####################################################
MUKTABODHA INDOLOGICAL RESEARCH INSTITUTE
Use of this material (e-texts) is covered by Creative Commons license BY-NC 4.0
Catalog number: M00295
Uniform title: vimalāvatītantra
Author : vimalaśiva
Manuscript : NGMCP 1-431 reel number: A186/10

Description: 
This is a work on Siddhānta ritual written by Vimalaśiva who lived in the thirteenth century. He declares with pride that he had taken the vow of residing all his life in Benares (kāśīvāsa). The first chapter deals with the accomplishment and fruits of worship (pūjāsiddhi). Chapter two deals with the procedure for making the sacrificial; fire (vahnikārya) and three the offerings to it (homa). Four deals with the seasonal offering to the deity of a sacred thread (pavitra) and the next with the offering of garlands (dāmana). The fifth deals with the rites of initiation. The text continues to elaborate on the details concerning initiation. It includes several interesting inner purificatory practices linked with the movement of the vital breath and the movement of Kuṇḍalinī. The rules of  right conduct for initiate of various kinds are ennumerated and other matters taught concerning his duties and those of Shaivites in general both as householders and renouncers. Various initiatory rites are described for different types and levels of initiands.


Notes: 
Revision 0: December 17, 2013

Internet publisher : Muktabodha Indological Research Institute
Publication year : 
Publication city : 
Publication country : India
####################################################



ओं नमः शिवाय ||

यो जन्तोर्जनेनं स्थितिं स विलयां संरक्षणानुग्रहौ |
कुर्वाणोमविन *? ज्य तेन च परैर्व्याहस्पते तु द्यते ||

तत्वानादि मलोष्णितं शिवमम्रं श्रुत्वा मतं देशिकात् |
पूजाहोमपवित्रङ्गा मन विधिं माहक् स्मृतौ कुर्महे ||

युक्तं दीक्षा प्रतिष्ठाभ्यां वोधपारिधेः |
स्वच्छोगाधाघारनीममृदु गूढार्थ वर्त्मनः || 

स्मृत्वा वाणेष सिद्धान्त भाभिषिष्या ब्रूवाधकं | 
आर्घधर्म शिवाचार्य सुर्यमाचार्यमार्जकं ||

अथौत्थायमजन्यन्ते शुचिर्वाप्य शुचिस्सदा |
प्राणायामायष्टाङ्गे योगङ्काहृत् पद्ममध्यगं ||

हंसं ध्यायेत् परं ज्योतिरेकाग्रः सूक्ष्ममक्षरं |
अंगुष्ठमर्वमात्रं वा स्थूलं वाच्य सदाशिवं ||

स्थूलं सूक्ष्मं परं ज्ञात्वा शिवं सत्कार्य कारणं |
शिवैक चित्तता योगो वृत्त्यन्तर निरोधतः ||

नित्यायुक्तैक गम्यार्थं यमानियम आसनं |
प्राणायाम ध्यान प्रत्याहाराः समाधि धारणे ||

१ब्)

इति योरह्र? साङ्गशाखोपशाखा नोक्षास्तु कृत्स्न सः |?
ततः प्रभात स्नानादि * *? ग्र्याद्योतिजालयात् |
कशुकाशुचि कीटादींस्त्यजन्यथिवहिर्व्रजेत् ||

तस्मिंस्त्यक्ता सकृत्सुत्रौ सौम्यास्या सत्वा यो दिवा |?
निशियाम्य मुखामोमीत * * *? पवीतवान् ||?

छायाया सम्वकारे च राद्रा वहनि वा यदि |
यथासुख मुखः कुर्यात् प्राणवाध भयेषु च ||

तारकांयुस्यवन्तौ? च नोदीक्षता शुचिः स्वयं |
साचं शुद्ध * * * * *? शुद्ध्यन्तमाचरेत् ||

सम्यगा च मनन्दन्त *? धावनं तच्च सुकुपे |
अष्टाङ्गुलमपामार्ग करञ्ज खदिरार्जुनं ||

भुक्ष्यैशूर्म्या * *?प्लक्ष जम्बाम्रक कुमादिकं |
कनिष्ठापद्वं? विस्तारमार्द्रशस्तत्व गान्धितं ||

पिशाचधववानिरे निम्वैरण्डाकुली तृणैः |
काशाङ्गुलि कुशैर्द्धात्री सल्वरिष्टा?दि * * *? ||

२अ)

वारुणाग्नेय माहेन्द्र मारुतं मा *? मानसं |
मार्तगोरव नित्यष्टौ स्नानान्यतेषु मययतः ||

अघोरेभ्य जलस्नानं सामान्यञ्च? यत सुतः |
कुर्यात् तत्र समायम्य कृतच्या? सामृदर्णभां ||

अस्त्रणाष्टांगुल खात्वा त्यक्त्वाधस्थां हृदोचरेत् |
खातं चापूर्यशिरसा जलतीरे निधायतां ||

अभ्युक्षतृणमूलादि शिखयाधत्य वर्मणा |
त्रिभिर्भक्ष्यैक या नाभि पादान्तं क्षालयेद् भवे ||

अव्ययास्त्रेण सप्तास्त्र जप्तयाङ्गं समालभेत् |
जलं प्रविश्य दूर्वास्यः षण्मुखापदणादिकं ||

विधायहृदिसंचिन्त्य स्नायादस्त्रं सुभास्वरं |
प्रातर्मधौह्न सायाह्न स्वपि कृद्यवभावयन् ||

दीप्तास्त्र रूपिणी संध्याम्भजेत् सेष मृदः पुनः |
स्नानवाक्य हृदादाय मृदं स्वल्पां समालभेत् ||

सर्वाङ्ग चतुरङ्गेण वाशौढ्यर्थन्ततो परां |
मृत्तिकामपि संगृह्यमौम्याश्यौ जलमध्यगः ||

२ब्)

कुर्याद्भागत्रयं वाम करे भागं तु दक्षिणं |
हृदाद्यैः कवचाद्यैर्वामन्त्रयेदेकधा ततः ||

सप्तधास्त्रेण पूर्वस्थं मूलेन दशधोत्तरं |
दशदिक्षु क्षिपेदस्त्र जप्तमस्त्रेण हट्कटा ||

शिव जप्तार्द्ध भागं तु मूलेनाम्भसि चापरं |
वाहु भ्रांत्ये शतीर्थार्थं मूलेनैवाथ वा लभेत् ||

शिरः प्रभृति वाघ्रादि यठस्नङ्ग चतुष्टयं |
अर्क दीप्ताङ्ग जप्तेन ततो मूर्द्धनि निक्षिपेत् ||

वारिसंहितया प्राणो जलप्राग्वन्निमक्ष्य? तु |
हृदि ध्यात्वा शिवं स्नात्वा विलोक्यार्कन्तयार्प्ययेत् ||

तोयं शिरसि प्रत्येकं व्यसुयोऽक्रोधनोऽत्वरः |
चन्द्रार्क करयुग्मेन कृतकुम्भमुद्रया ||

अमृतौघं श्रवंत्याश्री शरणे वौषडन्तथा |
दिग्विदिक्षु ततोस्त्रेण क्षिप्तांवु विघ्नहारकं ||

वक्षैः पञ्च निराम * जलं तत्रैव मुद्रया |
पूर्वोक्तयोनिययंजीत मान्त्रे स्नानमिदं स्मृतं ||

३अ)

प्राणायामेन मनसा मूलेन पतितेन च |
सुसुम्ना रन्ध्र भेधेन द्वादशान्त स्थिते * *? ||

दिव्यामृतन सर्वाङ्गं प्लावयेदिति मानसं |
ततो विन्दौहदातीर्थं कृत्वायोङ्गाहिनी *? ||

विधाय पार्थिवं स्नानं आग्नेयं चाघ सद्यानत्? |
परिधाया परे वस्त्रै भजेत् मर्त्या? द्विराश्रमां ||

शतपुष्पाणि सिद्धार्था नीलदुर्वाः कुशाज्वलाः |
स्नात्वा शिरसि दातव्या *? लकं * * *? चना सदा ||

किलिव्श?श निर्दहेन्तीवंमलक्ष्मीपति हन्यते ||

वारुणस्नानं ||

दक्षोध द्वशिखः पादौ हस्तौ प्रक्षाल्य वारिणा |
सौम्याम्यः प्राग्मुखा वापै जानुमध्य करद्वयं ||

उद्धृताभिरशब्दाभिः पूताभि वस्त्र चक्षुषा |
हृङ्ग?माभिनशब्दाभिः स्वच्छाभिस्वाद्भिरा? चमेत्? ||

अमन्त्रमङ्ग चालभ्य तिष्ठेत् पश्यत् * *? हि |
ओं हां आत्मतत्वाय? स्वधा | ओं हीं विद्या तत्वाय स्वधा ||

३ब्) 

ओं हूं शिवतत्वाय स्वधा | 

प्रत्येक दक्षपाणि प्रक्षाल्य ब्रह्मतीर्थेनाचम्य |

ओं हः अस्त्राय हूं फट् | संवृताङ्गुष्ठ मूलेनाष्ठौ द्विः प्रमृक्ष्य | 
हृत्मन्त्रेणाङ्गुष्ठानामिकाभ्यां सर्वाङ्गं | यद्वा मध्याङ्गुलि 
त्रयेण मुखन्तर्जन्यङ्गुष्ठाभ्यां सव्यवामक्रमेन नाशापुट द्वयं |

तथाङ्गुष्ठानामिकाभ्यां वारद्वयञ्च क्षुकर्णौ प्रत्येकंमङ्गुली 
प्रक्षाल्य | अङ्गुलीक्षालनं विनाकनिष्ठाङ्गुष्ठाभ्यां नाभि हृदयं 
हस्तमध्येन सर्वाङ्गुलीभिः शिरो अंशद्वयञ्च तथैवालभेत् | यथोक्तं 
श्रीपौस्करे दक्षिणन्तु स्पृशेदङ्गन्ततो वामाङ्गन्तं स्पृशेत् | ततोस्त्रेण 
वामहस्तार्द्धाधः सव्याधो मात्रं प्रमृज्यदग्धं संचिन्त्य |

ओं हौं शक्तये वौषट् |

अमृतेता प्लाव्य | 

ओं हां शिवासनाय नमः || ओं हां हं हां शिवमूर्तये नमः ||

ओं हौ  विद्यादेहाय नमः ||

४अ)

ओं हां हौं शिवाय नमः | करपुटे | 

कालाद्यङ्गुष्ठान्ते च हृदाद्यंस्त्रान्तं क्ष *? मूलेन 
परमाकृत्य | वर्मणा च गुण्ठ्यासनादि चतुष्टयं नाभौ | हृदि 
हृदयं शिरसि शिरः शिखायां शिखा सर्वाङ्ग कवचं | दशदिक्षु 
हूंम् फडन्तास्त्रं छोटिकायो विनास्य परमा कृत्य *? 
डन्तशक्त्य महामुद्रा स्वप्नायादितिं | कराङ्गन्याशः | उक्तञ्च | 

यदा यदा चमेत्मन्त्री कुर्मान्मत्रात्मिकान्त *? | 
तदा तदा विधातव्यो शाक्तविन्द्यङ्करापिह? || 

अथ ग्लां वीक्ष्यादि चतु* *? रं बिन्दुस्था तीर्थेन हृदाद्भव 
मुद्रया संयोज्य हृदादि मूलान्तेन सडङ्गनाभि 
मन्त्र्यवर्मणावगुण्ठ्यास्त्रेण संरक्ष्य शक्ताधेनु मुद्रयाऽमृती कृत्य 
यद्वा प्ररोच्या वगुंठ्यारक्ष मुर्ध्नि प्राग्यक्षिपेत् | तदुक्तं शार्द्ध त्रिशते 
| 

अस्त्रं च योजयेद्वेहे क्षिपे क्षाम्रं? तु सन्मुखं शरीरं 
शोषयेद्वत्मतेनात्मेनिन योजयेत् |

४ब्)

विघ्नजालेषु पापेषु सदायोक्ष्य विचक्षणैः |
ततो वत्मोनाचारिमात्मानं संवेष्ट्य सव्य करेण नाशां धृत्वा 
प्राणायामेन मूलाद्यस्त्रान्त संहितां त्रिरावृर्त्या च मनादि कुर्यात् |

अथात्मानन्तु सम्वेष्ट्य वर्मणा कुशवारिणा दर्भमध्यं करपुटं |

हृदिकृत्वाविभावतीं ||

ध्यात्वैकैकान्ततः सन्ध्याम्यञ्च पञ्चघटी स्थितां |
तद्र ब्राह्मी चतुर्वक्त्रामष्टनेत्रां चतुर्भुजां ||

श्रुगक्षमान्तिमीन्दक्षे वामदण्डकमण्डलुं |
सात्विकी हंसपद्मस्थां जटायज्ञोपवीतनीं ||

वालांलोहितवस्त्रादिं रक्षां प्रकाशिकां लघुं |
शतकोटि प्रविस्तीर्ण रक्तमण्डलमध्यगां ||

हृदिस्थां चिन्तयेद् देवी प्रातस्तारान्वितम्वरे |
वैष्णवीं युवतीं स्वेतामेकवक्त्रां द्विलोचनां ||

तार्क्षपद्मासनांशुक्ले वस्त्राभरणभूषितां |
वनमालावृतां मौली धारिणी तु चतुर्भुजां ||

५अ)

शंखचक्रधरां वामे दक्षिणे स गदाभयां |
कोटीशत द्वय स्वेत मण्डलाभ्यन्तले * * *? ||

मध्यन्दिने ललाटस्थां राजसीं स्तम्भकाञ्चतां |
रोद्रीमस्तमुखीं त्र्यक्षा किञ्चिद्धृद्धा वृषस्थितां ||

व्याघ्रचर्मपरिधानां स्यामांनागोपवीतिनीं |
ब्रह्मरन्ध्र कृतावाशां जटाखण्डेन्दु मन्दितां ||

चतुर्भुजां त्रिशुलाक्ष मालिनी दक्षिणे करे |
वामे सा भयशक्तिं तु अर्द्धास्ते गुरुचारिकां ||

तामशीं सर्वकृत्यानां साक्षिणीं मध्यवर्तिनीं |
योजनानां चतुःकोटि सतस्यामलमण्डले ||

अथान्यामर्द्धरात्रे तु स्यामं वा रूपवर्जितां |
द्वादशान्ते परे तत्वे निविष्टां व्यापिनी शिवां ||

एवं काल क्रमात् संध्या सञ्चिन्त्य त्रिगुणादिकां |
तत्प्रभा मण्डलाभोग प्रविष्टां स्वतन्त्रं? स्मरेत् ||

कृत्वाम्भः सक्तशे वाम पाणोर्दक्षेण त्रिर्हृदा अपरोत्तरसंचारन्तदधो 
गलितं जलमूर्द्ध्नि संहितया प्राग्वदा ध्यायं कक्षिपेदिदं ||

५ब्)

मार्जनंस्तत्पुनस्तोयमेवसिष्ठं तु दक्षिणे |
करेस्थितं धर्मरूपं शुभं पूरक वायुना ||

वामनाशा प्रविष्ठन्तु ततः कुम्भक योगतः |
अन्तःपापक्षयं कृत्वा तत्पापं कज्जलोपमं ||

रेचकेन तु निस्सार्य दक्षणासा पुटेन तु |
हस्ते विभाव्य चास्त्रेण कूं फडन्तेन ताडयेत् ||

क्ष?लद्वंजलिर्यांस्यादद्यमर्षस्स्वथा चमैत् |
रेचकोजश्रनिःस्वासात् पूरकस्तन्निरोधकः ||

न तदाति न गृह्नाति कुम्भकः | पूर्णकुम्भवत् | 

अर्घाञ्जलिं तु सूर्याभिमुखं मूलेन सम्भवे |
स्वाहान्तेन समुत्थाय दत्वेनमुपविधा त्रिलोचनां ||

पद्मोपरि ध्वशुक्लसौ दहैकवक्षकदंतिक्प्रसृभ(?) दक्षां 
हि वामाघ्राब्जदुलस्थितां |

जटाखण्डेन्दु यज्ञोपवीत युक्ताञ्चतुर्भुजां |
साक्षसूत्रवरां सव्य वामपद्मा भयात्थिता ||

६अ)

गायत्रीं हृदिसंचिंत्य चतुर्वेद फलार्थदादिवाञ्जलिनास्त्रेपिन्युब्जेन * 
*? तादिकं |

ओं तत्महेशाय विद्महे वाग्विसुद्धाय धिमहे | तन्नश्शिव प्रचोदयादित्यनुं 
सम्प्रदक्षिणं |

जप्त्वा स्वाहान्त मूलेन प्राप्यशाया *? मूर्तयैं |
मूलशाष्टशतं जप्त्वा पुगानेकादि तृप्तये ||

सन्तर्प्ययेद्ध्रुवाद्यग्राः सौम्यास्या मन्त्र देवताः |
सर्वाङ्गुली कुशाग्रेण ऋषीत्(?)कण्ठोयवी ततः ||

कामेन्द्रे कुशमध्येन स्वाङ्गुली पर्वसन्धिभिः |
तथाकनिष्ठामूलाभ्यां मनुष्यान्यामनेश्वरे ||

संलग्नकरमूलेन भूतौघमपि प्राग्मुखः | 
याम्यास्या देवता प्रेतधि भूंत्वापवीततः ||

संभग्नकु * मूलाग्रेस्तर्जनीं मूलवांस्तिलैः |
अथ सामान्य तीर्थे तु ब्राह्ममङ्गुष्ठमूलगं ||

वामहस्ततलचान्द्रसावित्रेन्दक्षिणे स्मृतं |

६ब्)

ओं हौं शिवाय स्वाहा || ओं ह्रां हृदयाये स्वाहा || ओं ह्रीं शिरसे स्वाहा || 
ओं हूं शिखायै स्वाहा || ओं हैं कवचाय स्वाहा || ओं हंः अस्त्राय स्वाहा || 
मन्त्राः ||

ओं हां आदित्यभ्यः स्वाहा | ओं हां वसुभ्यः स्वाहा | ओं हां रुद्रेभ्यः 
स्वाहा | ओं हां विस्वेभ्यः स्वाहा | ओं हां साध्येभ्यः स्वाहा || ओं हां 
मरुभ्यः स्वाहा | ओं हां भृगुभ्यः स्वाहा | ओं हां अङ्गिराभ्यः स्वाहा 
|| देवाः || 

ओं हां अत्रये नमः ओं हां वशिष्ठाय नमः | ओं हां पुलस्तये नमः || 
ओं हां क्रतये नमः || ओं हां भारद्वाजाय नमः || ओं हां विश्वामित्राय 
नमः || ओं हां प्रचेतमे नमः || ऋषयः ||

ओं हां सनकाय वषट् || ओं हां सनन्दाय वषट् || ओं हां सनातनाय वषट् 
|| ओं हां सनत्कुमाराय वषट् || ओं हां कपिलाय वषट् || ओं हां 
पञ्चशिखाय वषट् || ओं हां ऋभवे वषट् || मनुष्याः ||

७अ)

ओं हां आकाशभूतेभ्यो वौषट् || ओं हां वायुभूतेभ्यो वौषट् || ओं हां 
वह्नि भूतेभ्यो वौषट् || ओं हां जलभूतेभ्यो वौषट् || ओं हां 
पृथ्वीभूतेभ्यो वौषट् || ओं हां कव्यवालाय स्वधा || ओं हां अनलाय 
स्वधा || ओं हां सोमाय स्वधा || ओं हां यमाय स्वधा || ओं हां अ * 
*? स्वधा || ओं हां अग्निसान्ताय स्वधा || ओं हां वर्हिषट्भ्यः 
स्वधा || ओं हां आज्यपाय स्वधा || ओं हां सोमपाय स्वधा || 

देवपितर ||

ओं हां ईशायेपित्रे स्वधा || ओं हां सदाशिवाय पितामहाय स्वधा ||

ओं हां शान्ताये प्रपितामहाय स्वधा ||

विशेषदेवपितरे || गृहिभिस्स्व प्रेतपितरो नामगोत्रादिन ||

ओं हां सर्वेभ्यो ज्ञात्याचार्य दिक्पति सिद्धमातृग्रहराक्षसादिभ्यः 
स्वधा ||

ओं हां सर्वेभ्यो सदाशिवादिकाग्न्यन्त भुवने वाशिभ्यः स्वधा ||


एते प्रत्येकं? वां || 

७ब्)

ततो दक्षोपवीति तर्पणकुशं भूमौ हूं फडन्तास्त्रेण प्रक्षिप्यतन्मन्त्रात् 
संहारिण्या हृदाहृष्य तीर्थञ्च सम्यगा चमेदिति सन्ध्या बन्धनं ||

प्रातस्संध्यां तु निर्वर्त्य पुष्पगन्धा कृतादिना | 
सूर्यायार्घ प्रदातव्य सकृन्नित्यं प्रपूजयेत् ||

शिववद्व्योमलिङ्गादौ ध्यात्वान्यथा न सिद्धाति ||

चन्दनाक्षौ हस्तौ रां साध्याशन मूर्तिमूलाग्नि सत्प्रटे ||

ओं अं हृअयाय नमः || ओं अर्काय शिरसे नमः ||

ओं भूभुवस्वरज्वालिनि शिखायै नमः ||

ओं हूं कवचाय नमः || कनिष्ठादि स्वरोप्य || ओं हां नेत्राय नमः || हस्त 
तले ||

ओं रः अस्त्राय नमः || अङ्गुष्टौ परमी कृत्यावगुण्ठ्य च नाभासनादि 
त्रयं ||

हृदादिषु हृदादीनिर्नेत्रं योर्नेत्रं दिक्ष्वस्त्रं विंन्यस्य परमा ||

कुर्यादिति न्यासंदसौंकारेण सामान्यार्घङ्कृत्वा तद्वारिणा 
द्रव्यमभ्युक्ष्य सूर्यरूपमात्मानं सञ्चिन्त्याभ्यर्च्य ||

८अ)

ओं अं सूर्यासनाय नमः || पद्ममध्ये || ओं हं खं खसोल्काय 
सूर्यमूर्तये नमः || 

तदुपरि मूर्तिरक्ता मूर्धस्थां स्वेताब्जकरं द्वयास्त्रि नेत्रां 
रक्ताभरणाम्बि? चित्यार्चयेत्? ||

ओं ह्रां ह्रीं शः सूर्याय नमः ||

वाक्यवदुच्चार्यस्पुरद्दरुणमञ्जसौ विचिन्त्य |
ओं अं सूर्याय नमः || 

स्थापनं सन्निधि संन्नीरोधान कृत्वा हृदादीन्यस्य परमा कुर्यात् || 

ओं अं सूर्यायेभ्यनेन वाच्यवत्याद्यादिकं रक्तचन्दनादि दत्वा मूलेन 
त्रिवाभ्यर्च्य धूपादिकञ्च || 

ओं सं सोमाय नमः || पूर्वस्थितं || ओं वं वुधाय नमः || याम्ये गौरं ||

ओं वृं वृहस्पतये नमः || पश्चिमे रोचनाभं || ओं भां भार्गवाय 
नमः सौम्ये शुभ्रं || ओं अं अङ्गारकाय नमः ||

अग्नौ रक्तं || ओं शं शनैश्चराय नमः || नै-ऋत्यै स्यामं ||

ओं रं राहवे नमः ||

८ब्)

वायौ कृष्णङ्कृताञ्जलिं || ओं कं केतवे नमः ||

ईशेपूमाहिगुलांखड्गिनं पूजयेत् || 

राहुकेतु वर्क्यं प्रहात्वामारुन्यस्तहस्तान् सव्यहस्ता भयान्वितान् ध्यात्वा ||

सूर्यायदिनैर्वेद्यादि दत्वा नत्वा मुर्त्यामूर्तिस्थी कृत्वा शिवविसर्जना वसरे 
मूलेन हृदिस्थ शिवसूर्यनैकी कुर्यात् ||

अथवा सर्वलोहितं सदाशिवं ध्यात्वा ||

ओं हौं हां हीं हूं हैं हः शिव सूर्याय नम इति ||

वायत्रयमर्चयेत् ||

यदि वा शिवस्याष्टोत्तरे शतादि मूलं जप्त्वा स्वाहान्त मूलेन सूर्यायार्ययेदिति 
सूर्यार्चनं ||

मन्त्रात्मार्व्यकरोकारार्घधृग्वातिसमाहितः ||

द्वारमस्त्राम्भशा प्रोक्षद्वारपान्पश्चिमे यजेत् ||

ओं हां गनपतये नमः || स्यामं लंबोदरं गजास्यं 
वामदक्षहस्तैल्लडुककुठाराक्षमाला स्वदन्तधारिणं सलडुकपरशुं 
चोपविष्टं दक्षिणे ||

ओं हां सरस्वत्यै नमः ||

९अ)

शुक्लांमुपविष्टां वामदक्षाभ्यां पुस्तकाक्षमालिनीन्तदुत्तरे ||

ओं हां महालक्ष्मै नमः | हेमाभामुपविष्टां वामदक्षाभ्यां 
श्रीफलाभोजधरांतयोर्मध्ये || 

ऊर्द्धादुम्बर || ओं हीं नन्दिने नमः ||

रक्षत्रिनेत्रं जटिलं सव्यवामकरस्थिते ||

अक्षमाला त्रिशूले तु विभ्राणं * म्पतस्थितं |

ओं हां गङ्गायै नमः || 

शुक्लांमकरोर्द्धस्थां सव्यवामाभ्यां नीलोत्पलकलशधारिणीं || तदुत्तरे 
दक्षिणशाखायां ||

ओं हां महाकालाय नमः || कृष्णं दंष्ट्रा विकटंमागोपवीतं 
पिङ्गजटामूर्द्धस्थ सव्यवामाभ्यां शूलकपालिनमुत्तरे || 

ओं हां यमुनायै नमः || स्यामाकूर्मोर्द्ध्वस्थां सव्य वामा नीलोत्पल 
कलसिनीं तद्दक्षिणे उत्तरशाखायां ||

एतेषां द्वारक्षकाणांमध्वसंस्क्रिया धूपदीपनैवद्या च 
नमस्वमन्त्रदशजपेद्वारक्षार्थं शिवाज्ञा श्रावणानि विधाय ||

९ब्)

नास्तशूलचक्षुषावलोक्यदिध्यान्ताराचमुद्रया सप्तास्त्रजप्तयस्य 
क्.एपनान्तरीक्षस्थानस्त्रेण सव्यांघ्रियाष्णिं घातत्रयेण भूमिष्ठानित्थं 
त्रिधा विघ्नान्निस्सार्य वामजंघामुत्क्षिप्य सष्यशाखया ||

प्रविश्य देहली मध्ये रक्षार्थमस्त्रवक्तव्य रूपं न्यस्य ||

ओं हां वास्त्वधिपतये ब्रह्मणे नमः ||
तुन्दिरो सव्यवामकरैः श्रुवाक्षमाला श्रुक्कमण्डलु धारिणं नै-ऋते 
||

निरीक्षणादिभिः शास्त्रः शुद्धो सादाग्र गण्डुकात् ||

लब्ध्वानुज्ञः शिवात्मौनी गङ्गादिक मन्त्र व्रजेत् |
प्रवित्राङ्गप्रजप्त नवस्त्रपूतेन वारिणा ||

प्रपूरयेदस्त्रधौतान् गायत्र्या हृदयेन वा ||
गडुकाक्ष त *? स्यादि सर्वद्रव्यसमुच्चयं ||

संनिधीकृत्य पूजार्थं भूतसुद्ध्यादिमाचरेत् ||
गणगुर्वासनहृदा दत्वा दक्षिणमूर्तौ सुखासनौ ||

पविष्टकृतवारन्यासमात्रः ||

१०अ)

ओं हां हं हां चैतन्याय नमः || आत्मानं स्थिरदीपोपमं 
सपुष्पदक्षकरे कृतसंहारिण्या हृद्यर्कन्द्वग्नि 
शक्तिमण्डलमध्यस्थं सञ्चिन्त्य पाणिकच्छपिकां कृत्वा ||

ओं ह्लां निवृत्ति कलायै हः हूं फट् ||

पृथिव्यादि भूतबीजं रागद्वेषधर्माधर्ममोहमूलं विद्याविद्याधिप 
परिपालितं कलादि तत्वमारं रूपादि पञ्चतन्मात्र साखाय साखं 
विषयालोचन पल्लवं भावप्रपञ्च कुसुमं वुध्यध्यवसायसङ्कल्प 
फलं पुरुष विहगोपभोग्यं भोग्यभोकृत्वरसं ||

ऊर्द्धा *? धो मूलसाखं || शरीरं वटतरुरूपं 
पत्रपुष्पफलरहितं स्तवं पूरकप्रथमार्धत ||

ओं ह्रीं प्रतिष्ठायै हः हूं फट् || स्निग्धं स पत्रपुष्पफलमपरार्धन ||

ओं हूं विद्याकलायै हः हूं फट् ||

१०ब्)

सव्यपादाङ्गुष्ठोत्थित कालाग्निनाशुष्कं दग्धञ्च कुम्भक प्रथमा 
भ्यां ||

ओं हूं शान्ति कलायै हः हूं फट् || उद्भिये भश्मदशदिक्षु प्रलीनं 
रेकार्द्धने | ओं हौं शान्त्यतीत कलायै हः हूं फट् ||

अपरार्द्धेन च सुद्धस्फटिकसङ्काशमाकाशं सञ्चिन्त्य सर्वम्बा 
प्रणवेन | ब्रह्मरन्ध्र भ्रुमध्यतालुकण्ठहृदय स्थानेषु शान्त्यतीतादि 
कलात्मकं सूक्ष्ममूर्ति स्फुरन्तं स्थूल देहेन्द्रिय वर्जितमात्मानं विचिन्त्य 
द्वादशान्तस्थ वौषडन्त कुण्डलिनी शक्ति 
समुद्रप्रश्रुतसितपीतरूप्यमृतधाराभिरिभिसिच्य ||

ओं हां हं हां आत्ममूर्तये नमः || अविभक्तकरचरणादि रूपां रक्षां 
स्वेतां वा सूक्ष्ममूर्ति ध्यायेत् || यदाहुः || 

षतुस्कल शमोपेतामुद्यदादित्यमण्डलां |
मूर्तिमस्मि न्यसेत् स्मृत्वा व्यक्ताव्यक्तस्वरूपिणीं ||

लिङ्गमध्ये न्यशेत् मूर्तिमात्माख्यां स्वसित प्रभां |

११अ)

विद्या देहेन सदाशिव रूपमीशेन शिवः पुंसामुखं अघोरेण हृदयं 
वामेन गुह्यसंसद्येन सर्वसम्पूर्णा वय वन्देह परिभाव्य ध्यायकन्धेन 
शिवं ||

हृदादि विन्यस्य सम्यक् परमीकृत्योत्मानं शिवरूपं विचिन्त्य मनसा | 
वाह्येनापि करस्थ पुष्पं त्यक्त्वाङ्ग न्यासान्ते महामुद्राविधाय मनसा 
कृतार्घ पात्रादि हृद्युद्वण्डविकवचो वारिजं ध्यात्वा तत्राधारादि 
देहान्तं शिवशान्तङ्गमनोटौकिते द्रव्यैर्वामनाडी चारेण 
यथेष्टमभ्यर्च्याष्टोत्तरशतादि जप्त्वा समर्पयेत् ||

तथा च ||

षट्त्रिंशत्संख्यानंदाख्यं तत्वं त्रिधापरादिना भेदेनाष्ट शतं 
वार्धन्तदर्द्धञ्च क्रमाद् भवेत् ||

पुनर्नाभौ सहजाग्निं कुण्डे प्राग्वच्छिवं संनिधाय दक्षचारेण पूर्ववत् 
||

पूरकाकृष्णामृत हव्यैः सन्तर्प्यांगानामपि पूर्णां पायसादि दत्वा 

११ब्)

नत्वा व्याहृति हुत्वाष्टपुष्प्याशिवमभ्यर्च्यमूर्थिस्थिरीकृत्य हृदिस्थे 
शिवे संयोज्यष्टि कृदाहुतिं दत्वा स्वान्त्रनाग्निमभ्यर्च्य सापक्षं विसृज्य 
हृदिस्थे शिवहोमपुण्यं समर्प्याभ्यर्च्य मूर्तिस्थं मूलेनष्टाक्षमस्वे 
त्युक्त्वा विसृज्यार्ष्यादि च | ततो ललाटमध्ये बिन्दुरूपं 
मधूमंक्ष्यातिरीशं मध्य चारेण परिभाव्य सवाह्याभ्यन्तरं शिवो 
भूत्वा शिवमाराध्योहमारापक इत्यपरं भावमान्मन्योरोपयेत् ||

इत्यात्माशुद्धिः || 

संश्लिष्टौ हस्तावुर्द्धं मुखौ हृद्देशं नीवास्त्रेण तालत्रयं 
च्छोटिकाश्च दशदिक्षु प्राकरञ्च | तद्वा हृतो वर्मणाखातिकां 
विधायकराभ्यां शक्तिजालं महामुद्राञ्च 
शक्त्याविस्तारयेदित्याश्रयशुद्धिः ||

हृदालब्धगन्धगर्भेन त्रिसप्तास्त्र जप्तसक्तशास्त्रवर्द्धनी जलेन प्रत्येकं 
द्रव्याण्यस्युक्ष्या सौवर्णं राजतं ताम्रं भौमं वा पाणिपूर्वकं ||

१२अ)

शिवार्घ पात्र नष्णा(?)ङ्कवृत्तम्व्रणविवर्जितं |
सच्छंखशुक्तिशृङ्गादि पलाशाब्ज दलादिवा ||

अस्त्रेण प्रक्षाल्य वौषदन्त हृदास्त्र वर्द्धनी भोयेन बिन्दमृतेनापूर्य ||

आपक्षीरक्तशाग्राणि तण्डुलासुनहानस्तिला(?) || 

अर्घोष्टाङ्ग इह प्रोक्ताय वै सिद्धार्थकैस्सह |

इति युक्ते तस्मिन्कुशदुर्वाद्यन्विते शिववत्स्वल्पेन विस्तरेण वासने नार्चिते समूर्ति 
द्वयमिशसाङ्गंमारोप्य * * * *? मन्त्रगुण्ठनादौ ||

सकुशे तज्जलेन वौषडन्त शक्त्यात्मानं वौषडन्तं वर्मणा द्रव्याणां 
* * *? चतुशुद्धानि प्रत्येकं हृदा | अथवा गन्ध सद्येन 
वस्त्रं वामना भरण येयोरेण(?) नैवेद्य * *? णे 
शेस पुष्पमपराणि द्रव्याणि गायत्र्याभिमन्त्रयेत् ||

मप्यपूर्वयाम्य पश्चिमोत्तरमण्डलेषु शिवं सदाशिवं विद्याकालं 
पुरुषान् हृदाविन्यस्य |

१२ब्)

सुप्रतिष्ठसुशान्ते तेजावदमृदात्मकरत्नोदयाखानियञ्च पात्राणि च ततः 
पश्चिमे कृष्णां ||

गामर्द्धाङ्गुष्टं पञ्चधा सद्येन |

उत्तरी नीलाङ्गे | सूत्रपलञ्च ऊर्द्धायामेन ||

याम्ये कपिलाघृतपलद्वयं त्रिधाघोरेण |
पूर्वे शुक्लादधिपलत्रयं द्विधानरेण || 

मध्ये ताम्रादुग्धं पञ्चमस्तमेकधिशेन |
ईशेकुशोदकपलं षट्वा गायत्र्या पात्रषु प्रक्षिप्या मन्त्रयेत् ||

शिवकुर्वाऽम्यप्रान्यथा(?) ||

ततो मूलैन पूर्वं पूर्वं मध्ये क्षिप्त्वाष्टात्तरशतमूलेनालभेभा 
संक्षेपास्नायदुक्तं || 

गोसकृत्सूत्रमाद्यञ्च(?) दधिक्षीरं कुशोदकं ||
पञ्चगव्यं हृदालब्धं महा * *? गुणैरमैः ||

पञ्चगव्यं ||

दुग्धदधिघृतमधुखण्डगन्धोदकानि सकुशानि मध्यपूर्वदक्षोत्तर 
पश्चिमेशान दिक्षु विन्यस्य दधन्वीशादिभिरेकादि वारान् सृष्टिक्रमेण 
संहारेण तु खण्डादि गन्धोदकान्त सद्यादि गायन्त्रन्त मन्त्रैरभि 
मन्त्रयेदिति पञ्चामृतं ||

१३अ)

पुष्पभाजनमस्त्रेण सम्प्रोक्षहृदाभ्यर् *? घण्टामस्त्रार्चितां 
वामपाणिना वादयन् सर्वद्रव्याणि संधूप्यं गुण्ठनादि कुर्यादिति 
द्रव्यशुद्धिः ||

अथात्मानं शिववत्संपूज्य वौषडन्तमूलेन शिरसि जलबिन्दन्दत्वा 
मूलदशकं जप्त्वा समर्प्य धेनु मुद्रा दर्शयित्वा शिवोहमिति भावनां 
कृत्वा || 

स्नाने देवार्चने होमे भोजने योगयोगयोः |
आवश्यके जपे धीरः सदावाचं यमो भवेत् ||

इत्ययेक्षितं मौनमादाय ह्रस्वदीर्घप्लूतः क्रमेण द्वादशान्तं 
यावत्मूलं त्रिरुद्ध्वा?नयेदिति मन्त्र शुद्धिः ||

पूर्वकृतपूजापुटकं किञ्चित् प्रकाशितमस्त्रेण सम्प्रोक्ष्य गायत्र्याभ्यर्च्य 
सामान्यार्घेण स्वाहान्तमूलेन सद्यादि क्रमेणार्चयित्वा पुटकोपरि 
दक्षहस्तन्दत्वा सद्यादि पञ्चमंत्रानावर्त्यहेवमादायेशानदिग्स्थित 
चण्डाय हृदानिर्माल्यं समर्प्य ||

१३ब्)

अस्त्रजलेन पिण्डिका लिङ्गे प्रक्षाल्य हृदासामान्यार्घ जलेन संसिच्य तदुपरि 
पुष्पन्दद्यात् ||

स्थण्डिल पूजायां स्थानं संप्रोक्ष्य पद्मं लिखेदिति लिङ्ग शुद्धिः ||

तदुक्तं ||

इत्थंमात्माश्रयद्रव्यं मन्त्रलिङ्गाङ्ग पञ्चको विशुद्धे 
सतिमैवानामर्चयेन्नान्यथा भवेत् ||

ओं हां गणपतये नमः ||

पूर्द्धोक्तं वायव्यां सञ्चिन्त्याष्ट क्रियादीशार्चनार्घाक्षं(##?

ओं हां गुरुभ्यो नमः || अष्टौ वाच्यामिशे प्राग्वद्येत् ||

ओं हां आधारशक्तये नमः ||

क्षीरोदरूपां बीजांकुराकारां कूर्मशिलारूढां ||

ओं हां अनन्ताय नमः || तदुङ्गत सितोद्दण्डकमलमुकुल तुल्यं 
ब्रह्मशिलारूढं मध्ये ||

ओं हां धर्माय नमः || ओं हां ज्ञानाय नमः ||

१४अ)

ओं हां वैराज्ञाय नमः || ओं हां ऐश्वर्याय नमः || 
सितरक्तगौरकृष्णानुशत्पत्रेतादि रुपान् न्योन्यपृषुदर्शित् 
सिंत्ताकृतीनाशन पादुकात् पद्मग्रन्थि स्थानग्न्यादीशान्तं || ओं हां 
अधर्माय नमः || कृष्ण स्वेतं || ःआं अज्ञानाय नमः || 

स्वेतरक्तं ||

ओं हां अवैराग्याय नमः || रक्त गौरं ||

ओं हां अवैश्वर्याय नमः || गौरकृष्णं गात्रकानि ||

पूर्वाद्युत्तरान्तं || ओं हां अधच्छदनाय नमः || ओं ऊर्द्धच्छदनाय 
नमः || रक्त स्वेत निरोरूपं तमो मध्य सत्वरजोगुणमयमध्ये *? 
र्द्ध नै-ऋतीशानाकाशे ||

ओं हां पद्मासनाय नमः || स्वेतात्फुल्लं मध्येभ्यर्च्य || ओं हां 
पद्मायै नमः | पद्ममुद्रां दर्शयेत् || ओं हां कर्णिकायै नमः || 
गौरवर्णपञ्चाशद्बीजगर्भानव *? वा मूलं पितमध्यरक्ताग्र 
स्वेत चतुषष्ठिकेशराद्यां मध्ये | ओं हां वामायै नमः || ओं हां 
जेष्ठायै नमः ||

१४ब्)

ओं हां रौद्रै नमः || ओं हां काल्यै नमः | ओं हां कलविकरण्यै नमः || 
ओं हां वलविकलण्यै नमः || ओं हां वलप्रमथन्यै नमः || ओं हां 
सर्वभूतदमन्यै नमः || ओं हां मनोन्मन्यै नमः || 

अष्टौ लोहिताः प्रागादीशान्तदलस्थ केशराग्रपद्मासनस्था वामदक्षेभ्यां 
वरदाभयचामुर शिवासनाशक्तञ्चतुस्कला शिवाशक्ताभय चामरे 
वरदाः || सवराभया वा भूषिता जटाखण्डेन्दु धरास्त्रि नेत्रा नवमीञ्च 
शुक्लौ कर्णिकायां संपूज्यः || ओं हां नमस्कारायै नमः || 
नमस्कारमूर्द्धां वध्नीयतै || ओं हां सूर्यमण्डलाय नमः || ओं हां 
सूर्यमण्डलाधिपतये ब्रह्मणे नमः | स्वेतभास्वरगौरोपत्राग्रे || ओं हां 
सोममण्डलाय नमः || ओं हां सोममण्डलाधिपतये विष्णवे नमः ||

स्वेतस्यामौकेशराग्रे || ओं हां वह्निमण्डलाय नमः || ओं हां 
वह्निमण्डलाधिपतये रुद्राय नमः ||

१५अ)

रक्तश्वेतौ कर्णिकाग्रे | ओं हौं शक्तिमण्डलाय नमः |
ओं हौं शक्तिमण्डलाधिपतये शिवाय नमः ||

सप्तकुटिला हि वाच्यरूपावधोर्द्धध्यापिनौ मध्ये आसनं पृथिव्यादि 
शुद्धविद्यान्त तत्वव्यापि ||

मूर्तिमीश्वरान्तध्यापिकां विन्द्वन्तं |
पूर्वोक्तां तदुपरि लिङ्गवेष्टने || उक्तञ्च ||

हृदासम्पुटितोहं सौऽत्यर्थ हृत्पद्मतः क्रमा ||
विभिद्यनिर्गतो विन्दं मूर्तिमन्त्र इति स्मृतः ||

विद्यादेहं करं प्रान्तं प्लूतमुच्चार्य सुप्रभं |
न्यसेदव्यक्त मुर्तौ तमप्राकृत महात्मनः ||

ईशानशान्त्यतीताकं पुंशान्तिर्वक्त्र पङ्कजं |
घोरविद्या हृदं वाम प्रतिष्ठा गुह्यमन्यतः ||

सद्योनिवृत्तिजात्वंघ्रि भुवनाध्वततूतहं |
वर्णत्वंत्मन्त्ररुधिरं यदं मांसं शिराचितं ||

तत्वास्थिमज्जशुक्रादि पद्मासनस्थ दिग्भुजं |

१५ब्)

दृक्क्रियेच्छा त्रिपञ्चाक्षं ज्ञानचन्द्रकलार्चितं |
शुद्धस्फटिकसङ्कासै द्वात्रिंशल्लक्षणान्वितं ||

शान्तं युवानंपिशाग्र जटाखण्डेन्दु मण्डितं |
वरदाभयखट्वाङ्गं शक्तिशूलानि दक्षिणे ||

बीजपूरादि डमरूनीलाब्जाक्षाणि वामतः |
विभ्राणं शक्तिपर्यन्तं व्याप्तिं लिंगस्य दौर्म्यके ||

दक्षिणे वरमौङ्कारं वीजपूरकवामनः |
खट्वाङ्गं डमरून्तद्वतद्वत्रिशूलत्रीणिन्यै ||

अभी नीलोत्पल तद्वन्त कृच्छकृक्षसूत्रके |
ईशादि पञ्चवक्त्राणां करस्थास्त्रान्य मु *? मात् ||

ततो वह्नैः सकलीकृत्य हृदास्थितब्रह्मादि कारण पञ्चक *? गेन 
लयान्तमुद्गच्छत् प्रचन्दमार्तण्डौपमं 
सहृत्मूलमुच्चरंत्सर्वकर्तारं ||

सर्वज्ञं निस्कलं विभुं | ज्ञानानन्दमयं स्वप्रकाशं शिवं चिन्तयेत् |
द्वादशान्तात्पततपतङ्गविम्बाभं ललाटे चन्द्रकोटि 
संदृशंतिद्यक्सुधापिण्डपाशुरित दिग्मण्डलमाधीक्ष |

१६अ)

ततोप्यङ्गुष्ठश्लिष्टानमामुलाङ्जलौ विभाव्य ||

ओं हां हौं शिवाय नमः | इति लक्ष्ममूर्तौ ब्रह्मरन्ध्रावेशात् स्थायनादीत् 
कुर्यात् | तदुक्तं || 

अकारश्च उकारश्च मकारो बिन्दुरेव च |
अर्द्धचन्द्रओ निरोधी च नादोनादान्त एव च ||

शक्तिश्च व्यापिनीश्चैव समना उन्मना तथा |
समनान्तं पाशजालमुन्मन्यन्ते परः शिवः ||

अ उ म ठ * * * * * * * * *? ||

अङ्गुष्ठाक्रान्ते शुस्कूर्णमनागाकुञ्चतांगुलिः | 
आवाहनं जलित्मुद्रा स्थापने रोप्यकुञ्चिता || 

उच्छ्रितां गुष्ठकेमुष्टी पुष्पगर्भेषु संहते |
लिङ्गमुद्रा तयासंभुः सन्निधानं हृदा भवेत् ||

निष्ठुरांगुष्ठगर्भिन्यौमुष्टी सर्वात्मकल्पिते |
सन्निरोधन्तया कुर्याद्विभोरप्याविसर्जनात् ||

उच्यदात्तसमाख्याता आवाहै चात्र सन्मुखी |
ततः कालकर्णास्त्रेण पुष्पंखित्वालिङ्गमुद्रां नमस्काराञ्च बद्ध्वा 
हृदादिभिः सकलीकृत्यमूल शक्तिभ्यां परमी कुर्यात् ||

१६ब्)

दण्डभगीस्थिताभ्या नामं नागाचाजवित् |
शिवैकवर्णतां ध्यायेद् ब्रह्मभङ्गीमुखावहिः ||

ततः शिवं क्रणमात्रं स्मितमुखं ध्यात्वा |
ओं हौ स्वागतन्ते भगवं नित्पुञ्जा ||

ओं हां वत्समुश्वागतं मस्माकमिति शिवेनाक्तं संभाव्य |
ओं हां शिवायेत्यने नमः स्वधा स्वाहा ||

वौषडन्तेन पादाब्ज द्वयमुखमस्तक शिरः पञ्चकेषु यथाक्रमं 
पाद्याचमनीयाऽर्घ पुष्पं दानानि सन्मुखं सव्यापसव्यं विदध्यात् ||

तत्पुरुष अघोरवामदेवसद्य ईशान्तमाचमनीये |
ईशतत्पुरुषाघोर गुह्यकाजातमर्घ ||

सव्यापसव्यार्थः || 

अत्र च पाद्याचमनीय उत्तोलितास्त्र वद्धनीतोयेनार्घपुष्पदाने उत्थापित 
विशेर्घ्यन | तदन्तलिंगमुद्घाट्य प्रक्षाल्य ||

१७अ)

ओं हां शिवाय नमः ||

द्युतेना भाज्य || ओं हः अस्त्राय नमः || उद्धृत्य || ओं हैं कवचाय नमः ||

राजिकादिभिनिर्मेच्छा || ओं हां शिव उत्तिष्ठ || उत्थाप्य || 

ओं हां शिवाय नमः | कदुष्णात्वेनाङ्गं संप्रक्षाल्य 
पञ्चगव्यामृतादिभिः प्रत्येकं धूपाचमनतोयान्तरैः स्वाहान्तमूलेन 
संस्नाप्ययेवचूर्ण्यादिभिर्विरूक्ष जलपूर्णगड्डुकं वामहस्तस्थं कृत्वा 
लिङ्गस्था पुष्पमर्घपुष्पन्दत्वापनीयधौतहस्ते संखमुद्रापरिश्रुत 
समस्तजलैरन्तच्छलितै यथेष्टं गडुकं दत्वा समाप्तौ गन्धतोयादिना 
यथाशक्तिसंस्नाप्य शिद्द्जवाससोन्मृज्या चन्दनाक्षतदुर्वा 
हेमकोपीनमेखलोपवीत कुण्डलाद्या भरणानि विचित्रवस्त्राणि च भक्त्या 
मनसा वा निवेद्य ||

ओं हां शिव उपविश | इत्युक्तोपविश्य व | सत्पुष्पाञ्जलि 
त्रयेणाभ्यर्च्यदामोदिभिः 

१७ब्)

पूजारचनाङ्कृत्वा संधूप्याचम्य चतुशुद्धांजलन्तीमारात्रिकां 
हृदाभ्यच्यदस्ताभ्यां घण्टाध्वनिमिश्रामयत्पुर्मधो पश्च वारत्रयं 
शनैनीत्वा स्वाहान्त चर्मना अस्त्रेण वाममुत्तायारोमयेत् ||

ततोहृष्टं पभु ध्यात्वा नत्वा भगवन्नाज्ञां देहि भोगाङ्गानि 
पूजयामीत्युक्ता हृदयाद्धृदये स्वेतमाकृष्य हृन्मन्त्रेणाग्नौ 
पञ्चभ्यः शिरेभ्यो गौरं शिरः शिरसेशाने ||

पञ्चमौलिस्था लोहितां शिखां शिखया नै-र्ते |
सर्वाङ्गास्कृष्णं कवचं कवचे न वायौ ||

दशहस्तेभ्योस्त्रमस्त्रेण पूर्वाद्युत्तरन्दिग्दलेषु पूजयेत् |

एषाञ्च गुरोस्यार्काक्षजटाखण्डेन्दु मण्डित पद्माशरस्थानां 
दक्षवामहस्तस्थवरदे शक्ति त्रिशूलाभयानां क्वचिद् देकास्य 
वराभयकराणां च सकलपरमवह्यं शिवं सवाष्टसंस्कारान् 
धूपनैवेद्या भवानञ्च स्वस्वामन्त्रैर्विधाय 

१८अ)

शिवाय मूले सूलेन पुष्पाञ्जलिन्दत्वा परमीकृत्य हृदादी नामैकमत्यं 
भावयेत् ||

यथोक्तं ||

यमेन युगयेद्वापि स्वतन्त्रापि स्वयन्तयत् |
न करोति पतिः कृत्यं प्रकृतिः कारणन्ततः ||

ततः शिवमात्मच्छयापुष्पादिभिरभ्यर्च्य दीप नैवेद्यपाणीयानि स्वाहान्त 
मूलेन स्वधान्तेनाचमनं स्वाहान्तेन हस्तार्द्धर्तेन मुखवास 
कर्पूरताम्बूलादीनि दत्वा दर्पनञ्छत्रचामरादिभिरभिमन्द्य | 

ओं हां द्रव्यदायै नमः ||

आचमनत् पूर्वन्द्रव्यदां मुद्रां प्रदर्श्य धेनु मुद्रया प्ररोच्य 
सर्वतत्वेन कुशादि पवित्रमारोपयेत् ||

यथोक्तं श्रीब्रह्मसम्भौ || 

आत्मनो वाङ्मनः कायः कर्मभिस्त्व प्रमादतः |
पवित्रं परस्त्रानमुपदाकल्प्यमुच्यते ||

ततो दूर्वाक्षत धूपा च मानान्ते मूलेन पुष्पाञ्जलिन्दत्वा महामुद्रया 
प्ररोचयेत् ||

१८ब्)

तदनु देवं शाङ्गं ब्रह्मविष्ण्वैन्द्रादिभिस्तूयमानं सतुष्टं ध्यात्वा 
रुद्राक्ष पुत्रं जीवप्रस्थूरे स्फटिक कुशादि सम्भवामक्षमालामादाय 
भाष्याद्यन्यतरं ||

जपार्थमध्येष्य ||

ओं हां मालायै नमः || संपूज्य संधूःप्यमालामुद्रां प्रदर्श्य 
सव्यमध्यामामिकोकालाङ्गुलीषु सहश्रलक्षकोटिगुणफला 
मुखेच्छसंस्थाप्याङ्गुष्ट तर्जन्यादिभिरक्षमाकर्षनस्त्रोत्तरे शतादि 
संख्यं मूलं भ्रमास्यष्टा स्वीकृता संख्यादि दोषरहितं मेलुलंघने 
वर्जयेत् ||

तथाहि ||

प्रणवादि ततोमन्त्रं शिवायेति नमस्तथा |
मनसा तु जपेदेनं तद्गतेनान्तरात्मना ||

मेरुं न लंघयेद्वद्धा सृष्टिसंहारकारणं |
लंघिताषि न दोषाय मेरुहीनांगणान्तिमालां संग्रन्थयेत्स्त्व तारभीशाय 
सादिन ||

वक्त्रं वक्त्रेण संयोज्य मेरुणोर्द्धमुखेन वा ||

१९अ)

क्षौमपटादि सूत्रैर्वा प्रत्यक्षं नागपाशिनी |
द्व्यर्थागोपुच्छ नयां निःशव्यन्निव्रणादिकान् ||

योजयेज्जीर्णयालमालया भग्नकण्ठया |
विषमवज्रया मन्त्रं त्रंमससिद्ध्यति मालया ||

निर्दोषं गुणभूयिष्ठं जपेद्वाहस्तमालया |
कालादि तर्जनी प्रान्त मूर्ध्नाधात्रयं त्रयं ||

अङ्गुष्ठमूलमधोधे ऊर्द्धन्यागादधः पुनः |
तर्जन्यादि कनिष्ठान्तं प्राग्वदक्षकरस्यस्थ ||

गणयेत् सप्तविंशत्या करमालेति पर्वभिः |
अङ्गुष्ठमध्यतो यद्वा तदारभ्या नयेन्नयेत् ||

मध्यामामामध्यत्यागीद्यद्वा कालादितो दशः |
ततोदक्ष हस्तऽस्तु वर्महृदयानि न्येस्स्य तस्मिन् रूपं * *? 
ङ्गनाभ्यर्च्य 
तदुपरिहक्षवचास्त्राण्यारौप्यावगुण्ठासंरक्षभूमिष्ठजानुरुद्भव 
मुद्रया ||

ओं * * *? गुह्यगोप्तात्वं गृहणास्मत्कृतं जपं | 
सिध्यै भवति मे येन त्वत् प्रसादात्त्वयि स्थित ||

इति पथित्वारात्रिस्थ 

१९ब्)

जयकारीवुभुक्षुरग्निकोणस्थ वरदहस्तसाक्षतकुशजलं पूर्णचन्द्रोपमं 
पूजाफलं ध्यात्वा कुम्भे स्थिरं रेचकात् पूजां जपमात्मानं 
निवेदयामीत्यक्त्वा स्वाहान्त मूलेन नमोन्तेन वार्पयेत् | 

नषुसिनपरे तत्वे शक्तौ मन्त्रनियोजयेत् | 
निम्प्रपञ्च परे तत्वे मन्त्रो भवति निस्फलः || 

माजप्तसिध्यते मन्त्रो वाहुतस्तु फलप्रदः | 
नार्चितोय च्छते कामं तस्मात् त्रितयमाचरेत् ||

ततः ||

ओं यत्किंचि कुर्महे देव सदा सुकृत दुष्कृं |
तन्मे शिव पदस्थस्य हूं क्ष क्षपयसङ्करः || 

इति प्रायश्चित्ति || 

ओं शिरोदाता शिवो भोक्ता शिवः सर्वमिदं जगत् | 
शिवो यजति सर्वत्र यः शिवः मोहमेव तु || 

एवं मुमुक्षु || तदुक्तं || श्री स्वतन्त्रे | 

जपः प्राणसमः कार्या दिनस्था मुक्तिकाक्षिभिः | 
ऊर्द्ध प्राणो ह्यहश्चैव अपाणो रात्रिरेवः च ||

२०अ)

आत्मामनश्च मन्त्रश्च शिवः शक्तिस्तथैव तः |
कृत्वा सम्यग्जयेत् मन्त्रं भाष्यं चोषांशुमानसं ||

मणिवत्मन्त्रमालंव्य प्रभावत् मन्त्र देवता |
यः शब्दबोध जनकः परेषां शृण्वता स्फुटः ||

भाष्य उच्चाटनादौ तु उपांसुः शान्ति पौष्टिके | 
ओष्ठयो स्पन्दमात्रेण परस्याशब्द बोधकः || 

साहश्रो वाचिकाज्ञेयस्तस्मात्कोटिगुणोपरंः |
यत्पदाक्षरसंगत्या अर्थादर्थं पदान्पदं ||

चिन्तने सर्वशब्दानां सन्मुक्त्यै स्यात् समानसः |
अणिमादौ चाथवैतहीन मध्यादि मन्त्रगाः ||

अथाज्ञानां दशान्सेन जप्त्वा निवेद्य सम्पूप्ररोच्य ध्यात्वा स 
पुष्पाचाम्यस्तवादि पठित्वा सत्कारं नमस्कृत्यानादेवार्चनार्थ मध्येस्य 
पद्मदक्षिणदलस्या घोरलोचन ज्योतिः संपृक् स्यास्त्रोत्तरे पश्चिमभागे वेदो 
नाथादि रूपां मध्य भागे घुमेश्वरादि स्त्रीपुं

२०ब्)

रूपां पूर्वभागे च दुर्गादि रूपा देवतामर्चयेत् |

उक्षञ्च श्रीमृगेन्द्रे ||

याम्याब्ज पत्रे प्राक्पण्चाद्भागयो स्त्री नृविग्रहं |
अघोरलोचनज्योतिर्मध्ये नान्यत्र कुत्रचित् ||

*?यातिभस्मसात्मध्ये बहिर्यस्माद्विलुप्यते ||
कुर्यादेवं देशिकोप्यल्प कालं हित्वा रोधमान्तिकं तद्व्रतस्थः |
क्षमाद्यर्थं कस्यचित्त्वात्मनोर्वाजिज्ञासुमुद्रिणेषरन्ध्रः || 

ओं क्षुं हूं ह्रः महासार्दूलाय विकृताननाय पिङ्गललोचनाय नमः | 
ओं क्षुं पद्माय नमः | ओं दुं दुर्गासनाय नमः | सिंहादि त्रय मध्ये ||

ओं हौं दुर्गामूर्तये नमः | तदुपरि मूर्तिहेमाभां सिंहं 
पृष्ठमहिषोपरि विन्यस्त चरणालीढस्थां त्रिनेत्रां भूषितां दशभुजां 
दक्षकरस्थ खड्गशरशक्ति त्रिशूलचक्रां खटकार्मुकां 
कुशपाशकुशरान्विता परां सञ्चिन्त्य | ओं ह्रीं शः 

२१अ)

महादुर्गे चण्डिकात्यायनि स्वाहा | 

मूलेन तद्व्याप्यकं तोरोप्यसन्निधानादि विधाय | ओं ह्रीं दुर्गे हृदयाय 
नमः | ओं ह्रीं दूर्गे शिरसे स्वाहा | ओं हूं दुर्गे शिखायै वौषट् | ओं ह्रैं 
दुर्गे कवचाय हूं | ओं ह्रौ दुर्गे नेत्र त्रया वषट् ||

ओं ह्रः दुर्गास्त्रप्रज्वल २ खाद २ हूं फट् नमः ||

प्राग्वद्विन्यस्य परमी कुर्यात् | ओं भगवति भद्रकालिके स्वाहा | हेत्युपचारे 
हृदयेन पाद्यादि पूर्ववद्विधाय प्राग्वदङ्गानि देव्यग्रे तु नेत्रं पूजयेत् | 
ओं भगवति कात्यायनि नमः | ओं भगवति महिसासुरमर्दनि नमः | ओं 
भगवति विंध्यवासिनि नमः | ओं भगवति कामचारिणि रतिकरे नमः | पूर्वादि 
दिक्षु || ओं ह्रीं ऐन्द्र्यै नमः ||

ओं ह्रीं आग्नेययै नमः | ओं ह्रीं याम्यै नमः | ओं ह्रीं नै-ऋत्यै 
नमः | ओं ह्रीं वारुण्यै नमः | ओं ह्रीं वायव्यै नमः | ओं ह्रीं कौवेर्यै 
नमः | ओं ह्रीं ऐशान्यै नमः |

२१ब्)

पूर्वादिशान्तं ||

ओं गौं गणपतये रुद्रमूर्तये गणाधिपतये नमः || 

हरं रं | ओं हरिदस्वाय महावेगाय सप्ता स्वाधिपतये नमः | रथं | 

ओं पुण्डरीकायो तपवारणाय नमः | छत्रं |

ओं दण्डाय महापरिघ रूपिणे सर्वदुष्टनिवारणाय नमः | 
छत्रमध्यं | ओं विघ्नाऽधिपतये प्र *? जःनायध्वजपाणये नमः 
| पताकां ||

संपूज्य देव्यैर्जपादिभिर्निवेद्य मूर्तिस्थां कृत्वाऽर्कवत्मूलेन विसृजेत् |

अथवासनमूर्तिमूलांगयुता परशक्तिं परांविभाष्य यजेदिति || 

दुर्गार्चनं ||

शिवं चाञ्जलि त्रयेनाभ्यर्च्यमत्रिप्रदक्षिणमष्टाङ्गप्रणामादि कृत्वा 
भगवन्मम पूजाजपादिकं पुण्यफलं गृहाण ओं हां हौं शिवाय 
स्वाहा | अवसिष्टं कर्मसमर्प्यणं भगवन्निदाणीं प्रभृत्य 
परपूज्यापर्यन्तयेत् मया कर्म कर्तव्यं त्तत्त

२२अ)

वाज्ञमेति शिवमध्ये स्यस्वमन्त्रैरष्ट पुष्पां दत्वा प्ररोच्य पुनर्जप्त्वा 
निवेद्य विज्ञापयेत् | 

ओं न्यूर्नवाप्यधिकं वापि यन्मया मोहतः कृतं | 
सर्वं तदस्तु सम्पूर्णं त्वत् प्रसादात् प्रभो मम ||

इत्यादि |

ततः सद्यादीशान्तं स्वाहान्तमूलेनास्त्रादि हृदयांतञ्च 
स्वाहान्तास्त्रादिभिः पराङ्मुखं हस्तेनार्घं दत्वास्त्रेण नारा च 
मुद्रयाज्ञान्युत्थाप्यांगुष्ठानामिका धृतपुष्पकराभ्यां 
मुर्त्याङ्गानि स्वस्वस्थाने संयोज्य मूलेन पुष्पाञ्जलि मारोप्य महामुद्रादि 
प्रयुज्य क्षमस्वेति सापेक्षं श्वेष्टलिङ्गे विसर्जनं ||

स्थण्डिलार्घंर्चित शिवं सहृत्मूलेन संहारिन्या हृत्पद्मस्थै शिवे 
योजयेदिति निरपेक्ष्यं ||

तथा च ||

विद्युद्वदुत्थितां ध्यात्वा स्वस्थानेषु लयं न्यसेत् |
लयस्थाने गतात्मन्त्रा मूलमन्त्रौ लयङ्गताः ||

मूलमन्त्रं ततो ध्याये स्फुरद्विन्दौ लयं गतः |

२२ब्)

बिन्दु देवलयो नादे नादो विज्ञान शक्तिगः ||

ज्ञानशक्तिः परे लीनां यो हृद्व्योम्नि व्यवस्थितः |
तस्मात् प्रजायते मन्त्रं तत्रैव प्रविलीयते ||

तदनु देवी गुरुगणान् विरौषार्घेण स्वमन्त्रेण |
वर्धन्यम्वनास्त्रालुं ब्रह्मास्त्र यमुनादि सूर्यान् |
सामान्यार्घेण पूजा वै परीत्येन हृदा विसृज्य सामान्यार्घञ्च | 
देवं पुटकस्थं कृत्वा चण्डस्यासनं मूर्ती मूलानि हृदापरिकल्प्यशाने 
सम्पूज्य देवमुत्थाप्यतनिर्माल्यं समर्प्य हृदा विसर्ज्य विद्यापीठं 
शिववद्यजेत् ||

उक्तञ्च ||

विद्यापीठं कोटिकात्रं पूजयेद्वा स्वसंहितां ||

ओं कपिले नन्दे नमः || ओं कपिले भद्रे नमः || ओं कपिले सुरभि नमः || ओं 
कपिले सुशीले नमः || ओं कपिले सुमनसे नमः || मूर्ध्नि दक्षवामाग्र पश्चात् 
क्रमेन जघाचतुष्टये चाभ्यर्च्य ||

२३अ)

ओं सौरभेपि जगन्मात देवानाममृत प्रदे |
गृहाणवरदे ग्रासमीप्सितार्थञ्च देहि मे ||

ओं वन्दितासि वसिष्टेन विश्वामित्रेण जह्नुना |
कपिले फरमप्ययं यन्मया दुष्कृतं कृतं ||

ओं अमृतमथनोत्पन्ने सुरभि लोकधारिणि |
इमं ग्रासं गृहाणत्वं मे इदं व्रतमुत्तमं ||

तृशान्नादि? ग्रासत्रयन्दद्यात् || 

ओं गावो ममाग्रतो नित्यं गावः पृष्ठतरेव मे |
गावो मे हृदये वापि गवां मध्ये वशाम्यहं |
एतन्नाराजयन्मन्त्रं त्रिशन्ध्य नियतः शुचिः ||

विमुक्तः सर्वपापेभ्यः शिवलोकञ्च गच्छति |
ततः प्रदक्षिण त्रयं कृत्वा नमस्कुर्यादिति ||

कपिलार्चनं ||

स्वगुरुञ्च समक्षमासनेस्थं न क्रिया दिव्या कुलं शिवनिवेष्ट्वा प्रनमतः 
| वन्दे वा चार्य मासं चं हरस्थां ध्यान योगतः ||

२३ब्)

परोक्षस्य च पीठस्थे पादुके सम्यगर्चयेत् |
तथान्योनपि सुविदितान् गुरु दृष्टिं विहाय भक्त्या प्रणम्य विशेषार्घं 
मूर्तिस्थी कृत्य निरपेक्ष विसृजेत् |
अथवा गणानन्तरं विसृज्यन्यार्घं कुर्यात् |

ततो निर्माल्यमपसार्य भूमिं संसाध्या चम्य कृतन्यासोऽस्त्रेण क्ष्मां 
प्राक्षाऽधिकन्यूनं दोषसान्त्यर्थं | सप्तविंशति संहितामेक विंशत्य 
घोरं वा जप्त्वा सर्वेषां शुभमवधारयेत् |

इति विलयहुतासानन्त पर्यन्त वर्ति द्युति विभवनिमित्ताराधनं स्वल्पसारं |
विविधमण्डलं मन्यत्फुलन्ता वदास्तां सपदि पतिसमत्वं 
साध्यसाम्यादुपैति ||

संक्षेपे तु द्वारादि गुरुपूजान्ते मग्न्यादीशान्त मध्येषु हृदा 
षडुत्थासनं देयं शेषमासनं मूर्त्यादि पूर्ववत् | तदुक्तं श्रीपूर्वे || 

अनन्त चैव धर्मञ्च ज्ञानवैराग्यमेव च |
ऐश्वर्यञ्चैव पद्मञ्च षडुत्थमिदमासनं ||

साधारणे स्वयंभु पक्षष्यौ कारणासनमूर्ती दत्व सादिभिः सकलीकृत्य 
गायत्र्यार्चयेत् || 

अन्यैर्वा यथा || प्रणवो मातृकामायाध्यामपिषडक्षरः |
प्रसादो वहुरूपं तु सप्तसाधारणा स्मृताः ||

असर्क्करेण मृदुणा विशुद्धेन मृदादिना |
त्र्यङ्गुलं हस्त यन्त्राद्यै लिङ्गं निर्मायकामिकं ||

प्रोक्षाकर विशुद्ध्यर्थं सामान्यार्घास्तसासिना |
पीक्षादि शुद्धे लिङ्गे तु शिवतत्वं तदीश्वरं ||

रुद्धं मध्ये विद्या तत्वं तदीशं विष्णुमप्यर्थः |
अधो भागे चात्मतत्वं ब्रह्माणञ्च नदीश्वरं ||

हूं हीं हां सम्बरैरेतान् विन्यस्याथ विशुद्धये |
कुशस्य मूलमध्याग्रैः स्पृष्ट्वालिङ्गस्य सञ्जयेत् ||

मूलमध्याग्रकान् मूले प्रत्येकपशधा ततः |
आसनान् न्यसेत् पीठै मूर्त्याख्यं लिङ्गविग्रहे ||

व्यापित्वेन शिवं साङ्गं तदन्वभ्यर्च्य पूर्ववत् |
निरपेक्षं विसृज्ये तत्पुष्पं तु जले क्षिपेत् ||

२४ब्)

ऐहिकं वत्सरेकेन फलं प्राप्नोत्यभीप्सितं |
कृत्वान्य दीक्षितो लिङ्गं विनामन्त्रेण पूजयेत् ||

मार्तिकादि ||

सर्वत्रात्र विधो यत्र कृत्ये मन्त्रा न विद्यते |
हृदयेणं स्मरेत् तत्र प्रोक्तकालो तुरे यथा ||

अनुक्षं यद् भवेत् किञ्चित् तत्सर्व हृदयेन तु |
समाधिद्धारणा ध्यानं जयो भावस्तया शिवः ||

स्वमूर्तौ गुरुमूर्तौ वा विद्यापीठे जले नले |
स्थण्डिलास्थर लिङ्गे वा चले वाह्यत सन्निधौ ||

यजनं श्रेष्ठं मेतभ्यो लिंग एवा कुलक्षणे |
एकाकारः समाधिं स्यादेशारम्बन वर्जितः ||

प्रत्ययार्थ मात्रेण योगसाधनमुत्तमं |
हृत्पुण्डरीके नाभ्यां वा मूर्ध्नि पर्वतः ||

मस्तको एवं मादिषु देशेषु धारणा चित्त बन्धनं |
देशावस्त्विति मालंव्य बुद्धेर्या वृत्ति सन्ततिः ||

वृत्यन्तरैर संसृष्टा तद्ध्यानं मोचका हृत् |

२५अ)

सन्निर्यमहार्चनमीश्वरस्य वाराणसीवाशविशुद्धबुद्धिः |
तद्वह्निमूर्तिं विमलादिशम्भुरताभिधन्ते यजनाङ्गभूतं ||

विमलावत्यां पूजाअसिधिः प्रथमः ||

ग्रन्थ ३७२ ||

येणानूणांस्थगितममलं दृक्क्रिसाख्यं स्वरूपं |
यत् सद्भावाद् भवजलनिधौ जन्तु जातस्य यातः ||

दुर्वारन्तत्क्षपयति तमो यत् प्रशादास्तमीशं |
मत्वासाषं पुरमथनं लिख्यते त्वग्निकार्यः ||

सर्वद्रव्य सहायाद्यायाहोमं कर्तमिच्छति |
माऽविसृज्य शिवं भक्त्या कृताष्टाङ्गं मतिः परं आज्ञा मे दीपतां 
नाथ अग्निकार्यं करोम्यहं |

अध्येण्यैवं सार्घपात्रं उपगम्य प्रदक्षिणं |
होमापयोगवस्तूनि पश्यनग्नि दिशि स्थितं ||

संस्कुर्याद्विधिवर्गेण सूत्तरास्यार्चने यथा |
चण्डरस्रं भवेतच्च वृत्तं वाहस्त सम्मितं ||

नित्य नैमित्तिके चैव काम्ये कल्प प्रचोदितं |

२५ब्)

इष्टकाभिः सुपक्षाभिरपक्षाभिरमम्भवात् ||

कुर्यात् कुण्डं तु शास्त्रोक्तं पञ्चत्र्येक सुमेखलं |
षट्पञ्चाब्दि त्रियक्षैस्तु पञ्चस्युः कुण्डमेखलाः ||

त्रिश्रो वेदाग्नि नेत्रैर्वा षड्भिरेकाङ्गुलैर्भवेत् |
तत्र मूलेन शिवतेजो वृंहित चक्षुषानिरीक्षणं ||

हूं फडन्तास्त्रेण प्रोक्षण डाडने |
वौषडन्तवर्मणा वडडन्तेन वाभ्युक्षणं ||

अस्त्रेण खननौ द्वारो हृदापूरणसमीकरणै |
वौषडन्तवर्मणा वा सेचनं अस्त्रेण कूटनं || 

वर्मणां संमार्जनो परे पने | 

ओं हौं शान्त्यतीतायै नमः | मध्ये | 
ओं ह्यैं शान्त्यै नमः | पुर्वे | 
ओं ह्रूं विद्यायै नमः | याम्यै ||
ओं ह्रीं प्रतिष्ठायै नमः | सौम्ये || 
ओं ह्लां निवृत्यै नमः | पश्चिमे ||

कलामय कल्पनं पुष्पैः || वर्मणा त्रिःसूत्री वेष्टनं |

ओं हां कलामय कुण्डाय नमः | पूजनं ||

अस्त्रेण कुशाग्रेणोत्तराग्ररेखात्रय पूर्वाम्रैक रेखाकरणं वान्यथा ||

२६अ)

अस्त्रेण वज्राकारकुशत्रयेण वज्रीकरणं |
हृदापूर्वोत्तराग्रकुशद्वयेण चतुस्पथं ||

एते अष्टादशसंस्कारामूलहृदस्थौं कारण वा ||

वर्मणा कुशैः कुण्डकण्ठ चतुष्ठये काण्ड पट् ||

ओं हां वागीश्वरी वागेश्वरायनाय नमः |
कुण्डमध्ये विष्टरं न्यस्य | ओं हौं वागेश्वर्यै नमः || 

ओं हौं वागीश्वराय नमः | अभ्यर्चनं || वागीसा वाहनं न वा | यदाह 
श्रीक्षेमराजः || 

अतः पूर्णाहान्तापरमसमास्वाद सुहितः | शिवादेशाद्वाचं 
शिवरसपरोन्मुख्य सुभगां स्ववीर्येणा क्रम्य प्रवर गुरुरग्न्यादि निखिलं | 
शिवैकात् सात्मद्युति मयमयं संजनयति ||

अथारणी सूर्यन्त द्विज गृहादि संभूत सत्पात्रस्थ वह्नेरस्त्रेणाङ्गार 
खण्डं निस्मार्यवीक्षादि शुद्धं ||

२६ब्)

ओं हां हं हां वह्नि मूर्तये नमः | भूताग्नि मुद्गमिताराभं गृहीत्वा 
पूरकेव विन्द्वग्निना यतदर्काभं कुम्भकेन नाभ्यग्निना भूयो मध्याह्न 
सूर्योयममूत्तिष्ठन्तं बिन्दुनां सहेकी कृत्य |

ओं ह्रूं वह्नि चैत्यन्याय नमः | रेचकेन दक्षनाड्या भ्रम्यत्प्रभं 
निःभार्याग्नि पात्रे निधाय षडङ्गेना मन्त्र्यगुण्ठनादि त्रयङ्कृत्वा | ओं 
हां अग्नये नमः | सम्पूज्य हस्ताभ्यामादाय भूमिष्ठजानु 
कुण्ठोपरिप्रदक्षिणणयोनि क्षोभे त्रिभ्रामयित्वा वागी सौम्यामावीशान 
दिक्सिरसेषु वानौ वृषस्यन्ता वासन्नचरमधा तु सम्यातौ सञ्चित्य | ओं हां 
शिव बीजाय नमः | वागेशी गर्भनाड्यां वागीशेन 
पत्याबीजमिवक्षिप्यमाणं विभाध्यात्मसंमुखं क्षिपेत् |

ततो हृदे तस्ततो गतबीजस्य नाभौ कुटीकरणं परिधानसंवरणञ्च |

२७अ)

ओं हां वागीश्वर्यै स्वधा | सौचाचमने ||

वर्मना काष्ठैराच्छाद्य व्यजनेन प्रक्षाल्य || 

ओं हां गर्भाग्नये नमः | पूजनं ||

अस्त्रेण बीजयेद्वाऽग्नि मन्त्रे नैव तु पूजयेत् |
सप्तास्त्र जप्तकुशकङ्कणं वद्वा गर्भोपद्रव नाशय पुत्रात्पत्यर्थञ्च 
वागीशी दक्षकरे ||

सद्येन सम्पूज्य स्वाहान्त हृदाहुति पञ्चक दद्याति गर्भाधानं प्रथमे 
मासि ||

वामेनाभ्यर्च्य शिरसा हुत्वा || 

ओं हां पुं पुर्यष्टक देहाय नमः |

कुशेन जीवभूतजलबिन्दुन्दद्यादिति पुंश्रवनं ||

तृतीये घोरे नेष्ट्वा शिखपार्वयवविभाग वक्त्र कल्पना 
घाटननिस्कृत्यर्थं विंशत्याहुतीर्दद्यात् ||

पूर्वमध्यापरान्वह्नेस्त्रम्भगान्धार्थ कल्पयेत् |
मुख कृत्याददेशे तु त्रितत्वाहुतिभिः क्रमादिति सीमन्तो नयनं षष्ठे ||

२७ब्)

पुंसासंपूज्यवर्मणा हुत्वा कुशैरग्निं स * *? 
सद्यसूतकनाशामास्त्रेण स वाह्याभ्यन्तरं कुण्डसः प्रोक्ष्यर्वागसींत्यक्त 
कुशकङ्कनां स्नातालं कृतां ध्यात्वा हृदाभ्यर्च्य |

लालापनोदनाय हूं फडन्तास्त्रेण स्वाहान्तेन कऽरन्निमात्रा 
घृताक्ताग्रमूलाः समूलाग्रा वा पञ्चममिधो हुत्वा |

हूं फडन्तास्त्रेण पूर्वोत्तराग्रकुशात्कुण्डचतुर्दिक्षु दत्वा तदुपरि वर्मणा 
परिधि विष्टरौ न्यसेत् |

तथा हि ||

त्रिंशदर्भदलैर्गाढं ग्रन्थिता वाहु मात्रकाः |
वेणिका वर्तुला वापि विस्तराविद्भिताः कुशैः ||

तन्मानामजचः साद्राः सत्पलासलतोद्भवाः |
जेष्ठाङ्गुलि परीणाहा स्मृताः परिधयः सदाः ||

ततः परिधेषु || ओं हां ब्रह्मणे नमः | पूर्वे ||

ओं हां विष्णवे नमः | पश्चिमे || 
ओं हां शंकराय नमः | याम्ये ||

२८अ)

ओं हां अनन्ताय नमः | सौम्ये ||

विष्टरेषु प्रागाद्युत्तरोन्त चतुदिक्षुस्त्रेन्तद्बहिर्वायु वादीशान्तं 
चन्द्रादीशाशानान्तारग्निरामुखानष्टौ लोकपाला |

ब्रह्मविष्णवेशान नै-र्तदित्स्थौ हृदा | कुण्डयाम्ये परिधि वाह्ये 
सुष्कगोमय न्यस्त कुश विस्तरे |

ओं हां ब्रह्मणे यज्ञाधिपतये नमः | तथोत्तरदिशि सकुशपवित्रजलपुर्णा 
प्रणीतायां | ओं हां विष्णवे यज्ञारि सूदनाय नमः | सम्पूज्य | भो भो 
लोकपाला शिवाज्ञया वि *? ष्ठां निवाययैणमग्निकुमारं रक्षतेति 
श्रावयेत् | श्रुक्स्रुवौ व्यङ्गादि दोषहीनौ शक्ति शिवरूपौ वीक्षादि शुद्धौ 
सक्कुशौ हस्ताभ्यां सङ्गृह्य हृदाग्नौ काष्ठत्वनिरासाय 
त्रिःप्रताप्यकुशमूलमध्याग्रैः तयोर्मूलमध्याग्रानस्त्रेणोल्लिख्यते 
स्वात्मविद्याशिवां साधियान्मुक्त्यर्थं न्यस्य | शक्तिं श्रुचि शिवं 
श्रुवेभ्यच्य वर्मणा त्रिमूत्र्या कुशेन वासं वेष्टास्वदक्षे 
कुशोपरिद्ध्यर्थ मूर्धाधो मुखौ तौ निपायः | कापिलं घृतं वस्त्र 
श्रुतं ताम्रादि पात्रस्थं चतुशुद्धंमादायान्मानं ब्रह्मरूपं विचिन्त्य 
| प्रदक्षिणेन हृदाकुण्डोपरि त्रिर्भाम्ययित्वा कुण्डाग्नि कोणे धृत्वा ||

ओं हां ब्रह्मणे स्वाहा ||

कुशाग्रेण घृतबिन्दुं वह्नै क्षिपेदिति तापनं |
विष्णुरूपंमात्मानं विभाव्यसे धृत्वा ||

ओं हीं विष्णवे स्वाहा | तथा क्षिपेदित्यधिश्रयणं | कुण्डनाभौ 
धृत्वात्मानं रुद्ररूपं ध्यात्वा | ओं हूं रुद्राय स्वाहा | तत 
क्षिपेऽदित्युशनं | अधिश्रयनान्ते वा त्रिध्यघृतमात्रभ्रामनं कुण्डे | ततो 
मध्य ब्रह्मग्रन्थि प्रादेशमारक्तसमङ्गुष्ठानामिकाभ्यांमादाय 
स्वाहान्तवर्मणा क्षालान्मुखं त्रिक्षिप्त्वा पुनः तथैवा 
परेणात्ममन्मखं स्वाहान्त हृदाक्षिपेदित्युत्प्लवं संप्लवौ ||

हृदाज्ये कुशोल्मुकं क्षिप्त्वा वह्नौ क्षिपेदिति पवित्रीकरणं ||

२९अ)

वर्मणादीप्तकुशिननिर्मथ्यं वह्नौ तत्कुशं क्षिपेदितिनीनांजनं |

अस्त्रेण दीप्तकुशेन प्रकास्याग्नौ क्षिपेदित्युद्योतनं |

हृदाप्रादेशमाने मध्यग्रन्थिकुशं मययै क्षिप्त्वांण्डलुकृष्णपक्षौ 
दक्षवाममप्यक्रमेण पिङ्गदासुषुम्नानाडी त्रयं च स्मृत्वा सव्यभागे 
श्रुवेना ह्यमादाय | 

ओं हां अग्नये स्वाहा | अग्निदक्षनेत्रहातत्रैव घृत | ओं हां सोमाय स्वाहा 
| वामनेत्रे | हावामघृते | ओं हां अग्नी सोमाभ्यां स्वाहा | मध्यनेत्रे | 
हामध्य स्मृते | ओं हां अग्नये स्विष्ट कृतै स्वाहा | अग्निमुख | 
हाभागत्रये || इति शुक्लपक्षे || 

कृष्णपक्षे तु वामसेव्य क्रमेण || ओं हां सोमाय | ओं हां अग्नये | ओं 
हां सोमाग्निभ्यां | ओं हां अग्नये स्विष्ट कृते | इति प्राग्वत् स्वेतिहेति युक्तः 
क्रमः | श्रीमृगेन्द्रोत्तरे श्रीस्वच्छन्दै त्वन्यथा यथा ||

२९ब्)

शुक्लपक्षविधि ह्येवं कृष्णपक्षे न्यथा भवेत् | 
सोमभागे भवेत् सूर्यो ह्यग्नि संज्ञा तु पूर्ववत् || 

अग्ने सूर्यस्य मध्ये तु आहुतिम्प्रति पादयेत् | 
यतः सूर्यस्य मध्ये तु अमावास्यां शशि विशेत् |

अथ षडङ्गेनां वाह्येषा मन्त्र्य गुण्ठनादौ हृदा तद्विन्दु क्षेपादन्य 
सर्प्यास्मप्या साध्यश्रुवेनाज्यमादाय | ओं हं सद्योजाताय स्वाहा || ओं हिं 
वामदेवाय स्वाहा || ओं हुं अघोराय स्वाहा | ओं ह्यं तत्पुरुषाय स्वाहा | ओं 
हां ईशानाय स्वाहा | वक्त्रदीपनं || 

ओं हं हिं सद्योजातवामदेवाभ्यां स्वाहा | ओं हिं हुं 
वामदेवाघोराभ्यां स्वाहा ||

ओं हुं ह्यं अघोर तत्पुरुषाभ्यां स्वाहा | ओं हें हां 
तत्पुरुषैशानाभ्यां स्वाहा | वक्त्रसंधानं | ओं हौं ह्यैं हुं हिं हं 
ईशानतत्पुरुषाघोरवामदेवसद्योजातेभ्यः स्वाहा | अग्निकोणाद्वायुकोण नै##-

३०अ)

नित्यनैत्तककान्येयोस्त्वन्यथैव ||

उक्तञ्च || वक्त्राभिघोरसन्धाने कुर्यात् सद्यादि सम्बरैः | 
यद्वशानादिभिः पश्चात् कर्मज्ञात्वानकैकतां ||

ध्यात्वा वक्त्राणि पञ्चाग्नेर्येण यत्कर्म वाञ्छितां तन्मुख्ये मूर्द्धे 
कुर्वीत तत्स्थाने चोर्द्धगं मुखं | अन्तर्भाध्यान्य वक्त्रानि तच्च 
कुण्डप्रमानकं |

शिवोरुद्राग्रहादित्या ब्रह्मोमेन्द्राच्युता दयः |
हुतासनमुखा सोपि सर्वदेव मयोहरः ||

इत्थं जातकर्मदशमे || ईशेन संपूज्यस्त्रेण हुत्वा ||

ओं हां शिवाग्निस्त्वं हुत्वासन इत्यभिधाय वागीसौ सम्पूज्य प्रत्येकं 
स्वाहान्तेनाहुति दशकं दत्वा विसृज्यत्थय समाघ्रिकसकुशौश्रुक्स्रुवौ 
वादाय घृतपूर्णश्रुगग्रे पुष्पं दत्वा तदीक्षकः पुस्करो पर्यधो मुखं 
श्रुवं निधायाग्र पश्चात् क्रमेण संख्याकार

३०ब्)

सव्यवामहस्ताभ्यां तिर्यग्नाभौ धृत्वा शनैर्वामस्तनान्तं हदन्तं 
मुखान्तं वा श्रुक्मूलं नीत्वा वौषडन्तमूलेन सर्वकामपूरिणीं 
पर्वाभरां पूर्णादद्यादिति नामकरणं | इत्थं 
गर्भपुंस्त्वशीमन्तजन्मनामानि || यदुक्तं ||

शिवाग्निस्तु भवेदेवं पञ्चसंस्कारसंस्कृतः |
दीक्षानैत्यकै चैव काम्ये वापि विधौ वरः ||

प्रत्यहं विहितं कर्म कुण्डन्याल्लेखनादिकं |
जाग्रापयेदतोनाग्निं नित्यं नैत्ये तु कर्मणि ||

संस्कृते त्वन्वहं कुण्डे नासेक् प्राक्संस्कृता नलं |
ततो धूपाद्यर्थं स्वल्पाग्निमुधृत्यस्थानान्तरे रक्षयेत् ||

यथौक्तं ||

पाच्याश्चरुपुरोडासा पञ्चसंस्कारसंस्कृत |
अनाहूत शिवे वह्नौ होमस्त्वा वाहिते भवेत् ||

ओं हूं अग्नये नमः ||

सम्पूज्यप्यायनाय षोडशि ध्यात्वा? हुत्वा |
त्वमग्ने चैश्वरं तेजः पावनं परमं यतः ||

तस्मात् त्वदीय हृपद्मे संस्थाप्य तर्पयामितं |

३१अ)

इत्यध्येष्यस्वध्यनाशापुटे निःसृतनाडीं वह्निं वामनासापुटप्रविष्टां 
ध्यात्वाग्नौ शिवं साङ्गमाश्रयो पाधितोग्नि वर्णं सम्पूज्य नैवेद्य 
पवित्र जपादि विधाय | भगवन्यथा सम्भविभि 
द्रव्यैस्तपीषामित्वामित्यध्येष्याग्नेर्जिह्वा 
सङ्कल्प्यश्रुवादिभिर्घृतादीनिमृगीमुद्रयान्ययावायवतिलब्रीहि 
प्रभृतीनि मुष्टिभिलाजादीनि तथा परान्यपि वस्तूनि वाराही संखिनी 
द्रव्यानुरूपमुद्राभिःर्जुहुयात् | यथोक्तं || 

घृताभावैतिलैर्होमः कर्तव्यः कृष्णवर्णकैः | तथा | 

सर्वकामप्रदोहोमस्तिलै युक्तो घृतप्लुतैः | 
अप्रदीप्तेन होतव्यं मधु मे चार्प्य निबन्धने || 

प्रदीप्ते लेलिहाने च होता वह्नौ प्रसिद्ध्यति | 
स्निग्ध प्रदक्षिणा वर्तः श्रुतिप्रच्छादित ध्वनिः || 

नित्यमूर्द्धगमोर्चिस्मात् स पिण्डितशिखः शुभः |

३१ब्)

ततो मूलं स्वाहान्तं जपं संखां दशांसनांगान्यपि हुत्वा 
पूर्णन्दत्वा प्राग्यस्मम्रान्तरमभ्यर्च्या तर्प्यविसृज्य स्वाहान्त मूलेन 
देवाय भक्त ग्रासत्रयमग्नेभ्य एकैकन्दत्वा चमनादि निवेद्य स्तुत्वा 
प्रादेक्षिण्यं भक्त्या भस्मावन्द्या | 

ओं हां भू स्वाहा || ओं हां भुवः स्वाहा | ओं स्व स्वाहा || ओं हां 
भूर्भुवः स्वः स्वाहा || व्याहति हुत्वाष्ट पुष्प्य शिवमभ्यर्च्य विसर्ज्य 
कुण्डवाह्यस्था देवानपि | चण्डं चण्डाद्या हुत्या पूर्णान्तं 
सन्तर्प्यास्त्रेणाष्टौ प्रायश्चित्ताहुती हुत्वा | ओं हां अग्नये स्वाहा | ओं हां 
सोमाय स्वाहा | ओं हां अग्नी सोमाभ्यां स्वाहा | ओं हां अग्नये स्विष्टं 
कृते स्वाहा | स्विष्ट कृदाहुतीं दत्वा | ओं हां हूं अग्नये नमः | अग्नि 
विसृजेत् || 

कुण्डाग्नि कोणे मण्डल द्वयं कृत्वा पश्चिममण्डलोपान्ते | ओं हां 
भद्रेभ्यो नमः | पूर्वे | 

ओं हां मातृभ्यो नमः | याम्ये ||

३२अ)

ओं हां गणेभ्यो नमः | पश्चिमे ||

ओं हां यक्षेभ्यो नमः | सौम्ये ||

ओं हां ग्रहेभ्यो नमः | ईशे | 
ओं हां अशुरेभ्यो नम | अग्नौ ओं हां राक्षशेभ्यो नमः || नै-ऋत्य ||

ओं हां नागेभ्यो नमः | वायौ ||

ततो मण्डलाभ्यन्तरे | ओं हां नक्षत्रेभ्यो नमः | ईशे ||

ओं हां राशिभ्यो नमः | अग्नौ ||

ओं हां विस्वेभ्यो नमः | नैर्-ऋत्य ||

ओं हां क्षेत्रपालाया नमः | वायौ ||

अन्तर्वलिः ||

अथपूर्वे | ओं हां इन्द्राय नमः | ओं हां अग्नये नमः | ओं हां यमाय 
नमः | ओं हां नैर्-ऋत्याय नमः | ओं हां वरुणाय नमः | ओं हां 
वायवे नमः | ओं हां कुवेराय नमः | ओं हां ईशानाय नमः | ओं हां 
ब्रह्मणे नमः | ओं हां विष्णवे नमः | प्राग्वत् |

ओं हां नीललोहिताय नमः | मध्ये ||

अभ्यर्च्य स्वाहान्त स्वस्वमन्त्रेण जलप्लुतान्तेन वलि दद्यादिति ||

वहिर्वलिः |

ओं ये रौद्रा रौद्रकर्माणो रुद्रस्थानि वाशिनां सौम्याश्चैव तु ये केश्चित् | 

३२ब्)

सौम्यस्थाने निवासिनः | मातरोरुद्ररूपाश्च गणानामधिपाश्चये | 
विघ्नभूतास्तथाचान्ये दिग्विदिक्षु समासृताः | सर्वेषु प्रीतमनसः 
प्रतिगृह्नस्त्विमं वलिं | सिद्धिं जुसन्त मे नित्यस्त्रयेभ्यः पातुमां सदा || 

ओं पूर्वादि दशदिग्वासिभ्यो दिगीसभूतमातृगणरुद्रक्षेत्रपालादिभ्यः 
स्वाहा ||

ओं हां वायसादिभ्यः समयभेदिस्य स्वाहा ||

मण्डलाद्वहि प्रत्येक वलिं दक्षं? *? मध्यमित्युक्त्वा 
हृदासर्वा नैव विसृज्य शिवान्तिकं गत्वाकर्मार्पणादि प्राग्वद्विदध्यात् | 
फलं मूलजलाद्यैर्वा होमपूर्णवलं भवेत् ||

यद्वाल्यं लीलावती मतं | तत्रापि कुण्डस्थण्डिलादिष्वग्निं प्रक्षाल्य 
निरीक्षप्रोक्षताड्ये | क्रव्यादांशान्त्यं क्त्वा?त्युक्षादायाग्नि 
त्रयमेकीकृत्य वह्नि चैतन्यं विन्यस्य ||

सद्यादीनभ्यर्च्य मूलानाहुति पञ्चकन्दत्वा नामकृत्वा कुण्डमेखलाः 

३३अ)

संप्रोक्षतासुकुशचतुष्टयं वर्मणा रोप्यपूर्वादि दिक्षु 
ब्रह्मविष्णुरुद्रानन्ता नभ्यर्च्याग्निसंपूज्य सन्तर्प्य | 
शिवतर्पनार्थम्मध्येष्य शिवमावाह्यसन्तर्प्यपूर्णन्दत्वा निवेद्यादि 
निवेद्य भश्मवन्दित्वा व्याहृति हुत्वा शिवमभ्यर्च्य विसर्ज्य 
स्विष्टकृदाहुति वलियं दत्वा कर्मार्पयेत् ||

चतुर्दश्यानुपापुन्यां पञ्चदश्यान्तु पक्षयोः |
अयने विषुवेराहो व्यतीपाताष्टकादिषु ||

जपहोमादिकं कर्म द्विगुणं तु समाचरेत् ||

इत्थं समाप्यविधिवत् प्रातकृत्यमतन्द्रितः |
सद्गुरो शृणुयोद्भक्त्या चिन्तयेदथचाचयेत् ||

पूर्णिमा प्रतिपद्वर्ष चतुर्दश्याष्टमीस्त्यजन् |
सप्तमी नवमी त्रिरष्टकेति |

संध्यास्तसितर्निघातेदिग्दाहादीनपीरितान् |
मण्डले गन्धपुष्पाद्यैः समभ्यर्च्य शिवं गुरून् ||

शारयन्त्र स्थितं शास्त्रन्तथा ज्ञानगुरूं प्रभुं |

३२ब्)

प्रणिपातादिनापश्चापठेद्यावद्गुरोर्मतं |
तत्समाप्तौ सुविश्राम्य प्रणम्या परमेत् पुनः ||

मध्याह्ने प्राग्वद्वाह्य स्वामैत्रः पश्चाङ्गृहे व्रजेत् |
वषासुनियमस्त्वषलो?यच्चारुन्धती शवित | नद्यां नदे तडागे वा पल्वले 
प्लवनादिषु |

उत्तमं स्याद्गृहे श्रेष्ठं पुस्करिन्याञ्च मध्यमं |
दीर्घ्यादौ कन्यसं कूपेन किन्तू धृत्यदूरतः ||

श्रोतम्यपि मलस्नाने प्राङ्मुखः सर्वदा भवेत् |
उत्तरास्या विधि स्नाने ब्रह्मचारी गृही तथा ||

न जले शुष्कवस्त्रेण नक्षाप्याद्रांशुकस्थले |
जात्वन्तं तदधो वाप्यु शुष्कवासाश्रये क्रियं ||

आग्नेय भश्मना स्नानं पतीनां भोगमोक्षदं |
विशुद्धगोमयोत्थने दग्धेन शिव वह्निना ||

कृतन्यासस्तदादाय दक्षहस्तेन मुष्टिना |
निवृत्याद्यनुभिः प्राग्वद्विशोध्या मन्त्रयेत् पुनः |

षडङ्गेन ततो वाम करस्थ दक्षपाणिना |
आदायास्त्रेणमस्तादि पादान्तं चान्यथा चरेत् ||

३४अ)

मलस्नानं विधिस्नानं साभिषेकन्ततः पुनः |
क्रमात् मूर्द्धाद्यमीशाद्यैरहस्तानं ह्रिगुण्डयेत् ||

मुक्तयेऽजाद्यैपाणिभ्यां त्यजङ्गुर्वादिसंनिधिं |
तालत्रयमथास्त्रेण विधाय परिवर्तयेत् ||

स्नानं वस्त्रोपवीतश्च शितं काशायमेव च |
अशुद्धं प्रोच्छये *? मव्युतमुद्धृलनोत्भुवि ||

माहैन्द्रं जयते स्नानं मलविध्यात्मकन्तथा |
सूययांशुवर्ष साका? पदसप्तगमागमात् ||

मारुतङ्गो खरो * तरेणुत्थं पुरुषेन तु |
गजसंमीलिताक्षेण कार्यन्तदनुमन्त्रजां ||

सद्योद्यामन्त्रितांऽतोभिर्मानसं मनसैव तु |
गंगार्क तनया सिन्धु सरस्वत्यादि सत्ययः ||

स्पृष्टां सत्क्षत्रजां वापि मृदं संहितथा लभेत् |
तया मूर्द्ध्नादि गात्रे चामस्त्रै कुर्यान्त्रि पुण्डकं ||

पार्थिवं स्नानमेतद्धि सर्वदुस्कृत नाशनं |
शुचिर्मूर्द्ध्ना गुरोः पादौ विभृयात शिवमुच्चरन् ||

३४ब्)

गौरवं तन्मनो वृत्या मन्त्रमाविलयात् स्मरन् ||

एभ्यो यथेच्छं स्नानादि कृत्वाप्यल्पाङ्ग हीनकां |
ततो मृत्तिकया युक्तैर्जले संयम्य धावितं ||

स्नाने वस्त्रादिकं दण्डे व्रजेदावशधं यतः |
विरे व्यास्त्रेण पन्थानं मधस्तत्वानि कल्पयन् ||

अस्त्रपञ्जर मध्यस्थः गोपाणसूदृशानि तु |
तस्मिन् नाचम्य विद्यान्ते धामसादाशिवं व्रजेत् ||

तत्र प्रागवद्यजेल्लिङ्गे शिवं वास्थंडिलादिषु |
स्थण्डिलेपि यजेन् मन्त्रा नाशुप्राप्नोतित्यभीप्सितं ||

किं त्वावाहादिकं कर्म प्रत्प्रहन्तबूदुष्करं |
भर्तान्यभरणव्याज राजचौरापवायतः ||

चांचल्यां स्वेतसश्चति तस्माल्लिङ्गमतोवरं |
आचार्यस्कृतसान्निध्ये लिङ्गे पूजा यथा तथा ||

कृताफलददात्येव पूर्णं तेन तदुत्तमं |
पूर्वार्चित शिवे शक्त्या प्रदद्याद्वाष्टपुष्पिकान् ||

शिवासनं तथामूर्ति शिरस्तस्याङ्ग पञ्चकं |

३५अ)

इत्यष्टौ पृथगष्टाभि मन्त्रैर्पुष्पानिकल्पयेत् |
पूर्यक्तं च विधिं कुर्यात् तीर्था पर्ययेद्गुरौ ||

यदा पूजितपूजा तु तत्कालं त्वरया भवेत् |
तदा प्राग्भूत शुद्ध्यैव द्वारपालादितः शिवे ||

इति माध्याह्निक विधिङ्कृत्वा भुञ्जीत नान्यथा प्रायश्चित्त 
श्रुतेर्विद्वान्मुमुष्टरपि तद्यथा |

तदनिर्वत्ययो स्नातिमनं सुरं पूजितं |
मन्त्रास्कंनाधि तिष्ठन्ति योगपीठव्यवस्थिताः ||

मुहूर्तैर्पञ्चभिर्यातैः कृत्वामाध्या किं विधिं |
भुंजानस्म शिवामन्त्रा भवन्त्य शिवहारिणः ||

याकेलिप्त गृहं नीते चूल्लीहोमादिके कृते |
प्राणधारणमात्राधीपती सकृङ्गृही प्रणः ||

सायं प्रातश्च भुञ्जीत् तद्विधानं मनोत्क्रवे? |
तत्र धौतांघ्रि करः कृता चामन्यासौ वौषडन्तं मृत्युञ्जयेन 
सप्तधा जलमभिमन्त्र्य | वर्मणा भस्मना वारिणाया स्वात्मदक्षिण वाम 
पृष्ठ

३५ब्)

सम्मुखं क्रमेण पूर्वाग्ररेखा द्वयमुत्तराग्ररेखा द्वयञ्च कुर्यात् | 
तदनु शुद्धभोजन पात्रे वीक्षणादि संस्कृते घोरसप्तधा 
वर्त्यतदुपरिचन्द्रकोटि सदृशं मृत्युञ्जयञ्च | भक्ता घोरोप्य 
मृत्युञ्जयेणाभ्युक्षान्नोपरिदक्षहस्तं दत्वा प्राग्वत्मृत्युञ्जयञ्जया 
प्ररोच्य पात्रान्तरे भक्तादि संस्थाप्यगडूषाधोगलज्जलेन ||

ओं नागकुर्मकृकर देवदत्त धनञ्जयेभ्यः उपप्राणवायुभ्यः स्वाहा ||

निवेद्यास्त्र मन्त्रेणोदराग्निं ज्वलं ध्यात्वा |
ओं अमृतोपस्तरणमसि स्वाहा ||

आपोसानमादाय | ओं प्राणाय स्वाहा ||

अङ्गुष्ठतर्जनी मध्यमाङ्गुलि त्रयेन | ओं अपानाय स्वाहा ||

अङ्गुष्ठमध्यानामाभिः | ओं समानाय स्वाहा | अङ्गुष्ठानामाकालाभिः | 
ओं उदानाय स्वाहा | तर्जवर्जमङ्गुलीभिः | ओं व्याणाय स्वाहा हा | 
सर्वाङ्गुलीभिः | स्वल्पान्तेन पञ्चग्रासीं कृत्वा || 

३६अ)

आचार्यः पूर्वाभिमुखः स्वर्णपात्रे | सादको दक्षिणास्यो रोप्य | पुत्रको 
अपरास्यौस्तासमयी | समयी सौम्यं दृग्लाहे वामहस्तेन पात्रं पृत्वा 
मुखशब्दवर्जं स्वल्पग्रासै भुञ्जीत | लोक्रनीत्या वा पूर्व याम्य 
पश्चिमोत्तर मुख क्रमेण पूर्यसाधनं तीर्था | केशादि प्राप्तौ च तन्मात्र 
मन्नद्धृत्य हस्तं प्रक्षाल्य भस्म संस्पृश्य | कास्याद्ययज्ञीयपात्रे च 
न | अभावा भस्मना सप्तधा शुद्धे सप्तधा घोरजप्ते अघ्रौ हस्तं क्षीरे 
करेण च लवणं घृतं स्वादि दृष्टि पर्युसितञ्च द्रव्यादि वर्जनं | 
भक्षोपरिष शब्दं वामस्थं मुखनधोत हस्ते नादौ च जलं न पिबेत् | ततो 
भोजनावसाने | ओं अमृतापिधाने मसि स्वाहा | गण्डूषमादाया चम्य | 
ओंकालाग्नि रुद्राय स्वाहा | दक्षिणाङ्गुष्ठाग्र स्रवज्जलेन 
दक्षपादाङ्गुष्ठं संसिंच्य परिघमुद्रां वध्नीयात् |

३६ब्)

आरोप्य वामहस्तस्य कनिष्ठां नाभिमण्डले | 
तामेव दक्षहस्तस्य वामाङ्गुष्ठेन योजयेत् || 

विततौ च करौ कृत्वा दक्षाङ्गुष्ठं न्यसेन्मुख | 
परिघयं समाख्याता दुष्टाहारपि नासिनी || 

ततः कृत न्यासः सुप्रीतं शिवं ध्यात्वाद्धूल्य हरीतक्ष्मादि मुखशुद्धि | 
शिवं गुरुञ्च नमस्कुर्यादिति | सान्तानिकभिक्षाभोजनं ||

अध्रगो ब्रह्मचारी च विद्यार्थी गुरु पोषकः ||

देवव्रतीतपश्वी च सडेतभिक्षुका स्मृताः | 
तस्माद् भक्षं नङ्कर्तव्यं गृहस्थे न महान्मनो ||

गृहस्थो गृहनीयो साद्भवेत्मा च द्विवाहिताः | 
वृषल्यापरदारेषु वेस्यादि गमनान्तथा || 

पतितास्ते तु विज्ञेया न ते योः यो गृहाश्रमे |
यस्तुमाधूकरीं भिक्षां कर्तमिच्छति पावनीं ||

सशुद्धभस्मना स्नात कौपीनं परिवर्त्य च |
जटाः संपम्य चाचम्य कृतन्यासः शिवं गुरुं ||

३७अ)

नत्वा तदाज्ञया पात्रं संस्कुर्यात् मौनतो नमन |
ताम्रमयो मयं वा पलाश पत्र पुटं नवं ||

भिक्षापात्रं सकामान्यस्तु वाद्यष्ठीवनादि कृता विशुद्धसिक्तिकाधारं 
कपामांवरवृतं | ज्वलदग्नि निभं तस्मिं न्यस्या घोरं तदम्वरे 
वर्मास्तुमात्म तुल्य तु दण्डे स्थत्रे च पाण्डरे | वृते सरावसम्याते 
व्यङ्गारे भुक्तवज्जने | 

अधो दृष्टिर्द्विजादीनां गृहं गत्वागते स्थितः | 
भिक्षां देही त्यथोक्ता गौर्यावद्धन्सन पुज्यते ||

तावत् कालं प्रतिक्षत नन्यूनं नापि वाऽविकं |
प्रत्यावृत्य गृहाद्भूयो भिक्षादानाय यज्वना ||

आहुतोपि च तत्स्थानान्ननिवर्ततकर्हचित् |
तत्रैव भिक्ष्याङ्गृह्नीया प्रत्यग्राम विदूषितां ||

न कांश्यादि स्थितां निन्द्यां वृषल्याकरैर्न च |
न भिक्षां च रतो भिक्षामादद्यान्न विगर्हितां ||

शैवात्स्वय भुवाद्यैश्च कुतश्चिल्लिङ्गिनोपि वा |

३७ब्)

मष्टान्न प्रचुरां भिक्षां नादद्याम्नाति संस्कृतां |
परिहासादि चतुरा यत्र नार्यस्ततोऽपि च ||

मयूराण्डं भवेद्भिक्षां पुस्कलन्तच्चतुर्गुणं |
पुष्कलानि तु चत्वारि हन्तकारो विधीयते ||

एवं भिक्षाटनं कृत्वा पर्याप्तिर्यावदेव तु |
स्वाश्रमं प्रतिगच्छेत स्वस्ति सङ्कल्प यज्जने ||

तां न्यस्याद्धूल्याभ्युक्षास्त्रदि दीप्तां प्राग्वत्त्रिर्भजन | 
निवेद्य गुरवे भागं शिवाय च पृथक् पृथक् ||

अष्टग्रासादिकं शेषं भुञ्जीतेशं मुद्रा स्मरन् |
सम्पर्क महविष्यञ्च कृत्वा भुत्त्वा चरेद्यतः ||

प्रायश्चित्त मतये तु विदध्याद्भोजने सदा | 
सायाह्नञ्च प्रतीक्षेत तत्कथाद्यैर्न दुर्जनैः || 

तत्कालेप्युच्चमारुह्य कुर्यादावश्यकादिकं |
सौचमाचमनं स्नानमथवा कटिशोधनं ||

शुद्धार्दवाशशा वापि सर्वगात्र प्रमार्जनं |
अशिरस्कमथ स्नानं सीतेनोष्णने वावुना ||

उद्धृल्यसंध्याकौप्यन्भ्यास फलं कर्मकृद्भजन् ||

३८अ)

कालाद्युपाधितः शैवी शक्तिमेकामनेकधा |
प्रच्छन्न हृदयो ग्रन्थि पटाद्यै शिवमर्चयेत् ||

स्नानपानीय दुग्धाद्यैर्यदि सिक्तो भत्तदा |
स्नायात् प्रक्षालयेद्वापि नाभेरूर्द्धमधस्तथा ||

ततः संस्कृत्य चरणौ घृताद्यै शोधयेत् पुनः |
यवगोधूमजैश्चूर्णै मृदुभिर्वारिनाम्वितैः ||

मन्त्रात्माथ शिवं ध्याये न हृदिमैर्त्र्य दिवाशनः |
दृष्टो वामतले दक्ष हस्तपृष्ठवरं न्यतिः ||

कत्थाकटिं त्रिकान्ये सृत्भ्यमा पृथमुरः पुरः |
विष्टभ्य भावना युक्तः शयीतयोगनिद्रया ||

मुक्त्यैर्याम्य शिरो गुह्यै पूर्वन्यत्र तुरोगदं |
नमो नन्दीश्वरायेतिषेते योन्यू ध्रुवादिकं ||

तस्य कुष्माण्डराजेभ्यो न भयम्भवति क्वचित् |
मौनेनाशुख पन्याम्य(?) सूर्द्धाऽघाघं दहेहुतं ||

शयया कमण्डलु भस्मा यत्यस्त्री वस्त्रमासनं |
आधारमुपवीतादि नान्यज्येष्टा शुद्धि स्पृशेत् ||

३८ब्)

सुशर्यायां गृहस्थोपि स्वपेद्दासगृहे सुखं |
ओषधे वैद्यनाध्वन्तु नीलकण्ठञ्च भोजने ||

यात्रायाञ्च त्रिनयनं शयने गिरिसंहृदा |
उमापति मैथुने तु अन्तकाले शिवं स्मरेत् ||

अथार्द्धरात्रे पूर्वोक्त्रां साधको यजनेद्धियां |
दिवासंभूततोयाद्यैः कुर्यान्न्यराक्षसो चितैः ||

भानुस्पृष्टं कुलं पूत रात्रौ रक्तायते सुचिः |
उत्थाय च पुनः शेष निशायात्म पुरोदितं ||

विधिं कुर्यात् प्रत्यहं त्वशाठ्यं विधिर्निशेधयः |
देहयातव्यं वहितं प्रतीक्षन पदमव्ययं ||

नित्यानन्दमय शुद्धं शिवाशक्त शिवाज्ञया |
गोस्नी वंशावुजार्कः प्रगुणगुणनिधिर्लक्षितोङ्के गुरुणां ||

वन्दाव्रातादिमांद्यद्विरदवरशिरो भेदक्षैक सिंहः |
सिद्धं सिद्धान्त सित्वर्वर गुरुरकरोद्यं कृपावान् शक्रे हेमाभो 
वह्निकार्यं विमलशिव इदं काशिका वाशसीलः ||

३९अ)

विमलावत्यां होमविधिर्द्वितीयः ||

ग्रन्थ्य २१६ ||

गार्वाणि खानिखमनोदि गणूत्सकालात् कार्यान् शिवात्मसुसंतीत्वदतश्च 
नित्याः | 

शिष्यः शिवं सकलहायनहानिहारि प्राह प्रणम्य फणियान्त्रजजं पवित्रं ||

आशाढादौ श्रेष्टमध्याधेमं कार्यं द्विपक्षतः सुप्ते च्युते 
देशिकाद्यैः प्रत्यब्दं साध्यसिद्धये ||

आग्न्यांदि सर्वदेवान्तं गुरुणा प्रतिपत्क्रमात् |
सूत्रन्तदर्थं विधवा ब्राह्मणी कन्यकादिभिः ||

अकेशच्छिन्नरिक्तं तु कर्तितं सुसमं नमं |
शुभन्नवगुणं धौत सद्योजातेन वारिभिः ||

मदनस्य फलोलन्मिश्रै पञ्चगव्य सुगन्धिकैः |
नातिस्थूलादि सूक्ष्मन्नादग्धं नामलिनादिकं ||

संशुद्धैः कल्पितै शैवैर्वामेन ग्रन्थितं पुनः |
अघोरोधृतकेशादि निचयं रञ्जितन्तथा ||

रक्तचन्दनकाश्मीर कस्तूरी चन्द्ररोचना |
धातुश्चूर्ण हरिद्रै तन्मध्यादन्यतमेन तु ||

३९ब्)

ग्रन्थौ तत्पुरुषे नैव तथैसानेन धूपितं |
तस्त्रन्यस्तध्रुवेत्यादि प्रकृत्याद्याश्च ग्रन्थिषु ||

कलौकार्पासिजमुख्यं मौनं मन्यादि चान्यतः |
पद्मवल्कल पद्मात्थं मुञ्जक्षेमासनादिजं ||

ईश्वराणादरिद्राणां यथायोगसुपूरकं |
तत्र गन्धपवित्रन्तु स्वल्पतं त्वेक ग्रन्थिकं ||

वचाचम्पक सैलेय हरिद्रा द्वयमुस्तकं |
सठीकुष्टसुरामांसान्येवं सर्वोषधी युतं ||

एकैकंमेव सर्वेषां मानोन्मानविवर्जितं |
प्रधानानां पवित्रं यन्त्रिस्त्रि स्याद्वलया कृतिः ||

तल्लिंगमस्ततुल्यं वाऽर्कोष्टाद्वाङ्गुलगर्भि वा |
हस्तादि नवहस्तान्तं लिङ्गानांरान्तरैः सह ||

अष्टाविंशतितो वृद्धं दशभिर्दशभि क्रमात् |
अष्टोत्तरशतं यावल्लिङ्गमस्तकं गर्भकं ||

व्यक्तानां नाभिजान्वघ्रि प्रान्तं हीनादितो नवा |
अष्टोत्तरशतेनास्र्यं मध्यमं स्यात् तदर्द्धतः ||

कन्यसं सप्तविंशस्या क्वचित् षट्त्रिंशतार्द्धतः |

४०अ)

पञ्चाशताषत्रिंशेन त्रिचत्वारिंशताथवा |
एकाशीत्याष्टविंशत्या तुल्यग्रन्थातरालकं ||

ग्रन्थिभिर्दशभिर्युक्तमथवा सूत्रसंख्यकैः |
गङ्गावतासंज्ञे तु वद्धाग्रन्थि चतुष्टयं ||

वितस्भ्यन्तरमानेन पुनः कार्या चतुष्टयं |
एवं समाप्यते तावद्यावद्ग्रन्थि द्वय पुनः ||

शक्तिरूपमिदं शेष्टं पिण्डिकान्तावलम्बि च |
तत्र प्रधानं सूर्यस्य पवित्राणां चतुष्टयं ||

कह्यणि काष्टदङ्गानां यथाशोभमिहाष्टकाः |
एकद्वित्रिचतुपञ्चरशाश्चाष्टदशग्रहैः ||

रुद्रार्कद्व्यष्टसूत्रैर्धाताश्च पञ्चादि पर्विकाः |
एकैकाब्रह्मणो लक्ष्मास्तदेशेन्द्रादि दिग्भूतां ||

सूर्यवच्छिव कुम्भास्यारेकं स्वस्य गणस्य च |
गुरुणां वा तथा सम्भो चतुष्टयमथाष्टकं ||

तत्पत्या एकमथवादङ्गानां न नव स्मृताः |
शिवाग्नि विद्या चण्डानां शिववत् द्वारिणा न च ||

द्वादशान्तर्वलेस्तद्वदकादशवहिर्वलि |
गुरो एकहृदालम्बि भद्रंविद्याधरी मते ||

उक्तमेतद्वनाष्टानि(?) *?स्यैककमीशवत् |
सूर्यकुम्भाग्नि चण्डीश विद्यादीनान्तथा फलं ||

दशैव गन्ध युतं स्याच्छतं नव च कङ्कनी |
स्वस्यैकं तु गुरोश्चाथ मुख्यं तं तश्च विंशतिः ||

सप्तगङ्गावताराश्च प्राग्वत्कङ्कणिकादयः |
एवमेकतयासंख्यरामर्तपक्षलक्षिताः ||

शुच्यादिष्वेवम्रिष्विन्द्रो स्थानात्याताऽयरत्न वा |
लुप्तं दैवात्पवित्रंदाकार्तिक्यामाश्विनेथवा ||

दोषमात्र हृतौ यद्वा घोरं जप्त्वा विधौ ददेत् |
त्रिशु पिनवाभावात्सर्वान्मैकमपि प्रभाः ||

अथ कृत्वा त्रयोदश्यां सप्तंम्यांवाश्च नित्यंकं |
कृतनैमित्तिक स्नानं संध्यादीक्षादिकेष्वपि ||

नाधिमासे च वस्त्रायुक्तधाम्त्यर्चयेद्रविं |
द्वारयानपिनात्मानं यस्य प्राकृतमाचरन् ||

स्वशुद्ध्यर्थान्तिमं वामे नशदक्षकरोर्चयेत् |

४१अ)

मूले नारोप्यतं पूर्ध्नि क्षेसिनं हस्तकं |
शिवोहमादि सर्वज्ञं इत्याभाव्याण्डशुद्धि कृत् ||

वितस्ति मानं षट्त्रिशब्द सपत्रात्थसाग्रकं |
ज्ञानखड्गं तु सप्तास्त्र जप्तं वेन्याकृतिङ्करे ||

कृत्वार्घपात्रमादाय गत्वारक्षोदिशं गुरुंः |
यागमण्डपमीशास्य संस्कुर्यात् कुत्रवत् ततः ||

लाजाचन्दनसिद्धार्थ भश्मपुष्पकुशाक्षतान् |
सप्तास्त्रजप्तदीप्तास्त्र रूपानस्त्रेण विस्तरेत् ||

चिकित्क्षुशकुर्चतास्संहृत्यै शदशं नयेत् |
अस्त्रवर्द्धनिकाधारे ततो निर्-ऋतिर्दिक् च्छतं ||

ब्रह्माणमहालक्ष्मी पूरयन्ती मावालयं |
महारत्नैर्यजेद्वारि स्मरेन् मण्डपरूपिणीं ||

चलं सडुत्थंकं दत्वा पश्चिमास्या वृषस्थितं |
मृर्त्याकुम्भं न्यसेद्वाच्यं सप्तब्रीह्युपरिस्थितं ||

