति 
तदावर्णकोष्ठयोर्द्वयोरपि प्रातिलोभ्याद्विलोमविलोमाख्यं दशमयर्षचक्रम् | 
यदित्वस्मिन्नेव चक्रे वाह्यकोष्ठमारभ्याष्टसुकोष्ठेषु अग्रवीथीमारभ्य 
क्षक्षाक्षिक्षीक्षुक्षूक्षृक्षॄ इत्यादिकं अ आ इ ई उ ऊ ऋ ॠ 
इत्यन्ततत्तत्त्ववर्णाष्टकं प्रवेशनगत्या लिखित्वा | पुनः 
सर्वाभ्यन्तरकोष्ठमारभ्यतास्वेववीथीषु क्रमादष्टाष्टकोष्ठपर्यन्तं क्षॢ 
क्ष्ॡ क्षे क्षौ क्षं क्ष इत्यादिकं ऌ ॡ ए ऐ ओ औ अं अः इत्यन्तवर्णाष्टकं लिखित्वा 
कर्णिकायां ए ई इति तदेवं विलोमवाह्यसंपुटाख्यं एकादशतमवर्षचक्रम् | 
यदित्वस्मिन्नेव चक्रे अभ्यन्तरकोष्ठादि निर्गमनगत्या क्ष क्षा क्षि क्षु क्षू क्षृ 
क्षॄ इति वर्णाष्टकं लिखित्वा | कर्णिकायां ऐक्षाई इति लिख्यते 

प्. २४ब्)

तदा विलोमाभ्यन्तरसंपुटाख्यं द्वादशतमवर्षचक्रम् 
यदित्वस्मिन्नेवञ्जद्येवीथ्यादि अष्टमं कोष्ठमारभ्य वाह्यकोष्ठान्तं क्ष 
क्षाक्षि क्षी इत्यादि अ आ इ ई इत्यादि वर्णाष्टकान्तं लिखिता पुनर्नवमादि 
स्र्वाभ्यन्तरकोष्ठान्तं क्षॢ क्ष्ॡ क्षे क्षै इत्यादि ऌ ॡ ए ऐ इत्यादि 
वर्णाष्टकान्तं लिखित्वा कर्णिकायां ओ ई इति लिख्यते तदा 
विलोमवाह्यपरानृत्ताख्यं त्रयोदशतमवर्षचक्रं भवति | यदित्वस्मिन्नेव चक्रे 
अग्रवीथ्यादि नवमं कोष्ठमारभ्य सर्वाभ्यन्तरकोष्ठान्तं क्ष क्षा क्षि क्षी 
इत्यादि वर्णाष्टकमारभ्य अ आ इ ई इत्यादिवर्णाष्टकान्तं लिखित्वा पुनः 
परावृत्याष्टमकोष्ठादि सर्ववाह्यकोष्ठान्तं क्षॢ क्ष्ॡ क्षे क्षै इत्यादि 
वर्णाष्टकमारभ्य ऌ ॡ ए ऐ इत्यादिवर्णाष्टकान्तं लिखित्वा कर्णिकायां औ ई इति 
लिख्यते तदा विलोमाभ्यन्तरपरावृत्तनामकं चतुर्दशतमवर्षचक्रं भवति | 
यदित्वेतस्मिन्नेवचक्रे भू भू पदस्त्रतिथिः वह्नि सुराधिनाथ ब्रह्मास्य 
विश्वविशिखद्युमाणेप्रमाणे षष्ठे शिवे नगदशप्रमितेऽष्टमेङ्के 
क्षक्षादयः क्रमवशात्प्रथमाग्रवीथ्यां वीथ्यन्तरेषुलमुखाः 
प्रथमस्वरान्तारीत्यानयैवलिखतेरिहकर्मभूताः कर्णिकायान्त अं ई इति लिख्यते 
तर्हि विलोमवाह्यकीर्णनामकं पञ्चदशवर्षचक्रं भवति | यदित्वस्मिन्नेव 
रेखामयचक्रे अतः कोष्ठमारभ्य भूपैकौतिथिदस्रेषु चक्र रामे 

प्. २५अ)

त्रयोदशे वेदेकैसायकेकद्रेषष्ठेखकेनगे नवमचाष्टमेकोष्ठेक्षक्षाद्याः 
क्रमन्तोर्णकाः त्दन्यास्वपिवीथीषुलाद्याशान्त्याविलोमतः प्रत्येकं 
षोडशोन्मानाः षोडशस्वरयोगतः लिख्यन्ते कर्णिकायां तु अः ई इति तर्हि 
विलोमाभ्यन्तरव्याकीर्णाख्यं तद्युगस्य षोडशतमवर्षचक्रं भवति | एतेष्टौ 
विलोमचक्रभेदाः | एतस्मिन्नेवचक्रे अग्रवीथ्यां 
प्रथमस्वरस्यषोडशस्वरभिन्नानि षोडशरूपाणि तत्तत्स्वररूपतयैव परिणतानि 
अ आ इ ई उ ऊ ऋ ॠ ऌ ॡ ए ऐ ओ औ अं अ इत्येवं रूपाणि वाह्यतः 
प्रवेशगत्यासर्वाभ्यन्तरकोष्ठान्तं लिखित्वा 
प्रादक्षिण्यक्रममाप्तसमदशवीथ्यन्तरेषु 
ककारादिथकारान्तसप्तदशतत्ववर्णानां प्रत्येकं षोडशस्वरभिन्नानि 
ककाकिकीत्यादिथोथौथंथः इत्यन्तानि षोडशषोडशरूपाणि विलिख्य 
तदन्तरैकोनविंशत्यादि षट्त्रिंशद्वीथ्यन्ताष्टादशवीथीषु 
क्षकारादिदकारान्तान्यष्टदशातत्वाक्षराणि प्रत्येकं षोडशस्वरभिन्नानि 
वाह्यतोभ्यन्तरकोष्ठान्तं प्रन्वशगत्या लिखेत् | कर्णिकायां क आ ई इति 
सप्तदशतवर्षचक्रं वाह्यसंपुटानुलोमाख्यमुद्धृतं भवति | यदि वा 
स्मिन्नेवचक्रे अभ्यन्तराग्रकोष्ठमारभ्य वाह्याग्रकोष्ठान्तनिर्गमगत्या 
अकारादि षोडशकं प्रदक्षिणक्रमप्राप्तापरसप्तदशवीथीषु 
पूर्ववदेवाभ्यन्तरतो वाह्यकोष्ठान्तं 

प्. २५ब्)

क का कि की इत्यादिथो थौ थं थ इत्यन्त वर्णालिख्यन्ते 
एकोनविंशतितमवीथीमारभ्यावशिष्टवीथीषु 
क्षकारादिकदकारान्ताष्टादशवर्णानां 
षोडशषोडशरूपाण्यभ्यन्तरतोवाह्यान्तं लिख्यन्ते कर्णिकायां का आ ई इति 
विद्या लिख्यते तदिदंमाभ्यन्तरसंपुटविलोमाख्यमष्टादशतमवर्षचक्रं 
भवति | यदित्व तस्मिन्नेव चक्रे अग्रवीथीमारब्याष्टादशवीथीषु 
प्रतिवीथिवाह्यकोष्ठतो दृष्टकोष्ठान्तं अकारादिथकारान्ताष्टादशवर्णानां 
प्राथमिकाष्टाष्टरूपं लिखित्वा | अभ्यन्तरकोष्ठादिनवमकोष्ठान्तं 
द्वितीयाष्टाष्टरूपं लिखित्वा | 
एकोनविंशतितमवीथीमारभ्यशिष्टावीथीषुक्षकारादिदकारान्ताष्टादश-
वर्णानां प्रत्येकं प्र**(?)काष्टकं वाह्यकोष्ठतोष्टाष्टकोष्ठावधिलिखित्वा 
| तत्तद्वितीयाष्टकमभ्यन्त्रकोष्ठनवमान्तं निर्गमगत्या लिख्यते | कर्णिकायां 
कि आ ई इति लिख्यते | तदेदं वर्णानां कोष्ठानां च 
वाह्यतःपुटीकरणाद्वाह्यसंपुटाख्यमेकोनविंशतितमवर्षचक्रं भवति | 
यदित्वे तस्मिन्नेवचक्रे अग्रवीथीमारभ्याष्टाद्दशवीथीषु प्रतिवीथि 
अभ्यन्तरकोष्ठादिकाष्टकोष्ठेषुमथमस्वरादिकानां 
प्राथमिकाष्टाष्टरूपाणां लिखनं विधाय पुनर्वाह्यतो कोष्ठानां 
ऌॡकारादिस्वरूपद्वितीयाष्टाष्टरूपाण्यालिख्य | 
इतराष्टादशवीथीषुपिक्षकारादिदकारान्ताष्टादशवर्णानां प्रत्येकं 

प्. २६अ)

प्राथमिकाष्टाष्टरूपाणि क्ष क्षा क्षि क्षीत्येवनादी नि********(?) 
पूर्वमभ्यन्त्रतो लिखित्वा | पुनर्वाह्यतोष्टमाष्टमकोष्ठान्तं 
द्वितीयाष्टाष्टरूपाणि क्षॢ क्ष्ॡ क्षे क्षै इत्येवमादीनि दो दौ दंद इत्यन्तानि लिखेत् 
| कर्णिकायां की आ ई इति लिख्यते | तदेदं वाह्यसंपुटाख्यं 
विंशतितमवर्षचक्रं भवति | अस्मिन्नेव रेखाचक्रे स्वाग्राद्यष्टा दशवीथीषु 
अष्टममष्टमं कोष्ठमारभ्य वाह्य 
तत्तत्कोष्ठान्तमकाराद्यष्टादशाष्टादशतत्वाक्षराणां प्राथमिकरूपाणि 
निर्गमगत्या लिखित्वा पुनःपरावृत्यसर्वाभ्यन्तरकोष्ठादि नवमकोष्ठान्तं 
द्वितीयरूपाणि ऌ ॡ ए ऐ इत्येवमादीनि थो थौ थं थ इत्यन्तस्वरूपाणि लिखित्वा | 
अवशिष्टानि परवीथीष्वपिक्षकारादिदकारान्तवर्णानां स्वरूपाणि प्राथमिकानि 
अष्टमाष्टमकोष्ठानि वाह्यान्तं लिखित्वा पुनःपरावृत्य सर्वाभ्यन्तरकोष्ठादि 
नवमानवमकोष्ठान्तं लिख्यन्ते | कर्णिकायां कु आ ई इति तदेदं 
वाह्यसंपुटवाह्यपरावृत्ताख्यमेकविंशतिमवर्षचक्रं भवति | 
यदित्वस्मिन्नेवचक्रे सर्वाभ्यन्तरकोष्ठादिनवमकोष्ठान्तं 
प्राथमिकमष्टकमकारादीनामष्टादशतत्ववर्णानांमालिख्य | 
पुनर्वाह्यतोष्टमकोष्ठान्तं द्वितीयरूपाणि ऌ ॡ ए ऐ इत्यादि दो दौ दं द 
इत्यन्तानि लिख्यन्ते | 
एकोनविंशत्पाद्यपरवीथीष्वपिक्षकारादिदकारान्तव्युत्क्रान्ताष्टादशतत्त्व-
वर्णानां पूर्ववत्प्रथमाष्टकमभ्यन्तरतोनवमान्तं 

प्. २६ब्)

द्वितीयद्वितीयाष्टकं वाह्यतोष्टमाष्टमकोष्ठान्तं लिख्यते | कर्णिकायां कू 
आ ई इति तदेदं वाह्यसण्पुटांभ्यन्तरपरावृत्ताख्यं 
द्वाविंशतितमवर्षचक्रं | यदित्वे तस्मिन्नेव चक्रे 
अकारादिदकारान्ताष्टादशतावाक्षराणां लिखनम् | क्षिति नृपति वाहुतिथि 
वह्निशक्रवेदविश्ववाणसूर्यरसशिवपर्वतपङ्क्तिगजनन्दप्रमितकोष्ठेषु 
कृत्वानन्तराष्टादशवीथीष्वपिक्षकारादिदकारान्ततत्वाक्षराण्यपिक्षितिनृपतीत्-
यादि क्रमेण लिखेत् | कर्णिकायां कृ आ ई इति तदेदं 
वाह्यसंपुटवाह्यव्याकीर्णाख्यं त्रयोविंशतितमवर्षचक्रम् | यदि वा स्मिन्नेव 
चक्रे भूपभूतिथिदस्रेषु शक्राग्न्योर्विश्वेवेदयोः सूर्यवाणे शिवरसे 
पङ्क्तिपर्वतयोस्तथानन्दाष्टयोश्चक्रमशः 
प्रथमद्वित्रिमुख्यान्षोडशार्णांस्त्वत्वर्णषोडशस्वस्योगजाप्राथमिकाष्टा-
दशवीथीषु लिखित्वा 
ततोनन्तराष्टादशवीथीषुकारादिदकारान्ततत्ववर्णानपिभूपभूतिथिदस्रेष्वित्-
युक्तदिशैवलिखित्वा | कर्णिकायां कॄ आ ई इति लिखेत् तदेदं 
वाह्यसंपुटाभ्यन्तरव्याकीर्णाख्यं चतुर्विंशतितमवर्षचक्रं भवति एतेष्टौ 
वाह्यसंपुटभेदाः || 

अस्मिन्नेव चक्रे अग्रवीथ्यामेव वाह्यतोस्येन्तरकोष्ठान्तं द दा दि दी दु दू दृ दॄ 
दॢ दॣ दे दै दो दौ दं द इति दकारस्य षोडशरूपाण्यालिख्य प्रदक्षिणा 
क्रमभ्यातापरसप्तदशवीथीषुधकभादिक्षकारान्तसप्तदशाक्षराणां 
षोडशरूपाणि लिखित्वा | प्रदक्षिणक्रमायाताष्टादश***(?)वीथीषु 

प्. २७अ)

थकारादि काकारान्ताष्टादशतत्ववर्णानां पूर्वरीतिप्राप्तषोडशरूपाणि थ 
था थि थी क्षपादीनि ओ औ अं अ इत्यन्तानि प्रवेशगत्या लिखेत् | कर्णिकायां डॢ दा ई 
इति प्राथमिकादि सकल षट्त्रिंशद्दिने षोडशकेषु लिख्यम् | 
तदेतदाभ्यन्त्रसंपुटानुलोमाख्यं पञ्चविंशतितमवर्षचक्रं भवति | 
अस्मिन्नेव चक्रे अग्रवीथ्यादिषु क्रमेण अभ्यन्तरकोष्ठतो वाह्यकोष्ठान्तं 
दकारादिक्षकारान्ताष्टादशवर्णानां षोडशरूपाणि पूर्वोक्तानि लिख्यन्ते 
तदनन्त्रवीथीषु च थकारादि काकारान्त तत्वाक्षराणां षोडशरूपाणि क्रमेण 
लिख्यन्ते | कर्णिकायां च सर्वत्रैव कॢवा ई इति लिखेत् | 
तदिदंमाभ्यन्तरसंपुटविलोमाख्यं षड्विंशतितमवर्षचक्रं अस्मिन्नेवचक्रे 
अग्रभूत वाह्यकोष्ठमारभ्याष्टमकोष्ठान्तं दकारादि 
क्षकारान्ताष्टादशतत्वाक्षराणि प्रत्येकमकारादिकाष्टस्वरभिन्नानि प्रथमं 
सर्वाभ्यन्तरकोष्ठादि नवमकोष्ठान्तंमालिख्य 

प्. २७ब्)

पुनर्वाह्यकोष्ठमारभ्याष्टमकोष्ठान्तं ऌकारादि 
स्वरूपनवमादिस्वरभिन्नान्यष्टाष्टरूपाणि तेषामेव तत्वानां लिखित्वा 
अवशिष्टाष्टादशवीथीषुथकारादिप्रथमस्वरान्त तत्वावर्णानां 
प्राथमिकाष्टाष्टरूपाणि प्रथमं निर्गमनगत्या सर्वाभ्यन्तरतः 
पुनःसर्ववाह्यमारभ्यप्रवेशगत्या लिखेत् | कर्णिकायां कै दा ई इति लिखेत् | 
तदेदमाभ्यन्तरसंपुटाभ्यन्तरसंपुटाख्यमष्टाविंशतितमवर्षचक्रं 
भवति | यदित्वस्मिन्नेव चक्रे 
अष्टमाष्टमकोष्ठमारभ्यनिर्गमगत्यातत्तद्वाह्यकोष्ठान्तंदकारादि-
क्षकारान्ततत्ववर्णानां प्राथमिकाष्टस्वरभिन्नानिरूपाणि लिखित्वा 
नवमकोष्ठादि सर्वाभ्यन्तरकोष्ठान्ते तेषामेव तत्वानां 
नवमादिस्वरभिन्नानि रूपाणि प्रवेशगत्या लिख्यन्ते 
शिष्टाष्टादशवीथीष्वपिथकारादि प्रथमस्वरान्ततत्त्वानामष्टाष्टरूपाणि 
प्रथममष्टमंकोष्ठमारभ्यनिर्गमनगत्या ततो 
नवमकोष्ठमारभ्यप्रवेशगत्याविलिख्य कर्णिकायां को दा ई इति सर्वेष्वपि दिनेषु 
लिखेत् | तदेदमाभ्यन्तरसंपुटवाह्यपरावृत्ताख्यमेकोनत्रिंशत्तमवर्षचक्रं 
भवति | अस्मिन्नेव चक्रे दकारादि क्षकारान्ततत्वाक्षराणां प्रत्येकमकारादि 
स्वरभिन्नानि रूपाणि प्रथमं सर्वाभ्यन्तरतोनवमाकोष्ठान्तं लिखित्वा | 
पुनर्वाह्यकोष्ठतोष्टमाष्टमकोष्ठान्तं लिखित्वा | थकारादि 
प्रथमस्वरान्ताष्टादशाक्षराण्यपि पूर्वमभ्यन्तरतोनवमान्तं ततो 
वाह्यतोष्टमान्तमेकोनविंशत्पाद्यपरवीथीषु लिखेत् |

प्. २८अ)

कर्णिकायां कौ दा ई इति सर्वत्र तदिदमाभ्यन्तर 
संपुटाभ्यन्तरपरावृत्ताख्यं त्रिंशत्तमवर्षचक्रं भवति यदित्वे तस्मिन्नेव 
चक्रे दकारादिक्षकारान्ताष्टादशतत्वाक्षराणां प्रत्येकं 
षोडशस्वरभिन्नानिरूपाणि भूमिषोडशवाहुतिथि 
वह्निशक्रश्रुतिविश्वशरसूर्यरसशङ्करसप्तपङ्क्ति अष्टनन्दकोष्ठेषु 
क्रमादालिख्य थकारादि प्रथमस्वरान्ततत्वानामपि 
षोडशरूपाण्यवत्सिष्टपङ्क्तिषु भूमिषोडशेत्यादि 
क्रमादेवलिखित्वाकर्णिकायां कं दा ई इति त्र्यक्षरीं विद्यामभि लिखेत् | 
तदेतदाभ्यन्तरसंपुटावाह्यव्याकीर्णाख्यमेकत्रिंशत्तमवर्षचक्रं भवति | 
यदित्वस्मिन्नेवचक्रेदकारादिक्षकारान्ततत्वाक्षराणां प्रत्येकं 
षोडशस्वरभिन्नानि संभूयाष्टाशीत्युत्तरद्विश्तसंख्यानिरूपाणि | भूभुजि 
प्रथमतोविशिखकौलोचनेऽमरपतौदहने च 
विक्षितौविधिमुखेदिननाथेसायकेविधुविधौरसमाने खक्षितौक्षितिधरेपि च कोष्ठे 
नन्दकुञ्जरकयोरपि सम्यक् लिखित्वा शिष्टविथीषु अष्टादशसु क्रमात् | 
थादिपूर्वस्वरप्रान्तालिख्यन्ते षोडशस्वरैः विभिन्ना एकशोष्टाष्टदृग्मानाः 
सकला अपि कर्णिका तु कः दा ई इति 
तदेवमाभ्यन्तरसंपुटाभ्यन्तरव्याकीर्णाख्यं द्वात्रिंशत्तमवर्षचक्रं 
भवति | तदेवमाभ्यन्तरसंपुटस्पाष्टौभेदानिरूपिताः || 

पूर्वोक्त एव रेखामयचक्रे अग्रवीथ्यादि थकारादि 
प्रथमस्वरान्तव्युत्क्रमप्राप्ताष्टादशतत्वानां प्रत्येकं षोडशस्वरभिन्नानि

प्. २८ब्)

षोडशषोडशरूपाणि थ था थि थी इत्येवमादीनि सर्ववाह्यकोष्ठमारभ्य 
सर्वाभ्यन्तरकोष्ठान्तं प्रवेशगत्या लिकित्वा 
क्रमप्राप्तैकोनविंशत्यादिकावशिष्टापरवीतीषु दकारादिक्षकारान्ताषु लोभं 
क्रमप्राप्ताष्टादशतत्वानां षोडशषोडशरूपाणि 
वायतोभ्यन्तरकोष्ठान्तं प्रवेश क्रमेण लिखित्वा कर्णिकायां ख था ई इति लिखेत् 
| तदिदं वाह्यपरावृत्तानुलोभाख्यं *(?)यस्त्रिंशत्तमवर्षचक्रं भवति | 
यदित्वत्रैव चक्रे अग्रवीथ्यां सर्वाभ्यन्तरकोष्ठमारभ्यथकारादि 
काकारानतत्वाक्षराणां प्रत्येकं षोडशस्वरभिन्नानिरूपाणि निर्गमगत्या 
लिखित्वा पुनरेकोनविंशत्यादिवीतीषु 
दकारान्तादिक्षकारान्ताष्टादशतत्वाक्षराणा. षोडशरूपाणि 
सर्वाभ्यन्तरकोष्ठतः सर्ववाह्यकोष्ठान्तं लिखेत् | कर्णिकायां खा था ई इति 
लिखेत् | तदिदं वाह्यपरावृत्तविलोमाख्यं चतुस्त्रिंशत्तमवर्षचक्रं भवति | 
अस्मिन्नेवचक्रे 
अग्रवीथीमारभ्यथकारादिक्षकारान्ताष्टादशतावाक्षराणांमष्टरूपाणि 
थ था ति थी इत्येवमादीनि वाह्यकोष्ठमारभ्याष्टकोष्ठान्तमालिख्य 
पुनराभ्यन्तरकोष्ठमारभ्यनवमकोष्ठान्तं थॢ थॣ थे थै इत्यादीनिरूपाणि 
थकाराद्यष्टा दशाक्षराणांमालिख्य प्रदक्षिणक्रमायाता सुशिष्ट 
सप्तदशवीतीष्वंपिदकाकादिक्षकारान्ताष्टादशतत्वाक्षराणां 
पूर्वाष्टकं वाह्यतः प्रवेशगत्याद्वितीयाष्टकमभ्यन्तरकोष्ठतोनिर्गमगत्या 
लिखेत् |

प्. २९अ)

कर्णिकायां खि था ई इति लिखेत् | तदिदं वाह्यपरावृत्तवाह्यसंपुटाख्यं 
पञ्चत्रिंशत्तमवर्षचक्रं भवति | यदि चात्रैवचक्रे अभ्यन्तरकोष्ठतो 
नवमान्तं थकारादि काकारान्ताष्टादशतत्वाक्षराणां पूर्वाष्टकमालिख्य 
वाह्यतोष्टमाकोष्ठान्तमुत्तराष्टकमालिख्य | 
परास्वपिप्रदक्षिणक्रमप्राप्तासुवीथीषु 
दकारादिकक्षकारान्ताष्टादशतत्वाक्षराणामष्टकद्वयं परिकल्प्य 
पूर्वाष्टकमभ्यन्तरतोनिर्गमगत्या उत्तराष्टकं वाह्यकोष्ठमारभ्य 
प्रवेशगत्या लिखेत् | कर्णिकायां खी था ई इति लिखेत् | तदिदं 
वाह्यपरावृत्ताभ्यात्तरसंपुटाख्यं षट्त्रिंशत्तमवर्षचक्रं भवति || 
यदित्वस्मिन्नेवचक्रे अष्टमंकोष्ठमारभ्यवाह्यकोष्ठान्तं 
थकारादिकांकारान्ताष्टादशतत्वाक्षराणां प्राथमिकाष्टरूपाणि विलिख | 
पुनर्नवमंकोष्ठमारभ्य सर्वाभ्यन्तरकोष्ठान्तं द्वितीयाष्टरूपाणि 
चालिख्य | दकारादिक्षकारान्ताष्टादशतत्वाक्षराणिमपि प्राथमिकाष्टरूपाणि 
अष्टमकोष्ठमारभ्यनिर्गमगत्यावाह्यकोष्ठान्तं | द्वितीयाष्टरूपाणि 
नवमतः प्रवेशगत्या लिखेत् | कर्णिकायां खु था ई इति लिखेत् | तदिदं 
वाह्यपरावृत्ताख्यं सप्तत्रिंशत्तमवर्षचक्रं भवति | यदि चात्रैवचक्रे 
थकारादिकाःकारान्ताष्टादशतत्वाक्षराणां प्रथमादि 
क्रमायातान्यष्टाष्टरूपाणि नवमकोष्ठारम्भतः सर्वाभ्यन्तरकोष्ठान्तं 
प्रवेशगत्या लिखित्वा | अष्टमकोष्ठादि सर्ववाह्यकोष्ठान्तं निर्गमनगत्यां |

प्. २९ब्)

नवमादि स्वरोपेततत्तत्तत्वाक्षरा.इ लिखित्वा | शिष्टासु वीथीष्वपिदकारादि 
क्षकारान्ततत्वाक्षराणां प्राथमिकाष्टरूपाणि नवमकोष्ठतः प्रवेशगत्या 
द्वितीयाष्टरूपाणिचाष्टमकोष्ठारम्भतोनिर्गमगत्या लिखेत् | कर्णिकाया ख था ई 
इति | तदेदं वाह्यपरावृत्ताभ्यन्तरपरावृत्ताख्यमष्टत्रिंशत्तमवर्षचक्रं 
भवति | यदित्वस्मिन्नेवचक्रे थकारादिका कारान्ताष्टादशतत्वाक्षराणां 
षोडश***(?)क्रमप्राप्तान्येव वाह्यतोऽग्रवीथीकोष्ठतोगणनामवलम्व्य || 
प्रथमेथधरायाकेपक्षेतिथिमिते ततः || तृतीयेमरनाथे च चतुर्थे च त्रयोदशे || 
पञ्चमेद्वादशतमेषष्ठेचैकादशे तथा || सप्तमेदशमेपञ्चादष्ठमेनवमे 
ततः || कोष्ठे लिखित्वा शिष्टासुवीथीष्वप्युक्तमार्गतः || 
दकारादिक्षकारान्ततत्वषोडशरूपकम् || एकशोविलिखेदत्रकर्णिकायां खृ था ई 
च || लिख्यते क्रमसङ्गंतम् तदेदं 
वाह्यव्याकीर्णाख्यमेकोनचत्वारिंशत्तमवर्षचक्रं भवति || यदि 
चात्रैवचक्रेथकारादिकाकारान्ता दशाक्षणां षोडशरूपाणि | 
षोडशप्रथमयोस्तिथिवाह्योर्देवराड्दहनयोस्त्रिकुवा **(?) | 
चन्द्रभानुशरयोर्गिरिशर्त्वोः पङ्क्ति सप्तमितयोश्च तथैव || नन्दकुञ्जरकयोः 
क्रमयुक्त्या | लिखित्वा एकोनविंशत्यादिवीथीषु दकारादिक्षकाराणां 
षोडशरूपाणि षोडशप्रथमयोरित्युक्तरीत्यैव लिख्यन्ते | कर्णिकायां खॄ था ई 
इति लिख्यते | 

प्. ३०अ)

तदेदं वाह्यपरावृत्ताभ्यन्तरव्याकीर्णाख्यं चत्वारिंशत्तमवर्षचक्रं 
भवति | तदेवं वाह्यपरावृत्तस्याष्टौ भेदा निरूपिताः ||

यदि पूर्वोक्त एव चक्रे अग्रवीथ्यादि प्रदक्षिण क्रमप्राप्ताष्टादशवीथीषु 
क्षकारादिदकारान्ताष्टादशतत्वाक्षराणां प्रत्येकं स्वरभिन्नानि क्ष क्षा 
क्षि क्षी इत्येवमादीनि षोडशरूपाणि वाह्यकोष्ठतोभ्यन्तरकोष्ठान्तं लिखित्वा | 
तदनन्तरायाताष्टादशवीथीषु 
क्रमाद्वकारादिथकारान्ताष्टादशतत्वाक्षराणि प्रत्येकं षोडशस्वरभिन्नानि 
वाह्यतोभ्यन्तरकोष्ठान्तं लिखेत् | खॄ क्षा ई इति कर्णिकायां 
तदेतदभ्यन्तरपरावृत्तानुलोभाखंमेकचत्वारिंशत्तमवर्षचक्रं भवति | 
यदित्वस्मिन्नेवचक्रे क्षकारादिदकारान्ताष्टादशतत्वाक्षराणां प्रत्येकं 
षोडशस्वरभिन्नानि षोडशरूपाणि सर्वाभ्यन्तरतः सर्ववाह्यान्तं 
निर्गमगत्या लिखित्वा एकोनविंशत्यादिवीथीषु 
प्रथमस्वरादिथकारान्ताष्टादशतत्वाक्षराणि प्रत्येकषोडशस्वरभिन्नानि 
सर्वाभ्यन्तरतः सर्ववाह्यकोष्ठान्तं लिख्यन्ते | कर्णिकायां च रकॣक्षा ई इति 
तदा आभ्यन्तरपरावृत्तविलोमाख्यं द्विचत्वारिंशत्तमवर्षचक्रम् | 
यदित्वस्मिन्नेवचक्रे क्षकारादिदकारान्ताष्टादशाक्षरान्णा 
प्रथमप्रथमाष्टाष्टस्वरभिन्नानिरूपाणि वाह्यकोष्ठतोष्टमकोष्ठान्तं 
लिखित्वा | 

प्. ३०ब्)

पुनरभ्यन्तरकोष्ठतोनिर्गमनगत्यानवमकोष्ठान्तं लिखित्वा | 
पुनरकारादिथकारान्तं लिखित्वा | 
नवमाद्यष्टस्वरभिन्नाष्टादशतत्वाक्षराणामपि प्राथमिकाष्ठरूपाणि 
वाह्यतोष्टमकोष्ठान्तं लिखित्वा 
पुनरभ्यन्तरतोनवमकोष्ठान्तमेकोनविंशत्यादिवीथीषु लिखेत् | कर्णिकायां खे 
क्षा ई इति तदेदमाभ्यन्तरपरावृत्तवाह्यसंपुटाख्यं 
त्रिचत्वारिंशत्तमवर्षचक्रं भवति | यदि चास्मिन्नेव चक्रे 
क्षकारादिदकारान्ताष्टादशतत्वाक्षराणां प्रत्येकं 
प्रथमाद्यष्टस्वरभिन्नानिरूपाणि सर्वाभ्यन्तरकोष्ठतोनवमकोष्ठान्तं 
लिखित्वा | नवमाद्यष्टस्वरभिन्नानिरूपाणि सर्ववाह्यकोष्ठतोष्टमकोष्ठान्तं 
लिखित्वा | एकविंशत्यादि वीथीष्वपि प्राथमिकाष्टरूपाण्यभ्यन्तरतोनिर्गमगत्या 
द्वितीयाष्टरूपाणि वाह्यतः प्रवेशगत्या लिखित्वा खै क्षा ई इति कर्णिकायां लिखेत् 
तदेदमाभ्यन्तरपरावृत्ताभ्यन्तरसंपुटाख्यं 
चतुश्चत्वारिंशत्तमवर्षचक्रं भवति | यदित्वस्मिन्नेवचक्रे 
क्षकारादिदकारान्ताष्टादशतत्वाक्षराणां प्राथमिकाष्टरूपाणि 
कोष्ठाष्टममारभ्यनिर्गमगत्याविलिख्य पुनर्नवमकोष्ठतः प्रवेशगत्या 
सर्वाभ्यन्तरकोष्ठान्तं द्वितीयाष्टरूपाणि लिखेत् | 
एवमेकोनविंशत्यादिवीथिष्वपिचाकारादिथकारान्ताष्टादशतत्वाक्षराणामपि 
द्विधारूपाणि | प्रथममष्टमादिनिर्गमगत्याऽनन्तरनवमादिप्रवेशगत्या 
लिखेत् |

प्. ३१अ)

कर्णिकायां खो क्षा ई इति तदा आभ्यन्तरपरावृत्तवाह्यसंपुटाख्यं 
पञ्चचत्वारिंशत्तमवर्षचक्रं भवति | 
यदित्वत्रैवचक्रेक्षकारादिदकारान्ताष्टादशतत्वाक्षराणां षोडशरूपेषु 
मध्ये प्राथमिकाष्टरूपाणि नवमंकोष्ठमारभ्यसर्वाभ्यन्तरकोष्ठान्तं 
प्रवेशगत्या लिखित्वा | पुनरष्टमकोष्ठादिसर्ववाह्यकोष्ठान्तं निर्गमगत्या 
द्वितीयाष्टरूपाणि लिखित्वा 
शेषवीथीष्वप्यकारादिथकारान्ताष्टादशतत्वाक्षराणां प्रथमाष्टरूपाणि 
नवमतः प्रवेशगत्या | द्वितीयाष्टरूपणित्वष्टमतोनिर्गमगत्या लिखित्वा | 
कर्णिकायां खौ क्षा ई इति लिखेत् | तदेदमाभ्यन्तरं 
परावृत्ताभ्यन्तरसंपुटाख्यं षट्चत्वारिंशत्तमवर्षचक्रं भवति | 
यदित्वस्मिन्नेव चक्रे क्षकारादिदकारान्ताष्टादशतत्वाक्षराणां प्रत्येकं 
षोडशरूपाणि अग्रादिकाष्टादशवीथीषु प्रथमे षोडशेपश्चान्नेत्रेपञ्चदशेपि 
च | तृतीयेमरनाथेन् च चतुर्थे विश्वसंमिते | पञ्चमेदिनकृत्संख्ये 
षष्ठेशंशुमिते ततः सप्तमेदशमेकोष्ठे अष्टमे नवमेपि च | कोष्ठे लिखित्वा 
अकारादिथकारान्ताष्टादशतत्वाक्षराणामपि षोडशरूपाणि 
शिष्टाष्टादशवीथीषु प्रथमषोडशद्वितीयपञ्चदशेत्यादिरीत्या लिखित्वा 
कर्णिकायां खं क्षा ई इति लिखेत् | 
तदेदमाभ्यन्तरपरावृत्तवाह्यव्याकीर्णाख्यं सप्तचत्वारिंशत्तमवर्षचक्रं 
भवति | यदित्वेत्वेतस्मिन्नेवचक्रे |

प्. ३१ब्)

षोडशेप्रथमेपश्चात्तिथौदस्रमिते ततः चतुर्दशेतृतीये च विश्वेतुर्थप्रमाणके | 
दिननाथेथविशिखेशिवसंक्येरसोन्मिते | दशमानेशैलमिते नन्देगजमिते ततः | 
इतिरीत्याक्षकारादिदकारान्ताष्टादशतत्वाक्षराणां षोडशतत्तद्रूपाणि 
लिखित्वा पुनरेकोनविंशत्यादिवीथीष्वपि 
प्रथमस्वरादिथकारान्ताष्टादशतत्वाक्षराणामपि ष्डशरूपाणि 
षोडशेप्रथमे इत्यादिरीत्या लिखित्वा | खः क्षा ई कर्णिकायां लिखेत् | 
तदेदमाभ्यन्तरपरावृत्ताभ्यन्तरव्याकीर्णाख्यमष्टचत्वारिंशत्तमवर्ष-
चक्रं भवति | आभ्यन्तरपरावृत्तस्याष्टावमीभेदानिरूपिताः || 
यदित्वस्मिन्नेवचक्रे अक्षकल ख ह ग स घ ष ङ श च व छ ल ज र झ य ञ म ट 
भ ठ व ड फ ढ प ण न त ध थ दे ति प्रकारेणोपात्तानां 
षट्त्रिंशत्तत्वानां षोडशषोडशरूपाणि वाह्यकोष्ठतोभ्यन्तरकोष्ठान्तं 
लिखित्वा कर्णिकायां ग आ ई इति लिखेत् | तदेदं 
वाह्यव्याकीर्णानुलोमाख्यमेकोनपञ्चाशत्तमवर्षचक्रं भवति | 
यदित्वस्मिन्नेव पूर्वरीत्योयात्तषट्त्रिंशत्तत्वानां प्रत्येकं षोडशरूपाणि 
सर्वाभ्यन्तरकोष्ठतः सर्ववाह्यकोष्ठपर्यन्तं लिख्यन्ते कर्णिकायां गा आ ई इति 
लिखेत् | तदा वाह्यव्याकीर्णविलोमाख्यं पञ्चाशत्तमवर्षचक्रं | अस्मिन्नेव चक्रे 
यदि अक्षकल खहादीनां षट्त्रिंशत्तत्वानां प्रत्येकं 

प्. ३२अ)

षोडशरूपेत्याद्याष्टरूपाणि वाह्यकोष्ठतोष्टमकोष्ठान्तं लिखित्वा 
द्वितीयाष्टाष्टरूपाणि सर्वाभ्यन्तरकोष्ठतो नवमकोष्ठान्तमालिख्य | 
कर्णिकायां च गि आ ई इति त्र्यक्षरीं विद्यामुपलिखेत् | तदेदं 
वाह्यव्याकीर्णवाह्यसंपुटाख्यमेकपञ्चाशत्तमवर्षचक्रं भवति | 
अस्मिन्नेव चक्रे यदितास्वेवाग्रादि षट्त्रिंशद्वीथीषु तेषांमेवाक्षकलादीनां 
षट्त्रिंशत्तत्वाक्षराणां तथैव षोडशस्वरभिन्नषोडशरूपेषु आदितः 
क्रमादष्टरूपाणि सर्वाभ्यन्तरकोष्ठमारभ्यनिर्गमगत्या नवमकोष्ठेषु 
लिखित्वा अवशिष्टरूपाष्टकं नवमादिकं 
वाह्यकोष्ठारम्भतोष्टमकोष्ठान्तं लिखित्वा कर्णिकायां गी आ ई त्र्यक्षरीं 
विद्यामुपलिखेत् | तदेतद्वाह्यव्याकीर्णावाह्यपरावृत्ताख्यं 
द्विपञ्चाशत्तमवर्षचक्रं 
यदित्वेतस्मिन्नेवचक्रेतास्वेवाग्रादिषट्त्रिंशत्तमवीथीषु 
तेषामेवाक्षकलादिषट्त्रिंशत्तत्ववर्णानां प्रथमप्रथमाष्टरूपाणि 
अष्टमायाष्टमकोष्ठमारभ्य सर्ववाह्यकोष्ठान्तं लिखित्वा 
द्वितीयद्वितीयाष्टरूपाणि नवमकोष्ठादि सर्वाभ्यन्तरकोष्ठान्तं लिखित्वा | 
कर्णिकायां गु आ ई इति त्र्यक्षरीं विद्यामुपलिखेत् | 
तदेतद्वाह्यव्याकीर्णावाह्यपरावृत्ताख्यं त्रिपञ्चाशत्तमवर्षचक्रं भवति | 
यदित्वस्मिन्नेवचक्रेतास्वेवाग्रवीथीप्रभृतिवीथीषु तेषामेवाक्षकलादीनां 
षट्त्रिंशत्तत्वाक्षराणां प्राथमिकाष्टरूपाणि 
नवमंनवमंकोष्ठमारभ्यसर्वाभ्यन्तरकोष्ठान्तं प्रवेशगत्या लिखित्वा |

प्. ३२ब्)

अष्टमकोष्ठादि सर्वाभ्यन्तरकोष्ठान्तं निर्गमगत्याशेषाष्टरूपाणि चालिख्य | 
कर्णिकायां गू आ ई इति त्र्यक्षरीमभिलिखेत् | तदेदं 
वाह्यव्याकीर्णाभ्यन्तरपरावृत्ताख्यं चतुःपञ्चाशत्तमवर्षचक्रं भवति | 
यदित्वेतस्मिन्नेवचक्रेतास्वेवाग्रादिवीथीषु तेषामेवाक्षकलादीनां 
षट्त्रिंशत्तत्त्वानां प्रत्येकं षोडशरूपाणि 
प्रथमषोडशद्वितीयपञ्चदशतृतीयचतुर्दशचतुर्थत्रयोदशपञ्चमद्वादश-ष्
अष्ठैकादशसप्तमदशम अष्टमनवमकोष्ठेषुक्रमादभिलिक्य कर्णिकायां गृ 
आ ई इति त्र्यक्षरींकालमित्याविद्यामपि लिखेत् | तदेदं 
पञ्चपञ्चाशत्तमवाह्यव्याकीर्णाख्यं भवति | यदित्वस्मिन्नेवचक्रे 
अग्रादिनिखिलवीथिषु तेषामेवाक्षकलादिरीतिकतितषट्त्रिंशत्तत्वाक्षराणां 
प्रत्येकं ष्डशस्वरभिन्नानि षोडशारूपाणि | 
षोडशप्रथमपञ्चदशद्वितीयचतुर्दशतृतीयत्रयोदशचतुर्थद्वादशपञ्च-
मैकादशषष्ठ दशमसप्तमाष्टमनवमकोष्ठक्रमेण लिखित्वा | कर्णिकायां 
गृ आ ई इति त्र्यक्षरींकालनित्याविद्यामभिलिखेत् | तदेदं 
वाह्यव्याकीर्णाब्यन्तरव्याकीर्णाख्यं षट्पञ्चाशत्तमवर्षचक्रं भवति | 
तदमीवाह्यव्याकीर्णस्याष्टौभेदानिरूपिताः || यदित्वस्मिन्नेवचक्रे 
अग्रवीथ्यांक्षकारस्यषोडशरूपाणि क्ष क्षा क्षि क्षी इत्येवमादीनि 
सर्ववाह्यकोष्ठतः सर्वाभ्यन्तरकोष्ठान्तं क्रमेण लिखित्वा |

प्. ३३अ)

प्रदक्षिणक्रमायातत्दनन्तरपञ्चत्रिंशद्वीथीषु अ ल क ह ख स ग ष घ श ङ 
व च ज्ञ छ र ज य झ म ञ भ ट व ठ फ ङ प ढ न ण ध तदथेति 
पञ्चत्रिंशत्तत्वाक्षराणां प्रोक्त क्रमेण षोडशरूपाणि लिख्यन्ते कर्णिकायां 
गॢ आ ई इति त्र्यक्षरीं विद्या लिख्यते तदाभ्यन्तरव्याकीर्णानुलोमाख्यं 
सप्तपञ्चाशत्तमवर्षचक्रं भवति | यदित्वस्मिन्नेवचक्रे 
क्षकारप्रथमस्वरलकारककारहकारादिरूपक्रमव्युक्त्क्रमोपात्तषट्त्रिंशत्तत्-
वाक्षराणां षोडशरूपाणि सर्वाभ्यन्तरकोष्ठतः सर्ववाह्यकोष्ठान्तं 
क्रमेण लिख्यन्ते कर्णिकायां च गॣ क्षा ई इति त्र्यक्षरी लिख्यते | 
तदाभ्यन्तरव्याकीर्णाविलोमाख्यमष्टपञ्चाशत्तमवर्षचक्रं भवति | 
यदित्वस्मिन्नेवचक्रे क्रमव्युत्क्रमाभ्यामुक्तरीत्योपात्तानां 
सर्वतत्वाषराणामादिमान्यष्टरूपाणि अग्रिमादि षट्त्रिंशद्वीथीषु 
वाह्यतोष्टमकोष्ठान्तं लिखित्वा पुनरभ्यन्तरतोनवमकोष्ठान्तं लिखित्वा | गे 
क्षा ई इति त्र्यक्षरीमभिलिखेत् | 
तदेदमाभ्यन्तरव्याकीर्णवाह्यसंपुटाख्यमेकोनषष्टित्तमवर्षचक्रं भवति | 
यदित्वस्मिन्नेवक्चरेतास्वेववीथीषुतादृशानामेवं 
क्रमव्युत्क्रमोपात्तषट्त्रिंशत्तत्वानांरूपाष्टकं 
पूर्वमाभ्यन्तरकोष्ठतोनवमकोष्ठान्तं लिखित्वा | 
अवशिष्टमादिवाह्यकोष्ठान्ताष्टकं लिखित्वा | कर्णिकायां गै क्षा ई इति लिखेत् | 
तदेदंमाभ्यन्तरव्याकीर्णाभ्यन्तरसंपुटाख्यं षष्ठितमवर्षचक्रं 
भवति |

प्. ३३ब्)

यदित्वस्मिन्नेवचक्रेतास्वेयवीथीषु तेषामेवव्याकीर्णाक्षराणां 
प्रथमाष्टरूपाणि अष्टमं कोष्ठमारभ्यवाह्यकोष्ठान्तं 
निर्गमनगत्यालिखित्वा नवमकोष्ठादि सर्वाभ्यन्तरकोष्ठान्तं 
प्रवेशगत्यालिखित्वा कर्णिकायां गोक्षाई इति त्र्यक्षरीं विद्यामभिलिखेत् 
तदेदमाभ्यन्तरव्याकीर्णवाह्यपरावृत्ताख्यमेकषष्ठितमवर्षचक्रं भवति | 
यदित्वस्मिन्नेवचक्रेतास्वेवाग्रादिवीथीषु तेषामेवव्याकीर्णाक्षराणां 
प्राथमिकाष्टरूपाणि नवमंकोष्ठमारभ्यसर्वाभ्यन्तरकोष्ठान्तं 
प्रवेशगत्या लिखित्वा | अष्टमकोष्ठादिसर्ववाह्यकोष्ठान्तं द्वितीयाष्टरूपाणि 
निर्गमगत्या लिखित्वा | कर्णिकायां गौक्षाई इति त्र्यक्षरीं लिखेत् | 
तदेदमाभ्यन्तरपरावृत्ताख्यं द्विषष्ठितमवर्षचक्रं भवति | 
यदित्वेतस्मिन्नेवचक्रेतास्वेवाग्रादिवीथीषु तेषामेवव्याकीर्णतत्वाक्षराणां 
तान्येव प्रत्येकं षोडशषोडशरूपाणि | प्रथमेषोडशेपञ्चाद्वस्त्रेपञ्चदशे 
तथा | तृतीयेऽमरनाथे च चतुर्थे विश्वसंमिते | पञ्चमेतीक्ष्णभानौ च 
षष्ठएकादशे ततः सप्तमे दशमे तद्वदष्टमेव सुसंमिते | 
कोष्ठेन्यस्त्वाकर्णिकायां गं क्षा ई इति संलिखेत् | 
तदेदमाभ्यन्तरव्याकीर्ण्यवाह्यव्याकीणाख्यं त्रिषष्ठितमवर्षचक्रं भवति | 
यदित्वेतस्मिन्नेवचक्रेणस्वेवाग्रादिवीथीषु तेषामेवव्याकीर्णाक्षराणां 
तान्येव षोडशरूपाणि |

प्. ३४अ)

षोडशे प्रथमे पञ्चात्तिथौदस्रेचतुर्दशेतृतीयेविश्वसंख्ये च 
चतुर्थेद्वादशेशरे | शिवेषष्ठेथदशमेसप्तमेङ्के च कुञ्जरे कोष्ठे न्यस्त्वा 
कर्णिकायां गः क्षा ई इतितं लिखेत् | 
तदेदमाभ्यन्तरव्याकीर्णाभ्यन्तरव्याकीर्णाख्यं तत्तद्युगस्य 
चतुःषष्ठितमवर्षचक्रं भवति | तदमी आभ्यन्तरव्याकीर्णम्याष्टौ 
भेदानिरूपिताः || इति परमतत्वमवलं व्योक्तं आष्टके 
प्रथमाष्टकवच्चतुर्थाष्टकेदकारादिक्रमः पञ्चमेथकारादिक्रमः 
इतिरीत्याष्टमाष्टकेक्षकारादिक्रमात् षट्त्रिंशत्तत्वाक्षरा.इ सर्वत्रैव 
षोडशषोडशदिनान्तं मध्यभागे लिखेदिति तु मम प्रतिभाति || 
एतावतावृत्तकालचक्रस्य चतुःषष्ठिभेदाः प्रदर्शिताः एवमेव 
षट्त्रिंशत्कोणककालचक्रस्यापि चतुःषष्ठिभेदा उन्नेयाः तत्र विशेषो यथा | 
पूर्वं पूर्ववदेववृत्तं सर्वान्तः कृत्वा तत्संलग्नानिसमानान्तरालानि 
षट्त्रिंशच्चिह्नानि कृत्वा चिह्नाच्चिह्नान्तरं यावत् 
पूर्वपूर्वचिह्नतोज्वाकाररेखापातनेन षट्त्रिंशत्कोणान्निष्पाद्य 
तद्वहिञ्चैकैकाङ्गुलान्तरालानि षोडशसंख्यानिवृत्तान्तराणि कृत्वा | तत्र 
षट्त्रिंशच्चिह्नानि सर्वाभ्यन्तर्गतसर्ववाह्यगतवृत्तयो कृत्वा | 
सर्वाभ्यन्तरचिह्नमारभ्य सर्ववाह्यचिह्नान्तं षोडशरेखाः पातयित्वा |

प्. ३४ब्)

षट्सप्तत्युत्तरपञ्चशतकोष्ठकं षट्त्रिंशत्कोणककालचक्रं सर्वोदितं भवति | 
तत्र त्रिंशत्कोणेषु न किञ्चिदपिलेख्यमस्ति तत्कर्णिकायां तु प्रथमं घवर्गस्य 
घ घा घि घी इत्यादीनि षोडश रूपाणि | 
पञ्चषष्ठितमवर्षमारभ्याशीतितमवर्षपर्यन्तमेकशोलेख्यानि | ततः षणवति 
वर्षान्तं ङ वर्गस्य ङ ङा ङि ङी इत्यादीनि षोडशरूपाणि | ततो 
द्वादशीत्तरैकशवर्षपर्यन्तं च वर्गस्य | 
ततोऽष्टाविंशत्युत्तरैकशतवर्षपर्यन्तं छवर्गस्य षोडशरूपाणि लेख्यानि | 
द्वितीयांस्तु वर्णांवर्षाष्टकवर्षाष्टकभेदात्पूर्वरीत्यैवविधिभिर्भिद्यन्ते | 
तृतीयास्तु सर्वत एव | वीथीवर्णास्तु अन्यूनानतिरिक्तयैवरीत्यात एव भवन्तीति 
ध्येयम् || अष्टादशकोणककालचक्रमप्युक्तरीयं प्रथमाक्षरं 
चतुःषष्ठिवर्षेषु 
एकोनत्रिंशदुत्तरैकशततमवर्षमारभ्यद्विनवत्युत्तरैकशततमवर्ऽपर्यन्त-
क्रमादेकशोजजटवर्णानां षोडशरूपाणि भवन्ति शेषं पूर्ववत् || 
द्वादशकोणककालचक्रं चोद्धृतप्रायम् | तग्रकर्णिकायां प्रथमाक्षरं 
चतुःषष्ठिवर्षेषु षट्पञ्चाशदुत्तरद्विशततमवर्षाविधि 
त्रिनव**(?)कशततमवर्षमारभ्यक्रमादेकशो ठ ड ढ ण वर्णानां 
षोडशषोडशरूपाणि भवन्ति शेषंमशेषं पूर्ववत् || 
नवकीणककालचक्रमपिचोद्धृतप्रायम् | तत्र कर्णिकायां 
प्रथमाक्षरसप्तपञ्चाशदुत्तरद्विशततमवर्षमारभ्यविंशत्युत्तरत्रिशतत-
मवर्षपर्यन्तं 

प्. ३५अ)

चतुःषष्ठिवर्षेषुतथदधात्मकानां चतुर्वर्णानां षोडशषोडशरूपाणि 
भवन्ति अन्यत्तूक्तवत् || अष्टकोणककालचक्रमथोद्धूतमः पूर्वमेकं वृत्तं 
कृत्वा तत्राष्ट चिह्नानिविधाय चिह्नाच्चिह्नान्तरं यावज्ज्याकारतिर्यग्रेखां 
कृत्वाऽष्टकोणान्संपाद्य | तद्वहिः 
प्रत्येकमेकैकाङ्गुलान्तराषट्त्रिंशद्वृत्तान्तराणिविधाय | तत्र 
सर्वाभ्यन्तरसर्ववाह्यवृत्तयोः प्रत्येकं षोडशषोडशचिह्नानिविधाय | 
पूर्ववत् 
प्रथमप्रथमयोर्द्वितीयद्वितीययोस्तृतीयतृतीययोरित्यादिक्रमेणषोडशतमषोडश-
तमचिह्नान्तं सर्वाभ्यन्तरसर्ववाह्यचिह्नयोः सूत्रपातेन षोडशवीथीः 
संपाद्य | संभूय षट्सप्तत्युत्तरपञ्चशतकोष्ठकं षोडशवीथीकं | 
प्रतिविथि षट्त्रिंशत्कोष्ठकोणककालचक्रमुद्धृत्य तत्र वर्णानु**(?)सेत्तत्प्रकारो 
यथा | अत्र षट्त्रिंशत्कोष्ठात्मिकायां 
सर्ववाह्यभूतायामग्रवीथ्यामग्रकोष्ठमारभ्यप्रदक्षिणक्रमेण 
प्रवेशगत्यासर्वाभ्यन्तरकोष्ठान्तं षट्त्रिंशत्कोष्ठेषु अ क ख ग घ ङ 
चेत्यादि हलक्षेत्यन्तषट्त्रिंशत्तत्वाक्षराणांप्रथमस्वरसंबद्धानि 
प्रथमप्रथमरूपाणि अ क ख गेत्यादि विलिख्य | प्रदक्षिणक्रमायाता 
तत्तदनन्तरद्वितीयादिपञ्चदशवीथीषु क्रमेण 
द्वितीयादिविसर्गान्तपञ्चदशस्वरैरेकशः संबद्धानि | आ का खा गा घा ङा 
चेत्यादि हालाक्षा इत्यन्तानि | इ कि खि गि घि ङि चीत्यादि हिलिक्षीत्यन्तानि |

प्. ३५ब्)

ई की खी गी घी ङी ची इत्यादि ही ली क्षी इत्यन्तानि | उ कु खु गु घु ङु चु इत्यादि हुलुक्षु 
इत्यन्तानि ऊ कू खू गू घू ङू चू इत्यादि हू लू क्षू इत्यन्तानि | ऋ कृ खृ गृ घृ 
ङृ चृ इत्यादि हृ ऌ क्षृ इत्यन्तानि ॠ कॄ खॄ गॄ घॄ ङॄ चॄ इत्यादि हॄ ॡ क्षॄ 
इत्यन्तानि | ऌ कॢ खॢ गॢ घॢ ङॢ चॢ इत्यादि हॢ लॢ क्षॢ इत्यन्तानि | ॡ कॣ खॣ गॣ 
घॣ ङॣ चॣ इत्यादीनि हॢ ॡ क्ष्ॡ इत्यन्तानि | ए के खे गे घे ङे चे इत्यादीनि हे ले क्षे 
इत्यन्तानि ऐ कै खै गै घै ङै चै इत्यादीनि नि है लै क्षै इत्यन्तानि | ओ को खो गो घो ङो 
चो इत्यादीनि हो लो क्षो इत्यन्तानि | औ कौ खौ गौ घौ ङौ चौ इत्यादीनि हौ लौ क्षौ 
इत्यन्तानि | अं कं खं गं घं ङं चं इत्यादीनि हं लं क्षं इत्यन्तानि अः 
कः खः गः घः ङः चः इत्यादीनि हः लः क्षः इत्यन्तानि 
षट्त्रिंशत्षट्त्रिंशत्तत्वाक्षराणि लिखित्वा | कर्णिकायां न आ ई इति त्र्यक्षरीं 
विद्यामुपलिखेत् | तदेतदष्टकोणककालचक्रस्य 
एकविंशत्युत्तरविंशत्तमवर्षचक्रमन्त्रलोमानुलोमाख्यं भवति | 
यदित्वत्रैवचक्रे एतान्येवाक्षराणि पूर्वाभ्यन्तरकोष्ठतः सर्ववाह्यकोष्ठान्तं 
प्रतिवीथिप्रतिकोष्ठं लिख्यन्ते कर्णिकायां नां क्षा ई इति त्र्यक्षरी लिख्यते 
तदानुलोमविलोमाख्यं द्वाविंशत्युत्तरत्रिशततमवर्षचक्रं भवति | अत्र 
क्षकारस्यैवाग्रकोष्ठगततयातत्संबद्धोमरुद्वर्ण एव 
द्वितीयवर्णतामासादयितुमर्हति | यदित्व स्मिन्नेवचक्रे वाघकोष्ठमारभ्य 

प्. ३६अ)

अष्टादशकोष्ठेषु प्रवेशगत्या क ख ग घ ङ च छ ज झ ञ ट ठ ड ढ ण 
तथात्मकाष्टादशतत्वाक्षराणि प्रवेशगत्या लिखित्वा | ततः सर्वाभ्यन्तरत 
एकोनविंशतितमकोष्ठान्तं दकारः घकारः नकारादि 
क्षकारान्ताष्ठादशवर्णान्निर्गमगत्या लिखित्वा 
प्रदक्षिणक्रमप्राप्तद्वितीयवीथीष्वपि | 
पूर्वसर्ववाह्यकोष्ठमारभ्याष्टादशकोष्ठान्तं | आ का खा इत्यादि 
तथापर्यन्ताष्टादशवर्णानालिख्य सर्वाभ्यन्तरकोष्ठमारभ्यदाधाना 
प्रभृतिक्षापर्यन्ताष्टादशाक्षराण्यालिख्य | तृतीयवीथी कि खि गि 
प्रभृतिकाष्टादशवर्णानुकथिनोभिलिख्याभ्यन्तरतोदिधिनि इत्यादि कानिहिलिक्षि 
इत्यन्तानि अक्षराण्येकोनविंशतिकोष्ठान्तं निर्गमगत्याभिलिख्य | चतुर्थवीथ्यादि 
शेषवीथीषु चतुर्थस्वर 
तत्संबद्धसर्वव्यञ्जनपञ्चमस्वरतत्संबद्धसर्वव्यञ्जनषष्ठस्वरतत्-
संबद्धसर्वव्यञ्जनसप्तमस्वरतत्संबद्धसर्वव्यञ्जन-
अष्टमस्वरतत्संबद्धसर्वव्यञ्जन 
नवमस्वरतत्संबद्धसर्वव्यञ्जनदशमस्वरतत्संबद्धसर्वव्यञ्जनैकाद-श
स्वरैतत्संबद्धसर्वव्यञ्जनद्वादशस्वरद्वादशस्वरसंबद्धसर्वव्यञ्ज-
नत्रयोदशस्वरतत्संबद्धसर्वव्यञ्जनचतुर्दशस्वरतत्संबद्धसर्वव्यञ्जन-
पञ्चदशस्वरतत्संबद्धसर्वव्यञ्जनषोडशस्वरतत्संबद्धसर्वव्यञ्जनात्-
मकषट्त्रिंशत्संख्यप्तत्वाक्षराणि समभागपूर्वकं द्विधा विभज्य 
पूर्वभागं वाह्यकोष्ठमारभ्याष्टादशतमकोष्टान्तं प्रवेशगत्या विलिख्य 
|

प्. ३६ब्)

द्वितीयभागमाभ्यन्तरकोष्ठादि एकोनविंशतितमकोष्ठान्तं लिखित्वा कर्णिकाया 
नि आ ई इति विद्यामभिलिखेत् | तदेदमनुलोमवाह्यसंपुटाख्य 
त्रयोविंशतित्तरत्रिशततमवर्षचक्रं भवति | यदित्वस्मिन्नेवचक्रे अभ्यन्तरतः 
अष्टादशकोष्ठेषु पूर्वोक्तान्येवाष्टादशाक्षराणिनिर्गमगत्या लिखित्वा | 
एकोनविंशत्याद्यक्षराणि दधनादिक्षकारान्तानि वाह्यतः प्रवेशगत्या विलिख्य | 
कर्णिकायां नी दा ई इति त्र्यक्षरीमभिलिखेत् | तदानुलोमाभ्यन्तरसंपुटाख्यं 
त्रिशतोत्तरचतुर्विंशतितमव्र्षचक्रं भवति | यदित्वेतच्चक्र एव आदितः अ क ख 
गेत्यादिकोष्टादशवर्णानष्टादशतमकोष्ठमारभ्यसर्ववाह्यकोष्ठान्त-
मष्टादशकोष्ठेषु निर्गमगत्या लिखित्वा 
एकोनविंशतितमकोष्ठमारभ्यसर्वाभ्यन्तरकोष्ठान्तं 
प्रवेशगत्यादकारान्तवर्णानुक्तरीत्योपलिखेत् | एवमितरवीथीष्वपिद्वितीयस्वरादि 
तत्तत्स्वरस्बुद्धव्यञ्जनानिविलिख्य | कर्णिकायां नु था ई इति लिखेत् | 
तदेदमनुलोमवाह्यपरावृत्तनामकं त्रिशतोत्तरपञ्चविंशतितमवर्षचक्रं 
भवति | यदित्वत्रैवच्चक्रे 
एकविंशतितमकोष्ठमारब्यसर्वाभ्यन्तरकाष्ठादशकोष्ठेषु प्रवेशगत्या 
अकारादि क्षकारान्ताष्टादशवर्णानालिख्य | अष्टादशतमकोष्ठमारभ्य 
सर्ववाह्यकोष्ठान्तं दकारादिक्षकारान्तवर्णानालिख्य |

प्. ३७अ)

अपरवीथीष्वपिद्वितीयादिस्वर तत्संबद्धव्यञ्जनानि लिखित्वा | कर्णिकायां नू 
क्षा ई इति त्र्यक्षरीं विद्यामभि लिखेत् | तदेदमनुलोमाभ्यन्तरपरावृत्तनामकं 
त्रिशतोत्तरषड्विंशतितमवर्षचक्रं भवति | यदित्वेतच्चक्रे प्रथमे षट्त्रिंशत्तमे 
द्वितीये पञ्चविंशत्तमे तृतीयेचतुस्त्रिंशत्तमे चतुर्थे त्रयस्त्रिंशत्तमे 
पञ्चमेद्वात्रिंशत्तमे षष्ठे एकत्रिंशत्तमे त्रयोदशे चतुर्विंशतितमे चतुर्दशे 
त्रयोविंशतितमे पञ्चदशे द्वाविंशतितमे षोडशे एकविंशतितमे 
सप्तदशेविंशतितमे अष्टादशे एकोनविंशतितमे 
कोष्ठेक्रमाद्दक्षकलकहेत्याद्युक्तक्रमव्युत्क्रमोपात्ततत्ववर्णानालिख्य 
कर्णिकायां न आ ई इति त्र्यक्षरीं विद्या लिख्यते | 
तदेदमनुलोमवाह्यव्याकीर्णाख्यं त्रिशतोत्तरसप्तविंशतितमवर्षचक्रं भवति 
| यदित्वस्मिन्नेव चक्रे अग्रवातवाह्यकोष्ठतः 
प्रवेशगत्यागणनयासर्वत्रैवात्रप्रकरंएनुसृतयाप्रथमषट्त्रिंशत्तमेततः | 
प्रथमे ततः पञ्चत्रिंशत्तमे ततो द्वितीये इत्यादिरीत्या 
प्रथमोक्तकोष्ठक्रमविपरीतक्रमाद्दकारादयो लिख्यन्ते | इतरवीथीष्वपि 
प्रदक्षिणक्रमप्राप्तासुखस्वप्राप्तवर्णावाग्धुनोक्तक्रमतो लिख्यन्ते **(?)

