####################################################
MUKTABODHA INDOLOGICAL RESEARCH INSTITUTE
Use of this material (e-texts) is covered by Creative Commons license BY-NC 4.0
Catalog number: M00290
Uniform title: tattvaratnāvalī
Author : vimalaśiva
Manuscript : NGMCP 1-1697-7/6 reel number: B 26/16

Description: 
Tattvaratnāvalī by Vimalaśiva a South Indian Siddhāntin. This is a brief liturgical manual for the basic rites of Siddhānta śaivism. The first chapter deals with the regular daily rite (nitya) and the second with occasional rite (naimittika) performed on special festive occasions. The third chapter deals with the worship of the basic Navanābhamaṇḍala with nine sections, eight arranged around the central one each containing nine parts of the 81 parts (pada) of the Vyomavyāpin mantra which is the standard mantra of Siddhānta śaivism which begins with invocation of Sadāśiva as Vyomavyapin, that is, as -the one who pervades the sky-(written out fully on fl. 10)


Notes: 
Revision 0: December 17, 2013

Internet publisher : Muktabodha Indological Research Institute
Publication year : 
Publication city : 
Publication country : India
####################################################



तत्त्वरत्नावली

१)  उन्च्लेअर्

२अ)

* * * * * *? षतु यद्युं? ते साधकादिभिः | 
एकरूपाध्वरोशंभौ कथं कामफलप्रदाः ||

मंडलस्य प्रमाणं तु द्वारकोणसमन्वितं | 
गर्भपद्मपुरा व्योम किं * * * * *? द्वितोः || 

दलोपदलतानंत केसराणां * * * *? |
कर्णीकायां प्रमाणेन कथ्यंते तु व्यवस्थिताः || 

वीष्यन्तरप्रमाणं तु रजानां लक्षणं कथं |
पातनीय विशेषेण पुष्ट्यर्थे? शांति मारणे ||

स्थूलं सूक्ष्मतरं देव हीनावा रेखिका यदा |
गुणदोषो भवेत् तस्य कर्मा? च? परमेश्वर ||

कथं दोल्ला? प्रकर्तव्या साधकादिषु देशिकैः |
एक तत्वे? स्थिताः? पंच तत्वा वै पार्थिव? ||

* *? न ज्ञातस्ते महा * * * * * * * 
*? |
पृथिव्याः कतरं? तत्वं अपाश्चैव नाथान्तरे ||

तेजो वायु स्वमूर्तीमां के बीजाः परिकीर्तिताः |
कथं सर्वाणि तत्वा * * * * * * * * *##?

* * * * * * * * * * * * * 
* * *? |
* * * * * * * * * * * * * 
* * *? ||

* * * * * *? सोध्यास्तत्वास्तत्वान्तरे स्थिताः |
बलावलर? तत्त्वाजाक? * ? भवति शंकरः ||

सर्वेसर्व गताः प्रोक्ताः सर्वेसर्वज्ञ भाविताः |
* * * *? मलाः सुद्धाः कथं तेषां तु? शोधनं ||

अशुद्धाः के समुद्दिष्टाः शुद्धावाके महेश्वर |

२ब्)

* * * * * *? च नीक्षिपेद्भूमि ध्वजान्तकः ||

शौचमाचमनं देव्या हृदावह्निं प्रपूजयेत् |
तदुक्तार्थंकरे? देव्या वध्नीयाद् दर्भकं कणं ||

गर्भाधाने यजेदग्निमजेन हृदयेन तु |
जुहुयादाहुतीस्तिस्र एवं पुंसवनं चरेत् ||

वामदेव शिरोभ्यां च वह्नावस्त्रकणं क्षिपेत् |
सीमतोन्नयन रूपि शिखाभ्याशिखयैवत् ||

वक्त्रांगकल्पना कुर्याद् वक्रोद्घाटन निःकृती |
जातकर्मंनु वर्मभ्यां कृत्वाग्निं दशबाहुकं ||

पंचास्य मन्त्रणं ध्यात्वा कुशिर्वह्निं प्रदीपयेत् |
स्नानं सलापहं? ध्यात्वा देव्याः सौवर्णवंधनं ||

कुंडमस्त्रेण ससिंचेत् सद्यः सूतक शुद्धये |
ततः शस्त्रेण संताड्य वर्मणा भ्युक्ष्य बाह्यतः ||

शस्त्रेणोत्तर पूर्वाग्रान्व?र्भानास्नीयं विन्यसेत् |
परिधीस्विस्तरांस्तत्र व्यस्त्राल्लालापनुन्तये ||

समिधा पंचहोतव्याः प्रान्ते मूले घृतप्लुताः |
विधिं रुद्रं हरिं वेशं परिधिं पूर्वतो यजेत् ||

विष्टरे लोकपालांश्च शिवाज्ञां श्रावयेदिति |
निवार्यविघ्नसंघातं बालकं पालपिष्यथ ||

यज्ञाध्यक्षं विधि याम्ये सदर्भे शुष्कगोमये |
यजेत् सौम्ये हरिंवारि पात्रे यज्ञस्य रक्षक ||

ततः कङ्कणकं देव्या मुंचेद्वामकरस्थितं |
आदाय स्रूच्छुवाबूद्धं वदनाधो मुखौ तृधा ||

प्रेता प्याग्नौ स्पृशे दर्भ मूलमध्याग्रकैः क्रमात् |
न्यसेत् तत्व त्रयं तत्र स्रूचि शक्तिः स्रुवे शिवः ||

त्रिमूत्री वेष्टित ग्रीवौ स्वदक्षेन्यस्य पूजयेत् |
वीक्षणादि चतुःशुद्धमादाया ह्यस्य भाजनं ||

ध्यात्वात्मीयतनुं ब्राह्मी कुंडोर्द्धे भ्रामयेत् त्रिधा |
तापयित्वाग्नि दि * * * * * *? द्वाथ गजोस्व 
प्रलिंगाथवा ||?

३अ)

भ्रांतिः कुंडे दिशो भ्रांते मानहीने दरिद्रता |
सूत्राधिके सुहृद्वेषो वाक्कुंठः कंठवर्जिते ||

असिद्धिश्चासुरो भोगो न्यूनाधिक निखांतके |
क्षपश्च व्याधिवृद्धिश्च मानोनाधिकमेखले ||

वीभोष्वेत्यादपस्मारो निर्नाभिनि भगंदरः |
उच्चाटः स्फुटिते छिद्र संकुले वाच्यता भवेत् ||

जुहुयात् स्थंडिले यद्वा हरांत्पातद? भावतः |
तत्व दृष्ट्यादि मंत्रेण तन्निरिक्ष्य शराणुना ||

प्रोक्ष्या ताड्य तनुत्रेण समभ्युक्ष्य कुशासिना |
खात्वोद्धृत्य पूरयित्वा समीकृत्य वलेन तु ||

संसिद्ध्यास्त्रेण संकु * *? मार्जयित्वोपलिप्य च |
कल्पयित्वा कलारूपं त्रिसून्या वेष्ट्य वर्मणा ||

हृदाभ्यर्च? कुशास्त्रेण रेखात्रय मुदङ्मुखं |
कुर्यात् प्रागान नामेकां यद्वा तासां विपर्ययः ||

कुर्वन्ति क *? ताद्रेखानि वृत्ति वृत्रमे दसः |
क्षालनं शोसणं पाकं कुंडे ब्रह्मादि दैवतः ||

वज्रीकृत्यास्त्रतो दर्भिर्हृदा कुर्याच्चतुः पथं |
कंठे चतुः कुशैरक्ष पाटमाधाय वर्मणा ||

हृदाथवि *? र दत्वा देवी देवौ हृदार्चयेत् |
वह्नीमानीय सत्पात्रे क्रव्यादांश विवर्जितं ||

वीक्षणादि चतुः शुद्धमेकीकृत्या नलत्रयं |
जाठरं वैंदवं भौतं ह्रूं चैतन्यं प्रविन्यसेत् ||

संहिता मंत्रितं वह्निममृती कृत्य रक्षितं |
शस्त्रेण वर्मणा वेष्ट्य पूजयित्वा प्रदक्षिणं ||

कुंडस्योर्द्ध्व त्रिधा भ्राम्य शिवबीजमिति स्मरन् |
हृदात्मसन्मुखा पोत्रा? नामष्टमांशिकः ||

३ब्)

पथ्यामात्रस्तु भक्ष्याणामिक्षुणां पर्वसंमितः |
ग्रासार्द्धः स्विन्नकाशानामन्नानां ग्रासमात्रकः ||

प्रसूनफलपत्राणां स्वमानो व्रीहि संततेः |
लाजानां चक्रगा पूरो यद्वास्तुष्टि प्रमाणकः ||

