#################################################### MUKTABODHA INDOLOGICAL RESEARCH INSTITUTE Use of this material (e-texts) is covered by Creative Commons license BY-NC 4.0 Catalog number: M00261 Uniform title: ṣaṭcakranirṇaya Manuscript : BHU C4253 Description: Notes: Data entered by the staff of Muktabodha under the supervision of Mark S.G. Dyczkowski. Revision 0: April 7, 2012 Internet publisher : Muktabodha Indological Research Institute Publication year : Publication city : Publication country : India #################################################### ṣaṭcakranirṇaya atha ṣaṭcakranirṇayoyaṃ likhyate || oṃ ṣaṭcakraṃ ṣoḍaśādhāraṃ trilakṣyaṃ vyomapañcakam | śarīraṃ yena jānanti na te yogyāḥ kulāgame || 1 || ā *? brahmabilaṃ cakraṃ sandantateṣva?vasthitam | yoganālaṃ samutpannaṃ trailokye sa carācare || 3 || brahmakaṃndādhāraṃ brahmakaṃ sukhaṃ dadātīti brahmakāndam || anyaśāstrābhiprāyaḥ || nāḍi tritayamuddiṣṭaṃ yatra līyetasaṃjñitam | tacca kandeti paryāyaṃ tacca brahmabilaṃ smṛtam || 3 || vāmadakṣiṇake nāḍyā viḍāpiṅgalasaṃjñake | folio 193 is missing but this seems to be a numbering mistake p. 194a) tayormadhye sthitā nāḍī suṣumṇā madhyamā smṛtā || 4 || viśrutā brahmanāḍīti brahmadarśayatissphuṭam | tasya *? labilaṃ kandaṃ nābhyūrdhvādhoṅgulaṃ smṛtam || 5 || tattrikoṇamiti jñeyaṃ vistarādaṅguli trayam | tasya madhye sthitā śaktiḥ pañcakāraṇabhakṣiṇī || 6 || saṅkocana prayogena prabuddhā bhavatīti sā | bhāvānābhāvagamyā sāprayātā parame pade || 7 || evaṃ jñātvā mahābhāge kandādhāre sthitiṃ kuru | tatra sthitvātmano rūpaṃ prākṛtaṃ tu parityajet || 8 || grāhayed bhāvanā yātaṃ *? hātsarvagataṃ śivam | yaṃ prāpya tarate pāraṃ ghorāt saṃsārasāgarāt || 9 || dvitīyaṃ nābhicakraṃ tu nāgakuṇḍalasannibham | kuṇḍalīkṛti vikhyātamudayāstagakāraṇam || 10 || anyaśāstrābhiprāyaḥ || nābhimadhye sthitā śaktiḥ prasuptabhujagākṛtiḥ | phaṇapañcakasaṃyuktā vāmāvartā trivartulā || 11 || pañcāśaṃdvijajananī praṇavākhyā trivāhagā | ūrdhvādhaḥ kramayogena yā śivāntaṃ śivolvanā || 12 || prabuddhā cāṇu vajjñeya * *? suptā kuṇḍalākṛtiḥ | tripañcāṅgulavistārāmitavarṇā kulāraṇī || 13 || tasya madhye yadā * *? saṃsthito hyekamānasaḥ | nānāvidhāni cihnāni paśyati svapnavat priye || 14 || tasmāt sarvaprayatnena bodhayet kuṇḍalākṛtim | p. 195a) tṛtīyaṃ hṛdaye cakraṃ ṣaṭtriṃśadvyāpakaṃ prabhum | padmarāgasamākāramādityasamatejasam || 16 || tṛtrodāharaṇam || nābhe ūrdhvaṃ vitaśrātu kaṇṭhadūrdhvaṃ ṣaḍaṅgulam | hṛdayaṃ tad vijānīyād viśvasyāyatanaṃ mahat || 17 || hṛccakramadhye kamalaṃ ṣoḍaśārāṅgulairyutam | aṣṭāṅgulapramāṇena lambamānamadhomukham || 18 || karṇikākesarairyuktaṃ haṃsasya padameva hi | tatrābhyāsagato yogī paśyatyātmānamātmanā || 19 || caturthaṃ kaṇḍacakraṃ tu nāḍīsaṅghaṭṭagocaram | saṅghataṃ sarvanāḍīnāṃ hṛdayaṃ tadudāhṛtam || 20 || p 195b) anyaśāstrābhiprāyaḥ || kaṇṭha rūpātkṣutpipāsā * * *? || īśatkṛtāpi rasanā bilasūlasaṃsthāpī śa?ddvijādharadale vivṛte ca kṛtvā | īśatsudhāra savaraṃ śaśinaśca pītvā tatkṣuttṛṣāṃ maraṇadāharujāṃ nivṛttiḥ || 21 || pañcamaṃ binducakraṃ tu trikhaṇḍaṃ vyomagocaram | vyomātītaṃ paraṃśāntamātmarūpaṃ vyavasthitam || 22 || bhruvormadhye sthitaṃ cakraṃ bindvākhyaṃ mokṣadāyakam | pañcavarṇadharaṃ devaṃ pañcakālasamāyutam || 23 || pañcavelāyutaṃ nityaṃ pañca pañca vivarjitam | niṣprapañcaṃ nirābhāsamaṅguṣṭhaikapramāṇakam || 24 || ṣaṣṭhaṃ vai tālu cakraṃ ca devānāmapi durlabham | p. 196a) candrakānti samaprakhyaṃ cintayetkalayā yutam || 25 || tatrodāharaṇam | tālumadhye sthitaṃ cakramamṛtākhya kalāyutam | tatra vai daṇḍapāṇistu saṃsthitaḥ parameśvaraḥ || 26 || aṅgulatrayamānena trikoṇākṛti * * *?m | ādvijātyanvyajātyantamekādṛ *? va rūpiṇī || 27 || tasyordhve? nāsanaṃ cakraṃ rekhādvāravivarjitam | pramāṇarūparahitaṃ bhāvagamyaṃ sadoditam || 28 || yatra sā ca sthitā śaktirvimalā rūpavarjitā | śivena saha caikatra viśrāntiṃ kurute sadā || 29 || hakārādūrdhvagā kāryā kālāgninayagāpuraḥ || sā hyeva gulphajānuha sarvādhāre layaṃ gatāḥ || 30 || p. 196b) sarvā *? rātu saṅkoce saṅkocāt turyakoṇake | turyakoṇā tu janmākhye tataḥ skandasya bhāmini || 31 || skandāt kuṇḍalinīmadhye kuṇḍalākhyāt ghaṭodare | tadvai sañjīvanasthānaṃ bhūtānāṃ jīvasaṃpuṭe || 32 || sañjīvanyāśca kūrme tu kūrmāśca sparśasaṃjñake | sparśāśca lalanāmūle lālākhyāllambake tathā || 33 || * *? khyāt guruvaktre ca gururhyajamukhe tathā | itye te ṣodasādhārāssaṃsthitāḥ kulamadhyataḥ || 34 || yairbhitvā bāhyataḥ śaktirvajet sapādaśaṃpadam | yā śaktirūhakākhyādhāramadho mārgaṃ gacha?tisau *? kāryā tasyāśca dhārāḥ ṣoḍasa?ka *? nte || p. 197a) * * *? nūta * *? rgoḥ sarvādhāre *? saṃjñite | gudasya kālāgnirudreti paryā?yaḥ | asyaiva kāmasaṅkoco vāyuḥ | yonimārgadvayaṃ vāyoḥ saṅga?me sarvadā sthitam | aśaktyā samatāṃ nītvā di?vyoyodhaḥ pravartate || ta * *? taṃ krośya?gudadvāraṃ sarvādhāramaṅguli *? yasyordhve turyakoṇaṃ catuṣkoṇaṃ meḍhre janmākhyaṃ yasmin sthāne strīpuṃsayoḥ saṃyogakāle bījaṃ patitaṃ bhūtvā garbhaḥ sa bhavati janmākhya hāṭakasyā bhya?ntare tiryagg?tyāṅgula ṣaṭkam | ūrdhvagatyāṅguli dvayam || anyaśāstrābhiprāyaḥ || jakāre jananaṃ yatra makāre maraṇaṃ bhavet | janmamṛtyu bhaya sthānaṃ janmasthānaṃ tu tadviduḥ || meḍhrodhvā?ṅgula dvaye janma kandaṃ tasyordhe aṅgula dvayam | tacca trikoṇaṃ nāḍi tritayasyā dhāram | tadyathā nāḍyadho hyaṅgulā dṛ?