#################################################### MUKTABODHA INDOLOGICAL RESEARCH INSTITUTE Use of this material (e-texts) is covered by Creative Commons license BY-NC 4.0 Catalog number: E0003 Uniform title: dattātreyabodha Manuscript : IFP transcript T0638 Description: Transcribed from T. no. 638 copied from MS No D. 4346 belonging to the Government Oriental Library of Madras A short tract on Haṭha Yoga See Muktabodha digital library, IFP/EFEO collection at www.muktabodha.org for full bibliographic details. Notes: Transcribed by the staff of Muktabodha under the supervision of Mark S. G. Dyczkowski. Revision 0: Feb. 16, 2013 Internet publisher : Muktabodha Indological Research InstituteMuktabodha Publication year : 2013 Publication city : Publication country : United States #################################################### * * * * * * tmāna sthiro deha jīvakaḥ | bahukālasamābhyāsāt sthiro bhavati śāśvate || paścānnāsti rujo dehe vārdhakyaṃ naiva dṛśyate | siddhaḥ sarvaguṇopeto nānāchnairupa sthitaḥ | gupta liṅgī sadākāle vartate vanamadhyataḥ || sutanurvitanuḥ kvāpi prāṇināṃ pravibhāsate | atarkya mahimā yasmāttasmāttaṃ nāvamānayet || aśraddhadhānaḥ pāpātmā nāstiko bhinna saṃśayaḥ | hetuko bakavṛttiśca teṣāṃ yogī na gocaraḥ || tasya līlāṃ na jānanti nindāṃ kurvanti ye'dhamāḥ | yogīśvarasya pāpiṣṭhāḥ patanti narake dhruvam || jano'pi yogināṃ dehe vitarkaṃ naiva kārayet | krīḍanti lokamadhye tu yathā vai prākṛto naraḥ || yogīśvarasya yogasya yogaśāstrasya pārvati | nindāṃ ca ye prakurvanti rākṣasāstena rākṣasaḥ || pāṣaṇḍinaḥ pāparatāḥ svadharma vimukhāstute | yaiścāvamānitoyogī teṣāṃ trātā na bhūtale || āyuḥ kāntiryaśaḥ puṇyaṃ naśyante tasya suvrate | yasya yoge matirdṛṣṭā jāyate mokṣarūpiṇī || svadharma pratikūloyo yogastasya na rocate | so'pi garbho bhavedduḥkhaṃ bhuṃjate ca nirantaram || 10 || * * * * * * * * * * * * * * * * * | * * * * * * * * * * * * * saṃkṛte || p. 3) caturāśīti lakṣe tu āsaneṣūttamā śṛṇu | ādi nāthena saṃproktaṃ padmāsanamihocyate || uttānau caraṇau kṛtvā ūrū saṃsthau prayatnataḥ | ūrumadhye tathottānau pāṇī kṛtvā tato dṛśau || nāsāgre vinyasetprājñaḥ dantamūlañca jihvayā | uttabhya cubukaṃ vakṣe saṃsthāpya pavanaṃ śanaiḥ || idaṃ padmāsanaṃ prokta sarvavyādhi vināśanam | durlabhaṃ yena kenāpi dhīmatā labhyate bhuvi || sāṃkṛte śṛṇu tatvajña yogābhyāsakramaṃ mayā | vakṣyamāṇaṃ prayatnena yogānāñca salakṣaṇaiḥ || yuvā vāpyati vṛddho vā vyādhito vā śanaiḥ śanaiḥ | abhyāsāt siddhimāpnoti sarvayogeṣvatandritaḥ || brahmaṇā śramaṇovāpi bauddho vā patito'pi vā | kāpāliko vā cārvākaḥ śraddhayā sahitaḥ sudhīḥ || yogābhyāsarasonityaṃ sarvasiddhimavāpnuyāt | kriyā yuktasya siddhiḥ syādakriyasya kathaṃ bhavet || na śāstra pāṭhamātreṇa yogasiddhiḥ prajāyate || muṇḍī vā maṇḍadhārī vā kāṣāya vasano'pi vā | nārāyaṇa paro vāpi jaṭilo bhasma lepanaḥ || namaḥ śivāya vākyo vā bāhyārcā