#################################################### MUKTABODHA INDOLOGICAL RESEARCH INSTITUTE Use of this material (e-texts) is covered by Creative Commons license BY-NC 4.0 Catalog number: M00638 Uniform title: tārāsahasranāmavyākhyābhidhārthacintāmaṇi Manuscript : manuscript 4972 Shri Raghunatha Temple MSS Library Jammu Description: Notes: Data entered by the staff of Muktabodha under the direction of Anirban Dash. Diplomatic transcription of manuscript. Revision 0: Nov. , 21, 2023 Internet publisher : Muktabodha Indological Research Institute Publication year : Publication city : Publication country : India #################################################### ṭna0. 4972 nāma - tārāsahasranāmavyākhyā'bhidhārthacintāmaṇiḥ kartā - śrīviśveśvaraḥ patrasaṃ0. - 121 saṃ0 - 1941 viṣayaḥ - tantram tārāsahasrābhidhānāṃvyākhyāguhyārthadarpaṇam|| viśveśvaramahāprājñaracitārañjanīnṛṇām| tā0sa0ṭī0 pṛ0 1a) oṃśrīgaṇeśāyanamaḥ oṃiṃdīvarachadakadaṃbakasuṃdarāṃgaṃkṣaṃdārakeṃdraparivaṃditapā dapadmaṃ ānaṃdatuṃdilamamaṃdacidadvitīyaṃdedīpyatāṃhṛdisadāviśadaṃtadojñaḥ 1 natvānanatvācaraṇayugalaṃbhaktibāhulyapūrvaṃsvastiśrīmadbudhajanaśiroratnalakṣmī dharasya tārānāmnāṃdaśaśatamidaṃsvīyabodhānurūpyātasyavyākhyāyatihatanūje taviśveśvareṇa 2 tatrāyamāyovastunirdeśapratipādakaḥślokaḥ kailāseti kela yorjalabhūmyorasti kelasanamasyavākelāsaḥsphaṭikaṃ tasyāyaṃkailāśiti svāmī śikharāsīnamitipāṭhetatrasthitamityarthaḥ śikheradevamitipāṭhepyārthikaḥ sevārthaḥ mahādevaśabdaḥadhiviśeṣāvacchinnaicaitanyeyogarūḍhaḥ tathācaskaṃdhapu rāṇe mahatāmapidevānāmahamevamahānyataḥ namattopyadhikostyatyomahādevasta tohmahaṃ atrasaṃbaṃdhaḥspaṣṭatvāloktaḥ tatrāsīnamityanenatasyasvasthattvātprahmasama yovyaṃjitaḥ kālānurodhaḥpratibhānavatvameteguṇāḥkāmadudhāḥkriyāsuityu kteḥ ihasītigopyatvamuktaṃ tatrāpareṇasahāvasthāṃnasyānuvitatvātbhavastrītva pṛ0 1ba) saṃbaṃdhārthaṃbhavānītyuktaṃ nāpṛṣṭaḥkasyacidvrūyānnacānyāyenapṛchatitivacanāt uttaradānārthaṃprītyetyuktaṃ parameśvaretisarvajñatvātpraṣṭavyārthanirvacanasāmarthyasū canaṃ tathācīśvarapadaṃjñānādimatparaṃparamapadārthanityasarvaviṣayasyatadekadeśe0 jñāneabhedānvayaḥ maheśvarapadaṃrūḍhiṃvihāyayogārthamātraṃpuraskāreṇasakalajaga dātuśāsakatyārthakaṃ ataḥsarvasāmaṃjasyaṃ śrīdevyuvāceti utkarṣārthakaṃśrīśabda prayogaḥ vacaparibhāṣaṇityasyaliṭivicikhaṃpītisaṃprasāraṇasye uvācetirūpaṃ kathamitiīśāneti tasyasarvaniyaṃtṛtvamuktaṃ sarvajñetipraṣṭavyārthanirvacanayogya tvaṃ sādhakāmaṃtraṃyesādhayaṃtiteuttamāṃlokottarāṃsiddhiṃmaṃtrādeḥsarvaprasiddhām si ddhamaṃtroyadāmaṃtrīvāliśasyāpimūrddhani karaṃdatvādiśatyāśusopilokātkaro tyuteti phetkāriṇīsmaraṇāt kathaṃkenaprakāreṇa labhaṃtitiprastaḥyenaya thālabhaṃtetatprakārāṃtaraṃmemahmaṃpṛcchatyaikathayetiprārthaneloṭ anyeṣāmapiprabhu tvāttadvyāvṛttyarthaṃ suiti tathā vānyaprabhunirūpitāpakarṣarāhityaṃlabhyate suiti tā0sa0ṭī0 pṛ0 2a) kathayetyanetavītvīyate dedasiparepītisūtrāt yathācachāṃdarūpitāpakarṣayahi sātāṃśvarṣeṣvapipravṛtistathāśabdakaustūbhādauspaṣṭaṃ yadyapisiddhiprāptyupāyomama jijñāsāviṣayitivrahmavākyādevānāditātparyyavalenasvakathanapratīyateva tathāpispaṣṭārthaṃkathanīyetyuktiḥ śrīśaṃkaruvācetispaṣṭaṃvineti pūjāpaṃca vidhā taduktaṃmaṃtrataṃtraprakāśe pūjāpaṃcavidhāproktāpaṃcarātrādipaṃcake tāścābhi gamataṃcopādānejyādhyānayogakāḥ tatrābhigamanaṃnāmamaṃtribhiḥparigamyate saṃ mārjatopalepādisaṃskārodevamaṃdire upādānaṃbhaveddevapūjāsādhanamelatam tataścāpibhavedityāgaṃdhapuṣpādibhiḥpunaḥ pīṭhapūjātudevasyasāṃgāvaraṇapūja taṃ maṃtrārthabhāvanāpūrvajapomaṃtrasyakīrttataṃ tacchāstrādhyayanaṃsamyavalvādhyāyo? maṃtribhiḥsmṛtaḥ gurudevātmanāmaikyabhāvanaṃyogucyate dhyānarūpaṃprapaṃcasāre yomanasidevatāyābhāvaḥsyādesyamaṃtriṇaḥsamyak saṃsthāpayeccatatretyevaṃdhyā0 taṃvadaṃtitatyavidaḥ gapaśabdātsyārtheprajñādyaṇ sacatrividhaḥ tathācaviśuddheśvarā pṛ0 2ba) taṃtre nijakarṇāgocaroyomānasaḥsajapaḥsmṛtaḥ upāṃśunijakarṇasyagocaraḥpari kīrttitaḥ nigadastujanairvedyastrividhojapīritaḥ balibhedamāhataṃtre dvividhoba lirākhyātorājasaḥsātvikobudhaiḥ rājasomāṃsaraktāḍhyaḥphalatrayavibhūṣitaḥ madhu pāyasasaṃyuktomadhuratrayalolitaḥ sātvikomāṃsarahitaḥ śeṣamanyatpuroktavat atralabhaṃtityatrakarmānuktepūrvaślokasyasiddheradhyāhāraḥ atrasiddhikāmasyaniyojya tvaṃsiddhephalatyaṃ tāvadrātrisatranyāyenāyāti paṭhanīyaṃsadādevīti vidhaubhāvya viśeṣānabhidhānāttadākāṃkṣāyāḥ satyāt navetpūjādiphaladdhesyevānuvādamātraṃ kḷptapradhānādhikāreṇanirvāhaṃ aṃgenakalpanasyāsaṃbhavāt anyathāprayājādāva pitatkalpanāpatteḥ atevapūjādivyatirekeṇasiddhilābhābhidhānaṃ parārthatvā darthavādamātraṃ aṃgeṣuphalaśrutirarthavāditinyāyāt anyathātadvidhānavaiyya rthyāpatteḥ evaṃcatastotrarūpaguṇamātravidhānametaditi aṃgatvamātragrāhakamā nābhāvāt siddhiṃkathaṃlabhaṃtiti kathaṃmāvāpekṣāyāmasyapravṛtyājapādyupa tā0sa0ṭī0 pṛ0 3a) kārakasiddhāvapi anekaphalakāmanayāstotrapāṭhavidheḥ pratyakṣatvāt aveṣṭi nyāyenetatpāṭhamātramapipradhānaṃbodhyaṃ nanutatretayānnādyakāmaṃyājayediti pṛthakvidhiśravaṇādaveṣṭiyāgasyasvataṃtrakarmatvaṃ prakaraṇavaśādrājasūyāṃgatva mitisiddhāṃtaḥ prakṛtetupaṭhanīyamitividhiraṃgatayopapanna yidaṃpaṭhatistro tramityādīnāṃtuyacchabdopaniyadvratvānnavidhitvasaṃbhavaḥ paṭhanīyamityaṃgavidhiprā ptasyaivānuvādasaṃbhavāditicetsatyaṃatrāpiśivasthānecaśayyāmityādideśavi śeṣapuraskāreṇapāṭhephalasaṃbaṃdhaśravaṇādyaḥśṛṇuyāditiniḥśritavidhisamabhi vyāhārādyanahiśravaṇasyāṃgatyabodhakaṃkiṃvidasti nāpirāgāditastatprāptiḥ rate bhyaśṛṇuyādityasyayacchabdayogitvepyaprāptārthatyādvividhamāvaśyakaṃ tathāca vāśa bdenapāṭhāvidhiravaśyaṃsvīkāryyaḥ nacaivamadīkṣitasyāpyetatpāṭhādhikārāpattiḥ iṣṭatvāt atevastrotrāṃtareṣvapisarvaśiṣṭānāṃtathānuṣṭhānamitidik nāmnāmiti ādaśabhyaḥsaṃkhyāsaṃkhyecetibhāṣyokteḥ ṣaṣṭhīaśeṣatitidvitīyārthetasilatha pṛ0 3ba) vābhāvapradhānātṛtīyārthe athavāupekṣitakriyamapādānaṃ sarvataṃtrāderuvṛtyetyarthaḥ kuśalātyavatītivat yadyapiditayogecaturthyābhāṣyaṃbhatathāpi bhaktānāmitya trachāṃdrasatvāccheṣeyāṣaṣṭhī bhagavatyāśravaṇapravṛttatvadevaśṛṇvetinavaktavyaṃ tathā piasyāvaśyopādeyatvasūcanārthaṃtat tvāmasmivacyītyādivat tadevaṃcatvāronu baṃdhāḥ siddhikāmodhikārīsiddhiḥprayojanaṃ nāmasahasraṃpratipādyaṃ tenagraṃthasya pratipādadakalakṣaṇaḥsaṃbaṃbhiti śāstrādautenavaktavyaḥ saṃbaṃdhaḥsaprayojaniti śāstrādautenavaktavyaḥsaṃbaṃdhaḥsaprayojanitiyuktatvāt vineti yaditṛtīyā rthenipātasyaprayogaḥ yenaphalaṃlabhate tatphalaṃphalahetuṃ hetuhetumatorabhedo yacāraḥ anyathāpūjopahārādivyatirekaprayuktaphalasyātrānuktatvā dasaṃgatatvaṃ0 syāditidhyeyaṃ idānīmasyamahāprayojanatāprakaṭīkṛtya ṛṣyādīnvaktumāra bhate asyetyādināgadyena teṣāṃjñānasyāvaśyakatvāt tathācahemādroyājñavalkyaḥ ārṣaṃcchaṃdaścadaivatyaṃviniyogastathaivaca veditavyaṃprayatnenavrāhmaṇaṃcaviśestra tā0sa0ṭī0 pṛ0 4a) ścataḥ aviditvātuyaḥkuryyādyājanādhyayanaṃjapaṃ homamaṃtarjalādīnitasya cālpaṃphalaṃbhavet yaścajānātitatvenārṣaṃchaṃdaścadaivataṃ viniyogaṃvrāhma0 ṇaṃcamaṃtrārthajñānamevaca ekekasyṛcaḥsopivaṃdyoletithivadbhavet devatā yāścasāyujyaṃgacchatyatranasaṃśayaḥ pūrvoktecaprakāreṇṛṣyādīnvetimohi jaḥ adhikārobhavettasyarahasyādiṣukarmasu yenapahaṣiṇādṛṣṭaṃsiddhiḥprāptā cayenavai maṃtrasyatasyatatproktamṛṣerbhāvastadārṣakaṃ chādanācchaṃduddiṣṭaṃvāsasī ivacākṛtaḥ ātmāsaṃchāditodevairmṛtyorbhītestuyatpurā ādityairvasubhiru ddhaistenachaṃdāṃsitānivai yasyayasyatumaṃtrasyanirdiṣṭādevatātuyā tadākā raṃbhavettasyadevatvaṃdevalovyate purākalpesamutpannāmaṃtrākāmārthevaca a nacaitatkarttavyaṃviniyogaḥsucyate etanmūlabhūtāśrutirapi yohadhvā viditachaṃdodaivatāvrāhmaṇenamaṃtreṇayājapasadhyāpayativāsthāṇuvarchatiga rttaṃvāpadyatityādi athāhakātyāyanaḥ etānyaviditvāyodhīte'nuvrūtejapa pṛ0 4ba) tijuhotiyajateyājayate tasyavrahmanirdhvīryyaṃjātayāmaṃbhavatyathāṃtarāścagarttaṃvāpa