ṣṭau meḍhramūlaṃ tva?tadviduḥ | tatra madhye mahācakraṃ kandaṃ nāma prakīrtitam | tālusaṃjñā bhavettasya śodhanaṃ nāmanāmataḥ || anya śāstrābhiprāyaḥ || nābhi meḍhrāntaraṃ kandaṃ tatvādhāraṃ prakīrtitam | dahantātka * madhyasthaṃ caitanyaṃ cittavarjitam | ṣaḍaraṃ prasphurantaṃ ca kandasaṃsthānasaṃsthitam | kulabinduriti khyātaṃ khyātaṃ brahmabilaṃ tathā || p. 198a) etat prakṛṣṭakamucyate || kuṇḍalinī nābhi deśe ghaṭodaraṃ nābhi hṛtpadmamadhyasthaṃ tasyaiva saṅjīvanīti paryāyaḥ | nābhi hṛdayapadmasaṃpuṭaṃ madhyam | kūrmaṃ hṛdayaṃ sarvāṇi padārthāni yatra kūrmāṅgānīvatiṣṭhanti tatkūrmādhāraṃ sarvambaraḥ? sthānam | hṛdayāccaturaṅgulaṃ lolākhyaṃ lolājihvā tasyāmūlaṃ lolāmūlaṃ kaṇṭhasthānam | lampikādhaḥ ṣaḍaṅgulam | lambākhyaṃ lambāghaṇṭikāguruvaktraṃ guruvaktreti bindusaṃjñaṃ bhrūmadhyaṃ bhrūmadhyeti bindusaṃjñakaṃ turyasthāne sarveti kathyate | ajamukhamajamākāśaṃ avidyamānaṃ janmāyasmāttasminsthāne dhvaja? iti || p. 198b) iti ṣoḍaśādhāram? || atha trilakṣam || antarlakṣaṃ bahirlakṣaṃ lakṣaṃ cobhayavarjitam | bāhyala *? prayogena pratimādi *? cālanam | sarvāvayavasaṃyuktaṃ sarvatantrārthasaṃyutam | śā * * *? samāsādya cittacaitanya yogataḥ | parāpravartate dṛṣṭirantarlakṣasya darśanam | bahirantarbahi kṛtvā svasthānasthasya yā sthitiḥ | tallakṣaṃ madhyamaṃ? proktaṃ na kiñcidyatra lakṣayet | lakṣa traya vinirmuktaṃ vā *? yātītamavyayam | sarvā?vasthaṃ na sāvasthaṃ paraṃ tallakṣamucyate || vyomapañcakamiti || prathamaṃ tu brahmavyomaviṣṇuvyoma dvitīyakam | p. 199a) rudravyoma tṛtīyaṃ tu ceśvarākhyaṃ caturthakam | sadāśivaṃ pañcamaṃ tu hyetadvai vyomapañcakam || nādyādi hṛdayaṃ yāvadbrahmajñānaṃ viduḥ priye | jāgradvṛtyunubhāvena pārthivaṃ tatvamuttamam || 1 | hṛdayātkaṇṭhasaṃsthānaṃ viṣṇusthānaṃ prakīrtitam || 2 || kaṇṭhā tu yāvadbhrūmadhyaṃ rudrasthānaṃ tu tadviduḥ || 3 || suṣuptāvasthayā saṃsthaṃ tejastattvaṃ tu saṃsthitam | bindau tu yāvattalvantamīśvarākhyamanukramam || 4 || turyāvasthāśritaṃ jñeyaṃ vāyutatvaṃ samāśritam | tālvantād dvādaśāntaṃ tu sthānaṃ sadāśivaṃ sthitam || 5 || turyātītapadāvasthaṃ nabha part of the text is missing here * * mi citpatiṃ homaṃ bindunādendu saṃyutam | p. 199b) ṣaṣṭhambā samāyuktaṃ svacchadaṃ vigatā mayam || 3 || namaḥ svāhā svadhā vauṣaṭ svavaṣaṭkaṅsamanvitam | dīrghasvarasamāyuktaṃ haṃsaṃ haṃsāṅgabhūṣitam || 4 || śaktimantrasamāyuktaṃ parānandapadaṃ sthitam | vyāpinī sahitaṃ devaṃ sṛṣṭikṛdvyāpinīśvaram || 5 || ṣaṭtriṃśattattvamadhyasthaṃ paramaṃ mantravigraham | mantrātītaṃ paraṃ śāntamunmanyantaṃ nirāmayam || 6 || jyotiṣāṃdhāmadhāmākhyaṃ cidānandaprakāśakam | matijñanaikagamyaṃ tamitareṣāmagocaram || 7 || paramātmāpadātītaṃ sa * * *? vivarjitam | śivaṃ sarvagataṃ śūnyaṃ sa bāhyābhyantare sthitam || 8 || folio 200 - 239 is missing seemingly due to numbering mistake p. 240a) nityoditaṃ mahātejaṃ sūryahaṃsaṃ śivātmakam | rāśicakragataṃ devamayanadvayasaṃsthitam || 9 || udare dakṣiṇe candraṃ dakṣiṇo cottaraṃ ravim | pakṣadvayasamāyuktaṃ sarvabhūteṣvavasthitam || 10 || yogeśvaraṃ yogagamyaṃ yogātītaṃ nirāmayam | ṣaṭpathaṃ ṣaṭpathātītaṃ śūnyaṃ ṣaṭkasamanvitam || 11 || hṛtkuśeśayamadhyasthaṃ grāhyagrāhakagūhitam | ṣaṭpathaṃ ṣaḍabhāvākhyaṃ citpatiṃ cetanātmakam || 12 || kharūpaṃ khacaraṃ khasthaṃ khaparaṃ khapatiṃ khagam | kūlā * * *? lādhāramakulaṃ kulanā * *? m || 13 || p. 240b) sa eva bandhurmātā ca pitā ca sasuhṛt?guruḥ | yaṃ sarvasvamiti prāhustaṃ vande parameśvaram || 14 || yasya? sarvajñatā jñā?pti dadhi bodhasvatantratā | a * * * * * ktiśca tasmai pūrṇātmane namaḥ || 15 || sarvendriya parityāgād vyāptiryasya vilakṣaṇā | ṣāḍguṇyaguṇasaṃyuktā tasmai vyāptātmane namaḥ || 16 || jñānādi guṇasaṃyuktaṃ varjitaṃ prākṛtaṃ guṇaiḥ | kṣayotpatti na yasyasthastasmai nityātmane namaḥ || 17 || yasya mūlaṃ na cāgraṃ ca na diśo vidiśastathā | na śabdo na tathākāśastasmai śūnyātmane namaḥ || 18 || vā? paśyatyakṣirahitaḥ svādaṃ bindatya jihvakaḥ | p. 241a) akarṇaḥ śṛṇute yaśca tasmai cittrātmane namaḥ || 19 || * * * * * * * * * * * * * * * * | viśvaṃ kāraṇanirhīnastasmai sraṣṭātmane namaḥ || 20 || yathā kālo hyasūtropi kurute kāryasādhanam | tathaiva kartā yo nityaṃ tasmaikartrātmane namaḥ || 21 || yo nityaṃ vasate dehe viśvamadhye vyavasthitaḥ | sthairya rūpaṃ samāsādya tasmai sthityātmane namaḥ || 22 || yasya viśvamidaṃ haṃsarkālamekaṃ bruvantitam | saṃharetkevalātmā ca tasmai kālātmane namaḥ || 23 || ya eko bahudhā rūpairvasatyasmiñcarācare | saṃhṛtyedaṃ punaścaikaṃ tasmai māyātmane namaḥ || 24 || viśvaṃ jñānakarāgreṇa dhṛtaṃ tattvasamanvitam | p. 241b) līlayā bhrāmyate yena tasmai vīrātmane namaḥ || 25 || brahmāṇḍasya yathāmadhye dṛśyate sarṣapā kaṇaḥ | brahmāṇḍaṃ ca tathā yasya tasmai sthūlātmane namaḥ || 26 || bālāgra bhāgaḥ śataśaḥ kalpitotha sahasraśaḥ | yasyamānamidaṃ proktaṃ tasmai sūkṣmātmane namaḥ || 27 || mahāsthānaṃ śarīre yassarvasatvairadhiṣṭhitaḥ | satvapañjaranirmāṇaṃ tasmai kṣettrātmane namaḥ || 28 || kṣettrajño jyotirātmā ca hṛnmadhye tu vyavasthitaḥ | yaḥ śucirnirmalohaṃsastasmai kṣe?trātmane namaḥ || 29 || maha *? stamasaḥ pāre unmanyātmānamujjvalam | p. 242a) yaṃ jñātvā na punarjanma tasmai jñānātmane namaḥ || 30 || jñānena prāpyate yasmāt kāryaṃ vai kāraṇottaram | yāvatsarvagatā tṛptistasmai jñānātmane namaḥ || 31 || dehamadhye sthito yacca nābhicakre paribhraman | citprakāśo hṛdivyāpī tasmaijīvātmane namaḥ || 32 || iḍā gaṅgā mahāpuṇyā suṣumṇā yamunā tathā | tayoḥ saṃkrīḍate yaśca tasmaihaṃsātmane namaḥ || 33 || yaḥ śuddhaḥ śuklapakṣe tu śuklagaṅgājale sthitaḥ | śuklakarmarato nityaṃ tasmai śuklātmane namaḥ || 34 || yaḥ kṛṣṇaḥ kṛṣṇapakṣe tu saṃsthito yamunā jale | krūrakarmarato nityaṃ? tasmai kṛṣṇātmane namaḥ || 35 || p. 242b) re?cakena vahennityaṃ ṣaḍrasā svādalampaṭaḥ | yastejastapate