प्रादेशकस्तु समिद्धां गुगुलोर्धदरास्थिवत् |
तिलसक्रंकणादीनां मृगामात्राहुतिर्भवेत् ||

श्रीखंडचंद्रकाश्मीर कस्तूरी पक्षकर्दमाः |
होतव्याश्चणकप्राया वल्लीनामंगुलद्वयं ||

इस्थं निर्वर्त्य विधिना होमं पूर्णान्ततो यजेत् |
दत्वावामं करोद्वर्ते तांबूलं मुखवासनं ||

तद्गति वंदनं कृत्वा प्रणम्याभ्यर्च्य शंवरान् |
संहृत्य हेतिलादाय क्षमस्वेति हृदि न्यसेत् ||

आग्नेप्यामुपकुण्डन्तु कृते मंडलक द्वये |
सर्वपाकाग्रमादाय दद्यादन्तर्वद्विर्वली? ||

प्राग्दक्षिणापरोदक्षु हराग्नीत्य निलेषु च |
अन्तरीद्यावके भीरामन्तर्वायु प्रचेतसोः ||

रुद्रमातृगणा यक्षा ग्रहदैत्यासु पाहयः |
ऋक्षेदुराशयो विश्वाः ऋषयः क्षेत्रपालकः ||

सस्वाहाः प्रणवश्चेति कीर्तिता तर्चलेमंनुः |?
इंद्रादिभ्यो वलिं दत्वा मध्ये क्षेत्र पतेर्वलिं ||

द्वितीय मंडले दद्याद्वहिर्वलिरुदीरितः |
पतिताः क्षमयः काकाः श्वपचाः समदाच्युताः ||

आगत्य प्रतिगृह्णस्तु स्वाहेत्युच्चारतो वहिः |
दत्वा वलिं समाचम्य वलिमंत्रान्विसर्जयेत् ||

ततो निवेदपिङ्गत्वा शिवायार्घोदकान्वितं |
हृद्वीजपूर्वमूलेन पूजाहोमादिकं फलं ||

शिवमभ्यर्च्य संस्तुत्य दत्वा चार्घं पराङ्मुखं |

४अ)

क्षमस्वेत्य भिधायाथ संत्रात्संहृत्यशस्वतः |
योजयेत् मूर्तिमंत्रेण पीठगर्ते गुरूत्तमः ||

प्रतिमा सुहृदि स्नाने नेत्रान्तर्लेप्य चित्रयोः |
पुस्तकेक्षरमालायां स्थंडिलात् पुनरात्मनि ||

ततश्चंडं समभ्यर्च्य निर्माल्यादि समर्प्य च |
न्यूनाधिकं कृतं कर्म तत्पूरयेति विज्ञपेत् ||

चण्डनाथविसृज्याथ गोमया च्छोधयेद्भवं |
ततः संपूज्य कपिलां तस्यै ग्रासवितीर्स च ||

विद्यामभ्यर्च्य विधिना यजेद्गुरु पदांबुजं |
अथमंत्राः प्रकथ्यंते शिवादीना न तु क्रमात् ||

नादः सबिन्दुर्मूलं स्यान्मन्तषष्ठसमन्वितः |
षद्दीर्घ स्वरसं युक्तो जात्यंतो गात्रशंवरः ||

पचह्रस्वैर्विलोमेन युक्तं ईशादिशंवरः |
नमः स्वाहा तथा वौषट् वषज्य? द्वजातयः ||

अनुक्ते हृदयं योज्यं मंत्राः सर्वे ध्रुवादिकाः |
नमोन्ताः पूजने होमे स्वाहांताः समुदीरिताः ||

चंडासनाय नत्यन्तः चण्डमूर्तिस्तथा विधा |
धुनिचंडेश्वरायेति हूं फट्स्वाहा द्युशम्वरः ||

ह्रस्वदीर्घयुतं चार्णं ब्रह्मांगेषु नियोजयेत् |
चोसीशानाय? हूफ? द्वेत्यादि वक्राणि कल्पयेत् ||

चण्डादि हुं फडन्तानि हृदयादीन्यनु क्रमात् |
तन्महेशाय विद्महे वाग्विद्युद्वाय धीमहे तन्नः शिवः प्रचोदयाद् गायत्री 
यं ध्रुवादिका ||

एव मंत्र? गणः प्रोक्तः शिवाराधन कर्मणि |

इति श्रीविमलाचार्यनिर्मिते त्यंतनिर्मले? तत्वरत्नावलीग्रंथे 
नित्यकर्मविनिर्णयः ||


अथ नैमितिकं वक्ष्ये तत्र सूत्रं 

४ब्)

इशो?नाद्या हृदाद्याश्च चतुर्वक्त्रास्त्रिलोचनाः |
शक्तिशूलवराभीति प्रोक्तबाहुचतुष्टयाः |

क्वचिदष्टभुजा विद्या पतयोप्यष्ट? दिक्प्रभाः |
ब्रह्मेशगुहवैकुंठवद् ब्राह्म्ण्यादि? चतुष्टयं ||

याम्या पयमव? शूकरास्या वैंद्रीं द्रवन्मता |
चर्चासि शूलखट्वांग कार्द्वाग्नि त्विद्गणोष्टमः ||

विद्येस्वरान्गणान्मातॄर्लोके शाक्कुलिशादिकान् |
संपूज्य दशयेन्मुद्राः पूरणाय क्रियाविधिः ||

ईशादीनां सुरभ्यब्ज त्रिशूलमकरी सृचः |
बीजमुद्रा हृदादीनां मुद्रानेत्राङ्कं पावके ||

अस्त्रस्य संहृतिर्विद्येश्वराणामंबुजा ह्वया |
शूलाख्यगणनाथानाघंटा मातृगणस्य तु ||

दिसृतां न तिसंज्ञास्यान्त्रासन्यस्त्र? गणस्यन् |
प्रभोर्मनोरथा बीजाशांता शक्तिः शरानना ||

अधो न दर्शयेन्मुद्रां *? परिष्टाक्षरंन्नयेत् |
*? सुनसहितं कुर्यात् सर्वदा देवमस्तकं ||

ततः सपरिवाराय धूपं दीपं शिवाणुना |
नैवेद्यं विविधं दद्यात् तोयमाचमनीयकं ||

करोद्वर्तनतांबूल मुखवासं च दर्पणं |
दूर्वाक्षतपवित्रं च मूर्द्ध्नि दद्यान्महेशितुः ||

पवित्रेण विनापूजा तामसीति निगद्यते |
परमीकरणं कुर्यात् तद्विना राजसी यतः ||

एकपुष्पी द्विपुष्पी वा त्रिपुष्पी चाष्टपुष्पिका |
कर्तव्यादेशकालादि वयोनस्थानुरूपतः ||

जप्त्वा निवेदयेत् स्वांत मंत्रितं वर्मवेष्टितं |
रक्षितं हेतिना तोय कुशपुष्पाक्षतान्वितं ||

६अ)

मुद्रयोद्भवयाभौतितीवरहस्ते पठन्निसं |
गुह्यातिगुह्यगोप्तात्वं गृहाणास्मत् कृतं जपं ||

सिद्धिर्भवति मेयेन त्वत्प्रसादात्वयि स्थिते |
एवं निवेदयेन्मुक्ति कामः श्लो?कद्वयं पठन् ||

यत् किंचित् कुर्महे देव सदा सुकृत दुःकृतं |
तन्मे शिवपदस्तस्य हूंक्षाक्षपय शंकर ||

शिवो दाता शिवो भोक्ता शिवा सर्वमिदं जगत् |
शिवो यजंति सर्वत्र यः शिवः सोहमैव च ||

जप्त्वा दशांशमंगानां प्रदक्षिणनतिस्तुतीः |
कृत्वान्तर्भूविता? व्यान्त? ज्ञातः कुंडान्तिकं व्रजेत् ||

तद्वत् कुंडं रक्तः कोणं वर्तुलं वाथवारिजं |
सर्वकामप्रदं नित्य दीक्षाशांतिषु हास्तिकं ||

शतार्द्धे शतहोमे च मुष्ट्यरत्तिमितं क्रमात् |
सहस्रा युत लक्षार्द्धे लक्षे पंच द्विपंचके ||

पंचाशल्लक्षके कोट्यां कृअरादष्ट करांतिकं |
मुष्ट्यरत्निमिते? कंठो यवैर्वेदैः रसैः क्रमात् ||

हास्तिकेष्ट यवैः कंठो न्येषां स्याद्यव वृद्धितः |
अर्द्धांगुलर्द्वितः क्वापि मेखलाद्येशरांगुला ||

सार्द्धपंचांगुला रत्नौ हास्तिके स्यात् षडंगुला |
मेखलैका तदन्यथामंगुल द्वय वृद्धितः ||

