####################################################
MUKTABODHA INDOLOGICAL RESEARCH INSTITUTE
Use of this material (e-texts) is covered by Creative Commons license BY-NC 4.0
Catalog number: M00256
Uniform title: prodgītāgama
Main title: prodgītāgamaḥ vivāhavidhimātram
Manuscript : IFP/EFEO transcript T0201

Description: 
Transcribed from IFP transcript T0201 which is copied from a ms. belonging to Swaminatha Gurukkal, Tiruvavadudurai

See Muktabodha IFP/EFEO on-line catalog for bibliographic details at www.muktabodha.org .


Notes: 
Data-entered by the staff of Muktabodha under the direction of Mark S. G. Dyczkowski.

Revision 0: April 4, 2012

Internet publisher : Muktabodha Indological Research Institute
Publication year : 
Publication city : 
Publication country : India
####################################################



|| शिवाभ्यां नमः ||

|| प्रोद्गीते विवाहविधिः ||


श्रीकण्ठरुद्रमीशानं पञ्चकृत्वपरायणम् |
पप्रच्छ परया भक्त्या विष्णुरत्यन्तहर्षितः || १ ||

भगवन् सर्वलोकेश लोकरक्षाधुरंधर |
सतीवियोगजे काले लोकानां वर्द्धिरादितः || २ ||

नाभवत्किल विश्वात्मन् तदा लोकाः कथं स्थिताः |
उत्पत्तिः कथमेतेषामविच्छिन्ना वभूव च || ३ ||

तद्रहस्यन्न जानामि वद मे करुणानिधे |
इति पृष्टो महादेवो विष्णुना प्रभविष्णुना || ४ ||

उवाच पार्वतीनाथस्तं वृत्तमवतारयत् |
दक्षं निरीश्वरं यागं प्रावर्तत पुरा किल || ५ ||

तत्त्वया विदितं सर्वमथापि त्वद्विक्षया |
वक्ष्यामि सर्वमेतत् कथां विस्तरतश्शृणु || ६ ||

सती यदा स्वकं देहं प्रमुमोच समाधिना |
तदा निरुत्सवो लोकः प्रजावृद्धिविवर्जितः || ७ ||

अनावृष्टि परिप्लुष्टः क्षयमाप दिने दिने |
तदा ब्रह्मादयो देवास्समेत्य मम सन्निधौ || ८ ||

प्रणिपत्य परिप्लोषं जगतस्ते व्यजिज्ञिपत् |
तदा लोकहितार्थाय संबोधयदच्युत || ९ ||

प्. २)

इन्द्रादीनां दिक्पतीनां सन्ततिः प्रभविष्यति |
सा तत्राप्यगजा गौरी भविष्यति धरापते || १० ||

ताङ्कन्यां वामदेवाय शिवाय ददतस्स्वयम् |
तदा प्रभृति लोकोऽयं वर्द्धते पूर्ववत्किल || ११ ||

इत्याज्ञप्ताश्च ते देवास्तयोर्वैवाहिकीङ्क्रियाम् |
अकुर्वन् तत्प्रवक्ष्यामि शृणुष्वादरपूर्वकम् || १२ ||

तदा चतुर्मुखो ब्रह्मा वसिष्ठाद्या मुनीश्वराः |
प्रादुरासीत्सपत्नीकाः महेशप्रियकाम्यया || १३ ||

लोकसङ्ग्रहणार्थाय लौकिकीं वृत्तिमाश्रिताः |
सप्तर्षीन् प्रेषयामासुः कन्यानिश्चय हेतवे || १४ ||

सपत्नीकास्समाजग्मुर्नगेन्द्र गृहमुत्तमम् |
सनारिकेलकदलीपूगीफल समन्वितम् || १५ ||

वस्त्रयुग्मं समादाय कञ्चुकं कनकाञ्चितम् |
नगेन्द्राङ्के सन्निषण्णां वव्रिरे कन्यकां मुदा || १६ ||

