#################################################### MUKTABODHA INDOLOGICAL RESEARCH INSTITUTE Use of this material (e-texts) is covered by Creative Commons license BY-NC 4.0 Catalog number: M00319 Uniform title: brahmayāmala Manuscript : IFP transcript T00522 Description: Notes: Revision 0: Nov. 21, 2014 Data-entered by the staff of Muktabodha under the direction of Mark S.G. Dyczkowski. Internet publisher : Muktabodha Indological Research Institute Publication year : Publication city : Publication country : India #################################################### p. 1) brahmayāmale mātṛṇāmutsavam | hariḥ oṃ | mātṛṇāmutsavaṃ vakṣye śṛṇu brahmanyathākramam | purā kṛtayugasyādau devāśca siramaisvaraiḥ || devaiśca rodhanaṃ kṛtvā dārukena mahānṛpa | devāssañcintitassarve dārukāhvaya kāraṇam || dārukassa vayasmṛtya vayau vātha kathaṃ harim | tacchrutvā hariḥ proktaḥ striyaṃ sṛṣṭiti tadvada || evaṃ śrutvā tu deve hyaikaikaṃ sṛṣṭivat striyam | brahmāṇi brahmasaṃbhūtā māheśvarī maheśvarāt || kaumārīskandasaṃbhūtā vaiṣṇaī viṣṇusaṃbūtā | vārāhī yamasaṃbhūtā indrāṇi indrasaṃbhavā || eteṣāṃ mātaro deva yuddhaṃ vai dārukena tu | mātṝṇāṃ durbalaṃ gachet prabalena mahāsuraḥ || mātṝṇāṃ saṃbhūyanodbhūtā ekavīraparātparā | paramekāṃśamevantu parameśvaralocane || jayate bhadrakālī tu dārukāvadhakāriṇīm | dārukaṃ hṛdayaṃ bhitvā rudhiraṃ māṃsacarcitam || āpūrṇāyāhṛdaṃ sarvaṃ hariṣṇyāṇītyupakramam | tacchrutvā īśvaro devī nṛttaṃ kṛtvā tu śāmyati || p. 2) śāntyantu sarva devebhyo cāmuṇḍaparameśvari | tāsāṃ vai mūrtibhedantu śṛṇu brahma yuge yuge || kṛtayuge koṭimūrti mūrtayaḥ parikīrtitāḥ | prakarālya titīkṣṇākṣī vidyujjihvā vijṛṃbhiṇī || kṣobhiṇī mohinī caiva tathā yonimukhī bhavet | adhomukhī ca vikhyātā tathā raudramukhī bhavet || kṛṣṇā caiva tu kṛṣṇākṣī tathā ca śyāmalā bhavet | tryambakī gomukhī caiva snehākhyā ca tathā parā || bhaganonmukhī vikhyātā mūrtayaṣṣoḍaśasmṛtā | etāśca mūrtayo jñeyā mātṛkāśca prakīrtitā || kṛṣṇākṛṣṇatarā jñeyā śvetāśvetatarā bhavet | raktāraktatarā jñeyā pītāpītatarā bhavet || vikhyātā mūrtayo jñeyā mūrtayasyuḥ prakīrtitā | bhadrakāli tu cāmuṇḍī sadā vijayavarddhinī || nāśaimastu śirodbhutā kaliyuge prakīrtitā | etairmūrtayo jñeyā sadā śāntikaro bhavet || tasyāssarva prayatnena caturmūrtiḥ prapūjayet | daśaśāntikaraścaiva nṛpāṇāṃ vijayaṃ bhavet || sarvapāpaharaṃ śāntaṃ sadā vijaya saṃbhavam | caturbhūti vidhānena mātṛpūjāśca kārayet || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ mātrotsavo nāma prathamaḥ paṭalaḥ || 1 || p. 3) ataḥ paraṃ pravakṣyāmi devyādeśavidhiṃ param | grāme ca nagare caiva pattane kheṭakepi ca || tīrthasthāne'tha saumye vā samudre parvatapārśvayoḥ | parvate ca vane caiva nadīnāṃ rājadhānike || indrāyāṃ vijayaṃ caiva āgneyegnibhayaṃ bhavet | dakṣiṇe cāpamṛtyuśca nairṛtyāṃ vyādhipīḍitam || vāruṇyāṃ varṣanāśantu vāyavyāṃ rogamāviśet | saumyāyāṃ sarvasaṃsiddhiraiśānyāmaṣṭasiddhidam || uttaradvārato bāhye somasūtrasya pūrvataḥ | śatadaṇḍāntaraṃ kṛtvā sarvasiddhikaraṃ param || pūrvadvāre tu vijayamāgneye maraṇaṃ bhavet | yamadvāre tu kalahaṃ nair-ṛte nāśamāviśet || paścime sarvasiddhissyāt vāyavye ripunāśanam | uttaradvārameteṣāmaiśvaryamuttarottaram || īśadvāre tu rakṣārthametat dvāraṃ vidhīyate | brāhmaṇakṣatriyo vaiśyaśūdraścaiva caturvidham || brāhmaṇān pāpanāśārthaṃ kṣatriyo vijayaṃ bhavet | vaiśyānāndhanamāpnoti śūdrāṇāṃ sukhamāpnuyāt || yāvat prāsādavistāraṃ tāvat kuryāt parigraham | karṣaṇaṃ kārayet tatra bījāṃkuramanirdiśet || p. 4) khananaṃ puruṣamātreṇa udarāntamathāpi vā | pāṃsunā pūrayet tatra udakaṃ pūrayet purā || hastipādaghanaṃ sādhyamācārya śilpibhissaha | caitreṣu viṣuvaṃ kuryāt prācīṃ grahaṇamādiśet || udīcīṃ tatra saṃgrāhya hrāmayeccaturaśrakam | evaṃ parigrahā bhūmiraṣṭasiddhikaraṃ mahat || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ bhūparigraho nāma dvitīyaḥ paṭalaḥ || 2 || pratimālakṣaṇaṃ | athātassaṃpravakṣyāmi pratimā ṣaḍvidhā parā | śailajā lohajā caiva ratnajā maṇinā śubhā || athavā dārujā caiva mṛṇamayaṃ ca manoharam | dvārotsedhasamāyuktaṃ pādotsedhaṃ tathaiva ca || garbhasyāṇḍasya pratimaṃ kanyasaṃ kārayedbudhaḥ | pañcabhāgavibhakte tu tribhāgaṃ madhyamaṃ bhavet || tridhāgarbhasamaṃ kṛtvā dvibhāgaṃ cottamaṃ bhavet | evaṃ gabhānur pañcapratimañca prakīrtitā || navārdhaṃ tālamānena pratimāṃ kuryāt sa lakṣaṇaṃ | eteṣu caiva cāyāmaṃ saṃgṛhyantu vicakṣaṇaḥ || p. 5) tadāyāmaṃ tridhā caiva bhāge pratimaṃ bhavet | bhāgaikantu bhavet pīṭhaṃ tadardhena tu nirṇaye || evaṃ sukhāsanaṃ proktaṃ sthitairanyairanukramām | sukhāsanasya bhavet pīṭha caturaśrāyataṃ bhavet || caturaśraṃ tathā kṛtvā tattadbhāgantu vinyaset | ubhayoḥ pārśvayoścaiva āyatāśraṃ prakīrtitam || evaṃ sukhāsanaṃ proktaṃ lakṣaṇena samanvitam | śiraḥ pañcāṃgulañcaiva mukhayāmaṃ tribhāgatā || caturaṃgulaṃ bhaved grīvā hṛdayaṃ mukhamucyate | hṛdayaṃ nābhideśe tu mukhaṃ tatraiva cocyate || pañcāṃgulamupasthaṃ syāt ūruśca dvimukhaṃ bhavet | jaṃghe corusamaṃ proktaṃ bhāgajño ekapādakam || vakṣo daṇḍasya vistāramaṃgulyā pañcaviṃśakam | kaṭidaṇḍatriṃśadīrghaṃ ṣoḍaśāṃgulamucyate || āyāmaṃ bāhudaṇḍābhyāṃ caturviṃśāṃgulaṃ bhavet | āyāmamupabāhuśca ṣoḍaśāṃgulamucyate || maṇibandhe kalāyāmaṃ mukhaṃ karatalaṃ bhavet | caturdaśāṃgulāyāmaṃ pādayorubhayorbhavet || yasya keśa pramāṇantu dvādaśaṃ vibhajed budhaḥ | caturbhāgaṃ madhyamantu śūlaṃ ṣaḍbhāgamuttamam || p. 6) bhavet kaṭaśalkimantvibhāge vidhīyate | tasmānyathārthamityuktaṃ vaktro varṇantu mīyate || śūlamasti sitārajju kṛtā māsapaṭaṃ tathā | kṛtetu śvetavarṇañca tretāyāṃ raktameva ca || dvāpare pītavarṇantu śyāmaṃ kaliyuge bhavet | pauṣṭikaṃ sitavarṇābhaṃ raktañcaivābhivṛddhidam || pītaṃ vaśīkaraṃ kṛtvā śyāmaṃ śāntyarthamucyate | nārīṇāmuttamā devī tasmānmānamidaṃ param || jānurajjugatāśreṣṭhaṃ śvetapadmoparisthitam | caturbhujaṃ triṇetraṃ ca śiro mālā vibhūṣitā || nānābharaṇasaṃyuktā śiro mālāvalīḍhakā | triśūlaṃ dakṣiṇe haste kapālaṃ vāmahastake || varadābhayadañcaiva karau dakṣiṇa vāmakau | evaṃ vidhi mahāvīraṃ sarvābharaṇabhūṣitam || divyavastropavītañca divyacandana lepanam | raktanetraṃ viśālākṣaṃ raktakeśaṃ manoramam || rakteṣu raktajihvā ca raktamālopaśobhitam | khaḍgaṃ khaṭvāṃgaśūlantu paraśun dakṣiṇe dadhat || kapālaṃ caiva ghaṇṭāñca dalapallava hastakam | vāme tu kaṭakaṃ dadyāt pādenākramya dārukān || p. 7) triṇetraṃ varadaṃ ramyaṃ ekavīraṃ prakīrtitam | dṛṣṭidvayañca śāntissyāllalāṭa prabhayānvitam || dārukasya vadhodbhūtā lalāṭotsṛṣṭikīrtitā | evaṃ vidhiprakartavyaṃ ekavīrī manoharā || raktākṣī vinyaset prācyāṃ karālīṃ dakṣiṇe nyaset | caṇḍākṣī paścime nyasya mahocchiṣṭottaraṃ nyaset || ambikā caṇḍikā caiva ghorī ghoreśvarī tathā | koṇeṣu vinyaset kṛtvā śāstradṛṣṭena karmaṇā || yoginī pītavarṇābhā vilāsī kapilā bhavet | etā vai dvāradeśe tu dvārapālaṃ nyaset kramāt || yoginī dakṣiṇā jñeyā vilāsī cottarā bhavet | iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ pratimālakṣaṇavidhirnāma tṛtīyaḥ paṭalaḥ || 3 || diṅnirṇayam | diṅnirṇayaṃ pravakṣyāmi kṣetrapālasya saṃhṛtam | aindreśānayormadhye kṣetrapālālayaṃ bhavet || pīṭhaṃ vā tatra kartavyaṃ yathāvidhi purassaram | svarṇantatra khanitvā tu vidhi dṛṣṭena karmaṇā || cottamaṃ cāṣṭahastaṃ syāt caturhastena madhyamam | kanyasañca tadardhaṃ syāt trividhaṃ tatprakīrtitam || p. 8) yatheṣṭakaṃ samāśṛtya balipīṭhaṃ prakalpayet | pūrvamagraṃ prakartavyaṃ lakṣaṇena samanvitam || pīṭhārtha khananaṃ kuryāt yathā vistārarūpakam | pañcaratnaṃ kṣipet tatra tvadho caiva vicakṣaṇaḥ || navakṣaraṃ kṣipet tatra mantrajño deśikottamaḥ | pañcaikānanyatastasya navārṇena yathākramam || evaṃ nyastvā tu vidhivat balipīṭhaṃ samārabhet | vistārasya samaṃ proktaṃ cotsedhañca sa lakṣaṇaṃ || utsedhañca tridhā kṛtvā samabhāgaṃ vicakṣaṇaḥ | prathamaṃ caturaśraṃ tu lakṣaṇena samanvitam || prathamaṃ caturaśrañca kārayettatra vittamaḥ | aśrantu pañcadhā kṛtvā tadbhāgaika tridhā bhavet || tadbhāgaika vihīnaṃ syāt vṛttaśrañca prakīrtitam | caturaśra samaṃ kṛtvā vṛttordhve caturaśrakam || padmaṃ tatra prakartavyaṃ lakṣaṇena samanvitam | tatri bhāgaika bhāgantu padmaṃ kuryāt sa lakṣaṇaṃ || utsedhantāvadevoktamaṣṭapatraṃ sa karṇikam | evaṃ kṛtvā samāsena pīṭhañcaiva manoharam || śiva prītikaraṃ vāpi kṣetrapālaṃ sa lakṣaṇaṃ | iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ kṣetrapālalakṣaṇaṃ nāma caturthaḥ paṭalaḥ || 4 || p. 9) aṃkurārpaṇaṃ | athātaḥ saṃpravakṣyāmi makhilasyāṅkurārpaṇam | prokṣaṇe ca pratiṣṭhāyāmutsave snapanepi vā || dīkṣāyāmālayāraṃbhe bālasthāne tathaiva ca | pātraṃ caturvidhaṃ proktamvaṅgalāṅkurakarmaṇi || śaṃkhaṃ śarāvaghaṭikā pālikāsu caturvidhā | sauvarṇaṃ rajataṃ tāmraṃ kāṃsyaṃ vai mṛṇmayañca vā || pratyekaṃ dvādaśagrahya sarvayogeṣu kīrtitam | śaṃkhākārantu śaṃkhasya vartulañcāṣṭamaṃgulam || tadardhañcaiva vistāraṃ mūlantasya pramāṇataḥ | agre padmadalākāramaṣṭapatrasamanvitam || tatpadme śaṃkharūpaṃ syāt śaṃkhākāraṃ tamucyate | ṣoḍāśāṃgulamāyāmaṃ tryaṃśamāyāmameva ca || kīṭakoṭi samākāraṃ mukhantasya prakīrtitam | āpastryaṅgulañcaiva udarañca daśāṃgulam || gokarṇarūpaṃ tatpucchamevaṃ śaṃkhasya lakṣaṇaṃ | aṣṭādaśāṅgulotsedhaṃ śarāvaṃ bhinnavarjitam || dvitālantu bhaved vaktraṃ kṛṣṇamaṇḍalavarjitam | aṣṭādaśāṃgulāyāmaṃ ghaṭikā pañcatrikam || ṣaḍaṃgulaṃ bhavet pādaṃ tanmadhye caturaṃgulam | kuṃbhañcāṣṭāṃgulaṃ nāhaṃ vaktrāssyuścaturaṃgulam || p. 10) pālikāratnimātrantu nālantasya prakīrtitam | ṣoḍaśāṃgula vistāraṃ tadvaktrañca * * * * || * * * * * * vidyāttatpīṭhaṃ ratnameva ca | tadarthaṃ kaṇṭhavistāraṃ tadarthaṃ bilamucyate || * * * * * * * ktaḥ svarṇādīnāntu kāmataḥ | maṇṭapassavidhiṃ vakṣye maṃgalāṃkurakarmaṇi || daśahastapravistāraṃ viprasya tu vapurbudhaḥ | kṣatrasya navahastaṃ ca aṣṭahastaṃ tu vaiśyakaḥ || saptahastantu śūdrāṇāṃ tārāyāmaṃ prakīrtitam | ṣaṭtriṃśat ṣoḍaśastaṃbhaṃ dvādaśastaṃbhameva ca || aṣṭahastaṃ kramātproktaṃ tathā vistārarūpakam | caturaśrasamaṃ kṛtvā darpaṇodarasannibham || maṇṭapañco bhayoḥ paścāt yathāvidhi purassaram | caturbhistoraṇairyuktaṃ aṣṭadik dhvaja śobhitam || catudvārasamāyuktaṃ maṇṭapaṃ lakṣaṇānvitam | vaṭodumbaramaśvatthaṃ lakṣaṃ vṛkṣādibhiḥ kramāt || toraṇaṃ kārayet taiśca yathāvidhi purassaram | pañcahastāyataṃ proktaṃ vistāraṃ tadvihastakam || ūrdhvaṃ śūlā kṛtiṃ kuryāt hastaṃ bhūmi niveśayet | śvetaṃ raktaṃ tathā kṛṣṇaṃ dhūmrañca vāruṇaṃ tathā || p. 11) śyāmantu kapilaṃ pītaṃ dhvajānāṃ pūrvato nyaset | vitāne cordhvamāścarya kaṇṭhacāmarabhūṣitam || dukūlapaṭṭakārpāsa vastraiśślakṣṇaistataḥ kramāt | staṃbhānāveṣṭya paścāt tu pallavairapyalaṃkṛte || dhūpadīpasugandhaiśca pūjayen maṇṭapaṃ śubham | evaṃ kṛtvā tu pūrvantu tataścāṃkuramārabhet || gomayena samālipya tanmūlāni prakalpayet | śālibhistu daśadroṇai tadardhakairvā tadardhakaiḥ || droṇārdhañcādhamañcaitattadardhaṃ taṇḍulorapi | vikireyāttaṇḍulaiśśardhai dakṣiṇetonye || śāhastaṃ vā trihastaṃ vā vistārahastamathārhikam | caturaśrāṇi na yathākrama * * * kārayet || āsanaṃ kalpayitvā tu padmākāraṃ vicakṣaṇaṃ | gandhapuṣpaśca saṃpūjya yathāvidhi purassaram || raktā karālī caṇḍākṣī mahocchiṣṭādi devikā | śaṃkhādi vinyaset paścāt kośakṛt pāṃsupūrayet || āmrapallavasañcchannaṃ gandhādyairarcayecchubhān | bījāni pūrayet paścāt yavapūrvādini kramāt || yavamāṣa kulasthāni cambavaiṇavakāni ca | śālī priyaṃgurapāmārgaṃ śyākāniṣpāvakāni ca || p. 12) tilasarṣapamudgāni bījāni ca trayodaśa | yathā lābhaṃ gṛhītvā tu deśakālānurūpataḥ || vāriṇā kṣālayitvā tu gokṣīreṇāpi vai kramāt | tāmbūlaṃ dāpayet tatra sarveṣāṃ mātṛvoginām || ācāryassaviśeṣeṇa tāmbūlaṃ dāpayet tataḥ | ācārya śśuddha bhūtātmā śuddhagandhānulepanam || navavastraparīdhānaṃ coṣṇīṣañcottarīyakam | sāṃgulīyakapāṇistu sarvābharaṇabhūṣitaḥ || ati dīrghā vāmakubjo cakṣuhīnā visarjakāḥ | badhirāḥ kukṣirogāśca lājapāta visarjayet || vikaṭañcāṃgahīnañca śipiviṣṭā visarjayet | sarvalakṣaṇasaṃyuktaṃ sarvāṃgaṃ sarvaśobhanam || mātṛ gāyatri mantreṇa brahmayāmala pāṭhakān | sarvatantra kriyāyuktaṃ * * * * * * * * || * * * * * * * * * gaṃ mamadhu vacanam | guruśiṣyaṃstathaiva ca * * * nindā * * || nindā * * * * * * kulanindā visarjayet | etairvā vāpayedbījaṃ navākṣareṇa mantravit || brahmaghoṣaiśca vividhai svastivācakamaṃgalaiḥ | śaṃkha duṇṭhābhinirghoṣairgītavādyādi nisvanaiḥ || p. 13) etairvā vācayed bījaṃ navākṣareṇa mantravit | navākṣareṇa mantreṇa bījānāṃ vāpayedguruḥ || mātramantrābhi japtena vāruṇañcaiva secayet | sadaśaiścādayed vastraissusūkṣmaiśca pṛthak pṛthak || rātriṃ tu mātṛgāyatrīṃ maṃgalāṃgura rakṣaṇaiḥ | lakṣaṇe cocyate tasminnācārya mantravigrahaḥ || payodhi * kṣaṇa sevyāha vistāsāṃ pradāpayet | pāvakā devatā pañca havistāsāṃ pradāpayet || evaṃ kṛtvā pratidinaṃ evaṃ puṣpādibhiryajet | aṃkurārpaṇaṃ vakṣyāmi varṇabhedānanekaśaḥ || śvetāni rajatābhāni kuñjarābhāni tāni ca | haridra hāni tānyeva komalāni śubhāni ca || śvetābhaṃ sarvakāmārthaṃ rajatābhaṃ vivarddhidam | kuñjarābhaṃ tu * * dhanaṃ chrītaṃ komalaṃ bhavet || svarṇābhaṃ svarṇa vṛddhiḥ syāt haridrāpuṣṭivardhanam | mṛddhani putrapautriṃ syāt jīrṇatāṃ prakīrtitam || kṛṣe dhūma mṛtunāśaṃsyājaṃjāniha vardhanam | tathā tiryaggataṃ caiva vasu palaṃ palam || kṛṣṇābhoccāṭanañcaiva dhūmrābhaṃ kalahaṃ bhavet | nīlābhamambu nāśaṃ syāt apamṛtyurbhaviṣyati || p. 14) adhogataṃ cekalābhaṃ tiryagaṃ caiva rogadam | tasmāt sarva prayatnena anābhāni vivarjayet || navākṣareṇa mantreṇa paśumekantu ghātayet | prāyaścitta viśudhyarthaṃ homaṃ tatra vidhi kramāt || navākṣareṇa mantreṇa aṣṭottaraśataṃ * * | * * eka dhāravaktra hiraṇyañca pālikānantu pūjanam || aṃkūrārpaṇa kāle tu bījāni ca sañcayam | tatsarvaṃ dāpayed brahman ācāryantu tāni vai || pūrvokta maṇṭape ramye guptena nikṣipet tataḥ | iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ aṃkurārpaṇa pañcamaḥ paṭalaḥ || 5 || sthāpanam | devatāsthāpanaṃ vakṣye yathāvadanupūrvaśaḥ | grāme ca narake caiva pattane kheṭakepi vā || āyurārogyadaścaiva dhanadhānya vivardhanam | putrapautra pravṛddhiśca subhikṣaṃ tāsu vardhanam || grāmamadhye navapaṭaṃ brahma(ṇa)sthānamuttamam | indrāyamaśvinosthāna śriyāvāsthānameva ca || indrāgneyayormadhye vadhaṃ sthānamuttamam | sarasvatyāśca cāgneyaṃ kāmasthānantu kalpayet || āgneya yamayormadhye pitarasthānamuttamam | sāvitraṃ sthāpayed yāmye yātudhānañca kalpayet || p. 15) yāmya nair-ṛtayormadhye gaṇapatisthānamucyate | nair-ṛtyāmāsurasthānaṃ nava devān varānane || nair-ṛtyāṃ vāruṇe madhye nāgasthānaṃ vidhīyate | vāruṇyāṃ sthāpayed viṣṇū lakṣmīsthānantu kalpayet || nabhasvadvaruṇayormadhye garuḍasthānamucyate | vāyavye kalpayeddomaṃ gandharva sthāna mucyate || soma mārutayormadhye sthāna muktaṃ prajāpateḥ | vitteśaṃ sthāpayet saumye mārtāṇḍañca prakalpayet || soma śaṃkarayormadhye rudraścaikādaśassudhīḥ | īśānaṃ śaṃkarasthānaṃ śivagaurī samanvitam || īśānacakrayormadhye dvādaśādityamucyate | catuṣṭayamṛgādikṣu durgāsthānaṃ vidhīyate || grāmamadhyeṣu karṇikāṃ brahmasthānaṃ vidhīyate | mātṝnvai pūjayet tatra gandhapuṣpaistu pūjitam || kalaśaṃ navakaṃ grāhyaṃ sāpidhānaṃ sakūrcakam | savastraṃ navavastraṃ vā navārṇe naiva mantritam || subrāhmī māheśvarī caiva kumāri vaiṣṇavī tathā | vārāhī caiva māhendrī bhadrakāli tathaiva ca || agnibījaiśca īśānaiḥ pūrvamārabhya vinyaset | devīśīmarcayet tatra pūjayed vidhinā saha || p. 16) vidyāhṛdayamantreṇa ācāryo homayet kramāt | * * kṛtvā * * * * * * * * * * * * || * * * * * * * * * * sthānaṃ samārabhet | sthāpayitvā vidhānena pāścādvā samārabhet || * * * * * * * * * * * * * sarjayet | grāmasyottaradigbhāge jyeṣṭhā sthānaṃ vidhīyate || jyeṣṭhāyāmuttare dikṣu koṭṭavisthānamucyate | grāma bāhye tu kartavyaṃ koṭṭavyāśramuttamam || jyeṣṭhāvasavayormadhye mātṛsthānaṃ vidhīyate | grāme vā nagare vāpi patanam vāpi kārayet || vāruṇyāṃ sthāpayed viṣṇumaiśānyāṃ śaṃkare bhavet | anyathā tvirayedyastu vyādhiśokabhayaṃ bhavet || durbhikṣaṃ kalahaṃ ghoraṃ sarvahāniṃ tu nirdiśet | marmamadhve na kartavyaṃ rajjuvedhañca varjayet || vidhivedhaṃ bhavennyastvāraṇantu vinirdiśet | triśūle śūladaṃ proktaṃ ṣaṭkakā tu kṣayamāpnuyāt || marme mṛtyumavāpnoti rajvo garbhavināśanam | kṛṣṇe grāmanāśaṃ syāt tasmādyetāni varjayet || p. 17) sahasrabhūsurairyuktaṃ grāmamityabhidhīyate | cāturvaṇa savāstavya nānā jātisamanvitam || nallamalla samākīrṇaṃ nāṭakā gaṇikaistathā | nagaranta dvijānīyānnānā jāti samāyutam || aneka jāti saṃkīrṇaṃ potanā vāsamapitam | vaṇikjana samākīrṇaṃ pattanaṃ vidhinā budhaḥ || caturaṃga balairyuktaṃ dvārakeṭasamanvitam | vividhairaratnaloścaiva yuktantat kheṭakaṃ bhavet || grāmād dviguṇa vistāraṃ nāgarasya varānane | nagarād dvipattanaṃ caiva dviguṇaṃ kheṭakaṃ bhavet || evaṃ vidhikrameṇaiva kārayet saha sundari || * * * subhave teṣāmiti śāstrasya niścayaḥ | iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ devatāsthāpanaṃ nāma ṣaṣṭhaḥ paṭalaḥ || 6 || pratiṣṭhāvidhiḥ | pratiṣṭhāvidhiṃ pravakṣyāmi śṛṇubrahmanyathā kramam | prāsādasyāgrataḥ kuryāt maṇṭapañcaturaśrakam || uttamaṃ madhyamañcaiva adhamaṃ trividhaṃ tathā | caturbhistoraṇairyuktaṃ caturdvārañca śobhitam || ṣoḍaśastaṃbhasaṃyuktaṃ daśadvādaśa hastakam | dvātriṃśatstaṃbhasaṃyuktaṃ tathā ṣoḍaśahastakam || p. 18) * ttare paṭṭikā yuktaṃ staṃbhaiścaikopaśobhitam | maṇṭapaṃ vā pyatho vopi sarvālaṃkāraśobhitam || ṣoḍaśastaṃbhasaṃyuktaṃ daśadvādaśahastakam | dvātriṃśat staṃbhasaṃyuktaṃ tathā ṣoḍaśa hastakam || darbhairmālyaiḥ parikṣiptaṃ puṣpamālāvalambitam | ghaṇṭācāmarasaṃyuktaṃ kuśadarbhāñca gopalam || pavitraṃ kanakasaṃyuktaṃ * * * * * * * | navapañca trīṇi saṃyuktamaṃgulañca * gulam || nālaṃ tryaṃgulaṃ proktaṃ granthirekāṃgulaṃ bhavet | mātṛgāyatri mantreṇa yojayet tu viśeṣataḥ || aṇḍajanmaparamāṇena avyaktaṃ devagirām | * * * * * * * * vāṣṭapatraṃ sakarṇikam || suvarṇe rajate tāmre alābhe mṛṇmaye'pi vā | abhinnarukṣasphuṭitaiḥ kalaśaiḥ kālavarjitaiḥ || akālamūlakalaśaiḥ sūtrairāveṣṭitairapi | sakūrcaissāpi dhānaiśca savastrairveṣṭitairapi || īdṛśaiḥ navabhiḥ kumbhaiḥ śuddhambu paripūritam | śālimudgapriyaṃgāni yavasarṣapameva ca || kalaśānvinyaset tatra sarvagandhāni tāni tu | caturdikṣu nyaset kumbhān pūrvādi kramayogataḥ || p. 19) * * * vā śāli yavāstilān koṇeṣu vinyaset | pañcaratnena saṃyuktā navākṣareṇa mantravit || madhye tu vinyaset kuṃbhaṃ vīreśītantramucyate | raktākṣī vinyaset pūrvaṃ karālīṃ dakṣiṇe nyaset || caṃḍākṣī paścime nyasya mahocchiṣṭhottare nyaset | ambikā caṇḍikā caiva ghorāghoreśvarī tathā || koṇeṣu kalaśānyasya śāstradṛṣṭena karmaṇā | svasvenaiva tu bījena navākṣarayutena ca || kalaśaṃ vinyased vidvān śūlamudrāṃ pradarśayet | gandhapuṣpādibhiścaiva vastrayugmena veṣṭayet || kalaśānte tu mantrāṇā pratyekantu yathākramam | devyāśca pratimaṃ grāhyaṃ tāmrajandārukantu vā || sthāyirūpañca kartavyaṃ kṣālayecchuddhatoyakaiḥ | vastrayugmena saṃpūjya gandhapuṣpādibhiryajet || praṇavaṃ vinyaseccitte vadane mūrtivinyaset | navākṣaraṃ nyaset paścāt pratimāṃge yathākramam | mukhe ca hṛdaye śiro nābhistu guhyake || ūrośca pādayoścaiva padmamudrāṃ pradarśayet | hṛdaye hṛdayaṃ nyasya śiraścirasi vinyaset || p. 20) śikhāyāntu śikhāṃ nyasya kavacaṃ tanamastake | astraṃ hastapradeśe tu netraṃ netreṣu vinyaset || sarvāṃgantu nyasenmantrī ekavīrī śarīrataḥ | brāhmī māheśvarī caiva kaumārī vaiṣṇavī tathā || vārāhī caiva māhendrī vīrabhadragaṇādhipa | ekavīrī śarīre tu vinyasedvaikamudrayā || vīrabhadrantu śirasi gaṇādhyakṣantu pādayoḥ | svasvenaiva tu mantreṇa ekacitto dṛḍhavrataḥ || brahmāṇī tu mukhaṃ nyasya hṛdimāheśvarī nyaset | kaumārī gudare nyasya vaiṣṇavīnnābhi mantrake || vārāhīṃ kaṭimadhye tu jānā vaindrīntu vinyaset | udare vinyaset sarvaṃ jagatsthāvarajaṃgamam || candrādityaṃ nyasennetraṃ lalāṭekṣeru vinyaset | śrotre diśantu vinyasya ākāśe hṛdaye nyaset || pādayoḥ pṛthivīṃ nyasya trimurtiścaiva vinyaset | devā yakṣa yathā nāgā kinnarāpsarastathā || gatān svasvena mantreṇa hṛdaye vinyased budhaḥ | evaṃ tasya vidhānena hārakeyūra kalpitam || pūjayitvā vidhānena ācāryastu nivedayet | śayanaṃ kalpayet tatra kalaśasya ca dakṣiṇe || p. 21) aṇḍajairmuṇḍajairvāstraiḥ kārpāsaiḥ kaṃbalaiḥ kramāt | tasyopari nyasennetre devadevāṃgakairbudhaḥ || kūrcaṃ tatraiva vinyasya lakṣaṇena vicakṣaṇaḥ | evaṃ vinyasya vidhinā ekavīrīñca śayayet || navākṣareṇa mantreṇa jayaśabdayutena ca | prākśirantu kartavyaṃ pādayoranyathā kṛtam || devyopari nyasedvastraṃ sadeśairyugmato haram | īdṛgvidhañca vastraṃ vā netra nirvāṇameva vā || * * * * vidhānena gandhapuṣpādibhiryajet | nivedyaṃ dāpayet tatra smaraṇena tu saṃyutam || kalaśodakena saṃspṛśya hṛdayenābhimantrayet | homodaye tatassarvān sarvamantrairyathā kramam || mūrtipairlakṣaṇopetairaṣṭabhistu yathā vidhi | mantrajñaiḥ kuśalaiśśuddhai brahmayāmalatatparaiḥ || pāraśaiva kulodbhūtai mātṛdikṣo samanvitaiḥ | nāṃgahīnairna badhirai netrahīnaiśśaṭhaistathā || naghradvaiśvā bālaiśca homayet tulyavarṇajaiḥ | ācārya lakṣaṇaṃ vakṣye śṛṇuṣva caturānanaṃ || sarvalakṣaṇasaṃpūrṇaṃ samayācārapālakam | śaktivratadharaṃ śāntaṃ nāṃgahīnaṃ naroginam || p. 22) ekavīravidhanajñaṃ brahmayāmala tatparam | mātra tantra kriyāyuktaṃ mātratantraviśāradam || mātṛmaṇḍalavettāraṃ mātrasphūrti vicāragam | dīkṣāsaṃskārayuktañca pratiṣṭhākramavittamam || śubhadeśe samutpannaṃ abhiṣeka kriyānvitam | ekavīravidhānajñaṃ śakti vratadharaṃ śubham || samukta pādanayanaṃ kālamaṇḍalavarjitam | raktaṃ raktoṣṭhasaṃyuktaṃ raktapāṇiṃ vicakṣaṇaṃ || manojñaṃ vā pravaktāraṃ śāstrānuṣṭhānatatparam | śīlācārasamāyuktaṃ guṇāsaṃbhogavarjitam || guṇāśāntaṃ samudbhūtaṃ sadbhiścaiva tu saṃpadam | salakṣaṇaiśca saṃyuktamālola dīrghalocanam || mṛdupādaka sagrañca śubhakaṇṭhasamadhvalam | evaṃ lakṣaṇasaṃyuktamācāryaṃ vidhivatsadā || bilvañca khadirañcaiva palāśaṃ vaṭameva ca | aśvatthodumbarañcaiva padmañcaiva śaraṃ tathā || vaikaṃgatohyapāmārgaṃ arkañcaiva yathākramam | apāmārgaṃ vāstu home homayet tatra vittamaḥ || aṣṭottaraśatañcaiva homayet sarva mūrtipaḥ | ācārya dviguṇaṃ hutvā samidhājyādibhiḥ kramāt || p. 23) pratyekāṣṭaśatañcaiva homayet sarvamūrtiṣu | aṣṭamūrtiṣu mantraiśca pṛthak vai homayed budhaḥ || svatāmapadasaṃyuktaṃ navākṣarasamanvitam | svaraṇyantasasaṃyuktaṃ homayenmūrti dhārakān || pṛthivī āpinī te jīva yaśakhaḍginī tathā | saurī candrī tathā pātnī aṣṭamūrtiḥ prakīrtitāḥ || tāsāṃ mūrtistu mūrdhnīnāṃ mārayenmūrtivārakaḥ | pṛthivī pūjanaṃ pūrvaṃ āpinī vāruṇena tu || tejī agni pradeśe tu vāyavī vāyugocare | khaḍginī nair-ṛte bhāge saurī īśānagocare || candrī some tu vinyasya hyastī dakṣiṇe nyaset | evaṃ nyastvā na vidhānena cāṣṭamūrtiṣu yojayet || mūrtīnāñcaiva sarvāsāṃ svanāmnā caiva homayet | avargaṃ juhuyātpūrve kavargamagni gocare || cavargaṃ yāmyadeśe tu vargattrainnair-ṛte hutam | tavargaṃ vāruṇañcaiva pavargaṃ vāyu gocare || pavargaṃ somadeśe tu ṣavargamīśagocare | etaissarvaistu saṃyuktamācāryo homamārabhet || pūrvavatprakramādeva lokapālānnyaset kramāt | saptajihvā nyasestasya yathāsthāne yathākramam || p. 24) aṣṭamasya tu khaṇḍasya tṛtīye lakṣaṇānvitam | saptamasya tu khaṇḍasya dvitīya lakṣaṇānvitam || ṣaṣṭhenaiva samopetaṃ mūrdhni bindu suśobhitam | bahurūpā bhavejjihvā nyastavyā saṃgarediśi || saptakhaṇḍā tṛtīyā ca dvitīyena samanvitam | ṣaṣṭhena tu samāyuktā bindunā paribhūṣitam || rajatābhājasā jihvā saindre caiva vyavasthitam | dvitīye cāṣṭamakhaṇḍānye dvitīyakam || ṣaṣṭhenaiva samārūḍha caindra khaṇḍānyathā kramam | bindunoparisaṃyuktā raktā jihvā ca saṃbhavet || agnibhāge sthitā sā ca saktapāpavināśinī | khaṇḍasya cāṣṭamasyaiva mātīyā śāntidā śubhā || saptamasya tu khaṇḍasya dvitīyena samanvitam | ṣaṣṭhenaiva samayuktaṃ bindunoparibhūṣitam || kṛṣṇākhyā tu bhavejjihvā nair-ṛte diśi saṃsthitā | saptamasya tu khaṇḍasya cādibījāsu śobhanā || punaragnisamāyuktaṃ ṣaṣṭhasvarasamanvitam | bindunoparisaṃyuktaṃ sarvakāmārthasādhanam || suprabhā śobhanā jihvā vāruṇyaṃ diśisaṃsthitā | saptamasya tu khaṇḍasya cādibījā śubhaṃkarī || p. 25) dvitīyena samāyuktā ṣaṣṭhabījena saṃyutā | vindunoparisaṃyuktā sadāvijayavardhanī || atiraktā bhavejjihvā vāyavyāṃ diśisaṃsthitā | saptajihvā samākhyātā śāstradṛṣṭena karmaṇā || evaṃ saptavidhāṃ jihvā cāgnikuṇḍe prayojayet | evaṃ vai sthaṇḍile jihvā yojayed deśikottamaḥ || etaissarvaissamāyuktaḥ ācāryo mantrahomayet | samiddhutvā spṛśetpādamājyaṃ hutvā yadi spṛśet || caruṃ hutvā spṛśedbinduṃ tilān hutvā hutispṛśet | lājaṃ hutvā mukhaṃ spṛśya śūlamudrābhimantrayet || kṛgākṣare spṛśet paścāt kṣvakākādīni vai budhaḥ | hutvā hutvā spṛśenmantrī pādādi śirasāntakam || hṛdaye hṛdayaṃ spṛśya śiraśśirasi vinyaset | śikhāyāntu spṛśennyasya kavacaṃ stanamadhyakam || stanamadhyaṃ spṛśet mantrī sarvamantrairyathā kramāt | ājyaṃ hutvā bhavet tatra hṛnmantrādi yathākramam || pañcapañcabhirāhutyā ṣaḍaṃśena vidhurbudhaḥ | ekavīraśataṃ hutvā navākṣareṇa buddhimān || caturmūrtiścaturhatvā aṣṭamūrtistu cāṣṭhadhā | dvādaśaiva tu munīnāṃ dvādaśāhutirucyate || p. 26) ṣoḍaśaiva tu mūrtīnāṃ ṣoḍaśāhuti homayet | dvātriṃśanmūrtibhiścaiva dvātriṃśāhutirucyate || tat tatpūraṇahotavyaṃ svanāmapadasaṃyutam | yoginīnāṃ daśaṃ hutvā parivāreṇa pañcadhā || evaṃ hutaṃ vidhānena vāriṇā prokṣayed gṛham | pañcagavyena saṃprokṣya navākṣareṇa buddhimān || bāhye cābhyantare caiva parivāra graheṣu ca | prokṣayet pañcagavyena paścāt sthāpanamārabhet | adhivāsana velāyāṃ paśūn sapta ca pātayet | rudhiraṃ māṃsamasthiñca homayenmūlamantrataḥ || tato diśā baliṃ dadyāt raktamāṃsaiśca vinyaset | śaṃkhabheryādibhirghoṣairḍamarukaiśca kāhalaiḥ || mātṛghoṣaiśca saṃyukta paṭahamadalasaṃkulaiḥ | nṛttagītādibhistatra hrādayet tat pradakṣiṇam || adhivāsavidhi hyetannā brahma udāhṛtam | sumuhūrte tu saṃpanne prabhāte sthāpanaṃ bhavet || ratnādivinyasetpūrvaṃ paścāt sthāpana mārabhet | ratnāni loha dhānyāni bījānyoṣadhayastathā || krameṇa vinyaset brahman śāstra dṛṣṭena karmaṇā | vajrantu marakatañcaiva mauktikaṃ padmarāgakam || p. 27) vaiḍūryaṃ puṣparāgañca indranīlaṃ pravālakam | gomedakantu māṇikkaṃ navaratnaṃ prakīrtitam || navākṣareṇa mantreṇa pūrvādikramayogataḥ | suvarṇarajataṃ tāmramāyasaṃ trapusīsakam || āruḍhaṃ ca vipulaṃ pūrvādi kramato nyaset | haritāraṃ gañjakañca mākṣiraṃ gunapītathā || saurāṣṭra gairikañcaiva vat * * * garantathā | navākṣareṇa mantreṇa pūrvādi kramato nyaset || tilasarṣapa mudgāni vrīhiniṣpāvakāni ca | yavamāṣa priyaṃgūni navākṣareṇa vinyaset || lakṣmī ca sahadevī ca viṣṇu krānti balaṃ tathā | garikañjīvravallī ca vāhrī ca pāksava calān || navākṣareṇa mantreṇa krameṇa vinyased dvaye | kārayet tu navapuṭaṃ tāmraiṇaiva śobhitam || brahmasthānaṃ nyasenmantrī ekatvañca na kārayet | kūrmañca pṛthivī caiva śaṃkhañcaivāta patrikam || vajrañcaiva tu śūlañca gadā khaḍgan tathaiva ca | navākṣareṇa mantreṇa smaraṇenaiva saṃyutam || nyasedvījāni mārgañca rajānyoṣadhi lohakān | brahmasthānaṃ nyaset pūrvamāyurārogyadaṃ śubham || p. 28) evaṃ nyasya ca vidhinā pāyasena tu lepayet | sumuhūrte ca sudine śaṃkha dundubhi nisvanaiḥ || sthāpayed vidhinācāryo brahmasthānantu kautukam | kūṭākṣaraṃ navairbījairnavākṣara yutairapi || sumuhūrte tu kartavyaṃ ūrdhvasthāpanamācaret | arghyandatvā tato mantrī vīradhyāna parāyaṇaḥ || paśūnvai ghatayet tatra pratiṣṭhā kālike tathā | saputraṃ vā japairdarvaiḥ yajamāna purassaraiḥ || kavitukasya tu saṃmantryasya sthāpayed vidhinā tathā | devabhāgaṃ nyaset sthāpya brāhme carcāṃ prakalpayet || kṛtākṣara navabījairnavākṣarayutairapi | smaraṇena samāyuktaṃ tribhirjaptaṃ praveśayet || arghyandatvā tu tatraiva bhadrakālīṃ praveśayet | sakalaṃ niṣkalaṃ rūpaṃ dhyātvā devyaḥ punarnyaset || āvāhayet tato devīṃ bhīmarūpa kapālinīm | triśūla khaḍga khaṭvāṃga kheṭakaiśca samanvitaḥ || ghaṇṭāḍamarukañcaiva nāgapāśa samanvitā | muṇḍamālādharīṃ devīṃ triṇetriṃ raktalocanīm || śyāmavarṇāñca sughanīṃ raudrīṃ caiva parātparām | bhūtapreta gaṇaissarvai mātṛyoni gaṇairyutām || p. 29) etaissarvaiḥ paribhūtaiḥ devīmāvāhayedbudhaḥ | acintyāṃ paramāṃ sūkṣmāṃ avyaktāṃ akṣayāṃ dayām || nānārūpa jagadyoniṃ viśvamūrtiṃ maheśvarīm | aneka vadanāndevīṃ naikahastāṃ maheśvarīm || naikarūpa ghṛtaśyāmāṃmanekā ghrāṇasaṃyutām | anekaśśrotrasaṃyuktamanekastanasaṃyutām || aneka mukhasaṃyuktāṃ samudrāṃbarabhūṣitām | indraśrapavicitrāṃgī vinyaset tantravittamaḥ || kalaśodakena saṃprokṣya svāpi rūpantu vinyaset | parivāranyaseccaiva svasvenaiva tu mantravit || devyodakena saṃprokṣya nyasetsvaralipinyathā | nivedayet tadā dehamarcayitvā vidhānataḥ || pāyasaṃ kṛsarānnañca pītānnañca gulodanam | śuddhānnaghṛtasaṃyuktandadhimadhughṛtānvitām || bhakṣya bhojyañca pāyañca lehyaṃ śoṣyaṃ tathaiva ca | baulakāmaṇḍakā caiva pūrikā ghṛtakantathā || madhumāṃsañca pānañca gulapiṣṭaṃ madhuntathā | trividhā tu bhaved devī lakṣamāṃsena saṃyutā || nivedayed viśeṣeṇa arghyaiśca bahukādakān | diśābaliṃ tato dadyāt māṃsānāṃ lājasaṃyutam || p. 30) ācāryaṃ pūjayet saṃmyak gorumikāñcanādibhiḥ | pratiṣṭhā vidhāyāṃ proktaṃ rāṣṭraśāntyarthakāraṇam || garbhagehe tu matimān saptakoṣṭhāni kārayet | pratiṣṭhāpya pūjayet taṃtra vittama * * * * || dhruvārcādevikaṃ sthāpya bhūtātmā raṇabhāgike | paiśān paiśātu bhāgetu svārpayet tantravittamaḥ || evaṃ tu trividhaṃ lekhyaṃ yathāvidhipurassaram | iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ pratiṣṭhāvidhirnāma saptamaḥ paṭalaḥ || 7 || ataḥ paraṃ pravakṣyāmi nyāsakarma vidhikramāt | nyāsānāṃ trividhaṃ proktaṃ sarvakāmārtha sādhanam || sṛṣṭisaṃhārabhedañca sthitinyāsaṃ tathaiva ca | mūrdhnādi pādaparyantaṃ sṛṣṭinyāsaṃ prakīrtitam || pādādi ca śirāntantu nyāsañca saṃhṛtirbhavāt | nāsādi hṛdayāntantu sthitinyāsaṃ taducyate || prathamantu jalasnānaṃ mṛdāsnānamataḥ param | japasnānavidhiṃ paścāt dhyānayogī samācaret || padmāsanantu kartavyamañjalī puṭamudrayā | pūrakaṃ pūrayet pūrvaṃ brahmā tatrādhidevatā || p. 31) kumbhakaṃ hṛdimadhyasthaṃ deśaṃ niṣkala bhāsitam | niṣkalaṃ paramāśakti mantrāsanasamanvitam || kālīṃ caiva karālī ca virālī mālinī tathā | hṛtpuṇḍarīkamadhye tu mūrtiṃ dhyātvā yathākramam || paścāt karāṃgulīnyāsa nirmalākṣa samanvitam | nāgahastasamaṃ kuryāt maṇimaṇḍasamanvitam || dakṣiṇāṃguṣṭhakaṃ brāhmaṃ tarjanī tu maheśvarī | madhyamāṃgulakaumārī vaiṣṇavī ca tvanāmikā || kaniṣṭhikā ca vārāhī dakṣiṇāṃgula vinyaset | vāmahaste kaniṣṭhādi indrāṇintatra vinyaset || anāmikāyāñcāmuṇḍā vīrabhadrā tu madhyamā | tarjanī tu mahāvighnaṃ karālyaṃguṣṭhavinyaset || evaṃ sṛṣṭikramaṃ kuryāt saṃhāraṃ tadanantaram | vāmāṃguṣṭhādi cārabhya navaśaktiṣu vinyaset || śāntī cāṃguṣṭhavinyāse soṇī tarjani vinyaset | khaḍvāṃgī madhyamaṃ kuryāt anāmī caiva tu nāsikā || kaniṣṭhikā nyaset kāntimaṃgulyagre pratiṣṭhitam | mauktikī kaniṣṭikā nyasya agre ca tarjanīṃ nyaset || krodhī cāṃguṣṭhavinyasya sthiti nyāsaṃ prakīrtitam | aṃgulyaṃ praṇavaṃ nyasya phaṭkāraṃ tarjanīṃ nyaset || p. 32) phaṭkāraṃ madhyamāṃgulyaṃ phaṭkārañcaiva nāmikā | kaniṣṭhāṃguli huṃkāraṃ kaniṣṭhākāramucyate || anekāyāntu phaṭkāra phaṭkāraṃ madhyamaṃ nyaset | śvetantu tarjanīṃ tasya huṃkārāṃguṣṭhavinyaset || dakṣiṇe kaṭimadhye tu caṇḍī raudrī tu vinyaset | vāme tu maṇimadhye ca caṇḍī raudrī tu vinyaset || vāme tu maṇimadhye tu bhairavīṃ tatra vinyaset | dakṣiṇe bahuvīre tu ekavīre tu vāmake || hastābhyāktāla pṛṣṭhe tu arkamātme tu vinyaset | karanyāsamidaṃ prokta mahānyāsamataḥ param || praṇavaṃ vinyasen mūrdhnī brahmā tatrādhi daivatam | khakāre tu lalāṭaṃ syāt skandastatrādhi daivatam || vakāraṃ vaktramadhye tu vighnantatrādhi daivatam | makāraṃ hṛdaye madhye durgāṃ tatrādhi daivatam || saddhastaṃ puruṣaṃ devaṃ bhakāraṃ tatra vinyaset | evaṃ sṛṣṭimahāmudrā sṛṣṭinyāsan taducyate || oṃkāraṃ pādayornyasya bhūmistatrādhi daivatam | jrekāraṃ jānumadhye tu durgāsūtrāsu daivatam || drekāraṃ vahnivinyasya umāstatrādhi daivatam | hreṃkāraṃ stanamagre tu śriyai tatrādhi daivatam || p. 33) hroṃkāraṃ caiva bāhubhyā jyeṣṭhaṃ tatrādhi daivatam | hreṃkāraṃ cakṣuvinyāsaṃ sarasvatyādhi daivatam || skandadeśe tu phaṭkāraṃ iti nyāsādhi daivatam | pṛṣṭhe caiva huṃkāraṃ pāliṃ tasyādhi daivatam || padanyāsantu hṛdaye hakāraṃ nāyaśakti sa daivatā | eteṣāṃ ca sthiti nyāsamuṣṭikaṃ bindumudrayā || vīrabhadrantu mantreṇa śirasopari vinyaset | tadūrdhvaṃ bhaktavinyāsaṃ sa tu dhyānarūpiṇam || vighnamantrān lalāṭasyāt tasyordhvaṃ padavinyaset | brahmāṇī mūlamantreṇa catuśyāntatra vinyaset || mantropari tathā caturvaktrā caturbhujā || evaṃ dhyātvā tu manasā brahmāṇī tatra vinyaset | māheśvarīti mantreṇa āsya madhye pratiṣṭhitam || tasyordhvamīśvarī caiva caturbāhustriṇetriṇī | kaumārī mūlamantreṇa karṇāgre tatra vinyaset || mantrasyopari vinyāsaṃ kāmārī tu caturbhujā | vaiṣṇavī mūlamantreṇa bāhyābhyantara vinyaset || mantropari ca vinyāsaṃ vaiṣṇavī caikahastinī | vārāhī mūla mantreṇa hṛdayañcaiva vinyaset || tasya mantropari nyāsaṃ vārāhī ca caturbhujā | indrāṇi mūlamantreṇa nābhi madhye pratiṣṭhitam || p. 34) tasya madhyopari nyāsaṃ indrāṇī vajrahastinī | cāmuṇḍī mūlamantreṇa sarvāṃgeṣu pratiṣṭhitam || tasya mantropari dhyātvā cāmuṇḍā ugraveṣiṇī | evaṃ mātṛmayaṃ dhyātvā yāgapūrve pravartate || sakalaṃ niṣkalañcaiva niṣkalaṃ sakalaniṣkalam | sakantu śarīrasthammahānapi yathāśaktiyantāramanuvartate || tathaivendriya saṃghātañcittamevānuvartate | dṛṣṭvā tārkṣyaṃ yathā sarpaṃ kampatetha muhurmuhuḥ || amantramarcakan dṛṣṭvā kampate śivamutsayā | śivaśikṣā samāyogāt śivahṛṣṭamihocyate || pāraśavakule jāto snānaṃ kṛtvā viśeṣataḥ | kṣaurañca danta śuddhiñca mantrasnānantu lepanam || uṣṇīṣañcopavītañca śuddha vastrottarīyakam | karṇakuṇḍalasaṃyuktaṃ hemāṃgulya pavitrakam || pravālamauktikā kāntaṃ rudrākṣamālikāyutam | tripuṇḍrantu viśeṣeṇa candanenānulepanam || bherikā poṣaṇañcaiva pāraśaivamiti smṛtam | prokṣaṇe ca pratiṣṭhāyāṃ utsvave balikālake || dīkṣayā mālayāraṃbhe bālasthāne tathaiva ca | yāvat karma samārabhya bherikāṃ tāḍayet kramāt || p. 35) bherikāyoṣṭahīnañca rājarāṣṭraṃ vinaśyati | anyathā tāmunañcaiva rājarāṣṭraṃ vinaśyati || tad doṣa śamanārthāya saptaśuddhi samāharet | annapādyasamāyuktaṃ ghoṣayet sarva karmasu || iti śrībrahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ nyāsavidhiṃ nāma aṣṭamaḥ paṭalaḥ || 8 || pīṭham | vakṣyehaṃ balipīṭhasya lakṣaṇaṃ kramaśodhunā | mūlagehe talottheyaṃ bhūtapīṭhasya vistṛtam || pādabāhye tu madhye vā pādābhyantarameva vā | vistāramutsedhamardhādhika mathāpi vā || pādādhikaṃ tathā kṛtvā vidhipīṭhasya cocchrayam | homādi karṇikāntañcet dvātriṃśadaṃśakaṃ bhavet || kumudoccantu bhūtāṃśaṃ kaṃpemekāṃśamucyate | ṣaḍaṃśaṃ caraṇoccaṃ vā kampamānaṃ śivāṃśakam || kalāṃśantu mahāpadmaṃ padmotsedhaṃ yugāṃśakam | pakṣotsaṃ karṇikotsedhaṃ homādupari vinyaset || athavānya prakāreṇa dvāramānavidhiṃ śṛṇu | hārocchreyaṃ tāraṃ pādahīnaṃ dvipādakam || p. 36) uttamādhamamadhyañca tuṃgaṃ pūrvoktamācaret | homākarṇika paryantamaṣṭāviṃśati saṃkhayā || upānoccaṃ kaloccaṃ vā rasāṃśañca pramāṇakam | kuṃbhotsedhaṃ śarāṃśaṃ syāt kaṃamekāṃśamucyate || yugāṃśaṃ kaṇṭhamānantu śivāṃśaṃ kampamūrdhvakam | śivākṣyaṃśa mehapaṭṭī pakṣāṃśaṃ vā viśeṣataḥ || vedāṃśa padmantu vinyasya śivāṃśaṃ karṇikodayam | pīṭhatāraṃ yugāśrantu niṣkalasya śarīrakam || sthitaṃ vai ātmakaṃ vidyātsakalañcalito bhavet | āyukṣā tu samākhyātā ātmanena tu dṛśyate || kṣetraṃ kṣetrasya rūpeṇa vibhedā paṭhyate mayā | tilamadhye sthitaṃ tailaṃ kṣīramadhye yathā dhruvam || tilavat kṣetramityāhuḥ tailaṃ kṣetrasya ucyate | ubhayoritaraṃ nāsti ākāśavivibhunnayet || mātṛkaṃ kṣetramityuktaṃ kṣetrajñotha prabhurucyate | akṣaraṃ paramādhāramadheyaṃ śaktirucyate || anunātmānamityuktaṃ ātmāstu sa bhairavam | mantraṃ paramāśaktiśśakti bhairavamucyate || bhairavaṃ bhairavodbhūtaṃ śaktyāmuna vivitrayam | anyathā devatā śakti bhairaveṣu samudbhavā || p. 37) nānābhedasvarūpāṇi nānāśāstrakalāṃ dharet | evaṃ śaktyā bhaved brahman brahmaśakti tataḥ param || mātṛdīkṣā kramañcaiva arcanaṃ nātra kārayet || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ pīṭhalakṣaṇaṃ nāma navamaḥ paṭalaḥ || 9 || snānam | athātassaṃpravakṣyāmi snānakarmavidhikramam | āgneyaṃ vāruṇaṃ snānaṃ ātapaṃ dvicaturvidham || āgneyaṃ dīkṣitā snāne valmīke darbhamulake | nadīkūpa taṭāke vā anyebhyaścaiva mantravit || tailaṃ maladantakāṣṭha śucau deśe tu nikṣipet | prakṣālya pāṇipādena dantakāṣṭhañca kārayet || upaspṛśya śucistasmin snānātsaṃpāraśaivakaḥ | sadyoja mṛttikāṃ gṛhya vāmena kṣepaṇañcaret || abhimantreṇa ghoreṇa vaktreṇaiva tribhāgikam | nivedanamīśa mantreṇa vighnanāśāya sādhaka || bhāgamekaṃ bhaved dikṣu bhāgamekasya cāṃbhasi | saṃgṛhya likhya cātmānaṃ kuryāt snānaṃ yathākramam || gaṃgā ca yamunā caiva kojinī kāṇṭhakī tathā | sindhussarasvatī caiva sindho pañcanadī smṛtā || p. 38) catussāgaramadhyastha dhyānantu salīlaṃ tathā | sarvatīrthāni puṇyāni asmin tiṣṭhantu vāṃbhasi || gaṃgāhradaṃ japet pūrva paścācchrukṣye tu muttamam | pāvaṇaṃ sarvatīrthebhyo śivatīrthantu yadbhavet || paripūrṇāñjaliṃ kṛtvā śirasyopari nikṣipet | nimagnadaṇḍavat tatra smaredīśānamuttamam || uttīrya salilāt paścāt sadyojātamanusmaran | niṣkramya jalamadhyāt tu upaviśyottaraṃ mukham || vidhinā camya gāyatrī locanādi talaṃ spṛśet | prāṇāyāma trayaṃ kṛtvā dhyāyeddhṛdayamaṃ śivam || nirodhājjāyate vāyurvāyoragnistu jāyate | tapo nāmāpi jāyante tatontaśśuddhirucyate || bahirabhyantare śuddhe śivahastantu kārayet | paścādātma śivaṃ kuryāt tritatva sahita dvija || upaspṛśya jalaṃ tatra kūrcahaste jalaṃ spṛśet | devānṛṣi pitṝṃścaiva krameṇaiva tu tarpayet || dhyānamārgaṃ samāptena sādhakasya vidhīyate | jalasnaṃ purā kṛtvā bhasmasānaṃ yathākramam || śvetaṃ raktaṃ tathā kṛṣṇaṃ kapilaṃ jarayākramāt | gomayena susaṃgrāhya oṃkāramabhi mantrayet || p. 39) nakāraṃ sthāpanaṃ kṛtvā makāraṃ śodhayet kramāt | śikāraṃ muṣṭikāṃ kṛtvā vakāraṃ śodhayet kramāt || yakāramagni dagdhantu oṃkāraṃ gṛhasādhakaḥ | bhasmabhūtaṃ tathā kṛtvā punassaṃskāra karmaṇi || pātrantu sthāpayet tatra agninā dahena kramāt | pañcākṣaraṃ tato japyamanya pātrasya saṃgraham || gandhapuṣpasamāyuktaṃ śuddhadeśena dāpayet | amṛtasvatparaṃ bījaṃ yāmyaṃ saṃspṛśya nityaśaḥ || dīkṣitā pūjayennityaṃ sarvapāpaharaṃ param | jñānadīkṣā tapodīkṣā mantradīkṣā krameṇa tu || jñānadīkṣā tu viprāṇāṃ tapo dīkṣā nṛpasya tu | mantradīkṣā tu vaiśasya śūdrasyaiva tathaiva ca || anyeṣāñcaiva jātīnāṃ śūdrāṇāñca tathaiva ca | anyeṣāñcaiva jātīnāṃ karmayogyaṃ na kārayet || dīkṣā krameṇa kartavyaṃ gurumārādhya vartate | agnimātā pitārudra dīkṣito yasya pūjakaḥ || tasya jantu kulojāta pūrvajanma vivarjitaḥ | maṇḍale sthaṃḍile caiva sphaṭike vā maṇiryathā || bhitti citrapaṭe vāpi hṛdaye vāpi kārayet | pūjayed vāpi piṇḍātmā dhyānaṃ kūrvita sādhakaḥ || p. 40) brahmacārī gṛhasthaśca vānaprasthaśca bhikṣukaḥ | śaivaṃ pāśupataṃ soma traya siddhāntameva ca || pūrvañca dakṣiṇañcaiva paścimaṃ cottaraṃ tathā | ūrdhvamūrdhnābhisaṃyuktamīśānaṃ parikalpayet || īśānapūrvato mūrtiṃ īśvaro caiva dakṣiṇe | paścima brahmamūrtistu uttare tu śivastathā || ūrdhvaṃ sadāśivaṃ caiva pañcamūrtiridaṃ kramāt | tat tanmukhena dīkṣāyā tat tadbhāvantu pūjayet || sṛṣṭisthitiśca saṃhāraṃ mūrtibheda krameṇa tu | brahmāṇaṃ pūjayennityaṃ bhasmoddhūlita vigraha || sarvasaṃga parityājya ekatvaṃ bhāvayet kramāt | viṣṇuñca pūjayennityaṃ japahoma kriyādibhiḥ || gṛhasthasya viśeṣeṇa dīpākāra sa ucyate | dīkṣitānāñca sarveṣāṃ naranāryassubhaktitaḥ || tryaṃgulyantu parikramya tripuṇḍrassavidhīyate | tryaṃgulaṃ paridhe yattu sarveṣāṃ ca viśeṣataḥ || evaṃ vidhi krameṇaiva pūjayitvā viśeṣataḥ | ekatvaṃ bhāvayet tatra kulajātassamāpnuyāt || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ dīkṣābheda śuddhasnānavidhirnāma daśamaḥ paṭalaḥ || 10 || p. 41) mātṝṇāmarcanaṃ vakṣye śrūyatāṃ ca varānane | aharahārcanaṃ vakṣye ahaḥ pāpavināśanam || grāmaśāntimimaṃ śrutvā rakṣaśśatru vināśanam | āyuśśrīputra vṛdhyarthaṃ dhanadhānya vivardhanam || ārādhana vidhiṃ devyai strīśūdrāśca varjayet | grāme vā nagare vāpi pattane keṭakepi vā || maṃtraḥ snānaṃ tataḥ kṛtvā bhasmasnānaṃ tataḥ param | uttarābhimukho bhūtvā dhyānaṃ kurvīta sādhakaḥ || tannāmakasya mantreṇa pūrvādīni yathārcayet | arcayitvā yathānyāyaṃ gandhapuṣpādibhiḥ kramāt || dvārastho yoginīnāṃ vā snānādagnisvarūpiṇī | puṃliṃgī gomarīcī ca ugrī ca sumukhī tathā || vijayī jṛṃbhiṇī caiva ityete dvārayoginī | gandhapuṣpādibhirdhūpaiḥ svanāmnā cārcayed budhaḥ || śuddhinī pūrvadeśe tu āgneyyāntu sukeśinī | viṣukaṇṭhī ca yāme tu nair-ṛtyāṃ sundarī tathā || vāruṇyāṃ jāvalī devī vāyavyāṃ koṭarākṣasī | somestadarśinī devī īśānyāṃ śatrumardinī || daṇḍakuṇḍodarī bhīmī kīḍī vijayavinyayā | vyālāmukhī virūpākṣī rājadevī raśaktayā || p. 42) nīlakeśī vikarṇī ca vyālakeśī tathaiva ca | ugrapaiśācinī devi vetāli ca nāmataḥ || indraścāgni yamaścaiva nir-ṛtirvaruṇastathā | vāyusaumyamīśāne kauberyāṃ śaṃkarī tathā || vighneśa vīrabhadrañca brāhmī māheśvarī tathā | kaumārī vaiṣṇavī caiva vārāhī cendrāṇī tathā || cāmuṇḍī caiva nāmāni mātṝṇāmeva tattat | tat tadgāyatri mantreṇa arcayitvā yathākramam || śuklavāsañca vīrañca brahmāṇī sitavāsasā | īśvarī śvetavāsā tu kumārī sindhuvāsasā || vaiṣṇavī pītavāsāstu vārāhī kṛṣṇavāsasā | indrāṇi ca dukūlantu cāmuṇḍī raktavasasā || vighneśaṃ khaḍgavāsāstu pratyekaṃ vastramucyate | mukhaṃ hiriberañca brahmāṇī gandhamucyate || īśvarīmāñca gandhañca kaumārī kuṃkumaṃ tathā | vaiṣṇavī rājakastūrī vārāhī ca niyāsakam || ārdrameṣañca indrāṇī cāmuṇḍī raktacandanam | śuklacandana lepe tu vīravighnaṃ tathārcayet || ketakī jātipuṣpantu gaṇeśañca tathārcayet | karavīraṃ vīrabhadra brahmāṇī śvetapadmakam || p. 43) śvetārkamīśvarī caiva kaumārī kumudantathā | vaiṣṇavī tulasī caiva vārāhī mallikā tathā || jātipuṣpantu śūdrāṇi cāmuṇḍā raktapadmakam | guggulāṃ vīrabhadrañca śitārī ca caturmukham || īśvarī agaruñciva kaumārī devadārugam | vaiṣṇavī vanadhūpañca vārāhī ājya dhūpakam || indrāṇī catuniryāsa cāmuṇḍī jātudhūpakam | vighneśamagaruñcaiva śītārī sarva devatā || gandhamantrantu gandhañca puṣpamantrantu puṣpakam | dhūpamantrantu dhūpañca dīpamantrantu dīpakam || tat tadgāyatri mantreṇa tat tanmūlaṃ japet kramāt | tat tad bimbantu saṃpūjyamāvāhyābhyarcayet kramāt || śuddhānnaṃ vīrabhadrañca vighneśantu nivedayet | brahmāṇī pāyasānnañca īśvarī kṛsarānnakam || haridrānnañca kaumārī vaiṣṇavī ca gulānnakam | vārāhī caiva māṣānnaṃ indrāṇī mudgamannakam || raktānnañca tilānnañca cāmuṇḍī ca nivedayet | naivedyamantramuccārya tat tadevaṃ nivedayet || ūrdhvaṃ pṛthak pṛthak vakṣye śrūyatāṃ caturānana | vighneśaṃ vīrabhadrañca samidbilvaṃ tathocyate || p. 44) brahmāṇī ca palāśañca arkamāheśvarī tathā | audumbarīntu kaumārī aśvatthaṃ vaiṣṇavī tathā || vārāhī plakṣamevaṃ syāt indrāṇī khadirantathā | nyagrodhañcaiva cāmuṇḍī samidhastatra kīrtitāḥ || ūrdhvaṃ pṛthak pṛthak vakṣye hūyate samidhastathā | eteṣāmapyalābhe tu palāśaṃ sarva hūyate || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ mātṛrcanaṃ nāma ekādaśaḥ paṭalaḥ || 11 || agnikāryam | athātassaṃpravakṣyāmi agnikāryavidhi kramam | sthaṇḍilañcāpi kuṇḍaṃ vā cāgnīnāṃ tu gṛhaṃ dvidhā || aśraṃ yonyardha candrañca aśraṃ vartulaṃ tathā | ṣaḍaśraṃ padmamaṣṭāśraṃ pañcāśrantu yathākramam || caturaśrā kṛtīkuṇḍaṃ sarvakāmārtha sādhanam | prajā ṛddhikaraṃ yonau cārdhacandraripukṣayam || guṇāśre śāntidaṃ proktaṃ parjanyārthantu vartule | ṣaḍaśre sasya vṛddhiśca jayārthañcaiva padmake || vasvaśre puṣṭidaṃ jñeyaṃ pañcāśre roganāśanam | kuṇḍānāntu phalañcaiva sthaṇḍilañca vinocyate || p. 45) kuṇḍe vā sthaṇḍile vāpi hastamātreṣu kārayet | mekhalāstribhi kurvīta catustri dvyaṃgulena tu || mekhalāmadha * stākṛtārotsedha * vyaṃgulam | tryaṃgulostravistāraṃ madhyamāyāṃ tu mekhalā || caturaṃgulocchritaṃ vāramūrdhvāvāstatramekhalā | kuryānnābhiṣaḍaṃgulyāṃ paścimaṃ dakṣiṇeva tu || aśvattha patravannābhi ekāṃgulasamanvitam | gomayā lepikā bhūmindarbhaissammṛjya vai hṛdā || kuṇḍañcet śodhanañcaiva kṣālanaṃ śoṣaṇaṃ tathā | pācanaṃ prokṣaṇaṃ caiva sadyādi brahma pañcakaiḥ || nakradyokaramādāya prokṣya saumye visarjayet | śuddhadeśottha sikatairanādrairhastavistṛtam || aṃgulatrayamānoccaṃ samanimnonnataṃ tathā | prāgagrādi trirekhāstu tadvau saumyāgra rekhayā || madhyasūtrantu brahmāṇi vaiṣṇavī dakṣiṇena tu | kālī cottarasūtriṃ syāt adhidevā prakīrtitā || trisrāṇāṃ prāgagrāṇāmadhidevāḥ prakīrtitāḥ | cāmuṇḍī madhyasūtrīntu paścime tu gaṇādhipaḥ || pūrve tu yogamūrtīnāṃ adhidevāḥ prakīrtitāḥ | ullikhya tribhiḥ pūrvāgramidhmamekena kārayet || p. 46) madhyamaṃ dakṣiṇaṃ saumyaṃ trīṇi rekhā ca kārayet | ūrdhvarekhestu me saumyamullekhya samidhaṃ tyajet || lekhyamantramidaṃ jñātvā astramantraṃ tathaiva ca | sūryakāntodbhavaṃ śreṣṭhaṃ kāṣṭhajaṃ madhyamaṃ bhavet || śrotryāgāra vahnistu kanyasastviti kīrtitaḥ | śarāve tāmrapātre vā pāvakantu samānayet || gṛhītvā nava śarāve ca āgneyāndiśi vinyaset | hetāturagre vinyasya saṃprokṣya bahurūpiṇā || gandhādibhirhṛdābhyarcya varmaṇā cāvakuṇṭhayet | prakṣipyendhanamagnau tu vahnerāyatanānvare || nābhimadhye tu vāgīśīnnīlotpaladalaprabhām | ṛtusnānāsya kūrcasthāṃ dhyātvā tanmūlamantrataḥ || mantreṇa saṃskṛte kuṇḍe vāgīśīmagnimātaram | vāgīśvarañca pitaramāvāhya sthāpya cārcayet || triṇetrañcaturbhujañcaiva padmarāgasamaprabham | varadābhayadañcaiva śūlapāśadharaṃ karaiḥ || vāgīśī puṇḍarīkābhāṃ caturhastāṃ ghanastanīm | vyākhyānapustakadharāṃ kamaṇḍalvakṣa dhāriṇīm || evaṃ dhyātvā samabhyarcya kūrcamadhye vinikṣipet | iti dhyātvā samabhyarcya vāgīvāgīśvara dvayam || p. 47) saṃpūjyāgni samādāya saṃbhrāmyā yatanaṃ tridhā | yonimārgeṇa nikṣipya vahnibīja manusmaran || ityagniṃ triḥ paribhrāmya asurāṃśaḥ vivarjayet | yoni mārgeṇa cāgniñca jānau bhūmau nidhāya ca || hraṃ iti smaran śrutvā oṃ hāṃ agnaye namaḥ | ityagniṃ samidhamādāya tredhāgniṃ sudāpayet || astreṇa kaṃkaṇaṃ badhvā arcayed gandhapuṣpakaiḥ | sadarbherindhanaṃ kṣiptvā datvārghyaṃ hṛdayena tu || abhyarcya gandhapuṣpeṇa taṇḍulenāhuti trayam | garbhādhānamiti khyātaṃ kuryāt puṃsavanantathā || hṛdayena yajedvahnimetat puṃsavanaṃ smṛtam | puṣpaṃ dadyāt puṃsavane tilenaivāhuti trayam || aghoreṇa dadedarghyaṃ sīmantaṃ syāt tadantataḥ | taṇḍulena trayaṃ hutvā vaktreṇa kusumākṣataiḥ || agnaye namaḥ prajvālya paścāt tatpuruṣeṇa tu | nikṣipya śirasā mantrī jātakarma vidhismṛtaḥ || gandhapuṣpākṣataṃ dadyāt śirasā caiva jātakam | tilena trayamāhṛtyā sūtakaṃ śuddhirucyate || astreṇaiva tu saṃprokṣya īśānena samarcayet | mānase vahnirūpantu dhyātvā vāhanaṃ śubham || p. 48) saṃprokṣyeśāna