nityaṃ tasmai sūryātmane namaḥ || 36 || pūrake nivasedyaśca niśāyāmamṛtātmakaḥ | āpyāyana karo nityaṃ tasmai somātmane namaḥ || 37 || yastṛptastarpayeddevāndevayānenasaṃsthitān | pitṝṇāṃ pitṛsthānena tasmai vahnyātmane namaḥ || 38 || sūryasya grahaṇe yaśca viṣuvena ca saṃyutam | iḍāpiṅgalayormadhye saṃlīno hṛdayāntare || 39 || yatpuṇyaṃ havyakavyena tasmai tīrthātmane namaḥ || 40 || candrodaye candragatyā iḍāṃśe piṅgalārpitam | yaḥ śreyaḥ sarvakāryāṇāṃ tasmai lagnātmane namaḥ || 41 || dvādaśānte śubhe kṣettre śivarāhusamanvitam | p. 243a) citsūryagrahaṇaṃ yatra tasmai sthānātmane namaḥ || 42 || yatra candro hyapānākhyo yatra cāstaṅgato raviḥ | prāṇāpānakṣayo yatra tasmai mantrātmane namaḥ || 43 || brahmārpaṇavidhānena dinarātri parikṣayāt | pūjyate yogibhi yaśca tasmai pūjyātmane namaḥ || 44 || svayamuccarate yaśca svadehāvasthitaḥ śivaḥ | dehānte mokṣado yaśca tasmai japyātmane namaḥ || 45 || citkṛṣāṇurmano hotā amṛtākhyā parāhṛtiḥ | yatra mantro hakārākhyastasmai hotātmane namaḥ || 46 || sarvadevasthito devaḥ saptārciḥ parameśvaraḥ | yaścāntaḥ ṣaḍrasāhārastasmai bhoktātmane namaḥ || 47 || p. 243b) yo nityaṃ bhāsayet samyak mayūkhairmahādyutiḥ | sa bāhyābhyantaraṃ sarvaṃ tasmai bhāsātmane namaḥ || 48 || yo vyomaparamaṃ brahma citprakāśaṃ nirāmayam | bhūtākāśaṃ parityajya tasmai vyomātmane namaḥ || 49 || yovinidrā mahābodhā yuñjānāḥ saṃyatendriyāḥ | paśyanti jyotiṣāṃ jyotistasmai yogātmane namaḥ || 50 || pūrake yo bahirbrahmā kumbhake viṣṇureva ca | recake yo vasedrudrastasmai prāṇātmane namaḥ || 51 || brahmatve sṛjate viśvaṃ viṣṇutve sthiti kṛścayaḥ | rudratve saṃharatyeva tasmai sthityātmane namaḥ || 52 || mātrā pañcakasaṃyuktaṃ prasāde pañcadaivatam | p. 244a) manunātrā yate yena tasmai mantrātmane namaḥ || 53 || svayambaścarate yaśca svalpavṛtti halākṛtiḥ | anāhata paraḥ śāntastasmai varṇātmane namaḥ || 54 || sragivagrathito yena prākṛto bhumisañcayaḥ | dharmādharma mayaiḥ paśaistasmai vandhātmane namaḥ || 55 || sarvādvanapathātīta munmanyate vyavasthitam | sarvākhyeyaṃ paraṃśāntaṃ tasmai mokṣātmane namaḥ || 56 || yasya pīṭhamidaṃ viśvaṃ mūrtivyomātmikā bhavet | līyante sarva tatvāni tasmai liṅgātmane namaḥ || 57 || unmanyantaṃ paraṃ śuddhaṃ samanāvastu niṣkalam | vyāpinyā sakalaṃ yaśca tasmai muktyātmane namaḥ || 58 || p. 244b) calācaleṣu sarveṣu viśvamadhye vyavasthitaḥ | māyāṃbāddhāsthito yaśca tasmai sarvātmane namaḥ || 59 || stavarājasamaṃ divyaṃ jñānāñjanamanaśvaram | ajñānatimirāndhasya unmīlanakaraṃ smṛtam || 60 || narāṇāṃ kṣīṇapuṇyānāṃ sadyodharmavivardhanam | paraṃ śuddhaṃ pavitraṃ ca sarvaduḥkhanivāraṇam || 61 || adhyātmaguṇasaṃpūrṇaṃ jñātvā yaḥ paṭhate naraḥ | sarvapāpaviśuddhātmā sa gacchecchā śvataṃ padam || 62 || ########### END OF FILE #######