प्. ३७ब्)

कर्णिकायां *************** (?) मनुलोमाभ्यन्तरव्याकीर्णाख्यं तत्तद्युगस्य 
त्रिशतोत्तराष्टाविंशतितमवर्षचक्रं भवति | एवमन्यान्यपि 
षट्पञ्चाशद्वर्षसंबन्धीनि अष्टकोणककालचक्रान्युद्धर्त्तव्यानि कर्णिकायां 
प्रथमाक्षराणि नॣ नॣ ने नै प्रभृतीनि वे वै वो वौ वं वः इत्यन्तानि 
वर्षभेदतोलेख्यानि द्वितीयाक्षराणि तु अग्रवीथी 
प्रथमकोष्ठगतवर्णसंबद्धद्वितीयस्वररूपाणीति 
चतुरशीत्युत्तरत्रिशतवर्षाणां चक्राण्युद्धृतानि भवन्तीति वहवः || अपरे तु 
पूर्वोद्धृतरेखाममाष्टकोणककालचक्रे अन्यथैवाक्षरन्यासः करणीयः 
तथाहि परितः षोडशकोष्ठात्मिका एकैका अधोधः क्रमेण 
षट्त्रिंशत्संख्यावीथी अत्र चक्रे तिष्ठति | तत्र प्रथमवीथ्यां 
प्रथमस्वरादिषोडशकं द्वितीयवीथ्यां क का कि की इत्यादि षोडशकं | 
तृतीयवीथ्यां ख खा खि खी इत्यादि | चतुर्थवीथ्यां ग गा गि गी इत्यादिकम् | 
पञ्चम्यां वीथ्यां घ घा घि घी इत्यादि | षष्ठ्यां वीथ्यां ङ ङा ङि ङी 
इत्यादि | सप्तम्यां वीथ्यां च चा चि ची इत्यादि | अष्टम्यां छ छा छि छी इत्यादि | 
नवम्यां ज जा जि जी इत्यादि | दशम्यां झ झा झि झी इत्यादि | एकादश्यां ञ ञा 
ञि ञी इत्यादि | द्वादश्यां ट टा टि टी इत्यादि | त्रयोदश्यां ठ ठा ठि ठी इत्यादि | 
चतुर्दश्यां ड डा डि डी इत्यादि | पञ्चदश्यां ढ ढा ढि ढी इत्यादि | 
षोडश्यां ण णा णि णी इत्यादि | सप्तदश्यां त ता ति ती इत्यादि | 
अष्टादशतमवीथ्यां थ था थि थी इत्यादि | एकोनविंशतितमवीथ्यां द दा दि दी 
इत्यादि |

प्. ३८अ)

विंशतितमवीथ्यां ध धा धि धी इत्यादि | एकविंशतितमवीथ्यां न ना नि नी 
इत्यादि | द्वाविंशतितमवीथ्यां प पा पि पी इत्यादि | त्रयोविंशतितमवीथ्यां फ 
फा फि फी इत्यादि | चतुर्विंशतितमवीथ्यां व वा वि वी इत्यादि | 
पञ्चविंशतितमवीथ्यां भ भा भि भी इत्यादि | षड्विंशतितमवीथ्यां म मा 
मि मी इत्यादि | सप्तविंशतितमवीथ्यां य या यि यी इत्यादि | 
अष्टाविंशतितमवीथ्यां र रा रि री इत्यादि | एकोनत्रिंशत्तमवीथ्यां ल ला लि ली 
इत्यादि | त्रिंशत्तमवीथ्यां व वा वि वी इत्यादि | एकत्रिंशत्तमवीथ्यां श शा शि 
शी इत्यादि | द्वात्रिंशत्तमवीथ्यां ष षा षि षी इत्यादि | त्रयस्त्रिंशत्तमवीथ्यां 
स सा सि सी इत्यादि | चतुस्त्रिंशत्तमवीथ्यां ह हा हि ही इत्यादि | 
पञ्चत्रिंशत्तमवीथ्यां ल ला लि ली षट्त्रिंशत्तमवीथ्यां क्ष क्षा क्षि क्षी इत्यादि 
षोडशकलिख्य कर्णिकायां न आ ई इति त्र्यक्षरीमभिलिखेत् | 
तदिदमनुलोमाख्यमष्टकोणचक्रस्य प्रथमवर्षचक्रं तद्युगस्य तु 
त्रिशतोत्तरैकविंशतितमवर्षचक्रं भवति | अत्र 
वाह्यकोष्ठपदेनस्वाग्रकोष्ठमुच्यते | आभ्यन्तरकोष्ठपदेन च 
वाह्यकोष्ठतस्तत्पङ्क्तिगतंषोडशतमंकोष्ठमुच्यते | इत्येवमष्टकोण यन्त्रेत्र 
परिभाषा | तेन वृत्तादिकानु चक्राष्टको रेखाकृत एव भेदोनाक्षरविन्यासकृत इति | 
यदित्वस्मिन्नेवचक्रे अग्रवीथ्यां 
अभ्यन्तरकोष्ठपदसङ्केतेषोडशतमकोष्ठमारभ्याकारादयोविसर्जनीयान्ता 
लिख्यन्ते |

प्. ३८ब्)

द्वितीयादिकापरपञ्चत्रिंद्वीथीष्वपिककारादिक्षकारान्तपञ्चत्रिंशत्तत्वाक्षरा.
नां षोडशषोडशरूपाणि अभ्यन्तरकोष्ठपदवाच्यं 
षोडशतमकोष्ठमारभ्यलिखित्वा कर्णिकायां ना आ ई इति लिख्यन्ते | 
तदेदमनुलोमविलोमाख्यमष्टकोणकालचक्रस्य 
द्वितीयवर्षचक्रतत्तद्युगादिकालचक्रस्य तु विशतोत्तरद्वाविंशतितमवर्षचक्रं 
भवति | यदि तु पूर्वोक्त एव रेखामयचक्रे 
वाह्याग्रकोष्ठमारभ्यक्रमप्राप्ततत्तद्वीथीगताष्टकोष्ठावधि अकारादि 
षट्त्रिंशत्तत्वाक्षराणां प्राथमिकरूपाण्यालिख्य तत्तदग्रकोष्ठतः 
षोडशतमषोडशतममभ्यन्तरकोष्ठपदाभिधेयमारभ्य | 
द्वितीयद्वितीयरूपाण्यष्टाष्टसंख्यानि ऌ कॢ खॢ गॢ इत्येवनादीनि हॢलॢक्षॢ 
इत्यन्तानि क्रमशो लिख्यन्ते | कर्णिकायां नि आ ई इति 
तदेदमनुलोमवाह्यसंपुटाख्यमष्टकोणचक्रस्य | 
तृतीयवर्षचक्रतत्तद्युगादिकालचक्रस्य तु त्रिशतोत्तरत्रयोविंशतितमकालचक्रं 
भवति | यदित्वस्मिन्नेवचक्रे अग्रादिवीथीनामुक्तलक्षण 
सर्वाभ्यन्तरकोष्ठपर्यन्तं प्राथमिकानि अ क ख गेत्याद्यष्टरूपाणि 
सर्वतत्वाक्षराणि वाह्यवाह्यकोष्ठमारभ्याष्टाष्टकोष्ठपर्यन्तं 
द्वितीयरूपाणि ऌ कॢ खॢ गॢ इत्येवमादीनि विलिख्य कर्णिकायां नी आ ई इति त्र्यक्षरी 
विद्यामभिलिखेत् | तदेदमनुलोमाभ्यन्तर

प्. ३९अ)

संपुटाख्यमष्टकोणचक्रस्य चतुर्थवर्षचक्रं तत्तद्युगादिकालचक्रस्य तु 
त्रिशतोत्तरचतुर्विंशतितमवर्षचक्रं भवति | यदित्वत्रैवचक्रे 
वाह्यगताग्रकोष्ठतोष्टमं तदीय तिर्यक् 
पङ्क्तिगतमेवकोष्ठमारभ्यवाह्यकोष्ठान्तं 
अकारादिवामनासान्तस्वराष्टकं लिखित्वा | 
पुनर्नवमंकोष्ठमारभ्यप्रवेशगत्यादक्षिणगण्डादिविसर्गान्तस्वराष्टकं 
लिखेत् | एवमेवा*(?)रधोधोगतवीथीष्वपिस्वराष्टमारभ्यवाह्यकोष्ठान्तं | क 
का कि की इत्यादि | ग गा गि गी इत्यादिकं ह हा हि ही इत्यादि ल ला लि ली इत्यादि क्ष क्षा क्षि 
क्षी इत्यादि च लिखित्वा पुनर्नवमं कोष्ठमारभ्य षोडशतमकोष्ठान्तं कॢ 
कॣ के कै इत्यादि खॢ खॣ खे खै इत्यादि गॢ गॣ गे गै इत्यादि हॢ ह्ॡ हे है इत्यादि लॢ 
ल्ॡ ले लै इत्यादि क्षॢ क्ष्ॡ क्षे क्षै इत्यादि लिखित्वा कर्णिकायांनु आ ई इति त्र्यक्षरी 
विद्यामभिलिखेत् | तदेदमनुलोमवाह्यपरावृत्ताख्यमष्टकोणचक्रस्य 
पञ्चमवर्षचक्रं तत्तद्युगादि चक्रस्य तु त्रिशतोत्तरपञ्चविंशतितमवर्षचक्रम् 
| यदित्वत्रैवचक्रे 
नवमंकोष्टमारभ्यसर्वाभ्यन्तरकोष्ठरूपषोडशतमतत्तद्वीथीतिर्यक्पङ्क्ति-
गतकोष्ठान्तं प्रथमस्वरादिकोष्ठकं लिखित्वा | पुनः 
परावृत्याष्टमंकोष्ठमारभ्यवाह्यकोष्ठभूतप्रथमकोष्ठान्तं 
स्वरादिकोष्ठद्वितीयाष्टकं लिखित्वा | एवमेवाधोधःक्रमप्राप्तापरवीथीषु 
पूर्वनवमंकोष्ठमारभ्य 

प्. ३९ब्)

पुनःपरावृत्याष्टमंकोष्ठमारभ्य | प्रथमाष्टकं द्वितीयाष्टकं क्रमेण 
लिखित्वा कर्णिकायां नू आ ई इति त्र्यक्षरी विद्यामुपलिखेत् | 
तदेदमनुलोमाभ्यन्तरपरावृत्ताख्यमष्टकोणचक्रस्य षष्ठवर्षचक्रं 
तत्तद्युगादिकालचक्रस्य तु त्रिशतोत्तर षड्विंशतितमवर्षचक्रं भवति | 
यदित्वस्मिन्नेवचक्रे प्रथमकोष्ठे अकारं 
तद्वीथीतिर्यक्पङ्क्तिगतेषोडशतमेकोष्ठे अकारं द्वितीये इकारं तृतीये उकारं 
चतुर्दशतमे ऊकारं चतुर्थे ऋकारं त्रयोदशतमे ॠ पञ्चमेऌकारं 
द्वादशतमेॡकारं षष्ठे एकारं एकादशतमे ऐकारं सप्तमे ओंकारं 
दशमे औकारं अष्टमे अंकारं नवमे अःकारं लिखित्वा अपरवीथीष्वपि क का कि 
की इत्यादि पञ्चत्रिंशत्षोडशकं लिखित्वा कर्णिकायां नृ आ ई इति ***(?) 
तदेदमनुलोमवाह्यव्याकीर्णाख्यमष्टकोणचक्रस्य सप्तमवर्षचक्रं 
तत्तद्युगादिकालचक्रस्य तु त्रिशतोत्तरसप्तविंशतिचक्रं भवति | यदित्वे तस्मिन्नेव 
सर्वास्वपिषट्त्रिंशत्संख्यतिर्यग्वीथीषु षट्त्रिंशत्तत्वाक्षराणां 
षोडशषोडशरूपाणि | षोडशप्रथमेपञ्चदशके पक्षसंमिते चतुर्दशतृतीये 
च विश्वेवेदतमितेतमः | खौ च विशिखोन्मानेशिवेषष्ठे ततः परम् | 
दशमेसप्तमेपश्चान्नवमेकुञ्जरे ततःकोष्ठे लिखित्वा कर्णिकायां नृ आ ई इति 
लिखेत् | तदेदं मनुलोमाभ्यन्तरव्याकीर्णाख्यमष्टकोणचक्रं तत्तद्युगस्य तु 
त्रिशतोत्तराष्टाविंशतितमवर्षचक्रं भवति | एवमन्यान्यपि 

प्. ४०अ)

एतद्वर्षाष्टकोत्तरषट्पञ्चाशद्वर्षसंबन्धीन्यष्टकोणककालचक्राण्युद्वर्त्तव्
यानि | तत्र कर्णिकायां वर्षक्रमेण नॢ नॣ ने नै वे वौ वं वः | इत्यन्तानि 
वर्गचतुष्टयस्य न प फवात्मकस्य षट्पञ्चाशदक्षराणि प्राथमिकानि 
द्वितीयानि तु वृत्तादिचक्रवदेव | तृतीयाक्षरे तु न कस्यापि विवाद इति प्राहुः | 
षट्कोणकमपि समुद्धृतप्रायम् | तत्र कर्णिकायां भमयात्मकानां चतुर्णां 
वर्गाणां प्रत्येकं षोडशषोडशरूपकाणां प्रतिवर्षमेकैककमेणैकवर्णे 
प्रथममुपन्यस्य द्वितीयाद्यक्षराणिवृत्तादिकाष्टकोणान्यपि चक्रान्तरवत् | इति 
चतुर्वर्गाय चतुःषष्ठिवर्णसमापनीयानि षट्कोणचक्रीय तु षट्कोणचक्रीय 
चतुःषष्ठिवर्षाणीतिः संभूय परिपूर्तिमुपयातानितत्तद्युगस्य 
चतुःषष्ठिवर्णसमापनीयानि 
षट्कोणचक्रीयचतुःशतोत्तराष्टचत्वारिंशत्संख्यानि ४४८ वर्षाणि || चतुरस्रं च 
प्राथमिकवृत्तकर्णिकायां चतुर्दिक्षु समान्तराचत्वारिचिह्नानि विधाय | 
चिह्नाच्चिह्नयावद्रेखातुष्कसंपादनेन निष्पाद्य वृत्तादि चक्रोक्तरीत्यैवकोष्ठानि 
सर्वेष्वपि भेदेषु पूरणीयानि कर्णिकायां तु 
प्रथमप्रथमाक्षराणिलवशषात्मकचतुर्वर्गाणामेकशकःक्रमप्राप्तानीति 
चतुःषष्ठिवर्षपूर्त्त्या तत्तद्युगस्यसंभूयपञ्चशतोत्तरद्वादश ५१२ 
संख्यवर्षाणि व्यतीतानि || त्रिकोणकमपिचक्रमुद्धृतप्रायम् | तत्र कर्णिकायां 
सहलक्षात्मकचतुर्वर्गाणां प्रत्येकं षोडशषोडशरूपकाणां 

प्. ४०ब्)

प्रतिवर्षमेकैकक्रमेणप्रथममुपन्यस्य द्वितीयाद्यक्षराणि 
अष्टकोणातिरिक्तवृत्तादिचक्रान्तरवदेवोपाससनीयानि | इत्थं चतुर्वर्गीय 
चतुःषष्ठिवर्णैश्चतुःषष्ठिवर्षाणि समाप्य तत्तद्युगस्य 
षट्सप्तत्युत्तरपञ्चशतवर्षाणि व्यतीतानि भवन्ति | तदेवं 
रसनगशरमहावर्षैर्नवसंख्यानिवृत्तादिचक्राणि संपूर्णानि भवन्ति || 
एतत्पद्धति समानकर्तृकसुदर्शनग्रन्थस्य प्रारम्भदिने 
कलियुगस्यादिकालमारभ्यद्विसप्तत्युत्तरत्रिसहस्रसंख्यानि महावर्षाणि 
रसनगशरसंख्यसावनदिनघटितानिपतीतानि | तेषु च वर्षेषु वृत्तादि प्रोक्त 
चक्रनवकंचक्रावाव्यतीतम् | षष्ठे च 
वृत्तादिनवकपर्यायेदृत्तचक्रषट्त्रिंशत्कोणचक्र*(?)ष्टादशकोणचक्रात्मकानि 
त्रीणि कालचक्राणि प्रत्येकं चतुःषष्ठिमहावर्षनिर्वर्त्यानिव्यतीतानि | साम्प्रतं 
तुर्यस्यद्वादशकोणकचक्रस्यानुलोमाख्यं प्रथमवर्षचक्रं भवति | 
युगादितोगणनयात्रिसहस्रोत्तरत्रिसप्ततिवर्षचक्रमेतत् | अत्र कर्णिकायां 
प्रथमाक्षराणि क्रमेण ठ ठा ठि ठी ठु ठू इत्यादीनि | णे णै णो णौ णं ण 
इत्यन्तानि तत्तद्वर्षक्रमायातानि चतुःषष्ठिसंख्यान्यक्षराणि कर्णिकायां 
प्रथमाक्षराणि क्रमेण चतुःषष्ठिसंख्यवर्षेषु लेख्यानि | द्वितीयाद्यक्षरेषु 
तु वृत्तादिकाष्टकोणातिरिक्तकालचक्रतो न कश्चिदपि भेदः इति समुद्धृतानि 
युगादितोद्ययावत्तनकालचक्राणि || तेषु चल्लिस्तृततरसूक्ष्मपटलोपरिसम्यक् 
कथिततत्तद्वर्षप्राप्तकाल 

प्. ४१अ)

वक्रमण्डितकर्णिकायुतानि प्रत्येकं 
वहिर्गतवृत्तसंख्यानान्यष्टदलकानिकमलानिनिर्माय | 
तद्दलेष्वग्रदलमारभ्यवशिन्यादिवादिवताष्टकमन्त्रानालिख्यप्रतिष्टाप्रकारो-
क्तदिशायन्त्रस्यप्राणप्रतिष्टां विधाय तत्र शीललितादेवीं पूजयेत् | तत्प्रकारो 
यथा पर्याय नित्यविद्या तु प्राप्ताया तद्दिननित्याविद्या 
त्र्यक्षरीद्विरुक्तयातयाहृदयायनमः | इत्यादिभिः षड्जातिमन्त्रैः क्रमशोयुक्तया 
अङ्गुष्ठादिषु हृदयादिषु च षडङ्गन्यासं विधाय | 
दिनविद्ययैवसषडङ्गविद्यया *(?)स्थापनं कृत्वा प्रधानसंकल्पान्ते 
पूर्वोक्तपीठेदेवताः संपूज्य कर्णिकायां प्रधानदेवी तत्पृष्टभागेनाथान् | 
वामदक्षिणपार्श्वयारायुधानि संपूज्य | दलेषु वा दिव्यष्टकं पूजयित्वा 
पूर्णाभिषेक प्रकरणोक्त तत्तन्मन्त्रैः ह्रींश्रीं अ आ ई रूपशक्तिपादुकां 
पूजयामि ह्रींश्रींअकाई रूपशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि रूपैः 
षट्त्रिंशदुत्तरसप्तशताधिकविंशति सहस्रसंख्याकालनित्याविद्याः प्रजपेदिति || 
पूर्वोक्तकालचक्रस्य 
तत्तत्प्रयोगवर्षेप्राप्तस्यकर्णिकालिखितसाध्यसाधकादिनामसहिततत्तदक्षरविन्दो-
रन्तःपतति तथा स्र्वान्तर्गतविन्दुरचनापूर्वकं श्रींचक्रमुद्धृत्य तत्र 
देवीपीठपूजापूर्वकं नवावरणं पूर्ववदभ्यर्च्य | ह्रींश्रींअशक्तिपादुकां 
पूजयामीत्यादिमन्त्रैस्तत्तत्कालचक्रंलिकितवर्णशक्तीः 
षट्सप्तत्युत्तरपञ्चशतसंख्याः संपूज्य | 
सर्वचक्रवहिर्गताष्टदललिखितवशिन्यादिकाष्टवाग्देवताश्च संपूज्य | 
पूजाशेषं पूर्ववत् समापयेत् |

प्. ४१ब्)

तेन सकलमनोरथप्राप्तिः | सर्वत्राथव्याहताशक्तिश्च साधकस्य भवति || 
पूर्वोक्त कालचक्रगतश्रीचक्रस्य पूर्वोक्तविधिना प्रतिष्टापि तस्य मध्ये 
आरक्तसुन्दरवर्णामतिप्रौढयौवनशालिनीं स्त्रियमुपविश्य तत्रं 
पीठदेवतापूजापूर्वकमाज्ञाशक्तिप्रापकोक्तप्रकारेणमीनराशिगतेभास्करे-
पूर्णिमायां प्रतिवर्षं पूजयतः साधकस्य देवीश्रीललितावश्यं सन्तुष्टा 
भवति | यदि पूजाचरणस्पर्शनदर्शनादिनानकश्चिन्मानसोपिकामविकारः स्यात् | 
इति सर्वेष्टसाधकं प्रयोगद्वयम् || श्रीचक्रोद्धारो यथा | एकहस्तादि 
प्रमाणदैर्घ्यविस्तारकं समरेखंविधाय | तन्मध्ये पूर्वपश्चिमायं 
तत्तच्चतुरस्ररेखापूर्वपश्चिममध्यभागस्यस्पृष्टं ब्रह्मसूत्रं पातयित्वा 
षणावतिधा विभज्य चतुरस्रान्तरे प्रतिपार्श्वमष्टांशान्ते पूर्वचतुरस्ररेखा 
स्पृष्टसूत्रचतुष्ठया स्फालनेन द्वितीयं चतुरस्रं निर्माय 
तच्चतुरस्रद्वयदक्षिणोत्तरवीथ्योरष्टांशान्तरालंकयोरंशचतुष्ठयरूपे-
मध्ये वायव्यकोणकोष्ठविभाजकोत्तरभागगतातिर्यग्रेखामध्यमारभ्य | 
ईशानकोष्ठविभाजकान्तर्गतिर्यग्रेखामध्यपर्यन्तं सूत्रमेकं 
पूर्वापरायतं निपात्य | 
नैऋत्यकोणकोष्ठविभाजकपूर्वभागगततिर्यग्रेखामध्यमारभ्य | 
वह्निकोष्ठविभाजकान्ततिर्यग्रेखा मध्यपर्यन्तं पूर्वापरायतं 
सूत्रमपरंनिपात्य |

प्. ४२अ)

ईशाननैरृत्यकोणकोष्ठेषु प्रत्येकं स्वस्वाग्नेयतः स्वस्ववायव्यान्तं 
तिर्यक्मूत्राणि निपात्य | वायव्याग्नेयकोणकोष्ठेषु स्वस्वेशानान्नैरृत्यान्तं 
सूत्राणि निपात्य | संभूयाष्टकोष्ठकतां संपाद्य तच्चतुरस्रवीथी 
रेखाद्वय संस्पृष्टं निपात्य द्वारद्वयं संपाद्य 
तद्वाररेखासंबद्धामन्तर्गतचतुरस्ररेखां द्वारद्वयेपि प्रमार्ज्य 
द्वारान्तर्गतां च ब्रह्मसूत्रसंबन्धिनोरेखामेकामेकां प्रमार्ज्य | 
अष्टादशकोष्ठेपितं द्विद्वारकं सर्वतो वहिर्गतं चतुरस्रचक्रं 
श्रीचक्रघटकनवचक्रेषु प्राथमिकम् | ततो 
वसिष्ठब्रह्मसूत्रीयचत्वारिंशदशैर्ब्रह्मसूत्रमध्यस्थानमवष्टभ्य-
च्तुरस्रान्तर्गतरेखास्पृष्टास्पृष्टिकर्काटकभ्रामणेनवृत्तमेक 
षोडशदलाग्रभूतं कृत्वा | तदन्तश्चतुस्त्रिंशांशतो भ्रामणेन 
केसरवृत्ततस्त्रिंशांशतो भ्रामणेन षोडशदलवृत्तं कृत्वा | तत्राग्र 
ब्रह्मसूत्रयोः संपातस्थाने दक्षिणोत्तरदिशो *(?)ह्नचतुष्कं समानान्तरालकं 
चिह्नद्वादशकं च तस्मिन्नेव वृत्ते परितो विधाय | सर्वाभ्यन्तरितोविधाय | 
सरवृत्तेषणावतिधा विभक्ते 
ब्रह्मसूत्रतवृत्तरेखासंपातस्थानोभयपार्श्वयोः प्रतिपार्श्वं 
त्रित्र्यंशमानमवलम्ब्यचिह्नमेकैकमिति चिह्नचतुष्कं निर्माय | 
समानान्तरालकमपरमर्पितं द्वात्रिंशत्सूत्रपातेन षोडशदलानिनिर्माय | 
एकैकदलेयुग्मयुग्मक्रमेण दलपार्श्वद्वयरेखातोंशद्वयाभ्यन्तरे 
मूलवृत्तारम्भणकानि | मध्यस्थितकेसरवृत्तावधिकानि केसराणि निर्माय |

प्. ४२ब्)

केसरवृत्तं दलान्तर्गतब्रह्मसूत्रांशांश्चमार्जयित्वा | त्रिभिर्वृत्तैरित्थं 
प्रकारेण षोडशदलकमलाख्यं द्वितीयं श्रीचक्रघटकचक्रं निष्पाद्य | 
ततश्चचिह्नषट्कमंशषट्कमानेन तस्मिन्नेव पार्श्वेविधाय परपार्श्वेपि 
चिह्नषट्कं प्रत्येकमंशषट्कमानेन निर्माय | संभूयवृत्ते षोडश चिह्नानि 
संपाद्य | तत्तदभ्यन्तरगतद्विद्विचिह्नमारभ्य एकैकवाह्यचिह्नां 
षोडशदलमूलवृत्तं परित्यज्य | तदभ्यन्तरगतं 
वृत्तान्तरमेवाष्टदलकमलाग्रवृत्तं परिकल्प्यादतः षड्विंशांशमानेत्तो 
भ्रामणेन केसरवृत्तं विधाय | तस्याप्यन्तश्च्तुर्विंशांशमानेतो भ्रामणेन 
दलमूलवृत्तं विधाय | तत्राग्रवृत्तं 
ब्रह्मसूत्रंसंपातस्थानान्तरालभूतभागद्वये 
तद्भागमानार्द्धस्याद्धमानेनविदिक्चतुष्ठये चिह्नचतुष्कंविधाय 
ब्रह्मसूत्रयोः संपातस्थानद्वयेचिह्नद्वयंविधाय | 
तत्संपातस्थानपार्श्वभूतदक्षिणोत्तरदिशोश्चचिह्नद्वयमितिसंभूयाष्ट-
चिह्नानि अष्टदलाग्रंभूतानि | अग्रवृत्तेविदाय मूलवृत्ते 
स्वाग्रभूतब्रह्मसूत्रवृत्तरेखासंपातस्थातपार्श्वयोः सर्वमसमान्तेन 
एकैकं चिह्नंविधाय संभूयाष्टचिह्नानि संपाद्य | 
अभ्यन्तरवृत्तगतपार्श्वद्वयगताभ्यव*(?)तचिह्नद्वयमारभ्यवाह्यचिह्नान्तं 
संभूयषोडशसूत्रपातेनाष्ठदलानिविधाय | प्रतिदलं 
युग्मयुग्मक्रमेणपार्श्वद्वयरेखातोंशद्वयांशद्वयाभ्यन्तरे मूलवृत्तं 
संसृष्टानि

प्. ४३अ)

केसरवृत्तत्वेनाभ्युपगत द्वितीयवृत्तपर्यन्तानि केसराणिविधाय | केसरवृत्तं 
दलगतब्रह्मसूत्रांशांश्चमार्जयित्वा | त्रिभिर्वृत्तैरष्टदलकमलाख्यं 
तृतीयं श्रीचक्रघटकचक्रं सिद्धं इत्थं च 
षोडशदलाष्टदलकमलयोरन्तराले 
एकावीथीवक्ष्यमाणकमलचक्रवदत्रापिपर्यवसिता | वस्तुतस्तु 
केसराणामनुपदेशान्नतानि प्रकृते भवन्ति | षड्भिर्वृत्तैरितिदर्शनाद्वृत्तं तु 
वाचनिकं भवत्येवेति मत*(?)निवहवः | अमृतघटयन्त्रे विशेषतो न भिहिते 
केसरवृत्तमुद्दिश्यवर्णलिखनाम्नानात्सर्वत्रात्रतन्त्रे केसराणि भवन्त्येव | अत 
एव षड्भिर्वृत्तैरित्यस्यापि सौरस्यंतिथिग्रन्थस्यापि सौरस्यं 
तन्त्रान्तरीयतन्निषेधस्तु नात्र प्रवर्त्तत इति श्रीगुरुचरणाः ततश्च 
पूर्वपश्चिमायतब्रह्मसूत्रेवर्त्तमानानि | षडंश षडंश त्र्यंश 
चतुरंश त्र्यंश पञ्चांश षडंश स्थाननिहितचिह्नानिरिक्तानि चिह्नानि सर्वाणि 
मार्जयित्वा वशिष्टन वचिह्नेषु स्वाग्रतस्तृतीयसप्तमचिह्नयोः प्रत्येकंमेकैकं 
सूत्रंवृत्तरेखा **(?) दक्षिणोत्तरायतमास्फाल्य | तत्सूत्रयो. 
पश्चिमसूत्रभूततृतीयसूत्रस्योत्तराग्रं दक्षिणाग्रं चारभ्यसूत्रद्वयं 
ब्रह्मसूत्रप्रागग्रान्तंनिधाय | 
पूर्वसूत्रभूतसप्तमसूत्रस्याप्यग्रद्वयमारभ्यब्रह्मसूत्रपश्चिमाग्रान्तम
न्यदपि सूत्रद्वयमास्फाल्यषट्कोणचक्रं निष्पाद्य | 
द्वितीयरेखायादक्षिणाग्रमारभ्यनवमरेखाब्रह्मसूत्रसंपातस्यानावधि | 

प्. ४३ब्)

द्वितीयरेखाया-उत्तराग्रमारभ्यनवमब्रह्मसूत्रं सपातस्थानान्तं च 
रेखाद्वयंदत्वोर्द्ध्वाग्रमेकं त्रिकोणम् | अष्टमरेखायादक्षिणाग्रमारभ्य 
प्रथमरेखाब्रह्मसूत्रसंपातस्थानावधिरेखाद्वयमपरंदत्वा | 
अधोग्रमंपरंत्रिकोणं सपाद्य | संभूयरेखा चतुष्कं यथा भवति | तथा 
हस्तकौशल्यमनुसंवर्त्तव्यम् | नवमरेखायादक्षिणाग्रमारभ्य | 
चतुर्थरेखाब्रह्मसूत्रसंपातावधि | नवमरेखाया 
उत्तराग्रमारभ्यचतुर्थरेखाब्रह्मसूत्रसंपातस्थानावधि च 
सूत्रद्वयपातनेनाधोग्रं त्रिकोणम् | 
प्रथमरेखायादक्षिणाग्रमारभ्यसप्तमसूत्रसंपातस्थानावधि 
प्रथमरेखाया एकोत्तराग्रमारभ्य सप्तमरेखा ब्रह्मसूत्रसंपातस्थानावदि 
अपरां रेखामास्फाल्य | ऊर्द्ध्वाग्रं त्रिकोणं कृत्वा | मर्माष्टा परं 
निष्पद्यते | चतुर्थरेखायादक्षिणाग्रमारभ्य | अष्टमरेखाब्रह्मसूत्रयोः 
संपातस्थानपर्यन्तं | चतुर्थरेखाया 
एवोत्तरायमारभ्याष्टमरेखाब्रह्मसूत्रसंधिस्थानपर्यन्तमेव च 
सूत्रद्वयमास्फाल्य | ऊर्द्ध्वाग्रं त्रिकोणं निष्पाद्य | षष्ठरेखाया अपि 
प्रत्येकं दक्षिणाग्रमुत्तराग्रं 
चारभ्यद्वितीयरेखाब्रह्मसूत्रसंपातस्थानावधि च सूत्रद्वयं निपात्य | 
अदोग्रं त्रिकोणं निष्पाद्य समचतुष्कं संपद्यते | पञ्चमरेखाया अपि 
प्रत्येकं दक्षिणाग्रं श्रीचक्रमुकृतं भवति | अत्र च द्वितीमुत्तराग्रं चारभ्य 
तृतीयरेखा ब्रह्मसूत्रसंपातावधि |

प्. ४४अ)

सूत्रद्वयनिपातनेनाधोग्रं त्रिकोणं संपाद्य समद्वयं संपद्यते | इति 
सर्वत्रान्तर्गतं ब्रह्मसूत्रं संमार्ज्य | सांप्रतोद्धतयोन्यन्तर्विन्दुं विन्यस्य 
श्रीचक्रमुद्धृतं भवति | अत्र च द्वितीयरेखाधोग्रप्राथमिकमहात्रिकोणरेखा | 
प्राथमिकतिर्यगातदक्षिणोत्तररेखाप्रान्तरच्चोर्द्ध्वगामिरेखाणां 
सन्धिवशतोद्वितीयं रेखापार्श्वयोः समद्वयं सिद्ध्यति | तथा 
तृतीयरेखाद्वितीयरेखाप्रान्तारब्धरेखाऽप्रथमरेखाब्रह्मसूत्रंसंधि 
पश्चिमवृत्तरेखाब्रह्मसूत्रसंपातस्थानारब्धरेखाणां 
सन्धिवशतस्तृतीयरेखापार्श्वयोः समद्वयम् | तथा तृतीयरेखा 
प्रथमरेखाप्रान्तारब्धरेखा | 
प्रथमरेखाब्रह्मसूत्रसन्धिस्थानारब्धरेखाणां सन्धिवशतः 
पुनर्मध्यमपार्श्वयोः समद्वयमिति संभूय तृतीयरेकासमचतुष्ठयम् | तथा 
चतुर्थरेखाप्रान्तारब्धोर्द्ध्वरेखा | द्वितीयरेखा 
ब्रह्मसूत्रसन्धिस्थानारब्धरेखाणां सन्धिवश**(?)र्श्वद्वयेसमद्वयं 
चतुर्थरेखायां सिद्धं भवति | तथा पञ्चमरेखा 
द्वितीयरेखानवमरेखाप्रान्तप्रवृत्ताधोग्ररेखा 
प्रथमरेखाप्रान्तप्रवृत्तोर्द्ध्वाग्ररेखाणां सन्धिवशतः 
पार्श्वद्वयेपञ्चमरेखायां समद्वयम् | तथा षष्ठरेखा 
चतुर्थरेखाप्रान्तप्रारब्धरेखा नवमरेखा प्रान्तारब्धरेखाणां 
सन्धिवशतः षष्ठरेखायां पार्श्वयोः समद्वयं भवति | 
सप्तमरेखोर्द्ध्वाग्रतृतीयप्रान्तभागारब्धमहात्रिकोणरेखा |

प्. ४४ब्)

अष्टमरेखाप्रान्तारब्धरेखाणां सन्धितोन्यदपिपार्श्वयोः समद्वयं तथा 
सप्तमरेखायां समचतुष्कं सिद्ध्यति अष्टमरेखा 
नवमरेखाप्रान्तारब्धाधोग्ररेखा | 
द्वितीयरेखाप्रान्तारब्धोर्द्ध्वंगतरेखाणां सन्धितोन्यदपिपार्श्वयोः 
समद्वयमिति संभूय सप्तमरेखा **(?)रेखोर्द्ध्वाग्रं 
महात्रिकोणरेखाधोग्रनवमरेखाप्रान्तारब्धरेखाणां 
सन्धिवशतोष्टमरेखायाः पार्श्वयोः समद्वयं सिद्ध्यति | इति 
संभूयात्तचक्रेष्टादशसमानिसंपद्यते | त्रिकोणानि प्रथमद्वितीयरेखयो 
**(?)रेखयोरन्तः पञ्चत्रिकोणानि तत्र चत्वार्यूर्द्ध्वमुखानि | एकमधोमुखं 
चत्वारिकोष्ठानि | तृतीयचतुर्थौ*(?)तस्त्रीणि तत्रद्वे ऊर्द्ध्वेमुखे 
वह्निपुण्यपरपर्यायके एकं 
योनिशक्त्याद्यपरपर्यायकमधोमुखांकोष्ठद्वयं चात्र | 
द्वितीयतृतीयान्तरालेसप्तत्रिकोणानि | तत्रवीथ्यूर्द्ध्वमुखानि एकमधोमुखां 
चत्वारिकोष्ठानि चतुर्थपञ्चमान्तराले सप्तत्रिकोणानि | तत्र चत्वारि 
ऊर्द्ध्वमुखानित्रीणि अधोमुखां चत्वारिकोष्ठानि पञ्चमषष्ठान्तराले 
अधोमुखान्येव चत्वारित्रीकोणानि | पञ्चकोष्ठानि षष्ठसप्तमान्तराले 
सप्तत्रिकोणानि | तत्र षऽधोमुखानि एकमूर्द्ध्वमुखं षट्कोष्ठानि | 
सप्तमाष्टमान्तराले पञ्चत्रिकोणानि अधोमुखानि चत्वारि | 
एकमुखमूर्द्ध्वमुखचत्वारि कोष्ठानि |

प्. ४५अ)

अष्टमनवमान्तरालेत्रीणित्रिकोणानि तत्र एकमूर्द्ध्वमुखम् | द्वे अधोमुखे 
कोष्ठद्वयं चात्र | त्रिकोणद्वयं चात्र 
सर्वरेखाभ्योधोभागोर्द्ध्वभागयोरेकैकं 
क्रमादूर्द्ध्वमुखमधोमुखंचेति संभूय त्रिचत्वारिंशत्संख्यानि 
त्रिकोणानि | ऊर्द्ध्वमुखानि एकोनविंशतिः अधोमुखानि चतुर्विंशतिश्चैकविंशत् | 
संयश्च चतसृणा मूर्द्ध्वाधः प्रसृतानां रेखाणां चतुर्विंशति 
संख्याः | एकस्मिन्ब्रह्मसूत्रे तु नवत्रिकोणानि संबद्धानि | तत्राधो मुखानि 
पञ्च ऊर्द्ध्वमुखानि चत्वारि क्रमादेव तेषा चाधोमुखोर्द्ध्वमुख 
त्रिकोणानां मध्ये तद्व्यवधायकमेकंकोष्ठमस्तीति संक्षेपः || इति 
श्रीचक्रोद्धारः || अथ पूजोत्तरभावित्वेन 
स्मृतिसरणिमारूखेभिषेकप्रयोगोभिधीयते अभिषेकदिनात्पूर्वतनेदिवसे 
पूर्वोक्तमेव तद्वर्षप्राप्तं कालचक्रं 
वहिर्गतवशिन्यादियुताष्टदलककमलकमुद्धृत्य | यथोक्तविधि प्रतिष्ठाप्य 
काम्यकर्मोपयोगिकथिततिथिवारेशादि पूजान्ते | अर्घ्यस्थापनपूर्वकं 
देशकालस्वगोत्रराशिनामकामनोल्लेखनान्ते यथा नियोगं 
विनाभिषेकप्रयोगेकरिष्ये | इति प्रधानसंकल्पं कृत्वा 
खारीप्रमाणजलावस्थितियोग्यं कलशं तत्र निधाय 
द्व्येकपञ्चाशद्वर्णौषधिक्वाथजलैस्तमापूर्य | पूर्ववत्तत्रहिरण्यादि 
प्रक्षेपं वस्त्रयुग्मेनवेष्टनं चूतपल्लवैर्मुखाच्छादनादिकं च विधाय |

प्. ४५ब्)

तत्र सर्वमङ्गलावक्रचिन्तनाचिन्तदुद्वासनाश्रीचक्रमुक्तलक्षणं विभाव्य 
तस्मिन्प्रधानभूतां ललितां पीठपूजाध्यानावाहनादिपूर्वकं 
नवावरणपक्षमा*(?)त्य संपूज्य | रात्रौ च सर्वाभिः 
षट्त्रिसप्तव्योमद्विसंख्याभिः २०७३६ कालनित्याभिः कलशाभिमन्त्रणंविधाय | 
प्रातःकालपुनस्तत्रैवकलशे पूर्ववदेवावाहनप्राणप्रतिष्टादिकाननुसरणेन 
पूजामात्रं नवावरणपक्षेणपक्षेणविधाय | यस्य शिष्यस्याभिषेकः 
करणीयस्तमासनेनिवेश्य | स्वपत्न्यासहितः 
स्वसामर्घ्यानुसारिण्याष्टाविंशत्यादिसंख्ययास्वजन्मनक्षत्रे | 
तद्दशमनक्षत्रे तदेकोनविंशति नक्षत्रे स्वजन्मसमये 
सूर्यादयोग्रहायद्यन्नक्षत्रेषु तिष्ठन्ति तत्तन्नक्षत्रेषु प्रतिमासंगतासु च 
पौर्णमासीषु अब्दमभिव्याप्य समभिषिञ्चेत् | अभिषिक्तश्च शिष्यो 
द्वादशसुवर्णपरिमाणकसुवर्णनिर्मितमुद्रिकांगां चाभिषेकारिणे गुरवे 
दद्यात् | एतेन स्वाङ्गाभिषेककर्मणामहाराजत्वमभिषिक्तस्य स्यात् | केनापि 
वलवता प्रतिबन्धेन तदसंभवेपि राजमान्यत्वंत्ववश्यं स्यात् | 
यद्वाराजपुत्राणां राज्यप्राप्तिः परेषां राजमान्यत्वं भवति | 
उक्तप्रकारेणवर्षद्वयमभिव्याप्यभिषेकप्रयोगकत्तुः सर्वस्यापि वंशस्य 
महालक्ष्मीशालित्वं स्यात् | वर्षत्रयमभिव्याप्याभिषेकतोविद्याधरसिद्धिः स्यात् 
वर्षचतुष्ठयमभिव्याप्याभिषेकतः खेचरीसिद्धिः स्यात् |

प्. ४६अ)

पञ्चवर्षाभिषेकतश्चिरजीवित्वं स्यात् | वर्षषट्कमभिव्याप्याभिषेकत-
इन्द्रादिलोकपालसमानैश्वर्यकत्वं सिद्ध्यति | सप्तवर्षमभिव्याप्याभिषेकतः 
प्रतापादितो दिवाकरसमत्वं भवति | अष्टवर्षाभिषेकत**(?)समानत्वं 
सकलजनाह्लादकत्वादिना भवति | नववर्षमभिव्याप्याभिषेकतः 
श्रीललितासाम्यं भवति | दशवर्षाभिषेकतस्तु साधनीयं किञ्चिदपि नास्ति | 
देवीसाम्य*(?)मतोधिकस्पृहणीयार्थस्याभावात् | इति 
कालचक्राधिकरणककलशाभिषेकप्रयोगः || उक्तरीया श्रीचक्रं 
चिकीर्षिताभिषेकादिनात्पूर्वदिवसे क्वचित् सु समभूतलादौषुद्धृत्य | तत्र यन्त्रस्य 
प्रतिष्टा पूर्वकं यथाविधि कलशं निधाय | तत्र पीठपूजा 
वाहनादिपूर्वकं च नवावरणायक्षेणदेवीमभ्यर्च्य | कालनित्याविद्याः 
सर्वाः पूर्वोक्तसंख्याः पूजयेत् | तदनन्तरदिने च स्वजन्मनक्षत्रे स्वव*(?)किं 
वा अमावाश्याति संबद्धे अ*(?)थवा चन्द्रग्रहणादि विशिष्टे शिष्यं 
पूर्ववदभिषिञ्चेत् | अभिषिक्तश्च पूर्वोक्तदक्षिणां दत्वा गुरुमभितोषयेत् | तेन 
ग्रहप्रातिकूल्यं स्ववैरिकृतदेशोपद्रवशत्रुनिर्मितस्तम्भनद्वेषणोच्चाटनानि | 
साक्षात्मरणानुकूलाः खड्गाभिघातादयः 
मरणोद्देश्यकमन्त्रशास्त्राद्युक्ताभिचारप्रयोगात्मकाः 
कृत्याश्चोपशममिच्छति | 

प्. ४६ब्)

अविद्यास्मितारागद्वेषाभिनिवेशात्मकाः पञ्चक्लेशा 
आध्यामिकाधिदैवविकाधिमौतिकदुःखानि च विनाशमुपयान्ति || इति 
श्रीचक्राधिकरणककलशाभिषेकप्रयोगः || अथ कालनित्याविद्याजपप्रयोगः | 
तत्रादौ तत्पूजाचक्रमुपटश्यते | चतुरस्रद्वयमन्तर्वहिर्भावेनविधाय तत्र 
पूर्वपश्चिमदिशोः श्रीचक्रवदेवद्वारंविधाय | तदन्तरष्टदलंकमलं 
तत्कर्णिकायां नवयोनि चक्रं कुलसुन्दरी पूजाचक्रोक्तदिशाविदध्यात् | तत्र 
सर्वमध्ययोवौप्राध्मन्येनस्वोपास्यभूतां तत्तद्दिनप्राप्तां वा त्र्यक्षरीं 
विद्यामालिख्य तत्तृतीयाक्षरोदरेसाध्यसाधकादिनामदेवदत्तस्य स्वप्रसादं 
कुरुकुर्वित्यादि रूपं लिखित्वा | अग्रयोनिमारभ्य अष्टदलाग्रदलवामभागवधिः 
षोडशस्थानेषु ह्रीं अरूपिणीशक्तिपादुकां पूजयामि | ह्रीं आरूपिणी 
शक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि ह्रीं अःरूपिणीशक्तिपादुकां पूजयामीत्यन्तं 
षोडशमन्त्रानालिख्य | दलाग्रवृत्तचतुरस्रद्वयान्तरालवीथ्यां पश्चिमेहकारं 
दक्षिणेलकारं पूर्वेवर्णक्षकारं | उत्तरदिशिहृल्लेखापरपर्यायं 
मायावीजमालिख्य | नैरृत्यकोणे अकारादिनैकारान्तान्द्वादशवर्णानालिख्य | 
आग्नेयकोणे ओकारादिनकारान्तद्वादशवर्णानालिख्य | ईशानकोणे 
झजादिधनान्तद्वादशवर्णानालिख्य |

प्. ४७अ)

वायव्यकोणे पफादिषसान्तद्वादशवर्णानाभिलिखेत् | काम्यप्रयोग 
एवोक्तवर्णानां लिखनं न नित्यपूजायन्त्रेपि इत्थं यन्त्रमुद्धृत्य 
पूजासामग्रीं संपाद्य 
स्नानादिकासनोपवेशनाचमनभूतशुद्धिप्राणप्रतिष्ठान्तं कर्मनिर्वर्त्य 
कुरुकुल्लाविद्ययासप्ताक्षर्या कुरुकुल्यायाः स्वाहेत्येवं रूपया वलिं द्त्वा | 
प्राणायामंविधाय प्रस्तुतप्रधाननित्यावक्ष्यमाणषडङ्गंमन्त्राभ्यां 
पूर्ववदर्घ्यं संपाद्य प्रधानसंकल्पं 
स्वोद्देश्यफलोल्लेखपूर्वकंविधाय | मातृकाषडङ्गान्ते 
मातृकान्यासंविधाय मध्याभिलिखित अक्षरकालनित्याविद्यया द्विधावृत्तया | 
अहृदयायनमः आशिरसे स्वाहा ईशिखायै वषट् | अकवचायहुम् 
आनेत्रत्रयायवौषट् ईअस्त्राय फट् येवं प्रकारेणाङ्गुष्टादिषु हृदयादिषु च 
षडङ्गन्यासंविधाय | रक्तारक्तास्वरारक्तभूषणास्रग्विलेपनाः | 
पाशाङ्कुशेक्षुकोदण्डप्रसूनविशिखाः स्मरेदिति ध्यानपूर्वकं 
मध्ययोनौकालनित्यानामावाहनादिप्राणप्रतिष्टादिकं कृत्वा द्वादशोपचारैः 
प्राद्यादि ताम्बूलान्तैः पूजयित्वा | प्रधानदेव्या अस्याः पृष्टभागे पश्न्क्तित्रये 
पूर्वोक्तगुरुमन्त्रैर्गुरूनभ्यर्च्य त्रिकोणस्याभिहितः प्रादक्षिण्येन 
षडङ्गदेवता उक्तमन्त्रैः संपूज्य मध्ययोनिपार्श्वयोस्तत्तद्ध्वस्तपार्श्वेषु 
कथितमन्त्रैरायुधानि संपूज्य | अग्रकोणमारभ्यलिखनक्रमेण ह्रींअरूपिणी

प्. ४७ब्)

शक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि 
चतुर्दशाक्षरपूर्वकंलिखितमन्त्रैरेवषोडशस्वरूपवर्णशक्तीः संपूज्य | 
चतुरस्रस्याग्रादिकाष्टदिक्षु ह्रीं ब्राह्मीशक्तिपादुकां पूजयामीत्यादि 
द्वादशाक्षरादिमन्त्रैर्ब्राह्म्यादिशक्तीः समभ्यर्च्य | तर्पणस्तोत्र 
नमस्काररूपमवशिष्टोपचारत्रयं समभ्यर्च्य | 
कुरुकुल्यासप्ताक्षर्यावलिंदत्वा द्वदशश्लोकात्मकनित्यकमलोपदर्शितस्तोत्रेण 
देवीं स्तुत्वा | स्वात्मनिदेवीं समुद्वास्य | अर्घ्यपात्रं विसर्जयेत् | ततो शीघ्रं 
कालनित्या साम्यवक्ष्यमाणफलयोः समुच्चितयोः 
स्वृहार्थमिदानीमेवोद्धृतपूजाचक्रे समुपविश्यकाल नित्याविद्यां पूजयेत् | 
आवृत्ति फलमात्रेच्छुस्तु यत्रक्वापि शुचिदेशे समुपविश्य संजपेत् | 
तन्मन्त्रानामपारायणावसरेदर्शिता एव | तत्र पञ्चाशद्वारं ५० 
सर्वाःकालनित्याविद्याः समावर्त्त्य वैरिकृतनिगडवन्धतो मोक्षो भवति | 
शतावृत्त्याक्ष************(?)लाभः स्यात् | सार्द्धशता १५० वृत्त्यावरः कन्यां 
लभेत् | कन्या च वरं लभेत | दिशता २०० वृत्त्यादारिद्र्यनाशः त्रिशता ३०० वृत्त्या 
शस्यपूर्णभूमिलाभः चतुःशता ४०० वृत्त्या महाधनिकत्वं स्यात् | पञ्चशता 
५०० वृत्त्या भूमिस्वामित्वं भवति | षट्शता ६०० वृत्त्या राज्यलाभः | सप्तशता 
७०० वृत्त्या सकलतत्साधकवंशव्यापिनी महालक्ष्मीः स्यात् |

प्. ४८अ)

अष्टशता ८०० कृत्या सर्वेपि राजानोस्य किं कखदाज्ञाकारिणः स्युः नवशता ९०० 
वृत्त्या एतद्विद्यावृन्दजपतोरनुक्ताह्विलमनोरथसिद्धिः कामिनीजनप्रीतिजननेन 
मनोभव समता च भवतीति || इति पूजाप्रसङ्गोपाताःप्रयोगा 
अभिषेकपाठयोरभिहिताः || अथोद्देशक्रमप्राप्तहोमप्रयोगं निरूपयामः || 
कुण्डे स्थण्डिले वा नित्यहोमः यावदर्घ्याम्वुनामूलविद्यया संप्रोक्ष्य | 
कुशैः पूर्वपश्चिमायतदक्षिणोत्तरायतचतुश्चतूरेखाभिर्नवकोष्ठकं 
चक्रंविधाय | सभाजनं वह्निमाधाय तदेकमङ्गारकशकलं 
क्रव्यादेभ्योनम इति मन्त्रेण नैऋत्यदिशि परित्यज्य | ईशानादितः प्रादक्षिण्येन 
कुण्डादेः परितस्त्रिः परिभ्रामा नवकोष्ठमध्येनिधाय मूलविद्यया प्रज्वाल्य 
अर्घ्यजलेन कुण्डादेः परितो निक्षेपणरूपं परिस्तरणं कृत्वा असति विशेषे 
यज्ञीयकाष्ठैर्वह्निं प्रज्वाल्य मध्यकोष्ठे सप्तकोष्ठेषु प्रादक्षिण्येन 
ह्रींश्रीं हिरण्यायै नमः इत्यादिमन्त्रैः सप्तजिह्वाः संपूज्य | ततो वह्नौ 
प्रस्तुतपञ्चदेवतायाः अभेदभावनानन्तरं स्वाहान्तेन प्रोक्त वह्निमन्त्रेण 
नवावृत्त्या हुत्वा हिरण्यादिति जिह्वानामपि स्वाहान्तपूर्वोक्तमन्त्रैरेवप्रत्येकं 
नवनवावृत्त्यापलाशाश्वत्थान्यतरपत्रेण घृतेन हुत्वा 
प्रधानदेवतावरणानामणिमादीनामपि एकैकामाहुतिं दत्वा 
संकल्पपूर्वकं तत्तत्कामनायां तत्तद्द्रव्यैस्तत्तत्संख्यया जुहुयात् |

प्. ४८ब्)

तथाहि कीटकेशाछसंसृष्टैः पत्रकेसरादिभिः पूर्णैस्त्रिमधुरसंपृक्तैः 
पङ्कजैरन्यैर्वारक्तकरवीरादिपुष्पैरविरलक्रमेण शतसहस्रान्यतरसंख्यं 
प्रदितिनं 
शुक्लप्रतिपदमारभ्यपूर्णिमान्तरूपशुक्लादिपक्षमभिव्याप्यवर्षपर्यन्तं 
जुह्वतः साधकस्य नृपति साम्यं 
लक्ष्मीगजतुरगादिसंपत्तिसकलजनाव्याहताज्ञत्वादिना स्यात् | पूर्वोक्तेष्वेव 
पञ्चदशदिनेषु शुक्लैरब्जै जुह्वतोपि नृपति साम्यं भवति | 
पूर्वोक्तदिनेष्वेववर्षमभिव्याप्य कह्लारैर्जुह्वतोधनधान्यादि समृद्धिः स्यात् | 
तेष्वेव दिनेषु वर्षमभिव्याप्योत्पलहोमेन महत्तरालक्ष्मीः स्यात् | तेष्वेव दिनेषु 
वर्षमभिव्याप्यरक्तैरुत्पलैजुह्वतः कन्यालाभः पङ्कजरक्तकरवीरादि 
पुष्पशुक्लाब्जकह्लारोत्पलरक्तोत्पलरूपषड्द्रव्यैः प्रत्येकं 
कुंकुमपरागप्लुतैरेकशः शतसहस्रान्यतरसंख्ययातेष्वेव पञ्चदिनेषु 
वर्षमेकमभिव्याप्यप्रतिदिनं जुह्वतो निश्चलमहालक्ष्मीवत्वपूर्वकं 
सुखान्तस्वत्वपूर्वकं च चिरजीवित्वं भवति | 
चन्दनपङ्काभ्यक्तपङ्कजादिषड्द्रव्यैः 
पूर्ववद्वर्षमभिव्याप्यहोममभिसमाचरतः 
पुत्रदासदासीसुखपूर्वकचिरजीवित्वं स्यात् कर्पूरदूर्वाभ्यक्तैः 
पूर्वोक्तषड्द्रव्यैरेकशः 
पूर्वोक्तपञ्चदशदिनपर्यन्तंवषमभिव्याप्यजुह्वतः साधकस्य

प्. ४९अ)

सौन्दर्यस्त्रीरञ्जनवशीकरणादिनाकन्दर्पतुल्यत्वावाप्तिपूर्वकं 
युवतीजनसौख्यपूर्वकं च चिरजीवित्वं स्यात् | कृष्णपक्षे 
प्रतिपदमारभ्यामावास्यापर्यन्तं 
प्रतिदिनमपिरलक्रमेणशर्कराभिर्घृताभ्यक्ताभिः 
शतसहस्रान्यतरसंख्ययावर्षमेकमभिव्याप्य जुह्वतो निःसपत्नश्रीसमृद्धिः 
स्यात् | तेष्वेव दिनेषु कृष्णपक्ष प्रतिपदादिदर्शान्तरूपेषु 
वर्षमभिव्याप्यमधुसंसक्तगुडैर्होममाचरतो साधकानां 
कान्तिलक्ष्मीजयारोग्यपूर्वकं चिरजीवित्वं स्यात् | तेष्वेव दिनेषु 
वर्षमेकमभिव्याप्यदुग्धाभ्यक्ताभिर्द्राक्षाभिर्होममाचरतः 
क्षीरमात्रेमाहारमाचरतः साधकस्य सर्वदा प्रसन्नतापूर्वकं चिरजीवित्वं 
स्यात् | तेष्वेव पञ्चदशदिनेषु वर्षमेकमभिव्याप्य त्रिमध्वक्तैः 
खर्जूरीफलैहोममाचरत आयुरारोग्यं विजयो महालक्ष्मीश्च भवति | तेष्वेव 
कृष्णपक्ष पञ्चदशदिनेषु वर्षमेकमभिव्याप्य 
त्रिमधुराभ्यक्तकदलीफलानां 
शतसहस्रान्यतरसंख्ययाहोमान्निखिलनृपतिमान्यत्वपुण्यतत्कीर्तित्वपूर्वकं 
सुखपूर्वकं च शतायुष्यं साधकस्य भवति | शर्करामधुमिश्रितानां 
नारिकेल फलानां वर्षमभिव्याप्यकृष्णपक्षीयपञ्चदशदिनेषु 
होममाचरतः सर्वाभीष्टप्राप्तिः इक्षुरसाम्यक्तैर्नारिकेलफलैस्तेष्वेव 
कृष्णपक्षपञ्चदशदिनेषु होमतो वहुमूलानानावर्णवस्त्रप्राप्तिः स्यात् तेष्वेव 
दिनेषु 
वर्षमभिव्याप्यशर्करागुडद्राक्षाखर्जूरीफलकदलीफनारिकेलफलात्मकषड्
द्रव्याणां प्रत्येकं त्रिमधुराभ्यक्तानामेकशः सर्वेषामपि 

प्. ४९ब्)

होमान्महत्तरश्रियोलाभः यस्यागोर्वत्सः शुक्लस्तदानींतनं स्वयं च शुक्ला 
तस्यागोः पयसाभ्यक्तैरुक्त षड्विधद्रव्यैरेकशोवर्षमभिव्याप्यकृष्णपक्षीय 
पञ्चदशदिनेषु हवनादिपिमहत्तराश्रीलाभः महिषीदुग्धाभ्यक्तैः 
शर्करादि षड्द्रव्यैवर्षमभिव्याप्यकृष्णपक्षपञ्चदिनेषु हवनात् 
सकलेष्टसिद्धिः अजाक्षीरप्लुतैरविक्षीरप्लुतैर्वाशर्करादिषड्विधद्रव्यैरेकं 
वर्षमभिव्याप्यकृष्णपक्षीयपञ्चदशदिने हवनादपि सर्वेष्टसिद्धिः 
नारिकेलक्षोदनिःसरितं क्षीरपरिप्लुतैरपिशर्करादिद्रव्यैरेकंवर्षमभिव्याप्य 
कृष्णपक्षपञ्चदशदिनेषु हवनादपि सर्वेष्टसिद्धिः 
वर्षमभिव्याप्यशुक्लपक्षेकृष्णपक्षे च प्रतिदिनं गोदुग्धमधुघृताभ्यक्तैः 
पङ्कजादि षट्कशर्करादिषट्करूपद्वादशद्रव्यैरेकविंशद्दिनेषु होमात् | 
अथवा उक्तद्वादशद्रव्यैर्मिलितैर्वषमभिव्याप्य 
प्रतिदिनमनुष्ठिताद्धोमाद्गोभूहिरण्यवस्त्रसमृद्धिसुखमनुभवन्नेव-
चिरजींद्रो साधकः स्यात् | इति तिथिपुरस्कारिहोमप्रयोगः || 
वर्षमभिव्याप्यप्रतिरविवारं 
शुक्लतण्डुलोदनैर्दुग्धघृतक्षौद्रान्यतमाभ्यक्तैर्होमतोन्नसमृद्धिः | 
सोमवासरे नारिकेलफलैः शर्करासंयुक्तैर्वमभिव्याप्य जुह्वतः शस्य 
समृद्धायाभुवोलाभः भौमवारे 

प्. ५०अ)

मध्वभ्यक्तान्नहोमतः श्रीलाभः 
स्वस्यलाभकर्मत्वेनाभिप्रेतभूमिमृत्तिकामिश्रितैस्तैः 
प्रतिभौमवारमभिव्याप्यशतसहस्रान्यतरसंख्ययाहवनतस्तद्भूमिलाभः | 
बुधवारे घृताभ्यक्ततिलतण्डुलहोमं वर्षमभिव्याप्य कुर्वतः 
सकलसुखाधायकश्रीलाभः | 
गुरुवारेऽब्दमभिव्याप्यगोदुग्धमिश्रितपनसवीजरजोभिर्जुह्वतः 
सकलवस्तुसमृद्धिष्टहलाभः स्यात् | प्रतिशुक्रवारं वर्षमेकमभिव्याप्य 
नारिकेलफलपरागैः शर्करामिश्रितैर्गुडमिश्रितैर्वाजुह्वतः साधकस्य 
स्पर्शतादिवर्षावधिमहालक्ष्मीयुतत्वपूर्वकं पुत्रपौत्राद्यभिवृद्धिः स्यात् | 
शनिवासरेषु सर्वेषु 
वर्षमभिव्याप्यकेशकीटाद्यसंसृष्टैस्तिलैःकेनापिघृततैलत्रिमधुरादि-
द्रव्येणासंसृष्टैः किंवा तिलतैलाभ्यक्तैर्जुह्वतः साधकस्य 
सकलजनस्पृहणीयालक्ष्मीः स्यात् | वर्षमेकमभिव्याप्य रविसोमादिवारेषु 
सर्वेष्वपि पूर्वोक्तश्वेत तण्डुलौदनादितिलादि सप्तद्रव्यैः 
स्वस्वाञ्जनद्रव्यसहितैः प्रत्येकं सर्वैरपिशतसहस्रान्यतरसंख्यया जुह्वतः 
साधकस्य फलप्राप्तिमर्यादा भूतसप्तदिनमासमण्डलादिकालेन महालक्ष्मीः 
समृद्धिः स्यात् | अत्र केम*(?)मादि महादारिद्र्ययोगानामपि 
विद्यासामर्थ्यविशेषतः परिहारो भवतीति सर्वथा प्रयोगे यतितव्यम् | 
तत्ववश्यंभाविभावानां प्रतीकारो 
भवेद्यदीत्यादिदर्शनादुदासीनतयास्थेयम् | उक्तेषु वक्ष्यमाणेषु 

प्. ५०ब्)

च होमप्रयोगदिनेषु शक्त्यनुसारेणत्रीन्द्वौवाश्रीविद्याभक्तान्विप्रान्भोजयेत् || इति 
वारपुरस्कारिहोमप्रयोगः || मधुमिश्रितशालिभिर्होमोश्विनीनक्षत्रे | 
घृताभ्यक्ततण्डुलैर्होमोभरण्यां तैलाब्यक्तमुद्गद्रव्यैर्होमः कृत्तिकायां 
गोदुग्धप्लुतमाषान्नहोमोरोहिण्यां 
नारिकेलोदकसंप्लुतश्चेततिलैर्होमोमृगशीर्षनक्षत्रे इक्षुरसाप्लुतकृष्णतिलैर्होम-
आर्द्रानक्षत्रे | महिषीक्षीरप्लुतश्वेतसर्षपैर्होमः पुनर्वसुनक्षत्रे | 
अजाक्षीरप्लुतकृष्णशर्षपैर्होमः पुष्पनक्षत्रे 
अविक्षीराप्लुतकोद्रवहोमोश्लेषानक्षत्रे | साधकेन विहितोमण्डादिकालेन 
महालक्ष्कीकरः प्राण भवति | त्रिमधुक्तैरामचरणकान्तैर्होमोमघायां | 
त्रिमध्वक्तैपक्वत्वर***(?)होमः पूर्वफल्गुन्यां 
त्रिमध्यक्तपक्वमुद्गान्तहोम-उत्तरफल्गुन्याम् | 
त्रिमधुराभ्यक्तकृशरान्नहोमोहस्ते | त्रिमध्वक्तमा*(?)न्तहोमश्चित्रायाम् | 
त्रिमध्वक्तैर्हरिद्राचूर्णेनसहपरिपाचितोदनैर्होमः स्वात्याम् | 
त्रिमध्वभ्यक्तगुडान्नहोमोविशाखायाम् | 
त्रिमधुमिश्रितपायसहोमोनुराधायां त्रिमध्वभ्यक्त 
शुद्धोदनहोमोज्येष्ठायाम् | साधकेन वीतो जयलक्ष्मीकीत्तिनां प्राप्तिकरो भवति | 
गोदुग्धाम्यक्तपृथुकैर्मूलानक्षत्रे | कृतो होमः | 
गोदुग्धाभ्यक्तंशक्तुभिर्होमः पूर्वाषाढायाम् | गोदुग्धाभ्यक्तलाजहोम-
उत्तराषाढायाम् | गोदुग्धाभ्यक्तेक्षुकाण्ड 

प्. ५१अ)

होमः श्रवणेशाल्युत्थापूपैस्त्रिमधुराभ्यक्तैर्होमोधनिष्टायाम् | 
चरवोत्थैरपूयैस्त्रिमधुराभ्यक्तैर्होमः शतभिषायाम् | 
त्रिमधुराप्लुतमुद्गोत्थितापूपैर्होमः पूर्वभद्रपदायाम् | 
त्रिमधुराप्लुतमासपिष्टसंभूतापूयैर्होम-उत्तरभद्रपदायाम् | 
त्रिमधुराप्लुततिलपिष्टोद्भवापूपैर्होमोरेवत्यामनुष्ठितोविजयकीर्त्तिलक्षीनिरोगता-
चिरजीवितासौभाग्यजगन्मान्यतारूपफलस*(?)काधायकः साधकानां स्यात् | इति 
नक्षत्रपुरस्कारकहोमप्रयोगः || सिद्धयोगस्त्रिविधः 
तत्तत्तिथिवारयोयोगभवस्तत्तन्नक्षत्रवारभवोविकुम्भादिरूपयोगान्तर्गतयोग-
विशेषश्चेति एषु त्रिविधेष्वपि यद्वस्तुना होमः क्रियते तद्वस्तु समृद्धिः साधकस्य 
भवति | नक्षत्रवारयोस्तिथिवारयोश्चयोगादमृतयोगेषु 
गुडुचीभिस्त्रिमधुराक्ताभिः किंवा त्रिमधुराक्तदूर्वाभिः किंवा 
त्रिमध्वभ्यक्ततिलैः कृतो होमः सकलरोगोपशामकः स्यात् मेषराशिगते सूर्ये 
वृषगतेविधौ मकरस्थे भूमिसुते कन्याराशिगते बुधे कर्कटराशिस्थे गुरौ 
मीनराशिगतेसिते तुलाराशिगते मन्देरक्तैरुत्पलैर्होममाचरन्साधकः सर्वेषां 
मध्ये श्रेष्ठः स्यात् स्वकुलश्रेष्ठतायान्तु न 
संभावनालेशोपिस्वाती***(?)चरणेमिहिरेध *(?)जेमेषे | यकर्कटगते रजनीकरे तु 
शुक्रे तुलामुपगते सति पर्वताख्यो योगः 
स्वदत्तमुपवर्द्धयतिस्वतुल्यमितिकथितलक्षणक

प्. ५१ब्)

पर्वतयोगे येन द्रव्येण होमः क्रियते तस्य द्रव्यस्य पर्वततुल्यता भवति || इति 
योगपुरस्कारकहोमप्रयोगः || अथ ग्रहतृप्त्यर्थकात्याकस्यकोहोमादिप्रयोगः || 
सिंहराशिगतेमेषराशिगते च सूर्ये कर्कराशिगते वृषराशिगते चन्द्रमसि | 
मेषवृश्चिकेमकरराशिगते भौमेमिथुनेकन्याराशिगते वा बुधे | धनुर्मीनयोः 
कर्कराशिगते वा गुरौ | वृषगुलामीनराशिगते शुक्रे मकरकुम्भराशिगते तुलास्थे 
वा शनौ | घृतशर्कराभ्यां मिश्रितेन पायसेन मूलविद्यया 
शतसहस्रान्यतरसंख्यया होममाचरतः साधकस्य ग्रहास्तृप्ताः सन्तः 
प्रातिकूल्यं न कुर्वन्ति यदि स्वर्क्षेखा *(?) 
रूपसर्वकालेघृतशर्कराभ्यक्तपायसःओमः श्रीविद्यया भवति | तदातु 
संपूर्णे पितस्यवंशे ग्रहपीडा न स्यात् | चैत्रादिषु सर्वेष्वपि मासेषु 
स्वजन्मनक्षत्रत्रयेदूर्वागुडुचीतिलानां प्रत्येकं शतसहस्रान्यतरसंख्यया 
होमतो खिलरोगापहारसुखाद्यापकसामग्रीसंपत्तिपूर्वकंसुखिता तस्य 
साधकस्य यावज्जीवं स्यात् | स्वजन्मनक्षत्रत्रयेप्रतिमासं होमासंभवे 
तत्तद्दिननित्या विद्यासहितां प्रधाननित्याविद्यां जपेत् | तेन तस्य साधकस्य 
कस्मिन्नपिकाले कुतोपि राजचौख्याघ्रादितः कोपि अपमानवधवन्धनादिक्लेशः 
संभवेत् | प्रतिमासं प्रतिजन्मनक्षत्रे त्रयं तादृशजाया संभवे 
त्रिमधुरप्लुतैः कर्पूरमिश्रितैजलैः शतसहस्रान्यतरसंख्यया

प्. ५२अ)

मूलविद्यया तर्पयेत् | प्रतिमासं प्रतिजन्मनक्षत्रत्रयंतादृशतर्पणासंभवे 
सुगन्धिपुष्पैस्तां देवीमर्चयेत् | पूर्वोक्त होमजपतर्पणपूजनानां यस्तु 
एकमपि नियमतो ना चरति सोयं 
रोगपीडादारिद्र्यपीडालोकपराभवादिपीडाभिराक्रान्तः सर्वदा सर्वथा भवति | 
यस्तु साधका स्वोच्चगते स्वर्षेत्रगतेवारवौचन्द्रे वा सति सहस्रं शतं वा 
मूक्तविद्यां पूजयेत् | तस्य ग्रहपीडा कदापि न स्यात् | तस्मादेते प्रयोगा 
आवश्यकाः साधकानां | अन्यथा एतेषां 
प्रयोगाणामविधातुर्ग्रहपीडादारिद्र्यरोगादिपिडितत्वं स्यात् | 
रूग्णाद्दरिद्राग्रहपीडिताश्च 
भूपैस्तथादस्युभिरार्त्तिभात्तश्वेत्साधकाःस्युर्वततर्हिलोके भजन्तिहास्यं च 
विनिन्दितत्वमिति संक्षेपः | इति ग्रहप्रसादादि फलकहोमादि प्रयोगः || पलाशस्य 
पुष्पफलपश्शाकामूलात्मकपञ्चाङ्गैर्वर्षमभिव्याप्यहवनान्मूकोपि 
वाग्मी भवति | अर्कपुष्पपञ्चाङ्गैः स्त्रिमधुराभ्यक्तैरेकशोहोमेन 
सर्वमनोगतार्थप्राप्तिरेकशो भवति | सर्वे****(?)भीप्सितार्था 
एकदैवतोद्देश्यतामानेयाः | एकैकप्रयोगस्य एकैकफलकत्वात् 
प्रयोगव्यक्तिभेदेत्वेकजातीयप्रयोगान्नानाफलानि भवन्येवेत्येवंजातीयेषु 
सर्वत्रायमेव निर्णयः | विल्ववृक्षस्य पञ्चाङ्गैस्त्रिमध्वक्तैः प्रत्येकं 
मण्डलावधिहवनात्साधकसकलवंशव्यापिनी महालक्ष्मीः स्यात् |

प्. ५२ब्)

पद्माक्षैस्त्रिमधुराभ्यक्तैर्मण्डलपर्यन्तं होमतः सकललोकाश्चर्यकरीं 
श्रियं लभेत | मधुसंमिश्रितचंपकहोमान्मण्डलावधि 
समध्यस्तान्महाधनवत्वं स्यात् | एवमपुत्रस्यसाधकस्य 
गुणवत्पुत्रलाभश्चंपकपुष्पैर्मधुसंयुक्तैर्मण्डलावधिहोमाद्भवति | 
मङ्गलंमकरराशिगते सति अनावच्छिन्न क्रममपहाय यथा 
कथचिदेकोनपञ्चाशद्दिनात्मकमण्डलावधिघृतप्लुतचंपकैर्होममाचरतः 
साधकस्य सर्वशस्य परिपूर्णभूमिलाभो 
नानाविधवद्गतरभक्ष्यभोज्यादिभोजनशक्तिश्च स्यात् | वृषराशिगते चन्द्रे 
अनवच्छिन्नक्रममपहाययथा कथं 
चिदेकोनत्रिंशद्दिनावधिदुग्धाभ्यक्तचंपकपुष्पैर्होमतः शतंगावो यस्य 
गृहे नित्यं तिष्ठन्ति तादृशत्वं भवति || त्रिमध्वक्तैश्चंपकैः 
पूर्वोक्तकालमभिव्याप्यहवनेनगुणवत्पुत्रशस्यपूर्णभूमिगोशतसंयुत-
त्त्वात्मक पलत्रयलाभो भवति | मधुसंप्लुतपाटलपुष्पैर्होमात्साधकः 
स्वविवाहर्थंस्वत्नीत्वेनकन्याप्राप्तिः स्यात् | 
तगरपुष्पलाजकुरजानामपिमधुसंपृक्तानामन्योन्यनिरपेक्षाणामपि होमात् 
स्वपत्नीत्वेनकन्यालाभमाटलपुष्पनगरपुष्पलाजकुटजानां 
गोदुग्धपरिमिश्रितान्तमेकशः सर्वेषामपि हवनेन मण्डलमभिव्याप्य कृतेन 
धनस्य लाभो भवति | महामूल्य नानावर्णवस्त्रलाभोपि 
गोदुग्धमिश्रितपाटलपुष्पादि चतुष्कस्य प्रत्येकंशो हवनेन स्यात् | 

प्. ५३अ)

त्रिमधुरप्लुतशतपत्रस्य मण्डलावधिकहोमतोलक्ष्मीप्राप्तिः 
केसरकदंवकुन्दमल्लिकावान्तरभेदेरूपविचिकिलात्मिका पुष्पचतुष्कस्य प्रत्येकं 
त्रिमधुराप्लुतस्य मण्डलावधि होमतोपि लक्ष्मीप्राप्तिः प्रतिपदमारभ्य 
पञ्चन्यन्तमेकैकक्रमेण 
मधुप्लुतैर्मल्लिकामालतीजातीपुन्नागसुरपणापरपर्यायनमेरुरूपैः 
पञ्चद्रव्यैरेकैकशसुमुद्रितैर्वाहोमतो महालक्ष्मीप्राप्तिर्भवति | यदि तु 
प्रतिपदादि पञ्चतिथिषु गोक्षीरप्लुतैर्मल्लिकादिपञ्चकैरेकैकशः क्रमेण 
होमोनुष्ठीयेत तदा सुवर्णसमृद्धिः | यदि तु प्रतिपदादि पञ्चतिथिषु मल्लिकादि 
पञ्चद्रव्यैर्गोघृतपरिप्लुतैर्हवनमनुष्ठीयेत तदा बूषणांकटक 
केयूरग्रैवेयकहारादिरूपाणाश्रियश्चलाभः स्यात् | 
प्रतिपदादिपञ्चतिथिषुमधुपरिप्लुतैः कर्णिकारप्लुतैर्होमतो 
निश्चलाकदाप्यनपायिनी लक्ष्मीः स्यात् | 
कह्लाररक्तमुकुदोत्पलश्वेतकमलरक्तकमलरूपैः पञ्चव *?) वाहनानां 
प्रतिपदादि पञ्चम्यन्तमेकश. क्रमेण हवनाद्वहुभूषणानां प्रत्येकं 
त्रिमधुरपरिप्लुतैर्महालक्ष्मीश्चलाभो भवति | क्षौद्रयुक्तैः केतकीपुष्पै | 
प्रतिपदादि पञ्चम्यन्तदिनेषु हवनानावर्णानि महावहुमूल्यानि च 
वासांसिलभेत साधकः | दुग्धसमभ्यक्तैः श्वेतकुसुमैः प्रतिपदादि 
पञ्चमीपर्यन्तं हवनतः शुक्लवस्त्राणां मुक्ताफलानां रूपस्य च लाभो 
भवति | मधुप्लुतैर्मरुवकैर्मण्डलपर्यन्तं होमतो सर्वेष्टसिद्धिः |

प्. ५३ब्)