mantreṇa datvārghyaṃ puṣpamiśritam | tannāmakaraṇaṃ proktaṃ evaṃ saṃskārapañca yuk || āvāhanādi sadyānnaṃ tanmudrādi viśeṣataḥ | darbhairindhanamagnau tu upasthānaṃ hṛdākṣipet || darbhaiścaivāsanaṃ kalpya darbhaiścottara visarjayet | darbhaiścaiva paristīrya hṛdagni daśabhistathā || dakṣiṇā cottarā caiva uttarādagharastathā | pūrvāgre cottarāgraśca prāgādīni kramāt kṣipet || raktākṣī caiva kālī ca caṇḍākṣī ca tathaiva ca | ucchiṣṭeśvarī caiva pragādīni paristare || pūrve ca paścime caiva uttarāgraṃ paristaret | dakṣiṇe cottare caiva pūrvāgrañca paristaret || uttamaṃ daśadarbhāśca atha pañca kuśena ca | brahmāsanantu dakṣiṇyāṃ sthālyāsanañca paścime || uttare praṇitā caiva agre pātrāsanaṃ tathā | vāṇī vāgīśvarau caiva udvāsanamataḥ param || sruksruvau ca ghṛtasthālīṃ praṇītāṃ prokṣaṇīṃ tathā | samitkūrca caru darvī sirīñca kamaṇḍalum || dravyapātrāṇi sarvāṇi vāmakāśopari nyaset | adhomukhāni pātrāṇi dvandvarūpāṇi sādhayet || p. 49) prokṣaṇī pātramādāya jalenaiva prapūrayet | vitastimātramādāya tanmadhye granthasaṃyutam || aṃguṣṭhānāmikābhyāntu udakotplavanaṃ kuru | saṃskṛte naiva toyena prokṣya pātrāṇi varmaṇā || sruksruvau cendhanādīni hemadravyāṇi dakṣiṇe | samidhājya caruṃ lājān sarṣapañca yavaṃ tilam || mudgañca vaiṇavaṃ caiva śrīpatraṃ kadalī phalam | ajamāṃsarudhirañca matsyañcāsavasaṃyutam || saṃsthāpya tena toyena prokṣayet tāna śeṣakān | dravyahoma carvādīni pātrāṇyurdhvānanaṃ kuru || badhvātha saptabhirdarbhai kūrcaṃ hotuśca dakṣiṇe | āsanāmantrasaṃyuktaṃ aṣṭamudrā prakīrtitā || āvāhanantu brahmāṇīmaṃganyāsamataḥ param | gandhapuṣpañca dhūpañca saṃpādyabhyarcayet tathā || prokṣaṇīñcennir-ṛte sthāpya kūrcaṃ jalapūritam | japyantu vāruṇī mantraṃ * * cāgnau tu prokṣayet || dvidarbhairgranthi saṃyuktaṃ nāsikaṃ tantu gṛhyate | aiśānye sthāpanañcaiva * * * * * * * * || praṇītānnair-ṛte sthāpya kūrcaṃ vā jalapūritam | pūrvamantraṃ japaṃ kṛtvā * * * * * * * * || p. 50) paścime cājyapātreṇa sthāpitantu vicakṣaṇaḥ | kūrcantu sthāpitaṃ madhye tanmadhye ghṛtapūritam || dvidarbhairdahanañcaiva ājyamadhye tu saṃspṛśet | uttare visarjanañcaiva paścād darbhantu dāhanam || sarpimadhye tu saṃyojya agnīnāntu pradakṣiṇam | pūrvavatsarjanaṃ kṛtvā agnimekantu sarjayet || sruksruve gṛhītvā tu agne sparśanameva ca | sparśanaṃ bandhanaṃ kṛtvā ājyapātre tvadhomukham || ājyena prokṣaṇīmindhamekaviṃśati saṃkhyayā | pūrvadakṣiṇa paścāt tu uttare madhyame hunet || sadyādi kaṇṭhavedhantu hṛdayānna prāśanam | sadyena ca caulaṃ kuryād vāmadevenopanītakam || aghoreṇa vrataṃ kuryāt puruṣeṇa samāpanam | īśānena vivāhañca yathāvidhi purassaram || sruksruveṇa gṛhītvā nair-ṛtyāndiśamādikam | aiśānyāntaṃ hunet kṛtvā paścādvāyavamādikam || āgneyāntaṃ hunet paścāt pūrvādyaiśānyamantakam | indrādināmamantrantu homayet tu viśeṣataḥ || mandroddhāra krameṇaiva mantrakośa vidhikramāt | svāhānte devikā homaṃ nagaraṃ śāntivardhanam || p. 51) putrapautrādi vṛddhiñca śrīdevī sannidhistathā | asurādi pārśvaśvāntaṃ phaṭkārāntena homayet || oṃkāraṃ saṃpuṭaṃ śreṣṭhaṃ huṃkārantu daśākṣaram | puṣparthe ca vaṣaṭkāraṃ mūlamantreṇa kārayet || evaṃ jñātvā tu mantrasya homayet tu vicakṣaṇaḥ | homadravyāṇi sarvāṇi devayuktena sādhayet || matsyantu śirasaṃ gṛhya māṃsānviṃ tu vai gṛhī | khaṇḍamāmalakaṃ prakhya madyena saha homayet || devi homantu śāntyarthaṃ nagarasya tu vardhanam | kuṇḍañca sthaṇḍilañcaiva nalināmadhidevatā || sruksruvādhi daivatyaṃ virālī śaktirucyate | maṇṭapañca vitānañca namaskṛtaṃ * * * * || devī caiva tu * * * saumya mūrtiriti smṛtam | yahyasthāpayedastramidrādi kramayogataḥ || pūrvantu dāpayed vajraṃ āgneyāṃ śaktimeva ca | daṇḍantu sthāpayedyāmyāṃ nair-ṛtyāṃ khaḍgameva ca || vāruṇyāṃ sthāpayet pāśaṃ vāya * * * * * * | gadāñca sthāpayet saumyaṃ aiśānyāṃ śūlameva ca || * * * * * * * * mūrdhvantu padmavinyaset | ityevaṃ lokapālānāṃ astrāṇāñca tridhāmataḥ || p. 52) cayitvā vidhānena nirmālya jvālinīṃ dadet | nirmālya jvālinīn dadyāt paścād devaṃ visarjayet || devyā pradakṣiṇaṃ kṛtvā stuti japyopahāra ca | praṇamya daṇḍavadbhumau devyā dhyānaparāyaṇaḥ || gomayena tataḥ paścāt ghaṣayet susamāhitaḥ | śudrakanyādvijānāntu udbhavo śāstrapāṭhakāḥ || sarvatantra samācāra pāraśaivā prakīrtitāḥ | pūjā homa viśeṣajñā iti śāstrassaniścayaḥ || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ agnikāryavidhirnāma dvādaśa paṭalaḥ || 12 || dvimukhañcaika hṛdayañcatuśśrotraṃ dvināsikam | āsyadvayañca ṣaṇṇetraṃ piṃgalaṃ saptahastakam || trimekhalaṃ tripādañca saptajihvā samanvitam | catuśśṛṃgaṃ vṛṣārūḍhaṃ bālāditya samaprabham || upavīta samāyuktaṃ jaṭāmakuṭamaṇḍitam | savyabhāge caturhastaṃ trihastamapasavyake || sruksruvau cākṣamālāñca śaktiṃ dakṣiṇato kare | tomaraṃ vyajanañcaiva ghṛtapātrantu vāmake || hiraṇyā kanakā raktā kṛṣṇā caiva tu suprabhā | atiraktā bahurūpā saptajihvā prakīrtitā || p. 53) hiraṇyādi catasrastu jihvā dakṣiṇa vastrake | tisrastu suprabhādyāsyurjihvā vai vāmavaktrake || hiraṇyāvāruṇī jihvā kanakā madhyame sthitā | raktā cottara jihvā syāt kṛṣṇā yāmyāṃ diśi sthitā || suprabhā pūrva jihvā syādatiraktānale sthitā | bahurūpeśa jihvā syājjihvā sthānaṃ prakīrtitam || hiraṇyā śvetavarṇābhā kanakā raktavarṇikā | raktā sā pītavarṇābhā kṛṣṇāyā dhūmravarṇakā || suprabhā kṛṣṇavarṇābhā atiraktāruṇa varṇakā | bahurūpā śyāmavarṇā sā jihvā varṇaṃ prakīrtitam || śrotrāṇāmāhutiṃ kuryāt sarvavyādhibhayaṃ bhavet | nāsikāyāṃ mahāpuṃkhaṃ cakṣuṣo sarvanāśanam || keśe tu daridratā caiva tajjihvāyāntu homayet | yātraṃ kāṣṭhaṃ tathā śrotraṃ yātradhūmantu nāmikā || yātravajjvālanaṃ netra yātrabhasmantu tacchiram | raktāyāṃ sarṣapaṃ hūyāt kṛṣṇāyāṃ lājahūyate || suprabhāyāmapūpānāṃ atiraktāṃ tilaṃ hunet | siddhārthaṃ bahurūpāyāṃ sarvāsu carurucyate || śeṣadravyāṇi sarvāṇi kanakāyāntu hūyate | anyajihvā sutaddhutvā sarvaṃ bhavati niṣkalaḥ || p. 54) tasmāt sarvaprayatnena tat tajjihvā suhūyate | sruksruvau caturaṃgulaṃ vicchinnaṃ ghṛtamāhutiḥ || annamakṣa pramāṇaṃ syāt lājamuṣṭimitaṃ bhavet | avataṃsa pradakṣiṇyāṃ ājyena juhuyāt tathā || sati yadvādaśāṃgulyaṃ ṣoḍaśena tu homayet | ājyenāṣṭaśataṃ hutvā havistatsamameva vā || lājaṃ śatāṣṭakaṃ kṛtvā * * * * * * * * | yajñapātrañca bhūmiñca darbhakūrca munistathā || mānasī praṇitā jñeyā samidhā naiva śaktiṣu | dinaṃ pratihutañcaiva atiraktā ca ṣaṭhayoḥ || saptabāhusvarūpā ca agnijihvā prakīrtitā | hiraṇyameka jihvā ca gaganañca dvijihvikā || trijihvā raktavarṇañca kṛṣṇavarṇaṃ caturthakam | pañcacaivātiraktā ca ṣaṣṭhayoḥ * * * * * | iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ agnisvarūpaṃ nāma trayodaśa paṭalaḥ || 13 || mātṝṇāmarcanaṃ vakṣye śṛṇu tatvaṃ yathākramam | ahardīpārcanaṃ vakṣye sarvapāpavināśanam || āyuḥ putra vivardhante dhanadhānya vivardhanam | ārādhanavidhiṃ pūrvaṃ strīśūdrāṇāntu varjayet || p. 55) ārādhana viśeṣeṇa brāhmaṇādyādi varjitam | pāraśava kule jāto devāgni gurupūjakaḥ || śaivācāravrato nityaṃ śāktacāroviśeṣataḥ | āryadeśasamutpanno dīkṣitaścāpi sarvadā || vaidikaṃ tāntrikañcaiva devīnāmarcanā kramam | yāmalokta prakāreṇa pratiṣṭhā homamārabhet || grāme vā nagare vāpi pattane keṭakepi vā | ācāryaśśiṣyasaṃyuktassnānaṃ kuryād yathākramam || mantrasnānaṃ tataḥ kṛtvā bhasmasnānaṃ tataḥ param | uttarābhimukho bhūtvā snānakārye viśeṣataḥ || kālāgnimāditaḥ kṛtvā sadāśivaṃ tataḥ param | virūpākṣaṃ japitvā tu kalpamantraṃ vicakṣaṇaḥ || hṛdayañca śiraścaiva śikhā kavacameva ca | netraṃ triṇetramastreṇa mantreṇa * * yāmantu dhāriṇam || karanyāsaṃ tataḥ kṛtvā daśanyāsaṃ daśākṣaram | samrā * * guṃ samāpte mantrasnānaṃ praviśyati | pātraśuddhiṃ tataḥ kṛtvā mātrapuṇyāha vācanam || sarvatra prokṣaṇaṃ kṛtvā pañcagavyantu sādhayet | arcayitvā tu pātreṣu pratimuñcāpi vāruṇam || p. 56) arcanantu sa pūjyena pādārghyācamanīyakam | snānaṃ tatra tathā gandha dhūpadīpaṃ haviḥ kramam || prathamadvāra devīnāṃ pūjayitvā viśeṣataḥ | rakṣohaṇīṃ balihīni purvāyāṃ dvārapālakau || sumukhī kāladaṇḍī ca dakṣiṇa dvārapālinī | aditī muditī caiva paścimadvārapālinī || kalinī śuktakarṇī ca uttaradvārapālinī | * * * * * ktaṃ pūrvadvārādīni pradakṣiṇam || pramodinīnāṃ pūrveṇa abhayī tathā | saṃginī paścime caiva saṃhitī cottare tathā || vijayī raṃbhiṇī caiva ityete dvārayoginām | gandhapuṣpaṃ tathā dhūpadīpañcaiva tu cārcayet || daṇḍakuṇḍodarī bhīmī kīḍī vijaya vidyayā | vyālāmukhī tathā caiva rājadevī triṇetriṇī || nīlakeśī gatā caiva vāgīśvarī piśācinī | iti vetāla bhūtāśca mātṝṇāmañjayastathā || svanāma ca praṇavādye pūjayitvā yathākramam | pādau prakṣālya cācamya garbhagṛhaṃ praviśati || prathamaṃ vīrabhadraṃ ca mūlamantreṇa cārcayet | brahmāṇī caiva sāvitrī mānastokā maheśvarī || p. 57) yujatiścaiva kaumārī idaṃ viṣṇuśca vaiṣṇavī | mānastokā tu vārāhī indrāṇīndrabalā tathā || śanno devī ca cāmuṇḍī snānamantraṃ prakīrtitam | śuklavāsaśca vīrañca brahmāṇī sitavāsasā || īśvarī śvetavāsāstu kumārī sindhūravāsasā | vaiṣṇavī pītavāsāstu vārāhī kṛṣṇavāsasā || indrāṇi ca dukūlañca cāmuṇḍīraktavāsasā | vighneśaṃ khaḍgavaṃsañca pratyekaṃ vastramucyate || mukhaṃ hariberañca brahmāṇī gandhamucyate | īśvarīmāñca gaṇḍañca kaumārī kuṃkumaṃ tathā || vaiṣṇavī rājakasturī vārāhī tu niryāsakam | ārdrameṣañca indrāṇi cāmuṇḍā raktacandanā || śakyacandana lepe tu vīravighnaṃ samāpayet | ketakī jātipuṣpantu gaṇeśañca tathārcayet || karavīraṃ vīrabhadraṃ ca brahmāṇī śvetapadmakam | śvetārkamīśvarī caiva kaumārī kumudantathā || vaiṣṇavī tulasī caiva vārāhī mallikā tathā | jātipuṣpantu indrāṇī cāmuṇḍāraktapadmakam || gugguluṃ vīrabhadrañca śitārī ca caturmukhīm | īśvarī agaruñcaiva kaumārī devadārukam || p. 58) vaiṣṇavī sūnadhūpañca pañca vārāhī ājya dhūpakam | indrāṇī caiva niryāsaṃ cāmuṇḍī jātidhūpakam || vighneśamagaruñcaiva śitārī sarvadevatā | gandhamantreṇa gandhañca puṣpamantreṇa puṣpakam || dhūpamantreṇa dhūpañca dīpamantreṇa dīpakam | tat tadgāyatri mantreṇa tat tanmūlaṃ japet kramāt || tat tadbimbantu saṃpūjyamāvāhyābhyarcayet kramāt | śuddhānnaṃ vīrabhadrasya vighneśañca nivedayet || brahmāṇī pāyasānnaṃ ca īśvarī kṛsarānnakam | haridrānnañca kaumārī vaiṣṇavī ca gulānnakam || vārāhī caiva māṣānnāmindrāṇī mudgameva ca | raktānnaṃ rudhirañcaiva cāmuṇḍyāstu nivedayet || naivedyamantramuccārya tat tadbherīṃ nivedayet | ādyodyādi kramaṃ kuryāt vīramāśravaṇaṃ tathā || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ mātrarcanaṃ nāma caturdaśaḥ paṭalaḥ || 14 || vighneśaṃ vīrabhadrañca samidbilvaṃ tathocyate | brahmāṇī ca palāśañca arkamāheśvarī tathā || audumbarantu kaumārī aśvatthaṃ vaiṣṇavī tathā | vārāhī vṛkṣamevaṃ syāt indrāṇī khadirantathā || p. 59) nyagrodhañcaiva cāmuṇḍā samidhastatra kīrtitāḥ | ūrdhvaṃ pṛdhak pṛdhak vāhye hūyate samidhantathā || eteṣāmapyalābhe tu palāśaṃ sarvahūyate | ekaikanāmahūyante svanāmāvāhayet tathā || pādasyācamanīyādi snānamantraṃ yathārcayet | gandapuṣpantathā dhūpandīpañcaiva haviḥ kramāt || geyādi tālasaṃyuktaṃ bahuvīrārcanaṃ bhavet | sarvalokahitaṃ puṇyaṃ sarvadhānya samṛddhidam || duṣṭagrahavināśārthaṃ viśiṣṭāgrahameva ca | sarveṣāmeva rakṣārthaṃ mātṛloke mahīyate || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ bahuvīrārcanavidhirnāma pañcādaśaḥ paṭalaḥ || 15 || garuḍauvāca || namastubhyaṃ lokānāṃ jayakāraṇaṃ | sarveṣāmeva lokānāṃ bhaya śāntivivakṣita || sarveṣāmeva bhūtānāṃ lokālokanibaṃddhanam | tvayā ca pālitaṃ sarvaṃ prajānāṃ hitakāraṇa || rākṣasai paribhūyiṣṭhā tārakādiṣu tatvavit | viṣṇuruvāca || sṛṣṭisthitiśca saṃhāra kāraṇaṃ trividhaṃ bhavet | trividhaṃ lokasaṃsṛṣṭistrividhaṃ lokacāritam || p. 60) yajanaṃ caturvidhaṃ bhogaṃ prāṇināñca caturvidham | caturvidhañca caritaṃ sarveṣāñca sukhāvaham || evamācaritaṃ lokaṃ brahmamantrasamudbhavam | tātkālika paritrāṇaṃ rākṣasānāmupādhitaḥ || rākṣasānāṃ vadhārthāya navaśaktyādi bhedataḥ | navaśaktyā navākārā lokānāṃ hitakāmyayā || yadbhuvaṃ nāśayet kartuṃ tadrūpaṃ tribhisaṃyutam | tatkālena tu saṃrūḍhaṃ ghorarūpaṃ bhayaṃ bhavet || śaktīnāṃ nāśayogantaṃ * * * * * * * * | tasya śāntiṃ prakurvīta * * * * * * śakti || * * * * * * * * nāśayogamataḥ param | tasya śāntiṃ prakurvīta tisrastāḥ parikīrtitāḥ || śakti śāntiṃ viśeṣeṇa mātṛśāntiṃ vidhīyate | grāmaṃ vā nagaraṃ vāpi pattanaṃ vāpi kārayet || tatra śāntiṃ viśeṣeṇa prajānāṃ hitakāraṇam | mātṝṇāṃ sthāpayet tatra sarvabhūtasukhāvaham || grāme vā nagare vāpi uttare cālayaṃ bhavet | prācyāmatha prakūrvīta pūrvadvārādibhiḥ kramāt || śilāmayaṃ lohamayaṃ maṇimadvṛkṣameva ca | śilāmayaṃ mokṣakāmasya lohānāṃ kīrtivardhanam || p. 61) ratnānāṃ śrīkaraṃ kuryāt mṛṇmayaṃ śāntikaṃ bhavet | prāsādagarbhamānena dvāramānaṃ tathaiva ca || athavā yajamānena daśatālakrameṣu ca | pratiṣṭhāyāṃ viśeṣeṇa yajamānaṃ yathākramāt || sakalaṃ niṣkalañcaiva niṣkalaṃ vakulaṃ tathā | mūlamantreṇa saṃyuktaṃ śaktimantreṇa vinyaset || tat tatkīrtiṃ pratiṣṭhāpya tat tad devantu bhāvayet | gandhapuṣpaṃ tathā dhūpadīpañcaiva haviḥ kramāt || nivedyaṃ tatra vidhivadyathā śāstrakrameṇa tu | pratiṣṭhotsavakarmāṇi yathālābhaṃ krameṇa tu || dhvajārohaṇa pūrve tu aṃkurārpaṇa karma ca | ekaviṃśati nakṣatraṃ ṣoḍaśāhaṃ caturdaśa || dvādaśāhaṃ navāhaṃ vā dīkṣayen mātrakotsavam | kujavārādi bhaumāntaṃ arkavārādi bhaumakam || somavārasya rātrau tu adhivāsamataḥ param | * * * * * * * * * * * * * * hitam || devyāsanaṃ tataḥ kṛtvā * balimatpradakṣiṇam | bali pradakṣiṇaṃ kṛtvā * * * ya samanvitam || praviśenmaṇṭapaṃ tatra * * * * * * * * | madhye pīṭhaṃ prakurvīta catussūtrasamanvitam || p. 62) purāyudhasamāyuktaṃ ṣaḍvargaṃ sahasaṃyutam | śaktirvai toraṇairyuktaṃ sarvālaṃkāraśobhitam || tanmadhye balinikṣipya pañcāyudhasamanvitam | putrakaścitrakaścaiva sahamudrāṃ prayojayet || brahmasthānaṃ viśeṣeṇa mudrāpīṭhaṃ prakalpayet | prāsādapūrva bhāge tu yāgamaṇṭapamuttamam || madhye vedīṃ prakurvīta catustāla pramāṇataḥ | ekatālasamuttheyaṃ pramāṇaṃ parikīrtitam || vṛttaṃ vā caturasraṃ vā agnikuṇḍaṃ yathākramam | diśeṣu caturaśrantu videśe vṛttamuttamam || catuṣṣaṣṭistadardhañca ṣoḍaśañcāṣṭa homayet | navāṃgahīnā na badhirā na śaṭhā na jalastathā || sarvāvayavasaṃyukta svarūpa priyadarśana | mātṛdīkṣā ca saṃyuktassarvaśāstraviśāradaḥ || yāmalānāntu sarveṣā vācyavācakasaṃyutān | sarvabhūtadayāyuktān mantratantra parāyaṇān || evantu lakṣaṇairyuktamācāryantu viśeṣataḥ | devāgniṃ pūjayet pūrvaṃ īśānādi yathākramam || makuṭaṃ tatra khacitvā tu hastamātra pramāṇakam | trivedīṃ tatra kurvīta caturaśraṃ samaṃ tathā || p. 63) catustridvyaṃgulaṃ kuryāt pramāṇaṃ tatra kārayet | ācāryassādhakaścaiva samayī putrakastathā || kelake paricāreṇa śāntiṃ kuryād viśeṣataḥ | devyāgni janitaḥ pūrva īśānyāṃ diśi yojayet || dakṣiṇe bhairavāgnistu pūrve vā ca tathaiva ca | mayitvāgniṃ viśeṣeṇa śrotriyāgnimathāpi vā || athavā mantrasaṃskāramagnibīje samanvitam | dravyādi viśvasaṃyuktaṃ mūlamantreṇa homayet || dravyahīnaṃ viparīte ca tadbhavet || dravyā * * * * * ca kriyāyā sahavartate | prāyaścittaṃ prakurvīta * * * * * homayet || miyājya caruṃścaiva * * * saktutulastathā | lājañca sarṣapañcaiva krameṇa vidhiyojayet || dravyānte paśusaṃskāra yojayet tu vicakṣaṇaḥ | homaṃ tatra prakurvīta bhairavāgnimihocyate || śāntikaṃ pauṣṭikañcaiva ābhicārakameva ca | śāntikaṃ yojayet tatra sṛṣṭinyāsaṃ prakīrtitam || pauṣṭikaṃ yojayet tatra sthitinyāsaṃ prakīrtitam | ābhicārakasaṃyojya saṃhāranyāsamucyate || p. 64) sātvikārājasañcaiva tāmasīñca guṇatrayam | sātvikaṃ sthāpanaṃ kālaṃ rājasaṃ śāntikarmaṇi || tāmasamābhicāreṇa krameṇa sahavartate | kālañcaivāvakālantu śubhaṃ vā tvaśubhaṃ bhavet || dine muhūrte tatraiva yoge ca karaṇānvite | sarvayogaṃ viśeṣeṇa bandhuyogaṃ viśeṣataḥ || yatra yogakriyāyogaṃ tatra bhāgyamudāhṛtam | vedādi ca manuṣyāṇāṃ buddhirbhavati niścalā || nirmalaṃ nispṛhasvaste nityāṃśāśvatamavyayam | ārādhayetsasaṃbandhaḥ yogamokṣa karānvitam || sarvayogaphalañcaiva mātṛśāntiṃ viśeṣataḥ || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāmutsavavidhiṃ nāma ṣoḍaśa paṭalaḥ || 16 || athāssaṃpravakṣyāmi ekavīryutsavaḥ param | mahāśāntikaraṃ puṇyaṃ sarvapāpavināśanam || akālamṛtyuśamanamāyurārogyavardhanam | subhikṣaṃ gobalañcaiva hastyaśvanaravardhanam || bhūmikaṃpavināśārthaṃ tathā pretavināśanam | gṛhajāravināśārthaṃ bhūtadṛṣṭivināśanam || p. 65) rājasenā sukhārthañca sadasi jayameva ca | mahāmāri prasaṃkīrṇe pāṣāṇe varṣantayā || ulkāpāte niśāndahe * * * * tathaiva ca | tarā pravātane caiva dīkṣāntena tathaiva ca || diśopi ca vane caiva mahāvāta pravartane | durbhikṣe raṣṭrakalahe hastyaśvavyādhipīḍite || utsavaṃ kārayen mantrī śāstradṛṣṭena karmaṇā | ekaviṃśed dine pūrve dundubhirbhramaṇaṃ kuru || dundubhirlakṣaṇaṃ vakṣye tadvarṣagrahaṇantathā | * * * ñcavatālañcaśi * * raktacandanam || saptāhaṃ tathā pūrve dundubhiḥ praharaṇe budhaḥ | pūrvavatkārayetsarvaṃ yathāvidhi purassaram || tilacūrṇasamāyuktaṃ gulakhaṇḍasamanvitam | kadalī phalasaṃyuktaṃ pūrikā khaṇḍasaṃyutam || evaṃ baliṃ tato dadyāt navākṣareṇa mantravit | navākṣareṇa mantreṇa kuṭhārañcābhi mantrayet || punaḥ prabhāte vimale śubhagrahasamanvitam | astreṇa codayedvṛkṣaṃ bhakti yukto dṛḍhavrataḥ || sānte naiva tu mantreṇa kartavyaṃ lakṣaṇānvitam | śilpinā tu kṛtā sarvaṃ dundubhiśca manoharā || p. 66) ṣaṭtālāya tathoktāni uttamaṃ tatra prakīrtitā | daṇḍannāha saṃyuktaṃ paṃkajāsana saṃyutam || śubhadinasamāyuktaṃ cottamā dundubhiḥ śuciḥ | catustālaṃ samārabhya madhyamā dundubhirbhavet || tadardhanāha saṃyukta tatvātmāsanasaṃyutam | dvitālāyāmasaṃyuktaṃ tadardhannāha saṃyutam || athavā dundubhirjñeyā vaktrāsana saṃyutam | dundubheruktamānañca tryaṃgulā bālanaṃ bhavet || dvyaṃgulaṃ bahulaṃ proktaṃ madhyamānañca kīrtitā | dundubheradhamāyāmamekāṃgulamudāhṛtam || uttamā madhyamā caiva adhamā ca prakīrtitā | evandundubhimutpādya balikāryaṃ samārabhet || mānayet śilpinaṃ paścāt vastraiśca candanādibhiḥ | pariṇāhaṃ ca kuṇḍasya pūrvaṃ vai yojayedbudhaḥ || tryaṃgulaṃ dundubhiścaiva madhyamañcottamaṃ bhavet | dvyaṃgulamadhamañcaiva dundubhiśca prakīrtitāḥ || kuṇḍalaṃ kanyasaṃ proktaṃ dundubhiścaiva cāṃgulam | uttamādi krameṇaiva kuṇḍalaṃ procyate kramāt || dundubhiṃ chādayet tatra bhavāvai carmaṇā budhaḥ | chādayau vaiddha kālaiśca dundubhiśca manoharā || p. 67) evaṃ dundubhimutpādya saghoṣa * * * * * | dundubhiṃ tatra cābhyarcya ācāryo mantravigrahaḥ || * * prāsādapurato maṇṭapañcaturaśrakaiḥ | catudvārasamopetaṃ catustoraṇamaṇṭape || daśahasta pravistāra * tulāṃkuratobhitam | tanmadhye vedikāyāntu tanmadhye maṇḍalaṃ kuru || śālibhistaṇḍulaṃ kuryāt aṣṭadroṇaiśca tat tathā | taṇḍulaiśca tadardhaiśca tilaiḥ kuryād yathā kramam || pañcaikoktasūtrāṇi kārayet taṇḍulopari | sūtrāṇi kārayet samyag yathāvidhi purassaram || ekaikāntaritastasmin ekaścaiva padā hunet | śobhitaśca tilai * * * koṣṭheṣu vicakṣaṇaḥ || dundubhiṃ vinyaset padme navākṣareṇaiva buddhimān | kalaśān vinyaset tatra sūtreṇaiva viceṣṭitān || kalaśānaṣṭau tu vinyasya śuddhagandhodakānvitān | madhye tu vinyaset brahman pañcaratnaṃ viśeṣataḥ || ekavīraṃ nyaset tasmin navākṣareṇa buddhimān | aṣṭadikṣu nyaset kuṃbhān navākṣareṇa buddhimān || cūtapallavasaṃyuktān gandhacandanamanvitām | agnikāryaṃ tathā kuryāt yathāvidhi purassaram || p. 68) ekavīryārcana sahita saptanyaset budhaḥ | vīrabhadrādisaṃyuktaṃ gaṇeśānasamanvitam || dakṣiṇe caiva vedyāṃ vā agnikāryañca kārayet | (śuklapakṣe tu śānti śāstradṛṣṭena karmaṇā ||) agnikāryaṃ punaḥ kṛtvā prokṣayet * * * punaḥ | dundubhiṃ tatra vinyasya tataḥ prabhṛttiṃ yojayet || īdṛgbhūtamanojñāñca dundubhiñca samāharet | śuklapakṣe tu śāntī śāstradṛṣṭena karmaṇā || sarvālaṃkārasaṃyuktā sarvābharaṇabhuṣitā | ekavīrañca paramāṃ haṃsārūḍhāṃ manoharām || navarūpāṃ muktakeśīmekavīrī manusmaran | sarvābharaṇasaṃyuktāṃ manojñā lakṣaṇānvitā || dundubhiṃ praharedvāpi navākṣareṇa buddhimān | kṛtayugermared devimekavīriṃ vicakṣaṇaḥ || brahmāṇāṃ paramāṃ śuddhāṃ sarvābharaṇabhūṣitām | īdṛgbhūtāṃ parāṃ dhyātvā dundubhiṃ tāḍayet punaḥ || navākṣareṇa saṃtāḍya devīṃ dhyātvā tu tatparam | evaṃ saṃtāḍya yatnena utsavaṃ kārayedbudhaḥ || ekavīryā * * brahma dundubhiṃ tāḍayet kramāt | dundubhestāḍanaṃ vakṣye yathāvidhi purassaram || p. 69) devyālayaṃ purastāttu maṇḍapaṃ caturaśrakam | gomayena samālipya sitacūrṇena śobhitam || maṇṭape caturaśrantu dvihastāyāmasaṃyute | śālibhiścāṣṭabhi droṇairmaṇḍape sthaṇḍilaṃ kuru || sūtrāṇi kārayet tatra taṇḍulena vicakṣaṇaḥ | pañcottarāṇi sūtrāṇi cottarāṇi mukhāni ca || dakṣe tathaiva sūtrāṇi sūtrayet tatra vittamaḥ | sadarbhaistaṇḍilaiśśubhraiḥ vikiret tu samaṃ tathā || ekaikāntaritaṃ koṣṭhaṃ caturdikṣu haret punaḥ | navapadeṣu padmaṃ syāt aṣṭapatraṃ sakarṇikam || tilāḍhakena vā likhyamaṣṭapatradalānvitam | karṇikā kesaropetaṃ caturgātrasamāyutam || navākṣareṇa japtena vastrapūtena vāriṇā | prokṣya ca taṇḍulaṃ paścāt dravyāṇi prokṣayed budhaḥ || āsanaṃ kalpayitvā tu gandhapuṣpādibhiḥ kramāt | devyāstu dundubhintatra nyastvā saṃpūjya ca kramāt || raktasūdagandhapuṣpadhūpadīpa samanvitam | raktavastre tu paridhānaṃ raktacandana carcitam || sarvābharaṇasaṃyuktaṃ mātṝṇāmutsavepi ca | ekavīraṃ tadāvāhya ekavīrañca deśikaḥ || p. 70) āvāhayet tato devīṃ kalaśeśaṃ vicakṣaṇaḥ | kalaśasya dakṣiṇe bhāge dundubhiñcāpi vāsayet || tasyaiva dakṣiṇe bhāge homaṃ kuryād vicakṣaṇaḥ | tasminnadhivāsayed devamācāryaṃ mantravigraham || prabhāte vimalādevīṃ kalaśasya ca deśikaḥ | nivedyantu pradātavyaṃ naktacārīḍakena tu || kalaśāya niveditvā yathā codbhavameva ca | evaṃ kṛtvā samāsena dhvajārohaṇa tatkṣaṇāt || nagare pattane vāpi grāmaṃ grāmāgrake pure | kheṭake ca tathā brahman āśīrvādaṃ samuccaran || antarikṣe tu ye devā bhūpātāleṣu ye sthitā | parvatāgreṣu ye devā mahāmerau ca saṃsthitā || navakhaṇḍeṣu ye devā samudrādhivāsinastathā | pādamārge ca ye devā saptadvīpeṣu ye sthitā || yoginī śākinī caiva ḍaṃbhinī ca vilāsinī | cāriṇī maghavāsi ca ganībhakta parāyaṇī || catuṣṣaṣṭistathā devā upavāsaparāyaṇā | aṃbubhakṣāśca ye devā vāyubhakṣāśca ye sthitā || utsave ekavīryāśca vāgacchantu manoharā | evamuktaṃ krameṇaiva dundubhestāḍanaṃ kuru || p. 71) śatakoṭi sahasrāṇi pretavetālakāstathā | āyuṣmikasahasrāṇi piśācāyāstu jātayaḥ || āgachantu mahādeva ekavīryutsave śubhe | nānākoṭi sahasrāṇi ye śiṣṭā siddhajātayaḥ || aṣṭakoṭi sahasrāṇi aṣṭakoṭi piśācakā | aṣṭakoṭi gaṇāssarve āgachantu mahotsave || ekavīryutsave śubhre saptakoṭi śatāni ca | ayutañcaiva pañcāśīnmātṛbhedāśca ye sthitā || āgachantu mahādevya ekavīryutsave pare | brahmāviṣṇuśca rudraśca dvādaśāditya eva ca || vasvaṣṭāpsarasañcaiva munaye deva parvata | brahmādi samagāpīyat tathā cendrasamāmatāḥ || ete cānye ca bahavo ekavīryutsave pare | āgachantu mahāśīghramekavīryutsavārthakam || indrāgniśca yamaścaiva nir-ṛtī varuṇastathā | vāyuścaiva kuberāśca īśānaścaiva eva hi || āgachantu mahādevya ekavīryutsave śubhe | asurāśca surāścaiva gandharvāśca piśācakāḥ || yakṣāśca garuḍāścaiva kinnarāśca marudgaṇāḥ | āgachantu mahādeva ekavīryutsave śubhe || p. 72) nāgāśca bhūtavetāla brahmarākṣasa eva ca | anekaśobhā saṃyukte grahadhvaja samākule || pūrṇakuṃbhasamāyukte kadalī toraṇairyute | dhūpadīpasamāyukte divyavīthi samanvite || sadāsī gaṇasaṃkīrṇe sakīrṇe yo vīthī mātṛśobhite | nṛttagītasamāyukte divyastrī