dyatesthāṇuṃvarchatipramīyate vāpāpīyānbhavatyathavijñāyaitāniyodhītetasyavī ryavadathayorthavittasyavīryavattaraṃbhavatijapitvāca prapaṃcasāre ṛṣivarṇādikaudhātū stogatyāprāpaṇenaca pātyābhyātatsvarūpaṃhmaguruḥ syādṛṣivācakaḥ icchādānārtha kaudhātūstachaṃdādistudādikaḥ tayorichāṃdadātītichaṃdomaṃtrārṇavācakaṃ ātma nodevatābhāvapradānādevatetica padaṃsamastataṃtreṣuvidvadbhiḥparikīrttitaṃ ṛdhvā0 turgatiprāptyubhayārthaḥ ṣidhātujñānārthaḥ jñānapradatvādṛṣipadasyagururvācyaḥ chaṃda dhāturichārthaḥ dādhātudānārthaḥ icchāpadaṃchaṃdapadasyārthaḥ itinairuktavyutpattiri tyarthaḥ tathācoktaṃsārasaṃgrahe ṛvarṇādistugatyarthodhātuḥśamyarthakastathā ṣi varṇārthastuvijñānamā * * prāpakaścasaḥ anayorūpasaṃpatauṛṣirgururitīritaḥ chadītidhāturicchāyādādidānārthakobhavet chaṃdovaktimanorvarṇādvayoricchā pradānataḥ krīḍārthakādadātītisaṃpannaṃdevatāpadaṃ sādhakāyātmanobhāvaṃdadātīnija tā0sa0ṭī0 pṛ0 5a) guryataḥ diveḥ krīḍārthāddevaśabdaḥuktārthaparityarthaḥ śrīrudrayāmale hṛdasyabo dhakāyātmattarebhāgeṛṣirekobhavattataḥ akṣobhyanāmayāśrityamuniveṣadharaḥ śivaḥ ṛtvigādisūtrenipātanāduṣṇikaśabdaḥsādhuḥ mūlelagnakacejaṭhetya0 maraḥ piṃgograikajaṭāṃdhyāyeditiphetkāriṇyāṃ vākyapramāṇapadasāgarapāragasya lakṣmīdharābhidhabudhasyatanūdbhavena viśveśvareṇavihitegirijābhidhārthaciṃtāma ṇāmayamagātprathamomayūṣaḥ 1 kiraṇasahasrabhivaitatsauraṃmohāṃdhakāravichedi tārānāmasahasraṃsarvotkarṣeṇavarvati 1 tatrānyāsāmapistrītvākrāṃtānāṃbhagavatyāḥ sarvātmakatyasūcanārthanāmānyatravakṣyaṃte uktaṃcavarāhapurāṇe yānisaumyāninā māniyānijñānodbhavānica tānitasyāviśālākṣyādraṣṭavyānivarānane kūrma purāṇepi śaktayogirijādevīśaktimaṃtothaśaṃkaraḥ matsyapurāṇe natvayāra hitaṃkicidvrahmāṃḍesmiṃścarācare itidakṣoktiḥ mārkkaṃḍeyapurāṇe vidyāssama stāstavadevibhedāḥ vidyāḥsamastāḥsakalājagatsyetyādi atevatatraiva a pṛ0 5ba) nyāsāṃbalamāśrityayudhyasevātimāninītiśuṃbhoktau ahaṃvibhūtyābahubhiraharūpai ryadāsthitetyanenagraṃthenavaiṣṇavyādīnāṃbhagavatyākevalayoktiḥ saṃgacchate liṃgapurā ṇepi śaṃkarāḥpuruṣāḥsarvestriyaḥsarvāmaheśvarī puṃliṃgaśabdavāvyāyetecarudrāḥprakī0 rttitāḥ strīliṃgaśabdavācyāyāḥsarvāṃḥgauryāvibhūtayaḥ sarvestrīpuruṣāḥproktāstayo revavibhūtayaḥ yasyayasyapadārthasyayāyāśaktirudāhṛtā sāsāpiśveśvarīdevīśa rvaḥsarvomaheśvaraḥ śaktimaṃtaḥpadārthāyeteṣaiśarvasyabhūtayaḥ padārthaśaktayopā ṣāstāgaurītividurbudhāḥ aṣṭauprakṛtayodevyāmūrttayaḥpasikīrtitāḥ tathāvikṛ tayastasyādehavaddhāvibhūtayaḥ visphuliṃgāyathāṃtadvadagnaucabahudhāsmṛtāḥ jīvāḥ sarvetathāśarvādvaṃdvasatyamupāgatāḥ gaurīrūpāṇisarvāṇiśarīrāṇiśarīriṇāṃ śarīriṇastathāsarveśaṃkarāśavyavasthitāḥ śrādhyaṃsarvamumurūpaṃśrotādevomahe śvaraḥ viṣayityaṃvibhurdhatteviṣayātmakatāmumā sraṣṭavyaṃdhvastujātaṃtudhateśaṃkara vallabhā sraṣṭāsevaviśvātmābālacaṃdrārddhaśeṣaraḥ dṛśavastūprajārūpaṃvibhartibhuva tā0sa0ṭī0 pṛ0 6a) neśvarī draṣṭāviśveśvarodevaḥśaktidaṃḍaḥśisyāmaṇiḥ rasyajātamumārūpaṃdhreyajātaṃca sarvaśaḥ devorasapitāśaṃbhurdhrātācabhuvaneśvaraḥ maṃtavyavastutāṃdhattemahādevīmaheśva rī maṃtāsevaviśvātmāmahādevomaheśvaraḥ boddhavyavasturūpaṃcavirttiharavallabhā de vaḥsevabhagavānvodbhrābāleṃduśekharaḥ pīṭhākṛtirumādevīliṃgarūpaścaśaṃkaraḥ pratiṣṭhāpyavidhānenapūjayaṃtisurāsurāḥ yeyepadārthāliṃgāṃkāsteteśarvavibhūta yaḥ arthābhagāṃkitāyeyetetegoryyāvibhūtayaḥ svargapātālalokāṃtaṃvrahmāḍāca raṇāṣṭake jñeyaṃsarvamumārūpaṃjñātādevomaheśvaraḥ vibharttikṣitratāṃdevītripurāṃta kavallabhā kṣetrajñatvaṃbhavodhattebhagavānaṃtakāṃtakaḥ sarvākārausthitāvetaunarai śreyorthibhiḥsadā pūjanīyaunamaskāryyaiciṃtanīyaucasarvadā samayācārepyuktaṃ strījātirūpāsarvatrasarvāhutiyāmatā sāśaktirūpāvijñeyāpuruṣaḥśivarū pavān evaṃcalākṣāṇekatyamanyeṣāṃnāmnāṃdraṣṭavyaṃ atevataducāraṇenatadevatā nāmagrahaṇajanyaphalātiśayenabhavati tadvāyaṃkatvābhāvāt nāmagrahaṇavidhinā pṛ0 6ba) taddhāyakānāmevopādānāditi tānicapūjāyāṃcaturthyaṃtatvenavipaṇamapitavyāni homapūjanayoḥsvāhānyāsatarppaṇayornamiti svanāmasarvasatyānāṃmaṃtrityabhidhī yate itivrahmapurāṇasyaivapramāṇatyāt nacateṣāṃnāmatyamevanāstītivācyam etanmadhyapāṭhena tatsaṃdarbhaviśeṣevṛddhyādisaṃjñāvat śaktyayachedenanāmatvevādha kābhāvāt stotravāhyatvenapṛthakpāpakṣayārthaṃprayogonāstītitūktameva a nyathāsahasranāmasaṃjñāvilopāpatte evaṃcanyāyasiddhevārthe kūrmapurāṇādyu ktasahasranāmastotreṣu nāmabhiḥkaṃṭharaveṇapūjāvidhānamapisegacchate atraca evaṃnāmnāṃsahasreṇatuṣṭāvavṛṣabhadhvajaṃ snāpayāmāsacavibhuḥpūjayāmāsapaṃka jairiti liṃgapurāṇīyaṃ tatonāmasahasreṇatuṣṭāvaparameśvaraṃ pratināmasupa dmaiścatamiṣṭvāvṛṣabhadhvajaṃ itiādityapurāṇī yamākhyānamapyupoddhalakaṃbhava tītidik namasvastisvāheticaturthīvidhānāt tatrasaukaryyārthaṃrūpanirṇaya prakriyāṃvakṣyāmaḥ āvaṃteṣucaturthyekavacanepāḍāpitipāṭikṛtevṛddhiḥ nadyaṃ tā0sa0ṭī0 pṛ0 7a) teṣu āṭipaṇikṛtevṛddhiḥ ikorokārāṃteṣuṅitihrasvaścetipasevisaṃjñāvidhā nādguṇaḥ anyadānaṃdīsāmyameva tatrarūpabhedoyāhakṣikaḥ kāryyaṃ halaṃtānāṃ tupuṃvadevarūpamitidik tatrapradhānatvātsarvamaṃgalāyatanatvāt devatāmā nāmaprathamamupanyasyati oṃtāreti oṃatravyutpatti mahātharvaṇīśrutiḥ tā rayatītitāreti evaṃpacāditvādajitiprakāraḥsūcitaḥ bhairavītaṃtramapi tā rakatvātsadātārāsukhemokṣapradāyinīti avadhyapekṣāyāṃcasaṃsārevatathā tyenaparyavasyati ateva mokṣarūpaparamapuruṣārthahetutvaṃvyajyate taccāgrevaca neṣusphuṭībhaviṣyati athavātāraḥpraṇavaḥtadyuktamaṃtratvāt vedādyamukhayuktā cettārātribhuvanatāriṇītiphetkāriṇīpacanāt praṇavostyasyāvrahmahmarūpa tayāsvadhāvakatvādvā oṃtatsaditinirddeśovrahmaṇastrividhasmṛtitiśruteḥ su grīvabhāryyārūpatvādvā tathācamatsyapurāṇe dakṣaṃpranidevyuktiḥ tārākiṣkaṃdhapa rvateiti buddhadevyāṃmatātārāsugrīvaguruyoṣitoritiviśvaḥ 1 rātririti devyā pṛ0 7ba) stadrūpatvāt rātrirūpāyatordevīdivārūpomaheśvaritivacanāt rātriparyyaṭanaṃcaivarātrau śaktiprapūjanaṃ akṛtvākathamīśānamadbhaktaḥkaulikobhavedititasyāḥpūjākālatve kteśca niśibhramaṃtibhūtāniśaktayaḥśūlabhṛdyatityādismṛtivacanādya vrahmavacane namenākukṣigatāyābhagavatyāstayāśyāmīkṛtatyādvāśaktiviśeṣarūpatvādvā 2 ma hārātririti yoginīviśeṣarūpatvāt etatpūjāyāṃtasyāḥ praśātattvādvā uktaṃcavī rataṃtre arddharātrātparaṃyaccamuhūrtadvayamevaca sāmahārātriruddiṣṭeti dvitīyatṛtīyarātri praharayormahāniśātvaṃ mahāniśātuviśeyāmadhyasthaṃpraharadvayamitihemādraudevalavaca nāt ateva vīrapūjāmaheśānijāminyāḥ praharegateitivīracūḍāmaṇāvuktam 3 kālarātririti taduktaṃvarāhapurāṇe saṃhārakāriṇīṃdevīṃkālarātriṃcayāṃviduḥ saṃhāriṇītisādevīkālarātriḥ prakīrtiteti tathācajñānārṇaye rudrastuparamaṃtatvaṃśi voniścalevahi grasaṃtīrudraśaktistunamorūpāvarānane etenavrahmāṃḍanāśakatveneśva rasiddhirititatrapramāṇamapisūcitaṃ tathācanyāyakusūmāṃjalau vrahmāṃḍādidvyaṇuka tā0sa0ṭī0 pṛ0 8a) paryaṃtaṃhijagatprayatnavadināśyaṃ vināśyayan pādyamānaghaṭavat sarvabhūtāni kauṃteyaprakṛtiṃyātimāmikāṃ kalpakṣayepunastānikalpādauvisṛjāmyahami ti yadvāhyaprādhidevatātvāt tathāśaunakaḥ evamādinidhānyāniśrutyuktānibahū nyapi svapnotyātāticetaiṣāṃkālarātryabhidevatā pūjāvidhānaṃpūrvoktaṃkuryyādatrā piyatnataḥ 4 kapālinīti syātkarparaḥkapālostrītyamaraḥ kapālayati mū rddhoddhāṃsthītisvāmī uktaṃcaphetkāriṇītaṃtre kapālotpalasaṃyuktasadhyapāṇi yugānvitāmiti 5 kāliketi kālaśyāmalamecakāityamaraḥ ṅīṣaṃtātsyā rthekaḥ uktaṃhimārkaṃḍeyapurāṇe tasyāṃvinirgatāyāṃtukṛṣṇābhūtsāpipārvati kā liketisamākhyātāhimācalakṛtāśrayā tathācavīracūḍāmaṇau yākālisā mahātārāyātārākālikāsmṛtā ubhayobhedabhāvenasiddhihānistujāyate kā lītaṃtre yathākālītathātārāyathātārātathonmukhī unmukhīcchilamastetyarthaḥ atastadviṣaya kavacasāsyamapātrātidaśādviṣayaikyaṃjñeyaṃ gaṃdharvataṃtre yathākālī pṛ0 8ba) tathātārāyātārākālikaivasā ubhayornahibhedostīti athavāmukhaśīrṣaṃjaleṣu kaṃitiviśvaḥ lalāṭamalikaṃgodhirityamaraḥ kemūrddhani alikānikapālāḥya