मधुप्लुतैर्दमनकपत्रैर्मण्डलावधिहोमतो भवति श्रीलाभः यद्यद्वर्णक 
पुष्पाणां होमः श्रीविद्यया क्रियते तत्तद्वर्णकवस्त्रलाभः अत्रापि होमकालो 
मण्डलादि रूप एव | शर्षपमरीचाभ्यां सर्षतैलप्लुताभ्यां 
मण्डलावधिहवनतः स्वभावप्राप्तलज्जाकुलप्राप्तहंकारोत्सर्गपूर्वकं 
स्वस्याकाञ्छितां स्त्रियमाकर्षयेत् | 
पाटलीकुन्दमन्दारशेफालिचंपकाशोकपुन्नागमेरूकुसुमैः प्रत्येकं 
मधुमिश्रितैर्मण्डलावधिकहोमतोखिलस्त्रीजनस्यैकशोवशीकरणं भवति | 
तेषामेव पाटल्यादिकाष्टवसूनां मध्ये एकस्यकस्यचिघ्घृताभिःप्तु तस्य 
हवनात् पुरुषावशी भवन्ति | तेषां मध्ये कस्यचित् सर्वस्य वा घृताक्तस्य यदि 
रात्रौ हवनमनुष्ठीयेत तदाचाज्यप्राप्तिः साधकस्य स्यात् | तेषां 
पाटल्पादिकाष्ठवसूनां मध्ये कस्यचिदेकस्य वा सर्वस्य शर्कराभ्यक्तस्य 
होमो यदि विरच्येत तदा सकलमपि भुवनंवशी भवेत् | घृताभिः 
प्लुतान्नहोमान्मण्डलावधि समभ्यस्तादन्नसमृद्धिः 
घृताभ्यक्ततिलमिश्रिततण्डुलानां मण्डलावधिकहोमादायुर्वृद्धिः सम्यक्वरि 
चूर्णितत्रिमधुराभ्यक्तलवणस्यमण्डलावधि अविरलक्रमेणप्रत्यर्धरात्रं 
सहस्रशतान्यतरसंख्ययाहवनेन सर्वासामप्यङ्गानां वशीकरणं भवति | 
अनेनैव प्रयोगेणवेश्या-अपिवशी भवन्ति | 
पुण्डेक्षुरसमिश्चितसुसूक्ष्मचूर्णितलवणकरणकनिशीथकालावच्छिन्नमण्डला
दिकालसमभ्यस्तशतादिसंख्यहोमतो भूपतयो वशी भवन्ति |

प्. ५४अ)

केवलाज्यहोमान्मण्डलादिकालमभ्यस्तात्साधकस्य धनवत्ता भवति | यावज्जीवं 
मनाशौचादि दिनेष्वेविरलक्रमादभ्यस्तात्केवलाज्यहोमाद्भोगिता श्रीसमृद्धिश्च 
भवति | साधकः 
प्रातःस्नात्वाभ्यक्तगन्धानुलेपनोरक्तमालाधरस्तिलकार्थकश्वेतचन्दनकः 
श्वेतवस्त्रधरः श्वेतामप्यपरांमालांदधानः प्रसन्नचेतो भूत्वा | 
प्रधानदेवतामभ्यर्च्य | पूर्वप्रकारेण संस्कृते विल्वकाष्ठ प्रज्वालिते वह्नौ 
यस्यावत्सः स्वशरीरं च श्वेतं तस्यागोः पयसिद्धिप्रस्थमाने 
प्रस्थप्रमाणश्वेतशालितण्डुलानां पायसं निर्माय | 
शर्करादुग्धघृतपायससिवथकवृहत्पिण्डंकरे गृहीत्वा श्रियंमेदेहि देवी 
स्पष्टाक्षरमन्त्रेण शतवारमभिमन्त्र्य | विल्वकाष्ठप्रज्वलित एव 
कुण्डस्थण्डिलान्यतरगतपूर्वकीतिसंस्कृतवह्नौ 
प्रधाननित्याविद्ययाशतादिसंख्यया हुत्वा पूजाशेषं परिसमाप्य | 
हुतशेषं पायसान्नं भुक्त्वा इच्छायां सत्या मन्यदपि भुक्त्वा दिनशेषं 
मौनेन समापयेत् | इत्थमनवरतं वर्षमेकमभिव्याप्यसमाचरतः साधकस्य 
बहुतरलक्षी समृद्धिः स्यात् | यावज्जीवमविरलक्रमादेवं प्रयोगमाचरतः 
सुकुलं सकलमपि महालक्ष्मीर्नमुञ्चति | 
पञ्चमीदशमीपौर्णमास्यात्मकपूर्णासंवदुरविवारेषु 
पायसनैवेद्यपूर्वकं पूजांविधाय | पायसेन होमंयोवर्षमेकमभिव्याप्य 
कुर्यात्सोत्यन्तं धनधान्यादिभिराद्व्यतरः स्यात् | 

प्. ५४ब्)

वत्सो यस्या आरक्तः स्वतनुश्चारक्ता 
तस्यागोदुग्धान्तनवनीतमुद्धृत्यकह्लारप्रसूमकर्णिकायां 
तदुद्धारसंबन्धिसावनदिनसमाप्तिपर्यमवस्थाय | द्वितीयदिने भौमवारे 
सप्रसूनं नवनीतं हस्तेनोपादायमकरलग्ने 
मूलविद्ययाशतादिसंख्ययामण्डलपर्यन्तं झ्वतः साधकस्यावश्यं 
सर्वशस्यपरिपूर्णभूमियुतलक्षीलाभः स्यात् | सितो यस्या वत्सः स्वयं च शुक्ला 
तस्या गोर्नवनीतं श्वेतकमलंनिधाय | तत्रैव तत्सावनदिने स्थापयित्वा | 
प्रातस्तच्छ्वेतकमलं नवनीतं मूलविद्यया शुक्रवारेमौनंपूर्वकं जुहुयात् 
| एवं सप्तमशुक्रवासरेषु प्रोक्त प्रकारकहोमप्रयोगादवश्यं महत्याः 
श्रियः प्राप्तिः स्यात् | एवं शनिवारेक्त वत्सकरक्तगोदुग्धोद्धतनवनीतं स्वयं 
प्रफुल्लरक्तं कमलकर्णिकायांनिधाय | प्रातःकाले रविवारे मौनपूर्वकं 
मूलविद्यया हुनेत् | एवमष्टरविवारेषु जुह्वतः साधकस्य महाधनधान्यादि 
समृद्धिः स्यात् | कर्णिकारपुष्पाणां चम्पकपुष्पाणां वा नवनीताक्तानां 
कर्कटराशिस्थितेगुरौकर्कटराशेलग्ने सति होमतो दुःप्रतिग्रहप्रयोज्यत्वादि 
निन्दाशून्यं राजचौ****(?)दिमिहाहर्त्तुमशक्यां महन्ती 
पुत्रपौत्रादिव्यापिनीं महालक्ष्मीं लभेत | शर्करा संपृक्त नवनीतेन केवलेन 
होमतः कान्तिलक्ष्मीर्धनारोग्यविजयपूर्वकं दीर्घायुष्यमवाप्नोति |

प्. ५५अ)

वन्धूकपलाशाम्रपुष्पाणां त्रिमधुराक्तानांमेकैकस्य होमतो 
मण्डलावधिकात् सौभाग्यलक्ष्मीर्विजयकान्तिप्रज्ञानां लाभः स्यात् | दध्यन्न 
होमो मण्डलावधिकृतोत्त समृद्धिकाः तालपत्रस्यार्देषु खण्डेषु निजवाञ्छितं 
कर्तृकर्मक्रियासहितं विलिख्य | नवनीतसहितस्य तस्य 
शतादिसंख्ययामण्डलावधि मासावधि | सप्तवारावधिवा होमतः 
सर्ववाञ्छितसिद्धिर्भवति | पलाशपत्रेषु दरदैः आम्रपत्रेषु कुंकुमैः 
पनसपत्रेषु चन्दनेन 
नागवल्लीदलेषुकुंकुमकस्तूरीकर्पूरचन्दनगोरोचनादरदात्मकयक्षकर्दनपङ्
केन चम्पकवृक्षस्य दलेषु कस्तूर्या पद्मपत्रे एलालवङ्ग कंकोल 
जातीफलयुक्तं शर्कराभिः पुर्ववन्निजवाञ्छितं विलिख्य | नवनीतसहितस्य तस्य 
अर्द्धरात्रेशतादिसंख्ययामण्डलावधिहवनात्सर्ववाञ्छितसिद्धिर्भवति | अथ 
क्रूरहोमप्रयोगः || क्रूरप्रयोगेषु निखिलेषु विशेषः कश्चिदवश्यानुष्ठेयः 
पूर्वमभिधीयते | रिपोर्जन्मलग्ने रिपोर्जन्मनक्षत्रेषु पापग्रहवेधयोगाभ्यां 
प्रयोगदिनेषु रिपोर्गोचरग्रहाणां प्रतिकूल्यं | अष्टकवर्गप्रातिकूल्यमित्येवं 
रूपप्रकारत्रेयण रिपोरादुर्बलं नास्तीति दुःखप्राप्तिसमयश्चास्तीति निश्चित्य | 
रिपोर्मारणोच्चाटनद्वेषणस्तम्भनादिकर्मप्रारब्धव्यं नान्यथा किंच रिपोः 
कस्यां क्षुद्रदेवतायां महादेवतायां वा भक्तिरस्ति | सा च दृढा तुच्छावेति 
विचार्याम् नहि महादेवता दृढोपासकः केलापि प्रगेणविजेतुं शक्यः 

प्. ५५ब्)

गुरुशास्त्रेषु शुद्धातंदभावावपिरियोः परीक्षणीयौ रिपोर्गुरुलोकानां 
निग्रहानुग्रहसमर्थोस्तिनवेत्तीत्थमपिपरीक्ष्यम् रिपोः स्वस्यभिन्नेषु बान्धवेषु 
भृत्यवर्गेषु प्रजासु चानुरञ्जकत्वाननुरञ्जनत्वपरीक्ष्यापिकार्या रिपोः 
पाश्ववर्त्तिनोपि सुमन्त्रज्ञाः कुमन्त्रज्ञा वा इत्यपि परीक्ष्यम् | तथाचायुर्दाय 
सुखमात्रसंबन्धयोर्वसित्वा भावे निश्चिते | 
महादेवतादृशोपासनाव्यतिरेकनिधये गुरोरपि निग्रहानुग्रह समर्थनिश्चये 
लोकानुरञ्जकत्वस्यविरहे तत्पार्श्वर्त्तिनांकुमन्त्रिशास्त्रेषु गुरौ च प्रामाण्य 
निर्णयोर्मावत्वेसतुक्रूरकर्मफलसिद्धिप्रतिबन्धकस्याप्यभावात्कारणा-
भावाद्देवानुत्पद्यमानफलसंपत्तयेकारणरूपः प्रयोगः समनुष्ठेयः 
सत्यपिरिपोरनिष्ठस्य प्रतिबन्धकेतु धायप्रयोगकरणे तु 
प्रत्यङ्गस्यामोघतयाकर्तुरे वा निष्ठंस्यादिति मन्तव्यम् | अपि च कालविशेषे 
देशविशेषेसोनुष्ठेयो न सर्वदा नापि सर्वत्र | रिपोर्जन्मराशितोष्टमराशिर्यत्रलग्ने 
तिष्ठति काले | यत्र देशेष्टमराशिस्तिष्ठति तद्देशे च सोनुष्ठेय इति फलितार्थः 
तादृश राशिस्थानज्ञानप्रकारो यथा मेषोष्टसश्चपूर्वदिशि मिथुनमाग्नेये 
कर्कटसिंहौदक्षिणदिशि कन्यानैरृत्ये तुलाराश्चिकौपश्चिमदिशि धनुर्वायव्ये 
मकरकुम्भावुत्तरे मीन ईशाने तथा च मेषराशिकोयस्ययः शत्रुस्तेन 
वृश्चिकलग्नेपश्चिमदिशिस्तित्वा तदभिचारप्रयोगोनुष्ठेय इति फलितार्थः एवं 
राश्यन्तरेपि योज्यम् |

प्. ५६अ)

सर्वेष्वपिषष्ठिघटिकात्मकसावनदिनेषु पञ्चपञ्चघटिकाक्रमेणमेषादि 
द्वादशराशयोभवन्ति | तथा च षट्त्रिंशत्तमघटिकामारभ्य 
चत्वारिंशत्तमघटिकान्तं सर्वेष्वपि दिनेषु वृश्चिकराशिभोगः मनान्तरेतु सौर 
चैत्रादिमासभेदात्कालान्तर एव वृश्चिकराशिभोगराश्यन्तरेप्येवमुन्नेयम् 
षणवत्यङ्गुलप्रमाणे प्राणिनां देहे मूर्द्ध्नादि 
चरणान्तंमष्टाङ्गुलाष्टाङ्गुलमानेन मेषादिराशयस्तिष्ठन्ति | तथा च 
सप्तपञ्चाशत्तमाङ्गुलमारभ्य चतुःषष्ठितमाङ्गुलपर्यन्तं 
शरीरावयवाविशेवृश्चिकराशिस्तिष्ठतिः | तद्भोग एव खड्गाद्यभिघातः | तत्रैव 
च तत्पुत्तल्यादेः कण्टकवेधादिः करणीयः तथा चाष्टमराशिस्थानभूतेदेशे 
स्थित्वाष्टमराशौ लग्ने सति रिपोरष्टमराशिगे खड्गवाणादिना 
साधकस्ताडयेदिति पर्यवसितम् | किंच रिपोर्विषस्थानं ज्ञात्वा 
विषस्थानेशराद्यभिघातः कार्योनापस्थाने | तत्पुत्तल्यामपि विषस्थान एवं 
कण्टकादिवेधः कार्यः तत्प्रकारो यथा 
शुक्लपक्षप्रतिपदमारभ्यामावाश्यां तत्त्रिंशत्तिथिषु क्रमेण पुंसां 
दक्षिणभागे हृदय १ स्तन २ गल ३ नासा ४ नेत्र ५ कर्ण ६ भ्रूमध्य ७ 
शड्वापरपर्यायकपोलमध्यट*(?)मूर्द्धमध्येषु ९ वामभागेषु 
मूर्द्धमध्य १० शङ्खमध्य ११ भ्रूमध्य १२ कर्ण १३ नेत्र १४ नासा १५ कण्ठ 
१६ स्तन १७ हृदयेषु १८ वामभागेषु १९ गुह्य २० जानु २१ जङ्घा २२ पादपृष्ठ २३ 
पादाङ्गुष्टे २४ षुदक्षिणभागेषु पादाङ्गुष्ट २५ पादपृष्ट २६ जङ्घा २७ जानु 
२८ गुह्य २९ नाभिषु ३० त्रिंशत् स्थानेषु विषकलातिष्ठति |

प्. ५६ब्)

स्त्रीणां तु शुक्लपक्षप्रतिपदादिकामावास्यां तत्रिंशत्तिथिषु क्रमेण हृदय 
वामभाग १ वामस्तन २ कण्ठवामभाग ३ वामनासा ४ वामनेत्र ५ वामकर्ण 
६ भ्रूमध्यवामभाग ७ वामशङ्ख ८ मूर्द्धवामभाग ९ 
मूर्द्धदक्षिणभाग १० दक्षिणकपोल ११ भ्रूमध्यदक्षिणभाग १२ 
दक्षिणकर्ण १३ दक्षिणनेत्र १४ दक्षिणनासा १५ कण्ठदक्षिणभाग १६ दक्षिणस्तव 
१७ हृदयदक्षिणभाग १८ नाभिदक्षिणभाग १९ गुह्यदक्षिणभाग २० दक्षिणजानु 
२१ दक्षिणजङ्घा २२ दक्षिणपादपृष्ट २३ दक्षिणपादाङ्गुष्ट २४ 
वामपादाङ्गुष्ठ २५ वामपाद***(?) २६ वामपादजङ्घा २७ वामजानु २८ 
वामगुह्यभाग २९ नाभिवामभाग ३० रूपत्रिंशत्स्थानेषु विषकलातिष्ठति | 
तथा विषनाड्यामेव प्रोक्तकर्मसमनुष्ठेयम् 
तत्सरूपंतिथिवारनक्षत्रविषनाडीभेदेनत्रिविधं यथा | प्रतिपदि 
षोडशतमघटिकादि चतुष्कम् | द्वितीयायांषडादितृतीयायां नवमादि 
चतुर्थ्यामष्टमादि पञ्चम्यामप्यष्टमादि षष्ट्यांषष्ठादि सप्तम्यां 
पञ्चमादि अष्टम्यां नवमादि नवम्यामष्टमादि दशम्यामेकादशादि 
एकादश्यां चतुर्थादि द्वादश्यां चतुर्दशादि त्रयोदश्यां पञ्चदशतमादि 
चतुर्दश्यामष्टमादि पञ्चम्यामष्टमादि घटीचतुष्कं विषघटीरवौ 
एकविंशतितमघटिकादि सोमे तृतीयघटिकादिः भौमेत्रयोदशघटिकादि 

प्. ५७अ)

बुधे एकादशघटिकादि गुरौ अष्टमघटिकादि शुक्रेषष्ठ्यटिकादि 
शनौषड्विंशतिघटिकादि घटीचतुष्कं विषघटी भवति | अश्विन्याः 
एकपञ्चाशदादिघटीचतुष्कं भरण्याः पञ्चविंशतिघटिकादिघटीचतुष्कम् | 
कृत्तिकाया एकत्रिंशत्तमघटिकादिचटीचतुष्कं रोहिण्या 
एकचत्वारिंशत्तमघटिकादितच्चतुष्कम् मृगशीर्षस्य 
पञ्चाशत्तमघटिकादिघटीचतुष्कम् | 
आर्द्रायाद्वाविंशतितमघटिकादितच्चतुष्कम् | 
पुनर्वसोरेकत्रिंशत्तमघटिकादितच्चतुष्कम् | 
पुष्पस्यैकत्रिंशत्तमघटिकादितच्चतुष्कम् | 
अश्लेषायांस्त्रयस्त्रिंशत्तमघटिकादितच्चतुष्कम् 
मघायासेकत्रिंशत्तमघटिकादिपूर्वफल्गुन्यामेकविंशतितमघटिकादि 
उत्तरफल्गुन्यामेकोनविंशतितमघटिकादि हस्ते द्वाविंशतितमघटिकादि | 
चित्रायामेकविंशतितमघटिकादि | स्वात्यामेकादशत्तमघटिकादि | विशाखायां 
पञ्चदशतमघटिकादि | अनुराधायामेकादशघटिकादि | ज्येष्ठायां 
पञ्चदशतमघटिकादि मूले सप्तपञ्चाशत्तमघटिकादि पूर्यायां 
पञ्चविंशतितमघटिकादि | उत्तरायामेकविंशति घटिकादि | श्रवणे 
एकादशतमघटिकादि धनिष्टायामेकादशतमघटिकादि 
शतभिषायामेकोनविंशतितमघटिकादि | 
शतभिषायामेकोनविंशतितमघटिकादि | पूर्वभद्रपदायां 
सप्तदशतमघटिकादि उत्तरभद्रपदायां पञ्चविंशतितमघटिकादि | 

प्. ५७ब्)

रेवत्यामेकत्रिंशत्तमघटिकादिघटीचतुष्कं विषघटी भवति | तथा दग्धयोगे 
द्विविधे तदनुष्ठेयम् | रविवारे भरणी द्वादशी च दग्धा | सोमवारे चित्रा 
एकादशी च तथा भौमवारे उत्तराषाढापञ्चमी च दग्धा बुधवारे धनिष्टा 
तृतीया च तथा गुरौवासरे उत्तरफल्गुनी षष्ठी च दग्धा शुक्रे ज्येष्ठा अष्टमी च 
तथा शनौरेवती नवमी च दग्धा भवति | मृतियोगश्चतुर्विधोप्यपेक्षणीयः | 
तत्राद्यो यथा रवावनुराधा सोमे उत्तराषाढा भौमेशतभिषा बुधे अश्विनी 
गुरौमृगशीर्षम् शुक्रे अश्लेषा शनौहस्त इति द्वितीयो यथा रवौ भौमे च 
प्रतिपत्षष्ठ्येकादश्यः | सोमशुक्रयोर्द्वितीयासप्तमीद्वादश्यः बुधे 
तृतीयाष्टमीत्रयोदश्यः गुरौचतुर्थीनवमीचतुर्दश्यः 
शनौपञ्चमीदशमीपञ्चदश्यः | इति तृतीयो यथा रवावनुराधा सोमे स्वाती 
भौमे ज्येष्ठा बुधे श्रवणम् गुरौरेवती शुक्रे पुष्पर्क्षं शनौ पुनर्वसुरिति | 
चतुर्थो यथा धनिष्ठा शतभिषयोर्हस्तचित्रयोर्विशाखानुराधयोः आर्द्रा 
पुनर्वस्वोः उत्तरभाद्रपदारेवत्योः अश्लेषामघयोः भरणीकृत्तिकयोः 
मूलपूर्वाषाढयोः दिनगतश्चतुर्थपादोमृत्युयोग इति | नाशयोगोपिद्विविधः 
प्रतीक्ष्यः तत्राद्यो यथा रवौमघा सोमे ज्येष्ठा भौमे कृत्तिका बुधे आर्द्रा 
गुरौमूलम् शुक्रे शतभिषाशनौंवुत्तरफल्गुन्यः इति | द्वितीयो यथा 
निजजन्मनक्षत्रान्त्रयोविंशतितमं 

प्. ५८अ)

द्वाविंशतितमं वा नक्षत्रं वै नाशिकापरपर्यायंनाशक 
पदनाशयोगपदाभ्वामभिलक्ष्यते | एवं यमघण्टकण्टककुलिककालवेला 
अप्यपेक्षणीयाः तत्स्वरूपं यथा प्रकृत्तवाराच्छनिवारो 
यावत्तमस्तत्संख्यांगुणीकृत्यनिष्पत्रसंख्याविशिष्टोयः 
प्रकृतवारेमुहूर्त्तः सकुलिकसंज्ञः 
षष्ठिघटिकात्मकसावनदिनषोडशतमभागप्रमाणकः प्रकृतवारतो 
बुधवारसंख्यादि गुणसंख्यावांस्तुमुहूर्त्तोगदितप्रमाणकः 
कालवेलानामकः प्रकृतवारतो 
गुरुवारगतसंख्यद्विगुणसंख्याविशिष्टोमुहूर्त्तोयमघण्टः प्रकृतवारतो 
भौमवारसंख्या द्विगुणसंख्या विशिष्टस्तुमुहूर्त्तकण्टकसंज्ञः 
शन्यादितत्तद्वारेषु कुलिकादिकरणे तु शन्यादितः शन्यादिगतामेकरूपां 
संख्यां द्विगुणीकृत्य संयत्र 
द्विसंज्ञाविशिष्टस्तद्दिनगतषोडशांशप्रमाणकः कुलिकादिर्भविष्यति 
एवमर्द्धयामाख्योपि मुहूर्त्तो पेक्षणीयः तत्स्वरूपं यथा | वारेत्र कृते 
त्रिगुणितेष्टभिर्भागे हृतेऽवशिष्टं संख्या एकसंख्यायुता यदि क्रियतेन तदा 
तत्संख्या विशिष्टो मुहूर्त्तोर्द्ध्वयामसंज्ञो भवति कालवेलाद्वितीयाप्युच्यते | 
सा यथा रविवारे भरणी सामे आर्द्रा भौमेमघा बुधे चित्रा गुरौ ज्येष्ठा शुक्रे 
अभिजित् शनौ पूर्वभद्रपदेति तथा पातालयगोविषयोगांक्रक च 
योगश्चण्डीशचण्डायुधयौगौ महाशूलम् | काणयोगो रक्तस्थूणः 
कण्टकस्थूणः पञ्चार्गयोगश्चेति योग न चफमिदं यथासंभ्व 
मनुसरणीयम् तत्स्वरूपाणि यथा |

प्. ५८ब्)

यावतांकालेन तुलाराशिभोगः सूर्येण क्रियते तावत्कालस्य 
त्रिंशत्संख्यानंशान्कृत्वा | तस्य दशमेशे यदा सूर्यतिष्ठति कालः 
पातालसंज्ञः स्यात् स्वौचतुर्थीसप्तम्यौ चन्द्रवारे षष्ठ्यष्टम्यौ भौमे 
चतुर्दशीनवमीपञ्चम्यः बुधे सप्तमीदशमीत्रयोदश्यः गुरुवारे पञ्चमी 
सप्तम्यष्टम्यः शुक्रवारे पञ्चमीनवमीद्वादशयः शनिवारे 
चतुर्थीचतुर्दश्येकादश्योविषयोगः सूर्याक्रान्तनक्षत्रतो यावत् संख्या 
मघाश्लेषचित्रानुराधाश्रवणरेवत्यात्मक षणक्षत्राणि भजन्ति 
तावत्संख्याविशिष्टमश्विनीनक्षत्रतोगणनयायन्नक्षत्रं 
तच्चण्डीशचण्डायुधनामकं भवति | पूर्वापरायताः सप्तरेखाः कृत्वा तत्र 
कोणचतुष्कस्थानं त्यक्त्वा दक्षिणोत्तरायताः सप्तरेखाः पूर्वरेखाः 
संभिन्नाविधाय | दिकचतुष्ठयमात्रगतसप्तसप्तरेखाग्रकं चक्रं संपद्यते 
तेषु चाष्टाविंशतिरेखाग्रेषु कृत्तिकादीनिभरण्यन्तानि साभिजितिनक्षत्राणि लिखित्वा 
| यद्यन्नक्षत्रेयोयोग्रहः सोपितत्तन्नक्षत्रेस्थानेलेख्यः तथा च 
दुष्टयेहविशिष्टरेखाग्रद्वयगतं 
नक्षत्रद्वयमपिदुष्टकार्येसुष्टुभवतीत्यर्थः यद्वा ऊर्द्ध्वतस्त्रीणिशूलानि 
कृत्वा दक्षिणोत्तरायताः षड्रेखाः कृत्वा कोणेषु रेखाचतुष्कम् | 
सर्वाधस्ताद्रेखाविकमिति संभूयाष्टविंशतिसंख्याः रेखाविधाय | 
सूर्याक्रान्तनक्षत्रमध्येगतरेखांद्यचकमध्यरेखा वा मध्ये लिखित्वा 
तत्प्रादक्षिण्यादयरनक्षत्राणि लिखित्वा |

प्. ५९अ)

त्रिशूलगतानि सर्वाण्यपि नव नक्षत्राणि विशेषतो मध्यशूलगतानि 
त्रीणिनक्षत्राणि 
मृत्युदानिमध्यमत्रिशूलोभयपार्श्वगतनक्षत्रषट्कंरोगकरं 
युद्धेपराजयकरं च अधोगतं नक्षत्रत्रिकमपिचोद्वेगवधबन्धनकरम् शेषं 
नक्षत्रषोडशकं शुभमित्युशुभकर्मणित्यजनीयम् | पूर्वोक्त 
नक्षत्रद्वादशकं तु क्रूरकर्मण्युपादेयम् | एष एव 
महात्रिशूलयोगःकाणयोगो यथा | आर्द्रा 
मघापूर्वभद्रपदाचित्राज्येष्ठाभिजिद्भरण्यानि 
सप्तनक्षत्राणिकाणनामकायशुभे | उपादेयानि रक्तस्थूणयोगो यथा | 
भौमसंयुक्तनक्षत्रतो यावन्मितं मूलनक्षत्रं मूलनस्तावन्मितमेवंभं 
तथा कंचकस्थूणयोगो यथा | अर्काक्रान्तनक्षत्रतो यावन्मितं 
मूलभंततस्तावन्मितमेवभं तथा | पञ्चार्कदोषो यथा 
सिंहराशेस्वयोदशतमाशगते सूर्ये धूमनामा अर्कदोषः प्रथमः 
वृश्चिकराशेः सप्तदशतमेंशे सूर्येव्यनीपातनामासद्वितीयः वृषराशेः 
सप्तदशतमेंशे सूर्ये सति परिवेषनामातृतीयोर्कदोषः 
वृषराशेरेकोनत्रिंशत्तमेंशेसूर्येसतिधनुर्द्धरनामकोर्कदोषश्चतुर्थः 
तुलाराशेः षोडशतमांशे सूर्ये सतिकेनामार्कदोषः पञ्चमः 
एतदन्यतमदोषयुक्ते लग्नेविवाहेवै*(?)यन्त्रादि प्रतिष्ठायां कुलक्षयः 
ननान्नाशनेमृत्युः चूडाकरणे रोगोत्पत्तिः क्रूरकर्मणि तु समुपादेया एवामी 
दोषाः अतएवोक्तातिरिक्तेष्वपि मङ्गलकर्मसुनोपादेयाः ||

प्. ५९ब्)

क्रूरकर्महोमेन्योपि विशेषः स्रुक्स्रुवयोः कीर्यं सर्पशीर्षेण कार्य न 
पिप्पलपलाशमत्रान्यतरपुटेन मारणेतु त्रिकोणकुण्डस्यैवानुसरणम् | 
दक्षिणास्यत्वमपिहोतुर्नियतं श्मशानेनिर्जनेदेशे वा एतत्कर्मनियतम् | 
स्वमारणीयशत्रुनक्षत्रयोनिरुधिरपक्वचरुणा च विशेषनिर्देशविरहेहवनं 
परिस्करणंत्वत्रवाणैः यार्कं न तु सौम्यहोमवत्कुशैः ध्यानं यथा 
द्विशीर्षं सप्तहस्तं च त्रिपादसप्तजिह्वक | त्रिधा रूपमति क्रूरैररुणैः 
षणिरीक्षणैः सप्तैश्चतुर्भिर्हस्तैस्तु शकयग्नीस्रुक्स्रुवौ तथा इतरैस्तोमरं 
तालावृन्तं सर्पिः सुभाजनम् | नदन्तमनिशं 
व्यात्तवक्त्रंध्यायेद्धविर्भुजमिति | वह्नेः शिरसि श्रोत्रे 
नेत्रेहान्तरेवायन्नक्रूरहोमः शत्रोस्तदङ्गस्यैव नाशो भवति | स्वमण्डलेनेदं 
कर्मानुष्ठातव्यम् | किन्तु परदेशे संधिदेशे वा तत्रापि पराज्ञाप्रयोगकार 
**(?) प्रयोगकर्त्तुः साधकस्य 
नानाशस्त्रास्त्रधरस्वभटवृन्दद्वारारक्षाकारणीया | यथा 
प्रत्यर्थीराजादिभिश्चारैः प्रयोगकर्त्तारं ज्ञात्वा चौरादिभिस्तं न मारयेत् | 
एवं मृत्युञ्जयादिजय स्वनित्याविद्याजयश्चात्मरक्षार्थमाचरणीयः | अत्र 
ब्राह्मणाः सर्वेपि स्वधर्मनिरतों राजा स्त्रीसामान्यवेदशालादिषु 
प्रामाण्याध्यवसायवा न खिलोपि वदान्योपि निखिलकः सर्वेष्वपि प्राणिषु 

प्. ६०अ)

लोभप्रीति संबन्धादिमन्तरेणापि दुःखापहारेच्छावान्कृपाल्वपरपर्याय 
इत्येवं षट्प्रकारकामनुष्याः कदापिमारणप्रयोगविषयतामुपानेयाः 
पापिष्टा नास्तिकाः यस्यैकस्य नाशाद्वहवः शिष्टाः सुकिनस्तादृशा | विषाग्नि 
शस्त्रैः प्रह****(?)क्षेत्रवृत्तिर्हर्त्तारश्चमारणप्रयोगेषु योजनीयाः येषामपि 
मारणं कर्मसमुपदिष्टम् | तेषां मारणकर्मविधाय | 
सुगन्धितैलेनाभ्यङ्गकृत्वा | प्रयोगनियुक्तयास्वविद्ययैव स्नात्वा | 
नित्यपूजाप्रकारेण पूजयित्वा तत्कर्मार्जितेन | प्रकारान्तरोपार्जितेन 
वास्वधनार्द्धप्रमाणेन तच्चतुर्थांशप्रमाणेन वा धनेन स्वगुरुं 
विप्रांश्चलन्तोष्य | पूर्वोक्ताभिषेक प्रकारेण स्वनित्यादेवी 
नित्यपूजाचक्राधिष्ठितकलशजलेनाभिषेकंविधाय | हविष्याशनपूर्वकं 
लक्षमानेन जप्त्वा | दूर्वाहोमं च वर्षपर्यन्तं 
समाचरन्स्वजन्मनक्षत्रत्रयेभिषेकं च कुर्वंस्तत्पापलेशतोपिसाधकः 
शुद्धिमृच्छेत् | इति क्रूरकर्म सामान्यप्रकारः | अथ तदीय प्रयोगाः | 
विमीतकवृक्षकाष्टप्रज्वालितवह्नौ तत्फलैर्धत्तूररसाभ्यक्तैः सहस्रादि 
संख्यया हवनात् | किं वा 
नरक्तमालापरपर्यायककरञ्जकाष्टैर्धत्तूरपत्ररसाभ्यक्तैः सहस्रादि 
संख्यया हवनात् | अथवा करञ्जकाष्टसमिद्धेग्नौकरञ्जफलैः 
सहस्रसंख्यया हवनात् कथमपिजेतुमशक्योपिशन्नुर्यमसदनमुपगच्छेत् | 

प्. ६०ब्)

धत्तूरकाष्टैः प्रज्वालिते वह्नौ 
धत्तूररसपरिप्लुतधत्तूरफेल्लैर्मासमात्रमभिव्या जुह्वतः साधकस्य 
शत्रुर्नाशः स्यात् आ एवधकाष्ठप्रज्वालितवह्नौवितस्ति प्रमाणतैलाभ्यक्ता 
एवधसमिद्भिः किंवा तैलाभ्यक्ततत्फलैर्मण्डलावधि होमाद्वैरीणां 
मरणं स्यात् | भल्लतकापरपर्यायारुष्करसमिद्धे वह्नौ 
तद्युतैरेवाभ्यक्तैस्तदीयैरेववीजैर्मण्डलावधिक 
सहस्रशतान्यतरसंख्यहोमतः शत्रुर्महापीडाधायक ज्वरपूर्वकमरण 
वान्स्यात् | काञ्जिकारनालापरपर्यायसौवीराभ्यक्तैकार्पा स वीजकरणकम्. 
मण्डलावधिहोमतः शत्रूणामन्योन्यकलहप्रयुक्तं मरणं स्यात् 
शर्षपतैलपरिप्लुतशुण्ठी पिप्पलीमरिचैमण्डलमभिव्याप्यानवरतं सहस्रादि 
संख्यया स्वशत्रुजन्मनक्षत्रवृक्षसमिद्धेग्नौ जुह्वतः साधकस्य शत्रुर्ज्वरओ 
मृत्युमाप्नुयात् | वैरिजन्मनक्षत्रयोनिभूतयादिमासैस्तदीयैरेवरुधिरैः 
परिप्लुतैः किं वा 
वैरिनक्षत्रयोनिरुधिरपरिप्लुतवैरिजन्मनक्षत्रवृक्षसमिद्भिर्मण्डलमभिव्याप्य-
विहिताद्वचनात्केनापिप्रकारेण सर्वथात्रैव जन्मनि वैरिमरणं स्यात् निवपत्रैः 
सर्षपतैल परिप्लुतैः किंवा निम्ववीजैः सर्षपतैलाभ्यक्तैः किं वा 
कार्पासवीजैः सर्षपतैलप्लुतैः किं वा करञ्जवीजैः सर्षपतैलाभ्यक्तैः 
सहस्रादिसंख्ययाविरलक्रमेण मण्डलपर्यन्तं जुह्वतः साधकस्य 
शत्रुविद्वेषणं भवति | शत्रुजन्मनक्षत्रवृक्षकाष्ठप्रज्वालित वह्नौ 
पूर्वोक्तलक्षणकनीचासरपर्यायपातालयोगे |

प्. ६१अ)

अर्द्धरात्रे वैरिनक्षत्रवृक्षसमिद्भिः सर्षपतैलपरिप्लुताभिः सहस्रादि संख्यया 
मण्डलावधि जुह्वतः साधकस्य शत्रुरुच्चाटितः सर्वथैव स्यात् | विषवृक्षस्य 
पत्रैः किं वा विषवृक्षसमिद्भिः किं वा विषवृक्षस्य 
वीजैर्विषवृक्षकाष्ठप्रज्वालित वह्नौ मण्डलावधि सहस्रादि संख्यया जुह्वतः 
साधकस्य शत्रोहस्तिनोहयाश्वरोगोत्पत्तिपूर्वकनष्टाः स्युः | इति 
स्वनिकटस्थितशत्रुक्रूरप्रयोगाः || मान्त्रिकरक्षस्य तु शत्रोर्मान्त्रिकेण 
सहविद्वेषणप्रयगोगं पूर्वमनुष्ठायासहायतामानीयोक्तरीत्यामारणादि 
प्रयोगोनुष्ठेयः यदि तु द्वेषोप्यशक्यकरणस्तावत्कालविलंवंवानकालः सहेत 
तदात्वेवं तन्मारणप्रयोगोनुष्ठेयः प्रस्तुतप्रधाननित्याविद्या येषां 
सिद्धास्ति | ये च स्वस्मिन्नति प्रीतिकराः सन्तः सर्वथैवास्मात्प्रयोगात्फलं 
साधयिष्याम इति विनिश्चययन्तस्तेषां ब्राह्मणानां षोडश संख्यानां 
वरणं कृत्वा एकैकप्रहरेद्वाभ्यां द्वाभ्यां मारणोक्त कुण्डे मारणोक्त 
द्रव्येण केन चिदविच्छिन्नक्रमेण होमयेत् | एवं प्रहराष्टके षोडश 
ब्राह्मणद्वारा अविच्छिन्नमारकोक्तद्रव्यहोमात्सर्वथासत्स्वपिमान्त्रिकेषु रक्षके 
रक्षकेषु शत्रुर्मरणमुपैत्येवेति | एवमुक्तेषु होमप्रयो येषु सर्वेषु 
यावद्यावत्संख्ययाहोमोनुष्ठितस्तावत्संख्ययाहोमान्तेजपोप्यनुष्ठेयः | तत 
इष्टदेवतां स्वात्मन्युद्वास्य तद्भस्मनाशूलविद्ययातिलकरणम् | सौम्येषु 
क्रूरेषु च +होमप्रयोगेषु मानमेव |

प्. ६१ब्)

दक्षिणादानं ब्राह्मणभोजनं त्वत्रापि न विस्मर्त्तव्यम् | इति होमप्रयगाः || 
प्राणानायम्यन्यासत्रयं पूर्वोक्तलक्षणमनुष्ठाय शुद्धाम्वुना 
षडङ्गमन्त्रमूलविद्याभ्यामर्घ्यं स्थापयित्वा तज्जलेन 
देशकालस्वगोत्रराशिनामकायना उल्लिख्य यथाबुद्धिनियोगंव्धिना 
श्रीविद्यातर्पणप्रयोगं करिष्ये इति प्रधानसंकल्पं कुर्यात् | तत्र 
देशकालवाचकपदानामधिकरणत्वार्थक सप्तम्पन्तत्वेनोल्लेखः | 
गोत्रादिनामान्तानां प्रथमान्तत्वेनोल्लेखः कामनावाचकपदानां 
चतुर्थ्यन्तत्वेनोल्लेखः ततश्चश्रीविद्यामुच्चार्य | श्रीत्रिपुरसुन्दरींतर्पयामि नम 
इति मन्त्रमुच्चार्य | शतसहस्रान्यतरसंख्याया कार्य लाघवगौरवानुसहतः 
सप्तदिनपक्षमासं मण्डलादिकालभमिव्याप्य 
तत्तत्कामनानुगुणैर्वक्ष्यमाणद्रव्यैस्तर्पयेत् | 
तत्रनारिकेलांभोभिंस्त्रियोवशीभवन्ति शुद्धजलेन प्रतिमन्त्रं देवदत्तस्य मम 
यज्ञदत्तंवशं कुरु वशं कुर्वित्यादि 
नामसमुल्लिख्यपूर्वोक्तकालमभिव्याप्यतर्पयतो देवदत्तस्य नित्यं सर्वेजनाः 
स्ववश्य कर्मोद्देश्यभूतावशी भवन्ति | केतकी 
पुष्पकर्पूराभ्यांवासितैर्नारिकेलोदकैस्तर्पणतोवशीभूतावनिता न 
यत्किञ्चिदाज्ञाकारिण्यःस्युः किं तु स्वप्राणान्स्वसर्वस्वं च दद्युः सु 
रपरार्पपरपर्यायनमेरुवासितजलैरुक्तकालावधिकतर्पणतोभूयतयोवशी 
भवन्ति | चम्पकपुष्पवासिततोयतस्तर्पणतोलोकानुरञ्जनशक्तिर्भवति |

प्. ६२अ)

पाटलीपुष्पशतपत्रपुष्पाभ्यांवासितोयतस्तर्पणतः 
सर्वलोकचमत्कारकारगुणलाभः स्यात् | 
कस्तूरीवासितजलैस्तर्पणमुक्तानुक्तसर्वकामकरम् | 
चन्दनकर्पूराभ्यांवासितजलतर्पणतो निखिलकार्यसिद्धिः 
शक्तुमिश्रितजलैर्मण्डलावधि सहस्रार्वुदसंख्ययातर्पणतो धनधान्यवस्त्रादि 
समृद्धिश्चिरकालानुगामिनी भवति गुडमिश्रितजलेनार्द्धरात्रेमण्डलावधि 
प्रतिरात्रि तर्पयतः सर्वविघ्ननिवारणं भवति | 
विंवारसमिश्रितजलैरविच्छिन्नक्रमेण मण्डलावधिक तर्पणतः शत्रूणां 
परस्परद्वेषःसिद्ध्यति मरि च चूर्णमिश्रिते**(?)दकेन मण्डलान्तकालमध्यस्तेन 
तर्पणेन वैरिणां मरणम् | केवलोल्लोदकेन 
तर्पणान्मण्डलादिकालमभ्यस्ताद्वैरिणां ज्वरपीडा भवति | 
निम्वपत्ररसमिश्रिततोयैर्मण्डलावधिनिरन्तरघस्रैस्तर्पणं 
कलहपूर्वकमाशुविद्विषांमुपशमं वितनोति | 
निम्वपत्ररसमिश्रिततोयैरुल्लतामुपगतैरचिरां 
मण्डलावधिकतर्पणतोतिसारमुख्यजठरार्त्तिज मृत्युः || अत्रापि 
शुभकर्मक्रूरकर्मभेदा उक्तकाम्यकर्मपूर्वाङ्गोत्तराङ्गं न विस्मर्त्तव्यम् | 
इति तर्पण प्रयोगाः || ध्यानप्रयोगा उक्ता एव || योगभदैनावना तत्प्रयोगाः | 
सिद्धमात्रकर्त्तृका इति साध्याधनुपयुक्तत्वान्नेहोच्यते | अथ पुत्तली प्रयोगाः | 
तत्रादौ पुत्तलीनिर्माणप्रकारः ||

प्. ६२ब्)

अश्विन्यादि रेवत्यन्तसप्तविंशति नक्षत्राणां प्रत्येकं चत्वारः पादास्त एव 
चांशपदेनात्र विवक्षिता इति संभूयाष्टोत्तरशत १०८ मंशः 
सर्वनक्षत्राणां पर्यवसिताः तेषां च क्रमेण द्वादशग्रहाः स्वामिन इति 
नवावृत्त्या द्वादशग्रहाः सकलांशस्वामितामापद्यन्ते तथाचेत्थं 
पर्यवसितम् | भू १ नाग ८ विश्व १३ नस्व २० पञ्चभुज २५ द्विराम ३२ क्षोणीधराग्नि 
३७ विधिवेद ४४ नवाब्धि ४९ चीर्णाः ५६ भूषट् ६० गजर्त्तु ६८ दहनादि ७३ वियत्करिद्रे ८० 
घष्ट द्विनन्द ९२ नगनन्द ९७ भानाधरा १-४ शाः | भौमस्यदस्र मुखभेषु 
भवन्ति | शौक्राः अंशाक्रमेण भुज २७ भय १४ नन्दचन्द्राः १९ ऽ*(?)वाङ्ग २८ 
चन्द्रदहनाः ३१ गजराम ३८ रामवेदा ४३ ब्रवाण ५० शरवाण ५५ दृगङ्ग ६२ 
सीता ६७ वेदादि ७४ नन्दगिरि ७९ षड्गज ८६ भूमिनन्दा ९१ ष्ट्राङ्क ९८ 
त्रिशून्यकुमिताश्चरणाः १०३ नां | रामा ३ ङ्ग ६ पञ्चदशा १५ नागक १८ 
शैलवाहु ७२ व्योमाग्नि ३० नन्दगुण ३९ वाहुययोधरांशाः ४२ एकेषु ५१ वेदश्र ५४ 
रामरसां ६३ गशास्त्र ६६ पञ्चाङ्ग ७५ नागगिरि ७८ सप्तगजा ८७ भ्रनन्दा ९० | 
नन्दाङ्क ६९ वाहुवियदेक १०२ मितावुधस्य नक्षत्रपादपरनायककल्पितांशः || 
वेद ४ क्षितीश १६ गजवाहु २८ खवार्द्धि ४० संख्यधिष्ठ ५२ ब्धिशास्त्र ६४ रस 
पर्वत ७६

प्. ६३अ)

नागनागाः ८८ शून्याभ्रम् १०० परिमिताःशशलक्ष्मणोंशाः पञ्चा 
५ङ्गभूभि १६ नववाहु २९ धरासमुद्राः १ त्रीषु ५३ स्मरर्त्तु ६५ नगपर्वत ७७ 
नन्दनागाः ८९ भूव्योमभूमिमितिका इहभास्करांशाः || नन्दा ९ कं १२ 
भूमिभुज २१ वेदभुज २४ त्रिवह्नि ३३ षट्त्रिं ३६ स्मराब्धि ४५ गजवार्द्धि ४८ नगेषु 
५७ नीचा ६० | नन्दाङ्ग ६९ नेत्रगिरि ७२ भूमिगजा ६१ नाग ८४ त्र्यङ्क ९३ र्त्तुनन्द ९६ 
शरनाक १-५ गजाभ्रचन्द्राः १०८ अंशामताः सुरगुरोरथतेशनेस्युः | पङ्क्ती १० 
श ११ वाहुभुज २२ रामभुजा २३ क्रमेण वेदात्रि 
३४पञ्चदहना३५ङ्गविधि४६क्षमाधृक् वेदा४७ष्टवाण ५८ नववाण ५९ नस ७० 
कसा ७१ नेत्राष्ट ८२ वह्निवसु ८३ वेदनद्वे ९४ षु नन्दा९५ङ्ग व्योमभू१०७मितिका 
**(?)नामिति चन्द्रस्वामिकनक्षत्रपादेषु यस्य शत्रोर्जन्मतत्पुत्तली तु 
द्वादशाङ्गुलप्रमाणाकरणीया | नवनक्षत्राणामश्विन्यादीनां 
षट्त्रिंशद्दंशाः द्वितीय नवकस्यापिमघादिज्येष्ठान्तस्य षट्त्रिंशदंशाः | 
तृतीयनवकल्यापिमूलादिरेवत्यन्तस्य षट्त्रिंशदंशाः | इति 
संभूयाष्टोत्तरशतंवादापरपर्याया अंशाः तत्र प्रथमेनवके 
भौमांशकोत्पन्नस्य रिपोपुत्तली चतुर्दशाङ्गुलप्रमाणाम् |

प्. ६३ब्)

द्वितीये नवके भौमादि पञ्चग्रहांशोत्पन्नस्य रिपोः 
पुत्तलीसार्द्धकादशाङ्गुला | तृतीये 
नवकेभौमादिपञ्चग्रहांशकीत्पन्नस्यरिपोः पुत्तली त्रयोदशाङ्गुलाकरणीया | 
अत्र भौमशुक्रवुधचन्द्रभास्कराः सौम्यशुक्रकुजजीवभानुजाः 
भानुजोगुरुरितिक्रमशोमीस्वामिनोजमुखेनेत्रकुराशेरितिमन्तव्यम् | चितास्थानस्य 
मृत्तिकाः भस्मयत्किञ्चित् | लवणसैन्धवातिरिक्तसौवर्चलाद्यन्यतमम् शुण्ठी | 
पिप्पली मरिचम् धूवारो इति भाषया प्रसिद्धो गृहधूम लशुनं हिङ्गु सैन्धवम् 
गैरिकमिति समभागान्येकादशद्रव्याणि संयोज्य | तत्सर्वसमभागया 
चक्रित्वकालविशिष्टकुलालहस्तसंलग्नया मृदा संयोज्य संपन्न द्वादश 
द्रव्यैर्विशेषानविधाने सर्वत्रापि पुत्तलीकार्या मारणप्रयोगे तु 
वैरिजन्मनक्षत्रवृक्षकाष्ठेन किं वा वैरिशरीरगतरोमपादनखदन्तैः 
सहितेनशालितण्डुलपिष्ठेअ किं वा पूर्वोक्तरोमादिचतुष्कत्वशितमाषपिष्ठेन | 
किं वा रोमादि चतुष्कसहितमधूच्छिष्ठेन पुत्तलीकसतीया पुत्तलीदैर्घ्यमाने 
षोडशाङ्गुलदिरूपमष्टधाविभज्य | तदेकांशेनाङ्गुलद्वयेन शीर्षः | अतो 
धस्तात्कटेरूर्द्ध्वतनोभागः | सर्वेपि भागो हस्तोदरादि 
रूपोङ्गुलषट्करूपांशत्रयेण | कटितोधस्तवः पादद्वयपर्यन्तभागोपि 
अङ्गुल षट्करूपांशत्रयेण | अङ्गुलद्वयरूपेणैकांशेन कटिद्वयं 
पादाग्रद्वयं चेत्यर्द्धार्द्धाङ्गुलतस्तैदेकैकं पर्यवसितम् |

प्. ६४अ)

अन्यत्रापि तन्त्रेत्र पटलान्तरे वा विशेषानभिधानस्थले तयैवदिशापुत्तलीकरणीया 
| वश्ये आकर्षणे विद्वेषणे स्तम्भने उच्चाटने मारणेश्चित्येवं रूपषट्कर्मसु 
प्रत्येकं च तस्रश्चतस्रः पुत्तलिकाः कार्याः तत्रैका 
उक्तरोमादिचतुष्कयुतशालिपिष्ठमयी होतुः 
साधकस्याधस्तान्निखननकर्मतामानेया | द्वितीयापिरोमादि  
चतुष्कसहितकुलालमृत्तिकयाकृता होतुः 
पादनिधानस्यानस्याधस्तान्निखननकर्मतामानेया तृतीया तु 
वैरिनक्षत्रवृक्षनिर्मिताकुण्डस्याधस्तान्निखननकर्मतामानेया सिक्थस्य 
वैरिरोमादि चतुष्कसहितस्य पुत्तलीं मूर्द्ध्वपदामधोमस्तकांशिकादौ बद्ध्वा 
कुरा***(?)र्यवलम्वयेत् होमादिकर्मभूता तु पुत्तलीपञ्चमीभिन्नैव तत्र तत्र न 
वाच्या इत्थं पुत्तलीं संपाद्य तत्प्रयोगानाचरेत् | तथाहि 
वैरिनक्षत्रवृक्षादिरूपैरुक्तद्रव्यैरुक्तमानविशिष्टां पुत्तलींविधाय | तत्र 
साध्यस्य वैरिणः प्राणप्रतिष्ठांविधाय तस्यास्तीक्षाशस्त्रेण प्रपदे जङ्गो 
जानुनी ऊरु नाभेरधोभागः हृदयभागः 
हृदयादूर्द्ध्वतनःकण्ठावधिकभागः शिरश्चेति द्वादशभागान्विधाय 
शर्षपारुष्करस्नेहाभ्यक्तैस्तदङ्गभागैरर्द्धरात्रसमये क्रुद्धचित्तो 
रक्तवस्त्रगन्धमालात्तुलेपनः सन्मूलविद्यया जुहुयात् | तेन यस्य 
शत्रोरेषापुत्तलीहुतातस्यावश्यं नाशः स्यात् |

प्. ६४ब्)

गुडमरीचजीरकयुक्तशालितण्डुलपिष्ठेन उत्तलीं निर्माय तस्या हृदयदेशे 
देवदत्तस्य मम यज्ञदत्तंवशयवशयेत्पादिरूपं साध्यनाम लिखित्वा | तत्र 
साध्यस्य प्राणप्रतिष्टांविधाय होमं कृत्वा संपाताज्यं पुत्तल्यां प्रक्षिप्य 
तेनैवाज्येनतांसंपाच्य | निजकराग्रेणत्वसामर्थ्येपि द्वारानारेणतां पुत्तलीं 
स्पृष्ट्वा सहस्रं मूलविद्ययाभ्यर्च्य | 
पुनर्घृतान्वितांनांसाध्यरूपैवेयमितिध्यायन्मन्त्रं जपन्नेव भक्षयेत् | तेन 
नार्योनरानृपाश्चाजन्मवशीभूताःस्युः | गैरिकैः पुत्तली. रिपोर्विधाय 
रिपोरष्टमराशौलग्ने सति अर्द्धयाममुहूर्त्तेयमघण्टेविषनाड्यंविषस्थाने | 
शिरसिहस्तादौ वा यत्र सूचीकण्टकादिना प्रहारः क्रियते तत्तदङ्ग एव शनैः 
शनैः पीडोत्पत्तिपूर्वकं किं वा स्फोटैः सूचीकणकादिभिः अथवाशोथेन 
खड्गादिक्षतैर्वारिपौरवश्यं मरणं स्यात् | 
वैरिनक्षत्रवृक्षनिर्मितपुत्तलींनिर्मितप्राणप्रतिष्टांगर्द्दभीविष्टामूत्र-
जलेशनैः शनैः क्वाथं पित्वारिपुंशनैःशनैर्दाहज्वरग्रस्तं कृत्वा 
यमपुरं नयेत् साधकः मधूच्छिष्टेन पुत्तलीं 
विधायार्द्धरात्रेखदिराङ्गारादिनातापयेत् | तेन शनैरुन्मादज्वरग्रस्तो भूत्वा 
रिपुर्निधनमुपेयात् | रिपोर्मधूच्छिष्टादिनिर्मितां पुत्तलीं कण्टकैः पुअरितो 
विद्धानि अङ्गानि यस्या एवं भूतांविधाय निशीथे श्मशानदेशे निखनेत् | तेन 
तत्क्षणादेव पिशाचादि समाविष्टः सन्रिपुर्मरणं स्यात् |

प्. ६५अ)

चक्रिमृत्तिकादिपूर्वोक्तद्वादशद्रव्यैरोमादि चतुष्कसहितैः पुत्तलीं विधाय | 
कुण्डाधस्तात्तां खात्वा रिपुनक्षत्रवृक्षकाष्ठैस्तदुपर्यग्निं प्रज्वाल्य 
सर्ऽपतैलाभ्यक्तोभिः शत्रुवृक्षसमिद्भिर्निशीथे सहस्रादि संख्यया 
मूलविद्यया जुह्वतः साधकस्य रिपुः शनैः सन्निपातज्वरग्रस्तोऽत एव वक्र 
जिह्वोविसंज्ञो वहुसंबद्धार्थालापको भूत्वा यमालयं गच्छेत् | पूर्वोक्त 
द्वादशद्रव्यैरोमादि चतुष्कलहितैः पुत्तलीं विधाय | कृष्णपक्षीय 
भौमवासरान्वितनवम्यां चण्डिकाप्रासादस्याधस्तान्निखनेत् | तेन 
भूतादिभिः केनाप्यविज्ञातं यथास्यात्तथावज्रप्रहारवन्मूर्द्द्निताडितो वैरि 
स्प्तदिनसमाप्तेरर्वाङ्गुरणमुपगच्छेत् | 
सर्षपमाषतिलशालितण्डुलरूपद्रव्यचतुष्कं समभागकं सुसूक्ष्मं पिष्ट्वा 
स्वसाध्यंभूत वैरिनक्षत्रवृक्षखण्डैरपि 
सुपिष्टैस्तावद्द्रव्यचतुष्कसमभागैः संयोज्य | संयोजितपञ्चद्रव्यैः 
समभागेन एरण्डवीजचूर्णमपि संयोज्य पर्यवसित षड्द्रव्यैः 
पुत्तलींविधायतस्याहृदयेता *(?)न्नो परिदेवदत्तंमारयमारयेति लिखित्वा | तां 
पुत्तलीं स्पृष्ट्वा तृतीयखण्डविद्यां प्रतिलोमभूतां हलकसीमित्येवं रूपां 
सहस्रं संख्ययाप्रजप्य रिपोर्नक्षत्रात् 
सप्तमषोडशपञ्चविंशतितमान्यतमनक्षत्रे रिपोरष्टमराशिलग्ने 
अर्कस्तन्त्रेणतां पुत्तलीं पादद्वयावच्छेदेन वध्वा

प्. ६५ब्)

प्रवहत्तासापुटकभागगतेनकरेण पुत्तलीमुपादाय पुनः 
पूर्वकथितप्रतिलोमललिताविद्ययैवसहस्रसंख्यया प्रजप्य | तत्र पुत्तल्यां 
प्रधानदेवतामभ्यर्च्य पूर्वोक्तरीत्या संस्कृत वह्नौ सहस्रसंख्या 
यथापूर्णा भवति तथा पुत्तलिकारकैः 
सर्षपमासतिलशालितण्डुलवैरिनक्षत्रवृक्षशकलैरण्डवीजात्मकषड्द्रव्यैर्हुत्व
अ | तां पुत्तलीमूर्द्ध्वपाअमधःशिरस्कां कुण्डादुपरिशिक्यादाववलम्बयेत् | 
एवं कृते सति प्रयोगदिन एव न तु कालविलम्वेन तापतृल्लाभ्यां विह्वलो भूतो 
भूमौ यतस्ततेदिशे 
विलुण्ढन्संज्ञाहीनोमुद्गमुद्गरसंवद्धप्रलायौवैरीशीघ्रंमरणमृच्छेत् | 
शत्रुजन्मनक्षत्रवृक्षकाष्ठेन पुत्तलीं कृत्वा 
अर्कदुग्धस्रुहीदुग्धाभ्यामुपलिख्य | ताडपत्रलिखितनामहृदयदेशोनिधाय तां 
पुत्तलीं 
पादद्वयावच्छेदेनार्कसूत्रैर्वध्वाधोमुखीमूर्द्ध्वपदांकुण्डादुपरिशि-
क्यादाववलंव्य | वैरिवृक्षसमिद्भिरर्कदुग्धस्रुहीदुग्धाभ्यामभ्यक्ताभिः 
सहस्रसंख्यया अर्द्धरात्रे जुहुआत् | तेन त्रिदिनाभ्यन्तर एव शत्रुर्ज्वरपीडितः स्यात् 
| यदि तन्मरणपापभीत्यासुशान्तकोपस्तद्द्रक्षामीहेत तदा 
कुण्डोपरितनदेशान्निष्काश्य तडागगतशैवालमध्ये पुत्तली प्रक्षिपेत् | तेन 
शनैःशनैः सुखं तस्य संभवेत् | वैरिजन्मनक्षत्रवृक्षनिर्मितां पुत्तलींकृत 
प्राणप्रतिष्टामपक्वमृत्तिकाभाण्डेनिधाय 

प्. ६६अ)

भौमवासरे चण्डिकाप्रासादेतां स्वात्वा वैरिनक्षत्रयोनेरजादिकस्य 
खननस्थाननिकट एव च हननपूर्वकं वलिं दत्वा 
साधकस्वशत्रुंवज्राभिघातभूकम्पादिभिर्मारयेत् | तथा भूतामेव पुत्तलीं 
स्वगेहेगुल्या अधस्तात्वात्वा तदुपरि अनवच्छिन्नमग्निं प्रज्वालयेत् तदा 
रिपोज्वरातिसारारोगाःस्युः 
वैरिजज्न्मनक्षत्रजनितामर्कदुग्धस्रुहीदुग्धाभ्यामभ्यक्ताणिममृत्पात्रगतां 
पुत्तलीं रुरुनामकमृगजङ्घास्थिसंयुक्तांविधाय | अर्कसूत्रेण 
पादावच्छेदेननिवध्य शत्रोर्गेहे अष्टमराशौलग्ने रात्रौ निखनेत् | तेन 
मासाभ्यन्तरे तद्देशादुच्चाटितोन्यतोगतः स्यात् | पयोद्विषोः परस्परं वैरं 
चिकीर्षितं तत्तज्जन्मनक्षत्रवृक्षकाष्ठभवपुत्तलीद्वयंविधाय 
यज्ञदत्तदेवदत्तयोः परस्परं विद्वेषणं कुरुकुर्विति साध्यनामद्वयोरपि 
हृदयेताडपत्रोपरिलिखित्वा | एकां विडालचर्मणा द्वितीयां 
मूषकचर्मणावेष्टयित्वा | यावत्पर्यन्तनद्योः परमावृद्धिर्भवति 
तद्देशरूपतीरयोरेकशः पुत्तलिकाद्वयं निखनेत् | किं वा श्मशानेद्वयमपि 
विभिन्नस्थाने निखनेत् | अथवा चण्डिकायाः प्रासादे विभिन्नस्थले निखनेत् | तेन 
तयोर्वैरिणोः परस्परं विद्वेषः स्यात् | मुख्यवैरिनक्षत्रवृक्षकाष्ठैः 
पुत्तलीनवकमुक्तप्रमाणकंविधाय | तत्त हृदयनिहितताडपत्रोपरिदेवदत्तस्य 
कुलोत्सादनं कुरु कुर्विति लिखित्वा |

प्. ६६ब्)

प्रतिलोम तृतीयखण्डललिताविद्यां सहस्रसंख्यया प्रत्येकं स्पर्शपूर्वकं 
पृथक्पृथग् जप्त्वा | रिपोर्गेहे अष्टदिक्षु मद्ये च पुत्तली नवकं निखनेत् | तेन रिपोः 
कुलस्योत्सादनंनाशन रूपमुच्चाटनरूपं च भवति | इति निकटवर्त्ति 
रिपुविषयकोनिधनादि प्रयोगः || रिपुनक्षत्रवृक्षसंभूता अष्टोत्तरशतं 
पुत्तल्यः पूर्वोक्तदिशा अंशकनियमितप्रमाणाः 
स्वस्वहृदयनिहितताऽपत्रलिखितसाध्यसाधकादिनामकाः 
अर्कदुग्धस्तुहीदुग्धाभ्यामभ्यक्ताःकरणीयाः ततः स्ववैरिदेशाभिमुखो 
भूत्वा अर्द्धरात्रे | एकशः सर्वामपि पुत्तलीं हुनेत् | यद्यदंशके 
तत्तन्नक्षत्रपादरूपेण यस्यां पुत्तल्यः प्रमाणान्निर्मितं तत्तदंशे एव तां 
तां पुत्तलीं हुनेत् | एवं कर्मकुर्वतः सु*(?)रगतोपि वैरिमृतः स्यात् | 
एवमेवद्वेषणकर्मापि साधयेत् | एतावांस्तु विद्वेषो यत्पूर्वत्र देवदत्तं 
मारयमारयेति लिखनम् इह तु देवदत्तयज्ञदत्तौ परस्परं विद्वेषयविद्वेषयेति 
लिखनमिति दूरस्थनिधनादिप्रयोगः इति पुत्तली प्रयोगाः || अथ यन्त्रप्रयोगाः || तत्र 
श्रीचक्रमुद्धृत्य पूर्वोक्तरीत्या ललितायाः सावरणं पूजनं विदधतः 
साधकस्य स यशस्करीं श्रियं यथेच्छामिहजन्मान्युपभुज्यान्ते ज्ञानं 
प्राप्य | श्रीशिवयोः स्वरूपावाप्तिः स्यात् | श्रीचक्रस्य 
पूर्वोद्धृतस्योद्धत्तुमसामर्थ्यंकमलचक्रमुद्धर्त्तव्यम् |

प्. ६७अ)

तत्प्रकारो यथा सुसमभूतले सर्वतो मध्यंदेशेचिह्नमेकविधाय तत्र 
कर्काटकं मुखं निधाय परितश्चतुर्विंशत्यङ्गुलमानेन 
कर्काटकभ्रामणेनवृत्तं निष्पाद्य | तद्वृत्तस्य सर्वतो मध्ये 
स्वाभिमुखत्रिकोणंविधाय | तद्वहि 
द्व्यंङ्गुलपञ्चाङ्गुलद्व्यङ्गुलपञ्चाङ्गुलान्तरालकवृत्तक्रमेणषोडशवृत्तान्
यपराणिनिर्माय | संभूयसप्तदशवृत्तानि निष्पाद्य तत्र 
द्व्यङ्गुलान्तरालकवीथ्यंतरितासु 
पञ्चाङ्गुलयवाङ्गुलान्तरालकवीथीष्टाष्टसंख्यासु क्रमेण 
पञ्चदशदलाष्टदलदशदलचतुर्दशदलाष्टदलषोडशदलाष्टादशदलानि-
कमलानिनिर्माय | सर्वतः कर्णिकायां त्रिकोणं तान्तर्विन्दुं च निर्माय | 
प्राणायाम त्रिविधन्यासार्घ्यस्थापन प्रधानसंकल्पान्ते 
पीठपूजापूर्वकमावाहनादि प्राणप्रतिष्टान्तकर्मसमनन्तरं 
त्रिकोणान्तर्विन्दौप्रधानदेवतां द्वादशोपचारैः संपूज्य | पृष्ठभागे 
पङ्क्तित्रये प्रत्येकं त्रित्रिनाथक्रमेण नवनाथानभ्यर्च्य 
पार्श्वयोरायुधाष्टकं च संपूज्य | अग्रदलादिप्रादक्षिण्येन कामेश्वर्यादि 
चित्रान्तनित्यापञ्चदशकंपञ्चदशदलकेकमलेसंपूज्य | 
प्रधानसमकक्षदेवतापूजां निष्पाद्य आवरणदेवतासु 
प्रथमावरणभूताऽणिमाद्यष्टादशशक्तीं संपूज्य | षोडशदलेपि 
देव्यग्रदलमारभ्यकामाकर्षिण्यादि नित्याकलाः पश्चिमनैरृत्यदक्षिणादि 
वायव्यान्तं वामक्रमेण संपूज्य |

प्. ६७ब्)

अष्टदले प्रागादिदिक्क्रमेणवन्ध्यादिविदिक्क्रमेण च अनङ्ग कुसुमादिकाः 
संपूज्य चतुर्दशदलेषु 
पश्चिमनैरृत्यदक्षिणादिक्रमेणैवसर्वसंक्षोभिरापादिचतुर्दशशक्तीः 
संपूज्य वहिर्गतदशदले | पश्चिमादि वायन्मान्तं सर्वसिद्धिप्रदादिशक्तीः 
संपूज्य | अन्तर्दशदले पूर्वोक्त क्रमेणैव सर्वज्ञादिशक्तीः संपूज्य | 
अष्टदलान्तर्गतेपिवशित्यादि | अष्ट वाग्देवता वामक्रमेण संपूज्य 
मध्यत्रिकोणस्याग्रमारभ्यवामावर्त्तेन कामेश्वर्यादि त्रिकमभ्यर्च्य | 
विन्दुमध्ये पुनर्ललितामभ्यर्च्य पूर्ववदावरणपूजानिवेदनादि 
नित्याहोमोद्वासनान्तकर्माणि कुर्यात् | एवं कुर्वतः साधकस्य महालक्ष्मीं 
प्राप्तिरस्मिञ्जन्मनि भवेत् | अन्ते च ज्ञानमवाप्य प्रकृतिभूतां 
शिवामवंलम्व्यजगत्कर्त्तुर्ममसायुज्यं स्यात् | इति नित्यपूजा यन्त्रफलम् | 
सुसमेदेशे मध्ये चिह्नं विधाय तत्र कर्काटकमुखं स्थापयित्वा | 
परितश्चतुर्विंशत्यङ्गुलादिमानेन भ्रामणेन वृत्तमेकं विनिर्माय | 
तद्वहिरेकाङ्गुलान्तरालकं वृत्तान्तरमास्फाल्य | अन्तर्गतवृत्तकर्णिकायां 
पूर्वोत्तरायतं दक्षिणोत्तरायतं च परस्परसंभिन्नं सूत्रद्वयं 
सूत्रद्वयं दत्वा नवकोष्ठकं चक्रं निष्पाद्य | वृत्तद्वयकृतान्तरालवीथ्यां 
प्रागादितः समान्तरालाः सप्तरेखाः 

प्. ६८अ)

कृत्वा निष्पादिते रेखामयचक्रे पूर्वकोष्ठसंलग्नतया तदुपरि 
यथावृत्तरेखाद्वयसंबन्धिपूर्वभागस्यघटनभागनिष्पादकत्वं भवति | 
तथा प्रकारेण तदुपरि चतुरङ्गुलं घटमुखं निर्माय | 
तस्योर्द्ध्वभागेधोमुखं 
नालपत्रकेसरकर्णिकायुक्तमष्टदलकमलंविधायवृत्तरेखाद्वयं 
संबन्धिपश्चिमभागस्यघटमूलभागतयाध्यवसितस्याधस्तादूर्द्ध्वमुख.
म् नालपत्रकेसरकर्णिकायुक्तमष्तदलकमलंविधायवर्णानभिलिखेत् | तत्प्रकारो 
यथा मध्यस्थनवकोष्ठकचक्रस्यकोणकोष्ठेषु चतुर्षु प्रस्तुतविद्यायाः 
प्रथमं खण्डं लिखित्वा | दिग्गतकोष्ठचतुष्के द्वितीयखण्ड लिखित्वा | 
मध्यस्थकोष्ठे देवदत्तस्या पुष्पं दीर्घं कुरुकुर्वित्यादि 
रूपसाध्यनामगर्भितं तृतीयखण्डं लिखित्वा | 
तद्वहिर्गतवृत्तवीथ्यन्तरालस्थप्रागादिसप्तकोष्ठेषु क्रमेण 
सकारककारलकारहकाररकारचतुर्थस्वरमकारामालिख्य | 
ऊर्द्ध्वगतकमलस्यनालेजमिति पत्रे चतुराकृत्या झटमिति वर्णद्वयम् | 
वकारमष्टावृत्याकेसरेषु | सकारं कर्णिकामध्ये | अधोगतकमलस्यनालेजः 
पत्रेषु चतुरावृत्या झः टः इति वर्णद्वयम् वकारमष्टावृत्या केसरेषु सकारं 
कर्णिकामध्ये लिखेत् | वस्तुतस्तु पत्रेष्विवकेसरकर्णिकयोरपिवर्णद्वयं 
वर्णद्वयं लेखः एकवर्णालिखनप्रापकाभावात् |

प्. ६८ब्)

तच्चप्राणप्रतिष्ठाषडङ्गमन्त्रन्यायेन द्वितीयतृतीया वा वृत्या यन्त्रेषु 
तृतीयचतुर्था वा वृत्त्या केसरेषु चतुर्थपञ्चमौ समुच्चितौ 
कर्णिकायामित्येवमूलार्थः इत्थं प्रकारेण निष्पादिते 
अमृतघटाभिधानकेयन्त्रे कलशं स्थापयित्वा | स्वजन्मतारात्रये अभिषेकं 
गुर्वादिद्वाराकुर्वतः साधक्स्यायुर्वृद्धिः 
कुहूचन्द्रग्रहणसूर्यग्रहणसंक्रान्तिदिनेषु दुष्टग्रहप्रयोज्यपीडादिनेषु च 
अविच्छेदेन कुर्वतो मूला श्लेषाव्यतीपातादिकालिकजन्मसूचितारिष्टपरिहारः अशेष 
ग्रहपीडापरिहारः | राजयक्ष्मादि महारोगक्षयः अपस्मारशान्तिश्च भवति | 
वर्षत्रयमभिव्याप्य स्वजन्मता रात्रयोभिषेकं समाचरतस्तु 
सर्वरोगविनिर्मुक्तत्वपूर्वकंशतवर्षजीवित्वं भवति | यदि तु 
पूर्वोक्तमिदमेवयन्त्रं सुवर्णरजतताम्रान्यतमपत्रे 
समुत्कीर्यप्राणप्रतिष्टांविधाय | लिङ्गाकारं सिक्यमयं भाजनं कृत्वा तत्र 
यन्त्रं गुलकीकृतं निक्षिप्य | मधुपात्रान्तः प्रक्षिप्य यथोक्तविधिना 
प्रधानदेवीं तत्र पूजयेत् तदाल्पमृत्युशान्तिर्भवति | यदि तु 
साध्यादिनाम्नोमाध्यभागगततृतीयबीजस्य चतुर्थस्वरभागेलिखनमकृत्वा | 
आद्यन्तयोस्तृतीयं वीजं मध्ये साध्यादिनाम लिखित्वा | ऊर्मिकायां केयूरेहारे 
वा निक्षिप्य कृतप्राणप्रतिष्ठं 

प्. ६९अ)

तद्यन्त्रं साधको वहेत् तदा सर्वाभीष्टलाभः सर्वानिष्टपरिहारश्च स्यात् | यदि 
तु पूर्वोक्तं यन्त्रं शिल्पिद्वाराविशालायां शिलायानुत्कीर्य 
प्राणप्रतिष्टापूजनपूर्वकं तडागवापीकूपान्यतमस्थाने निक्षिप्यते तदा 
तज्जलेन स्नानमाचरतां सर्वेषामपि नराणामनिशमेव न तु कादाचित्कं 
सौख्यं स्यात् | इति अमृतघटयन्त्रप्रयोगाः || 
पूर्वपश्चिमायतादक्षिणोत्तरायताश्चाष्टाष्टरेखाः परस्परसंभिन्नाः 
समान्तरालानिपात्य एकोनपञ्चाशत्कोष्ठानि संपाद्य वहिर्गतवीथ्यां चतुष्वपि 
कोणेषु पञ्चपञ्चकोष्ठानि | द्वितीयवीथ्यां प्रतिकोणमेकैकमिति संभूय 
चतुर्विंशतिकोष्ठानि मार्जयित्वोर्वरितेषु पञ्चविंशति कोष्ठेषु | पूर्वादिदिक् 
चतुष्टयगतकोष्ठेषु स्वाभिमुखानि त्रिकोणानि पूर्वं निर्माय | तार्तीयविद्यायाः 
प्राथमिक चतुरक्षरभेदजनितचतुर्विंशतिभेदान्पूर्वादिकोष्ठक्रमेणपरिततः 
प्रवेशगत्या 
चतुर्विंशतितमत्रयोविंशतितमद्वाविंशतितमैकविंशतितमादिक्रमेण 
तृतीयद्वितीयप्रथमविद्यान्तं लिहित्वा वशिष्टसर्वमध्यस्थकोष्ठे 
साध्यसाधकादिनामगर्भिततृतीयखण्डं संपूर्णमालिख्य यन्त्रमिदं 
सिद्धनामनिष्पादयेत् | सङ्ग्रामेक्षेत्रयुतादि विवादेषु 
प्रतिष्टापूर्वकमस्यधारणाद्विजयो भवति | 
प्रतिमासंपञ्चमीदशमीपञ्चदशीषु यन्त्रमिदं भूमौ लिखित्वा प्रतिष्ठाप्य 
|

प्. ६९ब्)

तत्र यतोक्तविधिनाकलश स्थापयित्वा तज्जलकरणकाभिषेकतः पुत्रेच्छोः 
पुत्रप्राप्तिः | विवाहार्थिनोवरस्यकन्याप्राप्तिः | वरार्थिन्याः कन्याया 
अभीप्सितवरलाभः भूम्यर्थिनोराजादेर्भूमिलाभः धनार्थिनां धनलाभः 
गोमहिषगजतुरगाद्यर्थिनां तत्तत्पशुप्राप्तिश्चभवति | यदि तु पूर्वोक्तमिदं 
यन्त्रं भूर्जपत्रेदरदादिना लिखित्वा हस्तादौ धारयेत् 
तदावश्यंवश्यसिद्धिर्मन्त्रसिद्धिः सर्वपाण्डित्यसिद्धिर्गृहलाभः स्यात् | 
पूर्वोक्तापरकार्यसाधनेपिधारणमेतद्यन्त्रस्यकार्यम् | इति 
सिद्धवज्रयन्त्रप्रयोगाः || प्राक्यश्चिमायता दक्षिणोत्तरायताश्च 
परस्परसंभिन्नाः समानान्तरांलका अष्टादशाष्टादशरेखाः संपात्य | 
एकोनवत्यधिकद्विशत २६९ संख्यकोष्ठाकचक्रं निष्पाद्य प्रथमवीथ्यां 
सर्ववाह्यंभूतायापरितश्चतुर्दिक्षु नवमं नवमंकोष्ठं 
सर्वमध्यगतं परित्यज्य मध्यस्थानि पञ्चदशपञ्चदशकोष्ठानि मार्जयित्वा 
| द्वितीयवीथ्यां चतुर्दिक्षु पूर्वपरित्यक्तकोष्ठतोधस्तां नमेकं 
तत्पार्श्वद्वयगतंकोष्ठद्वयमिति संभूयकोष्ठत्रयं कोष्ठत्रयं परित्यज्य | 
मध्यस्थानि एकादशैकादशकोष्ठानि मार्जयित्वा | तृतीयवीथ्यां 
पूर्वपरित्यक्तकोष्ठत्रयाधस्तनंकोष्ठत्रयं तत्पार्श्वगतंकोष्ठद्वयमिति 
संभूय पञ्चकोष्ठानि परित्यज्य | परितःस्थितानि सप्तकोष्ठानि मार्जयित्वा |

प्. ७०अ)

चतुर्थिवीथ्यां पूर्वपरित्यक्तकोष्ठं पञ्चकाधस्तनंकोष्ठपञ्चकं 
तत्पार्श्वगतंकोष्ठद्वयमिति संभूय कोष्ठसप्तकं परित्यज्य परितः स्थितानि 
त्रीणि कोष्ठानिमार्जयेदिति | प्रतिकोण षट्त्रिंशत्कोष्ठानि संभूय 
चतुश्चत्वारिंशदुत्तरैशशत १४४ संख्यकोष्ठानिमार्जितानि भवन्ति | 
पञ्चचत्वारिंशदुत्तरैकशत १४५ कोष्ठानिवोर्वरितानि तत्र वा धोगतपङ्क्तिगतं 
कोष्ठत्रयं कोष्ठत्रयं तुर्दिगातमेकं च प्रथमपङ्क्तिगतमिति 
संभूयकोष्ठचतुष्कं 
पार्श्वद्वयगतरेखोर्द्ध्वरेखारूपकोष्ठविभाजकरेखात्रयमार्जनादेकीकृत्य | 
तत्रोर्द्ध्वमुखं त्रिकोणं सर्वदिक्षु विधायक्कोनविंशदुत्तरैकशतं १३९ 
कोष्ठान्युर्वरितानि | तत्र 
प्राचीदिग्वहिर्भागगतकोष्ठपञ्चकमध्येमध्यमंकोष्ठमारभ्यप्रादक्षिण्य
एन प्रावेशगत्या परितः 
श्रीविद्यातृतीयखण्डीयसकलहरात्मकपञ्चवर्णभेदोत्थविंशत्युरैकशत १२० 
विद्या एकाशोविलिख्य अवशिष्टमध्यनवकेदक्षिणभागस्थकोष्ठत्रये आवृत्या 
प्रथमंखण्डं लिकित्वा | वामभागतकोष्ठत्रये आवृत्या द्वितीयखण्डं 
मध्यस्थकोष्ठत्रयेसाध्यसाधकादिनामगर्भितं तृतीयखण्डमावृत्यालिखेदिति 
| एवं संपादित यन्त्रो परिकलशं स्थापयित्वा तज्जलेनाभिषेकतः पूर्वोक्त 
वक्ष्यमाण सकलफलसिद्धिः |

प्. ७०ब्)

एवं धारणादपि सर्वफलप्राप्तिः यन्त्राणां सर्वेषां धारणमिति करणीयं 
ततः पूर्वाभूमौ धारणीयं यन्त्रं लिखित्वा तत्र कुम्भं प्रतिष्टाप्य तत्र 
यन्त्रदेवतां पूजयित्वा तज्जलेनाभिषेकं कारयित्वा 
दक्षिणांवित्तशाद्व्यमनवलम्व्यदत्वा | मन्त्रदेवतां यन्त्रगुरूणां 
नमस्कारान्तपाद्यादिकोपचारैः पूजनं पुरस्कृत्य | 
एतद्धारणादवश्यंममोद्देश्यभूतं फलं विष्यातीति 
दृढतरविश्वासोनुसरणीयः | अभिषेकादि चतुष्काभावे तु नधारणात् फलसिद्धिः 
| एवं गृहे प्रत्यहं यन्त्रपूजनादपि सकलफलसिद्धिः | एवं यन्त्रस्य गृहादिषु 
निखनादपि सकलार्थसिद्धिः परं तु यत्र फले उद्देश्यतांविधाय | 
यन्त्रामलिखनं तद्यन्त्रेण तदानीं तस्यैव फलस्य सिद्धिर्नापरस्य | 
साध्यमपिनैकादौनानाविधं लेख्यं येन सर्वफलमेकदासिद्ध्येदिति | इति 
कोष्ठवज्रयन्त्रप्रयोगाः || पूर्वपश्चिमायताः दक्षिणोत्तरायताश्च 
समानान्तरालाः परस्परसंभिन्नाः षड्विंशति षड्विंशति संक्या 
रेखानिपात्यपञ्चविंशत्युत्तरषट्शत ३२५ संमितानि कोष्ठानि निष्पाद्य | तत्र 
कोणगतान्यष्टसकृतिकोष्ठानिमार्जयेत् | तत्प्रकारो यथा | अत्र 
दक्षिणोत्तरवीथीगणनायां पञ्चविंशति संख्यावीथ्यः 
परितोवीथीगणनायां प्रथमावीथीषणवतिकोष्ठमयी तदन्तर्गता 

प्. ७१अ)

द्वितीया परितोष्टाशीतिकोष्ठमध्ये प्रत्येकं पञ्चविंशति कोष्ठघटिताः 
*(?)यीतृतीयाशीतिकोष्ठमयी चतुर्थीद्विसप्ततिकोष्ठमयी 
पञ्चमीचतुःषष्ठिकोष्ठमयी षष्ठीषट्पञ्चाशत्कोष्ठमयी 
सप्तमीत्वष्टचत्वारिंशत्कोष्ठमयी अष्टमीचत्वारिंशत्कोष्ठमयी 
नवमीद्वात्रिंशत्कोष्ठमयी दशमीचतुर्विंशतिकोष्ठमयी एकादशीपरितः 
षोडशकोष्ठमयी द्वादशी तु वीथी परितोष्टकोष्ठमयी भवतीति द्वादशवीथ्यः 
सर्वमध्यगतं चैकं कोष्ठमितिरीत्यासिद्धोक्तसंख्याकोष्ठानांपरितोवीथीषु 
सर्ववाह्यवीथ्यां सर्वतो मध्यगतं त्रयोदशतमंत्रयोदशतमंकोष्ठं 
परित्यज्यप्रतिकोण स्वस्वपूर्वपूर्ववीथीतोष्टाष्टकोष्ठानामुत्तरोत्तरवीथीषु 
ह्रासेन त्रयोविंशतित्रयोविंशतिकोष्ठानिमार्जयित्वा द्वितीयवीथ्यां 
पूर्वपरित्यक्तकोष्ठाधस्तनकोष्ठमेकं तत्पार्श्वद्वयगतमेकैकमिति 
संभूयकोष्ठत्रयं चतुर्दिक्षु त्यक्त्वा ततो 
वशिष्ठान्येकोनविंशत्येकोनविंशतिकोष्ठानिमार्जयित्वा | तृतीयवीथ्यां 
पूर्वपरित्यक्ताधस्तनंकोष्ठत्रयं तत्पार्श्वकोष्ठद्वयमिति 
संभूयकोष्ठपञ्चकं परित्यज्यावशिष्ठानि 
पञ्चदशपञ्चदशकोष्ठानिमार्जयित्वा | चतुर्थवीथ्यां 
पूर्वपरित्यक्ताधस्तनंकोष्ठपञ्चकं तत्पार्श्वगतं कोष्ठद्वयमिति 
संभूय कोष्ठसप्तकं 

प्. ७१ब्)

परित्यज्य तन्मध्यगतानि प्रतिकोणमेकादशैकादशकोष्ठानिमार्जयित्वा | 
पञ्चमवीथ्यां चतुर्दिक्षु पूर्वपरिक्ताधस्तनकोष्ठसप्तकं तत्पार्श्वगतं 
कोष्ठद्वयमिति संभूय कोष्ठनवकं परित्यज्य | प्रतिकोणं 
सप्तकोष्ठानिमार्जयित्वा | षष्ठ्यां वीथ्यां चतुर्दिक्षु 
पूर्वपरित्यक्तकोष्ठनवकाधस्तननवकं तत्पार्श्वद्वयगतं कोष्ठद्वयमिति 
संभूयैकादशैकादशकोष्ठानि परित्यज्य तन्मध्यगतानि 
प्रतिकोणंत्तीणित्रिणिकोष्ठानिमार्जयित्वा संभूय षड्वीथीषु 
प्रतिकोणमष्टसप्ततिकोष्ठानिमार्जितानि इत्यतो त्रयन्त्रे 
द्वादशोत्तरत्रिशतकोष्ठानिमार्जितानि | त्रयोदशोत्तरत्रिशतकोष्ठानित्ववशिष्ठानि | 
तत्र प्रथमवीथ्यां चत्वारि | द्वितीयायां द्वादशतृतीयायांविंशतिः 
चतुर्थ्यामष्टाविंशतिः पञ्चम्यां षट्त्रिंशत् षष्ठ्यां 
चतुश्चत्वारिंशदित्युत्तरोत्तरमष्टाष्टसंख्ययाकोष्ठानां वृद्धिः 
सप्तमादिवीथीषु तु पूर्वोपदर्शिताकोष्ठसंख्या **(?) व | सर्ववहिर्गतवीथ्यां 
चतुर्दिक्षुस्थितमेकैकं कोष्ठं तदधस्तनवी**(?)गतं कोष्ठत्रयं 
कोष्ठत्रयमिति संभूय प्रतिदिशंकोष्ठचतुष्कं 
स्वस्वविभाजकरेखात्रयंमार्जनत्व एकेकोष्ठतामानीय तत्रोर्द्ध्वाग्रत्रिकोणं 
चतुर्थपिदिग्भागेषु कुर्यात् | इत्थं सप्तनव**(?)त्तरद्विशतकोष्ठान्युर्वरितानि २९७ 
तत्र सर्ववाह्यपश्चिमवीथीमारभ्य | 

प्. ७२अ)

गणनयां त्रयोदशवीथीगतस्य | दक्षिणोत्तरगतकोष्ठगणनयात्रयोदशतमस्य 
अतएव 
सर्वमध्यकोष्ठतामायन्नस्यकोष्ठस्यत्रिकोणवहिर्भूतवीथीमारभ्यगणने 
एकादशतमकोष्ठतां प्राप्तस्य दक्षिणवामपार्श्वयोः प्रत्येकं 
त्रीणित्रीणिकोष्ठानिकोष्ठविभाजकपूर्वापरायतद्विद्विरेखामार्जनादेकीकृत्य | 
ततो द्वादशतमचतुर्दशतमवीथ्योः स्वस्वसर्वमध्यस्थैकैककोष्ठं 
तत्पार्श्वद्वयगतमेकैकं कोष्ठमिति कोष्ठत्रयं परित्यज्य | 
प्रतिपार्श्वंकोष्ठद्वयमिति वीथी द्वये संभूयकोष्ठाष्टकं 
स्वस्वविभाजकेकैकरेखामार्जनात्कोष्ठचतुष्कतामानेयम् | तत 
एकादशतमपञ्चदशतमवीथ्योः प्रत्येकं तदीय सर्वमध्यस्थकोष्ठं 
तदुभयपार्श्वगतं कोष्ठद्वयं कोष्ठद्वयमिति संभूय 
प्रतिवीथिकोष्ठपञ्चकं कोष्ठपञ्चकं परित्यज्य | तदनन्तरं 
कोष्ठद्वयकोष्ठद्वयमुभयपार्श्वयोः प्रतिवीथि 
संभूयकोष्ठचतुष्कंकोष्ठविभाजकैकैकरेखामार्जनाद्द्विद्विकोष्ठतामानी
य | संभूयाष्टकोष्ठानि मार्जितानि | ततो दशमषोडशतमवीथ्योः 
स्वस्वमध्यमकोष्ठं तदुभयपार्जगतानि त्रीणित्रीणि कोष्ठानि प्रतिवीथि 
प्रत्येकं सप्तसप्तकोष्ठानि परित्यज्य | अधोगतदशमवीथ्याः 
पार्श्वद्वयगतमेकैकं कोष्ठंमार्जयेदिति संभूय दशमवीथ्याः 
कोष्ठद्वयंमार्जितं भवति |

प्. ७२ब्)

ऊर्द्ध्वगत षोडशतमवीथ्यां प्रतिपार्श्वमूर्द्ध्वाधः स्थितं कोष्ठद्वयं 
कोष्ठद्वयमिति संभूयकोष्ठचतुष्कंमार्जितं भवति | सप्तदशततमवीथ्यां 
सर्वमध्यगतं तत्पार्श्वद्वयगतं चैकैकमिति संभूयकोष्ठत्रयं त्यक्त्वा 
पूर्वनिर्मृष्ठैकैककोष्ठपङ्क्तिसंलग्नं कोष्ठद्वयं कोष्ठद्वयमिति 
संभूयकोष्ठचतुष्कं मार्जयेदिति द्वात्रिंशत्कोष्ठानिमार्जितानि भवन्ति | 
ततश्च सप्तदशाष्टादशैकोनविंशति हसाणां वीथीनां पार्श्वयोर्गतानि 
त्रीणित्रीणि सूत्राणि पार्श्वद्वयेसंभूय षट्सूत्राणि विंशतितमवीथीगतानि 
चैकोनविंशतितमवीथीसर्वमध्यस्थ तत्पार्श्वद्वयस्थकोष्ठरूपत्रिकोष्ठ्या-
उपरिगतानि चत्वारिसूत्राणि इति संभूय दशसूत्राणि मार्जयित्वा 
नवकोष्ठानिमार्जितानि भवन्ति | इति संभूयैकचत्वारिंशत्कोष्ठानिमार्जितानि 
भवन्ति | अत्र 
दशमपङ्केपरिमार्जितपार्श्वद्वयकोष्ठाभ्यन्तरवर्त्तिकोष्ठादित्रयोदिशतय-
पङ्क्तिमद्यकोष्ठान्ताषोडशकोष्ठीपिण्डिका | तदूर्द्ध्वप्रान्ता 
पञ्चदशकोष्ठींत्वधिष्ठानम् मध्यस्थकोष्ठनवकं लिङ्गाभिधानं एवं 
सिद्धे यन्त्रे मन्त्राक्षत्राणि लिखेत् | तत्प्रकारो यथा 
दशमपङ्क्तिमारभ्यैकोनविंशतितमवीथीगतसर्वमध्यस्थितकोष्ठेषु 
दशसंख्येषु सर्वेष्वपि प्रत्येकं मायाबीजं लिखित्वा तदन्तर्ललिता 
तृतीयखण्डं 

प्. ७३ब्)

लिखित्वा तत्र चतुर्थस्वरोदरेसाध्यसाधकादिनामलिखित्वा | 
सर्वोर्द्ध्वस्थितकोष्ठत्रयंदक्षिणपार्श्वेप्रथमकूटं आवृत्त्या लिखित्वा | 
वामपार्श्वगतकोष्ठत्रये आवृत्त्या द्वितीयकूटं लिकित्वा | 
पिण्डिकाधिष्टानाभ्यां सहित लिङ्गकोष्ठानां चत्वारिंशत्संख्यानां 
मध्ये षोडशकोष्ठानां विनियुक्ततयावशिष्टानि चतुर्विंशति कोष्ठानि 
वहिर्गतानि वज्रकोष्ठानि षोडशाधिकशतद्वयकोष्ठानीति संभूय 
चत्वारिंशदुत्तरद्विशत २४० कोष्ठानि शिष्टानि | तेषु विद्यातृतीयखण्डस्य 
पञ्चाक्षरभेदजनिताविद्याविंशत्युत्तरैकशतसंख्याः 
पूर्वदिगातकोष्ठपञ्चकमध्यस्थकोष्ठमारभ्यप्रादक्षिण्येन परितः 
प्रवेशगत्या एकैकक्रमेण लिखित्वा पुनस्ता एव विद्या अमुक्तपरितोलिखनक्रमेण 
विलिख्य | त्रिकोणेषु चतुर्दिगातेषु प्रत्येकं हृल्लेखा परपर्यायमायावीजं 
तदन्तस्तृतीयं मूलं विद्यावीजं तस्याप्यन्तश्चतुर्थस्वरोदरभागे 
साध्यादिनामदेवदत्तस्य यज्ञदत्तंवशयवशयेत्यादिरूपं विलिखेदिति 
सिद्धकोष्ठलिङ्गाभिधं यन्त्र. प्रतिष्टाप्य सर्वकार्याणि | अत्र स्थापित 
कलशजलोभिषेकतोवाह्वादौभूर्जपत्रादिलिखितस्य स्वस्यमर्दलादिषु धारणाद्गृहे 
लिखित्वा स्थापितस्य प्रतिदिनं पूजनात् गृहादिषु शिलाताम्रादि 
यन्त्रेषूर्द्ध्वरेखं 

प्. ७३ब्)

यथा स्यात्तथोत्कीर्याष्टदिक्षु मध्ये च यथाविधि निखननाच्च साधकः साधयेत् | 
एतद्यन्त्रस्यासाध्यं कार्यं न किंचिदप्यस्तीति संक्षेपः | इति 
कोष्ठलिङ्गयन्त्रप्रयोगाः || प्रथमं चतुरस्रमेकाङ्गुलान्तरालकंविधाय | 
अक्षराद्यादिननित्याविद्याया एकैकादपरं लिखित्वा | मध्ये तत्तद्युगार्णं 
घटिकार्णंचान्तर्वहिर्भावभवलम्व्यलिखेत् | इत्थं प्रकारकं यन्त्रं 
पटादावभिलिख्य पूजयतः साधकस्य जय आयुष्यमारोग्यं 
धनराज्यादिलाभश्च न केवलं पूजनस्यैवेदं फलं किंतु 
तदधिष्ठितकलशजलाभिषेकतद्वारण | तन्निखननामसर्वस्वस्वेप्सितफलावाप्तिः 
फलं भवति || इति मेरुलिङ्ग यन्त्रप्रयोगाः || पूर्वपश्चिमायता 
दक्षिणोत्तरायताश्च परस्परसंभिन्नाः समान्तराला एकविंशत्येकविंशति 
संख्यारेखाः क्वचित् सममसृणभूमौ निपात्यचतुःशतसंख्यानिकोष्ठानि 
निष्पाद्य तदीय विंशति पङ्क्ति मध्ये 
सर्वाधस्तनपश्चिमपङ्क्तावेकपार्श्वेपञ्चकोष्ठानि | 
तदुपरिगतपङ्क्तौषट्तदुपरिगतपङ्क्तौसप्तमचतुर्थपङ्क्तावष्टपञ्चम्यां 
पङ्क्तौ नवषष्ठ्यांदशसप्तम्यामेकादश अष्टम्यांदशनवम्यां 
नवदशम्यामष्ट एकादश्यां सप्तद्वादश्यां षट्त्रओदश्यां पञ्चेति क्रमेण 
प्रथमादि त्रयोदशतमपङ्क्त्यान्तं संभूयैकोत्तरशतंकोष्ठानि मार्जितानि 
भवन्ति द्वितीयपार्श्वे |

प्. ७४अ)

प्रथमपङ्क्तौ न किञ्चिदपि कोष्ठं मार्जयित्वा | द्वितीयपङ्क्तावेकं 
तृतीयायांकोष्ठद्वयम् च्तुर्थ्यांकोष्ठत्रयम् | पञ्चम्यांकोष्ठचतुष्कम् 
षष्ठ्यांकोष्ठपञ्चकम् | सप्तम्यांकोष्ठषट्कम् | अष्टम्यांकोष्ठपञ्चकम् 
नवम्यांकोष्ठचतुष्कम् दशम्यां कोष्ठत्रयम् एकादश्यां कोष्ठद्वयम् 
द्वादश्यामेकम् त्रयोदश्यां पङ्क्तौवेतत्पार्श्वेन किञ्चिदपि मार्जयेदिति 
संभूय षट्त्रिंशत् ३६ कोष्ठानि मार्जितानि | 
चतुर्दशपञ्चदशषोडशसप्तदशाष्टादशरूपंपङ्क्तिपञ्चकस्य 
प्रथमपार्श्वमार्जनावसरेतत्तत्पङ्क्तिपार्श्वगतदशदशकोष्ठानि 
पूर्वमवमार्जितानि द्वितीयपार्श्वमार्जनावसरे पञ्चपञ्चकोष्ठानि 
पञ्चपञ्चपङ्क्तिषु प्रत्येकंमार्जनीयानीति संभूय पञ्चसप्तति ७५ कोष्ठानि 
मार्जितानि पङ्क्तिद्वयंत्वेकोनविंशतिविंशति तथैवस्थाप्यम् मार्जनमुपदेशात् 
विधेश्चदर्शनात् वस्तुतस्तु एकोनविंशतिरेखाः पूर्वपश्चिमायता 
एकाधिकविंशतिरेखाश्च दक्षोत्तरायताः कार्याः तेन 
पङ्क्तिद्वयंनाधिकमुर्वरिष्यतीति ध्येयम् | तथा च सष्ठ्युत्तरत्रिशत ३६० 
संख्यान्येवात्र कोष्ठानि | तहा च प्रथमपङ्क्तौपञ्चदश १५ द्वितीयायां 
त्रयोदश १३ तृतीयायामेकादश ११ चतुर्थ्यां नव९पञ्चम्यां सप्त७षष्ठ्यां 
पञ्च५सप्तम्यां तीणि ३ अष्टम्यां पुनः 

प्. ७४ब्)

पञ्च ५ नवम्यां सप्त ७दशम्यां नव९एकादश्यामेकादश ११ द्वादश्यां 
त्रओदश १३ त्रयोदश्यां पञ्चदशे१५ति संभूयत्रयोविंशत्युत्तरैकशत 
१२३कोष्ठानि तदुपरिभागे पङ्क्तिपञ्चके प्रत्येकं पञ्चपञ्चकोष्ठानि इति 
संभूय पञ्चविंशति २५ कोष्ठानि भवन्ति 
इत्यंचाष्टचत्वारिंशदुत्तरैकशत१४८संख्यान्यवशिष्टानि 
द्वादशोत्तरद्विशत२१२ संख्यानि च मा****(?)ति संभूयषष्ठ्युत्तरत्रिशत 
३६०संख्याकोष्ठानामायाता | 
अत्राधस्तनषष्ठिकोष्ठेष्वधिष्ठानपदवाच्येषु | उपरिषष्ठिकोष्ठेषु 
पिण्डिकापदवाच्येषु च पञ्चाक्षरभेदाविंशत्युत्तरशत १२० संख्यालेख्या 
अधिष्ठानपिण्डिकयोरन्तरालकोष्ठत्रयेदिननित्यायावर्णत्रयमेकशोलेख्यम् | 
पञ्चविंशतिकोष्ठकलिङ्गाग्रपङ्क्तिगतपञ्चमकोष्ठमारभ्यपरितः 
प्रादक्षिण्यावलंवनतश्चतुरक्षरभेदजनिताश्चतुर्विंशतिविधावितिख्यावशिष्ठ्
ए मध्यकोस्ठे साध्यसाधकादिनामलिखेदिति सिद्धं यन्त्रं 
पूजाभिषेकधारणनिखननात्मकोपायपूर्वकं स्वस्वसकलाभिलाषेषु साधको 
नियोजयेदिति संक्षेपः || इति महालिङ्गयन्त्रप्रयोगः || स्वाभिमुकीं समत्रिरेखां 
महान्तरालां योनिं क्वचित् समभूम्यादौनिर्माय तस्याः 
सूत्रत्रयेप्रत्येकमेकादशधैकादशधा विभज्य | 
तत्तद्विभागान्तेदशदशचिह्नानि कृत्वा तत्र चिह्नाच्चिह्नं 

प्. ७५अ)

यावन्मर्मभेदनपूर्वकं त्रिंशत्सूत्राणीनिपात्य | 
त्रिंशद्रेखाभिरेकविंशत्त्युत्तरैकशतं पूर्वमधोमुखं तत 
ऊर्द्ध्वोर्ग्रनित्यादि क्रमेण त्रिकोणानि निष्पाद्य | तत्राग्रयो निमारभ्य प्रादक्षिण्य 
क्रमेण परितः पञ्चाक्षरभेदजनितविद्याविंशत्युत्तरैकश्तसंख्याविलिख्य | 
शिष्टैककोष्ठे साध्यसाधकादिनामलिखेदिति सिद्धयन्त्रं 
पूजनधारणतदधिष्ठितकलशाभिषेकनिखननान्यतमोंपायपूर्वकं 
स्वस्वसकलाभिलाषेषु योजयेत् साधकः || इति योनियन्त्रप्रयोगाः || क्वचित् 
सममसृणभूमौ मध्यतश्चिह्नं कृत्वा तदवलंव्यदक्षिणोत्तरायतं 
पूर्वपश्चिमायतं च सूत्रं दत्वा | 
दक्षिणोदकसूत्रोभयेपार्श्वयोश्चिह्नद्वयं विधाय | तदारभ्य 
पूर्वब्रह्मसूत्राग्रावधिसूत्रद्वयं दत्वा | तदारभ्यैव 
पश्चिमब्रह्मसूत्राग्रावधिं सूत्रद्वयमपरं दत्वा | रेखाद्वयं 
पूर्वपश्चिमायतं दक्षिणोत्तरायतं च मार्जयित्वा 
परस्परसंगतमूर्द्ध्वाग्रमधोग्रं च त्रिकोणद्वयं संपाद्य 
त्रिकोणयोद्वयोरपि प्रत्येकं वामदक्षिणरेखाः पञ्चधापञ्चधाविभज्य 
विभागान्तभागे चत्वारिचत्वारिचिह्नानिदत्वा | 
अस्रवामचिह्नमारभ्ययोनिदक्षिणचिह्नान्तमेकं 
अस्रदक्षिणचिह्नादियोनिवामचिह्नान्तं द्वितीयमिति चिह्नाष्ठकं परस्परं 
सूत्रपातेन संयोज्य पञ्चविंशति संख्यवज्राकारकोष्ठां संपाद्य | तेषु 
सर्वाग्रगतपूर्वं शृङ्गमारभ्य 

प्. ७५ब्)

प्रादक्षिण्येन प्रवेशगत्या श्रीविद्यायां चतुरक्षरभेदविद्याश्चतुर्विंशति 
संख्याः प्रविन्यस्य सर्वमध्यकोष्ठे साध्यसाधकादिनामलिखेत् | इत्थं 
सिद्धयन्त्रे पञ्चमीदशमीपञ्चदशीषु पूजनात् 
तदधिष्ठितकलशाभिषेकतोधारणाद्गृहपुरादिषु निखननाच्च साधकस्य मध्ये 
प्रत्येकं लिखित सर्वेष्टा सिद्धिर्भवति | इति वज्रवज्रयन्त्रप्रयोगाः || 
पूर्ववदन्योन्यसंगति त्रिकोणे योनिचक्रं विधाय | तत्रतिरेखमेकादशधाकृत 
विभागान्ते दशदशचिह्नानि कृत्वा | परस्परं पूर्ववच्चिह्नानं मेलनपूर्वकं 
दशदशरेखाभिरेकविंशत्युत्तरैकशतंकोष्ठानि निष्पाद्य | 
पूर्वशृङ्गमारभ्यप्रादक्षिण्य प्रवेशगत्यापरितः 
श्रीविद्याश्चतुरक्षरविद्याभेदाद्विंशत्युत्तरैकशतसंख्यानानालिख्यमध्ये-
वशिष्ठकोष्ठे साध्यसाधकादिनामलिखित्वा | संपादिते यन्त्रे 
नित्यपूजाधारणाभिषेकनिखनैः सर्वाण्यपि वाञ्छितानि साधकः साधयेत् | इति 
महावज्रवज्रयन्त्रप्रयोगाः || पूर्वदेवोर्द्ध्वाग्राधोग्ररूप अस्त्रयोनिचक्रं 
परस्परसंगतंविधाय तन्मध्ये प्रतिरेखं षड्विंशति षड्विंशति चिह्नानि 
कृत्वा तेषु रेखापातेन एकोनशक्तिदशकमभ्यर्च्य 
तर्पणस्तोत्रपाठातमस्कारात्मकोपचारत्रयमर्पयेदिति | कलियुगे 
चतुर्लक्षसंख्यग्रादुअग्धाहारपूर्वकं अमुष्यपदमात्रघटितं 
चत्वारिंशद्वर्णकं तन्मन्त्रं ज*(?)तिलैःश्वेत

प्. ७६अ)

सर्षपैश्चप्रत्येत्रिमधुराप्लुतैर्विंशतिविंशति सहस्रसंख्यया पृथगे वहुत्वा 
तद्दशांशसंख्ययापर्यवसितं होमं निष्पाद्य | कर्पूरकस्तूर्यादि 
सुगन्धिद्रव्येमिश्रितैः शुद्धजलैश्चतुःसहस्रसंख्ययासंतर्प्य | 
ब्राहणान्भोजयित्वा गुरुं दक्षिणा प्रणंत्यादिभिः संतोष्यसाधितेनानेन 
प्राणप्रतिष्ठामन्त्रेण पुत्तलीयन्त्रादिषु साध्यादेः प्राणप्रतिष्टापयेत् | 
तत्प्रकारो यथा 
पूर्वपश्चिमायतंदक्षिणोत्तरायतपरस्परसंभिन्नान्तरालकाष्टाष्टरेखा-
भिरेकोनपञ्चाशत्कोष्ठकं चक्रं निष्पाद्य | तत्रेशानकोष्ठमारभ्यवरितः 
प्रादक्षिण्यक्रमेणप्रस्तुतविद्यावर्णांश्चत्वारिंशत्संख्यानालिख्य | शिष्टेषु 
नवकोष्ठेषु परितो यरलवशषसानेकशो लिखित्वा | एकत्रकोष्ठे 
साध्यनामापरत्रकोष्ठे साधकनाम सक्रियापदं लिखित्वा कारणीकृत 
परब्रह्माभेदानुसंधानपूर्वकं रक्तवर्णं आकर्षणत्वेनरज्जुस्वरूपं 
मायावीजं विचिन्त्य पुत्तलीं स्पृष्ट्वा ह्रीं *(?)त्रेन्द्रियं 
देवदत्तशरीरान्तादाकृष्यपुत्तल्यां प्रतिघ्रवहन्नाडीभागगतहस्तेन 
यन्त्रमिदं स्पृष्ट्वाशतवारं प्राणप्रतिष्ठामन्त्रमभिजप्य | तेन द्रव्येण 
प्रोक्तदिशा संपादितं यन्त्रमिदं पुत्तलीकरणद्रव्येषु स्थापयित्वातानि द्रव्याणि 
वा यन्त्रे निधाय पुत्तलिकाः कुर्यात् | सिद्धायां च पुत्तलिकायां साध्यस्य 
प्राणादिकान्स्थापयेत् | तत्प्रकारो यथा |

प्. ७६ब्)

अर्धरात्रे साधकः सकलमन्त्रमन्त्रार्थं ह्रींश्रोत्रेन्द्रियं 
देवदत्त*(?)रोरादाकृष्य पुत्तल्यां प्रतिष्ठापयामि | १ ह्रींत्वगिन्द्रियं 
देवदत्तशरीरान्तादाकृष्यपुत्तल्यां प्रतिष्टापयामि | ३ ह्रीं चक्षुरिन्द्रियं 
देवदत्तशरीरान्तादाकृष्यपुत्तल्यां प्रतिष्टापयामि | ३ ह्रीं रसनेन्द्रियं 
देवदत्तशरीरान्तादाकृष्य पुत्तल्यां प्रतिष्टापयामि | ४ ह्रीं घ्राणेन्द्रियं 
देवदत्तशरीरान्तादाकृष्य प्रतिष्टापयामि | ५ ह्रीं वागेन्द्रियं 
देवदत्तशरीरान्तादाकृष्य पुत्तल्यां प्रतिष्टापयामि | ६ ह्रींपाणीन्द्रियं 
देवदत्तशरीरान्तादाकृष्य पुत्तल्यां प्रतिष्टापयामि | ७ ह्रींपादेन्द्रियं 
देवदत्तशरीरान्ताकृष्यपुत्तल्यां प्रतिष्ठापयामि | ८ ह्रीं पाचिन्द्रियं 
देवदत्तशरीरान्तादाकृष्यपुत्तल्यां प्रतिष्ठापयामि | ९ ह्रीं उपस्थेन्द्रियं 
देवदत्तशरीरान्तादाकृष्य पुत्तल्यां प्रतिष्टापयामि | १० ह्रीं शब्दार्थं 
देवदत्तशरीरान्तादाकृष्य पुत्तल्यां प्रतिष्टापयामि | ११ ह्रीं स्पर्शार्थं 
देवदत्तेत्यादि पूर्ववत् | १२ ह्रीं रूपार्थं देवदत्तशरीरान्तादाकृष्येत्यादि 
पूर्ववत् | १३ ह्रीं रसार्थं देवदत्तेत्यादि | १४ ह्रीं गन्धार्थं देवदत्तेत्यादि | १५ 
ह्रींभाषणार्थं देवदत्तेत्यादि | १६ ह्रीं ग्रहणार्थं देवदत्तेत्यादि | १७ ह्रीं 
गमनार्थं देवदत्तोत्यादि| १८ ह्रीं उत्संगार्थे देवदत्तेत्यादि | १९ ह्रीं आनन्दार्थं 
देवदत्तेत्यादि | २० ह्रीं मनोदेवदत्तशरीरान्तादित्यादि | २१ ह्रीं जीवं 
देवदत्तेशरीरान्तादित्यादि |

प्. ७७अ)

ह्रीं यत्त्वचंदेवदत्तेत्यादि | २३ ह्रीं रं असृजं देवदत्तेत्यादि | २४ ह्रीं लं मांसं 
देवदत्तेत्यादि | २५ ह्रीं वंमेन्दोदेवदत्तेत्यादि | २६ ह्रीं शं अस्थिदेवदत्तेत्यादि | २७ 
ह्रीं षं मज्जां देवदत्तेत्यादि | २८ ह्रीं संशुक्रं देवदत्तेत्यादि | २९ ह्रीं 
ओजोदेवदत्तशरीरान्तादाकृष्यपुत्तल्यां प्रतिष्टापयामि | इति त्रिंशन्मन्त्रञ्जप्त्वा | 
श्रोत्रेन्द्रियादिकौत्तः पर्यन्तोक्तत्रिंशत्पदार्थान्साध्यस्य देवदत्तादेः 
शरीरमध्यतः पुत्तल्यामागतान्मनसाविभाव्य | पुनरपि 
प्रवहन्नाडीभागगतकेरेखां पुत्तलीं स्पृष्ट्वा | अमुष्य देवदत्तस्य वाङ्मनः 
प्राणा इहपुत्तल्यामायान्तु स्वाहंति प्रत्यक्षरमन्त्रं सहस्रवारमभिजपेत् | 
इत्थं प्रतिष्ठित साध्यप्राणादिकापुत्तली सर्वकार्याणि साधयेत् | यन्त्रे तु देवताया 
यन्त्रे संबन्धिनामदेवदत्तस्थाने ऊह्यम् | इति प्राणप्रतिष्टाप्रकारः || वैरिभिः 
कृतायाऽस्वमारणोद्देश्यक कृत्या उपशमार्थं पूर्वलिखित प्रतिलोम 
कालचक्रभेदा अष्टौ | एतेषामेकैकं चिह्नममुसृत्य तत्र 
प्राणप्रतिष्ठापूर्वकं कलशाभिषेकं 
पूजनधारणनिखनमरूपोपायचतुष्कान्यतममनुसरेत् | तत्र पर्तिलोमचक्रं 
कर्णिकालिखितविद्यामारभ्य | 
वाह्याग्रादिगतवर्णविद्याषट्सप्तत्युत्तरपञ्चशतसंख्या जप्त्वा अनुलोमादि 
रूपतत्तद्वर्षच्क्रप्राप्तक्रमेण पुनः षट्सप्तत्युत्तरपञ्चशतविद्यां प्रतिजपेत् | 
यत्र तु 

प्. ७७ब्)

यत्र तु दैवात्तद्वर्षं प्राप्तचक्रमेव प्रतिलोमचक्रं भवति 
तत्रत्वेकधैवरसपर्वतसायक ५७६ विद्यावृत्तिर्भवति | 
शत्रूणाभगेनाशनरूपेशत्रूणांद्वेषणादिषु कर्त्तव्ये 
प्रतिलोमकालचक्रमनुसर्त्तव्यम् | अत्र क्षकारादयः षट्त्रिंशत्संख्याः 
प्रत्येकं षोडशषोडशस्वरसंबद्धतयाषोडशरूपाः सन्ति तथापि 
तत्स्वरसंबद्ध तत्तद्वर्णध्यायेन | अक्षाई इति विद्यां सकृज्जप्त्वा | अक्षाई इति 
विद्यां षोडशधा अलाई इति षोडशधा अहाई १६ असाई १६ अषाई १६ अशाई १६ अवाई १६ 
अलाई १६ अराई १६ अयाई १६ अमाई १६ अभाई १६ अवाई १६ अफाई १६ अपाई १६ अनाई १६ अधाई 
१६ अदाई १६ अथाई १६ अताई १६ अणाई १६ अठाई १६ अडाई १६ अठाई अटाई १६ अजाई १६ 
अझाई १६ अजाई १६ अछाई १६ अचाई १६ अङाई १६ अघाई १६ अगाई १६ अखाई १६ अकाई १६ अ-
आई १६ इति षट्त्रिंशद्वीथीलिखिताक्षरविद्यां षोडशधा जप्यात् | स एष स्वानुष्ठेय 
कर्मानुकूलविलोमचक्रविद्याक्रमः 
प्रस्तुतसमयेकथितादिशाद्वादशकोणकचक्रस्य चतुःषष्ठिवर्षावधिकस्य 
प्रथमवर्षस्यसत्वादनुलोमचक्रस्यद्वादशकोणकस्य वर्षप्राप्तचक्रतया 
प्रथमादिदिनषोडशकक्रमेणकर्णिकायां लिखिता | ट-आई १६ टकाई १६ टखाई१६ 
इत्यादिकाः टहाई १६ टलाई १६ टक्षाई इत्यन्ताः 

प्. ७८अ)

षट्त्रिंशत्तत्वविद्याः प्रत्येकं षोडशधा जपेत् | आसां विद्यानां तर्पणहोमे 
एतच्चक्रे कलशं स्थापयित्वा तज्जलेन स्वपनेपि 
चाभिषेकपदापरपर्यायेचिकीर्षितेकुम्भाभिमन्त्रणविद्या 
अप्येवमेवपौर्वापर्येणजप्यः || इति प्रतिलोमकालचक्रप्रयोगाः || 
रजादीनांवशीकरणे वाह्यसंपुटक्रमचक्रमुद्धृत्य 
तत्पूजनाचारणाभिषेकमनिखननात्मकोपायचतुष्कान्यतममनुसरणीयम् | 
पुरग्रामादिरक्षायामाभ्यन्तरसंपुटक्रमचक्रमुद्धृत्य 
तत्पूजनधारणाभिषेकनिखननात्मकपञ्चोप**(?)न्यतममनुसरणीयम् | तत्र 
प्रकृतवर्षे वशीकरणाप्रयोगे काई इति कवर्णिकाविद्यां सकृज्जप्त्वा उ आई उकाई 
उखाई छगाई ठघाई डङाई डचाई डछाई ठजाई डझाई छत्राई डठाई 
डढाई डडाई डढाई डणाई छताई ठथाई डक्षाई डलाई डहाई ढसाई 
डषाई डशाई डवाई डलाई डराई डयाई डमाई डभाई डधाई डफाई डपाई 
ठनाई डधाई डदाई इति विद्याः प्रत्येकं षोडशषोडशावृत्या 
द्वितीयविद्याक्षरेषोडशस्वरसंबन्धं स्मरन्तेव जपेत् | इति वाह्यसंपुटक्रमेण 
विद्याजपानन्तरं प्रस्तुत वर्षचक्रक्रमप्राप्ताद्वादशकोणकचक्रस्य 
प्रथमवर्षतयानुलोमानुलोमक्रमतो जप्याः | तत्र प्रथमंद आई इति 
कर्णिकाविद्यां जप्त्वा उआई इत्यादि उक्षाई इत्यन्ताः षट्त्रिंशद्विद्याः 
द्वितीयाक्षरेषोडशस्वरसंवन्धस्मरणपूर्वकं 

प्. ७८ब्)

प्रत्येकं षोडशधा जपेत् | प्रस्तुतवर्षे रक्षाकरणे तु दॢआई ठॢकाई डॢखाई 
इत्यादि ऌगाई ऌधाई इत्यादि वॢक्षाई कॢक्षाई टॢहाई टॢसाई दॢषाई दॢशाई दॢषाई 
इत्यादि दॢवाई दॢदाई इति कर्मोपयोगविद्या जप्त्वा | पूर्वोक्ता एवानुलोमविद्या 
एतद्वर्षोपयोगिचकसंबन्धिनीरभि जपेत् | इति संपुटितकालचक्रप्रयोगाः || 
रोगपीडायां वाह्यपरावृत्तचक्रस्यशत्रूणां विजय**(?)णे 
आभ्यन्तरपरावृत्तयन्त्रस्य पूर्वोक्तरीत्योद्धारंविधाय | 
पूजनाभिषेचनधारणस्वननात्मकोपायान्यतममनुष्ठेयम् | डथाई डताई 
डणाई डढाई डडाई डठाई डटाई डञाई डझाई डजाई डछाई डचाई 
डङाई डघाई डगाई डखाई डकाई ड-आई डदाई डधाई डनाई डपाई 
डफाई डवाई डभाई डमाई डयाई डराई डलाई डवाई डशाई डषाई 
डसाई डहाई डलाई डक्षाई इति षट्त्रिंशद्विद्याः प्रत्येकं द्वितीयाक्षरं 
षोडशस्वरसंबन्धस्मरणपूर्वकं षोडशषोडशधा जप्त्वा | इति 
शत्रुज्येगोभूहिरण्यवाहनवस्त्ररजतादिलाभे च चिकीर्षिते 
आभ्यन्तरपरावृत्तचक्रमुद्धृत्य 
पूजनाभिषेचनधारणनिरवननान्यतमोपायप्तुपाच्येत् | तत्र डॢक्षाई १ डॢलाई २ 

प्. ७९अ)

डॢहाई ३ डॢसाई ४ डॢषाई ५ डॢशाई ६ डॢवाई ७ डॢलाई ८ डॢराई ९ डॢवाई १० 
डॢभाई १२ क्डॢवाई १३ डॢफाई १४ डॢपाई १५ डॢनाई १६ डॢघाई १७ डॢदाई १८ 
डॢआई १९ डॢकाई २० डॢखाई २१ डॢगाई २२ डॢघाई २३ डॢङाई २४ डॢचाई २५ 
डॢछाई २६ डॢजाई २७ डॢझाई २८ डॢञाई २९ डॢटाई ३० डॢठाई ३१ डॢडाई ३२ 
डॢढाई ३३ डॢणाई ३४ डॢताई ३५ डॢथाई ३६ इति षट्त्रिंशद्विद्याः प्रत्येकं 
द्वितीयाक्षरे षोडशस्वराणां मध्ये 
एकैकस्वरसंवन्धानुसन्धानपूर्वकं षोडशधाषोडशधाप्रजप्यानन्तरं 
ठ-आई टकाई ठखाई ठगाई ठघाई ठङाई ठचाई ठछाई ठजाई ठझाई 
ठत्ताई ठटाई ठठाई ठडाई ठढाई ठणाई ठताई ठथाई ठदाई ठधाई 
ठनाई ठपाई ठफाई ठवाई ठभाई ठमाई ठयाई ठराई ठलाई ठवाई 
ठशाई ठषाई ठसाई ठहाई ठलाई ठक्षाई 
इत्येतच्चक्रस्यानुलोमविद्याप्रस्तुतवर्षे जपेत् | इति परावृत्तचक्रप्रयोगाः || 
स्वीयानामेवोच्चाटनेचिकीर्षितेवाह्यव्याकीर्णचक्रमुद्धृत्य 
तत्पूजनधारणाभिषेचननिखननात्मकोपायचतुष्कान्यतममनुसर्त्तव्यम् | ण-
आई १ णकाई २ णकाई ३ णलाई ४ णखाई ५ णहाई ६ णगाई ७ णसाई ८ णघाई ९ 
णवाई १० णङाई ११ णशाई १२ णचाई १३ णवाई १४ णछाई १५ णलाई १६ णजाई १७ 
णराई १८ णझाई १९ णयाई २० णञाई २१ णमाई २२ णढाई २३ णभाई २४ णवाई 
२६ णडाई २७ णफाई २८ णढाई २९ 

प्. ७९ब्)

णपाई ३० णणाई ३१ णनाई ३२ णताई ३३ णधाई ३४ णथाई ३५ णदाई ३६ इति 
षट्त्रिंशद्विद्याः प्रत्येकं षोडशषोडशस्वस्वस्वन्धानुसंधानेनाभिजप्य | 
पूर्वमनुपदमेवोपदर्शिताः ठ-आई ठकाई इत्यादि ठलाई ठक्षाई इत्यन्ता 
अनुलोमविद्याः प्रत्येकं षोडशधा जपेदिति | परेषामुच्चाटनेचिकीर्षिते 
आभ्यन्तरव्याकीर्णचक्रमुद्वर्त्तव्यम् तत्रापि 
पूजनधारणाभिषेचननिखननात्मकोपायचतुष्कान्यतमानुसरणं पूर्ववत् 
ण्लक्षाई १ ण-आई २ ण्ललाई ३ णकाई ४ ण्लहाई ५ ण्लखाई ६ ण्लसाई ७ ण्लगाई ८ ण्लषाई 
९ ण्लघाई १० णलशाई ११ ण्लङाई १२ सलवाई १३ ण्लचाई १४ सललाई १५ सलराई १७ 
सलजाई १८ सलयाई १९ सलझाई २० सलमाई २१ सलजाई २२ सलभाई २३ ण्लटाई २४ ण्लवाई 
२५ ण्लठाई २६ ण्लफाई २७ णलडाई २८ ण्लपाई २९ ण्लढाई ३० ण्लनाई ३१ ण्लसाई ३२ 
ण्लधाई ३३ ण्लताई ३४ ण्लदाई ३५ ण्लथाई ३६ इत्येवं षट्त्रिंशद्विद्याः प्रत्येकं 
द्वितीयाक्षरेषोडशस्वरयोगानुसंधानपूर्वकं षोडशधाषोडशधा 
जप्त्वा ठ-आई ठकाई ठखाई समर्हदिकाः प्रकृतवर्षचक्रानुलोमविद्याः 
षोडशस्वरसंबन्धस्य प्रतिद्वितीयाक्षरमनुसन्धानपूर्वकं 
षोडशधाषोडशधा जपेत् यदित्वत्यन्तासाधमुच्चाटनं चिकीर्षितं तत्रापि 
स्वरंसंबन्धिन एव तत् | तदावाह्यव्याकीर्णाख्यं 

प्. ८०अ)

चक्रमुद्वर्त्तयम् | अर्थंस्वरसंबन्धिनोनयन्तासाध्यं तच्चिकीर्षितं 
***(?)कीर्णाभ्यन्तरव्याकीर्णाख्यं चक्रमुद्वर्त्तव्यम् | तयोरेवचक्रयोः 
पूजनाभिषेचनधारणखननात्मको पापचतुष्कान्यतमानुसरणं 
यथासंख्यमनुष्ठेयम् | तत्राद्ये णृक्षाई १ णृक्षाई २ णृकाई ३ णृलाई ४ 
णृखाई ५ णृहाई ६ णृगाई ७ णृसाई ८ णृघाई ९ णृषाई १० णृङाई ११ णृशाई १२ 
णृचाई १३ णृवाई १४ णृछाई १५ णृलाई १६ ण्ण्र्जाई १७ णृराई १८ णृझाई १९ णृयाई 
२० णृञाई २१ णृमाई २२ णृटाई २३ णृभाई २४ णृठाई २५ णृवाई २६ णृडाई २७ 
णृफाई २८ णृढाई २९ णृपाई ३० णृणाई ३१ णृनाई ३२ णृताई ३३ णृधाई ३४ णृथाई 
३५ णृदाई ३६ इति षट्त्रिंशद्विद्याः 
षोडशधाषोडशधाद्वितीयाक्षरेषोडशस्वरसंबन्धानुसंधानपूर्वकं 
जप्त्वा ठाअई ठकाई ठखाई इत्यादिकानुलोमविद्या अपि 
प्रस्तुतवर्षचक्रसंबन्धिनीः षोडशषोडशवारंषोडशस्वराणांमध्ये 
एकैकस्वरस्यद्वितीयाक्षरेसंबन्धानुसंधानपूर्वकं जपेत् | 
द्वितीयेणकाररूपप्रथमवर्णस्थानेणः इति स विसर्गस्य प्रक्षेपणमात्रे विशेषः 
शेषमशेषं पूर्ववत् | इति व्याकीर्णचक्रप्रयोगाः | यदि वैरीणां 
साधकमरणमुद्दिश्य कृत्वा कृता किं वा साधक्स्य मरणानुकूलः 
पाशस्थापनादिरुपोष्यापारःकृतः किं वा स्तम्भनद्वेषणादिकं 
साधकोद्देशेनशत्रुणाकृतं वशिकरणप्रयोगे वा शत्रुणाकृतः |

प्. ८०ब्)

किं वा शत्रुणास्त्रीयरक्षाप्रयोगः कृतः अथवा 
साधकरोगसाध्यानुकूलप्रयोगः कृतः किं वा साधकजयानुकूलः प्रयोगः 
कृतः किं वा साध्
ऽकस्यैव भूगोइरण्यादिभङ्गोर्थमरिणा प्रयोगः कृतः अथवा 
साधकोच्चाटनार्थं वैरिणा प्रयोगः कृतस्तदा प्रोक्तानां नवानामपि 
प्रओगाणां फलापहाराय 
भौमदिव्यान्तरिक्षोत्पातफलशमनायमूलाश्लेषाजन्मादि फलशांन्त्येव 
अनुलोमचक्रमुद्धृत्य 
तत्पूजनधारणाभिषेचनिकननात्मकोपायचतुष्कान्यतममनुष्ठेयम् | तत्र अ-आई 
अकाई अखाई इति अनुलोमचक्रप्रयोगाः || देशपुरग्रामादेर्यस्यरक्षणं 
भूतप्रेतपिशाचराजचौरादिभ्यश्चचिकीर्षितं तत्र प्रासादं 
देवतायोपंनिर्माय | तन्मध्यभागे सत्तंनिर्माय तत्स्थानं शिलाचूर्णादिभिः 
परितोन्तश्चावध्य तत्र 
सुवर्णरजततान्त्रशालग्रामक्षेत्रशिलान्यतमोकीर्णपूर्वनिरुक्तस्वरूपकाभ्यन्तर्
असंपुटाख्यकालचक्रं प्राणप्रतिष्टापूजापूर्वकंनिधाय तच्चक्रोपञ्चातो 
यथानुभवति तथा तदुपरिशिलादिभिराच्छाद्य अन्तर्निहितचक्रकर्णिकोपरिभागे 
तच्चक्रदेवतास्वरूपं शिलाताम्ररौप्यस्वर्णान्यतमकृतं निधाय तत्र 
प्राणप्रतिष्टांविधाय |

प्. ८१अ)

प्रतिदिनं प्रतिसन्ध्यं तत्पूजयतः साधकस्यावश्यं देशादिरक्षा स्यात् | अथवा 
यस्य ग्रामपुरादेरक्षास्वाभिप्रेता तत्राष्टदिक्षु मध्ये चेति नवसंख्या 
नवटान्निर्मायतानी नवापिस्थानानिपाषणचूर्णादिभिरन्तःपरितश्चावेष्ट्य 
तन्मध्येषु 
सुवर्णाद्यन्यतमोत्कीर्णपूर्वनिरुक्तस्वरूपकाभ्यन्तरसंपुटाख्यचक्रंनिधाय
अ प्राणप्रतिष्टापूर्वकं तत्र प्रधाननित्यायाः षोडशोपचारैः 
पूजनमुक्तप्रकारेणविधीय | तत्कालचक्रनित्याभिः प्रकृतप्रतिष्टाप्य 
चक्रकर्णिकागताभिश्च षट्त्रिंशद्विद्याभिः प्रत्येकं 
षोडशवारमावृत्ताभिरभ्यर्च्य एवमेवार्चनादिनादिनत्रयं नीत्वा | 
तानवटान्मध्यस्थचक्राभिघातो यथा न भवति तथाप्रकारेण 
शिलामिराच्छाद्य | तदुपरिशिलामयान्नवपीठान्निधाय तेषु पीठेषु त्रिसन्ध्यं 
षोडशोपचारैः प्रधाननित्यां पूजयतः साधकस्यावश्यं देशादि रक्षा 
भवति | इति देशग्रामादिरक्षार्थकसंपुटक्रमककालचक्रप्रयोगः || वृत्त 
षट्त्रिंशत्कोणकादिनवचक्रसमानाकारककुण्डेषु तत्तद्वर्षक्रमप्राप्तेषु | 
तत्तत्कामनानुगुणपूर्वोक्तद्रव्यैसहस्रशतान्यतस्संख्ययाहुत्वा 
तत्तच्चक्रलिखित षट्त्रिंशद्विद्याभिः सर्वाण्यपि कार्याणि साधयेत् | एवं 
तद्विद्याभिः स कर्पूरजलैः सहस्रशतान्यतरसंख्यया तर्पणादपि 
सकलेष्टसिद्धिः | एवं तत्तद्विद्याभिस्तत्तच्चक्रपूजातोपि सर्वेष्टसिद्धिः | एवं 
तत्तच्चक्रेषु कलशं निधाय |

प्. ८१ब्)

तत्र तद्विद्याभिस्तत्तद्विद्यास्वरूपा एव नित्याः षट्त्रिंशत्संख्याः 
संपूज्यताभिरेव पूर्ववत् प्रत्येकं षोडशधाषोडशधावृत्तभिः अभिमन्त्र्य 
तज्जलेनाभिषेकतोपिसर्वेष्टसिद्धिः सर्वत्रापितत्तत्प्रयोगान्ते 
भूभूषणगोहिरण्यवस्त्रदासादिकादिक्षणासमस्ताव्यस्ता वा एकद्व्यादिसहिता 
वा यथाशक्तिसमनुसर्त्तव्येति संक्षेपः | इति सकलेष्ट 
फलकत्तत्तच्चक्रलिखितविद्याकरणकहोमादिप्रयोगाः || अथ 
सकलनित्यासाधारण्यप्राप्तश्रीसुन्दरीयन्त्रादिप्रयोगाः || पूर्वपश्चिमायतानि 
दक्षिणोत्तरायतानि च महाविशालान्तरालानि परस्परसंभिन्नानि 
पञ्चपञ्चसूत्राणि पातयित्वा षोडशकोष्ठकं चक्रं निष्पाद्य प्रतिकोष्ठं 
समान्तरालकपूर्वपश्चिमायतदक्षिणोत्तरायतं च सूत्रद्वयं सूत्रद्वयं 
दत्वा नवकोष्ठानिसंपाद्यसंभूयचतुश्चत्वारिंशेदुत्तरैकशत १४४कोष्ठानि 
संपन्नानि ते 
पुत्रेशान**(?)तनवकोष्टकचक्रमारभ्यनैर्हृत्यविदिगातनवकोष्ठकचक्रान्तक्रम्
एणवक्ष्यमाणमन्त्राक्षरैःपूरणं कार्यम् | नवकोष्ठक च 
कोणामेकैकपूरणे तु पूर्वाग्नेय दक्षिणनैरृत्यपश्चिमवायव्योत्तरेशान 
मध्यक्रमः | इति प्रस्तुतयन्त्रे सर्वत्र ज्ञेयम् | एतेषु च सर्वेष्वपि कोष्ठेषु 
प्रत्येकमन्तर्भागेसान्तरालं वृत्तद्वयम् | तद्वहिर्वृत्तरेखास्पृष्ठास्य 
*(?)कया षट्कोणं तद्वहिः षट्कोणाग्र संलग्नेवृत्तं 

प्. ८२अ)

कृत्वा तत्संलग्नतयाष्टदलकमलंविधाय | तद्वहिरेकं वृत्तं 
दलाग्रस्पर्शिरेखमपरवृत्तद्वयमेकैकाङ्गुलान्तरालकं कुर्यात् | इत्थं 
संपादितेरेखाभयं चक्रे मन्त्राक्षराणि लिखेत् | अक्षराणि तानि यथा | 
श्रीत्रिपुरसुन्दरीहसकलहरीमात्मकेषड्व्यञ्जनघटितप्रथमकूटेहकाराद्वा-
राहापरपर्यायात्पूर्वभागे एकैक क्रमेण पूर्णमण्डलवर्णाः सर्वेपि 
योजनीयाः | इत्थं प्रकारेण षट्सप्तत्युत्तरपञ्चशतसंख्यनामापन्नस्य 
प्रथमकूटस्य चरमभागे दीर्घाकाररूपचतुर्थस्वरस्थाने प्रत्येकं 
षोडशस्वरयोगकरणे नवसहस्राणि द्वेशते षोडश च प्रथमकूटात्मकं 
मन्त्रभेदाः संपद्यन्ते तेषु केचन भेदाः स्पष्टार्थं लिख्यन्ते अहसकलहरं १ 
अहसकलहरं १ अहसकलहरां २ अहसकलहरिं ३ अहसकलहरों ४ अहसकलहरुं ५ 
अहसकलहरूं ६ अहसकलहऋं ७ अहसकलहॠं ८ अहसकलहरॢं ९ अहसकलहरॄं 
१० अहसकलहरें ११ अहसकलहरैं १२ अहसकलहरों १३ अहसकलहरौं १४ 
अहसकलहरं १५ अहसकलहरः १६ इति षोडशभेदा अकारं प्रथमीकृत्यदर्शिताः 
एवमाकारादि पञ्चदशस्वरान्प्रत्येकं प्रथमीकृत्यापि षोडशषोडशभेदा इति 
संभूय अवर्गस्य षट्पञ्चाशदुत्तरद्विशतभेदाः एवं क का कि की प्रभृति 
षोडशवर्णात्मकः कवर्ग खखाखिखित्यादि षोडशवर्णात्मकः खवर्गः एवं 
क्षान्ता अकारादया तेपि षट्त्रिंशद्वर्णाः प्रत्येकं षोडशवर्णकाः 


प्. ८२ब्)

तेषामन्ते प्रत्येकं षोडशस्वरयोगेरसभूमिभुजाङ्क ९२१६ संख्याभेदाः 
पर्यवसिताः तेषां चोक्त यन्त्रे लिखनस्थानानिपदर्श्यन्ते | प्रथमंकूटं 
कर्णिकायां साध्यसाधकादिनामगर्भितं लिखित्वा ततः 
प्रथमद्वितीयादिचतुर्विंशतितमकूटान्तानि चतुश्चतुःक्रमेण 
षट्सुकोणेष्वेकशोलिखित्वा तदनन्तराणि पञ्चविंशत्यादि 
चतुःषष्ठ्यान्तचत्वारिंशत्कूटाक्षरेणि पञ्चपञ्चक्रमेणाष्टयन्त्रेषु लिखित्वा 
वहिर्गतवीथ्याः प्रथमवीथ्यां विसर्गयुक्तांक्षकारादि 
काकारान्तैकपञ्चाशन्मातृकांविन्यस्य | द्वितीयवीथ्यां स 
बिन्दुकामकारादिक्षकारांतां प्रतिलोममातृकामालिख्य षट्कोणान्तरालेषु 
षट्स्वपिपर्यायनित्यायाश्चाक्षरषट्कमेकशोलिखित्वा संपन्नं 
यन्त्रमीशानदिग्भागगत नवं कोष्ठक चक्रीय नवदिगाते कोष्ठे लिखित्वा | अ आ इ ई 
इत्यक्षरचतुष्कस्यषोडशषोडशस्वराणामन्तिमभागसंबन्धकृतचतुःषष्ठि-
विद्याविनियोजिताः ततो वहिर्गतचक्रीयवृत्तकर्णिकायां पञ्चषष्ठितमं 
उहसकलहरमित्येवं स्वरूपं फूटं साध्यसाधकादिनामगर्भितं लिखित्वा | 
अनन्तरं तदेवं 
पञ्चषष्ठितमकूटमारभ्यपूर्ववदेवचतुष्ठयभेदानांलिखनवीवीथ्योरन्त्
अरालस्य च पूरणं कृत्वा | उ ऊ ऋ ॠ रूपपूर्णमण्डलवर्णानां 
षोडशषोडशरूपाणि विनियोजितानि | एवं याम्यकोष्ठगतसर्वमध्यकर्णिकायां 
लहसकलं हरमित्येवं रूपमेकोनत्रिंशत्वधिकैकशतसंख्यं 

प्. ८३अ)

विद्याकूटमारभ्यचतुःषष्ठिभेदानालिख्य ऌ ॡ ए ऐ वर्णानां 
षोडशषोडशरूपाणि विनियुक्तानि ततो निरृति कोष्ठगत सर्वमध्यकर्णिकायां 
ओहसकलहरमितिस्वरूपं द्विनवत्युतेरेकशतसंख्यं विद्याकूटमालिख्य 
पुनस्तदेवान्तर्भाव्यचतुःषष्ठिसंख्यान्यपरापरकूटानि लिखित्वा ओ औ अं अ इति 
चतुवर्णानां प्रत्येकं षोडशरूपाणि विनियुक्तानि | पश्चिमकोष्ठे 
कर्णिकायाकहसकलहरमिति द्विशतोत्तरसप्तपञ्चाशत्तमकूटं लिखितं तदेव 
कूटमारभ्यचतुःषष्ठिविद्याकूटानि लिकित्वा ककाकिकीरूपाणां 
चतुर्वर्णानां प्रत्येकमन्ते षोडशस्वरसंबन्धसंजातषोडशषोडशरूपं 
लिखनं सिद्ध्यति | वायुकोष्ठे त्रिशतोत्तरैकस्त्रिंशतितमंकुहसकलहरमित्येवं 
रूपकूटकर्णिकायां लिखित्वा | आवृत्तिलिखितं तदेव 
कूटमारभ्यचतुःषष्ठिकूटान्यालिख्य कुकूकृकॄ इति चतुर्वर्णानां 
षोडशषोडशरूपाणि लिखितानि | उत्तरकोष्ठे कर्णिकायां कॢ हसकलहरमित्येवं 
रूपं शतोत्तरपञ्चाशीतितमं विद्याकूटं लिखित्वा | आवृत्तिलिखितं तदेव 
कूटमारस्य चतुःषष्ठिकूटान्यभिलिख्य कॢ कॣ के कै इति चतुरक्षराणां 
षोडशषोडशरूपाणि लिखित्वेति ईशानकोष्ठे कर्णिकायां कोहसकलहरमित्येवं 
चतुःशतोत्तरैकोनपञ्चाशत्तमंकूटं 
न्यस्वा***************(?)तदारभ्यैवतदुत्तरोत्तरचतुःषष्ठिकूटान्यालिख्य को कौ 
कं कः | इति चतुर्वर्णानां प्रत्येकं षोडशरूपाण्यभिलिखितानि भवन्ति 
मध्यकोष्ठकर्णिकायां खहसकलहरमित्येवं 
सप्तव्यञ्जनघटितप्रस्तुतविद्याप्रथमकूटं 

प्. ८३ब्)

पञ्चशतोत्तरत्रयोदश ५१३तमं लिखित्वा पुनरावृत्त तदादि 
चतुःषष्ठिकूटान्यालिख्य स्वस्वाखिखीरुसाणां चतुर्वर्णानां प्रत्येकं 
षोडषरूपाणि लिखितानि एवं सतीशानगतैकनवकोष्ठकचक्रे 
षट्सप्तत्युत्तरन्नञ्चशतं प्रथमकूटभेदालिखिता भवन्ति | 
षोडशषोडशवर्णात्मकवर्गद्वयस्यतृतीयवर्गघटकचतुरक्षरस्य च 
प्रत्येकंषोडशषोडशभेदाश्चैवंसति लिखिता भवन्ति | 
अनयैवदिशाप्रादक्षिण्यक्रमप्राप्तद्वितीयादिकपञ्चदशनवकोष्ठकचक्राणां
पूरणमनुसरणीयम् एवं सतिषोडशोत्तरद्विशताधिकनवसहस्रसंख्या ९२१६ 
विद्याप्रथमकूटभेदाः परिपूर्णा. एतेष्वेव 
चतुश्चत्वारिंशदुत्तरैकशतसंख्ययन्त्रेषु | 
प्रथमप्रथमकर्णिकागतकूटमपहापतत्स्थाने द्वितीयं कूटं विलिख्य 
प्रथमद्वितीयादि कूटानि 
पूर्ववदेवाभिलिखेत्तदारसविधुभुजनन्दप्रोन्मितकूटभेदविद्यायन्त्राणितावन्ति 
संपद्यन्ते | तृतीयचतुर्थपञ्चमषष्ठसप्तमाष्टमनवमादि 
षोडशाधिकद्विशतोत्तरनवसहस्रोन्मितकूटान्तमेकैककूटं 
पूर्वपूर्वकूटमपहायतत्स्थाने कर्णिकायां विलिख्य 
तत्तन्मध्यसहितानन्वरानन्तरकूटानि चतुःषष्ठिसंख्यानि 
चतुःषष्ठिसंख्यानि प्रोक्तप्रकारेण लिखित्वा 
चतुश्चत्वारिंशदुत्तरैकशतरूपं 
यन्त्रसंख्यागुणितांनितावत्कूटानिपर्यवसितानीति | फलतोयन्त्रसंख्यागुण च 
संपन्न कूटसंख्याङ्कराशिसंमितानि वेदशून्यशैलभुजाग्निग्लौ १३२७१०४ 
समुन्नितानि यन्त्राणि निष्पद्यन्ते एवं सर्वमङ्गलाया अन्यासामपि 
विद्यानामाद्यं 

प्. ८४अ)

कूटं पूर्वोक्तरीत्या पूर्णमण्डलवर्णषोडशस्वराणिमाद्यन्तभागेषु 
योजनादितावन्ति यन्त्राणि सर्वासामपि नित्यानां प्रत्येकं भवति | अत्र 
चतिप्रयोगानक्षत्रप्रयोगाश्चेति द्विविधा विवक्षिताः तत्र नक्षत्रप्रयोगे 
सर्वत्रापितत्तन्नक्षत्रनामसप्तम्यन्तं 
अश्विन्यांभरणपाणित्पादिरूपमश्लेषायामित्यन्तमीशानगतमहाकोष्ठसंब
न्धिनवके तत्पूर्वकोष्ठगतकोष्ठमारभ्यमध्यकोष्ठान्तं तत्तकोष्ठलिखित 
तत्रत्कूटान्तर्भागेलिखित्वा साध्यसाधककर्माण्यपिलिखेत् 
पूर्वगतमहाकोष्ठस्य नवके 
पूर्ववमघादितरदक्षिणस्थमहाकोष्ठीषनवकेमलादि एवं 
पञ्चावृत्यसर्वनक्षत्राणामेकस्मिंस्तु चरमनवकेश्विन्यादि 
नवकमेवलेख्यंतिथिप्रयोगेषु 
ईशानभागगतनवयन्त्रकीर्णकासुसर्वत्रसर्वतिथिषु देवदत्तस्यज्ञदत्तं वशं 
कुरुकुर्वितिलेख्यं 
तदनन्तरपञ्चदशसंख्याषोडशकोष्ठगतसकलनवकोष्ठकयन्त्रेषु क्रमेण 
प्रतिपदिदेवदत्तस्य यज्ञदत्तंवशं कुर्वित्यादि पञ्चदश्यां देवदत्तस्य 
यक्षदत्तं वशं कुरु कुर्विति लिखेत् तत्तन्नक्षत्र एव 
तत्तत्तियावेवतत्तन्नक्षत्रतिथिनामानिसप्तम्यन्तानिलेख्यानि न यदा 
कदाचित्तत्तन्नक्षत्रेषुतभित्तिथिष्वेवचतत्तद्यन्त्रस्यपूजनाभिषेकधारणादिनावक्.
स्यमाणफलान्याकाङ्क्षणीयाज्ञानप्राप्त्यै पूर्वकोष्ठे पूर्वलिखितं यन्त्रं 
सर्वविघ्नशान्त्यैद्वितीयं लक्ष्मीप्राप्त्यैतृतीयमारोग्यसिद्ध्यैचतुर्थं 
रोगपीडोपशान्त्यैपञ्चमं विजयप्राप्त्यैषष्ठं समस्तविपत्तिमिवृत्तयेसप्तमं 
स्वस्य सन्ततिकीर्त्त्यादिनाभिवृद्धयेऽष्टमं 
पुत्रप्राप्त्यैनवमंयन्त्रपूजाधारणाभिषेकनिखननरूपोपायचतुष्कान्यतम
प्रकारेणानुसर्त्तव्यं 

प्. ८४ब्)

तथाज्ञानप्रभृतिपुत्रान्तनवपदार्थानां रक्षास्वपिनवसुनवयन्त्राणि 
पूजादिनानुसर्त्तव्यानि तथागजानांवृद्धौ अश्वानां 
वृद्ध्यैगोवृद्ध्यैस्वरवृद्ध्यैः उष्ट्रवृद्ध्यै अजानांवृद्ध्यौ महिषीवृद्ध्यै 
क्रमेण प्रथमादि सप्तमान्तनवकोष्ठचक्रमनुसृत्यशत्रुसंबन्धिनां 
गजादिसप्तपशूनां समस्तानां व्यस्तानां वा रोगपीडाचिकीर्षायामष्टमं 
यन्त्रं प्रकारान्तरोत्पन्नानामष्टमन्त्रानुसरण्यजनितानां वा 
गजादिसप्तान्यतमरोगाणामुपशमार्थं नवमं यन्त्रमनुसरेत् 
अनयादिशाद्वितीयादि पञ्चदशषोडशकेषुलिखितनवकोष्ठकचक्राणामपि 
तत्तदुक्तकार्येषु गुर्वाव्ययस्थितोविकल्प इति सिद्धं सर्वेषामप्ये तत्प्रकरणोक्त 
यन्त्राणां फलसंबन्धेनेति संक्षेपः || इति ज्ञानादि 
प्रापकनवकोष्ठकनानायन्त्रप्रयोगाः || पूर्वपश्चिमायता 
दक्षिणोत्तरायताश्च परस्परसंभिन्नाः समान्तरालकाश्चतुर्विंशति 
चतुर्विंशति रेखाः कृत्वा एकोनत्रिंशदुत्तरपञ्चशत५२९कोष्ठानि संपाद्य 
सर्ववाह्यगतप्रथमवीथ्यां चतुर्दिक्षुर्मध्यगतं द्वादशतमंकोष्ठं 
परित्यज्य चतुर्ष्वपिकोणेषु तत्तद्दिक्कोष्ठान्तरालगतान्येकविंशत्येकविंशति 
कोष्ठानिमार्जयित्वा | तदन्तर्गतद्वितीयवीथ्यां 
पूर्वपरित्यक्तकोष्ठाधस्तनमेकं 
तत्वार्श्वदयगतकोष्ठद्वयमितिसंभूयकोष्ठत्रयं प्रतिदिशं परित्यज्य 
तदन्तरालगतानि सप्तदशसप्तदशकोष्ठानि प्रतिकोणं मार्जयित्वा | 
तदन्तर्गततृतीयवीथ्यां पूर्वपरित्यक्तकोष्ठाधस्तनकोष्ठत्रयं 

प्. ८५अ)

तदुभयपार्श्वगतं कोष्ठद्वयमिति संभूयकोष्ठपञ्चकं प्रतिदिशं 
परित्यज्य तदन्तरालगतानि त्रयोदशत्रयोदशकोष्ठानि प्रतिकोणं मार्जयित्वा | 
तदन्तर्गतचतुर्थवीथ्यां 
पूर्ववीथीपरित्यक्तकोष्ठपञ्चकाधस्तनकोष्ठपञ्चकं तत्पार्श्वद्वयगतं 
कोष्ठद्वयमिति संभूयकोष्ठसप्तकं चतुर्दिक्ष्वपरित्यज्य | तदन्तरालगतानि 
नवनवकोष्ठानि प्रतिकोणं मार्जयित्वा | तदन्तर्गतपञ्चमवीथ्यां 
पूर्वपरित्यक्तं कोष्ठसप्तकं तदुभयपार्श्वगतं कोष्ठद्वयमिति संभूय 
कोष्ठनवकं प्रतिदिशं परित्यज्य | तदन्तरालगतानि प्रतिकोणं पञ्चकोष्ठानि 
मार्जयित्वा | तदन्तर्गतषष्ठवीथ्यामपि पूर्वपरित्यक्तकोष्ठनवकं 
तत्पार्श्वद्वयगतं कोष्ठद्वयमिति संभूय कोष्ठैकादशकं चतुर्दिक्षु 
प्रत्येकं परित्यज्य तदन्तरालगतमेकैकंकोष्ठं प्रतिकोणं मार्जयेत् 
प्राथमिकवीथीद्वयगतं कोष्ठचतुष्कंकोष्ठचतुष्कं सर्वदिगातं 
एककोष्ठं कृत्वा तत्रोर्द्ध्वाग्रत्रिकोणं कुर्यात् | एवं सति 
एकोनपञ्चाशदुत्तरद्विशत२४९संख्यानि कोष्ठान्युवरितानि प्रतिकोणं 
षट्षष्ठिषट्षष्ठिकोष्ठमार्जनाच्चतुर्दिक्षुप्राथमिकवीथीद्वयेत्रिकोणार्थं 
षोडशकोष्ठमार्जनाच्चाशीत्युत्तरद्विशतकोष्ठानि संभूयमार्जितानि भवन्ति | 
एषु कोष्ठेषु विद्यावर्णलिखनप्रकारो यथा सर्वाधः स्थित पश्चिमपङ्क्तिस्थं 
त्रिकोणाधस्तनकोष्ठपञ्चकमध्येमकोष्ठमारभ्यचित्रानामविद्याचरमाक्षर्
आदि सुन्दरीनामविद्याप्रथमाक्षरान्तं लिखित्वा 
पञ्चविंशत्युत्तरद्विशतकोष्ठानि संपूर्यशेषेषु चतुर्विंशति कोष्ठेषु 
ललितातृतीयखण्डीय 

प्. ८५ब्)

चतुर्विंशति भेदविद्याश्चरमभेदमारभ्यप्रथमभेदान्तं लिखित्वा | 
सर्वेष्वपि चतुर्विंशति भेदेषु पटकस्य ईकारस्योदरे पङ्क्तित्रयं कृत्वा 
उपरिसाध्यनामदेवदत्तमित्वादि 
रूपमधस्तात्साधकनामप्रेमनिधेर्ममेत्यादिहसंतयोर्मध्येवशंकुर्वित्यादि
रूपं कर्मनामलिखित्वा | त्रिकोणेष्वपि चतुर्षुसाध्यसाधककर्मक्रियापदयुक्तं 
ललितातृतीयं खण्डं लिखेत् | इत्थं चात्र यन्त्रं द्वाविंशति 
संख्ययासाध्यसाधकादिलिखनं पर्यवस्यति || अत्र लेख्याललितादि 
चित्राकषोडशनित्याविद्या यथा ह्रींत्रिपुरसुन्दरीनित्यापादुकां पूजयामि १६ 
ह्रींकामेश्वरीनित्यापादुकां पूजयामि १४ ह्रींभगमालिनीनित्यापादुकां 
पूजयामि १५ ह्रींनित्यक्लिन्नानित्यापादुकां पूजयामि | १४ 
ह्रींभेरुण्डानित्यापादुकां पूजयामि | १३ ह्रींवह्निवासिनीनित्यापादुकां 
पूजयामि | १५ ह्रींमहावज्रेश्वरीनित्यापादुकां पूजयामि | १६ 
ह्रींदूतीनित्यापादुकां पूजयामि | १२ ह्रींत्वरिता नित्यापादुकां पूजयामि | १३ 
ह्रींकुलसुन्दरीनित्यापादुकां पूजयामि | १५ ह्रींनित्यानित्यापादुकां पूजयामि | १२ 
ह्रींनीलपताकानित्यापादुकां पूजयामि | १५ ह्रींविनयनित्यापादुकां पूजयामि | 
१३ ह्रींसर्वमङ्गलानित्यापादुकां पूजयामि | १५ ह्रींज्वालामालिनीनित्यापादुकां 
पूजयामि | १५ ह्रींचित्रानित्यापादुकां पूजयामीति | १३ एतासां विद्यानां क्रमेण 
| भूप १६ शक्र १४ विश्वकाः १३ सायकेन्दु १५ नृप | १६ भानु १२ विश्वकाः १३ 
वाणचन्द्र १५ रवि १२ सायकेन्दवो १५

प्. ८६अ)

विश्व १३ वाणविधु १५ सायकेन्दवः १५ विश्वसमितिमितासवर्णावाण 
१२५मिर्त्तिकारकमिलित्वे वर्णसंग्रहः इत्यं संपादितं वज्रयन्त्रं शिलायां 
ताम्रपटेरूप्यपटे सुवर्णपट्टेवोत्तरोत्तरं मुख्यभूते ऊर्द्ध्वरेखं 
यथास्यातथासमुत्कीर्य प्राणप्रतिष्टापूर्वकं कदाचिदेकान्तस्थाने स्थापयित्वा 
श्रीललितां पञ्चदशाअनित्यासहितामेतद्यन्त्र एव लिखितमन्त्रैस्तत्रत्स्थानेषु 
पूजयतः सर्वाभीष्टसिद्धिर्भवति | परंतुयमीष्टं यदोद्देश्यं तदा 
तदेवाभीष्टमन्त्रयन्त्रोविंशतिवारं प्रोक्तदिशालेख्यम् | यत्रेदं यन्त्रं 
स्थाप्यते तद्देशे योजनावधि अमङ्गलं न स्यात् | इति वज्रयन्त्रप्रयोगः || 
समायाभूमौविशालस्वेप्सितवक्ष्यमाणवर्णादिलिखनयोग्यान्तरालकं वृत्तं 
विधाय | तद्वृत्त विस्तारः | अथवा सर्वेष्वपि द्वादशारचक्रस्य कोणेषु 
साधकादिनामगर्भितं प्रस्तुतविद्यामास्तिख्यसाधितयन्त्रस्थापनास्तु फलं 
भवति | पूर्वोक्त वज्रयन्त्रेद्वादशारयन्त्रे वा कलशं संस्थाप्य 
प्रस्तुतविद्यावर्णौषधैः पूरयित्वा | तत्र सावरणपर्वमङ्गगलामभ्य **(?) 
प्रस्तुतविद्ययैवसहस्रादिसंख्ययाभिमन्त्र्य 
तज्जलाभिषेकाज्जन्मतराधिकरणकात्सर्वापद्दुपशमः पूर्वसंपद्दिवृद्धिः | 
ग्रहपीडोपशमोरोगादिशान्तिश्च भवति १० मानं चतुर्विंशतिधा 
विभज्यवृत्तपश्चिमभागार्द्धमानतः 
सप्तममागान्तदेशेककोटकमारोप्यपरितोद्वितीयवृत्तं निर्माय तत 
एवगणनयाषष्ठभागे पश्चिमवृत्तरेखातस्त्रयोदशतमेभागे 
कर्काटकमुखमारोग्य परितस्तृतीयं वृत्तं निष्पाद्य | सर्ववाह्यवृत्तस्य 
पूर्वादिसमाङ्कतरालकमंश 

प्. ८६ब्)

चतुष्कं निहितचिह्नकं कृत्वा 
तच्चिह्नानामन्तश्चिह्नद्वयमित्यष्टचिह्नानिदिकचिह्नैश्चतुर्भिः सहमिलित्वा चिह्नानि 
कृत्वा | स्वतःस्वतश्चिह्नात्पञ्चमपञ्चमचिह्नावधिसूत्रमेकैकं पातयेदिति 
द्वादशसूत्राणि निपात्य द्वादशमर्ममध्यपातितृतीयवृत्तरेखं 
वहिर्वृत्तंमूलग्नाग्रभागकद्वादशत्रिकोणकं द्वादशारचक्रं सिद्धं 
भवति | तदन्तर्गतं वृत्तकर्णिकायां चक्रमुद्वर्त्तव्यम् | तदन्तर्विद्रुरिति 
सिद्धरेखामययन्त्रेवर्णान्नभिलिकेत् | तत्प्रकारो यथा विन्दुमध्ये ललिताविद्यां 
पूर्वोक्त षोडशाक्षरीरूपमालिख्य | 
तत्पूर्वभागगतमायवीजसंबन्दिचतुर्थस्वरोदोपङ्क्तित्रयं कृत्वाद्य पङ्क्तौ 
साधकं तृतीयपङ्क्तौ साध्यं प्रथमपङ्क्तौ कर्मपदक्रियापदेलिखित्वा | 
अग्रेशानाग्नेयकोणेषु कामेश्वरी भगमालिनी नित्यक्लिन्नानामविद्यालिखित्वा 
अग्रादि प्रादक्षिण्येन 
भेरुण्डाविचित्रान्तद्वादशनित्यानामविद्यावहिर्गतद्वादशकोणेषु लिखित्वा | 
वाह्यवृत्तरेखासंलग्नत्तथामातृकासकलाख्यसिद्धं 
यन्त्रसुवर्णरजतताम्रशिलान्यतमस्थाने विलिख्य प्राणप्रतिष्टापूर्वकं गृहादौ 
क्वचिदेकान्तदेशेस्थापयित्वा पूजयतः सर्वमभीष्टं भवति 
योजनपर्यन्तममाङ्गल्पंकदापि न स्यात् | इति द्वादशारचक्रप्रयोगाः || प्रोक्त 
रसचन्द्रभुजाङ्क ९२१६मितिकविद्याः प्रतिदिनं जपतो दारिद्र्यछेदः पापनाशः 
अनादिपरंपरायास्वद्दुर्वासनायादुःखस्यचध्वंसः सन्तोषश्च भवति | 
नित्यमेतावद्विद्याजपासंभवे 
पञ्चशताधिकषट्सप्ततिसंख्यपूर्णमण्डलवर्णानामेकशः स्वोपायाः 

प्. ८७अ)

त्रिपुरसुन्द्र्याः प्रथमकूटस्यादिभागेदानेन तावत् संख्यत्वभागताया 
आन्रयभागे 
एकशस्तुरीयस्वारस्थानेषोडशस्वरान्दत्वासंपन्नासुषोडशाधिकैकशतोत्तर-
नवसहस्रसंख्याकासुविद्यासुत्र्यक्षरासु त्र्यक्षरासु एकैकस्वरयोगेन 
पञ्चशताधिक षट्सप्ततिसंख्याविद्या एकैकदिने जपेदिति षोडशभिर्दिनैः | 
सकलविद्याजयः पूर्त्तिःकरणीयाः प्रथममेकैकः पूर्णमण्डलवर्णः प्रथम 
एव विद्या अञ्जनसमुदायो द्वितीयो वर्णः तत्रान्तर्भागसंयोजित स्वरस्तृतीयोवर्ण 
इतिरीत्या विद्यैषज्यक्षरी | एतद्वर्णसमुदायस्यैकवर्णान्येन 
गणनात्त्रिपुरसुन्दरीविद्यायास्त्र्यक्षरीत्वम् | एवं 
सुरभिपुष्पैस्तद्विद्याभिःपूजनमपिदारिद्र्यादिनाशकम् 
गङ्गायमुनादिनदीनांजलैः कर्पूरादि 
सुगन्धिद्रव्यसंयुक्तैरुक्तविद्याभिस्तर्पणादपिदारिद्र्यादिध्वंसः 
सुरभिगन्धविद्दिष्टैस्तिलैः शुक्लतण्डुलैवाताभिर्विद्याभिर्होमाद्दारिद्र्यादिनाशः 
उक्तविद्याघटितप्रोक्तयन्त्रेषु कुम्भं कल्पयित्वा | 
तत्तद्विद्यावर्णौषधिक्काथजलैः 
संपूर्यतावद्विद्याभिस्तत्कुम्भजलैमभिमन्त्र्य | 
तदभिषेकतोभिचारकृत्याभूतप्रेतपिशाचापस्मारराक्षसयाक्षकगुह्यकडाकिन्य
अदिदुःखेभ्योमुक्तिः स्यात् गङ्गादिसमुद्रगानदीजलेकण्ठमात्रेस्थित्वा प्रोक्त 
विद्याजपात् पूर्वजन्मार्जितसकलपापक्षयो भवति | 
एतद्विद्याभिर्घृतहोमात्समुद्रगानदीजलेनतद्विद्याभिस्तर्पणतञ्च 
पूर्वजन्मार्जितसर्वपापक्षयः स्यात् | इति विकृतविद्याप्रयोगः || अथ 
श्रीचक्रान्तर्गतचक्रनवकगतशक्तीनां श्रीललितास्वरूपत्वेनतासां सर्वासां 
विद्यानां प्रयोगा अभिधीयन्ते |

प्. ८७ब्)

तत्रादावुष्प्रस्यद्विद्या यथा आदौ पूर्णमण्डलवर्णाः 
षट्सप्तत्युत्तरपञ्चशत५७६संख्या एकशः द्वितीयवर्णा अपि 
चैकशभूषट्त्रिंशत्तत्ववर्णैरादिभागेन तु संधिं कृत्वा संगताः 
पूर्णमण्डलवर्णा एव तृतीयवर्णा अपि एकशः 
प्रथमद्वितीयवर्णयोरुक्तस्वरूपयोश्चरमभागे सविसर्गाः पूर्णमण्डलवर्णा 
एव अत्र मध्यमवर्णस्य 
एकशोत्रविद्याद्यकस्यपूर्णमण्डलवर्णतयांरसगिरिशरसंख्यातामापन्नकस्य
आकारादि षट्त्रिंशत्तत्वानामेकशोयोगेरसरामनगव्योमभुज २०७३६ संख्या 
पर्यवसितामध्यमवर्णाः तेषामेकशीन्ते 
विसर्गसहितपूर्णमण्डलवर्णरुसतृतीयवर्णयोगेषट्त्रिनन्दाग्निवेदाङ्कभूमिभु
उ ११९४३९३६ मितास्ते पर्यवस्यन्ति तेषाममिप्रत्येकंमादिभागे एकशः 
पूर्णमण्डलवर्णयोगेषडग्निभूपर्वतशून्यशैलनवाद्रिनागर्तु ६८७९७०७१३६ 
मितास्तास्त्रित्र्यक्षराविद्याः पर्यवसिताः त्र्यक्षरत्वं च 
तत्वाक्षरपूर्णमण्डलवर्णयोर्द्वयोरपि मध्यमयोरैक्यमनिप्रेत्योक्तं 
वस्तुतश्च्दतुरक्षरत्वमेव 
तत्रचैकानुपूर्वाकनानाविद्यानामैक्यमेवाभ्युपेयमिति षट्सप्तत्यदिकं 
पञ्चशतसंख्याभेदा अकाररूपतत्वाक्षरयोगनिष्पन्नश्चवहिर्निष्काश्याः 
एवं ऋ ॠ ऌ ॡ रूपषडाक्षराणां तृतीयचतुर्थस्वरसंबद्धाभ्यां हकार 
लकाराभ्यां | चरितार्धतया षडाक्षराणां प्रत्येकं 
षट्त्रिंशद्रूपाण्यपिमौनरुक्त्याज्यानीति संभूय च मध्यमवर्णानां 

प्. ८८अ)

स प्रोक्त संख्यातोश्चत्वारिंशदुत्तरैकशतं भेदानिष्काश्याः क्षकारस्यापि 
संयुक्ता क्षरतया चक्रादिवन्नात्तषोडशभेदास्तदीया अन्तः प्रवेशनीया इति 
संभूय 
षट्त्रिंशदुत्तरसप्तशतसंख्याभेदामध्यमवर्णसंबन्धिनोनिर्याता | इति 
विंशति सहस्रसंख्या २००००२०००० भेदास्तस्यावशिष्टाः 
सविसर्गपूर्णमण्डलवर्णरूपेषु तृतीयाक्षरेष्वपि | अं कं खं गमित्यादिक 
सविन्दुषट्त्रिंशद्वर्णानां विसर्गयोगासंभवेन षट्त्रिंशद्भेदानिर्याताः | 
विसर्गयोगस्य विसर्गयुक्तवर्ण्सेषु अः कः ख. इत्यादि 
षट्त्रिंशद्वर्णेष्वसंभवात् षट्त्रिंशद्भेदा एते निर्याताः षडक्षराणामपि 
चतुर्णं तृतीयचतुर्थं स्वरयुक्तरलयोर्विसर्गयोजनेन पुनरुक्ततया तानि 
चत्वार्यक्षराणि निष्काश्यानीति संभूय षट्सप्ततिवादानिष्काशिताः इति 
पञ्चशतमेव तृतीयवर्णाः पर्यवसिताः इत्थं च 
पञ्चशतसंख्यतृतीयाक्षराणां विंशति सहस्रमध्यमाक्षरैः सहप्रत्येकं 
योजने एककोटि १००००००० संख्याभेदाजाताः तेषामपि चैकशः पूर्वभागे 
पूर्णमण्डलवर्णानां योगेन षट्सप्तत्युत्तरपञ्चशतकोटिमिताः 
खखखखखखशून्याङ्गाद्रिवाणाङ्कलेखप्रथिततनुजु*(?) ५७६००००००० स्युः 
काश्चनापूर्वविद्यास्तत्स्वरूपं किञ्चिदुदाहरामः अ क अ अः अ ख अ ***(?) अ अः अ 
घ अ अः अ ङ अ अः अ च अ अः इत्यादि अ ह अ अः अ ल अ अः अ क्ष अ अः इत्यन्ताः पञ्चत्रिंशत् 
३५ आ अः अ ख आ अः अ ग आ अ अ घ आ अः इत्यादिकाः 

प्. ८८ब्)

अ ह आ आः अ अः अ क्ष आ अः इत्यन्ताः षट्त्रिंशत् ३५ अ क इ अः अ ख् इ अः अ ग इ अः अ घ इ अः 
अ ङ इ अः इत्यादिकाः अ ह इ अः अ ल इ अः अ क्ष इ अः इत्यन्ताः पञ्चत्रिंशत् ३५ अ क इ अः अ 
ख इ अ इत्यादि अक्ष इ अ इत्यन्ताः पञ्चत्रिंशत् ३५ अ क उ अः अ ख् उ अः इत्यादि ३५ अ क ऊ अ. अ 
ख ऊ अः इत्यादि ३५ अ क ए अः अ ख ए अः इत्यादि ३५ अ क ऐ अः अ ख ऐ अः इत्यादि ३५ अ क ओ अः 
अ ख ओ अः इत्यादि ३५ अ क औ अः अ ख औ अः इत्यादि ३५ अ क अं अः अ ख अं अः इत्यादि ३५ अ 
क अः अः अ ख अः अः अ ग अः अः इति पञ्चत्रिंशकम् || अ क क अः अ ख क अः अ ग क अः अ 
घ क अः इति अ ह क अः अलक अः अक्षक अः इत्यादि ३५ अकका अः अखकाः अः अगका अः 
इत्यादि ३५ अककि अः अखकि अः अगकि अः इत्यादि ३५ अककी अः अखकी अः अगकी अः अघकी अः इति 
३५ अककु अः अखकु अः अगकु अः इति ३५ अककू अः अखकू अः अगकू अः अघकू अः इत्यादि 
३५ अककृ अः अगकृ अः इत्यादि ३५ अककॄ अः अखकॄ अः अगकृ अः इत्यादि ३५ अककॢ अः 
अखकॣ अः अगकॢ अः अघकॣ अः इत्यादि ३५ अककॣ अः अखकॣ अः अगकॣ अः इत्यादि ३५ 
अकके अः अखके अः अगके अः इत्यादि ३५ अककै अः अखकै अः अगकै अः इत्यादि ३५ अकको अः 
अखको अः अगको अः इत्यादि ३५ अककौ अः अखकौ अः अगकौ अः इत्यादि ३५ अककं अः 
अखकं अः अगकं अः 

प्. ८९अ)

अघकं अः इत्यादि ३५ अककः अः अखकः अः अगकः अः अघकः अः इत्यादि इति 
कवर्गस्य षोडशपञ्चत्रिंशत्कम् अकख अः अखख अः अगख अः अघख अः इत्यादि 
अलख अः अक्षख अः इत्यन्ताः पञ्चत्रिंशत् अकखा अः अखखा अः अगखा अः इत्यादि 
३५ अककि अः अखखि अः अगखि अः अघखि अः इत्यादि ३५ अकखी अः अखखी अ. अगखी अः 
इत्यादि ३५ अकखु अः अखखु अः अगखु अः इत्यादि ३५ अकखू अः अखखू अः अगखू अः 
इत्यादि ३५ अकखृ अः अखखृ अः अगखृ अः इत्यादि ३५ अकखृ अः अकखॄ अः अगखॄ अः 
इत्यादि ३५ अकखॢ अः अखखॣ अः अखखॢ अः इत्यादि ३५ अकखॣ अः अखखॣ अः अगखॢ 
अः इत्यादि ३५ अकखे अः अकखे अः अगखे अः इत्यादि ३५ अकखै अः अखखै अः अगखै अः 
इत्यादि ३५ अकको अः अखखो अः अगखो अः इत्यादि ३५ अकखौ अः अखखौ अः अगखौ अः 
इत्यादि ३५ अकखं अः अकखं अः अगखं अः इत्यादि ३५ अकखः अः अखखः अः 
अगखः अः इत्यादि ३५ इति ****(?)षोडशपञ्चत्रिंशत्कम् | अकग अः अखग अः अगग अः 
अघग अः इत्यादि ३५ अकगा अः अखगा अः अगगा अः इत्यादि ३५ अकगि अः अखगि अः अगगि अः 
इत्यादि ३५ अकगी अः अकगी अः अगगी अः इत्यादि ३५ अकगु अः अखगु अः अगगु अः इत्यादि ३५ 
अकगू अः अखगू अः अगगू अः 

प्. ८९ब्)

इत्यादि ३५ अकगेंऋ अः अखगेंऋ अः अगगेंऋअः इत्यादि ३५ अकगॄअः अखगॄअः अगगृअः 
इत्यादि ३५ अकगॢअः अःअखगॢअः अगगॢअः अकगॣअः अखगॣअः इत्यादि ३५ अकगेअः 
अखगेअः अगगेअः इत्यादि ३५ अकगैअः अखगैअः अगगैअः इत्यादि ३५ अकगोअः अखगोअः 
अगगोअः इति ३५ अकगौअः अखगौअः अगगौअः इत्यादि ३५ अकगंअः अखगंअः अगगंअः 
इत्यादि ३५ अकगाः अखगःअः अगगःअः इत्यादि ३५ इति गवर्गस्य 
षोडशपञ्चत्रिंशत्कम् | अकघ अः अखघ अः अगघ अः अघघ अः इत्यादि ३५ अकघा 
अः अखघा अः अगघा अः इत्यादि ३५ अकघिअः अखघिअः अगघिअः इत्यादि ३५ अकघीअः 
अखघीः अगघीअः इत्यादि ३५ अकघुअः अखघुअः अगघुअः अकघूअः अखघूअः 
अगघूअः इत्यादि ३५ अकघृअः अखघृअः अगघृअः इत्यादि ३५ अकघृअः अखघॄअः 
अगघॄअः इत्यादि ३५ अकघॢअः अखघॢअः अगघॢअः इत्यादि ३५ अकघॢअः अखघॢअः 
अगघॢअः इत्यादि ३५ अकघेअः अखघेअः अगघेअः इत्यादि ३५ अकघैअः अखघैअः 
अगघैअः इत्यादि ३५ अकघोअः अखघोअः अगघोअः इत्यादि ३५ अकघौअः अखघौअः 
अगघौअः इत्यादि ३५ अकघंअः अखगंअः अगघंअः इत्यादि ३५ अकघ-अः 
अखघःअः अगघःअः इति 

प्. ९०अ)

पञ्चत्रिंशत् ३५ इति घवर्गस्य षोडशपञ्चत्रिंशत्कम् || अकङः अखङः अगङाः 
इत्यादि ३५ अकङाअः अखङाअः अगङाअः इत्यादि ३५ अकङिअः अखङिअः अगङिअः इत्यादि 
३५ अकङीअः अखङीअः अगङीअः इत्यादि ३५ अकङुअः अखङुअः अगङुअः इत्यादि ३५ 
अकङूअः अखङूअः अगङूअः इत्यादि ३५ अकङृअः अखङृअः अगङृअः इत्यादि ३५ 
अकङृअः अखङॄअः अगङॄः इत्यादि ३५ अकङॢअः अकङॢअः अगङॢअः इत्यादि ३५ 
अकङॢअः अखङॢअः अगङॢअः इत्यादि ३५ अकङेअः अखङेअः अगङेअः इत्यादि ३५ 
अकङैअः अखङैअः अगङैअः अकङोअः अखङोअः अगङोअः इत्यादि ३५ अकङौअः 
अखङौअः अगङौअः इत्यादि ३५ अकङंअः अखङंअः अगङंअः इत्यादि ३५ 
अकङःअः अखङःअः अगङः इत्यादि ३५ इति ङवर्गषोडशपञ्चत्रिंशत्कम् || अकच-
अः अखच-अः अगच-अः इत्यादि ३५ अकचा-अः अखचा-अः अगचा-अः इत्यादि ३५ अकचिअः 
अखचिअः अगचिअः इत्यादि ३५ अकचीअः अखचीअ. अगचीअः ३५ अकचुअः अखचुअः अगचुअः 
इत्यादि ३५ अकचूअः अखचूअः अगचूअः इत्यादि ३५ अकचृअः अखचृअः अगचृअः इत्यादि ३५ 
अकचॄअ. अखचॄअः अगचॄअः इत्यादि ३५ अकचॢअः अखचॢअः अगचॢअः अकचॢअः अखचॢअः 
इत्यादि ३५ अकचेअः अखचेअः 

प्. ९०ब्)

अगधेअः इत्यादि ३५ अकचैअः अखचैअः अगचैअः इत्यादि ३५ अकचोअः अखचोअः अगचोअः 
इत्यादि ३५ अकचौअः अखचौअः अगचौअः इत्यादि ३५ अकचंअःअः अखचंअः अगचंअः 
इत्यादि ३५ अकचःअः अखचःअः अगचःअः इति ३५ इति च वर्गषोडशपञ्चत्रिंशत्कम् || 
अकछ-अः अखछ-अः अगछ-अः इत्यादि ३५ अकछा-अः अखछा-अः अगछा-अः इत्यादि ३५ 
अकछिअः अखछिअः अगछिअः इत्यादि ३५ अकछीअः अखछीअः अगछीअः इत्यादि ३५ अकछुअः 
अखछुअः अखछुअः अगछुअः इत्यादि ३५ अकछूअः अखछूअः अगछूअः इत्यादि ३५ 
अकछृअः अखछृअः अगछृअः अकछॄअः अखछॄअः अगछृअः अकछॢअः अखछॢअः 
अगछॢअः इत्यादि ३५ अकछॣअः अखछॣअः अगछॣअः इत्यादि ३५ अकछेअः अखछेअः 
अगछेअ. इत्यादि ३५ अकछैअः अखछैअः अगछैअः इत्यादि ३५ अकछोअः अखछोअः 
अगछोअः इत्यादि ३५ अकछौअः अखछौअः अगछौअः इत्यादि ३५ अकछंअः अखछंअः 
अगछंअः इत्यादि ३५ अकछःअः अखछःअः अगछःअः इत्यादि ३५ इति 
छवर्गषोडशपञ्चत्रिंशत्कम् || अकज-अः अखज-अः अगज-अः इत्यादि ३५ अकजा-अः 
अखजा-अः अगजा-अः इत्यादि ३५ अकजिअः अखजिअः अगजिअः इत्यादि ३५ अकजीअः अखजीअः 
अगजीअः इत्यादि ३५

प्. ९१अ)

अकजुअः अखजुअः अगजुअः इत्यादि ३५ अकजूअः अखजूअः अगजूअः इत्यादि ३५ अकजृअः 
अखजृअः इत्यादि ३५ अकजॄअः अखजॄअः इत्यादि ३५ अकजॢअः अखजॢअः इत्यादि ३५ अकजॢअः 
अखजॢअः इत्यादि ३५ अकजेअः अखजेअः अगजेअः इत्यादि ३५ अकजैअः अखजैअः इत्यादि ३५ 
अकजोअः खजोअः इत्यादि ३५ अकजौअः अखजौअः इत्यादि ३५ अकजंअः अखजंअः इत्यादि ३५ 
अकजःअः अखजःअः इत्यादि ३५ इति जवर्गषोडशपञ्चत्रिंशत्कम् || अकझ-अः अखज-अः 
अगज-अः इत्यादि ३५ अकझिअः अखझिअः अगझा-अः इत्यादि ३५ अकझिअः अखझिअः इत्यादि ३५ 
अकझीअः अखझीअः अगझीअः इत्यादि ३५ अकझुअः अखझुअः अगझुअः इत्यादि ३५ अकझूअः 
अखझूअः अगझूअः इत्यादि ३५ अकझृअः अखझृअः अगझृअः इत्यादि ३५ अकझॄअः 
अकझॄअः इत्यादि ३५ अकझॢअः अखझॢअः इत्यादि ३५ अकझॢअः अखझॢअः अगझॢअः 
इत्यादि ३५ अकझेअः अखझेअः अगझेअः इत्यादि ३५ अकझैअः अखझैअः अगझैअः इत्यादि ३५ 
अकझोअः अखझोअः अगझोअः इत्यादि ३५ अकझौअः अखझौअः इत्यादि ३५ अकझंअः 
अखझंअः इत्यादि ३५ अकझःअः अखझःअः इत्यादि ३५ इति 
झवर्गषोडशपञ्चत्रिंशत्कम् ||

प्. ९१ब्)

अकञ-अः अखञ-अः अगञ-अः इत्यादि ३५ अकञा-अः अखञा-अः अगञा-अः इत्यादि ३५ 
अकञिअः अखञिअः इत्यादि ३५ अकञीअः अखञीअः इत्यादि ३५ अकञुअः अखञुअः इत्यादि 
३५ अकञूअः अखञूअः इत्यादि ३५ अकञृअः अखञृअः इत्यादि ३५ अकञॄअः अखञॄः 
इत्यादि ३५ अकञॢअः अखञॢअः इत्यादि ३५ अकञॢअः अखञॢअः इत्यादि ३५ अकञेअः 
अखञेअः इत्यादि ३५ अकञैअः अखञैअः इत्यादि ३५ अकञोअः अखञोअः इत्यादि ३५ 
अकञौअः अखञौअः इत्यादि अकञंअः अखञंअः इत्यादि ३५ अकञःअः अखञःअः 
इत्यादि ३५ इति ञवर्गषोडशपञ्चत्रिंशत्कम् || अकट-अः अखट-अः अगट-अः इत्यादि ३५ 
अकटा-अः अखटा-अः अगटा-अः इत्यादि ३५ अकटिअ. अखटिअः अगटिअः इत्यादि ३५ अकटीअः 
अखटीअः इत्यादि ३५ अकटुअः अखटुअः इत्यादि ३५ अकटूअः अखटूअः इत्यादि ३५ अकटृअः 
अखटृअः अकटॄअः अखटॄअः इत्यादि ३५ अकटॢअः अखटॢअः इत्यादि ३५ अकटॢअः 
अखटॢअः इत्यादि ३५ अकटेअः अखटेअः इत्यादि ३५ अकटैअः अखटैअः इत्यादि ३५ अकटोअः 
अखटोअः इत्यादि ३५ अकटौअः अखटौअः इत्यादि ३५ अकटंअः अखटंअः इत्यादि ३५ 
अकटःअः अखटःअः इत्यादि ३५ इति टवर्गषोडशपञ्चत्रिंशत्कम् || अकठ-अः अखठ-
अः इत्यादि ३५ 

प्. ९२अ) 

अकठा-अः अखठा-अः इत्यादि ३५ अकठिअः अखठिअः इत्यादि ३५ अकठीअः अखठीअः 
इत्यादि ३५ अकठुअः अखठुअः इत्यादि ३५ अकठूअः अखठूअः इत्यादि ३५ अकठृअः 
अखठृअः इत्यादि ३५ अकठॄअः अखठॄअः इत्यादि ३५ अकठॢअः अखठॢअः इत्यादि ३५ 
अकठॢअः अखठॢअः इत्यादि ३५ अकठेअः अखठेअः इत्यादि ३५ अकठैअः अखठैअः 
इत्यादि ३५ अकठोअः अखठोअः इत्यादि ३५ अकठौअः अखठौअः इत्यादि ३५ अकठंअः 
अखठंअः इत्यादि ३५ अकठःअः अखठःअः इत्यादि ३५ इति ठ वर्गषोडशत्रिंशत्कम् 
|| अकड-अः अखड-अः इत्यादि ३५ अकडा-अः अखडा-अः इत्यादि ३५ अकडि-अः अखडि-अः 
इत्यादि ३५ अकडीअः अखडीअः इत्यादि ३५ अकडुअः अखडुअः अकडूअः अखडूअः इत्यादि 
३५ अकडृअः अखडृअः इत्यादि ३५ अकडृअः अखडृअः इत्यादि ३५ अकडॢअः अखडॢअः 
अकडॢअ. अखडॢअः इत्यादि ३५ अकडेअः अखडेअः इत्यादि ३५ अकडैअः अखडैअः इत्यादि ३५ 
अकडोअः अखडोअः इत्यादि ३५ अकडौअः अखडौअः इत्यादि ३५ अकडंअः अखडंअः 
इत्यादि ३५ अकडःअः अखडःअः इत्यादि ३५ इति डवर्गषोडशत्रिंशत्कम् || अकढ-अः 
अखढ-अः इत्यादि अकढा-अः अखढा-अः इत्यादि ३५ अकढिअः अखढिअः इत्यादि ३५ 
अकढीअः अखढीअः इत्यादि ३५ अकढुअः अखढुअः इत्यादि ३५

प्. ९२ब्)

अकढूअः अखढूअः इत्यादि ३५ अकढृअः अखढृअः इत्यादि ३५ अकढॄअः अखढॄअ. 
इत्यादि ३५ अकढॢअः अखढॢअः इत्यादि ३५ अकढॣअः अखढॣअः इत्यादि ३५ अकढेअः 
अखढेअः इत्यादि ३५ अकढैअः अखढैअः अखढैअः इत्यादि ३५ अकढोअः अखढोअः 
इत्यादि ३५ अकढौअः अखढौअः इत्यादि ३५ अकढंअः अखढंअः इत्यादि ३५ 
अकढःअः अखढःअः इत्यादि ३५ इति ढवर्गषोडशपञ्चत्रिंशत्कम् || अकण-अः 
अखण-अः इति ३५ अकणा-अः अखणा-अः इत्यादि ३५ अकणिअः अखणीअः इत्यादि ३५ अकणीअः 
अखणीअः इत्यादि ३५ अकणुअः अखणुअः इत्यादि ३५ अकणूअः अखणूअः इत्यादि ३५ 
अकणृअः अखणृअः इत्यादि ३५ अकणॄअः अखणॄअः इत्यादि ३५ अकणॢअः अखणॢअः इत्यादि 
३५ अकणॢअः अखणॣअः इत्यादि ३५ अकणेअः अखणेअः इत्यादि ३५ अकणैअः अखणैअः 
इत्यादि ३५ अकणोअः अखणोअः इत्यादि ३५ अकणैअः अखणैअः इत्यादि ३५ अकणंअः 
अखणंअः इत्यादि ३५ अकणःअः अखणःअः इत्यादि ३५ इति 
णवर्गषोडशपञ्चत्रिंशत्कम् || अकत-अः अखत-अः इत्यादि ३५ अकता-अः अखता-अः 
इत्यादि ३५ अकतिअः अखतिअः इत्यादि ३५ अकतीअः अखतीअः इति ३५ अकतुअः अखतुअः इत्यादि ३५ 
अकतूअः 

प्. ९३अ)

अखतूअः इत्यादि ३५ अकतृअः अखतृअः इत्यादि ३५ अकतॄअः अखतॄअः इत्यादि ३५ अकतॢअः 
अखतॢअः इत्यादि ३५ अकतॢअः अखतॢअः इत्यादि ३५ अकतेअः अखतेअः इत्यादि ३५ अकतैअः 
अखतैअः इत्यादि ३५ अकतोअः अखतोअः इति ३५ अकतौअः अखतौअः इत्यादि ३५ अकतौअः 
अखतौअः इत्यादि ३५ अकतंअः अखतंअः इत्यादि ३५ अकतःअः अखतःअः इत्यादि ३५ इति 
तवर्गषोडशपञ्चत्रिंशत्कम् | अकथ-अः अखथ-अः इत्यादि ३५ अकथा-अः अखथा-अः 
इत्यादि ३५ अकथिअः अखथिअः इत्यादि ३५ अकथीअः अखथीअः इत्यादि ३५ अकथुअः अखथुअः 
इत्यादि ३५ अकथूअः अखथूअः इत्यादि ३५ अकथृअः अखथॄअः इत्यादि ३५ अकथृअः 
अखथॄअः इत्यादि ३५ अकथॢअः अखथॢअः इत्यादि ३५ अकथॣअः अखथॣअः इत्यादि ३५ 
अकथेअः अखथेअः इत्यादि ३५ अकथैअः अखथैअः इत्यादि ३५ अकथोअः अखथोअः इत्यादि ३५ 
अकथौअः अखथौअः इत्यादि ३५ अकथंअः अखथंअः इत्यादि ३५ अकथःअः अखथःअः 
इत्यादि ३५ इति थ वर्गषोडशपञ्चत्रिंशत्कम् || अकद-अः अखद-अः इत्यादि ३५ अकदा-अः 
अखदा-अः इत्यादि ३५ अकदिअः अखदिअः इत्यादि ३५ अकदीअः अखदीअः इत्यादि ३५ अकदुअः 
अखदुअः इत्यादि ३५ अकदूअः अखदूअः इत्यादि ३५ अकदृअः अखदृअः इत्यादि ३५

प्. ९३ब्)

अकदॄअः अखदॄअ. इत्यादि ३५ अकदॢअः अखदॢअः इत्यादि ३५ अकदॢअ. अखदॢअः इत्यादि ३५ 
अकदेअः अखदेअः इत्यादि ३५ अकदैअः अखदैअः इत्यादि ३५ अकदोअः अखदोअः इत्यादि ३५ 
अकदौअः अखदौअः इत्यादि ३५ अकदंअः अखदंअः इत्यादि अकदःअः अखदःअः इत्यादि 
३५ इति वर्गषोडशपञ्चत्रिंशत्कम् || अकध-अः अखध-अः इत्यादि ३५ अकधा-अः 
अखधा-अः इत्यादि ३५ अकधिअः अखधिअः इत्यादि ३५ अकधीअः अखधीअः इत्यादि ३५ 
अकधुअः अखधुअः इत्यादि ३५ अकधूअः अखधूअः इत्यादि ३५ अकधृअः अखधृअः 
अकधॄअः अखधॄअः इत्यादि ३५ अकधॢअः अखधॢअः इत्यादि ३५ अकधॢअः अखधॢअः 
इत्यादि ३५ अकधेअः अखधेअः इत्यादि ३५ अकधैअः अखधैअः इत्यादि ३५ अकधोअः 
अखधोअः अकधोअः अखधोअः इत्यादि ३५ अकधंअः अखधंअः इत्यादि ३५ अकधःअः 
अखधःअः इत्यादि ३५ इति धवर्गषोडशपञ्चत्रिंशकम् || अकन-अः अखन-अः इत्यादि 
३५ अकना-अः अखना-अः इत्यादि ३५ अकनिअः अखनिअः इत्यादि ३५ अकनीअः अखनीअः इत्यादि 
३५ अकनुअः अखनुअः इत्यादि ३५ अकनूअः अखनूअः इत्यादि ३५ इत्यादि ३५ अकनृअः अखनृअ. 
इत्यादि ३५ अकनॄअः अखनॄअः इत्यादि ३५ अकनॢअः अखनॢअः इत्यादि अकनॣअः अखनॣअः 
इत्यादि ३५ अकनेअः अखनेअ. इत्यादि ३५

प्. ९४अ)

अकनैअः अखनैअः इत्यादि ३५ अकनोअः अखनोअः इत्यादि ३५ अकनौअः अखनौअः इत्यादि ३५ 
अकनंअः अखनंअः इत्यादि ३५ अकनःअः अखनःअः इत्यादि ३५ इति 
नवर्गषोडशपञ्चत्रिंशत्कम् || अकप-अः अखप-अः इत्यादि ३५ अकपा-अः अखपा-अः 
इत्यादि ३५ अकपिअः अखपिअः इति ३५ अकपीअः अखपीअः इत्यादि ३५ अकपुअः अखपुअः इत्यादि ३५ 
अकपूअः अखपूअः इत्यादि अकपृअः अखपृअः इत्यादि ३५ अकमॄअः अखपॄअः इत्यादि ३५ 
अकपॢअः अखपॢअः इत्यादि ३५ अकपॢअः अखपॢअः इत्यादि ३५ अकपेअः अखपेअः इत्यादि ३५ 
अकपैअः अखपैअः इत्यादि ३५ अकपोअः अखपोअ. इत्यादि ३५ अकपौअः अखपौअः इत्यादि ३५ 
अकपंअः अखपंअः इत्यादि ३५ अकपःअः अखपःअः इत्यादि ३५ इति पवर्गत्रिंशत्कम् || 
अकफ-अः अखप-अः इत्यादि ३५ अकफा-अः अखफा-अः इति ३५ अकफिअः अखफिअः इत्यादि 
अकफीअः अखफीअः इत्यादि ३५ अकफुअः अखफुअः इत्यादि ३५ अकफूअः अकफूअ. इत्यादि 
३५ अकफृअः अखफृअः अकफॄअः अखफॄअः इत्यादि ३५ अकफॢअः अखफॢअः इत्यादि ३५ 
अकफॣअः अखफॣअः इत्यादि ३५ अकफेअः अखफेअः इत्यादि ३५ अकफैअः इत्यादि ३५ 
अकफोअः अखफः अकफौअः अखफौअः अकफंअः अखफंअः इत्यादि ३५

प्. ९४ब्)

अकफःअः अखफःअः इत्यादि ३५ इति फवर्गषोडशपत्रत्रिंशत्कम् || अकव-अः अखव-
अः इत्यादि ३५ अकवा-अः अखवा-अः इत्यादि ३५ अकविअः अखविअः इत्यादि ३५ अकवीअः 
अखवीअः इत्यादि ३५ अकवुअः अखवुअः इत्यादि ३५ अकवूअः अखवूअः इत्यादि ३५ अकवृअः 
अखवृअः इत्यादि ३५ अकवॄअः अखवॄअः अखवॄअः इत्यादि अकवॢअः अखवॢअः इत्यादि 
अकव्ॡअः अखव्ॡअः इत्यादि ३५ अकवेअः अखवेअः इत्यादि ३५ अकवैअः अखवैअः इत्यादि ३५ 
अकवोअः अखवोअः इत्यादि ३५ अकवौअः अखवौअः इत्यादि ३५ अकवंअः अखवंअः इत्यादि 
३५ अकवःअः अखवःअः इत्यादि ३५ इति ववर्गषोडशपञ्चत्रिंशत्कम् || अकभ-अः 
अखभ-अः इत्यादि ३५ अकभा-अः अखभा-अः इत्यादि ३५ अकभिअः अखभिअः इत्यादि ३५ 
अकभीअः अखभीअः इत्यादि ३५ अकभुअः अखभुअः इत्यादि ३५ अकबूअः अखभूअः 
इत्यादि ३५ अकभृअः अखमृअः इत्यादि ३५ अकभॄअः अखभॄअः इत्यादि ३५ अकभॢअः 
अखभॢअः इत्यादि ३५ अकभॢअः अखभॢअः इत्यादि ३५ अकभेअः अखभेअः इत्यादि ३५ 
अकभैअः अखभैअः इत्यादि ३५ अकभोअः अखभोअः इत्यादि ३५ अकभौअः अखभौअः 
इत्यादि ३५ अकभंअः अखभंअः इत्यादि ३५ अकभःअः अखभःअः इत्यादि ३५ इति 
भवर्गषोडशपञ्चत्रिंशत्कम् || 

प्. ९५अ)

अकम-अः अखम-अः इत्यादि ३५ अकमा-अः अखमा-अः इत्यादि ३५ अकमिअः अखमिअः इत्यादि 
३५ अकमीअः अखमीअः इत्यादि ३५ अकमुअः अखमुअः इत्यादि ३५ अकमूअः अखमूअः 
इत्यादि ३५ अकमृअः अखमृअः इत्यादि ३५ अकमॄअः अखमॄअः इत्यादि ३५ अकमॢअः 
अखमॢअः इत्यादि ३५ अकमॣअः अखमॣअः इत्यादि ३५ अकमेअः अखमेअः इत्यादि ३५ 
अकमैअः अखमैअः इत्यादि ३५ अकमोअः अखमोअः इत्यादि ३५ अकमौअः अखमौअः इत्यादि 
३५ अकमंअः अखमंअः इत्यादि ३५ अखमंअः इत्यादि ३५ इति 
मवर्गषोडशपञ्चत्रिंशत्कम् || अकय-अः अखय-अः इत्यादि ३५ अकया-अः अखया-अः 
इत्यादि ३५ अकयिअः अखयिअः इत्यादि ३५ अकयीअः अखयीअः इत्यादि ३५ अकयुअः अखयुअः 
इत्यादि ३५ अकयूअः अखयूअः इत्यादि ३५ अकयृअः अखयृअः इत्यादि ३५ अकयृअः अखयृअः 
इत्यादि ३५ अकयॢअः अखयॢअः इत्यादि ३५ अकयॣअः अखयॣअः इत्यादि ३५ अकयेअः अखयेअः 
इत्यादि ३५ अकयैअः अखयैअः इत्यादि ३५ अकयोअः अखयोअः इत्यादि ३५ अकयौअः अखयौअः 
इत्यादि ३५ अकयंअः अखयंअः इत्यादि ३५ अकयःअः अखयःअः इत्यादि ३५ इति 
यवर्गषोडशपञ्चत्रिंशत्कम् || अकर-अः अखर-अः इत्यादि ३५ अकरा-अः अखरा-अः 
इत्यादि ३५ अकरिअः अखरिअः इत्यादि ३५ अकरीअः 

प्. ९५ब्)

अखरीअः इत्यादि ३५ अकरुअः अखरुअः इत्यादि ३५ अकरूअः अखरूअः इत्यादि ३५ अकऋअः 
अखऋअः इत्यादि ३५ अकॠअः अखॠअः इत्यादि ३५ अकऌअः अखऌअः इत्यादि ३५ अकॡअः 
अखॡअः इत्यादि ३५ अकरेअः अखरेअः इत्यादि ३५ अकरैअः अखरैअः इत्यादि ३५ अकरोअः 
अखरोअः इत्यादि ३५ अकरौअः अखरौअः इत्यादि ३५ अकरंअः अखरंअः इत्यादि ३५ 
अकरःअः अखरःअः इत्यादि ३५ इति रवर्गषोडशपञ्चत्रिंशत्कम् | अकल-अः अखल-अः 
इत्यादि ३५ अकला-अः अखला-अः इत्यादि ३५ अकालिअः अखलिअः अकलीअः अखलीअः इत्यादि ३५ 
अकलुअः अखलुअः इत्यादि ३५ अकलूअः अखलूअः इत्यादि ३५ अकऌअः अखऌअः इत्यादि ३५ 
अकॡअः अखॡअः इत्यादि ३५ अकलेअः अखलेअः इत्यादि ३५ अकलैअः अखलैअः इत्यादि ३५ 
अकलोअः खलोअः इत्यादि ३५ अकलौअः अखलौअः इत्यादि ३५ अकलंअः अखलंअः इत्यादि ३५ 
अकलःअः अखलःअः इत्यादि ३५ इति लवर्गषोडशपञ्चत्रिंशत्कम् || अकव-अः अखव-अः 
इति ३५ अकवा-अः अखवा-अः अकविअः अखविअः इत्यादि ३५ अकवीअः अखवीअः अकवुअः 
अखवुअः इत्यादि ३५ अकवूअः अखवूअः इत्यादि ३५ अकवृअ. अखवृअः इत्यादि ३५ अकवॄअः 
अखवृअः इत्यादि ३५ अकवॢअः अखवॢअः इत्यादि 

प्. ९६अ)

अकवेअः अखवेअः इत्यादि ३५ अकवैअः अखवैअः इत्यादि ३५ अकवोअः अखवोअः इत्यादि ३५ 
अकवौअः अखवौअः इत्यादि ३५ अकवंअः अखवंअः इत्यादि ३५ अकवःअ. अखवःअः 
इत्यादि ३५ इति ववर्गस्य षोडशपञ्चत्रिंशत्कम् || अकश-अः अखश-अः इत्यादि ३५ 
अकशा-अः अखशा-अः इत्यादि ३५ अकशिअः अखशिअः इत्यादि ३५ अकशीअः अखशीअः इत्याति 
३५ अकशुअः अखशुअः इत्यादि ३५ अकशूअः अखशूअः इत्यादि ३५ अकशृअः अखशृअः 
अकशॄअः अखशॄअः इत्यादि ३५ अकशॢअः अखशॢअः इत्यादि ३५ अकश्ॡअः अखश्ॡअः 
इत्यादि ३५ अकशेअः अखशेअः इत्यादि ३५ अकशैअः अखशैअः इत्यादि ३५ अकशोअः 
अखशोअः इत्यादि ३५ अकशौअः अखशौअः इत्यादि ३५ अकशंअः अखशंअः इत्यादि ३५ 
अकशःअः अखशःअः इत्यादि ३५ इति वर्गषोडशपञ्चत्रिंशकम् || अकष-अः अखष-अः 
इत्यादि ३५ अकषा-अः अखषा-ऽह् इत्यादि ३५ अकषिअः अखषिअः इत्यादि ३५ अकषीअः अखषीअः 
इत्यादि ३५ अकषुअः अखषुअः इत्यादि ३५ अकषूअः अखषूअः इत्यादि ३५ अकषृअः अखषृअः 
इत्यादि ३५ अकषॄअः अखषॄअः इत्यादि ३५ अकषॢअः अखषॢअः इत्यादि ३५ अकष्ॡअः 
अखष्ॡअः इत्यादि ३५ अकषेअः अखषेअः इत्यादि ३५ अकषैअः अखषैअः इत्यादि ३५ अकषोअः 
अखषोअः इत्यादि ३५

प्. ९६ब्)

अकषौअः अखषौअः इत्यादि ३५ अकषंअः अखषंअः इत्यादि ३५ अकषःअः अखषंःअः 
इत्यादि ३५ इति षवर्गषोडशपञ्चत्रिंशत्कम् || अकस-अः अखस-अः इत्यादि ३५ अकसा-अ. 
अखसा-अः इत्यादि ३५ अकसिअः अखसिअः इत्यादि ३५ अकसीअः अखसीअः इत्यादि ३५ अकसुअः 
अखसुअः इत्यादि ३५ अकसूअः अखसूअः इत्यादि ३५ अकसृअः अखसृअः अखसॄअः अखसॄअः 
इत्यादि ३५ अकसॢअः अखसॢअः इत्यादि ३५ अकल्ॡअः अखल्ॡअः इत्यादि ३५ अकसेअः अखसेअः 
अकसैअ. अखसैअः इत्यादि ३५ अकसोअः अखसोअः इत्यादि ३५ अकसौअ. अखसौअः इत्यादि ३५ 
अकसंअखसंअः इत्यादि ३५ अकसःअः अखसःअः इत्यादि ३५ इति 
सवर्गषोडशपञ्चत्रिंशत्कम् || अकह-अः अखह-अः इत्यादि ३५ अकहा-अः अखहा-अः 
इत्यादि ३५ अकहिअः अखहिअः इत्यादि ३५ अकहीअः अखहीअः इत्यादि ३५ अकहुअ. अखहुअः 
इत्यादि ३५ अकहूअः अखहूअः इत्यादि ३५ अकहृअः अखहृअः इत्यादि ३५ अकहॄअः अखहॄअः 
इत्यादि ३५ अकहॢअः अखह्ॡअः इत्यादि ३५ अकह्ॡअः अखह्ॡअः इत्यादि ३५ अकहेअः 
अखहेअः इत्यादि ३५ अकहैअः अखहैअः इत्यादि ३५ अकहोअः अखहोअः इत्यादि ३५ अकहौअः 
अखहौअः इत्यादि ३५ अकहंअः 

प्. ९७अ)

अखहंअः इत्यादि ३५ अकहःअः अखहःअः इत्यादि ३५ इति 
हवर्गषोडशपञ्चत्रिंशत्कम् || अकल-अः अखल-अः इत्यादि ३५ अकला-अः अखला-अः 
इत्यादि ३५ अकलिअः अखलिअः इत्यादि ३५ अकलीअः अखलीअः इत्यादि ३५ अकलुअः अखलुअः इत्यादि 
३५ अकलूअः अखलूअः इत्यादि ३५ अकऌअः अखऌअः इत्यादि ३५ अकॡअः अखॡअः इत्यादि ३५ 
अकलॢअः अखलॢअः इत्यादि ३५ अकल्ॡअः अखल्ॡअः इत्यादि ३५ अकलेअः अखलेअः इत्यादि ३५ 
अकलैअः अखलैअः इत्यादि ३५ अकलोअः अखलोअः इत्यादि ३५ अकलौअः अखलौअः इत्यादि ३५ 
अकलंअः अखलंअः इत्यादि ३५ अकलःअः अखलःअः इत्यादि ३५ इति 
लवर्गषोडशपञ्चत्रिंशत्कम् || अकक्ष-अः अखक्ष-अः अगक्षयः इति ३५ अहक्ष-अः 
अलक्ष-अः इत्यन्ताश्चतुस्त्रिंशत् ३४ अकक्षा-अः अखक्षा-अः अगक्षा-अः इत्यादि अहक्षा-
अः अलक्षा-अः इत्यन्ताश्चतुस्त्रिंशत् ३४ अकक्षिअः अखक्षिअः इत्यादि अलक्षिअः इत्यन्ता ३४ 
अकक्षीअः अखक्षीअः इत्यादि अलक्षीअः इत्यन्ताः ३४ अकक्षुअः अखक्षुअः इत्यादि अलक्षुअः 
इत्यन्ताः ३४ अकक्षूअः अखक्षूअः इत्यादि अलक्षूअः इत्यन्ताः ३४ अकक्षृअः इत्यादि 
अलक्षृअः इत्यन्ताः ३४ अकक्षॄअः अखक्षॄअः इत्यादि अलक्ष्कॄअः इत्यादि अलक्षॄअः 
इत्यन्ताः ३४ अकक्षॢअः अखक्षॢअः 

प्. ९७ब्)

इत्यादि अलक्षॢअः इत्यन्ताः ३४ अकक्ष्ॡअः अखक्ष्ॡअः इत्यादि अहक्ष्ॡअः अलक्ष्कॄअः 
इत्यन्ताश्चतुस्त्रिंशत् ३४ अकक्षेअः अखक्षेअः इत्यादि अहक्षेअः अलक्षेअः 
इतन्ताश्चतुस्त्रिंशत् ३४ अकक्षैअः अखक्षैअः इत्यादि अलक्षैअः इत्यन्ताः ३४ अकक्षोअः 
अखक्षोअः इत्यादि अलक्षोअः इत्यन्ताः ३४ अकक्षौअः अखक्षौअः इत्यादि अलक्षौअः 
इत्यनताः ३४ अकक्षंअः अखक्षंअः इत्यादि अहक्षंअः अलक्षंअः इत्यन्ताः ३४ 
अकक्षःअः अखक्षःअः इत्यादि अहक्षःअः अलक्षःअः इत्यन्ता. ३४ इति 
क्षवर्गस्यषोडशचतुस्त्रिंशतकम् || अथ 
तृतीयपूर्णमण्डलवर्णस्प्रथमाकारस्यस्थाने अवरापराणि पञ्चशताक्ष्राणि 
एकशश्चरमभागे यदि योज्यन्ते तदा अकक्ष-अः अक-अ-आः अक-अरः अक-अईः अक-औः 
अक-अऊः अक-अएः अक-आइः अक-अओः अक-आउः १० अक-अकः अक-अकाः अक-अकि. अक-अकीः अक-
अकुः अक-अकूः अक-अकृः अक-अकॄः अक-अकॢः अक-अकॢः अक-अकेः अक-अकैः अक-अकोः 
अक-अकौः **(?)एवंखः खाः इत्यादि 
चतुर्दश१४गादिक्षान्तत्रयस्त्रिंशद्वर्गाणामपि प्रत्येकं चरमभागेयोगेन 
संभूयपञ्चत्रिंशद्वर्गाणामेकशश्चतुर्दशचतुर्दशाक्षरयोगेयर्यवसन्नेन्
अवत्युत्तरचतुःशतसंख्याभेदाजाताः 
तेष्ववर्गीयभेददशकस्यापियोजनेपञ्चशतसंख्या एकैकविद्याजातेतिविंशति 

प्. ९८अ)

सहस्रविद्यानां पञ्चशतगुणितत्वेकोविसंख्याविद्याभेदाः पर्यवसिताः 
१००००००० तेषामपि विद्याभेदानां 
प्रत्येकमादिभागएकैकपूर्णमण्डलवर्णयोगे अक-अ-अः आक-अ-अः इक-अ-अः ईक-अ-अः 
उक-अ-अः ऊक-अ-अः ऋक-अ-अः ॠक-अ-अः ऌक-अ-अः ॡक-अ-अः एक-अ-अः ऐक-अ-अः ओक-अ-अः 
औक-अ-अः अंक-अ-अः अःक-अ-अः कक-अ-अः किक-अ-अः कीक-अ-अः कुक-अ-अः कूक-अ-अः 
कृक-अ-अः कॄक-अ-अः कॢक-अ-अः कॢक-अ-अः केक-अ-अः कैक-अ-अः कोक-अ-अः कौक-अ-अः 
कौक-अ-अः कंक-अ-अः कःक-अ-अः इतिरीत्या षट्सप्तत्युत्तरपञ्चशतकोटिसंख्या 
५७६०००० विद्याः पर्यवस्यन्ति | | अत्र मध्यमाक्षरस्य 
एकक्षरत्वमभ्युपेत्यत्र्यक्षरयाखोपास्येसदन्यतमविद्ययाद्विरावृत्तया 
अहृदयायनमः क अशिरसेस्वाहा अःशिखायैवषट् अकवचायहुम् क-
अनेत्रत्रयायवौषट् अःअस्त्रायफट् इति षडङ्गमन्त्रान्स्वस्याङ्गुष्ठादिषु 
हृदयादिषु च विन्यस्य कालनित्यापूजोक्त एव यन्त्रे 
चतुरस्राष्टदलकमलनवयोन्यात्मके पूर्ववदेवाक्षराणि*(?)न्यस्य 
कालनित्यावदेवध्यानावाहनपूजनबलिदाननित्यहोमादिकमहर्निशमाचरतः 
साधकस्यतद्विद्यास्थाजपहोमतर्पणादिभिः सर्वेपि पुरुषार्थाः सिद्ध्यन्ति || इति 
श्रीचक्रस्थमुतयोगिनीविद्याप्रयोगाः || अथ सूक्ष्महोमप्रयोगः || 
मूलाधारस्यत्रिकोणे 

प्. ९८)

ऊर्द्ध्वप्रसृतकिरणः |पावकोस्ति हृदयस्थककमले ऊर्द्ध्वाधः 
प्रसृतकिरणोरविरस्ति मूर्द्धनि ब्रह्मरन्ध्राधोभागेधः प्रसृतकिरणश्चन्द्रोस्ति | 
त्रयाणांतेजसामेनेषुमैक्यंविभाव्य समिद्धेग्नौमनसावक्ष्यमाणमन्त्रैः 
वि*(?)जुहुयात् | ए*(?)षवचहोमः प्राणाग्निहोत्रपदेनवेदेभिधीयते | तन्मन्त्रा यथा 
कसों १ खाषों २ गिशों ३ घीवोङुलों ५ चूरों ६ छृयों ७ जॄमों ८ झॄभों ९ ञॣवों १० 
टेफों ११ ठैपों १२ डोनों १३ ढौधों १४ णंदों १५ तःथों १६ थतों दाणों २ धिढों ३ 
नीडों ४ पुठों ५ फूटों ६ वृजों ७ भॄझों ८ मॢजों ९ पॣछों १० रेचों ११ लैङों १२ वोगों 
१३ शौगों १४ खंखों १५ सःकों १६ अथतो १ आदणों २ इधढों ३ ईनडों ४ उप.ढों ५ 
उफटों ६ ऋवञों ७ ॠभझों ८ ऌमजों ९ ॡयछों १० एरचों ११ ऐलङों १२ ओवगों १३ 
औशगों १४ अंषखों १५ अःसकों १६ | कथःओं १ खं दं ओं २ गधौ ओं ३ घनो ओं ४ ङ 
पै ओं ५ च फे ओं ६ छ कॢ ओं ७ ज भॢ ओं ८ झ मॄ ओं ९ ञयृओं १० टरूओं ११ ठलुओं १२ 
डवीओं १३ ढशिओं १४ णषाओं १५ त स ओं १६ | अकसों १ आखषों २ इशशों ३ ईघवों ४ 
उङलो५ ऊचरों ६ ऋछयों ७ ॠजमों ८ ऌझभों ९ ॡञवों १० एटफों ११ ऐठपों १२ ओडनों 
१३ औढधों १४ अंणथौं १५ अःतथों १६ || तकः ओं १ दखं ओं २ धगौ ओं ३ नघो ओं ४ 
पङो ओं ५ फचै ओं ६ वछे ओं ७ भजॣ ओं ८ मझॢ ओं ९ यञॄ ओं १० रडृ ओं ११ लट् ओं १२ 
वडु ओं १३ शढी ओं १४ ष्णि ओं १५

प्. ९९अ)