पूर्णचन्द्राभवदनां नीलकुञ्चितमूर्धजाम् |
सुस्मितापाङ्ग संरूदमकरध्वज शालिनीम् || १७ ||

उदुत्तरेति मन्त्रेण ब्रह्मघोषपुरस्सरम् |
अरूंधती तदा कन्यां गन्धपुष्पोपहारकैः || १८ ||

अलञ्चकार सुप्रीतामुमां तां समलङ्कृताम् |
तदा हिमाद्रिमेनाकीमुखमैक्षत विस्मितः || १९ ||

प्. ३)

साऽनुमेने तदा गीरीं प्रदातुं शम्भुरूपिणे |
महेशाय तदा देवी सहितस्तु महीपतिः || २० ||

दास्यामीति तदा वाचमुवाच स नगाधिपः |
अथोषधीनामधिपे वृद्धिं प्राप्ते सुपुष्कले || २१ ||

जामित्रे च तिथौ मैत्रे मुहूर्तेश्शशलाञ्च्छने |
उत्तराफल्गुनीयुक्ते मुहूर्तं समयोजयन् || २२ ||

एवं शास्त्रोक्तमार्गेणं विवाहङ्कारयेति च |
ब्रह्माणं प्रेषयामास स पिनाकी महेश्वरः || २३ ||

तथैव कारयामास ब्रह्मा लोकपितामहः |
अनेनैव विधानेन पार्वतीञ्च ददौ गिरिः || २४ ||

एतेन कारणे नैव देवानां सन्ततिर्बभौ |
इन्द्रस्यापि जयन्तोऽभून्नलकूवर एव च || २५ ||

कुबेरस्य स देवानां सन्ततिश्चाभवत्किल |
अनङ्गोऽपि तदा साङ्गः रतिप्रीतिकरः प्रभुः || २६ ||

इति प्रोद्गीते विवाहविधिर्नाम पञ्चविंशति पटलः || २५ ||


अथ विष्णुर्महादेवं पप्रच्छ परया मुदा |
प्रलयो मानुषे लोके प्रजानाशः पदे पदे || १ ||

दारिद्र्यं प्राणिविद्वेषः कथन्नस्यात् प्रभो वद |
अथोवाच महादेवः गौरीवैवाहिकं विधिम् || २ ||

आलये च प्रतिष्ठायामुत्सवादौ विशेषतः |
कर्तव्यं विधिपूर्वन्तु वेदागमविधानतः || ३ ||

तद्वक्ष्ये शृणु विष्णो त्वं सङ्ग्रहेण जनार्दन |
एतदा युष्यमारोग्यं पुत्रपौत्रविवर्द्धनम् || ४ ||

धान्यं यशस्करञ्चैवापमृत्यु निवारकम् |
सौमङ्ग्ल्यं सदा सौख्यं वर्धनञ्च विशेषतः || ५ ||

फाल्गुने चैत्रवैशाखे तिष्ये वापि विशेषतः |
ऋक्षे चोत्तरफल्गुन्यां मैत्रेऽन्यच्छुभ-ऋक्षके || ६ ||

सुमुहूर्ते * * * * * * * * भृगोर्दिने |
वैवाहिकविधिं कुर्यात् साधकस्सर्वतन्त्रवित् || ७ ||

शिवद्विज * * * * * * * * भिषेचनः |
शिवशास्त्रविचारज्ञः शिवागमविशारदः || ८ ||

दुकूलवसनो * * * * * * त्तरीयकः |
भस्मरुद्राक्षमालाभिरलङ्कृत कलेवरः || ९ ||

हेमयज्ञोप * * * * * * * * * ण्डितः |
शुक्लचन्दनलिप्ताङ्गश्शुक्लमालैरलङ्कृतः || १० ||

एवं लक्षणयु * * * * * * * व्रतम् |
प्रार्थयेद्देवदेवस्य कल्याणं कुरु भो गुरौ || ११ ||

प्. ५)

इति प्रार्थ्य नमस्कृत्य * * * * * * * * |
इति संप्रार्थ्य शार्गिन्यजमानेन देशिकः || १२ ||