हेमाद्यैकतमं लिप्तं ज्ञानशक्तिं क्रतु प्रभुं |
सदा नद्याम्य दिग्भागे स्पृष्टान्तद्दक्षपाणिना ||

प्रत्यग्नालं तु सिंहस्थां वर्द्धनी विघ्नमर्दिनीं |
न्यस्य सत्रुत्थके मूर्त्या भूयः कुम्भे पुराणणां शस्तुमभ्यर्च्ययेत् तस्य 
क्रियाशक्तिं तथालुकां ||

४१ब्)

ओं हः अस्त्रसनाय हूं फट् नमः | ओं हः अस्त्रमूर्तये हूं फट् नमः | 
वर्द्धनीमारोप्य ||

ओं हः अस्त्राय हूं फट् नमः | प्राग्वदो चाह्य | ओं हः अस्त्र हृदया हूं 
फट् नमः | ओं हः अस्त्र शिरसे हूं फट् नमः | ओं हः अस्त्र शिखायै हूं 
फट् नमः | ओं हः अस्त्र कवचाय हूं फट् नमः | ओं हः हूं फट् अस्त्राय 
हूं फट् नमः || 

सकलादि विधाय भूषित घटेषु स्थण्डिलेषु वा प्रणवे हृदासनान् |
दिग्वलात् पूजयेत् | ओं हां इन्द्राय सहश्राक्षाय पीतवर्णाय ऐरावता रूढाय 
वज्रपाणये पूर्वदिक्पतये नमः | ओं हां अग्नये पिङ्गवर्णाय 
शक्तिपाणयऽग्नि दिक्पतये नमः | ओं हां यमाय नीलवर्णाय महिषारूढाय 
दण्डपानये दक्षिणदिक्पतये नमः | ओं हां निर्-ऋतये कृष्णवर्णाय 
स वा रुढाय खड्गपाणये नै-ऋत दिक्पतये नमः |

४२अ)

ओं हां वरुणाय शुक्लवर्णाय मकरारूढाय पाशपाणये पश्चिम 
दिक्पतये नमः | ओं हां वायवेभ्याम वर्णाय मृगारूढाय 
ध्वजपाणये वायुदिक्पतये नमः | ओं हां कुबेराय गौरवर्णाय 
त्रिंप्यारूपे गदापाणये उत्तरदिक्पतये नमः | ओं हां ईशानाय त्रिनेत्राय 
स्वेतवर्णाय वृषारूढाय शूलपाणये ईशानदिक्पतये नमः | ओं हां 
ब्रह्मणे सश्रुचतुस्मुखाय गौरवर्णाय हंसारूढाय पद्मपाणये 
ऊर्द्धतिग्पतये नमः | ओं हां विष्णवे श्यामवर्णाय वनमालिने 
गरुडारूढाये चक्रपाणयेऽधादिग्पतये नमः ||

ततो वर्द्धनीं पृष्ठतकलसेनानुगम्यमानामादायमूलं पठन् |
ओं शिवयागः प्रवृत्तोयं तद्भाक्ताना शिवाज्ञया | रक्षणीयात् तदायेभ्यो 
लोकपालाः समाहितैः | भो भो शक्र त्वया स्वस्यां दिशिविघ्नप्रशान्तये |

४२ब्)

सा वध्यनेत्र कर्मान्तं न वितव्यं शिवाज्ञया ||

अमुकपूजाकाले प्रत्येकं स्वनाम्ना श्रावयेन् |
पूर्वादीशान्तमविच्छिन्नजलधारां भ्रामयित्वादौ कुम्भ पश्चात् द्याम्ये 
वर्द्धनी निधाय प्रागीशास्यास्थाप्तस्तस्थि(?) *? शक्त्यादि 
शक्तिपर्यन्तं | पूर्णासनं शिवं साङ्गवर्द्धन्यामस्त्रमभ्यर्च्य | 
हृदाङ्गुष्ठेन कुम्भस्पृष्ट्वा ततो मुष्टिना वर्द्धनीं वुभुक्षुः 
मुमुक्षमुष्टिवर्द्धनीमिति | भगलिङ्गयोगं वाच्यवद्धासर्वं कुर्यात् | ओं 
यज्ञस्यास्य पतिस्त्वं हि मूर्तिरेषा तवाचला | एषते ज्ञाननिस्त्रिंशस्तद्गृहाण 
सोमाश्रये यज्ञा न खड्गमष्टोत्तरशतमूलमेतत्संखां दशांशं वा 
| अस्त्रवर्द्धन्यां च समर्प्य |

ओं मयाप्रवर्तितश्चायं यज्यं नाभवतक्रतुः | रक्षणीयस्त्वयैतार्ह 
समाप्तिर्यावदस्य हि ||

ओं उमायै भगरूपिन्यै लिङ्गरूपधराय च | शङ्कराय नमस्तुभ्यं 
भक्तानुग्रहकारिणे ||

४३अ)

विज्ञाप्यगणगुरुश्च पूर्ववदभ्यर्च्य पञ्चगव्यादिभिः शिवसंस्नाप्य 
संपूज्याग्निं निष्पाद्व्यचरूं साधयेत् ||

तद्विधिश्चैकजद्युक्तः प्रोच्यते च तदुक्तिभिः |
अस्त्रावुक्षालितां स्थालिं न्यस्य विस्वे तदन्तरे ||

आसनादि क्रमात् सम्भुं यजेदावणंविता |
ध्यात्वा तदस्मिसुंपूर्णान्ततः पुष्पवहिक्षिपेत् ||

अभ्युक्षोन्तसंशुद्धं क्षीरंस्यामादि तण्डुलं |
स्थाल्यन्तर्निक्षिपेत् मन्त्री चुल्यान्तामधिरोपयेत् ||

आग्नेयां संस्कृतायाञ्च पूर्वास्य शिवमुच्चरन् |
चरुकम्बिपचत्मन्त्री चालना घाटनं च न ||

हृत्मन्त्रकवचाभ्याञ्च पाकज्ञस्तु शनिः शनैः |
मन्त्रसंहितयाकार्प्यं स्वाहान्ते वषडन्तया ||

श्रुवेन घृतपूर्णेन तप्तशीतेऽभिघोरणं |
ध्रुवक्लिष्कासनामिष्ट्वा तयासपातमारभेत् ||

स्वाहान्तया क्षिपेद्वारां स्वभ्यग्नौ हेति तच्चरौ |
ततः संहितया मन्त्री मन्त्रये द्वषडन्तया ||

४३ब्)

ततः प्ररोचयेत् सक्त्या मुद्रया वौषडन्तया |
पापसंतच्च देवाग्नि स्वात्मर्थं त्रिर्भजेदिति ||

वह्नौ शिवं समावाह्य प्राग्वत्सन्तर्प्यसंहितं |
सुनिमित्तादि कृते हुत्वा पूर्णान्दद्यात् | 

ततोर्घाम्बु प्रोक्षितानि संहिता मन्त्रितानि पवित्राण्यग्नि सन्निधौ 
मृगचर्मादिभिराच्छाद्यवत्सरात्मकं सर्वकर्मसाक्षिणं शिवस्मरन् |

त्रिशप्तसंहितया संपातशोधितानि कृत्वा |
तत्सूत्रेण वर्मणा यागमण्डपादि संवेष्ठ्य सृयान्तिकङ्गत्वा ||

ओं समस्तेत्यादि पठित्वा तस्मै शाङ्गाय स्वाहान्त स्वमन्त्रेण गन्धपवित्रं 
नैवेद्यादि च दद्यात् | ततो द्वारपालेभ्यो ब्रह्मणे महालक्ष्मै लोकपालेभ्यश्च 
प्रागुक्त मन्त्रैः निवेदयेत् |

ततः श्लोकौ पठेत्वा स्वमन्त्रेण कुम्भेशाय साङ्गाय पवित्रं 
नैवेद्यादिकं मयि दत्वा | अस्त्रेणास्त्र वर्द्धन्यै गणपतये गुरुभ्यश्च 
नैवेद्यादिभिः सन्तर्प्य स्वाहान्त मूलेनान्मणे दद्यात् |

४४अ)

श्रीमयक्षीरवृक्षोत्थं द्वादशाङ्गुलमायतं |
नरेणवर्मणा वापि पूर्वतो दन्तधावनं ||

दक्षिणे भस्मदातव्यं रूपिणा शिखयाथवा |
मृत्तिको पश्चिमे देया सद्योजातेन वा हृदा ||

ओं हरे देव देवस्य दद्यादामलकी फलं |
जलञ्च वामदेवेन शिरसा वापि पावनं ||

ऐशान्यामीशमन्त्रेण मूलमन्त्रेण वा जलं |
सुगंधि पञ्चगव्यञ्च पलाशपुटसंस्थितं ||

ऐशान्यां कुसुमन्दद्यादाग्नेययां दिशिरोचनां |
अगरुं नैर्-ऋताशायां वायव्यां तु च सस्समं ||

होमद्रव्यानि सर्वाणिं सद्योजाते कुशैः सहः |
दण्डाक्षसूत्रकौपीन भिक्षापात्राणि दक्षिणे ||

कजलं कुङ्कुमं तैलं शलाकाकेश शोधनं |
ताम्बुलन्दर्पणन्दद्यादुत्तरे रोचनामपि ||

आसनं पादुके पात्रं योगपट्टातपत्रकं |
ईशान्यामीशमन्त्रेण दद्यादीशान तुष्टये ||

४४ब्)

पूर्वस्याञ्चरुकं साज्यं सानुगन्धादिकं नरे |
यद सम्पन्नमेतेषां मनसा तत्प्रकल्पयेत् ||

ततश्चतुर्चर्म पवित्रमादाय प्राग्वच्छिवं सञ्चिन्त्य ||

ओं समस्तविधिच्छिद्रै पूरणेनमखम्प्रति |
प्रभवामन्त्रयोमित्वां त्वदिच्छावाप्ति कारकः ||

तत्सिद्धि मन्त्रजानीहि यजतश्चिद चित्यते |
सर्वथा सर्वदाशम्भो नमस्तेस्तु प्रशीद्यमे ||

पठित्वामन्त्र्य रेचकामृती कृतं लयान्तं मूलमुच्चार्यारोपयेत् |
ततोङ्गेर्भ्यं दत्वा शिवाय नैवेद्य जपप्रणामादि कृत्वा दुर्गायै 
शाङ्गायै दद्यात् |

एवमग्नावपिशिवमभ्यर्च्य हुत्वा पूर्णां प्रायश्चित्तं व्याहृतिञ्च |
शिवमभ्यर्च्य मूर्तिस्थीकृत्यमण्डलार्चित शिवनाडी संधानेन योजयेत् ||

तदुक्तं ||

ऊर्णातन्तु निभां नाडी मुदितेन विनिर्गतां |
अनुदितेन विसन्तीं तां निर्गता मुदितेन च ||

आत्मनोनुदिते नैव विषन्तीञ्चिन्तयेद्गुरुः |

४५अ)

एवं सर्वत्रसन्धानं कार्यं गुर्वन्नमुहृता |
ततः स्वेष्टकृदाहुतिन्दत्वा निष्ठुरयाग्निं निरुध्यान्तर्वहिलीय चित्रणार्चयेत् ||

द्वारपालादि शिवास्त्र वर्द्धनीं चाविसज्य |
अथ विशुद्धवंसादि पात्रे वीक्षादि शुद्धप्राग्वद्धर्मास्त्र 
हृदायानिवारोप्य तदुपरिसमस्तानि पवित्राणि निधाय षडङ्गेनालभ्य 
पुनरपि हृदस्त्र चर्माणि चान्यस्यान्येन विशुद्धवस्त्रनापिधाय वर्मणा 
सूत्रेणावेष्ट्या हृदादिभिरभ्यर्च्य भगवन्ननुकम्पयैतानि पवित्राणि 
रक्षेतान्यभिधाय शिवकुम्भाय समर्प्य शिववद्विद्यापीठं गुरुञ्च 
सम्पूज्य वाच्यवत् पञ्चगव्यादि पाश्यकृतन्यासगीतस्तुति 
नतिजपजागरोभुक्त्यै कुशैमुक्त्यै भस्मम्पुपवास स्वयेदित्यधिवासनं ||

तच्चोत्थाय स्नानं संध्येक्ष त्वेभादि स्पृहात्यजन् |
अष्टपुष्पासमभ्यर्च्य हृदोधृत्यपवित्रकं ||

४५ब्)

निधायेशानदिग्भागे मण्डले विसृजेच्छिवं |
निर्माल्यापनयेत् संभुमिष्ट्वाकद्वारि ब्रह्मणः ||

श्रियं चोक्तवाच्यरूपा दिक्पालकुम्भकान् |
वर्द्धनी गणगुर्वादि महेशशिवपावकान् ||

समभ्यर्च्य विशेषेण मन्त्रोत्सन्तर्प्य राक्षवत् |
ततः सूर्यान्तिकं गत्वा दूर्वापुष्पाक्षतान्वितं ||

विधायाञ्जलि मध्यस्थं सुधूपित पवित्रकं |
ओंकालेत्यादि स्वाहेत्यन्तं सर्वत्रैव प्रति तत्वं पठित्वा ओं ह्रां ह्रीं शः 
आत्मतत्वाऽधिपाय सूर्याय स्वाहा | समारोप्याङ्गेभ्योपि नैवेद्यादि विदध्यात् 
द्वारदिक्पालेभ्यश्च | कुम्भशाय तत्वचतुष्टयेन हृदाद्यंगेभ्योपि दत्वा 
नैवेद्य जपान्ते वर्द्धन्यै वाङ्गेभ्यः | स्वात्मेन गणनाथाय पवित्रं 
गुरुपंक्तये | दत्वा नैवेद्य जाप्यादि प्रार्थ्याज्ञां क्रमसस्ततः | ततः किञ्चित् 
कलशसन्मुखा भूत्वा वयात्मादि शिवं स्मृत्वा गन्धाद्यन्वितं पवित्रं 
गृहीत्वा ||

४६अ)

तालु बिन्दु ब्रह्मविलद्वादशान्ते | 

ओं कालात्मना त्वया देव यद्दृष्टंमामके विधौ |
कृतं क्लिष्टं समुत्सृष्टं हृते गुप्तञ्च मत्कृतं ||

तदस्तु क्लिष्टमकृष्टं कृतं पुष्टं मसत्कृतं |
सर्वात्मनांमुनांशम्भो पवित्रेण त्वदिच्छया ||

ओं पूरय २ मखव्रतनियमेश्वराय स्वाहा |
ओं हौं आत्म तत्वाधिपाय शिवाय स्वाहा ||

इत्यात्मतत्वं प्रकृत्यंतं ब्रह्माकारणं मायान्तमन्त्रोच्चारण युक्तं 
ध्यात्वा प्रथममारोपयेत् | ओं हौं विद्यातत्वाधिपाय शिवाय स्वाहा | 
विद्यातत्वं विद्यान्तं विष्णुकारणमीश्वरान्तं मन्त्रोच्चारणान्वितं 
ध्यात्वा द्वितीयां ||

ओं हौं शिवतत्वाधिपाय शिवाय स्वाहा ||
शिवतत्वं शक्त्यन्तं रुद्रकारणं शदा शिवान्तं मन्त्रोच्चारण युक्तं 
सञ्चिन्त्य तृतीयं | ओं हौं सर्वतत्वाधिपाय शिवाय पवित्रकं स्वाहा | 
सर्वकारणं सर्वतत्वं व्यापिलयान्तमूलोच्चारेण योगि ध्यात्वा चतुर्थं 
गङ्गावतारं | मुमुक्षुस्तु | चतुक्षुस्तु शिवविद्यात्म सर्वतत्वै नमोन्तैर्वा 
दद्यात् | ततोऽङ्गेभ्यो दत्वा भगवते विधिध नैवेद्यं जपञ्च समर्प्य 
पुष्पाञ्जलिं पुटः शिवं संतुष्टं ध्यात्वा विज्ञापयेत् ||

ओं त्वं गतिः सर्वभूतानां संस्थिस्त्वं चराचरे |
अन्तश्चारेण भूतानां उन्नोत्वं परमेश्वरे ||

कर्मनामनसावाचात्वतोनान्यागतिर्मम |
मन्त्रहीनं क्रियाहीनं भक्तिहीनं च यत्कृतं ||

जपहोमार्चनाहीनं कृतं नित्यं मया तव |
अकृतं वाक्यहीनञ्च तत्पूरय महेश्वर || 

सुपूतस्त्वं शुरेशान पवित्रं पापनाशने | 
त्वया पवित्रितं सर्वं जगत्स्थावरजङ्गमं ||

खण्डितं यन्मया देव व्रत वैकल्प योगतः |
एकी भव तु तत्सर्वं तवाज्ञासूत्र गुस्फितं ||

अथ स्तुत्यादि विधाय चतुस्त्रिद्व्येकमासमासार्द्ध सप्ताह पञ्चाहड्यहैका 
हेषु मध्यादेकतमं गुरुः |

४७अ)

प्रसादीकृतं वायवित्रं विधातुं नियमं स्वीकृत्य दुर्गायै निवेदयेत् |
ततो वह्निस्थमपि शिववत् पवित्रनाभ्यर्च्य पूर्णान्तं हुत्वा प्रायश्चित्तं 
विधायाग्निस्थ शिवं शिवे संयोज्याग्नि निरुप्यान्तर्वहिर्वली सपवित्रौ निवेद्य 
शिवान्तिक गत्वा कर्म समर्प्यणं कुर्यात् | ततो विद्यापीठं 
शववत्साङ्गमभ्यर्च्य नैवेद्यादिभिस्तर्पयेत् | तदन्त गुरुं 
शिववद्वस्त्रशुवर्णपवित्रादिभिः | संतुष्टिकारिभिरभ्यर्च्य पति द्विजादीनपि 
सन्तर्प्य ||

दानेनानेन भगवान् प्रीयतां मे सदाशिव ||

इति मनसावधारयेदिति पवित्रदानं ||

ततः प्रातः पुनः प्राग्वदुक्त नित्य क्रियौत्तरं सूर्याद्यग्न्यन्तमभ्यर्च्य 
तदाद्यं चान्ति मे स्वतः | 

पवित्राणि समारोप्य कृतचिह्नानि पूर्ववत् |
सन्तर्प्याग्नौ शिवं पूर्णां प्रायश्चित्तं पवित्रवित् ||

४७ब्)

विसृज्यसंशिवाग्निञ्च संरक्षचण्डपूजने |
व्रती शिवान्तिकं गत्वा कुर्यात् कर्मसमर्पनं ||

मुक्त्यर्थी वाथ भोगार्थी विधिनानेन तद्यथा |
त्वत्प्रसादेन कर्मेदं मामेस्तु नाथबन्धकं ||

त्वत्प्रसादेन कर्मेदं ममास्तु फलसाधकं |
ततोष्टपुस्प्या?सम्पूज्य हृदोधृते पवित्रकं ||

विसृज्य विधिनेशाद्यमण्डपंसंविशोस्य च |
वारिभिशो मयोन्मिश्रैरथयागाद्वहिर्यजेत् ||

ईशे लिप्तेथवा वस्त्रा वृतं पीठेथवा कृतौ |
विस्वेर्द्धेन्दु निचे चण्डण्ठुकाभे वाम्बुजाशनै ||

ओं चण्डासनाय हूं फट् नमः | सडुत्थासनोपर्यभ्यर्च्य | ओं 
चण्डमूर्तये हूं फट् नमः | मूर्तिनीलाञ्जनच्छायाञ्चतुर्वक्त्रार्क 
लोचनां | सर्पोपवीतकेयूरां मुखोच्छाग्ररवार्चिपं | ज्वलज्जटार्द्ध 
चन्द्राद्यामतिभीमां चतुर्भुजां | 

शूलं डमरुकम्वामे दक्षे टकाक्षमालिनी |
रुद्राग्नि प्रभवां ध्यात्वा मूलेना वाह्ययेत् परं ||

ओं ओं ध्वनि चण्डेश्वराय हूं फट् स्वाहा |
आवाह्नहृदास्थापनादि विधाय | 

४८अ)

ओं चण्डहृदयाय हूं फट् नमः | ओं चण्ड शिरसे हूं फट् नमः | ओं 
चण्डशिखायै हूं फट् नमः | ओं चण्डकवचाय हूं फट् नमः | ओं 
चण्डास्त्राय हूं फट् नमः | सकलादौ हृदा प्राग्वत्याद्यादि दत्वा 
सम्यगभ्यर्च्य | भोगाङ्गान्यपि | ततो गन्ध पवित्रं 
शिववत्मूलेनारोप्याङ्गेभ्यो जपादिकं कुर्यात् | ततः पवित्रं गृहीत्वा | ओं 
हां आत्मतत्वाधिपाय ध्वनि चण्डेश्वराय हूं फट् स्वाहा | एवं 
विद्याद्यैरप्यारौप्याङ्गेभ्यश्च नैवेद्यान्ते | सर्वाणि पवित्राण्यादाय ||

ओं लेह्य चोष्यान्नपानादि ताम्बूलं श्रग्विलेपनं |
निर्माल्य भोजनं तुभ्य प्रदत्तं तु शिवाज्ञया ||

सर्वमेतत् क्रिया काण्डं मयाचण्ड तवाज्ञया | 
न्यूनाधिक कृतं मोहात्परिपूर्णं सदास्तु मे |

ततो नित्यपि ||

यत्किञ्चिद्वार्षिकं कर्म कृतं न्यूनाधिकं मया |
तदस्तु परिपूर्णम्मे चण्डनाथ तवाज्ञया ||

४८ब्)

पठित्वा विज्ञाप्य मूलेन पवित्र नैवेद्यादीनि समर्प्य प्रणम्य यथा वसरं 
वह्नावभ्यर्च्य संतर्प्य विसृज्य वहिः निसृत्य चण्डमूर्तिस्थीकृत्य | ओं 
फें चण्डेश मूर्तये नमः |

विसृज्यान्धकूपादौ निर्माल्यं प्रक्षिप्य भूमि विशोध्य शिवञ्च संस्नाप्य 
सम्पूज्य विसर्जयेत् | त्रयोदशी चतुर्दशीभ्यां दिनद्वये त्रयोदश्यां 
गन्धपवित्रं चतुर्दश्यां तु पवित्रञ्चण्डार्चने | तथा चतुर्दशी 
पूर्णिमाभ्यांमपि | चतुर्दश्यां गन्धपवित्रं पवित्र 
पौर्णमाश्यांसूपवीतंचण्डपूजे तिथि पूज्यत्वष्टम्यांमप्येवं | 

उक्तञ्च ||

यदान्धेक दिने शम्भोः पवित्राद्यञ्चिकीर्षति |
कृत नित्यंस्तदा संकृत्वा नैमित्तिकीं सकृत् ||

संम्यग्गन्धपवित्रस्य दत्वोपरि पवित्रकं |
उद्धृत्य दत्वा चण्डापलिङ्गसंस्नाप्य पूजयेत् ||

स्थण्डिलेयोर्चयेदीशं तस्य नैष भवेद् विधिः |

४९अ)

प्रस्नार्तानर्चितं तरिङ्गं चण्डाचोर्द्धं धरेन्नयेत् |
पवित्रादिषु चण्डैशं स्पृष्टैव विधिनार्चयेत् ||

पवित्राद्यर्घयेतद्वद्विसृज्याप्या चमेत्तदा |
अविर्जित पूतस्तु नैवसीमां विलंघयेत् ||

देवताप्यन्यथाप्नोति सिद्धिं भ्रंशं पदे पदे |
विमलो विमलं विमलादिशिवोशिऽशिवशोषममेषमुमेसः | 
विदधे विधे चोद्विधिवोधवुधः परमं परमेष्टि पवित्रमिदं ||

विमलावत्यां पवित्रविधिस्तृतीयः ||

ग्रन्थ १३६ ||

क्षोणीकन्दजतावकणूककलातत्वान्तनालोङ्गमं |
मायाग्रन्थि चतुप्युगाघ्रिदमनयः शुद्धविद्यांवुजं ||

विद्येशाष्टदलंश्रितः शिव उमाकिञ्जल्कमीशांविका |
युग्मानेच्च सबीजकर्णिकमसौ सिंहासनन्तंनुमः ||

कृताप्लवादिनोकृष्ण सप्तम्यां वा त्रयोदशीं |

४९ब्)

तिथौध्यामान्तिकङ्गत्वाऽसाध्यवीक्षादिनार्चयेत् |
संचित्या मन्त्रयेत्तं भववाक्येन तद्यथा ||

ओं हरप्रसादसम्भूतत्वं मत्रसन्निधी भय शिवकार्यं समुद्दिश्यने 
तध्यासि शिवाज्ञाया ||

एवमामन्त्र्यसंरक्ष व्रजेद्वश्मा दूरतः | 
स्थितमानीय मृत्पूर्णपात्रस्थं तु जलाकक्षितं || 

गृहे ध्यान्त्रयेत् प्राग्वत् नान्यं देवं स्मरन् सिवात् | 

सायाह्न समये प्राप्ते विदद्यादधि वासनं | 
पवित्रोकु विधानेन भान्वाद्यग्न्यन्त पूजनं |

कृत्वा पलाश पुटिकाः |

सुच्छादि संयुताः || 

दमसोद्भवमूलादि संयुक्ताः पञ्चसोभनाः | 
प्रत्येकं धेनुमुद्राद्यान्मशेत्सद्योदिभिर्यथा ||

ओं सद्योजातं प्रपद्यामि सद्योजाताय वै नमः |
भव भवेनादि भवे भजे स्वर्माभवद्भवाय नमः ||

यद्वा भवोद्भवो नमः | 

अनेन हृदा वा मृत्तिकान्वितं दमनमूलम्पश्चिमे ||

५०अ)

ओं वामदेवाय नमो ज्येष्ठाय नमो रुद्राय नमः |
कालाया नमः कलविकरणाय नमो वल प्रमथनाय नमः सर्वभूते 
दमनाय मनोन्मनाय नमः ||

अनेन शिरसा वासामलकी फलं तन्नालमुत्तरे ||

ओं अघोरभ्योथ घोरेभ्यो घोरघोरतरभ्यश्च सर्वतः सर्वसर्वेभ्यो नमस्ते 
रुद्र रूपेभ्यो नमः ||

अनेन शिखया वा तत्पत्रं भस्मवद्दक्षिणे ||

ओं तत्पुरुषाय विद्मदे महादेवाय धीमहे | तन्नोरुद्र प्रचोदयान्नमः ||

अनेन कवचेन वा तत्पुष्पं दन्तधावनञ्च पूर्वे || 

ओं ईशानः सर्वविद्यानामीश्वरः सर्वभूतानां ब्रह्मनोपि 
यतिर्ब्रह्मशिवोमस्तु सदाशिवाय नमः | अथवा सदाशिव नमः || 

अनेन मूलेन वा गायत्र्या वा तत्फलं गन्धसहितमीशाने दद्यात् | 
देवाक्षरवक्त्रैर्वा दमने पुष्पफलयो च भावे तत्पत्रमर्वानु कल्पयेत् ||

५०ब्)

ततः पञ्चाङ्गाखण्ड दमनमञ्जलौ कृत्वा शिवं संचित्या मन्त्रयेत् | 

ओं आमन्त्रितोसि देवेश प्रातः काले मया प्रभो |
कर्तव्यन्त यथालाभं पूर्णपर्वतवाज्ञया ||

पठित्वा स्वाहान्त मूलेना रोप्याङ्गादिभ्यश्चाशेषदमनम्पवित्रं वत्पात्रे 
संरक्ष शिवाय समर्प्य प्राग्वद्विविर्चा भुत्स्वा शिवाग्रैनिसान्नयेत् ||

प्रातः स्नात्वेऽष्टष्यैशमिष्ट्वा विसृज्य पूर्ववत् | 
नित्यां नैमित्तिकीं कुर्याद्विशेषेण क्रियां ततः ||

पञ्चांगा खण्डितै ध्यामैः शिवमिष्ट्वान्यमाददेत् |
हृष्टशदाशिवं ध्यात्वा पञ्चास्यमागमे यथा ||

पश्चिमावर्जित किञ्चिदीशानमूर्द्धगं स्मरेत् |
प्राचितत्पुरुषं वक्त्रं हृदयोपरि लोहितं ||

घोरं गुह्यो दक्षवामे पृष्ठोपरिसितं त्वजं |
ओं ह्रौं आत्मतत्वेश्वराय शिवाय स्वाहा ||

ओं हौं विद्यातत्वेश्वरा शिवाय स्वाहा |
ओं हौं शिवतत्वेश्वराय शिवाय स्वाहा ||

५१अ)

ओं हौं मखेश्वराय मखं पूरय २ शूलपाणय स्वाहा |
इत्यञ्जलि चतुष्टयं नमोन्तैर्वान्योदिभ्यो दत्वा शिवमग्निं वा वसरे विसृजेत् | 
अत्राग्नेरपि वासनादिभिसर्जनान्तं रक्षणं विधेयं | तथा हि | 

एतदन्तिकमेवास्य नैमित्तिक हवि भुजः | कुण्डजा प्रायनं नोर्द्ध न च नित्यं 
विसर्जनं ||

तदनु प्रभुम्विज्ञापयेत् || 

ओं भगवन्नतिरिक्तं वा हीनं वायन्मया कृतं | 
सर्वं तदस्तु सम्पूर्णं पर्वंदामनकं मम ||

ततो यागं वाक्यवद्विसर्जयेत् | एक दिनदमनेपि प्राग्वत् ||

द्वादशस्वपि मासेषु पूजयेद् वमनैः सदा |
शिवं किंतु विधेश्चैत्र मासोत्थ स्यापि खण्डनात् ||

गुरुवरपारंपर्य श्रीकण्ठानन्दि वेष्टितं वक्षे | 
यत् स्मरणेन तु पाशाः पुंसिर्हृरी कृता विषमाः ||

गोदावरी तीरे शिवान् मदेशाद्विद्येशा च्छ्रीकण्ठादीशयोषितः ||

५१ब्)

माधवाद्ब्रह्मणस्कन्दात् पञ्चधा पञ्च वक्त्रजं |
भेदाद्बीजपदार्थाख्या च्छिवरुद्राङ्कया द्विधा ||

दशाष्टादशधाभिन्ने विविधाधि विस्तरं |
परादिसोढासम्बन्ध युमच्छिवभाषितं ||

अवतागुरुं क्रोधं मुणिंन्दुर्वाससंक्रमात् ||

प्राप्तं शोपि फणीन्द्रस्य वासुकर्भुवि विश्रुते |
श्रीमदामदाकस्थाने प्रथमेवीश्वरो भवेत् ||

तद्वंसप्रभवः शक्रणिः श्रीरणपटुके |
अन्धगृह्नत्सहश्राक्षमथतद्वंसजो परः ||

श्रीपूर्वप्रादिभामध्यवान्तन्नशिवसज्ञकः |
पञ्चमन्त्रतन्त्रर्देवः सदाशिव इव प्रभुः ||

आशीदुपार्जक गुरुः किल वेदि देशे योगोलगीति भुवनत्रय गीतकीर्तिः ||

धानासृजन्मुनिनिवासमनर्घ्यमाद्यं 
कैलाशमीशमिवविष्णुविरिरिविज्येष्टं ||

तङ्गोत्राम्बुज वोधभानुरभवच्छान्तः प्रशान्तश्शिवो | 
गोनयोमुपविष्टमूर्तिरुचितोऽप्युद्भिन्न मूर्तिस्ततः ||

आशीदीशसमः प्रसिद्धमहेमामन्त्री प्रबोधः शिवो |
धन्योस्माच्च वभूवभूरितपसा श्रीमान्कुमारः शिवः ||

सौराष्ट्र कुर्चताग्न्युत्थायक्षिणीमस्मजांमिथः |
भ्रातृज्यः श्रीवामनाम्नान्द्रभिसिकुस्त्रिषुरुषे ||

यस्तकं त्रितय त्रिनेत्र इति हि श्लाघ्य न नाम्नान्वितो |
यो प्रान्दो(?) यनयान्किलाश्रममिम सम्यक् श्रिते | नन्तरं ||

योन्दा(?) द्वादशमूलराजमहिषीहास्या नलान्दीपिताश्चक्रे |
भोगवशस्तपाति युवती वृन्दावृतोहर्निशं | योराज्ञानुमतो महाव्रति 
गुरुवादीन्द्रमव्याहतं ||

धीदर्पाच्छिशुवद्विजित्यविदधे भित्वास्थि मुद्रावलीः ||

सैवं मन्त्रवलान्तथा करुणयाप्यस्पृश्य जातिं नरं |
सद्योमुक्तमथास्य वंशतिलकाये न्यत्रकेषा दृशाः ||

अष्माद भूदचिन्त्यान्माश्रीशान शिवभास्करः | 
येन दद्यातितं विश्वं शिस्यरस्मिभिरद्भुतैः ||

५२ब्)

तस्मात् सद्यशिवोर्च्यश्च पचयतिरभूच्छ्रीमघोरः शिवोयास्मा *? 
तोजनेता भवचकितधियां श्रीमहानागमध्यां |

तच्छिष्यानां बहुत्वेऽप्यपहरितमहामोहासम्वर्तवन्मा |
दिग्भ्रान्तानन्तकीर्तिगुरुनिहितपदैऽप्युच्चकैर्याधिकारी ||

सायं षट्टार्कदीक्षा गुरुतडदित गौर्वादि भोगीन्द्रतार्क्षान्तस्मा 
श्रीसोमसम्भु प्रभुरमित इतो धर्मसम्भुर्महात्मा || 

योर्थी कस्मारमतोमिहिर हरि शिवाशस्तु चाव्या गमोर्घं | 
श्रुत्वादाये तु रक्षं सकलजनगुरुगौडमभ्यत्प्रजातः ||

तस्मिन् भिक्षुवनेवेशनसुरसरिन्तीरस्थमुक्तिश्वरे |
श्रीमानुग्रतपानरन्द्रमकुटो घृतांघ्रि पद्मौ वशी ||

विस्तार्येशमन्त्रन्नते हृतरिपाविद्वद्विनी वालये कीर्तिस्त्रीदयिते 
दयालुरभवसद्वण्ड भुक्तीश्वरे सर्वाश्वर्यमपेरपारतपशोगम्भीरे

५३अ)

विद्याम्बुधेरीशस्यैवजगद्वितायजागतीमभ्यागतस्य स्वयं ||

५३अ)

षट्त्रिंशच्छिदतत्व भावनं समुद्भूत प्रभूतोत्तमानन्दा घूर्णित 
चित्तवृत्तिवसतेः सत्कर्मणां साक्षिणः |
तस्य श्रीजयसिंहनामनृपतिः नार्थस्य सिष्याद्भुतस्थास्नः श्रीविमलः 
शिवश्शिवपरोवाराणसी संश्रितः ||

यः साभूक्तकविः सकक्षिति पतेर्लोक द्विखैकाष्टकेशैर्वार्चादि विधेः |
सदर्थजलधेद्धीतोद्भवार्द्वाथधीः ||

गुरुर्मलयसिंहस्य मगधाधीस्वरस्य हि |
श्यामवारो देविराजभूयाश्रमतोऽर्हतः |

क्रियावताविनीतेन श्रीकण्ठादि शिवेन तु |
दग्धसंसार बीजेन या चित्रः शिषुनार्थिना ||

अथोच्यतेति विमलं प्रायश्चित्तं विशुद्धये |
मनोवाक्कायजैर्ब्दोषै ग्रस्तानां शिवयज्वनां ||

प्रायो नामतपः प्रोक्तं चित्तं निश्चय उच्यते |
तयो निश्चय संयोगा प्रायश्चित्तं प्रकीर्तितं ||

५३ब्)

गृहस्थो ब्रह्मचारी च प्रायश्चित्ति द्विधा स्थितः |
प्रत्येकं द्विविधं ज्ञेयं सकामाकामभेदतः ||

निःकामा तु सकासे तु द्विगुणांशुद्धिमादिशेत् |
भौतिका द्विगुणं ज्ञेयं प्रायश्चित्तं तु नैष्टिकेः ||

सम्बन्धादेश्च धर्माश्च प्रसिद्धान विचायेत् |
यद्ददाति गुरुः शिष्य तेन शुद्धित्मर्दा भवेत् ||

सोपि दद्याद्वलं ज्ञात्वा कालं पात्रं वयो वपुः |
प्राणपीडान्तथा यासं यथान्दल भग नरः ||

दातव्यं कर्मसारेण संक्षिप्तं संविभाजितं |
अन्यैर्वापि हि कर्तव्यं भ्रातृण *? ण्डतैरपि ||

अन्धवृद्धा तुरान्धन्व्याध्यादि परिडितान् |
तेषां सक्षिप्तं दातव्यं स्त्रीणांच्चाद्दाम भैरव ||

प्रायश्चित्तं यदाकब्दित्कर्तने(?) | शक्नुयात् तदा || 

प्रार्थ्यान्याश्चैव कर्तव्यं यथोक्ता द्विगुणं पुनः |
द *? र्द्धं त्रिदशतादर्पाज्जपास्नानेन शुद्ध्यति ||

तदूर्द्धं पञ्चमं यावच्छतं नक्तं विधीयते |
तदूर्द्धंमुपकसस्य त्रिरात्रं वायुतद्वयं ||

५४अ)

होमं दशांशतः कुर्याद्विशांशं गड्डुकाज्जपात् |
नक्तं हविषा भुग्या च प्रायश्चित्तं समाप्यते ||

उपवास विहीनस्तु मरुजानां जपः स्मृतः |
तिलमङ्गादृते सम्य सम्यसम्यगोधूमको द्रवौ ||

चीनकादेव धान्यञ्च सर्वशाकं तथैव च |
स्विन्नं धान्यन्तथा यन्यं मूल्यक्षारगणः स्मृतः ||

देवयात्राविवाहेषु यज्ञप्रकरणेषु च |
उत्सवेषु च सर्वेषु स्पृष्टास्पृष्टिर्न दुष्यते ||

मांचकाष्ठेनाविकुत्र्य तृणौघश्मेनि हस्तिनी |
तीर्थयात्राविवाहादि सपिण्डी करणादृते ||

अब्दमेकेन कुर्वीत महानिपातने |
अन्यन्त सरुजे देहे राजचौर भयस्तथा ||

अग्निवारि भये तद्वत् सृतिकां नाशनस्तथा |
गुरुदेवाग्नि कार्ये च नित्यहानि न दोष भाक् ||

विप्रे शुद्धिर्द्दशाहा स्यात् क्षत्रिये द्वादशाहिका |
दशपञ्चाहिका शुद्धि वैश्ये सूद्रस्य मासिका ||

५४ब्)

पतनात् पूर्णगर्भस्य सुद्धि स्यात् तत्क्षणात्मिकाध्न अर्थाग्वै चूडसज्ञस्य 
मृताद्वालान्त सूतकं ||

येषां तु सूतकं तेषां स्पर्शसंचये नोर्द्धतः |
यद्वा नामकृतेः सद्य एकाहो दन्तजन्मनः ||

चूडायास्त्रिदिनं प्रोक्तं तत्राग्न्यऽधिकमाव्रतात् |
अतोर्द्धपूर्वच्छुद्धिः सर्वर्णेष्वियं स्थितिः ||

मृतकादौ पृथक्याकं कुययाद्योगनतैस्सह |
त्यक्त न चेदशो याति तदा शुद्धिर्भवेत्त्र्यहात् ||

जीवन्जातो यदि मृयात् मृतो वा जायते यदि |
सावा शौच न कर्तव्यं सूती सौचं समाचरेत् ||

शवेन शुद्ध्यते वृद्धिर्न वृद्ध्याच्छुध्यते शवः |
सर्वेषां वृद्धिवद्धानौ प्रवेश्यां नास्ति सूतका ||

अहस्त्वदन्तकन्याया दत्तायां द्विदिनं भवेत् |
स्वश्रदिसु च विज्ञेयं मातुरान्याञ्च मातुले ||

स्यालके तत्सुते मित्रे द्रौहित्रे भगिग्नीपतौ |
जामात्रादौ मृते वापि स्नानादेव विशुद्ध्यति ||

अजातदन्ते वृषले मृते गर्भच्युतेऽथवाशुद्धिरैकादशाहेन ज्ञात्वान्यत्र 
प्रकल्पयेत् ||

देशान्तरे पृथक् पिण्डे स्नानं स्यात् तद्गुरुं विनां |
मन्यस्तचालभृग्वग्नि सलिलादि मृतेषु च ||

गिरां वाच्यवहारस्य भेदोयं त्रान्तरे गिरिः |
महानदी वा भवते तद्वेशान्तमीरितं ||

अजातदन्ता वालाये गर्भाद्ये च विनिःस्मृताः |
तेषानास्त्यग्नि संस्कारो नोदकादि क्रिया क्वचित् ||

मृतेऽपत्येपिताकुर्प्या देवकरात्रमभोजनं |
पञ्चगव्ययुतं माता तत्रिरात्रं यथा विधिः ||

दाने यज्ञे विवाहे च संग्रामे दशविप्लवे |
आपद्यपिचकष्टायां सद्यः सौचं विधीयते ||

आतुरे स्नानमापन्ने दशकृत्वो ह्यना तुरंः |
स्पृष्ट्वा स्पृष्ट्वा वहिः स्नायात् तदासौ शुद्धिमाप्नुयात् ||

आचार्य वरणोर्द्धन्तु यावद्यज्ञ स्थितिर्भवेत् |
अत्र संम्पर्कसून्यभ्य न स्यातां मृतसूतके ||

निर्वाणदीक्षितानान्तु सूतके नैव विद्यते |

५५ब्)

विद्यते सूतकं तेषां लोकदीक्षानुसारतः ||

शिखाच्छेदोनयत्रास्तिमादीक्षा लोकिकी स्मृताः |
अन्तर्यागः प्रकर्तव्यो लोकिकैरेव दीक्षितैः ||

जपप्रदक्षिणादीनिकत्तव्याणि प्रयत्नतः |
सूतके मृतके यद्वन्नारी ऋतुमती तथा ||

नामं शुद्धायद्रुद्र सर्वावस्था स्वपि क्वचित् |
प्रथमेहनि चाण्डाली द्वितीये ब्रह्मघातकी ||

तृतीये रजकी प्रोक्ता चतुर्थे खलशुद्ध्यति |
रात्रोस्त्रियोरयो मे जन्ममृत्योश्च जन्मिनः ||

पूर्वमेव दिनं ग्राह्यं यावन्नोदयेते रविः |
बालबालिसवृद्धानां नृपानां व्याधितात्मनां ||

स्त्रीनान्तु कारुकाणान्तु प्रायश्चित्तं न विद्यते |
अपमानादथक्रोधा स्नेहात्परिभवाद्भयात् ||

उद्वाप्य मृयते नारी पुरुषो वा कथंचनः |
अशुच्या नामनरकास्तत्र ते यान्ति मानवाः ||

पूयमाणित सम्पूर्णे अतमसिदारुणे |
षष्ठि वर्ष सहश्राणि हत्वात्मानं वशेन्नरः ||

५६अ)

तीर्थयात्राः भृगौः पातः सन्यासो वह्नि भक्षणं |
एतानि पशुजातीनां दीक्षितौ न समाचरेत् ||

रात्रौ दानञ्च पूजाञ्च वुभुक्षुः परिवर्जयेत् |
विनाग्रहे पुण्ये तथा वै साधकेषु च ||

पूजयित्वा प्रमादेन गायत्र्यष्ट शतञ्जपेत् |
मुमुक्षो सर्वदा स शिव पूजा न वार्यते ||

पवित्र लुप्तौ द्वे लक्षघोरस्यैन्दु व्रतं तथा |
ध्यामलोपे चैत्र मास पुण्यं नास्य च्छिवाज्ञया ||

धेनुं प्रमादतो हुत्वा ह्यघोरं लक्षतः शुचिः |
कामतोरेत उत्सृज्य जपेद्वामशतद्वयं ||

क्षौरमैथुनदुघ्नवांत्पादौ रूपिणं प्लुतः |
शवधूमचितासृती स्वकाकाद्यैश्च दूषितः ||

कृताह्निकश्च दुःष्टस्नात्वा क्रियांविना |
भुक्त्वाकीटादि वा स्नातो देवं नैवार्चयेत् क्वचित् ||

अकामतः प्रसुप्तस्य सुक्रादश्यन्दने सति |
स्नात्वा पुरा स चैलस्तु अस्त्र मन्त्रं शतञ्जपेत् ||

५६ब्)

पुर्वापरान्तु यः संध्या सद्योजात स कृज्जपेत् |
अहोरात्रं कृतं पापं तत्क्षणा देव नस्यति ||

कर्मना मनसा वाचा मिष्योक्तो गुह्यकं शतं |
रेतो सूत्रपुरीषे वा दैवार्ज्जश्चे च तज्जपेत् ||

अघोर जपते यस्तु कृष्णाष्टम्यां सकृन्निषि |
मुच्यते सर्वपापेभ्यो निर्द्वन्द्वो निरुजो भवेत् ||

सकृत्स्मरणमात्रेण सर्वपापक्षयो भवेत् |
आवर्त्य पञ्चवारं तु सर्वतीर्थ फलं लभेत् ||

सर्वयज्ञफलानीहं सप्तवारानु कीर्तनात् |
त्रिसप्तवारमावर्त्य पूजान्ते नियमेन तु || 

पूजा फलं समस्तं तु प्राप्नुयान्नात्रसंशयः |
अघोरात्नापरं मन्त्रं कलिमासाद्यसिद्धिदं ||

सप्तवाराब्जपेद्वक्त्र दीक्षितो मास भक्षणात् |
अभक्षभक्षणे विंशत्य वाच्य वषने दशः ||

गुरुनिन्दापवादे तु माज्जान्तजलमकृत् |
ग्रस्थापहारणे तच्च च्छतं सप्तं तु मत्स्त्रिया ||

स्पृष्ठेत्न सितेपि पञ्चभैक्ष्यं भ्यक्तैक भोजने |

५७अ)

रुद्रकोटिं तु यो विप्रो जपेद्रुद्रस्य सन्निधौ ||

सकृत्तत्पुरुषजप्त्वा कलानार्घन्ति षोडशीं |
यो निन्देत शिवं मोहात्तच्छास्त्रं योगिणन्तथा ||

कीटकेषापविद्वान्न दूषितवापि केनचित् |
खादेच्चाष्टशतेशानं ससकृच्चक्रमाज्जपेत् ||

ग्रहणे चन्द्रसूर्याभ्यां विष्टवेषु च नित्यसः |
ईशानं जपते यस्तु पाप तस्य न विद्यते ||

कर्मणा मनसा वाचा पाप कृत्वा तु मोहतः |
गृञ्जनादीन्य भक्षाणि भक्षाणि भौमानिकवकीनि च ||

पलाण्डुलशुनं जप्त्वा ईशानं तु सकृत्स्मरेत् |
मठप्रतिग्रहे कुर्या जपं घोरंस्यलक्षकं ||

यत्रादौ स्याद्गुरोः स्थानं पश्चात् प्रासाद कल्पना |
तन्त?योवनमित्युक्तं मन्यथा मठमादिशेत् ||

सर्वेषामेव पापानां सङ्करे समुपस्थिते |
पञ्चब्रह्माणि तु जपेदेकं वा बहूरूपिणं ||

उपवासस्तथास्नानं पञ्चगव्या शतजपः |
होमश्चैव मलं हन्ति सर्वशङ्करजं नृणां ||

व्रतस्य च क्रियायाञ्च नियमस्य च लोपने |
गायत्र्यष्ट शते नैव अच्छिद्रं तादृशं पुनः ||

सकृत्संध्याविलोपे तु अजातस्य शतं जपेत् |
त्रिकाललोपान्त्रिकाल लोपान्त्रि गुणं सोपवासं सकामतः ||

संध्या त्रय परिभ्रष्टः शिवैकादशिका त्रयं |
जप्त्वाविशुद्धिमाप्नोति स्नानहीनश्च तां जपेत् ||

अनस्थि प्राणिसंहातं हत्वैकादशिकां जपेत् |
हत्वा च पक्षिणस्सर्वास्त्रिरेकादेशिका क्षपेत् ||

पञ्च ब्रह्माग्नि वाङ्गानि शिवं च परमाक्षया |
अधीत्य स्वर्गमाप्नोति विदित्वामुच्यते भृशं ||

पर्वण्य पूज्य देवेशं गुरुमग्नि च भक्तितः |
अदत्वा च वलिन्तत्र शिवं स्याष्टशतं जपेत् ||

पत्रपुष्पं फलं तोयं मन्नयानाद्यमौषधं |
अनिवेद्य वुभुञ्जनो पदाहाराय कल्पितं ||

शिवाष्ट शतजाप्येन पूजया च विशुद्ध्यति |

५८अ)

जपेद् दशसहश्रं तु सच्छृद्रस्य प्रमापने ||

यो मोहाच्चैव पापिष्टा गुरुणां स पथं कृतं |
ददाति चान्यो दुष्टात्मा तावुभौ नरकं व्रजेत् ||

क्षुतद्युम्भितकाशे वा दक्षिणश्रवणं करे |
स्पृष्ट्वा नासग्रतोन्येव स्पृशन्विघ्नान्न जायते ||

सर्वदा सर्वकार्यक्षुतनिष्ठीवनादिषु |
कृत्वौन्नमः शिवायेति मुच्यते सर्वपातकैः ||

पञ्चपातकयुक्तानां दर्शनपरिवर्जयेत् |
अलापादयुताच्छुद्धि द्विगुणोस्पर्शतो मता ||

शयनाद्व्ययुताच्छुद्धि भोजनाल्लक्षतः शुचिः |
बौद्धचार्वाकसंस्पर्शाच्छिवनिन्दा परेषु च ||

सच्छास्त्र दुषकानाञ्च पतितानां विशेषतः |
सम्पर्के तु जपे घोरन्तथा दिगम्बरादिभिः ||

संखादीनां भवच्छुद्धिस्तुशैर्वामथितेन वा |
श्रुवादि चरुपात्राणां मुषलोलुखलस्य च ||

सूर्पगोरसभाण्डाना शुद्धिरुस्ननवारिणा |
सृङ्गास्थिदारुदन्तानां तत्क्ष्णणैः परिशोधनं ||

५८अ)

मन्यश्मतेजसवाद्भिः स्ताम्रमम्लेन वारिणा |
कांशामम्लेन सर्वं वा चर्मकाशाय वारिणा ||

प्रोक्षशुद्ध्यत्यसंदेहादुच्छिष्टस्पृष्टजाजनं |
तुंवादि चण्डपात्राणा गौवाऽलैर्वारिघर्शनात् ||

दारवं लोहको घृष्टं तक्षणाद्वा विशुद्ध्यति |
चर्मणारज्जु वस्त्राणां शुद्धिम्यात्क्षारवारिणां ||

पितृदैवाययुक्तानां प्रत्यहं सौचमिष्यते |
त्यागे परिधानवस्त्राणां प्रावरणस्य मलागमे ||

रजकक्षालितं वस्त्रं पुनद्वौतं विशुद्ध्यति |
सत्यावाचो मनः पूतं सदाचीर्णाः क्रिया शुभाः ||

आहतं धातुरुक्तञ्च यच्च प्रक्षालितं मृदा |
अच्छिन्नाग्रञ्च यद्वस्त्रं पवित्रं तदति स्मृतं ||

नग्नस्यात्मलवद्वाशा नग्नकौपीनके वलः |
वध्नीयान्नाशुरीं कक्षां दैवपैत्र्य च कर्मणि ||

एकवस्त्रेण यत्स्नानं सुर्याच्छिद्धेन चैव हि |
स्नानं तु न भवेतद्धि श्रिया च परिहीयते ||

शुद्धिश्चोदकभाण्ठानां पर्यग्निकेनात्मिका |
तृशादिकञ्च यत्किञ्चित् काष्ठं वा प्राक्षिकं शुचिः ||

मार्जनोल्लखनैश्शिकै गोनिवाशाङ्जलेन च |
इति पञ्च विधाशुद्धि भूमेकार्या विज्ञानताः ||

त्यजेन्निर्माल्य सद्यर्शाद्भाण्डं मृद्धेणु संभवं |
कथितं शुद्ध्यते क्षीरं दधिशुद्धिर्निगद्यते ||

दधिपात्रान्तरे कृत्वा विक्षिपेतदनन्तरं |
अन्नादि लेपनिर्मुक्तं प्रोक्षणाच्छययते दधिः ||

सुतप्तस्य श्रुतस्याथ सुद्धिराज्यस्य कीर्तिताः |
एवं मपुगुडादीनां प्रोक्षणादग्नि योगतः ||

निर्माल्य स्पर्शने त्याज्यमल्यद्रव्यं तथौषधं |
स विकारं तु यत्तोयं तथैक्षु हिंगुजीरकं ||

सैन्धवाद्यं स कर्पूरं कटुकाद्यं सण्डुलं |
घृष्टञ्च चन्दनं भश्म ज्ञात्वा द्रव्य वलावलं ||

धान्याद्यं प्रोक्षितं शुद्ध्यत्येवं मन्यत्र लक्षयेत् |
तूलिका चोपधनानि पुष्पं रक्ताम्वराणि च ||

शोषयित्वा तपेतानि सुचीनि तु स्पर्शस्याद्वाणलिङ्गादेनिर्माल्याद्यैर्यवा क्वचित् ||

५९ब्)

देवविसृज्यथात्रंस्थं संस्नाप्या चम्य स्नापयेत् ||

पात्रान्तरस्थं स्वाचम्य भूयः संस्नाप्य पूजयेत् |
एतच्चले चलेप्येतत् स्नाना चमनपूर्वकं ||

त्रिंशताघोरतः शुद्धिर्लिङ्गच्छाया विलद्याने |
सहश्राल्लुठिते शुद्धिर्द्विगुणापरिवर्तनात् ||

त्रिचतुलुठिते लिङ्गे विवृत्ते तु महीतले |
शुचिश्चैवा युते नैव लक्षात्स्वभ्र च्युते शुचि ||

द्व्ययुतादभिघाते स्याददूरे वायुताद्ध्रुवं |
पादस्पर्शलने यत्र्य युक्ताद्धूलिनार्द्धतः ||

त्र्ययुताच्छ्लश्मदुष्टे तु द्व्ययुतान्तु तदम्भसा |
सूत्रसूत्रोदके नैव लक्षाद्वित्पादतः शुचि ||

रक्तशुक्र रजस्पर्शाल्लक्षार्द्धात्सुद्धिमादिशेत् |
विष्वागर्ते निपाताच्च सार्द्धलक्षाच्छुचिर्मतः ||

स्थिरस्यात् मूलनाल्लक्षा शुद्धिसंस्थापनात्तथा |
आपत्सुत्यकुदिग्लक्षं जपेत् कोटिं तु कामतः ||

ससमुद्गकलिङ्गे तु प्रमादात्पतिते सति |

६०अ)

त्र्ययुतार्द्धं मतं हस्ते कल्प्यन्यूनाऽधिकं ततः |
समुद्गक विहीने तु पूर्वोक्ताद्विगुणाच्छुचिः ||

अयुतादग्निनालीढे यदिकान्तिर्नहीयते |
कान्ति हीने शुचिर्लक्षात् परित्यागे कृते परे ||

व्यङ्गितप्यर्थविच्छायेनदीगर्ताद्दिपाततः |
हृते नष्ट निपतिते महागर्तप्रमादतः ||

स्वकाकलीढिते लिङ्गे नीते वा शुचिभिस्तथा |
हृतेराज्ञा तस्करैर्वा स्वपचैर्वाथ सेविते ||

विरुद्धवर्गद्वितये स्पर्शेत्पाशाविधीयते |
लक्षमेकं जपेद्यत्नान्त ह्रायं स्थापयेत् पुनः ||

स्थण्डिले पूजिसम्यत् क्रसादाद विसर्जिते |
आहृत्य मन्त्रा तत्पुष्पा घोरं पञ्चशतं हुणेत् ||

जपेत् पञ्च सहश्रा वा तथा लिङ्गपि दैवतः |
विशीर्णे सर्वभावेन प्राग्वल्लक्षत्रयं विधौ ||

समन्त्रं चालयेल्लिङ्गं लिङ्गभेदी भवे नरः |
शैवाः पाशुपताये च कापालव्रतधारिणः ||

एकं तु फनयित्वापि हतस्याद्भुवन त्रयं |
अथ दैवाज्जटोनान्तु वयनैघोरलक्षकं ||

तथाक्षमेरुमुल्लघ्य शिवशाष्ट शतञ्जपेत् |
ऐवं वैराक्ष सूत्रंस्य प्रागुक्त लिङ्गपादतः ||

लिङ्गाष्टांशेन घण्टायामपराधेषु लिङ्गवत् |
ब्राह्मणादि चतुर्वर्णैरसै वै स्वेष्ट लिङ्गके ||

एकद्वित्रिचतुथ्यन्तै संस्पृष्टे तु शताच्छुचिः |
पुरुषा घोरवामाजा जातीशा ब्राह्मणादितः साधारणोप्य घोरस्तु ईशः 
साधारणः परः ||

कैवर्तवर्गसंस्पृष्टे स्वेष्टलिङ्गे युताच्छुचिः |
वामदक्षिण कौलैस्तु स्पृष्टे लिङ्गे युतञ्जयेत् ||

स्वश्रोतो दीक्षितै लिङ्गं यदास्पृष्टं न दोष साक् |
होमार्थे वा गुरौरथै लिङ्गार्थे पाचितं तु यत् ||

मोहेन तृष्णया वाथ भक्षयेत् तं तु दुर्मतिः |
जपेल्लक्षं स पादन्तु तस्य शुद्धि सदा भवेत् ||

अथवा शिवनिर्माल्यं प्रणालं वाथलद्योयेत् |
अयुतानात्रयं जप्त्वा गडुकानां शताष्टकं ||

६१अ)

कामतस्तु विशुद्ध्येत अकामादयुत द्वयं |
यत्कुर्वन्ति गुरोनिन्दां दीक्षितानां शिवस्य च ||

तस्मास्थानाद्व्रजेदूरं सद्योजातशतञ्जयेत् |
निन्दकान्विनिहत्यपि हत्ययान विलिप्यते ||

अकामाल्लीघिताच्छाया गुरुवह्नि तपश्विनां |
जपे तु त्रिशतं घोरं गोकन्या सद्विजे शतं ||

एकाह पूजालोपेन सहश्रं मध्यमं जपेत् |
अकामतः प्रमादाच्च कामतो द्विगुणाच्छुचिः ||

उपवासद्वयाच्चैव शुचिमाहुर्न चान्यथा |
त्रिस्कारपूजनं येषामेककालमथापि वा ||

प्रायश्चित्त समं तेषा नन्यूनं नाधिकं भवेत् |
एकाह तु समारभ्य यावद्दशदिनावधिः ||

वर्द्धयेत् त्रिशतं प्रोक्षाद्वामस्वै गड्डुकानि च |
पक्षैक लोपतश्चैवद्व्ययुतं दक्षिणं जपेत् ||

द्विगुणं मासलोपे तु द्व्ययुतं वर्द्धयेत् ततः |
मासि मासि विशुद्द्यर्थं यावत् सम्वत्सरावधिः ||

नित्यवद्ध्यमलोपे तु प्रायश्चित्तं समादिशेत् |
रक्षितेऽग्नौ हि निर्वाणे जपेद्घोरमुपोष्ठितः || 

स शिवेपि हि निर्वाणे त्रिरात्रं समुपोषितः |
जपेद्वा जुहुयाद्वापि वहुरूपं प्रशान्तये ||

अष्टम्यादिषु या पूजा जपहोमादिका क्रिया |
चतुपञ्चमं परिवत्तयेत् ||

अविसर्जित पात्रे तु भग्नेचार्थ विवर्तिते |
शत द्वयात् सहश्राच्च तदर्द्धात् क्रमसः शुचिः ||