pariśobhite || āhṛtenagare caiva pattane kheṭake tathā | grāme grāmāgrake caiva ekavīryutsavaṃ prati || purogāścaiva he devā āgachantu yathāvaham | baligrāhantu vassarve yathāvidhi viśeṣataḥ || kadalyodanasaṃyuktamajanāḍī śataṃ yutam | pūrikhaṇḍāgrasaṃyuktaṃ ajānāṃ rudhiraṃ yutam || matsyamāṃsasamāyuktaṃ apūpakhaṇḍamanvitam | tilacūrṇasamāyuktaṃ lājasaktu samanvitam || dundubhirbhramaṇe kāle baliṃ sarvatra kārayet | dundubheśca baliṃ dadyāt ajasapta ca pātaye || grāmavīthi pathe caiva daśadikṣu baliṃ haret | ācāryaṃ pūjayet tatra vastra hemāṃgulīyakaiḥ || naikābharaṇajālaiśca gobhūmikāñcanādibhiḥ | pūjayet tu viśeṣeṇa ācāryastu viśeṣataḥ || p. 73) mātṛdīkṣā samāyuktaṃ abhiṣeka trayānvitam | evaṃ saṃpūjya taṃ brahman bhaktiyuktaṃ dṛḍhavratam || navākṣareṇa mantreṇa sarvakṣetra baliṃ kṣipet | asmatamravyeyatamraṃ sarvakāryeṣu yojayet || kalaśantu triśulañca ghaṇṭāḍamarukantathā | mātṛghoṣasamāyuktaṃ divyastrībhissamākulam || vitānadhvajasaṃyuktaṃ dharajālasamanvitam | kṣurikā khaḍgasaṃyuktaṃ sarvālaṃkāraśobhitam || grāmaṃ vā nagaraṃ vāpi pattanañca purañca vā | grāmaṃ nagarake vāpi dundubheḥ praharaṃ kuru || aṣṭadikṣu catusandhau brahmasthāne viśeṣataḥ | pūrvoktāścaiva ye devā tattatsthāneṣu yojayet || pūrvoktañca baliñcaiva tattatsthāne tu dāpayet | navākṣareṇa mantreṇa svanāmapadasaṃyutam || baliñca dāpayet tatra daśadikṣu yathākramam | ekavṛkṣe ca prāsāde catuṣpatre śṛṃkhalānvite || tripathe dvipathe caiva sarvasandhiṣu nikṣipet | vāpī kūpataṭāke ca puradvāre baliṃ haret || śmaśāne balidānañca hastakṛte baliṃ kṣipet | evaṃ samāsataḥ proktaṃ baliṃ gṛhṇantu dundubhiḥ || p. 74) pīṭhaṃ tatra prakartavyaṃ śāstradṛṣṭena karmaṇā | catuśśṛṃgaṃ bhaved dikṣu ekahastasamanvitam || vidikṣu vartulaṃ kuryāt lakṣaṇena samanvitam | hastāndhikamugrataḥ proktaṃ mekhalātrayasaṃyutam || brahmasthāne caturhastaṃ tadardhaṃ madhyamaṃ bhavet | mekhalātrayasaṃyuktaṃ kāraṇena samanvitam || nagaradvāradeśe tu sāśrañca pīṭhamucyate | devālayānāṃ purataḥ pīṭhaṃ vai caturaśrakam || pūrvavat kārayet pīṭha lakṣaṇenasamanvitam | evaṃ pīṭhaṃ prakartavyaṃ daśadikṣu yathākramam || evaṃ saṃkṣepataḥ proktaṃ dundubhiḥ bharmaṇaṃ param | devānāmāgamārthañca bhūmidānaṃ tathaiva ca || baliñca nikṣiped brahman yāvad deva vratāntakam | pūrvoktañca baliṃ teṣu pīṭheṣu ca vinikṣipet || navākṣareṇa matimān ekavṛkṣabaliṃ dadet | grāme ca nagare caiva pattanaṃ kheṭakaṃ tathā || utsavabhrama kālosi yātrāhomantu kārayet || iti brahmayāmale utsavavidhāne dundubhiḥ praharaṇaṃ nāma saptadaśapaṭalaḥ || 17 || p. 75) mātṛśānti vidhiṃ vakṣye sarvaśāntikaraṃ śubham | sarvavyādhiharaṃ śubhraṃ sadāvijayavardhanam || akālamṛtyuśamanaṃ putrapautrādi vardhanam | mahāvighnapraśamanaṃ mahāśāntikaraṃ param || saptāha tritaye pūrve utsava prahed budhaḥ | taddine cārdharātre tu dundubhestu paribhrame || brahmāviṣṇuśca rudraśca sadāśiva śivastathā | vasubhiścāṣṭabhiścaiva dvādaśāditya eva ca || rudra ekādaśassarve arcayitvā samanvitān | indrāgniśca yamaścaiva nir-ṛtī varuṇa vāyavaḥ || someśānagaṇāssarve āgachantu mahotsave | śuciṣṭā ca piśācāśca bhūtavetāla jātayaḥ || kūśmāṇḍaguhyakā nāgā siddhā yakṣāmarudgaṇāḥ | vidyādharāśca gandharvā āgachantu mahotsavam || bhūloke ca yathā deva bhuvarloke ca devatā | svarloke ca ye deva maharloke ca devatā || janaloke ca ye devā tapo loke ca devatā | satyaloke ca ye devā āgacchantu mahotsavam || atalādiṣu pātāle āgacchantu mahotsavam | divyantarikṣa ye devā bhūpātālepi ye sthitā || p. 76) āgachantu ca ye devā ekavīryutsavārthakam | girikandaradurgeṣu śmaśāne vana devatā || prāsāde garbhagehe vā prākāre parivārake | gopurābhyantare devā āgachantu mahotsavam || dundubhiṃ prahared devīṃ tadrātrau balidāpayet | dhvajamāropayeddhīmān daśvihantaṃ dinepi vā || saptāhe ca tathā kuryāt mūlamantreṇa dāpayet | candanaṃ campakañcaiva kramukanālikerakam || yājñikaṃ veṇudaṇḍaṃ vā prāsādadviguṇocchrayam | pañcadaṇḍāśca purataya dhvajānāṃ vidhīyate || utsavasya tu pūrve tu saptārthe maṃgalāṃkuram | balibhramaṇavelāyāṃ vāmamārgeṇa gamyatām || ehikāmādri phaladaṃ baliṃ sarvatra dāpayet | śāntyartha sarvamārgeṇa apasavyena puṣṭidam || tasmāt sarvaprayatnena vāmamārgeṇa gamyatām | pālikā ghaṭikā caiva śarāvā trividhā bhavet || pratyekaṃ nava gṛhṇīyāt sapte vātha samācaret | tilasarṣapamudgāni yavamāṣa kulutthakam || priyaṃguśimamālī ca nava bījaistu | navākṣareṇa matimān sajapatvā tu samāhitam || p. 77) tāmbulandāpayet tatra sarvebhyaśca yathākramam | āṣāḍhe kṛṣṇapakṣe va aṣṭamyāntu viśeṣataḥ || utsavaṃ kārayet samyak pūjayet tu sadeśikaḥ | trikālaṃ vā dvikālaṃ vā balibhramaṇayorapi || tasya vāmena mārgeṇa balibhramaṇakaṃ kramāt | prathamaṃ brāhidivasaṃ dvitīyamīśvarīṃ viduḥ || trayakaumāri divasaṃ caturthaṃ vaiṣṇavī tathā | pañcamī pañcadivasaṃ ṣaṣṭhīmindrāṇireva ca || saptamaṃ bhadrakālī ca divasaṃ balimucyate | śatadroṇi tadardhaṃ vā tadardhaṃ vā tadardhakam || ṣaṣṭhadroṇamathā caiva caturdroṇamathāpi vā | dvayadroṇamathā caiva kanyasaṃ śivameva ca || āḍhakenaiva vāsiddhaṃ śālitaṇḍulasiddhakam | śvetapadmasamāyuktaṃ gandhokasamanvitam || pāyasena baliṃ dadyāt brahmāṇī divase budhaḥ | śvetārka kusumairyuktaṃ kṛsarānnantu saṃyutam || balimetadvijānīyānmāhegrī divasaṃ kramāt | kumudotpalapuṣpantu haridrānnasudodakaiḥ || kaumārī divase kuryāt ekacitto sadā dadet | vaiṣṇavī tulasī caiva gulānnantu baliṃ dadet || p. 78) mañjikāmāṣamannaṃ ca vārāhī divase yutam | jātipuṣpantu mudgānnaṃ indrāṇī balimucyate || raktapaṃkajasaṃyuktaṃ raktānnaṃ raktamiśrakam | cāmuṇḍī divase kuryāt vidvānmantreṇa mantritam || navākṣareṇa mantreṇa tattannāma samanvitam | tat tad dine baliṃ dadyāt tat tanmudrāṃ pradarśayet || catuṣpathe tripathe ca dvipathaika padandadet | nava pīṭhe ca dātavyaṃ grāmadvāre tathaiva ca || ekavṛkṣe taṭāke ca prākāre dīrghikeṣu ca | śivālaye sabhāsthāne viṣṇusthāne ca dāpayet || durgājyeṣṭhālaye caiva āryasthāne tathaiva ca | śrīsthāne skandasthāne ca vighnasthāne viśeṣataḥ || bauddhasthānantu kartavyaṃ arhasthāne tathaiva ca | indrāgni yamasthāne nir-ṛti varuṇa vāyavaḥ || someśānake caiva kramād datvā baliṃ dadet | kanyāyāṃ darśane caiva brāhmaṇānāntu darśayet || bhinnanāsikayaścaiva cakravākastathaiva ca | atra cevetarādevya dūtyaścaiva sa yoginīm || etānnadṛṣṭamātreṇa baliṃ sarvatra dāpayet | paribhramaṇavelāyāṃ mudrānṛttaṃ samācaret || p. 79) tat tad dineṣu kartavyaṃ tat tanmudrāṃ samācaret | anyathā kārayed yastu vyādhiśokabhayaṃ bhavet || brahmāṇī divase kuryāt brahmāṇī krīḍameva ca | māheśī divase caiva māheśī krīḍameva ca || kaumārī tad dine caiva tat krīḍānāṃ samācaret | vaiṣṇavī dinamevantu vaiṣṇavī krīḍamucyate || vārāhī divasenaiva vārāhī krīḍameva ca | indrāṇī divase kuryāt indrāṇī krīḍakārayet || cāmuṇḍī divase kuryāt cāmuṇḍī krīḍakārayet | ekavīrīṃ tataḥ kṛtvā kāmarudrāntu kārayet || kailāsamudrayā kuryāt caṇḍikāmudrayā kuru | tat tad deva na vā kuryāt mudrā nṛttaṃ yathā kramam || mudrā nṛttaṃ tu kartavyaṃ hāsanakrīḍanādiśet | mudrānṛttaṃ viśeṣeṇa kārayet sarvayatnataḥ || nṛttakastu śivaṃ proktaṃ pāṭhakastu pitāmahaḥ | prekṣaṃ bhadrakālādi tasmāt tu putrakastathā || * * * * * * caiva tasmāt pādaśivasmṛtaḥ | śivapāde samutpannaṃ tena pādapa ucyate || sarvaśāntisthitānyatra mudrānṛttaṃ tu kārayet | grāmamadhye prakartavyaṃ mahāmudrāṃ samācaret || p. 80) subhikṣaṃ kṣetramārogyaṃ putrapautra vivardhanam | tasmāt sarva prayatnena grāmamadhyeṣu kārayet || mudrālakṣaṇamevoktaṃ ayāgamadhunā śṛṇu | karakañcākṣamālā ca brahmāṇī cāṃgamudrayā || hariṇaṃ paraśuñcaiva māheśī cāṃgamudrayā | vajraśakti dharañcaiva kaumārī cāṃgamudrayā || śaṃkhacakradharañcaiva vaiṣṇavī cāṃgamudrayā | halañca musalañcaiva vārāhī cāṃgamudrayā || vajraśakti dharañcaiva indrāṇī cāṃgamudrayā | śūlakhaḍgadharañcaiva kaṭvāṃgaṃ nāgapāśakam || keṭakañca kapālañca ghaṇṭā ḍamarukaṃ tathā | aṃgantu caṃḍikānāntu idānīṃ śṛṇumudrikām || nṛttakāle prayoktavyaṃ eṣāṃ sarvātmanā budhaḥ | lohena kārayet sarvaṃ matsavāṃga yathākramam || pañcaraṃga triraṃgaṃ vā ekaraṃgamathāpi vā | strīṇāṃ nṛttaṃ prakartavyaṃ geyavādya samāyutam || rathe vā kūṭayantreṇa pratimā saptadāpayet | haṃsokṣahañca gāruḍhaṃ harināgapiśācakam || svasvenāyudha mukhyeṣu pārśve sthāpya viśeṣataḥ | pratyekaṃ kūṭayantraṃ sthāpayetsusamāhitaḥ || p. 81) navanāṭya baliñcaiva yatpustvāstu gamyatām | naityakūṭabaliñcaiva dharme dhvajasamāyutam || kṣarikā pāṇinassarve tatpurastāt tu gamyatām | devyā dhvajāntare yastu mārgocchedaṃ yathā bhavet || gajaṃ vā turagaṃ vāpi uṣṭravo mahiṣantu vā | narāṇāmaruṇañcaiva vanasūkaramāvikam || kukkuṭāśca navānāntu cheditaṃ devatā purā | tanmārge yadi chedaṃ syāt navahatyā sadā budhaḥ || havikalpena bhāve tu hutvā devānnivedayet | brāhmaṇākṣatriyā vaiśyā striyāmannaṃ sabhairavam || tanmārga yadi chedaṃ syāddhantavyaṃ śāstravittakaiḥ | bauddhamārṣataṃ vāpi saṃnyāsa vratadhāriṇaṃ || śaivaṃ pāśupataṃ vāpi iti (yadi) mārgantu laṃghayet | namaskṛtvā vidhānena kartavyantu sadā budhaḥ || evaṃ paribhrame grāme nagare pattanepi vā | nagare kuñjare vāpi tīrthe vāpi samāhitaḥ || nānā janasamāyuktaṃ nānākrīḍasamanvitam | nānā kuhaka saṃyuktaṃ nānāvidyā samāyutam || nānā citrasamāyuktaṃ nānāvidha samākulam | nānādhvaja samāyuktaṃ nānāyogini saṃkaram || p. 82) nānābrāhmaṇa saṃyuktaṃ nānāmeṣasamākulam | nānāgajasamāyuktaṃ nānāturagasaṃyutam || nānārājasamāyuktaṃ nānāśāstrasamākulam | ekāhaṃ tryahañcaiva pañcāhe saptame dine || evaṃ devyāstu caivoktaṃ navāhaṃ vāpi kārayet | athavā ṣoḍaśāhaṃ vā māsamekantu kārayet || balibhramaṇavelāyāṃ yātrāhomantu kārayet | apāmārgasamidbhistu aṣṭottaraśataṃ hutam || ājyenāṣṭaraśataṃ hutvā tvaṣṭaśataṃ hutam | aṣṭame divase rātrau rakṣāṃ kṛtvā tu baṃddhayet || ācāryaṃ pūjayet tatra ajaṃ vā mahiṣantu vā | ajaṃ vinda paśuṃ vāpi pratisaraṃ bandhayet tathā || tatpaścāt pañcaviṃśairvā saptacācaikameva vā | paśuṃ nibaṃddhayet sūtraṃ raktasūtraṃ viśeṣataḥ || tatrādau jāgaraṃ vāpi grahe vā ālaye budhaḥ | kalaśaṃ sthāpayet tatra raktavastreṇa veṣṭayet || kalaśe vāmabhāge tu rakṣāsūtraṃ nyased budhaḥ | śālimadhye nyaset sarvamekaikaṃ pañcadroṇakam || tadardhaṃ taṇḍulaṃ grāhyaṃ padmamaṣṭadale nyaset | sūtraṃ navākṣaraṃ nyasya tacchakti kalaśaṃ tathā || p. 83) kalaśodakena saṃspṛśya sūtreṇaiva tu bandhayet | bandhayitvā tu sūtraṃ vā paśunā rakṣayed budhaḥ || prāsāde tu baliṃ dadyāt pūrvokta vidhinā budhaḥ | ikṣukhaṇḍasamāyuktaṃ raktatoya samanvitam || madhyāhne dāpayet tatra sarva dikṣu yathākramam | ātape tu paśuṃ hatvā yathāvidhitunu kramāt || raktaṃ vai māṃsakhaṇḍañca tad devyāntu nivedayet | evaṃ śāntividhiṃ proktaṃ paścāt paśuvidhirbhavet || iti brahmayāmale vidyāpīṭhāvatārite pratiṣṭhātantre ekāśīti vidhānāṃge mātṛśāntividhiṃ nāma aṣṭādaśapaṭalaḥ || 18 || paśuvidhiṃ pravakṣyāmi sarvakāmārthasādhanam | gajaṃ vā turagaṃ vāpi uṣṭraṃ vā mahiṣantu vā || kṛte tu gajamevoktaṃ tretāyāmahamucyate | dvāpare uṣṭramevoktaṃ kalau mahiṣameva ca || mahiṣālābhe janiṃ prāktaṃ ajālābhe tu pauṣṭikam | sarvalakṣaṇasaṃpūrṇa śubhalakṣaṇa rakṣitam || surūpavandhyā praśastāstu māṃ peśalamuttamam | śṛṃgahīne tu varjitvā karṇahīne tu varjayet || nāsihīnai tathā caiva arahīne tu varjayet | paśūnāñca śithile puchrahīne tathaiva ca || p. 84) ativṛddhamati bāla kṛśaṃ varjaṃ sadā budhaḥ | śṛṃgahīnantu durbhikṣaṃ badhiraṃ kuṇḍahīnake || mukhanāsika hīne tu durbhikṣaṃ kalahaṃ bhavet | khurahīne prāṇināśaṃ paṃkunā paṃkujanmanaḥ || kāṇe kāṇatvamāpnoti tathāgre kukṣirogakam | pucchahīne ca dāridryaṃ ativṛddhiṃ mṛtirbhavet || bālā pañcavarṣe tu madhyamā | saptavarṣā bhaved vṛddhā tadūrdhvamatimṛddhidā || etān parīkṣya yatnena sapaśuṃ śodhayed budhaḥ | pāyasaṃ snāpayet pūrvaṃ dadhinā tu tathaiva ca || snāpayitvā ghṛtenaiva snāpyatā taṃbunābudhaḥ | gandhāmbu snāpayet paścāt gandhapuṣpādinārcayet || arghyapādyācamanīyañca pañcaratnāmbujā budhaḥ | mātresotkṛtāṃ sṛṣṭvā spṛṣṭvā spṛṣṭvā tu deśikaḥ || akārādikṣakārāntaṃ saptavargaṃ kramān nyaset | śiro phālabhruvau kīrṇe netre nāsikapālayoḥ || oṣṭhayordantapaṃktau ca jihvā ca cibukaṃ tathā | yeṣu tenaiva sarveṣu avargaṃ vinyaset punaḥ || kaṇṭhe grīve tathā skandhe vārau hṛdi viśeṣataḥ | kavargaṃ vinyasenmantrī eṣu sthāneṣu pūrvavat || p. 85) cavargā ca ṭavargā ca catuṣpādeṣu vinyaset | śṛṃgayonyati pṛṣṭhau ca guhyasthānastaneṣu ca || nāse pucchāgra pāne ca kakutsthāne nyaset kramāt | sāsramṛtsamedosthi majjaśuklādi dhātuṣu || īrute aśrake caiva navabījaṃ kramān nyaset | payasā vinyaset paścāt huṃkāraṃ sarvavinyaset || śṛṃgayo brahmaviṣṇuśca rudrassadāśivastathā | vasavaścāṣṭabhiścaiva rudramekādaśādi ca || āditya dvādaśaproktā aśvinau dvau prakīrtitau | brāhmaṃ māheśvarī sandhyā yajñāya vāsu * * * || * * ttikaralī caṇḍamaheśāṣṭākramaṇaset | vāmadevī ca rudrī ca jyeṣṭhī kālā tathaiva ca || kalavikaraṇī caiva balavikaraṇī tathā | balapramathinī sarvabhūtadamanonmanī || śirādra pādayoścaiva kramādvinyasya devatā | gandhodakaṃ tato dadyāt navākṣareṇa buddhimān || vastre yugme saṃpūjya praṇavena tu dāpayet | hārañca kaṭisūtrañca kuṇḍalaṃ makuṭaṃ tathā || nivedyaṃ dāpayenmantrī śvetapītañca kṛṣṇakam | karṇe mantraṃ videnmantrī navākṣarasakṛt sakṛt || p. 86) pādasthāne khanet kūpaṃ tatra sthāpya paśuṃ budhaḥ | āgacha padaṃ tatraiva tatra sthāpya paśuṃ budhaḥ || devyācābhimukhe sthāpya caturdaṇḍī tadantare | bilvaṃ vā khadiraṃ vāpi pañcahastaṃ pramāṇataḥ || ṣoḍaśāṃgulanāhantu agre padmākṛtirbhavet | patraṃ karṇikāyuktaṃ syāt yatnākāraṃ samaṃ tathā || sūpaṃ saṃsthāpayet tatra devyāścaiva purākṛtam | paśuṃ saṃveṣṭayet tatra balarajāti saṃyutam || nālikerastu carmantu yantrayitvā tu rajjubhiḥ | kaniṣṭhāṃgula parīṇāṃhaṃtrīrāvṛtti krameṇa tu || nicchindreṃvajayet tatra nāgapāśamanusmaran | kuśavajrasamāyuktaṃ sāpakaṃ viratairyukam || vidvān saṃsṛṣṭamātreṇa annaṃ pāñcamarujjakaiḥ | savyāpasavyamātreṇa krāmayitvā tu sāpakam || paścāt khaḍgaṃ gṛhītvā tu khaḍgaśāstravicārakaḥ | khaḍgadevāsure lakṣmī padme brāhmaṇadevatā || ghaṇṭāyā vighnadaivatvaṃ śuddhāśe viṣṇudaivatam | kaṭikāskanda daivatyaṃ yārayoścandrasūryayoḥ || madhyame rudradaivatyaṃ agre saṃhārakālikām | ityantu khaḍgadaivatyaṃ pūjayet khaḍgadevatām || p. 87) oṃ khaṃ khaḍgāya śatrasaṃhārāya namaḥ | paśūnāṃ sarvakarṇe tu jīvanmukteti mantrataḥ || oṃ paśujīva muktiprade devī sāyujya dehaṃ svāhā | ekena prahareṇaiva grīvāścedaviśāradaḥ || śatamardhaṃ tadardhaṃ vā cottamantu praśasyate | mahābali prakāreṇa vadhaṃ pīṭhe baliṃ kṣipet || tadbhāgaṃ prokṣayitvā tu gandhādīnāṃ tu pūjayet | vastrayugmena saṃpūjya svarūpapriyadarśanam || yathālābho paśuṃ chitvā tathā lābho phalaṃ bhavet | tatpaśuṃ jīvamuktantu sadyassāyujyamāpnuyāt || ityete balimuddiśya kartṝṇāntu phalaṃ śṛṇu | sarvasaṃpatkaraṃ bhadraṃ jayadaṃ sarva siddhidam || romaromeṣu kalpaṃ vā svargaloke mahīyate | sarvaroma samāpteṣu paścāt sāyujyamāpnuyāt || brāhmaṇādi krameṇaiva paśuṃ hatvā viśeṣataḥ | anyeṣāñcaiva jātīnāṃ paśucchedaṃ na kārayet || chedane caiva tatraiva rājarāṣṭraṃ vinaśyati | prāyaścittaṃ prakurvīta punaśśāntiṃ samārabhet || sarvalakṣaṇasaṃpūrṇaṃ sarvāvayavaśobhitam | evaṃ lakṣaṇasaṃyuktaṃ taṃbhadachedayetpunaḥ || p. 88) grīve tu praharenmantrī tadraktaṃ vinivedayet | vasandṛṣṭyā bhavet tatra prāyaścittaṃ samācaret || punaḥ paśuṃ hunettatra udāpūrvamūdīrakam | homaṃ kṛtvā tu mantrajñastaddoṣaśamanāya ca || maṇḍalaṃ kārayet tatra tribhirvarṇairlikhed budhaḥ | caturaśraṃ bārhyato likhya śūlenaiva subhūṣitam || madhye padmaṃ samālikhya aṣṭapatraṃ sakarṇikam | mātṛn vai pūjayet tatra gandhapuṣpañca dhūpakaiḥ || kalaśaṃ navakaṃ sthāpya sāpidhānaṃ sakūrcakam | saṃjñārakta samāyuktaṃ navākṣareṇa mantritān || vyomaṃ pāraśavaṃ kṛtvā catvastu caturdaśī | mātṛdīkṣā kramañcaiva paraṃ paryāyameva ca || anyatkarṇa na kartavyaṃ yāmalācārasaṃyutam | samayī putrakaścaiva sādhakācārya eva ca || citrakaṃ pāraśaiva syāt putrakāṇāṃ śivadvijaḥ | mātṛdīkṣā samāyuktaṃ caturvarṇantu yośrakam || ādau pāraśavāścaiva nityaṃ devyāstu pūjakāḥ | dīkṣitā karmayogyānāṃ pāraśaiva viśeṣataḥ || brāhmaṇān śūdrakanyāyāmmantrayuktena saṃgrahaḥ | jātastayośca jātyādāvaśaktaḥ pāraśavastathā || p. 89) ṣoḍaśa kriyayā yuktaṃ sarvasaṃskārasaṃyutam | mātṛdīkṣā ca kartavyaṃ janmāpāraśavasmṛtaḥ || anyeṣāñcaiva yogyānāṃ sarveṣāntu viśeṣataḥ | na dīkṣitaśca yatkarmaṃ tatkarmaṃ niṣphalaṃ bhavet || tasmāt sarvaprayatnena pāraśaiva na pūjanam | homaṃ kṛtvā viśeṣeṇa caturdikṣu samaṃ tathā || raktā karālī caṇḍākṣī mahocchiṣṭā pṛthak pṛthak | khadirāśvattha bilvañca vaṭaścaiva caturdiśam || pṛthagaṣṭottaraśataṃ brahmā vai tvekaviṃśati | samidhājya caruṃ lājaṃ sarṣapañca yavantilam || mudgañca vaiṇavañcaiva śrī patraṃ kadalīphalam | tat tan mantreṇa hotavyaṃ caturdikṣu yathākramam || navākṣareṇa mantreṇa samiddravyeṇa homayet | kulavidyā vidhānena paścād grāma parigrahe || saptāhe tridine vāpi kārayedutsavaṃ kramāt | athavā ekarātraṃ vā grāme samyak paribhramet || bhramaṇānte viśeṣeṇa pūrvokta vidhinā hunet | pūrvaṃ padmavidhi kṛtvā snapanaṃ kārayedbudhaḥ || snapanaṃ kārayitvā tu snapanoktavidhānataḥ | brāhmaṇān bhojayet tatra yathāvittānusārataḥ || p. 90) dīnānāṃ kṛpaṇānāñca annapānādi dāpayet | garbhadoṣodbhave tatra ete naiva tu śāmyati || avanna kuryādajñānāt mṛtyudoṣaṃ bhaviṣyati | durbhikṣaṃ kalahaṃ ghoraṃ anāvṛṣṭirbhaviṣyati || garbhiṇī vayadoṣārthaṃ kriyā caiṣā prakīrtitā | evaṃ kṛtvā vidhānena sarvaśāntirbhaviṣyati || dhanamāya śucau * * * prabhāmatulaṃ bhavet | hṛddeśaṃ praṇavenaiva ṣaṭkāreṇa tu gṛhyatām || phaṭkāraṃ mukhadeśe tu huṃkāreṇa śirastathā | sadalantadvaye naiva pārśve hrī māṃ samantritam || ṣoḍaśāktena bījena svāhā praṇavayojitam | tasmāt samṛddhate mantrī yāntejaṃ vā sthitaṃ haret || sarvāṃgantu harenmantrī navākṣareṇa mantritam | saṃ saṃ dṛśya matimān mūlamantreṇa vācayet || vācayitvā vidhānena yojayen mūlavidyayā | taccheṣaṃ homayenmantrī navākṣareṇa śataṃ budhaḥ || brāhmī māheśvarī caiva kaumārī vaiṣṇavī tathā | vārāhī caiva cendrāṇī cāmuṇḍī vīrabhadrakam || gaṇeśaścaiva tatkṣetraṃ lokapālāstathaiva ca | piśāca pretabhūtāśca kūśmāṇḍā guhyakāstathā || p. 91) gandharvā kiṃnarā siddhā sarvebhyo balidāpayet | mūlamantreṇa mantrajño balimeṣāṃ vinikṣipet || catuṣpathe tripathe vāpi taṭāke kṣetradīrghike | prākāre cālaye caiva śmaśāne caityake budhaḥ || hutaśeṣaṃ bhavet sarvaṃ bhaktiyukto dṛḍhavrataḥ | raktānnañca pradātavyaṃ pariyuktena vai budhaḥ || baliṃ dadyād vidhānena rakta bhāṇḍaṃ tyajed bahiḥ | grāmasīmā bahirvāpi kūpe sthāpya ca mantravit || paścādvā pāṃsubhirdhīmān kuṇḍañcaiva samukṣipet | kanyakāṃ bhojayet tatra ekaviṃśati saṃkhyayā || evaṃ paśuvidhiḥ prokto lakṣaṇantu praśasyate | iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ paśuvidhirnāma ekonaviṃśat paṭalaḥ || 19 || ataḥ paraṃ pravakṣyāmi yathā vedānupūrvaśaḥ | śāntikaṃ pauṣṭikañcaiva ābhicārakamāraṇam || brāhmaṇādikrameṇaiva śāntiṃ kṛtvā yathākramam | asurāṇāṃ vināśārthaṃ mātṝṇāmudbhavaṃ kramāt || mātṝṇāṃ śāntikaṃ kṛtvā sarva bhūhitaṃ bhavet | uttamāmadhyamadhama trividhaṃ paśurucyate || p. 92) hastīhayanaraṃ hatvā uttamantu vinirdiśet | madhyaṃ māhiṣamevoṣṭraṃ tvadhamaṃ tvajasūkaraiḥ || hariṇamuttamañcaiva kukkuṭañcādhamaṃ bhavet | lalāṭe śvetavarṇantu saṃyutaṃ netraguggulam || saṃkāśamāṃsaṃ * ṣṇasudarśanaṃ bhūsvagrīvaham | bṛhakṣa * * * * * bṛhat skanda bṛhacchiram || * sūgdhamedhavarṇantu atikṛṣṇaṃ vilocanam | * ṣṭapādaṃ sujāraśca vṛttapādaṃ sunihṛtam || śṛṃgahīnaṃ bhaveddhvādhi dṛṣṭihīnaṃ dhanakṣayam | śotrahīnaṃ hyanāvṛṣṭi pādahīnantu paṃkunā || pucchahīnaṃ bhavenmṛtyu agnidagdhaṃ kulakṣayam | samapekṣyaṃ sadāridryaṃ dantahīnaṃ nṛpād bhayam || garbhanvatra samutpannaṃ prajānāmahitakṣayam | punaśśāntiṃ pravakṣyāmi yojayitvā vicakṣaṇaḥ || pāṣāṇasphaṭikaṃ kuryāt mahāmārī prakopanam | tasya śāntiṃ prakurvīta punaśśāntirvidhīyate || prāyaścittaṃ prakurvīta sarvadoṣantu śamyati | mahiṣaṃ sarvāṃgayuktaṃ sudarśanaṃ suśobhanam || pūrvoktantu paśuṃ tatra sarvalakṣaṇasaṃyutam | śubhavarṇaṃ śubhaṃ proktāṃ vāhanāṃ varṇanāvaham || p. 93) kṛṣṇavarṇa subhikṣañca dhūmrābhaṃ vāhanaṃ bhavet | lalāṭe nīlavarṇantu paśuṃ sukhamavāpnuyāt || guggulāsadṛśaṃ netra putralābhena saṃśayaḥ | hrasvagrīvañcirāyuṣyaṃ sulakṣaṇaṃ sukhāvaham || evaṃ vidhividhānajño mātṝṇāṃ vṛddhivivardhanam | pañcarātraṃ paśuṃ śodhya caruṇāpyupalakṣayet || mātṝṇāṃ tatra saṃpūrṇa śuddhasnānamalīnakam | pṛthak pañcāṣṭavargeṣu uttamaṃ paśurucyate || bālāti vṛddhasaṃyuktaṃ varjayitvā viśeṣataḥ | ṣaṣṭhāhaṃ pūrvarātre tu paśuṃ kṛvādhivāsanam || vedimadhye prakartavyaṃ maṇḍalaṃ caturaśrakam | huṃphaṭkāreti mantreṇa aṣṭapatraṃ sakarṇikam || madhye paśaṃ tathā vyāpya saptarohiṇi mantrataḥ | chedayenmūlamantreṇa bhaktiyukto narottamaḥ || utsavādiṣu sarveṣu balikarma samācaret | vāhanaṃ devi yānasya drasyavidhirucyate || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ śāntividhirnāma viṃśat paṭalaḥ || 20 || p. 94) ataḥ paraṃ pravakṣyāmi dhvajārohaṇamuttamam | dhvajasya lakṣaṇaṃ vakṣye uttamādhamamadhyamam || ṣoḍaśahastayuktaṃ tu dvihastārdhantu vistṛtam | mūle tu ghaṭikopetaṃ kiṃkiṇīkha saṃyutam || pārśve kadalikopetaṃ tadagre tu dvidhākṛtam | brāhmaṇasya dhvajaṃ śvetamuttamaṃ tadvinirdiśet || triśūlantu śivañcaiva kapālaṃ kauśikaṃ tathā | nārācaṃ paraśuñcaiva sarvavastraṃ tathaiva ca || mūlamadhye tathānte ca etaiścaiva tu cāṃkitam | śvetasūtrasamudbhūtaṃ naikacisamanvitam || evaṃ dhvajottamaṃ proktaṃ madhyamaṃ dvādaśaṃ bhavet | pūrvavat kārayed brahman madhyamañca dhvajaṃ kramāt || pañcatālantu vistāraṃ pañcavarṇantu samanvitam | kṣatriyasya dhvajaṃ proktaṃ raktasūtrasamanvitam || adhamaṃ daśahastañca dvihastañcaiva vistṛtam | pūrvavat kārayet tatra nānācitrasamanvitam || vaiśyasya pītavarṇena lakṣaṇena samanvitam | aṣṭahastasamāyuktaṃ dvihastañciva vistṛtam || śūdrāṇāṃ kanyasañcaiva naikacitra samanvitam | pūrvavat kārayet tatra paṭañca kṛṣṇavarṇakam || p. 95) kārpāsaṃ brahmaṇaḥ proktaṃ kṣaumantu kṣatriyasya tu | āpiṃgaṃ vaiśya śūdrāṇāṃ dhvajānāṃ parikīrtitā || karālī tu likhet tatra paṭe caiva hi buddhimān | dhvajānāṃ lakṣaṇaṃ hyetaduttamammadhyamādhamam || dhvajadaṇḍavidhiṃ kuryāt uttamaṃ madhyamādhamam | prāsādādviguṇaṃ proktamuttamaṃ daṇḍamucyate || candanañcaṃpakañcaiva madhukaṃ panasaṃ tathā | khadiraṃ devadāruñca vakulaṃ bilvameva ca || aśokamanasañcaiva śreṣṭhavṛkṣamudīritam | madhyamaṃ * * * * * * * * nālikerakam || adhamaṃ muni vṛkṣaṃ syāt kramukaṃ yājñikaṃ bhavet | vaiṇavaṃ tadvijānīyāt mūlānāhamihocyate || ete vṛkṣā praśastāśca pūrvoktalakṣaṇānvitāḥ | śatahastaṃ tadardhaṃ vā viṃśatpañcadaśaṃ tathā || dvādaśaṃ hastadaṇḍaṃ vā tathā lābhantu yojayet | vaiṇavaṃ tadvijānīyāt mūlenāhamihocyate || ṣoḍaśāṃgulanāhaṃ syāt madhye cāṣṭāṃgulaṃ bhavet | tadagre tu tadardhaṃ syāt uttamaṃ daṇḍamucyate || madhyamasya tadardhaṃ vā prāsādasya yathākramam | aṣṭāṃgulañca nāgantu mūlaṃ tasya yathākramam || p. 96) evaṃ daṇḍaṃ samutpādya dhvajamāropayedbudhaḥ | atha dārujaṃ vāpi dhvajamāropayetkramāt || dhvajamāropayet prātaḥ rāṣṭrantu vijayaṃ bhavet | madhyāhne rāṣṭravṛddhiḥ syāt sāyāhne tu nṛṇāṃ śubham || ardharātrau bhaved brahma sarvasampat karaṃ bhavet | agnake padavañcaiva * * * ścaiva nāśayet || dravyarthamaṃgalānāntu divya bhūṣaṇa bhūṣaṇam | asaddeva vināśañca ṛṣideva pramodanam || śāvamuktā tadācārya sarvabhūṣaṇabhūṣitam | tāmbūlaṃ dāpayitvā tu sarvebhyaśca viśeṣataḥ || dhvajamāropayet tasmin śāstradṛṣṭena karmaṇā | dhvajāropya dhvajaṃ brahma yathāvidhi purassaram || upadhvajocyute tasmin hastāyāmasamanvitam | indre tu śvetavarṇaṃ syāt āgneyaṃ raktavarṇakam || yāmye kṛṣṇodbhavañcaiva nair-ṛtyāndhūmrameva tu | vāruṇe tu tadākāraṃ vāyavyaṃ pītavarṇakam || saume tu sauvarṇābhaṃ kuṃkumābhantu śaṃkare | evaṃ dīrghaṃ nijaṃ proktaṃ veṇudaṇḍasamanvitam || trayāṇāñca dhvajānāñca dīrghajātaṃ tathaiva ca | athavā dārudaṇḍañca tatpramāṇantu cocyate || p. 97) evaṃ kṛtvā samāsena naivedyaṃ dāpayed budhaḥ | uttamañcaiva naivedyaṃ droṇataṇḍulasaṃyutam || piśitantu tadardhañca ghṛtaprasthasamanvitam | trayāṇāñca dhvajānāñca dadhnāñcopadaṃśakam || kadalīphalasaṃyutam nālikeraphalaṃ tathā | gulakhaṇḍañca māṣañca mudgamūlaphalaṃ tathā || bṛhatī kāravalli ca kūśmāṇḍantu viśeṣataḥ | lavaṇaṃ marīcikañcaiva snehasnigdhantu kārayet || nivedyandāpayet tatra kramupadaṃ samiti smṛtam | madhunā caiva saṃyuktaṃ pāyasaṃ dadhivarjitam || svajāti devaṃ vetālaṃ khaḍgahastañca dāpayet | evaṃ havirnivedyañca dhvajadevāya deśikaḥ || tāmbūlaṃ dāpayet tasmin dhvajadevaṃ samarpayet | evaṃ vai cottamaṃ proktaṃ haviścaiva viśeṣataḥ || tadardhaṃ madhyamaṃ vidhyāt tadardhañcāsamaṃ bhavet | oṃ khaḍgahastāya vidmahe dhvajadevāya dhīmahi || tanno dhvajaḥ pracodayāt | paiśācīnāṃ padaṃ paścāt tatpaścātpracodayāt || evaṃ mantraṃ samuccārya sarvaṃ tatraiva kārayet | dundubhiṃ praharet pūrvaṃ dhvajaṃ paścāt samuddharet || p. 98) tāmbūlaṃ dāpayet tatra sarvebhyaśca vibhaktitaḥ | kalaśānvedikāyāntu taṇḍule tu yathākramāt || taṇḍulaṃ śālibhiḥ kṛtvā aṣṭadroṇairviśeṣataḥ | pañcaratnāni sūtrāṇi taṇḍule sūtrayet tathā || tiryak tathaiva sūtrāṇi sūtrayed vai vicakṣaṇaḥ | dvipadaṃ hṛdaye tasmin caturdikṣu tathaiva ca || madhye navapadaṃ padmamaṣṭapatraṃ ñakarṇikam | yavairdhātyairvikiraṇaṃ caturvistāramantataḥ || tilaiśca śobhitaṃ padmamāḍhakena vicakṣaṇaḥ | pañcaratnañca tacchuddhakalaśe caiva tu vinyaset || sūtreṇa veṣṭitaṃ raktamāmrapallavaśobhitam | vastrayugmaṃ samāyuktaṃ gandhodakasamanvitam || evaṃ kṛtvā tathā brahman naivedyaṃ dāpayet punaḥ | pūrvoktañca baliṃ dadyāt kṛtvā devaṃ hṛdāntikam || evaṃ kṛtvā samāsena kanyābhojanamācaret | kanyāśca ṣoḍaśe pātrairbhojayet pāyasena tu || dhvajasyottarapārśve tu kṣetrapālasya pīṭhakam | vṛttapaṃkti trikoṇaṃ vā caturaśramathāpi vā || athavā devyālayaṃ syāt aiśānyāṃ pīṭhamucyate | ekavistāramucchṛtya tāvadeva tu varṇakam || p. 99) indranīlapratīkāśaṃ ghoradaṃṣtra mahodaram | daṇḍahastaṃ suhastākṣamūrdhvakeśaṃ bhayānanam || meghābhañcaiva sañcintya kṣetrapālabaliṃ kṣipet | caturviṃśati varṇaiśca mantrasyābhyarcanaṃ bhavet || kṣetrasya mantrāghaṃ sarvaṃ kṣetrapālabaliṃ kṣipet | dundubhiḥ praharaṃ pūrvaṃ kṛtvā tatra baliṃ kṣipet || ādau tu cāṃkuraṃ kṛtvā tadante hyasivāsanam | tadante dhvajamāropya tadante bheritāḍanam || tadante śrībaliṃ kuryāt tadante cāṃkurantathā | tadante yāgapūjā ca tadante śrībaliṃ tathā || tadante cotsavaṃ proktaṃ tadante snapanaṃ kuru | tadante gurupūjā ca śastradṛṣṭena karmaṇā || kṣetrapālabaliṃ vakṣye yathāvidhi purassaram | śataprasthaiśca pakvaṃ syāt tadardhaṃ vā viśeṣetaḥ || ajamāṃsa yutaṃ pakvaṃ talacūrṇasamanvitam | gulakhaṇḍasamāyuktamikṣukhaṇḍasamanvitam || kadalīphala saṃyuktaṃ madhvājyena samanvitam | evaṃ praharaṇañcaiva sarva vādyena buddhimān || tasmāt sarva prayatnena kujavārabaliṃ kṣipet | tadvārātpūrvavāre tu || iti brahmāyāmale vīravidhāne dhvajārohaṇavidhirnāma ekaviṃśatpaṭalaḥ || 21 || p. 100) athātassaṃpravakṣyāmi kujavārabaliṃ śṛṇu | sarvapāpaharaṃ rājñe sarvasaṃpatpravardhanam || brāhmaṇānāṃ hitañcaiva mahāmārī vināśanam | rājārāṣṭrajayaṃñcaiva putrapautravivardhanam || gṛhajvaravināśañca bhūtaduṣṭa vināśanam | mahāśāntikarañcaiva mahāvṛṣṭivivardhanam || rājasenā sukhārthañca hastyaśvanaravardhanam | taskarānnabhayañcaiva mātṝṇāṃ prītivardhanam || tasmāt sarvaprayatnena kulavārabaliṃ kṣipet | tadvārātpūrvavāre tu rātrau sūtrantu bandhayet || aṣṭadroṇaistu saṃsiddhe paṃkajaṃ tatra cālikhet | evaṃ kṛtvā vidhānena prokṣayenmūlamantrakam || tanmadhye kalaśaṃ nyastvā kṛṣṇamaṇḍalavarjitam | trisūtraṃ veṣṭayet tatra gandhodaka supūritam || pañcaratnasamāyuktaṃ vastradvaya vibhūṣitam | ekavīrīṃ nyasetkumbhe mūlamantreṇa deśikā || gandhapuṣpañca dīpañca arghyañcaru nivedayet | ajaraktantu saṃpūjya vāmahastantu bandhayet || prabhāte vimale śuddhe paraśecanamārabhet | dviguṇamārādhya yatnena śāstra dṛṣṭena karmaṇā || p. 101) evaṃ kṛtvā vidhānena carulāja phalādibhiḥ | ekāhantu hunet tatra mūlamantreṇa deśikaḥ || devyāstu purataḥ kṛtvā kuṇḍe vā sthaṇḍilepi vā | mātṝṇāmarcanañcaiva mātṛmantreṇa deśikaḥ || homaṃ tatra prakartavyaṃ taddeśe tu hunetkramāt | raktaṃ māṃsaṃ ghṛtañcaiva sarṣapañcatilastathā || lājāpūpādi saṃyuktamekaikāṣṭaśaṃ hunet | bhūtapīṭhaṃ nyasenmadhye ajasaptantu pātayet || sakalaṃ niṣkalaṃ nyasya tadraktaṃ tu nivedayet | madhutrayeṇasaṃyuktaṃ rudhiraṃ madhyasaṃyutam || madhyamāṃsasamāyuktaṃ kaṭake caiva nikṣipet | evaṃ kṛtvā vidhānena yojayed deśikottamaḥ || śūlaṃ dhvajañca paraśuṃ cānnaliṃgaṃ kriyākaram | kapālaṃ ḍamaruñcaiva ratnavyāghādakantathā || etāṃśca tān samuddhṛtya dīkṣite paraśaivake | kṣurikāhastasaṃyuktaṃ baliñcaiva hi kārayet || nānāpaṭahasaṃyuktaṃ nānāvādyasamanvitam | ḍamarukadhvanisaṃyuktaṃ sarva * * samanvitam || mātṛbhakti samāyuktaṃ māheśvari samanvitam | samayī sādhakaścaiva putrakācāryakastathā || p. 102) kṣurikāśrita hastastu saṃgañcaiva manohare | kujavārabaliṃ śīghraṃ madhyāhne ca vinikṣipet || grāme vā nagare vāpi keṭake kubjakepi vā | dvipathe tripathe koṣṭhe valmīke ca tathaiva ca || catuṣpathe śmaśāne ca baliṃ sarvatra dāpayet | bali bhramaṇavelāyāṃ narāṇāṃ laṃghanaṃ na tu || triśūlaṃ laṃghanaṃ kṛtvā dhānamokṣamavāpnuyāt | strīṇāñcaiva tu viprāṇāṃ laṃghane tatra saṃbhave || nirapekṣañca kartavyaṃ kṛtvā caiva baliṃ bhrame | vaiśya kṣatriya laṃghe tu māṃsacchedantu kārayet | śvānamārjāramahiṣā kharoṣṭrāśca tathaiva ca | mūlamantreṇa mantrajña paśūnāñcaiva ghātayet || evaṃ baliṃ kṣiped brahman śṛṇu śāstrasya niścayaḥ || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ kujavārabalirnāma dvāviṃśaḥ paṭalaḥ || 22 || ekāhamutsavaṃ vaṣye śrūyatāṃ kamalāsana | pūrvavanmaṇṭapaṃ kṛtvā toraṇa dhvajasaṃyutam || vaidikā caturaśrantu catvāriṃśatkulaṃ kramāt | tadbāhye dvārakekṣudaṇḍantatraiva kārayet || p. 103) ratnimātraṃ pramāṇāni caturaśrasamantathā | kṛṣṇapakṣe praśastantu aṃgāraka caturdaśī || rohiṇyāmutsavaṃ śreṣṭhaṃ aṃgārakadinairyutam | brahmaṇe vaiṣṇave puṣye aṃgārakadinairyutam || pratimāsini kurvīta aṃgārabali nivedayet | pūrvāhṇe cārcayed devīṃ kūrcānnantu nivedayet || śāntihomaṃ prakūrvīta devyagni vidhisaṃyutam | raktodakaṃ baliṃ pūrvaṃ madhyāhna balikarmaṇi || carumāṃsañca rudhiraṃ lājāni ca tulāni ca | kūrca * * * * * āpūpāni ca bahūni ca || balidravyañca yudhañcaiva arcayenmantra pūrvakam | dhūpadīpasamāyuktaṃ vitānaṃ vastraśobhitam || madhudhvajasahañcaiva pāśaśca majjakaṃ tathā | khaḍgagarbhidhanussaṃgaikṣurikai kṛca śobhitam || balirakṣāṃ prakūrvīta nayet tatra sadeśikaḥ | balipātramāyudhammārya maunī vrataparāyaṇaḥ || brahmacārī tapasvī ca śuciviprasamāsana | mantrañca mātṛkaṃ nyastvā * * * * * śobhitam || saptamudrāṃ prakurvīta toraṇāni ca saṃjñayā | kṣetrapālabaliṃ dadyāt sthāpayet tadvicakṣanaḥ || p. 104) ālayantu paribhramya śannogacchantyathākramam | grāmaṃ vā nagaraṃ vāpi pattanaṃ vā pradakṣiṇam || brahmasthāne tu prathamaṃ brahmadevi baliṃ dadet | indrādīśānaparyantaṃ baliṃ kuryāt samantataḥ || devī veṣadharo vāpi mudrāṃ vā balyanantaram | caturaśramaṇḍalaṃ pūrvamāgneyāṃ yonimākṛtim || yāmyāyāmardha candre tu nair-ṛtyāntu trikoṇakam | vāruṇyāṃ vartulaṃ vidyāt vāyavyāntu ṣaḍaśrakam || padmamaṣṭadalaṃ saumye aiśanye cāṣṭakoṇakam | hastamātra pramāṇāni maṇḍalantu kārayet budhaḥ || * * catuṣpathe caiva triśūlañcaiva durgake | vāpī kūpataṭākañca gopurañca tathaiva ca || devasthāne sabhāsthāne maṇṭape ca vihārake | vanāntare saṃsthāne vaṭaplakṣaśmaśānake || nagarasya catudvāre ekavṛkṣe śivālaye | baliṃ dadyād viśeṣeṇa svanāmnā cābhimantravit || mudrābandhanamaskāramarcayitvā punaḥ punaḥ | balimudrāṃ dadet paścāt balimantramanusmaret || yātrā homantataḥ kṛtvā pāraśaivaṃ viśeṣataḥ | catuṣṭaya japitvā tu cāmuṇḍā hṛdayañjapet || p. 105) tadardharātre tatkāle devī pūjā yaduttamam | aṣṭāha samahārāvaṃ balidānādanantaram || navadvayaguṇāvāhe * * * * * * * * | bhanune nāmamantreṇa arcayitvā yathākramam || āsyānāñcaiva cārghyañca pādyamācamanīyakam | arghyāntamarcayed vidvān balin tatraiva nikṣipet || śmaśānāntāni sarvāṇi pūjayitvā viśeṣataḥ | rātrau tu balidānaṃ syāt tat tatsnapana mārabhet || viśeṣahaviṣandadyāt paśuṃ hatvā nivedayet | ācāryaṃ pūjayed vidvān vastrābharaṇabhūṣaṇaiḥ || itthaṃ kuryāt tato vidvān sarvaduḥkhavināśanam | sarvatīrtha phalaṃ puṇyaṃ sahasra godānakalpakam || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ ekāhotsavavidhirnāma trayoviṃśaḥ paṭalaḥ || 23 || evaṃ mahotsavaṃ kṛtvā vabhrathaṃ kārayed budhaḥ | pūrṇopakramaśo pūrṇe devyāsthāne viśeṣataḥ || maṇṭapaṃ gomayenaiva caturaśrandaśa hastakam | aṃkuraṃ sthāpayet tatra śālinaśca nyased budhaḥ || lūkhalaṃ vinyaset tatra samūlaṃ tatra vinyaset | lūkhalāmusalāmadhye tvarcayet tatra devayoḥ || p. 106) yoginī vinyaset tatra gandhapuṣpādi yojayet | devyāyā samudāhṛtya pūrṇakarmantu vādiśi || dvijānnīvapeccūrṇamanyathā doṣamāpnuyāt | taccūrṇaṃ sthāpayet tatra mūlamantreṇa buddhimān || parivāraḥ snāpayeccaiva tailābhyaṃgamanantaram | yajamānaṃ pūjayeccaiva sarvebhyo vā śirasya ca || grāmaṃ samyak paribharmya nadīsnānaṃ samācaret | aninditāṃ diśaṃ gatvā taṭāke vā vicakṣaṇaḥ || snānakṣepavidhānena aṣṭabhiḥ kalaśaṃ kramāt | nadisnānaṃ tadā paścāt rakṣāsūtraṃ visṛjya ca || alavṛttāgurāssarve snānaṃ kuryādyayecchayā | snānādvāmatimān samyak dānaṃ śaktivicakṣaṇaḥ || ālayaṃ punarāgamya puṣpayāgaṃ samācaret | pañcavarṇaiśca kusumaiḥ pūrvoktamaṇḍalaṃ likhet || maṇḍale pūjayet samyak mātṝnvai mūlavidyayā | prabhāte tu dine ramye sarvālaṃkārasaṃyute || kutape pātrabaliṃ dadyāt sarvavarṇañcaruṃ budhaḥ | suvarṇe rajate vāpi tāmre vā kāṃsapātrake || niyutairvāyutairvāpi tathā pañcasahasrake | sahasrairathavāpyardhe tathāvardhārdharārdhake | p. 107) tathā ca snāpayitvā tu raktāmbaravibhūṣitam | raktagandhānulepāñca tathā pāśāṃkuśaṃ param || khaḍvāṃgaṃ śaṃkhacakrañca hastaṃ musalameva ca | vajraṃ śaktipatākaṃ ca padmaṃ svastikameva ca || etaissarvā yathādhārai kanyakā pariveṣṭitam | grāmaṃ vā nagaraṃ vāpi śanaiḥ kuryāt pradakṣiṇam || kṛsarāpūpasaṃyuktaṃ tvetamannaṃ tathaiva ca | raktānnaṃ puṣpasaṃyuktaṃ navākṣareṇamantritam || tat tanmantreṇasaṃyuktaṃ baliṃ sarvatradāpayet | śirasā dhārayitvā śanaiḥ kuryāt pradakṣiṇam || kṛtvā vidhinā praviśet devyāśca tadanantaram | snānaṃ kṛtvā viśeṣeṇa dhūpadīpa havirdiśet || nivedayet pṛthumantreṇa kulapāraśavastathā | bhraṃśo bhāraśca catvāri tilaśāli priyaṃgulam || suśobhanaṃ pūjayitvā tatra sarvaṃ nivedayet | tat tanmuṣṭiṃ gṛhītvā tu homaṃ kṛtvā vicakṣaṇaḥ || sādhakassamidhāyāñca * * * * * * * * | aṣṭottaraśataṃ hūyāt mūlamantreṇa yat tathā || tadāsya homavidhinā tilaśālipriyaṃgulam | tanme nāsṭaśataṃ hūyāt sarvaśāntirbhaviṣyati || p. 108) punarvai homaśeṣantu daśadikṣubaliṃ dadet | śeṣaṃ syāt kṣetrapālāya dāpayed balimādarāt || kanyakāṃ bhojayet pūrvaṃ yāgānte dvijabhojanam | ācāryaṃ pūjayet paścāt vastrahemāṃgulīyakaiḥ || pariyaṣṭi paricārāśca tathā sarvatra pūjayet | evaṃ tālabaliṃ proktaṃ sarvavyādhivināśanam || subhikṣaṃ vardhanañcaiva putrāpautravivardhanam || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ balividhirnāma caturviṃśatpaṭalaḥ || 24 || īśvara uvāca || utsvānte ca grāmānte paścāt snapanamācaret | cūrṇasnānaṃ purākṛtvā dadhisnānaṃ tathā kuru || sarvagandhasamāyuktaṃ rajanacūrṇasaṃyutam | lūkhalāmusalāścaiva vastrayugmena veṣṭayet || cūrṇayenmūlamantreṇa deśikaḥ putraśālinām | pūjayet tatra ācāryaṃ aṃkureṇaiva cālaṃkṛtam || cūrṇaṃ sarvaṃ gṛhītvā tu snapanaṃ mūlavidyayā | pṛthagīśīṃ tataḥ snātvā paścānmātrasupūjayet || p. 109) parivārapiśācāśca yogapīṭhāṃśca yoginīm | ācāryaṃ pūjayet paścāt yajamānaṃ tataḥ kuru || pāraṃparyāśca putrāśca sarvebhyo vā śirasya tu | nadīsnānaṃ tataḥ paścāt nindika sudiśi vrajet || taṭākañca prakartavyaṃ mahādiṣu samāhitam | jalāśrayaṃ samāgamya taṇḍulaṃ vālukaiḥ kuru || sarvānnakalaśaisthāpya paścāt snapanamācaret | gandhapuṣpasamāyuktamakṣataiścāpi saṃyutam || hṛdayena tu manreṇa rakṣāsūtraṃ visarjayet | alūpattānarāssarve snānaṃ kṛtvā samahitaḥ || dānaṃ kṛtvā yathāśakti gobhūmī kāñcanadiśi | dāne tīrthe phale caiva svargalokamavāpnuyāt || ālayaṃ punarāgamya snānabhogaṃ samārabhet | pañcavarṇamalaṃkṛtya padmamaṣṭadale nyaset || karṇikā kesaropetaṃ gandhādibhirathārcayet | tanmadhye nyasecchaivīṃ gandhapuṣpacarundadet || snapanaṃ kārayecchaivīṃ śāstradṛṣṭena karmaṇā | caturaśramaṇḍalaṃ kṛtvā daśahastapramāṇataḥ || śālibhistaṇḍulaṃ kṛtvā * * droṇena buddhimān | athavārdhamathāpyarthaṃ pañcadroṇena vā punaḥ || p. 110) tadardhaṃ maṇḍalaṃ grāhya madhye padmaṃ samālikhet | āyudhaṃ vā sahasraṃ vā tadardhaṃ vāpyathārdhake || aṣṭottaraśataṃ vāpi pañcāśītimathāpi vā | mṛṇmayaṃ kalaśaṃ proktaṃ kālamaṇḍalavarjitam || sādhitān kṣālitān śuddhān guggulaiścaiva dhūpitān | sūtrānvā sūtrasaṃyoktān sakūrcānsāpidhānakān || maṇṭapaṃ śobhitaṃ kṛtvā vitānadhvajaśobhitām | darbhamālā parikṣiptaṃ puṣpadāmasubhūṣitam || aṣaṭkasasamāyuktaṃ phalapallavasaṃyutam | cāmarairdarpaṇairyuktaṃ ghaṇṭādhūpasamanvitam || pañcaviṃśācca kalaśān pradhānā parikīrtitaḥ | pādyamācamanañcārghyaṃ pañcagavyaṃ tilodakam || kṣīraṃ dadhighṛtaṃ caiva madhunāgulameva ca | puṣpodaka phalodañca gandhodaka kuśodakam || kāṣāyamṛṣṭavattoyaṃ dhātuvāri triṇodakam | śāntyodakaraṇyodakaṃ śāṃtyodakaṃ tathaiva ca || priyokamikṣurasaṃ lohodakamataḥ param | aṣṭaratnodakañcaiva pañcaviṃśadanukramāt || pādyādikaṃ hṛdā datvā indrādyaiśānyameva ca | teṣāṃ sarvā navā proktā pradakṣiṇe naiva vinyaset || p. 111) kalān pañcaviṃśacca pradhāna kalaśairyutam | abhiṣekañca prakartavyaṃ śuddhavāri supūjitam || gandhapuṣpādibhissarvān pūjayitvā muhurmuhuḥ | pṛthak ca kalaśān nyasya sūtreṇaiva tu veṣṭayet || navākṣareṇa * * * pādyasthānaṃ vidhīyate | nave nācamya mantreṇa ācamanīyaṃ dadet budhaḥ || hṛdimantraṃ japitvā tu arghyasnānaṃ samācaret | mūlamantreṇa mantrajña pañcagavyaṃ nyased budhaḥ || śikhāmantreṇa mantrajña tilodakamathā nyaset | ācārya mantritakṣīraṃ samācaredadhikramāt || * * vityuccacanmantrī devī sthānantu vinyaset | vidyāmantraṃ samuccārya vratasnānaṃ vidhīyate || navākṣareṇa matimān śeṣaṃ sarvaṃ yathākramāt | astramantreṇa cintyātmā kalaśāṃśca pṛthak pṛthak || ācāryo raktavāsastu śucisnānojitendriyaḥ | devī tatra suguptātmā sarvalakṣaṇasaṃyutam || nāgahīnena badhiran na śaṭhairnajastathā | nakūro nāgaraktāṃgo notmorthe vidhipīḍitau || sarvāṃgamamṛtatvajña mantra śivadvija | ṣaḍadhvāja tathā dhīmān tena lakṣaṇasaṃyutam || p. 112) snapayitvā vidhānena saptavarja carun dadat | raktaṃ pītaṃ tathā kṛṣṇaṃ haridraṃ śyāmādikameva ca || pāyasaṃ kṛsarañcaiva havissapteti kīrtitam | upahārapaśūn sapta ajaṃ śvetaṃ praśasyate || nivedya ca vidhānena pañcasthānaṃ baliṃ kuru | sahasraṃ vā śataṃ vāpi pañcāśatpañcaviṃśakaiḥ || kumārīśirasā dhāryagandhapuṣpairalaṃkṛtam | citradhvajapatākañca śaṃkhadundubhisaṃyutaiḥ || grāmaṃ vā nagaraṃ vāpi pradakṣiṇamathācaret | devālayaṃ samāgamya yugapad bali(vi)nikṣipet || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ snapanavidhirnāma pañcaviṃśatpaṭalaḥ || 25 || ataḥ paraṃ pravakṣyāmi maṇḍalavidhimuttamam | maṇḍalaṃ sarvakāmārthaṃ sarvalokahitāvaham || mātṛśāntiñca yogañca balikarmaṇi likhyayā | navahastāṣṭahastantu saptahastantu cottamam || pañcahastañcaturhastaṃ madhyamaṃ maṇḍalaṃ tathā | tridvekona hastantu kaniṣṭhaṃ maṇḍalaṃ bhavet || uttamaṃ maṇḍalaṃ vipro madhyamaṃ nṛpavaiśyakam | adhamaṃ maṇḍalaṃ śūdro sarveṣāṃ maṇḍalāyutam || p. 113) devāyā yeṣu sandheṣu ācāryastatra laṃghayet | pūrve tu cottarāgrantu pūrvoktaṃ dakṣiṇena ca || paścime cottarāgre tu pūrvāgrañcottareṇa ca | pūrvañca dakṣiṇañcaiva paścimañcottarantathā || caturdvārantu kūrvīta caturdikṣu ca madhyame | rakṣohaṇa phalañcaiva pūrvadvārādhipālakau || āgreyyāṃ jvālinī devī nair-ṛtyāṃ viṣukarṇinī | vāyavyāṃ ghātakī devīmaiśānyāmīśvarī tathā || bāhyāvaraṇamālikhya saptamaṃ parivardhate | indraścāgni yamaścaiva nir-ṛtirvaruṇastathā || vāyuścaiva tu somaśca īśānaścāṣṭadevatāḥ | indrāgniśca dvaryormadhye aśvinau kalayet kramāt || āgneya yamayormadhye pitṛsthānaṃ prakalpayet | yamanair-ṛtayormadhye yakṣāṃścaiva tu vinyaset || nir-ṛtirvaruṇayormadhye rakṣasāṃ caiva vinyaset | varuṇavāyavyayormadhye ṛṣisthānaṃ prakalpitam || vāyusomakayormadhye sarpānvaṣṭau prakalpayet | somakaiśānayormadhye rudraikādaśavinyaset || indra īśānayormadhye somastatrādhi devatā | aṣṭamaṃ parivartante devatāsthānamuttamam || p. 114) vimalī ca tathā bhadrī kālakaṇṭhī sukaṇṭhinī | lambinī cottamī caiva vikṛtiśśuddhamohinī || hāṭakī ca mahāghorī virūpī tuṃgadaṃṣṭriṇī | vilāsinīvirūpākṣī śaṃkhacakrī caturbhujī || pañcamaṃ parivartante pūrvādīni pradakṣiṇam | caṇḍācaṇḍamukhī cogrī siṃhanādamahāravī || dvākuṭī bhīmarūpī ca ākāśīmandabuddhinī | lakṣmī ca satyavādī ca krodhinī ca tathaiva ca || manavī mādhavī rudrī caturthaṃ parivartate | cakrī caiva hutāśī ca yāmyānī bhūtavāruṇī || vāyavī caiva kauberī śaṃkarīśūlahastinī | kaṭvāṃgī candradhārī ca caṇḍadhārī cakāriṇī || triṇetraṃ vīrabhogī ca vedarūpī tathaiva ca | vartante yad dvitīyantu indrādīni yathākramam || brāhmyādi vīravighnāntaṃ indrādīśānamācaret | vartante caiva madhye tu yogeśvarīṃ nyaset || budhaḥ kālī caiva karālī ca virālī ca caturdaśa | etasya tasya mūrtistu maṇḍalābhyantare tu vai || anyathā maṇḍalaṃ kuryāt tasya paścimapārśvataḥ | caturhastapramāṇantu vistāraṃ lakṣaṇānvitam || p. 115) tanmadhye śūlaṃ vinyasya pārśve sīni sa pūtrakam | tadbāhye nṛttakāsthānaṃ caturdikṣu ca kelaka || nṛttageyañca vādyañca mudrāmabhinayed budhaḥ | diśamudrādiśānāla indrādyaiśānamudrayā || pūrvāyāntu diśi kṛtvā ghoraṃ gacchecchivārugam | dakṣiṇāyāṃ diśi kṛtvā raudraghora bhayāvaham || paścimāyāṃ diśi kṛtvā rodanāṃguli yojayet | uttarasyāṃ diśi kṛtvā arkāsyañcaiva yojayet || raudrakalukilaśśabdaṃ ghoraṃ kṛtvā śivārudam | pūrṇakumbhantu kamalaṃ darśanaṃ daṇḍakāsu ca || dvārapālānnamaskṛtvā arcayitvā yathākramam | oṃkārādi namontañca sthāpanamarcayed budhaḥ || svanāmabandhamadhyasthaṃ pūjayitvā svamantravit | vajraṃ śṛṃkhantu pātena agniprākāra eva ca || śailaṃ śūlañcaturbandhaṃ * * yaśūlamudrayā | tatodvāyya namaskāraṃ śūlamūle tathārcayet || ghaṇṭākṣurikakhaḍgādi gadāntaṃ saṃpradarśayet | kriyāyāṃ mantramudrā ca balikarma prayojayet || balinā patitaṃ kuryāt āyudhe patite yadi | cyutamānantu kurvīta punassaṃskāramarhati || p. 116) ācāryo balimārabhya avasānañca kārayet | pramādānavadhānāni rudhiraṃ gṛhyasādhakaḥ || diśāṃ baliṃ pradatvā tu āgachantu bhairavā | ājñāñcaiva hitaṃ kṛtvā hiṃsā kartā ca hiṃsayet || athavā ajahiṃsā ca homañcaiva diśāṣṭakam | paścācca carusaṃpūjya prāyaścittantu kārayet || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ maṇḍalavidhirnāma ṣaḍviṃśatpaṭalaḥ || 26 || ataḥ paraṃ pravakṣyāmi tataḥ kalakavādyakam | tatassaṃkalasaṃvādyaṃ kṛtvā caiva pradakṣiṇam || dvitīyaṃ jalamāśritya tṛtīyaṃ naṭamārabhet | caturthaṃ pañcanāṭyañca pañcamaṃ karmanāṭyakam || ālīṭañca tṛtīyantu pratyālīṭañcaturthakam | pañcamaṃ śayanañcaiva pañcanāṭyamiti smṛtam || aṣṭabandhaṃ tathā kṛtvā aṃguṣṭhākuñcitaṃ bhavet | kaniṣṭhāṃguli tarjanyo kavacamudrā vidhīyate || pūrvasyāntu diśiśastraṃ pūrvasyāṃ diśi daivatam | pūrvasyāṃ tu diśi brūhi me mātṛputrakam || p. 117) pūrvasyāṃ daivataṃ kṛtvā ityete daivataṃ bhavet | brāhmaṇasya kulaṃ vṛddhi āpaścāñjalinā haret || dakṣiṇasyāṃ diśimantraṃ dakṣiṇasyāṃ diśidaivatam | dakṣiṇasyāṃ diśibrūhi brūhi me mātṛputrakam || yadeva dakṣiṇasyāstu yamo vai daivataṃ bhavet | kṣatriyasya kulaṃ vṛddhi āpaścāñjalinā haret || paścimāyāṃ diśimantraṃ paścimādiśidaivatam | paścimāyāṃ diśibrūhi brūhi me mātṛputrakam || paścime varuṇandevaṃ daivaṃ tatra prakīrtitam | vaiśyānāntu kulaṃ vṛddhi āpaścāñjalinā haret || uttarasyāṃ diśimantraṃ uttarādiśi daivatam | uttarasyāndiśi brūhi brūhi me mātṛputrakam || uttarasyāntu taddaivaṃ kubero daivataṃ bhavet | śūdrasyeva kulaṃ vṛddhi āpaścāñjalinā haret || ekādhyāyāṃ diśāmantraṃ ūrdhvāyāṃ diśidaivatam | ekārdhāyāndiśi brūhi brūhi me mātṛputrakam || ekadhvān diśi devāstu sarvadeva samāhitam | mātṝṇāṃ kulavṛddhyarthaṃ āpaścāñjalinā haret || adhastācca diśāmantraṃ adhastād diśi daivatam | athastāddiśi ca brūhi brūhi me mātṛputrakam || p. 118) ekordhvā diśidevāstu sarvadeva samāhitā | mātṝṇāṃ kulavṛdhyarthaṃ āpaścāñjalinā haret || adhastācca diśāmantraṃ adhastād diśi daivatam | adhastāddiśi ca brūhi brūhi me mātṛputrakam || adhastāccaiva yaddaivaṃ viṣṇuścaiva tu daivatam | pṛthvī sarve gaṇāścaiva āpaścāñjalināharet || caturaśraṃ maṇṭapaṃ kṛtvā caturdvāropaśobhitam | pūrve vidyādharañcaiva dakṣiṇe garuḍantathā || paścime maṇḍalamevoktaṃ uttaraṃ piṃgalaṃ bhavet | evaṃ mukhāvadhā mudrā ghaṇṭāśabdaṃ prayojayet || khaḍgamuṣṭistathācāryaḥ khaḍgena pariveṣṭitam | pūrvasyāntu diśi kṛtvā nāṭyañcaiva prayacchati || diśāmudrā diśānāṭyaṃ caturācārya vyavasthitam | ālīḍhañcaiva sthānañca padmamudrā tathaiva ca || dakṣahastaṃ śikhādyantu vāmapāda ghṛtaṃ bhavet | dakṣapādaṃ pādanāpyaṃ vāmahastaṃ ghṛtaṃ bhavet || yakṣogaṇaphaṇañcaiva pūrvasyāṃ dvārapālakau | sumukho kāladaṇḍaśca dakṣiṇadvārapālakau || sakalaḥ kumbhakarṇaśca uttaradvārapālakau | airāvata kuśañcakrandhanurbāṇantathaiva ca || p. 119) vajraśca mudrarañcaiva pāśañcaiva tathā bhavet | ete mudrā samākhyātā aindre caiva diśi kramāt || dhūpo vedistathā mudrā agnikuṇḍahṛdaṃ bhavet | proḍhāśaṃ praṇavañcaiva āgneyān diśi mudrayā || kūpodaṇḍastathā pāśaṃ śārvalīnarakastathā | vetālī mahiṣañcaiva thāmpāyān diśi mudrayā || vāsaṃ bhalaṃ bhiṇḍi pālañca mudgarantomarantathā | kuntañcāpi vijānīyānnair-ṛtyān diśi mudrayā || gatāparaṃgasaṃghoṣaṃ vimānaṃ padmameva ca | pūrṇa kumbhañca kamalaṃ bhūtalegni pradakṣiṇam || hṛdayaṃ spṛṣṭamātrañca bhūmimudrā prakīrtitā | tadvacca somasūryaśca grahanakṣatra tārakāḥ || brahmā ca saptarṣaya ūrdhvāyān diśi mudrayā | jaṭāmakuṭadhārañca triṇetraṃ nāgabhūṣaṇam || triśūlaṃ paraśuṃ pālaṃ khaṭvāṃkaṃ cāṣṭamaṃ bhavet | vīreśa cāgamudrā ca sarvakāmārtha sādhakāḥ || akṣasūtrañca padmañca kamaṇḍaluṃ kuśameva ca | daṇḍaṃ kṛṣṇājinañcaiva upavītantu haṃsakam || brahmāṇī cāṃgamudrā ca sarvakarmārtha sādhakaḥ | śūlaṃ paraśumṛgañca nāga-ṛṣabhameva ca || p. 120) gajacarma jaṭācaiva vyāghracarmantathaiva ca | vāmeśī cāṃgamudrā tu sarvakarmārtha sādhakaḥ || vajraṃ śaktiñca ghaṇṭā ca prahī kukkuṭameva ca | ubhayañcopavītañca iṣṭimusalameva ca || kaumārī cāṃgamudrā ca sarvakāmārtha sādhakaḥ | padmañca navamālā ca garuḍañcāṣṭamaṃ bhavet || vaiṣṇavī cāṃgamudrā tu