आस्थानमण्टपे रम्ये शतस्तम्भ समन्विते |
* * * * * * * * रङ्गवल्यादिशोभिते || १३ ||

कदलीस्तम्भखर्जूरी वितानद्ध्वजतोरणैः |
पता * * * * * * * * धूपैश्च शोभिते || १४ ||

पणवैर्मद्दलैश्चैव नानावादित्रनिस्वने |
* * * * * * क्तैश्च गौरीकल्याण वैभवैः || १५ ||

भूषिते मण्टपे शुभ्रे ब्राह्म * * * * * * |
* * * * विधिज्ञैश्च वेदवेदाङ्गनिष्ठितैः || १६ ||

राजभिस्सचिवैश्चैव भटैर्योधै * * * * * |
* * * * * नैरन्यैर्नरनारी सहस्रकैः || १७ ||

शोभिते सदने मध्ये * * मण्टपमादरात् |
तन्मध्ये पद्मवेदीञ्च तत्पूर्वे पद्मकुण्डकम् || १८ ||

स्वस्तिकं मण्डलं कुर्यात् आगमोक्तविधानतः |
पश्चिमे भद्रपीठे च स्वस्तिकाख्ये महेश्वरम् || १९ ||

संस्थाप्य दक्षिणे भागे गौरीं कल्याणरूपिणीम् |
देव्या दक्षिणदिग्भागे हिमवन्तं समेनकम् || २० ||

विष्णुं श्रीभूमिसहितं कलशेषु समर्चयेत् |
अग्नेर्दक्षिणदिग्भागे वाग्देवीञ्चतुराननम् || २१ ||

प्. ६)

सनकादींश्च योगीन्द्रान् ब्रह्मणः पुरतो यजेत् |
देवस्य वामभागे तु यजेद्दुर्गादि योगिनीम् || २२ ||

देवस्येशानदिग्भागे रूद्रान् प्रमथनायकान् |
सप्तर्षींश्च पत्त्नींश्च सर्वदेवर्षिमण्डलम् || २३ ||

यजेत्तु पुरतो भागे शचीमिन्द्रं वसूंस्तथा |
पश्चिमे मेनकादींश्च यजेदप्सरसां गणान् || २४ ||

विष्ण्वादि देवबृन्दांश्च कलशेषु यथाक्रमम् |
मिश्रतन्त्रविधानेन प्रतिमासु प्रपूजयेत् || २५ ||

आचार्यो मूर्तिपैस्सार्धं देवदेवस्य सन्निधौ |
अनुज्ञां विधिवत्कुर्यात् ब्राह्मणानां समाजगे || २६ ||

देव देव जगन्नाथ जगदानन्दकारण |
कल्याणार्थं प्रवर्तोऽहं लोकसङ्ग्रहणाय च || २७ ||

लोकानामिष्टकाम्यार्थं तवाज्ञां कुरु मे प्रभो |
ततो देव्यालयं गत्वा प्रार्थयेदिष्टसिद्धये || २८ ||

अम्बिके देवि कल्याणि कारुण्याकरचन्द्रिके |
जगदार्तिविनाशाय शम्भुपत्नी भविष्यसि || २९ ||

इत्युक्त्वा तां महादेवीं प्रणिपत्य गुरूत्तमः |
वैवाह्य मूर्तिं संप्राप्य प्रार्थयेदिष्टसिद्धये || ३० ||

सोमास्कन्दादिदेवेषु पञ्चविंशतिकेषु च |
ये ये शक्तियुता देवास्तेष्वेकस्य विधानतः || ३१ ||

प्. ७)

वर्षे वर्षे प्रकुर्वीत वैवाहिकमनुत्तमम् |
उद्वाहभावनार्थाय देवदेवौ प्रपूजयेत् || ३२ ||

शक्तिविघ्नेशमभ्यर्च्य ग्रहप्रीतिपुरस्सरम् |
सङ्कल्पञ्च ततः कुर्यान् मृत्सङ्ग्रहणमङ्कुरम् || ३३ ||