गणान्नंगणिकान्नं च पतित्वान्नाशने तथा |
सीमन्तो नयनै भुक्त्वा गुरुशम्याशनादिकं ||

भ्रमभ्रामादादारुह्य सहश्रन्दक्षिणं जपेत् |
निशेधात्मत्स्य मध्वादौ प्रमादाद्भक्षितेऽयुतं ||

ज्वमद्यं क्वशिवे भक्तिः क्वासौचंत्कभवार्चनं |
मदिरामांसरक्ताणां दूरे तिष्ठति शङ्करः ||

कादंवर्यसनं दैवाददीक्षतेऽल्पकं यदि |
प्रवृत्तत्वाच्च सुद्रस्य तस्याद् दोषाय वारुणी ||

मैथुनाहारपाणानां नियमस्या परक्षणात् |

६२अ)

अभ्यङ्गपाणवस्त्रादी महश्रार्धेन शुद्ध्यति |
अधः शयनसङ्कल्प्य लोपादस्त्रं जपेच्छतं ||

द्वादशैकादशाह तु त्रिशतं दक्षिणं जपेत् |
अष्टमंगलके धुंरले(?) भुक्त्वा वाशात जपेत् ||

नामप्राशन निस्कामे भुक्त्वा वक्त्रशतं जपेत् |
चतुर्थिकान्नं भुक्त्वा तु जपेद् गुह्यं तु पूर्ववत् ||

पाकादिषु क्रतुष्ठन्नं भोक्तव्यं पावनं यतः |
चौडे व्रते स गोदाने विवाहे च न दोषभाक् ||

भोज्यमन्नं त्रयाणान्तु मुद्राणान कदाचनः |
सौचाचारसमायुक्ता ये रुद्रामद्यपाने हिः ||

रुद्रार्चन रता भक्ता भोज्यास्ते चान्त्य जान हि |
तेषामपि निरोधान्त भुक्त्वापाधि वशात् क्वचित् ||

सद्योजातशतं जप्त्वा संयतः शुद्धिमर्च्छति |
अभोज्या वा त्यजौ जातं कष्टंमाग्ने तदायदि ||

भुक्त्वा घोरसहश्रन्तु जपेदर्द्धमकामतः |
कपाललिङ्गिनां भुक्त्वा पुतदीक्षां तु कारयेत् |

६२ब्)

स्वजाति दीक्षित स्पृष्टस्तदाचम्य विशुद्ध्यति |
आचम्यादीक्षिते नापि स्वजाती सशतं जपेत् ||

समीपदीक्षितस्पर्शात् प्रायश्चित्तन्तु पूर्ववत् |
तस्मिन् दीक्षिते स्पृष्ट जपेत् स्नात्वा शतत्रयं ||

एवमेवान्तरे स्पर्शा दीक्षितस्य तरस्य वा |
शतत्रयं चतुष्कं वा जपेत् स्नात्वा ह्युपोयोषितः ||

इतरे पादहीनं तु प्रायश्चित्तं प्रकुर्वते |
त्रिरात्रमत्यजस्पर्शात् सहश्राणि जपेद् दशः ||

कृच्छ्राघोरजपः कार्योऽयुतंश्चाण्डालसङ्गमात् |
ज्ञात्वा ज्ञात्वा यथास्पर्श प्रायश्चित्तं तथा चरेत् ||

उच्छिष्टं तु समानाणां भुक्त्वापोष्य शुचिर्भुवेत् |
सहश्रमयुतं चैव तथामध्य महीनयोः ||

द्वित्रिरात्रोपवासश्च वर्ण्णौच्छिष्टसाजने |
जघन्योच्छिष्टं संपर्का देवं दशगुणं स्मृतं ||

योन्नं नामन्त्रितो भुंक्ते यस्य वर्णस्य दीक्षितः |
तर्जातीशस्वजातीशौ जप्त्वैकत्र विशुध्यति ||

६३अ)

एको द्वौ च त्रयश्चैव दिवशास्तस्य शुद्धये |
क्षत्रवित्मुद्रजातीनां जपस्यानुक्रमेन तु ||

जेमनेदेन्द्रिय श्रावशौच स्नाने अथ द्विधा |
आवामङ्गा चरे घोर सहस्रं तु जपेदभुक् ||

स्नानं होमं जपं पूजामजीर्णे वर्जयेद्बुधः |
जीर्णे स्नात्वा तु गायत्र्या जपेदष्टोत्तरं शतं ||

पीतावषिष्टं यद्वारि पिबेच्चेत् प्रमादतः |
समुपोष्यनिशामेकां पञ्चगव्य पिबेद्बुधः ||

नखकण्ठक मत्स्यांश्च सम्बूकञ्च कपर्दनं |
नवाम्बु पीत्वा चोपोष्य पञ्चगव्यपिबेदपि ||

पौषादि चतुरौमासा न काले वर्षनः शुचिः |
भयेद्विपुलदोषाय वैशाखादौन बोदकं ||

मुद्वादशाहस्युर्भृमिष्टनवांगो महिष्यजा |
यज्ञोपवीतरहितो यो भुंक्ते वापि वेदथे ||

उपोष्य जप्त्वा घोरं स पञ्चगव्येन शुद्ध्यति |
निर्माल्या भक्षणे जाते प्रमादादयुतं जपेत् ||

६३ब्)

अघोरस्य न चान्यस्य कामाद्योगेन शुद्ध्यति |
गुरुचण्डमद्भशाज्ञां भङ्गे लक्षं जपेदपि ||

गुर्वाग्नि विद्यापीठानांगनीनागेन्द्र योगिनाः |
मातृयक्षां विकादीनां न निर्माल्यं शिव यथा ||

रत्नास्थि स्वर्णलिङ्गेषु प्रतिमायां प्रदक्षिणे |
व्याख्या स्वपि चले चित्रे निर्माल्यं नैवदुष्यति ||

पूजायामग्नधूपादि गन्धोदीप प्रभाणि च |
नदीप्रवाह निर्माल्यं नैव दुष्यति कर्हचित् ||

स्थिरजले स्थले नित्यं निर्माल्यं श्रोतसि क्षिपेत् |
शुक्षार्द्र(?) वसना वापि गायत्रीं न जले जपेत् ||

सूर्या नलात्मिकां नित्यं विरोधाद्वारिते जसोः |
ओंकाराद्याश्चतुर्विंशाक्षरान्तेनति वर्जिताः ||

गायत्र्यर्का गताजप्ता(?) विष्टावान्तर्कमण्डलं |
ओं हौं ह्रीं वाथ गायत्रै नमोन्ता भीष्टदाऽघहा ||

लिंगे प्रतिस्थित सद्य चलस्थिर सज्ञके |
चतुश्री कर्मपर्यन्तं निर्माल्या दिने दोषकृत् ||

६४अ)

देवस्वं देवता द्रव्यं नैवेद्यञ्च निवेद्यकं |
चण्डदन्तञ्च निर्माल्यं दानादस्यापि राक्षसः ||

मातङ्गोभक्षणात् सिद्धिर्हानिर्लनतो भवेत् |
गन्धग्राही वृकश्चैव स्वपरोऽविधिदाहतः ||

स्पर्शन भवति स्त्रीत्वं सवरत्वञ्च विक्रये |
लनेन समस्पर्शः समो भक्षणे विक्रयौ ||

यन्निर्माल्यै न संस्पृष्टं तद्भुजा पुरुषेण वा |
पादोन तत्र पूर्वोक्तं स्पर्शलन भक्षणे ||

अनुषङ्ग प्रपिष्टं यच्चन्दनादि प्रमादतः |
तन्निर्माल्यञ्चतुर्थाशं सिद्धलिङ्गादिनामषु ||

एकभक्तं त्र्यहं कुर्यात् त्र्यहं चैव अयाचितं |
त्र्यहञ्च नक्त मे नित्यं त्र्यहं वै मारुताशनः ||

एक *? च्छ्रा महाऽपद्मः प्राजापत्य इति स्मृतः |
त्र्यहमुष्णं पिवेद्वारि त्र्यहं क्षीरेण भोजनं ||

त्र्यहमुष्णघृतं पीत्वा त्र्यहं चैके वलं यदा |
तप्तकृच्छ्र समाख्यातो अतिकृच्छ्रं शुणुष्वतः ||

क्षीरस्य त्रिपलं पाणं दिवसानेकविंशति |

६४ब्)

ब्रह्मचारी समाधिस्थः क्षान्तिशील परायणः ||

अहोरात्रं न भुञ्जीत उपवासस्य लक्षणं |
मैथुनस्या समाचारस्तदचिन्तर्मजल्पनं ||

लक्षणं ब्रह्मचर्यस्य समस्तैन्द्रिय संयमः |
ब्रह्मचर्यं जपोमानं क्षान्तिराहारलाघवं ||

इत्येतत्तपशोरूपं सुघोरं * * *? क्षणं |
द्वादशाहं निराहारः पराकस्त्रिगुणोमहान् ||

मासार्द्धं ग्रासवृद्धिस्याच्छुक्लकृष्ण च ह्रासयेत् |
चान्द्रायण विधेः प्रोक्तौ जलादेव जलात्मकः ||

चत्वारिंशत्समायुक्तं पिण्डाणां हि शतद्वयं |
अद्यात्मासादि पर्यन्त यदि चान्द्रायणंस्त्वसौ ||

स्वशास्त्रोत्थानि कार्याणि व्रतानि नियमानि च |
परतन्त्रोऽदितान्यत्र वर्जनीयानियन्ततः ||

संहिता पारगो मन्त्री यः क?रोतीह पातकं |
सर्वं तद्भश्मसात्क्षिप्रं मन्त्रशक्त्या करोति सः ||

व्यासस्त्वस्य मयाकारि प्रायश्चित्त समुच्चये |

६५अ)

उक्त एष पशु दृम्भिः रगम्यो दामनो विधिरचिन्त्यमहत्वः |
देवदानव चमूदमनेन नाममस्य वरहरेजस्य ||

विमलावत्यां दामनविधिश्चतुर्थः || ग्रन्थ २४४||


ब्रह्मापैन्द्रादि देवाः सुरतरु विपिने स्वंपशुत्वं विमोक्तुं क्लिष्टाः 
कष्टैस्तयोभिर्जलपवनाघोशनालघवन्तः |
दीक्षां स्थित्वा वृकोटिः शिवसदृशगुणव्यक्तये यत्प्रशादात्त 
ध्यायेत्स्तां प्रवक्षे निजमृडवशतौ संवशनकाशिकायां ||

देवदारुवने तस्मिन् प्रत्ययौद्यापि दृश्यते |
दन्तकाष्ठशिखां वृध्या जंतौ दीक्षा कृतौ महान् ||

ब्रह्मादि स्थावरां तोयं देही यः कश्चि दीक्षते |
सैवीन्दीक्षाधिनानस्यात् सोधिकारीहरार्चने ||

ततः प्रभृत्तिमक्तौसौ यदाघ्रातः शिवेच्छयाः |
किं तु दीक्षादिभिर्लिङ्गैर्नविनाज्ञायते तु सः ||

देवां शरीरिणां शक्तिः पतत्य विनिवृत्तये |
तेषां तल्लिङ्गमौच्छ्रक्यमुक्तौ द्वेषो भव स्थितौ ||

६५ब्)

भक्तिश्च शिवभक्तेषु श्रद्धातच्छास्त्रके विधौ |
अनेतानुमितिः शिष्ट हेतौः स्थूरधियामपि ||

पशुवृद्योगस्थिद्वानां कर्मव्यक्ति द्वयं समं |
ज्येष्ठादि फलयोग्यानां साधिकाराष्टमुक्तिषु ||

उपापादरषैशिष्या मृयेततत्रयं पुनः |
ईशदद्वनिवर्ते तु रोधकस्वेतमः यते ||

भवन्त्ये तानि चिह्नाणि किञ्चिच्छिष्टे वटेहिनां |
रुद्रमन्त्रपतीशानयंदभाजोभवन्तिते ||

स्थितौषाननु गृह्नाति गुरुमास्थाय चिद्धतः |
मन्दादि शक्तिवे चित्र्यान्तत्सालोक्यादिगानथ ||

यात्विमो च येति स्वायोशिखाः सद्यो भवन्तिते |
संकृतौदासमुद्भूता षणवः पतयोऽथवा ||

स्वापे ध्यास्तथाधयत्वोधयोग्याम्राध्या भ्रुस्वन्या च यत्कर्मिकर्मा 
मायाशक्ती त्र्यक्ति योग्याः प्रकुर्वन्यस्यत् सर्वयद्यथा वस्तुजातं ||

६६अ)

धर्माधर्मसमे दैवाच्छैवींशशक्तियतेद्यदा |
तदास्य नियतं ध्यानं दीक्षाप्रत्युपजायते ||

कोहकिमात्मकश्चैकिमिदं दुःखपञ्जरं |
इति सञ्चिन्त्य बहुशो मुमुक्षु गुरुमन्वियान् ||

तमाराध्य ततस्तुष्टाद्दीक्षामासाद्यशाङ्करीं |
तत्क्षणादुपभोग्यद्वा देहपाते शिवं व्रजेत् ||

रुद्रश्च रुद्रशक्तिश्च गुरुश्चेति समं त्रयं |
भक्त्या प्रयस्यते यस्तु तस्मै दीक्षा चितापरा ||

शिष्येनापि तदाग्राह्या यदा सन्तोषितो गुरुः |
शरीरद्रव्यविज्ञानश्रद्धाकर्मगुणादिभिः ||

चाक्षुस्यादि प्रभेदेन दीक्षाप्यनेकधा यथा |
निमील नयने ध्यात्वा परं तत्वं सुनिर्मलं ||

ततः पश्येच्छि संद्ध्यर्थं दीक्षाषाराक्षुषां शिवाः |
हस्ते शिवं पुराध्यात्वा ब्रह्माङ्ग सहितं शिरं ||

संस्पृशेच्छिष्य देहं तु शिरःस्पृष्ट्वादिकं गुरुः |
स्पर्शदीक्षा भवेदेवं लयभोगविदाकृताः ||

६६ब्)

चित्ततत्वे समापाय परे तेजोपवृंहितान् |
उच्चरेत् संहिता मन्त्रा वाग्दीक्षा करणं विभोः ||

तच्च नित्यं न शक्यन्यत् सक्तिनाच्चेतनांचनः |
मानसं विधिमासृत्य मानसी ज्ञानकस्यसौ ||

शास्त्रस्य सत्प्रदायान्तु शास्त्रदीक्षा त्वनेकधा |
वेधाद्या वेशदा प्रोक्ता योगदा शिवदायिनी ||

गुरुप्रसादादालभ्येत् सर्वावष्ट(?) च वर्जिताः |
दीक्षा ह्येता विशिष्याश्च विशिष्टफलकाक्षिणां ||

प्राणिनामोहरुरोज्या? कृताः सद्गुरुणाहिता |
तत्वै षट्त्रिंशतार्द्धेन तदर्द्धनाथ पञ्चभिः ||

त्रिभि *? कादिभिर्वाश्रीनेत्रभष्टारकादिषु |
कलाभिर्भुवनैर्वणैः पदैर्मन्त्रैश्च शास्त्रगैः ||

प्रकारेरमीषांस्वैसमस्तव्यस्तविस्तरैः |
वधूधासंस्थिताहोत्री सवीजावीजतो द्विधा ||

सा वाचाः समया वीजं तत्सहायासवीजिकाः |
निर्वीजातैर्विनिर्मुक्ता निर्वीजापि द्विधा पुनः ||

६७अ)

सद्योनिर्वाण ह्येका द्वितीया देहया ततः |
चतुर्द्धा शक्ति पातेन तुल्ये नैव फलं प्रति ||

तीव्रतरस्तथा तीव्रो मन्दोमन्दतरोपि च |
सस्वोमुक्त्याम्नर्च्छपारकं ध्याद्रोमाञ्च तस्तथा ||

दृष्ट्वा शिष्यं जरास्रस्तं व्याधिना परिपीडितं |
उक्तमयय ततस्त्वेनं परतत्वे नियोजयेत् ||

द्विविधा स्यात् स बीजापि तत्राद्या शिवधर्मिणी |
पुत्रका चार्ययो मुख्या धर्माधर्म क्षयकरी ||

इष्टापूर्तादि निरते साधके लोकधर्मिणी ||

शिवधर्मिण्यणौ मूलं शिवधर्म फलं श्रियः |
हिततराविनाभंगं तन्नौराविलयाद्भवां ||

भोगभूमिषु सर्वासु दुःस्कृतां शहते शति |
देहान्तराणिमाद्यर्थं शिष्टेष्टालोकधर्मिणी ||

यो पत्राऽभिलसेद्भागां स तत्रैव नियोजितः |
सिद्धिभाग्मन्त्रसामर्थ्या तत्तत्वाभ्यां स तस्तथा ||

मन्त्रमुद्रार्थद्रव्याणां होमः साधारण स्मृतः |

६७ब्)

राशनाभेदतो भिन्न शिष्याणाञ्च गुरोस्तथा |
ब्रह्मचर्यादि पित्रादि मातृश्च स्वस्नुया दिवा ||

दास्यादि शक्ताशक्तादि सङ्कल्प्यै वत्तु दीक्षयेत् |
साधिकराणनधिकारा दीक्षाभूयो द्विधा भवेत् ||

नित्यनैमित्तिके काम्य स्याद्यथा विकृतः सदा |
सासाऽधिकारादीक्षाक्षासाधकारार्ययोः परं ||

पुत्रकः स तथा तद्व निर्वीजा दीक्षितश्च यः |
दीक्षा नित्यैक कर्तृत्वा तेषामनधिकारिकां ||

बालवालिसवृद्धस्त्री भागभुक्ष्याधितादयः |
निर्वीजदीक्षितास्त्वते भक्षे कार्य वशेन वा ||

भूयश्चानेकधा होत्री भवेन् मन्त्र प्रभेदतः |
ब्रह्मभिर्ब्रह्मदीक्षास्यादंगैरप्यंगिमी स्मृताः ||

शक्तिभिः शक्तिदीक्षोक्ता हृद्दीक्षा हृदयानुना |
मूर्तिदीक्षामूर्तियैः स्याच्चक्रैशेश्च तदीस्वरीः ||

गणाधिपैर्गणेशानी लोकपालैस्तदीश्वरी |

६८अ)

रुद्रैर्गनैमातृभिश्च भगिणीभिरयित् क्वचित् |
एवमाद्या स्मृतामिश्रा मन्त्रैज्ञेयास्तदात्मिकाः ||

आत्माप्यनेकधा प्रोक्तास्तत्राद्यः सकलो मतः |
मायाकर्ममलोपेत कलाद्य च निगोचरः ||

कर्माशुद्धिषु तश्चान्या मायायां प्रलयाकलः |
मायोर्द्धं शुद्धविद्याधो मलमात्रा वृतोपरः ||

ज्ञानाकलस्थितास्त्वेता चरुग्राह्या परात्मनः |
शिवस्य निस्कलस्याति तीव्रशक्ति निपाततः ||

मायातत्वं जगद्वीजमविनाश्ये शिवात्मकं |
बिल्वेककमलं सूक्ष्मसनाद्यव्ययमीश्वरः ||

कर्मतद्विविधं भोग्यं धर्माधर्मात्मकं पशोः |
आभोगस्थापितः द्विद्यात्फलद्वय विरोधि च ||

तदेकं प्राणिनां मूलमनादि निविड महत् |
प्रत्योन्मस्थ स्वकालान्तायाधि शक्तिसमूहवत् ||

मलशशक्त्यधीकारः स्थितिः निवृत्ति भेदतः |
तथान्य भेदैर्भूयस्ताचात्मानेह प्रपञ्चितः ||

नन्दादि शक्तिपातेन ज्ञातस्य शकलात्मनः |
गुरुमूर्तिः शिवकुर्याद्दीक्षां हौत्रीं कलात्मिकां ||

जङ्किकुण्डलिनी त्रिधा सद्यतितोच्छलादि सूष्मार्परावदातामपि चरं कथमपि 
यो नामितत्वं शिव |
वंधुकद्वितिर्सूदरांभगवतीसिंहासिनी सुन्दरी तावत्या महिषासुर 
प्रमथीणीधादिभिमुक्तये ||

तवकलङ्कः पुरुषस्य तथा स्वविद्भावः |
शुद्धिप्रजाततुलायां दीक्षातो ब्रह्मतेत्यतो मुख्यात् ||

प्रत्यषतोजामायार्द्धन्वनविशसंविषक्षयेवत् |
अधर्मान्तमभेदो हि गुरुत्वं षद्क्षयोस्य तु ||

धर्मतो लघुतोत्पादा द्वटतः स प्रतीयते |
सहजेन मलनात्मा ताम्रवद्वेष्टितोघनं ||

सदीक्षारशयोगात् स्याच्छिवः शुल्वंसुवर्णवत् |
दह्यन्ते धाम्यमाणानां धातूनां हि यथा मलाः ||

६९अ)

तथाचाप्यादहेप्येषां वायुभूतोमलान्यलं |
स चात्मवत्वसंतान व्रश्वनेष्ट फलावहि ||

मन्त्रचक्रैः शिवप्रोक्तैश्चुम्बकादि स्थितैष्ठदाः |
अतस्तदङ्ग मे वादौ सामान्य समयादिका दीक्षाबीजनिशैकार्थं 
भूमिशोधनवद्भवेत् ||

पूण्येषु क्षेत्र तीर्थाद्रिवननंद्यूषरादिषु |
लिङ्गादि सन्निधौ हृद्य स्थाने न्यत्रापि दीक्षयेत् ||

शरद्वषन्तयोद्योगो दीक्षाकर्मविधौ वरः |
तयोरसम्भवे वर्षा विनान्यत्रापि शस्यते ||

पौषं चैत्रं तथा किन्तु दमनार्कान्दु सद्ग्रहात् |
अत्रा गुरुपर्वादिकं च येत् ||

शुक्लपक्षे स च श्रेष्ठ कृष्णप्या पञ्चमं दिनं |
योगे मुहूर्ते केन्द्रादौ भूत्यर्थमति तुष्टिदे ||

दीक्षादीक्षकयोर्भक्ति सदनुस्रहकारिणोः |
शद्वेशाकारशीलादि युक्तयोर्च्च द्वमुक्तयोः ||

कांचिकोषलकच्छादिक काराष्टकः हीनयोः |

६९ब्)

सम्यग् जाति परिज्ञानं वृत्तं चाद्यास्तयो गुणाः |
यस्यैते सगुःश्रेष्टो भुक्तिमुक्तिप्रदो भवेत् ||

विप्रस्तुर्य त्रिषुक्षत्रं द्वयो विघ्रिजं परं |
पतिर्गृहीरानुज्ञातश्च नियोगक्षयेर्हतः ||

सौरवैष्णव पञ्चार्थ सांख्य चौच्चार्हतादिषु |
शैवः सर्वाधिकारी स्यात् न शैवमीकथञ्चनः ||

देवकर्तारनाशो वाऽभोगो वा यत्प्रतिष्ठिते |
शिवतुल्योपि सत्योज्या दग्धहस्तो गुरुः सहि ||

शुरापानशुरीन्निन्द्याद्योवालोभेन दीक्षयेत् |
स गुरुः सहशिष्यैस्तैरद्विरौ पच्यते चिरं ||

योन्यकुप्याद्गुरुं मोहाद् योग्ये गुरुकुल सति |
ब्रह्महत्यादि पापाढ्यैर्युक्तोस्तनरके चिरं ||

यत्राति वहवो लोकाः काले दीक्षा जिघृक्षवः |
तत्राधिष्ठानमीशस्य सयमेव भवेत् नृषु ||

अथाचार्यः सर्ववैत्ताशिवशास्त्रैकरञ्जितं |
सितवासाजितद्वंद्वसार्घन्यासः क्रिया द्वयः ||

अथाऋकनुदितेऽप्रातः पूज्यागन्धोङ्गते पुनः |
कृतमध्याह्निकः कार्य वसात्कृत्यान्तरम्भजेत् ||

वृतो विनीत शिष्येण स्वेतश्रग्गन्ध वा भुक् |
वेदातोद्यरवैः शस्तैरप्रशस्तातिरोदधत् ||

वक्तव्यविधिना वास्तुमिष्ट्वाशल्यादि चोद्धरेत् |
दुःखसोकादिहेतूल्या पूर्यस्तद्वमृदात्र तु ||

सप्तदशस्मराहाद्रि ग्रहरुद्रदिभिः क्षरैः |
समकर्णं समं चारु चतुरस्रं चतुर्मुखं ||

सरावैर्भूषितं स्वते किचिद्वीशप्लवं दृढं |
यज्ञसद्मति निर्माय यजेत् तोरण द्वारयान् ||

भूयो नित्यवद्वाऽप्यद्वामात्रेपि नित्यवत्मनून् |
चित्यस्याभ्यर्च्य द्वारैकं पश्चिमं वाहयन् परं ||

कयाटिकादिभिस्त्रीणि यत्नाद् द्वाराणि रोधयेत् |
प्राग्वहृत्प्रदक्षिणं विष्टो वेदी दक्षे स्थितस्ततः ||

७०ब्)

निस्सार्या शुद्धमरुतं क्षणं विश्रम्य पूरयेत् |
शुद्धेन वायुना देहं कृतशुद्ध्यादितः सदा ||

अधोमुखं हृदंभोजं पूरकेन विकाशितं |
कुम्भकेनोन्मुखी कृत्य तत्रात्मानं निरोधयेत् ||

यद्वाधोमुखं स्वेताब्जमुक्तलेन्यत्र वा ततः |
शैवीं कृत्वा तनुं गात्र * *? न्मुद्रां भजेद् यथा ||

हस्तावधोमुखोपद्भ्यां हृदयान्तं नयेद् बुधः |
तिर्यग्मुखान्तं मुपदि *? न्मुखागुर्द्धयोनयेत् ||

महामुद्रेति विख्याता देहसाधनकर्मणि |
सर्वकर्मकरी चैषा योगिनां योगसिद्धये ||

मुदंरातीशविद्द्रव्यं मुद्रयेत्यासजालकं |
द्रावयेत् मोहयेद् भक्त्या मुद्राऽशिवसमाश्रयात् ||

मनोजागुरुवक्त्रस्था वाद्भवामन्त्रसम्भवा |
देहोद्भवाङ्गैः विक्षेपैस्त्रिधामुद्रास्त्रिकालगाः ||

आवाहनेति रोधे च विसर्गे चेति मुख्यतः |
एतामुद्रामानशेभ्यो पहारे संनिध्यथवाङ्मनोङ्नैविधियाः |

७१अ)

देहे भूमावर्घमात्रे वलादौ प्रोक्तैरङ्गैरग्निकार्ये च सद्भिः ||

ततोहन्नाभि विद्वब्ज स्वपानोपानरोधकैः |
पूजयेज्जुहुयाद्द्यायेत् प्राङ्मुख स नरं शिवं ||

सर्वां सर्वे न वा कुर्यात् पूर्यष्टक विशुद्धये |
शब्दस्पर्शञ्च रूपञ्च रसोगन्धश्च पञ्चमः ||

बुद्धिर्मनस्त्वहङ्कारः पूर्यष्टकमिति स्मृतं |
यत उक्तं बहिर भ्रूः शिवीभूय शिवं यजेत् ||

अकृत्वा मानसं यागं यो बहिर्यागमाचरेत् |
अशिवस्तु शविज्ञेयो न मोक्षय विधीयते ||

स्थानशुद्धौ हृदास्त्रेण गन्धार्घं चास्त्र वर्द्धनी |
कृत्वा कुर्याद्विशेषार्घं प्राग्वद्यथा च कीर्तितं ||

लयभागाङ्ग सहितं यागं तत्रैव विन्यसेत् |
नन्वैनं चालयेत् कोपि कुर्यादन्यं तथेदशं ||

चलार्घं शिवकुम्भास्त्र दिग्पालाग्न्यादि पूजने |
यश्वर्थे च निरोधार्घं कुर्प्याद्भावेन पूर्ववत् ||

७१ब्)

शिवाग्निविद्यावाप्त्यै तत्क्रमाद्ज्ञात्वा त्रयं क्वचित् |
गन्धार्घास्तादकैः सर्व द्रव्यान्य क्षसत्कुशैः ||

विकिरं पञ्चगव्यञ्च ज्ञानासिंपूर्ववच्चरेत् |
उष्णीसंहेमवस्त्रादि कृतं संहितं या लभेत् ||

पाशसूत्र न च गुणं शक्त्या स शिखया ततः |
समांसस्त्वत्रजां शक्त्या करणीं सटींशितां ||

मृदीं सदाकरासुत्यासुतीक्ष्णायः क्रियां तनुं |
सप्तास्त्रेण शिखास्थेनम * * क्ताञ्च कर्तरीं ||

हरितस्वेतसुपीतासुकृष्णां विरजसांस्यपि |
युतानि सान्त्यतीताद्यैश्चैतानि मन्त्रितानि यत् ||

आत्मानञ्च यजेत् प्राग्वद् विद्यादेहाद्यथाविधिः |
विन्यसेद्दण्डभंग्यै तत्मुण्डभंग्या च पञ्चसु ||

केष्वथाष्ट त्रिंशत्कला हृदावेशादिभिर्युतैः |
तथा कलादि षट्भेदा ध्वानं शुक्रेश्वरे यथा ||

सान्त्यतीतादि मूर्द्धादौ भुवनाध्वादि च केशादौ विन्यस्य संहिता च 
प्राग्वदेवं कुम्भादिष्वपि परदीक्षायां ||

७२अ)

ततो गन्धावुधौते वामाङ्गुष्ठ कृतमध्यमं मण्डलं करे साशनं 
शिवां साङ्गमभ्यर्च्यांगुष्ठादिष्वीशानादीत्कनिष्ठादि *? षि 
हृदादीनारोप्याभ्यच्य संयूप्यके न्यस्य भूयोप्यङ्गिनं शिवञ्च |

पुष्पादि सर्वद्रव्याणि शिवहस्तेन संस्पृशेत् |
यावित्र्यार्थ सिद्धिमुक्ति योग्यतार्थ च निर्भरं ||

प्राग्वद्वा मन्त्रसद्भ्यन्ते विकिराद्यभि मन्त्रयेत् |
ततः प्राग्वत् कालाग्न्यधः स्थितहूहुकादि शिवान्ताध्व शुद्ध्यै मण्डपं 
पञ्चगव्यास्त्र गन्धविशेषार्घऽन्म##?
विकिरान्विघुरेचकात्प्रक्षिप्यशिवास्त्रैन्द्रादिष्विवं पञ्चगव्यादि 
कृतविम्बमध्यस्थं घटेषु पृथ्वीं वास्तुं ब्राह्मणद्वाराभिमुखीं 
स्यामापुष्पाक्षरवर्षिणी लक्ष्मीं च हृदाभ्यर्च्य 
विकिराश्चामरवस्त्रादिनास्त्रेणा हृत्यास्त्रार्थ धृत्वा प्राग्वत् प्राणवे 
विष्टरे वा |

७२ब्)

ओं हां वृषभासनाय नमः | इति वासनेसित सूत्र कण्ठं 
गन्धगृहवनोषध्यादिं पंटश्रुतं गङ्गाद्यं भो रत्नगर्भं 
पूजाक्षतादि पूर्णस्वर्णादि शरावाम्रादि पल्लवमुखमस्त्रेण 
प्रोक्षवर्माणावगुण्ठ्यप्राग्वच्छतामूलालब्धं शिवकुम्भं विन्यस्य 
विद्यादेहं शिवतल्लयाङ्गाधि स्थितं कृत्वा | तद्दक्षे मुष्ठ्यन्तरे प्राग्वत् 
प्राणवे वा | ओं हौं सिंहासनाय नमः | इति वान्यस्तासनेस्त्रालु 
मस्त्रात्पूक्षिता धृत्वालयाङ्गेन सम्पूज्य दिक्पतींश्च | ओं ह्रीं हूं 
क्षौं क्षां क्षीं सर्वक्षेत्राधिपतये श्रीकण्ठाय नमः | 
वायुवरुणमध्ये स्वेतं रक्तं वा दक्षे त्रिशूलडमरुं 
वामेशवशिरौमृतपूर्णकपालं त्र्यक्षं जटिलं क्षलन्तं भेरवाकारं 
क्षेत्रपालं यजेत् पश्चादस्त्रालु कुम्भोभित्यलग्नौ प्राग्वत्मनसा 
वाऽभ्राम्यान्यकरेस्त्रालुकां न्यस्य घटस्थाने शक्त्यादि शक्त्यन्तां 
शनैमूर्त्याकुम्भं निधाय साङ्गं शिवमभ्यर्च्याग्न्यादि दिक्षङ्गानि च | 

यद्ध्वाकार्य वशादष्टौ संस्कारान् हृदयस्य तु |
कृत्वा शिरप्रभृतीनां पूजामात्रं समाचरेत् ||

ततो नैवेद्यं पवित्रं जपञ्च समर्प्य नाडीमत्र सन्धी कृत्वा षडुत्थासने 
मूर्त्याऽस्त्रालुमारोप्य प्राग्वद्भोगाङ्गानि सपर्यनैवेद्यं 
स्वमन्त्रमङ्गानां च कुम्भवद्वशाङ्गेन जप्त्वा निवेद्य | ओं हौं 
शिवशक्तिभ्यां शक्तिशिवाभ्यां वा नम इति भुक्ति मुक्त्यपेक्षयो 
प्राग्वत्संस्पृस्य ज्ञानास्त्रं दत्वा वर्द्धन्यानि शृतशूलाशिपट्टिगादि 
नानाशस्त्रास्त्रगणैज्वलद्भिनिरस्तसमस्तान्तरायैरासमाप्तियागालयं 
व्याध्यायेत् |

शिवास्त्रभ्रमनान्ते वेन्द्राद्यर्चनं |
क्वचिद्रक्षार्थं प्रार्थ्यकुण्डभ्रमः ||

निमित्तान्यथजानीया शिवकुम्भनिवेशने | 
यदाकाशात् पुष्पयातो विमानस्थाश्च देवताः ||

हृश्यन्ते सौम्यदृष्टिश्च धनुर्व्योम्नीन्द्र रुद्रयोः |

७३ब्)

शिखिहत्ससुकादीनां स्निग्धालायोत्नमोदकौ ||

महान् रश्मिवर्षञ्च फलं सिद्धार्थ काय वा |
संखदुंदुभिजीमूतवल्कलीकाफलस्वनः ||

आचार्यविप्रराजेन्द्र नारीच्छत्र ध्वजायुधं |
दुग्धाद्यक्षतमालादिमधुमासादि चन्दनं ||

वृषस्याम्बुजपुष्पानां धेनोर्द्धि न्यस्य सन्मृदः |
गजराक्रि ध्वनिस्तेषां दर्शनं रत्न दीपयोः ||

प्रासादासारवृक्षाणां साधूनां रक्षणं यदा |
तदाशुभं स्यात् सर्वेषां मधोशुभानि तद्यथा ||

उल्काभूकम्पनिर्घात केतवोङ्गारकीकशं |
महावायुङ्गमस्तेन धूमनीराहारसोणितं ||

पांशुपातालि वर्षांश्च विरुक्तं रक्तवारिभिः |
खरोष्ट्रमहिषव्यालप्रेतनग्नादि रोदने ||

प्रमादो दारुणः शब्दोऽश्माद्वादोहयंकलिः |
वाक्प्रशस्तं श्रेयसे स्याद्वाक् भ्रष्टं वर्जयेत् सदा ||

योगः कार्यशुभे ह्यस्मिन्न शुभेपि घृतस्य तु |
अघोरैण शतं होम्यं फट्कारान्तेन शान्तये ||

७४अ)

ततोगणगुरुणिष्ट्वा वेदी चतुष्कोणे धर्मादींश्च लिंगे स्थण्डिले वासं 
शोध्याध शिवं नित्यवदारमतादिना सर्वज्ञानोत्तरोक्तेनार्चयेत् ||

पूर्ववक्त्राः समारभ्यः दक्षिणोत्तर पश्चिमं |
मध्ये चैव तु मन्त्रज्ञः पश्चादर्घं निवेदयेत् ||

ततोग्नेः शिष्याभिप्रायेण वक्त्रेकीकरणं कुर्यात् |
यथोक्तमशुद्धेशारशुद्धशिवयोः संधानं निराकृत्य 
श्रीमद्गुरुपादैः ||

यत्र यत्र कर्मणि यस्य यस्य विनियोजनं तदुक्तं श्रिल ते |
मुक्तिकामस्य दीक्षायां मूर्द्धवक्त्रस्य मुख्यता ||

पादलेपां जनादींश्च विद्दिष्वं(?) विविधांश्चया |
सदाशिवान्तगाः सर्वाज्य कुर्यात् पूर्ववक्त्रगाः ||

मारणोर्चाटनादौ तु विद्वेषे स्तम्भने तथा |
दक्षिणे चैव वक्त्रे तु होमः सिद्धि करो भवेत् ||

शान्तिके पौष्टिके चैव सौभाग्या कर्षणादिषु |
भाग्यारोहनसिद्धौ तु उत्तरे होमयेत् सदा ||

पश्चिमे नित्यकर्माणि विनियोगः प्रकीर्तित इति |

७४ब्)

अथैकशिष्यार्थं पञ्चशुसृतं तण्डुलाद्यं प्रतिशिशुमेकैकवृद्धं 
चरुनिवर्त्य शिवकुम्भास्त्राग्नीत्थादिभ्यः समधुघृतं निवेद्य 
शिष्याणांमात्मनश्च साज्यं चिह्नितं स्थापयेत् | 

ततोग्नौ प्राग्वत् साङ्गं शिवं तर्पयेत् |
रजांसि भूषणं सर्पिः करणी खटिकां तिलं ||

तद्भार्यादींश्च मूलाद्यै संपातेनाति शोधयेत् |
अकृते वास्तु योगे तु वास्तु देहगतान् सुरान् ||

पञ्चाद्याहुतिभिः संम्यक् प्रत्येकं तर्पयेत् क्रमात् |
भूमेः परिग्रहे विघ्न शान्तौ चैव्वाधिवाशने ||

न्यूनाति रिक्तेदुदैश निमित्तं काल शोधने |
सुदेशादि प्रसिद्धौ च देशकालाद्य पेक्षयो ||

मूलमघोरमस्त्रं वा तथा शिष्य प्रवेशने |
शिवं शतादिकं मन्त्रामूप्यये दीपयेद् यथा ||

ओं हौं शिवाय स्वाहा || एवं हृदादी नयि पूर्णान्तं सन्तर्प्य | ओं हूं 
ह्रौं शिवाय हूं फट्ः | इति सर्वात्मादींश्च संदीप्यदन्तपूर्णः 
कुण्डपूर्वग्नौ पश्चिमेथवा |

७५अ)

वामे शिवकुम्भयोर्मध्ये वाऽन्तर्वलिन्दत्वाऽग्नौ प्रत्येकंमिष्ट्वा 
तर्पपूर्णान्दद्यात् | यद्वामेनु तृप्ति दीप्तीरजो देशादि शुद्धिं च कृत्वा 
वलिर्देयः वह्निस्थं कलशस्थञ्च कर्करिस्थ स्थलेश्वरं |

अष्टपुष्पिकयाभ्यर्च्य ततो विज्ञापयेदिदं |
यदर्थोयं महादेव भवेद्योग प्रवर्हितः ||

इति मे पशवश्शान्ता द्वारितिष्ठन्ति भाविताः |
कृत्येप्यत्राहमाज्ञप्तो भवता गुरुमूर्तिना ||

एषामनुग्रहन्तस्मात् मामपिष्ठाय सम्प्रति |
करो तु भगवानेव भुक्तिमुक्ति प्रद प्रभुः ||

एवकूर्म इति प्रोक्तं संभाव्य परमेष्ठिना |
यजेच्छिवदात्मानं पुष्पगन्धादि भूषणैः ||

मूर्ध्नि साक्तं करं न्यस्य पारतन्त्रा परित्यजन् |
अद्वैतं भावयेत् स्त्रीयं पञ्चस्थान तु सांभुना ||

मण्डले साक्षिभूतोहं कुम्भस्था यज्ञरक्षकः |
अग्नावाहुति भोक्ता च पाशसञ्चालकः पशौ ||

* * *(?) र्माणियिनि(?) 
त्मन्यनुगृहीताहं विभिन्न कृता भेदतः |

७५ब्)

अहं तद्योजनास्थानं षड्गुणः परमः शिवः |
इति * * *? प्रयत्नेन भवि स्थिरतरं गुरुः ||

निसृत्ययागात् पर्श्वर्घीं मण्डलद्वारसन्मुखं |
कृत्वागो सहृतास्त्रेण दत्वादग्रकुशाक्षतान् ||

पूर्वाग्रान्धा पूजितेऽस्मि पञ्चाङ्गया ध्रुवासने |
शितवस्त्रे अगच्छन्नं सुचिंस्नातमुपोषितं ||

शिष्यं प्रागाननं भुक्त्यै मुक्त्यये चोत्तरा मुखं |
समाघ्रिमुर्द्धगं न्यस्य स्वयं स्थित्वा तदन्यथा ||

चूडादि चरणान्तञ्च भुक्त्यै मुक्त्यै विपर्ययात् |
* *? मन्त्रद्वया दृष्ट्या तं पश्ये तत्व विद्यथा ||

अयमात्मा शिवस्वाहः शिथिली कृतबन्धनः |
निजे शक्त्यामयैवायं पाशव्रातोपि मद्वशः ||

तदमुंस्ताम्र संस्थानं स्वगुणोदय योग्यकं |
स्पर्शवधमणिप्रख्य शिवोहञ्च पुरः प्रभुः ||

संस्पर्शाद्विमलीकृत्य कलेधौत निवाचिरात् |
करोमि गुणसन्यं तं शतां मस्तक भूषणं ||

इत्यर्थंमभिसंधाय संप्रोक्ष्यास्त्रम्भसा शिशुं |
हृद्यस्त्रे भस्मनात्रात्र्यहूर्द्धाधौ मुक्ति भुक्तये ||

अथा भुक्यस्त्रिधास्त्रेण वारिणा शिवकारिणा |
प्रक्षिपेद्विकिरां जप्त्वा न शिष्य देह शिवाशिना ||

ज्वालामाला कुलात्रौद्र व्योमदेहाममर्दकान् |
ततोस्य चर्मणामन्त्रा जलं गात्रे प्रयोजयेत् ||

तेन सिक्तास्तुते पाशाश्शन्ती योग्या भवन्पलं |
हृद्यस्त्र कुशमूलाग्रै रधौर्द्धं मुक्तये त्रिधाः ||

त्रिधोल्लिखन्तु तद्वारां स्वकारणगमान्मुखं |
सञ्चिन्त्य पाशनिचयमथ हृत्वाद्म मध्यतः ||

चतुर्मण्डलमध्यस्थं जीवमस्त्रेण ताडितं |
स्युरन्तारकं संकाशंमातिवाहिक देहगं ||

विश्लिष्यो कृत्यचादायात्मस्थं नीत्वालया विधिः |
शिष्या हृद्यारोग्य मूर्त्यारुहाथवामगं नहि ||

तर्मस्तकेशासनं च शिवं साङ्गश्रगादिभिः |
शुक्लैरिष्ट्वा चन्दनाद्यैर्ललाटे * * *? कंदहेत् ||

७६ब्)

हृदातदञ्जलौ पुष्पं न्यस्य दद्यात् करं यथा |
सामान्यादिषु दीक्षाषु कोशशैः(?) *? हस्तकं ||

वाह्ये शिवान्तिकेप्यग्नि समीपे वा ददेत् सकृत् |
पुनस्तनैव हस्त हृदं पृष्टयसंस्पृशेत् ||

तस्य पाशक्लधन्धार्थमधो वक्त्रेणद्व्यर्थवित् |
ततः सन्तत्र पकाद्यं स्वेतं वाशदशं नवं ||

वस्त्रं शुद्धं वीक्षणाद्यैः पुष्पगन्धादि पूजितं |
मूलालब्धं चर्म गुप्त मन्त्रेण परिरक्षितं ||

अनेन नेत्रममुना नेत्रवद्वाथ तत्करौ |
सद्गृह्य वेषयेदेनं शनैर्यमनिकान्नरं ||

प्रदक्षिणं देययाम्ये न्यसेत् पञ्चांग आशने |
स्वधर्मज्ञान वैराग्यैश्वर्यपद्विदिग्मुखं ||

संहारमूर्त्याहृत्पद्मे तस्य स्वीयेऽथ तच्चिदं |
ऊर्द्धात्मस्थंलकुम्भाग्नि पश्चात्मानं विधाय च ||

मूलेन नाडीसंधानं तत्तनुं शोधयेत् ततः |
पञ्चभिर्द्वारणाभिस्तु कुर्याच्छिवतनुं यथा ||

सदत्तो नेत्र पयस्तदन्यथामदर्शनं |

७७अ)

दर्शनाद्वासना सैव पाशवीजायतै पुनः |
तेन तन्नेत्र बन्धस्य राशुचावविघट्टनः ||

अथास्य परमेशानं हृन्नाभि विंदुषु स्मरेत् |
शिशुमिष्टानयद्व्यर्थे हृदो बिन्दु शिखामधः ||

व्यापिनं वहिरन्तश्च तेजसा शिवहस्तकं |
हृदादि ग्रन्थि भेदि मूलोच्चार परिस्फुटं ||

शिवसामर्थ्यं संप्राप्ति हेतुं तस्मै समर्प्ययेत् |
ब्रह्मरन्ध्रप्रविष्टेन तेजसाहतकल्मषः ||

श्रीकण्ठभुवनं गच्छे गमागमान्वितन्ततः |
अथसार्यदृगालोक च्छादकं शिशनं शिवे ||

मूलेन क्षेपयेत् पुष्पं कारयेच्च नतिं घटे |
स्वस्मिन्स्वाथनयेत् कुण्ड प्रादक्षिण्यं करै परन् ||

स्वदक्षविम्बसक्तशे प्राग्वत्तं वामतस्त्रियं |
न्यस्यष्टा तत्करे मूलालध्वं कुशाग्रमादधत् ||

तत्मूलमात्मजंघान्तं दर्भाग्रं वाच्यति क्रमात् |
शिशुं शरीरं निष्क्रान्त स्वलीनं नाडिका त्रयं ||

प्राग्वत्संधायसंपूज्य शि * *? त्रीश्च तर्पयेत् |

७७ब्)

मूलंशाष्टशतं हुत्वा स्थैर्यहरकरस्य हि |
संपात्यत शिरोमन्त्रासन्त * *? यश्चित्त कृत ||

आसह्य पादयो मूर्ध्ना शिष्यं पूर्णात् प्रयात्परं |
अर्चाप्याग्नौ शिखं पश्चात् संध्ये साध्यादि कारयेत् ||

सामान्य समयी ह्येवं कुर्याच्छ्रुश्रुषनार्चने |
नान्यथासौ सर्वयज्ञ प्रवेशाद्यधि कारभाक् ||

सामान्यसन्यी ||

शिवहस्तविध्येरूर्द्धं भवेद्भश्नादिकं व्रतं |
इति चोक्ते क्रमायातः | समयोर्द्धविधिर्यथा ||

सम्पातादौ कृते प्राग्वद्वागीसौ कामुकौ भृषं |
कुण्डे मूलानुन्यवाह्येश्च रसदेशरूपिणौ ||

इष्वासांनिध्य तृप्त्यर्थं कुलसारेक्षितो हुनेत् |
मायान्त तत्व पर्यङ्क ह्यशुद्धात्मौपधानके ||

विद्याप्रदीपे कुटिलास्तरणे सङ्गतौमिथः |
सञ्चिन्त्य रक्तौस्यामौचायद्वासतनुं भवं ||

ततः शिष्यं हृदि स्पृष्ट्वास्त्राम्बुना संप्रोक्ष सप्तास्त्रजप्तपुष्पेण |
ओं हां हं हां हः हूं फट् | 

७८अ)

हृदा ताड्यभिद्य च | ओं हूं इति रेचकेन तद्धृदयं वामया प्रविष्य | ओं 
हां हः हूं फट् भ्रस्त जेष्ठया विश्लिष्य | ओं हां स्वाहा | 
अंकुशमुद्रया कृष्य रौद्रालयान्त शक्ति विश्रान्तं | ओं हां हं हां ओं 
आत्मानं गृह्नामि हः हूं फट् | पूरकसंहारिण्यादाय वामया स्वात्मना 
कुम्भकेन समरसी कृत्याथ मूलमन्त्राग्रस्थं ज्वलज्वलनकनोपमं | 
हृदादि ग्रन्थि भेदेनोर्द्धं शक्तिस्थं पूरकं संहारिण्यां सङ्गृह्य | 
ओं हां हं हां आत्मने नमः | प्राग्वदुहुवरेचकेन वामया स देशबीजं 
ध्यायन् वागीशी गभेगर्भाध्यानाद्यर्थं संयोज्यभ्यर्च्य योगे तृप्ती च 
मूलेन स्वानुनावाहुत्वा भावाहार च शुद्धौयं बीजदेशविशुद्धिमान् | द्विजो 
भवतु रुद्रांश त्वत् प्रसादात् सदाशिव इत्यध्येष्टाऽधिकशतद्वयं 
मूलेनाङ्गैश्च दशदशाहुतीर्दद्यात् |

इदानीं तं पादभक्षणादि होमेन शोधनत् |

७८ब्)

यथाहुः || 

विष्ठागत्वादिभिर्वह्नै लिङ्गैर्शिष्याघसंघवित् |
तत्पापशान्तये कुर्यात् स * * *? धिवासनं ||

एवंमात्मानंमस्कष्ट(?) जातिं विधाय पूर्ववत् ताडनादि 
नास्म * * *? स्थ शिव तदात्मनो मूलेन सामरस्यं शिष्य 
देहस्थञ्च कृत्वा | तन्मूर्द्ध्न्यवुन्यस्य वागीसौ विसृज्य पूर्णाद्वयं 
स्वजातीशाल *? यज्ञोपवीतं च दद्यात् | तदपि शूद्रो गृही स्नानादि 
कृत्ये परं विभूयात् | यदुक्तं ||

विधिष्टसमयी वत्स परदीक्षान्वितोथवा |
यज्ञोपवीतं सूद्रोपि पूजोर्द्धन तु धारयेत् ||

तदापयित्वा मूलेनाहुतीः कुलार्णवोदिताः |
कृताष्टाङ्गनतिं | भक्त्या श्रावयेदिति सांत्वयन् | 

श्रुताग्निकार्याध्ययने योग्या जातोऽधुना भवान् |
अथास्मायष्टसमयान् प्रत्येकमादि सद्यथा ||

न शिवं शास्त्रञ्च शिवाग्निं साधकं गुरुं |
निन्द्या न लंघयेत् तेषां च्छायामपि कथञ्चनः ||

निर्माल्यभोजनं दानं लङ्घनं च विवर्जयेत् |

७९अ)

शिवाग्नि गुरुपूजा च कर्तव्यां जीवितावधिः |
अशक्तारामसुत्सर्वान्न्यास्तान्धास्तधयेद्धिया ||

अग्नौ नन्द्यादिकश्चान्ताद्दिगीशान्दशत त्विषः |
सन्तार्याध्येस्य शिष्यार्थं हुत्वा मूलं शतद्वयं ||

पूर्णान्दत्वाविसृज्यैतान् समयाचार पाशपान् | 
यथाव्यवस्थयो वर्णा सापेक्षा वा श्रमानपि ||

स्थापयेन् नित्यमीशाग्नि गुरुपूजानति क्रमात् ||

अत्रान्तरैविरक्तात्मा सुचिरं यः परीक्षितः |
मुण्डप्रव्राजितुं वांच्छे तस्मै दद्याद् व्रतं विधौ ||

दण्डकौपीन भश्मोपवीत शिखामनीन्यते |
पात्रे चैकत्रास्यैर्वाङ्गैर्जङ्घासंयान्यद्व्यर्थवित् ||

लिङ्गसंदर्श्य कुम्भाधः क्षणमावेद्य रक्षणे |
आज्ञालब्ध्यशिवाद्दद्याद्व्रतिने शोपि क्रितवत् ||

महाप्रसाद इत्यक्त्वा महानन्दाश्रुपूर्ण दृक् |
आददीतप्रसाद्यैतानथनामास्य कल्पयेत् ||

पुष्पपातेन स्वेच्छं वा शिष्य * *? न चान्यथा |

७९ब्)

शिवसंज्ञा द्विजस्यैव कवचाख्यं नृपस्य तु |
वैश्यानां देवशज्ञैव सुद्राणां * *? शिताः ||

सत्सुद्रे वैश्यवत्कार्य मोहचूचोन्तरोक्षितः |
अमद्ययाः कुलीनांश्च नित्यं धर्मधरायणाः ||

सुद्राः सिद्ध्यन्ति यत् केन नात्र कार्याविचारणा |
जटा न सूद्रो विभूयान्नज्ञोना प्रि?प्रमादवान् ||

न योषिन्नवयोन्तस्था न रोगीं विकलोपि वा |
जटा चैका शिरोदेशे सूद्रस्य वर्णनिर्णयो ||

पदवर्णपवित्राङ्ग कलातत्वादि संख्याया |
विभज्यकेषात् संपात्य प्रत्येकसंहिता शुभिः ||

व्रतेश्वरस्य पुरतो वध्नीयाच्छिवतेजसा |
ज्ञात्वा गुरुक्रमं सम्यगन्यथा रोधभाग् भवेत् ||

व्रतिनोस्त्री श्रगभ्यङ्गास्त स्वत्र्या भस्मपाण्डराः |
तिलकैः पुण्ड्रकैः पटैर्भूषिता भूमि पादयः ||

क्षत्रविद्वृषला यद्वा पट्टपुण्ड्रः ललामभिः |
आश्रमापि चतुर्थोय मुक्त आश्रमनिर्णये ||

त्रिकालस्नायीभिक्षासीमेखलाजिनदण्डक्षत् |

८०अ)

शिवाग्नि पूजको ध्येता ब्रह्मचारी शिखी स्मृतः |
पर्य?मैथुनहीनस्तु स्वदारनिरतो गृही ||

देवाग्यतिथिभिक्षूणां पूजकः स्वक्रिया परः |
वनवासी जटी होता सभाग्या वा फलादि भुक् ||

त्रिस्नातो वल्कली वानप्रस्थाग्राम्य स्वकर्मतः |
साधिकारोपतिज्ञेयंश्चतुर्थाश्रमपालकः ||

जटाकौपीन भस्माद्यैर्युक्तोदान्तः स्वकृत् प्रकृत् |
जटीमुण्डी शिखी वापि भिक्षाशीनिः परिग्रहः ||

मौनिभूतानुकम्पी च यतिशान्तमतिर्भवेत् |
शिष्ये स्वंकर्म चारोप्य निस्सङ्गो न हृद्यदा ||

संन्यस्तानधिकारी स्याद भोज्यास्तोपती तदा |
शिवाश्रमस्थायतयोताशीर्वादाऽधिकारिणः ||

मुक्त्वा शिव स्मृतिं प्रीत्या भक्तैरपि मस्कृताः |
लोकिके वेदिके ध्यात्मे ह्यतिमार्गे च ये स्थिताः ||

तयो विद्याढिकास्तेपि ननसस्यायतीश्चरैः |
मुक्तिरोधमवाप्नोति यतीपूर्वाश्रमं स्मरन् ||

त * * *? न संस्पर्शोदकश्राद्धादि कर्मभिः |
प्राग्देशजातिनामादि यः पृच्छेत् कथयेच्च यः ||

* * *? त्तमकृत्वासौ पतिनरकं माप्नुयात् |
ब्राह्मीं कुर्या ततः शैवी गृहस्था होतिकस्तथा ||

नैष्ठिकस्तु पतिसंध्यां शैवीमेव न चापरां |
गृहिणोपि विरक्तस्य भौतिकव्रतिनोपि च ||

शैवी संध्यायतेश्चोक्ता नैव ब्राह्मी शिवोदये |
देशिको मन्त्रवृत्तिश्च पुत्रकः समयी चयः ||

चत्वार एते शैवांस्युः व्रतिनो व्रतिनोपि वा |
साधको लोकधर्मी यः पुत्रकः स्नातको गृही ||

समयी प्रागृह्येस्थश्च शैवास्यु प्रतवर्जिताः |
मोहात् सत्कार दीक्षया द्विजस्वायादिकोदिताः ||

द्विष्टसमयी ||

अथ सर्वत्र दीक्षायां संहिता तृप्तिदीपने |
पाशताडनबन्धादि कृते कृत्वा शिवान्तिकं ||

गत्वाभ्यर्च्य सशिष्यस्तमिति विज्ञापयेत् ततः |
परिक्षितोय भगवन् मयात्पद्वशवस्तिना ||

उत्कृष्टजाति सुचिरं रुद्रंशिसमयस्थितः |
क्लिष्टो निर्वाणकांक्षी च भवतः स्वार्दितः शिशुः ||

तदेत *? न्विमोक्षार्थं मयि तिष्ठ तु मां प्रभुः |
प्राप्ता पेक्षित सङ्कल्पः शिवसामर्थ्य वृंहितः ||

स्वदक्ष विश्वमध्योर्द्धं स्थितं पूर्वादि संमुखं |
पूर्ववच्छिष्यमभ्यर्च्य साथन्याशं(?) हृताञ्जलिं ||

कृत्वैश *? न्तं नाडीनां सन्धि हुत्वा च तत्कृते |
ततोऽधिवाशितं सूत्रं सुसुम्न त्यध(?) धारितं ||

स्थानं स्वसंनिधेः शस्त्रं प्रोक्षितं मूलपूजितं |
शक्तिचार प्रवृत्तेन मूलेन तत्सिखाग्रतः ||

सव्यपादाङ्गुष्ठकान्तं यावन्नयेद् द्विभूतये |
मुमुक्षोश्चरणाङ्गुष्ठा च्छिखान्तं त्रोन्तलादिचित् ||

यो भितो वाम पार्श्वस्थं कृत्वा मूलेन संयमेत् |

ओं हौं इडायै नमः | ओं हौं पिङ्गलायै नमः | ओं हौं सुसुम्नायै 
नमः | हृदा वा निस्वासोक्त्या मृणान तन्तु निभाः शिष्य देहात् पूरकं 
संसारिण्याय(?) 

८१ब्)

सूत्रे न्यस्याभ्यर्च्य निरुध्या स्नावप्यर्वादि(?) कुर्यात् |
तस्मिन् भाविनिखिलदेह संतान *? तिरूपसूत्रे सूर्यादि मण्डल त्रयं 
हृदा | ओं हौं शक्तये नमः | इत्यध्मारोग्याभ्यर्च्य निष्ठुरयारुथाग्नौ 
च प्राग्वत् | क्वचित् कारणार्चाप्युक्तं | प्राग्वत् तातनादिना च शिष्य चैतन्यं 
वामादिभिर्मृर्त्योमाडी सुत्रे योजयेत् | उक्तञ्च ||

तिश्रः स्युश्लक्तयः शम्भोर्वामाज्येष्ठा च रौद्रिकां |
श्लेशे विश्लेष उद्धारे सर्वत्रा व्याहतौजसः ||

आत्मानमिष्ट्वा व्यापकं सञ्चिन्त्य वर्मणा गुण्ठ्य निशुध्या नल 
सन्निध्यादि | ओं हां मलपाशासभोक्त्यकारणाय नमः | तमिश्रसमं | 

ओं हां कर्मपाशेभ्यः सुखदुःखभोगकारणेभ्यो नमः | शिताशितरूपान् 
| 

ओं हां मायापाशाय शरीरविशयकारणाय नमः | कर्वुरं | 

ओं हां पाशाधिष्ठात्र्यै शिवशक्तये नमः | नमो रूपां ध्यात्वा 
शिष्यादादाय सूत्रे संरोप्याभ्यर्च्य निरूप्यहुताशे पीष्ट्यादित् कुर्यात् | तथाहि ||

तेषां माहेश्वरी शक्तिः | सर्वानुत्सोहिका शिवाः | 

धर्मानुर्वर्तना देव पाश इत्युपचर्यते | 
ततः सूत्रे व्यापिने विद्यादेहं न्यस्य | ओं हौ तिरोभाविकायै कुटिला शक्तये 
नमः | भाविकायामिष्ट्वाग्नौ चार्चारि | ओं हां हौं शान्त्यतीत कलापाशाय 
नमः | ओं हां हौं हौं हां शक्तिशदाशिवतत्वाभ्यां नमः | ओं हां 
हौं हां अनाश्रितादिनि वृत्यन्त शक्तिधिस्थिते | न विंशति भुवनभ्यो नमः 
| ओं हां हौं हौं हौं नादसर्वातीत तुर्यातीतांन्विता यौंकारपदाय 
नमः | ओं हां हौं हां अंकाद्यकामान्तशोत्रशवर्णेभ्यो नमः | ओं 
हां हौं हां हां हः हां शिवशानास्तु मन्त्रेभ्यो नमः | ओं हां हौं 
हां शच्चविययाय नमः | ओं हां हौं हां कुहूसङ्खिनी नाडीभ्यां 
नमः | ओं हां हौं हां देवदत्तधनञ्जय वायभ्यां नमः | 

८२ब्)

ओं हां हौं हां श्रोत्रवागिन्द्रियाभ्यां नमः | ओं हां हौं हां 
शब्दविषयाय नमः | ओं * * *? ध्वनिगुणाय नमः | ओं 
हां हौं हां व्योममण्डलाय स्फटिकाभाषावकाशात्मने स 
बिन्दुनादशक्तये सुवर्तलाय नियुक्तकोटि योजन प्रमानाय नमः | ओं हां 
हौं हां शदाशिवकारणाय नमः | प्रतिस्वंखरूपान् शुक्लानद्धेन्दु किं 
बिन्दुनादकुटिलात्मकान् विधिना चूडादि मुखान्ते संस्कुर्यात् | उक्तञ्च | 

शिवादि युक्तमन्त्राणां दद्याच्छिरसि सर्वदा | 
अर्द्धचन्द्रन्तथा बिन्दु नादं शक्तिञ्च दीप्तये ||

अर्द्धचन्द्रेर्द्ध चन्द्राभो बिन्दुवृत्तोर्क बिम्बवत् |
द्वि बिन्दुमध्ये दण्डभो नादशक्तिस्त्रिवक्त्रगाः ||

पृथिव्यादि तत्वयोगाद्वर्णार्द्धेन्दु युत प्रिये |
पुरुषो बिन्दुरित्युक्तो नादे वाच्यः सदाशिवः ||

शुद्धाध्व कृत्स्व शुद्धेन्यो विमलाशक्तिरप्यया |
तारकस्तु शिवः सूक्ष्मः सर्वेषां तेन कीर्तितः ||

केचिदत्रान्तरे प्रति कलां साष्टशतं मूलं विधिनासांमग्रौ हुत्वा 
पूर्णादद्युः ||

ओं हां ह्यं हां शान्तिकलापाशाय नमः | ओं हां ह्यैं हां 
ईश्वरविद्यातत्वाभ्यां नमः | ओं हां हैं हां इच्छादि वामान्तं 
शक्त्यधिष्ठितैकत्रिङ्शद्भुवनेभ्यो नमः | ओं हां ह्यैं हां 
बिन्दुरूपातीत कुर्यान्वितेभ्यो व्याधिन इत्याध्यानाहारायेत्यंन्त द्वादश 
पदेभ्यो नमः | ओं हां ह्यैं हां क्षं हं वर्णाभ्यां नमः | ओं हां 
ह्यैं हें हां तत्पुरुषकवच मन्त्राभ्यां नमः | ओं हां ह्यैं हां 
स्पर्शविषयाय नमः | ओं हां ह्यैं हां शब्दस्पर्शगुणाभ्यां नमः | 
ओं हां ह्यैं हां वायुमण्डलाय कृणाय वलाय षच्छिन्दवे 
षडश्रायलक्षकोटि योजनाय नमः | ओं हां ह्यैं हां ईश्वरकारणाय 
नमः | स्यामलान सुखादि हृदयान्ते ||

ओं हां ह्रूं हां विद्याकलापाशाय नमः | ओं हां ह्रूं हां मायादि 
* * *? षट्टत्वेभ्यो नमः |

६३ब्)

ओं हां ह्रूं हां अङ्गुष्टमात्रादि वामान्त सप्तविंशति भुवनेभ्यो नमः 
| ओं हां *? हां मकाररूपसुसुप्तसहितेभ्य 
ओमत्यादिव्योमिन्नित्यन्तेक विंशपदेभ्यो नमः | 

ओं हां ह्रूं हां सं षं शं वं लं रं वर्णेभ्यो नमः | ओं हां 
ह्रुं हुं हूं हां अघोरशिखामन्त्राभ्यां नमः | ओं हां ह्रूं हां 
रबीजाय नमः | ओं हां ह्रूं हां पूषाहस्ति जिह्वा नाडीभ्यां नमः | ओं 
हां ह्रूं हां व्याननागवायूभ्यां नमः | ओं हां ह्रूं हां 
चक्षुपादेन्द्रियाभ्यां नमः | ओं हां ह्रूं हां रूपविषयाय नमः | ओं 
हां ह्रूं हां शब्दस्पर्शरूपगुणेभ्यो नमः | ओं हां ह्रूं हां 
अग्निमण्डलाय रक्तायदाहात्मने स्वस्तिकाह्या?यत्र्यश्रापायुतकोटये 
नमः | ओं हां ह्रूं रुद्रकारनाय नमः | भाश्वरे रक्त हृदादिनाभ्यन्ते 
||

ओं हां ह्वीं हां प्रतिष्ठा कलापाशाय नमः | ओं हां ह्वीं हां 
पुरुषादि जलान्त चतुर्विंशति तत्वेभ्यो नमः |

८४अ)

ओं हां ह्वैं हां श्रैकण्ठादि लक्तलीशान्त षट्पञ्चाषद्भुवनेभ्यो 
नमः | ओं हां ह्वीं हां उकार पदसुप्तान्वितेभ्यो व्याथिन् नित्यादि सर्व 
सर्वेत्यन्त द्वात्रिंशस्यदेभ्यो नमः | ओं हां ह्वीं हां यं इत्यादि खं 
इत्यन्त चतुर्विंशति वर्णेभ्यो नमः | ओं हां ह्वीं हिं हां 
वामदेवशिरोमन्त्राभ्यां नमः | ओं हां ह्वीं हां वबीजाय नमः | ओं 
हां ह्वीं हां गांधारी सुम्नानाडीभ्यां नमः | ओं हां ह्वीं हां 
समानोदान वायुभ्यां नमः | ओं हां ह्वीं हां जिह्वायाघिन्द्रियाभ्यां 
नमः | ओं हां ह्वीं हां रसविषयाभ्यां नमः | ओं हां ह्वीं हां 
शब्दस्पर्शरूपरसगुणैभ्यो नमः | ओं हां ह्वीं हां आप्यमण्डलाय 
स्वेताय द्रवात्मने पद्मलांच्छनायार्द्र चन्द्रायशहस्रकोटय नमः | ओं 
हां ह्वीं हां विष्णुकारणाय नमः || 

शुत्राणि नाभ्यांदिजात्वंन्ते ||

८४ब्)

ओं हां ह्लां हां निवृत्ति कलापाशाय नमः | ओं हां ह्लां हां 
पृथ्वीतत्वाय नमः ||

ओं * * * * *? ल्पादि कालाग्न्यन्त दशोत्तरशत 
भुवनेभ्यो नमः | ओं हां ह्लां हां अकारपिण्डजाग्रन्स *? तेभ्यो 
भवभवाद्यौकारान्ताष्टा विंशति पदेभ्यो नमः | ओं हां ह्लां हां कं 
वर्णाय नमः | ओं हां ह्लां हां हां हां सद्योजातहृदयमन्त्राभ्यां 
नमः | ओं हां ह्लां हां ल बीजाय नमः | ओं हां ह्लां हां 
इडापिङ्गलानाडीभ्यां नमः | ओं हां ह्लां हां प्राणापानवायुभ्यां 
नमः | ओं हां ह्लां हां घ्राणोपस्थेन्द्रियाभ्यां नमः | ओं हां ह्लां 
हां गन्धविषयाय नमः | ओं हां ह्लां हां शब्दादि गन्धान्तं 
पञ्चगुणेभ्यो नमः | ओं हां ह्लां हा पृथ्वीमण्डलाय गौराय 
कठिनाय वज्राङ्काय चतुरश्रायत कोटियोजनाय नमः | ओं हां ह्लां हां 
ब्रह्मकारणाय नमः | स्वर्णाभानजान्वादि पादाङ्गुष्ठान्ते ||

८५अ)

इत्थं सर्वत्र षडथ भेदात्मन्त्रमुद्राभावनाभिः शिशुतः सद्भृह्य 
सृत्रे संरोप्य पुष्पादिभिरुपचर्यसंरुध्यानलेपि प्रत्येकं सांनिध्ये 
तर्पणे च जुहुयात् | क्वापी शानवायवग्नि वरुणेन्द्र देवतानां न्यासादीष्टं | 
अन्येनादादि मात्राणां सर्वातीतांदि योगानां तुर्यातीताद्यवस्थानां च 
पृथगन्धाद्यं मन्यन्ते | क्वचित्तु कलातत्व पदववर्णमन्त्र भुवनाथ 
क्रमेणान्यथा च न्याशोभिहितः ||

पञ्चविधमप्यध्वव्रातं कलाव्याप्तं मलकर्ममायामाययान्वितं 
शिशुदेहसूत्राभेदेन मनसा प्रत्यक्षी कृत्य | ओं हौं 
कलापाशाधिष्टात्र्यै परमेश्वरशक्त्यै नमः | संचिन्त्यसूत्रे न्यस्याग्नौ 
तर्पयेत् | ओं हां हौं हां शान्त्यतीतकालापाशाय स्वाहा | इति 
सन्तर्प्यशान्त्यादीश्च | ओं हूं हौं शान्त्यतीतकलापाशाय हूं फट् | 
संदीप्य शा * * *?न् पि प्राग्वत |

८५ब्)

मूर्ध्नि वक्त्रे च हृदये नाभौ जानुनिरंजयेत् | तत्सूत्रं व्याप्ति बोधाय 
* * * *? कुमादिना | तत्र संपूजयेद् देवं साङ्गं सूत्रे 
समस्तके | हुत्वाग्नौ पूर्णयाच्छिन्नं कुर्यादा *? कनादिकं | 
शिशौरथ पृथिव्यादि शक्त्यन्तं सकलाध्वकं | विभाव्यकलया व्याप्तं 
पूर्ववत्तदनन्तरं | ओं हां ह्लां हां तत्वभुवने 
पदवर्णमन्त्रमलकर्ममायामायेय सचिवायस्त्रीरूपतत्वरूपाय निवृत्ति 
कलापाशाय नमः | शिष्य देहे स्वव्याप्तौ विलोक्य तर्पयेत् | एवं हृदय 
संपुटैः स्वस्वबीजैः प्रतिष्ठादीनपि प्राग्वद्विक्षैत् | ओं हां ह्लां ह्वीं 
तत्वभुवनाद्यन्ते निवृत्ति प्रतिष्ठा कलापाभ्यां नमः | ह्रस्वदीर्घाच्चारण 
| प्रतिष्ठा विद्याभ्यां विद्याशान्तिशान्तातीताभ्यां मप्येवं सन्ध्यायाग्नौ 
पूजाद्येषां कुर्यात् | ओं हां ह्लां हां तत्वादि तत्व रूपायै त्यन्तमुच्चार्य 
निवृत्तिकलापाशाय हः हूं फट् |

८६अ)

इति प्रतिष्ठादि विभित्वाग्नौर्पयेत् | अत्र सूत्रविन्यासाया लोकताति भ्रूयोपि कुर्यात् | 
ओं हां हौं हां तत्वादि रूपायै न्यन्ते शान्त्यतीत कलापाशाय नमः | 
स्वस्थानव्यापिनं तत्वादि मायेयान्त नवकान्वितं संचिन्त्य विलोक्य क्षलनेपी 
शान्त्यादींश्च | ओं हां हौं हां तत्वाऽद्युच्चार्यशान्त्यतीतकलापाशाय 
हः हूं फट् | सव्यष्यनारा च मुद्रया शान्त्याद्यपि सन्ताव्याग्नौ सन्तर्प्य | 
ओं हां हौं हां तत्वभुवनाद्यभिधायशान्त्यतीतकलापाशाय नमः | 
प्रविशाशान्त्यादीनपि वह्नौ यजेत् | ओं हौं हां हौं तत्वाद्यन्ते शान्त्यतीत 
कलापाशं गृह्नामि हः हूं फट् | नमो वा | पूरकसंहारेण 
शाक्त्याद्याश्च ध्रुवादि मूलहृदयसंपुटा न शिश्यात् संगृह्य 
*? ण्डेर्चनं हन्सम्पुटैराचरेत् | ओं हौं हां हौं हां हौं 
तत्वादि रूपायै न्यन्तं पठित्वा शान्त्यतीतकः(?) | *? 
शाय नमः |

८६ब्)

रेचकोद्भवे न शान्त्याद्यपि * * * * * * * ? 
हां हौं हां तत्वादि तत्वरूपा * * * *? र्प 
शान्त्यतीतकलापाशाय नमः | कुण्डे शान्त्यादीमपि सन्तर्पयेत् | ओं हौं हां 
हौं हां हौं तत्वादि तत्व रूप न्ते शान्त्यतीत कलापाशं वध्नामिहः हूं 
फट् | ग्रन्थिना शान्त्याद्यष्टेवं वध्यातर्प | ओं हां हौं हां 
तत्वैभ्याद्यन्ते शान्त्यतीतकलापाशाय नमः | सूत्रेभ्यर्च्य शान्त्यादीश्च 
कुण्डेप्यनै नैव स्वाहान्तेन पञ्चाद्याहुत्या सर्वांस्तर्पयेत् | तर्पनं 
दीपनं रक्ति पूजाहोमो विलोकनं | सन्धिर्भेदेक्षणे नात्रवेशो ग्रहण योजने | 
वन्धेष्ठितर्पणान्तानि षोडशेषु कलादिषु | ओं हौं कलापाशाधिष्ठात्र्यै 
परमेश्वरशक्तये नमः | सूत्रे संपूज्याग्नौ वा तर्प्ययांशं 
शिष्यस्कन्धे निदध्यात् | स्यूनान्यथा विस्मृताः | दिशोषमूलशतं हुनेत | 
अथोपविष्ट शिष्यस्य सूत्रमारोप्य मस्तके | संपात्यसंहिताभि 
श्रीरुद्रशक्त्यागमोक्तितः | 

८७अ)

तच्च वितार्य चूडातः श्रीदीक्षानिर्णयादिवित् | सूत्रं ताम्रशस दि पुटस्थं 
पुरुषस्य तु | प्रनीतासंपुटेनर्या हृदयास्तु पुटीकृतं | संस्थाप्य 
हृदये नेष्ट्वासंपात्य श्रीनयोत्क्रितः | तदादायः शिशुः पञ्चरङ्ग 
सूत्रेण चेष्टिसं | गुर्वाज्ञया सम्प्रदर्श्य लिङ्गसमर्प्यये टे | 
इष्ट्वादिक्यैशकुम्भादीन्नन्वाथ प्रावृतांगने | मण्डलये तये द्वारे 
संमुखगोसकृत्कृते | प्राक्सौम्याम्यं द णिनो | सक्तशे दक्षिणे दद्यात् 
पंचगव्य चुलुं हृदा | पीत्वा चान्तौ द्विस्त्रिरेव त्रितत्व्याथ द्वितीयके | 
अस्पृष्टराक्षतचरोग्रासत्रयमथाष्टकं | शिखण्ड्यंडमितं 
दन्तास्पृष्टवाक् श्वेतशाशनात् | पलाशाश्वत्थ पत्रस्थं मोक्षभोश च 
भोजयेत् | आचाम्यान्ते दन्तकाष्ठं जप्तद्ध्यर्थं च मूलतः | राजदन्ताहतं 
* * * * * *?

८७ब्)

र्द्वीस्यं क्षिपेत् पुरः | भुवौदूरं यथाने या तत्पातं चान्तयो क्रमात् | 
शान्तिस्तापो मृती * * * * *? लाभो नव स्थितिः | 
गुर्विष्टवंशवृद्धूर्द्धि भुक्तिमुक्ति परापरां | प्राक्तहुर्द्धेजयो नित्यं 
मूलर्नृतमधोमुख | जातदोषप्रमाषार्थं सर्पिशास्त्रशतं हुनेत् | 
मूलेनशप्तशतिकोहोमो वास्त्र परादिषु | कायवाक्चित्तजांघघ्रैः 
शिवाघोरागिभिः शतं ||

त्रिंहुत्वा तर्पयेत् मूलं शहस्रेण शतेन वा | मन्त्रान्तद्दशभागेन 
पूर्णान्तं वाशुकेर्मते | चर्चादि विनिर्वेद्यास्मै प्रणम्यां ध्येशयेदिति | 
आयागकर्मसन्तान धर्मतोयं त्वया विभो | पाश्यानां पाशहानायहातव्यो 
न्यत्र संनिधिः | निरोधार्घेण चार्घं तु दत्वा देवं निरोधयेत् | 
लिङ्गकर्माप्य संरोधं कुर्यात् तस्याथ स्थण्डिले | इष्टं विसृज्यानत्यक्षं 
कुम्भेवाग्नि शिवे शिवं | न्यस्य संशोध्यगां दिव्य कुम्भास्त्रां भ्यर्च्य 
रोपयेत् |

८८अ)

सुप्तावतारे कुम्भासु दिक्पान्मार्तण्ड शेखरे | गणं वा विसृजेत् 
पश्चाल्लिप्तरक्षित धूपितां | स्वेतपुष्पैर्णवकुशैश्चतुर्दीपै स्थिरोज्वलैः | 
युक्तां कृत्वा कृतन्याशो महीमौन्यास्तरेत् ततः | सिद्ध्यैकुशकस्वलाद्यं 
विरामे भश्म *? स्तरं | शतास्त्र जप्तं तस्यान्तर्ह्यदान्यस्य शिशुं 
पृथक् | सायं कृत्वार्च साध्यानं मूर्ध्नाद्यघ्रान्ततोयतं | 
शिखानुनावद्धं चूडं स्वप्नं मानवकेन तु | ओं नमः शम्भो 
त्रिनेत्राय पिङ्गलाय महात्मने | वामाय विश्वरूपाय स्वप्नाधिपतये नमः | 
आचक्षुदेवदेवेश प्रपन्नायं तथातिकं | स्वप्ने सर्वाणि कार्याणि हृदिस्था 
न्यस्य यानिवैः | ओं ह्रीं हिलि २ शूलपाणये स्वाहा | अनेन सप्तधा जप्त 
मध्याप्येन यथार्हतः | कवचालब्ध वस्त्रणाच्छाद्यवर्मास्त्ररक्षितं | 
हृदामुस्थाययेत् प्राग्वद्रोचनांकं सतं मन्त्रं |

८८ब्)

पं तं तच्चतुर्दिक्षु परितोभश्मना तिलैः | कुशै सिद्धार्थकैः शास्त्रै 
चतुर्दण्डकया तप * *? रं रोचनाभिश्च ध्यात्वा संवेष्ट्य 
चर्मणा निशृत्याथ दिगीसेभ्यो दत्वादिक्षु वहि *? लि कृतनित्यक्रियो 
ध्यायन् समस्ताध्यतनुं शिवं |

मन्त्रे देहो विधौ प्रास्य पञ्चगव्यादिकं क्रमात् | 
स्मरन्दीक्षा क्रमं सर्वं संयतः शिष्यवत् स्वयेत् || 

प्रसादं संहिताशक्तिं व्योमव्याप्यादिमेव वा | 
शिष्यो गुरुर्वा सुस्वप्नं दृष्ट्वा नैव पुनस्वपेत् || 

दुःस्वप्नं तु प्रयत्नेन तिरोदध्यात् सुनिद्रया | 
कर्मार्पणोत्तरं वापि कृतापराह्निको भजेत् || 

शिवरोधशिशुष्वाप वेलिगव्यादि शक्तियां | 
मानसं पञ्चगव्यादि मान्यत् सद्योधि व्यसनं || 

शुद्धाद्वा मण्डलं सम्यग् निष्याद्याज्ञाप्यचेतरान् | 
स्थिरहस्तात्मता भक्ता नथतद्विधिरुच्यते ||

यागमण्डपमध्यस्थां लिप्तामादर्शसंनिभां |

८९अ)

वेदीं लक्षणसंपूर्णां कृत्वा तस्यास्तु मध्यतः |
चतुरश्र प्रसिद्ध्यर्थं सूत्रं प्राक् पश्चिमायतं ||

प्रसार्य कृतमध्याकं न्ययेद् बिन्दु द्वयन्ततः |
समान्तरन्तदग्रेण सूत्रेणोत्तर दक्षिणे ||

द्विलाच्छनोत्थद्विमर्मत्स्य मध्ये सूत्रं निपात्य तु | 
मतक्षेत्रार्द्ध सूत्रेण प्रागुदर्माष्टहस्तकं || 

ईशे प्रसाधयेत् मत्स्यमग्निरक्षो निले स्वपि | 
चतुर्दिक्षुः चतुसूत्री दत्वा कर्णौ च साधयेत् || 

कोणात्कोणगतं सूत्रं कर्णस्त्रि शिरसि स्मृतः | 
तच्चतुर्द्धाष्टधाद्व्यष्ट द्वात्रिंशद्वा क्रमाद् भवेत् || 

तन्मध्ये त्वष्ट्रभागांस्तु लुप्त्वा पद्मलिखेद्यथा | 
सूत्रैसमान्तन्तरैः सर्वैदिग्विदिग्भित्ति मध्यगैः || 

द्वात्रिंशदत्संकृत्वास्मिंस्तुल्यं वृत्तचतुष्टयं | 

वहिरेकाङ्गुलचान्त वाह्य हस्तेन भ्रामयेत् |
मध्यस्थ कर्णिका वृत्ते पीताशरा *? स * *? ||

८९ब्)

हर्हिता नवर्भिर्वाजैर्नीलवर्णैसुकोमला | 
केशराणि द्वितीयेपि प्राग्वद्वस्तुर्निचान्यथा(?) ||

मूले मध्येग्रतशुक्ल शौनगौराणिकैरणैः |
ऋजुनिसमससन्वीनि त्रीणि त्रीणि दलं प्र *? ||

दलानां सत्वयः कार्यास्तृतीय भ्रमणोपरि |
चतुर्थे तु दलाग्राणि भिन्नानि कृत्य भेदतः ||

संशक्तानि मुमुक्षूणां भुक्तिमुक्त्यर्थिनान्तथा |
अशंशक्तानि शस्तानि प्रत्येकं तान्य *? त्रिधा || 

तत्र वृद्धानि मुक्त्यर्थ भुक्तिमोक्षादि कर्मसु |
तरुणान्यथवस्यादि सिद्धौ वाला *? कने ||

तेषाञ्च वर्तनालेषां स्वबोध्यवपि चोच्यते |
दलाग्रक्षेत्र निष्याद्या अर्द्धचन्द्रास्तु शोडशः ||

पार्श्व द्वय भ्रमेणोर्द्धं मुखाश्चाधो मुखास्तथा |
षोडशैव समासर्वे ते वृद्धवारिजस्य हि ||

संशक्तानि दलाग्राणि स्युरेवं शेषलोपतः |
अशंशक्ते दलाग्रस्तु दशभिर्विस्त * * * त् ||

पार्श्वयोद्भोगसंत्यज्य च स्वंशैस्यादलाग्रकं |

९०अ)

सन्धिसुत्रार्द्धमानेन पृष्टतः परिवर्तयेत् |
तीक्ष्णागं तरुणं पद्मं सिद्धयोगेश्वरी मते ||

दलाग्रं सन्धिमध्यान्ते भ्रामयेदर्द्ध *? न्द्रवत् |
सन्धिद्वयास्रगं सूत्रं वालाब्जं स्यात् स्वमण्डलं ||

स्वेतं सुकोमलं नील रजोभक्त दलान्तरं |
सागराज फणांकारै मनागुंनमिताम्रकैः ||

अष्टाभिभूषित यंत्रैः सूभ्रमैः कुब्जिका मतैः |
पञ्चमेष्य कृष्यस्थूला व्योमरेखा क्वचिन्नवा ||

क्वचिन्धनेकधाम्भोजं किंचेद्भेदेन वर्णितं |
मुमुक्षो प्राञ्जलं भुक्त्या यभ्यन्तर दलाग्रकं ||

विद्येश्वराणाशेषाणां गोकर्णाग्रं बृहस्पतौ |
कामादि यागे तीक्ष्णाग्रं मन्द्यग्रं च दिग्भूतां ||

गौर्यार्देवापि पत्रम्र नद्यादेर्मण्डलाग्रवत् |
इत्थं निष्योद्य कमलं तद्बहिश्चतुरश्रिकं ||

भागेन वीथीं परितः कृत्वा तद्वाक्यतः पुनः |
चतुर्दिक्षु खण्डरुन्द्रचतुष्टय विनिर्मितौ ||

९०ब्)

मध्ये तिर्यक्चतुस्कोष्टं लुप्त्वा द्वयमस्ततः |
खण्डरुद्रोदधः स्तस्तश्चतुर्दिक्षुर्वशै नयेत् ||

स्तम्भमूलपार्श्वयो भागं भागं परिन्यजत् |
द्वे द्वे लिङ्गप्रतिदिशं कुर्यादौर्वाशिकोक्षितः ||

अधःस्तिर्यग्रसैः पद्विश्चतुर्भिः स्यास्तदूर्द्धतः |
द्वाभ्यां कण्ठपुनर्वेदैः षड्भिस्यादूद्धपट्टिका ||

तदूर्द्धमध्यतो लिङ्गं कुर्याद्वाभ्यां तु सर्वतः |
लिङ्गानां वाह्य पार्श्वस्थ भागैकैव च्युतेः पुनः ||

चत्वार्यब्जानि कोणेषु पञ्चविंशति कोष्ठकैः |
कृत्वाथ मध्यकोणाक्त द्वयं लिङ्गद्वयान्तरे ||

त्रिभागध्यैसोभार्थं कोष्ठं विदिक्षुरक्षयेत् |
भागैकेन पुनर्वीथी लिङ्गमूलादधो भवेत् ||

विथ्यधोमप्यसूत्रार्च तिर्यक् कोष्टे चतुष्टयं |
तदधोरशकोष्ठानि हरेद्दिक्षु चतसृषु ||

पार्श्वेषु वेदैर्द्वाभ्यां न त्रयं त्रयं नयेत् क्रमात् |
उपकोणमधस्तिर्यक् कोष्ठ द्वय कृतंहितं ||

९१अ)

दशकोष्टकोणबन्धमवशिष्टैः समाचरेत् |
एतद्वारे विहीनं तु मण्डलं मण्डलं चितः ||

पद्ममानं यतो द्वार स्वार्द्धमर्द्धन निर्गमः |
एवं कृते विचित्राणि रजांसितत्रपातयेत् ||

समरेखा तु कर्तव्या संशक्तादि विवर्जिताः |
संशक्ते कलहं विद्यां वृत्रुरेखे तु विग्रहं ||

अतिस्थूले भवव्याधिं नित्यपीडा विमिश्रिते |
बिन्दुभिर्भयमाप्नोति शत्रुपक्षात्क्षयावहं ||

कृते तत्रार्थ हानि स्याद् विच्छिन्ने मरणं खलुः |
वियोग तु भवेत् तस्य इष्टद्रव्यशुतस्य वा ||

अविदित्वा लिखेद्यस्तु मण्डलं वै यथेप्सया |
अग्न्यादीशान्तकोणेषु स्त्रेताश्रगौरमेवकाः ||

वर्णान्दद्यात्सिहरूपान् मण्डलस्यार्कयामुने |
लिङ्गादीनि विचित्राणि यथाशोभः विभूषयेत् ||

वहिः शत्पत्र वर्णाद्यै रथदर्पणे दीपकैः श्रम्भिरामोदयुक्ताभिः 
काण्डैर्वस्त्रैश्च वेष्टयेत् |

९१ब्)

चतुर्विंशप्रयत्नेन यथानन्दोऽभिजायते |
सरोजलिंगोदयसंज्ञमेतद्यो मण्डलं पूजितमीक्षते सौ ||

नृनमहापातकं संकुलोपि पाशैर्विमुक्तः शिवतामुपैति ||

यत्रगलं त्युन्मिशितेऽशेषाः संसारचासना विश्राः |
अधिवासौ सोसार्चा जयति परानन्दनिःस्यन्दी ||

देवगुरुशिशुमखसदने वस्तूनां स्वोतवदीक्षार्होयथसंस्कार त्वधि 
वामः प्रोक्तो मन्त्रमुद्राद्र्यः ||

प्रातस्तु सप्तधा स्वप्नं शिशोः श्रूत्वा त्रियामजं |
आत्मदृष्टं चावधाययं शिवायेष्टाय वा वदेत् ||

अभिनन्दा शुभं त स्वप्नकल्पः प्रकाशितं |
अदृष्टचिन्ताद्युत्पन्न प्रतिकुर्वन्तथेतरं ||

शिष्यस्य भावित्री भुक्ति मुक्तीष्टानिष्टसूचकं |
दृष्टश्रुतौ न भूतश्च प्रार्थितः | कल्पि ः स्तथा |

* विको दोषजं जातः स्वप्तः सप्तविधः स्मृतः | 
एषां निसान्ते ज्यायेस्व मध्यमत्वं निशादले ||

९२अ)

प्रदोषलघुतान्येषु त्रियामांशेषु कल्पना |
मण्डलीकनरैद्राणां किं कुर्वाणन्रिधि यताः ||

वध्याकर्षण विद्वेषमारणोच्चटनमोहनं |
ज्वरग्रहविशादीनां निग्रहानुग्रहौ तथा ||

समस्तजनवाच्छख्यं सिद्धिरेषाधमागताः |
उत्तिष्ठ खड्गपातालं रोचनाञ्जन पादुके ||

अन्तर्द्धानं रसंखन्यं विहारं वृक्षशोषणं |
प्रत्ययाष्टविधानञ्च सिद्धयो मध्यमास्त्विमाः ||

अनिमादि गुणा वाप्तिः खेचराभोग सम्पदः |
वीरैश्वरा पदा वाप्तिः सिद्धिरेषा महोत्तमाः ||

अहंकारं भयं क्रोधं मनुर्यागमनोर्जवं |
मात्सर्यप्रशवनं मन्य वृत्तिसमाश्रयं ||

आचार्यैः सहविद्वेषं दर्शने द्वेषनन्तथा |
पुत्रदारकुटुम्बेषु पायनञ्च चराङ्गणाः ||

अध्यात्मिकामिदं दुःखं मधिदेवमतः परं |
शीतोष्णादि भयंघोरं भार्यापुत्रविनाशनं ||

९२ब्)

क्षयबुद्धिधनानाञ्च विषेशगमनंत्वर्थः |
व्यालाग्नि तस्कर भयसिंहव्याग्रगजादिजं ||

राजादिजं चाधिभौतमतोन्यत्थितं गुरुं |
त्रिधाधस्ता देवमुक्तिरुक्ता परांविना पुनः ||

नित्यादि पूर्ववत् कृत्वा मन्त्रशुद्ध्यस्तमर्घयान् |
मण्डलस्याग्रतस्थित्वा तत्प्रोक्षास्त्रोदकेन तु ||

संशोध्यवीक्षणाद्येन तत्र पञ्चकलान्यसेत् |
निवृत्याद्यस्तु कृष्णादौ ततस्थानेषु सम्बरैः ||

आवेष्णवर्मणास्त्रेण संरक्षामन्त्रयेत् ततः |
मूलेन प्रणवेणाथ शक्त्यासाष्टशतादिना ||

रजो दोषादि शान्तौ च मूलं शाष्टशतां जपेत् |
पृथ्यादिशघटेन्द्रान्दील्लिङ्गम्वाभ्यर्च्य विस्तरं ||

मण्डलस्य चतुर्दिक्षु प्राच्यादिष्टस्त्रमर्चयेत् |
प्राग्वघाटस्थं प्राची च क्षेपे चापद्यमण्डलं ||

संम्पत्कूपशिखापातैर्यजेत्पुष्पादिभिर्नहिः |
साधन्यासादिकं वह्नौ वास्तु यागादिके तथा |
श्रेष्टादि दुःस्वप्नशान्तै दिग्वाणैन्द्रशतं हुनेत् ||

मूलादि नानु तृप्त्यादौ वलिन्दत्वा शिवं यजन् | 
ध्यात्वा विज्ञापयेच्छिष्य प्रवेशार्थञ्च पूर्ववत् ||

शिवहस्तं ततः कुर्यात् ज्ञात्वा नन्दिशिखादिषु | 
तेन चालभरं कुर्याद् ग्रहणं योजनं तथा || 

वियोगं च तथोद्वारं पाशच्छेदादिकं च येत् | 
शिवाद्वैतं विभान्याथ वहिनिसृत्य मण्डपात् ||

प्रागुक्त सर्वकृत्यान्ते शिशुं कुण्डान्तिकं लयेत् |
तत्रोपविष्टं सम्पूज्य नाडीसन्धानमाचरेत् ||

प्राग्वत्मूलानुना हुत्वा सान्निध्ये हूहूकोर्क्तितः |
संपान्यतच्छिरो भूमौ शेवेनाथा पये ||

दृसा | वाक्यन्तर्प्येऽर्चिताः | कुण्डे पाशाद्यावरणान्तिकाः |
मन्त्रास्त्रयुगयन्तेषां तृप्तिपाताः शिवप्रदाः ||

शतहोमोत्तरपूर्णादद्यादुत्थाप्यत पुनः |
आहुतीर्दापयित्वाग्नौ मूलेनानन्दकीर्तनात् ||

९३ब्)

कुम्भादौ मण्डले वह्नौ स्तरवेपि कृतार्चनः |
नमस्कृतघटेशानं तदध्येषणं यैव च ||

आनापयेत् पाशसूत्रं शिष्यषेश्वरादिवित् |
संशोध्याध्व शिव तस्मि प्राग्वत् संपूज्य तर्पयन् ||

वध्नीयाच्छिखायान्तत्सक्तशंपाशसूत्रकं |
शिष्यमभ्यर्च्य पूर्वोक्तं विधिनाकृष्य तत्तनोः ||

नात्र्यादिकं यजेत् सूत्रे वह्नौ सन्धानसन्निधी |
तृप्तिञ्च कृत्वाध्वानं संध्यात् सूत्र देहगं ||

आत्मकुण्डमण्डलादिन्यस्तस्य सकलाध्वतः |
सन्धौ साष्टशतं मूलमार्याकोशाक्तितो हुनेत् ||

कुण्डे ध्वधारिको शक्तिं न्यस्याभ्यर्च्य प्रतर्प्यत |
निवृत्यादि क्रमेणार्थ कुर्प्यादालोकनादिकं ||

द्याप्यव्यापकनावे निर्वाणोत्तरतो यथा |
मन्त्रापदानि वर्णैस्तु व्याप्त्यानीह समन्ततः ||

वर्णव्याप्त्यानु भुवनैस्तस्वै(?) व्याप्तानि तानि तु |
तत्व जातिस्तथा व्याप्ता कलाभिस्तु कलास्ततः ||

सोधनीया प्रयत्नेन अन्तर्भाव प्रकल्प्या च |

९४अ)

ओं हां ह्लां हां तत्वतत्व भुवनाद्यन्ते निवृत्तिकलापाशाय नमः |
स्वस्थाने स्थावरादि ब्रह्मान्तं चतुर्दशविध भूतसर्गादि गर्भमवलोक्यं 
| ओं हां ह्लां तत्वाद्युच्चार्य निवृत्ति कलापाशापहः हूं फट् | 
पाशसूत्राद्रासांत्य तथा विभिद्य नमोन्तेन प्रविश्य फडन्तेन वियोज्य 
स्वाहान्तेन च पूरकां कुशेनाकृस्य | 

ओं हौं हां ह्लां हां हौं तत्वाद्यन्त स विधाय निवृत्ति कलापाशाय हः 
हूं फट् | कुंभकसंहारिण्याजान्वधस्तात् सङ्गृह्य | ओं हां ह्लां हां 
तत्वादि पठित्वा निवृत्ति कलापाशाय नमः | कुण्डे रेचकोद् भवे नारोप्य 
संपूज्य स्वाहान्तेनार्ययित्वा संनिधाया तर्प्य ओं हां ब्रह्मणे नमः | 
आवाह्य ह्यादि कृत्वा | भो * * *? धिको * * * 
*? नंदीक्षयाम्यह | मुमुरनु कृत्वा * * * * 
*? संकराज्ञया प्रार्थ्य |

९४ब्)

ओं हां ह्लां हौं तत्व भुवनपदवर्णमन्त्रम *? 
कर्ममायामायेय सविचायै निवृत्ति कलापाशाय व्यापकायै वागीश्वयै 
नमः ||

ऋतुमतीं रक्तवस्त्रां कुण्डे न्यस्यार्चा *? न्ते योनि मुद्रां दर्शयेत् | 
ओं वागीश्वराय नमः | विग्भुजमिषु वदनं निश्शेषयोनिक्षोभकं कुण्डे | 
समावाह्याष्ट पुष्योष्ट्यादोतयोः संयोगं सञ्चिन्त्य ||

ओं हां हं हां हः अस्त्राय हुं फट् | निवृत्तिस्थं पशुचैतन्यं पुष्पे 
नाड्यानेन स्वाहान्तेनाहुतीः प्रासृद्धुत्वा भेदने च |

ओं हूं नमः | ओं हां वामायै नमः || 

कुण्डे प्रत्येकं पूजादौ हूंकारेण वामयारेचकेन वान्धा | ओं हां हं 
हूं फट् | ओं हां ज्येष्ठायै नमः | प्राग्वत्मययांदौ संततं पशु 
चैतन्यं जेष्ठया वियोज्य | ओं हां हं नमः | ओं हां रौद्रे नमः | 
कुण्डेर्चादौ जेष्ठयातारानिभमात्मातं मुत्कृष्य द्वादशान्तशक्तौ 
विधाय | ओं ह्यं 

९५अ)

हां हं हां हूं ओं पशुचैतन्यं गृह्नामि हः हूं फट् | अग्नौ 
नमोन्तेनष्ट्वाऽदाय रौद्र्या पूरुकं सहारिण्या तद्देशाद्रस्मि 
मात्रावियुक्तमान्मस्थं प्राग्विधिना योज्य शान्तवर्तिनं च संपाद्य | कुण्डे 
वामामिष्ट्वा तत्राश्रितं विधाय ओं हां हं हां आत्मं न शिषयोनि 
गर्भाधानाय युक्तो भव नमः | अनेक योनि रूपिण्यां भुवना वागीश्वर्यया 
युगपदनेक देहभेदभिन्नाखंजाद्यांकारोत्यन्ति सिद्ध्यर्थं संयोज्य | ओं 
हां हं हां आत्मने नमः | कुण्डे पूजादि कुर्यात् | अमुष्यत्रासताद्यस्य 
कर्मसन्नान्नकस्य हि | दीप्तिसंजननार्थं तु जुहुयाद्विषयाहुती ||

अथ यौगार्थ मूलेनाहुति पञ्चकं दत्वा | संभो युगपद्योगाद्यम्यसोरस्य 
विधीयतानिसित्यध्येध्यापशोरनेक योनिस्वेककालं गर्भाधानं करोमीति 
चिंत्यहृदा | युगत्सर्व योनिभ्यः पशोर्जननं करोमीति शिरसा | 

९५ब्)

अधिकारं पशो कुर्यादिति सिखवा | पशोरनादि संसारे 
वासनासमुपजातकर्मणो भोगं संपादयामीति चर्मना | पशोर्लयं करोमीति 
मूलेन ||

मायासमानरूपानां श्रोतसां तदारम्भका कर्मापगमार्थं पशोः 
श्रोतशुद्धिमोवरामीति प्राग्वत् स्वाहान्तास्त्रेण प्रत्येकं तत्वशुद्धौ च 
हृदा | विगता शरव्यनेवन्निवृत्ति शुद्ध्यर्थं हृदाशतं | पशोवीक्षणे 
नमलतिरोधानमाचरामीति पञ्च शिवेन | तर्जन्यंगुष्ठाभ्यां 
धृत्वापशोपाशसूत्रचालनेन पाशविश्लेषं संपादयामीमि हूं 
फडन्तास्त्रेण पञ्च | पशोपाशं च्छिन्नन्मीति | ओं हां ह्लां हां तत्वादि 
रूपमित्यन्ते निवृत्ति कलापाशं च्छिन्नन्मि हूं फः अस्त्राय हूं फट् | 
जप्तास्त्र जप्त कर्तर्या पाशं च्छिन्द्यात् ||

अन्यथा वा यथोक्तं | कर्तरी मन्त्रयेत् पूर्व क्षुरिकास्त्रेण सप्तधा | शिवाग्निना 
तां शोध्य योजयेत् मधुर त्रये |

९६अ)

तया संशोधयेत् पाशा युक्त्या ह्यसुद्धयेन तु |
च्छिद्यन्ते भ्रान्थितः पाशा ते हि तत्स्कन्ध सन्धयः ||

लोकेपि सन्धिमत्सन्धेर्निगडादिव्यदस्यते |
पाशमृध्नामित्युक्त्या प्रागुक्तमन्त्रेण खण्डखण्डी कृतं पाशं 
हस्ताभ्यां मर्दयेत् |
पाशं वर्तुली करोमीति प्रा *? क्त नैव कराभ्यां वर्तलीक्तर्या | 
पाशं ददामीति | ओं हां ह्लां हां तत्वेत्यादि रूपमित्यन्तमु * *##?
घृतपूर्णश्रुवाग्रे सूत्रमारोप्य दहेत् | पाशाक्तरनिरोधार्थ हूं 
फटन्तास्त्रेण पञ्चाहुतीः प्रायश्चित्ते वाष्टौ दद्यात् | ब्रह्माणवेष्टा तर्प्य | 
ओं हां ब्रह्मन् अधस्तन् स्तत्व स शिवौ शब्दस्पर्शो शुल्कं गृहान् स्वाहा | 
पञ्चाहुतीर्हुत्वा ब्रह्मन्नाद्य कल्पनाथ पशोरस्यत्वया पुनः | शिवाज्ञया 
न कर्तव्यः प्रतिबन्ध स्वगोचरे |

९६ब्)

संप्रार्थ्यप्राङ्मुखार्येन विसृज्यपशोरुद्धारं संपादयामीति 
पञ्चाहुति मूलेन दत्वा | वामया ह्यत्यजेष्ठयात्मानं वियोज्यारौद्र्यां 
दुधृत्य सूर्यबिम्बराहुमुखाच्युतमिवमेघोयमः प्रतिष्ठादि 
पाशैर्ग्रस्यमानं ध्यायंन्नात्मस्थयाशसूत्रेन्यस्यात्मस्थर्प्यार्थ 
मूलेनाहुति पञ्चकं विधाय | शिष्याध्यायनाय वौषडन्त मूलेन तत्सिरस्य 
मृत रूपं सञ्चिन्त्याद्यौदकबिन्दुमनामिकया न्यस्य | पितरो दशाद्याहुत्या 
संतन्तर्प्य विशृज्य पूर्णान्दद्यात् | ओं हां ह्लां ह्रीं हां निवृत्ति 
प्रतिष्ठा कलापाशाभ्यां नमः | शुद्धाशुद्धतयो ह्रस्वदीर्घार्चारेण 
हृदयान्ता स्वन्त ब्रह्मरन्ध्रान्त योगिना सन्धानं हुत्वा तत्स्थैर्यार्थ 
मूलेनाहुति पञ्चकं | प्रतिष्ठादि स्वपि दद्यात् | कुञ्च श्रीवृद्भार्गवे | 
इत्यह्यादशसंस्कारोस्तत्वे तत्वे गुरुपशोः | वगत्रितय हानायकुर्वीत 
शिवताप्तये |

९७अ)

आत्मन ताडनाने स्वीकृतेस्तत्व योजना |
अधानोत्पत्यधीकारा भोगौलयोथ श्रोतसां ||

शुद्धिस्तत्व विशुद्धिश्च पशुत्वस्य तिरोहणं |
पाशविश्लेषसंच्छदौ तद्दाहोप्युक्तसंक्रिया ||

कारणष्टि पशूद्धर एष्वेवान्येपि पूर्णया |
सहसमस्तसंस्कारा विज्ञेयामध्यवर्तिनः ||

प्रतिष्ठायां च परेऽधा शिवं सचिन्त्य प्राग्वत् स्वमन्त्रगर्भमालोकनाद्यन्ते 
विष्णोरावाहनादि कृत्वा |
भो विष्णोतेऽधिकारेस्मिन् शिष्यंसंदीक्षयाम्यहं ||

शिवाज्ञयानुकुलोष्य भवत्वं शिवतैशिनः |

अभ्यर्थ्यः | वागीष्यावाहनाद्यन्ते निस्कृत्यर्थं शिरसाहुति शतं दत्वा |
पूर्वोक्त कृत्यान्ते विष्णुर्वादौ |

ओं हां विष्णो इतराध्व सचिवं रद्यन्तेन | 
ओं हां ह्वीं ह्रूं हां प्रतिष्ठा विद्याकलापाशाभ्यां नमः सन्धि ||

९७ब्)

विद्यायाश्च वीक्षाणादि संपाद्यरुद्रस्या वाहनाद्यन्ते |
रुद्रत्वदधिकारेस्मन्मुमुक्षुममुमूर्द्धगां | 
दीक्षयाम्यहमस्मत्वंदयां कुरु शिवाज्ञया | अध्येस्य 
प्रागवद्धागीशचोरावाहनाद्यन्तरमपुनः | प्रशचित्वाथं शिखया शतं 
हुत्वा | रुद्रेज्याद्यन्ते | ओं हां रुद्र इतराध्व सचिवौ रूपगन्धौ शुल्कं 
गृहाण स्वाहा | प्राग्वन्विवेद्य | रुद्राम्य प्लुष्टवंधस्य 
शिवधामाभिलाशिनः | भूयस्त्वया न कर्तव्यो निरोधः शङ्कराज्ञया | 
प्रार्थनाद्यन्ते | ओं हां ह्रूं हैं हां विद्याशान्ति कलापाशाभ्यां नः | 
संदध्यात् ||

शान्तिरपि प्राग्वदालोक च नाद्यन्तं कर्म कृत्वेश्वरा वाहौ हौ | भो 
इश्वराधिकारेते मुक्तिकाममिमं शिशुं | अनुगृहाम्यहचास्य कृपाकुरु 
स्वगोचरे | प्रार्थ्य | वागीसावानींय पूजादिसंपाद्यनिःकृरोधानं पुत्रका 

९८अ)

निर्बीजयोर्मूलपञ्चाहुत्या विधायेश्वरार्च्चादौ |

ओं हां ईश्वर इतराशशि वौबुध्यहकोरौशुल्कं गृहाण स्वाहा | समर्य | 
संदग्धापाशस्य पशोरस्यौश्वरत्वया | नस्थ्ययं बन्धकत्वेन स्वाधिकारे 
सदा प्रभो ||

इत्यध्येयनाद्यन्ते विवस्व द्विस्वस्यैव स्वर्भानुमुखाच्यवतः 
किञ्चिन्ज्ञानस्यात्मनः सूत्रन्याशादि कृत्वा | ओं हां हैं हौं हां 
शान्तिशान्त्यातीतकलापाशाभ्यां नमः | मंदधीत || 

शान्त्यतीतायाश्च प्रागुक्त क्रियान्तर हृदाशदाशिवस्याप्यावाहोद्यन्ते || सदा 
शिवाधिकाधिते मुमुक्षुदीक्षयाम्यहं |

अस्य त्वयानु कूलेन भवितव्यं कृपावता |
प्रार्थ्येवं वागीशानौ प्राग्वदावाह्य पूजाससर्वनिर्वर्न्य भूयः संरोहा 
भावामशतं मूलमन्त्रं हुत्वा शिवपञ्चाहुत्यै स्वर्यमलं गुरुपुत्रयोः 
तिरोदध्यात् |

पूर्वविधिनाशदाशिव * *? न्ते |

९८ब्)

सदाशिव इतराध्व स चिवौमनो बिन्दुशुल्कं गृहाण स्वाहा |
अधिकारं निवेदयेत् | यथोक्तं श्रीमूढांदौ || 

शब्दस्पर्शो त्यजेद्ब्राह्मरसं वै केशवे त्यजेत् |
रूपगन्धौ त्यजे ह्रदे वुध्यहंकारमीश्वरे || 

मनोबिंदू शिवेत्यक्त्वा एभिर्मुक्तः शिवी भवेत् |

तदन्त्र | अयं शिव करोत् | कृष्टो विलघितं भवोद्भवः 
कृतकृत्यस्त्वयारात्मानिरोधव्यसदाशिव विज्ञाप्य विसृज्यात्म तत्वं 
मायापर्यन्तं संचिंत्य स्वमन्त्रे नष्ट्यादौ भास्योर्चारण योगिमूलेन 
शतं जुहुयात् | विद्यातत्व स्वस्वरान्तस्यार्चान्त्र पांशु मूलेन शतं 
शक्त्यन्त शिवत्वे ज्ञादौ च मानसं मूलेन शतमिति त्रितत्व सिद्धिं प्रत्येक 
पूर्णत्वितं वा कुर्यात् | केचिद् विधि मन्त्रोच्चारणमनो वै 
कल्पशोधिकामिमामाहुः | निर्मलोज्वलसंपूर्ण सरदिन्दु सदृशमात्मानं 
हृत्पद्मे शिष्ये देहे 

९९अ)

च शिखान्ते पूर्ववद्विन्यस्य वागीश्चरौ भक्त्यष्ट्या तर्प्य | मया शिष्य 
निमित्तं यत्पितरौ खैदितौ युवान्तन्मेक्षमित्वा कृपया स्वस्थानं प्रजतं 
प्रभू | विज्ञायय विसृज्य पूर्णान्दत्वा | ओं हां हौं हौं हां शान्त्यतीत 
कलाशक्तिभ्यां नमः | शान्त्यतीतामशुद्धशक्तोविलीया संदध्यात् ||

ओं हां हौं हां तिरोभाविकां कुटिलाशक्तिं च्छिनन्मि हूं हः अस्त्राय 
हूं फट् | सप्तधा शिखास्त्र जप्तकर्तर्प्या 
मुमुक्षोरष्टागुलादूर्द्धवुभूक्षोर्द्धादशोपरिमलसहकारिणीमात्मरो##-
घृतमधु पृक्तांशामयवेष्ठितां घृतपूर्णे स पुष्यश्रुगग्रे 
निधाय प्रागुक्तेन जुहोमीति जुहुयात् | श्रुक् श्रुवौ कर्तरीयोष्णतोयैः प्रक्षाल्य 
वाह्यतः | सष्नाप्य शिष्यं शुद्धाद्भिः स्वयस्नात्वार्थ 
भश्मनाहद्धृल्या चम्य विधिवत् प्रविश्य त्रुन्त्र(?) मण्डिरं |

९९ब्)

कृत्वा मन्त्र तन्त्र मन्त्री शिवहस्तान्त पूजनं | 
मण्डलादौ शिवं प्राग्वदिष्ट्या विज्ञापयेत् ततः || 

भगवं त्वत्प्रसादेन अथ षट्क व्यवस्थितं | 
पशुसंगृह्यसंसोध्य शिखाच्छेदावशानकं || 

त्वत्मुखाकुविधानं तु लेषतो वर्तितो मया | 
त्वत् सक्त्यनेन गंतव्यंमाशुनेनं पदं शिवं || 

इदानी यत्मया कार्यं त्वदाज्ञानु विधायिना | 
तदाज्ञा देहि मे नाथ शिष्यं संयोजयाम्यहं ||

लब्द्धाज्ञाग्नौ शिवं हुत्वा शिष्यं प्राग्वच्च प्रोक्षयेत् | 
काकलान्त कृती नाडी सन्धीसाङ्गार्चनाहुतीः ||
 
कृत्वानुशोधयेत् मन्त्रा सकलस्थाऽधिकारिणः | 
सकली करणं होमात् कदाचिन्न पशोस्ततः ||

दीक्षोत्तरं भाविकर्मरोधे मूलशतं हुनेत् |
पूर्णान्तंमथसङ्गृह्य श्रुक्श्रुवौ लिप्त पूजितौ ||

वह्निदीप्तशिखं कृत्वा शिष्यसन्ताडनादि च |
दीप्तसूर्याभमात्मानं मानीय स्वहृत्तम्बुजं ||

१००अ)

स्वयं समरसी कृत्य विशुवत्मार्गमाश्रितः |
सोल्लासा * *? रमनाः | कृतदेह समुन्नति ||

तातु केतु न्यशेज्जिह्वं किञ्चिदूर्द्धमसंस्पृशन् |
ईशत्प्रशार्थ(?) वदनं किञ्चिदोष्टै न संस्पृशेत् ||

दन्तपंक्ती तथैवेह दृष्टिराधौर्द्ध वर्जिताः |
* * *? कुम्भकं कृत्वा सर्वद्वाराणि रोधयेत् ||

शुदे द्वारेन रुद्धेन तातिरुद्धानि सन्ति हि |
द्वारमेकन्तु शिरसा प्रवहन्तं विचिन्तयेत् ||

नादस्थं भावयन्मन्त्रं प्रक्रिया मूलमाश्रितः |
दिव्यं? करणमास्थाय परभावसमन्वितः ||

शिष्यात्म कुम्भवह्निभ्यो मण्डलादधि षड्विधः |
सङ्गृह्याधानमारोप्य प्राणनाशीगतं श्रुवः ||

अग्रे गुरुकुकन्दादेर्मन्त्रमुर्च्चारणन्यथा |
मेद्र्येर्द्धे(?) कन्दनाभिश्च हृदयं कण्ठकूपिकाः ||

घण्टिकाग्रं भ्रुवोर्मध्यं ललांब्रह्मणोविलं |
शिखा वा द्वादशान्तं च दशैतेचारग्रन्थयः ||

१००ब्)

मन्त्राणां स्विद्विमुक्त्यर्थं ज्ञातव्या देशिकादिभिः |
मूलमन्त्रत्रिशूलेन भित्वाग्रन्थीननु क्रमात् ||

प्रसादाब्ज शिखान्तस्थंमात्मानं वलयावधिः |
नीत्वा त्र्यक्त्वातोन संध्यात्वा पारं बोधरूपयुक् ||

शिवे षट्गुणसंपूर्णे चिदानन्दघने परे |
ध्यायन्विलियमानं तं शनैः पूर्णां निपातयन् ||

तावन्तिष्ठेत् कुम्भकेन न यावत् स्रुत सर्पिसः |
स्थैर्ये योजनिकायाश्च भूयः पूर्णाहुति क्षिपेत् ||

संपाताद्वाशिशौ राजसूनारिव गुणानि षट् |
दशाद्याज्यैस्तिलै वायिनै सर्गिकात् प्रकाशयेत् ||

ओं हां त्वमास्मत् सर्वज्ञो भव स्वाहा | ओं हीं त्वमात्वमात्म *? 
न्नित्य तृप्तो भव स्वाहा || ओं हूं त्वमात्मन्ननादि बोधो भव स्वाहा ||

ओं हौं त्वमात्मन् स्वतन्त्रो भव स्वाहा | ओं हः स्वमात्मन लुप्तशक्तिर्भव 
स्वाहा | ओं हौं स्वमात्मन् नन्तशक्तिर्भवे स्वाहा | 
उद्धृत्यात्मानमभ्यन्तदीप्तार्को सममर्पयेत् |

१०१अ)

शिष्यदेहे ततः केश्य दद्यादमृतबिन्दुकं |
तीव्रानु शक्तिसंपातं संजात श्रमशान्तये ||

पुत्रिकाचार्य दीक्षेत्थं कार्यार्थ साधकस्य तु |
निवृत्यादि त्रयं प्राग्वच्छान्त्यतीता विशोध्य च ||

सादाक्षमावाह्यष्ट्वाथा शुद्धशाक्तौ शिषु न्यसेत् |
शक्तिमन्त्रोच्चार युक्तकुम्भकेन ततोगुणान् ||

निष्पादयेत् क्रमादृष्टा वणिमादी द्विहेतुकान |
त्रीन्कार्यजातान्यं चापि करणोत्थात्पुरायथा ||

ओं हां आत्मननिमाके भवतु स्वाहा | ओं हौं वा महिमालघिमा प्राप्तिः 
प्राकाम्य वसिष्ठे सिताः | 

यत्र कामावशापिच्चं श्रीसद्योज्योतिरंघ्रिषु | 
भूक्ष्याऽणिमाथमहिमा महत्वं लघिमालघुः || 

प्राप्तिर्लस्तसमस्तानांमीप्सितानाम यत्नतः | 
इच्छाकामस्य प्राकाम्य दिव्यस्त्रीभिः समन्वितं ||

१०१ब्)

स्वतन्त्रता वसित्वं स्याद्वसानिरसमन्ततः |
नच च्छन्यथ वा तुष्टिरीसिन्धमीषितेखिलं ||

यत्र कामक्षणेत्रत्र समस्तस्यैव सम्भवः |
अर्थार्चाकारयित्वेनं लिङ्गादेश्चाररत्स्वयं ||

प्राग्वच्छिष्यान्वितास्नीया वृहत्स्वायंभुवे यथा |
भोजनान्तेपि गण्डप श्रवन्तो येन कल्पयेत् ||

त्यक्तमन्नादि तद्भोजि प्रेतादीनां निजापुना |
प्रेतं नरकवाशिभ्यः स्वाहान्तः प्रणवादिनाः ||

तदन्धापीय गण्डषं तत्मेषां भुवि वित्यजेत् | 
अन्येद्युश्चण्डपाशान्ते समयादीन्धदे परे || 

गुर्वश्चाद्यं भवेद्यद्वा चण्डेष्ट्यदेकदाचरेत् |

दीक्षा पूतागणपति गुरोर्मण्डलैजन्मवन्तः 
सिद्धामन्त्रैस्तरुणदिनदिनकृत्मण्डलौद्भासि देहाः |
भुक्ताभोगात्सुरिरंममरस्त्रीनिकायैरुपेताः श्रस्तोत्कण्ठाः 
शिवधुरपरैश्चर्यः नाभो भवन्ति ||

निर्वाण ||

अथापरेद्युर्नित्यादेः | प्राग्वविज्ञापयेच्छिवः | 
भवत्यैव महंनाथ आदिष्टा गुरुमूर्तिना || 

दीक्षाव्याक्षानि योगोयंमविच्छेदाय सुव्रतः |
सम्यग्जाति परिज्ञानं वृत्ताकारवते त्वयां ||

दातव्यो निजसिध्याय शिरःशिकादनन्तरं |
तवानु भावतः शोयममेदानीमुपस्थितः ||

तदस्मेतं प्रमच्छामि द्वितीयदाज्ञया |
एवं कुर्वितृ?नुज्ञातः कृत नित्य क्रियं शिशुं ||