सार्द्धदिग्रुद्ररविभिः पर्वभिर्नाभिरायता |
विस्तृता सप्तसार्द्धाष्ट पर्वभिः प्रथमे तृके ||

सप्ताष्टार्कयवोच्चासाथ सप्ताष्टयवोष्ठिका |
शेषाणां सप्तकुंडानामुछ्रायान्तिर्यगायतेः ||

यवतोद्व्यंगुलाद्योनिष्त्र्यगुलाद्वर्द्धते क्रमत् |
सस्यराद्वृद्धितोष्वा सा कुण्डवद्वायुगांश्रिका ||

६ब्)

* * * *? कंजवन् |

निर्धाते * *? पद्माभं वलस्य स्फटिकाब्जवत् |
शीघ्रस्य हरिताब्जा?न्तंस्तुर्णाभं निधीशितुः ||

विद्येशस्यसिताब्जाभं शंभोः पीताब्ज सप्रभं |
इंद्रनीलप्रभं वृत्तं वीरभद्रपुरं महन् ||

पंचाष्टकं सितारक्त पीतालीं द्वातकूर्मवत् |
अमरेशः प्रभासश्च नैमिषः पुष्करेऽषढि ||

दिंडिश्च भारभूतिश्च लाकुलिर्गुह्यमस्तकम् |
हरिश्चंद्रश्च श्रीशैलो जल्मेशांम्रातिकेश्वरौ ||

महाकालो मध्यमेशः केदारोभिरवोष्टमः |
गया चैव कुरुक्षेत्रं नाखलाकनखलस्तथा ||

विमलश्चाट्टहासश्च महेंद्रोभीम इत्यपि |
वस्त्रापदं रुद्रकोटिरविमुक्तो महालहाः ||

गोकर्णो भद्रकर्णश्च द्वर्लक्षः स्थाणुरहमः |
च्छगलण्डो द्विरण्डश्च माकोटो मन्डलेश्वरः ||

कालंजरः शंकुकर्णः स्थलेशाख्यः स्थलेश्वरः |
जलादिगर्वपर्यन्तं स्थितं पंचान्तकं स्मा? *? ||

पैशाचं राक्षसं पाक्षं गांधर्वं शाक्रमैदवं |
बुद्धौ प्राजेश्वरं ब्राह्यं? वृत्तमेतत् पुरास्तकम् ||

शोणालि स्वर्णपीतेंदु कुण्डचित्रसित प्रभं |
सुतंदश्च करालश्च सुभद्रश्च सुरूपवान् ||

विभूंतिरसृताख्यश्च प्रजेद्ब्रह्माधिपाः क्रमात् |
गुणेऽकृतं कृताख्यं चरिभवं ब्राह्ममच्युतं ||

कौमार * * *? कंठं नाकृति शशि प्रभं |
पुरुषे वामभी * * * *? शानैक वीरकाः ||

विचित्र कूर्मसंकाशाः पुरः षट्परिकीर्तिताः |
प्रचण्डोमाधवोजश्च अनंतैक शिवाविति ||

७अ)

रक्तातपत्रसंकाशाः रागे पंचपुरो मताः |
क्रो * * *? विद्यायां स्फाटिक च्छत्रवत् पुरौ ||

पूर्ववच्च कलातत्वे संवर्ता ज्योतिषौ पुरौ |
नियतौ शूरपंचांतौ हेमं कूर्मस्विषौ पुरौ ||

एकवीरशिखे देश श्रीकंथाः का *? तत्वगाः |
त्रयः कूर्मनिभालोकाः शुद्धस्फटिकवर्द्धसः ||

भुवनेश महादेव वामदेव भवोद्भवाः |
एकपिंगे क्षणेप्सानांगुष्ठ मात्राश्च भास्वराः ||

चक्राकाराः पुरोव्यष्टै भोगसौन्दर्यसंपदः |
विद्यायां पंचपद्माभाः पुरोहालाहलस्तथा ||

रुद्रक्रोधांविका घोरा वामदेवीति कीर्तिताः |
ईश्वरेनंत सूक्ष्मौ च शिवोन्तमैकनेदकौ ||

एकश्चंद्रंस्त्रिमूर्तिश्च श्रीकंठश्च शिखण्डिकः |
पुरः शतदलाकारा मध्याह्नार्क समन्विथः ||

रौद्री ज्येष्ठा च वामा च तथा शक्ति सदाशिवौ |
सादाख्ये सर्वतो भद्राः पुरश्चंद्रार्बुद प्रभाः ||

शाक्तं पद्मवदुद्दीप्तं शांभवं च तथा विधं |
एवं सर्वेषु तत्वेषु विंशत्या सहितं शतं ||

भुवनार्चिति संक्षेपादनन्तो विस्तरादयं |
अवांतराश्य संख्यानि नैरं तर्पस्थितानि च ||

कलाग्न्यादि शिवांतानि नानावर्णा कृतीनि च |
तद्वर्णा भुवनेशानास्तत्तत्पुरनिवासिनः ||

रुद्राणी सहिता * * * * स्यादशवाहवः |
सदाशिवसमाः श्याम कंठाजुटेंदु मण्डिताः ||

कालवह्निश्चतुर्वक्त्रो ब्रह्माद्यास्तु स्ववन्मताः |
अथ तत्वानि षट्विंशत्कथ्यंते स्वस्वरूपतः ||

पृथ्वी लोभवेत्युक्त्वा कुर्याच्छीताभीघारकं |

७ब्)

सकृत्सकृद्वषट्युक्तैः संहिता मन्तभिः क्रमात् |
षदुन्नासनके न्यस्य कुंडपश्चिम मंडले ||

संपातशोधितं कुर्यात् सकृत्संहितया ततः |
सकृदालभ्य चरुकं तपैव च षडन्तपा ||

देवाग्न्यात्म कृते दर्प्यातविभज्य त्रिधाबुधः |
मध्वाज्य मिश्रितौ देयौ भागौ देव हुताशयोः ||

घृताक्तमात्मनो भागं संरञ्च विधिवत् ततः |
पंचामृतादिभिर्देवं स्नपयित्वा समर्प्य च ||

नरावा वर्मणादन्त धावनप्राचि दक्षिणे |
भस्माधेयमघोरेण शिखया वाथ पश्चिमे ||

सद्योजेन हृदा चामृशौम्ये धात्री फलं जलं |
वामेन शिरसा वाथ धाम्ना वेशासु वासितम् ||

जलं च पंचगव्यं च पलाश पुटिकाहितम् |
प्रसूनं च हराशायामाग्नेया शुभरोचनां ||

देयो गुरुस्तु नैर्-ऋत्यां वायव्यां च चतुःसमं |
हव्यद्रव्याणि दर्भांश्च सद्योजायोपढौकयेत् ||

दंडाक्षसूत्रकौ पीतभिक्षापात्राणि रूपिणे |
तांबूलं कुंकुमं गंधं तैजमंजन रोचते ||

गुह्यका पशलाकां च दर्पणं केशशोधनं |
वरांगनोपयोगानि वस्तून्यन्यानि चार्पयेत् ||

च्छरुं सिंहासनं पात्रं पादुके *?ग पट्टकम् |

८अ)

ईशानायाथसांद्रादि चरुकं सघृतं नरे |
यदस्वं? उन्नमेतेषां मनसा तत्प्रकल्पयेत् ||

पवित्राण्यर्घसिक्तानि संहिता मंत्रितानि च |
कृष्णाजिनादिना च्छाद्य नीत्वा पावकसंनिधिं ||

स्मरत् कालात्मकं शंभुं संपातं संहिताणुभिः |
त्रिसप्तवारं कृत्वाथ वर्मजप्तेन वेष्टयेत् ||

सूत्रेण कारकव्रातां शिवानल वृथाश्रयान् |
ततो भानुं समभ्यर्च्य दत्वा गंध पवित्रकं ||

आचम्य द्वारपालेभ्यो दद्याद्वाज्ञधिपाय च |
लोकेश शिवकुंभास्त्र वर्द्धन्यादि स्वनंतरं ||

गणेशकमला स्वामि पादेभ्यः स्वात्मनेपि च |
अथ गंध पवित्राख्यमेक ग्रंथ्यल्पतंतुकं ||

सर्वौषढि विलिप्तं च विधायांजलि मध्यगं |
प्रसूनाक्षतदूर्वाढ्यमामंत्रण पदं पठेत् ||

उं समस्त वैधिच्छिद्र पूरणेश सत्मं? प्रति |
प्रभवामंत्रयामिन्वात्व दिच्छावाप्ति कारकं ||

तच्छिद्धिमनुजानीहि यजनश्चिद चित्यते |
सर्वथा सर्वदा शंभो नमस्तेस्तु प्रसीदमे ||

इति देवं समामंत्र्य रेचकेनामृती कृतं |
शिवांतं मंत्रमुच्चार्य तच्छिवायार्थयेत् ततः ||

जपस्तोत्रादि निर्वर्त्य शिवाग्नौ चरुके हुते |
पवित्रं शिववद्दत्वा रुद्रादेश्च ततो वहिः ||

८ब्)

भूतादित्यो वलिं दत्वा पूरणाय विधिस्ततः |
हुत्वा पूर्णाहुतिं भ्रान्तं दत्वाहुति चतुष्टयं ||

वह्निस्थं योजयेच्छंभुं मंडलाभ्यर्चिते शिवे |
वह्निं संरक्ष्य विद्यायां गुरौ भक्त्याददीततत् ||

वंध्यादिपावे विन्यस्त शस्त्रकं कट मानसे |
पवित्राणि समारोध्य धाम्ना चांगैः कलाणुभिः ||

ब्रह्मभिर्वाभिमंत्र्योर्द्धे हृद्धर्मणि योजयेत् |
पिद्धाय वर्मणा वेष्ट्य सूचैरंगैः समर्चयेत् ||

कुंभशंभौ समर्प्याथ वहिमंडिलकत्रये |
पंचगव्यं चरुं दन्तधावनं चक्रमाद्भजेत् ||

आचम्य सकली कृत्य संगितादि महोत्सवं |
कारयित्वा स्वपेद्रक्षां कृत्वा शिवमनुस्मरन् ||

अथ प्रातः कृतस्नानं संध्यातर्पण सत्क्रियः |
अविसर्जितमादाय देवाहुंधपवित्रकं ||

ऐशान्यां मण्डले शुद्ध पात्रे संस्थाप्य देशिकः |
देवं विसृज्य निर्माल्यमपास्यसुमहीतले ||

कृत्वा नित्याह्निकीं पूजां कुर्यान् नैमितिकीं ततः |
रविद्वारपतिश्रीषु वास्तुदिक्पालपंक्तिषु ||

शिवकुंभास्त्र वर्द्धन्यो लग्नोदर शिवाग्निषु |
मंत्रसंतर्पणं प्रायश्चित्तं कृत्वा शराणुना ||

पवित्रं भानवे दत्वा द्वारपालादिषु क्रमात् |
दत्वा पवित्रकं शंभो जपविश्यसमीपतः ||

निजमूर्तौ गणाधीशे कमला स्वामि पादयोः |
पवित्रं शक्तेरारभ्य यावद्विद्या कलेवरं ||

९अ)

दद्यात् पवित्रमादाय किंचित्कलशसंमुखः |
स्मरत् कालात्मकं शंभुं विजापनपदं पठेत् ||

उंकालात्मना त्वया देव पट्टष्टं मामके विधै |
कृतं क्लिष्टं समुत्सृष्टं धृतं गुप्तं चमत्कृतं ||

तदस्तु क्लिष्टमक्लिष्टं कृतं प्रुष्टमसत्कृतं |
सर्वात्मनामुना शंभो पवित्रेण त्वदिच्छया ||

पूरयेति द्विरुच्चारं मखव्रत पदं ततः |
नियमेतीश्वरायेति स्वाहांतं नमसायुतं ||

मूलं मायान्तमुच्चार्य आत्मतत्वाधिपाय च |
शिवाय स्वाहया युक्तं पवित्रमधिरोपयेत् ||

एवं विद्या ह्वयेतत्वे शिवतत्वे च देशिकः |
ईश्वरांतं शिवांतं चोच्चार्य दद्यात् पवित्रकम् ||

मूलं लयांतमुच्चार्य सर्वतत्वाधिपाय च |
चतुर्थं शंभवे दद्याद् भुक्तिकामः शिवादितः ||

वक्त्रांगा वरणेभ्यश्च ततो दद्यात् पवित्रकम् |
धूपारात्रिकनैवेद्य जपस्तुति नतिक्रियाः ||

निर्वर्त्य विधिनान्येषां स्वतिथौ विदधीततत् |
ततश्च शिववद्वह्नौ पवित्रक चतुष्टयं ||

अंतर्वलिं पवितं च रुद्रादिभ्यो निवेदयेत् |
ततो विद्यां गुरुं वेष्ट्वा भक्त्या दत्वा पवित्रकं ||

ततः शिवांतिकं गत्वा क्षमस्वेत्य भिधाय च |
चतुस्त्रिद्व्येक मासं वा पक्षं वाथ तदर्द्धकम् ||

पंचाहं त्र्यह्नमेकाह्नं कर्मांतं वा गुरोर्गिरा |
गृहीत्वा नियमं शक्त्या प्रणम्य क्षमयेच्छिवं ||

ततः परस्परं दद्यादुपवीतं तपस्विनां |
नवसप्तसरंग्भागे ध्यात्वा विष्णुमयीन्ततः ||

९अ)

धृत्वेशकोणे जुहुयाच्छिर सा विष्णवे लयं |
रौद्रीं ध्यात्वा तनुं स्वीयां नाभौ धृत्वात् प्लवेत तत् ||

प्रादेशमात्र दर्भाभ्यां मध्यग्रंथि पवित्रकं |
अंगुष्ठानामिकाग्रेण धृत्वाग्नि संमुख तृधा ||

शस्त्रेणोत्प्लवनं तद्वद्धृदात्म मुखसंप्लवं |
कृत्वा पवित्रयेदस्त्र दग्धदर्भोल्मुकेन तु ||

दीप्तनान्येन नीराज्यं पुनरन्येन दीपयेत् |
अस्त्रमंत्रेण निर्दग्धं वह्नौ दर्भं विनिक्षिपेत् ||

मध्यग्रंथि कुशंपारे न्यस्य प्रादेशसंमितं |
एकद्वयं त्रिनाडीं च कल्पयित्वा ह्युपात्रके ||

स्वेत्यग्नौ हेति तद्भागे क्रमादाज्यलवं क्षिपेत् |
दजादोमग्नये स्वाहा वामात्सोमाय पूर्ववत् ||

मध्यादोमग्नीषोमाभ्यां हुत्वासंणतमीदृशं |
दृशां व्यक्तौ मुखोखादे चतुर्थीमाहुतिं क्षिपेत् ||

ओं मग्नये स्विष्ट कृतं ये स्वाहेति सितपक्षके |
कृष्णपक्षे तु सोमस्य स्थाने सूर्यनियोजयेत् ||

अतिमंत्र्यषडंगेन धेनुमुद्रा मृती कृतं |
कववेतावगुंठ्याथ हेति मंत्रेण रक्षयेत् ||

प्रद्दाज्यस्य लवज्ये पादद्याज्यमपि शोधयेत् |
आजातादिशपयतमेकैकाहुति दानतः ||

वशाभिघानन्निर्वर्त्य ततो वक्राणि संधयेत् |
सद्योजातं गुह्यकेन वामदेवंदरूपिणा ||

अघोरं पुत्रषेणाथवरमीसां सकुद्व्रतेः |
सद्यवामाघोरनरेष्टोभ्यः स्वाहेत्युदीरणात् ||

अग्नितो नीतया वायुमीतैरीशं च नीतया |
वक्त्राणामेकतां कुर्यात् स्रुवस्तु वाज्यधारया ||

कुंडमानत्वमेकंत्ववेष्टेन्येषां व्यवस्थितिः |

९अ)

ऊर्द्धास्ये होमतो मुक्तिः पूर्वास्ये सर्वसिद्धयः |
दक्षास्ये मारदाहाद्यः शांतिः सौभाग्यमुत्तरे ||

पश्चिमे नित्यकर्मादि स्वकवेर्जुहुयाद्बुधः |
ततः ईशेन शस्त्रे पूजने हवने कृते ||

नामं कुर्याद्धृदावह्नेः शिवाग्नि स्वहुताशन |
अथाग्नेः सप्तजिह्वानां कथ्येते रूपसंस्थिता ||

हूंहिरण्या वशाकृष्टा वैश्याता मध्यतर्पयेत् |
स्तंभे ल्रूं कनकाप्राच्यां श्रुंरक्ताग्नौनु तापने ||

प्रूं कृष्णा तारणे सेतौ पुष्ट्ये व्रूं सुप्रभा परे |
प्रूं मारुतेति रक्तास्यादुच्चाटे धूम्रविग्रहा ||

मध्ये सूं वहुरूपानु दक्षिणोत्तर गामिनी |
सासर्वकामदासर्वाः स्वनाम सदृश त्विषः ||

राज्यदा दाघजवनी मृत्युदाशवुकारिका |
वशीकृतिरथोच्चाटा अर्थदा मुक्ति दायिका ||

सर्वसिद्धि प्रदाजिह्वा यद्वा पूर्वादि मध्यगाः |
हृहृदार्च्यपितरौ वह्नेर्विसृज्यविधि पूरणीं ||

वौषडंतेन मूलेन पूर्णादद्याद्यथा विधि |
यद्वाप्योमानलोकार षष्टबिंदु युताणुना ||

परतेजीश विन्यासाच्छिवाग्निर्जायते द्रुतं |
ततो हृदंबुजे वह्नेः पूर्वोक्त विधिना शिवं ||

समभ्यर्च्य प्रकुर्वीत संधिमीशाग्नि वक्त्रयो |
यागाग्नि शिवयोः कृत्वा नाडीसंधानमात्मना ||

कुर्यान्मूलाणुनाहोमंमंगानां च दशांशतः |
होमद्रव्यविशेषस्य ज्ञात्वाहुतिमितिं बुधः ||

विधेयः कार्षिको होमः क्षौद्रगोक्षीरसर्पिषां |
शुक्तिमानाहुतिर्दध्नः प्रसृतिः पायस्य तु ||

तृतीयांशस्तु मूलानां कजादिकं सर्वमित्ये तत्पर्वदा मतं |

९ब्)

अतोच्यंतें तरायघ्ना मुद्रारुद्रस्य शक्तयः |
वलिते मध्यमांगुल्यौ पचीयस्यौ च हस्तयोः ||

तदंतरे खतलगे तर्जन्यौ संगते पुनः |
तन्मूलपर्वणोरग्रे निष्ठायांगुष्ठयोरियं ||

मनोरमा समाख्याता कनिष्ठानामिका द्वयं |
विध्वान्योन्यं च करयोस्कंष्वाभ्यामाक्रमेत्(?) ततः ||

शेषाश्चोर्द्धं घनाः कार्या बीजमुद्रेति कीर्तिता |
निविडोर्द्व्यंगुलिर्हस्तः शक्तिमुद्रेति कीर्तिता ||

करयोर्मध्यमाना मे अन्योन्यंगुष्ठसंगते |
कनिष्ठांगुष्ठगोर्द्धस्था तज्राद्यो संगते समे ||

प्रशान्ता कथितामुद्रा हस्तयोः पृष्ठतो द्वयोः |
अन्योन्यांतरिताः शाखाः कनिष्ठे ज्येष्ठपीडिते ||

मध्यमे देशिनी रुद्धे अनामे वोच्छृते युते |
मुद्रापंचाननाख्याता स्रुगजात प्रियोच्यते ||

कन्यसाकन्यसांगुल्या विधांनन्तरयोस्तयोः |
व्यस्तयोर्मध्यमांगुल्यौ प्रसार्याग्रे तु संगते ||

अथोर्द्धमासांसं सक्ते तर्जन्यंगुष्ठ युग्मके |
स्रुगेचोर्द्धार्द्धसंकोच प्रसारण विभागतः ||

मक?मध्ययोः पार्णि कुंभिते तर्जनी द्वये |
त्रिशूलं पद्मवत्पद्मा सुरभिर्गास्तना कृतिः ||

लिंगमुद्रोच्छतागुष्ट दक्षगुज्ञिः(?) प्रकीर्तिता |
दक्षिणेतर पोसुस्याः(?) सन्मुखा * * * * 
*? ||

कालकर्णामहामुद्रा पादाग्रान्मस्तकावधि |
हस्ताभ्यां स्पर्शनात् प्रोक्ता कनिष्ठांगुष्ठयोगतः ||

मध्यमप्रसार्यतेत्राख्यां संहृतिः कन्यसादितः |

१०अ)

शाखा * * * *? ताद्भवाख्यातद्विपर्ययान् ||

वामाधोमुखहस्तांतर्दक्षतर्जाप्रचालनात् |
घंटानति करौलग्नौ संमुखौ प्रसृतांगुली ||

दक्षमुप्भिस्थ तर्जन्या वामभ्यत *? ताडनात् |
त्रासनीवर्तुलान्योन्य तर्जांगुष्ठाग्रयोग्रतः ||

निम्बामुष्टिस्तु योस्तर्जा? मध्ययोः स्फारसारणात्? |
गोवृषावक्रशाखाग्र हस्तोर्द्धेङ्गुष्ठ चालनात् ||

विस्फुरा *? रयोरजल्पनामा मूलपर्वणि |
ज्येष्ठोंवेदियमावाहा मतास्थापन्यधो मुखी ||

मुष्टी समुच्छतांगुष्ठौ सन्निधाना ह्वया मता |
तावेदगर्भगांगुष्ठौ संनिरोधो?ति कीर्तिता ||

मुष्टेः प्रसृत तर्जन्या वेप्तनादवगुंठनी |
पंचांगुलि समायोगात् सूकरी मुकुला कृतिः ||

अनामांगुष्ठमध्याग्र योगान्मुद्रामृगी मता |
शंखाभोत्तानमुष्टिः स्याच्छंखमुद्राहुतादिषु ||

मुद्राणां वाचकश्चामों ह्रीन्नाम ततो ममः |


इति श्रीविमलाचार्यनिर्मिते त्यन्तनिर्मले तत्वरत्नावलीग्रंथे नैमित्तिकविनिर्णयः ||

रत्नावलीयते यत्रथ द्विधो ध्वाति भास्वरः |
तस्मै सुखसुधाबोध सिंधवेशं भवे ममः ||

अप्रसंक्ते(?) गतोदीक्षा विधिर्व्याहृयतेधुना |
सचाध्वपूर्वकस्तस्मादादावध्वाभिधीयते ||

मंत्राः पदानि वर्णाश्च लोकास्तत्वानि शक्तयः |
अध्वानः मुद्रमीव्याप्य व्याप्यकत्वेन संस्थिताः ||

१०ब्)

अजातवामाघोराख्यं पुरुषे मानहृच्छिरः |
शिखाचर्यास्तु दृग्मूलं मंत्राद्धेति प्रकीर्तिताः ||

हृच्छिरश्च शिखा वर्म मूलं वेति क्वचिन्मतः |
एकासीतिपदान्यत्र व्योमव्यापि महामनोः ||

पदाध्वाः कपिधः क्वापि नवत्मकपदान्यपि |

व्योमव्यापिने | व्योमरूपाया | सर्वव्यापिने | शिवाय | अनन्ताया | अनाराय | 
अनाश्रिताया | ध्रुवाय | शाश्वताय | योगपीठसंस्थिताय | नित्यंयोगिने | 
ध्यानाहाराय | ओं नमः शिवाय | सर्वप्रभवे शिवाय | ईशान मूर्द्धाय | 
तत्पुरुषवक्त्राय | अघोर हृदयाय | वामदेव गुह्याय | सद्योजातमूर्ताय | 
व्रतमोधमः गुह्याति गुह्याय | गोध्वे निधनाय | सर्वविद्याधिपाय | 
सर्वविद्याधिपाय | ज्योतिरूपाय | परमेश्वरपराय | अचेतनाचेतन | व्योमिन् २ | 
व्यापिन् २ | व्यापि *? | अद्रूप २ | प्रथम २ | तेज २ | ज्योतिः २ | अरूपं | 
अनग्नि | अधूम | अभसा? | अनादि | ना ३ | धू ३ || ओं भूः | ओं भुवः | ओं 
स्वः | अनिधन | निधन | निधनोद्भव | शिव | शर्व| परमात्मन् | म * 
*?श्वर | महादेव | सद्भावेश्वर | महातेजायोगाधिपते | मुंच || २ || 
प्रमथ २ || सर्व २ || भव २ || भवोद्भव | सर्वभूतसुख

११अ) 

प्रद | सर्वसान्निध्य कर | ब्रह्मविष्णुरुद्रपर | अनर्चित || २ || * * त २ | 
पूर्वस्थित २ || साक्षिन् २ || नुरु २ || पतंग २ | पिंग २ || ज्ञान २ || शब्द २ || 
सूक्ष्म २ || शिव | शर्व | सर्वदा | ओं नमो नमः | ओं नमो नमः | ओं शिवाय 
| नमो नमः | ओं ओं हर क्षमलैर्वर्णै * * कुकार सदुतैः? || 

मध्यादीशान्त पत्रस्थैः क्रमादेकैक मध्यगैः | 
एकासीति पदं कुर्यान् मध्यगस्य पदे भवात् ||

क्वचित् पदानि पंचैव अतमबिन्दुनायकाः |
आदिक्षांतोत्र वर्णा *? आदिकान्तं क्वचिन्मतः ||

अ आ | इ ई | उ ऊ | ऋ ॠ | ऌ ॡ | ए ऐ | ओ औ | अं अः | क्ष ह स ष श व ल र य म भ 
ब फ प | न ध द थ त | ण ढ ड ठ ट | ञ झ ज छ च | ङ घ ग ख क | 

वर्णा एव क्वचिद्वर्ग भेदात्मंशः पदानि च | 
क्वचिल्लवरयाहश्च वर्णार्चिति प्रकीर्तितः ||