syāḥ saptamīviśeṣaṇevahuvrīhāviti saptamyāḥpūrvaniṣātavidhānādevajñāpakādvya dhikaraṇatvepivahuvrīhiḥ tathācataṃtracūḍāmaṇau śvetāsthipaṭṭikāyuktakapālapaṃca śobhitāṃ paṃcamudrāvibhūṣitāmitiphekārirāṃpā 6 kāmadeti kāmaḥsmare'bhi lākhecetiviśvaḥ taṃdadāti ātitikaḥ icchāviṣayībhūtārthadānetātparye uktaṃca phetkāriṇyāṃ yāmavāpyamahātmānodharmakarmārthamuktiṣu nāsādhyaṃmenirekiṃcit kavayaḥśuddhabuddhayaḥ 7 māyeti taduktaṃkūrmapurāṇe tasyasarvagatsūteḥśaktirmāyeti viśrutā tayedaṃbhrāmayedīśomāyāvīpuruṣottamaḥ māyātvaṃśarvaśakīnāmiticata troktaṃ ateva māyāṃtuprakṛtiṃvidyānmāyinaṃtumaheśvaraṃ itiśrutiḥ tatramāyeti satvarajastamasāṃsāmyāvasthāmūlaprakṛtiritisāṃkhyamane vedāṃtinātuāvaraṇā diśaktimatyavidyaivatadarthaḥ śivameveśvaraṃprāhurmāyāṃgaurīvidurbudhāitiliṃgapu tā0sa0ṭī0 pṛ0 9a) rāṇaṃ iśvarasyaprakṛtyapiṣṭātṛtvādvrahmaṇaścāvidyāviṣayatvāttadrūpatvoktiḥ yadvāmā yābījasvarūpamaṃtratvāt pratyekabījānāmapimaṃtratvaśravaṇāt bījamaṃtrāḥ svataṃtrā syastāriṇyāḥ sarvasiddhidāḥ 8 mahāmāyeti maheśvarādivadyedaṃ mahāmāyāharai ścaiṣātayāsaṃmohyatejagaditi mārkaṃḍeyapurāṇāt yacchāmayajñānitidhātyanu sārānmāyājñānaṃcapunastitaṃ nighaṃṭudarśanāccamāyāpadaṃjñānaparam sphuṭecedamadau tasiddhau tatramahāmāyāpadaṃvṛtyavaśonnacaitanyaparamitibodhyaṃ 9 mahotsaveti mahānutsadhvo'syāḥ mahuddhavutsavityamaraḥ atevapunaruktavadābhāsoyamalaṃkā raḥ kiṃvāmahastejaḥ taccaprativādināmarthānurodhāt tatodabhakṣaṇeasmāt kvip īdṛśaḥsavoyaśaḥpūjādirūpoyapsyāḥ yajñaḥsavodhvaroyāgityamaraḥ uktaṃdirudra yāmale vādesadasiyāvākyastaṃbhinīprativādināṃ vidyāhānikarīvairividuṣāṃ balidānataḥ phetkāriṇītaṃtre maṃtrasyajñānamātreṇaanubhāvadvayaṃbhavet tātkā0 likīcakavitāparairanubhibhāṣyatā 10 mahādānarateti mahādānamatravidyādāna pṛ0 9ba) rūpaṃ vidyādānātparaṃdānaṃśrūyatenādhikaṃkiletyādityapurāṇāt tathācoktaṃkālītaṃtre saṃskṛtāḥ prākṛtāḥśabdālaukikāvaidikāstathā tesarvevaśamāyāṃtisādhakasyacanāmya thā rudrayāmale avyāhatamatiḥśāstrevijayīvākyaterapi matsyasūktaṃ yadyajñātyānarobhā tivācaspatirivāparaḥ 11 yajñeti ijyatepūjyatitiyajñāyajñenayajñamayajaṃtadevāityatra maṃtrabhāṣyakārairapikarmaparatvenavyākhyānāt yadvā yajñostyasyāstaduddeśyabhūtatvādityarthaḥ devatoddeśyakadravyātyāgasyaivayajñatvāt 12 yajñotsarvavibhūṣiteti yajñedūpāgādauutsa venaśaṃkārāhityādirūpeṇasādhakaniṣṭenavibhūṣitāsaṃtuṣṭetiyāvat uktaṃcajñānārṇave vicikitsāparomaṃtrījāyategurutalpagaḥ atevamaheśāninirvikalpaḥsadābhavet 13 caṃdravaktreti caṃdrivavaktraṃyasyāḥitivahuvrīhiṇāupamāpratyāpyate taduktamācāryyadaṃḍinā samāsaścavahuvrīhiḥ śaśāṃkavadanādiṣu sādṛśyasūcakitiśeṣaḥ 14 cakorākṣīti cakorasyāriṇīdavākṣiṇīyasyāḥ upamānapūrvapadobahuvrīrāttarapadalopaśca bahu brīhausavapyakṣṇoritiṣac ṣihaurādibhyaścetiṅīṣ 15 cārunetreti suṃdaraṃruciraṃcāru tā0sa0ṭī0 pṛ0 10a) ityamaraḥ ramyavastretivārthaḥ karpūreṃdutibhāsitāṃvarayugāmiti maṃtrebhedevyānokteḥ 16 salocaneti śobhanānilocatāniyasyaḥ ityasthapadavigrahonityasamāsatvāt 17 tri netreti caṃdrasūryyāgnimayalocanetibhāvaḥ tathānīlataṃtre bālārkkamaṃḍalalārkādiloca netrayabhūṣitām 18 calapadmākṣīti calaṃtvetanetracāpalyārthaṃviśeṣaṇaṃ spaṣṭamanyat 19 kuraṃgākṣītieṇaḥkuraṃgorhāraṇomṛgaḥsyāditihalāyudhaḥ 20 manohareti ramyetibhā vaḥ avidyāpahārakatvādvā yadvāmavasiharoyasyāstadviṣayakānurāgavatvāt 21 vrā0 hmīti vrahmojātāvitinipātanādatolopaḥ tathācavarāhapurāṇe devyāmūrtitrayaṃuktvā yāsāvrāhmīśivāmūrttistayāsṛjativaiprajāḥ saumyarūpeṇasuśroṇīvrāhmīsṛṣṭividhā nataḥ 22 nārāyaṇīti uktaṃhimatsyapurāṇe nārāyaṇīsupārśvetviti varāhapurāṇe yāsāraktenavarṇenasurūpātanumadhyamā śaṃkhacakradharādevīvaiṣṇavītvaṃjagāmaha eṣā nārāyaṇopāsyāvidyāsarvasamṛddhideti etadīyabhedoktairvā 22 jyotsneti caṃdrovidya teasyāṃtathā jyotsnātamisretyādinātipātaḥ yadvāstāyadvaṃśuddhiparaṃ ślāśaucebhāve pṛ0 10ba) kvip utkṛṣṭāsnāyasyāiticaṃmyarthe?vahuvrīhiḥ jyāmaurvvījyāvasuṃdharetiśāśvataḥ jyāyāṃbhū moutsnetitatpuruṣaḥ anyebhyaḥśuddhidetubhyaḥutkṛṣṭā bhaktānāṃśuddhyatiśayaṃheturityarthaḥ 24 cārukeśīti svāṃgāditiṅīp 25 sulocaneti sulocaḥsukhenalocayituṃśakyaḥ no namaskāroyasyāḥ namaterḍapratyayaḥ ekākṣarakośetathādarśanāt sukhārādhyetiyāvat vārāhīti śaktiviśeṣarūpatvāt kāśīkhaṃḍe anyāstikāśyāṃvārāhīkratuvā rāhasannidhau tāṃpraṇamyanarobhaktyāvipadaghnaunamajjati athavāvahāhiḥ sarpaśreṣṭhaḥ ahirvṛtrāsuresarpeityabhidhānāt tasyeyaṃvārāhī akṣobhyaḥsarvamūrddhanyastrimūrttirnāgarūpa dhṛgarūpadhṛginibhāvacūḍāmaṇivacanāt akṣobhyṛṣiretasyāvṛhatīchaṃdīrititi akṣobhyanāgasaṃpadrajaṭājūṭāṃvarapradāmititaṃtracūḍāmaṇivacanācca vāmanapurāṇe mahogramuśalāraudrādaṃṣṭrodhṛtavasuṃdharā vārāhīpṛṣṭatojātāśeṣanāgoparisthitā vārāhīmātṛbhedesyādgṛṣṭināmauṣadhepicetiviśvaḥ 27 vāruṇītivaruṇastarubhedepsu pratīcīpattisūryayoritiviśvaḥ yadvā vāruṇirvaśiṣṭaḥtasyeyaṃtadārādhyatvāt vaśiṣṭā tāsa0ṭī0 pṛ0 11a) rādhitādevīnacaśīghraphalāyatityādauśāyoddhārādehaktatvāt 28 vidyetimuktihe tutvāt tathācamārkaṃḍeyapurāṇe sāvidyāparamāmuktehetubhūtāsanātanī japyitya nuvṛttau vidyayādevalokodevalokovailokānāṃśreṣṭhastasmādvidyāṃpraśaṃsaṃtītiśru0 testadrūpatvādvā yadvā samayācāre maṃtrāḥkecitprakathyaṃtekecidvidyāḥprakīrtitāḥ puṃnāmadevatāmaṃtrāvidyāstrīnāmataḥsmṛtāḥ śaradātilakepyuktaṃ maṃtravidyāvibhe denadvividhāmaṃtrajātayaḥ maṃtrāḥpuṃdevatājñeyāvidyāḥsvīdevatāḥpunaḥ 29 mahāvidye ti tathācamuṃḍamālāyāṃ kālītārāmahāvidyāṣoḍaśībhuvaneśvarī bhairavīdilama stācavidyābhūmāvatītathā bagalāsiddhavidyācamātaṃgīkamalātmikā etāda śamahāvidyāmahāvidyāprakīrtitā atyaṃtadurlabhālokeṣaḍānmāyanamaskṛtāḥ 30 maheśvarīti puṃyogalakṣiṇoṅīṣ mahākalemaheśvarīti matsyapurāṇāt 31 piṃgākuṃcitakeśeti tuhicasmahavaipādapūraṇityamarāccakārovyarthaḥ evaṃtathā dīnāmapibodhyaṃ piṃgāākuṃcitāvakrāścakeśāyasyāititripadovahuvrīhiḥ urmi pṛ0 11ba/12ba) tiyogitvaṃkālaparicchedā tathācādaitātmatatvarūpetyarthaḥ taduktaṃkūrmapurāṇe māṃviddhi paramāṃśaktiṃmaheśvarasamāśrayāṃ ananyāmavyayāmekāṃyāṃpaśyaṃtimumukṣavaḥ 40 nityama pīti nityaṃtrahmaatonyadārttamitiśruteḥ tatsvarūpetyarthaḥ kūrmapurāṇe śaktiśaktima torbhedaṃvadaṃtiparamārthataḥ abhedacānupaśyaṃtiyoginastatvacintakāḥ paramārthatitya syottarārddhenasaṃbaṃdhaḥ 41 naṃdeti naṃdayatibhaktānititathā naṃdāhimavataḥpṛṣṭheitimātsyaṃ bhadreti bhadraṃkarotītiṇyaṃtātpacāyavirūpaṃ bhakaraṇaviśeṣaḥ tithiviśeṣovāhaṃ bhadrācabhadrāhaṃ nāvayoṇaṃraṃkvaciditi viṣṭityaktāmahāṣṭamyāṃmamapūjāṃkarotiyaḥ tasyapūjāphalaṃnasyāttenāhamavamānitetinavarātriprakaraṇesarvanibaṃdhodāhṛtavacanā t 43 nīlasarasvatīti gīrvāgvāṇīsarasvatītyamaraḥ vrahmalokesaraḥsamāśrityaśā pānnadībhūtvālokamavatīrṇetipadaṃcaṃdrikāyāṃ uktaṃcaśrīrudrayāmale etasminneva0 nnavakāletumeroḥśṛṃgaparāyaṇaḥ japajāthaṃsamāsādyatriyugaṃcatatasthitaḥ mamorddha vaktrālirgatyatejorāśivinirgatā hradecoleniyatyaivanīlavarṇābhavātpurā 44 gā tā0sa0ṭī0 pṛ0 12a/13a) yatrīti gāyaṃtaṃtrāyateyasmādgāyatrītenasāsmṛteti gāyatrīniprapaṃcasārādayaḥaṃto nupasargitikaḥ gaurāditvātṛṅīṣu itipadacaṃdrikāyāṃ gāyatrīvrāhmapurāṇe sāhai ṣāgayāṃstatreprāṇavaigayāstadyahuyāstatretasmādgāyatrīnāmeti tadidaṃvyutpattidvayama pinibaddhaṃpadmapurāṇe gāyaṃtaṃtrāyateyasmādgāyatrītenasāsmṛtā gayāḥprāṇāḥsmṛtā nityaṃśrutīnāṃpāradṛśvabhiḥ? trāyatejapataḥprāṇāngāyatrītenavāsmṛtā matsyapurāṇe gāyatrīvedavadaneitidevyuktiḥ gāyatrīvāidaṃsarvaṃyadidaṃkiṃcetyādivākogāyatrī padaṃvrahmaparamitivedāṃtinaḥ 45 sucaritreti śobhanaṃcaritramasyāḥ carerauṇādi kadṛtraḥ 46 kolavrataparāyaṇeti kulasaṃbaṃdhityātkaulavrataṃtadāgamoktaṃ tatraparā yaṇāsaktetyarthaḥ āśrayetatparābhīṣṭepaṇyaṇapadaṃviduritiśāṃśvataḥ mahācīnakrame ṇaivṛkṣātrādhriphalapradeti kālītaṃtrāt 47 hiraṇyagarbhetihiraṇyaśabdenatadaṃ ḍagrahaṇaṃ tadudbhavatvātathā tadaṃḍamabhavadgaimamitipurāṇāt taduktaṃjñānārṇave vrahmaṇaḥ parameśāni mātṛtyaṃsṛṣṭirūpakaṃ vāmāśaktestuvijñeyaṃvrahmāpretonasaṃśayaḥ kūrmapu pṛ0 12ba/11ba) matkuṃcitaṃnatmityamaraḥ piṃgograikajaṭāṃdhyāyedityukteḥ kuṃcitatvaṃsāmudrikoktatvā t 32 mahāyajñasvarūpiṇīti vedasvarūpatvāt yadvā mahāyajñaṃdakṣakratusvāṃtmī yaṃrūpayatipaśyatitathā satīrūpeitibhāvaḥsāhmanāhūtāpisvakīyatvaṃbuddhāta jjagatetiśrībhāgavatādauprasiddhaṃ yadvāmahāyajñānāṃsvaṃātmānaṃrūpayatirūpavaṃtaṃ karotitathā svargāniṣṭakāryyatānirūpitakāraṇatānirvāhakadevatāprīti rūpavyāpārāśrayatvāditibhāvaḥ tṛptevainamiṃdraḥprajayāpaśubhiścatarpayatītiśru tyā devatāprītirevāśuvināśināṃyāgādīnāṃvyāpāritivedāṃtinaḥ naiyāyika matepiadṛṣṭādhiṣṭhātṛtvāttathā yadvāyajñeṣusvamevarūpaṃsvarūpaṃtadastyasyāḥ dravyade vatehiyaṃjñasyarūpamitimīmāṃsakasaṃpradāyaḥ etenasarvadevatātmakasūcanaṃ 33 gaurīti gauroruṇesitepīteityamaraḥ gaurāditvātṅīṣ skaṃdapurāṇe drakṣyāmi devatedivyaṃdhapuḥkanakasannibhaṃ gaurītilokekhyātācabhaveyaṃkamalodbhavaṃ kānya kubjetathāgaurīmatsyapurāṇaṃ 34 caṃpakavarṇeti caṃpakohemapuṣpakamityamaraḥ rakta tā0sa0ṭī0 pṛ0 12a/12a) puṣpaṃbilapatraṃcaṃpakaṃnāgakesara itimuṃḍamāloktirvā yadvāraktopalemahīlakṣmīstaṃbha nepuṣpakamitihomaprakaraṇevīracūḍāmaṇyukteḥ 35 kṛśāṃgīti yathāpraśastaṃava lagnādītāṃtanutvādityarthaḥ kṣutsāmākoṭarākṣītibhadrakālīdhyānādvā 36 kulapū jiteti kulaśabdodravyaviśeṣeṣuāgamaparibhāṣitāḥ taccakālītaṃtrādāyuktaṃ 37 sarvānaṃdasvarūpeti mokṣānaṃdevavānyeṣāmaṃtarbhāvāt etasyaipānaṃdasyavāsarvā ṇibhūtānimātrāmupajīvaṃtītiśruteḥ yāvānarthudaḥpānesarvataḥsaṃplutodake tāvatsarveṣudeveṣuvrahmaṇasyavijānatitibhagavadukteśca 38 sarvasaṃkaṭatāriṇī ti tadāhātharvaṇaśrutiḥ athatāriṇīṃ bhayatāriṇīṃ vrahmahatyātāriṇīṃmahāpā takatāriṇīmiti mārkaṃḍeyapurāṇe rakṣāṃsiyatrograviṣaścināgāratrārayodasyubalā niyatra dāvānaloyatratathāvvimadhyetatrasthitātvaṃparipāsiviśvaṃ 39 nityeti klīve śīghrādyasatvesyāttriṣveṣāṃbhedyagāmiyadityamaraḥ vastudeśakālakṛtaparicchedarahitetya rthaḥ bhedagatiyogityaṃvastuparicchedaḥ atyaṃtābhāvapratiyogityaṃdeśaparicchedaḥ dhvaṃsapra0 pṛ0 12ba/13ba) rāṇe sayaṃkarotisakalaṃttasyāḥkāryyamidaṃjagat nakāryaṃnāpikaraṇamīśvarasyetisūra maḥ 48 bhūgarbheti bhūmirgarbheyasyāḥ tadudbhavatvāt vastutastutrikoṇāṃtargatayaṃtratvā t sayonigomayenāṣṭapatramabjaṃsuśobhanaṃ bhūpuraṃpasupatrāḍhyaṃyaṃtramekajaṭhātmaka0 mitiphetkāriṇīvacanāt gomayenetyatra caṃdanenetipāṭhāṃtaraṃ dehātmanoryarthābhedo yaṃtradevatayostathetiabhedāropatātparyyakeṃ kaulāvatīyādyetiparamārthaḥ 45 vi śvagarbhetisaṃhārakatvenakusigatalokatvāt sadrūpeṇasarvānusyūtatvādā asti0 bhātipriyaṃrūpaṃnāmayeṃtyaṃśapaṃcakaṃ ādautrayaṃvrahmarūpaṃjagadrūpaṃtatodvayaṃ khaṃvātāgni jannorvīṣudevatiryaṅnarādiṣu abhinnāḥsaccidānaṃdābhiṃdyeterūpanāmanī śatevedātyukteḥ 50 yaśasvinīti bhūmnipraśaṃsāyāṃnityayoge'niśāyanevā'syāyetyādināvinipratyayaḥ yaśaścavrahmātmatayāsakalavedāṃtatātparyaviṣayatvarūpaṃ tacottaraṃmīmāṃsāyāṃpra0 thamādhyāyespaṣṭaṃ 51 himavattanayeti himavāliṣadheviṃdhyitiparvatabhedeṣvama raḥ matsyapurāṇehimācalaṃpatināradoktiḥ janatīsarvalokasyasaṃbhūtābhūtabhāvi tā0sa0ṭī0 pṛ0 14a) nī śiveyaṃpāvanāyaivatvatkṣyetrepāvakadyutiḥ kūrmapurāṇe ahaṃvaiyācitādaivaiḥ saṃjātā parameśvarāt viniṃdyadakṣaṃpitaraṃmaheśvaraviniṃdakaṃ dharmasaṃsthāpanārthāyatyadārādhana kāraṇāt menādehasamutpannātvāmevapitaraṃśritā 52 divyeti digāditvādyan divyaṃlavaṃgakedivyaṃ valaudivibhavenyavaditiviśvaḥ vīrācārapriyatyādityarthaḥ vīradivyayoralpabhedatvāt divyevīrenabhedostiyadbhedaṃtatvakathyate śāṃtopinī tomadhuraḥkalānāvaṇyasaṃyutaḥ divartsnudavavatprāyovīraścoddhatamānasitibhāva cūḍāmaṇivacanāt 53 divyāṃbaravibhūṣaṇeti spṛṣṭārthaṃtaduktaṃpurāṇe aṃḍajairvā pivastrairabhyacyaśailajāṃ saṃbhūṣyābharaṇaiḥśakravarttitvamāpnuyāt aṃḍajaṃkorpāsaṃ yadvādivyaṃuttamaṃaṃbaraṃ vrahmaraṃdhrarūpamākāśaṃtadvihāritvāt taduktaṃnīlataṃtre u tthāyacottareyāmeciṃtayedugratāriṇīṃ mūlādivrahmaraṃdhrāṃtaṃviśataṃtusvarūpiṇīṃ 54 jaganmāteti pṛṣanmahadityādināuṇādaunipātojagacchabdaḥ sarvevrahmādayoyūyaṃ madaṃśābhāvasaṃbhavā itikulacūḍāmaṇivacanāt 55 jagaddhātrīti dhāraṇātpā pṛ0 14ba) lanādvāttṛnyogeṣaṣṭyāstṛjakābhyāmitisātubaṃdhakatṛngrahaṇena'jñāpanāttadaṃtena ṣaṣṭhīsamāsaḥ tathācaśrutiḥ etasyavāṃkṣarasya praśāsanegārgidyāvāpṛthivīvidhṛ tetiṣṭatiti 56 jagatāmupakāriṇīti upakarotidhvanādidānenetyarthaḥ bhāṣyama tesungrahaṇasyupasarganivṛtyarthatvābhāvāt ṇinisiddhiḥ jagatpadasyasaṃsāryātma paraṃtayāsarvatanmokṣadātrītitatyārthaḥ 57 aiṃdrīti ṛjyeṃdretyādināiṃdraśabdonipātaḥ vajrapāṇirmahādevaśacīśaileṃdrakanyaketi liṃgapurāṇaṃ 58 saumyeti somasyerya saumā ditidyaśaracchāṃdasatyātṅīṣabhāvaḥ 59 yāmyeti yamasyeyaṃyāmyā dityadi tītisūtreyamādyetivāmanokterṇyaḥ bhāṣyamatetaṣyajpramayitidīkṣitāḥ yāmyāḥpuna ryātanāityudayanācāryyāḥ yamaḥsvayaṃharodevastatpriyāgirikanyaketiliṃgapurāṇaṃ 60 vāruṇītiprarvatāvaruṇaḥpāśītyamaraḥ varaṃvṛṇaṃtitadevāvaradaścavarārthināṃ dhā tuvairaṇeproktastasmātsavaruṇaḥ smṛtitisāṃbapurāṇāt varuṇobhagavānrudrogau rīsarvārthadāyinītiliṃgapurāṇaṃ 61 vāyavīti yadyapivāghatṛpitrusrasitiya? tā0sa0ṭī0 pṛ0 15a) tpratyayenabhāvyaṃtathāpisaṃbaṃdhamātravivakṣāyāṃśaiṣikoṇukāryyaḥ bāleṃduśeṣarovā yuḥśivaśivamanorametiliṃgapurāṇaṃ 62 āgneyīti agneritiḍhak ayarneyīni tyādināsapādeśaḥ svāhāvahnyātmanastasyaproktāpaśupateḥsatī ṣaṇmukhobhagavānde vaubudhaiḥ putrudāhṛtiti liṃgapurāṇaṃ jātavedāḥsvayaṃrudrosvāhāsarvārddhakāyi nītiliṃgapurāṇaṃ 63 nairṛtīti unairṛtaḥkarvuraḥkravyāditiśabdārṇavaḥ 64 rdaśānīti daśaiśvarye tācchālyaṃvayovacanetyādināṃvānaś puṃyogeṅīṣ tadevamaṣṭadikpālaśaktirūpatvaṃvyākhyātaṃ 65 caṃḍiketi caṃḍaśabdasyavahvāditvā t ṅīṣ saṃjñāyāṃṣyasītinarasiṃpurāṇāt 67 sumerutatayeti meruḥsumeruheṃ mādrirityamaraḥ tadaikadeśotpalatvāt uktaṃcarudrayāmale meroḥpaścimakūlecaco lanāmāhradaḥsmṛtaḥ tatrayajñesvayaṃdevamātānīlasarasvatī 68 sarveṣāmupakā riṇītikāryyamātrahetutayāsarvasahakāritvādityarthaḥ 69 vaṃdyeti vedituṃ yo gyāvaṃdyā arhārthekṛtyaḥ svapakarṣabodhanātukūlavyāpāraviśeṣonatiritinaiyāyikāḥ 70 pṛ0 15ba) lalajjihveti lalalaulye caturbhujāṃlalajjihvāmitiphetkāriṇītaṃtre lalajjihvāṃma hābhīmāmititaṃtravacūḍāmaṇau 71 sarojākṣīti viśadārthaṃ phulleṃdīvaralocanāmi tivacanāt 72 muṃḍasrajavibhūṣaṇeti srakśabdādbhāgurimateṭāpichāṃdasavyatyayenapuṃ stvaṃ athavāṅmāpoḥsaṃjñāchaṃdasoritihrasvaḥ muṃḍamālāvibhūṣitāmitiphetkāriṇyāṃ 73 sarvānaṃdamayīti tatprakṛtavacanemayaṭ īśvarāṃnaṃdasyanityatayāuśvamedhādijanyatā vacchedakāvāṃtarajātyavādennānaṃdaviraheṇayadyapinānātvamupapannaṃtathāpiānaṃdāṃ tarāpekṣāpakarṣarāhityamevavahvānaṃdaṃtādātmyenavivakṣitatvātsarvetyuktaṃ 74 sarve ti tatrāstitriṣulokeṣuyatvayātuvinākvaciditimahābhāratāt atrasaṃjñātyā bhāvenasarvasyaiitirūpaṃjñeyaṃ jagatprapaṃcasyīśvaropādānakatvenīśvarāmilatayāva dāṃtimatenedaṃ nehanānāstikiṃcanamṛtyoḥsamṛtyumāpnotiyihanānevapaśyatī tiśruteḥ yadvā ṣarvahiṃsāyāmitidhātoḥ sarvatihinastisarvārudrarūpatvādityarthaḥ 75 sarvānaṃdasvarūpiṇīti pūrvoktavyutpatyā śavaḥśivitiamaravyākhyātāraḥ tadānaṃdaṃ tasa0dī0 pṛ0 16a) svarūpayatisvarūpabhājaṃkarotijanayatītiyāvat yadvābhedopacāreṇatādrūpyoktiḥ 76 kṣatiriti kṣatirgurutvavatopivrahmāṃḍasyapatanābhāvaḥ tatpatanapratirodhakapalāśraya itiyāvat dhṛtirdhāraṇadhairyayoritiviśvaḥ dhṛtiḥpiṃḍāraketathetimātsyaṃ 77 medhe ti dhāraṇāsamarthabuddhisvarūpatvāt maḥśiyemāramāyāṃcetiviśvaḥ tasmiṃiṃkāmaṃdadhvātī timedhā dhāñaḥkaḥpratyayaḥkālikārūpatvāt mahākāloparisthitāmitikulacūḍāma ṇidarśanāt 78 lakṣmīriti tathāsiddhapurelakṣmītimātsyapurāṇāt viṣṇurudrāṃtaraṃ vrūteyat śrīrudrāṃtaraṃtathā tatrāstikānāṃmartyānāṃkāvyaṃśāstravigarhitamiti ka lpatarulikhitavarāhapurāṇāt 79 śraddheti phalāpaśyaṃbhāviniścayaḥ śraddhā bhakti tvaśraddhātvejñānatvavyāpyajātiviśeṣāvityapikecit etenakarmamokṣamārgadvayopayogi tvamuktaṃ śraddhayāgniḥsamithyateśraddhayāhūyatehaviritiśruteḥ śraddhācittobhūtvā tmanye vātmānaṃpaśyediti śrutevaśca 80 patragaśāyinīti paṃdbhyāṃnagaḍhatītivyutpattyāvṛṣo darāditvaṃkaumudyāmuktaṃlakṣaṇayāyogārthecitogrāhyaḥ śeteścasthitimātramarthaḥ jalā pṛ0 16ba) śaya ityādivat tathācataṃtracūḍāmaṇau śubhravarṇamahādevaśavahṛdvimalāsanāṃ yadvāpannage śāyayatisvāpayatinārāyaṇamitiṇyaṃtātṛṇinipratyayaḥ yoganidrāsvarūpatyāditibhā vaḥ yayātyayājagatsraṣṭājagatyātyītayojagat sopinidrāvaśaṃnītaḥkastvāṃstotumi heśvariti mārkaṃḍeyokteḥ 81 rukmiṇīti rukmiṇīdvāravatyaṃtvitimatsyapurāṇam ru kmiṇyabhinnalakṣmyabhinnatvenarukmiṇyabhedaḥ rādhavatvebhavetsītārukmiṇīkṛṣṇajanma nīti viṣṇurāṇāt 82 jānakīti janakasyāpatyaṃstrītathā citrakūṭe tathāsīteti matsyapurāṇāt pūrveśāvyākhyātametat 83 durgeti duḥkhenagamyatejñāyatiticaṃdrikāyāṃ duḥkhenagaṃtuṃśakyatesyāmitimādhavī mārkaṃḍeyapurāṇe tatraivacavadhiṣyāmidurgamākhyaṃma hāsuraṃ durgādevītivikhyātaṃtanmenāmabhaviṣyati kāśīkhaṃḍepi adyaprabhṛtimenāmadurge tikhyātimeṣyati durgadaityasyasamaredhātunādatidurgamāt durgametyapidurgasyaivanāmātaraṃ tasminvimukhatāṃprāptemārgaṇedurgamāsuriti 84 satyeti avādhyasvarūpetyartha|| vedāṃsi matesattāyāvrahmamātradharmatvāt tatevaghaṭādisatāvyavahārāt astibhātipriyaṃrūpaṃnā tā0sa0ṭī0 pṛ0 17a) macetyaṃśapaṃcakaṃ ādyaṃtrayaṃvrahmarūpaṃjagadrūpaṃtatodvayamityukteḥ 85 satyavatīti satyaṃ nityaṃjñāneyādikaṃastyasyāitimatup 86 ratiritiratismarastriyāṃproktetiviśvaḥ pīṭhaśaktiviśeṣarūpatvādvā ratiḥprītistathaivaceti siddhasārasvatāt 87 kāmā kṣeti parvataviśeṣasthatvāt kāmākṣaścitrakūṭaścetiviṣṇudharmottarāt atevāne kaśaktisahitāṃkāmākṣāṃpūjayāmyahamiti kumārīpūjāyāṃmaṃtravarṇaḥ kulacūḍā maṇau tasmābdataguṇaṃproktaṃkāmākṣāyonimaṃḍalaṃ tasyaphalaṃmahādevayaktuṃkiṃkathya tedhuhā 88 mokṣadetiḥapunarnivṛttirmokṣitisarvamataparamārthaḥ taduktaṃkiraṇā valyāṃ nahimuktasyaduḥkhaṃpatyāpadyataratikaścidabhyupaitīti kūrmapurāṇe tasmā dvimuktimaṃvichanpārvatīṃparameśvarīṃ āśrayetsarvabhūtānāmātmabhūtāṃparāṃśivāṃ rudrayāmale vrāhmaṇomuktimāpnotimaṃtrasyāsyaprasādataḥ 89 anaṃteti kūrmapu rāṇāt asyāstvanādisaṃsiddhamaiśvaryamatulaṃmahat tatsaṃbaṃdhādanaṃtaiṣārudreṇa paramātmaneti 90 nārasiṃhīti nṛsiṃhaśaktirūpatvāt vikṣiyaṃtīsaṭāpātaigrā pṛ0 17ba) hanakṣatratārakāḥ nakhinīhṛdayājjātānārasiṃhīsudāruṇeti vāmanapurāṇokteḥ 91 sarasvatīti sarasvatīnadībhedeśrīvāgdevatayorgirītiviśvaḥ 92 mahādevarateti pā tivratyenatadāsaktatvāt 93 caṃḍīti caṃḍīkātyāyanīhiṃsrākoyanastrīṣusaṃmateti viśvaḥ 94 caṃḍadordaṃḍakhaṃḍinīti caṃḍasyadaityaviśeṣasyabāhurūṣaudaṃḍaupṛthutyāt dṛ ḍhatyāccataukhaṃḍayatītitacchīlā 95 dīrghakeśeti sāmudrikalakṣaṇatvāt 96 su keśīpiṃgakeśetispaṣṭārthaṃ 97|98 mahatkacetichāṃdasātvābhāvaḥ 99 bhavānīti bhavatyaṃsmātsarvaṃitibhavaḥ tasyastrībhavānīpuṃyogāditiṅīp iṃdrevaruṇetyādinānugā gamaḥ sthāneśvarebhavānītimatsyapurāṇaṃ 100 vākyapramāṇapadasāgarapāragasyalakṣmīdha rābhidhayudhasyatanūdbhavena viśveśvareṇavihitegirijābhidhārthaciṃtāmaṇāṣavihathama yūṣaṃsaṃmodvitīyaḥ pratipatparamāṇusarvavidyānivasaṃtītyapiyadhṛtestadānaḥ prakaṭī bhavatīhatejapeyuścaraṇeṃdīvareraṇavogurūṇāṃ athadvitīyaśatavyākhyā bhavapatnīti patyurnoyajñasaṃyogeitiṅīpsyaṃniyogaśiṣṭonakāraḥ patnīpāṇigṛhītīsyādityamaraḥ ta0sa0ṭī0 pṛ0 18a) athavā pātītivyutpatyā bhavasyajagataḥpatnīrakṣaṇakartrītyarthaḥ tirodhatāmaśvinau dāsapatnī itibharatasyavimalabodhādibhistathāvyākhyānāt 1 bhavabhītihareti bhavaḥsaṃsārasaṃstaktapriyaśaṃkarajanmasuitiviśvaḥ bhayabhītibhiritivārtikātsamā saḥ harateracpratyayaḥ bhokṣadāyinītyarthaḥ 2 śacītipulomajāśacīṃdrāṇītyamaraḥ śacaśvacagatau devaloketatheṃdrāṇītimātsyaṃ 3 pauraṃdarīti vācaṃyamapuraṃdaraucetinipā tātsādhuḥ tasyedamityaṇaṃtatvāt ṅīṣ tatpūjyetyarthaḥ 4 viṣṇorjāyeti viṣṇṛvyaptauviṣeḥ kiccetpauṇādikonupratyayaḥ viceṣṭisarvaṃvyāpnotītiviṣṇuḥ mātsyepi vyāptaṃtyayaivaviśatā trailokyaṃsacarācaraṃ tasmādviṣṇuritiproktaḥsvayamevasvayaṃbhuvā jāyāyāstaddhijāyātyaṃ yada syāṃjāyatepunaritimanuḥ eṣaivaraktārajasivaiṣṇavīparikīrttiteti varāhapurāṇam 5 māheśvarītimaheśvaraśabdovyākhyātaḥ tato'ṇpratyayaḥ eṣaivakṛṣṇātamasiraudrīdevī prakīrttitetivarāhasmaraṇāt māheśvarītrinetrātuvṛṣārūḍhātriśūlinī mahāhivala yāraudrījātākuṃḍalinīkṣaṇāt itivāmanapurāṇaṃ īkṣaṇānnetrānmāheśvarījātetyanvayaḥ 6 pṛ0 18ba) pareti sarvotkṛṣṭetyarthaḥ parāśabdecaprapaṃcasārādautripurāvyavahārātsāvāgrāhyā tatrā dyesarvanāmatvātparasyaiitirūpaṃcaturthyāṃ kutaḥparasminpuruṣerajovetibhāraviśva anye parāyaiitibhedaḥ 7 sarveṣāṃjananīti atispaṣṭorthaḥ sarvapadaṃnityapadārthātiriktapa raṃ 8 nityeti prāgabhāvapratiyogityesatidhvaṃsāpratiyogityaṃ nityatyamitākikāḥ anenaanyaniṣṭakaraṇatānirūpitakāryatānāśrayatvesati anyamātraniṣṭakāryyatā nirūpitakāraṇatāśrayatvaṃuktaṃ anyathāsarveṣāṃjananītyasyānupapatteḥ athavāla litākāmeśvaryyādiṣoḍaśanityāsvarūpetyarthaḥ 9 cārvaṃgīti cārūṇīramyāṇyaṃgāni yasyāḥ svāṃgāditisūtre'syaṃyogopadhādityasyapratiprasavatvenaaṃgagātrakaṃṭhebhyastvi ṣpateitivṛttikārokteḥ anuktasamuccayārthacakāreṇaitadarthasaṃ grahitidanthāsa kārādivyākhyānāccaṅīṣ 10 daityanāśinīti dityaditītyādinā'patyārthe ṇyaḥ nāśayatestābdīlyeṇiniḥ itthaṃyadāyadāvādhādānavotthābhaviṣyati tadātadāvatīryyāhaṃkariṣyāmyarisaṃkṣayamiti mārkaṃḍeyapurāṇāt athavādaityāḥ ta0sa0ṭī0 pṛ0 19a) svargādayaḥ mokṣadatvāttannāśinītyarthaḥ asuryānāmatelokāṃdhetatamasādātāiti īśāvāsyabhāṣyeācāryaistathāvyākhyātāt 11 ghorarūpeti ghoraṃbhīmehareitiviśvaḥ lalajjihvāṃmahābhīmānīti taṃtracūḍāmaṇivacanāt śivasvarūpetyarthovā uktaśakti grāhakatvāt 12 maheśānīti puṃyogalakṣiṇoṅīṣ mahatīcāsauīśānīcetivā saṃbaṃdhaḥ 13 kāminīti kāmayatititābdīlyeṇiniḥ kāmicchā'styasyāitivā nityayogeiniḥ īśvarecchāyānityatvasvīkārāt 14 varavarṇinīti uttamāvaravarṇinī tistrīprakaraṇeamaraḥ varovarṇosyāstītisvāmī yadvāvarāśreṣṭāvarṇinīyasyāḥ chāṃ dasatvānnasamāsāṃtaḥ abhedavivakṣayākarmadhārayovā chinnamastārūpeṇacedaṃ ḍāki nīvarṇinīyuktāṃvāmadakṣiṇayogatititatrokteḥ 15 mahāvidyeti mahatīnityāvi dyājñātaṃyasyāṃ nityajñānavatītiyāvat 16 mahāmāyeti mahatīavacchedakabhedenaba huvidhāmāyāśravidyānādiranirvacanīyāvebdāṃtaprasiddhāyasyāḥ āśrayatvaviṣayatya bhāginī nirpibhāgacitirevakevalamitivedāṃtivacanādvrahmaṇo'vidyāśrayatvāt pṛ0 19ba) tadrūpetyarthaḥ avidyāyāekyepiupādhibhedānnānātyasvīkārāt iṃdromāyābhiḥpuru rūpīyateityādiśruteḥ athavāmāṃdarśatithiyākṣisvamaṃtrasādhanādhāratyasaṃbaṃ dhenaprāpnoti amāyākapratyayerūpaṃ mahatīcāsausācetikarmadhārayaḥ tasyāṃviśi ṣyapūjanavidhānāt yadvānavidyatemāyāviparītajñānasaṃśayajñānābhāvarūpā yatratathā mahachabdenakarmadhārayaḥ bhramasaṃśayābhāvatvesatisarvajñānāśrayaḥitya rthaḥ tatracatrividhomohaḥ saṃbhavaḥsarvapāpmatāṃ ajñānaṃsaṃśayajñānaṃmithyājñāna mititrikaṃitismṛteḥ athavāmahatīsarvaviṣayakatyanityatvobhayadharmayuktāmā jñānaṃtāṃyātītyarthaḥ yadvā mahatīmālakṣmīḥtāṃyātisarvasyeśānitiśruteḥ 17 mahāmedheti dhīrddhāraṇāvatīmedhetyamaraḥ athavāmahatīmedhāyasyāitipaṃcamyartheba huvrīhiḥ yatsakāśāduktānāṃmahābuddhilābhobhavatītyarthaḥ avyāhatamatiḥ śā streityādiprāguktayāmalādivacanāt athavāmahānmedhohiṃsāyasyāḥ medhaterhiṃ sādyarthāḥ kalpadrumādāvuktāḥ tatobhāveghañbalipriyatvādityarthaḥ tathācacaṃḍikāṃba ta0sa0ṭī0 pṛ0 20a) lidānena tīṣayetsādhakaḥsudhīriti kālikāpurāṇaṃ 18 mahotsaveti utsaḥprasrava ṇaṃvāripradhāhonirjharoṛrityamaraḥ mahāṃtaṃutsavātigarchatīvāgatigaṃdhanayorasmāt kaḥ nadītīrenagopāṃteitiśrutyāsādhanasthānokteḥ 19 virūpeti vikṛtaṃrūpaṃyasyāḥ bhīṣaṇatvāt viśiṣṭaṃvāsarvotkṛṣṭatyāt vigataṃrūpaṃyasyāḥvrahmaṃrūpatvāditivā e tadvaitadakṣaraṃgārgivrāhmaṇānaabhivadatyasthūlamanarāvahrasvamityādiśruteḥ 20 vi śvarūpeti taduktaṃmātsye sarvadāsarvabhūteṣudṛṣṭavyāsarvatobhuvi sarvabhūteṣuyatkiṃci drahitaṃnamayāvinā 21 mṛḍānīti mṛḍayateḥsukhārthātyacādyac tatoṅīṣidrava ruṇetyādināānuk