अर्चाप्यैन्द्रादि वह्यन्त यागधाम्ना वहिस्ततः |
इशान्यामुत्तरस्यां वा पूर्वस्यां वा दशाननं ||

प्राग्मुखं चाकारयित्वा स्नानमण्डपमत्र च |
दक्षिणोत्तरसंस्थानं वेदाश्रं वेदिका द्वयं ||

चतुस्करं प्रविस्तारसमंशूर्याङ्गुलोच्छ्रितं |
द्विद्विकरसितयद्वाष्टाष्टाङ्गुलसमुच्छ्रयं ||

स्वस्तिकालं कृतं शुभ्रै रक्षतैस्मयवांकुरैः |
कृत्वा विभूषितं तत्र विन्यसेदासनं शुभं ||

वेदी द्वये तु तदनु सौम्य वैद्यानिवेशयेत् |
दिग्विदिग्मध्य देशेषु न च कुम्भात् स लक्षणान् ||

पूर्वोक्त गुणसम्पन्नात् समग्रासनसंस्थितान् |
रक्षैकवर्णश्चार्वंगास्तेष्वष्टा जलधीन्यसेत् ||

गर्भस्वादुसुरेक्ष्वाज्य दधिक्षीराक्षङ्कारधान | 
अन्तः शिवा चैशान्यामथसैन्द्रादिकात् क्वचित् || 

अष्टौ विद्येश्वरान्तेषु सदाशिव यदान्यजेत् |
अनन्ताद्याश्चतुर्दिक्षु रक्षनीशितारुणान् ||

कोणेषु चैकरुद्रादीत्सितासृग्नीललोहितान् |
अनन्तेश्च सूक्ष्मौ च श्रिवो तु मेकेनेत्रकौ ||

एकरुद्रीत्र मूर्त्तिश्च श्रीकण्ठञ्च शिखण्डिनं |
सर्वोत्पद्मासनोत्सौम्याञ्चतुराश्या कुटाभृतः ||

शिवायुधधरात्स्त्राक्षा शृण्यसिभ्यांम्वि नैव वा |
पञ्चास्यमेक वक्त्रं वा त्र्यक्षं जतेन्दु धारिणं ||

द्विपिचर्मधरं पद्म स्थितं नाशापवितन् |
कुण्डीपाशां कुशोघण्ठा त्रिशुलं वामतो विभुः ||

शक्तिवज्राक्षमालाशि चक्राणि दक्षिणे करैः |
विभ्राण तु शिवं ध्यात्वा सर्वान्येता त्यजे क्रमात् ||

शिवेन शिवशक्त्याश्च योजिताश्शिव कुम्भवत् |
मूलशाष्टशतालब्धान् जपसख्यान्हुतानपि ||

प्राग्वदीशादि पूर्वान्त विलोमे नाथ वार्चयेत् |
शिखण्डादीननन्ताताज्ञाराद्दादि घटे ज्वलं ||

यद्वा पञ्च घटैरीश प्राग्दक्षोत्तर पश्चिमे |
सुस्थितै शान्त्यतीतादि जप्तैर्वाच्यत्ययो क्रिया ||

द्वि द्वि समुद्रसंयुक्तै द्विर्द्विर्विद्येश्वरान्वितैः |
अथवेक घटे पञ्च नववा पूर्ववद्यजेत् ||

षडुत्थमासनं न्यस्य सौम्य पीठे शिशुं धरेत् |
पूर्ववत् पूर्वसौम्याश्यं सकलीकृत्य सम्भुवत् ||

अभ्यर्च्यैन्द्रादि दिव्यास्त्रै दूर्वामृद्भश्म गोमयैः |
काञ्जिकान्नवर्णभक्तं शरावैराजिकादिभिः ||

गृहस्तं स्त्रीभिनिर्मर्द्धा त्रिधाम्भो धारयाष्टभिः |

१०३ब्)

शिवांवुधिः क्रमात् सृष्टौ क्षारोदाज्ञेन संहृतौ |
पयूषधारणा युक्तो घटानुक्षिप्य शेषयेत् ||

संताड्यागावु वस्त्रादि नयेद्दक्षिणकेदिकान् |
तत्रार्चयेच्छिवं तद्वा वासो वृषादि संयुतं ||

आरात्रिकं परिभ्राम्य दधि पूर्वाक्षतादि च |
त्रिधा भ्राम्य च शीताम्बु चुलु त्रय ततः क्रमात् ||

गोरोचना चन्दनञ्च सदृर्वा कुसुमं दधिः |
पायसञ्च यवान स्वेतसर्षपञ्चाभि नन्दयेत् ||

मङ्गलाष्टक सिद्ध्यर्थंमथसङ्गृह्य पाणिना |
विषयेद्यागसदनं कारयेत्त्रिः प्रदक्षिणं ||

मण्डलस्य तदर्चाञ्च दक्षिणे तस्य च न्यसेत् |
आशने सर्वतो भद्रे रजोजेद्याग्वदर्चिते ||

तत्र स्थितं समभ्यर्च्य तस्मै गुरुसमर्पयेत् |
सुसहितामक्षसूत्रं सच्छत्रं योगपट्टकं ||

कमण्डलुपादुके च करणी सूत्रकर्तरी |
श्रुक्स्रुवौ मुद्रिकां दर्भां गजाश्च शिविकादि च ||

उष्णीशञ्च ततोभ्यर्च्य प्राग्वच्चण्डमथोचितं |
स्वनामाद्यर्ण विद्याङ्ग वामेन च पिनाकिनं ||

दक्षनरेष्टं वैकाष्यं गोतमेटंकमालिनं |
शिववच्छिवमक्तान्तः प्रोक्तश्रीमुख बिम्बके ||

सदशादित्स्वगुर्वन्तान् प्राच्यादीशान्तगात्सदा |
त्र्यक्षः पद्मासनः सौम्यः स्वेतो जेटेन्दु भृत्कर ||

दक्षेक्षी वामनः | शूली द्वाभ्यां च करोवान्(?) |
वराक्षा भय शूली च व्याघ्रचर्यादि भूषितः ||

श्रीकण्ठः कीर्तितोन्येवीहोर्क्ता वाच्याश्च तान्पुनः |
न्यस्तात्क्रवाशन सर्वास्ततोग्नौ जपं संख्ययां ||

ह्रत्वेन्द्रसेक वित्तस्य पुष्पं गन्धादि वाशितं |
दत्वाञ्जलौ कारयित्वा पूजाचेषां क्रमाद्वदेत् ||

परतत्वञ्च समयाश्चण्डे स गुरुसाक्षिकान् |

१०४ब्)

त्वयाधिकारिणा वच्छ गुरुपारंपरागतं |
नित्यनैमित्तिककाव्यं सदासद्देशवाशिना ||

अद्यप्रभृत्तिकर्तव्यं शुविचार्य शिवाज्ञया |
दद्यात् सोप्यञ्जलिर्मूर्ध्नि भक्तिश्रद्धातिङ्गदः ||

ततो नत्वानधीकारः शिष्यगन्धानलान्तिषां |
सन्निधौ समयादीनां पूर्णायुक्तं शतं शिवं ||

कृत्वात्म दक्षिणे शिष्यमुपविश्य कृताञ्जलिंः |
योगपीठं मूर्तियुग्मं शिवमङ्गञ्च पूजयेत् ||

दशदशाहुतीर्दत्वा प्रत्येकं शनकादिताः |
मन्त्राभि तृप्तयमूलं शतं पूर्णायुतं हुनेत् ||

शिशोर्द्दक्षिणपाणिस्था अङ्गुष्ठाद्व्यङ्गुलीर्गुरुः |
लांच्छयेद्दग्धदर्भाङ्ग मन्त्रैरूषरता कृते ||

त्रीत्वारात्नात्मवत्तस्य हरहस्त प्रकल्पने |
अर्चाप्य योगपीणदिहोमयित्वा च पूर्ववत् ||

पुष्पादि तत्करे दत्वा पूजानत्यदि कारयेत् |
घटाद्यात्मान्तिमंस्वक्षायसोभिप्रणामयेत् ||

अयमेवविधिः कार्यः साधकस्यापि किं त्वसौ |
साध्यमन्त्रान्वितः सर्वकरंण्युष्ंई स कर्तरी ||

सूत्रहीनोथ सोप्युक्ता स्थाने कृतपरिग्रहो |
स्वेच्छं कुर्याद्व्रतं तच्च न्याज्यंस्त्रस्त्रिय मुद्वहेत् ||

गुरुरप्ये तदा तिष्ठे त्र्यहात्मा सन्नचात्परं |
योजयदिष्टमन्त्र तु साध्ये कश्चिन्न कुत्रचित् ||

नैष्टिकं च व्रतभ्रषु मनशि कुवरेद्यतिं | 
व्रतात्संत्याज्ययेद्रक्तं विधिना विषयेषु तु ||

तथा पाशुपतादींश्च व्रतादुधृत्यशा भुवत् |
कुर्वात गृहीनो यद्वा व्रतिनो नधिकारिणः ||

दीक्षादि सर्वकृत्येषु चैक पंक्त्यादि भोजने ||

पञ्चाब्जेष्टिष्टामद्यादी व्रतागं संख्यया नले |
विधौ शतं शतं हुत्वापवासिनः ||

शशोर्व्रतं | शिखामन्यादितः सृष्ट्यासमर्या जातकादिषु |
विसृज्य चण्डमभ्यर्च व्रताङ्गानि जले क्षिपेत् ||

१०५ब्)

दद्याद्वस्त्रेण वेशैव व्रतमुक्तौ यथा परे |
बुद्धि तत्वे स्थिता यौद्धात्रि गुष्वाहताः सदा ||

वेदान्तिनोपि प्रकृतौ पुंसि भागवतादयः |
मायातत्वे पाशुपताः सद्विद्यायां महाव्रताः ||

लिङ्गिनासौगतादीतां मुक्तिस्थानान्यसूनि तु |
एकत्रिपञ्चरात्रं वा लिङ्गिनामुपवासिना ||

स्थितानांमण्डपाद्वाह्ये प्रायश्चित्ता विधायिनां |
लिङ्गसेमुद्धरेदेषां शिवं संपूज्य पूर्ववत् ||

अग्नौ तत्वार्युपस्थाप्य मर्त्यादिक्मान्तिमानि तु |
स्वसंज्ञाभिर्यजे ज्ञत्वा यद्वेकमनु क्रमात् ||

नाडीसंराय पूर्वोक्त विधिनादायतच्चिदं |
वह्नौ स्वाहान्त मूलेन संयोज्य जुहुयात् ततः ||

श्वेत देवार्चनोर्चनोद्भृत धर्मथत्से शहश्रकं |
अष्टाभिराहतं सस्त्रं मनुं तु प्रतिलिङ्गिनं ||

प्रतितत्व विमुक्त्यर्थं पञ्च पञ्च शिवेन च |
ध्यादि पृथ्यन्त तत्वेभ्य उधृत्य योजयेत् पुनः ||

१०६अ)

तद्योगस्थितये पूर्व जाता वा * * एवतं |
शिवसाष्टशतं हुत्वा व्रताङ्गपूर्ववक्षिपेत् ||

दीक्षितस्याप्य भक्तस्य शिवाविष्टथा चरेत् |
निष्कलं संहिता होमा पूर्णान्तं दोषशान्तये ||

कालाग्न्यादि शैवोश्चावांरोषसक्त्या तु कारयेत् ||

पुत्रसेकोनधीकारो गृहितोपिन * * * *? |
अनमु(?) * *? मन्त्रस्तु * *? र्यात्मोत्रिकं 
विधिः ||

अनुज्ञातोभिशिक्तश्च अ *? र्यः पशुपाशहा |
स्वल्पमह्नि जपं कुर्यात् स्वल्पमग्नौरहोमयेत् ||

स्वल्प वैध्यानमातिष्ठेद् व्रतमेतत् सदागुरोः |
अभावात्मलिलादौ वा तदाद्यै विधिना हुनेत् ||

यदि वा द्वादशान्तादौ मनसा कृत्य सिद्धये |
सर्पिक्षीरमयाद्धोमा भवेद्वक्षगुणोम्भसः ||

तः सर्वहोमत्साप्यविकोमतः |
अन्धरस्तु न लिङ्गादौ कुर्यान्नित्यं परार्चित ||

१०६ब्)

तुल्यानुष्ठातीवात्राष्टयु विधिं समापयेत् |
यो मिश्राश्रोत तन्त्राभ्यां क्रियां कुर्याद्विमूढधीः ||

श्रोत्रं वा त्यजते शोशु समूलानाशमाप्नुयात् |
संस्काराभ्ययिको देशे व्रतिनां शिवसासने ||

न तु जाति च यो वित्त विद्याजेष्ठत्व कारणं |
विद्यमाने * * *? ष्ठेसिसिक्तेन कनीयसा ||

गुरोश्च गुरुणा वा?पि कश्चित् पश्चात् प्रदीक्षितैः |
अन्योन्य *? रवं तैस्तु कर्तव्यं वन्दनं विनाः ||

आचार्यम्यत्र(?) *? स्तुस्य(?) शिवशास्त्र 
शिवस्य च |
नासोसं नैव कुर्वन्ति विद्येशाश्च क्रमायिकाः ||

यो यस्मिन्नाश्रमेति *? माष्टौ दीक्षां शिवास्सिकाः |
सम्भु तत्रैव संतिष्ठन् शिवधर्म प्रपालयेत् ||

गृहीत्वं ब्रह्मचारित्वं संज्ञामात्र हि केवलं |
पारमार्थकमेवेहमाश्रमानोश्रम क्रिया ||

दीक्षयाहन्यते दीक्षा पूर्वदीक्षा च नत्पति |

१०७अ)

विशैषया तु सामान्या गुरुर * *? मेव हि ||

दीक्षयित्वा सुनिर्वाणं द्वयोर्निरयगामिनाः |
भार्गवे गुरुशिष्यञ्च स्वा * *? न्त्रादि लंघनात् ||

तावन्ते गुरवो ज्ञेया यावदाचार पालकाः |
आचारान्तु परि * * *? त्यजेताम्भग्नालद्भवेत्(?) ||

द्यावरं वाङ्ग दोषेण तयो भ्रष्ट भुजङ्गमालिङ्ग द्वयं 
समास्थातं(?)रार्चयेन्नाभियां दयेत् ||

शिवमिष्ट्वाविधानेन कायशुद्ध्यादि कृद्यर्मि |
समूर्तिन्तं शिवशाङ्गम्प्रत्यहं त्रिशश्रिकं ||

जप्त्वासमस्थो जुहुयास्त्रीणि त्रीणि शतानि च |
स्नातोऽभसिशाकाविं * *? कल्को वृढोद्यमः ||

षस्मासाद्यावदवलस्ततो व्रतसमावना |
शिवकुम्भाम्भसात्मानमात्मनैवाभि शेचयेत् ||

सद्यादि शिव पर्यन्तां जपेद्वा संहितात् क्रमात् |
*? क्षत्रयमधसायीनक्ताशी चरु भुक्त्यदा ||

१०७ब्)

आचार्यव्रतमेतन्तु कृत्वा मन्त्रम्परिक्षयेत् |
अनग्नेर्ज्वल चैव वृक्षस्या लभनन्तथा ||

पाशानां स्तोभनं चैव महापाकं नाशनं |
विषसङ्क्रमन चैव निर्वीजी करणं तथा ||

ग्रहज्वरविनासौ च प्रत्ययैरेभिरष्टभिः ||

एवदीक्षा तु निर्वर्त्य सर्वकर्म विशानतः |
आत्मान दीक्षयेत् प्राग्वद् यद्वा विज्ञानरूपतः ||

हेयोपादेय पाशानां युगपद्विलय चन्दन |
सकृत्सूलसमुच्चार्य दध्वात्मानञ्च योजयेत् ||

शिरे नित्य गुणे सिद्ध्यैस्ततो विज्ञा * र्दिति |
भगवन्सिष्यहेत्वर्थं यस्मया वाहितो भवान् ||

तन्मे क्षमस्व कृपया तवैवाज्ञां प्रकुर्वतः |
अथाग्निस्थं विसृज्य स मण्डलस्थे नियोजयेत् ||

तस्थं समर्प्य कुम्भस्थे दित्यान्स्वस्वालयान्नयेत् |
शिवकुम्भौ विसृज्यापि सिञ्चेतद्वारिणा शिशुं ||

१०८अ)

भुक्त्वै शिव घटास्त्राल्यां मुमुक्षुं तद्विलोमतः |
स्वयरुशेकं कुर्वातं स्वदेहस्थान् तृप्तये ||

विघ्नाद्यहारिणा सर्व शान्त्यास्यदेन तद्यथा |
तदास्तादुरितध्वंसि मन्त्रोचाराभि सन्धिमत् ||

विध्रुसोषितद्रद्भूता न तुल्या पशु शान्तिभिः |
विसर्जितेपि लिङ्गादौ स्पर्शलघनं दोषकृत् ||

निर्माल्य न भवेत् तावद् यावच्छिव घटस्थितिः |
तथालिङ्गमण्डलाग्निषुत्यर्चित शिवस्य तु ||

चण्डेशस्य च निर्माल्यं त्यक्त्वा न्यत् सर्वमेव हि |
संस्पर्श लघयत्(?) तादानोपिनुष्पति ||

अभिशेकः ||

गुरुसाधकपुत्राणां मृतानां तत्वशुद्धितः |
अशुद्ध्यासमयस्थानां दोषघ्न्यन्तेष्टि रुच्यते ||

उक्त्रान्त्यात्वन्यथा वापि पराशुं शिव योगिनां |
न्यस्य स्याद्वल वशादिशिविकाया विभूषितं ||

रक्तवस्त्रा * * * *? पताकामुखरस्वनैः |
तपोधन * * *? न पृष्ठतोनु गतंशनैः ||

१०८ब्)

तथाज्ञातिभिरन्यैश्च वेशनावृत्तमस्तकैः |
उह्यमानसमथैस्तु श्वदर्भिस्तुल्यजातिभिः ||

वामोपवीतैरस्त्रादि चिन्तकैर्दीक्षितैः स्थिरैः |
प्राययेदार्द्धविश्रामं निदध्याद्वारि सन्निधौ ||

महीदेशे शुरौप्यम्य मस्तकं रामलक्षणे |
वेदाश्रं हस्तमानञ्च षडङ्गुलैकमेखलं ||

कुण्डं कृत्वा तत्मृदान्तं स्थण्डिलं वायुगोचरे |
रचयेत् कुण्डयाम्येपि चतुर्हस्तं विवटं ||

चम्बुस्यङ्गुल निम्नम्बा द्विविस्तारं त्रयं त्विष लिप्याप्लुत्य मन्त्रात्मा 
वर्द्धती धृगदक्षिणं |
गत्वास्थलविधर्माशात्कृतन्यासोत्र रक्षितं |
मौनीमानशयागान्ते प्रावत्कृत्वासुवर्द्धनीं ||

द्रव्यन्तद्वारिणा सिच्यस्वान्नानं विधिनार्चयेत् |
क्षिप्त्वाहुत्यार्थविकरानस्त्राशन कृते ततः ||

चितावास्तुं चरक्यादि नवा कृत्वेषु भागिकं |
क्षित्याद्याकाशपर्यन्तं स्वस्ववर्णैश्च पञ्चभिः ||

१०९अ)

विभूष्य तत्र पुष्पाद्यैः पूजयेद्वास्तु देवताः |
पृथिव्या सह ब्रह्मांणं मध्यस्थ कोष्ठ पञ्चके ||

अंबुना सहितं विष्णुं नैर्-ऋते वेदकोष्ठके |
अग्निनानु गतं रुद्रं चतुस्कोष्ठेऽग्नि कोणगे ||

ईश्वरं वायुना सार्द्धं कोणकोष्ठे समीरगे |
ईशदिक्त्या कोष्ठे च व्योम युक्तं शदाशिवं ||

प्रागादि कृत्कोष्ठस्था निंन्द्रादीश्चतुरोर्चयेत् |
बलिं दत्वा तदन्विष्ट्वा चितावास्त्वीश गोचरे ||

वर्द्धन्यामस्त्रं विधिवदीशानादीन्द्र गोचरं |
त्रिशूलादि पवित्रान्तं चक्रपद्मावपि क्रमात् ||

संपूज्य तिलभश्मादि संयुक्ते स्थण्डिले ततः |
विन्यस्य धारिकां शक्तिमैश्वर्याद्यासनन्तथा ||

मनोन्मन्यादि वामान्तं शक्तिव्रातञ्च पूजयेत् |
विपरीतार्थ विद्याङ्ग शिवन्तदनुण्डतः ||

निष्पाद्य विधिवद्वह्निं तत्रेशं पूर्णयावतं |
सन्त?र्प्या दक्षिणं शुष्क वृक्षजान्कीलजान् क्रमात् ||

१०९ब्)

निखनेद्रक्त सूत्राद्या नस्त्रालब्द्धानधोग्रकान् |
श्रीवज्रदेहोक्त्याग्न्योदि कोणेष्वथेन्धर्नैश्चितं ||

तिलपुष्पकुशैसार्द्धनापूज्यास्त्रेण पूजयेत् |
विपरीत पटच्छस्ना पश्चात् सृङ्गो मयां वुभिः ||

शवं संस्नाप्य चोद्धुल्य पूर्ववर्णा न पेक्षयान् |
व्यत्यये नाथ यज्ञोपवीति न कुण्ड दक्षिणं ||

नीत्वा प्राग्वत् सुद्ध देहमिष्का जीवं न्यसेत् ततः |
महाजालेन ओं हूं हां हं हौं हूं अमुकात्मने नमः ||

नम इत्यस्य देहेपि विद्या देहं शिरस्तटे |
वदने हृदये नाभौ सर्वगात्रे च योजयेत् ||

कलाः पञ्च विद्यातत्वं शक्तिहंसं शिवन्तथा |
शतं मूलै न जुहुयातच्चैतन्यंस्य सन्निधौ ||

क्रमेण युगपद्वाथ निवृत्याद्यासमाददत् |
वह्नौ विन्यस्य सम्पूज्य शिवाद्यावाहनादिषु ||

दीक्षोक्त विधिना पाद्य जीवस्य ताडनादिकं |
वर्तमान गतागामी धर्माधर्मादि प्रक्षयात् ||

११०अ)

सद्योनिर्वाणवत्सर्वमात्मौ द्वारादि वा चरेत् |
प्रारब्ध कार्य पुण्यादि भोगांते तनुयाततः ||

अनुयत्रसुभुक्ति स्यात् सा दीक्षा बीजवत्यपि |
अथ योजनिकाद्यन्ते वह्नौस्थलार्चितस्यसेत् ||

उत्तानशवमारोप्य चितौ दक्षिणमस्तकं |
पिपायस्विस्वनैः कुण्डं संलग्नजनिना ||

चितामादीप्यसौम्यास्य शिरो देशे स्थितो ददेत् |
पूर्णामनेनमनुना मध्वाज्यक्षीर पूरितां ||

ओं स्वमग्निदक्षिणः कालः काले नैवोषयादितां |
गृहाणमन्त्रसयूतां साध्याननां महाहुतिं ||

अधोमुखाक्षिपेत् तत्र श्रुक्स्रुवौ वा प्रदक्षिणीं |
वामात्म स्थित शस्त्राण्डमादायाथ त्यजेत् क्रमात् ||

प्रत्यग्वासं यतः भावै उधृता तत्र तांधरेत् |
गत्वोजलसमीपं तु पश्चादनवलोककः ||

आप्लुत्यातीर्यसद्दर्भा नपसव्येन त्र्यञ्जलं |
जलतीरे निधायाख्यमिष्ट्यदद्यान्वितो यथा ||

ओं हां शद्रात्मनीशो भव |

११०ब्)

ओं हां शुद्धात्मने शदाशिवो भव | 
ओं हां शुद्धात्मने शान्तो भव स्वधा स्नात्वा चार्या जपे घोरं शतं 
श्रीहाटकेशवत् | 

द्विशतं स्कन्धदातारो गच्छयुश्चाश्रमं ततः |
कुर्युः शिवार्चनं तत्र तमुद्दिश्य विसत्सराः ||

असंबन्धी शवन्दस्त्वा स्कन्धन्दत्वाथ वाथवा शुचौ |
स्नात्वा रूपिशतंदौ वा जप्त्वा प्लुत्यैश्वरं यजेत् ||

द्विधा स्नानगृहस्थस्य शवं दग्धाथ पक्षिणी |
गृहीने वानु गन्तव्यो यतिर्लोकयात्रया ||

नोत्तमेनानुगन्तव्यो हीनवर्णो व्रतोस्थितः |
अनुगम्याम्भसि स्नातः मुखेतीशशतं जपेत् ||

यतिमात्रं सदा यूतं गृहिणोप्युधृतात्मनः |
आशुद्धिक्षण *? त्रं स्यात् सापि स्नानात्पलायते ||

शिश्यैक गुरुसम्बन्धिनश्च ये | त्यजेयुस्ते त्र्यहं कर्म नित्यदन्यञ्ज##?

तेभ्योन्मे शैवमार्गस्था गृहिणो गृहिणोपि वा |
निनमेकं क्षपेयुस्ते सा च शौचाय दीक्षिताः ||

१११अ)

गृहिणो लोकमार्गस्थां लंघये पुन लोकिकं |
आचारं दीक्षितास्तस्मात् कुर्वीरन्लोकसंवृताः ||

स च द्वाधकं वस्तु शिवशात्रोक्त वर्त्मनः |
ततः कुर्युः शूतकान्तादि प्रतिथिद्वाधनं यथा ||

यसन्नभोजनो नित्यं परान्नन्द्रविनक्रियः |
गृहस्थः सर्वकर्माणि नित्वादन्यानिवर्जयेत् ||

अश्वतन्तु स्वतन्त्रस्तु तत्पृष्टोन्तादिका व्रजेत् |
समयिना गृहस्थेन लिङ्गार्चन परेन तु ||

द्रव्यैः सङ्कल्पितैः पूर्वं सूतकान्मृतकादपि |
धर्मात्व दीक्षितैः पूजा कार्याचोत्पादितैस्तथा ||

द्वादशैकादशाहाद्यं स पिण्डिकरण *? यत |
एतत्समयिनकार्यं गृहिणोनापरस्य तु ||

यदि वा लोकधर्मिण्यां गृहीनो दीक्षितस्य तत् |
कार्यं वा भौतिकस्यापीत्युक्तं भर्गसिखोत्तरे ||

उक्तानि प्रतिसिद्धानि पुनः सम्भावितानि च |
सापेक्ष निरपेक्षानि शिववाक्यान्यनेकधा ||

१११ब्)

क्रियादि भेदभेदेन तत्र भेदो यत स्मृतः |
तस्माद् यत्र यथैवोक्तं कर्तव्यं नान्यतंत्रतः ||

चिरक्लिष्टविपन्नस्य पयोरप्युधृतिञ्चरेत् |

इत्यन्तेष्टिः ||

अथ सर्वेषां व्यतिकरकृतविविधधनकिपिशाचतिर्यवेगः |
सद्योवन्धविभित्यैश्राद्धविधिमभीष्टदंवर्मि ||

तत्राकेकरखल्वाट खंजकुब्जासमादिका |
देशकादीन्यथालाभं जेष्टमध्यकेनिं | यसः ||

जघोपाणि ग्रहः प्रीति वाग्भिरेलादिना वदेत् |
ओं मया मन्त्रितापूयं सायं संयतमानसा ||

स्वोहंकरिष्य युस्माषु श्राद्धं शिववलेरितः |
अपराह्ने कुशै प्राच्यां करः मात्रौ करान्तरौ ||

याम्य सौम्यादिशौर्देवौ चतुरश्रौ द्विमण्डलौ |
तद्वद्वृतौ प्रतीच्यां द्वौ पैत्रौ गोमय वारिणा ||

कुर्यादथ चतुस्कोणे तिर्यग्ये वहुशान्यसेत् |
वृत्तेतिलक्षणादक्ष मण्डलं द्वितये मृदं ||

११२अ)

न्यस्यार्थाम्रेण याम्यौ द्वौ सौम्यौ द्वौ हृदयेन तु |
मण्डलौ स्वेतत्पुष्पैः संपूज्य श्राधकल्पवित् ||

द्वयं दैवे त्रयं पैत्रे ज्येष्ठाद्यन क्रम क्रमात् |
तिलदर्भान्वभिर्वृत्ते सामान्यार्घेन चार्पयेत् ||

* *? देवपितृणां यः सविधिर्दृश्यते यथा |
देवानां देवतीर्थेन यवैः प्रगुण सक्षुणैः ||

स्वाहान्त *? न्तै दक्षोपवीतने स प्रदक्षिणं |
पश्चात्सुखे(?) तत्किरया(?) भूमिष्ठे दक्षजानुना ||

पितृणां पितृ *? र्थेन तिलैभग्नकुशैः क्रिया |
स्वधान्तमन्त्रैचादपवीत(?) न चा(?) प्रदक्षिणं ||

दक्षिणस्य न कर्तव्यं भूमि स्पृऽऽग्वामजानुना |
दैवे दक्षाह्युत्तरान्ता पित्र्यै पूर्वादि पश्चिमा ||

ओं रुद्राय स्वाहा | दक्षपार्शेऽर्घन्दत्वा |

ओं द्विरुद्राय स्वाहा | गङ्गादि मृत्तिकया पादौ प्रक्षालयेत् |
एवमनन्तनाम्नापि | ओं ईशाय स्वधा | वामपार्श्वेऽर्घं निवेद्य | ओं ईशाय 
स्वधा प्राग्वत् प्रादौ | एवं सदाशिवंन्तयोवपि |

११२ब्)

अथान्तरमण्डल द्वये सर्वानाचम्य स्वयं चाभ्यन्तर प्रविश्य विश्वे 
देवार्थं द्वयं पूर्वाभिमुखं | ओं हिं रुद्राय स्वधा |

ओं हिं अनन्ताय स्वधा | पित्राद्यर्थं त्रयमुकरास्यं | ओं हीं ईशाय स्वधा 
| ओं हिं शदाशिवाय स्वाहा | ओं हिं शदाशिवाय स्वधा | 
पूर्ववद्विशुद्धाशने सूपविश्य 
प्रागाद्यन्यतरास्यऽमन्त्रन्तायोक्षतदूर्वाकुशपुष्पगन्धजलपूर्णं 
विशेषार्घं हृदादिभि ब्रह्मभिश्च निष्पाद्य तद्वारिणा 
द्रव्याण्यस्त्रेणाभ्युक्ष गन्ध हृदापुष्पशिरसा धूपदीपो शिखया वस्त्रं 
यज्ञोपवीतञ्च वर्मणा प्राग्वदभिमन्त्र्य | हेमादि पात्रेषु वामेन जलं 
शिरसा यवान् सद्येन गन्धशिखया दूर्वाक्षत पुष्पं | 
कुशान्तरच्छिन्नप्रादेशमानमध्यब्रह्मग्रन्थिमग्रं *? साग्रं 
कुशं च निक्षिप्य हृदाभिमन्त्रयेत् | दक्षोपवीतीसांनिध्यार्घं द्वयं 
दैवापित्र्यै प्राग्वद्य

११३अ)

वस्थावेतिलाक्षिखासांनिध्यादर्घ त्रयं कृत्वा वधाञ्जलिः | ओं अद्य 
रुद्रस्य विश्वि देवस्य सार्द्धं युस्मास्वहं करिष्य | उक्ते | 

ओं कुरु स्वत्यनुज्ञाते | ओं हां रुद्राय स्वाहा | उत्तराग्रकुशमासनं 
दक्षपार्श्वे दत्वा | ओं रुद्रं विस्वे देवमावाहयिष्ये | इत्यन्धिते |

ओं आवाहय स्वेत्युक्ते | ओं रुद्राय स्वाहा | आवाह्य |

ओं हिं रुद्राय स्वाहा | स्थापनादीत् कुर्यात् | ओं हिं रुद्राय स्वाहा | प्रदक्षिण 
सर्वतो हस्त भ्रामनेन यवेन रक्षा | ओं हुं रुद्राय स्वाहा | तदीय 
दक्षकरेञ्जलौ वा प्रथमं प्रादेशमितमात्माभिमुखास्रं कुशन्दत्वा 
ततः सानिध्यार्घ मञ्जलिना क्षिप्त्वा तत्पात्रं तदधो धृत्वा 
भूमिष्टजानुद्वयः पादादि मूर्ध्नान्तं तदङ्गमाक्रम्या क्रम्य | ओं हुं 
रुद्राय स्वाहा | यवैरर्चयैत् | ओं हुं रुद्राय स्वाहा | गन्धपुष्पैः | ओं हुं 
रुद्राय स्वाहा | धूपदीपैः |

११३ब्)

ओं हां रुद्राय स्वाहा | वस्त्रपवित्रैश्च | ओं सर्वसम्पूर्णंमस्त्वित्युक्ते | ओं 
सम्पूर्णमस्त्विति वदेत् | एवमनन्तेश शदाशिव शान्तनाम्नापि | किन्तु 
पितृणातिलेर्वामावर्तेण रक्षा | घोरे नशेन वा तिलैरर्चा | अथ तेषा 
हस्तस्थितं संश्रवां हस्ताग्र च्युताम्यात्रे हृत्सर पात्रं नैर्##-

ओं पितृस्थानमसीत्युक्त्वावाऽधोमुखं देवाधो मुखाय | देवार्घं 
वर्ज्यचक्षुरञ्जनञ्च | त्र्यक्षरेण कृत्वा सर्वेषां हस्तक्षालनादि दत्वा 
स्थानं संशोध्यरेखाभिः पंक्ति दोषं परिहृत्यपात्राणि दत्वा 
सर्वपाकाग्रं स तिलं स घृतमादाय | ओं अग्नौ करिष्ये इत्युक्ते | ओं कुरुस्वेति 
तैरुक्तो | चतुः शुद्धानले पितृयज्ञवदाहुति त्रयं दत्वा विसृज्य 
घृतसूप व्यञ्जनादि भूयिष्टक्षीरोदनादिकं |

ओं हं रुद्राय स्वाहा |

११४अ)

यष्टीमधुविहीनं स यवं पात्रे न्यस्य पावित्र्यार्थ्य तत्पात्रं 
संस्पृस्याघोरेणाभि मन्त्र्यतदीपोन्नानदक्षिणकराङ्गुष्टन्युब्जं 
स्वोन्तानहस्ते नादीयमृतन्वार्थं वौषडन्त मृत्युञ्जयं वामदेवं 
वाध्यायन्भक्षोपरिशनैः शनैरारोपयेत् | एवमनन्तस्यापि |

ओं हां ईशाय स्वधा | गृहस्थो मत्समान्संविनान्तं स तिलं प्राग्वद् 
दद्यात् | इत्थशदाशिवशान्तयोः | ओं हां रुद्राय स्वाहा |

इत्वादिनायोशानं सर्वेषामेय हस्ते दत्वा | ओं जुं स ध्वमिति वदेत् | तेपि 
प्राग्वत् तृप्त्यन्तं भुञ्जीरन् | एतत् कालप्राप्तो तिथिमस्थ्य विचारयन् 
मन्त्रवर्जं शिवात्यन्यतमबुध्यां प्रतिगृह्यतन्नाम्ना 
पूर्ववदाशनादिना सत्कृत्य भोजयेत् | शिवोमार्काच्युत ब्रह्मस्कन्ध 
धर्मादयोर्भुवि | भ्रमन्त्य तिथि रूपाहिने विचार्य तिथि ततः | तदर्धचान्नादि 
रक्षयेत् | अतिथेरभावे तदपि गवादिभ्यो दद्यात् |

११४ब्)

अथ तेषु भुंजाते सूत्तरास्य ईशानं जपं तिष्ठेत् |
ततो भोजनावशाते भक्तमादाय | ओं तृप्तास्थ इति पृष्ठे | ओं तृप्ताश्म 
इत्युक्ते | ओं शेषमन्नमन्त्रमन्यतां याचितै | ओं 
शेषमन्नमिष्टसहापुज्यतां | उक्ते | तदुक्ता भूमौ पञ्चानामग्नी ओं हौ 
रुद्राय स्वाहा | एवं क्रमेन निधाय वारिधारा च योन्यत्र पाणामुच्छिष्टं 
सन्निधावेकहस्त भ्रामणेन मण्डल त्रयं कृत्वा | तेषु दक्षिणाग्रं 
दशान्दक्षोत्तराग्रां वा | ओं हां ईशानाय स्वधा | इत्याद्यारोप्य | ओं हीं 
ईशाय स्वधा | इत्यादि वा तिलादि कीर्प्य पश्चात् सलिलं सर्वान्नपिण्डत्रयमादाय 
यथावस्थितं वामकर गृहीतं दशमूलप्रेरितं च || 

ओं ईशाय पित्रे स्वधा | इत्थं क्रमाद् दक्षहस्तेन 
पूर्वमध्यपश्चिमबिम्बमध्यस्थं दशमध्यैषु दद्यात् |

११५अ)

ओं हीं ईशानाय स्वधा | इत्याम्बुधारां दत्वा पुष्पादिभिश्चे * * 
* * *? क्षमध्वं मित्युपसंहृत्य स्वाचम्य 
प्रथममस्त्रपाणां पश्चाद्वयो विलोमेनाचमने दत्वा | ओं अस्तु स्वस्ति | याचिते | 
ओं स्वस्त्यस्तु वदेत् | ओं अक्षयोदकमस्तु | पार्थिते | ओं अस्तु ब्रूयात् | ओं 
अद्यरुद्रस्य विश्वे देवस्य श्रोद्धकरण प्रतिष्ठार्थं जक्षिणां स्वर्णं 
तुभ्यं महं संप्रददे | सदशयवं ददीयदक्षहस्ते प्राग्वद् दद्यात् | ओं 
स्वस्तीति शोपि वदेत् | एत्तमनन्तस्यापि | ईशादेश्च स तिलं रजनं | ओं अस्तु 
स्वधेन्यन्वितेनुमते च भूमौ जलधारां त्यजता | ओं देवा रुद्राः 
प्रतृप्यन्तां सदास्माकं शुभावहाः | इति प्रार्थितेऽनुमते च | ओं 
दातारोनाभिवर्द्धतां शैवसन्ततिरेव च | श्रद्धचमाव्यगसद्वहुदेयञ्च 
नास्त्विति | पूर्ववत् प्रार्थितैतैरप्येव मुक्ते | 

११५ब्)

ओं देवेभ्योऽक्षप्य सर्वमुग्रति | ओं ष्ठतां | पितृभ्योष्यवयाचिते | ओं 
उपतिष्ठतांमित्युक्ते प्रीति पूर्वन्तात् प्रणम्य | ओं हं सान्ताय स्वधा | 
इत्थक्रमेणादौ पितृन् मेखलां तान् | ओं हां अनन्ताय स्व | इत्यन्तदेवौ 
विसृज्य पूर्ववत्न्यस्तपि तृपात्रंमुत्तानं कृत्वा | ओं हां शान्ताय 
स्वधा | इति त्रयं विसृज्य | देवार्घणापि नेत्र अञ्जयित्वा | ओं हां अनन्ताय 
स्वाहा | द्वौ विस्तह्यार्घपात्रञ्च तत्सर्वं पुष्पादि पटलोपरि क्षिपेत् | ओं 
अभिरम्यतां | या चिते | ओं अभिरतास्म इति | ते रुक्तेशानुनयं | 
तात्प्रदक्षिणममवद्यपिण्डन्विप्रादिभ्यो मध्यपिण्डं वा मूलालम्बं 
रुद्रांशपुत्रोत्पत्यर्थं स्त्रिये दद्यात् | उच्छिष्टमप्यात्मनो 
पशार्याचम्पन्विः? सह शेषमन्नमश्नीयते | क्वचिदातारः इत्यनन्तरं 
पितृदेवविषार्गार्द्यान्तानतात् | 

११६अ)

पितृविशर्जनं |

देवार्घाञ्जविषगौपिण्डदानसंक्षेप्यार्थतमभिरति * *? 
वर्जनं चेति | पञ्चाभावमात्र द्वये वा | तत्रैवास्मिन्विस्वेदेवौ | 
दक्षवामवाहु द्वये | अन्यत्र वदवामाङ्गद्वयशिरोभिभागेन पितॄन् | 
अथैकत्र सौम्यास्य पात्रे वाहु द्वय स्कन्द द्वयमस्तकेषु | 
प्रागवद्देवपितॄन् यं चापि संदेर्यते | अत्र च विस्वे देवपितृणाम्बा 
श्राद्धं करिष्ये | इत्यादि प्रतिसत्वेयं | पात्रैक द्वय पक्षेपि स्वबुधैव | 
संश्रवा च प्राग्वमिन्यस्तजानुद्वयेन वा | देव द्वयनास्मैका पित्रादि 
त्रयन्नास्नापि सा च दानं तरं वा पात्रधायो पिण्ड त्रय चैक 
कुशमूलमध्याग्रे मूत्तरमध्यदक्षिण क्रमेण क्वचिदग्नौ च *? 
सार्णेशाद्ध्यशुद्धि पित्रोदेराहुतिभि त्रयं | अथ वक्षणाद्यर्क संस्कृत्यं 
चूर्णिकां |

ओं हौं चूर्णिकायै नमः | संपूज्य | ओं हां धर्माय नमः | 
चूर्ण्यादक्षवाहौ | ओं हां अधर्माय नमः | वामवाहौ | तदत्वग्निप्राग्वद् 
गृहीत्वा द्वादशान्ताद्भृताग्नौ | ओं हां शिवाग्निस्स्वमिति योजयेत् | 
तत्राप्यग्न्यादीनावाह्य | ओं हां अग्नये स्वाहा | ओं हां सोमाय स्वाहा | ओं हा 
शवित्रे स्वाहा | ओं हां वृहस्पतये स्वाहा | ओं हां सर्वेभ्यो देवेभ्यः 
स्वाहा | ओं हां सर्वेभ्यो विस्वेभ्यो स्वाहा | ओं हां अग्नये स्विष्टकृतये 
स्वाहा | इत्यग्नि पूर्णान्त वह्नौ नित्यवदष्टवी पादेरपि भावान्तेनाहुति त्रयं 
दत्वा विसृज्याग्निञ्च पूर्वोक्त कुर्यात् | श्राद्धं पूणादि न स्वेवं 
गुरुपर्वणि चाचरेत् | रुद्रादीशादि पञ्चानां पार्वणं सर्वदायती | स्वगुरौ 
विद्यमानेपि श्रार्द्ध कुर्यात्यतिर्यतिः | अस्त्र संसारे हेतुत्वा स्नातोसौ 
प्रेतकर्मकृत् | कुर्याद्वद्धोपि वच्छस्यन्धन्यस्यत्थं पतिर्यते | निर्वाणिनोपि 
गृहिनस्त्विदं स्यात्ता वृशार्पितं | विशिष्ट गृहिणां नंदिका 

११७अ)

कौदेवौ तु पार्वणि | 

पितरस्कन्द चण्डेभ मुखासमयिना पुनः |
द्वौ पतोर्कौ त्रया ब्रह्मा विष्णीभागिनः क्रमात् || 

एकपिण्डपवित्रार्घं देवाग्न्या वाहनोज्झितं |
वामोपवीतं सा शुद्धिरेकोद्दिग्ध गृही चरेत् ||

यः एवं कुरुते श्राद्धं स योत्र देशकालचित् |
कुलैकविंशमुस्तार्य स स्वयं शिवतामिपात् ||

श्राद्धं पूर्वाश्रमं स्वानां पतयो ये प्रकुर्वते |
ते सन्ति नरकेतेर यावदाहूतसंप्लवं ||

उद्दामेश्वरशक्तिपातलहरी संचिन्त्य मानोलसद्दीक्षाबीजसमुद्भवः स्यूरति 
यः कैवल्यवालांकुरः | श्रद्धाश्रार्द्ध समाधिजाप्यनियमानुष्ठान 
यागव्रतः | 
प्राणान्तायतनादिकंदुकवृत्तियोपेन रक्षेत सः ||

यः श्रीधर्मशिवः प्रभु वभयाक्रन्दैकहेतुकृतीकर्त्ता 
भूरिकवीन्द्रकर्णकनकानेकप्रवन्धात्मनां | 
तच्छिष्यो विमलः शिवोन्धयवनैः श्रीराज्यपालादिभिः | 
खातैः | सद्गुणचारिभिः कृतनतिर्द्दीक्षामवादिमां ||

११७ब्)

विमलावत्यां दीक्षाविधिः पञ्चमः || ग्रन्थ ८०० ||


लीलं यस्मिन् समस्तं क्षितिजलदहनात् पूर्वशक्तृस्तकार्यं | 
कल्पान्ते तत्वसर्गे पुनरपि भुवनाद्योगतं तद्यता भूत् | 

तल्लिङ्गशश्चदा ||

द्यंनिरूपमममलमुख्यगौणाति गौणं | 
नत्वाव्रूते प्रतिष्ठां हरसिखरितरूभोगनिर्वाण हेतु ||

मुख्यं लिङ्गमनालम्ब नित्योदितमखण्डितं |
गौणं नादस्वरूपं स्यादति गौणं शदाशिवः ||

व्यक्तिस्थान तया भक्तेस्तच्छन्दोऽश्माभि निर्मिते | 
व्यक्ताव्यक्ते भयाकारे वाणरोहादिकेष्वपि || 

व्यक्तं स्पष्टशिरो ग्रीवा मुखद्युज्जघणान्तिकं |
अव्यक्तं चतुष्टाश्रवृत्तभागोपलक्षितं || 

व्यक्ताव्यक्तं चतुस्त्र्येक मुखपंकज भूषणं |
देवः सदाशिवो वाणो वाणो वाणो सुरोपि च ||

तेन तस्मै कृतं यस्माद् वाणलिङ्गन्ततः स्मृतं |

११८अ)

स्वयं भूलिङ्गवद्वाःणलिङ्ग भुक्त्यै च मुक्तये ||

सहस्रगुणमन्यस्मान्नते स्थापन पूजनात् |
फलं वानादि लिङ्गाना प्रोक्तं लिङ्गार्णवे वहुः ||

ये न्योन्यन् पृष्ठपाशाण रौहास्त सर्वसिद्धिदा |
कथिता पूजनीयाश्च नदीप्रश्रवणोद्भवः ||

पुत्राणायुश्रियो भृत्यान्यच्चान्यन्मनसेप्सितं |
स्फाटिकलिङ्गमासाद्य यजमानः समस्नुते ||

लिङ्गवितानसृष्टिः स्यात् सिद्धिमुक्ती धनानि वा |
वाह्यं वा भृभृतायस्मात् तस्माल्लिङ्गार्चनं चरं ||

आदित्या वशवो रुद्रा विश्वे देवास्तथाश्विनौ |
विधिवल्लिङ्गमाराध्य पदमिष्टतमं गताः ||

मृद्भस्मगो सकृत् पिष्टगुडेखश्चादि निर्मितं |
संपूजयेत् प्रतिष्ठार्थ श्रद्धावाणधि गच्छति ||

सैलमृद्दारुमल्लाहरमेश्चित्रा विसम्भवः |
कृतास्थ किधियल्लिङ्गमभीष्टं फलदं भवेत् ||

लिङ्गस्य दक्षिणा तस्य शते पूजितः | स्थापनादपि | उत्तरे ||

११८ब्)

त्तरः | श्रेष्टफलं मुक्तं हि देहिनां | 
पाद प्रतिष्ठा मुख्या च द्वारस्य हृदयस्य च? | 
समुदायाष्टजस्येति प्रतिष्ठा पञ्चधा स्मृताः || 

अर्घदानादिकं यत्तत्रैवात्तर्गतिर्भवेत् |
क्रियाशक्त्यात्मकं पीठं रोधशक्त्यात्मन प्रभोः ||

अधिष्टेयंतयोर्यागा यो मन्त्रभावनान्वितंः |
दृक्क्रिया *? स्था प्रतिष्ठा विधिर्युक्तेश्वरार्जने ||

विधिष्टमूत्तौ विधिवत् सन्निधानं विशेषतः | 
परस्य व्यापिनो यत्सा प्रतिष्ठादिषु ||

सो प्रतिष्ठा तु यस्यौद्ब्रह्मशिलादयोजनात् |
तत्स्थापनं यत्र पीठे न्यासौ वाणादि वद्विधौ ||

पाठकानाञ्च महतां स्थित स्थापनं |
प्रतिमालोकलिङ्गानांसास्थापनशतक्रतौ ||

उत्थापने स्याज्जिर्णाद्य द्वारयुक्तं कुमारके |

इत्थ पञ्चधाथातः | कथ्यते भूपरित्रहः | 

विप्रादीनां मही रक्तपीता चमेवकाः |
सर्पिशोणित गोमूत्र सुरागन्धाहिता क्रमात् ||

दर्भं शरा शकाश युक्ता सुस्वनिसालिती |

११९अ)

इष्टवर्णाद्यभावेपि वर्णाद्यापादनं चरेत् |
प्रागीश सौम्य सर्वत्र प्लवागुर्वी दृढासतां ||

यथाहस्तसिते खाते पूर्णेऽभृमृत्तिकाऽधेका |
सासुश्रेष्ठाधरित्री स्याजलार्वा परीक्षिताः ||

अतीवशोधयेत्भूमिमस्थ्यंगाराददूषितां |
वहुधा कर्षणैः खातैर्गोकुलादिलिवेशनैः ||

नदी पूर्ववहा यत्र वल्मीक वालकाविलैः |
युक्तास्या *? क्रव्यादपशुपक्षन्तजाश्रयोः ||

हेमहालैः शतोत्कृष्टा तत्राच्चोन्तेतिलान्धयेत् |
अतो वक्तव्य विधिना यागधानादिके कृते ||

क्रमाद्वारादि वह्नी स पूजातृप्त्यवशानि कीं |
क्रियां निष्पाद्य जुहुयादहोरात्रं सहश्रकं ||

समायां चोपलिप्तायां दिसः संशोधयेद्भुविः |
वास्तुं कृत्वाददेद्रेषां प्रदक्षांममुतादिनां ||

मध्यादीशानकोष्ठस्थं संपूर्णं कलशं यजेत् |
शिववदथवास्तुं च संम्यक्सिंचेच्च तज्जालैः ||

११९ब्)

कुष्वालादि ततो बाह्य भ्यर्च्य रक्षो ग्रहाक्षिरेत् |
दशदिक्षु पश्चापश्चासि क्षोणीञ्च पूजयेत् ||

ह्युद्दालादि तथा ह्यस्य पटे पूजां तु खानयेत् |
मधु पृक्त कुन्दालुने स्वभिशिक्तेन देशिन्तः ||

मग्निकोष्टं क्षिपेद्रक्षो दिशिमृत्स्वांशनैस्ततः |
कुम्भाम्भो निक्षिपेद्गर्ते सिंच्च्चेच्च सर्वतो महीं ||

द्वितीयकुम्भवस्त्रादि च्छन्नं विप्रेण ग्राहयेत् |
प्राच्यां स्थित्वा क्षणं चिह्न शिलाः सिञ्चन्म्यटाम्बुभिः ||

प्रदक्षिणं यावदीश कोणं कुम्भ भ्रमादिति |
परिग्रहार्थ दानेन भुवः स्याज्जनसाक्षिकं ||

वास्तुमिष्ट्वाशिवकुम्भे तद्वक्त्रगे घृतैः |
पूर्णे शरावे स्वेतादि वर्त्यादीप चतुष्टयं ||

तत्वातत् स्थिति नाशाभ्यां दिशेद्वर्णो नन्दयानयौ |
समहीनाधिकं वापि पूर्वधामादि रोधकं ||

कुर्वन्मृत्कमवाप्नोति प्राशादाद्यञ्च दैवतः |
उभयो द्विगुनोच्छायं नाहं न्यत्क्षानयोः क्रमात् ||

१२०अ)

तत्पादञ्च पुरः पृष्ठे पार्श्वयो ख ह्रमादिकं |
भिन्ननाभौ क्रमन्वेश नाभिन्न वाणभाषणात् ||

जलान्तं कर्करान्तं वा प्राशादार्थं तु शोधयेत् |
आजानु वाणलिङ्गं वा प्रासाद खमखातके ||

गृहे भू गवसत चिन्मात्रं वातदर्द्धकं |
मुखभृन्नाभि गुह्यान्तं जानुं तं चात्मशक्तितः ||

यावद्वा भूमिशुद्धिस्याच्चन्द्रोक्तृमाचमतादिवित् |
धामार्थ मेतदप्युक्तं वृहद्विरोधनादिषु ||

पिङ्गलोक्तानुना कर्तृं शिल्याचार्प्यादि वर्मणि |
सूत्रपातक्रतौ वापि स्वजस्वकादि निवेशनैः ||

प्रश्वेवकादि वर्मैश्च सुज्ञानं प्रथयंजने |
शब्दैर्कण्डूयनैर्यन्नैर्निर्विकाणता क्वचित् ||

यन्नाम यत्नतं स्पृस्य शृणुयाद्यन्तदात्मकं |
समीपे प्रान्ततो मध्ये दिग्मात्रमिदमीरितं ||

चिद्रुमं हेमगो शृङ्गो मुक्तारत्नमणिर्धनं |
नजतं सङ्खशुक्तीञ्च भे *? कु मृतामृतौ ||

तत्रौचारोपयेद्भृयः सर्वदा सर्वसिद्धये |

१२०ब्)

लिप्तगर्त भुवौ वास्तु देवानिष्टासशत्कुशैः |
क्ष्मामुलिख्याभिराशिच्य तथा गन्धवदम्बुभिः ||

वेदाश्रविस्वेस्माकारां भूषितां पृथिवीं यजेत् |
खातपादो नमापूरो कृतमण्डप शक्तियः ||

मन्त्र तृप्तो यज्ञः | ष्टोगच्छेतं स्नानमण्डपं ||

धर्मादि संज्ञकाः पादाः शिलाः प्रासाद लिङ्गानाः |
वितस्तिमात्रा वेदाग्रास्कुर्यांगुलोच्छ्रिता दृढाः ||

ऐष्टस्कै एष्टकैधास्निशैलशैल्यै वसूच्छ्रया |
हस्तमानानवपदातदवज्रादि(?) चिंह्निताः ||

पञ्च पद्मै स्वस्तिकैर्वा सर्वा एव समास्ततः |
करदीर्घार्द्ध विस्तारा अष्टाङ्गुलोच्छ्रिता मध्यें ||

गृहेपि पञ्च नववायथा सोभञ्च दारुजे |
नन्दा भद्रा जया पूर्णाप्यजिता वा पराजिता ||

विजयामङ्गलान्धन्या धरणी वास्त्व मानवः |
सुभद्रोथ विभद्राख्यः सुनन्द पुष्पदन्तकः ||

जयो विजयनामा च कुम्भपूर्वास्तथोत्तरः |
सवसुनिधिकुम्भोः स्युः पञ्चानापञ्च तद्यथा ||

१२१अ)

नन्दाभद्राजयारक्ता पूर्णानां विमलोत्कटे |
पद्मोमहापद्मशाक्षोमरकतमुमुद्रकौ ||

संस्नाप्य वाच्यवत्सर्वा लिप्तावस्त्रावृताः शिलाः |
यागौक शिशु शययायां दाभ्यां वापि निवेशयेत् ||

यतच्छासनके पुष्पं चन्दनादिषु चर्चिताः |
हृतानासुन्येशेद्व्यादि क्ष्मान्ततत्वं स्वसज्ञया ||

ऊर्द्धमध्येययधो भागे शिलानामुष्टितेर्पिते |
शिवविद्यात्म तत्वे तु मूर्तीस्तन्धोपरिन्यशेत् ||

तदूर्द्धे मूर्तिपाश्चेष्टा नववा पञ्चचान्ययत् |
सन्निधाय सन्निरूप्य श्मरेद् खण्ड त्रयं क्रमात् ||

म *? दि स्वान्त पर्यन्तं मनस्तस्मात्रकावधिः |
हयात्रादि महीप्रान्तं शिवविद्यात्मना पदं ||

सर्वकर्मखभ्यान्त वा त्रितत्वं ज्यानपुञ्जके |
यद्वा मध्य शिलायां स्यात् सर्वन्यासो परास्वपि ||

ऐकेकमूर्तिसंयोगस्तत्वध्या * दि पूर्ववत् |
प्राचिन तत्व संतृप्ति शुऽद्धिस्पर्श जपादिकं ||

तत्व त्रयेपि कुर्वीत पश्चाद्रत्नादि संयुतान् |

१२१ब्)

पूर्णानाज्येन मधुना पञ्चगव्यार्थ सेवितान् |
ताम्रकुम्भात् समभ्यर्च्य दिशाधीशाधि देवतान् ||

विदध्यात् सन्निधौ तेषा होमस्वस्वामिभिः क्रमात् |
शिलानामपि सर्वाषां चिन्तयेदधि देवताः ||

श्मेरास्याः शुद्धस्वर्णाभा विद्यारूपाधृता प्लवाः |
नानालङ्कारचाच्चङ्गी ततो वास्त्वादि शुद्धये ||

शतंषार्द्धादि मूलेन पूर्णान्त वाशिना हुनेत् |
सूत्रयित्वा देवकुलं वास्तो विश्वं विवर्तयेत् ||

अष्टाष्टकोष्ठकैः प्राग्वच्चतुःपदलिदं लिखेत् |
दत्वा कोणेषु वंसौ द्वादष्टौ रजुर्विकोणतः ||

द्विपदा षट्पदास्ताश्च तत्र वास्तुं यजेद् यथा |
पूजानामपचारेण चाक्षुषस्यान्तरे मनाः ||

तमो मयमभूघोरं भूतमत्यद्भुतं किलः |
वंसांभ्यां रज्जुभिगाढन्तं संयम्यामरा स्थिताः ||

तद्देहे ह्याणवाहिन्यौ न्यौत्र्यान्या नन्दिकेश्वरे |
उत्तानमसुराकार मार्गचेततनूरुदं ||

१२२अ)

पूजायां चिन्तयेद् वास्तुमथजघे निवेशनैः |
अधोमुखन्तथावस्ततनूर्द्धा भूषितः पुमान् ||

ब्रह्मणाभिः स पिन्दपादीशमूर्द्धापवक्तकथतद्वत्सकन्धरः |
कोणयुग्मभृत्याणि युग्मकः |

दितिपर्ज्यन्यशब्दार्थौ जयादित्य स युग्मकः |
समीन्द्रादि भुजोरक्षो दिग्सयुग्मेष युग्मकः ||

मित्रो विषस्वान्तस्यारुषामदक्षिण संज्ञकैः |
रोगपूशौ च जानूद्वौ मरीच्यवणिभृत्स्ततः ||

जघवितथशोषाद्या एवं वास्तु हितोर्चितः |
मध्यश्चतुस्पदे ब्रह्मा मरीची प्राचि षट्पदे ||

सावित्री सूर्यवृर्धाधो द्वि कोष्ठ वह्नि कोष्ठगे |
अन्तकः षट्पदो याम्य इन्द्रोपेन्द्री पदे पदे ||

नै-ऋत्यामथपङ्कस्थो वलभद्रस्तु पश्चिमे |
रुद्रश्च कार्तिके पश्च वायौ कोष्ठ द्वये ततः ||

उत्तरे षट्पदो मेरुरिशे हि मलयोप्युम |
ऐष पदार्द्धत्वीशानः पर्जन्यः काश्यपः पदे ||

इन्द्रश्च सविता धर्मः कामश्च प्राग्दिशि स्थितः |

१२२ब्)