मंत्राः पदानि वर्णाश्च प्रस्फुरत् किरणोज्वलाः ||

असंख्यत्वेपि लोकानां तत्र मुख्याः समासतः | 
कथ्यन्ते विधिसिद्ध्यर्थ कालवह्न्यादितः क्रमात् ||

ज्वलत्त्रिकोणं कालाग्नेः कुष्मांडस्य तथा पुरं |
छत्राभं हाटकेशस्य नानारस्वसमुज्वलं ||

पद्मरागाब्ज वद्ब्राह्मं विष्णोर्निलोत्पलप्रभं |
रुद्रस्य सार्वतो भद्रं चंडाभं वद्ध? भूमिकम् ||

अनंतस्यासिताब्जातं हेमाब्जाभं कपालिनः |
रक्ताब्जनिभं वह्नेर्या दृढं समं ||

११ब्)

अकेशादि सद? ग्रंथि कृतं वह्व? च कन्त्यया |
* *? द्वात्शाभगं? सू*?न्विगुणं विगुणी कृतं ||

धौतं सूत्रमजातेन शोधयेदथ रूपिणा |
ग्रंथयेद्वाम देवेन ज्ञात्वा सूत्रस्य संपदं ||

* * *? र शतात्रीणि तदर्द्धाद्धतदर्द्धतंः |
पदवर्णकलां तत्त्व तंतुभिर्वा पवित्रवं ||

द्वाद * * * *? पर्वजानं वाशिगमानकं |
कर्तव्यं मौलिवत् सर्वं समग्रंथ्यंतंरालकम् ||

दशवाग्रंथयः कार्या अथवा तं तु संख्यया |
ओंकारः शराभृद्वह्निः स्वभूर्गागो युहौ क्रमात् ||?

* * * *? सर्वदेवाः क्रमान्तंवुषु देवताः |?
प्रकृतिः पौरुषी वीर्या तुर्या स्यादपराजिता ||

जया च विजया तद्वदजितान् सदाशिवा |
मनो * *? च नवमी दशमी सर्वज्ञाज्ञामी ||

ग्रंथपद्मसमाख्याता अधिकावा? समाप्रभाः |
स्थंडिले रत्नजे रौहे चले वाणे स्वयंभुवि ||

पथोदित पवित्राणामेकं कार्पं पथा रुचि |
शिववत् सूत्रसंपन्नौरविधदेश वह्निषु ||

एकैकमन्यथा तेषां विदधीत पवित्रकं |
निजमूर्त्यंगहे रंवनुकपादेष्ट्र पुस्तत्स्तौ? तथैकैक पवित्रं 
द्वार्दिक्पालकलशादिषु ||

लिंगेपि सदाभूयस्सेष्ट? वमेकनत्रापिदा? | 
हजादि? नवलिंगानां द्वादशभ्योर्क वृद्धितः ||

अष्टाविंशतितः पंक्ति वृद्ध्यावाष्टौन्तरशतं |
अष्टोत्तरशंतान्तन्तोरधेकन पवैकागगावना ||

कजुषांत्पिंडिकात्यशिशोभन त्रिष्यष्टादशकादूर्द्धद्ग्रंथि द्वितय 
वृद्धितः |
गंगाधतारके ग्रंथि नियमः कर्मसादिषु |

१२अ)

चलाचलेष्टव्यक्तेषु जान्वंतं सार्व दैवतम् |
शृंगपृष्ठत्पुरग्रीवा स्पृग्यद्याद्वृषभे तथा ||

रक्तचंदन काश्मीर कस्तूरी रोचनेंद्रुभिः |
हरिद्रागैरिकाद्यैर्वारं जयेन्नवमंतः(?) ||

सुप्तेजनाद्दीनमासत्रय एवसितासिते |
पक्षेधिवासाकर्तव्यः स्मर स्यार्कस्रवातिथौ ||

संपूज्य?यागसूदनं वानावस्त्र त्रितानकैः |
कृतनिमित्तिक स्नान संध्यातर्पण सक्रियः ||

सूत्रिते सदने सूर्यमिष्ट्वाद्वारार्चनादितः |
वक्ष्यमाणविधानेन मंत्रसंतर्पणाविधि ||

चरुस्थालीं ततः शस्त्रक्षालितां बल वेष्टितां |
वर्मास्थ जप्तसद्वर्तसूद्धवेष्टितकण्ठिकां ||

चंदनादि समालब्धां षट्कासनमण्डले |
विन्यस्य पूजयेत् तत्र शिवं भावोपहारकैः ||

वस्त्राच्छन्नमुखायां वा वाह्यैर्गन्धादिभिर्यजेत् |
दीक्षणादि विशुद्धायां तुल्यः पूर्वाननः स्वयं ||

व्यस्तहंकारबीजायां स्थितायां कुण्डदक्षिणे |
स्थालीमारोपयेत् तस्यामस्त्रगव्याज्यमार्जिता ||

अस्त्रशुद्धपयोगव्यं मूलेन शतमंत्रितं |
याज्ञीयतंदुलानां च चतुःप्रसृतिभिर्युतम् ||

दीक्षाविधाने शिष्यार्थं? प्रसृति वर्द्धयेत् क्रमात् |
पचेच्छिवाग्नौ चरुकंबूलमंत्रमुदीरयन् ||

चालयन्नस्थ मंत्रेण पिधायकवचाणुना |
अस्विन्ने चरुके व्याधि दीग्वस्यान्मरणं ततः ||

सुस्विन्ने संहिता मंत्रैर्दत्वा तप्ताभि घारकं | 
उत्तार्य स्थापयेत् स्थाली सदर्भास्त्राणुमण्डले || 

ध्रुवेणोस्यसंमार्यल्लहनं हृदयाणुना ||

सशीत * * * * * * * * * * * 
*? दि |

१२ब्)

गृहस्थानां द्विजादीनां षद्विद्व्येकसरं क्रमात् |
न्यूनानि दोषमोषार्थं हुत्वा पूर्णां प्रदाय च ||

शिवं विसृज्यवह्निस्थं हुत्वा व्याहृतिभिस्ततः |
वह्न्यादित्यस्त * * * * * * * * चक्षम् ||

स पवित्रं ततो दद्याद्दिक्पतिभ्यो वहिर्वलिं |
लिंगिनो भोजयेद्विशन्दीनान्धकृपणानपि ||

शक्त्याध्वदक्षिणा दत्वा दानेनानेन संकर |
* * * * * * * * * * *? 
कृत्यादि कारयेत् ||

प्रातः स्नानादि निर्वर्त्य पवित्राण्यो हरेद् विभोः |
अष्टपुष्पिकयः देव मर्चयित्वा विसर्जयेत् ||

नित्यं नैमित्तिकं प्रा * * * * * * * * * 
* * * * समारोप्य तत्वात् पच्या तले शिवं |
प्रायश्चित्तेस्तु मंत्रेण हुने पूर्णां प्रदाय च |
मुमुक्षुरशि भर्गाय कुर्यात् कर्म समर्पणं ||

त्वत् प्रसादेन * * * * * * * * * * 
* * * * * * * * * * * *? 
फलसाधकं |
*? द्री योगेन वह्निस्थं योजयित्वा शिवे शिवं ||

मंत्रव्रातं हृदिन्यस्य शिवाग्निं च विसर्जयेत् |
वलिमंत्रा दृशा च सृष्टि * * * * * * * 
*? ||

शिवे संयोज्यसापेक्षं क्षमस्वेति विसृज्यत् |
द्वार्वास्तु(?) गणलोकेशान्निरपेक्षं विसर्जयेत् ||

ततश्चंड्रं समभ्यर्च्य दत्वा तस्मै पवित्रकम् |
दद्याद्देव * * * * * * * *? गुरुम्नतः ||

*? क्षिं वि मा *? कं कर्मन्यूनाधिकं मया |
तदद्युपरिपूर्णांग चडनाथ तवाज्ञया ||

इति विज्ञपि तन्नत्वास्तुत्वा सार्घविसर्ज्यं च |
अंधकूपेद्भवातोये तन्निर्माल्यादिकं क्षिपेत् ||

१३अ)

भूमिं संशोध्य देवेशं स्नपयित्वा समर्चयेत् |
व्रतं समर्पयेत् प्रांते भोजयेन्नयतीश्वरात् ||

दसमोत्शवपर्वण्यण्यथ एव विधिस्मृतः |
तत्र पूर्वदिते माय गच्छेदमलकांतिकं ||

दूरेवेद्वेमपात्रादावारोव्या? मंत्र * *? हे |
*? शान्यास्वेण संपूज्य संहिता मन्त्रभिस्ततः ||