कृत्वा प्रतिसरं बद्धा देव्या देवस्य चैव हि |
परेद्युः प्रातरुत्थाय संभारान् संभ्रियात्ततः || ३४ ||

ततो देव्यालयं गत्वा वाङ्निश्चयविधिञ्चरेत् |
ततो ब्रह्मादयो देवा वसिष्ठाद्या मुनीश्वराः || ३५ ||

प्रादुरासन् स पत्नीकाः महेशप्रियकाम्यया |
लोकसङ्ग्रहणार्थाय लौकिकीं वृत्तिमाश्रिताः || ३६ ||

सतानभ्यर्च्य देवादीन् गन्धपुष्पाक्षतादिभिः |
सनालिकेरकदली पूगीफलसमन्वितम् || ३७ ||

वस्त्रयुग्मं समादाय कञ्चुकं कनकाञ्चितम् |
उदुत्तरेति मन्त्रेण ब्रह्मघोषपुरस्सरम् || ३८ ||

सम्प्रार्थ्य देवीमभ्यर्च्य वस्त्रपुष्पोपहारकैः |
उद्वाहार्थं पराशक्तिं प्रपूज्याऽथ विशेषतः || ३९ ||

उक्तद्रव्ययुतैस्तोयैः पाद्यमाचमनार्घ्यकम् |
पर्यूषितार्चनं कृत्वा स्नानशालाप्रवेशनम् || ४० ||

सिह्मासने तु संस्थाप्य नृत्तगीतपुरस्सरम् |
सुगन्धतैलाभ्यङ्गं स्नानीयोद्वर्तनं तथा || ४१ ||

प्. ८)

उष्णोदकस्नापनञ्च सर्वद्रव्याभिषेचनम् |
ततः कुर्याद्विशेषेण धौतवस्त्रप्रमार्जनम् || ४२ ||

दुकूलपरिधानञ्च उत्तरीयसमन्वितम् |
चन्दनागरुकस्तूरी कुङ्कुमादि विलेपनम् || ४३ ||

केशानामगरो धूपं यथा विधि विधाय च |
मल्लिकामालती जाति चम्पकाद्यर्पणं तथा || ४४ ||

नवरत्नकिरीटञ्च चन्द्ररेखावतंसकम् |
सीमन्तदेशे सिन्दूरं ललाटे तिलकं तथा || ४५ ||

कालाञ्जनमधो कृत्वा पालीयुगलमेव च |
मणिकुण्डलयुग्मञ्च नासाभरणमप्यथ || ४६ ||

अधरे यावकञ्चैव ततः प्रथमभूषणम् |
चिन्ताकं पतकञ्चैव महापतकमेव च || ४७ ||

मुक्तावलीमेक मुक्तावलीमपि विनिर्दिशेत् |
वैकक्ष्यहारं केयूरचतुष्टयमथापि वा || ४८ ||

वलयानामावलीश्च ऊर्मिकावलिमेव च |
काञ्चीदाम समारोप्य कटिसूत्रमथोपरि || ४९ ||

सौभाग्याभरणञ्चैव सर्वरत्नविभूषितम् |
पादयोः कटकञ्चैव रत्ननूपुरमेव च || ५० ||

पादाङ्गुलीयकञ्चैव समारोप्य विशेषतः |
आयुधानि करे कृत्वा तत्तत्कालविशेषतः || ५१ ||

प्. ९)

पादुकारोहणं कार्यं महामङ्गलसंयुतम् |
धूपदीपं तथा कृत्वा पञ्चान्नादीन्निवेदयेत् || ५२ ||

षोडशैरूपचारैश्च ताम्बूलं मन्त्रपुष्पकम् |
तत्तन्मन्त्रैश्च सम्पूज्य गौरीं कल्याण रूपिणीम् || ५३ ||

अथारोप्य गजे देवीं सिह्मे वा समलङ्कृताम् |
आदिशक्तिसपर्यार्थं नदीतीरे प्रपादिषु || ५४ ||