pūjako'pi vā | sthāna dvādaśa pūrākṣamālā bahu vibhūṣitaḥ || kriyāhīno'thavā krūraḥ kathaṃ siddhimavāpnuyāt | saveṣa dhāraṇaṃ siddhi kāraṇaṃ tañca tatkatham | kriyaiva kāraṇaṃ siddhessatyamecca sāṃkṛte || śiśnodarārtha yogaśca kathayaṃ yogadhāraṇaḥ | anuṣṭhāna vihīnāstu vañcayanti janāḥ kila || p. 4) uccāvacā vipralaṃbhāmūḍhā yogaparāyaṇāḥ | śanaistān tadvidhājñātvā yogābhyāsa vivarjitān || kṛtvārtha vañcane naiva varjayedveṣadhāriṇaḥ | yadasti vighna bhūtāni yogābhyāsasya sarvadā || varjayet tadviśeṣeṇa īdṛśān siddhijāḥ kriyāḥ | prathamābhyāsakāle tu pramādā vividhā mune || 16 || ālasyaṃ prathamo vighno dvitīyastu prakathyate | pūrvoktadhūrta goṣṭhī ca tṛtīyomantrasādhanam || caturtho dhātu vādaśca kakṣyāvādastu pañcamaḥ | ityevaṃ bahavo vighnāḥ mṛgatṛṣṇā samāmune || sthirāsanasya jāyante tān jñātvā santyajet sudhīḥ | prāṇāyāmaṃ tataḥ kuryāt padmāsanagataḥ svayam | suśobhanaṃ maṭhaṃ kuryāt sūkṣmadvārañca nirbraṇam || suṣṭhu liptaṃ gomayena sudhayā vā prayatnataḥ | matkuṇaiḥ maśakairlūtairvarjitañca dine dine || saṃmṛṣṭaṃ saṃmārjanyā * * * * * na tandritaḥ | vāsitañca sugandhena dhūpitaṃ guggulādibhiḥ | malamūtrādibhirvegairaṣṭādaśabhireva ca || varjitaścānna sampannaṃ kabalādina saṃyutam | nātyunnataṃ nātinī caṃ parasaṅga vivarjitam || tasmin maṭhe samāstīrya hyāsanaṃ nistaraṅgakam | tatropaviśyamedhāvī padmāsana samanvitaḥ | ṛju kāyaḥ prāñjaliśca praṇamyābhīṣṭa devatāḥ || tato dakṣiṇahastasyāṅguṣṭhe naiva piṅgalām | nirudhya pūrayedvāyumiḍayā tu śanaiḥ śanaiḥ || yathā śaktyā nirodhena tataḥ kuryācca kumbhakam || p. 5) punastyajet piṅgalayā śanaireva na vegataḥ | punaḥ piṅgalyā pūrya pūrayedudaraṃ śanaiḥ || dhārayitvā yathā śaktirecayediḍyā śanaiḥ | yathā tyajet yathā pūrya dhārayedanirodhanaḥ || evaṃ prātaḥ prakūrvīta śaktyā viṃśati saṃkhyayā | kumbhakaḥ sahito nāma sarvagraha vivarjitaḥ || evamevārdha rātre'pi punarviṃśati kumbhakān | kurvīta recapūrābhyāṃ sahitaṃ prati vāsaram || sahito recapūrābhyāṃ tasmātsahita kumbhakaḥ | evaṃ māsatrayaṃ kuryānnāḍīśuddhistato bhavet || yadā tu nāḍiśuddhiḥ syāt tadā cihnāni bāhyataḥ | jāyante yogino dehe tāni vakṣyāmyaśeṣataḥ || śarīra laghutādīptirvahnerjaṭhara vartinaḥ | kṛśatvaṃ ca śarīrasya tadā jāyeta niścitam || 17 || tathā bhojyāni vakṣyāmi kṣipraṃ yoga prasiddhaye | kṣīraṃ ghṛtañca miṣṭānnaṃ mitāhārañca śasyate || pūrvokta kāle kuryācca pavanābhyāsameva ca | tataḥ paraṃ yatheṣṭhaṃ tu śaktiḥ syādvāyudhāraṇe || yatheṣṭha dhāraṇādvāyoḥ siddhyet kevala kumbhakaḥ | kevale kumbhake siddhe recapūra vivarjite || na tatra durlabhaṃ kiñcit triṣu lokeṣu vidyate | prasvedo jāyate pūrvaṃ mardanaṃ tena kārayet || tato'pi dhāraṇādvāyoḥ krameṇaiva śanaiḥ śanaiḥ | ka pā bhavati dehasya āsane tasya yoginaḥ || tato'dhikatarābhyāsāddurdaro jāyate dhruvam | yathā ca dadadrurodghoṣamutpatyotpatya bhūtale || p. 6) padmāsana sthito yogī tathā ca gati bhūtale | tatodhikatarābhyāsādbhūmistyāgaśca jāyate || padmāsanastha evāsau bhūmimaspṛśya vartate | nirādhāro vicitraṃ hi tathā sāmarthyamāpnuyāt || abhuktvā yadi vā bhuktvā yogī na vyathate tathā | alpamūtra purīṣaḥ syāt svalpanidrā ca jāyate | kīṭakā dūṣitā lālā svedo durgandhatānane || etāni sarvadā tasya na jāyante tataḥ param | tatodhika tarābhyāsāt balamutpadyate bhṛśam || yena bhūcarasiddhissyādbhūcaraṇāṃ jaye kṣamaḥ | vyāghro lulāyo vanyo vā gavayo gaja eva vā || siṃho vā yoginā tena mriyate nātra saṃśayaḥ | * * rpasya samorūpaḥ tadā tasyaiva yoginaḥ || tasmin kāle mahāvighno yoginaḥ syāt pramādataḥ | tadrūpa vaśagānārya kāsṛ?kṣante tasya saṅgamam | yadi saṅgaṃ karotyeva bindustasya vinaśyati || āyuḥ kṣayo bindu hāni rasāmarthyañca jāyate | tasmāt strīṇāṃ varjya saṅgaṃ kuryādabhyāsamādarāt || yogino'ṅge sugandhaḥ syāt satataṃ bindudhāraṇāt | tasmāt sarva prayatnena bindurakṣā hi yoginaḥ | tato rahasyupāviṣṭaḥ praṇavaṃ plutaṃ mātrayā || japet pūrvārjitānāñca pāpānāṃ nāśahatave | sarva vighna haraścāyaṃ praṇavassarva doṣahā || evamabhyāsa yogena siddhirāraṃbha saṃbhavā | bhavettato ghaṭāvasthā pavanābhyāsatassadā || prāṇāpāno manovāyurjīvātma paramātmanoḥ | anyonyasyā viśuddhenaikatāṃ ghaṭe yataḥ | tasmād ghaṭākhyāyāvasthā prasiddhā yoginaḥ smṛtā || tatra cihnāni yāni syustāni vakṣyāmyaśeṣataḥ | pūrvaṃ catkathitābhyāsa caturthātsaṃparityajet || divā vā yadi vā rātrau yāma mātraṃ samabhyaset | ekavāraṃ pṛ kuryāt kevala kumbhakam | pratyāhāro yamenasyā deva kartuṃ hi yoginaḥ || indriyāṇīndriyārthebhyo yaḥ pratyāharati svayam | yogīkumbhakamāsthāya pratyāhāraḥ sa ucyate || yadyat paśyati cakṣurbhyāṃ taṃtamātmeti bhāvayet | yadyacchruṇoti karṇābhyātaṃtamātmeti bhāvayet || yadyajjighrati nāsāyāṃ taṃtamātmeti bhāvayet | jihvayā yadrasayatitaṃtamātmeti bhāvayet || tvacā yat spṛśyate yogī taṃtamātmeti bhāvayet || evaṃ jñānendriyāṇāñca tattatsaṃkhyāñca bhāvayet | yāmamātraṃ pratidinaṃ yogī yatnādatandritaḥ || tato vicitrasāmarthyaṃ jāyate yogino bhṛśam | dūradṛṣṭirdūraśrutiḥ kṣaṇāddūrā gamastathā | khecaratvaṃ hi jāyeta santatābhyāsa yogataḥ || tathā buddhimatāṃ bhāvyaṃ yogināṃ yogasiddhaye | ete vighnā mahāsiddhernarametteṣu buddhimān || na darśayecca lokāya svasāmarthyaṃ hi sarvadā | kadāciddarśayet prītyā bhakti yuktāya vā punaḥ || yathā mukto yathā mūḍho yathā badhira eva vā | tathā varteta lokeṣu svasāmarthyasya guptaye || p. 8) nocecchiṣya bahavo bhavantyeva priyaṅkarāḥ | svasvakāryeṣu yogīndraṃ prārthayanti na saṃśayaḥ || tatkarmakāraṇātyugra svābhyāso vismṛto bhavet | abhyāsena vihīnastu tato laukikatāṃ vrajet || avismṛtya gurorvākyamabhyaset tadaharniśam | evaṃ bhaved ghaṭāvasthā satatābhyāsayogataḥ || anabhyāsena taccaiva vṛthā goṣṭhyo na siddhyati | tasmāt sarva prayatnena yogameva samabhyaset | tataḥ paricayāvasthā jāyate bhyāsa yogataḥ || vāyuḥ paricito yasmāt agninā sahakuṇḍalīm | bodhayitvā suṣumnāyāṃ praviśedavirodhataḥ || vāyunā saha cittañca praviśecca mahāpatham | mahāpatha śmaśānaṃ ca suṣumnāpyekameva hi | nāmnā maṃtāntare bhedaḥ phalabhedena vidyate || vartamānaṃ bhaviṣyañca bhūtāsannaiva veṣṭhiyam | yasya citraṃ savapanaṃ suṣumnaṃ praviśediha || bhāvyānyarthāni vijñeyā yogorahasti yatnataḥ | pañcavādhāraṇaṃ kuryāt tattadbhūta bhayāpahām || nābheradho gudasyordhvaṃ ghuṭikā pañcadhārayet | vāyvo labhate pṛthvī dhāraṇāt tadbhayāpahā || pṛthivī saṃbhavo mṛtyurna bhavedasya yoginaḥ | iti pṛthvī dhāraṇā || nābhisthāna tato vāyuḥ dhārayet pañca nāḍikāḥ || agni yathā vidhanna mṛtyustasya vahninā | nadahyataśśarīrañca pratiṣṭhedagni maṇḍala ityagni dhāraṇam || nābhi bhrūghrāṇa madhye tu pradeśa trayasaṃmite | dhārayat pañcaghaṭikāṃ vāyuśeṣā hi vāyavi || p. 9) dhāraṇānna tu vāyvostu bhayaṃ bhavatu yoginaḥ || iti vāyu dhāraṇā || bhrumadhyādupari tu dhārayet pañcanāḍikāḥ | vāyuṃ yogī prayatnena vyayamākāśa dhāraṇā || ākāśadhāraṇaṃ kurvan mṛtyuṃ jayati adbhutam | yatra kutra sthito vāpi sukhamatyantamaśnute || iti pañca vidhāṃ bhūtāṃ bhūtadhāraṇāṃ yaḥ samabhyaset | brahmaṇaḥ pralayedyāpi tasya mṛtyurna vidyate || samabhyaset tadā dhyānaṃ ghaṭikā ṣaṣṭimeva ca | vāyumārudhya cākārādevatāmiṣṭadāyinīm || saguṇa dhyānametasya daṇimādi guṇa pradam | nirguṇaṃ khamiva dhyātvā mokṣamārgaṃ prapadyate || nirguṇadhyānametañca samādhiñca tato bhyaset | dinadvādaśakenaiva samādhiṃ samavāpnuyāt || vāyuṃ nirudhya medhāvī jīvanmukto bhaved dṛḍham | samādhiḥ samatāvasthā jīvātma paramātmanoḥ || yadi svadehamutsṛṣṭamicchecchedudvrajet svayam | para brahmaṇi līyante tyaktvā karma śubhāśubham || acanocet samutsraṣṭuṃ svaśarīraṃ yadi priyam | sarvalokeṣu vicaret dakṣiṇamādi guṇānvitaḥ || kadācitsvecchayā deho bhūtvā svarge'pi saṃbhave | manuṣyo vāpi yoṣā vā svecchayā pekṣaṇādbhavet || siṃho vyāghra gajo vā syāt icchayā jantunāṃ vrajet | yadīṣṭameva dhatte tu yogī yadyanmaheśvaraḥ | kapi mārgo'yamuktaste sāṃskṛteṣṭāṃga yogataḥ || tato bhavedrāja yogonānāntarā bhavati dhruvam | na cinmātreṇa siddhiḥ syāt dabhyāsādeva jāyate || rāja yogapadaṃ prāpya sarvasatvavaśaṃkara | sarvaṃ kuryānnavā kuryādyathā ruciviśeṣayet || yathā tu rājayogena niṣpannā yoginaḥ kriya | tadā vasthā diniṣpannā unmanyā nandarūpiṇī || saṃsiddhā yoginaścāsya bhuktimukti pradāpayet | sarvaṃ tu kalitaṃ brahman saṃsmṛtaṃ yogamācaret || 16 || sarvasiddhimavāpyāsmaddattātreya prasādataḥ | yastaditthaṃ paṭhennityaṃ sādhubhyaḥ kathayediti | tasya yoga krameṇaiva sidhyatyeva na saṃśayaḥ || p. 10) yoginobhyāsa saṃsaktā araṇyeṣu gṛheṣu vā | bahukālaṃ ramantyeva janasaṃghavivarjitāḥ || tasmātsarvaprayatnena sāṃgameva samabhyaset || yogābhyāso janma phalaṃ niṣphalā itarāḥ kriyāḥ | mahāmāyā prabhāveṇa sarveṣāmastu citsukham | yatnassarvastadāyattattāmevā rādhayet tataḥ || iti dattātreyabodhaḥ samāptaḥ || || hariḥ oṃ || śubhamastu || ########### END OF FILE #######