हरप्रसादसंभूतत्वमत्र्यभिसुखी भव |
शिवकार्यं समुद्दिश्य नेतज्योसिशिवाज्ञया ||

पवनामंत्रयित्वादि कामरूद्रां? * *? ता |
पवित्रविधिवत्कृत्वा सूर्यशानलपूजनं ||

मूलनलं तवापत्रं पुष्पं फलमनुक्रमात् |
मृद्धात्री भस्मरादन्तकाष्ठगंधसमन्वितं ||

अजानाद्यैर्हृदादैर्वापश्चिमादिषु विन्यसेत् |
पंचांगमंजलौ ज्वला? शिवस्य मंत्रयेत् ततः ||

आमंत्रितोसि देवेश प्रातःकाले मया प्रभोः |
क्रियते दामनं पर्वतत्रत्वं सन्निधी भव ||

मूलमुच्चार्य देवस्य गंघकेष्टा(?) सुतांजलिं |
विन्यस्य शिष्टं तत्पात्रे पवित्रकविधानतः ||

* * * *? समर्प्याथ चरुं प्राश्यस्वपेन्नतः |
प्रातर्निमित्तिकीं पूजां दमनैरचिखंडितैः ||

चिकपांजलि वादायदामंदूर्वादि संयुतं |
त्रितत्वशंवरैर्द * * * * *? यमं भुलिं मूलं न 
खेश्वरायेति मखंद्वि | पूरयो चरेत् |

सूलपाणिं चतुर्थ्यतं नमो युक्तं भवादिकं |
दद्यादनेन मंत्रेण शेषं प्रागुक्त वच्चरेत् ||

गुरुर्पू? * * * *? र्णातं वेदास्तं वक्षलां स्थितं ||

१३ब्)

अर्द्धतंद्रनिभंश्चेत सप्तखं पद्मलांस्थितं |
रक्तवर्णं त्रिकोणं च तेजः स्वहिकचिह्नवत् ||

कृष्णं च वर्तुलं वायु तत्वं मुद्रितं(?) संयुतं |
* * * * *? शानाथनिभं व्योम प्रकीर्तित ||

हेमाभं गंधतन्मात्रं यद्वस्फु * *? वद्रसः |
जपाकुसुम वद्रूप स्पर्शो रूक्षां तु? तस्थति? ||

शब्दतन्मात्रकं आभ्रमुपस्थं हरित प्रभां |
पा *? पीता * * * * * *? णः पाणिः सिता च 
चाक्र ||

सिता * * * * * * *? त्विद्रूपच्छादिकं क्वचित् |
घ्राणमुत्तप्रा?हेमाभं जिह्वाचंद्रसमप्रभा ||

रस्थद्दीन(?) शवच्च कृष्ण कृष्णं कज्जल प्रभं |
* * * * * * * *? 
चैतद्भूतवत्पंचकविधां ||

* * * * * * * *? कम *? त्वमुदा 
हृतम् |
स धूमाग्नि प्रभोगर्वः प्रोदत्साराब्जसंनिभः ||?

रूद्विरस्तलःब्जा *? प्रोद्यद्दिनकं | 
* * * * * * * * * * * * * 
? तां गुणात्मकं ||

पुं * * प्र * * * * * रक्षिरणभास्वरम् |
राघोरक्ता च वद्विद्या प्रोडसाव्यक्षथत्सिवा ||?

कला रक्ताब्जसंक्राशानियति *? लकजवश कालः कृष्णाब्ज * 
*? कृष्णा डमरुका * * * *? वह्नि समा विद्या 
तत्वमैश्वर * * *? |

चंद्रकोटिप्रतीकाशं भद्राख्यं त * * ज्वलं |
कोटिवालार्क संका * * * * * डुलविग्रहा ||

अ * * * * * * * * * * * * 
* *? |
तत्वाधिपाश्च कृष्यंते पृथिव्यादि शिवावधि ||

* *? मुमुक्षे रुद्रंश्च ई?श्वरो *? सदाशिवः |
शर्वोत * *? पशुपतिरीशोभीमः प्रजापतिः ||

१४अ)

नित्रोविद्धिरद्रदह * *? पृथ्वीवरुणभास्करः |
वायुर्दिग्देवता चंद्रो रुद्रो ब्रह्मागणोंदिका ||

श्रीकंठोमन्मथः क्रोधः संवर्तः सूरसंज्ञक |
एकवीरो ह्यनंतश्च शुद्धविद्ये सदाशिवः ||

व्यापिन्यमाश्रितश्चेति तत्वाधिपतयो मताः |
कादिक्षान्ताश्चतुस्त्रिंशच्चतुर्थ प्रथमस्वरौः ||

बिंदुनादान्विताः सर्वे षट्त्रिंशत्तत्व? शंवराः |
पृथिव्यादि प्रकृत्यन्ते कुकारो वाचके मतः ||

ककारा पौरुषे तन्त्रे रागादि चतुष्टये |
लःकृति नमः स्मृतो *? नौविद्यायांक्षः स्मृतो मनु ||

र? ईश?हः सदा शुभौ शक्तौ शभौ भवः क्वचित् |
आत्मतत्व चतुःकोणं रक्तं ब्रह्माधि दैवतं ||

विद्यातत्वं सुवर्णाभमष्टाष्टं विष्णु दैवतं |
शुद्धस्फटिक तद्वृत्तं सांदवं भद्रदैवतन् ||

चतुर्वक्त्रं भुजंम्पीतमात्मतत्वं क्वचिन्मतं |
नीलमष्टभुजाविद्या तत्वासौम्यं प्रकीर्तितम् ||

शिवतत्वशशांकातं पंचवक्त्रं चतुर्भुजं |
सबिन्दुदीर्घनितयं क्रमात्तत्वंदग्ने मनुः ||

निवृत्तिश्च प्रतिष्ठा च विद्याशान्तिश्च जातसी |
कलार्थिति समाख्याताः पचैताः शिवशक्तयः ||

पंचभूतसमाकारा मूर्तिर्वा सा पृथक् पृथक् |
* * * *? चतुर्दलाब्जस्था चतुर्वक्त्रा चतुर्भुजा 
विजाक्षमालिनी दक्षि वामे सा भय वारिजा ||

सर्वालंकारिणी त्र्यक्षा विवृत्तिः परिकीर्तिता |
श्वेताद्विदल * * * * * * * * * * 
*? ||

१४ब्)

ऊन्च्लेअर्

१५अ)

* * *? न्यक्षैकास्या चतुर्भुजा |
साक्षमाला भयादक्षे वामे पाशसरौरुहा ||

प्रतिष्ठा कीर्तिताश्चेता सर्वालंकारभूषिता |
त्र्यक्षापंचाननारक्ता त्रिच्छदाब्जे चतुर्भुजा ||

साक्षसूत्रा भया दक्षे विद्या वामेब्ज शक्तिभृत् |
कपर्देदुकला वह्नि प्रभाऽलंकारमण्डिता ||

षट्पत्राब्ज स्थिता धूम्रा चतुर्वाहुः शरानना |
साक्षसूत्राभया दक्षे वामेंबुज पताकिनी ||

सर्पोपवीतिनी त्र्यक्षाशांतिरुक्ता महावला |
अस्ताराब्ज स्थिता त्र्यक्षा पंचवक्त्रा चतुर्भुजा ||

साक्षसूत्रा भयादक्षे वामे सवरवारिजा |
विश्वरूपमणि प्रख्या शांत्यतीता प्रकीर्तिता ||

क्वचित् पंचाननाः सर्वा दशवाहा त्रिलोचनाः |
मंत्राः कलानां ह्लां ह्कीं ह्रूं ह्यै ह्रौं? व्याप्तिरथोच्यते ||

निवृत्तौ पार्थिवं तत्वं पुरषोडशकान्वितं |
वर्ण एकः पदान्यष्टा विंशतिश्च विलोमतः ||

शंवरौ हृदयाजातौ बीजे चाकारलौमतौ |
ईडापिंगे स्मृते नाड्यौ प्राणापानौ च मारुतौ ||

प्राणोपस्थे च खेगंधो विषयोगुणपंचकं |
अवस्था सर्वतो भद्रा कारणं कमलासनः ||

प्रतिष्ठायामवादीनि वर्णाश्च गुणपक्षतिः |
षट्पंचाशत्पुराण्येत्र पदानामेकविंशतिः ||

शिरो वामौ मनूप्रोक्तौ द्वे वीजेनुवकारकौ |
नाजौ? सुषुम्ना गांधार्यौ कावुदानसमानकौ ||

खंपायुजिह्वं विषयोरसोगुण चतुष्टयं |
स्वप्नावस्था मुकुन्दो * * * * * * * * 
*? ||

१५ब्)

ऊन्च्लेअर्

१६अ)