sarvakāmārtha sādhakaḥ | daṃṣṭraṃ daṇḍahalañcaiva vārāhī mahiṣantathā || khaḍgañcakraṃ gadā caiva vārāhī cāṃgamudrikā | vajraṃ gadāṃ tathā śakti dhanunārācameva ca || tomaraṃ bhiṇṭapālañca valayañcāṣṭamaṃ bhavet | indrāṇī cāṃgamudrā tu sarvakāmārtha sādhakaḥ || śūlaṃ khaḍgadhanuścaiva śaraṃ kheṭakameva ca | kaṭvāṃgañca kapālañca ghaṇṭāḍamarukantathā || cāmuṇḍī cāṃgamudrā tu sarvakāmārtha sādhakaḥ | gajānanaṃ gajakaraṃ gajadantaṃ bṛhodaram || akṣasūtrañca kabalaṃ kūrcaśāṣakameva ca | gaṇeśaścāṃga mudrā tu sarvakāmārtha sādhakaḥ || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ mudrālakṣaṇavidhirnāma saptaviṃśatpaṭalaḥ || 27 || p. 121) śivāptantu sarvāṃgaṃ ekamevaṃ maheśvaram | kathitaṃ vā śivatvaṃ hi sarvaṃ melanameva ca || ataḥ paraṃ pravakṣyāmi prakārāṇāntu lakṣaṇaṃ | vakṣyehaṃ vidhinā brahmam yathāvadanupūrvakam || garbhagṛhālayaṃ proktaṃ ālayaṃ daṇḍamucyate | daṇḍārdha maṇṭapaṃ kṛtvā sadaṇḍamantarhārakam || madhyāgāraṃ dvidaṇḍantu caturdaṇḍantu madhyayā | mahāmaryādibhittiśca saptadaṇḍaṃ samaṃ bhavet || śailairvā iṣṭakairvāpi kārayet sudṛḍhaṃ kramāt | ekahastaṃ dvihastaṃ vā trihastaṃ vā tato bhavet || pādāntamunnatasyāntaṃ galāntaṃ trividhāyatam | evantu tatkrameṇaiva prākāraṃ paripūritam || sudhākāryaṃ tathā kṛtvā sukhāsanaṃ suśobhitam | prākāraśailayā mārgaṃ prākāraṃ maṇṭapaṃ tathā || pākāraṃ mātṛto vāpi pākāraṃ trividhaṃ smṛtaṃ | pavitraṃ citrarddhikaṃ vā ardhacitramathāpi vā || bhūtapretagaṇāścaiva piśāca vetālarūpakam | eteṣāṃ kārayet tatra yathāvibhavavistaram || pārśve pṛṣṭhasamañcaiva agre tu dviguṇaṃ tathā | antarhāraṣvidaṃ proktaṃ antarhāre tu cālayam || p. 122) aṣṭau tu parivārāṇāmālayāṣṭamatatsamam | dvāraṃ gopuramānena devyālayasamaṃ bhavet || ālayārthamathārthaṃ vā ādiśedgopurasya tu | sopānasyāgrataḥ kāryaṃ maṇṭapañcaturaśrakam || maṇṭapañca prakartavyaṃ kūṭaṃ vāpi tathaiva ca | antarhārāntaraṃ pīṭhaṃ aindre pīṭhaṃ tathārcayet || madhyāhāre tataḥ kuryāt vāhanālayamagrataḥ | anyeṣāṃ parivārāṇāṃ ālayaṃ madhyamaṃ bhavet || ālayasya tu tatpūrve ādityālayameva ca | āgneyāṃ vanaṃ sthānaṃ pacanālayakramantathā || yāmye mātṛgṛhe vāpi pṛṣṭhe pārśve tathaiva ca | nair-ṛtyāṃ gogaṇasthānaṃ dhānyasaṃgrahamaṇṭapam || vāruṇe lakṣmīsthānaṃ pacanālaya kramantathā | (yāmye mātṛgṛhe vāpi pṛṣṭhe pārśve tathaiva ca ||) skandālayantu vāyavyāṃ some tu dhanasaṃgraham | durgālayantu caivaṃ syāt sarpālayaṃ tathaiva ca || aiśānyāmudakasthānaṃ āryasthānantu bhairavam | purastādbhūtapīṭhañca dhvajapīṭhaṃ tathaiva ca || paśupīṭhaṃ surāpīṭhaṃ piśācapīṭhantu bāhyataḥ | śivameva yathā proktaṃ kuryācca vidhipūrvakam || p. 123) iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ prākāralakṣaṇavidhirnāma aṣṭāviṃśatpaṭalaḥ || 28 || ekontriṃśaḥ paṭalaḥ (chapter 29) and triṃśaḥ paṭalaḥ (chapter 30) is not available in this ṭranscript. athātassaṃpravakṣyāmi sthānadeva vidhikramam | catuṣpathe tripathe caiva koṇe caiva kapardine || brahmasthāne sabhāsthāne devasthāne tathaiva ca | maṇṭape gopure tatra siddhidaṃ kṣetrameva ca || catuṣpathe caturaśraṃ tripathe ca trikoṇake | dumbarairmālinī devī kapardīviśvarūpiṇī || devasthānaṃ tathā proktaṃ * * * * * * * * | caturmukhī grāmamadhye tu pūrve caiva tu gomukhī || āgneyyāṃ ṣaṇmukhī devī nīlakeśī yamasya tu | siṃhī ca nair-ṛte sthāne vāruṇe mahiṣamardinī || vāyavyāṃ ghātakī devī some caiva sudarśinī | aiśānyāṃ piṃgalākṣī ca grāmapīṭhañca devatā || grapañca ātmagopī ca taṭāke caiva koṇakī | parvate aṣṭahāsī ca vāpī vai caturbhujī || vane ca vajrakālī ca śāstā sthāne tu śālinī | śivasthāne vajrapāṇi viṣṇusthāne śrībhūtakam || bilve sarasvatī devī koṣṭe ca gaṇarājinī | durgāsthāne tu durgā ca jyeṣṭhā sthāne tu jyeṣṭhanī || p. 124) maṇṭape aṣṭasahasrī ca gopure pīṭhanāsinī | gosthāne gomukhī caiva nadīnāṃ sarvadevatā || mahāvṛkṣe ugradaṃṣṭrī abhimukhī namo namaḥ | oṃ namo bhagavatī nāgarājī nāgādikīrtitā || śmaśāne namo bhagavatī kuśalī viśvarūpiṇī | oṃ namo bhagavatī ugradaṃṣṭrābhimukhī namaḥ || oṃ namo bhagavatī kṛcchrīpriyadarśī namo namaḥ | oṃ namo bhagavatī kuṭilī ugramālādharī namaḥ || oṃ namo bhagavatī dhātu hrīṃkāriṇī namo namaḥ | oṃ jvālādhipataye jvālā hemarūpāyi vimaladhruvāya namo namaḥ || jvālādhipati mantram | iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ sthānadeva vidhirnāma ekatriṃśatpaṭalaḥ || 31 || bhūmidoṣavidhānantu pravakṣyāmyanupūrvaśaḥ | sarvavyādhiharaṃ śubhraṃ sadā vijayavardhanam || akālamṛtyuharaṇaṃ vasūrīdoṣanāśanam | mahājvaravināśārthaṃ mahāśāntikaraṃ śubham || anāvṣṛṭestu śamanaṃ ativṛṣṭivivardhanam | mahotpāte bhūmikampe mahāvāte tu kārayet || p. 125) lambā mūṣikākīrṇe śivotkṛṣṭe tu kārayet | svacakra paracakraṃ vā kalahe janasaṃbhave || mahāvyādhisamākīrṇe narāṇāṃ vyādhipīḍite | deva pratimarodhena devaprāsāda bhedane || sabhāsthānādi bhedena phalapuṣpanipātane | mahāvāte prajāmāre gajānāṃ maraṇepi vā || akasmādaśvamaraṇe śastrāṇāṃ patanepi ca | aśanipāte tu kartavyaṃ mātṛyāge tu śāntikam || āṣāḍhe vā bhādrapade durbhikṣe tu tathaiva ca | mahāpīṭhe ca nirbandhe durbhikṣe sasyanāśane || bhūmidoṣeṇa kartavyaṃ mātṛyāge tu śāntikam | āṣāḍhe bhādrapade ca phālgune caitrameva ca || vaiśākhe jyeṣṭhamāse ca kārtike puṣyameva ca | kṛṣṇapakṣe caturdaśyā bhūmidoṣantu kārayet || sūryodaye vā kartavyaṃ pūrvā * * vāyaśonam | pratyūṣe vāpi kartavyaṃ madhyodayañca uttamam || ardhodaye tu mohaṃ syāt sarvakāmārthasādhanam | grāmamadhye tu kartavyaṃ sarvavyādhi nivāraṇaṃ || sammārjanañca tatkṛtvā gomayena tu lepayet | gandhapuṣpairalaṃkṛtya dhūpadīpasamanvitam || p. 126) puṇyāhaṃ jayaśabdaiśca śaṃkhadundubhinisvanaiḥ | kāhalair-allarīśabdai vaṃśaisūryaravaiśśubhaiḥ || brāhmaṇān bhojayet tatra pañcāśad vedapāragāḥ | kanyakā bhojayet tatra catuṣṣaṣṭi manuttamam || gandhapuṣpairalaṃkṛtvā surabhindhūpadīpakaiḥ | pūrvottaramukho bhūtvā brahmasthāne tu dohayet || anyāssarvāstu tatraiva bhūmau dohyarvidhānavit | mūlamantreṇa mantrajñaḥ prathamaṃ dohayet tathā || navākṣareṇa mantreṇa dohayet sarva dohanam | bhūmidohana velāyāṃ vāsoddhārantu kārayet || dviratni mātrakuṇḍantu mekhalātrayabhūṣaṇam | ratnimātrantu khataṃ syāt nābhinemi samanvitam || mekhalāntu cetsarvaṃ tripradeśaṃ suśobhanam | ṣaḍaṃgulantu vistāramekaikaṃ kārayed budhaḥ || aśvattha patravatkāryaṃ yoniṃ prādeśamātrakam | nābhirvai tālamātrantu aṣṭapatraṃ sakarṇikam || kaṇṭhaṃ kṛtvā yathānyāyaṃ homaṃ kuryād vicakṣaṇaḥ | navākṣareṇa mantreṇa mūlamantraṃ hunet kramāt || vāsoddhāraṃ punaḥ kuryāt palāśa vṛkṣādikam | triratnimātramutsedhaṃ yathālakṣaṇaṃ * * * || p. 127) aśvatthaṃ khadiraṃ vāpi palāśañcaiva kārayet | sandhānañca sahasrantu tadardhaṃ vāpi kārayet || aṣṭottaraśataṃ vāpi sarṣapādi caruṃ budhaḥ | tatpuraṃ tu homaṃ kṛtvā paścādvāraṃ tu kalpayet || putrasūtreṇa matimān samidhāñcaiva homayet | hṛdāmantreṇa pūrveṇa dakṣiṇe mūlavidyayā || paścime kavacaṃ japya uttare cāstramantrataḥ | yathādvārasamāpte tu pīṭhayuktasamāhitam || prathamaṃ bījamantreṇa tatastu kulavidyayā | tatraiva mūlamantreṇa tatastu kālimantrataḥ || bṛhatīrantarañcaiva mahāvratajyeṣṭhasomaka | vakaṇaṃ vā kuṇḍamantrañca bahiḥ pavanameva ca || śikhāyāntu śikhāṃ nyasya netre netre tu vinyaset | hṛdaye hṛdayasye hastamantrantu hastakam || piṃgalā mūlamantreṇa vyomavyāpi tathaiva ca | cāmuṇḍā hṛdayañjapya tathā pāraśavottamam || ācāryo homayet tatra śaktimantrantu pāṭhakaḥ | suvarṇa kalaśaṃ vāpi rajataṃ mṛṇmayepi vā || ślakṣṇatāramavicchinna dyotako cetayed budhaḥ | srajate sratadevyā ca yāraṃ tu cayet || p. 128) tatkṣaṇācchāntimāpnoti rogantu nāśayet | pāṃsunā śīghramāpnoti sarvarogavināśanam || yathā gachanti śānti * * * * * * * * * | trailokyaṃ śāntimāpnoti asurāṇāntu nāśanam || vasūrikājvarañcaiva kṣayaṃ vātha mahābhayāt | tatkṣaṇānnāśamāyāti vasudhārāprabhāvataḥ || ācāryaṃ pūjayet tatra brāhmaṇānāntu bhojayet | brāhmaṇān pūjayet paścāt samyagvastrairābharaṇaiśca vā || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ dohavasudhārārdha vidhirnāma dvātriṃśatpaṭalaḥ || 32 || vāsārdhalakṣaṇaṃ vakṣye sarvakāmārthasādhanam | mahāpātre bhūmikampe anāvṛṣṭisamudbhave || sūrikā jñānamekasya mahāvyādhi pathena ca | śaratamuṣikākīrṇe durbhikṣe kārayedbudhaḥ || grāmadhye tu kartavyaṃ agnikuṇḍaṃ suśobhitam | ratnidvayañca vistāraṃ tadardhaṃ nāmavinyate || mekhalātrayasaṃyuktaṃ sākaintu ṣaḍaṃgulam | utsedha vistantadvannābhinemi sanātanam || p. 129) nābhi pradeśa mātrantu yonigokarṇa mātrataḥ | aśvatthapatraṃ yad yoni nābhipadmākṛtiṃ sukhaiḥ || palāśakhadirañcaiva aśvatthaṃ vaṭameva ca | ratnimātrasamutsedhaṃ nāhaṃ ṣaṭtriṃśadaṃgulam || tārāṃgulyā ca kartavyaṃ saptāṃgulasamanvitam | palāśaṃ pātapūrve tu khadirandakṣiṇe na tu || paścime tu tathāśvatthaṃ uttare vaṭavṛkṣakam | staṃbadhyāyopari nyasya cottaraṃ dakṣiṇaṃ mukham || raktāyāntu paṭhet pūrve karālandakṣiṇe paṭhet | caṇḍantu paścime pāṭhe mahocchiṣṭottare paṭhet || amūraṇyāmardhayitvā agnijātena buddhimān | pañcadaśa kṛtādhīmān mardayejjātavedasam || daśaṃ satkṛtya vidhivat kulamantreṇa saṃyutam | garbhādhanādikaṃ kṛtvā pṛthak ca sādhayed budhaḥ || imañca vartate naiva ekaviṃśati saṃkhyayā | dhārāsamidhasāhasraṃ pṛthak gokarṇa mātrataḥ || tat tan mantreṇa saṃyuktaṃ ekaikaṃ samidhāhutam | dvau dvau dvāraṃ prakartavyaṃ dvau dvau cādhyayanaṃ bhavet || puṇyāha jayaśabdaiśca śaṃkhaṃ kuryācchubhairapi | gandhapuṣpaiśca dhūpaiśca dīpamarghya havīṣiṃ ca || p. 130) kṣīraṃ lājaistilaiścaiva guguṇā juhuyāt pṛthak | ekaikasya sahasraṃ syāt bhūtiśca vāmatāt || vasordhārā pramāṇantu haviccheda samātrataḥ | yāvatsamāptasahitā tāvat dvāraṃ vidhīyate || athavā puruṣasūktena sahasraṃ vā japet tataḥ | athavā rudrasūktena sahasraṃ vā japet tataḥ || jyeṣṭhāmantreṇa vā mantrī sahasrañjapamācaret | cāmuṇḍī mūrtibhedena mantrabhedena sarvaśaḥ || tena tenaiva mantreṇa vāsoddhāraṃ samāhitaḥ | athavā rudrasūktena muṇḍādhāramathāpi vā || athavānugrahasūktena ambudasvāmi śaktiṣu | gāyatryāḥ prajapenmantrī vāsoddhārantu kārayet || atannavākṣaraṃ japyaṃ vāsoddhārantu kārayet | vāsoddhāraṃ prakartavyaṃ vyāhṛtiścaiva buddhimān || āyudhe sarvavyādhi nāśamāyānti kevalam | vāsoddhāraṃ prakartavyaṃ kṛṣṇāṣṭamyā viśeṣataḥ || mahāmārī vināśārthaṃ caturdaśyāmathācaret | amāvāsyāṃ pratipate vāsoddhārantu kārayet || kṛṣṇapakṣe caturdaśyāṃ sarvavyādhi vināśanam | viśeṣeṇa vasūriñca nāśayet tatra saṃśayaḥ || p. 131) tasmāt sarvaprayatnena bhūtādi naiva kārayet | sahasrāḍhakaṃ ghṛtenaiva vāsoddhārantu kārayet || vāsoddhāraṃ namate vivaśetadardhenābhi kārayet | atha śatāḍhake naiva vāsoddhārantu kārayet || vāsoddhāranna deveśa mahiṣī manalasya tu | tenaiva pitṛmāpnoti sarvavyādhi haro bhavet || vāsorddhāraṃ prakartavyaṃ mahāmārī vināśanam | subhikṣaṃ gobalañcaiva āyurārogya saṃpadam || brāhmaṇān bhojayet tatra kanyakāṃ bhojayet kramāt | tatraiva bhojayet tatra baliṃ sarvatra dāpayet || bandhañcaiva mokṣaṃ syāt aṃganāvasecanā navā | pūjayet sarva devāṃśca gandhapuṣpaṃ havistathā || pure sarvajanāścaiva snānaṃ kṛtvāmbarānvitāḥ | śuklagandhānuliptāśca śuklamālyaiśca bhūṣitāḥ || prokṣaṇīyā janāssarve vāsorddhārasamutsukāḥ | taddine caiva pūrvāhṇe purābhāṇḍaṃ tyajed bahiḥ || mṛṇmayāni ca bhāṇḍāni purāṇāni ca mārjanam | purāṇabhāṇḍasūrpāṇa bhūtabhāṇḍāni sarvaśaḥ || grāmādbahisthitaṃ vidvān vāsoddhāraṃ tathā kuru | grāmamadhye tu kartavyaṃ vāsoddhāraṃ samāhitaḥ || p. 132) āvāhya sarvadevānāṃ brahmaviṣṇu maheśvarān | indrāgni yamanair-ṛtyāṃ vāruṇaṃ vāyumeva ca || someśāna gaṇāṃścaiva indrāditya marudgaṇāḥ | vasavaścāṣṭabhiścaiva dvādaśāditya eva ca || rudrā ekādaśassarve aśvinau dvau tathaiva ca | brāhmī māheśvarī caiva kaumārī vaiṣṇavī tathā || vārāhī caiva māhendrī cāmuṇḍā ca gaṇādhipāḥ | vīrabhadrañca durgā ca lakṣmī jyeṣṭhā vasundharā || sarasvatī uttamā gaṃgāṃ āvāhya vidhivadbudhaḥ | mahāmārī mahādevī cāmuṇḍā tu varā sadā || khārā sānantarūpāśca sūrpahastā bhayānakā | mūrtimārjani saṃyuktā aiśānyāṃ pūjayedbudhaḥ || abhyantare yajeddhīmān brahmaviṣṇu maheśvarān | skandamādityamantraiśca pūrvabhāge tu pūjayet || aiśānyāṃ pūjayed vidvān vasūn pūrvottare yajet | marudgaṇāvayavaiścaiva pūjya aśvinyāṃśaṃ rodaśam || umā śriyā sarasvatyā durgā caiva vasundharā | gāyatrī devamātā ca gaṃgā prājñāyatā yuti || abhyantare yajeddhīmān vāsordhāraparikramāt | dakṣiṇe saptamātṝṇāṃ vīrabhadragaṇādhipa || p. 133) lokapālānnyasedbāhye svasve sthāne samāhitaḥ | agneḥ paścime bhāge cādhikaṃ tatra pūjayet || vāmapārśve tathāviṣṇuṃ dakṣiṇe śaṃkaraṃ yajet | bāhyato lokapālānāṃ mahāmāriṃ kadiśam || pūjayet madhyamāṃścaiva āghuvaidarodanaiḥ | svasvenaiva tu mantreṇa pūjayet tridaśeśvarān || gandhapuṣpaiśca dhūpaiśca dīpanaivedyameva ca | pāyasena nivedyaṃ syāt brahmaviṣṇumaheśvarān || * * * * * * * nivedyaṃ syāt śeṣātsarveṣu | mahāmāritaruddreṇa sahasraṃ vā japet tathā || jyeṣṭhāmantreṇa vā mantrī sahasraṃ japamācaret | cāmuṇḍī mūrtibhedena bhadrabhedena sarvadā || dātavyañcaiva cāmuṇḍī piṃgalo piṃgalāni ca | kṛsarannatu dātavyaṃ pitṛdevāśca sarvadā || gandhodanantu * * * * * * ṇāṃ viśeṣataḥ | * * * * * * * * * kānāṃ pannagānapi || asurāsurasiddhāśca yakṣavidyādharānapi | kiṃnarā apsarā daityā piśācā bhūtayogyakāḥ || yoginī ḍākinī caitā guhyamātaragānapi | sarve māṃsayutaṃ syāt baliṃ sarvatra dāpayet || p. 134) brāhmaṇān bhojayet tatra vastrābharaṇapūjanaiḥ | ācārya dakṣiṇāṃ datvā go bhūmī kāñcanādibhiḥ || gajāścaturagañcaiva dāsī dāsañca dāpayet | pradakṣiṇaṃ tataḥ kṛtvā pratye pratyakṣamāpayet || vāsoddhāra vidhi hyetan mahāmāri vināśanam | kapilāyāṃ sahasrantu dattasyātphalamāpnuyāt || vāsoddharavidhānena yantraṃ kuryānnarādhipa | tatraiva jāyate vāpi rudhirāsūrya niścayaḥ || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ vāsoddhāralakṣaṇavidhirnāma trayastriṃśatpaṭalaḥ || 33 || ataḥ paraṃ pravakṣyāmi jīrṇoddhāra vidhiṃ śṛṇu | mūlasthānaṃ samāśritya bālasthānaṃ prakalpayet || bālasthāna pratiṣṭhā tu sīmānañca tathaiva ca | sīmatā ṣaṭtathā caiva kṛṣṭe kārārddhameva ca || lakṣaṇaṃ vāstu bhūmestu tasyādrohaṇameva ca | tasyāṃkurāṇāṃ rakṣārthaṃ bhūmivṛkṣyarthameva ca || śāntihomaṃ tataḥ kuryāt śaṃkhabheryādighoṣayet | ratnimātraṃ khanitvā tu pāṃsumuddhṛtya pūrayet || prokṣaṇaṃ pañcagavyena paryagniñca samācaret | kīḍikeśāsthiloṣṭe ca sthāne tatraiva dṛśyate || p. 135) śāntihomaṃ tataḥ kuryāt kṛtvā punaḥ karmasamācaret | ārṣapauruṣaṃ vāpi tatvāṃśataruṇālayam || antasāre mukhe madhye pūrvādīśe tu vāruṇe | hyattare vā viśeṣeṇa bālasthānaṃ prakalpayet || mūlarūpantu naṣṭaṃ syāt pūrvārcā pratimaṃ bhavet | iṣṭamārge vasan tatra pratirūpaṃ prakalpayet || aṣṭasaptanavāṃgulyaṃ pañcaṣaṭcaturaṃgulam | ekavarṣantu śūnyañca pūjāśūnyaṃ na saṃśayaḥ || dvivarṣāṇi ca bhūtāni trivarṣantu piśācakam | caturvarṣantu gandharva pañcavarṣāsurāśraya || saptamamalpatatvañca aṣṭau vetālameva ca | daśavarṣañca śūnyañca brahmarākṣasamāśraye || mūlaprāsādaśūnyañca āśrayantu na saṃśayaḥ | śānti homaṃ tataḥ kuryāt sādhakān svasti vācayet || prāsāde bhinna hīnañca prācīnākṛti yojayet | yojanaṃ śilpibhiḥ kāryamiṣṭakā śailadārubhiḥ || yadyattu kalpitaṃ pūrvaṃ tattenaiva tu kārayet | uttamaṃ śailajaṃ proktaṃ madhyamaṃ dāruyojanam || kanyasantviṣṭakā caiva yojayet pūrvakarmaṇā | hyuttarottarajaṃ śreṣṭhaṃ tannyūnaṃ naiva kārayet || p. 136) puṇyāhaṃ pratyahaṃ kuryāt śilpibhiḥ kārite sthale | saṃprokṣaṇamataḥ kuryāt sthalakarmāvasānake || pañcaratnena saṃyuktaṃ pañcagavyantu pūjayet | mūlarūpantu naṣṭaṃ syāt bālabimbaṃ prakalpayet || atha prāsādabhinnaṃ vā bālasthānaṃ prakalpitam | tasmāt sarva prayatnena śāstradṛṣṭena kārayet || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ jīrṇoddhāravidhirnāma catustriṃśatpaṭalaḥ || 34 || bālasthāna vidhiṃ vakṣye bahuvīryekavīrikam | bālasthānaṃ prakurvīta subhikṣaṃ sasya vardhanam || āyurārogyakañcaiva sarvasaṃpat pravardhanam | pūrve tu vijayaṃ jñeyaṃ putrapautrādi vardhanam || āgneyaṃ śatruvijayaṃ vipulaṃ dhanamāpnuyāt | uttare jāti vṛddhiḥ syāt pūjyamācandratārakam || bālasthānaṃ purā kṛtvā paścāt prāsādamārabhet | bālasthānaṃ samārabhya tattatprāsādaneṣyate || vittahā janmahā caiva rāṣṭranāśastathaiva ca | tasmāt sarva prayatnena bālasthānaṃ prakalpayet || p. 137) śilābhiriṣṭakairvāpi pārthivenāpi kārayet | trihastaṃ vā caturhastaṃ pañcahastamathāpi vā || ṣaṭ hastaṃ saptahastaṃ vā ata ūrdhvaṃ na kārayet | tatraiva dāruṇā caiva arcāyāḥ prathamaṃ kuru || mūlasya pratimāṃ kuryāt śāstradṛṣṭena karmaṇā | maṇṭapañcaturaśrantu caturdvārasamāyutam || catustoraṇasaṃyuktaṃ darbhamālābhiveṣṭitam | dhvajāṣṭakasamāyuktaṃ puṣpamālyairalaṃkṛtam || madhye vedi prakartavyā dhanumuṣṭidvayaṃ bhavet | tatraiva pūrayecchālī droṇasaptakameva ca || tadardhaṃ taṇḍulaṃ grāhyaṃ padmamaṣṭadalairlikhet | tanmadhye śayanaṃ kuryāt kambalairvastrapaṭṭakaiḥ || kasyopari nyaset kūrcaṃ gandhapuṣpaiśca saṃyutam | tasyopari nyased devīṃ bhīmarūpīṃ trilocanīm || vastrayugmena sañcchādyaṃ upavītañca dāpayet | svarṇapuṣpañca datvā tu mūlamantreṇa dāpayet || prāsādābhimukhād deviṃ śayane śayayed guruḥ | hṛdaye hṛyaṃ nyasya lalāṭe praṇavaṃ nyaset || sthāne navākṣarañcaiva namaskāreṇa hastayoḥ | netramantraṃ nyaseddhīmān devīnaloṣṭrapena ca || p. 138) yatpañcakaṃ nyasecchotraṃ nāsāsyantu tṛtīyakam | turīyantu tṛtīyaṃ vā pādayorvinyased budhaḥ || sṛṣṭibījaṃ nyased guhye pṛṣṭhe tārantu vinyaset | mūrdhnipādacaturthantu praṣṭatātantu vinyaset || evaṃ nyastvā vidhānena bimbaśuddhiṃ samācaret | gandhapuṣpañca dhūpañca dīpamapyapavitrakam || puṇyāhaṃ vidhivat kṛtvā snapanañcaiva kārayet | vividhairbhakṣya bhojyena mūlamantreṇa yojayet || brāhmaṇān bhojayet samyak aṣṭottaraśatāni vai | evameva prakāreṇa pūrvādi kramayogataḥ || palāśaṃ khadirāśvatthaṃ bilvavaikaṃkatāni ca | deśikantu palāśena pūgāṭ khādirameva ca || tilasarṣapalājairvā samidhājya carūn budhaḥ | pṛthagaṣṭottaraśataṃ hutvā hutvā tu saṃspṛśet || tilaṃ hutvā spṛśet pādaṃ mūlamantreṇa buddhimān | hutvā tu sarvapāṣāṇāṃ tu ekaṃ spṛṣṭvā tu saṃspṛśet || lājaṃ hutvā kaṭiṃ spṛśya caruṃ hutvodaraṃ spṛśet | samidhaṃ hutvā spṛśeddhasta mudrā kūrcasamanvitam || ājyaṃ hutvā tu sarvāṃgaṃ spṛśen mūlasya mudrayā | navākṣareṇa juhuyāt pūrvavat samapaṃkajam || p. 139) mūlamantreṇa hutvā tu tato mūlantu vinyaset | indrāgnika yamaścaiva nair-ṛtirvaruṇavāyavaḥ || someśānadevānaṃ lokapālāṃstathaiva ca | bhadrakālī mahākālī cāmuṇḍī caṇḍikā tathā || brāhmī māheśvarī caiva kaumārī vaiṣṇavī tathā | vārāhī caiva māhendrī vīrabhadro gaṇādhipaḥ || bhūtāścaiva piśācāśca vetālaṃ pretanāyakī | navākṣareṇa mantreṇa svanāmapadasaṃyutam || praṇavādi caturthāntaṃ homayet khalupūrvaśaḥ | vasubhiścāṣṭabhiścaiva rudraikādaśabhistathā || ādityādvādaśañcaiva samudrāssapta eva ca | saptadvīpasamākhyātā lokāssaptaprakīrtitāḥ || pṛthivyāpastathāgnīśo vāyurākāśameva ca | śabdasparśarūpañca rasagandhaiśca pañcamam || karmendriyāṇi pañcaiva tathā buddhindriyāṇi ca | buddhimānaścāhaṃkāra prakṛtiḥ puruṣastathā || rāgavidyākule caiva māyā bindu tathaiva ca | vigraheśañcaiva śuddhaśuddhavidyādhikameva ca || ekāhaṃ pañcabhiḥ kṛtvā mūlamantreṇa deśikaḥ | kalaśān sthāpayet pūrvaṃ sūtrān kālavivarjitān || p. 140) sakūrcā dravyasaṃyuktā sāpidhānā sa vastrakā | madhyame kalaśe brāhmī pavitrāratnavinyaset || kṣīraṃ vai pūrvakalaśe dakṣiṇe tu dadhinyaset | paścime tu ghṛtaṃ nyasya pañcagavyantu cottare || śyāmakamagnikalaśe nairṛtyāṃ vaiṇavaṃ nyaset | vāyavyāṃ śālivinyasya aiśānyāntu kuśodakam || navākṣareṇa mantreṇa mantrayitvā tu pūrvavat | devyāstu paridhe dhīmān kalaśaṃ vinyaset pṛthak || raktā karalī caṇḍākṣī * * cchiṣṭantathaiva ca | nivṛttiśca patiṣṭha ca vidyāśāntistathaiva ca || arcayitvā vidhānena gandhapuṣpādibhiḥ kramāt | rātrau mahotsavaṃ kuryāt śaṃkhabheryādinisvanaiḥ || puṇyāhaṃ vācayitvā tu sūtraṃ vai bandhayet tathā | ādau sarveṣu kartavyaṃ puṇyāhaṃ sarvakarmasu || rātrau homaṃ prakartavyaṃ prabhāte sthāpanaṃ kuru | sumuhūrtadine caiva bālasthānaṃ praveśayet || kālamanho vidhānajña yāvat prāsādasañcayaḥ | tāvat tiṣṭhet baligrāme trisaptadvādaśa kramāt || āsthāpana vidhānena sthāpayeddhṛdayena tu | āsthāpanantu hṛdayaṃ sthāpanānāṃ tu mūlataḥ || p. 141) kalaśān sthāpayed bimbe navākṣareṇa buddhimān | kalaśodakena sarvantu prokṣayeddhṛdayena tu || pīṭhe garbharddhibhittiśca prāsādaṃ maṇṭapantu vā | parivārāñca sarvāṃśca prokṣayed deśikottamaḥ || paśuṃ hatvā tu tatraiva trayo vā ekameva vā | nivedayedrakta deveśī hṛdayena samāhitaḥ || nivedyandāpayet tatra vastrairābharaṇairapi | brāhmaṇān bhojayet paścāt kanyakāssapta bhojayet || sarve varṇa kramāt tataḥ | tasmādbhūtabaliṃ grāme naradvāse samāyudhaḥ || lājasaktu samāyuktaṃ sarvatra balidāpayet | hṛnmantreṇa baliṃ datvā balipīṭhañca buddhimān || ācāryān pūjayet sarvaṃ vastrahemāṃgulīyakaiḥ | yāgopayogadravyāṇi vastramābharaṇāni ca || ācāryastu yathādravyaṃ vividhāmayakantathā | iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ bālasthānavidhirnāma pañcatriṃśatpaṭalaḥ || 35 || ataḥ paraṃ pravakṣyāmi jalasaṃprokṣaṇaṃ śubham | sūtakī pretakī caiva hyālayābhyantare gataḥ || p. 142) caṇḍālaiḥ patitairvāpi kṣetrācāraviruddhakaiḥ | praviṣṭe devagehe ca mohādvā jñānatopi vā || sparśitaṃ liṃgaberādi devamānamathāpi vā | prāṇināṃ maraṇe caiva nānādoṣasamudbhave || saṃprokṣaṇamataḥ kuryācchāstra dṛṣṭeṇa karmaṇā | maṇṭapaṃ kārayet samyak pūrvoktavidhinā budhaḥ || aṣṭadīrghajasaṃyuktaṃ kalaśaissamalaṃkṛtam | śālibhisthaṇḍilaṃ kṛtvā aṣṭadroṇaistu buddhimān || tadardhaṃ taṇḍulañcaiva tasyārdhaṃ tilameva ca | tasyārdhaṃ lājasaṃyuktaṃ darbhamuṣṭiśca vistṛtam || tanmadhye paṅkajaṃ likhye sāṣṭapatraṃ sakarṇikam | tarpūrve yonikuṇḍañca ācāryo vidhisattamaḥ || kalaśāṃstu vaṭāṃścaiva trisūtraṃ veṣṭayecchubham | lohajairmṛṇmayaiścaiva kṣālitaiḥ śubhaiḥ || ghṛtakṣīradadhīṃścaiva arghyapātraṃ kramān nyaset | madhye * * ntu vinyasya pañcaratnaṃ sunikṣipet || pūrve tu kṣīravinyasya uttarepya * meva tu | dadhīnāṃ dakṣiṇe caiva paścimantu ghṛtaṃ nyaset || pādyantu vinyaset mantrī pūrvoktaissarvameva tu | * ṣāyaṃ pañcagavyañca ikṣusārantathaiva ca || p. 143) śeṣāṇi para * ttoya navākṣareṇa mantritam | brāhmī māheśvarī caiva kaumārī vaiṣṇavī tathā || vārāhī caiva māhendrī cāmuṇḍā ca prakīrtitā | vīrabhadragaṇādyāśca svasvamantreṇa vinyaset || kālī caiva mahākālī surālī tu catuṣkalā | surālī yuktamadhye tu kalaśasya nyased budhaḥ || raktā karālī caṇḍākṣī mahocchiṣṭā pṛthak nyaset | caturdikṣu ca vinyasya homaṃ kuryād yathā purā || palāśaṃ khadirāśvatthaṃ plakṣanyagrodhameva ca | aśvatthodumbarañcaiva bilvavaikaṃkatāni ca || samidhājya carurlājaṃ dadhikṣīraṃ tathaiva ca | hutamaṣṭottaraśataṃ pratyekaṃ sarva mūrtiṣu || brahmādi mūrtibhiścaiva dhārayenmūrti dhārakāḥ | hutvā japtvā spṛśed devīnnavākṣareṇa buddhimān || sumuhūrte sulagne ca yoge ca karaṇānvite | navākṣarantu bimbe vā praṇavādi namontakam || navākṣareṇa saṃyuktaśśastre saṃprokṣayed budhaḥ | snapanoktavidhānena abhiṣiñcedyathā śubham || nṛttavādyaiśca saṃpūrṇaṃ nānāghoṣasamanvitam | vedaghoṣasamāyuktaṃ sarvātodya samāyutam || p. 144) evameva vidhānena abhiṣiñcedyathā śubham | nṛttavādyaiśca saṃpūrṇaṃ nānāghoṣasamanvitam || vedaghoṣasamāyuktaṃ | kalaśodakantu saṃgrāhya pratimāñcābhiṣecanam | prāsāde parivāre ca subāhyābhyantarepi