आकाशाग्नी वह्निकोणे पदाद्धपदगामिनौ |
पूषाधर्माङ्गारकश्च यमोनारदभृङ्गिनौ ||

याम्यपंक्तौ ततो रक्षः कोष्ठार्द्ध मृग आह्ववं |
अपरार्द्धे च पिण्डञ्च शालङ्कायन कीर्तनात् ||

अथनन्दी महार्क * *? गरुडोररुणः पदे |
राहुः शनैश्चरः प्रत्यग्दिशिवायौ च पूर्ववत् ||

कैतुवायु सौम्य पक्षौ वासकि विश्वकर्मणा |
नार्द्धं कुवेरस *? श्चानन्तादिभ्योदिति जलै ||

ईशाव्यरकी विदारी पुतनापापराक्षशी |
प्रोक्तस्कन्दोर्यमाजम्भः पिलिपिच्छश्च दिक्स्थिताः ||

इत्यर्चा वास्तुर्वास्त्वापि हविष्यैर्नाम वादिभिः |
असंपूज्यसुरानेतास्तिर्यञ्चाशच्च वास्तुगान् ||

यः करिष्यति सामाद्यमासुरन्तद्विरोध कृत् |
अतो वास्तु स्थितां देवां क्रमात् सम्पूज्य श्रद्धया ||

पुन्याहेष्वपि सर्वेषु कुर्यात् कर्मापरन्ततः |
स्थिरवास्तुरिति प्रोक्तं श्चराप्यथ क्वचिद्यथा ||

१२३अ)

भाद्रादिमासप्राग्मूर्द्धामार्गादौ याम्यमस्तकः |
प्रत्यक्सिराः फाल्गुनादौ ज्येष्ठादौ सौम्यको हि राट् ||

वामाङ्ग सायिनस्तस्य क्रोडे क्रोड मुख गृहं |
अन्यथा नैव कर्तव्यं मात्मनसुभमिच्छताः ||

एकाशीति पदैर्वास्तुङ्गृहार्थमथवर्तयेत् |
त्रिपदा षट्पदा तत्र रज्जयो नवकोष्ठसौ ||

द्वौ वंसौ मध्यगौ ब्रह्मा भवेन्नव पदः सदाः |
मरीच्याद्याः षट्पदस्था आपाद्याश्च द्विकोष्ठगाः ||

इशाद्या पदिकाः सर्वे चरक्पाद्याश्च वाक्यतः |
चतुषष्ठि पदैः सर्व वैकाशील्याशुरारयः ||

यजेद्दुर्ग पुराट्गार नगरग्रामखेटके |
शययाशन विमानेषु चलाचल गृहेषु च ||

सिद्धि स्थाने मठे हर्म यागादौ ख ह्रमादिषु |
वापीकूपतडागादौ वनचो *? न्रमादिषु ||

ऊक्तानुक्तेषु सर्वेषु वास्तु शत पदं तदा |
ब्रह्माद्यासुरधामोक्त्या भागाच्चन्द्रादयस्तथा ||

रायुशीश्च ग्रहान्भूत *? दकोष्टैः प्रपूजयेत् |
यजेद्भित्यादिषु सदा महामर्प्याणि द्वादशः ||

१२३ब्)

वज्रादीन्यथवां सर्वं क्षेत्रं यत्सा *? येद्वहिः |
अथाहुति त्रयन्दत्वा प्रतिदेव यथाक्रमं ||

भूतेभ्यो वलिमाहृत्य शुभलग्ने शिलान्यसेत् |
मध्यगर्ते न्यशेच्छक्तिं कुम्भञ्चानन्त संज्ञकं ||

लवर्णारूढमूलेन तत्रैव धरणीशिलां |
स्वतन्त्रादीन्घटावष्टौ काष्टास्वैत्यादिषु क्रमात् ||

न्यस्तशक्तिषु सुभ्रेषु शक्रादि मन्त्रनिन्यसेत् |
लूकमाद्यै मूर्तिपाणां राषिनन्दादिकाशिलाः ||

पलादारोपयेत् तेषु यथास्याभित्ति मध्यगाः |
विदिशासुदिशाषुष्ठौ तासुधर्मादिकानपि ||

सुभद्राद्येषु नन्दाद्याश्चतम्राग्न्यादितो मताः |
अजिताद्याश्च प्रागादि जयादि स्वेव सत्कृताः ||

ब्रह्माणं चोपरिन्यस्य व्यापिनञ्च महेश्वरं |
भावयेदेष्यमध्वानं व्योमप्रासादमध्यगं ||

भूयो भूतवलिं दत्वा शस्त्रविघ्नं हरं यजेत् |
शिलापञ्चक पक्षेपि समुद्रकलशोपरि ||

न्यशेत् पूर्णाशिलां मध्येन्यादिकोणेष्वनु क्रमात् |
पद्मादिष्वेवनन्दाद्याः स्युः स्वयं त्वादिषु नथः ||

मध्या भावाश्चतश्रोषि मातृसद्भाव कीर्तिताः |
ओं पूर्णेत्वं महाविद्ये सर्वसंदोहलक्षणे ||

सर्वसंपूर्णमेवात्र कुरुष्वायि रसः क्रमात् |
ओं नन्दनन्दिनी युग्मां त्वामत्रस्थापयाम्यहं ||

प्रासादे तिष्ठसंहृष्टा यावच्चन्द्रार्क तारकं |
आयुः कामं श्रियं नन्देन्देहि वासिष्टि देहिनां ||

तस्मित्रक्षा सदाकार्या प्रासादे यत्नतस्त्वया |
ओं भद्रे सर्वदा भद्रं लोकानां कुरुकाश्यपि ||

आयुर्दाकामदेवि श्रीपदा च सदा भवं |
ओं जयत्र सदादेवि तिष्ठत्वं स्थापिता मया ||

नित्यं जयायभूत्यै च स्वामिना भव भार्गवै |
ओं रिक्ते रिक्तदोषघ्नसिद्धिमुक्ति प्रदे शुभे ||

सर्वदा सर्वदेशस्थ तिष्ठाश्मिन्निशरूपिनि |
दक्षिणां सर्वयागेषु गृहीत्वा विसृजेत् क्रतुं ||

पूरयित्वा दृढं खातं पीठबन्धमथा चरेत् |

१२४ब्)

तत्रापि वास्तु सम्पूज्ये जघोद्य विनिवेद्ययेत् ||

शिलान्याशः ||

अथ देवप्रतिष्ठौपयोगिकालादिगद्यते |
तत्र मुक्तौ सर्वदेवमुक्त्यौ देवज्ञ साधिते ||

चरग्नादौ तदाद्यर्थमुदग्मार्ग गते रवौ |
दक्षिणे स्वयने पूज्यं त्रिवर्शोर्द्ध भयावहं ||

आदौ किञ्चित् सुभं कृत्वा पश्चाद् मुखावह भवेत् |
राहुग्रस्तर्क इन्द्रौ वाच्यादिभिः पीड्यते प्रजाः ||

कुमारो स प्रपीड्यन्ते कन्यानाशङ्कायन्ते |
सुमहान्धसुकोपश्च भूर्भुजां जायते तथा ||

कर्तक्षयः सदाशोको गृहे भवति दारुणः |
शुभार्चने प्रवत्तेत उमागङ्गे स्वरोक्तितः ||

कारण त्रितये चाद्य शुराशुरगुरुदये |
अरिक्तास्ति पेयो षष्ठ्या निन्द्यवारादितोज्झिताः ||

धनिष्ठार्द्राशतभिषाश्रवण चोत्तरात्रयं |
रोहिणी चानुराधेति स्थिरारम्भामहोदया ||

ललग्नञ्च सिंहको दण्ड वृषकन्यातुला घटा |
वृश्चिकश्चैति सूश्रेष्ठातानिश्रीसुन्दरे यथा ||

१२५अ)

पूर्वाषाढो तुराशाढा हस्तापुष्पा च शहिणी |
विप्रस्यैतानि शस्तानि पुनर्वसूधनिष्ठया ||

चित्रा च श्रवणांराज्ञ उत्तरा चाद्रे रैवतीं |
अश्विनी चेति वैश्यस्य स्वातीशंपूर्वफाल्गुनी ||

मघा वा वरवर्णस्य सामान्यो तत्व सेखरे |
मण्डपस्त्वग्रतः कार्यः स्त्यक्त्वा पञ्चाङ्गुला महीं ||

धाम्नो धामान्तरं वापि शोपानाद्दशवाकरान् |
एकादिरन्ध्र हस्तान्त लिङ्गानां द्विद्विवृद्धितः ||

दिग्द्वादशादितो याव षट्विंश चाष्टविंशति |
प्राग्वदर्द्धः स्नानार्थं वेदी यान्वितो विधौ ||

द्वित्रिचतुस्करैस्तत्र वेधौ हीनाहितः स च |
एकतोरण ऐन्द्रास्यश्चतुर्द्धास्तोरणोपि वा ||

ईशाने प्राविसौम्ये वा स्यात्मख्यं मण्डपोपिवा |
एकद्वित्रि करे लिङ्गे वस्वकं पंक्ति संमिताः ||

मण्डपाश्चतुर्हस्ता देद्विद्विवृद्व्या भवन्ति वा |
घनोघोरो विराजोऽर्थ कांचनः कामरामकौ ||

१२५ब्)

सुवेशोर्घंर्प्यरोदक्षो नामान्ये आदधीचके |
लिङ्गानाञ्च नराद्राणां सान्तराणां करादितः ||

एकादशकरा द्वि द्वि वृद्ध्याः स्युः सप्तविंशतिः |
वाणेरोहेरम्यजादौ सुदिप्तास्करौथवा ||

द्वारौच्छ्रयान्तरं त्यक्त्वा गृहलिङ्गे गृहाग्रतः |
जपाषोडशहस्तः स्यात् मण्डपः पिङ्गलामते ||

विपुलो विभ्रमो भूरिर्महाहीमण्डपास्त्रयः |
पञ्चाशदोदितः पञ्च पञ्च हस्तैर्विना क्वचित् ||

चन्द्राग्नीद्वर्चिमान्भूतकारैभ्यूर्मण्डपास्त्रयः |
महार्द्धाना कुलहीन मध्यमोत्तम भेदतः ||

श्रेष्टं वामादि हीनेस्यानोतुमेधमकल्पनाः |
यथाशोडष हस्तस्यात्मण्डपः सर्वकर्मषु ||

अधिवासमण्डपार्था प्रच्छन्नाद्विच्छदा कुटी |
उपस्करार्थं पूर्वास्या वारुण्यां रक्षिता भवेत् ||

मूलमण्डपे तुल्या वा मण्डलार्थं तु मण्डपः |
दशाष्टसङ्करो च्छेदा ज्येष्टादेस्तिलकोक्तितः ||

१२६अ)

विधेया मण्डपा तुल्यसुस्तम्भं तोरणादितौ |
विस्तारार्कां शतः कुर्यादैष्टकीमुपजघिन्ताः ||

ऊर्द्धेश्चतुष्किकात् पञ्च पटलै षट्भिराचितं |
दृढाच्छिद्रेन चैवंश वृक्षऽशाखादिशैस्सशैः ||

स्थूणाश्चतस्रकोणेषु द्वे द्वे द्वारेषु पार्श्वयोः |
अपराश्च यथाशोभ द्विहस्तादिषुतामताः ||

मध्ये चतुष्करा वेदी कोणस्तम्भश्चतुष्टयं |
अष्टाङ्गुलोच्छ्रयान्मेषां हस्ताङ्गुष्टैक वर्जिताः ||

विस्तराच्चोच्छ्रयात् पादं वर्द्धयेत् सान्तरेष्वपि |
मण्डपनवधा हृक्ते वेदी मध्य पदेन तु ||

कुण्डानां विस्तरः शेषः यर्द्धावेदीपिता मह |
लिङ्गायामद्विविस्ताराश्चतुरश्रो समन्ततः ||

हस्तादूर्द्धंष्कचिद्वेदी षष्ठडङ्गुल वर्द्धिताः |
वेदी पादान्तरं त्यक्त्वा कुण्डानि नवपञ्च च ||

त्रीणी नैद्राप्यतोनेकं प्राग्मप्याग्नीशान्यतरः शुरोः |
अव्यक्तस्थापने कुण्डं वृत्तं सर्वासु दिक्षु च ||

भुक्तौ मुक्तौ तदा पुष्टौ जीर्णे द्वारो विशेषतः |

१२६ब्)

व्यक्ते युगाश्रमष्टाश्रव्यक्ताव्यक्ते श्रिवर्तनः |
दिग्विदिक्षुन्यशेत्यच्चमथादिमदवर्जितः ||

वेदाश्रं योनि खण्डेन्दु त्र्यश्रं वृत्तषडश्रकं |
पद्ममष्टां समेतानि प्रागादीशान्तमर्पयेत् ||

साम्राक्षे शत्रुसन्तापे मारणे व्याध्वकोपने |
आयुः श्रीषुष्टपै धैर्य चाटे श्रीबुद्धिपुष्टये ||

सर्वकामाप्तये चैता न्युक्तानि दिक्स्वनु क्रमात् |
पूर्वष मध्यतो ज्ञेयन्नवमं पूर्ववत् स्थितं ||

वेदाश्रार्द्धं तु वृत्ताब्जाष्टश्राणि दिक्षु वेषतः |
चतुरश्राणिं सर्वाणि वृत्तानि कथितानि वा ||

हस्तो निहस्तके न्यानि साङ्गानि द्वि द्वि बुद्धितः |
भानुंरेण्डंतचंलिख्या पूकाचं यवमष्टधा ||

गुणितं ह्यंगुलं श्रेष्टं मध्यं हीनं सुरैरशैः |
दशत्वं गुणिपर्वाणि प्रादेशशवरीश्वरे ||

अङ्गुष्ठस्य प्रदेशिन्या व्याशप्रादेश आनलौ |
तालौरुणे मध्यमायाशौकर्णश्चाप्य नामया ||

१२७अ)

जलः शिवागमादौ तु वितस्तौपरिभावितः |
कनिष्ठया वितस्तिस्तु द्वादशाङ्गुल ऐष्टिके ||

चतुविंशाङ्गुलौ हस्तस्तु रन्तिरेक विंशति |
किष्णुर्दक्षेद्व्यरन्निर्वाणल्वकिष्णु चतुचतुः शतः ||

चतुर्हस्ताधनुर्दण्डो नालिकायुगयुग्मकं |
धनु सहश्रे द्वेकोशो गव्यतद्विगुणं यमे ||

अष्टौ धनुसहश्राणि योजनं कोषलामते |
षट्सप्ताष्टयवैस्तिर्य स्मृतस्थैर्वा तु शातुषैः ||

हीन मध्योत्तमानिस्युमाने त्रीन्यङ्गुलानि तुस्तिलैर्यवो वाष्ट 
यवैरङ्गुलमुत्तमं |

यजमानात्महस्तं वा चतुर्विंशति वा भजेत् |
चतुरङ्गुल युक्तो वा स्वीय हस्तो यथास्थितः ||

ज्येष्ठाङ्गुष्ठश्चतुर्विंश संख्या वाहये शीर्षके |
कुव्वीतसुसमं कुण्डं तिर्यगूर्द्धसमेखलं ||

श्रीस्कन्द विजयाद्येषु त्वन्यथा न तु दर्शनं |
एकाङ्गुलो वहिः कण्ठोद्यङ्गुलो वामतङ्गके ||

कुण्डाकारामेखलास्या तिर्यगूर्द्धं च सासमा |
प्राग्वद्वित्र्यर्वायुरशैर्चागुलै पञ्चता क्रमात् ||

१२७ब्)

मेखलामख्यतो नाभिः कुण्डार्द्धात्र्यङ्गविस्तराः |
मूलोन्तग्रनिस्नाल्यादं गुलैकोच्छ्रयाधरा ||

द्युच्छ्रिता वा स्वस्थ पत्र सदृश्यङ्गुष्ठं मेखलाः |
अर्द्धावधिततोधत्वात् क्रमशोद्धांगुला भवेत् ||

योनिकुण्डाकृति वै तन्मध्ये लक्ष्मैकमङ्गुलं |
प्राग्वह्यांतककुण्डानां नाभिः सौम्या ननामताः ||

शेषानां प्राग्मुखीशान दिक्कुण्डे न्यतमातयोः |
कुण्डं सूर्याङ्गुलं पंचविंशमात्रं त्रिमेखलं ||

शतार्द्धमुष्टिहस्ताख्यं शतेरन्ति सहश्रके |
हस्तं वावयुते लक्ते चतुरो नियते तु षट् ||

अष्टहस्तं कोटि होमेप्यत ऊर्द्धं न कारयेत् |
रं प्रंत्वग्नि पवैरर्कांगुलैमुष्टौ तथाङ्गुलैः ||

द्वेकाद्धैरलौ त्रिद्वेकैर्हस्तैऽव्यग्नियमैस्त्रयं |
द्विकरेषद्वतूरामैस्तुर्याख्यऽष्टषद्विभिः ||

रुद्राष्टषड्भिः सट्वास्तऽप्यष्टमेर्कदिगष्टभिः |
पञ्चैका वा मेखलैष्टां योनिश्च हास्तिके यथा ||

१२८अ)

द्व्यङ्गुलाद्व्यङ्गुलावृद्धि विस्तारयामतोऽथवा |
ऐन्द्रादि मन्त्र कुण्डानि नोक्तानि विस्तरत्वतः ||

वटोदुम्वर बोधिभ्रु पूजास्तारण मूर्तयेः |
प्लक्षोदुम्बरकाश्वस्थ वटा प्रागादितोपि चा ||

एषामेकतमद्ग्राह्यमभावेन तु सम्पदि |
न्यग्रोधश्च पलाशश्चो दुम्बरोप्यथ सिद्धकः ||

अश्वत्थ वापिमाधूक पूज्या बिल्व इति क्रमात् |
अष्टद्वारेषु निर्दिष्टाः सार्द्राः संतारणा अपि ||

प्रागीश वह्नि कोणेषु द्वारं पूर्वाननं त्रयं |
पश्चिमे नैर्-ऋते वायौ त्रितय प्रत्यगास्यकं ||

उत्तरे प्युत्तरमुखं दक्ष वक्त्रं च दक्षिणे |
वश्वग्राश्च तुरश्रा वा वृत्ता सर्वेपि तोरणाः ||

पञ्चपट्सप्तहस्तास्त कन्यशानां भवन्तिते |
मध्यमानाञ्च ज्येष्ठानामष्टष्ट्यङ्गुलवृतः ||

कनीयसा तोरणाणां खातो हस्तप्रमाणकः |
त्रयाणां मध्यसंस्थानां वेदाङ्गुल विवद्ध्रितः ||

खातः सार्द्धकरोज्ञेय तुत्तमादि त्रयस्य तु |
काप्यशौ पञ्चमाशेन भूमि *? वसेन वा ||

१२८ब्)

शाखायांरन्तरंगुल्यमुच्छ्रायेनोर्द्धतोपि वा |
स्यस्वयोर्वा ललाटस्य वाहुल्यं स्यात् सडङ्गुलं ||

पञ्चहस्तप्रमेन्यत्र वृद्धिद्व्येकाङ्गुलाथवा |
शल्यमष्टाङ्गुलं हास्तेन चान्ते षोडशाङ्गुलं ||

तत्पक्ष *? लशृङ्गानि विस्तृतिः पञ्चमांशतः |
द्व्यङ्गुलं चास्य प्रवेश्यमेकाङ्गुलोत्तरं क्रमात् ||

मध्ये श्रीः स्वस्तिकं पद्म चोत्पलं लक्ष्मिकेशवे |
धारिकास्तोरणेस्तुल्या वेदीषुष्टासुदुन्नताः ||

द्वारेषु कदलीस्वेष्टा घटाश्च सयवारकाः |
ब्रह्मासद्विगुणं पीठं विस्तारां क्षीरवृक्षजं ||

चतुष्पादं सरोजाङ्क मुच्छ्रयोष्टाडशांङ्गुलं |
यदिवोतु समुच्छेधं द्विगुणं विस्तरेण च ||

कन्यशानां भद्रं पीठं विस्तरा द्विगुणं क्वचित् |
अनुक्रमेण चान्येषां चतुरङ्गुल वृद्धितः ||

नवानां त्रीणि पीठानि प्रोक्तानि रौरवोतुरे |
पताकाः सप्तहस्ताः स्युः ध्वजाः पञ्चन्तरास्तथा ||

विंशत्यङ्गुलविस्तारा नवशद्वस्त्र निर्मिताः |

१२९अ)

ज्येष्ठादितोनस्वैः पंक्त्या मुनिभिवामताध्वजाः |
हस्तद्वितय विस्तारा यद्वा श्रेष्टेषु हस्तकाः ||

करद्वितयविस्तारा अर्द्धहानि क्रमात्ततः |
हस्तमात्र प्रविस्ताराः पताकाः स ध्वजाः स्थिताः ||

क्वचिद्द्विहस्तदीर्घास्युः करमात्र प्रविस्तराः |
पीताशक्रायुधा भावा प्राच्या ध्वजापताकिका ||

धूम्रागौराग्नि वर्णा आग्नेययां नारदेश्वरे |
दक्षिणाधूषरा कृष्णा यद्वाधूमनिभाः शुभाः ||

नै-ऋतेपि शुवर्णाभा नीलाकृष्णा सुधूषदाः |
वारुणे पाण्डरा स्वेताः रक्तावाद्यनसंनिभाः ||

गौरावाहरिता वायौ पीतः सोणास्तथोत्तरे |
शितावांवुदसंकाशा इशाने देवि यामले ||

तत्रेव ब्रह्मणो रक्ता नीला च नै-ऋते हरे |
मध्ये स्वेता विचित्रा वा देव्यामतादि मूदिताः ||

सान्तौ सर्वेपि सुस्वेताः सौभाग्यै हिङ्गुलोपमाः |
हरिद्राभाशुभं नस्यु मारणे कज्जलोपमाः ||

दण्डाः कर प्रविष्टास्यु ध्वजानां पंच हस्तकाः |

१२९ब्)

दशहस्तापताकाना पञ्चमात्मे प्रवेशिता |
चूतपल्लवदामादि यथा सोभञ्च विन्यसेत् ||

अथा भ्यन्तरतस्तस्माद्वस्तैश्चूर्णैर्विलेपनैः |
विर्तानं मण्डपान्तस्या वेदिकोपरिधा क्वचित् ||

वृत्तात्सान्ति घटान् कुण्डं संख्यया न्योन्यपि न्यसेत् |
मूर्ध्नि निद्रा घटोभूषी शिवम्कुम्भास्त्रर्वर्द्धनी ||

सुयोविनाशरावेन संयुक्तानि व्रणादिना |
पञ्चाशाङ्गुलवाहल्य शप्तविंशाङ्गुलच्छ्रितः ||

अष्टाङ्गुलमुखं कुम्भा नवत्यंगुल वेष्टनः |
एतच्छष्टांशहीनोपि वर्द्धिनी वत्रुनालिका ||

द्वयं वापि यथाशोभं दृढं न स्फुटादिकां |
वेदाङ्गुलोच्छ्रिताष्टाभिरायतार स विस्तृताः ||

प्रणीतायसनाहाष्टदीर्घदण्डाच्युतार्चने |
यद्वा पञ्चौच्छिताष्टाभिर्विस्तृताद्वादशायताः ||

प्राग्वदण्डयुताकार्या वामदेवेमहत्तदा |
द्वेवाणनाहर्तु दीर्घदण्डे वा कुलसंस्कृतौ ||

चमसस्यांवु पूर्णस्य दण्डपश्चिमतोहितः |

१३०अ)

चतुरश्रं तथाखातं यथाशोभं वृहन्मये |
अनिन्दिता समच्छदा समिधो यज्ञवृक्षजाः ||

न कनिष्टाऽपि कास्थौल्ये ऋध्यप्रादेशसंमिताः |
अर्कः पलाश खदिरा वपामार्गाथपिप्यलः ||

उदुम्बरसमीदूर्वा कुशासूर्यादिशान्तये |
अष्टाधिकं शतं दैयामर्द्धं वा सप्तविंशति ||

अष्टाविंशति याग्राह्यं प्रत्येकं न्यूनमेव वा |
कुशाः शद्देशजाः स्निग्धाः नाति खव्वान वायताः ||

शुकच्छाया साग्रमूलाः सप्तपर्णा न सप्तजाः |
पथिजाथश्चिता जातः स्मशानेपि तृतर्पणे ||

स्तरनाशनपिण्डेषु न ग्राह्या सप्त वै कुशाः |
इन्धनानि सुशुष्कानि याज्ञियानिशुभानि च ||

पापसंबिल्वपत्रं च मधुदुग्ध घृतैरपि |
त्रिमरस्यात् सान्त्यर्थमभावे वायवास्तिलाः ||

पञ्चाशतापलैज्येष्ठै तदर्द्धैरपि मध्यमे |
कन्यसे विंशति पलैरर्घ पात्रं स यन्त्रिकं ||

होमद्रव्यादि पात्रं नोदन्तादि संखशुक्तिजं |

१३०ब्)

मेरुभूवृषकूर्माब्जं हेमतारादि जन्तथा |
कूर्मपृष्ठपृथ्वी पद्मं अष्टे लोहमयं क्वचित् ||

चन्दनं तिलतैलादि पात्रं दीपाः सरावकाः |
हेमं कवोलिकायुग्मं रौप्यं वाह्यमधुद्वहं ||

फलसंपूरणे देष पादाभ्यङ्ग कृते मतं |
लक्ष्म्यार्थम्मधुपर्कार्थं शलाके द्वे सुवर्णजे ||

त्रिद्वेकमाशिकेते च ज्येष्टलिङ्गाद्यतु क्रमात् |
तथा प्रशस्त सामग्री शष्वाष्टांगार्घपूरितः ||

पात्रमुपत्रिकायुक्तं भोजनार्थ सुनिर्व्रणं |
अग्निसंस्थापने पात्रमवष्टम्भ द्वयान्वितं ||

सावष्टम्भं स नालञ्च घृतपात्रं सुकल्पितं |
घण्टापि सुस्वनादीप मालासन्ये तुलादिजा ||

आरात्रिकं सुघटितं नववर्तिसमन्वितं |
चलुस्थालीदृचोस्ताम्र निर्मिताः सुपिधानकाः ||

स ताम्र चट्टकाधूप दहन सा वृत्तिनवः |
गृहोपकरे ताम्र रूपानि तिलका तथा ||

वृत्स्वल्पेकांश्य यज्ञार्थे स्नापने पुनः |

१३१अ)

हरिद्रा तैलयुक्तं तदध्वताम्र घटीक्रतौ |
सकांश्य खारिकादर्शौ नियुगानि वहून्यपि ||

कुम्भाघातरणे नाना नैवेद्य षट्प्रकारकं |
खट्वा च भूलिकौशौ पधानौ शुक्लौत्तरे च्छदे ||

नेत्र पट्टचामरा खड्गौ च्छ्रर्मौ पतं ग्रहः |
कत्वलोपट्टिके पद्मौ चन्द्रयुगान्वितः फलुं ||

नानावस्त्रधृतापंटी संज्ञकजलपत्रकं |
मधूकमञ्जनं काण्डपटः काण्डधनुः फरी ||

मण्डलार्थञ्च सामग्री पद्रवल्यादि चर्मजं |
स कोष्टजं पद्मपत्रं वहुजज्ञोपवीतकं ||

सिन्धूरघटिकातल्लीकडोलापीठिकाशिलाः |
मूशलोलूखले धन्या मार्जनीलवर्णादि च ||

दण्डधवलं च्छत्रं गृहोपकलणञ्च यत् |
यज्ञियतण्डुलारक्तसूत्रं चर्यादि पादुके ||

लोहसंदंशिकावंश नलिकाय सपत्रिकाः |
रोचनादि धृतौ संख पात्रं हेमादि चाशुभं ||

शयया पट्टं योगपट्टं पट्ट *? त्रादि सम्भवं |

१३१ब्)

पञ्चासतावाणहन्यो स्युर्दशान्तै फलैः क्रमात् |
कुम्भाद्याश्चान्यलिङ्गानो कुंडकुण्डे च वर्द्धिनी ||

अष्टषोडशविंशत्याप्यङ्गुलै स्नान गुंडिकाः |
हीनमध्योत्तमाक्षापि लिङ्गे हस्तमिते स्थिरे ||

गड्डुकैः प्रस्थमात्र स्यात् करवृद्धैषु चाष्टभिः |
वृद्धि फलै भवेन्मूर्ति भृतौपिण्डसंख्यया ||

संहिताजापिनः शस्त्र जापिनः स्तोत्र पाठकाः |
तच्च देवाति निपुनाः स्वल्पावायक्षिणी मते ||

प्रतिकुण्ड चार्घपात्रं व्यञ्जनं श्रुक्श्रुवादि च |
श्रीपर्णी पनशाशोकशाकास्वस्थादि वृक्षजा ||

मध्यवक्त्रा वहि पृष्ठा मूलदंष्ट्राश्रषुष्कराः |
अष्टयवादितः कार्या षट्विंशदंगुला यथा ||

एकैक द्वित्रि ह्रासाद्वा द्वेषार्थ भुज वा क्वचित् |
गौरी तन्त्रेपि षट्त्रिंशाङ्गुलो श्रुग्वाहु मानवत् ||

आधिक्यादायशुद्ध्यर्थं कित्वेकं मङ्गलं क्षिपेत् |
नवागुलपरीनाहा तन्मूले द्विकलो घटः ||

वृहद्विद्या पुराणेपि स सप्ताङ्गुल वेष्टतः |

१३२अ)

तन्मुखानिर्गतो दण्डः समोनाहाच्छराङ्गुलः |
षट्वा सप्तना कुम्भे न तथा गण्डिकया सह ||

विंशत्यंगुलदीर्घा हि मकरादि मुखस्त्वधः | 
श्रैष्ठे त्वेकाधिको मध्ये कन्यशेद्व्यङ्गुलाधिकः ||

मध्येमेद्विद्विवृद्ध्या चैवं तिस्रः श्रुचः समाः |
काम्ये नैमित्तिके नित्ये श्रीनारायणकण्वतः ||

उपवेदी द्विदीर्घास्या पृष्ठस्याच्चतुरङ्गुलाः |
एतस्या मध्यतो लक्ष्मी श्वार्चङ्गी सन्मुखी हिताः ||

तस्यावहिः पार्श्वयुग्मे द्वौ सिंहौ विक्रमोन्नतौ |
अष्टसप्तरशैर्वेदी ज्येष्ठाद्यङ्गुलमानतः ||

सद्यञ्च वेदविस्तीर्ण तन्मध्ये त्र्यङ्गुलं खनेत् ||

चतुद्वित्रिः पलापूर्ण यथासंमानि तत्र तु |
वर्तुलचतुरश्रे वा पद्माष्टदलमुषिते ||

अतः कर्णिकया किञ्चिन्यून्नया बीजयुक्तया |
सेशदा शिवया खाते वृत्ताब्दि यवमेखले ||

वेदीचित्रा समाचान्ते पृष्ठे कुम्भयुताशदा |
अङ्गुष्ठद्वण्डयोर्मध्यं सप्ताङ्गुलार्थतो भवेत् ||

१३२ब्)

वेदीवद्विस्तृतं वक्त्र मायामातुरगाङ्गुलं |
षट्यवं चोत्तमाद्येषु दुर्गा हृदय डामरे ||

अन्ते तद्विस्तरं त्र्यंशाद्विस्तृकं गोलकेन वा |
मुखाग्रकण्च योर्वास्या वेदी त्र्यंशेन विस्तरः ||

कनिष्ठा पृष्थनिर्यातं पुरोनिस्नाज्य निर्गमः |
लोहशलाकया कार्य स्थिद्वरास्यः समश्रिये ||

हस्तोयामारात्मिको वा श्रुवः श्रुययोनिरुत्तमः |
स्वशास्त्रविहितो चास्या चतुर्विंशांगुलोपि वा ||

तण्डोविष्टवत्स्थूलो नाद्वाचतुरङ्गुलः |
एतदर्द्धस्त्वधो भागे मध्ये सूत्रानुपाततः ||

श्रीचण्डभैरवस्निग्धोर्गण्डी तदग्रमूलगाः |
कार्याकङ्कनवद्दण्ड स्याणु वृत्तञ्च त्र्यङ्गुलं ||

एको मृगपदाकारस्तत्र खातोंगुल द्वयः |
कर्षाधारावटोस्यान्तर्द्विपवः सेतुरीश्वरे ||

कुम्भद्वय पुतपृष्ठे दण्डोद्वा विंशदङ्गुलः |
अन्यो वा तु गुग्गुरुः साज्यश्चन्दनाद्यरुन्यपि(?) ||

१३३अ)

मुक्तग्रन्थित पुष्पौगो मयोक्तपुष्पं सङ्ग्रहे |
कर्पूरं कुङ्कुमघृष्ट चन्दनञ्च विलेपने ||

तिलयवादि होमार्थं स्नाने गोरोचनामधुः |
पञ्चा वा कपिलास्थाप्याश्चतु द्वारे समण्डपे ||

तासां दुग्धादिभिः कार्य चरुपाकादि वा परं |
भश्मगोमयं गोमुत्र दधिशच्छर्करादि च ||

उदुम्बर वटास्वच्छ *? प्त्वाम्रत्वक्सुपीसितं |
कशायञ्च मृदः सर्वा अकेशकर्परादिकाः ||

द्विपावृषाक्षेत्रमध्यान्नदीतीर द्वयान्नगात |
शरासुतीर्थाद्वलाका मृदोष्टौ सुस्क चूर्णिताः ||

गोष्ठाश्चतुस्पथाद्राज द्वारादपि वराहतः |
प्रागुक्तयुक्तगोविन्द मृत्स्ना एताश्च द्वादशः ||

तीर्थाभासिसुगन्धीनि तथार्तवं फलाष्टकं |
सर्वोषधि स्वर्णरत्नसस्य पुष्पफलाम्बु च ||

शाशृङ्गांभः पुष्पशतं साष्टं वहुविधं तथा |
पयोदधिघृतक्षौद्र खण्डै स्यात् पञ्चमाधुर्यं ||

तिलतण्डुलमङ्गैश्च कृशरागुडमिश्रिता |
घटासाष्टशतं स्नाने पञ्चवार घटस्तथा ||

सहश्रश्रवधारौ च कलशौशतमौषधी |
सहदेवावलापाठा लक्षणा च शतावरी ||

विजयाति वलावृद्धिर्गुडवृद्धिसुवर्चलाः |
स्नानार्थ पृथगुद्विष्टाः सिद्धार्थाद्याश्च रक्षणौ ||

गोधूमयवविल्वानां चूर्णन्यपि विरूक्षणे |
निर्मच्छनाञ्च लोकोक्ष यद्वा वज्रादि यैष्टकं ||

वैडूर्य वज्रपद्मपुष्परागौ मुक्ताफलानि च |
अतिनीलनीलसूर्यकान्तारष्टाष्टकंन्निति ||

उशीरं शंखिनी कुष्टं विष्णुक्रान्ताशतावरी |
श्रीखण्डमगरुं रक्त चन्दनं चौषधी व्रजः ||

शुवर्णरजतं काश्यं मारंसुल्वसवङ्गकं |
अयः शीधकमिन्यष्टौ लोहानिकाष्टकूष्टके ||

पारदो गन्धको वह्नि गेरिकाभ्रकडोरिकाः |
तालं मनःशिलास्वर्णमाक्षिकन्धष्टधातवः ||

यवातिलामासमुङ्गैकङ्गुगोधूमस्यामकाः |

१३४अ)

नीवाराह्रीहयोष्टत्थमन्यथा सुभगो मते |
अष्टमुष्टिर्भवेत् कुंचि कुचिदष्टौ तु * *? लं ||

चतुःपुष्कल आढस्तैश्चतुर्भिद्रोणकादयः |
इति पञ्चाष्टका प्राप्तौ पञ्चद्रव्यान्यु पाददेत् ||

हारंसंहाहेमतालं यवानपि यदा पुनः |
सर्वाभावस्तदास्वर्णं सूतं वा यत कर्मसु ||

स्थाप्या वेलाविदेद्वार वलत्यां घटिका यथा |
निष्पत्तौ षट्परान्तल्पदंलारमागुरौच्छ्रिताः ||

ताम्रीद्वादशविस्तीर्णाश्चतुरङ्गुलमानया |
स्वर्णमाषकसूच्यान्तः कृतरं प्रविपज्जलैः ||

संपूर्णामति पदादण्ड इत्युच्यते तदा |
अहोरात्रं षष्टिदण्डैः स्यादकौ द्वौदये द्वये ||

दशकृष्णलकोमासतष्टौ शास्त्रशुवर्णकः |
शुवर्णो द्विगुणकर्षं चतुष्कर्षैः पलं भवेत् ||

स्नानाधिवासपूजासु प्रतिष्ठायाञ्च युग्मसः |
दद्याद्वासां शिरं पाणि शिलावेदी वृषेस्वपि ||

कुण्डलैर्मुकुटैहारे मुद्राकेयूरकंकनैः |
स्वर्णोपवीतैर्कटकैः ग्रामरत्नादि वाहनैः ||

वाशोभिपूजयेद्वित्त साध्यहीनो गुरुंवरैः |
तत्पादपादहीनैश्च मूर्तिधरादि ब्राह्मणान् ||

विप्रवद्गतकं मुख्यं कारुंचान्यान्यथा वलं |
प्रवेशये स्नात्यजादीन चान्याश्रमजाष्कृतौ ||

ततो मूर्तियवि प्राद्यैः शान्तिकलादि द्वारकान् |
सान्तिभूतिवलारोग्य संज्ञात्मन्तोरणान्यसेत् |

तत्सायोः स्वदक्षादि नन्दिका पालिनौ ततः |
भृङ्गी भास्यौ वृषस्कन्दौ देवी चण्डौ तथोत्तरे ||

त्र्यक्षकृष्य शिरानद्धा धृष्टकूर्च त्रिशूलधृक् |
स्वेतकौपीनवान्वृद्धो भृङ्गी दृष्टोक्षभृच्छिखी ||

वृषो वृषनिभः शुभ्रः स्त्र्यक्षस्सगलकस्मलः |
घण्ठाचामरभृत्यीनो वृषास्यो वा पुमान् क्वचित् ||

द्विवाहु रेकास्या ध्वजभृद्दक्ष शक्ति परोर्परं |
ताम्रचूडीलोहितांगः षड्भुजार्क करोपि वा ||

विभ्रच्छक्त्यसि वज्राणि दक्षघण्ठा च खेटकं |

१३५अ)

यथाक्रमं सदाषट्भिः दक्षिणोत्तर पाणिभिः |
षट्त्रीषु पाशनिस्त्रिंश ततद्रौस्तर्जनी युतः ||

शा * *? च दक्षिणे हस्ते षड्भि वामे करे तथा |
सिखिपिच्छधनुः खेट पताका भयकुक्कुटैः ||

षट्मुखारूप सम्पन्नो युवावालोथ भूषितः |
हेमाभा युवती मध्य क्षामपी न घनस्तनी ||

विशालनेत्रा वृत्तास्याऽदर्शयानी भुजा ज्वलाः |
तत्साखामूलविन्यस्तौ प्रशान्तशिशिरौ घटौ ||

पर्जन्याशोकसज्ञा द्वौ भूतसंजीवनामृतौ |
धनदश्रीप्रदोवस्थंमष्टौ पूर्वक्रमाद्यजेत् ||

तोरणास्युर्यदाप्यष्टौ न्यासो द्वयो द्वयोर्यथा |
ऋद्धिदकीर्तिदस्तद्वद्वृद्धिदः पुष्टिदो परः ||

अग्न्यादी शान्तगाः पूज्या स्वदिग्मंत्रेण ते क्रमात् |
लोकग्रहे वसुद्धास्थः श्रवस्तीनां द्वयं द्वयं ||

भानु त्रयं युगवेदालक्ष्मीर्गणपतिस्तथा |
यागौकसिन्धमीदेवास्तोरणेस्तोरणे स्थिताः ||

विघ्नोघध्वंसने यज्ञ रक्षपाय च सादराः |

१३५ब्)

वज्रादि चक्रान्तं दिग्पात्रं पताका स्वर्चयेत् क्रमात् |
व्याती ओं हूं फ ः वज्राय हूं फट् च नमस्त्विति ||

आदिमन्त्रैण शक्त्यादीन्क्रामदग्न्यादि कीर्तनात् |
कुमुदः कुमुदाख्योथ पुण्डरीकश्च वामनः ||

सङ्कुकर्णसर्व नेत्र सुमुखः सुप्रसिद्धकः |
सुप्रतिष्ठितः इत्यर्चा सुघोरा ध्वज देवताः ||

ओं कौं कुमुदाये नमः | इत्याद्यैर्मन्त्रसञ्चयैः |
समेताभूतकोटीभिः क्षेत्रपालाष्टकं तथा ||

हेतुकस्त्रिपुरघ्नश्च वंह्न्याख्यायमाजिह्वकः |
कालकराली चैकांघ्रिर्भीमश्चाति भयानकाः ||

कंठ्यातृणोष्वे वन्धेषु वंशे स्थूणासुवार्चयेत् |
पृथ्यादि पञ्चतत्वानि सद्याद्यैः पूर्ववत् ततः ||

मण्डपं शाङ्करं धाम निवृत्त्यादि कलामयं |
सादाशिवं तत्वं गर्भं पताकाशक्ति लक्षितं ||

पश्यंतत्व दृशा प्राग्व प्रविश्यात्मादिशोधनं |
कृत्वा स्वात्मादिमभ्यर्च्य ललाटकण्ठ पादगान् तत्वतत्वेश्वरात् मूर्ति 
मूर्तीशाखानुभि न्यसेत् |

१३६अ)

एते करण भूतात्म शिवमन्त्राः शिव प्रदाः |
इदं च मूर्ति मूर्तीश तत्वत्रयं शरीरकं ||

लिङ्गब्रह्म शिलापीठं शोध्य बोध्यत्वमागत |
इत्याद्यालोच्य संपूज्य दिक्यान्धर्मादिकान्तथा ||

वेद्यधोदिक्षनंन्तादीन् प्राग्वघाटालुके ततः |
मण्डले स्थण्डिले कुम्भ वह्नौ वा शिवमर्चयेत् ||

स्वमन्त्रमूर्तिपात्यस्य संहिता जापिनस्तथा |
असंख्यातास्त्रमन्त्रैक परानप्यस्त्र जापिनः ||

विदिक्षुदीक्षितान्दक्षान्स्ततो विप्रान्पठन्ति च |
वृषाकपिं यावमाणीं श्रीसुक्तञ्च समैत्रकं ||

जपेदृग्वेदविप्रोचित् सौम्यायां वापि दक्षिणे |
स्तम्बसूक्ताथर्वं शिरो नीलरुद्रोनथर्वचित् ||

श्लोकाध्याय यजुप्रत्यग्रुद्रञ्च मूक्तब्राह्मण्यै |
सामवेद्यन्तरे देव व्रतं सामचारथन्तरं ज्येष्ठ सोमसामानिया वसानिका |

पुरुषगतिञ्च वृतः सुरतानेकरोदित्नित्(?) |
ऋग्वेदी यदि वा पूर्वे सामवेदी तु दक्षिणे ||

यजुर्वेदी पश्चिमयामथर्वोत्तरतो जपेत् |
त आहितादरो यावकुण्डेग्नि जनयेद्गुरुः ||

तावन्तदाज्ञया कुण्डलाभिमग्ने निधाय च |
अस्त्र जप्त युता मूर्तिः धरा कुप्यु विशोधनं ||

भूतानामर्घपात्रञ्च कुशतकुप्तशान्त्रिकुम्भं संपात्योक्तं 
ध्रुवासनं |
गुरुश्चैनं कृत्वाथाग्नि निस्वासशेखरे यथा ||

इशाद्यजान्तै नित्ये स्यान् नैमितीके न्यथा ततः |
ईशतत् पुरुषाजाता वामाघोरैश्च काम्यके ||

ईशाघोरसद्यो वाम पुरुमान्तै मुखैकता |
सस्वस्वबीजैरुर्द्ध प्रा स्व ग्दक्षोन्तरेरपि ||

स्नानं सन्ध्या तथा पूजा जपो होम च पञ्चमः |
इति नित्याङ्गमुब्दिष्वं पवित्रं दमनन्तथा ||

दीक्षा चैव प्रतिष्ठा च नैमित्तिकमिदं द्वयं |
अनिमादि प्रसिद्धिश्च काम्यन्तदपि विस्तरं ||

ग्रन्थ्यनादि पल्लवान्तं निसासंचार इरितं |

१३७अ)

मन्त्रसाध्याक्षरैकैकं ग्रन्थनं ब्रह्मयामले |
द्वाभ्यामन्त्राक्षरैकचैः साध्यमेकं विदर्भनं ||

वामदक्षिणतो मन्त्रं साध्योरोधं हिमालये |
चतुर्दिक्षु पदामन्त्रं संपुटं कामिके तदा ||

मन्त्रयोगाग्रतः साध्यं पल्लवं तद्विपर्ययात् |
स्वाहा शान्तौ स्वधा पुटौ वौषद्दश्येनमार्चने ||

ठ ठ स्तम्भे फट् | चार्यमारणो घाटय द्वयं |
वषडाकर्षने जाति एषाक्षाप्यन्यथोहिताः ||

ग्रन्थने शान्तिके प्रोक्तं वस्याकृष्टाविदर्भने |
स्तोभमानं मटंरोधे सम्पुटे स्तम्भ कीलनं ||

विद्वेशोच्चाटनं योगे पल्लवे मारणं कुरुः |
हेमवन्ते पोष्टिकं कर्म शिशिरे मारणं परं ||

वश्या कृष्णे वसन्तेपि ग्रीष्मे विद्वेषनं महत् |
प्रावृष्यपि महोच्चाटं शान्तं शरदिशं श्रये ||

तथा योगे च हेमन्तं प्रभाते शिशिरं विदुः |
प्रहरेण वशन्तञ्च मध्याह्ने ग्रीष्ममन्थ्नांः ||

प्रहरत्रये वर्षास्तु शरदममस्तमेषु च |

१३७ब्)

अथ कृत्वा कुण्डसंख्यान् भागान्पूर्वादिशाङ्गुरुः |
प्रागादि कुण्डेष्वारोप्यते पीशावाहनादिकं ||

कृत्वा ध्यात्वा प्रतप्यन्ति शिवं स्वानु स्वरूपिणं |
देशिकश्चापि विधिना वह्निनासौत्वनन्तकं ||

नालहृदवधिध्यात्वा तस्थपद्मेर्चयेच्छिवं |
ज्वालाजिह्वानु सारेण प्रागादीशान्त मध्यतः ||

रक्षोदादाहे जननी मृत्युदा सत्रुहारिका |
वशंकरी महोच्चाटा धनदामुक्ति साधिकाः ||

सर्वकामप्रदा मध्ये तस्मात् मध्ये तु होमयेत् |
दद्यात् पूर्ण द्वयं जिह्वा क्लिष्टासंनिधि शिवेन तु ||

लवर्णादयक्षान्ता वह्नि षष्ठसुराश्रयाः |
सार्द्धचन्द्रबिन्दुशिखा जिह्व बीजानि वेदिकैः ||

नराद्यैर्क वचाद्यैश्च पूर्वादोयं च कुण्डके |
मध्येन्धी शशिवानुभ्यं नवादिष्वपि होमयेत् ||

नवष्विन्द्रादौ वह्न्यादौ नराद्यैश्च दयादिभिः |
षोडशादिषु वक्त्राऽङ्गैः सर्वातुर्वैक कुण्डकं ||

१३८अ)

वास्त्वादि होमं निर्वर्त्य वलि प्राग्वच्चरुं तथा |
निवेद्य प्रतिकुण्डञ्च नान्दीश्राधविधायिना ||

गुरुश्च कृतनान्दीक कर्तादौ प्राग्वद्वार्चितः |
कोषध्वजवितालाख्य स्नानं सद्मेत्र वैदितः ||

तत्राशनैन्यशेल्लिङ्गं ध्रुवेनास्त्रेण वर्मना |
ताडनाल्लेखने कृत्वा कृत्वा भ्यर्च्य भुवेन तु ||

चरेयाकरसुद्ध्यर्थं हु फडन्ताशिनास्फुटं |
समूर्तियो मल स्नानं लिङ्गादीना द्विदागमे ||

मृतस्नाकयायगोमूत्रशासकृद्भश्मकण्ठकैः |
इष्ट्वा चर्मवाशस्थनं स्वेतपुष्पैस्ततोर्चयेत् ||

सामान्यानुना तु प्राग्वत् प्रत्यग्वेद्याध्रुवाशने |
शययायां न्यस्यशल्लक्ष भक्तेघ्न सृणतन्तुना ||

सोम्यास्यामङ्गलैलिङ्गे गुरुः सलाकयो क्षिरेत् |
तदेव समर्कालं तु शिल्पीऽशस्त्रेण वर्त्रयेत् ||

मानोन्मानप्रमानादि विकल्पेप्युदितं यदि |
लक्ष्म्यास्तिस्तत्र सानिध्यमवश्यं पातिदेवताः ||

१३८ब्)

अर्चाद्ध्यास्त्र्यं शतः पादा शुभं लक्ष्म्या वतारणं |
यवं तु नवधा कृत्वाऽष्टागैरेखा तु हास्तिके ||

अर्चाङ्गुल प्रमानैश्च यवैश्चैव यवांशकैः |
लक्ष्म्यदेहो प्रविष्टारो रेखानिस्ना च विस्तृताः ||

द्वियवद्ध्यंसवृद्धिः स्यात् सान्तेरेषु यथाक्रमं |
लक्ष्मदेहे च रेखायां त्र्यशात्यक्षावतारणं ||

अष्टभक्तसमे तस्मि पृष्ठे योगो द्विवर्जनात् |
तत्र च सङ्गमः कार्यः पक्षयो नागपाशवत् ||

त्रिभक्तेऽर्द्धपरित्यागाद्व्रमो वा सर्वकामदः |
तै तद्वाम चले लोभे ईशाने चलरोहयोः ||

स्वाकारो लक्षणं तेषां रत्नेषु तेज उज्वलं |
तारात्र्यंशतो नेत्रोन्मीलनं प्रतिमास्वपि ||

तत्र्यंशाक्यातिरित्येतल्लक्षणन्नतरद्वितं |
तां रेखां मधु सर्पिस्यां मृत्युंजिता प्रपूर्य च ||

शिल्पिदोषनिवृत्यर्थं स्नपये तत्मृदादिभिः |
संधूप्येष्ट्वार्चयेत् कारुं सप्यापात्र शलाकया ||

१३९अ)

स्थापकाय ततो देयाः शक्तिश्चेत् पञ्चधेनवः |
लिङ्गमिष्ट्वा जपेत्तैलैर्दूर्वाकाण्ड शतेन च ||

स भर्तृपुत्रानार्याऽष्टौ गायन्त्यः शुद्धवंशजाः |
सव्योपसव्यसूत्रेण स्पृशे युताः कुशेन वा ||

संस्नाप्य रोचनां दत्वा कुर्यु निर्मत्सनं यताः |
दद्यातासां धन्याकपर्यटं लवनं गुडं ||

सिंदूरं सूतिकां धूचामलक्तं कज्जलाति च |
हृदाध्रुवेन वा पश्चात् मूर्ति भृत्संहितो गुरुः ||

सृङ्गोसकृत्मूत्र सकृत्मूर्ति भश्मदुग्धै प्राग्वन्तु संस्कृतैः |
पंचगव्या मृतैः पञ्च वल्कलैरोषधी जलैः ||

रुद्रै हृदा वा गुह्येण स्नापयेत् पञ्चमाधुरैः |
शतपुष्पांवुभिः नाना फलाष्टक जलेन च ||

यवगोधूमविल्वानां चूर्णैवुद्वर्त्र्यगन्विभिः |
स्वच्छैर्गन्धयुताष्टौभिः सर्वोषध्यषुभिस्ततः ||

रत्नकाञ्चन गोशृङ्गः धान्यगङ्गादि वारिभिः |
सहश्रधारादिघटै स चन्दन जलेन च ||

१३९ब्)

विद्येश्वराष्टकुम्भैश्च शिवकुम्बेन शक्तितः |
स्वेतवस्त्रेण सन्मार्ज्य पाद्यं संरोधसंनिधी ||

कृत्वा सद्येन सम्पूज्य ब्रह्मभिः सकली चरण |
आवाह्या लिप्ये वाज्येन गन्धद्रव्येन्दु चन्दनैः चर्मणा वा शशीरक्तो 
परिधाष्योथ भूषयेत् |

ईशेनमाल्यप्रकरैः सिद्धार्थ तिलकाङ्कितं |
वहुरूपेन नीराज्य पुंषाष्टाङ्गेन चार्घयेत् ||

इशेना चाम्यसर्वात्म देवे नेष्ट्वा जपं स्तुतिं |
विधायलिङ्गमुत्थाप्य हृदा भवां बुद्विष्णवां ||

सुयंत्रिते रथे न्यस्य संखाद्याडम्वरैः पुरं |
प्रासाद भ्रामयेद्यद्धा यत्नतोऽथ पुरक्षिपन् ||

कांश्यवासौ हिरंन्यादीन्सप्त व्रीहीन्स पुष्पकान् |
देशिकः प्रोक्षिते देशे यज्वारथाग्रतो व्रजेत् ||

पदे पदे स्वमेधानां कोटी वा फलमाप्नुयात् |
पञ्चापातकिनो ये च ते यान्ति परमाङ्गतिं ||

१४०अ)

प्रदक्षिणं परिभ्राम्य यागौको द्वारि पश्चिमे |
पूर्वास्यं भद्रपीठस्थं हृदासंपूज्य चार्घयेत् ||

कृते स्वस्त्यपने संम्य प्रवेश हृदयेन तु |
वेदी मध्ये न्यसेत् पट्टं सुदारुं कौशिकोग्रतः ||

खट्वां वा शिखया कृष्ट गंडुवर्माम्वरा वृतं |
अनन्तेन ध्रुवेनाथ तूलिकामास्तरैस्ततः ||

पूर्वोक्तमासनं तत्र दत्वोत्थाप्य हृदा प्रभुं |
प्रस्वाप्यशिरसा पूर्व मूर्ध्नानमथवा शति ||

वेद्यांशत मण्डले तस्याः प्रतीच्यान्तं ततो हृद |
समर्प्याभ्यर्च्य तारेण देवेशाने घट न्यसेत् ||

निद्राख्यशतकृत्वस्त्र जप्तं घोरेण वाशिना |
पुनर्लिप्त्वा हृदालिङ्गं संधूप्याच्छाद्य वाशसा ||

कवचे नाथ नैवेद्यं दत्वा नाना प्रकारवत् |
गृहोपकरणं खड्ग पतङ्ग्रहादि वाधुना ||

अभ्यङ्ग ये पाददेशे मध्वाज्य पात्रमौर्चवित् |
हृदोङ्गीथेन वा घोरे नाथलिङ्गान्तरे वरां ||

लिङ्गवत् पूजितांस्नातां क्रियाख्यां पीठविग्रहां |
लिप्तां वस्त्रावृतां क्लिप्तरंध्रस्थ भगलक्षणां ||

प्रागुक्त आसनन्यस्य शिरसा पूजयेद्वृदा |
प्राच्यामध्यां न्यसेल्लिङ्गं धास्रिप्रत्यग्मुखे सदा ||

पिण्डी ब्रह्मशिलाद्यञ्च प्रतीच्यामथप्राग्मुखे |
कार्यविपर्ययात् सर्वं ततो ब्रह्मशिलामपि ||

पञ्चरत्नादि सम्पना लिङ्गे मूलेर्चितां न्यसेत् |
वृषञ्च संस्कृतं स्विष्टं पिण्डिकोत्तरतो हृदा ||

ध्रुवेन वार्पयेदेवं चत्वार्यापाद्ययुक्तितः |
कुशभश्मतिलैवाह्य घोरास्त्र कवचैश्चरेत् ||

*? कारानथ दिक्पाला शास्त्रान्हृदा शिवाज्ञया |
दिक्षुपुष्पन्यस्त पुष्पशरां दद्यान्त्रि भाग बुद्धये ||

हृदैवानुपाददेशे गुरः स्थित्वान्यशेन्नयान् |
आं ईं ऊं मन्त्रभिस्तत्व त्रयं दीक्षोक्त व्याप्तिकं ||

साधिपं चतुरश्राश्र वृत्तेषु केशनामसु |
प्रतिभागं क्रमे नैव सृष्टा पूर्वादितस्ततः ||

पृथिव्यग्न्यात्म सूर्यांस्तु वायु चन्द्र नभां शिव |
विन्यसेत् मूर्तिरूपाणि मन्त्रा चैषां नरादयः ||

मूर्तिशाः सर्व पशुपत्युग्ररुद्रभवांस्ततः |
ईशानश्च महादेवो भीमश्च कृतः पुरःसराः ||

विद्येशान शुद्धभोगार्थंमशुद्ध्यर्थञ्च लोकयान् |
भैरवान्क्षुद्रशिध्यर्थ मूर्तिपत्वेन योजयेत् ||

धारिका दीप्तिमत्युग्रा ज्योत्स्ना चेतावलोत्कटा |
धात्री वित्वी चयोषार्थास्थापन मूर्तिनायकाः ||

क्षमाद्या मूर्तयत्वष्टौ धारिकाद्याष्टकेथवा |
वामादयोथ मूर्तीस्य पंचकुण्डेपि मूर्तयः ||

क्षांवुतेजोमरुङ्गानि केशेशान शदाशिवाः |
मूर्तीशा भुक्तये मुक्त्यै निवृत्यादि कलाकिलः ||

सद्योदि देवताश्चाथ स्त्र्यर्चा मूर्तिधरादिकाः |
वामाद्येषु क्रियां चान्य इच्छावेति तदीश्वराः ||

विनारै चैता मूर्तयो स्थिताः | उग्रार्द्धानान्तमामोहा घोरारतिरपज्वराः | 
मूर्तिणा मूर्तयः सद्यो इत्यष्टौ पञ्चधान्यसेत् ||

१४१ब्)

तमोदि मूर्तिगावार्थ द्रोवेशान्तक मोहकृत् |
रति नायक दीक्षिरुद्धा मूर्तीसो बिन्दु गह्वरे ||

लिङ्गादि स्थापका लिङ्ग देहारंभैक हेतवः |
ततः शरच्चन्द्र कान्ति सर्वात्मभिरभेदिनं ||

गुरुर्द्व्यापेद्विशेषेन लिङ्गात्मानं पुनः शिवं |
अष्टत्रिंशत्कलन्यस्य तस्याधिष्ठायकं तथा ||

साङ्गनित्यवदीशेन मुक्तकुण्डलादि च |
पुरुषेनाञ्जनं स्वर्घं रोचनादर्पणन्तथा ||

रूपिणा कटिसूत्रञ्च ब्रह्मसूत्रा गदादिकं |
वितानं चामरच्छत्रं ध्वजादि गुह्यकेन च ||

लेह्य चोस्य हविष्यादि सद्येन हृदयेन वा |
इत्थं पीठब्रह्मशिला वृषभेषु शिलादिकाः ||

मूर्त्यादि विन्यसेद्योगी क्रियाशक्ति पदेततु |
ओंकाराद्येन ओं सूं हूं वीजान्यतरयोगिनाः ||

नत्यन्ते नाथ ओं ह्रीं शमहागौरी पदान्तरं |
रुद्रदयिते स्वाहेति मन्त्रेणा वाह्य पूजयेत् ||

१४२अ)

मन्दरेरावत्पिण्डक्रियाशक्त्यन्दिक्षान्ततः |
ध्यात्वा ब्रह्मशिलां विस्वाधारमूर्त्यादि कल्पितां ||