समावेश्य तदा देवीं नानावादित्र निस्वनैः |
कुम्भं संस्थाप्य विधिवत् पूजयित्वोपचारकैः || ५५ ||

कस्तूरिकुङ्कुमालेप कज्जलादिभिरादरात् |
कबोराक्षिदर्पणादि सम्भारैरतिशोभनैः || ५६ ||

बीजमुद्गानि नैवेद्य पूर्णकर्म समाचरेत् |
स्तुवीत ब्राह्मणैस्सार्धं प्राङ्मुखैर्ब्रह्मवादिभिः || ५७ ||

आदिमध्यान्तरहितां अम्बाममितविग्रहाम् |
प्रणमामि महादेवीं महात्त्रिपुर भैरवीम् || ५८ ||

मदिष्टदेवते देवि मम प्रीतिविवर्धनम् |
भर्तारं वरये देवि शिवमत्यन्तसुन्दरम् || ५९ ||

घटयस्व जगन्मातर्दीर्घमाङ्गल्य वृद्धये |
इति प्रार्थ्य परां देवीं पूजयित्वा ततः परम् || ६० ||

आदिशक्तिममेयां तां ध्यात्वा निश्चलतां ययौ |
तत्रैव जातकर्मादि कुर्याद्देव्याः प्रयत्नतः || ६१ ||

प्. १०)

आचार्यस्सर्व सम्भारान् वाद्यघोषपुरस्सरम् |
गृहीत्वा देवदेवस्य कल्याणादिषु मूर्तिषु || ६२ ||

यस्य कस्यापि पुरतः गत्वा प्रार्थ्य पुर स्थितः |
देव देव जगन्नाथ जगदार्तिहर प्रभो || ६३ ||

अनुज्ञां देहि मे स्वामिन् कल्याणार्थन्तु वाऽधुना |
इति सम्प्रार्थ्य देवेशं धूपदीपौ निवेद्य च || ६४ ||

अभिषेकं ततः कृत्वा स्नानीयैस्स्नपनोदकैः |
रुद्राध्यायमनुं जप्त्वा सर्ववाद्यपुरस्सरम् || ६५ ||

* * * * * * * * नियोज्या भरणानि च |
मकुटाङ्गदकेयूरहारनूपुरकङ्कणीम् |
कटिसूत्रं यज्ञसूत्र * * * * * * बलिः || ६६ ||

एवमादिभिरन्यैश्च पादुकादिभिरेव च |
जाजीचम्पक पुन्नाग कह्लारकम * * * * || ६७ ||

* * * * * द्यैश्च पूजयित्वा महेश्वरम् |
कारयेद्देवदेवस्य शिवस्य परमात्मनः || ६८ ||

व्रतादिकमथो * * * * * * * मङ्गलम् |
सर्वोपचारैस्संपूज्य वृषमारोहयेच्छिवम् || ६९ ||

सर्ववाद्यसमायुक्तं नानाबि * * * * * * |
* * * * * * तो गच्छेत् स्वस्तिमङ्गलपूर्वकम् || ७० ||

प्. ११)

तत्र गत्वा तया सार्द्धं पाद्यार्घ्याचमनादिभिः |
उपचार्य ततः * * * * * चतुर्विधम् || ७१ ||

निवेदद्धूपदीपैश्च्छत्रैश्चामर वीजनैः |
उपचार्य यथा शास्त्रं नीराजनमथ * * || ७२ ||

* * * * म्य तौ देवौ वृषसिह्मासनस्थितौ |
उत्थाप्य मण्टपाग्रे तु स्थापयेत् पूर्वपश्चिमम् || ७३ ||

मालाविनिमय * * * * * * णमेव च |
वाद्यैः प्रदक्षिणी कृत्य दासीदीपसमन्वितैः || ७४ ||