सता ओं १६ || इति षणवतिमन्त्राः 
षोडशषोडशक्रमेणभानुवह्निपुटान्तःस्थचन्द्रवर्णघटिताः 
वह्निभानुपुटान्तःस्थचन्द्रवर्णघटिताः 
चन्द्रभानुपुटान्तःस्थवह्निवर्णघटिताः 
भानुचन्द्रपुटान्तःस्थवह्निवर्णघटिताः 
चन्द्रवह्निपुटान्तःस्थभानुवर्णघटिताः | 
वह्निचन्द्रपुटान्तःस्थभानुवर्णघटिताश्च भवन्ति तत्र कादयस्तांताः 
षोडशवर्णाभानवीयाःथादय. सकारान्ताः षोडशवर्णावह्नेःस्वराः 
षोडशचन्द्रस्यवणा इति | एतैरेवमन्त्रैः सतओंषणा ओं इत्यादिक्रमेणखाषोंकसों 
इत्यन्तैर्वुत्क्रमादपि होमोनुष्ठेय इति संभूय 
द्विनवत्युत्तरैकशतसंख्ययाहोमोयंपर्यवसिता | 
एतद्वर्णोच्चारणपूर्वकपरस्परसंबन्धपरिवृद्धतेजरूपाधिकरणहोमात्तद्वर्.
नवाच्यसकलविश्वहोमेसंपन्ने 
श्रीशिवस्वरूपतत्तेजस्त्रयावाप्तिर्होतुर्भवतीतिकिमधिकमितः प्रार्थनीयम् || इति 
प्राणाग्निहोत्रहोमप्रयोगः || अथ सकलस्वप्रयोगनिर्विघ्नतासिद्धिकारकः 
सर्वाभीप्सितसाधकश्चप्रातःसायंकालपाठोपास्येत्येवं भूतं 
नित्याकवचं लिख्यते | समस्तापद्विमुक्त्यर्थं सर्वसंपदवाप्तये || 
भूतप्रेतपिशाचादिपीडाशान्त्ये सुखाप्तये १ समस्तरोगनाशायसमरेविजयाय च 
चौरासिहद्वीपिगजगवयादिभयानके २ | अरण्ये शैलगमनेमार्गे दुर्भिक्षकेतथा || 
सलिलाग्निमरुत्पीडास्य *(?) पोतादिसंकरे || ३ || प्रजप्य नित्याकवचं 
सकृत्सर्वेतरत्यसौः || 

प्. ९९ब्)

सुखी भवतिनिर्द्वन्द्वोनिःसपत्नोजितेन्द्रियः || ४ || शृणुतत्कवचं देवि 
वक्ष्येतवतवात्मक | ये नाहमपि युद्धेषु देवेषु अजयीसदा | सर्वत. 
सर्वदात्मानललिता पातुसर्वदा | आग्नेयीकामेशीपुरतः भगमालात्वनन्तरम् | 
दिशंपातु सदा अथ दक्षिणानंतरांदक्षपार्श्वंमेपातुसर्वदा | नित्यं 
क्लिन्न ततो दिशमुत्तरानन्तरदिशमीशानीभितियावद्रथभेरुराडादिशं पातु सदा 
मम वायवीतथैवं पश्चिमं भानगंरक्षेत्सावह्निवासिनी | 
महावज्रेश्वरीरक्षेदनन्तरदिर्शमम | वामपार्श्वंसदापातु दूतो 
मेत्वरिताततः | पालयेत् तु दिश्मुत्तरदिशंवान्या चक्षेमांकुलसुन्दरी | 
नित्यौमामूर्द्ध्वतः पातु साधोमेपातु सर्वदा | नित्या 
नित्ययवाकाख्यास्तवेजयासर्वतश्चमाम् | करोतु मेमद्गलानि सर्वदा सर्वमङ्गला 
| देहेन्द्रियमनः प्राणाञ्ज्वालामालिज्वालामालिनीति पदेन संयोध्यो विग्रहोयस्या 
इति विग्रहः | निग्रहाः पालयेदनिशम् चित्राचित्तंमेपातु सर्वदा | 
कालीक्रोधात्तथालोभान्मोहान्मानान्मदादपि | 
पापान्मत्सरतःशोकात्संशयात्सर्वतः सदास्तौमित्वाच्च समुद्योगादश्वबेषु तु 
कर्मसु असत्यात्क्रूरचिंताजोहिंसातश्चौरतस्तथा | रक्षन्तु मां सर्वदाताः 
कु*(?)शुभेषु च नित्याशोडशमांपात्तु गजारूढाः स्वशक्तिभिः तथा 
हयसमारूढापान्तु मां सर्वतः सदा | 
सिंहारूढास्तथापान्तुमांतरक्षगता अपि | रथारूढाश्चमांपान्तुसर्वतः 
सर्वदा रणेतार्क्ष्यांरूढाश्चमांपान्तु तथा व्योमगतास्तथा |

प्. १००अ)

भूतगाः सर्वगाः पान्तु मां सर्वत्र च सर्वदा | 
भूतप्रेतपिशाचापस्मारकृत्यादिकान्ग्रहान्द्रावयन्तु स्वशक्तीनां 
भूषणैरायुधैर्ममगजाश्व*(?)पि पञ्चास्यतार्क्ष्यारूढाखिलायुधाः | 
असंख्याः शक्तयोदेव्यःपान्तुमां सर्वतः सदा | 
सायंप्रातर्जपेन्नित्याकवचं सर्वरक्षकम्  कदाचिन्नाशुभं पश्येन्न शृणोति 
च मत्समः इति || पूर्वतनश्लोकपञ्चकस्य चरमैकश्लोकस्य च यद्यपिनकवचत्वं 
कवचपाठस्यैव च फलाभिधानमिति तत्पाठे प्रयोजनमिति केचित् | तथापि 
फलादिप्रतिपादकभागस्यापिपाठस्य 
नानातित्रसद्धतयानुच्चाननावश्यकमितिवहवः नानावृत्तिषु 
प्रथममान्तिमावृत्योद्घोतफलस्तुत्पादिभागसहितकवचपाठः 
मध्यस्थावृत्तिषु कवचमात्रं पठनीयनपरोपि भाग इत्यपि केषांचित् स 
प्रमाणंमतं गुरुनृपादि रूपापराभीष्टार्थकपाठे 
भागमित्यादिकंपदं मदीयामुकयजमानपरमित्यनुसधातव्यम् | 
देशकालगोत्रराशिनामकामनाद्युल्लेखपूर्वकश्चैतत्पाठः | इहापि तन्त्रे 
संकल्पानुस्ठानस्य सूचितव्यात् | अन्तोनिवेदनं च 
जपनिवेदनवत्त*(?)मेदभावनं तत्प्रतिपाद्यदेवताभेदभावनरूपं वा 
करणीयम् | पाठश्च नमनसा नाप्युच्चै. किंतूपांशुजपरूपः *(?) वा 
प्रलापपूर्वक नाप्यशुविनाचमनादिकमन्तरणे पातः 
संध्ययोरावश्यकसन्धिओपासनादिअनन्तरंपाठो न तु पूर्वमपीतिः इति 
कवचप्रयोगः || अथान्मृतेशी विद्याप्रयोगः ||

प्. १००ब्)

घंहः ज्जौं इति प्रथमभेदः व्लंज्यैंशः इति भेदोद्वितीयः शः ज्झौंवं इति 
तृतीयः श द्वंज्यैं इति चतुर्थं ज्झौंव्वं श इति पञ्चसः क्तौं शंव्वं 
इति ऽष्ठोभेदः एतदन्यतमभेद उपास्यो न तु सर्वभदौपासननियमः 
सर्वभेदोपासनेपिनशास्त्रार्थहानिः अन्यत्रापिरितिरेषोवः 
मातृकाषडङ्गन्यासमातृकान्यासानन्तरम्  व्वांहृदयायनमः व्वींशिरसे 
स्वाहा व्वौंशिखायै वषट् व्वंनेत्रयायावौषटं व्वः अस्त्राय फट् इति 
षडङ्गमन्त्रैः स्वस्याङ्गुष्ठादिषु हृदयादिषु च षड्विधेप्युक्तभेदे 
षडङ्गन्यासमाचरेत् | अमृतकलास्थाने अमृतकलचन्द्रवर्णभूतस्वरैरेकशः 
संयोजितस्वोपास्यकूटन्यासं कुर्यात् तघकारो यथा शुक्लपक्षे 
पुरुषेणस्वाङ्गेन्यासकरणे एष क्रमः प्रतिपदिदक्षिणेपादाङ्गुष्ठे ट्वंकारं 
दक्षपादपृष्टे ट्वोकारं गुल्फेट्विंकारं जानुनीट्वींकारं 
गुह्यदक्षभागेटुंकारं नाभिदक्षभागे टूंकारं हृदयदक्षिणभागे 
ट्वृंकारं दक्षस्तने टॄंकारं यक्षनासिकायां ट्वृंकारं 
दक्षाक्ष्णिट्वेंकारं **(?) दक्षकं **(?) ट्वैंकारं दक्षभ्रुवि ट्वोंकारां 
दक्षक पोलेट्वौंकारं दक्षभागे मूर्द्ध्निट्वंकारं ट्वःकारं 
पुनर्दक्षपादाङ्गुष्ठ एव विन्यस्य पुनर्दक्षपादाङ्गुष्ठादि 
दक्षपादाङ्गुष्ठान्तं शः शाः शिः शुः शूः शृः शॄः शॢः श्ॡः शेः 
शैः शोः शौः शं शः इति षोडशकूटानि विन्यस्य पुनर्दक्षपादाङ्गुष्ठादि 
दक्षपादाङ्गुष्ठान्तं जुं जूं जिं जीं जुं जूं जृं जॄं जॢं जॣं जें 

प्. १०१अ)

जों जौं जं जुः इति षोडशकूटानि विन्यसेत् सोयं 
शुक्लप्रतिपन्निथ्यधिकरणकोन्यासः तद्वितीयायां 
दक्षपादष्टष्टादिदक्षपादाङ्गुष्ठान्तं | तत्तृतीयायां 
दक्षगुल्फादितच्चतुर्थ्यां दक्षजान्वादि 
तत्पञ्चम्यांगुह्यदक्षभागादितत्षष्ट्यांनाभिदक्षमागादितत्सप्तम्यां 
हृदयदक्षभागादितदष्टम्यां 
दक्षिणस्तनादितन्नवम्यांदक्षिणकण्ठभागादित्तद्दशम्यां 
दक्षनासादितदेकादश्यांदक्षनेत्रादि तद्वादश्यां 
दक्षकर्णादितत्त्रयोदश्यां दक्षभ्रुवमारभ्य तच्चतुर्दश्यां 
दक्षकपोलमारभ्य | तत्पञ्चदश्यां दक्षमूर्द्ध्वभागमारभ्य 
स्वस्वपूर्वभागपर्यन्तं सर्वत्र *(?) रमस्यषोडशतमस्वरसंबद्धकूटस्य तु 
सर्वत्रोपक्रमस्थान एव न्यासः | कृष्णपक्षे 
प्रतिपदितुपुंभिर्वामभागेमूर्द्ध्निव्वंकारवामकपोलेषांकार | 
वामभ्रुविंकार वामकर्णेव्वींकार वामनेत्रेव्वुंकारवामनासिकायां 
व्वूंकारवामभागे कण्ठेव्वृं वामस्रनेव्वॄं | हृदयवामेव्वॢं 
नाभिवामेव्वॢं | गुह्यवामभागेद्वेवामजानुनि व्वै वामपादगुल्फे ट्ठों 
वामपादपृष्टेष्ठौं वामपादाङ्गुष्ठे ष्वं ष्वःकारं 
पुनर्मूर्द्ध्ववामभागे एव न्यसनीयम् द्वितीय 
**(?)वामकपोलवामभ्रूप्रभृतिस्वस्वोत्तरप्रभृतिस्वस्वपर्यन्तंतन्न्यासः ततश्च 
मूर्द्ध्ववामभागादि वामपादाङ्गुष्ठान्तं शः शाः सिः शीः शुः शूः 
शृः शॄः शॢः श्ॡः शेः शैः शोः शौः शं शः पञ्चदशकूटानि क्रमेण 
विन्यस्य षोडशतमं शः इत्येवं रूपं कूटं पुनर्मूद्धवामभाग एव 
न्यसेत् | ततः पुनर्मूर्द्ध्ववामभागादिमूर्द्ध्ववामभागा

प्. १०१ब्)

जं जुं जिं जीं जुं जूं जृं जॄं जॢं जॣं जें जैं जों जौं जुं जुः इति 
कूटानि षोडश विन्यसेत् | इति पक्षद्वयेपि प्रत्येकमष्टचत्वारिंशत्कूटानां 
संभूयन्यासः पर्यवश्यति | स्त्रीभिस्तु शुक्लपक्षे 
वामपादाङ्गुष्ठेवामपादपृष्टे वामगुल्फे वामजानुभागे वामयोनिबागे 
नाभिवामबागे हृदयवामभागे वामहस्तने वामकण्ठेभागे वामनासायां 
वामनेत्रे वामकर्णे वामभ्रुवि वामकपोले वामभागे मूर्द्धनि 
पुनर्वामपादाङ्गुष्ठमूर्द्ध्वभाग एवोक्तवर्णाः प्रतिन्यृस्तव्याः द्वितीयादिषु 
क्रमेन्ण 
वामपादुपृष्टादिकवामपादष्टटान्तोक्तगणनाक्रमप्राप्तषोडशस्थानेषूक्त
वर्णान्यस्तव्याः कृष्णपक्षे तु प्रतिपदिमूर्द्धदक्षिणपार्श्वं दक्षिणकपोल 
दक्षिणभ्रूदक्षिणकर्ण दक्षनेत्र दक्षनासा दक्षकस्पृन्द्क्षस्तन 
दक्षहृदयभाग दक्षनाभिभाग दक्षयोनिभाग दक्षजानुभाग 
दक्षपादपृष्ट दक्षपादाङ्गुष्ठ दक्षमूर्द्ध्वपार्श्वेषु क्रमेण 
पूर्वोक्ताकूटत्रयसंवन्धे*(?)शस्वरयोगादष्टचत्वारिंशद्वर्णाः 
षोडशषोडशक्रमेणन्यस्तव्याः 
द्वितीयादिषुतूक्तपूर्वपूर्वतिथिप्राप्तद्वितीयद्वितीयस्थानादितत्तदन्तं एतेन न्यासे 
नामृततनुताप्राप्तः साधकोध्यानमाचरेत् | तद्यथा 
शुद्धस्फटिकसंकाशमौलिवद्धेन्दुनिर्गतैः | अमृतैरार्द्रदेहाः 
स्रगमत्वामरणान्विताः कुमुदं पुण्डरीकचराकेन्दुममृतंकरैः | 
दधानास्मेरवदनोमुक्ताभरणभूषिताः | षोडशच्छन्दयुक्तानां 
पद्यानांदशमध्यगाः | ताभिः षष्ठिशतार्णात्मशक्तिभिः परिवारिता इति |

प्. १०२अ)

इत्थं ध्यानसमनन्तरं च तदीयनित्यपूजाचक्रे सशक्तिकाममृतेशोमर्चयेत् | तत्र 
तन्नित्यपूजाचक्रं यथा अभीष्टमानेन क्वचित् समायां भूमौ स कर्णिकमेकं 
वृत्तं निष्पाद्य तद्बहिरेकान्तुलान्तरालकमपरं वृत्तं तद्वहिः 
पञ्चाङ्गुलान्तरालकं परं वृत्तं तद्वहिरेकाङ्गुलान्तरालकमपरं तद्वहिः 
पञ्चाङ्गुलान्तरलकं पुनर्वृत्तम् | तद्वहिरेकाङ्गुलान्तरालकं तद्वहिः 
पञ्चाङ्गुलान्तरालकं तद्वहिरेकाङ्गुलान्तरालकम् तद्वहि. 
पञ्चाङ्गुलान्तरालकं तद्वहिरेकाङ्गुलान्तरालकं 
तद्वहित्पञ्चाङ्गुलान्तरालकम्. तद्वहिरेकाङ्गुलान्तरालकं तद्वहिः 
पञ्चाङ्गुलान्तरालकम् तद्वहिरेकाङ्गुलान्तरालकं तद्वहिः 
पञ्चाङ्गुलान्तरालकम् तद्वहिरेकाङ्गुलान्तरालं तद्वहिः पञ्चाङ्गुलान्तरालं 
तद्वहिरेकाङ्गुलान्तरालं तद्वहिः पञ्चाङ्गुलान्तरालं 
तद्वहिरेकाङ्गुलान्तरालं तद्वहिः पञ्चाङ्गुलान्तरालं ततोपि 
वहिरेकाङ्गुलान्तरालकं वृत्तमेकमिति संभूय द्वाविंशति वृत्तैरेकैकाङ्गुला 
एकादश पञ्चपञ्चाङ्गुलान्तरालाविंशवीथीः संपाद्य 
प्रधानसंकल्पपूर्वकं 
सर्वान्तर्गतकर्णिकायाप्रस्तुतदेवींप्रस्तुतमूलविद्यापाद्यादिद्वादशोपचारैः 
संपूज्य | 
सर्ववाह्यगतकमलाग्रहलमारभ्यसर्वान्तकमलकमभागभूतनैर्हृत्यविदिग्भ्
आजदलान्तं तदावरणशक्तीः पूजयेत् | 

प्. १०२ब्)

तन्नामानि च तसद्वर्णरूपाण्येवतत्तत्पूजामन्त्रेषु प्रविष्टाः | ते च 
चतुर्दशाक्षराः तत्रादौकूटाक्षरमेकैकं तत्तद्विकृतवर्णप्रकृतिभूतं तत 
एकैकोविकृतवर्णः ततो रूपाणीति त्र्यक्षरं पदम् ततः शक्तीतिष्ठ्यक्षरं पदम् 
ततः पादुकां पूजयामीति सप्ताक्षरीति अथते स्पष्टमुद्धृत्यलिख्यं तेजं 
जंरूपिणी शक्तिपादुकां पूजयामि १ जं जां रूपिणी शक्तिपादुकां पूजयामि 
२ जं जिं रूपिणी शक्तिपादुकां पूजयामि ३ जं जी रूपिणीत्यादि ४ जं जुं 
रूपिणीत्यादि ५ जं जूं रूपिणीत्यादि ६ जं जृं रूपिणीत्यादि ७ जं जॄं 
रूपिणीत्यादि ८ जं जॢं रूपिणीत्यादि ९ जं जॣं रूपिणीत्यादि १० जजेरूपिणीत्यादि ११ 
जजैरूपिणीत्यादि १२ जंजोरूपिणीत्यादि १३ जजौरूपिणीत्यादि १४ जं जं रूपिणीत्यादि 
१५ जं जः रूपिणीत्यादि १६ झं झरूपिणीत्यादि १७ झं झारूपिणीत्यादि १८ झं झि 
रूपिणीत्यादि १९ झं झीरूपिणीत्यादि २० झं झुरूपिणीत्यादि २१ झं झू 
रूपिणीत्यादि २२ झं झृरूपिणीत्यादि २३ झं झॄरूपिणीत्यादि २४ झं 
झॢरूपिणीत्यादि २५ झंझॣरूपिणीत्यादि २६ झंझेरूपिणीत्यादि २७ 
झंझैरूपिनीत्यादि २८ झंझोरूपिणीत्यादि २९ झंझौरूपिणीत्यादि ३० झं झं 
रूपिणीत्यादि ३१ झं झः रूपिणीत्यदि ३२ ठं ठ रूपिणीत्यादि ३३ ठं 
ठारूपिणीत्यादि ३३ झंठिरूपिणीत्यादि ३४ ज्ठंठीरूपिणीत्यादि ३५ 
ठंठुरूपिणीत्यदि ३६ ठंठूरूपिणीत्यादि ३७ ठंठृरूपिणीत्यादि ३८ 
ठंठॄरूपिणीत्यादि ३९

प्. १०३अ)

ठं ठॢ रूपिणीत्यादि ४० ठं ठॣरूपिणीत्यादि ४१ ठंठेरूपिनीत्यादि ४२ 
ठंठैरूपिणीत्यादि ४३ ठंठोरूपिणीत्यादि ४४ ठंठौरूपिणीत्यादि ४५ 
ठंठंरूपिणीत्यादि ४६ ठंठःरूपिणीत्यादि ४७ वंवरूपिणीत्यादि ४९ 
वंवारूपिणीत्यादि ५० वंविंरूपिणीत्यादि ५१ वंवीरूपिणीत्यादि ५२ 
वंवुरूपिणीत्यादि ५३ वंवूरूपिणीत्यादि ५४ वंवृरूपिणीत्यादि ५५ 
वंवॄरूपिणीत्यादि ५६ वंवॢरूपिणीत्यादि ५७ वंव्ॡरूपिणीत्यादि ५८ 
वंवेरूपिणीत्यादि ५९ वंवैरूपिणित्यादि ६० वंवोरूपिणीत्यादि ६१ 
वंवौरूपिणीत्यादि ६२ वंवोरूपिणीत्यादि ६३ वंवःरूपिणीत्यादि ६४ 
संसरूपिणीत्यादि ६५ संसारूपिणीत्यादि ६६ संसिरूपिणीत्यादि ६७ 
संसीरूपिणीत्यादि ६८ संसुरूपिणीत्यादि ६९ संसूरूपिणीत्यादि ७० 
संसृरूपिणीत्यादि ७१ संसॄरूपिणीत्यादि ७२ संसॢरूपिणीत्यादि ७३ 
संस्ॡरूपिणीत्यादि ७४ संसेरूपिणीत्यादि ७५ संसैरूपिणीत्यादि ७६ 
संसोरूपिणीत्यादि ७७ संसौरूपिणीत्यादि ७८ संसंरूपिणीत्यादि ७९ 
संसःरूपिणीत्यादि ८० इति | इत्थंरीत्याकमलपंचकेशीतिसांख्याःशक्तीः 
संपूज्य | पुनःषष्ठषोडशदलकमलाग्रदलमारभ्यपूर्ववदेवपूर्वोक्ता 
एवाशीतिसंख्यशक्तीः पूर्व्क्तमन्त्रैरेवाभ्यर्चयेत् एतावांस्त्वत्रभेदोपदेतेषु 
मन्त्रेण पूर्वपूर्वप्रकृतिभूतवीजेषु विन्दुस्थाने 
विन्दुमपहायविसर्गान्ततानुसर्त्तव्येति |

प्. १०३ब्)

तथा च जः जः रूपिणी शक्तिपादुकां पूजयामि जः जारूपिणी शक्तिपादुकां 
पूजयामीत्यन्तामन्त्राः पर्यवस्यन्ति | इत्यावरणपूजारूपं त्रयोदशतमो *(?) 
चरसंपाद्य अनशिष्टंस्तोत्रतर्पणनमस्काररूपोपचारत्रयं संपाद्य | 
पूजान्ते कुरुकुल्लाविद्यया बलिं दद्यात् | पूजादावपि षोडशाणेन वलिदानं 
पूर्ववत् | श्रीखण्डकर्पूरद्रवाभ्यक्तानि सुगन्धीजात्यादि 
पुष्पाण्पत्रपूजायां पुष्पस्थाने समादेयानि दुग्धकदलीफलशर्करासहितं 
पायसं च तैवेद्यस्थाने पूजायामुपादेयम् | एतद्विद्यायाः सिद्धतासिद्धये 
कलियुगे चत्वारिंशैल्लक्षं जपोनुष्टेयः 
जपारम्भदिनमारभ्यतावल्लक्षजपसनाप्तिपर्यन्तं दुग्धमात्रं भोक्तव्यं 
नान्यत् | जपं समाप्य पायसदुग्धशर्कराभ्यक्तकदलीफलैजपदशांशेन 
होमोनुष्ठेयः | होमं समाप्य कर्पुरवासितैर्जलैहोमसंख्ययातर्पणं कार्यम् 
ब्राह्मणभोजनं गुरुसन्तोषणं चात्रापि एवमेषाविद्यासिद्धा भवति 
विद्यासिद्धेधिह्नंत्वत्रेदम् यल्लवणसमुद्रतं वलं 
शहस्तेतलेनस्पृष्ट्वाप्रोक्तविद्ययाशतवारमभिमन्त्र्यदुग्धतुल्यतांमिष्टतयास
मापद्येत एवमभावे तत्सिद्धत्वार्थं पुनर्वक्ष्यमाणाः प्रकारा 
अनुसारणीयाः इत्थं सिद्धविद्यःप्रयोगाननुसरेत् ते यथा | 
पूर्वोक्तपूजायन्त्रैस्तत्तद्वर्णशक्तिपूजाक्रमेणैव 
स्वस्वप्रकृतिभूतवीजपूर्वकांस्तत्तद्वर्णानालिख्य | सर्वमध्यतः 
स्वप्रथमकूटं लिखित्वा तदन्तः साध्यसाधकादिनामलिखेत् |

प्. १०४अ)

इत्थं संपादितं यन्त्रं प्रतिष्टाप्य 
तत्पूजनधारणतदधिष्टितकलशजलाभिषेकनिखनात्मकोपायचतुष्कतोयदेवेष्ट.
म् यन्त्रांतर्लिखितं तत्सर्वमिष्टसाधकस्यावश्यं सिद्ध्यति | प्रयोगान्तरं यथा 
पूर्वपश्चिमायतानां दक्षिणोत्तरायतानां च परस्परसंभिन्नानां 
समान्तरालानां च रेखाणां विंशतिकंविंशतिकं निपात्य 
एकशष्ठ्युत्तरैकशतसंक्यकोष्ठानि संपाद्य | प्रतिकोणं 
पञ्चचत्वारिंशत्कोष्ठानि मध्यस्थयन्त्रस्यवज्राकारता यथा भवति तथा 
मार्जयेत् | तत्प्रकारो यथा एकोनविंशतिकोष्ठयुक्तायां सर्ववाह्यवीथ्यां 
सर्वमध्यगतं दशमंकोष्ठं प्रतिदिशप्तरित्यज्यः | प्रतिकोणं 
तन्मध्यस्वितसप्तदशसप्तदशकोष्ठानिमार्जयित्वा | द्वितीयवीथ्यां 
पूर्वपरित्यक्तकोष्ठाधस्तनमेकं कोष्ठं तत्पार्श्वद्वयगतमेकैकमिति 
संभूयकोष्ठत्रयं प्रतिदिशं परित्यज्य प्रतिकोणं त्रयोदशत्रयोदशकोष्ठानि 
संमार्ज्य | तृतीयवीथ्यां पूर्वपरित्यक्तोकोष्ठाधस्तनकोष्ठत्रयं 
तत्पाश्वद्वयगतचैकैकमिति संभूय प्रतिदिशं कोष्ठपञ्चपरित्यज्य | 
प्रतिकोणं मध्यस्थनवनवकोष्ठानि संमार्ज्य | चतुर्थवीथ्यां 
तत्पूर्वपङ्क्तिगतं कोष्ठपञ्चकम् | तदुभयपार्श्वगतमेकैकमितिसंभूय 
प्रतिदिशं कोष्ठसप्तकं परित्यज्य प्रतिकोणं मध्यस्थ पञ्चपञ्चकोष्ठानि 
मार्जयित्वा | पञ्चमवीथ्यां तत्पूर्वपङ्क्तिगतं 
कोष्ठनवकंतदुभयापार्श्वगतमेकैकमिति संभूय 
प्रतिदिशमेकादशैकादशकोष्ठानि परित्यज्य प्रतिकोणमवशिस्टमेकैकंकोष्ठं 
परिमार्जयेदिति | प्रथमद्वितीयवीथीगतं 

प्. १०४ब्)

शिष्टकोष्ठचतुष्कं मध्यस्थकोष्ठविभाजकरेखात्रयमार्जनादेकीकृत्य | तत्र 
प्रतिदिशमूर्द्ध्वमुखानित्रिकोणानि कुर्यादितिकोष्ठ षोडशकमन्यदपिमार्त्तितं 
भवतीति संभूय षणवत्युत्तरैकशतकोष्ठानि मार्जितानि | 
पञ्चषष्ठ्युत्तरैकशत १६५ कोष्ठान्युर्वरितानि तेषु 
पूर्यदिग्गतकोष्ठपञ्चकमध्यस्थकोष्ठमारभ्यप्रादक्षिण्यक्रमेणप्रवेशग
त्या उपक्रमकोष्ठतो वामभागगतकोष्ठान्तं प्रथमतः परितो विद्यायाः 
विकृतामृताक्षराणि लिकित्वा | 
एवमेवोपक्रमोपक्रमकोष्ठाधस्तनाधस्तनकोष्ठमारभ्य 
स्वस्ववामभागगतकोष्ठान्तं सर्ववीथीषु लिखित्वा 
षट्पञ्चाशदुत्तरैकशतामृतार्णानालिख्य सर्वतोमध्ये 
एकंकोष्ठंपरितस्तद्वहिरष्टकोष्ठानि शिष्टानि तत्र पूर्वादिदिग्गतकोष्ठेषु 
विकृता मृताक्षरशिष्टमक्षरचतुष्कमभिलिख्य | कोणकोष्ठेमध्ये च 
यद्विद्याभेदविकृताक्षराणि प्रस्तुत यन्त्रे लिखितानि तदतिरिक्ताः प्रत्येकं 
त्र्यक्षराः पञ्चविद्या अभिलिखेत् चतुर्षुचतुर्दिगातत्रिकोणेषु प्रस्तुतविद्यां 
साध्यसाधकादिनामार्भितां चतुरावृत्यालिखेत् | इदमेकं यन्त्रं निष्पन्नं 
यदि ति विद्यान्तरमेवत्रिकोणेषु विलिख्यतदतिरिक्तारावविद्याः पञ्चकोष्ठमध्येषु 
लिख्यन्ते तदाविद्याभेदेनयन्त्रभेदाभवतीति पञ्चयन्त्राणि अपराणि सिद्धानीति 
संभूययन्त्रषट्कं संपन्नम् अयमत्रलिखनक्रमः द्वंजं १ द्वंजां २ 
द्वंजिं ३ द्वंजीं ४ द्वंजुं ५ द्वंजूं ६ इत्यादिरीत्या सर्वेष्वप्यमृतवर्णेषु 
प्रथमकूटयोगः | प्रथमद्वितीय

प्. १०५अ)

यन्त्रयोः कार्यः शःजं १ शःजा २ शःजिं ३ 
शःजींमित्यादिरितियाद्वितीयकूटयोगस्तृतीयचतुर्थयन्त्रयोः कार्यः झजरौंजं १ 
झजरौंजां २ झजरौंजिमित्यादिरीःत्यातृतीयकूटयोगोमृतवर्णेषु 
पञ्चमषष्ठयन्त्रयोः कार्यः इति एतदन्यतरयन्त्रोपासकानां कदापि रोगभयं 
नास्ति नापि चाधिस्तेषाम् यत्रददश एतदन्यतमयन्त्रनिखननं 
प्राणप्रतिष्टापूजनपूर्वकमेकादशराशिलग्नेस्वानुकूलेदिने भवति 
तद्देशेमारीभयं न स्यात् ग्रहपीडापि न स्यात् | भूकम्पासूत्पाता अपि न 
भवन्तीति संक्षेपः इत्यमृतेश्वरी प्रयोगाः || अथ मिथुनदेवतानां पूजायाः 
पूर्वमुक्ततया तद्यन्त्रादि प्रयोगा उच्यन्ते || पूर्वपश्चिमायता 
दक्षिणोत्तरायताश्चसमन्तरालाः परस्परसंभिन्नाद्वादशद्वादशरेखाः 
कृत्वा एकविंशत्युत्तरैकशतकोष्ठानि निष्पाद्य प्रथमसर्ववाह्यगतवीथ्यां 
चतुर्दिक्षु षष्ठंकोष्ठं परित्यज्य तन्मध्यगतं प्रतिकोणं कोष्ठनवकं 
मार्जयित्वा | द्वितीयवीथ्यां पूर्वपरित्यक्तकोष्ठाधस्तनमेकं 
तदुभयपार्श्वगतमेकैकमिति संभूयकोष्ठत्रयं प्रतिदिशं परित्यज्य | 
तन्मध्यगतं कोष्ठपञ्चकं मार्जयित्वा तृतीयवीथ्यां 
पूर्वपरित्यक्तकोष्ठाधस्तनकोष्ठत्रयं तत्पार्श्वगतमेकैकमिति 
संभूयकोष्ठपञ्चकं कोष्ठपञ्चकं प्रतिदिशं परित्यज्य | 
प्रतिकोणतन्मध्यगतमेकैकंकोष्ठंमार्जयित्वा | संभूयप्रतिकोणं 
पञ्चदशपञ्चदशकोष्ठानिमार्जितानि भवन्तीति संभूय 
षष्ठिकोष्ठानिमार्जितानि | एकोत्तरषष्ठिकोष्ठानिचोर्वरितानि 

प्. १०५ब्)

तत्र सर्वमध्यकोष्ठं तद्दिननित्याविद्यां लिखित्वा तत्र 
चतुर्थस्वरोदरेपङ्क्तित्रयं कृत्वा उपरिसाधकनामदेवदत्तस्येत्यादिषष्ठ्यन्तं 
सर्वाधः स्ताद्यत्तदन्तनित्यादिद्वियान्तंर्नाम | 
मध्येवशंकुरुकुर्वित्यादिनामलिखित्वा पूर्ववीथी चतुर्दिगातचतुःकोष्ठेषु 
प्रत्येकमधोमुखानि त्रिकोणानिनिर्माय | 
पश्चिमदिगातत्रिकोणमारभ्यतदधोगतकोष्ठादि 
प्रदक्षिण्यक्रमेणप्रवेशगत्यातद्दिनोदयाक्षरादिपञ्चाशद्वर्णानालिख्य 
यथामाति पुनर्दशवर्णानालिखेत् | इत्थं सिद्धेमिथुनदेवतावत्तयन्त्रेप्रतष्टि 
पूर्वकं ह्रीं श्रीं अरूपिणी शक्तिपादुकां पूजयामि ह्रीं श्रीं आरुपिणी 
शक्तिपादुकां पूजयामि इत्यादिशक्तिमन्त्रैः ह्रीं श्रीं अंरु***(?)पादुकां 
पूजयामि | ह्रीं श्रीं आं रूपक्षेत्रेशपादुकां पूजयामीदि क्षेत्रेशमंत्रे 
अगरूगन्धपुष्पधूपदीपनैवेद्यैस्तत्तत्पूजनघटिकाप्राप्ताक्षरक्रमेणपञ्चा
शन्मिथुनदेवताः पूजयेत् | तेन ग्रहपीडा नानारोगपीडानां राजचौरादि 
पीडानां चोपशमः स्यात् | अत्र मिथुनदेवतात्वोक्त्या एकैकशक्तिक्षेत्रपालयोः 
पूजनान्ते परापरशक्तिक्षेत्रपालपूजनं कार्यं क्रमोध्यवसीयते 
अहणैर्गन्धपुष्पैः सुगन्धिभिः श्वेतपुष्पैर्मण्डलमभिव्याप्य मिथुनदेवताः 
समर्चयेत् श्रीलाभः स्यात् 
पञ्चमीपौर्णमासीरूपपूर्णातिथिषुवर्षमभिव्याप्यपूजयतः साधकस्य 
सर्वेष्टसिद्धिर्भवति स्वजन्मतारात्रये 
सर्वस्मिन्नपियथोक्तविधिपूर्वदर्शितमन्त्रैः 

प्. १०६अ)

शतसंख्यैः पञ्चाशन्मिथुनदेवताः पूजयतः साधकस्यशतवर्षावधिः 
आधिव्याधिविरहपूर्वकं सुखानुभवपूर्वकं जीवनं स्यात् | 
वैरीकृताभिचारप्रयोगोपशमनायापि मिथुनदेवतोपासनमनुष्टेयम् | तत्प्रकारो 
यथा स्वयमपिमण्डलावधि प्रत्यहं नैरन्तर्येणयामभिव्याप्य 
पूजासामर्थ्येवरणयोः स्वस्य 
सुहृद्भूतान्नित्याभुक्तान्पूजाकर्मसुकशलान्सप्तब्राह्मणान्दत्वा | स्वस्य तथा 
सामर्थ्य विरहे अष्टसंख्या ब्राह्मणान्वृत्वा तद्वाराप्रतियामं एकैकं 
प्रहरमभिव्याप्य तत्तद्घटिकाक्षरमारभ्य सर्वा-अपि मिथुनदेवतावज्रयन्त्रे 
प्रोक्ते साध्यादिनामयुक्तदिननित्यायुक्तमध्यभागके पूजयेत् | इत्थं 
प्रहरघटिकाप्रमाणानुसारेणकस्य चिदष्टधाकस्यचित्सप्तधाप्रतियामं 
मिथुनदेवतापूजनं पर्यवस्यति | इत्थं प्रतिघटिमण्डलपर्यन्तं 
मिथुनदेवतापूजां निर्वर्त्त्यवित्तशाष्ठ्यवर्जनपूर्वकं 
गोभूहिरण्यादिदक्षिणाभिस्तान्ब्राह्मणान्सन्तोषयेत् | तेन कृतो भिचा 
प्रयोगोवैरिणमेवनाशयेन्नस्वात्मानमिति स्वगृहे एतद्यत्रनिधाने सर्वसंसिद्धिः 
रक्षणीयज्ञनाश्चनिर्व्याधयोनिः सपत्नानिर्भया भवन्ति | तन्निधान प्रकारो 
यथा सुवर्णरौप्यताम्रपाषाणान्यतमपट्टेसुविस्तृते 
पूर्वोक्तवज्रयन्त्रमूर्द्ध्वरेखं यथास्यात्तथोत्कीर्याः | तत्र सर्वेष्वपि कोष्ठेषु 
मायावीजनेकश आलिख्य | तत्र मध्यकोष्ठे मायान्तर्दिननित्या 
तस्याश्चतुर्थस्वरोदरेपङ्क्तित्रये 
साधकनामस्ववाञ्छितार्थनामसाध्यनामानि लिखित्वा |

प्. १०६ब्)

शिष्टेषु कोष्ठेषु पूर्वषष्ठ्यक्षराणिलिलासंपन्नं वज्रयन्त्रं यथाविधि 
प्रतिष्ठाप्य मिथुनदेवतास्तत्रसंपूज्य स्वानुकूलेदिने एकादशराशेर्लग्ने 
क्वचिदेकान्ते स्वगृहादौनिखनेदिति | मिथुनदेवतानां नित्यपूजायन्त्र 
एकेनतावत्संख्यत्रयस्यकर्तुमशक्यत्वे 
तदुपासकनानात्राशणद्वारावरणभोजनदक्षिणादिपूर्वकं तदाचरणीयम् || 
इति मिथुनदेवक्षपूजादिप्रयोगाः || 
सर्वेप्यत्रप्रयोगाभयसिद्ध्युत्तरमेवकरणीयाः नान्यथा 
तत्साधनप्रकारश्चतत्तत्कल्पोक्त 
जपहोमतर्मणब्राह्मणभोजनात्मकपुरश्चरणरुसस्तत्रतत्रोक्त एव एकन तावत् 
संख्य जपस्य 
कर्त्तुमशक्यत्वेतदुपासकनानाब्राह्मणद्वारावरणभोजनदक्षिणादिपूर्वकं 
तदाचरणीयम् तेनापि विधवाहुल्यादसिद्धौप्रकान्तरविघ्ना यथा | 
वनिताकुचजघनस्पर्शदर्शनादिकृतचेतोविकारं कृतोवनिताभोगः 
धर्मशाखोक्तः ऋतुकालवच्छिन्नावन्ध्यस्वस्त्रीविषयकसकृद्भोगस्तुनविघ्नः 
नास्तिकैः सहभाषणं परेषां निन्दाकरणं 
चिन्ताकथंसमपुरश्चरणेव्यासक्स्यकाचमरणं भविष्यन्तीत्पादिरूपशोकः 
पुत्रादिमरणप्रयोज्यः परक्षेत्रपरगृहपरस्त्रीविषयकेच्छा स्त्रीपुरोषुहारादिः 
दुष्टचिह्नानि यथा कृष्णवर्णैर्नरै स्वप्नेप्रहारः तैलाभ्यङ्ग परस्त्रीभिः 
संभोगः | इन्द्रियाणांज्ञानेन्द्रियाणां कर्मेन्द्रियाणां चैकसापि 
स्वस्वस्थानतश्च्युतिः **(?)देशोद्युपद्रवः वह्निधायुजननीवन्धुनां नाशः 

प्. १०७अ)

गुरावुपेक्षाबुद्धिः अवश्यापेक्षितुपुरश्चरणसामयया असंपत्तिरलाभः 
वान्धवानांश्वरादिरोगाणामुत्पत्तिः 
प्रस्तुतोपास्याद्धिरिक्तमन्त्रदेवतासुश्रद्धोति दशचनित्योपासकानां विघ्नाः 
सिद्धेप्रकारान्तंस्यथा | 
पूर्वोक्तपञ्चाशत्कोष्ठकेमातृकाचक्रेरक्तचन्दनकुंकुमहिङ्गुलान्यतमद्रव्ये.
नययागुरूपदेशमादृतेन अनुष्णशीतवाधेः एकान्ते 
चूर्णादिनाधवलितान्तर्भागकेस्वगृहेपूजामण्डपेचास्वर्णरजतताम्रान्यतमप्
अत्रेसमुद्धूत्पतत्रवर्णानपि पञ्चाशत्संख्यानालिख्यतच्चक्रस्य 
प्राणप्रतिष्टां कृत्वा | तत्रावाहनादिपूर्वकं प्रस्तुतमातृदेवताकामभ्यर्च्य 
सप्रदायतो मातृकां शतसहस्रान्यतरसंख्यया प्रत्यहं जपेत् संप्रदायो 
यथा | पूर्वमकारमारभ्यक्षकारान्तं प्रत्येकं सबिन्दुकं प्रजप्य पुनः 
क्षकारादि प्रथमस्वरान्तं सविसर्जनीयं जपेदित्येषा एकावृत्तिः | एवंरीत्योक्त 
संख्यापूरणीयाः एवमेकवर्षमभिव्याप्यपूजनपूर्वकं मातृकामाचरतः 
साधकस्यावश्यमेव स्वोपास्योमन्त्रः सिद्धो भवति अत्र सर्वत्रापि 
जपसंख्यार्थंमालानियम्यते ह*(?)पद्व्याक्षः पुत्रजीवरक्तचन्दन 
स्फटिकप्रवालमौक्तिक सुवर्णरजतान्यतममणिभिः पूर्वपूर्वापक्षयोत्तरोत्तां 
गौणभूतैर्मालारचनीया अत्रमणिसंख्याशतपात्रं सर्वत्र 
सर्वास्वपिकामनासु न तु तन्त्रान्तरवत्कामनाभेदभिन्नासा सर्वत उत्तमा 
चतुर्वर्णमाला तत्र पूर्वे मनुलोमक्रमेण एकैकोवर्ण आकाररूपः ततः 
स्वापोस्थस्य संपूर्णो मन्त्रः | 

प्. १०७ब्)

इत्येकावृत्तिः तत आकारः ततः स्वोपाह्यमन्त्रः इति द्वितीयावृत्तिः तत ईकारस्ततोमन्त्र 
इति पञ्चाशद्वर्णानां प्रत्येकमनोस्वोपास्यमन्त्रं 
पञ्चाशत्संख्ययैवावर्त्त्य | क्षकारं मेरूत्वेनाध्यवसितं विचिन्त्य 
लकारमुच्चार्य मूलमन्त्रं ततो हकारं ततो मन्त्रं ततः सकारं ततो 
मन्त्रंमिति व्युत्क्रमेण प्रथमस्वरान्तमुच्चार्य तत्तदन्तेमूलमन्त्रं जपेदिति 
शतसंख्ययामातृकांतरितस्वोपास्यमन्त्रजपः सिद्धो भवति | इत्थं शावृत्त्या 
जपतः सहस्रावृत्तमन्त्रजपः सिद्ध्यति एष च मातृकान्तरितमूलजपो न केवलं 
जपसंख्याज्ञान एवोपयुज्यते किं तु सर्वसिद्धिकरः कराद्भ्रंशनः 
मणिकास्फोटनः तर्जनीस्पर्शनभयाशुचिस्पर्शः 
परदर्शनशरकाराभावादिनानादोषशून्यत्वरूपगुणशीला च भवति 
पूर्वोक्तमालानामसंभवे अनामामध्यपर्व तन्मूलपर्व 
कनिष्टामूलमध्याग्रात्मकपर्वत्रयम् नामाग्रपर्वमध्यमाग्रपर्व | 
तर्जन्यग्रमध्यमूलपर्वात्मकपर्वदशकेनजपः यर्वमालयाकरणीयः 
एतद्दशाद्यावृत्याशतादिसंख्यजपोनिर्वहति | जपश्चयां 
कामनाविशेषेयोगपल्लवादि विन्यासपूर्वक एव तत्प्रकारो यथा ममशत्रुं 
देवदत्तमुच्चाटयोच्चाटयेति साध्यादिनामके उच्चाटनकर्मणि 
स्वाभिजप्यमेत्रमेकवारमावर्त्त्य ममशत्रुं 
देवदत्तमुच्चाटयोच्चाटयेतिषंवदशाक्षरीमप्यभिजपेत् | एवमेव 
मन्त्रशतादिसंख्यया संजपेत् सोयमुच्चाटनकर्मविषयोयोगनामाविन्यासः | 

प्. १०८अ)

ममशत्रुं देवदत्तंमारयमारयेति साध्यादिनामकेमारणकर्मणि ममेत्यादि 
चतुर्दशाक्षर्या अन्ते स्वामिजप्यमन्त्रमेकवारमुच्चरेत् | एवमेव पुनः 
पुनश्चतुर्दशाक्षर्या अन्ते मन्त्रं जपेत् | सोयं मारण कर्मविषयः 
पल्लवनामाविन्यासः ममशत्रोर्देवदत्तस्य सेनांस्तम्मयस्तम्भयेति 
साध्यादिनामकेस्तम्भनकर्मणि पूर्वभागे पञ्चाच्चममेत्यादि सप्ताक्षरीं 
दत्वा मध्ये स्वाभिजप्यमन्त्रं जपेत् | अन्ते साध्यादिनामजयोवैपरित्येन सोयं 
स्तम्भनकर्मणि समाम्नातः संपुटनामाविन्यासः | 
ममैतच्छरीराविरोधेनोत्पन्नरोगं शममशमयेत्यादि 
साध्यादिनामकेशान्तिकर्मणि | मन्त्राक्षरमेकं ततः साध्याक्षरमेकं ततो 
मन्त्राक्षरमेकम् ततः 
साध्याक्षरमेकमितिरीत्यासाध्याद्यक्षरसमाप्तिपर्यन्तं 
मन्त्रावृत्त्यादिनासाध्याद्यक्षरमन्त्राक्षरयोर्ग्रथनंविधाय पर्यवसन्नं 
मन्त्रं शतादिसंख्ययाशान्तिकर्मणि जपेत् सोयं 
शान्तिकर्मानुगुणोग्रथननामाविन्यासः ममदेवदत्तस्य यजुदत्तंवशमानयेति 
साध्यादिनामकेवश्यकर्मणि मन्त्राक्षरद्वयम् तत एकं साध्याक्षरं ततो 
मन्त्राक्षरद्वयं तत एकं साध्याक्षरमितिरीत्या यावत् साध्याक्षरसमाप्तिः | 
मन्त्राद्यावृत्त्यादिनामन्त्राक्षरसाध्याक्षरयोर्विदर्भणं कृत्वा 
संपन्नमन्त्रंशतादिसंख्यया जपेत् | सोयं वश्यकर्मानुगुणो 
विदर्भनामाविन्यासः | इत्थं जपः समर्थपरः असमर्थस्तु 
सर्वास्वपिकामनासुकेवलं मन्त्रमेव जपेत् | एष 
चार्थोयोगादिविन्यासलक्षणकथन तद्विनियोगकथनाभ्यां भगवतैव सूचितः |

प्. १०८ब्)

इति मातृकोपासनारूपो द्वितीयमन्त्रसिद्धिप्रकारः || 
अथवाम्नोक्तकालनित्याविद्यानामेकैकाक्षरग्रथितस्वोपास्यंवेत्र वर्णावृत्तितः 
सर्वेमन्त्राः सिद्धाभवन्तीति तृतीयः प्रकारः | किं 
वास्वस्वमन्त्रवर्णौषधीनामेकत्रसंमेलितानां 
पिष्ट्वातन्मन्त्रवर्णसंख्यागुलिकाः कृत्वाता सांखोपास्यमन्त्रेण पूजनम् | 
धारणं भक्षणं सर्वाङ्गे तद्विलेपनं तत्संबन्धिजलेन 
स्वऽऽअस्रीराभिषेचनमिति पञ्चप्रकारेषु समस्तं वायव्यस्तं वा 
प्रकारमाश्रित्यमन्त्रः सिद्धो भवतीति चतुःप्रकारः | सतामपि 
मन्त्राणामसम्यक्त्वोत्पत्तिप्रकारो यथा | अयोग्येषु शिष्येषु तन्मन्त्रोपदेशतस्तं 
गुरुं प्रति समन्त्रोऽसमाकूत्त्वमासादयति | काम्यकर्मसुनिरन्तरं 
सिद्धमन्त्रस्यापि योजनेनापि समन्त्रस्तं गुरुं योजयितारं प्रत्यसिम्यक भवति | 
नित्यनैमित्तिककाम्यकर्मणां मध्ये यस्य यस्य कर्मणोपायः कालो 
विहितस्तदतिरिक्तकालेजपादिषु नियोजनाच्चसमन्त्रस्तप्रत्यसम्यकूत्व सपयाति | 
गुरूक्तं कर्मेदं सप्रमाणं न वेति संशयात् | इतः प्रयोगान्ममेदं 
फूलभविष्यप्रतिनवेति संशयाच्चसमन्त्रस्तं प्रति असम्यकूत्वं पृच्छति 
व्यतिरेकनिश्चयस्याभावांशेषुत्कटकोटिसंशयस्यवाकाकथासम्यकूत्वकरणे | 
शास्त्रेष्वति 
सिद्धस्यापिचार्थस्याननुष्ठानलक्षण्याशस्त्रेष्ववश्यकर्तव्यत्वेनानियमितस्यापि
चार्थस्य गुर्वसंमतस्यानुष्ठानलक्षराया च गुर्ववज्ञयाचतं 
प्रतिसमन्त्रोऽसम्यकूत्वमुपयाति |

प्. १०९अ)

अत्र तन्त्रेनिषिद्धोय. परस्त्रीसेवनपरनिन्दाचरणादिरूप 
आचारस्तदाचरणजन्यप्रत्यवायादपिमन्त्राणांतं गुरुं प्रत्यसम्यकूत्वं 
भवति उपास्य देवतायाः 
परंब्रह्मत्त्वाननुसंधानरूपादेवताद्रोहतेस्मिसम्यकूत्वं मन्त्राणांतं 
प्रतिसंपद्यते अन्यदेवतानां अन्येषां मनुष्याणां स्त्रीणां च **(?) 
निर्वन्धादपिमन्त्राणां तन्निन्दकं प्रत्यसम्यकूत्वकरः गुरुमन्त्रदेवतानां 
त्रयाणामपि परं 
ब्रह्मत्वाननुसंधानरूपात्तद्देवताविषयकनित्यनैमित्तिककाम्यकर्मानुष्ठान
प्रकारानववोधरूपाद्वा अज्ञानान्मन्त्राणां वामसम्यकूत्वं भवति | 
अनङ्गभूतानामप्यनेकदेवतामन्त्राणां व्राधान्येन भजनादपि 
समन्त्रोऽसम्यकूत्वं भवति | 
तस्मादेतेद्वादशप्रकारामन्त्रसिद्धिकामुकैस्त्याजाः | इत्यसम्यकूकरप्रकारः || 
अथ सम्यकूत्वकरणोपायाः || सर्वेषां 
वह्निसूर्यचन्द्रमसांतेजसामिच्छाशक्तिज्ञानशक्तिक्रियाशक्तीनां 
ब्रह्मविष्णुमहेश्वरात्मकत्रिमूर्त्तीनां कारणं 
सत्वरजस्तमसोलक्षणत्रयस्यज्ञातृज्ञानज्ञेयस्वरूपसकलप्रपञ्चात्मक-
विश्वस्य च कारणं यद्ब्रह्मतत्स्वरूत्वाधवसायः स्वोपास्यमन्त्रेषुयः स एव 
मन्त्रवीथ्यं स एव जीवं पदेनोच्यते इदमेव सम्यकूत्वं मन्त्रगतमुच्यते एवं 
मन्त्रार्थानुसन्धानमपि कार्यम् मन्त्रार्थास्त्रिविधाः 
परस्थूलसूक्ष्मभेदान्मूलाधारेचिच्छक्तेः कालरूपेच्छाशक्त्या 
प्राणशक्तिरूपापरावस्था 

प्. १०९ब्)

आद्याशक्तिः उदयपदपदेनापि सेवशक्तिरभिधीयते 
नादपदप्रतिपाद्यापिसैवावस्था | तस्यैव 
नादस्यस्वाधिष्ठानानाहतविशुद्धाख्य 
चक्रेषूर्द्ध्वोर्द्ध्वनीयमानस्यक्रमेण पश्यन्ती ***(?) वैखरी रूपेण 
परिणामतः शीर्षादिस्थानयोगेन तत्तदक्षररूपेणपूर्णाभिव्यक्तिपूर्त्तिर्बवति 
सेयं द्वितीयाशक्तिः सैवविश्रान्तिपदेनाभिधीयते तत्रोभयत्र बुद्धेः 
स्थैर्यकरणं श्रेष्ठोमन्त्रार्थः सिद्धैर्भावनीयः सर्वतः 
कोषव्याकरणादिकाध्यायनेसिद्धपदपदार्थव्युत्पत्या 
शक्तिरूपयामन्त्रघटकादिपदार्थानुसंधानं साध्यभावनीयोर्थः | 
वाच्यवाचकयोर्वर्णपञ्चभूतात्मकप्रपञ्चयोरभेदानुसंधानं 
साधकभावनीयोर्थः स्वस्वभावनीयार्थ भावयित्वा 
स्वातिरिक्तभावनीयोप्यर्थोयदिपरेणविभाच्यते तदापि नक्षतिः कस्यापि 
शास्त्रार्थस्य | योनिमुद्रा वन्धनानामनुसरणमययावश्यकं 
योनिर्नामपायुध्वजमध्यस्थानस्थितं सुषुम्णा 
नाडीदण्डमूलगतचतुर्दलकमलकर्णिकास्यत्रिकोणाग्निरूपात्रिजगत्कारणभूता-
कुण्डलिनी मुद्रानामब्रह्मरन्ध्रस्थसहस्रदलकलाधोवर्त्तिनीकुण्डलीन्याः 
स्वसगमात्परमानन्दप्रदा वन्धनं नाम सुषुम्णा नाडी दलस्थ 
हृदयाख्यस्थान्मातानाहतचक्रस्थायी उर्द्ध्वाधः प्रसृतकिरणोरविः 
पर्यन्तार्धप्रसृतकिरणः पूर्वोपदर्शितस्थानकोवह्निः सूर्यपर्यन्ताधः 
प्रसृतकिरणकः पूर्वदर्शितस्थानकश्चन्द्रश्चतितेजस्त्रयानुसंधानं च 
मन्त्रदोषहरमावश्यकः |

प्. ११०अ)

अहंपदेन अकारहकारान्त. पतितसर्ववर्णाः 
स्वस्ववाच्यत्वसंबन्धेनोपस्थापिताः सर्वेथर्थाश्चोच्यन्ते | स्वात्मापिचाहं 
पदार्थः तथा 
चाहंपदार्थभूतस्योपास्यमन्त्रतद्देवतादिविशेष्यकस्वतादात्म्यप्रकारकज्ञा
नमपिमन्त्रदोषपरिहारकं यथाशिष्यस्य दृढीभवेत्तथा गुरुणा शिक्षणीयम् | 
इति मन्त्रस्य सम्यक् करणोपायाः || अथ मन्त्रसिद्धेरुत्पत्तिप्रागभावचिह्नानि 
तदुत्पत्त्यनन्तरचिह्नानि चोच्यंते || रात्र स्वप्नेस्त्रीवृन्देन 
सहस्पर्शनभाषणादिरूपं संमीलनमृतद्दर्शनमात्रं वा 
गजःपर्वतप्रासादशिखरेषु विहारकरणगजस्पर्शनमात्रं वा नृत्यर्दर्शनं 
गीतश्रवणं | विवाहादिकोत्सवदर्शनं सुरामांसयोः प्रत्येकदर्शनमात्रं 
स्पर्शनमात्रं तदुभयं वेति चतुर्दशपदार्थाः सिद्धेर्भविव्यत्वसूचकाः 
गार्हस्थ्यपालनार्थक किंचित्कालमात्रस्थायिनोद्वेषस्य रोषस्य च संभवेपि नाति 
द्वेषो नातिरोष्यः सिद्धमन्त्राणां भवति | पुत्रकलत्रादिवियोगदुःखस्यदीर्घकाल 
ननुवृत्तिरूपः शोकोपि न तेषां भवति | धनप्राप्त्यादिरूपकारणे नापि नाति 
हर्षस्तेषां भवति | अति स्नेहोपि पुत्रादिषु न तेषां भवति | 
परगुणविषयकेर्ष्याह्यक्षणोमत्सरोपि न तेषां भवति | 
द्यूतमृगयादीनिच्यसनानि च तेषां नमवति | दुःखागमेपि तदननुभवान्नित्यं 
सुखवत्वेनावस्थान रूपासुखिता च तेषां सदा भवति | अनायासेन 
भोजनसामग्रीलाभे कृता शक्तिस्तेषां भवन्ति |

प्. ११०ब्)

प्रयोगरूपं क्लेशंति नैव स्वेप्सितसिद्धिः | किं वा एकेन पदेन 
सिद्धिरित्यादिन्यायेन प्राप्त तत्तत्प्रयोगावृत्तिक्लेशं विनैव खेप्सित प्राप्तिस्तेषां 
भवति पुण्येषु चान्द्रायणादिषु ज्योतिष्टोमादि यज्ञेषुला पुरुषादि दानेषु 
काशीप्रयागादितीर्थेषुसेया दृढबुद्धिश्चतेषां भवति | ख्यातिः 
प्रतिष्टापरपर्याया बहुमूल्यभूषणांशुकादिलाभश्च तेषां 
मनायासाद्भवति | सच्छिष्य समुर्चोः प्राप्तिश्च तेषां भवति | 
कृतोपकारकपरप्रत्युपकारचिकीर्षारूपाकृतज्ञता च तेषां भवति | 
जङ्गमस्थावरं कृत्रिमरूप त्रिविधचित्रोपशामकशक्तिश्वतेषां भवति | 
आत्मस्वरूपज्ञानाकुरोपि कश्चित्तेषां भवति | स्वस्थस्यापि 
भूताद्यावेशकरणसामर्थ्यं च तेषां भवति | एवमुक्तानि चिह्नानि कतिपयानि 
स्वल्या या मन्त्रसिद्धेः सूचकानि समस्तानि संपूर्णमन्त्रसिद्धेः सूचकानि | 
अर्धाधिकचिह्नैर्मध्यमामन्त्रसिद्धिर्ज्ञेया क्रमेण सुसाध्या 
साध्यकृच्छ्रसाध्यकार्यार्यक प्रयोगप्रवर्त्तकं सिद्धित्रयमुक्तं भवति | इति 
मन्त्रसिद्धि चिह्नानि | अथवासनाप्रकारः | स्वस्य शिरसि 
पूज्यत्वेनोक्तोरारुराद्यारूपश्रीत्रिपुरसुन्दरीत्वेनविभाव्य | श्रीत्रिपुरसुन्दरी च 
विमर्शरूपाचिद्रूपात्वेन विभाव्य | श्रोत्रद्वयं वाक्चेति त्रयं प्रकाशादि 
दिव्यत्रयम् | नेत्रद्वयमुपस्थमितिरन्ध्रत्रयं सिद्धगुरुत्रयं विभाव्यं | 
नासाद्वयं गुदश्चेति त्रयं मानवगुरुत्रयोविभाव्यं | 
प्रातरुत्थायवलिमवेक्ष्यप्रार्थनामन्त्रदेवतामयाः 

प्. १११अ)

प्रधानदेवतायामायाः अतस्मिंस्तद्बुद्धिंजनयित्वोन्मार्गप्रवर्त्तिकाः 
शक्तयोमायाः तासां प्रातःप्रार्थनेन तद्दिने दुर्मार्गप्रवृत्तिर्न स्यात् | 
स्नाष्वस्थिमज्जात्मनां देवावयवानां वाराहीत्वं विभाव्यं | त्वङ्रां स 
रुधिरात्मकानां देवावयवानां कुरुकुल्लात्वेमेव विभाव्यं 
पीरुदेवतासुघटका इक्षुसागरादयश्चत्वारः समुद्राधर्मार्थ 
काममोक्षात्मक सकलपुरुषेच्छाविषयत्वेन ध्येयाः पीठपूजायां 
पूर्वमुक्ता अश्वाः स्वस्य चक्षुरिन्द्रियरूपतयानुसन्धेयाः गजास्तु 
पूर्वमुक्तास्तद्विषयभूतरूपदिरूपतयानुसन्धेयाः रत्नद्वीपः 
स्वशरीरत्वेनानुसन्धेयः | नवखण्डरूपाणां नवरत्नानां तु क्रमेण 
मांसरोमत्वगसृक् शुक्रमज्जास्थिमेद ओजोरुसत्वमध्यवसेयम् | तत्र द्वीपेसरितः 
प्रोक्ताः कल्पतरवस्तु देशकालगोत्रराशिनामकामनाद्युल्लेखपूर्वक 
तत्तत्कर्मानुष्ठान 
प्रतिज्ञावाक्योल्लेखपूर्वकहस्तगतकुशतिलपुष्पाक्षतयुक्तजलप्रक्षेपलक्षण-
संकल्परूपत्वेन विभाव्याः एतेन संकल्पस्य 
कल्पवृक्षोत्पलदायित्वेनावश्यानुसरणीयत्वं द्वनितं | कल्पद्रुमोद्यानस्य परितः 
पूर्वमुक्ताः षडृतवः स्वदेहगतमूलाधारादि षट्चक्रत्वेनानुसन्धेयाः | 
चक्रेश्वरीणाषट्त्रिंशत्तत्वरूपत्वेन विभावनं कार्यम् | परिखां भगवत्याः 
कुरुणां रूपत्वेन विभाव्याः मण्डपस्यमाणिक्यात्मकरत्नमयत्वेन ओजं 
स्वरूपत्वं ध्येयमित्युक्तमेव कोणपूज्यशक्तिचतुष्कस्यदेशादि तत्वस्वरूपत्वं 
ध्येयम् | प्रपञ्चस्यज्ञानृज्ञानज्ञेयात्मकत्वमस्ति |

प्. १११ब्)

तत्र ज्ञातृत्वस्वस्यैव विभाव्यं | पूजोपकरणमर्घ्यादिरूपं 
सर्वज्ञानरूपत्वेन विभाव्यम् | श्रीचक्रं तु ज्ञेयत्वेन विभाव्यम् अहंता 
विषयेदताविषययोरभेदभावनमेव पूजनमिति विभाव्यम् | इति 
पीठदेवताभावनोत्तरं प्राणायामवासनां 
कूटत्रयतेजह्यायसंमिश्रणविभानारूपामनुसृत्य नवावरणवासना 
अनुसर्त्तव्याशृङ्गारहास्यकरुणावीररौद्रभयानकाः | 
वीभत्सोद्भुतसंज्ञश्चज्ञान्तोपि नवमो रस इति नवरसाः नियति दृष्टमिति 
दशरूपत्वेनाणिमादि दशसिद्धयो विभाव्याः 
बुभुक्षापिपासाशोकमोहजरामृत्यवः पापंपुण्यं चेति स 
भूयाष्टपदार्थात्मकत्वेन ब्राह्माद्यष्टमातरो विभाव्याः | अत्र 
शान्तोद्भुतकरुणावीरहासवीभत्सरौद्रभयानकशृङ्गारादृष्टक्षुधापिपासा
शोकमोहजरामरणपायूपस्थ 
क्रमेणाणिमादिकाष्टादशप्रथमावरणतादात्म्यं विभाव्यं न तु 
यथाश्रुतक्रमादितिविधिकृतः | पुण्यपापपदाभ्यां पायूपस्थयोर्विवक्षणात् | 
इन्द्रियरन्ध्रयोर्विभिन्नस्वरूपत्वेन पूर्वोक्तनाथतादात्म्यानुसन्धाने न 
सहनात्रपौनरुक्तम् | इन्द्रियत्वरुत्व्यापकधर्मेण वक्ष्यमाणवासन न 
पौनरुक्त्यम् पायुत्वोपस्थत्वयोर्व्याप्य धर्मयोर्भेदात् | एकस्यापि धर्मिणो 
विभिन्नरूपेण नानाविधवासनाविषयतायां विरोधा भावात् श्रोत्रत्वक् 
चक्षुःखानिलतेजोविलारस न घ्राणोपस्थपायुपादपाणिवाङ्मनोरूपत्वेन 
कामाकर्षिणी प्रभृति द्वितीयावरणभूतशक्तिषोडशकं विभाव्य |

प्. ११२अ)

वचनादानविसर्गानन्दात्मकपञ्चकर्मेन्द्रियार्थ | 
वातपित्तकफात्मदोषत्रयरूपत्वेनानङ्गकुसुमाष्टशक्तयस्तृतीयावरणभूता-
ध्येयाः | सुषुम्णा लंवुषा कुहु वारणा यशस्विनी पिङ्गला पूषा पयस्विनी 
सरस्वती शङ्खिनी गान्धारी इडा हस्तिजिह्वा विश्वोदरेतिनामक 
स्वशरीरगतप्रधानभूतचतुर्दशनीडीरूपत्वेन सर्वसंक्षोभिण्यादि 
चतुर्दशशक्तयश्चतुर्थावरभूता विभाव्याः | प्राणोपानः समानश्च उदानो 
व्यान एव च | नागश्च कूर्मकृकरोदेवदत्तो धनञ्जयः | 
इत्यावान्तरनामकस्वशरीरस्थदशवायुस्वरूपत्वेन सर्वसिद्ध्यादिदशशक्तयो 
विभाव्याः पञ्चमावरणभूतां अग्निर्वह्निः शुचिस्तेजः प्रभादावः 
शिखीद्युतिः दाहोग्रासश्चेत्यवान्तरनामकादशवह्नयः क्रमेणत्वगसृडूनां 
समेदोस्थिमज्जाशुक्रवातपित्तकफेषु स्थिताः स्र्वज्ञादि दशशक्तिरूपत्वेन 
विभाव्याः | इति षष्ठावरणदेवतावासनाः 
शीतोष्णसुखदुःखेच्छासत्वरजस्तमोरूपत्वेनशिन्यादिकाष्टवाग्देवताः 
सप्तमावरणभूताविभाव्याः | पुष्पमयपञ्चवाणाः 
स्वीयशब्दस्पर्शरूपरसगन्धात्मकत्वेन ध्येयाः मनस्त्वेन 
मनोरूपेन्द्रियस्येक्षुमयधनुरूपत्वं विभाव्यम् | पाशस्य 
विशेषरूपानुरागरूपात्वं विभाव्यम् | 
वैर्षादिविषयकद्वेषविशेषस्त्वेनाङ्कुशोविभाव्यः | इति 
प्रधानसमकक्षतयाभिं पूजायुध चतुष्कवासना कामेश्वरी 
महत्तत्वरूपात्वेन भगमालिनी अहंकाररूपात्वेन |

प्. ११२ब्)

वज्रेशी अव्यक्तरूपात्वेन विभाव्येत्यष्टमावरणवासना | 
नवमावरणपूतासर्वमध्यबिन्दुगताललिता तु स्वात्मत्वे नैव विभाव्येति | 
इत्यावता वासना पूर्वसंविदासनेत्यतः सूचितः कामेश्वरी तु चिद्रूपत्वेन 
विभाव्य ललितागतौ लौहित्यवर्णस्तु स्वात्मस्वरूपानुरागरूपभाव्यः | 
सर्वस्मिन्स्वात्मत्वभावनास्थैर्यमेवोपासनापदार्थत्वेन विभाव्यम् | 
उपासनायाः फलभूतासिद्धिस्तु स्वात्मानुसन्धानातिरिक्तवस्तुनि**(?) 
संबन्धाभावरूपैवेति विभाव्यम् | आत्मनः 
सच्चिदानन्दादिलक्षणगुणविभावनमेव मुद्रावासनापदार्थः 
पृथिवीजलतेजोवायुव्योमात्मकानि | पञ्चभूतानि क्रमेण 
कनिष्टानामिकामध्यातर्जन्यङ्गुष्ठानामको**(?)गुलिस्वरूपाणि भवन्ति | तेषां 
भूतानां नानाविध स योजनतः प्रधानदेवतायाः 
विविधप्रपञ्चरूपतानुसन्धानं भवति मनसश्च 
पलस्वभावप्रयुक्तस्यस्वात्मस्वरूपाननुसन्धानस्य समयेपि 
चिद्रूपदेवतामयत्वभावनयाम प्रमाद एव 
आवरणपूजनतर्पणातिरिक्तपाद्यादिकोपचारस्वरूपं विभाव्यम् | श्रीचक्रगताः 
संगीतयोगिन्यादयः षट्सप्तत्युत्तरपञ्चशतकोटिसंख्याः 
सकलजनमनोविविधसंकल्पविकल्पकारणीभूतत्वेनविभाव्याः | यद्देवता 
मन्त्राक्षराणां न्यासोनुष्ठीयते तद्देवता स्वरूपत्वेन स्वदेहभावनमेव 
सर्ववासना मन्त्रदेवतायायत्स्वरूपं जप्यमन्त्रे तद्रूपता भावनमेव 
जपवासना | 
प्रदीपकलिकाकारेस्वस्वरूपेविश्वविकल्पनांमातर्नानाविधकल्पनानामस्तमय-
त्वभावनमेवं

प्. ११३अ)