āryāṃbikāmṛḍānītihalāyudhaḥ 22 mṛḍavalkṛbheti dayitaṃ vallabhaṃpriyamityamaraḥ valletisautraḥprītyarthitisvāmī yadvābhāvekapratyayānmṛḍaṃsu khaṃjanakatvasaṃbaṃdhenatadvatīlabhābhaktyādirūpāprāptiryasyāḥ ḍulabhaṣprāptau ṣadbhidā dibhyityaṅ 23 kāmarūpeti kāmenasvechayārūpaṃyasyāḥ aṣṭasiddhiyuktatvāt śarīrasā dhyekarmaṇi sṛṣṭyādauśarīraparigrahādvā śarīrasādhyekarmaṇiśarīrasyāpigrahaṇādityu pṛ0 20ba) dayanācāryairuktatyāt uktaṃcabhagavadgītāyāṃ yadāyadāhidharmasyaglānirbhavatibhārata abhyutthānamadharmasyatadātmānaṃsṛjāmyahaṃ kāmarūpākhyaṃpīṭhaṃastyasyāityarśāditvā dajvā tathācamuṃḍamālāyāṃ kṛtejālaṃdharaṃpīṭhaṃtretāyāṃpūrṇaparvata uddhithānaṃdvāparetu kāmarūpaṃkalauyuge mahāphalapradaṃloketatkṣiṇātsiddhidaṃmahat paṃcāśatpīṭhamadhye tukāmarūpaṃmahāphalaṃ japapūjābalistatradivilakṣaguṇobhavet bahudhākathyatede vikiṃtasyaguṇavarṇanaṃ yonirūpeṇayatrāstesvayaṃkoṭiguṇātmiketi samayācāre catuḥpīṭhānisubhageśaktideheṣuyānica tānicatvārivakṣyāmiguhyādguhyatarāṇi ca śakteḥsarvaśarīraṃsyātpīṭhaṃpūrṇagiraṃmataṃ tasyāḥśirasisubhageuḍyāṇaṃkīrttitaṃma yā stanaujālaṃdharaṃjñeyaṃkāmapīṭhaṃbhagaṃsmṛtamiti athavākāmarūpasyadarśanaṃbhāgyataḥ ityādi kulacūḍāmaṇidarśanācca 24 maheśānīti mahapūjāyāṃ mahāpūjakāīla kṣmīsamāhāretayordvaṃdvaḥ mahaśabdena * * * * * maheśaṃānayatijīvapatimaheśānī karmaṇyaṃtātṅīp bhaktātāṃsa * *? hetutvāt 25 nityotsāheti bhaktānāmiṣṭārtha ta0sa0ṭī0 pṛ0 21a) dāneṣunityutsāhosyāḥ sarvadāttadāsaktetyarthaḥ yadvāīśvaraprayatnasyanityatyāt utsāha padenayatnābhidhānāt prakṛtirūpatvādvā 26 manasvinīti bhūmaniṃdāpraśaṃsāsvitivā rttikāt praśastaṃmano'syāḥśīghraprasādatvādityarthaḥ atevamātsyetāṃprati jagati kāpraṇatāmimataṃdadaujhaṭatisiddhagutebhavatīyathetivīroktiḥ kṣipraprasādājjagatāṃ sadānīlasarasvatītivacanācca 27 vaikuṃṭhanāthayatnīti vaikuṃṭhaśabdenabhāgavatādau vaiṣṇavalokārthaṃprasiddhaḥ spaṣṭamanyat 28 śaṃkaravallabheti padadvayaṃvyākhyātaṃ 29 koṭi caṃdrapratīkāśeti koṭicaṃdrāitisamāsaḥ viṃśatyādyāḥ sadaikatveityamaraḥ pratīkāśe ti upasargasyadhatrītidīrghaḥ sadṛśārthaścāyaṃ pratīkāśopamādayitidaṃḍyācāryokteḥ sūryyakoṭipratīkāśāṃcaṃdrakoṭisuśītalāmitinīlataṃtraṃ 30 śatasūryasamaprabhe ti sūryaśabdorājasūyetyādinānipātanātsādhuḥ ubhayatrakoṭiśataśabdeyorbahu tvamātretātparyaṃ yadvāśataṃbahuvaḥsūrayaḥpaṃḍitāteṣāṃasākṣemakatrāsyateyacādya c tādṛśīmājñānaṃyasyāitipaṃcamyarthevahuvrīhiḥ tataḥśatasūryasamāprakṛṣṭābhājānaṃ pṛ0 21ba) yasyāḥ itiṣayatvārthakeṣaṣṭyarthevahuvrīhiḥ vahupaṃḍitatiraskārahetujñānajanakabhakti viṣayabhūtetyarthaḥ jñānasyabhaktaniṣṭatvānarthalabhyaṃ 31 jahukanyeti jahrorṛṣerbhedasyaka nyā tathātvenasvīkṛtatvāt skāṃdabhaviṣyottarayoḥ yathāgaurītathāgaṃgātasmāddevyāstu pūjane yovidhivihitaḥ samyaksopigaṃgāprapūjane tanaivapurāṇe viṣṇurudrāṃtaraṃcaiva śrīgauryyoraṃtaraṃtathā gaṃgāgauryyaṃtaraṃcaivayovrūtemūḍhadhīstusaḥ 32 manojñeti manojñaṃ matulamityamaraḥ athavāātmarūpatvāt manevajñaṃyasyāityarthaḥ manasaivānudṛṣṭavya mitiśruteḥ 33 pārvatīti parvāsyāstiparvataḥ taḥparvamarudbhyāmititakāraḥ parvavatyā caparvatāitimātsyaṃ tasyāpatyamityaṇ pārvatīśivasannidhāvitimātsyaṃ 34 harava llabhetispaṣṭaṃ 35 kāśyapīti kṣoṇījyākāśyapīkṣitirityamaraḥ bhāratedānadharme evaṃvarṣasahasrāṇidivyānivipulavrataḥ triṃśataḥkaśyaporājanbhūmirāsīdataṃdri taḥ athāgatyamahārājanamaskṛtyacakaśyapaṃ pṛthivīkāśyapījajñesutātasyamahā tmanaḥ bhārgaveṇayajñāṃtekaśyapāyapratipāditatvāt itisvāmpādayaḥ ādhārabhū ta0sa0ṭī0 pṛ0 22a) tājagatastvamekāmahīsvarūpeṇayatasthitāsi itimārkaṃḍeyokteḥ athavāmūlādhā rasthitatvādetat mahīṃmūlādhāre ityācāryabhaṇanāt athavākāśyapiḥ sūryaḥta syeyamitipūjyapūjakalakṣaṇaḥsaṃbaṃdhaḥ śrīvidyāmaṃtrecaitat tathācajñānārṇave lo pāmudrākhyavidyāyādvitīyāyāḥmaheśvari kāmarājebhṛguṃhitvātārttīyesakagaḥśivaḥ eṣāvidyāvarārohetripurāsūryyapūjitā athavā kaśyapaḥsyānmunaumītabhedeitiviśvaḥ sostyasyāvālalenetitathā uktaṃcakālikāpurāṇe matsyāḥsvagātrarudhiraṃcaṃḍikāva layomatāiti yadvākaśyapasyeyaṃjanakatyasaṃbaṃdhenetyarthaḥ marīcirbhagavānrudraḥsaṃbhūti rvallabhāvibhoitiliṃgapurāṇokteḥ 36 kamaletiarśādyajaṃtaṃśrīgauryoraṃtaraṃtatheti uktavacanāt athavāpadmāvatīrūpatvāt padmāsanasthāṃkarapaṃkajābhyāṃraktotpalesaṃdadha tīṃtrinetrāṃitidhyānāt athavākamalasragāvaddhajūṭatvāt nīlotpalalasanmālāvaddhajū ṭāṃbhayaṃkarīmititaṃtracūḍāmaṇivacanāt 37 kṛtstneti sarvavyāpinītyarthaḥ natva yārahitaṃkiṃcidvrahmāḍesmiṃścarācare itimātsyedakṣokteḥ athavākṛtitipratyayavi pṛ0 22ba) śeṣasaṃjñā karttarikṛdiṃtipāśinisūtrāt teṣāṃstāśaucaṃhyāśauceṣvañarthebhāvekyakaśso styasyāḥkṛtsnārśāditvādac athavākāśakṛtsnomuniviśeṣaḥ iṃdraścaṃdraḥkāśakṛ tsnāpiśalīśākaṭāyanaḥ pāṇinyamarajaineṃdrājayaṃtaṣṭādiśābdikāitivoyadevaḥ a syabhīmetyādivadekadeśaprayogaḥ tatsadṛśaṃkarotītikṛtsnāvyākaraṇaśānaheturityu bhayārthaḥ yadvā jīvavrahmaṇorabhedajñānaheturityarthaḥ tathācavedāṃtasūtraṃ avasthiteri tikāśakṛtsniti anenajīvenātmanānupraviśyeti jīvavrahmaṇoratyaṃtamabhedāt ātmanastukāmāyakṣarvapriyaṃbhavatītijīvaliṃgamaviruddhamitikāśakṛtsnācāryo vadatītyarthaḥ 38 kaṃjapatrāyatekṣaṇeti kamitijalārthenipātaḥ tajjātatvātkaṃjaṃpadmaṃ tasyapatrapadāyatānidīrghāṇiīkṣaṇāniyasyāḥ vācakaluptoyameyamitijñeyaṃ yadvā kamalapatravadāyataṃsajātīyāṃtarasaṃvalitaṃīkṣaṇaṃyasyāḥ tathācaśrutiḥ tadaikṣata bahusyāṃprajāpeyeti tattejosṛjatastejaikṣatabahusyāṃprajāpeyeti tadaposṛtetaścā paikṣaṃtabahusyāṃprajāyemahīti tānnamasṛjaṃtetyādi atrapadamatrapṛthivīparam ta0sa0ṭī0 pṛ0 23a) īkṣaṇaṃmāyāvṛttiviśeṣaḥ īkṣaṇāṃtarāṇāṃyathātavaiyarthyaṃtathāvedāṃtagraṃtheṣuspaṣṭaṃ 39 romakovrahmākāroviṣṇuḥ hakāraḥśivaḥ maḥśivaścaṃdramāvedhā akārovāsudevaḥ syāt hastyāttathāśūlinikīrttititinānārthadhanimaṃjarī eteṣāmīśvarītaradhi ṣṭātṛtvāditibhāvaḥ 40 vṛṣārūḍheti śivasyārddhāṃgāsaktatvāt māheśvarīvṛṣārūḍhā triśūlavaradhāriṇī mahāhivalayāprāptācaṃdralekhāvibhūṣaṇetimārkaṃḍeyāt a thavā vṛṣaḥśabdavrahmatadārūḍhātadaikagamyatvādityarthaḥ tridhāvaddhovṛṣabhororavī tīti prakamya vṛṣabhovarṣaṇāditibhāṣyāt 41 pūrṇacaṃdranibhānaneti pūrṇacaṃdre ṇatulyaṃpūrṇacaṃdranibhaṃ ityasvapadavigrahonityasamāsatyāttatobahuvrīhiḥ 42 mānye ti sarvaiḥsaṃmānanārhatvāt arhārthekṛtyaḥ 43 mānavatīti īrṣyāpraṇapādikamā nabhedavatītyarthaḥ sarvastrīsvarūpatyādvā anavachinnaparimāṇavatvādvā 44 dha nyeti dhanagaṇaṃlabdhetiyāvat dhanyaḥpuṇyavaṃtismṛtitiviśvaḥ 45 himagireḥkatye ti himapradhānatvāt himagiritvaṃspaṣṭamanyat 46 aparṇeti tapasyaṃtyātayāparṇā pṛ0 23ba) nāmayitvāgāditipurāṇavārtātevakumārasaṃbhavepibhaṇitaṃ svayaṃviśīrṇadrumapa rṇavṛttitāparāhikāṣṭātapātvāpastayāpunaḥ tatapyayākīrṇamataṃpriyaṃvadāṃvadaṃtyaparṇāmititāṃ purāvidaḥ athavātadbhaginīgrāhyā tathācamātsye menātusuṣuvetisuḥ kanyāyoga vatīśubhāḥ umaikaparṇāparṇācatīvravrataparāyaṇāḥ hṛdrasyaikādvitasyaikājaigiṣavya syacāparā datāhimavatāvālāḥsarvalokatapodhikāḥ athavāṃpagataṃnaṣṭaṃṛṇaṃtrivi dhaṃyasyasoparṇaḥ jāyamānovaivrahmaṇastribhirṛṇavānjāyate yajñenadevebhyaḥsvādhyāye nṛṣibhyaḥ svadhayāpitṛbhyitiśruteḥ tādṛśaṃkarotītiṇijaṃtātyacāyac yadvāpaga taṃṛṇaṃyasyāiti paṃcamyābahuvrīhiḥ ṛṇatrayāyākaraṇahetuḥ tadupāyasaṃpādanadvāre tibhāvaḥ anenaitatsevāyāāvaśyakatvaṃsūcyate vrāhmaṇasyatusomavidyāprajamṛṇavākye nasaṃyogāditi ṣāṣṭādhikaraṇatyāyenatasyanityatvāvagamāt 47 padmapatrākṣītispa ṣṭārthaṃ dharmavācakaluptoyamāsamāgatetiviśeṣogrāhyaḥ yadvā śatapatretiprasiddhyanu rodhenapadmapatrapadasyaśataparatayāśatākṣītyarthaḥ tataḥśatenanetrāṇāṃnirīkṣiṣyā ta0sa0ṭī0 pṛ0 24a) miyanmunīn kīrarttayiṣyaṃtimanujāḥśatākṣīmitimāṃtatitimārkaṃḍeyapurāṇāt 48 nāgayajñopavītinīti nāgaśabdenakarkoṭakagrahaṇaṃ sāmānyasyaviśeṣaparyavasā naniyamāt tathaivakarkoṭakakṛtopavītikāmityupaniṣaddarśanāt proddhṛtedakṣiṇe pāṇāvupavītyucyatedvijitimanuḥ nāgevayajñopavītaṃitikarmadhārayāditipratya yaḥ yadvānāgenayajñopavītinītisamāsaḥ nāgabhidhvaṃthayajñopavītaṃtadvatītyarthaḥ 49 mahāśaṃkhadhvareti dāṃkhonibhyaṃtarekaṃbulalāṭāsprisakhīṣucetiviśvaḥ taṃtrāṃtara mapi śironetrāṃtarasyāsthimahāśaṃkhaḥprakīrttiteti taddhāraṇaṃcakapālahastatvāt etanmaṃtrajapetanmālāvidhānādvā mahāśaṃkhamayīmālājñeyānīlasarasvatītitaṃ trokteḥ 50 kāṃteti kātaṃmanoramaṃrucyamityamaraḥ yadvā kovrahmāhmanilārkeṣu śamanesarvanāmnica pāvakecamayūrecamukhaśīrṣajaleṣukaṃ itiviśvaḥ vrahmādiṃrata tsvarūpaṃyasyāḥ aṃtaśabdosvarūpārthovītispaṣṭaṃbhāṣye 51 kamanīyeti kamukātau asmādanīyararamyetyarthaḥ sarveṣāmicchāviṣayībhūtetivā 52 vagātmajeti na pṛ0 24ba) gaśabdenabhrārānayāditinañprakṛtyāśeṣaṃspaṣṭaṃ 53 vrahmāṇīti ninedaṃtyāstatodrevyāvrahmā ṇīmukhatorbhavet haṃsayuktavimānasthāsākṣasūtrakamaṃḍaluitivāmanapurāṇāt yadvā vrahmavedaṃaṇativadativrahmāṇīkarmaṇyaṇ neyāyikamatevedānāmīśvarakarttṛtvāt ta smādyajñātsarvahutṛcaḥsāmāniyajñire itiśruteḥ evaṃare'syamahatobhūtasyaniḥśva sitametadyadṛgvedoyajurvedaḥ sāmavedo'tharvāṃgirityādiśruteśca iṃdravaruṇetyādisūtre lādhavārthaṃ anukyevavidheyeānugvacanaṃ atyatopitadvidhānārthamitiharadatādattāda yaḥ vrahmāṇaṃānayatijīvatītikarmaṇyaṇipūrvapadātsaṃjñāthāmitiṇatyecedaṃrūpamiti dīkṣitāḥ 54 vaiṣṇavītiparamātmāyathādevekevatridhābhavat prayojanavaśāddevīeva meṣātridhābhavaditivarāhapurāṇāt bāhubhyāṃgaruḍārūḍhāśaṃkhacakragadāsinī śārṅabāṇadharājātāvaiṣṇavīśaktiradbhutetidhāmanapurāṇāt 55 śebhorjāyeti śaṃsukhaṃbhavatyasmāditiśaṃbhuritikecit mādhavastvapādāneḍupratyayavidhānādi taṃciṃtyaṃ kiṃtusukharūpojīvatītyarthaḥ yadvāṇijarthamaṃtarbhāvyasukhaṃbhāvayatītyarthaḥ ta0sa0ṭī0 pṛ0 25a) śamayatītiśaṃbdāmerṇyaṃtādanyebhyopidṛśyatitivic rogāṇāṃśamayitābhavatītya rthaḥ bhiṣaktamaṃtvābhiṣajāsṛṇomi adhyavocadadhivaktāprathamodaivyobhiṣak ratyādi śravaṇādityāha śiṣṭaṃvyākhyātaṃ 56 gaṃgājaleśvarīti gāṃgaṃtigacchatigaṃgā aṃgagaccha ticetisvāmītesyāḥsādhanasthānatvādityarthaḥ tathācavīrataṃtre śūnyāgāreśmaśānaṃya dijapatijaḍastvekāliṃgetaḍāge gaṃgāgarmegirovāśuciramalamatiḥ sarvadābhaktiyuktaḥ vidyāṃśrīnīlavāṇyābhuvanajanapatiḥsarvaśāstrārthavettā dehāṃteyogimukhyaḥparamasu khapadaṃvrahmanirvāṇameti 57 bhāgīrathīti bhagīrathenarājñākanyāsenasvīkṛta tvāt athavābhābuddhirbhānamitivyutpatteḥ gīrdhāṇīśabdarūpāterathedeheyeṣāṃtebhāgīra thāḥ phalitārthakathanaṃcaitat tadubhayayuṃktoravyodeheyeṣāmitisamāsaḥ tetrathasya pūrvanipātāpattiśaṃkānavakāśaḥ avacchedakasabaṃdhetajñānaśabdayorapi śarīravṛtti tvāt teṣāmiyaṃsevyatyasaṃbaṃdhetiarārapratyayerūpaṃ etenetadupāsakānāṃvādivi jayasāmarthyayotanaṃ 58 manitibuddhikarmedriyasahakāritvādityarthaḥ tathāca sāṃkhyāḥ pṛ0 25ba) ubhayātmakamatramanaḥ sakalpakamidriṃpaṃcasādharmmāditi manomahānmatirvrahmāvuddhiḥ yūḥkhyātirīśvaraḥ prajñācitiḥsmṛtisaṃdhirviśveśaścetisasmṛtaḥ manutesarvabhūtānāṃ yasmācceṣṭāphalaṃtataḥ saukṣayātenavibhaktaṃtuyenatanmanitiliṃgapurāṇāt manovṛ ttiṃprayojakatvādvā manasoyemanoviduritiśruteḥ 59 buddhiriti mahattatvarūpetyarthaḥ atrasāṃkhyāḥ sāṃteḥkaraṇābuddhiḥsarvaṃviṣayamavagāhateyasmāt tasmāttrividhaṃkara ṇaṃdvāridvārāṇiśeṣāṇietepradīpakalpāḥparasparavilakṣaṇāḥguṇaviśeṣāḥ kṛ tsnapuruṣasyārthaṃprakāśyaṃbuddhauprayacchati tanmatekāryyasyakāraṇāmilatyādbuddhitatvaṃ janakaprakṛtirūpatvādvā yudhyaṃtepuruṣāṃścātrasarvānbhāvāhnitāṃstathā yasmādbodha yatecaivabuddhistenanirucyatiti liṃgapurāṇādvā 60 nityānaṃdamavīti yāgā dijanyasukhasyānyeṣāmapisatvāt nityeti yanmateānaṃdevātmāteṣāṃsvarūpe ya nmatetutayorbhedasteṣāṃprācuryādaumayaṭ 61 harapriyetispaṣṭaṃ hakārarakārobhaya ghaṭitamaṃtratvādvā 62 girisuteti adrigotragirigrāvetyamaraḥ athavāgiriti || ta0sa0ṭī0 pṛ0 26a) gīḥ śabdasyasaptamyekavacanerūpaṃ tatrasutājananīīśvarīvā ṣuprasavaiśvaryayorityanusārā t haladaṃtāditivibhakteralukpṛthakyadevā 63 haraṃpalīti haratiharāpatnīrasikā rcatikarmadhārayaḥ pūrvoktarītyāpatnīśabdasyarakṣakārthakatvaṃ 64 tapasvinīti tapaḥsaha srābhyāmitiviniḥ ṛlebhyitiṅīp vratopavāsaniyamaḥśarīrottāpanaṃtapaḥ itide valaḥ idaṃcaśivaprāptyarthamavadheyaṃ yadvātapaḥsṛṣṭikuryāṃitīkṣaṇaviśeṣaḥ tadaikṣataba husyāmitiśruteḥ yasyajānamayaṃtapitiśruteśca 65 mahāvyādhihareti tecoktāgraṃthāṃ tare vātavyādhyaśmarīkuṣṭamaihodarabhagaṃdarāḥ arśosigrahaṇītyaṣṭaumahārogāḥ sudā ruṇī iti 66 devīti dīvyatītipacādaudevaṭitipāṭhāt ṅīpīśvarasyarūpetyarthaḥ nadevaḥpuṃḍarīkākṣonacadevastrilocanaḥ annādinidhanaṃkiṃcidevataṃdevucyateityukteḥ śuṃbhāsuraniṣṭadanīti śuṃbhāsuretiviśeṣaṇasamāsaḥ taṃniṣṭadayatihaṃtitathā nitarāṃityanenekavīraṃhatasyajanmāṃtarepitatsūcyate vaivasvataitareprāptetyatyārabhya viṃdhyācalanivāsinītimārkaṃḍeyapurāṇāt 68 mahāpuṇyupradeti syāddhamaṃmastri pṛ0 26ba) yāṃ puṇyaśreyasīsukyataṃvṛṣityamaraḥ pūjādināpuṇyāvahatvādityarthaḥ tathācabhaviṣyapu rāṇe agnihīnādikarmāṇidevayajñāḥsadakṣiṇāḥ caṃḍikābhyarcanasyetekoṭyaṃśenāpi nosamāḥ tathā durgārcanaratonityaṃmahāpātakesaṃbhavaiḥ doṣairnalipyatevīrapadmapatrami vāṃbhasā chityāmityācabhūtānihatyāsarvamidaṃjagat praṇamyaśirasādevīsarvapāpaiḥpra mucyate 69 mīmeti bhīmādevihimādrautpitimātsyaṃ mārkaṃḍeyapurāṇepi punaścāhaṃyadā bhīmaṃrūpaṃkṛtvāhimācale rakṣāṃsikṣapayiṣyāmimunīnāṃtrāṇāt tadāmāṃmunayaḥ sarve styoṣyaṃtyānamramūrttayaḥ bhīmādevītivikhyātatanmenāmabhaviṣyati 70 madhukaiṭabha nāśinīti etadvyākhyāharivaṃśāt ekaṃmṛduttaraṃmenekaṭhinaṃvedavāparaṃ nāmanītuta yoścakresavibhuḥkamalodbhavaḥ mṛdustvayaṃmadhurnāmakaṭhitaḥkaiṭabho'bhavat atratanmo hanādidvārānāśakatvabodhyaṃ prāṇaviyogasyaviṣṇunākṛtatvāt atevamadhukai ṭabhanāśaṃcamahiṣāsuradhātataṃityādimārkaṃḍeyetatprabhāvamadhyegaṇite 71 śaṃkhinīti vaiṣṇavīrūpeidaṃjñeyaṃ athavā paṃcakapālamudrānvitatyāt athavāstrībhedarūpatvāt tathā ta0ra0ṭī0 pṛ0 27a) cajñānārṇave jātibhedasyadūtīnāṃcaturddhāvīravaṃdite hastinīśaṃkhinīpaścāitiprakra myamadhyamāśaṃkhinībhavet śaṃkhinītutathābhadreviśuddhāpāpavarjitā sarvadevapriyāsā hiśāṃtasaurabhyaśobhitā kāmaśāstramapi padminītaṃdatucitriṇīṃtataḥ śaṃkhinīṃta danuhastinīviduḥ uttamāprathamabhāṣitātatohīyateyuvatirūttarottaraṃ 72 cakriṇī ti tathācamahiṣamardinīdhyātemātsyaṃ viśūlaṃdakṣiṇedadyātkhaḍgaṃcakraṃtathaivaca athavācakrīvyālaḥsarīsṛpityamaraḥ kuṃḍalinīsvarūpetiyāvat tathācaśāradā tilakaṃ tatravipullatākārākuṃḍanīparadevatā parisyuratisarvātmāsuptāhiśujagā kṛtiḥ 73 dhātrīti dhātrījananyāmalakīvasumatyupamātṛṣuitiviśvaḥ yadvādhātryāḥ puṣpaṃdhātrī puṣpejātīprabhṛtayaḥ svālaṃgāityamaraḥ patraṃvāgrāhyaṃtatpriyatyāt āmala kyāstupatreṇatuṣṭāpuṣpeṇapārvatītimuṃḍamālāvacanāt 74 hastepustakadhāri ṇīti sarasvatīrūpatvāt mudrāmakṣaguṇaṃsudhāḍhyakalaśaṃvidyāṃvahastāṃbujairviśrāṇāṃ viśadaprabhāṃtrinayanāṃvāgdevatāmāśraye itiśāradātilakāt pustaṃcapustakelekhya pṛ0 27ba) karmavijñānayorapītiviśvaḥ athavābālātripurārūpeṇajñeyaṃ tathācatatprakaraṇejñā nārṇave vāmenapāṇinaikenapustakaṃcāpareṇaca abhayaṃcaprayacchaṃtīḥ sādhakānāṃvarānane saṃpatpradabhairavīrūpeṇavā pustakaṃcābhayaṃvāmedakṣiṇecākṣamālikāmititatraivokteḥ 75 cāmuṃḍeti atramārkaṃḍeyapurāṇaṃ yasmāccaṃḍaṃcamuṃḍaṃcagṛhītvātyamupāgatā cāmuṃḍetitato lokekhyātādevībhaviṣyasi varāhapurāṇetu devītutriśikhenājautaṃdaityaṃsamatāḍayat tayācatāḍitetasyadaityasyaśubhalocane caturmuṃḍaṃcatattasyapṛṣṭagevavabhūvahaḥ harostudā naveṃdracaturmuṃḍaṃkṣaṇādyataḥ apahṛtyabharedevicāmuṃḍātenasābhavat vāmanapurāṇetu sametyasāvra * * ddevīgṛhyetāṃśeṣarottamau grathitaudaityaśīrṣābhyāṃnāgarājenaveṣṭitau tau caśīrṣausamādāyacaṃḍāyāmurddhnivistṛte vabaṃdhaprāhacaināṃcadṛṣṭvākarmasudāruṇaṃ śe kharaucaṃḍamuṃḍābhyāṃyasmāddhārayaseśubhe tasmālloketavakhyātiścāmuṃḍetibhaviṣyati 76 capaleti capalaḥpārademīnecorakeprastarāṃtare capalākamalāvidyutpuṃścalīpi ppalīṣucetiviśvaḥ atrapūṃścalīvāgrāhyā kulapūjāyāmuktatyāt tathācakulacūḍā ta0sa0ṭī0 pṛ0 28) maṇau veśyānāpitakanyācarajakīyoginītathā