ca || sarvaṃ saṃprokṣayed vidvān pūrvoktaṃ mūlavinyaset | āvāhayet tato devīṃ sarvalakṣaṇasaṃyutām || aṣṭābhujāntriṇetrāñca nāgābharaṇabhūṣitām | nāgayajñopavītena śiro mālāvibhūṣitām || pralayasthiti sarvāṇāṃ jagadyoniṃ maheśvarīm | pratimāyāṃ nyased devī kujavāre viśeṣataḥ || tataḥ prabhṛti yatnena pūjayet tatra vittamaḥ | pratiṣṭhā caiva tatkāle ācārya svasti vācakaiḥ || nānābharaṇadravyaiśca gobhūmī kāñcanādibhiḥ | iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ saṃprokṣaṇavidhirnāma ṣaṭtriṃśatpaṭalaḥ || 36 || ataḥ paraṃ pravakṣyāmi kṣetrācāra vidhikramam | varṇānāmānupūrṇyaśca śṛṇubrahman samāhitaḥ || sevanaṃ garbhagehañca deśikānāṃ vidhīyate | ardhamaṇṭapasevā ca śrotriyāṇāṃ samīritam || p. 145) tadbahikṣatraviṭbhyāntu tadbahiśśūdrasevanam | sūcikastantu vāgvaśca tilaghātī ca sūnikaḥ || takṣakassvarṇakāraśca śilābhedī tu lohakaḥ | kumbhakāraśca gopālo hyete vai nyūnajātayaḥ || etaistu darśanañcaiva kartavyaṃ dhvajamūlataḥ | rajakādi hīnajānāndarśanaṃ bahirālayāt || caṇḍālaśvapacādīnāṃ kṣetrācca śatadaṇḍake | eteṣāṃ vyatyaye naiva kṣetrāntarveśane sati || devasānnidhyahīnañca mahādoṣaḥ prajāyate | mahāmāripraveśañca sarve vai puravāsinaḥ || pīḍyante satataṃ rogaistad doṣaśamanāya ca | puṇyāhantu prakurvīta saṃprokṣaṇamathācaret || varṇānāṃ kramaśo vakṣye śṛṇu brahman samāsataḥ | brāhmaṇyāṃ brāhmaṇājjāta saṃskṛto brāhmaṇo bhavet || evaṃ kṣatriyaviṭśudrāḥ jñeyāssvebhyassvayonijāḥ | adhyāpanaṃ cādhyayanaṃ yajanaṃ yājanaṃ tathā || dānaṃ pratigrahaśceti ṣaṭkarmāṇyagrajanmanaḥ | ṣaṇṇāntu karmaṇāmasya trīṇi karmāṇi jīvikā || yājanādhyāpane caiva viśuddhācca pratigrahaḥ | ijyādhyayanadānāni vaiśyasya kṣatriyasya ca || p. 146) pratigrahodhiko vipre yājanādhyāpane tathā | nṛpāyāṃ viprato jātassavarṇo brāhmaṇo bhavet || āyurvedātharvaveda dhanurvedān sadāpaṭhet | viprasya triṣu varṇeṣu nṛpatervarṇayordvayoḥ || vaiśyasya varṇa ekasmin ṣaḍete paśadā smṛtāḥ | vaiśyāyāṃ vidhinā viprājjāto hyambaṣṭha ucyate || kṛṣyā jīvī bhavet tasya tathaivāgneya vṛttikaḥ | dhvajinī jīvikā vāpi ambaṣṭhāśśastra jīvinaḥ || vaiśyāyāṃ viprataśceryotkumbhakārassa ucyate | kulālavṛtyā jīveta nāpitvā vā bhavantyataḥ || nābherūrdhvantu vapanaṃ tasmānnāpita ucyate | śūdrāyāṃ vidhinā viprājjātaḥ pāraśivo mataḥ || bhadrakāli samāśṛtya jīveyuḥ pūjakāḥ smṛtāḥ | tasyāṃ vai cauryato jāto niṣādaśca prakīrtitaḥ || vane duṣṭamṛgān hatvā jīvanaṃ māṃsavikrayam | nṛpājjātotha vaiśyāyāṃ gṛhyāyāṃ vidhinā sutaḥ || vaiśyavṛtyā tu jīveta kṣatrirmanna cācaret | tasyāṃ tasyaiva cauryeṇa maṇikāraḥ prajāyate || maṇīnāṃ rājatāṃ kuryāt muktānāṃ vedhanakriyām | śūdrā kṣatrasaṃsargājjāta ugra iti smṛtaḥ || p. 147) nṛpasya daṇḍadhārasyādaṇḍaṃ daṇḍyeṣu sañcaret | vaiśyā tu karaṇaśśūdryāṃ bhinnāyāntu vidhismṛtaḥ || māhiṣyeṇa karaṇyāntu rathakāraḥ prajāyate | śilpakarmāṇi cānyāni prāsādalakṣaṇaṃ tathā || paṭhanāṃ vastuśāstrāṇāṃ hemānyābharaṇāni ca | lohakarma tathā kuryāt rathakārasya vṛttayaḥ || nṛpād brāhmaṇakanyāyāṃ sūto nāma prajāyate | vedānarhaṃ tathā caiṣāṃ dharmāṇāmanubodhakaḥ || vaiśyādvai dehaśśūdrāccaṇḍālo nāma jāyate | kṣatriyā māgadhaṃ vaiśyāchūdrākṣattārameva ca || śūdrādāyogavaṃ vaiśyā janayāmāsa vaisutam | nṛpāyāṃ vaiśyataścauryāt pulindo nāmajāyate || hiṃsayā duṣṭasatvānāmaraṇye vartayedayam | śūdrādāyogavaḥ kṣattā caṇḍāścādhamo nṛṇām || yathaiva śūdrād brāhmaṇyāṃ bāhyajantu prasūyate | tathā bāhyataraṃ bāhyāccāturvaṇyaṃ prasūyate || prātilomyena saṃbhūtāssarvakarmabahiṣkṛtāḥ | ugrāttu jātaḥ kṣatrāyāṃ śvapāka iti kīrtitaḥ || caṇḍālaśva pacānāntu bahirgrāmātprati śrayaḥ | varṣopetamavijñātannaraṃ kaluṣayonijam || p. 148) āryarūpamivānāryaṃ karmabhissvairvibhāvayet | varṇānāmānupūrvyeṇa jāto vai hyanulomajaḥ || vaiparītyena saṃbhūto pratiloma itīritaḥ || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ kṣetrācāravarṇaviveko nāma saptatriṃśatpaṭalaḥ || 37 || ataḥ paraṃ pravakṣyāmi bālasthāpanamuttamam | prāsāde chinnabhinne vā pratimā vā tathā yadi || navīnaṃ kārayet paścāt sarvāṃgaṃ citraśobhanam | tataḥ praveśakāle tu pūrvavadvidhimācaret || kuṇḍamaṇṭapa prāsāda pratimāṃ śuddhimācaret | sthāpayed deva deveśi tantroktaṃ vidhinā kuru || anyathā saṃpravakṣyāmi śuddhāsanamuttamam | sumuhūrte ca nakṣatre yoge ca karaṇānvite || rātrādhivāsayed devīmmātaraṃ sahatatkramāt | purato deva deveśī dhānyarāśau vicakṣaṇaḥ || vṛttaṃ vā caturaśraṃ vā yogapīṭhaṃ prakalpayet | śālinā pūjayet tatra pañcadroṇaistathā kramāt || tasyopari nyasenmantrī droṇapañcakataṇḍulaiḥ | caturaśra samaṃ kṛtvā pañcagavyena prokṣayet || p. 149) tanmadhye tu likhet padmamaṣṭapatraṃ sakarṇikam | hemarupyamayaṃ kumbhaṃ tāmrañca mṛṇamayantu vā || kalaśānnavakaṃ grāhya supakvān sudṛḍhāñca vā | indrādīśānaparyantaṃ kalaśānvinyaset kramāt || indretyācamanaṃ nyastvā āgneyyāṃ madhyameva tu | yāmye pādyantu vinyasya nair-ṛtyāntu kaṣāyakam || vāruṇyāṃ kṣīraṃ vinyasya vāyavyāṃ dadhivinyaset | saumyāyāṃ sarpivinyasya aiśānyāṃ gavyameva tu || brāhmyādīnnyaset tatra svasvamantreṇa dāpayet | brāhmī māheśvarī caiva kaumārī vaiṣṇavī tathā || vārāhī caiva māhendrī īśvarī ca * * * * | navame * * ekavīrī * * madhye kalaśeṣu vidurbudhaḥ || gandhapuṣpaiśca dhūpaiśca arcayitvā vidhānataḥ | vinyaset padmamadhyantu karṇikāyāṃ susaṃhitam || mātarasthalamadhyastha pūrvāditamayogata | nikṣipet pañcaratnāni navabījena mantravit || vāriṇā pūrayet paścāt vastrapūtaṃ sugandhibhiḥ | kūrcākṣatavinyasya vastrayugmena veṣṭayet || raktenopari sañcchādya mantramudrāṃ pradarśayet | evantu kalaśānnyasya paścād dhyāna paro bhavet || p. 150) pṛthivī pākajaṃ dhyātvā karṇikā merunirmitam | karṇikopari vinyasya deveśīṃ bhūtamātaram || kapālakhaṭvāṃga dhārī mahāpretakṛtāsana | caturbhujā cāṣṭabhujā triṇetrāṃ rudrarūpiṇīm || diśāmbarāṃ mukakeśāṃ mahāvyālavibhūṣitām | kapālamālinīn devīṃ pralayāgni samaprabhām || sūryakoṭyāyudhaprakhyā surāsurabhayaṃkarīm | itthaṃ rūpadharīndevīṃ kalaśe sthāpayed budhaḥ || nirodhantatra kartavyaṃ mantramudrā samanvitam | naivedyaṃ vidhinā dadyāt yātrāhomaṃ samārabhet || aṣṭabhiḥ pañcabhirvāpi homaṃ kuryā sa dīkṣitaiḥ | bilvaṃ palāśakhadiraṃ vaṭamaudumbarastathā || plakṣaṃ vaikaṃkatañcaiva aśvatthaṃ vāruṇaṃ tathā | pūrvādikṣu yathānyāyaṃ homaṃ kuryāt samantrakaiḥ || kuṇḍeṣveva vicitreṣu lakṣaṇeṣu ca buddhimān | caturaśraṃ bhavedindre āgneyyāṃ yoni saṃbhavam || yāmyāyāñcārdhacandrantu nair-ṛtyāntu trikoṇakam | vāruṇyāṃ vartulaṃ jñeyaṃ ṣaṭkoṇaṃ vāyugocare || uttare caiva padmābhaṃ aiśānyāñcāṣṭakoṇakam | eteṣu kuṇḍamevoktaṃ kuṇḍeṣu ca vicakṣaṇaḥ || p. 151) svasvenaiva tu mantreṇa mūrtidhāraiśca homayet | aṣṭottaraśataṃ hutvā sadṛśenaiva lambite || śirodeśe tu devānāṃ ācāryo homamārabhet | tilasiddhārthakañcaiva priyaṃguśālilājakam || ājyaṃ hutvā hunet sarvān bāla * * * * * * | aṣṭottaraśataṃ hutvā pratyekaṃ sarvamūrtiṣu || ācārya dviguṇaṃ hutvā pu * ṇataruṇālaye | * * kāle kriyā sarvān adhivāsana karmasu || calasya ca nyasenmantrī pūrvokte ca * * * yet | gurubālasthānamalaṃkṛtya vitānādyupaśobhitam || deśakālaṃ tataḥ prāpya bālasthāne niveśayet | calantu sthāpitaṃ kāryaṃ bālasthānantu deśikaḥ || tatpayavayaṃ gacchet ācāryo sādhakaissaha | śanairutkṛtya kalaśaṃ pūrvavatsmaraṇānvitam || niṣṭapya dvāradeśe tu śanairgacchet pradakṣiṇaṃ | praviśya bālasthāneṣu devīnāmarcayed budhaḥ || kalaśānāntu sarveṣāṃ arcayecchūla vinyaset | arcayitvā vidhānena naivedyaṃ vidhivad dadet || pañcopacārakān sarvān samantreṇa tu dāpayet | mahābaliṃ tato dadyāt bhūtakrūrasamanvitam || p. 152) iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ bālasthāpanavidhirnāma aṣṭatriṃśatpaṭalaḥ || 38 || ataḥ paraṃ pravakṣyāmi laṃghanasya vidhikramam | strīṇāñcaiva tu viprāṇāṃ pramādāllaṃghane sati || raktasrāvena kartavyamekavīrī nivedanam | kṣatriyasya tu laṃghaiśca māṃsacchedantu kārayet || athavā pṛthumāṃsaiśca ajamekaṃ hunet budhaḥ | vaiśyasya laṃghane caiva prati māṃsantu dāpayet || śūdrāṇāṃ laṃghane caiva ekamāsantu dāpayet | haṃsairmayaiśca mahiṣaiḥ śvānaiścaiva kharoṣṭrakaiḥ || aśvañcaiva tathā jambu vānarādi tathaiva ca | hastinaṃ kukkuṭañcaiva sadyotantu dāpayet || paśūnāñca tapasvīnāṃ brāhmaṇena tu laṃghane | aṣṭottaraśataṃ hutvā ajamekavyaghātayet || pratilomādilaṃghairvā caṇḍālai * * laṃghayet | sadyo ghātantu kartavyaṃ mutsavya * * * * * || * * * maṃ prakūrvīta samidhādi yathākramam | mūlagāyatrimantreṇa juhuyādyovikaṃ viduḥ || p. 153) kanyānāṃ laṃghayitvā tu aṣṭottaraśataṃ hutam || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ nagaraparibhramaṇalaṃghavidhirnāma ekonacatvāriṃśatpaṭalaḥ || 39 || ataḥ paraṃ pravakṣyāmi pratimālakṣaṇaṃ param | navatāla prāmāṇeṇa pratimāṃ kārayed budhaḥ || śilāmayaṃ lohamayaṃ mṛṇmayaṃ vāpi kārayet | grāmāccāṣṭabhujaṃ vidyāt nagare ca caturbhujam || vanāntare dvibhujaṃ vidyāt parvatāgre tu ṣoḍaśa | samudre dvādaśaṃ kuryāt jandandya * * ṣaṭbhujam || taṭāke daśabhujaṃ kuryāt catuṣpathe caturbhujam | khaḍgañca kheṭakañcaiva nāgaṃ ghaṇṭāṃ tathaiva ca || śūlakapālakhaṭvāṃgaṃ ḍamarūñca tathāṣṭakam | śyāmavarṇā ca kartavyā daṃṣṭrākāladaṃ śubham || ūrdhvakeśañca kartavyaṃ triṇetraṃ nāgabhūṣaṇaṃ | dārukasya hṛdi śūlaṃ proktavyaṃ himalocanam || raudrarūpantu kartavyaṃ cāmuṇḍālakṣaṇaṃ param || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ pratimālakṣaṇavidhirnāma catvāriṃśat paṭalaḥ || 40 || p. 154) ataḥ paraṃ pravakṣyāmi kṣetrapālavidhikramam | trailokyanāthaṃ sarvajñaṃ sarvadevaṃ jitendriyam || āgameśamūrtikaṃ ca ādikṣetrasya pālakam | parantatparamākāśaṃ devatā cittameva ca || cintayenmanasānityaṃ śivaloke mahīyate | tataḥ prabhṛti deveśa śivarūpaṃ śivaṃ yathā || paścād daṇḍālayaṃ vidyāt pralayaṃ paṃktimānakam | sakalajīvarūpañca jyeṣṭhavaṃśāntavṛttakam || vṛttamadhye tu jyotissyāt jyotimadhyamaṇustathā | aṇumadhye tathā bindukṣetrapālaṃ śivātmakam || niṣkalaṃ nirmalaṃ śāntaṃ niṣprapañca * lakṣaṇaṃ | niṣkalaṃ sakalaṃ saṃ * * * gandhassadevatā || saka * * * svaru * * * * * * * * kam | sarvajīvasamutpanno bhagavān parameśvaraḥ || evaṃ mūrtitribhedaṃ syāt brahmāviṣṇumaheśvaram | loke tu puṇyarakṣārthaṃ kṣetrapālantu dṛśyate || pūrvantu jñānamūrtiḥ syāt dvitīyaṃ śāntamūrtikam | tṛtīyaṃ raudramūrtiḥ syāt sarvabhūtaguṇāguṇam || bhūloke sarvarakṣārthamudbhavan tatra vinyaset | āraṇye ca guhe caiva samudre parvatāgrake || p. 155) nadī saṃgamane vāpi vanavāse samāśraye | grāme vā nagare vāpi pattane kheṭakātmake || bhāgyavādi tathādroṇe kolakaṃ pratimāvahet | tat tacchāstra yathā yogaṃ kṣetrasthānaṃ vidhīyate || kriyāśeṣaṃ pravakṣyāmi yathāvadanupūrvakam | śāntikaṃ pauṣṭikaṃ caiva adbhūtañca vicārakam || grāmādi janasaṃsthāne śāntikaṃ vinyased vidhim | guhāyāṃ vanavāse vā pauṣṭikaṃ tatra kārayet || adbhūtaṃ paramūrtiśca ābhicārakarakṣaṇam | tat tatsthāne yathāyogyaṃ yogenaiva tu kārayet || caturbhujaṃ śāntikañcaiva pauṣṭikañcāṣṭabāhukam | dvibhujaṃ sarvasāmānyaṃ kriyā śeṣaṃ vidhīyate || caturbhujaṃ dakṣiṇe haste triśūlaṃ ḍamarukantathā | vāmahaste kapālantu bhujakañca vidhīyate || padmapīṭhasthitaṃ deva parijanānāṃ vidhīyate | pādau tu śailamevoktaṃ kaṭisthānnāgamāvṛtam || pārśve kanakamaṇīnāṃ rajjubandhanameva ca | udare nāgabandhañca karṇikena samanvitam || mukhe yā lambite karṇaṃ sarvayajñopavītinam | naraśirastrilaṃbaiśca stanayorantare vidhu || p. 256) triṇetraṃ tatsamaṃ vajraṃ ūrdhvakeśojvala prabham | lalāṭordhve naraśiraṃ āvṛtantu vidhikramam || karṇakuṇḍalamevoktaṃ patrimekamathāpi vā | keśaṃ bhujaṃga veṣṭañca raktākṣaṃ raktakeśakam || bālacakramalaṃkṛtya pāṇḍaraṃ śikharantathā | pūrṇacandrasamaṃ vaktraṃmāyuktañcita * * * || * * * nīlavarṇañca bhairavākārameva ca | aṣṭabhujaṃ pāśañca dakṣiṇaṃ || kapālaṃ ḍamarukañcaiva pinākaṃ khaḍgameva ca | pūrvoktavidhivatkṛtvā bhūṣaṇaṃ tadvadeva ca || pauṣṭikasya vidhijñeyaṃ navamāśritya daivatam | bhūtarūpaṃ dvihastañca dakṣiṇe daṇḍahastake || vāme kṛtvā kapālantu bhūtabhūṣaṇabhūṣitam | tat tad deśe ca īśena kṣetrapālasya ālayam || daśatālaṃ yogamūrtaṃ navatālaṃ saumyamūrtikam | catustālaṃ bhūmimūrtiṃ ekamālaṃ vidhīyate || śāntikaṃ padmapīṭhañca raudrakoṇaṃ tathā bhavet | * * mūrti tathā pīṭhe yojayet tadvicakṣaṇaḥ || caturbhujaṃ sthāpitantu dāyuvyarthakaraṃ śubham | putramitravivardhante sarvakāmārtha sādhanam || p. 57) caturbhujamiti jñeyaṃ grāmaśāntikaraṃ śubham | pauṣṭikasya vidhiṃ kṛtvā vīryaṃ vai śatrunāśanam || strīvardhanamiti jñeyaṃ bhūtākāramiti smṛtam | lokāloka hitārthāya kārye kāryeṇa yojayet || balikarmavidhiṃ kṛtvā śāntikarmavidhismṛtam | snapanādi sarvakāryaṃ yojayet tadvicakṣaṇāḥ || adhivāsavidhiṃ kṛtvā sarvadravyāṇi yojayet | kalaśasthāpanaṃ kṛtvā phaṭkāramucyate budhaḥ || pratiṣṭhāmantramevaṃ syāt mūlamantramanusmaran | mahāberaṃ tathā mūlaṃ jīvākṣaramihocyate || oṃkāraṃ vinyasenmūlaṃ madhye śrīṃkāramucyate | svāhāntaṃ vinyaset tatra agre strīṃkāramucyate || vinyased gandhapuṣpañca dhūpadīpañca dāpayet | paścād deva samāyuktaṃ ācāryaṃ sthāpite budhaḥ || bahale brahmasārasya candrārke arkamūlataḥ | madhye viṣṇustathā nyasya sarvasaṃhāramūrtayaḥ || mahākāyaṃ kṣetrapālaṃ brahmajñānamiti smṛtam | pratiṣṭhedindrasaṃyuktaṃ bhagavantaṃ sadāśivam || brahmāvālaṃ jitriyājāṃ dvivṛddhiṃ jitavetti | kaṇṭhakahṛdayapādanābhiguhyaśirāśira || p. 158) punaḥ punaḥ pravinyasya oṃkāraṃ mantravinyaset | brāhmaṇān svāstivācañca sarvavādyañca ghoṣayet || * * * * * baliṃ kṛtvā * * * * muttamam | navabheda kṣetrapāle vidhivat ka * * punaḥ || * * * * * * * * * * * * * * pṛthak | śāstroktaṃ vidhiṃ kṛtvā sthāpanaṃ vṛddhidaṃ śubham || lakṣaṇena yathā karmaṃ sthānabhraṃśaṃ vinaśyati | iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ kṣetrapālavidhirnāma ekacatvāriṃśatpaṭalaḥ || 41 || athātassaṃpravakṣyāmi mātṝṇāṃ śūlasaṃgraham | uttaraṃ dakṣamayanamuttaramuttarantathā || dakṣiṇamayanañcaiva ṣaṇmāsañcaiva varjayet | uttarottaramabhyuktamuttaraṃ sarvasaṃgraham || ityete saṃgrahaṃ śūlaṃ sarvakāmārthasādhanam | subhikṣaṃ kṣemamārogyaṃ sarvasasya vivardhanam || cāturvaṇyaṃ hitañcaiva sarvāriṣṭavināśanam | grāme vā nagare vāpi sarvaśāntikaraṃ śubham || suvarṇarajataṃ lohaṃ dāruśūlaṃ tathaiva ca | mṛttumṛṇmayasyārdhañca muhūrtaṃ gṛhasaṃgraham || p. 159) svastivācaka vākyañca brahmaghoṣantathaiva ca | paṭahaṃ maddalaṃ tālaṃ karaṭītimilā tathā || śaṃkhakālasamāyuktaṃ mātṛghoṣaṃ tathaiva ca | ācārya śiṣyasaṃyuktaṃ vastrābharaṇameva ca || aṃkurārpaṇa pūrvoktaṃ madhivāsana karmaṇi | mātṛmaṇṭapasaṃyuktaṃ śāntinaṃ śāntikarmaṇi || sthaṇḍilaṃ tatra kurvīta aṣṭadroṇantu śālibhiḥ | tadardhantaṇḍulañcaiva taṇḍulārdhatilantathā || tasyārdhaṃ tilasaṃyuktaṃ darbhamuṣṭintu vistṛtam | tanmadhye paṃkajaṃ likhya sarvālaṃkāraśobhitam || aśvatthodumbaraṃ plakṣa vaṭavṛkṣaṃ tathaiva ca | caturaśrasamaṃ kṛtvā hastamātrapramāṇakam || sthaṇḍile vinyaset pīṭhaṃ ācāryassādhakaissaha | pādyamācamanīyañca gandhapuṣpādi cārcayet || pādyādi sarvamantreṇa arcayitvā vidhānataḥ | ajaṃ rudhira māṃsādi sarve havirnivedayet || nivedanantu nirmālyaṃ sarvañcaiva visarjayet | tāmbūlaṃ sadyamantreṇa sādhakācārya pūtrakaḥ || ācārya a * mantrasya mṛtyupīṭhasya sādhanam | pradakṣiṇañcaiva ālayasya pradakṣiṇam || p. 160) pratimandakṣiṇañcaiva ācāryaṃ sarvamātṛkam | pra * * * * * * * sadāśiva śivastathā || vasavaścāṣṭabhiścaiva dvādaśāditya eva ca | radramekādaśa sarve aśvinyāśca samanvitam || indrāgni yamanir-ṛti vāruṇavāyureva ca | someśonyastathā caiva āgachantu namo namaḥ || brāhmī māheśvarī caiva kaumārī vaiṣṇavī tathā | vārāhī ca tathendrāṇī cāmuṇḍī gaṇarudrakā || ityete kramaśaścaiva māṇāñca namo namaḥ | yoginī ḍākinī caiva sākinī pūtanā tataḥ || pālinī dundubhiścaiva tathocchiṣṭā ca mātaraḥ | bhūtapreta piśācāśca vetālañca tathaiva ca || kumāragra(ra)kūśmāṇḍa mahādeva grahastathā | sarvañca sarvalokañca sarvapīṭhañca devatā || dvātriṃśadadhipaścaiva āgachantu namo namaḥ | ācāryaṃ mantrasaṃyuktaṃ sāvakā saṃhitā ca vai || mahākālasya vinyasya mātṛmaṇḍalasaṃgraham | dvitīyaṃ lakṣaṇairyuktaṃ śilpisāyakasaṃgraham || yātrā pātrapīṭhasya dvā vā pīṭhe śilpinā kṛtam | sarvalakṣaṇasaṃyuktaṃ śilpināṃ lakṣaṇairyutam || p. 161) ityete kramaśaścaiva śūlaṃ grabhagṛhaṃ bhavet | sarvalakṣaṇasaṃyuktaṃ śilpi citrakalakṣaṇaṃ || brāhmaṇā kṣatriyā vaiśyā śūdrairvā śūdralakṣaṇam | daśatālaṃ navatālaṃ tu viprasya navatālaṃ kṣatriyasya tu || aṣṭatālantu vaiśyasya saptatālantu śūdrakaḥ | vāmadakṣiṇa khaḍgañca madhyamā śūlapatrakam || caturaṃguli vistāraṃ patrakhaḍgañca vaktrakam | dvitālaṃ sarvavarṇañca śūlasthāpanameva ca || agraṃ daśāṃgulavaktraṃ pīṭhāṣṭāṃgulavaktrakam | pīṭhantu ṣoḍaśāṃgulyaṃ caturaśraṃ pīṭhasaṃgraham || sarvalakṣaṇasaṃyuktaṃ citrapatra * * * * | śāntikañcaiva kālīsthāpanamuttamam || * * pīṭhakramañcaiva hastamātra pramāṇakam | sarvalakṣaṇasaṃyuktaṃ sarvacitravicitrakam || sarvāṃgaṃ sarvasaṃyuktaṃ śilpacitrakalakṣaṇam | śūlapatrañca devasya brahmabrahmañca vinyaset || vāmapatraṃ tathaiśānyāṃ dakṣiṇaṃ viṣṇupatrakam | ityete adhidevā vā śūlapatrasya devatā || śūlapīṭhaṃ mahākālaṃ madhyamañca vidhīyate | bahuvīrañca pīṭhasya astrapīṭhasya vinyaset || p. 162) agrapīṭhasya daṇḍaṃ vai pādapīṭhaṃ tadīśitam | śāntyarthasya vistāraṃ tribhāgaṃ bhāgameva ca || daṇḍaṃ vaktreṇasaṃyuktaṃ ṣoḍaśāṃgulavistṛtam | tribhāgaṃ ghaṇṭavistāraṃ sarvalakṣaṇasaṃyutam || pādapīṭhasya vistāraṃ dvitālaṃ caturaṃgulam | sarvacitrakalekhyañca aṣṭapatraṃ sakarṇikam || vāmāṃgamabhisaṃyuktaṃ manonmani mayāntakam | dvātriṃśadadhi daivatyaṃ abhyantarābhyanta devatā || madhye daṇḍasya devānāṃ aṣṭamañcādhiyoginī | ityete kramaśaścaiva śūlasaṃgrahameva ca || brāhmaṇa kṣatriyī vaiśyā śūdro vā putra vṛddhidam | sarvalokahitaṃ puṇyaṃ sarvaśāntikaraṃ param || sarvavyādhivināśañca sarvāriṣṭavināśanam | grāmaṃ grāmapatiñcaiva śūlasaṃgrahameva ca || brāhmaṇa kṣatriyo vaiśya kartā bhartā vivardhanam | mahāmārī praśamanaṃ vātavyādhi vināśanam || subhikṣaṃ grāmavṛddhiñca sarvasasya vivardhanam | mantrahīnaṃ kriyāhīnaṃ dravyahīnaṃ tathaiva ca || muhūrtakālahīnañca kālakalantathaiva ca | sarvadoṣaṃ viśeṣeṇa kartavyaṃ sarvavarjitam || p. 163) lohārcanañca śūlañca lohārthaṃ mātraśūlakam | iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ śūlasthāpanavidhirnāma catvāriṃśatpaṭalaḥ || 42 || athātassaṃpravakṣyāmi prāyaścitta vidhikramam | mātṛśāntiṣu yogeṣu yathādoṣa pravṛttaye || taddoṣa śamanārthāya prāyaścitta vinirṇayam | prāsādañcchinnabhinnañca kālena patitena ca || śailaṃ vā pratimaṃ vāpi kṣataṃ vā bhagnameva vā | sirā caiva parairvāpi patitaṃ bhinnameva vā || hīnako vyādhito vāpi ālayaṃ pratimāṃ tathā | toraṇaṃ patitañcaiva dvausūrya prabhayorapi || bhūmiṃ vā kampanañcaiva agninā dahanepi vā | samayī sādhakaścaiva putrakāvārya saṃyutaḥ || yajamānavyādhipīṭhaṃ citrakeṭakasarvataḥ | hīnādvai dakṣiṇeryatra hanahīnamathāpi vā || heme tu dravyahīne tu vastrahīnañca tadbhavet | devaṃ na rūpaṃ vijñeyaṃ prāyaścittaṃ praśastakam || navākṣareṇa mantreṇa pratyekāṣṭaśataṃ hutam | samidhā tilaparyantaṃ devyā gāyatrī hūyate || prāsāde maṇṭape bhinne śūlādaṣṭāyudhāni ca | navaśaktisamāyuktaṃ homayet tu śatāṣṭakam || prāsādaṃ bhinnahīnantu bālasthānaṃ prakalpayet | prāsādaṃ tatra kurvīta ācāryaśśilpibhissaha || pūrvoktena vidhānena saṃprokṣaṇamathācaret | tatra hīnahute caiva mūlamantrañca kārayet || mātṝṇāñca pratiṣṭhānte sudhācitrādi śobhite | caṇḍālahīnavarṇañca śvānasparśanasaṃkare || saṃkaretarajātīnāṃ patitonmattakā api | khaṇḍasphuṭita bhinnañca kavāṭaṃ staṃbhayorapi || saṃprokṣaṇaṃ prakartavyaṃ pūrvavadvidhicoditam | grāmādipattanasyānte narāṇāṃ vyādhipīḍite || sarvāmukha prayatnena saṃprokṣaṇamataḥ kuru | tatraivaṃ na kuryāt tu pūrvoktena vidhānataḥ || pūrvoktena vidhāne puṃsavaṃ kārayedbudhaḥ | tatraiva snapanaṃ kuryāt tathā vittānusārataḥ || tatraiva taddhānenmantrī navākṣareṇa buddhimān | sahasrannavakañcaiva aṣṭottaraśataṃ hutam || tatraiva trividhaṃ homaṃ uttamādi yathākramam | sarva dravyeṣu śāntāni pūrṇāhutiṃ viśeṣataḥ || p. 165) ācārya vyādhiprāptasyāt kartā vā vyādhipīḍitaḥ | homayenmūlamantreṇa tyājyā tilasaṃyutam || agninā dahane vastre ālaye pratimāpi vā | sarvadravyeṣu saṃyuktaṃ navabījena homayet || bhūmervā kampane caiva rogeṣu kalaheṣu ca | toraṇaṃ patanañcaiva mūlamantreṇa saṃyutam || homayet pañcaviṃśatyā hutvā vai kaiḥ pṛthak pṛthak | navākṣareṇa mantreṇa uttālaktantathaiva ca || caṇḍālasparśane caiva yatra bhinnañca varjayet | bhāṇḍamanyattu saṃsthāpya praṇavena tu saṃyutam || śayanairvā maraṇairvā jalasaṃprokṣaṇaṃ vidhiḥ | śvānairvā mlecchajātī ca śilpirvā citrakarmaṇi || ālayābhyantare caiva gamane doṣakṛdbhavet | prāyaścittantu kartavyaṃ saṃprokṣaṇamathā caret || devīnāmarcane kāle yathādoṣaṃ pravartate | liṃgaṃ vā pratimāṃ vāpi paraśuṃ śūlameva vā || ghaṇṭāñca kalaśañcaiva dhanurnārā ca meva ca | antyaiścāyudhairyuktaṃ balibāleṣvayaṃ tathā || pramādātpatite bhinne yathā saṃbhavato matā | yathālābhaṃ gṛhītvā hutvā devīṃ nivedayet || Page no. 167 not available in this transcript. p. 167) hutvā vai mūlamantreṇa punaḥ pradakṣiṇamārabhet | divyantarikṣa bhaumāni nimittā śatrudanāśubham || kākairvā kukkuṭairvāpi śṛṃkhala * * * * * | mahāvātabhayaṃ vāpi yatradīrghañca mānuṣe || mānuṣairvā virodhassyāt * * * * * * * * | * * * * * * * * * * * dhvajapātane || pramādādyatra hīne tu sarvayukta pramāṇakaiḥ | mūlagāyatri mantreṇa sahasraṃ vā śatāṣṭakam || svacakraṃ paracakraṃ vā kṣobhayuddhaṃ yathā bhavet | devyā gāyatrī mantreṇa homayenmūlavidyayā || darvīva homadravyeva niṣkale pratimepi vā | kālitthaśca laḍaṃ vāpi mūlamantreṇa homayet || yatra kumbhaṃ pratiṣṭhāpya patitaṃ cetpramādataḥ | navākṣareṇa mantreṇa tadevaṃ homayedbudhaḥ || snapanasyādhivāsena kalaśaṃ bhagnameva ca | tatraika kalaśe madhye yadādoṣaṃ pravartate || dhvaje ca patite vāpi dhvajādaṇḍasya bhedane | tatra homaṃ prakurvīta samayādyāsu vidyayā || paśūnāṃ chedane yatra udare vatsadṛśyate | taddoṣaśamanārthāya prāyaścittaṃ viśeṣataḥ || p. 168) japtvā saṃprokṣaṇaṃ kṛtvā tataścotsavamārabhet | saptāhamapi kurvīta utsavaṃ pratyahaṃ budhaḥ || snapanañca prakartavyaṃ yathāśāstrānusārataḥ | tattacchāntiṃ prakūrvīta prajotpātakamāraṇam || sarvaduḥkhakaraṃ nityatyaṃ yajamānavyādhi pīḍitaḥ | homayed vidhivatpūrvaṃ mūrtamādiṣu yojayet || nityotsavavihīne tu sandhihīne tathaiva ca | tasya homaṃ prakūrvīta mūlamantrādisaṃyutam || ekaṃ pañcadaśaṃ vāpi ekāṣṭaṃ pūjahīnake | māsena navaṃ kuryāt pañcāśacca śatāṣṭakam || ardhamāse daśatyekaṃ snāpayet tu yathāvidhi | māsādivatsarānte tu prāyaścittaṃ yathāvidhi || ekakālaṃ dvikālaṃ vā trikālaṃ vā na pūjya ca | ekādaśakarātraṃ vā devyādi chinna pūjya ca || yasya kālavihīne tu tasya śāntiṃ samārabhet | kālādhikaṃ bhavet tatra homāda * * kaṃ bhavet || yasya hīne vide viyāne tadā pṛṣṭe pratilomānulomakaiḥ | grāme vā nagare vāpi narāṇāṃ vyādhipīḍitam || tasmāt sarvaprayatnena devi sānnidhyakārakam | prāyaścittaṃ prakurvīta vādyahīnaṃ tathaiva ca || p. 169) karamudrā vihīnantu homasthānantu yadbhavet | nṛttakāle pramādādvā narāṇāṃ pātane sati || tathā homaṃ prakurvīta paśuṃ hatvā yathāvidhi | ājyāhuti sahasraṃ vā kṣetraśāntiṃ tathā kuru || tasmān nṛttaṃ samārabhya grāmādīnāṃ pradakṣiṇam | mārjanaṃ tāṭanaṃ kuryāt devyovantu varjayet || mārjanā hīne tu tāṭyaṃ sthānanāśaṃ bhaviṣyati | tasmāt sarva prayatnena śāntihomaṃ samācaret || tatastu śeṣamātodyaṃ paṭahādi yathākramam | narādi makṣikāntāni na kuryāt tatra laṃghanam || pramādāllaṃghayitvā tu hutvā devyā nivedayet | navāgnīva śivaṃ dhyātvā arcayenmūlavinyaset || anyāṃstu laṃghayitvā tu devīṃ tatra prapūjayet | utsavo diśyāvadyastu dhāryate triṣu pauruṣam || mahādoṣaḥ pravartante vadāmītirajasvalā | doṣānurūpaṃ saṃvakṣye śāntiṃ kuryād vicakṣaṇaḥ || pratiṣṭhākālakriyā sarve kārayet susamāhitaḥ | evaṃ parīkṣya bahudhā kārayet tatra vittamaḥ || ācāryaṃ pūjayet samyak vastrahemāṃgulīyakaiḥ | iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ prāyaścittavidhirnāma tricatvāriṃśatpaṭalaḥ || 43 || p. 170) śūlasya lakṣaṇaṃ vakṣye śṛṇubrahmanyathā kramam | pratimāyāṃśca cāyāmañcottamaṃ madhyamādhamam || nābherantaṃ tadūrdhvantu lalāṭāntamuttamaṃ bhavet | tat tan madhyamaṃ jñeyaṃ tadardhaṃ madhyamaṃ bhavet || tasmānmadhyaṃ samāvarthavartayedardhacandravat | madhyabhāgena kartavyaṃ madhyabhāgaṃ yathā bhavet || madhyabhāgalatāyāṃ vai hastraneyastriyaṃ bhavet | grīvā pīṭhākṣaraṃ netre brahmāṇī ca caturbhuje || caturvaktrasamopetaṃ vaktre vaktre vilocanam | padmamālā samopetā kṛṣṇājinavibhūṣitam || upavītadharāṃ devīṃ citra * * * * * * | paṃkajāsanasaṃyuktaṃ haṃsāsanamathāpi vā || kamaṇḍaluṃ vāmahaste dakṣiṇe akṣasūtrakam | * * * * * * * ke paṃkajāsanasaṃyutam || evaṃ vidhanatannetraḥ lakṣaṇenasamanvitam | netropari netre ca vaiṣṇavī lakṣaṇānvitam || kālālagāṃgasaṃyuktā tathā cāṣṭabhujānvitam | hārakeyūrasaṃyuktaṃ raktāmbaravibhūṣitam || īdṛśāṃ vinyasennetrī triṇetraṃ śāntarūpiṇam | vidhinā * ñca kartavyaṃ vāyavyāṃ lakṣaṇānvitam || p. 171) pārśvayostu bhāgābhyāṃ pārśvaśūlaṃ yathā bhavet | madhya bhāgasya pārśvañca pārśvaśūlaṃ yathā bhavet || tasyāṃ śūlaṃ yathābhāgaṃ bāhulañcocyate kramāt | tāsāṃ padasya vistāramaṣṭāṃgaiḥ kārayed badhaḥ || aṣṭabhāgaikabhāgantu tāsāṃ bāhulamucyate | tadardhaṃ vaikadeśe tu anupūrvakrameṇa tu || bhrāmayed vitato vidvān lakṣaṇena samanvitam | madhyabhāgasya pārśve tu tadbhāge parivartayet || bhāgadvayaṃ tathā madhye grāsadvaiva vicakṣaṇaḥ | tasyāṃ śūlayathābhāgaṃ tribhirbhāgaistu mūlataḥ || grīvā pīṭhaṃ prakartavyaṃ caturaśraṃ suśobhanam | saptabhāgaikabāhulyaṃ pīṭhavistārato bhavet || kauśukādimunau jāti pīṭhakoṇeṣu śobhitam | ghaṇṭājālasamāyuktaṃ pippalī patraśobhitam || grīvā pīṭhaṃ bhavedevamupaśobhāsamanvitam | pīṭhaṃ vai pārśvataścaiva bhāgadvayavinā vināśayet || pārśvaśūlaṃ yathāgrantu īṣacchedādikaṃ bhavet | svarṇenaiva prakartavyaṃ śūlaṃ vai devatā bhavet || svarṇarajate sarve suvarṇaṃ śūlamucyate | rajatena prakartavyaṃ rājadaṃśūlamucyate || p. 172) rājataṃ madhyamaṃ jñeyaṃ madhyamaṃ tatprakīrtitam | rājatantu bhavet sarvaṃ triśūlaṃ kārayed budhaḥ || śuddhenaiva prakartavyaṃ kanyasaṃ śūlamucyate | śubhākāraṃ bhavet sarvaṃ pū * * * * * nvitam || eteṣvekaṃ samāśritya kārayet tatra vittamaḥ | avāṭavādirā nālaṃ kṛmikoṭara varjitam || yojayet tatra vitprājño yathā vistārarūpataḥ | āsanenābhi kartavyaṃ sāramadhyaṃ suśobhanam || tadbhāgaṃ triguṇānālaṃ āyudhaṃ ca prakīrtitam | grīvābhāgaṃ tribhāgaikaṃ nāhaṃ tasya prakīrtitā || pīṭhe vai vīrabhadrasyāt yathā vidhi purassaram | tatpīṭhasya tu vistāraṃ tadardhā yena kīrtitā || vistāraṃ sarvabhāgaikaṃ bāhulañca prakīrtitam | vartabhāgaikamutsedhaṃ pīṭhasyaiva prakīrtitam || grīvaṃ pīṭhasya cākāramadhastāt sadṛśaṃ bhavet | caturaśraṃ bhavedūrdhvamadhastācca tatāśrakam || vṛttākāraṃ bhavedūrdhvamadhastā dhṛtamucyate | evaṃ pīṭhaṃ prakartavyamūrdhvādhaḥ padmaśobhitam || vīrabhadrādi mātṝṇāṃ śūlapīṭhe tu vinyaset | evaṃ vai lakṣaṇaṃ proktaṃ śūlastveva samāsataḥ || p. 173) garbhādena prakartavyaṃ śāstra dṛṣṭena karmaṇā | evameva prakartavyaṃ śūlalakṣaṇasaṃyutam || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ śūlalakṣaṇavidhirnāma catuścatvāriṃśatpaṭalaḥ || 44 || śūlapratiṣṭhāṃ pravakṣyāmi śṛṇu brahmanyathā kramam | prāsādasyāgrataḥ kuryāt aiśānyantu viśeṣataḥ || navahastaṃ saptahastaṃ pañcahastamathāpi vā | maṇṭapaṃ kārayet tatra śāstradṛṣṭena karmaṇā || maṇṭapañcaturaśrantu lakṣaṇena samanvitam | trividhaikaṃ samāśṛtya maṇṭapaṃ kārayed budhaḥ || (navahastaṃ saptahastaṃ pañcahastamathāpi vā | maṇṭapaṃ kārayet tatra) dvividhaṃ maṇṭapaṃ proktaṃ cottare vāsanaṃ bhavet | ṣoḍaśastambhasaṃyuktaṃ catuṣtoraṇasaṃyutam || pañcabhāgaṃ tribhāgaikaṃ devī vistāramucyate | tadvibhāgaikamutsedhaṃ darpaṇodarasannibham || mekhalātraya saṃyuktaṃ sarvalakṣaṇasaṃyutam | yadaikamekhalāṃ kuryāt * * * * * * * * || * * * * * * * droktamekhalāyā samantathā | prathamā me * * proktā coktamādyaprakīrtitā || tasmādaṃgulahīnā ca dvitarā * prakīrtitā | madhyamā sā ca prakīrtitā || utsedhantāvadevokta tasmādvistāramucyate | diksopāna samāyukta manojñā ca prakīrtitā || utsedhantāvadevoktaṃ tasmādvistāramucyate | diksopānaṃ bhavet brahman caturdikṣukrameṇa tu || catudvārasamāyuktaṃ darbhamālāvalambitam | vāpanopari sañchannaṃ puṣpamālopaśobhitam || dhūpadaīpasamāyuktaṃ toraṇaiśca samanvitam | plakṣodumbaramaśvatthaṃ vaṭaṃ pūrvāditaḥ kramāt || plakṣantu toraṇañcaindre yāmye caudumbaraṃ bhavet | aśvattham vāruṇaṃ jñeyaṃ vaṭaṃ saumye ca kīrtitam || evaṃ vai toraṇaṃ jñeyaṃ lakṣaṇena samanvitam | bhūmau tataḥ praviṣṭañca tadūrdhvañca caturbhujam || āpantoraṇasaṃyuktaṃ lakṣaṇenasamanvitam | arcayitvā vidhānena kalaśaṃ teṣāntu mūlataḥ || evaṃ vā maṇṭapaṃ kṛtvā dhvajasya sthāpanaṃ kuru | adhivāsanaṃ vinā pūrve dhvajamuthāpayed guruḥ || dhvajamutthāya vidhinā sthaṇḍilaṃ tatra kārayet | sthaṇḍilañca prakartavyaṃ devikāyāṃ vicakṣaṇaḥ || p. 175) ekottara padeṣveva madhye padmaṃ prakalpayet | ekaikāntaritastasmin padamekantu hrāsayet || droṇataṇḍulasaṃyuktaṃ vikirenvasamantataḥ | śobhitañcaiva padmaistu madhyamena tilena ca || tatpadmaṃ karṇikāyuktaṃ lakṣaṇena samanvitam | āsanaṃ kalpayet tatra śāstradṛṣṭena karmaṇā || pañcācāryasamāyuktaṃ athavāsa samanvitam | aṣṭamaṃgalasaṃkīrṇe maṃgalaṃ kuru * * * || * * * śāyate śūlaṃ sarvadevamayaṃ śubham | jalāvāhasaṃyuktaṃ śūlaṃ vai lakṣaṇānvitam || evaṃ kṛtvā vidhānena śūlaṃ sthāpayet budhaḥ | * * * * * * * * homakāryaṃ samārabhet || vedikāyāntu paritaḥ caindrādikramayogataḥ | caturaśraṃ bhavedaindraṃ yonyākārantu pāvake || ardhacandro bhavedyāmye trikoṇa nair-ṛtaṃ bhavet | vartulaṃ vāruṇaṃ jñeyaṃ ṣaṭkoṇaṃ vāyugocare || saumye padmanibhākārairaiśānyāmaṣṭakoṇakam | eteṣu homaṃ kartavyaṃ śāstradṛṣṭena karmaṇā || samitsarpi dadhikṣīraṃ madhulājādhikaṃ kramāt | * tro velaṃ prakartavyamadhipasya prayatnataḥ || p. 176) tataḥ prabhāte vimale śūlasthāpanamārabhet | sthāpayenmātṛmantreṇa ācāryo mantravigrahaḥ || maṇṭapasya tu tanmadhye vedikāyāṃ vicakṣaṇaḥ | vedikāyāṃ manojñāyāṃ śāstroktāyāṃ varānane || ratnanyāsottare kāle śūlantatra pratiṣṭhayet | tadante snapanaṃ kuryādante bhūtabaliṃ kṣipet || aparāhne tadante tu yajñastu yathākramam || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ śūlapratiṣṭhā nāma pañcacatvāriṃśatpaṭalaḥ || 45 || balipīṭhaṃ prakartavyaṃ sarvato dikṣu vai tathā | sumahinī śoṣaṇī caiva mohinī kaṃpanī tathā || dhūmrākṣī ca viśālākṣī sumukhī durmukhī tathā | tṛtīyāvaraṇe kuryāt anirūpā ca tiṣṭhati || dvibhujā śyāmavarṇāṃ ca śubhaṃkarī tathā śubhā | aiśānyāṃ kṣetrapālastu lohajaṃ seti pitṛtā || ālayasya balīnāntu pañcadaṇḍāntamantare | parivārasyālayaṃ kuryāt pīṭhaṃ vā cottarāndiśi || tṛtīyāvaraṇe yasya bāhyataḥ parikalpayet | pratiṣṭhitā ekavīrī bahuvīrī prakalpayet || p. 177) bahuvīraṃ vinā yatra ekavīraṃ na kārayet | ekavīraṃ vinā yatra bahuvīraṃ na kārayet || idameva prakartavyaṃ sarvaśāntirbhaviṣyati | ataḥ paraṃ pravakṣyāmi mātṝṇāṃ lakṣaṇaṃ śubham || śrīpradaṃ putradañcaiva dhanadhānyasuvardhanam | siddhidaṃ muktidañcaiva paracakravināśanam || sarvamāri praśamanaṃ sarvajvaravināśanam | tuṣṭipuṣṭivivardhanañca subhikṣamāyuvardhanam || ekakālaṃ dvikālaṃ vā trikālaṃ nityameva vā | balihomārcanairyuktaṃ sarvapāpakṣayaṃ bhavet || tasmāt sarvaprayatnena mātṝṇāṃ kārayedbudhaḥ | pūrvato vīrabhadrantu paścime tu vināyakam || brāhmī māheśvarī caiva kaumārī vaiṣṇavī tathā | vārāhī ca tathendrāṇi cāmuṇḍī ca tataḥ param || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ balipīṭha mātralakṣaṇo nāma ṣaṭcatvāriṃśatpaṭalaḥ || 46 || ataḥ paraṃ pravakṣyāmi yogavṛkṣasya lakṣaṇaṃ | timiraśūlasya mūrtisyāsamidhā lakṣaṇena ca || p. 178) toraṇaṃ pañcāyudhañcaiva tathā brahman purā purā | khadiraṃ panasañcaiva bilapañcāsanantathā || madhukañcaṃpakañcaiva vasurandevadārukam | kadambamarjunañcaiva palāśāśaṃkhameva ca || candano nāgavṛkṣañca jātī ca spandanastathā | staṃbakañcaiva kaṣmaryaṃ śitītimirameva ca || palāśakhadirāśvatthaṃ plakṣanyagrodhabilvakam | śamī vaikaṃkataṃ caiva vaiṇavañca krameṇa tu || nimbarā rājavṛkṣañca pāṭalañca tathaiva ca | deṣṭarañca hitaṃ śubhraṃ kujjajīrṇañca varjitam || agnidamaṃ svayaṃ śuṣkaṃ pipīlikābhiśca sevitam | patitañcoditañcaiva harivṛścika sevitam || bhedyaṃ vā suṣirañcaiva annastomasamanvitam | sarpañca kṛkalāsañca kṛmicchidrañca varjitam || mūlahīnaṃ tathā puṣpaṃ palāśa jīrṇitantu vā | tvakdoṣa sphuṭitañcaiva doṣahīnena varjayet || bhinnāhannada * * * * * * * * * * * | śuṣkadagdha svayaṃ bhinna dakṣiṇa pravaṇantathā || kīrṇakṛmibandha * * saṃpūrṇa pakṣisevitam | * * * ñcaityajātāśca varjanīyāt prayatnataḥ || p. 179) nadītīre taṭāke vā grāmamadhye ca dikpathe | pūtabhramo mā * * * * ṇḍāla śabarāṣṭite || vātādapagnidagdhaśca tathaiva parvateṣu ca | vṛkṣagrāhyāstadālābhe bhragatajana dūṣite || cakṣuroṣarāśiyuktevastrīṇe jalavarjite | marupradeṣu deśeṣu kaitaikīttomasaṃkule || gomāyuvṛkabhūtiṣṭhe grantharkṣaśyena saṃkule | pakvāpakvasamākīrṇaṃ mlecchadeśeṣu bhīṣaṇe || grāmapradeśe valmīke vrajanī vṛkṣase śubham | vṛkṣasāmānya saṃkīrṇe bahanakamṛṇānvite || kiñciddoṣeṇa saṃgrāhya bahudoṣaṃ vivarjayet | doṣarahitabhramaṇa vāme khalatvaṃ na vinyaset || vṛkṣamaṃ karmatā kuryāt śastra dṛṣṭena karmaṇā | tatraiva vṛkṣāgragarbha pravakṣyate yathāvidhi || sirāśca vivarāścaiva āpadgūḍha yathā tathā | maṇḍalañca tathā garbha vṛkṣatā ceti sarvataḥ || vṛkṣadoṣasamākhyāta sarvasaṃpadvināśana | adhikañcaiva vināśañca sphuṭitaṃ patrameva ca || sthūlaścaivāgrataścaiva suṣirañcaiva saṃpravai | dantivṛkṣadoṣeṇa vināroge vivarerāgravigraham || p. 180) āpatre vahni durbhikṣaṃ prabhedassyātsvayaṃ bhavet | maṇḍale varṇa doṣe tu śubhaye sarvajanakṣayam || rūkṣatāyana nābhayaṃ karturbhavati nityatā | adhiketha bhavedvyādhi bhinno vā vigrahaṃ bhavet || sphuṭite prāṇināśastu kartukāradvitantave | vaktre tu sarvasantāpaṃ sthūlavyādhirbhaviṣyati || kalaśe tu bhuvivyādhi suṣire svāmināśanam | śubhavṛkṣasamākīrṇaṃ bahunākatṛṇānvite || padmotpalaṃ vā nākīrṇe vṛkṣahī kṣetra samākule | kuśāgarbha saṃkīrṇante grāhyā vṛkṣate sadā || athottarāyaṇe māse pūrvapakṣe tathaiva ca | sumuhūrte ca nakṣatre kunānyāya kulantathā || nādaṃ dakṣiṇottarāyāṃ pratye garbha yathā punaḥ | puṇyāhaṃ vācayitvā tu paribhramya * * * * || parāṅmukhassa namaskuryāt vṛkṣañcaiva tadā karma * * | * * * * * * * * * * paścādāyudha meva vā || samidhena ca tatra daṇḍañca samidhena sakṛdbhavet | evaṃ vidhisamāyuktaṃ parikṣayet tatra vittamaḥ || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ yogalakṣaṇo nāma saptacatvāriṃśatpaṭalaḥ || 47 || p. 181) pratiṣṭhāvidhiṃ pravakṣyāmi śṛṇu brahmanyathā kramam | āṣāḍhe śrāvaṇe caiva proṣṭhapāde tu meva ca || kārtikā mārgaśīrṣe tu pauṣyaphālgunayorapi | pratiṣṭhāṃ kārayennūnaṃ kārayet tatra vittamaḥ || dakṣiṇāyana kāle tu kṛṣṇapakṣe śubhe dine | prāsadasyottare caiva aiśānyāntu viśeṣataḥ || athavā pūrvadeśe tu maṇṭapaṃ caturaśrakam | daśadvādaśahastantu tathā ṣoḍaśahastakam || kanyasaṃ madhyamaṃ śreṣṭhaṃ trividhaṃ maṇṭapaṃ smṛtam | ṣoḍaśastambhasaṃyuktaṃ dvādaśastaṃbhameva ca || dvātriṃśatstaṃbhasaṃyuktaṃ maṇṭapantu viśeṣataḥ | uttarāpaṭṭikāyuktaṃ paṭalāścāditaṃ śubham || caturbhistoraṇaiścaiva catvāropaśobhitam | yāvadvāra pramāṇāni tāvat toraṇavistaram || viśadaṃgulanāhantu tathāṣṭadaśameva ca | pariṇāhaṃ tathotsedhaṃ vistāraṃ caturaṃgulam || darbhairmālāvṛtañcaiva puṣpamālāpralambitam | palañca palvalañcaiva pālikā capalaṃ kṛtam || chatracāmārasaṃyuktaṃ aṣṭadigdhvajaśobhitam | indrādīśānaparyantaṃ mālayā caiva kārayet || p. 182) śaktitoraṇasaṃyuktaṃ kadalīstaṃbha ikṣubhiḥ | citradhvajasamākīrṇe nānāpuṣpasamākulam || aṣṭadikṣudhvajañcaiva paṭhe vāhana lekhayet | indradvāraṃ yamadvāraṃ varuṇadvārameva ca || saumya dvārasamāyuktaṃ aṣṭadhvajasya vistaram | dvyaṃgulaṃ śāntadaṃ proktaṃ suprayogamathottare || pūrvamaṇṭapasaṃyuktaṃ vedikā caturaśrakam | maṇṭapaṃ navabhāge tu madhyabhāge tu vedikā || pañcahastaṃ pramāṇaṃ vā caturhastamathāpi vā | trihastaṃ vā dvihastaṃ vā ekahastamathāpi vā || aṣṭāṃgulācchrayā mānaṃ darpaṇodarasannibham | * * * * * * * * * * * * * * * * || navakuṇḍasamāyuktaṃ madhye devī samanvitam | caturhastaṃ trihastaṃ vā ekahaste eva śubham || uttamādhamavijñeyaṃ mekhalātrayasaṃyutam | dagdhā mudrā tathā brahman madhyamaṃ mekhalānvitam || vitastinnayo jñātāṃ sāmyakalāsalānvitam | agnikuṇḍāni vakṣyāmi pratimāyā viśeṣataḥ || caturaśrantu mindrāyāmāgneyyāṃ yonimāśritam | ardhacandraṃ yamasthāne trikoṇe nair-ṛtaṃ bhavet || p. 183) vāruṇe vartulaṃ kuṇḍaṃ vāyavyāntu ṣaḍaśrakam | saumyāyāṃ padmakuṃḍantu aiśānyāccāṣṭakoṇakam || ekahastapramāṇena kuṇḍaṃ kuryād vicakṣaṇaḥ | mekhalātrayasaṃyuktaṃ khānahastapramāṇakam || kṛtrimāttoraṇe kāle mūle puṣpādibhiḥ kramāt | dhvajāsīṣu nyaset paścāt pītaraktaṃ tathāsitam || haritaḥ śyāmavarṇañca śikhaṇḍaharameva ca | dhūmābhaṃ pāvakābhañca pūrvādīśāntameva ca || caturhastañca sarvāpi triyasti dvayavistṛtā | pārśve kadali kopeta dagre tu vidhā kṛtā || dhvajānāmadhidevaśca pūrvādīśāntameva ca | * * * * * * * * pravakṣyāmi pitāmaha || paścādvau vārikāṃ nyaset * * * * * * * * | āgneyāṃ vakritānanāṃ carcikāṃ dakṣiṇe nyaset || nair-ṛtyāṃ piṃgale nyasya vāruṇyāṃ vinyaset budhaḥ | iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ pratiṣṭhā vidhirnāma aṣṭacatvāriṃśatpaṭalaḥ || 48 || athātassaṃpravakṣyāmi allikā lakṣaṇaṃ śubham | sarvalokahitārthāya sarvadoṣa priyāya ca || p. 184) purāmañjīradehātmā aṃkāro jāta eva hi | yātu allisamudbhūtā tatsaṃyogena allikā || vedena saṃyutaṃ paścāt aṃkāra iti kīrtitaḥ | dārupramāṇavalayañcarma bandhādhidaivatam || pāṭhyamānaṃ samutpatti vada me parameśvara | īśvara uvāca || sabhāyā lakṣaṇaṃ vakṣye śṛṇu tvaṃ nandikeśvara | candanāragvadha * * * * * * * * pakam || anantajīvaśaminimbakhadirāpanasārjunau | āraṇyavṛkṣau ca * * * * * * * * * kā || kanakaṃ rajataṃ tāmraṃ kāṃsyañca kanakadvayam | niva * ragudhayugakhadiraścottamā smṛtā || samasāraśamyāni hiraṇmayanidragamau | panasāntajīvaya ālāmadhyamā kathitā || ime mṛt caṃpakārjuna pallaścādhamāssaṃprakīrtitāḥ | antassārā api pare kanyāyāḥ kathitāḥ drumāḥ || ekabhūmi sthitaṃ vṛkṣaṃ naranya dārusaṃyutam | samasthalasamudbhūtaṃ caṃtudūgvāyu saṃhṛtam || ūrdhvavṛttaṃ manoharaṃ grāhaṣayo vādyavṛkṣakāḥ | anyadoṣayutaṃ vṛkṣaṃ varjayet tu prayatnataḥ || p. 185) lakṣaṇopayutaṃ vṛkṣaṃ kañciddoṣavivarjitam | grāhayet sarvayatnena balindatvā viśeṣataḥ || samyak kṛṣṇakṛtasyāsya tato mānaṃ prakalpayet | karturaṃgulimānena pramāṇaṃ kārayed budhaḥ || kaniṣṭhāyaśca tarjanyo agrarekhā tu ye yadā | samassatraṃ bhavet tat tu caturaṃgulamucyate || yatra dūtaṃ mamānaṃ syāt vādyanirmāṇa karmaṇi | kaniṣṭhāyāśca tarjanyā agraprānte samaṃ yadā || caturaṃgulamākhyātaṃ tanmānaṃ madhyamaṃ viduḥ | kaniṣṭhāyāśca tarjanyā madhyarekhāśca ye yadā || caturaṃgulasūtraṃ yat tanmānañca yamaṃ viduḥ | pañcatriṃśat samārabhya yāvat pañcādaśāṃgulam || tāvadādhamamānaṃ syāduttamādhamamadhyamaiḥ | saptatriṃśennavati triṃśat pañcāśacca dvihīnakam || uttamā yāmamānaṃ syāt adhamaṃ madhyamucyate | ekonatrinapañcāśaccatuḥpañcavihīnakam || catvāriṃśad dvicatvāṣṭatriṃśacca madhyamam | aṣṭāṃgulīnāmārāṃ satvayamassanigāhiḥ || vistāramānanti vimuktayādhamamadhyamaiḥ | pañcapañcāśadārabhya yāvat saptatiraṃguliḥ || p. 186) tāvadvistāramānaṃ syāt uttamādhamamadhyamaiḥ | ekona saptatyatra pañcanūna saptaṣaṣṭhikam || triyūnaṣāṣṭṛkañcaiva pañcapañcāśaduttamam | ekaṃ ṣaṣṭitriṣaṣṭiśca saptaṣaṣṭiśca madhyamam || paṃ śṛṃga kuḍyaṃ pauruktam | anyadalinistāramadhamaṃ kanyagarhitam || ekonaviṃśadārabhya pañcapañcaśatovadhi | mukhavistāramānaṃ syādoṣṭhāścāṃguṣṭhamānakaḥ || āyavyayonitāra vārāṃśatiya yat kramāt | yathā homañca kartavyaṃ makṣikādi prabhedakaḥ || dvibhāgaśakra ca sthūlaṃ madhyakośātakopamam | ekavarṇe bahuguṇo bahuvarṇo mṛti pradaḥ || kvacit kvacit pradakṣiṇaṃ kabarhāt sthānanāśanam | evaṃ lakṣaṇahīnantu doṣa dṛṣṭavivarjayet || guṇayuktaṃ samādāya śilpakāraṃ vivarjayet | kuṇḍadravyaṃ samādāya kāṃsyāntaṃ mṛṇamayopi vā || aṃguṣṭhākāramātreṇa kuṇḍaṃ lakṣaṇasaṃyutam | caturaṃgulavistāramadhikaṃ vartamānataḥ || rajjubhissamyagāveṣṭya maṇibandha pramāṇakam | evaṃ dakṣiṇa kuṇḍaṃ syāt vāmakuṇḍavidhiṃ śṛṇu || p. 187) yāvacchṛṃgamayaiḥ kāṣṭhaiḥ kuṇḍaṃ kuryāt tribhedakam | tryaṃgulādhikaṃ vaktrāt kuṇḍaślakṣṇī kṛtaṃ śubham | iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ a?llikālakṣaṇavidhirnāma ekonapañcāśatpaṭalaḥ || 49 || nāgapāśavidhiṃ vakṣye kartavyaṃ dhātubhiḥ kramāt | tryaṃgulamākṛṣya tadākāreṇa bandhayet || śaṃkusaptakamābadhya paṭṭe tryaṃgulamānakam | dhūpikā nāmikaṃ divyā tasyārdhaṃ kukṣivṛttakam || adhastādardhasuṣiraṃ śaṃkukāvedhanaṃ dṛḍham | gocarma dvividhaṃ proktaṃ bāhyābhyantaramaṃjulam || darpaṇodarasaṃkāśaṃ sarvadoṣavivarjitam | kīlañca dvividhaṃ proktamupakīlañca kīlakam || vistṛtadvaya hastoromācārya nirmitam | kīlakasyāṣṭadīrghaṃ syāt aṃguṣṭhodaramānakam || rūpasaṃkośa kārye tu kīlasyādīmapo bhavet | upakīlasyāṣṭabhāgaṃ ca dvāpatraya samākulam || mṛdunā carmaṇāveṣṭya vāmakuṇḍamatho dṛḍham | valaye suṣiraṃ kuryāt dvayaṃ vā trayameva vā || jīvāya jīvamānaṃ syāt ardhajīvī bhayaṃ tathā | viparītabhayā caiva ṣaṭbhedāḥ kartari kramāt || p. 188) viparītabhayā caiva ṣaṭbhedāḥ kartari kramāt | kartaripāri * caiva kartarī cālikādvayam || rekhantu cānu jīvā ca baddhahastānuvāganu | anupāliśca pañcaite balakāñcālajīvakam || alakādvālistathā caiva malakālakālakaiśca tu | rekhāmiśraṃ pañcamukhaṃ anupodantabandhanam || kartarijīvā ca antyādiśca mānakam | mānañcālapamānāni dvādaśārtha prabhedakaḥ || rekhādimānaparyanta dvādaśālāpacālikāḥ | bandhamuktamatiproktaṃ mālatī bhedakadvayam || rekhātaratālānāṃ pāraṇācālikātrayam | cākā ca dvidhā proktā bāhyātāla pradarśayo || kapitthamekaṃ tatra syāt tālavācyā tataḥ param | bhedā vācyaṃ stokavācyaṃ bahavācyamataḥ param || ekavācyaṃ kākavācyaṃ haṃsavācyaṃ tathaiva ca | vaco vādyañca vidvadbhirityaṣṭau saṃprakīrtitam || vyūhamekaṃ parvatatvaṃ tathā caikamudāhṛtam | caturviṃśati saṃyuktaṃ śataṃ saṃkhya prakīrtitāḥ || sarvatāla prayogeṣu takārastu padaṃ prati | prathame niyame teṣāṃ majīvya niyamo bhavet || p. 189) gopuraśca niyamo paścāt sroto mṛnniyamastathā | gatipūrvaśca niyamaste vaṃśavaguṇastathā || dīrghavagṇikāpi syāt antaro niyamaḥ paraḥ | satāla niyamopi syāt antarīvasuhastakāḥ || pañcasthālī mahīṣa syāt calī ca bahucālikā | hastaprakṣepaṇaṃ paścāt tathaivatyakathāpi ca || karmā vā vartakānāntu vakṣyāmi daśasaṃjñitam | ekadvitricatuṣpañcaṣaṭsaptāṣṭa navodaśa || prāgekā vartanaṃ proktaṃ dvitīyāvartanaṃ tathā | tṛtīyāvartanañcaiva caturthā vartakaṃ tathā || pañcamāvartanañcaiva ṣaṣṭhāvartantathaiva ca | saptamāvartakañcaiva aṣṭamāvartakaṃ tathā || iti brahmayāmale śatasahasrasaṃhitāyāṃ nāgapāśavidhirnāma pañcāśatpaṭalaḥ || 50 || ataḥ paraṃ pravakṣyāmi āśaucasyavidhikramam | varṇajātividhiñcaiva anulomavidhiṃ kramāt || sūtakapretakañcaiva āśaucañca krameṇa vā | (brāhmaṇācchūdrakanyāyā jātoṣaṣṭha ucyate ||) brahmacārī jaṭādhārī sanyāsī śauca varjitaḥ | vānaprasthaśca bauddhaśca āśaucasya vivarjitaḥ || p. 190) brāhmaṇānāṃ daśāhañca kṣatrayaṃ dvādaśaṃ bhavet | vaiśyānāṃ ṣoḍaśañcaiva śūdrāṇāṃ triṃśatistathā || anulomajātānāntu āśauca vidhiṃ śṛṇu | viprasya nṛpakanyāyāṃ jāto savarṇanāmakaḥ || ekādaśāhamāśaucaṃ dvijavatkarmamācaret | viprasya vaiśyakanyāyāṃ jātoṃṣaṣṭha ucyate || upavīta samantrajña dvijavatkarmamācaret | sūtakapretakañcaiva āśaucaṃ dvādaśakramāt || brāhmaṇācchūdrakanyāyāṃ jātaḥ pāraśavaḥ smṛtaḥ | niṣekādivivāhānta dvijavatkarma mācaret || sūtakapretakañcaiva āśaucaṃ ṣoḍaśakramāt | kṣatriyādviprakanyāyāṃ jāto vai sūta ucyate || sūtakapretakañcaiva dvādaśañca bhavet kramāt | brāhmaṇādvaiśyakanyāyāṃ cauyādvai kumbhakārakaḥ || sūtaka pretakañcaiva ṣoḍaśantu bhavet kramāt | anuloma kramañcaiva karmajāti kramaṃ śṛṇu || rudrasya gaṇikāścaivamāśaucañca ṣoḍaśa | tapasvī devadāsīnāṃ pakṣāśaucaṃ vidhīyate || anyathā nṛttavādyañca daśapañca krameṇa tu | viṣṇudāsī dāsakānāṃ daśapañca krameṇa vai || p. 191) liṃgārcana śivabhaktānāṃ āśaucaṃ pakṣamācaret | mātṛvargamāśaucaṃ pitṛvargañca varjayet || taddāsī jananāssarve veśyāputro vivarjayet | sūtakāśauca madhye tu mṛtaścetsūtakāntakam || mṛtāśauca madhye tu jātakaṃ pūrṇamācaret | ādantajanmanassaya ācaulānte śikhismṛtaḥ || trirātramāvṛtādeśād daśarātramataḥ param | trivarṣādudakaṃ piṇḍaṃ śrāddhāntaṃ pañcamātparam || aṣṭadārthakalaṃ grāhyaṃ sapiṇḍāntamataḥ param | bhāryā tu garbhiṇī caiva garbhanyāsaṃ vivarjayet || dvibhāryā garbhiṇī caiva ekabhāryā prasūtikā | vapanaṃ naivakurvīta nāmakarma ca kārayet || mātāpitṛmṛte prāpte kṣauraṃ kurvanvinaśyati | kṛtvā caulopakurvīnāt udakapiṇḍameva ca || gurvācāryapatnīnāṃ garbhavānapi vāpayet | pitṛdīkṣā ca kurvīran jātikṣauraṃ na kārayet || mātāpitrostu dīkṣāyāṃ śubhāśubha vivarjitam | śivānugamanañcaiva vapanaṃ sindhu sevanam || antarvatyā patiṃ kurvan prajā bhavati dhruvam | śāvānnaṃ sūtakānnañca sīmantonnaṃ tathaiva ca || p. 192) go kṣīre daśavāreṇa bhuktvā cāndrāyaṇaṃ caret | mātāpitrostu dīkṣāyāṃ madhyame śubhakarmaṇi || sapte dīkṣāsamāptaiva śubhakramaṇi kārayet | bahuputreṇa dīkṣā ca madhyame śubhakarmaṇi || prāpte kaniṣṭhaputreṇa dīkṣāpi ca samāpyatā | śubhakarmeṇa tenaiva kuryādapi viśeṣataḥ || mātāpitṛpitṛvyāṇāṃ mātulaiḥ pūrvajairmṛtau | parācārya * * * nāṃ garbhavānapi vāpayet || antavāgdahanaṃ kuryāt keśāśmaśrūṇi vāpayet | garbhiṇī aṣṭamāsañca garbhavānkarma varjayet || garbhitenaiva karmeṇa jātakaṃ madhyameva ca | prāyaścittañca kartavyaṃ punaḥ karmasamācaret || utsave ca pratiṣṭhāyāṃ arcane homa eva ca | yatkālamadhyame śauce karmāntyeśauca mācaret || mātuśca pūrvadīkṣāyāṃ pitṝṇāndahanaṃ bhavet | pituśca pūrvadīkṣāyāṃ dahanaṃ vapanaṃ kramāt || kanyā udakapūrvaśca mṛtyuḥ karmapitā yadi | kanyādānānmudā caiva bhaktākarmañca kārayet || kanyābhaktamataiścaiva rajasāyapidhāya ca | garbhiṇī garbhānmaraṇe sūtikādaśamaṃgalī || sahodaraṃ sakhīputrī mṛtasūte śauca varjayet | bhartṛvargañca hīnañca sahodarakarmakārayet || antye pariśrama pretaṃ ekāhamaṃ śauca mācaret | sarpabandhañca pāśañca agnidagdhañca khaḍgakam || jalaṃ vṛkṣanadī śṛṃgo auṣadhañca prayogaśca | durmaraṇannavamañcaiva prāyaścitta vidhi kramāt || antarātmagaje yaiva paramātmā na yojayet | nārāyaṇa baliñcaiva brāhmaṇānāṃ viśeṣataḥ || grahaśānti vipra bhojana karmañcaiva tatkārayet | ṣaṣṭhamāse caturmāse athavā ca trimāsake || punassaṃskāra karveṇa astisañcaya || ########### END OF FILE #######