वर्तनीं समवायेनौ ह्रीं ज्ञानशक्तये नमः |
इतीष्ट्वा सन्निधायै नामनसा भावयेत् स्फुटं ||

ओं हां धर्माय नमः | इत्यन्तेन हृदये नम | समावा *? 
क्रियाशक्तिं व्यापिनं वृषमर्चयेत् | कुण्डमध्ये परेशान मेखलामुपे 
*? लं ||

नाभौशेवीकिया शक्तिं नादं चोष्टविचिन्तयेत् |
वह्निस्थेन घटस्थेन मूर्तिपैश्च परस्परं ||

नाडीसंधानकं कुर्यात् प्राग्वस्नीलपतापताकचित् |
मूर्तिमूर्तिश्वरां कुण्डै स्वावाह्य मूर्तियानपि ||

स्वरूपमूर्तिसामर्थ्य व्याप्तिः संधान योगिनः |
पूर्णाच्छिन्नतर्पयेत् | ब्रह्माङ्गे ब्राह्मङ्गेश्च यथाक्रमं ||

ततस्तु संनिधौ तेषां संहिता होममीप्सया |
कृत्वा ब्रह्माङ्गकं स्पृष्ट्वा शान्तिकुम्भोम्भसा कुशैः ||

स्वाङ्गदश * *?मून्थपेयु होमसंख्यया |

१४२ब्)

आचार्यः सर्वसन्धान योगकृन्नवधा स्थितः |
योगिवन्मूर्ति मूर्तीशाना वाह्य स्वानुना ततः ||

मूलेनाङ्गैश्च जुहुयात् पृष्ट्वा शान्ति घटाम्बुना |
प्राग्वज्जपेद्ब्रह्म भागशुद्धौ गुर्वादयस्ततः ||

लूं लूं रूं रूं सूं सूं षू षू वूं वूं यूं यूं कूं कूं | 
इत्यौंकारादि युग्मैस्तु क्षित्याद्यैनमसा युतैः |
शुद्धाविऽसुद्धयोः सन्धिकुर्प्यु वाह्मद्ध्रुवादिभिः |
ब्रह्माच्युतांशयोः सर्ग रक्षाधर्मवतोः सदा ||

कृष्णलोहितयोर्माया सदेश तत्व व्यापिनौ |
हृदैव संनेधिं कुर्यु वर्मनारोधगुण्ठने ||

इत्थं संधितं विष्णुशाः सन्दधीरन्हरेन च |
संहारवर्मणात्यन्त स्वेतन क्रमसो भृषं ||

कुण्डलस्य वशानस्थ स्वरूपेन क्रमात् ततः |
शिवतत्वञ्च स शुद्धं परेणऽदिधीत् ||

न्यूनान्यथा विधौमूलं स्वशुद्धौ च शत हुनेत् |
त्वत्सक्ति प्रेरितै कर्म भगस्वंस्त्वदनुज्ञया ||

१४३अ)

निवर्तितमिहास्माभि भूयोन्यन्तर्तुमादिशः |
ओं नमो भगवते रुद्राय रुद्ररौद्र नमोस्तुते ||

विधिपूर्णमपूर्णं वा शक्त्यापूर्व प्रगृह्यतां |
ओं ह्रीं शाङ्करि पूरय पूरय स्वाहेति पिण्ड्या ||

श्रोत्रै निवेदयेयुश्च लिङ्गे ज्ञानीततोर्चसेत् |
क्रियापीठे तथा धार शक्तिं ब्रह्मशिलोपरि ||

संनिरोधादि कुर्वीत विस्तरोयमथाल्पके |
आधारशक्तिमारोप्याभ्यर्च्य दत्वाहुति त्रयं ||

त्रितत्वं पूर्ववद्व्यापि स्वस्वाकारऽधियान्वितं |
संसारतत्परिज्ञानं मुक्ति सामर्थ्यसंयुतं ||

स्वमन्त्रेर्वाथ मूलेन संपूज्य तर्पयेत् ततः |
लिङ्गे न्यसेज्ज्ञान चक्षु लिङ्गे देहकरपरं ||

आवाह्य कुण्डे चाभ्यर्च्य हुत्वा शोध्य जयद्रथे |
विदधीत जपं लिङ्गे प्राग्वत्गोविन्दसे केचित् ||

द्वयोः सन्धिञ्च कुर्वति न्यासञ्च केशीलादिकेः |
लिङ्गे दीक्षाविशुद्धार्थ कार्या कल्पनयोदिताः ||

१४३ब्)

दीक्षये जतानन्तु नासौ माहेश्वरौ यदि |
कुर्यादेकत्रिपञ्चादि दिवशानधिवासनं ||

सद्यो वा प्रत्यहं होम शतं स्वस्वानुभिर्भजेत् |
अग्निस्थलादीत्संरुध्य प्राग्वद्भूतवलिन्दतत् ||

रात्रौ जागरकृद्व्यायन लिङ्गादि प्रक्रियां स्वपेत् |

अधिवासः ||

अथ पूर्ववदन्यद्युर्द्विस्थानिष्ठा समुर्तिपः |
शिवात्सार्घपरः शम्भु कुण्डलिङ्गं स पीठकं ||

कशिलेत्द्रादिकातस्वष्टस्था प्राग्वत्समर्पयेत् |
तर्पिताग्नि शिवस्तच्च विज्ञापितो स्वरौ व्रजेत् ||

कृतात्रयञ्जरोधामतत्मध्ये वेधदोषहृत् |
पदास्यादेक सूत्रन्तु वेद्येदेधक मध्यगं ||

वाधाज्ञेयस्तदेत्युक्तं विच्चन्द्रहासयोः |
तयोर्मधेन मध्यस्य पञ्चनं श्रेयशै भवेत् ||

अवञ्चनमनर्थाय श्रीवायुरादि मूदितां |
द्वाः षट्त्रिंशच्छतांशेन ब्रह्मस्थानं विनिर्णयम् ः ||

तिलेन वा तिलार्द्धेन किञ्चिदीशानमाश्रितां |
ज्ञानैवमाद्यं शक्त्यस्तु कूर्माख्यं पूर्वनिर्मिताः ||

रसकूर्मान्वितां न्यस्य ब्रह्मशिलोचिमेवटां |
शक्त्यन्त न शिवे नाथ पूर्वोक्तकशिलानुना ||

ओं नमो व्यापिनि स्थिरेऽचलेध्रवे ततः पठेत् |
लं ह्रीं स्वाहेति चा नन्दसंज्ञामागनधारिणीं ||

स्थिरां शिवस्य सञ्चिन्त्य सृष्ट्या ब्रह्मशिला न्यशेत् |
तस्या समस्तमध्वानं मारुढं भावयेद् गुरुः ||

त्वमेव परमाशक्ति त्वमेवासनधारिणि |
शिवाज्ञया त्वया देवि स्थातध्यमिह सर्वदा ||

तागन्धदिग्वामभ्यर्च्य सरुन्ध्रेन्द्रादि दिक्षुपि |
रत्नोषधीलोहधातु बीजोन्तो क्रमान् न्यशेत् ||

दीप्त्यारोग्य देहवीर्य तृप्तिशक्ति मयानि तु |
लोके च वा चक्रैर्मन्त्रै सर्व वा सर्वगत्तके ||

पूर्वोक्तमप्यसंभूतौ पश्चात् पद्मेन संयुतं |
स्वर्णवां कृषरां सूरिसम्पदे श्री विवृद्धये ||

घतं गोरोचनां दूर्वा हेमशाशृङ्गमृर्तिकां |

१४४ब्)

गोधूमंकशिला स्वभ्रे वृषञ्च द्वारसंमुखं |
समन्न *?ल्कनं न्यशेच्चातुर्वर्णेभि नन्दने ||

चतुस्पदाना वृद्ध्यर्थं सदा चसर्प्ये सम्पदे |
श्रीकामो देश वृद्ध्यै वा मधूकक्षतमञ्जनं ||

समेरुञ्च न्यसेत् तत्र ततः प्रजा समृद्धये |
पृथ्या सहर्पयेत् सर्वं बीजानिहातकन्तथा ||

कत्तसुखोदयेराष्ट्र वृद्ध्यैनिर्यग्रजामृदं |
महानदी तीरे युग्मौ च्छादारूप्यं यवानपि ||

कूर्मेणारोपयेद्युक्ता तेषामानश्च कथ्यते |
पद्मादि हास्तिके मासो नवमो सोनदान्तिके ||

हास्तिकेप्योषधादीनि गुंजानाम्नानि पूर्ववत् |
इत्येकतममेवेषां मध्यगर्भ निवेशयेत् ||

रत्नादिभि महानन्तः मन्त्रना हृदयेन वा |
सनत्कुमारशान्द्रे तु न्यासोप्येषां क्रमात् ततः ||

इति ब्रह्मशिला न्यासं समाप्य विधिना ततः |
लेपयेन्निव अर्थं तत्पायसेन पुरेण वा ||

वर्मना नेत्रवस्त्रेण च्छादयित्वा वलिकिरेत् |

१४५अ)

शिलासूत्रच्छिद्रं च्छिद्रं शान्त्यै भक्षेण वाशिना |
हुत्वा पूर्णाहुतिं देवान्वास्तु देह गतानपि ||

प्राग्वत्संतर्प्य पूर्णान्ते रात्रौ वाह्नि सुभक्षणे |
दूर्वाक्षतार्चितं लिङ्गं प्राग्वदुत्थाप्य चालयेत् ||

गुरुस्तदग्र ततो गच्छमूर्तिया स्वस्वदिक्ष्वपि |
यज्वापि ससुहृत्पृष्टे लिङ्गस्पृशन्नथोत्सवैः ||

देवमात्रान्ये प्रासाद द्वारसमुखं मानयेत् |
सुविश्रान्तक्षणं तत्र द्वारं वत्वं विना शिवं ||

वेशयेद्वारोद्वेशेन यद्वा द्वारे शिखोज्झिते |
द्वारोऽर्द्धेन प्रवेश स्यात् सर्वत्र शशिखे पुनः ||

सस्पृशद्वारमध्येन नयेत् तत्र स्थितं प्रभु |
भद्रपीठे द्वारवक्तमुक्तास्थिरो भवेदितं ||

अशिनासोधयेच्छुभ्रमपनीय पटं ततः |
संपूर्णमासनं न्यस्य मुक्षयेच्चन्दनादिभिः ||

यन्त्रेण धारयेल्लिङ्गं लम्बनैः प्रगुणी कृतं |
समूर्तिको गुरुश्शक्ति तद्वतोर्वर्मधर्मिणोः ||

१४५ब्)

अभेदञ्चिन्तयेत् मूलं लयान्त प्राग्वन्द्रच्चरन् |
लिङ्गति वेशयेत् सृष्ट्या स देशाभ * *? ध्यतः ||

दिग्विदिग्यौजितैरष्ट शीसकविभिरायतैः |
पूर्णसिकतया कृत्वा स्वभ्रं पीठादिकं न्यसेत् ||

व्यापकञ्च परतत्वं न्यसेल्लिङ्गे यथापुरा |
स्फुटे कंपिते भ्रान्ते शीर्णे वक्रेन ते क्वचित् ||

स * *? दार पूज्यादि दोषायस्याद्भवं तृतः |
मूलेन रूपिणावाथ सतसमुद्रतिद्धुनेत् ||

लिङ्गसंस्थाध्यमानं स्याद्विरोद्यस्यानन्तं निसि |
तद्विगीशानुना हुत्वा शतं धाम्ना च शुद्ध्यति ||

विज्ञाप्याथ सतं मूलं पूर्णन्तं पूर्ववद्धुनेत् |
उक्तानुक्ते दोषजाते शैवी वा शान्तिरिष्यते ||

मूर्ति ब्रह्माणि तत्वानि तत्वे शाश्च यजेच्छिवं |
वर्मास्त्ररोधिते लिङ्गे तत्परस्पर लक्षणं ||

स्वेत वासा युगच्छन्नां क्रियाखां शक्तिनैश्चरी |
पीठबन्धविनायोमा मन्त्रेणोद्वो पिण्डिकां ||

प्राग्वदानीयशहून्तं पूर्वमन्त्रं विचिन्तयेत् |

१४६अ)

कृत्वोत्तर प्रणालं तु विन्यसेत् सृष्टिमार्गतः |
गतार्क चन्द्रसंसर्गे कलामृता यथैकतां ||

तद्वदृक्क्रिये योश्चापिश्चरण्डं भावये स्फुटं |
न चेत्सा प्रगुणा तस्याश्चालने रूपिना शतं ||

द्विगुणं वाथ मूलेन हुनेत् कैलाश भाषनात् |
लोहमलक्षीरशस्थ चूर्णसर्जविपाचितैः ||

तैलै वालुकया गर्भ रन्ध्रं सम्पूर्य स्नापयेत् |
शांत्यद्भिः पञ्च मधुरैः शान्तरै गन्ध वारिभिः ||

पिण्डामालिङ्गमीशस्ते प्राग्वल्लिख्यया स्पृशेत् |
शिवाशनं मन्त्रै तत्वानांशेश्वरं त्रयं ||

न्यस्य मूर्ति न्यसेल्लिङ्गे ध्यात्वा विद्यात्मरूपिणीं |
परं तत्वं तदङ्गानि ज्ञानशक्तिशिवात्मके ||

पीठे क्रियां समावाह्य संस्थाप्य पूजयेत् ततः |
विभूष्य देवं वस्त्राद्यैः स घृतं गुगुलुं दहेत् ||

व्यापि त्वैन शिवं दिक्षु न्यस्यागानि च नित्यवत् |
एव सर्वत्र सानिध्यं जीवन्यासेन कारयेत् ||

क्रीडा नृत्याद्यकस्माद्य तच्चिह्नं सन्निधे ध्रुवं |

१४६ब्)

नैवेद्य जप तत्पादौ विज्ञाप्येति क्षमापयेत् |
यावच्चन्द्रश्च सूर्यश्च यावतिष्ठति मेदिनी ||

मन्त्रै *? लोकपालैश्च स्थातव्यं स्वच्छया विभोः |
लिङ्गस्य पिण्डिकाघाटा च्छिरो जठरं पृष्ठतः ||

व्रणे क्रमाद् भवेत् मृत्यु भिक्षंराष्ट्रविभ्रमः |
तस्य शान्तिर्भवेद् रूपि शतैचाष्टाधिके हुते ||

विज्ञापिते शिवे पश्चात् स्वानुहत्प्रणवैस्तु वा |
अग्नै न्यस्य वृष चेष्ट्वा प्रभूतप्रददेद्वलिं ||

शतन्युनान्यथा भावे शतं मृत्युञ्जयेन च |
शिवेन समिधां होमं शान्त्यर्थ पायसेन च ||

हृदा घोरेण वारुध्य भवं विज्ञापयेत् पुनः |
ज्ञानतो ज्ञानतो वाय च्छास्त्रोक्तं न कृतं मया ||

तत्सर्वं पूर्णमेवास्तु त्वत् प्रसादात् महेश्वरः |
अथामुकेश्वरायेति संम्यग्वृत्तिम्प्रदापयेत् ||

दिनतुष्टयं कुर्या सान्नदानं महोत्सवं |
शतं शतञ्च कुण्डेषु द्वितीयहनिमूर्तिपाः ||

होमं कुर्युरघोरेण प्रायश्चित्ताय मुन्नये |
तृतीय दिवसे शान्त्यै घृताक्त समिधां शतं ||

१४७ब्)

द्वयं वा प्रतिकुण्डं तु चतुर्थे प्रथमेथवा |
द्वये त्रये वा कुर्वीत चतुर्थी कर्मशेषकतः ||

वागीश्या ब्रह्मभिः स्वाङ्गैश्चरुङ्कृत्वा यथोदितं |
संपातशुद्धकुण्डेषु सहश्र वहुरूपिणा ||

यद्वा शिवेनाङ्गवता हुत्वा देवायतं ददेत् |
इत्युक्तं लिङ्गकल्पादौ चतुर्थी कर्मनिर्मलं ||

देवानामपिश्चान्येषां(?) स्वपत्नी सम्वरादिभिः |
अथातो देवमभ्यच्य धूपयित्वा हृदापरं ||

विहायलिङ्गचैतन्यं स्वानुमात्रं विसर्जयेत् |
प्रणवेणासनादीनि न्यस्यते नैव पूजयेत् ||

विसर्गः शक्तिभावोस्मिन् व्यक्तिरावाहनादिकं |
पश्चाद् कुम्भ द्वयं चेष्ट्या शिवकुम्भोक्तनीतिवत् ||

निर्माल्याधनयत्वेक कुम्भेन स्नापयेद् विभुं |
दुग्धादिभिश्च संस्नाप्य यजेत् पूर्ववदीश्वरं ||

निपत्यविज्ञाप्यमुहुं प्राग्वच्चण्ड च पूजयेत् |
चण्डेश्वर प्रपन्नो येन ते *? भयकारणं ||

तस्मादाराधनाक्षीणा शैवं पन्थानमाश्रिताः |
येन विप्लुतिमापन्नं ब्रह्मादि * *? शक्तिकं ||

चण्डरूपः स्वयं शम्भुर्निरुणद्व्यापि निष्कृतं |
स्नानहोमजपाद्येने प्रतिष्ठाय विधानतः ||

मूर्तिवक्त्राङ्गसंयुक्तमाधारः शक्ति पङ्कजे |
स्वस्थाने प्राणमार्गेण कृत्वात्मस्थं निवेशयेत् ||

ऐशान्या जगती वाह्ये प्रासादगर्भसम्मिते |
खह्रमे न्यस्य तं ब्रूया समये दण्डनायकं ||

तिष्टनाध्वसदारक्षन् शिवद्रव्यं शिवान्तिके |
वस्त्रार्थ भूषणं हित्वा निर्माल्यं वर्तनं चव ||

शिववचन्तं समभ्यर्च्य भक्त्याविज्ञापयेदिति |
यन्यूनादि कृतं ज्ञानादज्ञाद्वामया प्रभो ||

पूर्णमस्त्वेव तत्सर्वं तृप्तो भव क्षमस्वमे |
यावल्लिङ्गेस्ति देवायं तावत् स्थेयं त्वयान्तिके ||

स्थिरार्चायाञ्च सुव्यक्ते सहश्रशतसज्ञके |
अव्यक्ते मुख्यलिङ्गे च प्रशस्ता चण्डकल्पनाः ||

चण्डं स्वयं भूगर्भास्थं वाणलिङ्गे तु पिण्डिके |

१४८अ)

घटिते तु जगत्या वै चलै चण्डो न विद्यते |
स्वयंभुवे वाणलिङ्गे महद्भिर्य प्रतिष्ठितं ||

अद्वेतमन्त्र युक्ते च न चण्डोऽधि कृतो भवेत् |
शस्त्रशाष्टशतं जप्त्वा मनो वाक्तन्त्रभिः शिवं ||

नत्वा दत्वादिक्षु वलिं भूवा निरोधयेत् ततः |
यावत् संनिहितो देवो विद्येश्वरैरिह ||

यावत् संनिहितो भूतो भूतायूयं तिष्ठत भाविताः |
प्रतिष्ठान्ते क्वचित् प्रोक्तं स्थिराद्याहुति सप्तकं ||

स्थिरो ह्य प्रमेयो नादि वाधो नित्योथ सर्वगः |
अविनाशी च तृप्तश्च स्थिराद्या सप्तते गुणाः ||

परिपूरणाय च विधि तृप्तये वहुमूर्तये |
शिवायाहुतयो देवाः सन्निधौ क्वचिन् मताः ||

ततः स बन्धयज्ञानं स्नापयेत् प्राग्यटाम्भसा |
मूर्त्यामेकं गुरुं पद्मे स्थलवाऽल्पेह्नि वा तदाः ||

अभ्यर्च्य शिववत् कर्ता दद्यात् तस्मै सुदक्षिणां |
निवेद्यात्मानिकंधाज्ञान्तारी विज्ञापयेदिदि ||

अ *? मे सफलं जन्म यत्संसार महार्णवात् |

१४७ब्)

उधृतोस्मिं त्वयानाथ क्लेशितस्त्वं क्षमे स्वमे ||

ततोर्चिता *? ः कर्ता हृष्टो हृष्टेन चार्पयेत् |
जपार्पनोक्त विधिना तस्मै स्थापनजस्फलं ||

ददीतां पूर्णौ दक्षिणा द्वय रूपिणीं |
दीक्षा प्रतिष्टा यागान्ते पर्वन्यभ्यागते तथा ||

मन्त्रलाभेऽथ तत्सिद्धौ गुरो पूजा प्रशस्यते |
अंसंपूज्य गुरुं मोहात् मूर्तिपानस्तु जापिनः ||

नैवाप्नोति फलं किञ्चि स्थापकस्यैव तद्भवेत् |
यागोमन्त्रं विनाचार्यं राष्ट्रं मन्नन वर्जितः ||

धर्मञ्च यजमानञ्च हन्याद् दक्षिणया विना |
यागस्योपस्करः पूतो गुरोर्ग्राह्यस्समण्डपः ||

सोपस्कर प्रधानस्य शिल्पिनः स्नानमण्डपः |
स्वयंभूते सहश्रं तु तदर्द्धन्देवतादिभिः ||

प्रतिष्ठिते नरैर्लिङ्गै क्षेत्रं हस्ते शतं भवेत् |
पापाचारोधियात्यस्मिन्मृतः परमि गतिं ||

स्वयंभूरशवाणानां क्षेत्रं सर्वत्र योजनं |
तथा महानदीनाञ्च चराचर गति प्रदं ||

१४९अ)

तदन्ते कल्पयेत् तीर्थं शिवाक्षं शान्ति वारिणा |
रेवादीनामभावे तु तदेवपावनं महत् ||

देवस्य प्रासादा भवतु यथाकाष्ठया कामं |
तत्पुरुषादि मुखानि तु जहति पूर्वादि दिक्संस्थां ||

लिङ्गं वा प्रतिमा वा क्रियते न्यद्वाययापयाकक्षुभाष तस्यां तस्यां 
यज्ञायतेत शिवमुत्तराभिमुखंः ||

मुख्यप्रतिष्ठापनं ||

विदध्यात् पूर्ववत् सर्वं वाणलिङ्गै चलाचलौ |
नोक्षिलल्लक्षणं चात्र संस्कृतं त्वात् पुरामरैः ||

सुसंस्थानं विसंस्थानं सर्वसिद्धिकरं सदा |
विकल्पार्हं न जात्वेन सर्वप्रासादपीठगं ||

अत्रार्थमूर्तीशकल्पना क्रियते न वा |
होमश्च भूतये नात्र चतुर्थी चण्डकल्पना ||

न मन्त्र सङ्करो जातु सामान्येतर योगतः |
चलमन्यदपि स्वत्थं न क्वचित् स्थिरतां नयेत् ||

रौहेचित्सन्निधिः कार्यः संस्कारो वाणलिङ्गवत् |

वाणादि ||

चललिङ्गे पृथक् पीठं संस्कृतसंस्कृते न्यशेत् |

१४९ब्)

ध्यात्वा ज्ञान क्रियाशक्तिं लिङ्गे पीठेकमेन तु |
स पीठमपिताच्च किं त्वभेदेन सस्कृतं ||

योजयेदिष्टमन्त्रैःस्तु विधिना स्फाटिकादिकं |
सर्वमेवात्र पूर्वोक्तं मण्डपे सङ्गृहेथवा ||

कुर्याद् विधौ चतुर्थ्याद्यं किं भूनुनिग्रहे स्वरान् |
सामान्ये तु विसर्गः स्याद् विषिष्टसंनिधिस्सदा ||

पञ्चधा वा त्रिधा वापि रत्नाद्यं विभजेत् पुरा |
भागद्वयमथैकं वा विंन्यशेत् पिण्डिका वटे ||

अद्धेण वा यथाशोभं पूजाभागो जपार्णवे |
रत्नजं धातु जयद्वा स्वयोन्यथा वियोनि वा ||

लिङ्गप्रतिष्ठये ज्ञात्वा लक्षणं पूर्ववन्नवा |
शिलारत्नादि विन्याश पिण्डिकायाश्च योजनं ||

मानसं सर्वमेवात्र शेषं पूर्वोदितं भवेत् |
हेमरौप्यारसौन्धेषु दारुजे स्वासनेषु च ||

शुद्धेसूक्षीर्ण पद्मेषु स्विष्टकायां समुङ्गके |
असम्भवे तु वस्त्रार्द्ध पूज्यं स्यात् तक्षितौ क्वचित् ||

१५०अ)

पूजान्ते तत् पुनः स्थाप्यं समुद्गे पुष्पवेष्टित |
शययाशीर्षोपरिनरैः कृत्वा सिक्षेस वस्त्रकं ||

स्कन्धे कृत्वा प्रवासषि स्वयमन्योथ वा नयेत् |
सत्पुण्यफलं लिप्सायां यावज्जिवमसो विधिः ||

यत्नेन रक्षनीयं तत्प्रायश्चित्त भयात् सदा |
स्वेष्टमो दर्शनं लिङ्गे सामान्ये चेत्तदामखे ||

अदीक्षिताना भूतांनांमित्याज्ञा पारमेश्वरी |

स्फाटिकादि ||

व्यक्तार्चायाञ्च प्रागुक्तो विधिश्चण्डेश्वरं विनाः |
तासायत्स्थापनं तत् स्यात् क्रियाशक्ति पुरःसरं ||

सप्तसप्ताङ्गिते खर्भे चतुर्थे ब्रह्मण पदं |
तृतीयेपि शुराणां स्यात् मनुष्याणां द्वितीयके ||

प्रथमे च पिशाचानां वस्वंशे भानुदुर्गयोः |
देवमनुष्ये योर्मध्ये पिध्रीस्थानं कचोत्तरे ||

तत्र ब्रह्मशिलापीठ पृथुत्वार्द्ध प्रविस्तराः |
तदर्द्धेनोच्छ्रिता कार्या स रत्न न च गर्तिकाः ||

रत्नादि पञ्चकं यन्न कूर्माद्यं पञ्चकीर्तितं |
तत्सर्वं कशिला भावे पीठगर्ते निवेशयेत् ||

१५०ब्)

पितामह यदाधस्ता विचित्रार्थान्यनु क्रमात् |
रक्षोमरणांराणा तु पदानि स्कन्ध पौस्करे ||

अर्च्चाकुड्येन संयुक्ता रक्षस्थान स्थिताशया |
शिल्पिस्थापक कतॄणांमापूर्णसकरी भवेत् ||

सुप्ताशीनोर्द्ध यागाने खस्था चक्ष्मादि पञ्चके |
ककारादिति हस्तांत चलौक्षी प्रतिमा क्वचित् ||

अत ऊर्द्धञ्च संचाल्या जयाद्युपद्रवा कुला |
वृक्षणामक्षजातीनां मन्त्रारामसुवेश्मणां ||

शूले तोरणघंटानां स्नानाद्यं प्राग्वदा चरेत् ||

व्यक्तादि ||

ध्वस्तशुक्ल दृढं वस्त्रं स्तम्भयित्वा यथा विधिः |
तस्य मध्यै न्यशेत् पद्मे कर्णिकायां शदाशिवं ||

कृताञ्जलि पुटस्वेत महासर्पोपवीतिनं |
दर्शयेत् त्रीणि चक्त्राशद्येशानो न दर्शयेत् ||

ईशानच्छायया स्वेतं मध्ये तत्पुरुषं लिखेत् |
शितास्यं प्रोज्वलं ध्यानस्तिमिताक्षि त्रयं ततः ||

अघोरं भीषनं दष्ट्रा विकटाननमद्भुतं |

१५१अ)

भिन्नाञ्जन चयप्रख्यं ज्वन्नेत्रयोत्रज्वल्ं |
पिङ्गभ्रुश्म श्रुकेशञ्च दक्षिण स्कन्धयद्यानं ||

वामदेवं सुगौरञ्च स्त्रीमुखाभं विलाशिनं |
त्रिनेत्रं सुस्मितं सम्भोर्वामे तिलककुण्डलं ||

देवाधः पादमूले तु कर्णिकायां मनोन्मनी |
प्रागादीशान्तगा सौम्याः शक्तिर्वामादिका तथा ||

दक्षजानु समीपस्थं हृदयं वह्नि दिग्गत |
वामजानु संनिधिस्थमीशाने च शिरो भवेत् ||

दक्षोशनिकटे चूडा चर्मचानात्मसंनिधौ |
पूर्वादि दिक्षु पीतानि भीमान्यस्त्रानि पूर्ववत् ||

द्वारेषु वर्णेषु मण्डलेश्चतुरश्रके |
शक्तो नवाष्ट चाङ्गानि सदेशाभि मुखानि तु ||

अग्न्यादी शान्तकोनेषु चतुःसिंहान्यशे ततः |
देवाधस्तादिन्द्रमेवमग्नादीशान्तगो न्यसेत् ||

ईशोर्द्धस्थं च ब्रंह्माणं नैरित्यूर्द्धेपि केशवं |
रक्षोवरुणयोर्मध्ये पृथिवीं चास्तु पुरुषं ||

विधिश्रियौ संस्था *? णानिलमध्यगं |

१५१ब्)

क्षेत्रपालममीसर्व ध्यातव्या शिवसंमुखाः |
इन्द्रदक्षिण *?मस्थौ नन्दिकालौ च प्राग्दिशिः ||

स्तवं दक्षादुत्तरान्तं भृगाद्याश्चण्डपश्चिमा |
मण्डपस्य वहिस्स्वत कर्तव्या वाह्य हृदयः ||

तद्वहिर्गजगोकर्णा दयोऽन्यवा विभूषणै |
यमनैरित्यमध्यस्थः कृताञ्जलिं पुटस्तु वन् ||

देवदक्षिणतो ब्रह्माहंसस्त्याहरसंस्थितः |
तद्वद्यक्षानितान्तस्थो वामतःस्ताक्षशौच्युतः ||

शक्रोर्येक्षेशयार्मध्ये दनाग्नौ भास्करस्तथा |
गणं सरश्वतीर्लक्ष्मी काले नन्दीद्रतोप्यधः ||

यद्वा सौम्य दक्षमध्ये गणवाणी श्रियः श्रिये |
देवदक्षे नन्दि गङ्गे वामे कालार्कजे न्यसेत् ||

यद्वा गङ्गानन्दि याम्ये यमुनाकालसौम्यगां |
अस्त्रवाधो महालक्ष्म्या ब्रहावास्त्वंतिके यः ||

नन्दि वाह्ये स्वगुर्वाद्यं कालवाह्येन टादिकं |
एतस्तु पश्चिमं द्वारं ज्ञेयं लिपि वशात् पुनः ||

१५२अ)

स देशाधस्थितत्वेन पूर्वमेव प्रतीयते |
नै-ऋताद्यूर्द्ध पंक्तौ च पूर्वगणपतिं लिखेत् ||

ब्रह्माणीं वैष्णवीं रौद्रीं गायत्रीं भास्करीं क्रमात् |
दुर्गा चतुरिता वैद्य नाथं हेरम्बमिच्छया ||

त्वरिता सिंहमास्यामा शिखिपक्षोपलक्षिताः |
शीर्घसर्वार्थदादक्ष वामाभ्यां वरदा भया ||

स्वेतामृतमयी त्र्यक्षा पद्मचन्द्राम्बुजाशना |
अति सौम्या जटाचन्द्र सर्वाभरणशालिनी ||

चतुर्भुजा यौवनाद्या दक्षिणे वरदा भया |
ध्यातव्या विभ्रती वा पूर्णचन्द्रसुधावटौ ||

मृत्यञ्जय वैद्यनाथ मूर्तिरेषा महोदया |
किमन्यद्वहुवक्तव्यं सर्वापेक्षित सिद्धये ||

शीघ्रदः सर्वसिद्धिनां हैरम्ब सर्वविघ्नहा |
चन्द्री गौरपीन सौम्यः पञ्चे भामासि पञ्चदक ||

व्याघ्रचर्मा ह्युपवीती दिग्वाहुर्भूषितो जटी |
दक्षिणे वरदं मालां परशुमुद्गरो *?ः ||

वामपाशाऽनयं मुण्डौ लडुकभाजनं |
पद्मोपविष्टा सहम्य स्वेतवर्णस्य पश्यतः ||

पृ *?पविष्टा वामेन पद्मन्यस्तापरांह्रिकां |
अथ चण्डान्तगां प्राग्वद् गुरुत्स्वस्वाहृती न्यशेत् ||

यथाशोभं यथावर्ण यथावर्णं यथास्थितिः |
चित्रायस्वा प्रयत्नेन नानावर्णै समुज्वलं ||

अर्धे हिङ्गुलसंरक्ष दण्डिकाञ्चलिकान्वितं |
उपद्यञ्चलिंका गूढं दण्डीवन्धनसूत्र युक् ||

निर्माय मनसप्रीतिं वर्द्धन पटमीदृशं |
विक्षाद्यैर्द्वारणाभिश्च शुद्धस्नानादि चेतसा ||

दर्पणादिषु वा स्नाप्य लेपु स्वकादिवत् |
नवान्मिलनमात्रापि रत्नन्यासादि कल्पयन् ||

न नश्यति यथाभीष्टार्थंमर्चयेता विस्तरेनेदमुक्तं ऽस्रीमानवी विमलेश्वरे 
||

पटादि ||

प्रतिसर्वत्रानां शां मन्त्रैः स्वशास्त्रगैः |
स्वनामाद्यक्षरैर्यद्वा स्वरभिन्नैर्यथोचितैः ||

ब्रह्माण्डधी प्रकृत्यन्तं त्रितत्वं पद्मजन्मनः |

१५३अ)

ब्रह्मणोण्डेऽधिकारः स्या भागो गुणात्मनिः |
स्तुप्रकृतौ चैतदुक्तं हिरण्य गर्भके ||

तन्मात्रा व्यक्त पुंतत्व त्रयं विष्णार्जयो गमे |
विष्णुमूर्तिः पुरस्थाप्यस्तार्क्षा देव गते क्षणः ||

तत्र चिन्तत्रबुध्यन्तत्रयस्तम्भैऽथ पीठगः |
क्ष्मादि गर्वान्त नृषुकोलोवलोमालाणिरुद्ध्वौ ||

ब्रह्मानारायणो विष्णु नृसिंहो वासुदेववान् || ९||

मत्स्यकूर्मावदाहश्च नरसिंहोथ वामनः |
रमोरामश्च रामश्च वुद्धः कल्कि धरादितः ||१०||

केशवो नारायनो माधवो गोविन्दविष्णुवे |
मधुघ्न त्रिकमा *? मन श्रीधर हृशीकेशा 
पद्मनाभदामोदरस्य त्वते क्ष्मादि शिवान्ता ||१२||

त्र्यक्षः उमापतिस्थानु नीलकण्ठो विमोहणे |
महादेव शिवोरुद्रः सङ्करो नीललोहितः ||

ईशानो धनदो भीमो रुद्राः मार्गादि कार्तिके ||१२||

क्षाम्बुतेजो मरुद्व्योम मनोबुद्धिरहं कृतिः |
प्रकृतः पुरुषः शक्ति शिवोऽर्कारुद्रवत् स्थिताः ||१२||

१५३ब्)

माया सदेशशक्त्यन्तं शिवदुर्गोष्णरोचिषां |
त्रितत्व चान्यथा त्वेतद्यथा वीर * *? त्तरे ||

मायेश्वर सदेश्वान्त त्रितत्वं भास्करस्य तु |
शक्तितत्वे लयन्तस्य भोगो विद्या पदे महान् ||

अधिकारापि सूर्यस्य शुद्धाध्वनि स देशवत् |
हरिहरार्धनारी सामायान्ता विजयोत्तरे ||

सुगतस्य हारईशान शिलायाश्च निवेसने |
मात्रागर्व गुणान्तञ्च जिनस्य स्थापनै त्रयं ||

पृथ्वी तत्वस्थिता नद्यः समुद्राक्षेत्रया अपि |
यमुना वरुणोम्भोधि गङ्गालक्ष्मीशरस्वती ||

महानद्योपि प्यंव्रतत्वस्था स्वान्यथा क्वचित् |
नाद्यशगणमातॄणां यक्षे भाग्य गुहात्मनां ||

अशुधीशुद्धविद्यान्त मलं ग्रासे त्रितत्वकं |
अनन्ताद्याः शिखण्ड्यता प्रोक्ताः प्रोक्षाप्यात्म तत्वगाः ||

ब्रह्माणि शुद्धविद्यायां शिवाङ्गानि क्वचिच्छिवे |
धर्माद्या सह विद्येशैः शुद्धविद्या व भानिनः ||

सादशाने शिवांगानि वीरभद्रादि कीर्तनात् |

१५४अ)

प्रतिष्ठाप्याविधानेन शिवयागे च्युतादयः |
शिवो नैवान्ययागेषु सर्वोद्धोर्द्ध स्थितो यतः ||

ब्रह्मादि व्याप्तिः ||

द्वाराङ्गनिकसायादि प्लुतान्याच्छाद्यवाशसा |
निधायशयनेन स्वत्रयं न्यशेद्यथा पुरा ||

अधोपसव्यसर्वोर्धे मध्ये स्वथकलान्यशेत् |
ताश्च सन्तर्प यत्ना स्नाद्वारे बिन्दु कलामये ||

* गेवारोपिते यद्वा द्वारे स्नानादि शत्क्रमः |
इष्ट्वानिरुध्य हुत्वा च जप्त्वा वास्तुं च द्वारधः ||

अभ्यर्च्यानन्तमनुनो तत्र रत्नादिकं न्यशेत् |
कृत्वापूर्ववच्छान्ति ततो रक्षार्थसार्विके ||

गोमृद्वरदरोगेन्द्रयवसिद्धार्थ लक्ष्मणा |
तिलगोरोचना क्रान्ता वृद्वृद्ध मृतमोहना ||

दधिदूर्वासहास्त्वासां कृत्वादौ पाट्टलिं गुरुः |
वद्धोर्द्धो दुम्वराब्जतां ध्रुवेन ध्रुव कल्पिते ||

किञ्चिदुतुरतो नीत्वा द्वारं सम्यग्निवेस्य च |
अधो न्यशेदात्म तत्वं विद्याख्यं साखयो *?योः ||

१५४ब्)

आकाशे शिवतत्वं तु व्यापिनं सर्वतोपिणं |
यद्वाधस्तादाशतानुं मूर्तिसाखागतां न्य * *? ||

व्यापकञ्च शिरं सायं(?) मत्राख्याहुति सप्तकान् |
नन्द्यादीनपि द्वारस्था स्नातात्स्वव्याप्ति नामभिः ||

सेत्कृत्य हृद्युतैरेक सुतं शतं हुनेदथ |
अस्त्रेण सूत्रं संवात दोषमोषेपि दिग्वलिं ||

मुक्तौपि दहभृद्दद्यादिति द्वारनिवशनं ||

एतर्हिधामदेहात्म सम्बन्ध कथ्यते स च |
सक्षना स समाप्तौ स्या प्राग्वेद्यां गर्भमध्यतः ||

स्वर्णरौप्य मये वापि पुरुषे स्नानशत्क्रियाः |
प्रतिष्ठा च यथोद्दिष्टा कार्योक्तादिति कश्यपे ||

ताम्राद्येक तमंशार शक्षक्य शिवकुम्भवत् |
पञ्चगव्यमधुक्षीर पूरितं गन्धवारिणा ||

घटं हृदयपद्माभं मूर्तिभूतं न्यशेद् वृदा |
शितश्रवस्तु गत्वाघं तत्पिधानं फलोपमं ||

रक्षांनिध्यात्मतत्वं सर्वात्माभिन्नरूपकं |
पूरकेन तमादाय स्वानुनाकृतकुम्भकः ||

१५५अ)

पिवाज्ञया बोधयित्वा चिन्तये द्वादशान्तिमं |
तस्माद्गृहीत्वा ताराभं मूर्तिकुम्भे निवेशयेत् ||

तद्गुणबोधञ्च देहं न्यंसेतत्राति वाहिकं |
स्वाख्याभिश्च न्यशेत्तङ्कलादिक्ष्णान्तमीश्वरैः ||

सार्द्धन्तथा विशेषेण नाडी प्राणादिकात् क्रमात् |
इडद्यलम्बुशान्ताश्च मात्र्यादशाशवस्तथा ||

प्राणान्ताः कूर्माकाः प्राग्वत् पञ्चषट्कर्मधीश्चयोः |
कर्मेन्द्रिया विया अग्नि चक्राच्युत चतुर्मुखाः ||

समित्रा दिग्मनुत् सृर्ख्य प्रचेतो स्वीन्दवस्तथा |
बुद्धिन्द्रियाऽधिद्वात्त्वते योज्या इज्यास्वसंज्ञया ||

स्वकार्यापूरकत्वेन माद्यांकालनियामिकं |
स्वसाध्यसाधकत्वेन विद्येशान्ध्रेरकत्वतः || 

शिवं च व्यापकत्वैव स्वागं स्वस्वानुनो न्यसेत् |
निरुप्याच्चाथसंक्षेपादर्प्यद्व्यापकं घटं ||

पृथ्यादित प्रधानान्त तत्वैभ्यो प्रकृतये नमः |
अथास्यान्तर्व्यापि दिव्यं नमन्ते *? मुमापतिं ||

पुंमेसं न्यसेत् सर्व भूत्यैमौमिति चानुना |

१५५ब्)

मन्त्रान्सन्तर्पयेदेषां शानिध्येच्छिद्रशान्तये |
* *? ष्टशतं हुत्वा वलिन्दत्वा च पूर्ववत् ||

विसृजत्प्रथमन्यस्तं निस्कलं विधिना शिवं |

हृदय प *?ः ||

ईशानस्तन्मयः कार्यामूललिङ्गसमः सदा |
चूलको लिङ्गवदैर्घ्याद्विस्ताराद्वानृसिंहके ||

त्रिभक्ते गलविस्तारे चूलकसार्द्धे दृग्गुणः |
आयामास्त्र्यं स विस्तीर्ण किञ्चिदभ्यधिकोपि वा ||

कण्ठव्यास दलायाम तत्रिभागैक विस्तरः |
क्वचित् सारप्रविस्तारा विस्कम्भादशनांशतः ||

यदाग्राहिकया सक्त्या वेष्टितः कलसा कृतिः |
कुम्भस्योर्द्ध त्रिशूलञ्च सदसौग्रह चूलकः ||

कुम्भोपरि यदाकश्चि वृतुभागं प्रदर्शयेत् |
मूलसून्यं तदेतादृक्सस्यादीशान कीलकः ||

यदाकलशसून्यस्या त्रिभागपरिकल्पितः |
अर्द्धदृस्यार्द्ध शारस्थस्तदैव शिव चूलकः ||

१५६अ)

(विना || सश्यरक्षा यथाक्षेत्रं सुनिस्यन्तेषु यत्नतः | 
धर्मरक्षार्थमत्रापि * * *? रोहस्तथोष्यते | 
प्रासादपादविस्तारं तदद्धर्द्रां सतोपि वा ||)

ऐष्टकैदारुजे धाम्नि त्वीशानाद्यञ्च दारवं |
शिलामये मतं शैलं क्वचिच्छुरगणार्चितं ||

नात्र चतुर्थिका चण्ड कृष्णी प्रोक्तो सुपर्णके |
लिङ्गोक्तकर्मयन्मूर्ती वक्त्रांगन्याश पूर्वकं ||

विशेषार्थ क्रियाहीनं ब्रह्मभागार्द्ध वेशनं |
अन्यच्च सर्वं पूर्वोक्तं कुर्याज्ञानीं क्रि * * *? ः स्या 
साद्ध्यवा तत्समाध्वजः |
जघार्चलम्बां जघान्ता दण्डमानोऽथ वा भवेत् |
दृढभूत न *? द्वस्त्रः पीठवेशी महाध्वजः ||

यद्वामहीमरीमांर्षिद्धि हस्त विस्तरोथ वा |
यागोदये तदर्द्धो *? यथा प्राग्मथवा भृगौ ||

स्वदीर्घशोडषांशेन स विस्तीर्ण शिरावणे |
निर्वासिद्धये स्वतीदिग् * *? भायि काम्यतः ||

किञ्किनी चामरोपेत ऊर्द्धं स्ववाहनांकितः |
स्वदेवरूपं किञ्चित् स्वशक्त्याभूषितो ||

शिखरं त्र्यंशतो ज्येष्ठे तत्पादोनस्तु मध्यमे |
कन्यसेदूर्द्धमार्द्धेन दण्डः स * *? दः स्मृतः ||

शडगसै हृष्टैः स्रेष्टादि क्रमतः क्वचित् |

१५६ब्)

वंशजे *? त्स वृद्धौ स्याद्धर्मा * * * * * 
*? ||

* * * * * *? थै साव शुभे शैलुसिग्रुके |
दृढः स्निग्धो मृदुः सर्व वृक्षदोषसक्सितः ||

कल्याणे * * *? ग्रन्थिर्वक्त्र पर्वाप्य सन्मणि |
आरोप्ये माने भग्नेस्मिद्राज्ञस्क * *? युर्भवेत् ||

तत्र घोरा * * *? स्तिः कार्योक्ता व्याप्ति सद्ग्रहैः |
ध्वजदण्डालयं पृष्ठ त्वैशैवामारुतेपि वा ||

वाणवेदगुणान्सेन सिखया उत्तमादितः |
पूर्वार्धे वापि वा पश्चात्सारान्ते धाम्नि निर्मिते ||

प्राग्वत् स्नापित गन्धाद्ये श्रग्वस्त्रादि सुमण्डिते |
विन्यस्य धारिकां शक्तिं मूर्ति वक्त्रादि पूर्ववत् ||

आत्मविद्या शिवाशेषान्जयामध्योर्द्ध भागतः |
प्रागुक्तमन्त्रैरारोप्य ज्ञात्वा तत्सन्निधौ हुनेत् ||

न्यस्याधन्यापिनं संभुं संनिरुध्य यथोदितं |
अनन्तादि परेशान्त तत्वौघ सधिष्ठितं ||

संधदीत जगत्यैनं लिङ्गपिण्डिकया यथा |

१५७अ)

संस्नाप्यापि चूलदण्डा वसिना प्रोक्षयेद्वजं |
पूर्ववत्मण्डपादौ तु शययास्थ विधिमार्चयेत् ||

शययादि पञ्चकं दण्डे निस्कलञ्च शिवध्वजे |
आत्मविद्ये पुनर्दण्ड शिवतत्वं ध्वजे न्यशेत् ||

चूलके ध्वजयोः पश्चात् प्रतिभागञ्च सन्निधौ |
हौमयेत् संहिता मन्त्रैर्द्ध्वजार्थ तु षडन्तकैः ||

सुसपर्यनिरुध्यार्थ ब्रह्मभिर्वा शिवेन वा |
शतं सहश्रमर्द्धं वा ज्ञात्वा जप्त्वा निवेद्य च ||

रत्नादिकं ध्वजाधारे न्यस्य प्राग्वत् तथाशनं |
सद्येन नीत्वा स मूर्ति भूतं दण्डसमर्पये ||

तस्मिन् तु ह्येन सकली कृत्मतं चाथ स ध्वजे |
शिवं निस्कलं मारोप्य साङ्गं संपूज्य युक्तितः ||

येधीरान्यस्तत्वानां स्वायुधप्य *? पानयः |
तत्सर्वात्विन्यसे ध्याय नन्तराया पहारिणः ||

आचार्य बन्धु यजापि(?) *? लम्बित महाध्वजे |
लग्नप्रदक्षिणी कृत्य समाप्नोतिं हितं फलं ||

इत्युक्तो क्रमो लेषा * * * * *? भिगद्ध्यते |
प्रागुक्ते वासने न्यस्य ब्रह्माविष्णु शिवांशतः ||

मूर्त्यादिकं क्वचित् प्रोक्तं शेष * * * *? क्वचित् |
ततश्च पूर्व दुच्चा(?) जप्त्वा तत्संख्ययास्तुकं ||

गन्धादि ब्रह्ममुण्डेन दद्याद्विद्याऽधिपेनां *? | 
षुरुष्ठु तेन नैव्यद्यं वलिकर्म हृदैव तु ||

प्राग्वच्च मूर्तिभूतं तं दण्डमस्त्रागविग्रहं | 
अस्त्राभि मन्त्रिते ध्वज सहितं सनिवेशयेत् ||

पूर्वोक्ताङ्ग युक्तं ध्यायन् सहस्रार्क समप्रभं |
प्रलयाम्बुदनिर्घोषं दीप्त भ्रुश्मश्रुमूर्द्धजं ||

प्रदीप्तदशन प्रकाशान न कन्दनं |
क्रुद्धं तडिल्लता जिह्वं सर्प्याङ्कदोपवीतकं ||

प्रागुक्त ध्वजवक्त्राद्यं दयितानाविमर्द्धकं |
प्रासाद लिङ्गवेदीनां यावन्त परमानवः ||

तावस्कल्प शहस्राणि कर्तभोग भुजफलं |
कृते महाध्वजा रोहे तत्कोटि गुणे तं भवेत् ||

जीर्णेपि संस्कृते पुण्यमितदेवसिखामृते ||

क्षिप्त्वान्तः सकलं कुर्याल्लिङ्गं धातुजरत्नजं |

१५८अ)

सुरागारोपरिपरं भोगनिर्वाणदायकं |
माहेश चण्डिका धाम्नो शूलं वा कलशोपरि ||

लिङ्गबीजसमं तस्माल्लक्षणान्तरतोपि वा |
द्वात्रिंशदङ्गुलं श्रेष्टं मध्येधमेष्टभानितः ||

हेमरौप्यमयोज्यं वा संस्कृत्य पूर्ववत् त्यजेत् |
वामाज्येष्ठा च रौद्री च शक्तित्रयं सदेहकं ||

यद्वा ज्ञानी क्रिप्तेच्छाख्यं शक्तियुक्तं शिवारुते |
करीरपृष्ठभागेन चक्रं स्याद्वर्तनं दृढं ||

जीवायामसमो दण्ड तत्स्थौल्यं तज्जिनांशतः |
हरेर्द्विम्नि मतं ह्येमं सूर्यस्य व्योमवाम्बुजं ||

स्वायुधन्धन्य देवानां स्वस्वमन्त्रैर्न्यसेत् सदा |
चूलिकोत्तर देवानां स्थापनीया यथा गमं ||

वेदनाहेद्भवेद्धीर्घा तत्स्थूला चाष्टमाशवः |
गुह्यसूत्रादि संवीक्ष इत्युक्ता स्थूलकमिति ||

ध्वजारोहः ||

चलितं चालितं भग्नं खण्डितं स्फुटितं च तत् |
दग्धन्न्यूनाधिक्षोन्मार्ग तथा? संलक्ष्म * * *? ||

१५८ब्)

गर्भपतितं जीर्णं सव्रणपातितादिप |
इत्यादि दोषवल्लिङ्गं माश्रित्यराक्षसादयः ||

* * * *? कलोकानां भयुमुत्पादयत्पलं |
तस्माल्लिङ्गसमुधृत्य गुणवद्यन्त दर्पयेत् ||

मनि * * *? रै दैत्यैस्तत्व विद्भिः प्रतिष्ठितं |
जीर्णवाप्यथ वा भग्नं विधिनापि न चालयेत् ||

विरोच्छन्नञ्च यल्लिङ्ग यदज्ञे न प्रतिथितं |
दैवज्ञैः शिल्पिनान्यैर्वा शिवदीक्षां विव * *? ||

भूयोपि तस्य संस्कारं कुर्यात् पूर्वविधानतः |
ऐशाने दक्षिणे चास्या प्रत्यग्द्वारैक तोरणः ||

देवद्वार तृदीशेन पादधामसुमण्डपः |
पूर्ववल्लोकयानिष्ट्वा वास्तु देवांश्च दुंदुभौ ||

संपूज्य स्थण्डिले शस्तु मन्त्रान् सतर्प दीपयेत् |
भोजये लिङ्गिनाश्चैव मितोपेन्द्रादिके द्विजाः ||

सन्तर्प्यवलिरिर्भूतात् समधीश्च शिवो यथा |
भगवन्देवदेवेश नाथदोषावहंन्विदं ||

लिङ्गमस्योद्वृतौ शान्ति भवतीति भवेद्वचः |

१५९अ)

अस्योद्वारापशान्तस्मादधितिष्ठन्तु सङ्करः ||

एवकुर्मकिलोक्तोसौ शिवेनाष्ट शतादिना |
समिदुर्वादधिक्षीर घृताद्यैशान्तिमाचरेत् ||

घोरेण जुहुयालिङ्गं चालनाय सहश्रकं |
ततो लिङ्गान्तिकं गत्वा तत्संस्नाप्य गुरुर्यजेत् ||

ओं व्यापकेश्वरायेति नमोन्तो मूलवाचकः |
ओं व्यापक हृदयाय व्यापकः शिरसे नमः ||

एवमन्त्रशिखावर्म नेत्रास्त्राणि क्रमेन तु |
एभिर्ध्रुवासने लिङ्गं स्थण्डिलञ्च प्रपूजयेत् ||

अथ तत्राश्रितं सत्वं श्रावयेदस्त्रमुच्चरन् |
सत्वः कौपीहयकश्चिल्लिङ्गमासृत्य तिष्ठति ||

लिङ्गत्यक्ताशयत्रेष्टं तत्रा यातु शिवाज्ञया |
विद्येश्वरैर्युक्तसंभुरत्र भविष्यति ||

इत्याज्ञाप्या ततोऽस्त्रेण जप्त्वाचार्घं विसर्जयेत् |
सहश्रञ्च * * * *? कृत्वा सस्त्रेण प्राक् क्रमात् ||

शान्त्य प्रोक्षसंस्पृश्य जप्त्वास्त्र विधिना ततः |
दत्वा पर * * * *? विसृजेत् मूर्तियात्तिकान् ||

१५९ब्)

चण्डेसं वाथ हेमेन खनिवेणासिनाखनेत् |
वेष्टा(?) स्वण्ड(?) * * * *? 
रक्षा स्कन्द गया दृढं ||

वृषयो लिङ्गपीठं वा द्वयं चैक समस्तकं |
यत्नादुधृत्पलोकानां ददेत् सान्ति वहिर्णयेत् ||

तैरेव सहितस्तोये क्षिपेद् गृहेन वाह्यदा |
शैलस्नथटहे घोरं मन्त्र नैव तु दारुजं ||

लोहनिर्मायत्रैव न्यसेत् प्रोस्वन्वहं सके |
दग्धं मणि * *? भ्रष्टतंज प्रस्तारवं त्यजेत् ||

पश्चाद्वास्तु स पर्योक्तं मन्त्रेर्दत्वा च दिग्वलिं |
पूर्वमानान्दितीलिङ्गं प्राग्वत् संस्कृत्य गर्भके ||

स्वस्थाने तु समारोप्य यजेत् मूला वतार्यवत् |
क्वचिदुक्तोन्यदेवानां विधिश्चापि निवेशनं ||

अस्त्रेण वा स्वमन्त्रेण सहश्रं जुहुयात् ततः |
जीर्णोद्धरः पुनः प्राग्वद् विधेयः सिद्धिमिच्छताः ||

जीर्णवाम समुद्धारैः खड्गे विन्यस्य तन्मनून् |
यजेत् प्रासाद सि *? न्तं लिङ्गयत्नेन पालयेत् ||

१६०अ)

सिद्धेषाष्यङ्गं स योगं कुर्यादाकृष्य खड्गतः |

पूर्वाख्य खह्रमाजीर्णस्तद्रव्यंस्तत् प्रमाणकः |
अष्टद्रव्यमथश्रेष्टोऽतिहीनोहीन वस्तुजः ||

संकोचेन भवेत् मृत्यु विस्तरणं ययः |
जीर्णमुधृत्य चारोप्य प्रायश्चित्ताय होमयेत् ||

अच्छिद्र पूर्णतोयेन खदद्योजा?तेन तु |
क्षमयेच्च प्रणम्यशं संपूज्य तृणविन्दुवित ||

भवाव्यत्ता *? योत्ते शत्वदाज्ञयो मयो धृतं |
लिङ्गादि स्थापनं यच्च तत्क्षमस्त * *? परि ||

राज्ञः * * * * * * * * * *? 
महेश्वरः |
अस्माकशिल्पिनो न्येषां सुप्रीता भवत भवः ||

ततः कर्ण * * * * * * * * * * * 
*? |
तङ्खड्गं? कंकनं धेनुं दद्यात् सोपिष्करौ वृषौ ||

ई * *? र्णे द्वारं ||

मठत * *? नां कुर्या *? सा दद्विगुणा महीं |
जगती वाह्यतो हित्वा दक्ष * *? ऽथवारुणे ||

पूर्ववत्सं * *? कुर्यात्कुण्डमण्ड *? मण्डपं |

१६०ब्)

इष्ट्वा शिवघटं लिप्त्वा स * * * * * * *? |
* * * * * * * * * * * * * 
* *? तु ||

विप्रः पुरस्सरै नैव समं कृत्वा प्रदक्षिणं |
प्र * * * * * * *? द्विलव्या तु प्रविश्य च ||

चतुस्के धान्यधुंजोर्द्धे कुम्भं न्यस्योदगाननं |
द्विज * * * * * * * * * * * * 
* *? ||

* *? म्भाद्विकरे बिम्ब पूजयेद् वास्तु देवताः |
जगती म * * * * * * * * * *? 
कलाः ||

*? वृत्या * *? वा शक्ति न्यसेत् याद्वाः पतीनतः |
प्रागुक्त व्याप्त्य * * * *? स्व * * हृदादयेत् ||

ततो सदमत्वा वास्तु देवतात् तर्प्यतान् |
कलाश्च द्वाध्यक्षांश्च प्रतिष्ठार्थं तु तर्पयेत् ||

दत्तदिदि * लिराचान्तन्तु कायो विभूषिते |
मठं सस्नापयेदस्र बीजपूरक पित्थकैः ||

वदरी फलवार्ताक्त माततं नारङ्गकैः |
दाडिमा मलकैः कन्दैः कुम्भाभोभिऽस्च भूरिभिः ||

मठेद्य श्रीवयत्नामकर्तुः *? दि वृद्धये |

१६१अ)

पाशस्कन्दं पशुस्कन्द विद्यासाखेश्वरच्छदं |
शक्तिपुष्पसुखानत्य फलवन्दे शिवह्रमं ||

षट्पुष्पे तेषु विधिषु यत्किंचित् नादित मया |
तज्ज्ञेय विमलावत्या सर्वस्वाशैव मे यतः ||

नैतच्छिवोक्तं *? त्यत्रनाधेयः सं * *? क्वचित् |
आनक्यानस्ततो(?) वर्तु तथा केंद्रोदयोप्यलं ||

श्रीमद्गुरु प्रच *? पादसहश्ररस्मि * *? 
त्रिविधवन्धमण्डान्धकारः(?) |
काण्यां च स विमलशम्भुरसम्भव श्रीवि *? रां ह्रि युगपङ्कज 
वञ्च * * *? यः स * * * * 
श्लोकमुक्तकोल्कीर्णविग्रहं | 

मन्त्रकण्ठकसंशुद्धां गुरुपरागताः |
चक्रे नात्मपक्ष * * * * *? पद्धतिं सखयैतां ||

पापग्रामे सरन्ये पशुपते सुपतेः शिष्टाबुध्य प्रवेशः |
यत्किञ्चित् * *? मस्यां सकलजनहिनिर्मितायामभूत्मे ||

तेन प्रीत शिवोम्भू प्रभुरति करुणा निर्गुण षट्गुण श्रीः |
हक्तोमयेषद्विपमार्थं(?) संश्री * * * * * 
*? ||

१६१ब्) 

ऊन्च्लेअर् 

Eन्द्





###########   END OF FILE  #######