####################################################
MUKTABODHA INDOLOGICAL RESEARCH INSTITUTE
Use of this material (e-texts) is covered by Creative Commons license BY-NC 4.0
Catalog number: M00269
Uniform title: subodhamañjarī
Manuscript : BHU C4255

Description: 



Notes: 
Data entered by the staff of Muktabodha under the supervision of Mark S.G. Dyczkowski.

Revision 0: April 7, 2012

Internet publisher : Muktabodha Indological Research Institute
Publication year : 
Publication city : 
Publication country : India
####################################################



ओं नमो गणपतये ||

अथ सुबोधमञ्जरी लिख्यते ||


प्. २४५अ) सम्यग्बोधविचारेण भावनाम स्वभावतः |
लब्धबोधोदया नन्दं वन्दे संस्थानमात्मनः || १ ||

रूपादि पञ्चवर्गोयं विश्वमेतावदेव हि |
गृह्यते पञ्चभिस्तश्च चक्षुरादि भिरिन्द्रियैः || २ ||

चक्षुः सर्वास्ववस्थासु देहिनां मनसि स्थितम् |
तत्प्रलीनं भवेत्तस्य यस्य सर्वं प्रलीयते || ३ ||

तस्यैव? विनियोपायः प्रदिष्टो गुरुणापरः |
तदागम मयाद्भ्रंश भयात् सृष्टी कृते मया || ४ ||

जात्यादि कल्पना रूप व्यवहारो मनस्स्थितम् |
यस्तुतो न ततास्सन्ति निश्चित्यै तच्छमं व्रजेत् || ५ ||

शुक्रशोणित संश्लेष कालेनास्ति मनः क्वचित् |
नाबुद्बुदो न पेषं वान शरीरे क्वचित् स्थितम् || ६ ||

प्. २४५ब्) शरीरे गर्भवासान्ते कौमारे यौवने तथा |
क्षाय?क्षयिविनाशान्तं तश्च नैवोपलभ्यते || ७ ||

पृथक् मांसं पृथग् रूपं लोमादीनां पृथक् स्थितिः |
पृथक् सर्वं यथा दृष्टं क्वशरीरे मन स्थितम् || ८ ||

एवमेव विचार्योक्ते जातिस्तत्रैव पठ्यते |
न च सा वस्तुतो युक्त्या कस्य चेद्वा वभासते || ९ ||

नाम पित्रा कृतं मिथ्या क्रिया न नियता यतः |
गुणी यदि भवेत् कश्चिद् भवन्ति वहवो गुणाः || १० ||

इत्थं मिथ्या विकल्पोर्थं वामना भिरभि प्लुतम् |
चञ्चलं मनसो रूपं निश्चित्यै तन्निबोधयेत् || ११ ||

पूर्वैर्निबोधः कथितो वैराग्या भ्यास योगतः |
अयत्नेन निरोधोयमस्माभिरुपदिश्यते || १२ ||

प्. २४६अ) ग्राह्ययश्च भवेत् किञ्चित् तत्तल्लीनं तदा भवेत् |
अन्यस्या ग्रहणाच्चित्तं स्वात्मन्येव प्रशाम्यति || १३ ||

यथाघनस्वने सान्द्रे क्रमेण विलयं गते |
तदाश्रय वशाच्चित्तं तस्मिन् क्षीणे प्रशाम्यति || १४ ||

यद्यन्मनोहरं किञ्चिच्छ्रति गोचरमागतम् |
एकाग्रं भावयेत् तावद् यावल्लीनं निरोधकृत् || १५ ||

रूपादीनां तथैवेर्थं भावयेद्रमणीयताम् |
विलीनान्नास्मरेत् पश्चादात्मभावोपवृंहिताः || १६ |||

एवं ग्राह्यं समावेशान्निबोधर्कथितो मया |
ग्रहणा देव पूर्वोयमिदानीं संप्रदृश्यते || १७ ||

ग्रहणानीन्द्रियाणी हसमानि तु प्रबोधयेत् |
प्. २४६ब्) पररागात्महानिः स्याद्द्वेषस्यो पक्षयात्तथा || १८ ||

सर्वरागात्म हानिः स्यात् सर्वदेशात्तथैव तु |
बुधवत् सर्वरागी स्यात् सर्वदुष्टश्च भैरवः || १९ ||

अग्राह्यमिन्द्रियं शून्यं स्वात्मन्येव प्रलीयते |
प्रलीनेन्द्रिय वृत्तिस्तु केवला भ्युदयोदयः || २० ||

तस्माच्चित्तं समादाय शून्ये सङ्कल्प वर्जिते |
निस्तब्धेन्द्रिय वृत्तेस्तु निबोधः संप्रजायते || २१ ||

जृम्भमानस्य सततं क्षुधानिष्टस्य योगिनः |
ध्यायते वा किमस्यान्तः प्रत्यन्ते केवलं भवेत् || २२ ||

अप्रलीन मनोवृत्तेर्निद्रामाश्रयतः शनैः |
विषया ग्रहणात् सर्व शिरोधः संप्रजायते || २३ ||

प्. २४७अ) यावतः पदविक्षेपाः प्रयत्नानु वधारणान् |
निस्सङ्कल्प मनोवृत्तेः परमात्मा प्रकाशते || २४ ||

आसने प्युपविष्ठस्यक्वमेचित्त्रमवस्थितम् |
विचार्यैवं प्रयत्नेन निरागारे प्रशाम्यति || २५ ||

वायुना स्पन्दनादीनि शरीरस्य करोम्यहम् |
न च चित्ते स्थितो वायुर्न वायौ चित्तमास्थितम् || २६ ||

एवं विमृशतो भावान्न क्वचित् संस्थितो मनः |
मिथ्यैव वृत्तयस्तस्य सर्वथा केवले स्थितम् || २७ |

यत्र यत्र भवेद् वाञ्छा भोजनादिषु वस्तुषु |
पूरयेत्ता यथा शक्तिर्भवेत् पूर्णो निराश्रयः || २८ ||

वाञ्छितं गदितं किञ्चिद कस्माद्यदिविस्मृतम् |
प्. १४७ब्) पुनस्तस्यानु सन्धानात् क्षणात् कैवल्यमाप्नुयात् || २९ ||

स्थाणुः स्यात् पुरुषो वेत्ति दूराद्दृश्ये विकल्पते |
सुनिश्चित मतेः क्षिप्रं निरोधः संप्रजायते || ३० ||

दृश्यैः पदार्थैर्द्वष्टारं पश्येद् बुद्ध्या यतो दृशः |
तं दृष्ट्या मोक्षमाप्नोति येन तद् वत्स बध्यते || ३१ ||

आलम्व्य संविदोयत्नात् सर्वे?द्यं न स्वभावतः |
तस्मात् संविदितं सर्वमिति संविन्मयो भवेत् || ३२ ||

पुनर्विदेशपानेन हृदयं प्रविकासयेत् |
तथैव क्षीणवृत्तिः स्यादपाने विलयं गते || ३३ ||

सुषुम्णा पथमाश्रित्य प्रसादध्वनिबोधतः |
बिन्दुषट्कपरित्यागाच्छान्तबोधः क्षणाद् भवेत् || ३४ ||

प्. २४८अ) वामदक्षिणसञ्चार बिन्दुद्वय निघर्षणात् |
द्वादशान्ते महाशक्तिः सिद्धैरुक्ता सुखागमे || ३५ ||

ऊर्ध्वमाक्रमते वायुरुत्दृ?तान्तः शमो भवेत् |
पुर्यष्टक विभेदेपि तथैव मनसो लयः || ३६ ||

निदार्यास्यं क्षणं स्थित्वा निस्सन्दिग्धमना कुलम् |
स्तम्भित प्राणवृत्तैस्तु निरोधः संप्रजायते || ३७ ||

नाभि मेढ्रान्तरे चित्तं सुरतान्तैर्विनिक्षिपेत् |
लीयमाने रतानन्दो निस्तरङ्गः क्षणं भवेत् || ३८ ||

दूरागतसु हृद्बन्धु परिष्वङ्ग निषेवितम् |
आनन्द निर्भरं चित्तं निवृत्तिं लभते क्षणात् || ३९ ||

दूरादुच्चरिते शब्दे शब्दार्था न वधारणात् |
प्. २४८ब्) सावधानस्य तज्ज्ञानं क्षीणबोधः प्रजायते || ४० ||

पदाभ्यङ्ग परिष्वङ्गाच्चित्तरोधः क्षयं भवेत् |
दृश्यानां षाडवादीनां स्वलोलाग्रे स्थितिं कुरु || ४१ ||

क्षीयमान रसानन्दं कैवल्यमुपजायते |
मालत्यादिषु गन्धांश्च तथैव परिभावयेत् || ४२ ||

तदाश्रय वशाच्चित्तं तेषु लीनेषु लीयते |
इत्थं प्रतिक्षणं यस्य चित्तमात्मनि लीयते || ४३ ||

सलब्ध बोधो सद्भावो जीवन्मुक्तो विधीयते |
मीमासावनसिंहस्य हर्षदात्तस्य सूनना |
कृता वामन दत्तेन स्वबोधोदर्यामञ्जरी || ४४ ||



###########   END OF FILE  #######