#################################################### MUKTABODHA INDOLOGICAL RESEARCH INSTITUTE Use of this material (e-texts) is covered by Creative Commons license BY-NC 4.0 Catalog number: M00170 Uniform title: prāsādamaṇḍana Author : sūtradhāramaṇḍana Editor : śāstrī j z Description: Photographic facsimiles from vol 72 of the Kashmir Series of Texts and Studies. Notes: Etext created by the staff of Muktabodha under the direction of Anirban Dash. Revision 0: Sept. 21, 2024 Publisher : Research Department Jammu and Kashmir State Publication year : 1947 Publication city : Srinigar Publication country : India #################################################### prāsādamaṇḍanam śrīsūtradhāramaṇḍanaviracitam śrīrājarājeśvara-mahārājādhirāja-kaśmīranarendra śrīharisiṃhajī bahādurājñayā risarcakāryālayādhyakṣa paṇḍitajagaddharajāḍūśāstriṇā uddiṣṭakāryālayasthetarapaṇḍitasahāyena saṃśodhanādisaṃskaraṇottaraṃ saṃpādya śrīnagare durgāpresa nāmni mudraṇālaye mudrāpayitvā prākāśyamupanītam | saṃvat 2004 sanna īsvī 1947 kaśmīra-śrīnagara asya granthasya mudrāpaṇādyadhikārāḥ proktamahārājavaryyaiḥ svāyattīkṛtāḥ santi | viṣayānukramaṇī saṃkhyā viṣayaḥ pārśve 1. granthāvataraṇikā 1 2. granthakṛnnāmanirūpaṇam 1 3. devaprārthanayā śivasya prāsādanirū0 2 4. bhūparīkṣaṇ 2 5. bhūsekaḥ 2 6. vāstulekhananirū0 2 7. tadadhiṣṭātṛdevapūjā 2 8. tyājyadināni 2 9. khātavidhividhānam 3 10. kūrmasthāpanam 3 11. śilāsthāpane pūjābalidānam 3 12. śilāvinyāsayogāḥ 4 13. devāyatananirū0 4 14. tattaddravyaje tattatphalāni 4 15. prāsādapramāṇanirū0 4 dvitīyo'dhyāyaḥ | 16. prāsādanirmāṇanirū0 5 17. prāsādaprakāranirū0 6 18. prāsāde devapratiṣṭhā0 7 19. devapradakṣiṇānirū0 8 20. devadṛṣṭidoṣanirū0 8 21. gaṇeśāyatanam 8 22. viṣṇorāyatanam 9 23. caṇḍikāyatanam 9 24. śivāyatanam 9 25. tripuruṣanyāsanirū0 9 tṛtīyo'dhyāyaḥ | 26. bhidṛnirūpaṇam 9 27. pīṭhasthāpananirū0 10 28. maṇḍovaraḥ 11 29. merumaṇḍovaraḥ 11 30. sāmānyamaṇḍovaraḥ 12 31. maṇḍovaraprakārāntaram 12 32. garbhagṛhodayapramāṇam 12 33. uṭumbaranirūpaṇam 13 34. ardhacandranirū0 13 35. nāgaraprāsādadvāranirū0 13 36. bhūmijaddhāranirū0 14 37. drāviḍadvāranirū0 14 38. dvārapramāṇanirū0 14 39. triśākhānirū0 14 40. pañcaśākhānirū0 15 41. saptaśākhānirū0 15 42. navaśākhānirū0 15 caturtho'dhyāyaḥ | 43. pratimāpramāṇadṛṣṭipadanirū0 16 44. prāsādasyordhvalakṣaṇam 16 45. kalaśanirū0 19 46. dhvajavakṣaṇapuṇyādhikāraḥ 19 pañcamo'dhyāyaḥ | 47. sūtradhāralakṣaṇam 20 48. nandananirūpaṇam0 21 49. siṃhakanirū0 22 50. pañcāṅgatilakanirū0 22 51. saptāṅgatilakanirū0 22 52. bhadrapramāṇanirū0 23 ṣaṣṭhodhyāyaḥ | 53. pañcaviṃśatiprāsādanirū0 24 54. pañcakṣetranirū0 26 55. prāsādānāṃ jātayaḥ 26 56. merubhedanirū0 26 57. suravallabhanāmanirdeśaḥ 27 58. bhuvanamaṇḍananirdeśaḥ 27 59. ratnaśīrṣanirū0 27 60. kamalahaṃsanirū0 27 61. navamerunirū0 28 saptamo'dhyāyaḥ | 62. maṇḍapanirū0 29 63. aṣṭagūḍhamaṇḍapāḥ 29 64. dvādaśamaṇḍapanirū0 30 65. sāmānyamaṇḍapanirū0 30 66. pañcavidhavalānakanirū0 31 67. maṇḍapasyordhvasaṃvarṇāḥ 31 aṣṭamo'dhyāyaḥ | 68. vāstunirūpaṇam 32 69. jīrṇoddhāranirū0 33 70. acālyaliṅganirū0 33 71. bhinnadoṣanirū0 33 72. stambhadoṣanirū0 34 73. devapurarājapuranirū0 34 74. maṭhanirūpaṇam 34 75. pratiṣṭhāvidhiḥ 35 76. maṇḍapanirū0 36 77. kuṇḍanirūpaṇam 36 78. homapramāṇam 37 79. maṇḍalapramāṇam 37 80. sthaṇḍilamānam 37 81. sthaṇḍilapariṣekaḥ 38 82. digdevatāsthitinirū0 38 83. sthaṇḍilārcānirū0 39 84. sthāvarapratiṣṭhā 40 85. sūtradhā**rārcā 40 86. pratiṣṭhāvidhiḥ 40 87. jinapratiṣṭhā 40 88. vāstūtpattinirū0 41 89. catuṣṣaṣṭivāstvarcā 42 90. vāstupuruṣanyāsaḥ 43 91. granthasamāptiḥ 43 pṛ0 1) prāsādamaṇḍanaṃ śrīsūtradhāramaṇḍanaviracitam | śrīgaṇeśāya namaḥ | śrīkarañjeśvarghyai namaḥ || gaṇeśāya namastasmai nirvighnaṃ siddhihetave | ādigaurīsamudbhūtatejasoṃśabhavāya vai || 1 || mahāmāyeti yā gītā cinmayī munisattamaiḥ | tanotu vāgvilāsaṃ me jihvāyāṃ sā sarasvatī || 2 || sṛṣṭaṃ śrīsūtradhārasya prasādād viśvakarmaṇā | prāsādamaṇḍanaṃ brūte sūtradhāreṣu maṇḍanaḥ || 3 || gṛheṣu yo vidhiḥ prokto viniveśapraveśane | sa eva vidhinā kāryo devatāyataneṣvapi || 4 || himādreruttare pārśve devadāruvanaṃ param | pāvanaṃ śaṅkarasthānaṃ tatra sarvaiḥ śivo'rcitaḥ || 5 || ------------ 1 veśma iti pāṭhāntaram | pṛ0 2) prāsādākārapūjābhirdevadaityādibhiḥ kramāt | caturdaśa samutpannāḥ prāsādānāṃ ca jātayaḥ || 6 || nāgarā drāviḍāścaiva bhūmijā lavināstathā | sārvadhārā vimānādināgarāḥ puṣpakāṅkitāḥ || 7 || prāsādamiśrakāścaivamaṣṭau jātiṣu cottamāḥ | sarvadeveṣu kartavyāḥ śivasyāpi viśeṣataḥ || 8 || prāsādānāṃ ca sarveṣāṃ jātayo deśabhedataḥ | caturdaśa pravartante jñeyā lokānusārataḥ || 9 || lakṣyalakṣaṇato'bhyāsād gurumārgānusārataḥ | prāsādabhavanādīnāṃ sarvajñānamavāpyate || 10 || śubhalagne śubharkṣeṃ ca pañcagrahabalānvite | māsasaṅkrāntivatsādiniṣedhe kālavarjite || 11 || sarvadikṣu plavāṃ vā prāgudakśaṅkaradikplavām | bhuvaṃ parīkṣya siñcet tu pañcagavyena kovidaḥ || 12 || maṇinā svarṇarūpyeṇa vidrumeṇa phalena vā | catuḥṣaṣṭipadairvāstuṃ likhedvāpi śatāṃśakaiḥ || 13 || piṣṭena vākṣatairūrdhvaṃ tato vāstuṃ samarcayet | pūrvoktena vidhānena balipuṣpādipūjanaiḥ || 14 || indro vahniḥ pitṛpatirnairṛtirvaruṇo marut | kuberaḥ īśaḥ patayaḥ pūrvādīnāṃ diśāṃ kramāt || 15 || dikpālāḥ kṣetrapālāśca gaṇeśaścaṇḍikā tathā | ityeṣāṃ vidhivatpūjāṃ kṛtvā karma samārabhet || 16 || dhanurmīnasthite sūrye gurau śukre'stage vidhau | vaidhṛtau vyatipāte bhedagdhe neṣṭaṃ kadācana || 17 || pṛ0 3) kanyāditritrige sūrye dvāraṃ pūrvādiṣu tyajet | sṛṣṭyā vatsamukhaṃ tatra svāmino hānikṛdyataḥ || 18 || āyo vyayarkṣamaṃśasya bhittibāhye surālaye | dhvajāyo devanakṣatraṃ vyayāṃśau prathamau śubhau || 19 || keṣāṃ ca marutāṃ gehe vṛṣa siṃha gajāḥ śubhāḥ | hīna āyād vyayaḥ śreṣṭhaḥ piśācastu samo'dhikaḥ || 20 || devatānāṃ gṛhe cintyamāyādyaṅgacatuṣṭayam | navāṅgaṃ nāḍivedyādisthāpakābha . . . . yormithaḥ || 21 || āyādicintanaṃ bhūmilakṣaṇaṃ vāstumaṇḍalam | māsanakṣatralagnādicintanaṃ pūrvaśāstrataḥ || 22 || rātrau diksādhanaṃ kuryād dīpasūtradhruvaikyataḥ | same bhūmipradeśe tu śaṅkunā divase'thavā || 23 || nāgavāstuṃ samālokya kuryāt khātavidhiṃ sudhīḥ | pāṣāṇāntaṃ jalāntaṃ vā tataḥ kūrmaṃ niveśayet || 24 || ardhāṅgulo bhavetkūrma ekahaste surālaye | ardhāṅgulā tato vṛddhiḥ kāryā tithikarāvadhiḥ || 25 || ekatriśatkarāntaṃ ca tadardhā vṛddhiriṣyate | tato'rddhādi śatārddhāntaṃ kūrmo manvaṅgulo mataḥ || 26 || caturthāṃśādhiko jyeṣṭhaḥ kaniṣṭho hīnayogataḥ | sauvarṇo rūpyajo vāpi snāpyaḥ pañcāsṛtena hi || 27 || tilairyavaistathā homaṃ pūrṇāṃ caiva pradāpayet | īśānādagnikoṇādvā śilāḥ sthāpyāḥ pradakṣiṇāḥ || 28 || madhye kūrmaśilā paścādgītavāditramaṅgalaiḥ | balidānaṃ ca naivedyaṃ vividhānnaṃ ghṛtaplutam || 29 || pṛ0 4) devatābhyaḥ sudhīrdadyāt kūrmanyāse śilāsu ca | iti kūmasthāpanam | sūtrārambho gṛhādīnāmuttarāyāṃ karatraye | brāhme puṣye mṛge maitre pauṣṇavāsavavāruṇe || 30 || śilānyāsastu rohiṇyāṃ śravaṇe hastapuṣyayoḥ | mṛgaśīrṣe ca revatyāmuttarātritaye śubhaḥ || 31 || nadyāṃ siddhāśrame tīrthe pure grāme ca gahvare | vāṭīvāpitaḍāgādisthāne kāryaṃ murālayam || 32 || śaktyā kāṣṭhamṛtsneṣṭakāśailadhātujaratnajam | devatāyatanaṃ kuryāddharmārthakāmamokṣadam || 33 || devānāṃ sthāpanaṃ pūjā pāpahṛddarśanādikam | dharmavṛddhirbhavedathaḥ kāmo mokṣastato nṛṇām || 34 || koṭighnaṃ tṛṇaje puṇyaṃ mṛnmaye daśasaṃguṇam | aiṣṭake śatakoṭighnaṃ śaile'nantaṃ phalaṃ gṛhe || 35 || kūrmasaṃsthāpane dvāre padmākhyāyāṃ tu pauruṣe | ghaṭe dhvaje pratiṣṭhāyāmevaṃ puṇyāhasaptakam || 36 || bhūmyārambhe tathā kūrme śilāyāṃ sūtrapātane | khure dvārocchraye kumbhe paṭṭe padmaśilāsu ca || 37 || śukranāse ca puruṣe ghaṇṭāyāṃ kalaśe tathā | dhvajocchrāya ca kurvīta śāntikāni caturdaśaṃ || 38 || ekahastādiprāsādo yāvaddhastaśatārdhakam | pramāṇaṃ kumbhake mūlanāsike bhittibāhyataḥ || 39 || kumbhādisthāvarāṇāṃ ca nirgamaḥ samasūtrataḥ | pīṭhasya nirgamo bāhyastathaiva cchādyakasya ca || 40 || pṛ0 5) tripañcasaptanavabhiḥ phālanābhirvibhājayet | prāsādamaṅgasraṃkhyā ca vārimārgāntarasthitāḥ || 41 || phālanā karṇatulyā syādbhadraṃ tu dviguṇaṃ samam | sāmānyo'yaṃ vidhistulyo hastāṅgulaśca nirgamaḥ || 42 || iti śrīsūtradhāramaṇḍanaviracite prāsādamaṇḍane vāstuśāstre miśrakalakṣaṇe prathamo'dhyāyaḥ || 1 || atha dvitīyo'dhyāyaḥ | prāsādānāmadhiṣṭhānaṃ jagatī sā nigadyate | yathā siṃhāsanaṃ rājñāṃ prāsādasya tathaiva sā || 1 || caturasrāyatāṣṭāsrā vṛttā vṛttāyatā tathā | jagatī pañcadhā proktā prāsādasyānurūpyataḥ || 2 || prāsādapṛthumānā ca triguṇā ca caturguṇā | kramāt pañcaguṇā proktā jyeṣṭhā madhyā kanīyasī || 3 || kanyase kanyasā jyeṣṭhā jyeṣṭhe madhye ca madhyamā | prāsāde jagatī kāryā surūpā lakṣaṇānvitā || 4 || rasasaptaguṇākhyātā nije paryāyasaṃsthitā | dvārakāyāṃ tu kartavyā tathaiva puruṣatraye || 5 || maṇḍapānukrameṇaiva sapādāṃśena sārddhataḥ | dviguṇā vāyatā kāryā sahasrāyatane vidhiḥ || 6 || tridvyekabhramasaṃyuktā jyeṣṭhā madhyā kanīyasī | ucchrayaḥ svatribhāgena bhramaṇīnāṃ samucchrayaḥ || 7 || catuṣkoṇaistathā sūryakoṇairviṃśatikoṇakaiḥ | aṣṭāviṃśatiṣaṭtriṃśatkoṇaiḥ syuḥ pañca phālanāḥ || 8 || pṛ0 6) prāsādādarkahastāntaṃ triṃśoccā viṃśatī ca sā | dvātriṃśatī caturthāṃśo bhūtāṃśoccā śatārddhaka || 9 || ekahaste kareṇoccā sādhyārdhaṃ sā catuṣkare | sūryajainaśatārddhāntaṃ kramāddvitriyugāṃśakaiḥ || 10 || taducchrāyaṃ bhajet prājñastvaṣṭāviṃśatibhiḥ padaiḥ | tripado jāḍyakumbhaśca dvipadaṃ kaṇakaṃ tathā || 11 || padmapatrasamāyuktā tripadā sarapaṭṭikā | dvipadaṃ khurakaṃ kuryāt saptabhāgaṃ ca kumbhakam || 12 || kalaśastripadaḥ prokto bhāgenāntarapatrakam | kapotālistribhāge ca puṣpakaṇṭho yugāṃśakaiḥ || 13 || puṣpako jāḍyakumbhaśca nirgamaścāṣṭabhiḥ padaiḥ | karṇeṣu ca diśāṃpālāḥ prācyādiṣu pradakṣiṇāḥ || 14 || prākārairmaṇḍitā kāryā caturbhirdvāramaṇḍapaiḥ | prākārairjalaniṣkāsaiḥ sopānaistoraṇādibhiḥ || 15 || maṇḍapāgre pratolyagre sopānaṃ śuṇḍikāgrataḥ | toraṇaṃ kārayet tasya paṭṭaṃ paṭṭānusārataḥ || 16 || toraṇasyomayoḥ staṃbhavistaraṃ garbhamānataḥ | bhittigarbhapramāṇena tayormadhye'thavā bhavet || 17 || vedikāpīṭharūpaiśca śobhābhirbahubhiryutā | vicitraṃ toraṇaṃ kuryād dolā devasya tatra ca || 18 || prāsādādvāhanasthāne karaṇīyā catuṣkikā | ekadvitricatuṣpañcarasasaptapadāntare || 19 || arcāyā navamāṃśe tu pañcaṣaṭsaptabhāgikaḥ | guhyanābhistanāntaṃ vā trividho vāhanodayaḥ || 20 || pṛ0 7) pādajānukaṭīyāvadarcāyāṃ vāhanasya dṛk | vṛṣasya viṣṇubhāgānte sūrye vyomastanāntakam || 21 || jināgre samavarṇāgraṃ śukāgre gūḍhamaṇḍape | gūḍhasyāgre catuṣkā syāttadagre nṛtyamaṇḍapam || 22 || dvisaptatyā dvibāṇairvā caturviṃśatito'pivā | jinālaye caturdikṣu sahitaṃ jinamandiram || 23 || maṇḍapād garbhasūtreṇa vāmadakṣiṇayordiśoḥ | aṣṭāpadaṃ prakartavyaṃ triśālā vā varāṇakam || 24 || apare rathaśālā ca maṭhaṃ yāmye prakīrtitam | uttare ratharandhraṃ ca proktaṃ śrīviśvakarmaṇā || 25 || jagatīṃ tādṛśīṃ kuryātprāsādo yādṛśo bhavet | bhinnacchandā na kartavyā prāsādāsanasaṃsthistā || 26 || iti prāsādajagatī | agrataḥ pṛṣṭhataścaiva vāmadakṣiṇato'pivā | prāsādaṃ kārayedantarnābhivedhavivarjitam || 27 || liṅgāgre natu kartavyā arcārūpeṇa devatā | prabhā naṣṭā na bhogāya yathā tārā divākare || 28 || śivasyāgre śivaṃ kuryād brahmāṇaṃ brahmaṇo'grataḥ | viṣṇoragre bhavedviṣṇurjino jaine ravau raviḥ || 29 || brahmaviṣṇurekanābhirdvābhyāṃ doṣo na vidyate | śivasyāgre'nyadevasya dṛṣṭivedhe mahadbhayam || 30 || prasiddharājamārgasya prākārasyāntare'pivā | sthāpayedanyadevāṃśca tatra doṣo na vidyate || 31 || śivasnānodakaṃ gūḍhamārgaṃ caṇḍīmukhe kṣipet | pṛ0 8) dṛṣṭaṃ na laṅghayet tatra hanti puṇyaṃ purākṛtam || 32 || ekā caṇḍyā raveḥ sapta tisro dadyādvināyake | catasro vāsudevasya śivasyārdhā pradakṣiṇā || 33 || agrato jinadevasya stotramantrārcanādikam | kuryānna darśayetpṛṣṭhaṃ saṃmukhaṃ dvāralaṅghanam || 34 || pūrvāparāmukhadvāre praṇālaṃ śubhamuttare | iti śāstravicāro'yamuttareśānadevatāḥ || 35 || maṇḍape ye sthitā devāsteṣāṃ vāme ca dakṣiṇe | praṇālaṃ kārayeddhīmān jagatyāṃ ca caturdiśam || 36 || pūrvāparāsyaṃ devānāṃ kuryānno dakṣaṇottaram | brahmaviṣṇuśivārkendraguhāḥ pūrvāparāṅmukhāḥ || 37 || nagarābhimukhāḥ śreṣṭhā madhye bāhye ca devatāḥ | gaṇeśo dhanado lakṣmīḥ puradvāre sukhāvahāḥ || 38 || vighneśo bhairavaścaṇḍī nakulīśo grahāstathā | mātaro dhanadaścaiva śubhā dakṣiṇadiṅmukhāḥ || 39 || nirṛtyabhimukhaḥ kāryo hanumān vānareśvaraḥ | anye vidiṅmukhā devā na kartavyāḥ kadācana || 40 || iti devānāṃ dṛṣṭidoṣadigvibhāgaḥ | sūryādgaṇeśo viṣṇuśca caṇḍī śambhuḥ pradakṣiṇe || 41 || bhānogṛhe grahāstasya gaṇā dvādaśa mūrtayaḥ | śrīsūryaḥ . . . . . . . . . . . . | gaṇeśasya gṛhe tadvaccaṇḍī śaṃbhurharī raviḥ || 42 || mūrtayo dvādaśānye'pi gaṇāḥ sthāpyā hitāśca yeḥ | iti gaṇeśāyatanam || 43 || pṛ0 9) viṣṇoḥ pradakṣiṇenaiva gaṇeśo'rko'mbikā śivaḥ | sthāpyāstasthāvatārasya mūrtayo dvārakāṃ tathā || 44 || iti viṣṇovāyatanam | caṇḍyāḥ śaṃbhurgaṇeśo'rko viṣṇuḥsthāpyāḥ pradakṣiṇāḥ | mātaro mūrtayo devā yoginyo bhairavādayaḥ || 45 || iti caṇḍikāyatanam | śaṃbhoḥ sūryo gaṇeśaśca caṇḍī viṣṇuḥ pradakṣiṇe | sthāpyāḥ sarve śivasthāne dṛṣṭivedhavivarjitāḥ || 46 || iti śivāyatanam | rudrastripuruṣo madhye rudrādvāmagato hariḥ | dakṣiṇāṅge bhavedbrahmā viparyāse bhayāvahāḥ || 47 || rudravaktratribhāgena harirarddhe pitāmahaḥ | tattulyā pārvatīdevī sukhadā sarvakāmadā || 48 || iti tripuruṣanyāsaḥ || iti prāsādamaṇḍane jagatīdṛṣṭidoṣāyatanādhikāre dvitīyo'dhyāyaḥ || 2 || atha tṛtīyo'dhyāyaḥ | atisthūlātivistīrṇā prāsādādhāriṇī śilā | atīva sudṛḍhā kāryā iṣṭikācūrṇavāribhiḥ || 1 || śilopari bhavedbhiṭṭamekahaste yugāṅgulam | ardhāṅgulā bhavedvṛddhiryāvaddhastaśatārdhakam || 2 || aṅgulenāṃśahīnena ardhenārdhena ca kramāt | pṛ0 10) pañcadig viṃśatiryāvacchatārdhaṃ ca vivardhayet || 3 || ekadvitrīṇi bhiṭṭāni hīnahīnāni kārayet | svasvodayapramāṇasya carturthāṃśena nirgamaḥ || 4 || iti bhiṭṭaḥ | pīṭhamardhaṃ tripādāṃśairevaṃ dvitrikare gṛhe | caturhaste trisārddhāṃśaṃ pādāṃśaṃ pañcahastake || 5 || daśaviṃśatiṣaṭtriṃśacśatārddhaṃ hastakāvadhi | vṛddhirvedatriyugmaikasaṃkhyā syādaṅgulaiḥ kramāt || 6 || pañcāṃśahīnamādhikyamekaikaṃ tu tridhā punaḥ | tripañcāśat samutsedhe dvāviṃtyaṃśanirgame || 7 || navāṃśo jāḍyakumbhaśca saptāṃśaṃ kaṇakaṃ bhavet | sāntarālaṃ kapotāliḥ saptāṃśā grāsapaṭṭikā || 8 || sūryadigvasubhāgaiśca gajavājinarāḥ kramāt | vājisthāne'thavā kāryaṃ svaṃ svaṃ devasya vāhanam || 9 || pañcāṃśā kaṇikāgre tu nirgamo jāḍyakumbhakam | trisārddhaṃ kaṇakaṃ sārddhaṃ caturbhirgrāsapaṭṭikā || 10 || kumbharāśca narā vedā rāmayugmāṃśanirgamaḥ | antarālamadhasteṣāmūrdhvārdhakarṇayugmakam || 11 || gajapīṭhaṃ vinā svalpadravye puṇyaṃ mahattaram | jāḍyakumbhaḥ kaṇālī ca grāsapaṭṭī tadā bhavet || 12 || kāmadaṃ kaṇapīṭhaṃ ca jāḍyakumbhaḥ kaṇālikā | latine nirgame hīne sādhāre nirgamādhikam || 13 || sarveṣāṃ pīṭhamādhāraḥ pīṭhahīnaṃ nirāśrayam | pīṭhahīnaṃ vināśāya prāsādabhuvanādikam || 14 || pṛ0 11) iti pīṭham | hastādipañcaparyantaṃ vistāreṇodayaḥ samaḥ | sa kramānnavasapteṣurāmacaṃdrauṅgulo'dhikaḥ || 15 || pañcādidaśaparyantaṃ triṃśadyāvacchatādhakam | haste haste kramādvṛddhirmanusūryanavāṅgulā || 16 || ekahastādipañcāntaṃ pṛthutvenodayaḥ samaḥ | haste sūryāṅgulā vṛddhiryāvattriṃśatkarāvadhi || 17 || navāṅgulā kare vṛddhiryāvaddhastaśatārddhakam | pīṭhorddhe udayaścaiva chādyānte nāgarodhikam || 18 || ekaviṃśatpañcabhakteḥ prāsādasya samucchrayaḥ | pañcādinavabhāgāntaṃ pīṭhasya pañcadhodayaḥ || 19 || vedavedendubhakte tu chādyānte pīṭhamastakāt | khurakaḥ pañcabhāgaṃ syādviṃśatiḥkumbhakastathā || 20 || kalaśo'ṣṭau dvisārdhaṃ tu kartavyamantarālakam | kapotikāṣṭau mañcī syāt kartavyā navabhāgikā || 21 || pañcatriṃśatpadā jaṅghā tithyaṃśairudgamo bhavet | vasubhirbharaṇi kāryā śirāpaṭṭī daśāṃśikā || 22 || aṣṭāṃśordhvā kapotālirddhisārdhamantarālakam | chādyaṃ trayodaśāṃśoccaṃ daśabhāgairvinirgamaḥ || 23 || iti maṇḍovaraḥ | merumaṇḍovare mañcī bharaṇyūrddhe'ṣṭabhāgikā | pañcaviṃśatikā jaṅghā udagmaśca trayodaśa || 24 || aṣṭāṃśā bharaṇī śeṣaṃ pūrvavatkalpayetsudhī | saptabhāgā bhavenmañcī kūṭachādyasya mastake || 25 || pṛ0 12) ṣoḍaśāṃśā punarjaṅghā bharaṇī saptabhāgikā | śirāvaṭī caturbhāgā paṭṭaḥsyātpañcabhāgikaḥ || 26 || sūryāṃśaiḥ kūṭachādyañca sarvakāmaphalapradam | kumbhakasya yugāṃśena sthāvarāṇāṃ praveśakaḥ || 27 || iti merūmaṇḍovaraḥ | śirāvaṭyudgamo mañcī jaṅghārūpāṇi varjayet | alpadravye mahatpuṇyaṃ kathitaṃ viśvakarmaṇā || 28 || iti sāmānyamaṇḍovaraḥ | pīṭhataḥ chādyaparyantaṃ saptaviṃśatibhājite | dvādaśānāṃ khurādīnāṃ bhāgasaṃkhyā krameṇa tu || 29 || syādekavedasārdhāddhaṃ sārdhasyārddhāṣṭamistribhiḥ | sārddhasyārdhārdhabhāgaiḥ syāddvisārdhairdvyaṃśanirgamaḥ || 30 || iti prakārāntareṇa maṇḍovaraḥ | pādāṃśenaiṣṭaka pañcaṣaḍaṃśaiḥ śailadāruje | sādhāra'ṣṭāṃśato bhittirdaśāṃśairdhāturatnaje || 31 || madhye yugāsraṃ bhadrārddhā subhadraṃ pradibhadrakam | phālanīyaṃ garbhagṛha doṣadaṃ garbhamāyatam || 32 || kumbhakena samā kumbhī stambhaprāntaja udgamaḥ | bharaṇyā bharaṇaṃ śīrṣaṃ kapotālyā samaṃ bhavet || 33 || peṭake kaṭuchādyasya kuryātpaṭṭasya peṭakam | saṣaḍaṃśaḥ sapādasya sārdho garbhasya vistarāt || 34 || bṛhaddevālaye paṭṭe peṭāntaṃ hi tridhodayaḥ | bhavedaṣṭābhirekāṃśā kumbhastambho'rddhapañcabhiḥ || 35 || ardhena bharaṇi śīrṣamekaḥ paṭṭastu sārddhakam | pṛ0 13) vyāsārdhena karoṭaṃ syādarddhayoviṣamāśrutā || 36 || iti garbhagṛhodayapramāṇam | mūlakarṇaiśca sūtreṇa kumbhenodumbaraḥ samaḥ | tadadhaḥ pañcaratnāni sthāpayet śilpipūjanāt || 37 || dvāranyāse tribhāgena madhye mandārako bhavet | vṛttaṃ mandārakaṃ kuryāt mṛṇālaṃ padmasaṃyutam || 38 || jāḍyakumbhaḥ kaṇālī ca kīrtivaktra dvayaṃ tathā | udumbarasya pārśve ca śākhāyāṃ stalarūpakam || 39 || kumbhasyārdhe tribhāge vā pādehīna udumbaraḥ | taddvayaṃ kaṇakaṃ madhye pīṭhake bāhyabhūmikā || 40 || iti udumbaraḥ | khurakena samaṃ kuryādardhacandrasya cocchritiḥ | dvāravyāsasama dairghyaṃ nirgamañca tadardhataḥ || 41 || dvibhāgamardhacaṃdraṃ ca bhāgena dvau gagārakau | śaṅkhapatrasamāyuktaṃ padmākārairalaṅkṛtam || 42 || iti ardhacandraḥ | ekahaste tu prāsāde dvāraṃ syātṣoḍaśāṅgulam | ṣoḍaśāṅgulikā vṛddhiryāvaddhastacatuṣṭayam || 43 || aṣṭahastāntakaṃ yāvaddīrghe vṛddhirguṇāṅgulā | dvyaṅgulamatihastañca yāvaddhastaśatārdhakam || 44 || yāvad vāhanaparyaṅkadvāraṃ prāsādasadmanām | daidhyārdhena pṛthutve syācchobhanaṃ tatkalādhikam || 45 || iti nāgaraprāsādadvāram | ekahaste surāgāre dvāraṃ sūryāṅgulodayam | pṛ0 14) sūryāṅgulā pratikaraṃ vṛddhiḥpañcakarāvadhiḥ || 46 || pañcāṅgulā ca saptānta dvyaṅgulā tu śatārdhake | navāntaṃ syādyugāṅgulaṃ vṛddhiḥ kāryā karaṃ prati || 47 || iti bhūmije dvāram | prāsāde caikahaste tu ddhāraṃ kuryāddaśāṅgulam | rasahastāntakaṃ yāvat tāvatā vṛddhiriṣyate || 48 || pañcāṅgulāddaśāntaṃ ca dvayaṅgulaṃ vā śatārdhakam | . . . . . . . . . . . . . . . || 49 || iti drāviḍe dvāram | vimāne bhaumajaṃ mānaṃ virāṭeṣu tathaiva ca | miśrake latine caiva praśastaṃ nāgarodbhavam || 50 || vimānanagarachande kuryāt vimānapuṣpake | siṃhāvalokane dvāraṃ nāgaraṃ śobhanaṃ matam || 51 || valabhyāṃ bhaumajaṃ mānaṃ phāsākāreṣu drāviḍe | dhātuje ratnaje caiva dāruje ca rathāruhe || 52 || iti dvārapramāṇam | navaśākhaṃ maheśasya devānāṃ saptaśākhikam | pañcaśakhaṃ sāvabhaume triśākhaṃ maṇḍaleśvare || 53 || ekaśākhaṃ bhaveddvāraṃ vaiśye śūdre dvije sadā | samaśākhaṃ dhūmāya . . . śvānarāsabhavāyase || 54 || tripañcasaptanandāṅge śākhāḥsyuraṅgatulyakāḥ | hīnaśākhaṃ na kartavyamadhikārddhaṃ sukhāvaham || 55 || aṅgula sārdhamarddhañca kuryāddhīnaṃ tathādhikam | āpaddoṣaviśuddhyarthaṃ hrāso vṛddhirna duṣyati || 56 || pṛ0 15) caturbhāgāṅkitaṃ kuryāt śākhāvistāramānakam | madhye dvibhāgikaṃ kuryāt stambhaṃ puruṣasaṃjñakam || 57 || trisaṃjñakā bhavet śākhā pārśvato bhāgabhāgikā | nirgame caikabhāgena rūpastambhaḥ praśasyate || 58 || ekāṃśaṃ sārddhabhāgañca pādonadvayameva ca | dvibhāgaṃ nirgame kuryāt stambhaṃ dravyānusārataḥ || 59 || peṭake vistaraṃ kāryaṃ praveśastu yugāṃśakam | koṇikā stambhamadhye tu bhūṣaṇārthā hi pārśvataḥ || 60 || dvāradairghyacaturthāṃśe