संनधीः |

गुरुः शिष्यं समाहूय शिवानुव्यानसंयुतं |
आचांता पशुवौदेशे प्रदद्याद्दन्तधावनं ||

क्षीरवृक्षसमुद्भूतं प्रशस्तं द्वादशांगुलं |
हृदासांगेन धाम्ना वा तद्दन्त स्पृष्टमंभसा ||

धौतमूर्द्ध मुखं क्षेपात् ततस्तत्पातमुन्नयेत् |
प्रागुदक्पश्चिमे शोर्द्ध वदनं पातमुत्तमं ||

ततः शिष्यं समाचांतं सकली कृत विग्रहं |
स्वापयेच्च शुचौ देशे स्वप्नमाणवकं जपन् ||

ततः प्रातः समुच्छाय गुरुः स्वप्नं विचारयेत् |
विलंवेता शुभे स्वप्नै शुभे दीक्षां समारभेत् ||

अथ दीक्षा विधिस्तत्र नित्यनिर्वर्त्य देशिकः |
कृतार्घः पूजये द्वारे द्वारण? त्यज्व? मण्डपे ||

प्रविश्य विधिनाभ्यन्त रूप विश्योन्तराननः |
कुर्वीतदेहसंशुद्धिमंतर्यागार्घ पूजने ||

द्रव्य शुद्धिं च तिलकं पूजां च स्वासनात्मनोः |
मंत्रशुद्धि ततः पंचगव्यं च विकिरां ततः ||

सप्तास्तु मंत्रितात् कुर्याद् ज्ञानखड्गं च मंत्रवित् |
शिव सृष्टि क्रमाच्छोध्यमध्वानं निष्कलं ततः ||

मूलजप्तसितोष्णी शमलं कारांश्च विन्यसेत् |
शिवहस्त च संपाद्य ज्ञानखड्ग समन्वितः ||

शिवोहमित्यहंकारी पंचाधिकारण स्थितः |
कुर्यान्मण्डपसंस्कारं नैर्-ऋत्यादीशदिङ्मुखः ||

अर्घाबुनोक्षपेत्पंचगव्येन तदनंतरं |
चतुःपथान्तसंस्कारै वीक्षणाद्यैर्विशोधिते ||

विकिरान्विक्षिपेत् तत्र कुशकुर्व्यापसंहरेत् |
वास्तु वृन्दारकानिष्ट्वा नैर्-ऋते कृतमण्डले ||

१६ब्)

पूजयेत् पश्चिमद्वारे लक्ष्मीं रत्नौघवर्षिणीं |
ईशाने सर्वधान्यस्थे रत्नगन्धाम्बुपूरिते ||

वस्त्रादिशोभिते कुंभे शंभुमिष्ट्वा वलासनं |
तद्दक्षिणे समभ्यर्च्य वर्द्धनी विकिरासने ||

दिक्षु शक्रादि विष्ण्वंतान्दिगीशान्विधिनार्चयेत् |
वर्द्धनीं भ्रामयेदग्रे वारिधारां प्रदक्षिणं ||

शिवकुंभान्वितां पृष्ठे शिवाज्ञां श्रावयेदथ |
भो भो शक्रादयः स्वस्यां दिशिविघ्न प्रशान्तये ||

सावधानेन यागान्तं भवितव्यं शिवाज्ञया |
आदौ स्वासनके कुंभं धरेत्तदनु वर्द्धनीं ||

कुंभे स्थिरासनं शंबुंमिष्ट्वाध्वाप्तं? च विन्यसेत् |
वर्द्धन्याशस्तमभ्यर्च्य सिंहस्थं प्रलयार्कभं ||

संधानं च तयोः कुर्यान् मुद्रयालिंगसंज्ञया |
अंगुष्ठेन स्पृशेत् कुंभं हृदामुष्ट्यानुवर्द्धनीं ||

भुक्तये मुक्तये त्वादौ मुष्टिना वर्द्धनीं स्पृशेत् |
जप्त्वानि वेद्यरक्षार्थं ज्ञानखड्गं समर्पयेत् ||

विघ्ननाथं समभ्यर्च्य वायव्यां विघ्नशान्तये |
स्थण्डिलेशं यजेन्मध्ये गंधां *? कृतमण्डले ||

विन्यस्य शोध्यमध्वानं कुंडान्तिक मनु व्रजेन् |
विन्यस्य दक्षिणे भागे समिद्दर्भ तिलादिकं ||

गंधाज्यार्घादिकं वामे निवेष्टस्तदनंतरं |
कुण्डवह्निस्तु संज्यादि? संस्कृत्याग्नौ शिवं यजेत् ||


१७अ)

न्यस्याध्वानं गुरुर्द्व्यापे दीशवक्त्रस्य मुख्यतां |
अष्टोत्तरशतं हुत्वा मूलेनांगैर्दशांशतः ||

दत्वा पूर्णां तथा शिष्य प्रवेशाय शतं यजेत् |
शतं शतं च होतव्यं संपन्नौ देशकालयोः ||

दुर्निमित्ताय साराय सुनिमित्त कृते तथा |
मंत्राणां तर्पणं कुर्यात् सकृदाहुति दानतः ||

हूंकारसंपुटैर्मंत्रैर्हुं फडंतैश्च दीपनं |
चरुं निर्वर्त्य तस्यांशं शिवाग्निभ्यां निवेद्य च ||

हुत्वास्त्रेण शतं पश्चाद्यदंतर्वलिं बुधः |
ततो महेशमध्येष्य लब्ध्वानुजो वहिर्गतः ||

न्यस्तपूर्वाग्र सद्दर्भे शस्त्राणु कृतमंडले |
प्राणवेकमलेशिष्यमूर्द्धकायं निवेशयेत् ||

स्नानं चतुर्भिः कलशैर्वस्त्रसुच्कंदनाच्छितैः |
भूतिनिष्ठा प्रसिद्ध्यर्थे प्रागुदग्धदनं गुरुः ||

विलोकयेत्क?तों घ्र्यांतं भुक्तये मुक्तये न्यथा |
चक्षुषा न्यस्त मूलेन शैवं तेजो विमुंचता ||

अस्त्रोदकेन संप्रोक्ष्यताडयेदस्त्र भस्मना |
पुनरस्त्रांबुनाभ्युक्ष्योल्लिखेदर्भाग्र मूलकैः ||

नाभेरूर्द्ध्वमधस्त्रेधा भुक्त्य मुक्त्यै विपर्ययात् |
तद्देहे विन्यसेत् मंत्रात्मस्तके शिव मर्चयेत् ||

शोध्याध्वानं च विन्यस्य नेत्रे नेत्रेण चाहृदा |

१७ब्)

सितेनानुपयुक्तेन सदेशेनापरेण वा |
समाच्छाद्य प्रवेश्यान्तः शिवदक्षिणमंडले ||

षदुच्छासनके शिष्यमुपवेश्य ततो गुरुः |
संहारमुद्रयात्मानं मूर्तिमंत्रेण तद्धृदि ||

निरोध्य?शोधिते काये कृत्वा न्यासं समर्चयेत् |
सांगमिष्ट्वाकरे शंभुं मूलमंत्रेण मस्तके ||

निधाय मंत्ररोचिभिर्भावयेद्गत कल्मषम् |
रुद्रेश्वर पदप्राप्तौ बिंदुनादान्त योगिना ||

तद्वस्ते पुष्पमारोप्य शिवे प्रक्षेपयेत् ततः |
उद्घा?द्यनेत्रे देवेशं दर्शयेन्मुक्ति भुक्तिदम् ||

पुष्पपात वशान्नाम शिवदेवेङ्गणांतिकं |
विप्रादीनां क्रमात् कुर्यादथवा स्वेच्छया गुरुः ||

शिवे कुंभास्त्र वर्द्धन्योः प्रणमययानलांतिके |
स्वदक्षिणासने शिष्यमुपविऽस्योत्तराननं ||

गुरुजंघानिविष्टाग्र कुशमूलकृत ग्रहं |
कुशच्छलेन तन्नाडी गुरुनाड्यालयं गता ||

गत्वा शिष्यस्य हृदयं रेचकेन शिवाणुना |
पूरकेण समागत्य स्वकीयं हृदयांबुजं ||

इच्छंशिवाग्निना कुर्यान्नाडीसंधानमात्मना |
तिस्रस्तदनुसंव्यर्थमाहुतीर्मूलतो यजेत् ||

शिष्योत्तमां?गे संपातं विदद्ध्यात् संहिताणुभिः |
शिवहस्त स्थिरत्वार्थं शतं मूलेन होमयेत् ||

उपवीतं ततो दद्यान्मूलमंत्राभिमंत्रितं |
इच्छं सामान्य दीक्षातो भवेद्योग्यो * * * *? ||

Fओलिओ १८ - २७ उन्च्लेअर्

Eन्द्




###########   END OF FILE  #######