कल्याणमण्टपे रम्ये स्वस्तिमण्टप * * * |
समावेश्य पूर्वाभिमुखमास्थितौ || ७५ ||

ततो यक्षबलिङ्कुर्यात् आचार्यस्साधकैस्सह |
पुण्या * * * * * * * * * कदलीफलम् || ७६ ||

रक्तपुष्पसमोपेतं बलिं दद्याद्विचक्षणः |
कृत्वा विवाहसङ्कल्पं वरप्रेषण * * * || ७७ ||

* * के मण्डले सम्यगादि कर्तारमर्चयेत् |
हरिब्रह्मादि देवनामर्चनङ्कलशेषु च || ७८ ||

सम्पूज्य विधिव * * * * * * * धिना यजेत् |
प्रसुग्मन्तेति मन्त्रेण वरप्रेषणमाचरेत् || ७९ ||

आप * * * * ति मन्त्रेण पा * * * * * |
यन्मधुनो मधव्येति मधुपर्कं समर्चयेत् || ८० ||

प्. १२)

कन्यकादान सङ्कल्पं कृत्वा तत्र विधानतः |
गृहीत्वा * * * * * * * माप्य शिवस्य हि || ८१ ||

गृभ्णामीति च मन्त्रेण पाणिग्रहणमाचरेत् |
अथ प्रच्छन्नवस्त्रेण प्रा * * * * * * * || ८२ ||

* * * ष्टकमारभ्य वाचयेत्सस्वरं क्रमात् |
वस्त्रयुग्मं तदादाय तस्योपरि यथा विधि || ८३ ||

मं * * * * * * * * प्रानुग्रहमाचरेत् |
बद्ध्वा माङ्गल्यसूत्रञ्च गौरीबीजेन देशिकः || ८४ ||

पादुकां पार्वतीं * * * * * * * कोत्तमः |
एकमिषेति मन्त्रेण सप्तवारं व्रजेत्क्रमात् || ८५ ||

शिवाग्निं स्थापयित्वा तु परिस्तरणपूर्वकम् |
* * * प्रोक्षणीञ्चैव लाजानाज्यञ्च साधयेत् || ८६ ||

मूलेनाष्टोत्तरं हुत्वा सोमायेति च मन्त्रतः |
लाजहोम * * * * प्रदक्षिणपुरस्सरम् || ८७ ||

त्रिः कृत्वा च समिद्धेऽग्नौ शेषा आज्याहुतीर्हुनेत् |
चित्तञ्चेत्यादि मन्त्रैश्च जयाद * * * * * || ८८ ||

नालिकेरकपित्थादि फलवर्गैस्समन्विताम् |
द्राक्षा खर्जूरनारङ्ग खण्डशर्करयान्विताम् || ८९ ||

इक्षुखण्ड * * * * * * * * पशोभिताम् |
पूर्णाहुतिमथो हुत्वा सप्तेति च मन्त्रतः || ९० ||

प्. १३)

उपस्थानमथो कृत्वा प्रणमे * * * * * |
* * * प्राङ्मुखो भूत्वा प्रार्थयेद्ब्राह्मणानथ || ९१ ||

आर्द्राक्षतान् समारोप्य स्वस्तिवाचन |
* * * * * रञ्चैव पूजयेद्विधिपूर्वकम् || ९२ ||

धूपदीपादिनैवेद्यताम्बुलाद्युपचारकैः |
पूर्व * * * * * * निवेद्यापूपमोदकान् || ९३ ||

ताम्बूलादीन् ततो दत्वा गन्धपुष्पादि * * * |
* * * * * * * * भक्ष्य भोज्यफलादिकैः || ९४ ||

वीथी प्रदक्षिणं कुर्यात् सर्वानुग्रह वे * * |
* * * * * * * * स विधोद्वाहमेव च || ९५ ||

स दीर्घायुरवाप्नोति पुत्रान् पौत्रांश्च विन्दति |
* * * * * * * * * * * * ह मोदते || ९६ ||

इति प्रोद्गीते विवाहविधिर्नाम षड्विंशति पटलः || २६ ||

###########   END OF FILE  #######