होमवासनास्वस्यन्यासजपहोमात्मकत्रिकवासनामिश्रितत्वभावनमेवतर्पण-
वासना विश्वकल्पहेतूनां लोभमोहद्रोहानां पुनः स्वात्मनि 
अभ्युत्थानाभावपूर्वकं स्वात्मनि नाशनमेव प्रयोगवासना 
यन्त्रमन्त्रोभयविषयकस्वात्माभेदानुसन्धानस्थैर्यस्याधनभैरवयन्त्रे 
मन्त्रोभयवासनानामैत्य 
उत्तममध्यनाशात्मकावस्थात्र***(?)समनुसन्धानपूर्वकं 
सन्ध्यात्रयोपासनमेव त्रिसन्ध्यावासनानाम | मोहः 
कर्तव्याकर्तव्यतामसावदुःखंविशंज्ञयाप्राप्तमज्ञानजातदुःखस्तम्भप्र्
अयोज्यं च दुःखं तेषां दुःखानां त्रयाणां 
पुनरुत्पादनाभावपूर्वकं स्वात्मत्प्रस्तानुसन्धानमभिषेकवासना 
सकलविश्वरूपः सर्वव्या***(?) स्वात्मा तदभेदानुसन्धानं 
विद्यावासनानारजःपञ्जादिभिराकाशस्येव 
सत्वरजस्तमोगुणैस्तद्भूतनानाविधसुखदुःखलोभमोहादिविकारैश्च 
स्वात्मनोऽलिप्तत्वभावनैव उपदेशवासनानाम स्वद्रव्ये स्वकले गुरुस्वभेद 
शून्यत्वनिश्चय एव गुरुदक्षिणावासनागुरूपदिष्टं 
स्वात्मस्वरूपानुसन्धानस्थैर्यकरणमेवगुरु शुश्रूषावासनानाम 
शुक्लपक्षकृष्णपक्षोभयगतप्रतिपदादिपञ्चदशतिथिस्वरूपोयः 
कालस्तत्स्वरूपत्वेन पञ्चदशनित्यानां चन्द्रमण्डलेस्थित्वस्यज्ञानस्येव 
पञ्चदशनित्यावासनानाम किंच तिथिनित्यानामवान्तरतत्तत्प्रतिकालात्मकम् 
अवान्तरकालात्मकाभिस्तत्तन्नित्याभिश्चन्द्रमण्डलत्वेनोपलक्षितकालस्यविकार्यमा
णत्वम् |

प्. ११३ब्)

महानित्यात्प्रकस्वस्वरूपणे 
पृथकत्वभावनयासापञ्चदशनित्यानामुपास्यत्वं विभाव्यमिति 
पञ्चदशनित्यावासनानाम् जलतत्व वायुतत्व पृथिवीतत्व व्योमतत्व 
वह्नितत्वानांसकत्वविश्वकारणभूतानां 
शिवस्वरूपाभेदभावनापूर्वकोविद्याजपः कार्यः इत्येकावासना 
हृल्लेखाघटकेनहकारेणस्वात्मनःप्रकाशमानत्वमुच्यते 
रकारेणग्रसमानत्वं कथ्यते 
चतुर्थस्वरेणशिवशक्तिस्वरूपेणतयोरुक्तरूपयोस्तादात्म्यमुच्यते | 
विन्दुनातद्द्वेविध्यप्रस्तेतिराहित्यपूर्वकस्तदैक्यनिर्णयः प्रोच्यते इति द्वितीया 
जपवासनानाम | इति वासनानिर्णयः || अथ पूर्वोक्त यन्त्रेषु 
विलेख्यमन्त्रभेदानिरूप्यन्ते || तत्र पूर्वं त्र्यक्षरं मन्त्रभेदाः 
शत्साङ्कलोचनगुणाः १ शशाङ्कगुणवाहवः २ 
वाहुचन्द्रगुणा**(?)थवाहुवह्निशशाङ्ककाः ४ गुणचन्द्रभुजाः ५ 
प्रान्तेगुणलोचनभूमयः ६ इति त्र्यक्षरमन्त्राणांभेदाः षट्*(?)ष्टमीरिताः | 
अथ चतुरक्षरमन्त्रभेदाः शशाङ्कद्विगुणाद्व्यर्णाः १ 
शशाङ्काक्ष्यब्धिवह्नयः २ शशाङ्काग्नि श्रुतिभुजाः ३ 
शशाङ्काग्निभुजाब्धयः ४ शशाङ्कोवेदत्रिभुजाः ५ शशाङ्काब्धिभुजाग्नयः 
६ द्व्येकवह्निश्रुतिमिताः ७ द्व्येकपाथोधिवह्नयः ८ द्वित्रिचन्द्रसमुद्राश्च ९ 
द्वित्रिसागरचन्दिराः १० द्विसाराग्निविधवो ११ 

११४अ)

द्विसागरधराग्नयः १२ वह्निद्विवेदविष १३ वह्निद्विविधुवार्द्धयः १४ 
वह्निचन्द्रांवुधिभुजाः १५ वह्निचन्द्रभुजाब्धयः १६ वह्निवेदेकेभुजकाः १७ 
वह्निवेदद्विचन्द्रकाः १८ चतुरेकहिवदना १९ श्चतुरेकत्रिवाहवः २० 
चतुर्द्दित्रिशशाङ्काश्च २१ चतुर्द्विविधुवह्नयः २२ चतुस्त्रेकभुजाः २३ प्रान्ते 
चतुस्त्रिभुजभूमयः २४ इत्यब्ध्यक्षरमन्त्राणां भेदा अब्धिदृशो मताः || अह 
पञ्चाक्षरमन्त्रभेदाः || एकद्व्यञ्चिविशिखाः १ एकद्व्यग्निषु सिन्धवः २ 
एकद्विश्रुचतूरानाः ३ एकद्विषुगुणाब्धयः ४ एकद्व्य*(?)ग्निविशिखाः ५ 
एकद्व्याब्धिषुवह्नयः ६ एकाग्निद्विश्रुतिशराः ७ एकाग्नि द्विशराब्धयः ८ 
एकाग्न्यब्धिषु भुजकाः ९ एकाग्न्यब्धिभुजेषवः १० एकाग्निष्वथ्विवाह्वार्णाः ११ 
एकाग्निषुभुजाब्धयः १२ एकवेदाग्निदृग्वाणाः १३ एकवेदाग्नि वाणदृक् १४ 
एकवेदेषु गुणदृक् १५ एकवेदेषु दृग्गुणाः १६ एकवेदाक्ष्ययुग्निशराः १७ 
एकाब्धिद्वीषुवह्नयः १८ एकेष्वब्धित्रिभुजकाः १९ एकेष्वब्धिद्दिवह्न्यः २० 
एकेषुद्दिचतूरामाः २१ एकेषुद्विगुणाब्धयः २२ एकेषु चतुः२३एकेषु त्रिगुणाब्धयः 
२४ द्वित्र्यब्धिशरचन्द्रार्णा २५ द्वित्र्यब्धिशशिसायकाः २६ द्वित्रीषुशशिवेदार्णाः 
२७ द्वित्रीषुश्रुतिचन्द्रकाः २८ द्वित्र्येकशरवार्द्व्यर्णाः २९ द्वित्र्येकश्रुतिसायकाः ३० 
द्विचतुस्त्रीषु चन्द्राश्च ३१ द्विचतुस्त्र्येकसायका. ३२ द्व्यब्धीषगुणचन्द्राश्च ३३ 
द्व्यब्धीषु विधुवह्नयः ३४ द्विवेदैकेस्.उ 

प्. ११४ब्)

दहनाः ३५ द्विवेदैकगुणेषवः ३६ द्वीषुवेदाग्निविधवो ३७ 
भूधरामाब्धिविशिखा १ भूदृगामोषुवार्द्धयः २ भूदृग्वेदाग्निविशिखाः ३ 
बूष्ण्वेदेषुवह्नयः ४ भूदृक्यञ्चाब्धिरामाश्च ५ भूदृक्यञ्चाग्निवार्द्धयः 
६ भूत्रिद्व्यम्भोनिधि *(?)राः ७ भूत्रिद्वीषुपयोधयः ८ भूत्रिवेदाश्विविशिखाः ९ 
भूत्रिवेदेषुदृग्मिताः १० भूत्रिपञ्चाब्धिदृग्मानाः ११ 
भूत्रिपञ्चद्विवार्द्धयः १२ भूवेददस्राग्निशराः १३ भूवेदद्विशरानलाः १४ 
भूवेदग्निदृगिष्ठर्णाः १५ भूवेदाग्निशराश्विनः १६ भूवेदेषुत्रिकभुजाः १७ 
भूवेदेषुभुजाग्नयः १८ भूपञ्चाश्चित्रिविधयो १९ भूपञ्चाश्विविधित्रिकाः २० 
भूपञ्चाग्निद्विविधयो २१ भूपञ्चाग्निविधिद्विकाः २२ भूपञ्चाब्धित्रिकभुजाः 
२३ भूपञ्चाब्धिभुजाग्नयः २४ द्व्येकपञ्चाग्निविधयो २५ 
द्व्येकपञ्चाब्धिवह्नयः २६ द्व्येकरामेषुविदयो २७ द्व्येकरामाब्धिसायकाः २८ 
द्व्येकाब्धिशररामाश्च २९ द्व्येकाब्धिगुणसायकाः ३० द्वित्रिपञ्चाब्धिविधवो ३१ 
द्वित्रिपञ्चैकवार्द्धयः ३२ द्वित्रिपञ्चाब्धिविशिखाः ३३ द्वित्रिचन्द्रेषुवार्द्धयः ३४ 
द्वित्रिवेदेन्दुविशिखाः ३५ द्वित्रिवेदेषुभूमयः ३६ द्विचतुःपञ्चभूरमाः ३७ 
द्व्यब्धिपञ्चाग्निभूमिताः ३८ द्व्यब्धिचन्द्रेषु***(?) ३९ द्व्यब्धिचन्द्राग्निसायकाः 
४० द्व्यब्धित्रिपञ्चविधवो४१द्व्यब्धित्रिविधुमार्गणाः ४२ 
द्विपञ्चाब्धिगुणेन्द्व्यर्णाः ४३ द्विपञ्चाब्धीन्द्रवह्नयः ४४ 
द्विपञ्चैकगुणाब्ध्यर्णाः ४५ द्विपञ्चेन्ध्वब्धिवह्नयः ४६

प्. ११५अ)

द्विपञ्चत्रीन्दुविधयोः ४७ द्विपञ्चत्र्यब्धिभूमयः ४८ त्रीन्दुवार्द्धिषुभुजकाः 
४९ त्रीन्दुवार्द्धिद्विणयकाः ५० त्रीन्दुपञ्चाब्धिभुजकाः ५१ 
त्रीन्दुपञ्चभुजाब्धयः ५२ त्रीन्दुवाह्वब्धिविशिखाः ५३ त्रीन्दुवाहुशराब्धयः 
५४ त्रिद्वियाह्वेर्द्ध्येकविशिखाः ५५ त्रिद्विवार्द्धिषुचन्द्रकाः ५६ 
त्रिद्विपञ्चैकवेदाश्च ५७ त्रिद्विपञ्चयः ५८ त्रिद्विचन्द्रेषुवेदाश्च ५९ 
त्रिद्विचन्द्राब्धिसायकाः ६० त्रिचतुर्द्विशरेन्द्वर्णाः ६१ 
त्रिचतुर्द्विधरेषच****(?)धिपञ्चाक्षिविधव ६३ स्त्र्यब्धिपञ्चेन्दुवाहवः ६३ 
त्र्यब्धीन्दुभुजवाणाश्च ६५ त्र्यब्धीन्दुशरवाहवः ६६ त्रिद्विश्रुतिचन्द्राश्च ६७ 
त्रीषुद्विविधुवार्द्धयः ६८ त्रीष्वब्धिभुजचन्द्राश्च ६९ त्रीष्वब्धिविधुवाहवः ७० 
त्रीष्वेकद्विसमुद्राश्च ७१ त्रीष्वेकाब्धिदृशस्तथा ७२ अब्ध्येकाक्षीषुदहनाः ७३ 
अब्ध्येकाक्षिगुणेषवः ७४ अब्ध्येकाग्निषुभुजकाः ७५ अब्ध्येकाग्निद्विसायकाः ७६ 
अब्ध्येकेषु त्रिभुजकाः ७७ अब्ध्येकेषु द्वियह्नयः ७८ अब्धिद्व्येकानलशराः ७९ 
अब्धिद्व्येकेषुवार्द्धयः ८० अब्धिद्व्यग्न्येकविशिखाः ८१ अब्धिद्व्यग्नीषुभूमयः 
८२ अब्धिद्वीष्वे******(?) ८३ वेदद्वीषु गुणश्चमाः ८४ वेदत्र्येकेषुभुजकाः ८५ 
वेदत्र्येकद्विसायकाः ८६ वेदद्वित्रिधरावाणाः ८७ वेदत्रिद्विशरेन्दवः ८८ 
वेदत्रिशरभूदृक्काः ८९ वेदत्रिशरदृक्कवः ९० वेदेष्वेकाग्निभुजकाः ९१ 
वेदेष्वेकाक्षिवह्नयः ९२ वेदेषु द्वित्रिभूम्यर्णाः ९३ वेदेषु द्विधराग्नयः ९४ 
वेदेषु त्रिभुजेन्द्वर्णाः ९५ वेदेषु त्रिधरादृशः ९६

प्. ११५ब्)

पञ्चैकत्रिचतुर्दृक्काः ९७ पञ्चैकत्रिदृगब्धयः ९८ पञ्च*(?)कादहनाः ९९ 
पञ्चैकाब्ध्यनलाक्षिकाः १० पञ्चैकाक्ष्यब्धिदहनाः १ 
पञ्चैकाक्ष्यनलाब्धयः २ पञ्चद्व्येकत्रिविधव्य ३ पञ्चद्व्येकविधित्रिकाः ४ 
पञ्चद्व्यब्धीन्दुदहना ५ पञ्चद्व्यब्धिगुणेन्दवः ६ पञ्चद्व्यग्न्याब्धिविधवः 
७ पञ्चद्व्यग्नीन्दुसागराः ८ पञ्चाग्निम्वक्षिवेदाश्च ९ पञ्चाग्निम्वब्धिवाहवः 
१० पञ्चाग्निदृग्विधिधराः ११ पञ्चाग्न्यक्षिधराब्धयः १२ 
पञ्चाग्न्यब्धीन्दुभुजकाः १३ पञ्चाग्न्यब्धिद्विभूमयः १४ 
पञ्चाब्धिद्विधरारामाः १५ पञ्चाब्धिद्व्यनलक्षरवामाः १६ 
पञ्चाब्धीन्द्वग्निभुजकाः १७ पञ्चाब्धीन्द्वक्षिवह्नयः १८ 
पञ्चाब्धिरामेन्दुदृशः १९ पञ्चाब्धिगुणदृग्धराः २० इति 
पञ्चार्णमन्त्राणांभेदास्वाक्षिधराः स्मृताः इति || अष षडक्षरभवभेदाः 
|| भ्वक्ष्यग्न्यब्धीषुशास्त्रार्णाः १ भ्रक्ष्यग्न्यब्ध्यङ्कसायकाः २ 
भ्वक्ष्यग्नीष्वब्धिशास्त्राणि ३ भ्वक्ष्यग्नीष्वङ्गवार्द्धयः ४ भ्वक्ष्यग्न्यङ्गेषु 
वेदाश्च ५ भ्वक्ष्यग्न्यङ्गाब्धिसायकाः ६ भ्वक्ष्याब्धीष्वङ्गदहनाः ७ 
भ्वक्ष्यब्धीषु त्रिकागकाः ८ भ्वक्ष्यब्ध्यङ्गेषु दहनाः ९ 
भ्वक्ष्यब्ध्यङ्गत्रिसायकाः १० भ्वक्ष्यब्ध्यग्नीषु शास्त्राणि ११ 
भ्वक्ष्यब्ध्यग्न्यङ्गसायकाः १२ भ्वक्षीषुवेदाग्निरसाः १३ 
भ्वक्षीषुश्रुतिषड्गुणाः १४ भ्वक्षीष्वङ्गाग्निवेदाश्च १५ 
भ्वक्षीष्वङ्गाब्धिवह्नयः १६ भ्वक्षीष्वग्न्यङ्गवेदाश्च १७ 
भ्वक्षीष्वग्न्यब्धिषण्मिताः १८ भ्वक्ष्यङ्गाब्धीषुदहनाः १९ 
भ्वक्ष्यङ्गाब्ध्यललेषवः २० भ्वक्ष्यब्ध्यग्नीषुशास्त्राणि ११

प्. ११६अ)

भ्वक्ष्यब्ध्यग्न्यङ्गसायकाः १२ भ्वक्षीषुवेदाग्निरसाः १३ भ्वक्षीषु 
श्रुतिषड्गुणाः १४ भ्वक्षीष्वङ्गाग्निवेदाश्च १५ भ्वक्षीष्वङ्गाब्धिवह्नयः १६ 
भ्वक्षीष्वग्न्यङ्गवेदाश्च १७ भ्वक्षीष्वग्न्यब्धिषण्मिताः १८ 
भ्वक्ष्यङ्गाब्धीषुदहनाः १९ भ्वक्ष्यङ्गाब्ध्यनलेषवः २० 
भ्वक्ष्यङ्गेष्वग्निवेदार्णाः २१ भ्वक्ष्यङ्गेष्वब्धिवह्नयः २२ 
भ्वक्ष्यङ्गाग्नीषुविधयो २३ भ्वक्ष्यङ्गाग्निश्रुतीषवः २४ 
भ्वग्निद्व्यब्धीषुषड्वर्णाः २५ भ्वग्निद्व्यब्धिरसेषवः २६ 
भ्वग्निद्वीष्वब्धिषड्वर्णाः २७ भ्वग्निद्वीष्वङ्गसागराः २८ 
भ्वग्निद्व्यङ्गाब्धिविशिखाः २९ भ्वग्निद्व्यङ्गेषुसागराः ३० 
भ्वग्न्यब्धिद्व्यङ्गविशिखाः ३१ भ्वग्न्यब्धिद्विशराङ्गकाः ३२ 
भ्वग्न्यब्धीषुरसाक्ष्यर्णाः ३३ भ्वग्न्यब्धीषु भुजाङ्गकाः ३४ 
भ्वग्न्यब्धिषड्भुजशराः ३५ भ्वग्न्यब्ध्यङ्गेषुवाहवः ३६ 
भ्वग्नीष्वक्ष्यब्धिशास्त्राणि ३७ भ्वग्नीष्वक्ष्यङ्गवार्द्धयः ३८ 
भ्वग्नीष्वक्षिशास्त्राणि ३९ भ्वग्नीष्वब्ध्यङ्गवाहवः ४० 
भ्वग्नीष्वङ्गाक्षिवेदार्णाः ४१ भ्वग्नीष्वङ्गाब्धिवाहवः ४२ 
भ्वग्न्यगाक्षीषुवेदार्णाः ४३ भ्वब्धिद्व्यङ्गेषुवहनाः ४४ 
भ्वब्धिद्व्यङ्गाग्निसायकाः ५० भ्वब्धिद्व्यग्निंगविशिखाः ५१ 
भ्वब्धिद्व्यग्नीषुषण्मिताः ५२ भ्वब्धिद्वीषुरसाग्न्पर्णाः ५३ 
भ्वब्धिद्वीष्वनलाङ्गकाः ५४ भ्वब्धित्र्यङ्गेषु वाह्ववार्य ५५ 
भ्वब्धित्र्यङ्गभुजेषवः ५६ भ्वब्धित्र्यक्षिषडिष्वर्णाः ५७ 
भ्वब्धित्र्यक्षिशरागकाः ५८ भ्वब्धित्रीषुषडक्ष्यर्णाः ५९ 
भ्वब्धित्रीषुभुजाङ्गकाः ६० भ्वब्धी***(?)वह्निभुजाः ६१ 
भ्वब्धीष्वगाक्षिवह्नयः ६२ भ्वब्धीषुद्विरसाक्ष्यर्णाः ६४ 

प्. ११६ब्)

भ्वब्धीषु द्विदुणागकाः ६५ भ्वब्धीषु त्रिरसाक्ष्यार्णाः ६६ भ्वब्धीषु 
त्रिदृगङ्वाकाः ६६ भ्वब्ध्यङ्गेषु गुणाक्ष्यार्णाः ६७ भ्वब्ध्यङ्गेषु दृगग्नयः 
६८ भ्वब्ध्यङ्गाक्षीषु दहना ६९ भ्वब्ध्यङ्गाक्ष्यग्निसायकाः ७० 
भ्वब्ध्यङ्गाक्षीषुभुजकाः ७१ भ्वब्ध्यङ्गाग्निभुजाश्रुगा ७२ 
भूशराक्ष्यधिषड्नामाः ७३ भूशक्ष्यब्धिगोरसाः ७४ 
भूशराक्ष्यङ्गवेदान्याः ७५ भूशराक्ष्यगगाब्धयः ७६ 
भूशराक्ष्यग्नेषड्वेदाः ७७ भूशराक्ष्यग्निवेदवाः ७८ भूशरारसखाः ७९ 
भूशराग्न्यब्धिदृग्रसाः ८० भूशराग्न्यङ्गभाक्ष्यर्णाः ८१ 
भूशराग्न्यङ्गदृष्वगाः ८२ भूशराग्निद्विषड्वेदाः ८३ 
भूशराग्निद्विवेदवाः ८४ भूशराब्धित्रिषड्दृक्काः ८५ भूशराब्धित्रिदृग्रसाः 
८६ भूशराब्ध्यङ्गगुणखाः ८७ भूशराब्ध्यङ्गखाग्नयः ८८ 
भूशराब्धिद्विषड्नामाः ८९ भूशराब्धिद्विगाङ्गकाः ९० 
भूशराङ्गत्रिवेदप्राः ९१ भूशराङ्गत्रिराब्धयः ९२ 
भूशराङ्गाब्धिगुणखाः ९३ भूशराङ्गाब्धिदृग्गुणाः ९४ 
भूशराङ्गाक्षिविधिगाः ९५ भूशराङ्गाक्षिगाब्धयः ९६ 
भ्वङ्गद्वित्रिंशराब्ध्यर्णाः ९७ भ्वङ्गद्वित्र्यब्धिसायकाः ९८ 
भ्वङ्गद्व्यब्धिशराग्त्पर्णाः ९९ भ्वङ्गाब्धिद्विगुणेषव. ११० 
भ्वङ्गाब्धित्रिशराक्ष्यर्णाः १११ भ्वङ्गाब्धित्रियुगेषवः ११२ 
भ्वङ्गाब्धीषुगग्नयः ११३ भ्वङ्गाब्धीषु त्रिनेत्राणि ११३ 
भ्वङ्गेषुद्व्यब्दिवह्वार्णः ११५ भ्वङ्गेषु द्विगुणाब्धयः ११६ भ्वङ्गेषु 
त्रिचतुर्दस्त्राः ११७ भ्वङ्गेषु त्रियुगाब्धयः ११८ भ्वङ्गेष्वब्धिनेत्रार्णाः ११९ 
भ्वङ्गेष्वब्धियुगाग्नयः १२०

प्. ११७अ)

द्व्येकाङ्गेष्वब्धिदहनाः १२१ द्व्येकाङ्गेषु त्रिसागराः १२२ 
द्व्येकाङ्गत्रीषुवार्द्ध्यर्णाः १२३ द्व्येकाङ्गत्रिषुतीषवः १२४ द्व्येकाङ्गाब्धीषु 
दहनाः २५ द्व्येकाङ्गाब्धित्रिसायकाः २६ द्व्येकावह्नीषु षड्वेदाः २७ 
द्व्येकवह्नीषुभोरसाः २८ द्व्येकवह्न्यङ्गवेदसाः २९ द्व्येकवह्न्यङ्गवेदसाः ३० 
द्व्येकवह्न्यब्धिरसमाः ३१ द्वयेकवह्न्यब्धिमारसाः ३२ 
द्व्येकाब्धीषुरसाग्न्यर्णाः ३३ द्व्येकाब्धीषुत्रिषस्मिताः ३४ द्व्येकष्वङ्गेषु 
दहनाः ३५ द्व्येकाब्ध्यङ्गाग्निसायकाः ३६ द्व्येकाब्धित्रिरसेष्वर्णाः ३७ 
द्व्येकाब्धित्रीषुण्मिताः ३८ द्व्येकेष्वब्ध्यग्निषण्मिताः ३९ 
द्व्येकेष्वब्धिरसाग्न्यर्णाः ४० द्व्येकेष्वङ्गाब्धिदहनाः ४१ 
द्व्येकेष्वङ्गाग्निसागराः ४२ द्व्येकेषुत्रिरसाब्ध्यर्णाः ४३ द्व्येकेषुत्रिचतूरसाः ४४ 
द्वित्र्यङ्गवेदेषुधराः ४५ द्वित्र्यङ्गाब्धिक्षमाशराः ४६ द्वित्र्यङ्गशरवेदौ ४७ 
द्वित्र्यङ्गशरभूमिभाः ४८ द्वित्र्यङ्गभूशराब्ध्यर्णाः ४९ 
द्वित्र्यङ्गैकाब्धिसायकाः ५० द्वित्र्येकाब्धिरसेष्वर्णाः ५१ 
द्वित्र्येकाब्धिशराङ्गकाः ५२ द्वित्र्येकाङ्गशराब्ध्यर्णाः ५३ 
द्वित्र्येकाङ्गाब्धिसायकाः ५४ द्वित्र्येकेषुरसाब्ध्यर्णाः ५५ द्वित्र्येकेषुचतूरसाः ५६ 
द्वित्र्यब्ध्यङ्गेषु भूम्यर्णाः ५७ द्वित्र्यब्ध्यङ्गेन्दुसायकाः ५८ 
द्वित्र्यब्धीन्द्वङ्गविशिखाः ५९ द्वित्र्यब्धीन्दुशराङ्गकाः ६० 
द्वित्र्यब्धीषुरसैकार्णाः ६१ द्वित्र्यब्धीष्वेकषण्मिताः ६२ द्वित्रीष्वङ्गाब्धिविधवो 
६३ द्वित्रीष्वङ्गौकवार्द्धयः ६४ द्वित्रीष्वेकाङ्गविधयो ६५ 
द्वित्रीष्वेकाब्धिशास्त्रकाः ६६ द्वित्रीष्वब्ध्यङ्गभूवर्णाः ६७

प्. ११७ब्)

द्वित्रीष्वेब्ध्येकशास्त्रकाः ६८ द्व्यब्ध्यङ्गेषु त्रिचन्द्रार्णाः ६९ 
द्व्यब्ध्यङ्गेषुधरागुणाः ७० द्व्यब्ध्यङ्गैकशराग्न्यर्णाः ७१ 
द्व्यब्ध्येङ्गैकाग्निसायकाः ७२ द्व्यब्ध्यङ्गाग्निशरैकार्णाः ७३ 
द्व्यब्ध्यङ्गानिधषेवः ७४ द्व्यब्ध्येकेष्वङ्गवह्न्यर्णाः ७५ 
द्व्यब्ध्येकेष्वनलाङ्गकाः ७६ द्व्यब्द्येकाङ्गशराग्न्यर्णाः ७७ 
द्व्यब्ध्येकाङ्गाग्निसायकाः ७८ द्व्यब्ध्येकाग्निरसेष्वर्णाः ७९ 
द्व्यब्ध्येकाग्निशराङ्गकाः ८० द्व्यब्धित्रीषुरसैकार्णाः ८१ 
द्व्यब्धित्रीषुधराङ्गकाः ८२ द्व्यब्धित्र्यङ्गशरैकार्णाः ८३ 
द्व्यब्धित्र्यङ्गधराशराः ८४ द्व्यब्धित्र्येकाङ्गवाणार्णाः ८५ 
द्व्यब्धित्र्येकशराङ्गकाः ८६ द्व्यब्धीषुत्रिषडेकार्णाः ८७ 
द्व्यब्ध्यब्धीषुत्रिधराङ्गकाः ८८ द्व्यब्धीष्वङ्गत्रिचन्द्रार्णाः ८९ 
द्व्यब्धीष्वङ्गैकवह्नयः ९० द्व्यब्धीष्वेकाङ्गवह्न्यर्णाः ९१ 
द्व्यब्धीष्विकाग्निशाह्यकाः ९२ द्वीषुषड्वह्निवेदैकाः ९३ द्वीषु 
षड्वह्निभूमिभा. ९४ द्वीषुषड्वेदवह्न्येकाः ९५ द्वीषुषड्वेदभूगुणाः ९६ 
द्वीषुषड्भूश्रुतिगुणाः ९७ द्वीषुषड्भूगुणाः ९८ द्वीषुभूगुणषड्वेदाः ९९ 
द्वीषुभ्वशास्त्रकाः १०० द्वीषुभ्वब्धिरसाग्न्यर्णाः ११ द्वीषुभ्वषण्मिताः १०२ 
द्वीषुभ्वङ्गाब्धिवह्न्यर्णाः १०३ द्वीषुभ्वङ्गाग्निर्वाद्धयः १४ 
द्वीषुत्र्येकाङ्गवेदार्णाः १०५ द्वीषुत्र्येकाब्धिशास्त्रकाः ६ 
द्वीषुत्र्यब्ध्यङ्गचन्द्रार्णाः ७ द्वीषुत्र्मध्ये क****(?) ८ 
द्वीषुत्र्यङ्गाब्धिभूवर्णाः ९ द्वीषुत्र्यङ्गैकसागराः ११० 
द्वीषुत्र्येकाब्धिशास्त्रकाः ११ द्वीथब्ध्येकाङ्गदहनाः १२ 
द्वीष्वब्ध्यकोग्निशास्त्रकाः १२ द्वीष्वब्ध्यग्निरसैकार्णाः १३ 
द्वीष्वब्ध्यमिधराङ्गकाः १४

प्. ११८अ)

द्वीष्वब्ध्यङ्गगुणैकार्याः १५ द्वीष्वब्ध्यङ्गैकवह्नयः १६ 
द्व्यङ्गेषुभ्वब्धिवह्न्यर्णाः १७ द्व्यङ्गेषुभ्वग्निवार्द्धयः १८ द्व्यङ्गेषु 
त्रिचतुर्भ्वर्णाः १९ द्व्यङ्गेषु त्रिकुवार्द्धयः २० द्व्यङ्गेष्वब्धित्रिभूवर्णाः २१ 
द्व्यङ्गेष्वब्धिकुवह्नयः २२ द्व्यङ्गैकेष्वब्धिवह्न्यर्णाः २३ 
द्व्यङ्गैकेष्वग्निवार्द्धयः २४ द्व्यङ्गैकाग्नीषुवार्द्ध्यर्णाः २५ 
द्व्यङ्गैकाग्न्यब्धिसायकाः २६ द्व्यङ्गैकाब्धीषुवह्न्यर्णाः २७ 
द्व्यङ्गैकाब्ध्यग्निसायकाः २८ द्व्यङ्गाग्निषुचतुश्चन्द्रा २९ 
द्व्यङ्गाग्नीषुधराब्धयः ३० द्व्यङ्गाग्न्येकशराब्ध्यर्णाः ३१ 
द्व्यङ्गाग्मेकाब्धिसायकाः ३२ द्व्यङ्गाग्न्यब्धीषुचन्द्रार्णाः ३३ 
द्व्यङ्गान्यब्धीन्दुमार्गणाः ३४ द्व्यङ्गाब्धीषुत्रिचन्द्रार्णाः ३५ 
द्व्यङ्गाब्धीषुधराग्नयः ३६ द्व्यङ्गाब्धेकेषुवह्न्यर्णाः ३७ 
द्व्यङ्गाब्ध्येकाग्निसायकाः ३८ द्व्यङ्गाब्ध्ग्नीषु विधवो ३९ 
द्व्यङ्गाब्ध्यग्नीन्दुसायका १४ त्र्येकेष्वब्ध्यङ्गदस्रार्णाः ४१ 
त्र्येकेष्वब्धिद्विशास्त्रकाः ४२ त्र्येकेष्वङ्गाब्धिदस्रार्णाः ४३ 
त्र्येकेष्वङ्गद्विसागराः ४४ त्र्येकेषु द्व्यङ्गवार्द्ध्व्यर्णाः ४५ त्र्येकेषु 
द्व्यब्धिषण्मिताः ४६ त्र्येकाङ्गाब्धिशरद्व्यर्णा. ४७ त्र्येकाङ्गाब्धीद्विसकाः ४८ 
त्र्येकाङ्गेष्वब्धिदस्रार्णाः ४९ त्र्येकाङ्गेषु द्विसागराः ५० 
त्र्येकाङ्गद्विशराब्ध्यर्णाः ५१ त्र्येकाङ्गद्व्यब्धिसायकाः ५२ 
त्र्येकद्व्यब्धिरसेष्वर्णाः ५३ त्र्येकद्व्यब्धीषुशास्त्रकाः ५४ 
त्र्येकद्वीष्वङ्गवेदार्णाः ५५ त्र्येकद्वीष्वब्धिषण्मिताः ५६ 
त्र्येकद्व्यङ्गेषुवेदार्णाः ५७ त्र्यङ्कद्व्यङ्गाब्धिसायकाः ५८ 
त्र्येकाब्धिद्व्यङ्गवाणार्णाः ५९ त्र्येकाब्धिद्वीषुषण्मिताः ६० 
त्र्येकाब्धीष्वङ्गदस्रार्णाः ६१

प्. ११८ब्)

त्र्येकाब्धीषु द्विषण्मिताः ६२ त्र्येकाब्ध्यङ्गेद्वीषुदस्रार्णाः ६३ 
त्र्येकाब्ध्यङ्गद्विपञ्चकाः ६४ त्रिद्वीष्वेकाङ्गवेदार्णाः ६५ 
त्रिद्वीष्वेकाब्धिशास्त्रकाः ६६ त्रिद्वीष्वब्धिरसैकार्णाः ६७ 
त्रिद्वीष्वब्धिधराङ्गकाः ६८ त्रिद्वीष्णङ्गाब्धिभूम्यर्णाः ६९ 
त्रिद्वीष्वङ्गैकसागराः ७० त्रिद्व्यङ्गैकशराब्ध्यर्णाः ७१ 
त्रिद्व्यङ्गैकाब्धिसाअयकाः ७२ त्रिद्वङ्गाब्धीषु चन्द्रार्णाः ७३ 
त्रिद्व्यङ्गाब्धिकुसायकाः ७४ त्रिद्व्यङ्गेषु चतुश्चन्द्राः ७५ त्रिद्व्यङ्गेषुकुसागराः 
७६ त्रिद्व्येकेङ्गेषुवेदार्णाः ७७ त्रिद्व्येकाङ्गाब्धिसायकाः ७८ 
त्रिद्व्येकाश्चतुवाणार्णाः ७९ त्रिद्व्येकाध्वीषुशास्त्रकाः ८० 
त्रिद्व्येकेषुष्डध्वर्णाः ८१ त्रिद्व्येकेष्वब्धिषस्मिताः ८२ त्रिद्व्यब्ध्यङ्गेषुविधव ८३ 
स्त्रिद्व्यब्ध्यङ्गेन्दुमार्गणाः ८४ त्रिद्व्यब्ध्येकाङ्गविशिखाः ८५ 
स्त्रिद्व्यब्ध्येकेषुशास्त्रकः ८६ त्रिद्व्यब्धीषुषडेकार्णाः ८७ 
स्त्रिद्व्यब्धष्विकशास्त्रकाः ८८ त्र्यब्धिपञ्चाङ्गदस्रैकाः ८९ 
स्त्र्यब्धिपञ्चाङ्गभूकराः ९० त्र्यब्धिपञ्चैकषड्दस्राः ९१ 
स्त्र्यब्धष्विकद्विशास्त्रकाः ९२ त्र्यब्धीषुद्विरसेद्वर्णाः ९३ अब्धीषुद्विकुशालकाः 
९४ त्र्यब्ध्यङ्गेषु द्विचन्द्रार्णाः ९५ स्त्रिद्व्यङ्गेषु विधुद्विकाः ९६ 
द्व्यङ्गैकेषुदस्रार्णाः ९७ द्व्यङ्गैकद्विमार्गणाः ९८ 
त्र्यब्ध्यङ्गद्विशरैकार्णाः ९९ स्त्रयब्ध्यङ्गद्विधरेषवः १०० 
त्र्यब्ध्येकेष्वङ्गदस्रार्णाः १ स्त्र्यब्ध्येकेषु द्विशास्त्रकाः २ त्र्यब्ध्येकाङ्गेषु 
दस्रार्णाः ३ स्त्र्यब्ध्येकाङ्गद्विमार्गणाः ४ त्र्यब्ध्येकद्विरसेष्वर्णाः ५ 
स्त्र्यब्ध्येकद्विशराङ्गकाः ६ त्र्यब्धिद्वीष्वङ्गचन्द्रार्न्.आः ७ 
स्त्र्यब्दिद्वीष्ठिन्दुषण्मिताः ८ त्र्यब्धिद्व्यङ्गेषु चन्द्रार्णाः ९ 
स्त्र्यब्दिद्वयङ्गेन्दुसायकाः १० त्र्यब्धिद्वीन्दुसेष्वर्णाः ११ 

प्. ११९अ)

स्त्र्यब्दिद्वीन्दुशरागकाः १२ त्रीष्वब्धिद्विरसेन्दवः १३ स्त्रीष्वब्धिद्विकुशास्त्रकाः 
१४ त्रीष्वब्धिरसदस्रैकाः १५ स्त्रीष्वब्ध्यङ्गद्विभूद्विकाः १६ 
त्रीष्वब्ध्येकरसद्व्यर्णाः १७ स्त्रीष्वब्ध्येकद्विशास्त्रकाः १८ 
त्रीष्वङ्गद्व्यब्धिभूवर्णाः १९ स्त्रीष्वङ्गद्विकुवार्द्धयः २० 
त्रीष्वङ्गाब्धिद्विभूवर्णाः २१ त्रीष्वङ्गाब्धिकुदस्रकाः २२ 
त्रीष्वङ्गैकाब्धिदस्रार्णाः २३ त्रीष्वङ्गैकाद्विवार्द्धयः २४ 
त्रीष्वेकद्व्यङ्गवार्द्ध्यर्णाः २५ त्रीष्वेकद्व्यब्धिशालकाः २६ 
त्रीष्वेकाब्धिरसद्व्यर्णाः २७ त्रीष्वेकाब्धिद्विशास्त्रकाः २८ 
त्रीष्वेकाङ्गाब्धिदस्रार्णाः २९ त्रीष्वेकाङ्गद्विसागराः ३० 
त्रीषुद्व्येकाङ्गवेदार्णाः ३१ त्रीषुद्व्येकाब्धिशास्त्रकाः ३२ 
त्रीषुद्व्यब्ध्यङ्गचन्द्रार्णाः ३३ त्रीषुद्व्यब्ध्यैकशास्त्रकाः ३४ 
त्रीषुद्व्यङ्गाब्धिचन्द्रार्णाः ३५ त्रीषुद्व्यङ्गेन्दुसागराः ३६ 
अङ्गाब्धिद्वीषुचन्द्रार्णाः ३७ त्र्यङ्गाब्धिद्व्येकपञ्चकाः ३८ 
अङ्गाब्धिभूपञ्चदस्राः ३९ त्र्यङ्गाब्ध्येकद्विसायकाः ४० 
त्र्यङ्गाब्धीषुद्विचन्द्रार्णाः ४१ त्र्यङ्गाब्धीषुकुदस्रकाः ४२ 
त्र्यङ्गेष्वेकाब्धिदस्रार्णाः ४३ त्र्यङ्गेष्वेकद्विसागराः ४४ 
त्र्यङ्गेष्वब्धिद्विचन्द्रार्णाः ४५ त्र्यङ्गेष्वब्धिकुपक्षकाः ४६ 
त्र्यङ्गेषुद्व्यब्धिचन्द्रार्णाः ४७ त्र्यङ्गेषुद्विकुदस्रकाः ४८ 
त्र्यङ्गैकाब्धिशरद्व्यर्णाः ४९ त्र्यङ्गैद्विसायकाः ५० 
त्र्यङ्गैकद्विशराब्ध्येकार्णाः ५१ त्र्यङ्गैकद्व्यब्धिसायकाः ५२ 
त्र्यङ्गैकेष्वब्धिदस्रार्णाः ५३ त्र्यङ्गैकेषुद्विवार्द्धयः ५४ 
त्र्यङ्गद्व्येकेषुवेदार्णाः ५५ त्र्यङ्गद्व्येकाब्धिसायकाः ५६ 
त्र्यङ्गद्वीष्वब्धिविधव ५७ स्त्र्यङ्गद्वीषुकुसागराः ५८ 
त्र्यङ्गद्व्यब्दिषुवंव्रार्णाः ५९ अङ्गद्व्यब्धीन्दुसायकाः ६०

प्. ११९ब्)

त्र्यब्ध्येकाङ्गेष्वग्निदस्राः ६१ त्र्यब्ध्येकाङ्गेषुखाग्नयः ६२ 
अब्ध्येकाङ्गद्वीषुगणाः ६३ अब्ध्येकाङ्गद्विगेषवः ६४ 
अब्ध्येकाङ्गाग्निमद्व्यर्णाः केष्वग्निषड्वाणाः ७१ अब्ध्येकेषुत्रिपञ्चचाः ७२ 
अब्ध्येकाग्नीषुषड्द्यर्णाः ७२ अब्ध्येकाग्नीषुखाङ्गकाः ७४ 
अब्ध्येकाग्न्यमद्व्यर्णाः ७५ अद्ध्येकाग्न्यङ्गखेषवः ७६ 
अब्ध्येकाग्निद्विषड्वाणाः ७७ अब्ध्येकाग्निद्विमाङ्गकाः ७८ अब्ध्येकेषु 
त्रिषड्द्व्यर्णाः ७९ अब्ध्येकेषुत्रिखाङ्गकाः ८० अद्ध्येकेष्वङ्गगद्व्यर्णाः ८१ 
अब्ध्येकेष्वङ्गस्वाग्नयः ८२ अब्ध्येकेषुद्विषट्त्र्यर्णाः ८३ अब्ध्येकेषुद्विगाङ्गकाः 
८४ अब्ध्यब्धिद्व्यङ्गाग्निपचैकाः ८५ अब्धिद्व्यङ्गाग्निभूशराः ८६ 
अब्धिद्व्यङ्गेषुगेन्द्व्यर्णाः ८७ अब्धिद्व्यङ्गेषुभूत्रिकाः ८८ 
अब्धिद्व्यङ्गाग्निपञ्चैकाः ८९ अब्धिद्व्यङ्गाग्निभूशराः ८६ 
अब्धिद्व्यङ्गेषुगेन्द्वर्णाः ८७ अब्धिद्व्यङ्गेषुभूत्रिकाः ८८ 
अब्धिद्व्यङ्गैकपञ्चान्या ८९ अब्धिद्व्यङ्गैकगेषवः ९० अब्धिद्व्येकाग्निषड्वाणाः 
९१ अब्धिद्व्येकाग्निमंगकाः ९२ अब्धिद्व्येकेषुचाग्न्यर्णाः ९३ 
अब्धिद्व्येकेषुगाङ्गकाः ९४ अब्धिद्व्येकाङ्गगेषवः ९६ 
अब्धिद्व्येग्न्येकषण्मार्णाः ९७ अब्धिद्व्यग्न्येकपञ्चषाः ९८ 
अब्धिद्व्यग्नीषुषट्चन्द्रा ९९ अब्धिद्व्यग्नीषुभूरसाः १०० 
अब्धिद्व्यग्न्यङ्गमभ्वर्णाः १ अब्धिद्व्यग्न्यङ्गभूशराः २ 

प्. १२०अ)

अब्धिद्वीष्वेकषट्त्र्यर्णाः ३ अब्धिद्वीष्वेकगाङ्गकाः ४ अब्धिद्वीष्वग्निषट्भ्वर्णाः 
५ अब्धिद्वीष्वग्निभूशसाः ६ अब्धीष्वद्वीष्वङ्गवह्न्येकाः ७ 
अब्धिद्वीष्वङ्गभूगुणाः ८ अब्धित्र्यङ्गैकपञ्चप्रा ९ अब्धित्र्यङ्गैकखेषवः १० 
अब्धित्र्यङ्गद्विपञ्चैका ११ अब्धित्र्यङ्गद्विभूशराः १२ अब्धित्र्यङ्गेषुदस्रैकाः 
१३ अब्धित्र्यङ्गेषुभूषिकाः १४ अब्धित्र्येकाङ्गमद्व्यर्णाः १५ 
अब्धिन्येकाङ्गखेषवः १६ अब्धित्र्येकद्विषड्वाणाः १७ अब्धित्र्येकद्विभागकाः १८ 
अब्धित्र्येकेषुषड्द्व्यर्णाः १९ अब्धित्र्येकेषुखाङ्गकाः २० 
अब्धित्रिद्व्यङ्गपञ्चैकाः २१ अब्धित्रिद्व्यङ्गभूशराः २२ अब्धित्रिद्व्येकषड्वाणाः 
२३ अब्धित्रिद्व्येकपञ्चखाः २४ अब्धित्रिद्वीषुषट्चन्द्राः २५ अब्धित्रिद्वीषुभूसराः २६ 
अब्धित्रीष्वङ्गखेन्द्वर्णाः २७ अब्धित्रीष्वङ्गभूद्विकाः २८ 
अब्धित्रीष्वेकषड्द्व्यर्णाः २९ अब्धित्रीष्वेकखाङ्गकाः ३० 
अब्धित्रीषुद्विषड्भ्वर्णाः ३१ अब्धित्रीषुद्विभूरसाः ३२ अब्धीषुषट्त्रिदस्रैकाः ३३ 
अब्धीष्वङ्गत्रिभूद्विकाः ३४ अब्धीषुषड्भूत्रिद्व्यर्णाः ३५ 
अब्धीष्वङ्गैकखाग्नयः ३६ अब्दीष्वङ्गैद्विवह्न्येकाः ३७ अब्धीष्वङ्गद्विकाग्नयः 
३८ अब्धीष्वेकाग्नि षड्द्व्यर्णाः ३९ अब्धीष्वेकाग्निखाङ्गकाः ४ 
अब्धीष्वेकाग्निगुणखाः ४१ अब्धीष्वेकाङ्गखाग्नयः ४२ 
अब्धीष्वेकद्विषट्त्र्यर्णाः ४३ अब्धीष्वेकद्विगाङ्गकाः ४४ अब्धीषुद्विगुणाङ्गैकाः 
४५ अब्धीषुद्विगुणैकताः ४६ अब्धीषुद्व्यङ्गगुणकाः ४७ 
अब्धब्धिषुद्व्यङ्गभूगुणाः ४८ अब्धीषुद्व्येकषट्त्र्यर्णाः ४९ 
अब्धीषुद्व्येकगाङ्गकाः ५० अब्धीषुत्रिद्विषड्भ्वर्णाः ५१

प्. १२०ब्)

अब्धीषु त्रिद्विभूरसाः ५२ अब्धीषु त्र्यङ्गपक्षक्ष्माः ५३ अब्धीषु 
त्र्यङ्गभूद्विकाः ५४ अब्धीषु त्र्येकषट्पक्षाः ५५ अब्धीत्रीन्दुखाङ्गकाः ५६ 
अब्ध्यङ्गेषु द्विगेन्द्वर्णाः ५७ अब्ध्यङ्गेषुद्विभूषणाः ५८ अब्ध्यङ्गेषु 
त्रिखेन्द्वर्णाः ५९ अब्ध्येङ्गेषु त्रिभूद्विकाः ६० अब्ध्यङ्गैकत्रि**(?) ६१ 
अब्ध्यङ्गेष्वेषुयुक्षाखाः ६२ अब्ध्यङ्गैकेश्वेषुत्रिणाः ६३ 
अब्ध्यङ्गैकद्विगेषवः ६४ अब्ध्यङ्गैकत्रिवाणपाः ६५ अब्ध्येङ्गैकत्रिखेषवः ६६ 
अब्ध्यङ्गैकेषुगुणखाः ६७ अब्ध्यङ्गैकेषु स्वत्रिकाः ६८ 
अब्ध्यङ्गद्व्येकपञ्चात्याः ६९ अब्ध्यङ्गद्व्येकगेषव ७० 
अब्ध्यङ्गद्व्यग्निवाणैकाः ७१ अब्ध्यङ्गद्व्यग्निभूशराः ७२ 
अब्ध्यङ्गद्वीषुगुणक्षाः ७३ अब्ध्यङ्गद्वीषुभूगुणाः ७४ 
अब्ध्यङ्गत्र्येकपञ्चान्याः ७५ अब्ध्यङ्गत्र्येकपंश्रगेषवः ७६ 
अब्ध्यङ्गत्रिद्विपञ्चैकाः ७७ अब्ध्यङ्गत्रिद्विभूशराः ७८ 
अब्ध्यङ्गत्रीषुखेन्द्वर्णाः ७९ अब्ध्यङ्गत्रीषुभूद्विकाः ८० 
पञ्चैकाष्ठयङ्गगुणखाः ८१ पञ्चैकाब्ध्यङ्गखाग्नयः ८२ 
पञ्चैकाब्धिद्विषङ्गार्णाः ८३ पञ्चैकाब्धिद्विगाङ्गकाः ८४ 
पञ्चैकाब्धित्रिषट्पक्षाः ८५ पञ्चैकाग्ब्धित्रिखाङ्गकाः ८६ 
पञ्चैकाङ्गाब्धिगुणखाः ८७ पञ्चैकाङ्गाब्धिखाग्नयः ८८ 
पञ्चैकाङ्गद्विवेदान्याः ८९ पञ्चैकाङ्गद्वि***(?)यः ९० 
पञ्चैकाङ्गत्रिवेदान्याः ९१ पञ्चैकाङ्गत्रिवेदखाः ९२ 
पञ्चैकद्व्यब्धिषट्शर्णाः ९३ पञ्चैकाद्व्यब्धिगाङ्काः ९४ 
पञ्चैकद्व्यङ्गवेदान्या ९५ पञ्चैकद्व्यङ्गगाब्धयः ९६ 
पञ्चैकद्वित्रिवेदाङ्गाः ९७ पञ्चैकद्वित्रिषट्पराः ९८ पञ्चैकत्र्यब्धिषट्पक्षाः 
९९

प्. १२१अ)

पञ्चैकत्र्यब्धिखाङ्गकाः १०० पञ्चैकत्र्यङ्गवेदान्याः १ 
पञ्चैकत्र्यङ्गखाब्धयः २ पञ्चैकत्रिद्विषड्वेदाः ३ पञ्चैकत्रिद्विवेदचाः ४ 
पञ्चैद्व्यग्निषट्चन्द्राः ५ पञ्चद्व्यब्धग्निभूरसाः ६ 
पञ्चद्व्यब्ध्यङ्गगुणकाः ७ पञ्चद्व्यब्ध्यङ्गभूगुणाः ८ 
पञ्चद्व्यब्ध्येकषड्गार्णाः ९ पञ्चद्व्यब्ध्येकगाङ्गकाः १० 
पञ्चद्व्य**(?)ग्निवेदैकाः ११ पञ्चद्व्यङ्गाग्निकोब्धयः १२ 
पञ्चद्व्यङ्गाग्निगुणकाः १३ पञ्चद्व्यङ्गाब्धिभूगुणाः १४ 
पञ्चद्व्यङ्गैकभाग्न्यर्णाः १५ पञ्चद्व्यङ्गैकगाब्धयः १६ 
पञ्चद्व्येकाग्निषड्वेदाः १७ पञ्चद्व्येकाग्निवेदषाः १८ 
पञ्चद्व्येकाब्धिषट्त्र्यर्णाः १९ पञ्चद्व्येकाब्धिगाङ्गकाः २० 
पञ्चद्व्येकाङ्गभाग्न्यर्णाः २१ पञ्चद्व्येकागगाब्धयः २२ 
पञ्चद्वित्र्येकषड्वेदाः २३ पञ्चद्वित्र्येकवेदषाः २४ पञ्चद्वित्र्यब्धिषड्वेदाः 
२५ पञ्चद्वित्र्यब्धिचन्द्रषाः २६ पञ्चद्वित्र्यङ्गवेदैकाः २७ 
पञ्चद्वित्र्यङ्गकोब्धयः २८ पञ्चत्र्यब्ध्येकषड्दलाः २९ 
पञ्चत्र्यब्ध्येकदस्रषाः ३० पञ्चत्र्यब्धिद्विषट्चन्द्राः ३१ 
पञ्चव्यब्धिद्विचन्द्रषाः ३२ पञ्चत्र्यब्ध्यङ्गदस्रैकाः ३३ 
पञ्चत्र्यब्ध्यङ्गभूद्विकाः ३४ पञ्चत्र्यङ्गैकवेदान्याः ३५ 
पञ्चत्र्यङ्गैकदस्रभाः ३६ पञ्चत्र्यङ्गद्विवेदैकाः ३७ 
पञ्चव्यङ्गद्विभूमिभाः ३८ पञ्चत्र्यङ्गाब्धिपक्षैकाः ३९ 
पञ्चत्र्यङ्गाब्धिभूद्विकाः ४० पञ्चत्र्यकाङ्गवेदान्याः ४१ 
पञ्चत्र्यकाङ्गखाब्धयः ४२ पञ्चत्र्येकद्व्यङ्गवेदाः ४३ 
पञ्चत्र्येकद्विवेदषाः ४४ पञ्चत्र्येकाब्धिषड्दस्राः ४५ 
पञ्चत्र्येकाब्धिखागकाः ४६ पञ्चत्रिद्व्यङ्गवेदक्ष्माः ४७ 
पञ्चत्रिद्व्यङ्गकाब्धयः ४८

प्. १२१ब्)

पञ्चत्रिद्वेकषड्वेदाः ४९ पञ्चविद्व्येकवेदषाः ५० पञ्चत्रिद्व्यब्धिषट्चन्द्राः ५१ 
पञ्चत्रिद्व्यब्धिभूरसाः ५२ पञ्चाब्ध्येकषड्द्व्यर्णाः ५३ 
पञ्चाब्ध्यग्न्येकखाङ्गकाः ५४ पञ्चाब्ध्यग्निद्विषड्भ्वर्णाः ५५ 
पञ्चाब्ध्यग्निद्विभूरसाः ५६ पञ्चाब्ध्यग्न्याङ्गभूकराः ५७ 
पञ्चाब्ध्यङ्गैकगुणखाः ५९ पञ्चाब्ध्यङ्गैकखाग्नयः ६० 
पञ्चाब्ध्यङ्गद्विवह्न्येकाः ६१ पञ्चाब्ध्यगद्विभूगुणाः ६२ 
पञ्चाब्ध्य***(?)स्रक्ष्मां ६३ पञ्चाब्ध्यङ्गत्रिभूद्विकाः ६४ 
पञ्चाब्ध्येकाङ्गगुणाखाः ६५ पञ्चाब्ध्येकाङ्गखाग्नयः ६६ 
पञ्चाब्ध्येकद्विषड्गार्णाः ६७ पञ्चाब्ध्येकद्विगाङ्गकाः ६८ 
पञ्चाब्ध्येकत्रिषट्पक्षाः ६९ पञ्चाब्ध्येकखाङ्गकाः ७० 
पञ्चाब्धिद्व्यङ्गवह्न्येकाः ७१ पञ्चाब्धिद्व्यङ्गभूगुणाः ७२ 
पञ्चाब्धिद्व्येकषड्गार्णाः ७३ पञ्चाब्धिद्व्येकषडङ्गकाः ७४ 
पञ्चाब्धिद्वित्रिषड्भ्वर्णाः ७५ पञ्चाब्धिद्वित्रिभूरसाः ७६ पञ्चाङ्गदस्रैकाः 
७७ पञ्चाङ्गत्र्यब्धिभूद्विकाः ७८ पञ्चाङ्गत्र्येकभद्व्यर्णाः ७९ 
पञ्चाङ्गत्र्येकखाब्धयः ८० पञ्चाङ्गत्रिद्विवेदैकाः ८१ 
पञ्चाङ्गत्रिद्विभूमिभाः ८२ पञ्चाङ्गाब्धि******(?) ८३ 
पञ्चाग्नाब्धित्रिभूखकाः ८४ पञ्चाङ्गाब्धेकगान्यर्णाः ८५ 
पञ्चाङ्गाब्ध्येकपक्षगाः ८६ पञ्चाङ्गाब्धिद्विगुणकाः ८७ 
पञ्चाङ्गाब्धिद्विभूगुणाः ८८ पञ्चाङ्गैब्ध**(?) ८९ 
पञ्चाङ्गैकत्रिखाब्धयः ९० पञ्चाङ्गैकाब्धिगुणखाः ९१ 
पञ्चाङ्गैकाब्धिखाग्नयः ९२ पञ्चाङ्गैकद्विवेदप्राः ९३ 
पञ्चाङ्गैकद्विदस्रभाः ९४ पञ्चाङ्गैद्वित्रिवेदैकाः ९५ 
पञ्चाङ्गद्वित्रिभूमिभाः ९६

प्. १२२अ)

पञ्चाङ्गद्व्यब्धिगुणकाः ९७ पञ्चागद्व्यब्धिभूगुणाः ९८ 
पञ्चाङ्गद्व्येकवेदान्याः ९९ पञ्चाङ्गद्व्येकगाब्धयः १००-६०० || 
रसैकत्रिद्विपञ्चान्याः १ रसैकत्रिद्विभेषवः २ रसैकत्र्यब्धिपञ्चाप्राः ३ 
रसैकत्र्यब्धिरेषवः ४ रसैकत्रीषुवेदप्राः ५ रसैकत्रीषुराब्धयः ६ 
रसैकाब्धिद्विवाणान्याः ७ रसैकाब्धिद्विगेषवः ८ रसैकाब्धित्रिपञ्चप्राः ९ 
रसैकाब्धित्रिरेषवः १० रसैकाब्धीषुत्रिवे*(?) ११ रसैकाब्धीषुराग्नयः १२ 
रसैकेषुद्विवेदान्याः १३ रसैकेषुद्विवह्निभाः १४ रसैकेषुत्रिवेदप्राः १५ रसैकेषु 
त्रिराब्धयः १६ रसैकेष्वब्धिवह्निप्राः १७ रसैकेष्वब्धिराग्नयः १८ रसैकेद्वीषु 
वेदान्याः १९ रसैकद्वीषुगाब्धयः २० रसैकद्व्यग्निशरभाः २१ 
रसैकद्व्यग्निभेषवः २२ रसैकद्व्यब्धिपञ्चान्याः २३ रसैकद्व्यब्धिगेषवः २४ 
रसैकद्व्यत्रीषुवेदैकाः २५ रसद्वित्रीषुभूमिभाः २६ रसद्वित्र्येकपञ्चान्याः २७ 
रसद्वित्र्येकभेषवः २८ रसद्वित्र्यब्धिपञ्चैकाः २९ रसद्वित्र्यब्धिभूशराः ३० 
रसद्व्यब्धीषु वह्न्येकाः ३१ रसद्व्यब्धीषुकाग्नयः ३२ रसद्व्यब्ध्येकवाणान्याः 
३३ रसद्व्यब्ध्येकगेषवः ३४ रसद्व्यब्धित्रिपञ्चैकाः ३५ रसद्व्यब्धित्रिभूशराः 
३६ रसद्वीष्वब्धिवह्न्येकाः ३७ रसद्वीष्वब्धिभूत्रिकाः ३८ रसद्वीष्वेकवेदान्याः 
३९ रसद्वीष्वेकगाब्धयः ४० रसद्वीष्वग्निवेदैकाः ४१ रसद्वीष्वग्निभूमिभाः ४२ 
रसद्व्येकाब्धिपञ्चान्याः ४३ रसद्व्येकाब्धिगेषवः ४४

प्. १२२ब्)

रसद्व्येकेषुवेदान्याः ४५ रसध्येकेषुगाब्धयः ४६ रसद्व्येकत्रिपञ्चान्याः ४७ 
रसद्व्येकत्रिभेषवः ४८ रसत्रिद्व्यब्धिपञ्चैकाः ४९ रसत्रिद्व्यब्धिभूशराः ५० 
रसत्रिद्वीषुवेदैकाः ५१ रसत्रिद्वीषुकाब्धयः ५२ रसत्रिद्व्येकपञ्चान्याः ५३ 
रसत्रिद्व्येकभेषवः ५४ रसत्र्यब्धिद्विवाणैकाः ५५ रसत्र्यब्धिद्विभूशराः ५६ 
रसत्र्यब्धीषुदस्रैकाः ५७ रसत्र्यब्धीषुभूद्विकाः ५८ रसत्र्यब्ध्येकपञ्चप्राः ५९ 
रसत्र्यब्ध्येकरेषयः ६० रसत्रीषुवेदैकाः ६१ रसत्रीषुद्विभूमिकाः ६२ 
रसत्रीष्व*(?)दस्रैकाः ६३ रसत्रीष्वब्धिभूद्विका ६४ रसत्रीष्वेकवेदप्राः ६५ 
रसत्रीष्वेकराब्धयः ६६ रसत्र्येकद्विपञ्चान्याः ६७ रसत्र्येकद्विभेषवः ६८ 
रसत्र्येकाब्धिपञ्चप्राः ६९ रसत्र्येकाब्धिरेषवः ७० रसत्र्येकेषुवेदप्राः ७१ 
रसत्र्येकेषुराब्धयः ७२ रसाब्धिषेकपञ्चान्याः ७३ रसाब्धिद्व्येकगेषवः ७४ 
रसाब्धिद्वित्रिपञ्चैकाः ७५ रसाब्धिद्वित्रिभूशराः ७६ रसाब्धिद्वीषुवह्न्येकाः ७७ 
रसाब्धिद्वीषुभूमिगाः ७८ रसाब्धित्र्येकपञ्चप्राः ७९ रसाब्दित्र्येकरेषवः ८० 
रसाब्धित्रिद्विपञ्चैकाः ८१ रसाब्धित्रिद्विभूशराः ८२ रसाब्धित्रीषुदस्रैकाः ८३ 
रसाब्धित्रीषुभूद्विकाः ८४ रसाब्धीषेकवह्निप्राः ८५ रसाब्धीष्वेकराग्नयः ८६ 
रसाब्धीषु द्विवह्न्येकाः ८७ रसाब्धीषुद्विभूगुणाः ८८ रसाब्धीषुत्रिदस्रैकाः ८९ 
रसाब्धीषुत्रिभूद्विकाः ९० रसाब्ध्येकेषुगद्व्यर्णाः ९१ रसाब्ध्येकेषुखाग्नयः 
९२ रसाब्ध्येकद्विपञ्चान्याः ९३ रसाब्ध्येकद्विगेषवः ९४ 
रसाब्ध्येकत्रिपञ्चप्राः ९५

प्. १२२अ)

रसाब्द्येकत्रिदस्वभाः ९६ रसेषु द्व्यब्धि वह्न्येकाः ९७ रसेषुद्व्यब्धिभूगुणाः ९८ 
रसेषुद्व्येकवेदान्याः ९८ रसेषुद्व्येकगाब्धयः १०० रसेषुद्वित्रिवेदैकाः १ रसेषु 
द्वित्रिभूमिभाः २ रसेषु त्र्यब्धिवेदैकाः ३ रसेषु त्र्यब्धिभूमिभाः ४ 
रसैकद्वित्रिवेदैकाः ५ रसैकत्रिद्विभूमिभाः ६ रसेषु त्र्येकगुणखाः ७ रसेषु 
त्र्येकखाग्नयः ८ रसेष्वेकाग्निवेदप्राः ९ रसेष्वेकाग्निराब्धयः १० 
रसेष्वेकवेदप्राः ११ रसेष्वेकाब्धिराब्धयः १२ रसेष्वेकाब्धिवह्निप्राः १३ 
रसेष्वेकाब्धिराग्नयः १४ रसेष्वब्ध्येकवह्निप्राः १५ रसेष्वब्ध्येकराग्नयः १६ 
रसेष्वब्धिद्विवह्न्येकाः १७ रसेष्वब्धिद्विभूगुणाः १८ रसेष्वब्धित्रिभूदस्राः १९ 
रसेष्वब्धित्रिखेदवः २० || ७२० || इति षडर्णमन्त्रभेदाः || अथ स्वप्रतिभेदाः 
षोडशखरयोगसंपन्नाः प्रदर्श्यतः || सकल हर-ईम् इति प्रथमोभेदः 
साकलहर-ईम् इति द्वितीयः सिकलहर-ईम् इति तृतीयः एवं 
विसर्गपर्यन्तस्वराणामेकशोयोगात्षोडशभेदाः 
ककारमात्रस्यतत्तत्स्वरयोगेषोडश एवं लकारादेः 
षोडशयस्वरयोगात्षोडशभेदत्रिकमन्यत् स्वरस्य तु चरमस्य चतुर्थस्य 
स्वरयोगोनामतत्तत्स्वररूपतया वस्थानमिति ईकारस्थाने प्रत्येकं षोडशस्वरा-
उल्लेख्या इति संभूयषणवति भेद संपत्तिः पूर्वोक्त चतुर्थस्वरादिभेदेष्वपि 
प्रत्येकं तत्तद्भेदमुल्लिख्य तदन्तेरीमिति ईमिति च क्रमेण यन्त्राऽवशिष्टभाग-
उल्लेख्योनतावन्मात्र | अक्षरभेदास्तु तृतीयखण्डस्य संभवन्तोपिनात्रोपादेया | 
अनाम्नानात् तदुक्तिस्कवालानित्यानित्यादौचरितार्थानवैफल्यमृच्छति 

प्. १२२ब्)

अन्यनित्यापटलोक्तकाम्यकर्मणामयत्रोपादेयत्वेपिनात्रविस्तरभयातन्निरूपणा || 
इति भेदप्रस्ताव || ओं श्रीमहाकार्त्तवीर्यार्जुनायनमः || 
जगन्मनोरथर्यकाङ्घ्रिपद्मचिन्तनंहृदाविचिन्त्यहैहयाभिधानमिन्दिराधवं 
चमत्कृतिप्रसाधकस्वतन्त्रदर्शिताणुराजकाम्यकर्मणाविधिर्मयाकथ्यते || अथ 
तन्त्रराजचतुस्त्रिंशपटलप्रदशिताविद्यामूलोक्तक्रमादभिधीयन्ते || तत्रादौ 
सिद्धसारस्वतविद्यायथा | ऐं ह्रीं वाग्भवः मायाश्रीवीजंः 
हकारसकारखकाररकारसंबद्धएकारः स विन्दुः हकार सकार 
हद्वयरकारसंबद्ध औकारः सविसर्गः | इति पञ्चवर्णाः 
हसखफरेरहसहहरौं इतियवर्णां प्रस्तुतविद्या | पूर्ववदत्रापि कलशं 
स्थापैत्वा तदुपरिसर्वमङ्गलामभ्यर्च्योद्वास्य पुनः कलशान्तः 
कुलसुन्दरीचक्रचिन्तयित्वा | तत्र कलशाधो लिखितमपि 
विन्दुस्थानस्यकलशाक्रान्तयापुनस्तच्चक्रंकलशान्तश्चिन्तयित्वा | 
अन्यूनानतिरिक्तं दिशाकुलसुन्दरीमेवानयापञ्चाक्षरीविद्ययाभ्यर्चेत् | अत्र 
षडङ्गन्यासेत्वस्तिविशेषः 
पञ्चार्णाविद्यांसम्पूर्णमुच्चार्यतदन्तेहृक्षायनमः पुनःपञ्चावर्णान्ते 
शिरसे स्वाहा | पुनः पञ्चवर्णान्ते शिखायै वषट् पुनःपञ्चवर्णान्ते 
कवचायहुम् पुनः पञ्चवर्णान्ते नेत्रत्रयायवौषट् पुनःपञ्चवर्णान्ते अस्त्राय 
फट् | इति मन्त्रैः अङ्गुष्टादित्यासंविधाय पुनर्हृदयादि षट्स्थानेषु स्वीयेषु 
साधकोन्यसेत् | 

प्. १२३अ)

अथ वाहां हृदयाय नमः ह्रींशिरसे स्वाहा ह्रूं शिखायै वषट् ह्रैं कवचायहुम् 
| ह्रौं नेत्रत्रयाय वौषट् ह्रः अस्त्राय फट् इति मन्त्रैः कराङ्गंन्यासः पूर्ववत् 
हृदयादिन्यासं कुर्यात् | अनयोश्चपक्षयोः स्वस्वगुरुं संप्रदायतो व्यवस्था 
ततश्च अस्त्राय फडिति 
सशब्दतर्जन्यङ्गुष्टाग्रयोगतोनाराचमुद्रयादशदिग्वन्धम् 
सर्वविघ्नापसारणार्थकमुपाचरेत् | 
ततन्त्रेधापञ्चार्णसंपूर्णविद्ययाव्यापकान्यासं समाचरेदिति | साधन 
जपस्तु पञ्चलक्षसत्ययुगे | प्रस्तुते त्रेतायुगे तच्चातुर्गुण्यप्राप्तोविंशति 
लक्षप्रमाणः पूर्ववत्फलमूलादिभक्षणान्नात्रविकल्पः | किंतु 
दुग्धमात्राहारस्यैवनियमः | इत्थं सिद्धमन्त्रं कुलसुन्दरीपटलोक्तेषु 
सर्वेष्वपिकाम्यकर्मसुविनियोजयेत् | किंच 
सिद्धयानयाविद्ययासहस्रादिसंख्ययाकन्याशिरस्यभिमन्त्र्यशोधितां कन्यां 
सहस्रादि संख्ययाभिमन्त्रितजलंपाययित्वा श्लोकयेति श्लोकानादित्यर्थकं 
वाक्यं साधको वदेत् | ततश्चानवच्छिन्नधारमति शुद्धं च 
साभिनवृन्दमभि**(?)येत् | 
अयिचपृष्टासतीसाकन्याभूतवर्त्तमानधविष्यान्सर्वानप्यर्थान्साधकप्रश्न-
विषयान्यथार्थमुत्तरितानाचरेदिति | एतत्पटलोक्तानामपि 
विद्यानामानुकूल्यप्रतिकूल्यविचार्य | सर्वमन्त्रविषयत्वेन पूर्वमुक्तो न 
विस्मर्त्तयः शेषमशेषं कुलसुन्दरीवदितिदिक् इति सिद्धसारस्वतविद्यानिरूपणम् || 
अष्टदलकमलं सनालंनिसकर्णिकं निर्माय | नाले प्रणवः पत्रेषु 
आवृत्याजुमितिवर्णं कर्णिकायां 

प्. १२३ब्)