dvārapālo vidhīyate | stambhaṃ śākhādikaṃ śeṣe triśākhāvadvibhājayet || 61 || iti triśākham | patraśākhā ca gandharvā rūpastambhatṛtīyake | caturthī svalpaśākhā ca siṃhaśākhā ca pañcamī || 62 || iti pañcaśākhā | prathamā patraśākhā ca gandharvā rūpaśākhikā | caturthī stambhaśākhā ca rūpaśākhā ca pañcamī || 63 || ṣaṣṭhī tu śalyaśākhā ca siṃhaśākhā ca saptamī | stambhaśākhā bhavenmadhye rūpaśākhāgrasūtrataḥ || 64 || iti saptaśākhāḥ || patragandharvasaṃjñā ca rūpastambhatṛtīyake | caturthī śalyaśākhā ca gandharvā tvatha pañcamī || 65 || rūpastambhastathā ṣaṣṭhī rūpaśākhā tataḥ parā | śalyaśākhā ca siṃhākhyā mūlakarṇena saṃmitā || 66 || yasya devasya yā mūrtiḥ saiva kāryottarāṅgake | pṛ0 16) śākhāyāñca parīvāro gaṇeśaścottarāṅgake || 67 || iti navaśākhā | iti prāsādamaṇḍane vāstuśāstre pīṭhamaṇḍovaragarbhagṛha udumbarapramāṇaṃ tṛtīyo'dhyāyaḥ || 3 || atha caturtho'dhyāyaḥ | dvārocchrāyo'ṣṭanavadhā bhāgamekaṃ parityajet | śeṣe tryaṃśe dvibhāgārccā tryaṃśonā dvārato'thavā || 1 || dvāradairghye tu tithyaṃśo tithiśakrakalāṃśakaiḥ | ūrdhvārcā āsanasthā ca manuviśvārkabhāgataḥ || 2 || caturasrīkṛte kṣetre daśabhāgavibhājite | bhittirdvibhāgā kartavyā ṣaṭbhāgaṃ garbhamandiram || 3 || tṛtīyāṃśena garbhasya prāsāde pratimottamā | madhyamā svadaśāṃśonā pañcāṃśonā kanīyasī || 4 || āyabhāgairmajeddvāramaṣṭamaṃ tūrddhatastyajet | saptame saptame dṛṣṭirvṛṣe siṃhe dhvaje śubhā || 5 || ṣaṣṭabhāgasya pañcāṃśo lakṣmīnārāyaṇādidṛk | śayanārceśaliṅgāni dvārārdhaṃ na vyatikramet || 6 || paṭṭādho yakṣabhūtādyāḥ paṭṭāgre sarvadevatāḥ | tadagre vaiṣṇavaṃ brāhmaṃ madhye liṅga śivasya ca || 7 || iti pratimāpramāṇadṛṣṭipadasthāpanam | chādyasyordhe prahāraḥ syāt śṛṅge śṛṅga tathaiva ca | prāsādaśṛṅgaśṛṅgeṣu adhobhāge tu chādyakam || 8 || pṛ0 17) chādyaṃ bhāgadvayaṃ sārddhaṃ sārddhabhāgaṃ ca pālavam | muṇḍalīkaṃ bhāgamekaṃ bhāgena tilakastathā || 9 || mūlakarṇe rathādau vā ekadvitrikramānnyaset | nirādhāre mūlabhittau sādhāre bhramabhittiṣu || 10 || uruśṛṅgāṇi bhadre syurekādigrahasaṃkhyayā | trayodaśorddhe saptārddhe luptāni coruśṛṅgakaiḥ || 11 || rekhāmūlena digbhāgaṃ kuryādagre ṣaḍaṃśakam | ṣaḍbāhye doṣadaṃ proktaṃ pañcamadhye na śobhanam || 12 || sapādaṃ śikharaṃ kāryaṃ sakarṇaṃ śikharodayam | sapādakarṇayormadhye udaye pañcaviṃśatiḥ || 13 || proktā rekhā kalābhedairvalaṇaiḥ pañcaviṃśatiḥ | pañcādinavayugmāntaṃ khaṇḍāni teṣvanukramāt || 14 || aṃśavṛddhyā kalāḥ kāryā dairghye skandhe'pi tatsamāḥ | aṣṭādāvaṣṭaṣaṣṭhyantaṃ caturvṛddhyā tu ṣoḍaśa || 15 || dairghyatulyāḥ kalāḥ skandhe ekahīnāstu ṣoḍaśa | ūrdhvā aṣṭadaśāṃśāḥ syustiryakṣoḍaśa eva ca || 16 || cakre'sminsaṃbhavantyeva rekhāṇāṃ ṣaṭśatadvayam | trikhaṃḍāt khaṇḍavṛddhiśca yāvadaṣṭādaśaiva hi || 17 || ekaikāṃśe kalāṣṭau ca samācārastu ṣoḍaśa | dvitīyaprathame khaṇḍe kalāṣṭau dvitīye nava || 18 || tṛtīye daśakhaṃḍeṣu śeṣeṣūrdhveṣvayaṃ kramaḥ | aṣṭadikṣu subhāgaiśca trikhaṇḍā tṛtīyā bhavet || 19 || anena kramayogena koṣṭhānaṅkaiḥ prapūrayet | rekhāṇāṃ jāyate saṃkhyā ṣaṭpañcāśacchatadvayam || 20 || pṛ0 18) savyāsaṃ śikharaṃ kāryaṃ sakarṇaṃ śikharodayam | vyāsasya karṇayormadhye rekhāḥ syuḥ pañcaviṃśatiḥ || 21 || viṃśadbhirvibhajedbhāgaiḥ śilātaḥ kalaśāntakam | maṇḍo varo'ṣṭasārddhāṣṭanavāṃśaiḥ śikharodayam || 22 || rekhāmūlasya vistāre padmakośaṃ samālikhet | caturguṇena sūtreṇa sapādaḥ śikharodayaḥ || 23 || skandhakośāntare saptabhakte grīvātribhāgataḥ | sārdhamāmalasārañca padmapratrantu sārddhakam || 24 || tribhāga uccakalaśo dvibhāgaṃ tasya vistaram | prāsādasyāṣṭamāṃśena pṛthutvakalaśāṇḍake || 25 || chādyataḥ skandhaparyantamekaviṃśatibhājite | aṅkadigrudrasūryāṃśairviśvāṃśaistasya cocchrayaḥ || 26 || śukanāsasya saṃsthānaṃ chādyordhve prañcadhā matam | ekatripañcasaptāṅkasiṃhasthānāni kalpayet || 27 || dvārasya dakṣiṇe vāme kapilī ṣaṭvidhā matā | tadūrdhve śukanāsā syāt saiva prāsādanāsikā || 28 || prāsādo daśabhāgaśca dvitrivedāṃśasaṃmitā | prāsādenārddhapādena tribhāganātha nirmitā || 29 || śṛṅgoraśṛṅgapratyaṅgaiḥ khaṇḍakān gaṇayetsudhīḥ | tavāṅgaṃ tilakaṃ karṇe kuryātprāsādabhūṣaṇam || 30 || daśāṃśe śikharemūle agre tatra navāṃśake | sārdhāṃśakau rathau koṇau dvauśeṣaṃ bhadramiṣyate || 31 || rathayorubhayormadhye vṛttamāmalasārakam | pṛ0 19) utsedho vistarārdhena caturbhāgarvibhājayet || 32 || grīvā cāmalasāraśca pādonañca sapādakam | candrikābhāgamānena bhāgenāmalasārikā || 33 || ghṛtapātraṃ nyasenmadhye tāmrapātraṃ suvarṇajam | sauvarṇaṃ puruṣaṃ tatra tulī?paryaṅkaśāyinam || 34 || pramāṇaṃ puruṣaṃ sārdhāṅgulaṃ kuryātkaraṃ prati | tripatākaṃ kare vāme hṛdisthaṃ dakṣiṇa karam || 35 || prāsādapṛṣṭhadeśe tu dakṣiṇe pratirarthake | dhvajādhārastu kartavya īśāne nairṛte'thavā || 36 || iti prāsādasyorddhaṃ lakṣaṇam | kṣīrārṇavasamutpannaṃ prāsādasyāgrajātakam | māṅgalyeṣu ca sarveṣu kalaśaṃ sthāpayedbudhaḥ || 37 || pūrvoktamānato jyeṣṭhaḥ ṣoḍaśāṃśādhiko bhavet | grīvāpīṭhaṃ bhavedbhāgaṃ tribhāgenāṇḍakaṃ tathā || 38 || karṇikābhāgatulye ca tribhāgaṃ bījapūrakam | ekāṃśamagre dvau mūle vahnivedāṃśakarṇike || 39 || grīvā dvau pīṭhamardhaṃ dvau ṣaḍbhāgaṃ vistarāṇḍakam | iti kalaśaḥ | daṇḍastattṛtīyāṃśena śilāntakalaśāntakam || 40 || mardhyeṣṭāṃśena hīno'sau jyeṣṭhapādo'nyakanyasaḥ | prāsādapṛthumānena daṇḍo jyeṣṭhaḥ prakīrtitaḥ || 41 || madhyo hīno daśāṃśena pañcamāṃśena kanyasaḥ | ekahaste tu prāsāde daṇḍaḥ pādonamaṅgulam || 42 || kuryādardhāṅgulaṃ vṛddhiryāvatpañcadaśāhatam | pṛ0 20) suvṛttaḥ sāradāruśca granthikaṇṭakavarjitaḥ || 43 || parvabhirviṣamaiḥ kāryaḥsamagranthiḥ sukhāvahaḥ | daṇḍadīrghaṣaḍaṃśena markaṭya ? rdhenavistaraḥ || 44 || ardhacandrākṛtiḥ pārśve ghaṇṭa dve kalaśastathā | dhvajo daṇḍapramāṇena dhairghyeṃ'ṣṭāṃśena vistare || 45 || nānāvastravicitrāṇi tripañcāgraśikhopamā | pure ca nagare koṭṭe rathe rājagṛhe tathā || 46 || vāpīkūpataḍāgeṣu dhvajāḥ kāryāḥ suśobhanāḥ | niṣpannaṃ śikharaṃ dṛṣṭvā dhvajahīnaṃ na kārayet || 47 || asurā vāsamicchanti dhvajahīne surālaye | dhvajocchrāyeṇa tuṣyanti devāśca pitarastathā || 48 || daśāśvamedhikaṃ puṇyaṃ sarvatīrthadharādikam | pañcaśatpūrvataḥ paścādātmānañca tathādhikam || 49 || śatamekottaraṃ so'pi tārayennarakārṇavāt | iti dhvajalakṣaṇapuṇyādhikāraḥ | iti pratimādṛṣṭipadasthānaśikharadhvajakalaśalakṣaṇādhikāraścaturtho'dhyāyaḥ || 4 || atha pañcamo'dhyāyaḥ | nānāvidhamidaṃ viśvaṃ vicitraṃ yena sūtritam | sūtradhāraḥ sa eva syāt sarveṣāṃ pālanakṣamaḥ || 1 || nyūnādhikaṃ prasiddhañca yakiñcinmaṇḍanoditam | viśvakarmaprasādena śilpibhirmanyatāṃvacaḥ || 2 || pṛ0 21) caturbhāgaṃ samārabhya yāvatsūryottaraśatam | bhāgasaṃkhyeti vikhyātā phālanā karṇabāhyataḥ || 3 || aṣṭottaraśataṃ bhedā aṃśavṛddhayā bhavanti te | samāṃśairviṣamaiḥ kāryā nandamedaiśca phālanāḥ || 4 || ekasyāpi talasyordhve śikharāṇi bahūnyapi | nāmāni jātayasteṣāmūrdhvamārgānusārataḥ || 5 || daśahastādadho nāsti prāsādo bhramasaṃyutaḥ | navāṣṭadaśabhāgena bhramo bhittirvidhīyate || 6 || vairājyaścaturasrastu caturdvāracatuṣkikā | prāsādo brahmaṇaḥ prokto dhīmatā viśvakarmaṇā || 7 || sapādaṃ śikharaṃ kāryaṃ ghaṇṭākuliśabhūṣitam | caturbhiḥ śukanāsaistu siṃhakarṇairvirājitam || 8 || ekadvāraṃ bhavetpūrvaṃ dvidvāraṃ pūrvapaścimam | tridvāre madhyajaṃ dvāraṃ dakṣiṇāsyaṃ vivarjayet || 9 || caturdvāraṃ caturdikṣu śivabrahmajinālaye | homaśālā caturdvārā kvacidrājagṛhe tathā || 10 || vairājyādisamutpannāḥ prāsādā brahmaṇārcitāḥ | ekatripañcasaptāṅkaśākhāntaiḥ pañcaviṃśatiḥ || 11 || caturbhakte bhavet koṇo bhāgo bhadraṃ dvibhāgikam | bhāgārdhaṃ nirgamaṃ bhadre prakuryānmukhabhadrakam || 12 || śṛṅgamekaṃ bhavet karṇe dve dve bhadre ca nandanam | iti nandanam | tathācoktam | mukhabhadre patibhadramudgamo rathikopari || 13 || pṛ0 22) karṇaśṛṅge siṃhakarṇaṃ siṃhanāmā sa ucyate | devānāṃ tu prakartavyaṃ siṃhastatraiva śāśvataḥ || 14 || tuṣyate girijā tasya saubhāgyadhanaputrakaiḥ | rathikāṃ siṃhakarṇaṃ ca bhadre śṛṅge ca siṃhakaḥ || 15 || iti siṃhaḥ | karṇe śṛṅgaṃ tu pañcāṇḍakaśrīnandana ucyate | agā iti ṣaḍbhāgaiśca caturasraṃ vibhājayet || 16 || karṇaṃ pratirathaṃ kuryādbhadrārddhaṃ bhāgabhāgikam | samanirgamamasmācca bhadraṃ bhāgārddhanirgamaḥ || 17 || dve dve karṇe tathā bhadre caikaṃ ca pratirathyakam | mandiraṃ tṛtīyaṃ bhadramalayorbhadrajaṃ tyajet || 18 || pratyekaṃ tilakaṃ kuryāt pratirathye vimānakaḥ | bhadroruśṛṅgavaiśālapratirathye subhūṣaṇaḥ || 19 || iti pañcāṅgāḥ pañca | caturasre'ṣṭabhirbhakte karṇe pratirathaṃ ratham | bhadrārdhaṃ bhāgabhāgaṃ ca bhāgārdhena vinirgamam || 20 || vārimārgāntarayutā rathāśca tulyanirgamāḥ | śṛṅgayugme ca tilakaṃ karṇe dve pratirathyakaḥ || 21 || ekaṃ coparathe bhadre trīṇi tritricaturdiśam | śikharaṃ pañcavistāraṃ mahendro rājyado nṛṇām || 22 || karṇe śṛṅgatrayaṃ śeṣaṃ pūrvavadratra śīrṣakam | tyaktvaikaśṛṅgabhadrasya matālambaṃ na kārayet || 23 || mastake tasya cchādyasya śṛṅgayugmaṃ pradāpayet | sitaśṛṅgastadā nāma īśvarasya sadā priyaḥ || 24 || pṛ0 23) tilakaṃ coparathya tu bhūdharo nāma nāmataḥ | chādyaśṛṅge tu tilakaṃ nāmnā bhuvanamaṇḍanaḥ || 24*** || [ṣhloka numbering mistake found from here like 23, 61, 24 then 25 and continu..] śṛṅgadvayaṃ coparathe tilakaṃ kārayet sudhīḥ | trailokyavijayo bhadraśṛṅge na kṣitivallabhaḥ || 25 || iti saptāṅgaḥ | daśabhāgakṛte kṣetre bhadrārdhaṃ bhāgamānataḥ | trayaṃ pratirathaḥ karṇe bhāgo bhāgasamo bhavet || 26 || karṇe pratirathe bhadre dve dve śṛṅge prakārayet | rathoparathe tilakaṃ pratyaṅgaṃ ca rathopari || 27 || matātna(la)mbayutaṃ bhadraṃ prāsādo'yaṃ mahīdharaḥ | bhadre śṛṅgaṃ tṛtīyaṃ ca kailāso nāma nāmataḥ || 28 || bhadraṃ tyaktvā rathe śṛṅgaṃ navamaṅgala ucyate | tathā bhadre punardadyāt tadāsau gandhamādanaḥ || 29 || bhadre tyaktvā coparathe śṛṅgaṃ sarvāṅgasundaraḥ | bhadre dadyāt punaḥ śṛṅge vijayānanda ucyate || 30 || matālambayutaṃ bhadramuruśṛṅgaṃ parityajet | śṛṅgadvayaṃ ca cchādyordhve sarvāṅgatilakastadā || 31 || uruśṛṅgaṃ tato dadyānmatālambasamanvitam | mahābhāgastadā nāma sarvakāmaphalapradaḥ || 32 || karṇe pratirathe rathe caikaṃ taparathādiṣu | meruścāpi samākhyātaḥ sarvadeveṣu pūjitaḥ || 33 || pradakṣiṇātraye svarṇamerau puṃsāṃ ca yat phalam | iṣṭakāśailajāmerutatphalaṃ pradakṣiṇākṛte || 34 || vairājyapramukhā ye'tra nāgarā brahmaṇoditāḥ | pṛ0 24) iti vairājyādiprāsādapañcaviṃśatyadhikāre pañcamo'dhyāyaḥ || 5 || atha ṣaṣṭho'dhyāyaḥ | kesarī sarvatobhadro nandano nandiśālakaḥ | nandīśo mandaraścaiva śrīvṛkṣaścāmṛtodbhavaḥ || 1 || himavān hemakūṭaśca kailāsaḥ pṛthivījayaḥ | indranīlo mahānīlo bhūdharo ratnakūṭakaḥ || 2 || vaidūryaḥ padmarāgaśca vajrako mukuṭojjvalaḥ | airāvato rājahaṃso garuḍo vṛṣabhadhvajaḥ || 3 || meruḥ prāsādarājaśca devānāmālayo hi saḥ | brahmaviṣṇuśivārkāṇāmanyeṣāṃ na kadācana || 4 || ādyaḥ pañcāṇḍako deyaḥ kisarī nāma nāmataḥ | caturṇāṃ kramato vṛddhiryāvadekottaraṃ śatam || 5 || kṣetre'ṣṭāṃśe vibhakte tu karṇo bhāgadvayaṃ bhavet | bhadrārdhaṃ karṇatulyaṃ ca bhāgenaikena nirgamaḥ || 6 || daśāṃśe sārdhabhāgaṃ ca bhadrārdhaṃ ca pratirathe | karṇo dvibhāgaḥ sūryāṃśe bhadrārdhaṃ pratirathake || 7 || caturdaśavibhakte tu karṇordhvaṃdvādaśāṃśavat | bhadrapārśvadvaye kāryā bhāgabhāgena nandikā || 8 || ṣoḍaśāṃśe prakartavyaḥ karṇaḥ pratirathe'ntare | koṇikā bhāgatulyā ca śeṣaṃ caturdaśāṃśavat || 9 || catusrīkṛte kṣetre viṃśatyaṃśavibhājite | pṛ0 25) karṇo dvibhāgaḥ koṇī ca sārddhāṃśā pṛthuvistaraiḥ || 10 || dvibhāgastu pratiratho nandikā sārddhabhāgikā | bhadranaṃdī bhavedbhāgā bhadrārdhaṃ yugmabhāgikam || 11 || dvāviṃśatyaṃśake naṃdī bhāgaikā bhadrapārśvayoḥ | trayaḥ pratirathāḥ karṇe bhadrārdhaṃ ca dvibhāgikam || 12 || ekadvitri trikaṃ trīṇi vedāścatvāri pañca ca | taleṣu kramato'ṣṭāsu ke'pyāhuḥ śikharāṇi hi || 13 || aṣṭādaśāṃśabhadrasya pārśve dve dve ca nandike | kartavyairbhāgabhagaiśca śeṣaṃ syātṣoḍaśāṃśavat || 14 || śikharaṃ tvekavaidaikaṣaṭtrivedayugadvayam | taleṣu kramataḥ prokto mūlasūtre parājite || 15 || taleṣvaṣṭāsu vihitāḥ prāsādāḥ pañcaviṃśatiḥ | trayastrayaḥ krameṇaiva catvāraścāṣṭame tale || 16 || trīṇi trīṇi svakīyāni dve dve paraḥ parasya ca | śikharāṇi vidheyāni viśvakarmavaco yathā || 17 || dvitryekaṣaṭtrayo'ṣṭāditaleṣu pañcasu kramāt | saptaiva saptame ṣaṣṭhe śirāṃsi trīṇi cāṣṭame || 18 || bhedāḥ pañcāśadekaikaṃ proktāḥ śrīviśvakarmaṇā | tenaikasmiṃstale'pi syuḥ śikharāṇi bahūnyapi || 19 || rathikāṃ siṃhakarṇaṃ ca bhadre kuryādgavākṣakān | pratyaṅgaistilakāḍhyaiśca śobhitaṃ suramandiram || 20 || prāsādāḥ kesarimukhāḥ sarvadeveṣu pūjitāḥ | purarājñoḥ prajādīnāṃ kartuḥ kalyāṇakārakāḥ || 21 || iti kesaryādiprāsādāḥ pañcaviṃśatiḥ | pṛ0 26) ṣaṭtriṃśatkarato'dhastādyāvaddhastacatuṣṭayam | vinā bhramairnirādhārāḥ kartavyāḥ śāntimicchatā || 22 || vāstoḥ pañcavidhaṃ kṣetraṃ caturasramathāyatam | vṛttaṃ vṛttāyata caivāṣṭāsraṃ devāyalādiṣu || 23 || vistāre tu caturbhāgamāyāme pañcabhāgikam | ūrdhvaṃ? tikalaśānāṃ kuryāt pṛṣṭhyagre siṃhakarṇakam || 24 || vṛttāyataṃ prakartavyaṃ vyāsārdhaṃ vāmadakṣiṇe | karṇayorbhrāmayet vṛttaṃ vṛttaṃ bhadrāṇi cāṣṭa hi || 25 || prāsādo vartulāṣṭāsraḥ prāyeṇaikāṇḍakaḥ śubhaḥ | karṇe vā śreṇayo'ṇḍānāṃ maṇḍapaṃ tatsvarūpakam || 26 || iti pañca kṣetrāṇi | vicitrairupasaṃghātairbhadrairgavākṣabhūṣitaiḥ | vitānaphālanāśṛṅgairanekairnāgarā matāḥ || 27 || pīṭhopari bhavedvedī pīṭhāni trīṇi pañca ca | pīṭhato drāviḍe rekhā latāśṛṅgādisaṃyutā || 28 || bhūmikopari bhūmiśca hrasvārarka navāntakam | vibhaktidalasaṃyuktā mūrdhni śṛṅgeṇa bhūmijā || 29 || śṛṅgeṇaikena lanitā śrīvatsā vārisaṃyutā | nāgarā bhramasaṃyuktāḥ sādhārāste prakīrtitāḥ || 30 || iti prāsādānāṃ jātayaḥ | pañcahasto bhavenmerurekottaraśatāṇḍakaḥ | bhedāḥ pañconapañcāśatkaravṛddhyā bhavanti te || 31 || haste haste bhavet dvirdvirhyaṇḍakānāṃ ca viṃśatiḥ | ekottarasahasraṃ syāt śṛṅgāṇāṃ ca śatārddhake || 32 || pṛ0 27) kesaripramukhāḥ karṇe vimānaṃ coruśṛṅgakam | tathaiva mūlaśikharaṃ pañcabhūmivimānakam || 33 || vimānaṃ nāgarā jātistadā prājñairudāhṛtā | ekaśṛṅgeṣu śṛṅgāṇi saṃbhavanti bahūnyapi || 34 || śrīmerupṛṣṭhabhāgaḥ syādekottaraśatāṇḍakaḥ | himaśīrṣo daśāṃśaḥ syāt yugasārdhaśatāṇḍake || 35 || bhāgairdvādaśabhiryuktaḥ sārddhadvitsena? saṃyutaḥ | suravallabhanāmā tu proktaḥ śrīviśvakarmaṇā || 36 || koṇe dvibhāga ekāṃśā koṇī sārddhapratīrathaḥ | ardhāṃśā nandikā bhadre sādhabhāgena saṃmitam || 37 || triśataṃ pañcasaptatyādhikaṃ yasyāṇḍakāni hi | bhaktaścaturdaśāṃśaistu nāmnā bhuvanamaṇḍanaḥ || 38 || koṇakoṇī pratiratho nandī bhadrārdhameva ca | dvyekadvyarddhāṃśe sārddhāśaiścaturdaśavibhājite || 39 || bāṇaikavedayugmāṃśā vedāḥ karṇādibhāgataḥ | ratnaśīrṣo bhavenmeruḥ pañcāśataikaśṛṅgakaiḥ || 40 || guṇaikayugmacandrādau purāṇāṃśavibhājite | kiraṇodbhavameruśca sapādaḥ ṣaṭśatāṇḍakaḥ || 41 || rāmacandradviyugmāṃśanetre viṃśatibhājite | nāmnā kamalahaṃsaḥ syātsārddha**saptaśatāṇḍakaḥ || 42 || bhāgaikanirgamā bhittirvedasārddha**trisārdhakaiḥ | dvābhyāṃ tai svarṇaketuśca pañcasaptāṣṭaśṛṅgakaiḥ || 43 || saṃbhramo bhramahīnaśca mahāmerubhramadvayam | sādhāreṣu prakartavyaṃ bhadre bhadrāvilokanam || 44 || pṛ0 28) vedaikarāmayugmāṃśanetre jinavibhājite | vṛṣabhadvajameruśca saikāṇḍakasahasravān || 45 || saṃbhramo bhramahīnaśca mahāmerubhramadvayam | sādhāreṣu prakartavyaṃ bhadre bhadrāvilokanam || 46 || rājñaśca prathamo merustato hīno'nyavarṇajaḥ | vinā rājño'nyavarṇena kṛte merau mahābhayam || 47 || iti navamerulakṣaṇam | iti kesaryādiprāsādajātilakṣaṇe pañcacatvāriṃśanmerulakṣaṇe ṣaṣṭho'dhyāyaḥ || 6 || atha saptamo'dhyāyaḥ | ratnagarbhāṅkanaṃ sūryacandratārāvitānakam | vicitraṃ maṇḍapaṃ yena kṛtaṃ tasmai namaḥ sadā || 1 || karṇagūḍho vilokyaḥ syādekatridvārasaṃyutāḥ | prāsādāgre prakartavyāḥ sarvadeveṣu maṇḍapāḥ || 2 || gūḍhastrīkāstathā nṛtyakrameṇa maṇḍapāstrayaḥ | jinasyāgre prakartavyāḥ sarveṣāṃ tu balāṇakam || 3 || samaṃ sapādaṃ prāsādātsārddhapādonataddvayam | dviguṇaṃ vā prakartavyāḥ maṇḍapāḥ pañcadhā matāḥ || 4 || samaṃ sapādaṃ pañcāśatparyantaṃ daśahastakam | daśāntaṃ pañcataḥ sārddhadvipādonaṃ catuṣkare || 5 || trihaste dviguṇaṃ dvyekahaste kuryāccatuṣkikām | prāyeṇa maṇḍapaṃ sārddhaṃ dviguṇaṃ pratyalindakaiḥ || 6 || pṛ0 29) maṇḍape staṃbhapaṭṭārthamadhyapaṭṭānusārataḥ | śukanāsā samā ghaṇṭā nyūnā śreṣṭhā nacādhikā || 7 || mukhamaṇḍapasaṅghāto padā bhittyantare bhavet | na doṣaḥstaṃbhapādādyaiḥ samaṃ vā viṣamaṃ talam || 8 || navāṣṭadaśabhāgeṣu tribhiścandrāvalokanam | hastakamaṅgulonaṃ vā tadūrdhvaṃ mattavāraṇam || 9 || sārddhaṃ pañcāṃśakairbhaktaiḥ sapādaṃ rājasenakam | sapādaṃ tryaṃśakā vedirbhāgenāsanapeṭakam || 10 || tadūrdhvaṃ saptasārddhāṃśe yāvatpaṭṭasya peṭakam | sārddhapañcāṃśakaiḥ staṃbhaḥ pādonaṃ bharaṇaṃ bhavet || 11 || bhāgārdhaṃ bharaṇaṃ cāpi sapādaṃ sārdhataḥ śaraḥ | pādo dvibhāgastasyorddhe kartavyaśchādyakodayaḥ || 12 || tribhāge talataḥ śchādyaṃ tatpeṭaṃ paṭṭapeṭake | ardhāṃśorddhā kapotālirdvibhāge paṭṭavistare || 13 || prāsādadaśarudrākṣaḥ bhāgena staṃbhavistaraḥ | va**dāṣṭaraviviṃśatyā karṇe vṛttastu pañcadhā || 14 || dvārāgre stambhavedyādyā prāggrīvo maṇḍapo bhavet | dvidvistaṃbhavivṛddhyā ca ṣoḍaśo'yaṃ prakīrtitaḥ || 15 || bhittiḥ prāsādavadgehe maṇḍape'ṣṭavidheṣu ca | caturasraśubhastasya tathā pratirathānvitaḥ || 16 || mukhabhadrayuto vāpi dvitripratirathairyutaḥ | karṇodakāntareṇātha bhadrodakavibhūṣitaḥ || 17 || karṇato dviguṇaṃ bhadraṃ pādonapratirarthakam | bhadrārdhaṃ mukhabhadraṃ ca śeṣaṃ ṣaṭvasubhājite || 18 || pṛ0 30) dalenārdhena pādena dalasya nirgamo bhavet | mūlaprāsādavad brāhme pīṭhajaṅghādimekhalā || 19 || gavākṣenānvitaṃ bhadramatha jālakasaṃyutam | guhaśca karṇaguhe vā bhadre candrāvalokanam || 20 || tridvāre caikacaktre'tha mukhe kāryā catuṣkikā | guhe prakāśake vṛddhamardhodayakaroṭakam || 21 || ityaṣṭagūḍhamaṇḍapāḥ || ekatrivedasaptāṅkacatuṣkāśca trikaṃ traye | ardhabhādraṃ vibhāgena pārśvayoragratastathā || 22 || agratasricatuṣkasya tathā pārśve dvaye'pi ca | muktakoṇe catuṣke dve iti dvādaśamaṇḍapāḥ || 23 || guhasyāgre prakartavyāstathā nānācatuṣkikā | caturasrādibhedena vitānairbahubhiryutā || 24 || iti dvādaśamaṇḍapāḥ | trikāgre raṅgabhūmātha tatra vai nṛtyamaṇḍapāḥ | saptaviṃśatiruktā ye maṇḍapā viśvakarmaṇā || 25 || talaistu viṣamaistulyaiḥ kṣaṇaiḥ stambhaiḥ samaistathā | prathamo dvādaśastaṃbho dvidvistaṃbhavivardhanāt || 26 || yāvatṣaṣṭicaturyuktāḥ saptaviṃśatimaṇḍapāḥ | kṣetrārdhasya ṣaḍaṃśonā caikāsrāṣṭāsramucyate || 27 || kalāsre kṣetraṣaḍbhāgastatṣaḍaṃśena saṃyutaḥ | aṣṭāsre ṣoḍaśāsre ca vṛttaṃ kuryāttadūrdhvataḥ || 28 || udayaṃ vistarārddhena taṃ ṣaṃdyaṃvāśabhājayet? | karṇadardarikā saptabhāgena nirgamo tucchatā || 29 || pṛ0 31) rūpakaṇṭhaṃ tu pañcāṃśaṃ dvibhāgenātra nirgamam | vidyādharaiḥ samāyuktaṃ ṣoḍaśāṣṭadivākaraiḥ || 30 || jinasaṃkhyāmitairvāpi dantatulyairvirājataiḥ | vidyādharaḥ pṛthutvena saptāṃśo nirgamodayaḥ || 31 || tadūrdhve citrarūpāśca nartakyo nṛtyaśobhitāḥ | gajatālastu ṣaṭsārddhā prathamā dvitīyā tu ṣaṭ || 32 || tṛtīyā sārdhapañcāṃśā kolāni trīṇi pañca ca | madhye vitānaṃ kartavyaṃ citravarṇavirājitam || 33 || nāṭakādikathārūpairnānākārarvirājitam | ekādaśaśatānyeva vitānānāṃ trayodaśa || 34 || śuddhasaṃghāṭamiśrāṇi kṣiptākṣiptāni yānica | vitānāni vicitrāṇi vastracitrādibhedataḥ || 35 || tāni loke pravartante tasmādūdhnanilokataḥ? | maṇḍapeṣu ca sarveṣu pīṭhānte raṅgabhūmikā || 36 || kuryād tānapādena? citrapāṣāṇajena ca | iti maṇḍapāḥ || balāṇadevagehāgre rājadvāre gṛhe pure | jalāśaye'tha kartavyaṃ sarveṣāṃ mukhamaṇḍapam || 37 || jagatīpādavistīrṇaṃ pādapādena varjitam | śālāpādena garbheṇa prāsādena samaṃ bhavet || 38 || uttame kanyasaṃ madhye madhyaṃ jyeṣṭhe tu kanyasam | ekadvitricatuḥpañcarasasaptapadāntare || 39 || mūlaprāsādavaddvāraṃ maṇḍape ca balāṇake | pṛ0 32) nyūnādhikaṃ na kartavyaṃ dairghye hastāṅgulādikam || 40 || peṭakaṃ cottarāṅgānāṃ sarveṣāṃ samasūtrataḥ | aṅgaṇā tu samaṃ peṭaṃ jagatyāścāntarāṅgajam || 41 || jagatyagre catuṣkīyāṃ vāmanaṃ tadvalāṇakam | vāme'tha? dakṣiṇadvārādvādikā mattavāraṇam || 42 || ūrdhvā bhūmiḥ prakartavyā nṛtyamaṇḍapasūtrataḥ | mattavāraṇakaṃ vedī vitānatoraṇairyutā || 43 || rājadvāre balāṇe ca pañca vā saptabhūmikā | dadvimānaṃ budhaiḥ proktaṃ puṣkaraṃ vārimadhyataḥ || 44 || harmyarājagṛhe vāpi kartavyaṃ gopurāmitaḥ | ekabhūmau tribhūmyantaṃ gṛhadvārasya mastake || 45 || iti pañcavidhabalāṇakam | saṃvarṇañca prakartavyaṃ prathamā pañcaghaṇṭikā | caturghaṇṭābhivṛddhyā ca yāvadekottaraṃ śatam || 46 || pañcaviṃśatirityuktā prathamā vasubhāgikā | vedottaraśataṃ yāvat vedāṃśā vṛdviriṣyate || 47 || bhadrārdhe rathikārdhena tavaṅgaṃ vāmadakṣiṇe | ardhodayena rathikā ghaṇṭākūṭaṃ tavaṅgakam || 48 || kalākūṭānvitā pūrvā pañcabhiḥ kalaśairyutaḥ | bhāgatulyaistathā siṃhairevamanyāśca lakṣitāḥ || 49 || iti maṇḍapasyordhvasaṃvarṇāḥ || iti śrīmaṇḍapabalāṇakaṃ saṃvarṇādhikāraḥ saptamo'dhyāyaḥ || 7 || pṛ0 33) atha aṣṭamo'dhyāyaḥ | atha sādhāraṇo'dhyāyaḥ sarvalakṣaṇasaṃyutaḥ | viśvakarmaprasādena viśeṣeṇa prakathyate || 1 || mānaṃ nyūnādhikaṃ vāpi svayambhūbāṇaratnaje | ghaṭiteṣu vidhātavyamarcāliṅgeṣu śāstrataḥ || 2 || bahusamaṃ sandhiśiro guruḥ . . . . . . . . . . . . . . . | svaśalyaṃ pādahīnaṃ tu tacca vāstu vinaśyati || 3 || anyavāstucite dravye hyanyavāstuniveśite | prāsāde na bhavetpūjā gṛhe tu na va . . . . tpattiḥ || 4 || svasthāne saṃsthitaṃ yacca vipravāstu śivālayam | acālyaṃ sarvadeśeṣu cālite rāṣṭravibhramaḥ || 5 || vāpīkūpataḍāgāni prāsādabhavanāni ca | jīrṇānyuddharate yastu puṇyamaṣṭaguṇaṃ labhet || 6 || tadrūpaṃ tatpramāṇaṃ syātpūrvasūtraṃ na cālayet | hīne tu jāyate hāniradhike tu dhanakṣayaḥ || 7 || vāstudravyādhikaṃ kuryātkāṣṭhaje śailaje'pi vā | śailaje dhātuje caiva dhātuje ratnaje'thavā || 8 || pūrvottaradiśa mūhamūhaṃ paścimadakṣiṇe | tatra mūhamamūhaṃ vā yatra tīrthaṃ samāhitam || 9 || siddhāyatanatīrtheṣu nadīnāṃ saṅgameṣu ca | svayambhūbāṇaliṅgeṣu tatra doṣo na vidyate || 10 || avyaktaṃ mṛnmaya cālyaṃ trihastāntaṃ tu śailajam | dārujaṃ puruṣārthaṃ ca ata ūdhvaṃ na cālayet || 11 || pṛ0 34) viṣamasthānamāśritya bhagnaṃ yatsthāpitaṃ suraiḥ | tatra sthānasthitā devā bhagnāḥ pūjāphalapradāḥ || 12 || yadyathā sthāpitaṃ vāstu tattathaiva hi kārayet | avyaṅgaṃ cālitaṃ nṝṇāṃ dāruṇaṃ kurute bhayam || 13 || arthataścālataḥ prajñāṃ jīrṇavyaṅgaṃ ca dūṣitam | ācāryaḥ śilpibhiḥ prājñaiḥ śāstradṛṣṭyāsamuddharet || 14 || svarṇajaṃ raupyajaṃ vāpi kuryānnāgamatho vṛṣaḥ | tasya śṛṅgeṇa dantena patitaṃ pātayetsudhiḥ || 15 || iti jīrṇoddhāravidhiḥ || tandulaṃ jālakaṃ caiva kīlakaṃ suśiraṃ tathā | chidrasandhiśca kārāśca mahādoṣā iti smṛtāḥ || 16 || bhinna doṣakara yasmātprāsādamaṭhamandiram | śikhābhirjālakairdvārai raśmivātaprabhedidam || 17 || brahmaviṣṇuśivārkāṇāṃ bhinnaṃ doṣakaraṃ na hi | jinagaurīgaṇeśānāṃ gṛhaṃ bhinnaṃ vivarjayet || 18 || vyaktāvyaktaṃ gṛhaṃ kuryād bhinnaṃ bhinnānumūrtikam | atha svāmiśarīraṃ syātprāsādamapi tādṛśam || 19 || iti bhinnadoṣāḥ | bhinnaṃ caturvidhaṃ jñeyamavṛddhāmiśrakaṃ matam | miśrakaṃ pūjitaṃ tatra bhinnaṃ vai doṣakāraṇam || 20 || chandobhedo na kartavyo jātibhedastathā punaḥ | utpadyate mahāmarma jātibhede kṛte sati || 21 || dvārahīne hareccakṣurnālahīne dhanakṣayam | apadasthāpite stambhe mahārogaṃ vinirdiśet || 22 || pṛ0 35) stambhavyāsodaye hīne kartā tatra vinaśyati | prāsāde pīṭhahīne tu naśyanti gajavājinaḥ || 23 || rathoparathahīne tu kartā tatra vinaśyati | prāsāde pīṭhahīne tu naśyanti gajavājinaḥ || 24 || rathoparathahīne tu prajāpīḍāṃ vinirdiśet | karṇahīne surāgāre phalaṃ tatra na vidyate || 25 || jaṅghāhīne haredbandhūn kartṛkān kārakādikān | śikhare hīnamāne tu putrapautradhanakṣayaḥ || 26 || atidīrghe kulacchedo hrasve vyādhisamudbhavaḥ | tasmācchāstrīyamānena sukhadaṃ sarvakāmadam || 27 || jagatyāṃ ropayecchālāṃ śālāyāṃ caiva maṇḍapam | maṇḍapena ca prāsādo grasto vai doṣakārakaḥ || 28 || iti doṣāḥ | prāsādocchrāyavistārājjagatī vāmadakṣiṇe | chāyābhedena kartavyā tathā liṅgasya pīṭhikā || 29 || jagatyāṃ tricatuḥṣpañcaguṇaṃ devapuraṃ tridhā | ekadvivedasāhasrahastaiḥ syādrājamandiram || 30 || kalāṣṭavedasāhastrairhastai rājapuraṃ samam | dairghyatulyaṃ sapādāṣṭaṃ sārdhāṃśenādhikaṃ śubham || 31 || dvādaśa tripurāṇi syurdevasthānāni cottare | ṣaṭtriṃśat ṣaṭvivṛdhyā ca yāvadekottaraṃ śatam || 32 || puraṃ prāsādagehaḥ syātsaudhairjālagavākṣakaiḥ | kīrtistambhairjalārāmairgehairmaṇḍaiḥ suśobhitam || 33 || iti devapurarājapurāṇi || pṛ0 36) prāsādasyottare yāmye tathāgnau paścime'pi ca | yadi nāmāśramaṃ kuryātsatataṃ dvitribhūmikam || 34 || dviśālaṃ madhya ṣaṭdārupaṭṭaśālāgraśobhitam | mattavāraṇamagre ca tadūrdhvaṃ paṭṭabhūmiṣu || 35 || koṣṭhāgāraṃ ca vāyavye vahnibhāge mahānasam | puṣyagehaṃ tatheśāne nairṛtyeśāntamāyudham || 36 || chātrāgāraṃ ca purato vāruṇyāṃ ca jalāśrayam | maṭhasyoparitaḥ kuryādvidyāvyākhyānamaṇḍapam || 37 || iti maṭhaḥ || pūrvoktā ........ puṇyāhapratiṣṭhā sarvasiddhidā | raveḥ saumyāyane kuryāddevānāṃ sthāpanādikam || 38 || pratiṣṭhā cottarāmūla ārdrāyāṃ ca punarvasau | puṣye haste mṛge svātau rauhiṇyāṃ śrutimaitrabhe || 39 || tithiṃ riktāṃ kujaṃ dhiṣṇyaṃ krūraṃ vidhuyutaṃ tathā | dagdhāṃ tithiṃ ca gaṇḍāntaṃ cārabhopagrahaṃ tyajet || 40 || sudine sumuhūrte ca lagne saumyayutekṣite | abhiṣekaḥ pratiṣṭhā ca praveśādikamiṣyate || 41 || prāsādāgre tathaiśāne uttare maṇḍapaṃ śubham | tripañcasaptanandaikādaśaviśvakarānanam || 42 || maṇḍapaḥ syātkarairaṣṭādaśasūryakalāmitaiḥ | ṣoḍaśa hastataḥ kuṇḍa vaśādadhika iṣyate || 43 || stambhaiḥ ṣoḍaśabhiryuktaṃ toraṇādivirājitam | maṇḍapaṃ vedikāmadhye pañcāṣṭanavakuṇḍakam || 44 || hastamātraṃ bhavetkuṇḍaṃ mekhalāyonisaṃyutam | pṛ0 37) āgamairvedamantraiśca homaṃ kuryādvidhānataḥ || 45 || ayutaṃ hastamātre ca lakṣārdhe tu dvihastakam | trihastaṃ lakṣahome syāddaśalakṣe catuṣkaram || 46 || viṃśalakṣe pañcahastaṃ koṭyardhaṃ ṣaṭkaraṃ matam | aśītilakṣe'drikaraṃ koṭihome'ṣṭahastakam || 47 || grahapūjāvidhāne ca kuṇḍamekakaraṃ bhavet | mekhalātritayaṃ veda rāmayugmāṅgulaiḥ kramāt || 48 || ekadvitrikaraṃ kuryādvedikopari maṇḍalam | brahmaviṣṇuravīnāṃ tu sarvatobhadramiṣyate || 49 || bhadraṃ tu sarvadevānāṃ navanāmistathā trayam | liṅgodbhavaṃ śivasyāpi latāliṅgodbhavaṃ tathā || 50 || bhadraṃ ca gaurītilakaṃ devīnāṃ pūjane hitam | ardhacandraṃ taḍāgeṣu cāpākāraṃ tathaiva ca || 51 || ṭaṅkābhaṃ svastika caiva vāpīkūpeṣu pūjayet | pīṭhikājalapādeṣu yonyākāraṃ tu kāmadam || 52 || gajadantaṃ mahādurge praśastaṃ maṇḍalaṃ bhavet | ṭaṅkābhaṃ caturasraṃ ca gajadantamihāyatam || 53 || vikhyātaṃ sarvatobhadraṃ jñeyānyanyāni lokataḥ | pūrvāditoraṇaṃ plakṣayajñāṅgavaṭapippalaiḥ || 54 || dvātriṃśatṣoḍaśāṣṭau ca hyuttamān vedapāragān | kulīnānaṅgasarvajñānyajñārthamabhimantrayet || 55 || maṇḍapastha tribhāgena uttare snānamaṇḍapam | sthaṇḍilaṃ bālukaṃ kṛtvā śamyayā snāpayetsuram || 56 || pṛ0 38) pañcagavyaiḥ kaṣāyaiśca valkalaiḥ kṣīravṛkṣajaiḥ | snāpayetpañcakalaśaiḥ śatavāraṃ jalena ca || 57 || vedamantrādivāditragītamaṅgalaniḥsvanaiḥ | vastreṇācchādayeddevaṃ vedyāṃtaṃ maṇḍapaṃ nayet || 58 || talpamāropayedvedyāmuttarāśahṇe nyasettataḥ | kalaśaṃ tu śirodeśe pādasthāne kamaṇḍalum || 59 || vajraṃ vaidūryakaṃ muktāmindranīlaṃ sunīlakam | puṣparāgaṃ ca gomedaṃ caṃdraṃ pūrvādito nyaset || 60 || vyajanaṃ dakṣiṇe deśe darpaṇaṃ vāmataḥ śubham | ratnanyāsaṃ tataḥ kuryāddikpālādikapūjanam || 61 || āgneyyāṃ gaṇapaṃ vidyādīśāne grahamaṇḍalam | nairṛtye vāstupūjā ca vāyavye mātaraḥ smṛtāḥ || 62 || vajraṃ vaiḍūryakaṃ muktāmindranīlaṃ sunīlakam | puṣparāgaṃ ca gomedaṃ candraṃ pūrvādiṣu yajet || 63 || suvarṇaṃ rajataṃ tāmraṃ kāṃsyaṃ rītiṃ ca sīsakam | vaṅgaṃ lohaṃ ca pūrvādidikṣu dhātūniha nyaset || 64 || vajraṃ vahniḥ sahadevī viṣṇukrāntendravāruṇī | śaṅkhinījyotiṣmatī caiva svariktāni kramānnyaset || 65 || yavavrīhistathā kaṅgurjūrṇākhyā ca tilairyutā | śālimudrāḥ samākhyātā godhūmāśca krameṇa tu || 66 || yaddevābharaṇaṃ pūjāvastrālaṅkārabhūṣaṇam | tatsarvaṃ śilpine deyamācāryāya tu yājñikam || 67 || tato mahotsavaṃ kuryānnṛtyagītairanekaśaḥ | naivedyārārtikaṃ pūjāmaṅganyāsādikaṃ tathā || 68 || pṛ0 39) kṣīraṃ kṣaudraṃ ghṛtaṃ khaṇḍapakvānnāni bahūnyapi | ṣaḍrasāḥ svādubhakṣāṇi samantāt parikalpayet || 69 || viprāṇāṃ sampradāyācca vedamantraistathāgamaiḥ | sakalīkaraṇaṃ jīvanyāsaṃ kṛtvā pratiṣṭhayet || 70 || prāsāde devatānyāsaṃ sthāvareṣu pṛthakpṛthak | kharaśilāyāṃ ca vārāhaṃ paulyāṃ nāgakulāni ca || 71 || prakumbhe jaladevāśca puṣkake kiṃsurāstathā | nandinī jāḍyakumbhe ca kalyāṇyāṃ sthāpayeddharim || 72 || gaṇeśaṃ gajapīṭhe ca aśvapīṭhe tathāśvinau | narapīṭhe narāṃścaiva kṣamāṃ ca khurake yajet || 73 || bhadre siddhitrayaṃ kumbhe pārvatīṃ kalaśe sthitām | kapotālyāṃ ca gandharvānmañcikāyāṃ sarasvatīm || 74 || jaṅghāyāṃ ca diśāpālānindramudgamasaṃsthitam | sāvitrīṃ bharaṇe deśe śirāvadyāṃ ca devikām || 75 || vidyādharān kapotālyāmantarāle surāṃstathā | paryaṅkakuṃṭhacchādye ca tato madhye pratiṣṭhayet || 76 || śākhayoścandrasūryau ca trimūrtiścottarāṅgake | udumbare sthitaṃ yakṣamaśvināvardhacandrake || 77 || kaulikāyāṃ dharādhāraṃ kṣitiṃ cotraṃ nṛpaṭṭake | stambheṣu parvatāṃścaivamākāśaṃ ca karoṭake || 78 || madhye pratiṣṭhayeddevaṃ sakare jāhnavīṃ tathā | śikharasyoruśṛṅgeṣu pañca pañca pratiṣṭhayet || 79 || brahmā viṣṇustathā rudra īśvaraśca sadāśivaḥ | śikhare ceśvaraṃ devaṃ śikhāyāṃ tu surādhipam || 80 || pṛ0 40) grīvāyāmamare devaṃ maṇḍape ca niśākaram | padmākṣaṃ padmapatraṃ ca kalaśe ca sadāśivam || 81 || sadyo vāma aghorastatpuruṣa īśa eva ca | karṇādibhadraparyantaṃ pañcāṅge tān pratiṣṭhayet || 82 || iti sthāvarapratiṣṭhā || prathamaṃ devatādṛṣṭerdarśayeṃdannaparvatakam | vipraṃ kumārikāṃ vāstuṃ tato lokānpradarśayet || 83 || ījyānantarataḥ kuryātsūtradhārasya pūjanam | vastrālaṅkārabhūvittagomahiṣyāśvavāhanaiḥ || 84 || anyeṣāṃ śilpināṃ pūjā kartavyā karmakāriṇām | svādhikārānusāreṇa vastratāmbūlabhojanaiḥ || 85 || kāṣṭhapāṣāṇanirmāṇakāriṇo yatra mandire | bhuñjate tatra bhoktāsau śaṅkarastridaśaiḥ saha || 86 || puṇyaṃ prāsādajaṃ svāmī prārthayetsūtradhārataḥ | sūtradhāro vadet svāminna kṣayaṃ bhavatāt tava || 87 || iti sūtradhārapūjā | ācāryapūjanaṃ kṛtvā vastrasvarṇadhanaiḥ saha | dānaṃ dadyāddvijātibhyo dīnāndhadurbaleṣu ca || 88 || sarveṣāṃ dhanamādhāraḥ prāṇināṃ jīvanaṃ param | vitte datte pratuṣyanti mānuṣyāḥ pitaraḥ surāḥ || 89 || iti pratiṣṭhāvidhiḥ | pratiṣṭhā vittarāgasya jinaśāsanamārgataḥ | navakāraiḥ sūramantraiśca siddhiḥ kevalabhāṣitam || 90 || grahāḥ sarvajñadevāśca pādapīṭhe pratiṣṭhitāḥ | pṛ0 41) yenānantavibhedena muktimārga udāhṛtaḥ || 91 || jinānāṃ mātaro yatra yakṣiṇī gautamī tathā | siddha kālatrayo jātāścaturviṃśatimūrtayaḥ || 92 || iti sthāpyaṃ jinācāre triprākāraṃ gṛhaṃ tathā | sāvantaśikharaṃ? mandiramaṣṭāpadādikam || 93 || prāsādo vītarāgasya puramadhye sukhāvahaḥ | kalyāṇakārivargasya caturdikṣu prakalpayet || 94 || iti jinapratiṣṭhā | māghādipañcamāseṣu vāpīkūpādi saṃsmṛtam | taḍāgasya caturmāsaṃ kuryādāṣāḍhamārgayoḥ || 95 || asaṃskṛtaṃ jalaṃ devāḥ pitaro na pibanti te | saṃskṛte tṛptimāyānti tasmātsaṃskāramācaret || 96 || jīvanaṃ vṛkṣajantūnāṃ yaḥ karoti jalāśayam | datte vā sa labhetsaukhyamurvyāṃ svarge ca mānavaḥ || 97 || purāndhakavadhe rudralalāṭātpatitaḥ kṣitau | svedastasmātsamudbhūtaṃ bhūtamatyantaduḥsaham || 98 || gṛhītvā sahasā devairnyastaṃ bhūmāvadhomukham | jānunī koṇayo pādau rakṣo diśi śive śiraḥ || 99 || catvāriṃśadyutā pañca vāstudehe sthitāḥ murāḥ | devyo'ṣṭau bāhyagāsteṣāṃ vasanādvāsturucyate || 100 || adhomukhena vijñaptaistridaśairvihito baliḥ | tenaiva balinā śānti kurute hānimanyathā || 101 || prāsādabhavanādīnāṃ prārambhe parivartane | vāstukarmasu sarveṣu pūjitāḥ saukhyado bhavet || 102 || pṛ0 42) ekapadādito vāstu yāvatpadasahasrakam | dvātriṃśanmaṇḍalāni syuḥ kṣetratulyākṛtīni ca || 103 || ekāśītipado vastuścatuṣaṣṭipado'thavā | sarvavāstuvibhāgeṣu pūjayenmaṇḍaladvayam || 104 || īśo mūrddhani parjanyo dakṣiṇaṃ karṇamāśritaḥ | jayaḥskandhe mahendrādyāḥ pañca dakṣiṇabāhugāḥ || 105 || mahendraḥ sūryaḥ satyaśca bhṛśa ākāśameva ca | vāyurjānuni pūṣādyāḥ saptapādatale sthitāḥ || 106 || pūṣā ca vitathaścaiva gṛhakṣatayamāvubhau | gandharvo bhṛṅgarājaśca mṛgaḥ sapta surā iti || 107 || pādayoḥ pitarastasmātsaptapādatalasthitāḥ | dauvāriko'tha sugrīvaḥ puṣpadanto jalādhipaḥ || 108 || asuraḥ śoṣa pāpau ca rogo jānuni saṃsthitaḥ | ahirmukhyaśca bhallāṭaḥ somasarpauca bāhugau || 109 || aditistvadhodeśe ca vāme karṇe ditiḥ sthitaḥ | dvātriṃśadbāhyagā devā nābhipṛṣṭhe sthito vidhiḥ || 110 || aryamā dakṣiṇe vāme stane tu pṛthivīdharaḥ | vivasvāna'tha mitraśca dakṣavāmorugāvubhau || 111 || rudraśca rājayakṣmā ca āpavatso hṛdi sthitaḥ | sāvitraḥ savitā tadvatkaraṃ dakṣiṇamāśritau || 112 || indra indrajayo meḍhre bhadrau'sau vāmahastake | bhadradāso'pi tatraiva iti devamayaṃ vapuḥ || 113 || īśāne carakī bāhye piliṃpicchastu pūrvataḥ | vidārikāgnikoṇe ca vijṛmbhāpāṃdigāsthitā || 114 || pṛ0 43) nairṛtyeṃ pūtanā skandhe paścime vāyukoṇake | pāparākṣasikā saumye'ryamā vai sarvato'rcayet || 115 || herukādibalirdeyo māṣānnaiḥ surayāmiṣaḥ | aparān vaṭakānnaiśca sarvān svarṇasugandhibhiḥ || 116 || iti vāstuṣuruṣanyāsaḥ | ekena śāstreṇa guṇādhikena vinā dvitīye na padārthasiddhiḥ | tasmātprakārāntarato vilokya maṇīguṇāḍhyo'pi sahāyakāṃkṣī || śrīviśvakarmagaṇanāthameśacaṇḍī- śrīviśvarūpajagadīśvarasuprasādāt | prāsādamaṇḍanamidaṃ ruciraṃ cakāra śrīmaṇḍano guṇavatāṃ bhuvi sūtradhāraḥ | iti śrīsūtradhāramaṇḍanaviracite vāstuśāstre prāsādamaṇḍane'ṣṭamo'dhyāyaḥ || 8 || iti prāsādamaṇḍanaṃ samāptam | ########### END OF FILE #######