स विसर्गं सकारं लिखित्वा सपन्ने कलशपूर्ववन्निधाय 
सर्वमङ्गलाचक्रचिन्तनं न तत्पूजनतदुद्वासनान्ते पुनः प्रस्तुत*(?)जाचक्रं 
चिन्तयित्वा मृत्युञ्जयं **(?) तत्र मृत्युञ्जयं पूजयेत् | अत्रापि 
षडङ्गमन्त्रप्रस्तुतमन्त्राभ्यामर्घ्यकल्पनं प्रस्तुतविद्यांसंपूर्णां 
प्रणवमात्रं वा प्रत्येकमादिभागे संयोज्य तत्तत्स्थानेषु 
तत्तन्मातृकांन्यासः | सां हृदयायनमः सींशिरसे स्वाहा | 
सूंशिखायैवषट् | सैंकवचायहुम् | सौंनेत्रयावौषट् | सः अस्त्राय फडिति 
मन्त्रैः | अङ्गुष्टादिन्यासोहृदयादिन्यासश्च | ओंजुंसः पालयपालयसः जु ओं इति 
द्वादशाक्षर्या संपूर्णा विद्यया त्रिधा व्यापकन्यासः 
पूजापूर्वोत्तरकालयोर्वलिदानं षोडशार्णा पूर्वोक्तमन्त्रेणैव शेषं 
प्रस्तुतमन्त्रेण ध्यानं यथा आद्यमध्यतृतीयार्णमध्यपत्रसुकर्णिके 
समासीनं सुधार्द्रांगं मौलाविन्दुकलायुतं 
सुसितहरिणास्रक्चिन्तापाशकंरंदरम् | स्वैक्येन भावयन्तीति ईदृशमेव 
कमलमुपरिभागे 
तदीयकर्णिकागतचन्द्रचार्णरूपसकारस्रवत्सुधाभिरेवार्द्राङ्गत्वं भगवतः 
| नाथपूजायां प्रकाशानन्दादिपदान्ते मृत्युञ्जयपदं प्रक्षिप्य सप्ताक्षरी 
अन्तेदेयेति अत्रायुधमात्रपूजानावरणान्तरं पीठपूजायां नानालायनमः 
पंपत्रेभ्योनमः कंकर्णिकायै नमः इति देवतात्रयमेवपूज्यं शेषं सर्वं 
पूर्ववत् इत्थं कलशान्तः पूजां कृत्वा तांरात्रीं 
जागरणनृत्यगीतादिभिर्नीत्वा प्रातः पूर्ववत्पूजान्ते कलशजलाभिषेकान्ते 
गुरुपूजादक्षिणान्तेवेधपूर्वकंमन्त्रश्रीगुरुतः प्राप्य |

प्. १२४अ)

द्वादशलक्षजपेन मन्त्रमिमं सिद्धं कृत्वा पूर्वोक्त 
ध्यानकमृत्युञ्जयादैक्यस्वस्यभावयन्नेव यदि सहस्रादिसंख्ययाप्रत्यहं 
जपति तदा गतायुरपि दीर्घायुर्भूत्वा धनधान्यपुत्रपौत्रादिभिः समृद्धः 
स्यात् | इति मृत्युञ्जयविद्यानिरूपणम् || रुक्ताष्टदलकमलमन्त्रं पूजाचक्रं | 
अत्रैवकलशंनिधाय | सर्वमङ्गलाचक्रचिन्तनादिकं दीक्षान्तसर्वमपि पूर्ववत् 
कुर्यात् | श्रींहृदयायनमः | ह्रीं शिरसे स्वाहा | क्लींशिखायै वषट् | श्रींकवचाय 
हुम् | ह्रींनेत्रत्रयाय वौषट् | क्लीं अस्त्राय पडिति मन्त्रैरङ्गुष्ठादिन्यासो 
हृदयादिन्यासश्चानुष्ठेयः | श्रींह्रींक्लीं इति संपूर्णत्र्यक्षरमन्त्रेण च त्रिधा 
व्यापकन्यासः | अरुणामरुणाब्जस्थां प्रसन्नवदनाम्बुजाम् || 
पुष्पेष्वङ्कुशपद्मानि पद्मपाशेक्षुचापकान् || दधानां वाहुभिः 
षड्भिर्माणिक्यमुकुलोज्वलाम् | भृङ्गारभूषापिष्कचामरादर्शपादुकाम् || 
दधानापरितस्तस्यागायन्त्यश्चापिशक्तयः | परिवार्यस्थितास्ताभिर्वृतां स्वैक्येन 
भावयेदिति ध्यानम् | अत्रायुधानि कर्णिकायामेव 
मध्यस्थितदेव्यादक्षिणभुजावामभुजसमीपदेशेषु पुष्पेषुभ्यो नमः | अं 
अङ्कुशाय नमः प पद्माय नमः पुनः पंपद्माय नमः पां पाशाय 
नमः | इं इक्षुचापाय नमः | इति हेतयः पूजां ह्रींश्रींशक्तिपादुकां 
पूजयामीत्यावृत्याष्टदलेषु शक्तयः पूज्या | प्रत्यनावृत्ताक्षरं लक्षत्रयं 
जपसंख्यात्रललिताप्रस्तावोक्तरीत्याविद्यासाधनेप्राप्तेविद्यायां 
सप्ताना*(?)क्षराणीति पञ्चविंशति लक्षसंख्यया सत्ययुगेसाधनं जपः 
प्राप्तः प्रस्तुतगे चतुरशीति संक्षयः पर्यवस्यन्ति |

प्. १२४ब्)

इत्थं सिद्धात्रिपुटाभिधानेयं विद्याः टीकाकृतास्तु प्रातः सूर्योदयमारभ्य 
त्रिसहस्रजप एव साधनार्थकोपि जप इत्याहुः | तत्राकुर्मकालं तथात्वे 
प्रयोगामुपयत्तिः | मन्त्रसिद्धेरनन्तरमेव 
प्रयोगान्तावात्कालविशेषस्यान्नातत्वाच्चमण्डलादिकालाभिव्याप्तत्वस्यापिव-
क्तुमशक्यत्वम् | मन्मते तु सामातः पूर्वोक्तसाधनसंख्यात्रापिप्राप्नैवेति 
नानुपपत्तिः | ततश्च प्रातःसूर्योदयकालमारभ्यप्रतिदिनं 
त्रिपुटाविद्यास्वात्मनोरैक्यं भावयन्नेव यदि सहस्रत्रयमभिजपति | तदा 
विद्याया उद्देश्यै तत्प्राप्तिः लक्ष्म्या उद्देश्यत्वेलक्ष्मीप्राप्तिः 
कान्त्युद्देश्यकेजपेकान्तिप्राप्तिः 
कवितोद्देश्यकजपात्कवितालाभःगानकुशलतोद्देश्यकजपाङ्गानकुशलतालाभः | 
नराणां नारीणां नृपाणां वा 
वहुप्रीतिपात्रत्वलाभोद्देश्यजपात्तत्प्रीतिपात्रत्वसिद्धिर्भवति | शेषमत्रानुक्तं 
सामान्यप्रस्तावतोनुसंधेयम् || इति त्रिपुटाविद्यानि रूपणम् || अत्र 
पूजायन्त्रस्यानुक्ततयासामान्यतः सर्वसाधारण्येनप्राप्तं मातृकाचक्रमेव 
भूमौ समुद्धृत्य तदुपरिकलशंनिधाय तदन्तः सर्वमङ्गलाचक्रचिन्तनं 
समावरणकतत्पूजनतदुद्वासनान्तपूर्वोक्तकर्मकलायान्ते पुनर्मातृकाचक्रं 
चिन्तयित्वा प्रस्तुतगरुडविद्ययागरुडं पूजयेत् | पूजाया आद्यन्तकालयोर्वलिदानं 
षोडशाक्षरेणैव | ओं हृदयाय नमः | ह्रां ह्रीं ह्रूं शिरसे स्वाहा | 
वैरिमोहिशिखायै वषट् गरुडयक्षीकवचायहुम् | हंस हंस 
हिंसहिंसनेत्रत्रयाय वौषट् 

प्. १२५अ)

स्वाहा अस्त्राय फडिति मन्त्रैः षडङ्गदेवतासंबन्धीभिरङ्गुष्ठादिन्यासो 
हृदयादिन्यासश्च | ओं ह्रां ह्रीं ह्रूं वैरिमोहिगरुज्यक्षी हंस हंस हिंसहिंस 
स्वाहेति त्रयोविंशतिवर्णक संपूर्ण प्रस्तुत मूलमन्त्रेण त्रिधाव्यापकन्यासः 
कुर्वतस्ताण्डवशम्भोरग्रेमेरुं समं विभुं अहितानिखादन्तस्मरेदिति तस्य 
ध्यानम् | नायुधानां नाप्यावरणनामन्त्रध्यानार्चनादिकम् | 
एतन्मन्त्रग्रहणं च पूर्वकाल संपादित कलशजलाभिषेक पूर्वकं ग्रहण एव 
साधनं च सूर्यस्य चन्द्रस्य वा पदोपरागो भवति 
तदाग्रासारम्भकालमारभ्यमोक्षकालान्तं यावती संख्या संपद्यते तावत् 
संख्याजपादेवमोक्षानन्तरं स्नानान्ते तद्वितीयदिने वा जपदशांशतोहोमः 
जपदशांशशत एव तर्पणं | सकलै तत्कर्मसाङ्गता सिद्ध्यर्थं 
ब्राह्मणभोजनगुरुदक्षिणादिकं पूर्वोक्तं सकलमनुष्ठातव्यम् | 
इक्षसाधितमन्त्रेण शतसंख्ययाजलमभिमन्त्र्य तज्जलं 
फणिदंशप्रभवविषसंपर्कजन्यमूर्छितान् किं 
वहुनागगतप्रापभाणकानपिपाययित्वा | तज्जलाभ्युक्षणाच्चक्षणादेव 
आरोग्ययुक्तान्विदध्यात् | अपरसकलग्रस्तानपितादृशजलपानेन********** (?) 
शजलपानतोनिर्मुक्तक्लेशकान्कुर्यात् | पक्षाक्षवीजतैलेनप्रस्तुतमन्त्रेण 
शतवारमभिजप्तेनवस्यदानादपि भुजङ्गमादि विषवाधानश्यति | न केवलं 
भुजगवृश्चिकादिरूपजङ्गमविषवाधैवेतोवश्यति | किंतु 
कालकूटादिरूपस्थावरविषाणां 
समभागकघृतमधुसंमेलनजनितकृत्रिमविषाणामपि नाशो भवति |

प्. १२५ब्)

इति गरुडविद्यानिरूपणम् || मातृकायन्त्रमेवमसृणतनभूतौ दरदादिनोद्धृत्य 
तत्र पूर्ववन्निहितकलशांतः सर्वमङ्गलाचक्रचिन्तनान्तकर्मकलायान्ते 
पुनर्मातृकायन्त्रमेव 
प्रस्तुताश्चारूढादेवीपूजायन्त्रतत्याविशेषतोयन्त्रान्त्रान्तरानुपादानाद-
ध्यवसितकलशान्तश्चिन्तयित्वा पूर्ववदभ्यर्चयेत् | तत्रायं विशेषः ह्रींहृदयाय 
नमः ह्रींशिरसे स्वाहा | ह्रींशिखायै वषट् | ह्रै कवचाय हुम् | ह्रौं नेत्रत्रयाय 
वौषट् | हः अस्त्राय फडिति षडङ्गमन्त्रान्स्वस्याङ्गुष्टादिषु हृदयादिषु च 
विन्यसेत् | ओं एहियरमेश्चरि स्वाहेति दशाक्षरी संपूर्णविद्याया 
व्यापकन्यासस्त्रिधाकार्यः प्रस्तुत षडङ्गमन्त्रविद्याभ्यां 
सामान्यार्घ्यकल्पनं ध्यानं तु | लोहिताश्वरथांलोहिताम्वरभूषणाम् | 
चतुर्भुजां त्रिनयनां प्रसन्नवदनाम्बुजाम् | भवदक्षेण चामेनचर्ममुष्टिं 
समुज्वलाम् | अन्याभ्यां हेमपाशेनकण्ठं **(?)स्वसाध्यकम् | हेमवेत्राहतं 
वद्धकरयुग्मकृताञ्जलिम् || दासोहमिति भाषन्तयातिसंनिजपादयोरिति मध्ये 
प्राधा**(?)मां विद्यान्ते अ*(?)हढायै पाद्यं 
कल्पयामीतिदिदर्शितरीत्याभ्यर्च्य | भुजसमीपदेशेभंभकृपायनमः | चं 
चर्ममुष्टयेनमः | हे हैमपाशाय नमः हेमशाय नमः हें 
हेमवेत्रायनमः इति आयुध चतुष्कं पूज्यं पूर्वोद्तदिशाधि वा 
सतकलशलाभिषेकानन्तरं गुरुतः प्राप्तदीक्षश्च शिष्यः प्रस्तुतयुगे 
चत्वारिंशकृक्षसंख्ययाविद्या साधनार्थं जपमनुष्ठाय |

प्. १२६अ)

तद्दशांशसंख्यया होमतर्पणार्द्धे अप्यनुष्ठाय ब्राह्मणभोजयित्वा 
वित्तशाठ्यननुसृत्यगुरुदक्षिणया विद्यां साधयेत् | स्वप्नादिना प्रोक्त चिह्नेन 
विद्यां सिद्धामिति ज्ञात्वा | प्रयोगानाचरेत् | ते यथा 
यस्यैवाकर्षणंवश्यंवोद्दिश्य प्रोक्त ध्यानं कुर्वग्नेव सहस्रादि संख्यया 
इमां विद्यां रात्रौ सप्तरात्रं तत्त्रिकं मासं मण्डलं वाभिव्याप्य जपं 
कुर्यात् सोवश्यमाकृष्टोवश्यश्च भूत्वा यावज्जीवमाज्ञप्तः सकलार्थकारी स्यात् 
| किं च महालक्ष्मीसिद्धिः सुवर्णलाभः 
पुत्रपौत्रादिकापराखिलवाञ्छितार्थलाभोप्यस्य साधकस्य भवति | इति 
अश्वारूढानिरूपणम् || मसृणतमभूमौविशेषतोर्वा यन्त्रान्तरस्यानुक्ततया 
ध्यानतोप्यप्राप्ततयासामान्यप्राप्तं मातृकाचक्रमेव विलिख्य तदुपर्युक्त 
प्रकारेण कलशंविधाय सर्वमङ्गलाचक्रचिन्तनादितदुद्वासनान्तकर्मान्ते | 
अधोलिखितमेवमातृकाचक्रं कलशान्तश्चिन्तयित्वा | तत्र शोडशाणेन पूजाया 
आद्यन्तयोर्वलिदानपूर्वकं प्रस्तुतान्नपूर्णादेव्याः सपर्यामाचरेत् | 
तत्रैतावांस्तु विशेषः | ह्रां हृदयायनमः ह्रींशिरसे स्वाहा | ह्रूं शिखायै वषट् | 
ह्रौं कवचाय हुम् | ह्रौं नेत्रत्रयाय वौषट् अस्त्राय फडिति षडङ्गन्यासः | . नमो 
भगवति माहेश्वरि अन्नपूर्णे स्वाहेति संपूर्णमन्त्रेण सप्ताक्षरेण त्रिधा 
व्यापकन्यासः | अथ ओं हृदयाय नमः शिरसे स्वाहा | भगवति शिखायै वषट् 
माहेश्वरि कवचाय हुम् अन्नपूर्णे नेत्रत्रयाय वौषट् | स्वाहा अस्त्राय फडिति 
मन्त्रसंबन्धिभिः षड्भिः पदैः षडङ्गन्यासः |

प्. १२६ब्)

व्यापकन्यासः पूर्ववदिति केचित् तत्र मायेयैव षडङ्गन्यासस्य नियमितत्वात् | 
षडङ्गमन्त्रविद्याभ्यां सामान्यार्घ्यकल्पनम् | संपूर्णविद्यां 
प्रणमात्रं वादिमभागे प्रत्येकं कृत्वा | तत्स्थाने तत्तन्मातृकान्यासः 
ध्यानं तु भुजङ्गत्रासकरणनृत्यासक्तावलोकिनीम् || 
स्मितवक्त्रांहेमपाचात्पाद्यसंददन्तीस्मरेदिति | 
नित्यजपहोमौसहस्रशतान्यतरसंख्ययातद्दशांशसंख्यया च पूर्ववत् | 
तादृशाधिवासितकलशजलाभिषेकपूर्वकविद्यांगुरुतोलब्ध्वा 
प्रस्तुतयुगेष्टषष्ठि ६८ लक्षसंख्ययाजपस्तद्दशांशहोमादिना साधयेत् | 
साधितां चेमाभन्नपूर्णाविद्यां षडङ्गनास व्यापकन्यास संपुटितं 
यथा स्यात् तथोक्त ध्यानपूर्वकमहर्मुखमुपक्रम्यसहस्रसंख्यदिनं 
जपन्साधकः कक्षापिकथंचिदपि दारिद्र्यं न पश्येत् | 
कालान्तरेचितद्विद्याजपानुष्ठातादुर्भिक्षादिकालेपि 
महान्नशून्यदेशेपिनवुभुक्षितः स्यात् शेषं सामान्यप्रस्तावोक्तमत्रापितेदिक् 
इत्यन्नपूर्णाविद्यानिरूपणम् || 
पूर्ववदेवविशेषतोनुक्ताचायन्त्रकत्वात्सामान्यप्राप्तमातृकाचक्रमेवभूमाव्
उद्धृत्य | तत्र कलशं पूर्ववन्निधाय तदन्तः 
सर्वमङ्गलाचक्रचिन्तनादितदुद्वासनान्तपूर्वोक्तदर्शित 
पूर्वापरीभावापन्नपदार्थमनुसृत्य | तदन्ते नयात्मकविद्यायादेवतां 
श्रीशिवमर्चयितुं पुनभूमावभिलिखितमपि मातृकाचक्रं 
कलशांतश्चिन्तयित्वा | तत्र प्रस्तुतविद्यायानवात्मकं पूजयेत् | अत्ग्र 
संपूर्णविद्यया षडवारमातृतया हृदयाय नमः शिरसे स्वाहोपादि 
मन्त्राणां प्रत्येकमादि भागे कृत्वानुसृतया षडङ्गन्यासोनुष्ठेयः |

प्. १२७अ)

हसक्षमलववरुं इति संपूर्णमन्त्रेण व्यापकन्यासस्त्रिधाकार्यः 
षडङ्गमन्त्रप्रस्तुतसंपूर्णमन्त्राभ्यां सामान्यार्थकल्पना | 
संपूर्णमिमं मन्त्रं प्रत्येकमादितः कृत्वा प्रोक्त स्वस्वस्थानेषु 
मातृकान्यासः ध्यानं तु भुजङ्गत्रासकरणनृत्पासक्तंमांस्मरेदिति 
नित्यजपादिसहस्रतद्दशांशादिसंख्यया | इत्थमधिवासितं 
कलशजलाभिषेकपूर्वकं प्रस्तुतमन्त्रं लब्ध्वा | नवसंख्यया 
संपन्नवर्णानां प्रत्यक्षरं त्रित्रिलक्षसंख्यजपप्राप्त्या प्राप्तायाः 
षट्त्रिंशल्लसंख्यायाः कलियुगे चातुर्गुण्ये 
चतुश्चत्वारिंशदुत्तरैकशतलक्षसंख्यया जपं 
तद्दशांशसंख्ययाहोमतर्पणं चानुष्ठाय नवात्मकं शिवमन्त्रं 
साधयेत् | एवमेव मातृकायन्त्रमपरमालिख्य | तत्र कलशैस्थापयित्वा | 
पूर्ववत्सर्वमङ्गलापूजोद्वासनान्ते पुनः कलशान्तर्मातृकाचक्रं ध्यात्वा 
नवात्मिकां ध्यात्वा | तत्र नवात्मिकां देवीमर्चयेत् | अत्र हृदयादिन्यासादिकं 
पूर्वोक्तमत्रविशिष्टम् | अन्ते षष्ठस्वरस्थाने चतुर्थस्वरोमन्त्रेन्तर्भाव्य 
इत्येतावानेवविशेषः ध्यानं तु भुजङ्गत्रासकरणीभूतं 
यद्गरुडाकारादिकरणपूर्वकं शिवस्य नृत्यं तत्पश्यन्ती प्रस्तुतमन्त्रदेवी 
चिन्तयेदिति विशेषः तथानृत्ये हि 
कौपीनभूतभुजगानांत्रासात्पलायनेदिगन्वरताभवतीति तादृश 
शिवावस्थावलोकने स कौतुकादेवी ध्येयेति व्यङ्गार्थः ततः 
पूजान्तेधिवासितकलशजलाभिषेकोत्तरं शिवसंबन्धिनवात्मकमत्र 

प्. १२७ब्)

ग्रहण समनन्तरमेवनवात्मिकायाः शक्तेस्तत्तुमयिगृह्णीयात् मन्त्रसाधनमपि 
दीक्षाक्रमेण द्वयोरपि कुर्यात् | इत्थं सिद्धेमन्त्रद्वये 
उक्तदेवताद्वयध्यानपूर्वकमुक्तक्रमेण सहस्रादि संख्ययामन्त्रद्वयमपि 
जपेत् तेन सकलेष्ट सिद्धिर्यामेकांवाञ्छां कृत्वा 
जपावनुष्ठौ*(?)तेतस्यार्थस्यसिद्धिरुपानत्वेकदैवोद्देश्यानुद्देश्याथ 
सिद्धिरूपानवायुगपन्नानोद्देश्यार्थसिद्धिरूपा स्यात् | सर्वस्मिन्नपिकालेन तु 
कदाचिदेव सवस्मिन्नेव देशेन तु कस्मिंश्चिदेकदेशे सर्वथा नियमेन न तु 
काकतालीयन्यायेन सर्वेषां न तु यस्य चिज्जनस्य स्वकुक्तमात्रस्य उपरि अधिकत्वेन 
न तु साम्येन एतत्समुच्चितमन्त्रद्वयोपासकस्तिष्ठेत् | इति नवात्मकमन्त्रनिरूपणम् || 
मसृणतरभूमौसर्वमङ्गलानित्यपूजाचक्रं दरदादिनाभिलिख्य तत्र कलशं 
निधाय तदन्तः पुनरधोलिखितमपि सर्वमङ्गलापूजाचक्रं विभाव्य | तत्र 
पूर्वोपदेशितान्यूनानतिरिक्तप्रकारेण सर्वमङ्गला पूजादि कृत्वातां रात्रिं 
नृत्यगीताद्युत्सवपूर्वकजागरणादिनापनीय प्रातः 
पूजाजपहोमोद्वासनकलशाजलाभिषेकवेकवेधगुरुपूजनगुरुदक्षिणायोगिन्या-
दितोषणादि पूर्वोक्तकर्मान्तप्राप्तविद्यः 
सम्यगधिगतविद्यासाधनप्रयोगानुष्ठानप्रकारकश्चसाधकः प्रत्यक्षरं 
लक्षत्रयं सत्ययुगे इति ललिता प्रस्तवोक्तप्रकारेण प्रस्तुतयुगे प्राप्ताष्ट 
चत्वारिंशत्संख्यया स विद्यासाधनार्थकजपमनुष्ठाय | 
तद्दशांशसंख्ययाहोमतर्पणे | अनुष्ठायोक्त दिशा 
ब्राह्मणभोजनगुरुदक्षिणादिनाविद्यामिमां साधयेत् |

प्. १२८अ)

अत्र ह्रां हृदयाय नमः ह्रीं शिरसे स्वाहा | ह्रूं शिखायै वषट् | ह्रैं कवचाय हुम् 
| ह्रौं नेत्रत्रयाय वौषट् | ह्रः अस्त्राय फडिति मन्त्रैः षडङ्गन्यासः ओं क्लीं नमः 
इति चतुरक्षरमन्त्रेणत्रिधाव्यापकन्यासः *(?)नेनैव वा षड्वारमावृत्तेन 
षडङ्गन्यासोपि | षडङ्गन्यासं मूलन्त्राभ्यामर्घ्यकल्पनं ध्यानं तु 
सुवर्ण वर्णां रुचिरामित्यादि सर्वमङ्गलाप्रस्तावोक्तमेव | पूजायन्त्रमपि 
तत्पूजायन्त्रमेव ता एव चावरणदेवता अस्या देवी हृदयविद्द्यायाः 
मूलमन्त्रकृत्यं तु प्रस्तुतचतुरक्षरविद्यया मातृकान्यासेपि प्रत्येकं 
मातृणामादित एवैष चतुरीप्रयोक्तव्या इत्थं सिद्धमाविद्यया प्रयोगानाचरेत् | ते 
यथा श्वेतकुष्ठं सुवर्णपुष्पीमूलमितिद्वयम् | सुवर्णपुष्पीपत्ररसेन सम्यक् 
पिष्टांस्तानभूतशुद्ध्यादिना शुद्धदिवा आहारान्तर परित्यागेन 
पायसमात्रभोजनः साधको रात्रौ विद्याजपपरायणोजितेन्द्रियश्च भूत्वा | 
तत्पिष्टौषधेन समालिप्तभूमध्यकस्य हृदयात्मक स्थानत्रयकः 
प्रोक्तस्थानत्रिकाभिलिकितमायाबीजकश्च भूत्वा एकान्ते विरोधितं 
सर्गकदंशकीटादिरहितोगोमस्वोपलेपनादिनाशुद्धे च स्थाने आज्ञाचक्रंगतां 
विद्यामतिलोहितवर्णान्तद्देवतां चाति लोहितवर्णांस्मरत्रेव अर्द्धरात्रसमये 
सहस्रशतान्यतरसंख्यया जप्त्वा स्वप्यात् | ततश्च स्वप्ने सर्वमङ्गलारूपेयं 
देवी अवश्यमेव स्वप्न विषयार्थस्योत्तरवाक्यं यथार्थमभिवदेत् | किं च 
स्त्रीमिरुपासितेयं विद्यातत्कालमेवतासामभीप्सितफलप्रदा भवति |

प्. १२८ब्)

एतावतापि च प्रणवघटितेपि प्रस्तुततन्त्रीयमन्त्रैस्त्रीर्णामप्यधिकारति ध्वनितम् | 
अनयोपासितया विद्यया स्त्रीणां सौभाग्यलाभः सर्वेषामपि 
लक्ष्मीकीर्त्तिदीर्घायुरारोग्यविजयावाप्तिर्भवति | इति देवीहृदयविद्यानिरूपणम् || 
दरदादिनामसृणभूमौ मातृकाचक्रमुद्धृत्य तत्र कलशं निधाय | तदन्तः 
सर्वमङ्गलाचक्रचिन्तन तदा चरण सप्तकसहित तदभ्यर्च्चन 
तदुद्वासनान्तकर्मप्रान्ते | पुनर्मातृकाचक्रं पुलशक्तिश्चिन्तयित्वा गौरीमर्चयेत् | 
ह्रां हृदयाय नमः ह्रीं शिरसे स्वाहा ह्रीं शिखायै वषट् | ह्रैं कत्वचाय ह्रौं 
नेत्रत्रयाय वौषट् | ह्रः अस्त्राय फडिति मन्त्राः | अथवा ओं रुद्रदयिते योगीश्वरि 
स्वाहा हृदयाय नमः ओं रुद्रदयिते योगीश्वरि शिरसे स्वाहोयादिरितिया 
मूलविद्ययैव षडङ्गन्यासः उभयपक्षेपि ओं रुद्रदयिते योगीश्वरि स्वाहेति 
संपूर्णद्वादशाक्षरमन्त्रेणैव त्रिधा व्यापकन्यासः 
षडङ्गमन्त्रसंपूर्णविद्यामेव सामान्यार्घ्यकल्पनं ध्यामंतु लोहितां 
लोहितश्वस्थां लोहिताम्वरभूषणाम् | चतुर्भुजां त्रिनयनां 
प्रसन्नवदनाम्वुजाम् || भ*(?)दक्षिणवामे न चर्मयष्टिं सुमुज्वलाम् || 
अन्याभ्यां होमपाशेन कण्ठे वध्वास्वसाध्यकम् || हेमवेत्राहतं 
वद्धकरयुग्मकृताञ्जलिम् || दासोहमिति भाषन्तं यतितंनिजयादयोरिति | 
मुख्यदेवतामात्रं मध्येभ्यर्च्य | तत्पृष्टतो नाथानन्यत्रे वा त्राप्यभ्यर्च्य 
तत्परितो दक्षभाग वामभागयोः भंभक्ताय नमः | चं चर्ममुष्ठये 
नमः | हें हेमपाशाय नमः |

प्. १२९अ)

हें हेमवेत्राय नमः | इत्यायुधचतुष्कमर्चनीयम् | चतुर्लक्षजपोस्याविद्यायाः | 
जपदशांशसंख्यया च प्रत्यहं होमतर्पणम् | इत्थं सिद्धयानया 
गौरीविद्ययाप्रयोगा वा चरेत् | ते यथा निज मध्ये ह्रिद्रया रात्रौ स्वस्थाकर्षणी 
यन्त्री मूर्त्तिमालिख्य | तद्धदये देवदत्तस्यममाकर्षपाकर्षयतां 
यज्ञदत्तामित्येवमादिरूपं साध्यनामलिखित्वा 
तन्मनास्तामेवध्यायन्नुक्तरीत्या देवीं च ध्यायंस्तत्तेद्दिङ्मुखो भूत्वा यदि 
सहस्रादि संख्यया सप्तदिन तन्त्रिकमासमण्डलादिकाल**(?)क्षोक्तविद्यां 
जपेत्तदा प्रयोगसमाप्त्यनन्तरमेव तत्कालंतामाकर्षयेत् | तथा लोकवश्यं 
राजवश्यं स्त्रीवश्यं चैषा विद्यामण्डलादिकालमभिव्याप्य प्रतिदिनं स 
संख्यामि जप्त्वा साधयतीति किं वहुनावनितादिवश्यकर्मणि अश्वारूढा 
विद्यागौरीविद्यातोन्यविद्या एव सद्योनियमेन फलजनितान सन्ति | दूरे 
तदुपसेवयावश्यफलादिगमप्रत्याशा इति गौरी विद्या निरूपणम् || भूमौ 
दरदादिना सर्वमङ्गलाचक्रमुद्धृत्य तत्र 
कलशस्थापनसर्वमङ्गलाचक्रचिन्तनादिपूर्वकमन्यूनानतिरिक्तदिशा-
सर्वमङ्गलामभ्यर्च्य | तां रात्रीं नृत्यगीतादिनोत्सवपूर्वकमपनीय 
प्रातःपूर्ववत्पूजनाभिषेक पूर्वकोपदेशतः प्राप्तैतद्विद्यः शिष्यः 
प्रस्तुतविद्यां साधयेत् | तत्र षडङ्गन्यासः षड्दीर्घस्वरयुक्तमायाबीजेन ह्रां 
हृदयाय नमः ह्रीं शिरसे स्वाहा ह्रूं शिखायै वषट् | ह्रैं कवचाय हुम् | ह्रौं 
नेत्रत्रयाय वौषट् | ह्रः अस्त्राय फडिति रूपतामापन्नेनानुष्ठेयः |

प्. १२९ब्)

व्यापकन्यासश्चरेटि इटिमुठिकाकटमुडि स्वाहेति 
पञ्चदशाक्षरविद्ययाप्रस्तुतया संपूर्णयाकार्यः | 
षडङ्गमन्त्रप्रस्तुतविधाभ्यामेव सामान्यार्घ्य कल्पनम् | सर्वमङ्गलावदेव 
सुवर्णवर्णांरुचिरामित्यादि ध्यानं तदेव पूजायन्त्रता एसप्तावरणशक्तयः 
षष्ठिलक्षजपश्चप्रस्तुतयुगे अस्याविद्यायाः साधनार्थकः होमतर्पणे च 
प्रत्येकजपसंख्यादशांशेन | इत्थं ब्राह्मणभोजनगुरुदक्षिणादिना 
सिद्धविद्यः प्रयोगमाचरेत् | तत्प्रकारो यथा 
कदलीवनपूगीफलवृक्षवनयोर्मध्यभागे त्रिसन्ध्यं 
पूजार्चनमनुदिनमाचरन्मण्डलादिकोक्तकालमभिव्याप्यमौनपूर्वकं 
सहस्रादि संख्यया यदि प्रस्तुतां पञ्चदशाक्षरीं 
विद्यामभिजपेत्तदाप्रलक्षप्रमाणानुवर्णनिष्कं दद्यात् | इति 
लक्षदाविद्यानिरूपणम् || मातृकाचक्रं भूमातद्धृत्य तत्र कलशं 
स्थापयित्वा तदन्तः सर्वमङ्गलाचक्रचिन्तनादितदुद्वासनादिकर्मान्त 
मातृकाचक्रं चिन्तैत्वा तत्र मध्ये प्रस्तुतविद्ययानिकत्रयप्रदादेवी 
तद्वादशाक्षरप्रस्तुतविद्यान्ते निष्कत्रयप्रदायैपाद्यं कल्पयामीत्यादि मन्त्रैः 
संपूज्यपृष्ठतो नाथानभितो वाणचापपाशाङ्कुशानब्यर्चयेत् | मायया 
षड्दीर्घस्वरयुक्तया | ह्रां हृदयाय नमः ह्रीं शिरसे स्वाहेत्यादि रूपयात्र 
षडङ्गविद्यां प्रस्तुतां द्वादशार्णविद्यां संपूर्णमेव प्रत्येकमादितः 
कृत्वा हृदयाय नमः | इत्यादि षडङ्गदेवतामन्त्रैः षडङ्गन्यासः | 
उभयपक्षेपि | ओं नवकेशीकनकं वेति स्वाहेति द्वादशार्णमन्त्रेण 
व्यापकन्यासस्त्रिधानुष्ठेयः |

प्. १३०अ)

षडङ्गन्या प्रस्तुतविद्याभ्यामेव सामान्यार्घ्यकल्पनं ध्यानं तु लोहितां 
ललितां वाणचापपाशशृणीन्करैः || दधानां नानाविधालंकारभूषितामिति 
तावत् | इत्थंरीत्या पूर्वोक्तं क्रमेण नीराजक्षमापनान्तां पूजापरिसमाप्य 
उद्वासनमकृत्वा प्रातःकालेपूजा 
जपहोमविसर्जनान्तेधिवासितकलशजलाभिषेकादि विद्योपदेशान्तं कर्मकृत्वा 
पर्वतस्य यस्य कस्यापि शृङ्गो परिवर्त्तमानं वटवृक्षस्य मूले समुपविश्य 
षट्त्रिंशल्लक्षसंख्यया सत्ययुगे चतुश्चत्वारिंशल्लक्षाधिकैककोटिसंख्यया | 
कलियुगे विद्यासाधनजपमनुष्ठाय तद्दशांशतो होमतर्पणे कृत्वा | 
ब्राह्मणभोजन गुरुतोषणादिना विद्यां साधयेत् | साधितावयं विद्याप्रतिदिनं 
निष्कत्रय सुवर्णं प्रयच्छेत् | अत एव निष्कत्रयं प्रदाभिदानकस्वमे तद्देवताया 
इति दिक् इति निष्कत्रयप्रदाविद्यानिरूपणम् || 
सर्वमङ्गलाचक्रमेवदरदादिनाभूमावुद्धृत्य | तत्र कलशं निधाय तदन्तः 
पुनः सर्वमङ्गलापूजाचक्रविभाव्य | तत्र सर्वप्रकारेण 
सर्वमङ्गलाभिष्टवादिनी देवीं पीठपूजार्घ्यस्थापनावाहनादिपूर्वकं 
सप्तावरणपक्षावलंवतोभ्यर्च्यतां रात्रीं नृत्यगीतादिनापनीय | 
प्रातःपूजनान्ते | 
तदुद्वासनकलशजलकरणाभिषेकवेधगुरुपूजनदक्षिणादानादिप्राप्तविद्यः 
साधकोविद्यां साधयेत् | अत्रया यया षड्दीर्घस्वरयुक्ताया ह्रां हृदयाय नमः 
| ह्रीं शिरसे स्वयहोयाद्युक्तरीत्या षडङ्गन्यासः एकायकस्मात् | एक 
इष्टाक्षरसंपूर्णविद्यायावाषड्वारमावृत्तया हृदयाय नमः | 

प्. १३०ब्)

इत्यादि षडङ्गमन्त्राणामादिभागे ********(?) षडङ्गन्यासः | व्यापकन्यासो 
युक्ताष्टाक्षरेमन्त्रेणैव षडङ्गमन्त्राष्टाक्षरविद्याभ्यामेव सामान्यार्घ्य 
*****(?) संपूर्णामिमां विद्यां प्रत्येकमादिभागे कृत्वा तत्तत्स्थानेषु 
मातृकान्यासः ध्यानं तु सुवर्णवर्णां रुचिरामित्यादि सर्वमङ्गलावत् | अत एव 
तदीय ध्यान प्रविष्टं पूजाचक्रमपितदेवता एवावरणदेवताः स एव च 
पूजाप्रकारः षष्ठिलक्षजपः प्रकृतं युगे विद्यासिद्धिकरः | जपदशांशेतो 
होमतर्पणे ब्राह्मणभोजनगुरुतोषणादिनासाधितामिमां विद्यां प्रयोगे 
नियोजयेत् स यथा अर्द्धरात्रसमये जातीपुष्पैः सर्वमङ्गला प्रस्तावोक्त प्रकारेण 
सर्वावरणसमेतामिष्टवादिनीं देवीमभ्यर्च्य | प्रसन्नादेवी 
स्वयमेवागत्वप्रश्नविषयीभूतं भूतं वर्त्तमानं 
भविष्यंचार्थसर्वमेव यथार्थं वदेदिति | इतिष्टवादिनी विद्यानिरूपणम् || 
मातृकाचक्रमेव भूमावुद्धृत्य तदन्तः कलशंनिधाय | तत्र सावरणां 
सर्वमङ्गलामभ्यर्च्य तदुद्वासनान्ते मातृका चक्रमेव पुनस्तदन्तश्चिन्तयित्वा | 
तत्र षोडशार्णमन्त्रकरणकवलिसंपुटितं मातङ्गिनी पूजनमाचरेत् | तत्र 
मायया ह्रां हृदयाय नमः ह्रीं शिरसे स्वाहेत्यादिकोक्तरीत्या षडङ्गन्यासः | ऐं 
ह्रीं श्रींमातङ्गिन्यै स्वाहा श्रीं ह्रीं ऐं इति द्वादशाक्षरसंपूर्णमातङ्गिनी 
विद्ययां च त्रिधा व्यापकन्यासः प्रस्तुत षडङ्गमन्त्रविद्याभ्यां 
सामान्यार्घ्यकल्पनम् | संपूर्णामिमां विद्यां वाग्भवमात्रं वा 
प्रत्येकं मातृक्षाणामादिभागे 

प्. १३१अ)

संयोज्य तत्तत्स्थानेषु मातृकासः ध्यानं तु इन्द्रनीलनिभां 
रक्तवसनाभरणोत्रलाम् | प्रलम्ववेणीं संनद्धसौगन्धिकसमुज्वलाम् | 
तत्कॢप्तमुण्डमालां च नुक्तास्तवकशोभिताम् | 
ऊर्मिकावीरकटकनूपुरैर्मण्डिताञ्घ्रिकाम् | वादयन्ती सदावीणां 
स्वसमानाङ्गनाजनैः | रूपमानां च परितो ध्यायेद्देवीं शुत्विस्मितामिति | अत्र 
मध्ये प्रोक्त विद्यान्ते मातङ्गिन्यै पाद्यं कल्पयामीत्यादि मन्त्रैः 
पाद्यादिकोपचारोत्सर्गः केवलप्रस्तुतविद्यया निवेदनम् | पृष्टतो नवनाथ 
सपर्यासामान्यै तत्तन्त्रदर्शितवचनलभ्या 
आयुधानामनान्ननात्रतत्पूजाप्रशक्तिः | तत्परितः अंअङ्गनाजनेभ्यो नमः इति 
तत्परितोदृताङ्गनाजनमभ्यर्च्य रात्रि जागरणादि विद्या प्राप्त्यन्ताः 
पूर्वापरीभावापन्ना उक्त पदार्थाः पूर्ववदनुसरणीयाः | प्रस्तुतयुगे 
अष्टचत्वारिंशल्लक्ष जपस्तद्दशांश होमतर्पणाभ्यां ब्राह्मणभोजन 
गुरुदक्षिणादिन्मन्त्रसिद्धेयं विद्या सर्सोदयकालमारभ्य सहस्रसंख्यया यदि 
प्रतिदिनं जप्यते तदा सौभाग्यं कवितालक्ष्मी. गीतविद्याभिनिवेशः 
सकलजननान्यता च पञ्चपदार्थाः सर्वेपि स्वस्वकामनाविषयभूताः प्राप्यन्ते 
इति | इति मातङ्गिनी विद्यानिरूपणम् || विजयानित्यानित्यपूजाचक्रं 
क्वचिन्प्रसृणातरसमभूमावुद्धत्य तत्र कलशंनिधाय तदुपरि 
सर्वमङ्गलाचक्रचिन्तनादि तदुद्वालनादि कर्मकलापान्ते पूजाचक्रं भूमौ 
लिखितमपि कलशान्तश्चिन्तयित्वा तत्रान्यूनानतिरिक्तदिशा सावरणां 
विजयानित्यानर्चयेत् |

प्. १३१ब्)

एतावानत्र विशेषः मायावीजेन षड्दीर्घस्वरयुक्तेन ह्रां हृदयाय नमः | ह्रीं 
शिरसे स्वाहेत्यादिरीत्या षडङ्गन्यासः अथवा ह्रीं श्रीं क्लीं हृदयाय नमः | अट् 
शिरसे स्वाहा | राज्यदेशिखायै वषट् राज्यलक्ष्मी कवचाय हुम् | सः नेत्रत्रयाय 
वौषट् क्लें श्रीं ह्रीं अस्त्राय फडिति मन्त्रैः ष्डङ्गन्यासः उभयपक्षेपि ह्रीं श्रीं 
क्लें अ-इराज्यदेराज्यलक्ष्मीसः क्लें श्रीं ह्रींमिति षोडशार्णप्रस्तुतविद्यया 
व्यापकन्यासस्त्रिधा षडङ्गमन्त्रप्रस्तुतविद्याभ्यां सामान्यार्घ्यकल्पनम् | 
संपूर्णविद्यां मायावीजमात्रं वा प्रत्येकं मातृकाणामादिभागे 
संयोज्य तत्तत्स्थानेषु तत्तन्मातृकावर्णान्यासः प्रधानदेवतापूजामन्त्रः 
प्रस्तुत एव षोडशाक्षरः इह पाद्याद्युपचारौत्सर्गे पदान्तरप्रक्षेपः पूर्ववत् 
नाथायुधावरावरणदेवतामन्त्राः पूर्ववत् कलशोदककरणकाभिषेकादि 
पूर्वर्कप्राप्तदीक्षश्च साधकः प्रस्तुत चतुःषष्ठिसंख्यलक्षजपः 
तद्दशांश होमतर्पण 
ब्राह्मण्भोजनगुरुदक्षिणादिनासाधितविद्योनित्यजपपूजाभ्यां 
प्रसन्नीकृत्यशीघ्रमेवप्राप्नुयात् | इति राज्यलक्ष्मीविद्यानिरूपणम् || 
विजयायन्त्रमेव भूमावुद्धृत्य तत्र कलशं ***(?)न्ते 
सर्वमङ्गलाचक्रचित्तनादिटदुद्वासनान्तकरणमन्ते पुनर्विजया चक्रं तदन्तः 
संचिन्त्य महालक्ष्मी पूजयेत् | तत्रान्यूनानतिरिक्तोना**(?)धावरणपूजांशे 
विजया प्रस्तावोक्त एव प्रकारः प्रधानपूजा*(?)त्रमात्रंभिधत्ते ओं 
हृदयायनमः श्रींशिरसे स्वाहा | ह्रींशिखायै वषट् ओं कवचाय हुम् 
श्रींनेत्रत्रयाय वौषट् | 

प्. १३२अ)

ह्रीं अस्त्राय फडिति मन्त्रैः षडङ्गन्यासः ओं श्रीं ह्रीं श्रीं 
कमलेकमलालयेप्रसीदप्रसीद ओं श्रीं ह्रीं महालक्ष्म्यै नमः | इति 
सप्तविंशत्पर्णमन्त्रेण त्रिधा व्यापकन्यासः | सामान्यार्घ्यमपि प्रस्तुत 
षडङ्गमन्त्रप्रस्तुतं विद्याभ्यामेव | ततः 
कथितदिशाधिवासितकलशजलेनाभिषेकपूर्वकं प्राप्तदीक्षः प्रस्तुतयुगे 
चतुर्लक्षसंख्य तद्दशांशसंख्यहोमतर्पणब्राह्मण**(?)तोषणादिना 
साधितविद्यः प्रतिदिनं पूजापूर्वकं सहस्रादि संख्यया प्रस्तुतविद्यां जपोक्त 
नियमपूर्वकं जपन्साधकोवश्यं 
कीर्त्तिलक्ष्मीधनोरोग्यविजयगृहक्षेत्रादिकमवापुयात् तुलाराशिगते सूर्ये 
पूर्णिमायाममायां च पूजनातस्र्वाभीष्टं सर्वेषामपि साधकानां 
भवति इति महालक्ष्मीविद्यानिरूपणम् || 
पूर्वपश्चिमायतादक्षिणोत्तरायताश्चाष्टाष्टरेखाः परस्परसंभिन्नाः 
समान्तरालाः कृत्वा स च वाह्यवीथ्यां प्रतिदिशं सर्वमध्यगतं 
चतुर्थकोष्ठं परित्यज्य | तदन्तरालभूतानि पञ्चपञ्चकोष्ठानिमार्जयित्वा 
द्वितीयवीथ्यां प्रतिदिशं चतुर्थं कोष्ठं परित्यज्य 
तदन्तरालगतनिशीणित्रीणिकोष्ठानिमार्जयित्वा संभूय विंशति कोष्ठानि 
सर्ववाह्यवीथ्यां द्वादशकोष्ठानि तदभ्यन्तरद्वितीयवीथ्यांमार्जितानीति 
सर्वाणिकोष्ठासंभूयद्वात्रिंशत्संख्यानिमार्जितानि भवन्ति | 
सप्तदशकोष्ठानि चावशिष्ठानि | तत्र कोष्ठनवकं मध्ये चतुर्दिक्षु 
अन्तर्वहिःक्रमेणकोष्ठाष्टकं तत्र कोष्ठमध्ये सर्वमध्यकोष्ठे 
साधकक्रियासाध्यनामगर्भितं प्रस्तुतविद्यायाः प्रथमं कूटमालिख्य 
तदधस्तनकोष्ठतः प्रादक्षिण्येननैर्हृत्यकोष्ठान्तमेकैकं 
विद्याक्षरमालिख्य पुनः पूर्वलिखनोपक्त्रमककोष्ठाधस्तनकोष्ठमारभ्य 
प्रादक्षिण्येन 

प्. १३२ब्)

सर्ववाह्यवीथीत आभ्यन्तरद्वितीयवीथ्यां चतुर्दिगातकोष्ठचतुष्केवर्णचतुष्कं 
क्रमप्राप्तं लिखित्वा पुनःपश्चिमकोष्ठादि प्रादक्षिण्येन 
सर्ववाह्यगतवीथीसंबन्धिकोष्ठचतुष्ठयशेषं 
मन्त्रवर्णचतुष्ठयमुपलिखेदिति सिद्धं प्रस्तुतदेव्यानिधिपूजायन्त्रे कलशं 
निधाय | तत्र सर्वमङ्गलाचक्रचिन्तनादि 
तद्वुद्वासनान्तपदार्थमेकमप्यल*(?)रत्यानुष्ठाय | पुनकलशान्तः 
प्रस्तुतचक्रं चिन्तयित्वा सिद्धलक्ष्मीं पूर्ववत्पाद्यादिक षोडशोपचारैः पूजयेत् 
| तत्र विशेषो यथा दीक्षाङ्गपूजायां शान्तिवश्यलाभ प्रयोगाङ्गपूजायां 
सुवर्णं वर्णां रुचिरां मुक्तामाणिक्यभूषणांमाणिक्यमुकुटां 
नेत्रद्वयप्रेङ्खद्दयाभरामातुलुङ्गफलं दक्षे दधानांकरपङ्कजेवामेन 
निजभक्तानां प्रयच्चन्तीं धनादिकमित्येव ध्यानं नतु पद्मेत्वष्ट 
षोडशतद्वयैः पत्रैरूपेते स 
चतुर्द्वारभूसद्मयुग्मकेस्वासनामित्यंशोपिध्यानांशेन्तर्भाव्यः अत्र 
विशेषतो यन्त्रस्यान्ना तत्वात्तत्रैव तस्या आसीनत्वात् | अत एव स्वसमानाभिरमितः 
शक्तिभिः परिवारितां 
षट्सप्ततिभिरन्याभिरक्षरोत्थाभिरचितामित्यंशोपिनध्यानेन्तर्भूतः 
स्वस्वकॢप्तस्थानानामभावे तत्तच्छक्तीनां स्थानान्तरकल्पनेमानाभावात् | 
मङ्गलसमामित्यंशस्यमौलस्य पूर्वोक्तध्यानांशेनैव चरितार्थत्वात् 
युद्धेमार्गेषु नानावनपर्वतादिगमनप्रसक्तसिंहव्याघ्रगजचौरादिभयेभ्यः 
स्वरक्षीयां च ध्यानान्तरं यथा न तु प्रोक्त स्वरूपम् | 

प्. १३३अ)

तद्यथा शतशीर्षा त्रिनयनां प्रतिवक्त्रं भयानकम् | हस्तद्विशत संयुक्तां 
स्वसमाकारशक्तिभिः | वृतामनेकैर्हस्तेषु साधकाभीष्टहेतिकामिति | 
दीक्षाङ्गादिपूजासुनाथपूजासुमङ्गलाप्रस्तावोक्तमन्त्राभ्यां 
मातुलुङ्गफलवरयोरेवपूजानावरणान्तरस्य 
युद्धजपाद्यङ्गपूजायांनाथपूजान्ते | 
ध्यानपटलोक्तचक्रत्रिशूलाद्यायुधंन् समस्तमेकैकं द्विशतहस्तेषु ध्यानं 
तत्तद्धस्तनिकटभूभागे पूजयित्वा शंशक्तिभ्योम इति मन्त्रेण 
प्रस्तुतप्रधानदेव्याः परितोनताः प्रस्तुतप्रधानदेवी समानाकाराः पूजयेत् | 
जझरां हृदयाय नमः | जझरीं शिरसे स्वाहा | जझरूं शिखायै वषट् | 
जझरैं कवचाय हुम् | जझरौं नेत्रत्रयाय वौषट् जझरः अस्त्राय फडिति 
मन्त्रैः षडङ्गन्यासः जझरीं महाचण्डतेजः संकर्षणिकालमथनेह | इति 
सप्तदशाक्षरसंपूर्णसिद्धलक्ष्मी विद्यया त्रिधाव्यापकन्यासः 
षडङ्गमन्त्रप्रस्तुतविद्याभ्यामेव सामान्यार्घ्य कल्पनासाधनस्तु प्रस्तुतयुगे 
लक्षसंख्यजपतद्दशांशहोमतर्पणब्राह्मणभोजनगुरुदक्षिणादिना भवति | 
सिद्धाचेयं विद्या अवश्यं अब्दमभिव्याप्य प्रातःकाले यथाविदि 
पूजनंविधाय सहस्रसंख्ययाजपं नित्यजपादतिरिक्तमेव कृत्वा | 
तद्दशांशेन तर्पयेत् | तेन युद्धेषु जयं सर्वधिनितः श्रेष्ठां 
गजतुरगादिधनसमृद्धिः | भूतप्रेतपिशाचापस्मारकृत्यादि पीडाशान्ति 
गिरिकान्तारकष्टेषुक्षां साधकस्य कुर्यादिति ध्येयम् | सिद्धाया एतद्विद्यायाः 
प्रसादादपरायण्यपि सर्वाभिष्टानि सिद्ध्यन्ति | इति सिद्धलक्ष्मीविद्यानिरूपणम् ||

प्. १३३ब्)

क्वचित् समायां भूमौ अष्टदलं स कर्णिकं कमलमुद्धृत्य तत्कर्णिकायां 
साध्यसाधकक्रियापदसहितं संपूर्णमेकैकं मन्त्रं लिखित्वा 
संपन्नयन्त्रोपरिकलशंनिधाय | तदन्तः 
सर्वमङ्गलाचक्रचिन्तनादितदुद्वासनान्तपदार्थसार्थमनुष्ठाय तत्र 
पुनर्यन्मन्त्रदीक्षाचिकीर्षिता तन्मन्त्रघटितप्रोक्ताष्टदलरूपं पूजायन्त्रं 
भावयित्वा तत्र तत्तन्मन्त्रदेवतां पूजयेत् | एवं च सप्तविध 
प्रस्तुतमन्त्रदीक्षार्थं सप्तकलशात्ममुक्तरीत्यानुसरणं पर्यवसन्नं 
नवासत्यामप्येकस्य च गोपालमन्त्रस्योपासनारुचौ 
सकलगोपालमन्त्रोपादाननिर्बन्धः नह्यमीषां मन्त्राणां 
परस्परमङ्गाङ्गिभावः | यथा 
ललिताविद्याकामेश्वर्यादिनाथादिविद्यानाथादिमन्त्राणां नापि समुच्चयः | 
यथा नवात्मकनवात्मिकाविद्ययोः तद्ध्यानश्लोकेद्वयोरप्युपादानं 
फलवाक्येपि द्विवचनमहिम्ना तदुभयोपासनस्यैव फलं ध्वनितम् | इह तु 
एकवचनघटितध्यानश्लोकत एकैकस्यौतरनिरपेक्षित्व 
मध्यतमितितस्मान्सर्वमन्त्रोपासनेछायां सर्वेद्वित्रोपासनेछायां द्वित्रा 
एकमात्रोपासनेछायामेक एव मन्त्र उक्तविधिनोपादेय इति प्रतीमः 
स्वस्वमन्त्रवर्णघटितकर्णिकमुपदिष्टमष्टदलकंकमलमेवत्त सर्वेषां 
पूजायादीक्षाकलशस्यचाधारयन्त्रम् | तत्र सप्तगोपालमन्त्रा यथा | ओं ग्न्यौं ओं 
इति त्र्यक्षरोवृत्तचतुरक्षकश्चसिद्धे गोपालमन्त्रः प्रथमः अत्र आं हृदयाय 
नमः ईं शिरसे स्वाहा | ओं शिखायै वषट् | ऐं कवचाय हुम् औं नेत्रत्रयाय वौषट् | 

प्. १३४अ)

अः अस्त्राय फडिति पञ्चैवाङ्गमन्त्राः तेषां च कनिष्टिका नेत्रातिरिक्तोक्त स्थानेषु 
साधको येषु न्यासः | ह्रीं ग्ल्यौं ह्रीं इति अक्षरोनावृत्त 
षडक्षरकश्चकामराजगोपालमन्त्रौद्वितीयः | अत्र ह्रां हृदयाय नमः | ह्रीं 
शिरसे स्वाहा | ह्रूं शिखायै वषट् ह्रैं कवचाय हुम् ह्रौं नेत्रत्रयाय वौषट् कः 
अस्त्राय फडिति षडङ्गन्यासः क्लीं ग्लौं ह्रीं इति 
त्र्यक्षरोऽनावृत्तपञ्चाक्षरकश्चमन्मथगोपालमन्त्रस्तृतीयः | अत्र कां हृदयाय 
नमः | कीं शिरसे स्वाहा क्रं शिखायै वषट् कैं कवचाय हुम् | कौं नेत्रत्रयाय 
वौषट् कः अस्त्राय फडिति षडङ्गमन्त्राः ऐंग्लौंऐं इति त्र्यक्षरोनावृत्त 
चतुरक्षरकः कन्दर्पगोपालमन्त्रश्चतुर्थः | अत्र आं हृदयाय न नमः ईं शिरसे 
स्वाहा | ओं शिखायै वषट् ऐं कवचाय हुम् | औं नेत्रत्रयाय वौषट् | अः अस्त्राय 
फडिति षडङ्गमन्त्राः | व्लूं ग्लौं व्लूं इति त्रिवर्णको 
नावृत्तपञ्चाक्षरकश्चमकरकेतनगोपालमन्त्रः पञ्चमः अत्रयां हृदयाय 
नमः वीं शिरसे स्वाहा वूं शिखायै वषट् वैं कवचाय हुम् | वौं नेत्रत्रयाय 
वौषट् वः अस्त्राय फडिति च षडङ्गन्यास मन्त्रः | स्त्री ग्ल्यौं स्त्री इति 
त्र्यक्षरोनावृत्तसप्ताक्षरकश्च षष्ठो मनोभवगोपालमन्त्रः अत्र सांहृदयाय 
नमः सीं शिरसे स्वाहा सूं शिखायै वषट् सैं कवचाय हुम् | सौं नेत्रत्रयाय 
वौषट् सः अस्त्ग्राय फडिति षडङ्गमन्त्राः | यां रां लां वां सांग्ल्यौं द्रां 
द्रीं क्लीं ष्लूंसः इत्येकादशाक्षरोनावृत्तनवाक्षरकश्च 
संमोहनगोपालमन्त्रः सप्तमः अत्रयां हृदयाय नमः यीं शिरसे स्वाहा | 
यूं शिखायै वषट् | यैं कवचाय हुम् | यौं नेत्रत्रयाय वौषट् | यः अस्त्राय फडिति 
च षडङ्गमन्त्राः |

प्. १३४ब्)

प्रत्यनावृत्ताक्षरं त्रित्रिलक्षजपस्य सत्ययुगे | तच्चातुर्गुण्यस्य प्रस्तुतयुगे प्राप्ते 
अष्टाब्धि४८संख्यं भुजशैल७२संख्यं व्योमाद्ग६०संख्यं 
गजवार्द्धि४८संख्यं व्योमाङ्ग६०संख्यं विधिहस्ति ६४संख्यं लक्षं जपः 
स्यान्मनुसाधनार्थः सप्तमे नवसंख्यानि अनावृत्ताक्षराणितु 
प्रत्यक्षरंह्यकूलक्षमिति शंभुमिता जपसत्ययुगे कलौलक्षषट्त्रिंशत्यमितं 
जपः | पर्यवस्यति होमादिसर्वसामान्यदिग्वलादिति || 
व्यापकन्यासस्तुतत्तदुपास्यमन्त्रेण त्रिधाकरणीयः सामान्यार्घ्यकल्पनं 
तत्तत्षडङ्गमन्त्रतत्तत्प्रधानमन्त्राभ्यां तत्तत्पूजायामनुष्ठेयम् | 
संपूर्णमन्त्र तत्तन्मन्त्रादिभवीजं मात्रं वा प्रत्येकं 
मातृकाणामादिभागे संयोज्य | मातृका षडङ्गन्यासपूर्वकं तत्तत्स्थानेषु 
मातृकान्यासोनुष्ठेयः प्रधानदेवताध्यानं यथा अरुणं षड्भुजं 
वंशवादिनं पाशमङ्कुशं पुंड्रेक्षुचापं पुष्पेषुं दधानं शक्तिभिः 
स्मरेदिति तु सर्वेषामपि गोपालानां ध्यानम् | तत्तत्प्रधानस्वोपास्यमन्त्रान्ते 
सिद्धगोपालायपाद्यं कल्पयामीत्यादिक प्रोक्तप्रायमन्त्रैः 
सामान्यार्घ्योदकेनदर्व्यादक्षिणहस्तेन गृहीतेन 
पाद्यादिद्वादशोपचारान्प्रत्येकमुत्सृज्य तत्तत्कालस्वोपास्यमन्त्रेणपदादिषु 
निवेदनं पूर्ववत् | एष्टभागे ह्रीं श्रींप्रकाशानस्त्येसिद्धगोपालपादुकां 
पूजयामि | ह्रीं श्रीं विमर्शानन्दसिद्धगोपालपादुकां 
पूजयामीत्यादिनवमन्त्रैर्नाथपदस्थाने | सिद्धगोपालादिक 
तत्तत्सप्तगोपालपदानां प्रक्षेपसंपन्नमन्त्रैः स्वगुरुपक्रमतो न वापि 
नाथानर्चयेत् |

प्. १३५अ)

तत्तद्भुत सविधदेशेषु वं वंशायनमः पां पाशाय नमः | अं अङ्कुशाय 
नमः चां चापाय नमः इं इषवे नमः इत्यायुधपञ्चकमभ्यर्च्य शं 
शक्तिभ्यो नमः | इति मन्त्रेण सर्वाः शक्तीः संपूज्य प्रधानदेवतां 
स्वस्वप्रधानमन्त्रेणाभ्यर्च्य | एषा प्रथमारणदेवतां पूजां गृह्णात्विति 
प्रथमावरणपूजार्पणपुष्पाञ्जलिं दद्यात् | ततो वशिष्ठस्तोत्र तर्पण 
प्रणामात्मकोपचारत्रयं निर्वर्त्तयेत् | अत्र 
कदाचिदाद्याललितापुंरूपाकृछ्रविग्रहेति मूलेन श्रीकृष्णललितयोरैक्य 
प्रतिपादनान्मध्येचतुर्दशतमोपचारस्थाने यत्किञ्चिच्छ्रीकृष्णादिस्तोत्र पाठेपि 
उद्वासनान्ते द्वादशश्लोकात्मकमौलस्तोत्रपाठ एवावश्यकः यथा हि 
सत्स्वपिनानाविधगुरुस्तवेषु पञ्चश्लोकात्मप्रस्तुततन्त्रोक्त एव गुरुस्तवो 
नियतस्तथाप्रस्तुततत्वोपात्तसकलदेवतास्तवोप्येतं तन्त्रोक्त एव | नहि 
वाधितार्थकत्वमपि 
सकल्मन्त्रप्रकृतिभूतमाकाररूपतयोपादेवतायास्तन्त्रस्तवनात् | 
त्रिपुरापदस्यापियोगतो मूलाधार 
हृदयब्रह्मरन्ध्ररूपस्थानत्रयवर्त्तितयासकलोपास्य साधारण्यासं भवात् | 
नित्यजपहोमः 
षोडशार्णमन्त्रकरणकवलिदाननीराजनंक्षमापनादिकर्मान्तेनृत्यगीतादि-
नामपनीय | प्रातनित्यनैमित्तिकरणे | पूर्ववत्पूजन जपहोमवलिनी 
राजवक्षमापनोद्वासनकलशजलाभिषेकवेधगुरूपूजनदक्षिणादानदीक्षाः 
कृत्याः गुरोराज्ञया प्रोक्तं संख्यया जपहोमतर्पण 
ब्राह्मणभोजनगुरुदक्षिणादिनाविद्यामिमां साधयेत् |

प्. १३५ब्)

ततश्च तद्यन्त्रधारणेन तद्यन्त्राधिकरणकः 
साधितैकतरमन्त्रकरणकप्रस्तुतैकं 
गोपालकर्मकपूजयासादितैतन्मन्त्रकरणकस्वकामनानुगुणद्रव्यकर्मकहोमेन 
तन्मन्त्र जपेन मण्डलादिकालमभिव्याप्यविच्छिन्नतया 
सहस्रादिसंख्ययानुसृतेन नित्यक्लिन्ना प्रस्तावोक्तप्रकारतोनुसृत 
तत्तद्द्रक्द्रव्यकरणकतर्पणेन | एतद्यन्त्राधिष्ठितजलेन 
तत्तत्साधितगोपालमन्त्रकरणकाभिषेकेणे च स्वस्वमनोरथान्साधकः सर्वोपि 
साधयेत् | अस्मिंश्च तन्त्रे एकेन साधनेन विद्या सिद्धेरभावे 
त्रिधासिद्धिप्रकारोनुष्ठेय इति | एकेन यदि न सिद्धिस्तदा त्रिवारंधिः कार्यः 
वारत्रयेथसिद्धौ कार्यं स्यात् पञ्चभिस्तैस्तैरिति च तन्त्रान्तं चोक्तः प्रयोगावृत्ति 
पक्षोपि नास्ति | एकावृत्तित एवाव्यव्यभिचारेण फलोदयात् | किं च रविवासरे प्रोक्त 
यन्त्रे पूर्वोक्त सिद्धगोपालादिकसंमोहनादिगोपालान्तसप्तगोपालान्यतमपूजां 
गुग्धरूपनैवेद्यपूर्वकं सोमवारे क्षौद्रापरपर्यायं नैवेद्य 
पूर्वभौमेघृतनैवेद्यपूर्वकं बुधवारे ओदनाद्यन्ननैवेद्यपूर्वकं 
गुरुवारे पायसनैवेद्यपूर्वकं शुक्रवारे 
नारिकेलनैवेद्यपूर्वकशनौसशर्करकदलीफलनैवेद्यपूर्वकमण्डलादिकाल-
मभिव्याप्यपूजां कुर्वतः साधकस्य स्वस्वोद्देशैकैकफलक्रमेण 
सकलाभीष्टसिद्धिर्भवति अपरेतु भास्करवारे दुग्धनैवेद्यपूर्वकं 
सिद्धगोपालसपर्यां | सोमवारे मधुनैवेद्यपूर्वककामराजगोपालस्य पूजां 
भौमवारे घृतनैवेद्यपूर्वकं मन्मथगोपालपूजां | 

प्. १३६अ)

वुधवारे ओदनगट्टकापूपादिकान्ननैवेद्यपूर्वकं कन्दर्पगोपालार्चां 
गुरुवासरे पायसनैवेद्यपूर्वकं 
मकरकेतनगोपालचू*****(?)करेमरिकेलोदकफलान्यतरनैवेद्यपूर्वकं 
मनोभवगोपालपूजाम् | शनिवासरे सशर्करकदलीफलनैवेद्यपूर्वकं 
संमोहनगोपालपूजां मण्डलादिकालमभिव्याप्यप्रतिदिनमविच्छिन्नक्रमेण 
प्रोक्तविधिना 
तत्तत्सकलगोपालमन्त्रदीक्षासननन्तनुष्ठितसकलगोपालमन्त्रसाधनकः 
साधकः प्रोक्त पूजायन्त्रे मध्याभिलिखितमन्त्र यथोक्तविधिनाकुर्वन्नवश्यमेव 
स्वस्वाभीष्टार्थं यन्त्रमध्याभिलिखितनामकमवाप्नुयादिति 
मूलार्थमुपदिशन्ति मूलस्योभयपक्षेपि संलग्नकत्वेनोभयार्थस्यापि 
प्रामाण्ये सिद्धे स्वस्वगुरुसंप्रदापादेकतर पक्ष आश्रयणीयाः | इति च 
तद्वयपक्षव्यवस्थामामनन्ति वस्कतस्तु आद्वप्यक्षेवारेषु भास्करादिषु तेषां 
पूजा क्रमेणैव सकलेष्ट प्रदानित्यमिति चरणत्रयमनारम्भणीयं स्यात् | 
तत्तद्वारेषु तत्तन्नैवेद्यपूर्वक पूजाविधेर्दुग्धक्षौद्रेत्यादिनैवाधिगन्तुं 
शक्यत्वात् | द्वितीयपक्षे तु सप्तगोपालानांरव्यादिं वारेषु क्रमेण पूजनस्य 
केनापि वचनान्तरेण प्राप्तस्य वोधनार्थं 
तथाभिधानस्यावश्यकतयातत्सार्थक्यमावत्यूहः इत्थं साधनमन्तरेण 
प्रयोगेषु विनियोगासंमवात् सकलगोपालमन्त्रसाधनसिद्धः प्रयोगात् 
पूर्वमावश्यकमित्यर्थयातमिति | सकलगोपालान्ं मध्ये स्वेच्छया 
एकैकगोपालमात्रपूजाप्रयोगस्तु वारविशेषनियमितनैवेद्यविशेषेण घटितः 
पूर्वमुपदर्शित एव यत्रापि 

प्. १३६ब्)

पूजने दुग्धादिकं नैवेद्यद्रव्यत्वेन नियमित तत्रापि साधकरुचि सामर्थ्यादि 
प्राप्तमितरद्रव्यं न प्रतिषिद्ध्यते तदभ्युज्ञानस्य **(?) दितरव्यवच्छेदकत्वे 
प्रमाणाभावात् | ननु दुग्धाहार इत्यादि रोगप्राप्ते आहारे दुग्धनियम इव 
नैवेद्ये नानाविधे स्वेच्छायाप्राप्ते दुग्धादि नियमः किं न स्यात् | नैवेद्यं हि 
षड्वसोपेतं शास्त्र प्राप्तं तत्र दुग्धादेरनियमतः प्राप्तौ तन्नियमेनेनैव 
चरितार्थं विशेष वचनं न सामान्यशास्त्रं वाधितुं प्रभवेदितिदिक् || **(?) 
श्रीश्रीकण्ठाननुकमलजातैहिमनवश्चमत्कारं सत्यं विदधति यदेषां 
मननतः | 

इतोही न प्रज्ञादमृततटिनी निर्गम इतश्चमत्कारं पश्यस्यानुयममि किन् महृदा || 
इति सिद्धगोपालादिमन्त्रसप्तकनिरूपणम् || 

यस्योद्योतवती सती गुणवती माता पितोमापति नाम प्रेमनिधीति पंथकुभूः 
कूर्माचलो जन्मभूः सूपास्यं कृतवीर्यजाच्युतपदं 
वाराणसीवासभूस्तस्यैषा कृति नः कृतिस्तु कमलाकाम्यार्थसंदर्शिका || १ ||

 प्रदीपः सूपास्यो दिनकरपदे यस्य सुगुहकलानाथीयोद्यत्कुलमणिहरेः 
कोपिसजनः || 

कथं वा तन्त्रार्थातिघनतिमिरे पीह लभतां प्रवेशंनो तस्मात् त्यजत 
विविधाविस्मय यथा || २ || 

चिन्तारत्नसुपूरितेन कुधियामभोधिनाकष्टतः | 
श्रीमद्वैद्वयनाथपादकरुणादेवीयसाहाययतः || 

प्रादुर्भाववतीकृताकमूलापूर्णाह्वरावपिता सो यंमेकमलान् 
निहत्यकमलामा-विष्करोत्वद् भुतम् || ३ || 

नरवराजस्यसौरस्यंनास्ते कमलयग्रवनाथातंव्रराजस्य 
सौरस्यंनास्तेकमलयाविना || ४ || श्रीकार्त्तवीर्यललिताहृदये मदीये 
नानाकुसंशयमरे पि वलान्निविश्य || प्रादुश्चकारकमलामिति नात्रमेस्ति दोषो 
गिरामिति बुधाः सुहृदः क्षमध्वम् || 

इति श्रीभारद्वाजकुलप्रसूतयेतोयनामक 
कूर्माचलाश्रितपरंपरप्रेमनिधिशर्मनिर्भिताश्रीविद्याकाम्यकर्मकमला-
कमला च संपूर्णा || शुभमस्तु || 




###########   END OF FILE  #######