viśeṣavaidagdhayutāḥ sarvāevakulāṃganā iti 77 tuṃgeti sarvotkṛṣṭatyāditibhāvaḥ yadvāvyāpakatayorddhadeśasaṃyogitvāt adha ścorddhaṃprasṛtavrahmaikaikamitiśruteḥ 78 bhadreti bhadrāmaṃdākinīrāsnetyādiviśvaḥ bhadrābhadreśvaretathetimātsya 79 daityanikṛtanīti daityānnikṛṃtatichinattitacchī lātathā tacakṛtīchedaneityasmāsminonumāgamānupayatiḥ śemuyādīnāmitiśa pratyayeparetachidhānāt śasyacasārvadhātukevavihitatyāt ṇinesvārddhadhātuka tyāditicetsatya chāṃdasatvādupapatteḥ etenayathāsaumyeketatukhanikṛtaṃnene sarvaḥkā hyāpasaṃvijñātaṃsyāditichāṃdogyepaniśvatprayogovyākhyātaḥ 80 śāṃtiriti śāṃtiḥ śamepikalyāṇeitiviśvaḥ kūrmapurāṇe cataśraḥśaktayodevyāḥsvarūpatyenasaṃsthitāḥ adhiṣṭhānavaśāttasyāḥśṛṇudhvaṃmunipuṃgavāḥ śāṃtirvidyāpratiṣṭhācanivṛttirititāḥ smṛtāḥ athavā rogakṛtyāgrahādīnāṃvināśaḥśāṃtirīritetitaṃtrāṃtaroktalakṣaṇāṣaṭ karmāṃtāvāgrāhyā 81 nidreti syāccidrāśayanaṃsvāpityamaraḥ tathācaharivaṃśekṛṣṇo pṛ0 28ba) ktiḥ nidrācasarvabhūtānāṃmohinīcākṣayātathā 82 mahānidreti saṃhārakatvādityarthaḥ mahatīcāsau anidrānidrārahitācetivahubrīhigarbhaḥ karmadhārayaḥ nityajñānavatvā dityarthaḥ 83 guhyanidreti guhyaṃrahasyupasthesyāditiviśvaḥ mūlādhāraśāyinītyarthaḥ mūlapadmekuṃḍalinīyābalidrāyitāprabho tāvatkiṃcilasiddhetayaṃtramaṃtradikārcanamiti gautamīyokteḥ 84 reṇuketi reṇukāpihareṇaisyādyamadagnistriyāmapītiviśvaḥ yadvā reṇuḥsiṃdūraṃ athātadyuktaṃkaṃśiroyasyāḥ tādṛśastrīsvarūpetyarthaḥ cāmaraṃravi biṃbaṃcetinīlataṃtrāt ravibiṃbapadenacasiṃdūrānvitalalāṭavyākhyānāt etatsthānaṃdṛ ṣṭvājapaṃkuryyādityarthaḥ 85 kaumārīti kumārasaṃbaṃdhinīśaktiḥ kaumārīśaktihastāca mayūravavāhanā yoddhamabhyāyayaudaityānaṃbikāṃguharūpiṇītimārkaṃḍeyāt skaṃdādhye vahikaumārīvarhipatrāsaśaktinī samudbhūtāvaṃdevarṣeyoddhuṃsāvābhyupāyayāvitivāmana purāṇācce kaubhūmaumārītivā mārīcaḍyāṃjanakṣayeitiviśvaḥ saivakālemahāmā rītimārkkaṃḍeyaṃ 86 kulajeti mahāvaṃśotyatratvāt athavākulācāragamyatvā ta0sa0ṭī0 pṛ0 29a) tajjāṃtatvaṃ 87 kuṃtīti kuṃtīpāṃḍupriyāpāṃcaśallakyāṃguguludrumetiviśvaḥ yadvākuṃta mātmanarachatipatīti kyajaṃtātkvipikuṃtītirūpaṃ tataḥsācāsauīlakṣmīśceti karma dhārayaḥ tadāyudhatyādityarthaḥ śūlacakraṃdaṃḍaśaktivajracāpābhidhāriṇīmiti bhaviṣya vacanāt 88 kaulaprataparāyaṇetiśṛṇuputrarahasyaṃmesamayācārasaṃyutaṃ yenahībhāna siddhyaṃtijapakoṭisahasraśitikulecūḍāmaṇivacanāt 89 vanadurgeti tatsaṃbaṃdhiki rātādibhiḥ pūjanāt tathācaharivaṃśebhagavadvākyaṃ vāsastavamahādevīvaneṣūpavaneṣuca śavarairvarvaraiścaivapuliṃdaiścasupūjitā mayūrapichadhvajinīlokānkramasisarvaśaḥ atha veyaṃtparitāgrāhyākairātīdhanakusumojvalāṃmayūrātapatraketanikāmitiprapaṃcasārāt 91 sadācareti satpraśastadhāmadakṣiṇarūpoācāroyasyāḥ kulācārasyaitanmatevihita tvāt taduktaṃsamayācāre ācārodvividhodevivāmadakṣiṇabhedataḥ paṃcamudrādisahi tovāmācāraḥ prakīrttitaḥ paṃcamudrādirahitodakṣiṇācārasaṃjñikaḥ sadānityaṃcāroyasyāḥ sarvatragāminītyarthaḥ 92 dropadīti drupadorājaviśeṣaḥ apatyārtheaṇ 92 drupadātmaje pṛ0 29ba) ti tathācakāśīkhaṃḍe umāpicajagaddhātrīdrupadasyamahībhujaḥ yajatovahnikuṃḍāba pāduścakretisuṃdarīti pūrveṇavyākhyātaṃ athavādrūṇāṃvṛkṣāṇāṃpadaṃsthānaṃparvatiti yāvat tasyakanyetibhāvaḥ 93 sṛṣṭiriti tatkāritvepyabhedopacārāt saivasṛṣṭirbhavatya jetimārkaṃḍeyapurāṇaṃ sargādyakālīteti 94 sargasyalokasṛṣṭerādyakāleprāgabhāva kālebhavātatravidyamānatvāt anenāsyāḥprakṛtitvamuktaṃ kāryyamātrasyatadānī mabhāvāt etenasargādyakālevyavahārādi pravarttakatvenatatrapramāṇamupanyastaṃ samānakālīnetyādivat ravaḥ yadvāṛtodyairvādaiḥsahitāsargādyā kesukheālī nāttanmayatvāt svargādyācāsaukālīnācetikarmadhārayaḥ 95 niśuṃbhaprāṇanāśinī ti niśuṃbhaprāṇanāśinīti niśuṃbhaḥśuṃbhānujodaityaviśeṣaḥ spaṣṭamanyat 96 pa dminīti padminīstrīviśeṣepisarasyāmebujepicetiviśvaḥ dadhatīnīlapadmaṃceti taṃtracūḍāmaṇidarśanāt 97 vasudheti vasudravyaṃdadhātipṛthvīrūpatvāt athavāva suṃagniṃdadhātitanmayabhālanetratvāt yadvā vaiśoṣaṇeādecupadeśeityātyaṃanaimi ta0ra0ṭī0 pṛ0 30a) tikamātvaṃ śitivupratiṣedhitisiddhāṃtān tatodhañarthebhākatpratyayaḥ vasyaśova ṣṇamudhāduḥkhataptānāṃsudhāvadāhlādakatyāt 98 pṛthvīti mahāparimāṇavatyā ākāśaṃśaṃkarodevaḥ pṛthivīśaṃkarapriyetiliṃgapurāṇokteḥ 99 rohiṇīti ro hiṇīkaṭurohiṇyāṃrohiṇīlohitāgayoḥ kaṃṭharogāṃtarebhecasomavalkecarohiṇī tiviśvaḥ padmāvatyāḥraktatvāttadrūpeṇalohityaṃbodhyaṃ āvibhratīmābharaṇāniraktā mititatrokteḥ rohiṇīnakṣatraviśeṣovātasyāstadaṃśatatyāt tathācamatsyapurā ṇe dehatyāgasamayedakṣaṃpratisatīvākyaṃ maṃdaṃśeśāganāḥ ṣaṣṭirbhaviṣyatyaṃgayā staveti taddānaprakrameca saptaviṃśatisomāyanakṣatrākhyādadauprabhuritiuktaṃ ta traṣaṣṭikanyānāṃmadhyeyāyātroktāstatredamevavyākhyānamavaseyaṃ viśiṣyatannā mānicatatradarśayiṣyāmaḥ athavāsomātmakasyadevasyamahādevasyasūrimiḥ dayi tārohiṇīproktābudhaścaivaśarīrajitiliṃgapurāṇokteḥ atevatatroktaṃ caṃdrā rddhaśeṣaraścaṃdrorohiṇīrudravallabheti athavārohiṇyāḥ samanakṣatratvātpūjādauprā pṛ0 30ba) śastyenavidhānādidaṃjñeyaṃ baladevajananīrūpatvādvā 100 vākyapramāṇapadasāgarapāragasya lakṣmīdharābhidhabudhasyatanūdbhavena viśveśvareṇavihitegirijābhidhārthaciṃtāmaṇāvihama yūṣitistṛtīyaḥ 3 athatṛtīyaśatasyavyākhyānaṃ viṃdhyavāsinīti atrārtherudrakṛtoyavāse navrahmaṇogredevyānīlatvacastyāgekṛtesatimatsyapurāṇaṃ tvavāsācābhavadbhīmāghaṃṭāhastātri locanā nānābharaṇapūrṇāṃgīpītakauśeyavāsinī tāmavravīttatovrahmādevīṃnīlāṃbujatviṣaṃ niśebhūdharajādehasaṃpakītvaṃmamājñayā saṃpraptākṛtakṛtyatvamekānaṃśāpurāhyasi yeṣasiṃhaḥ prodbhūtodevyāḥkrodhādvarānaṃnesatestuvāhanaṃdeviketauvāstūmahābalaḥ pāṃcālonomayakṣo yaṃyatkṣalakṣapadānugaḥ dattastekiṃkarodevimahāmayāśatākulaḥ ityuktākauśikīdevīviṃ dhyaśailaṃjagāmaheti 1 śiveti śivāgaurītyupakramyaśivākroṣṭetiśāśvataḥ śivāsu taḥśreyaskarītvāditisvāmī kulacūḍāmaṇau paśurūpadharāṃdevīṃyonārcayatinirjane śivā rāveṇatasyāśusarvaṃnaśyatiniścitaṃ 2 śaktiriti śaktayogirijādevīśaktimaṃtothaśaṃka riti kūrmapurāṇaṃ paśupakṣinarabhedaviśiṣṭāśaktirvā paśuśaktiḥ pakṣiśaktiḥ naraśa tā0sa0ṭī0 pṛ0 31a) ktiritikramāt iticūḍāmaṇivacanāt śivāgamepyuktaṃ śaktiḥśivaḥśivaḥśaktiḥ śaktirvrahmājanārddanaḥ śaktiriṃdroraviḥśaktiḥśaktiścaṃdrograhādhruvaṃ śaktirūpaṃjagatsa rvaṃyonapaśyatitārakī 3 mahāśaktiriti karmadhārayobahubrīhirvā mahatvamapratihata tvaṃ yadvāśaktirāyudhaviśeṣaḥ śivārūpāvāgrāhyā tathācakulacūḍāmaṇau ekayābhu jyateyatraśivayādaivabhairava tatraivasarvaśaktīnāṃprītiḥ paramadurlabhā utkṛṣṭāprītirbhava tītyarthaḥ 4 śāṃkarīti śaṃkarasyedyamityaṇ 5 śaktidurlabheti śaktyastisraḥprabhā votsāhamaṃtrajāityamaraḥ tābhirdurlabhāṃbhaktimātragamyatvāt tathācakūrmapurāṇebhaga vatyuktiḥ yatumeniṣkalaṃrūpaṃcinmātraṃkevalaṃśivaṃ sarvopādhivinirmuktamanaṃtamamṛ taṃparaṃ jñānenaikenatallabhyaṃkleśenaparamaṃpadaṃ 6 daityaprāṇahareti vyaktārthametat yadvā daityānprātipālayatidaityapraḥ prādhātoḥkaḥpratyayaḥstasyāṇaśabdaḥ āṇaraṇetyādau paṭhitāchabdārthāṭghaj śuṃbhādīnāṃgarvaśabdāpahārityāt 7 dātrīti sarvābhiṇaṣā nāmitiyāvat atevakarmaviśeṣāprayogaḥ 8 dayeti dayadānagatirakṣaṇahiṃsādā pṛ0 31ba) neṣu dayaterakṣatisarvāpadbhyaḥitiyacādyac parevābaṃdhuvargevāmitradveṣṭarivāsadā āpa nnerakṣitavyaṃtudayaiṣāparikīrttitetidāhasyativacanāt 9 dāmodarapriyeti ulū khalebaṃdhanāddāmodarasaṃjñetiharivaṃśādau 10 kāṃtiriti kāṃtiśobhābhilāṣeyo ritiviśvaḥ pīṭhaśaktirūpatvādvā kṣemaṃkarīti kuśalaṃkṣemamastriyāmityamaraḥ kṣemapriyetyādinākhavimumāgamaḥ pakṣiviśeṣarūpetiyāvat tathācanamaskuryā dityanuvṛttaukulacūḍāmaṇau kṣemaṃkarīṃtathāvīkṣya jaṃbukīṃśivadūtikāmityādi 12 buddhiriti bhaktānāṃtadviśeṣāvahatvāt vedāṃtināṃmatejñānasvarūpatvādvā 13 bauddhācā raparāyaṇeti buddhevabauddhaḥ svārtheprajñāpaṇa buddhaḥkalkītitekramāditibhagavadava tāragaṇaṃnematsyapurāṇe tasyācārekularūpeparāyaṇo tatpriyatyāt taduktaṃ ma hācīnakrameṇaivatuṣṭānīlasarasvatīti 14 śrīvidyeti prāśastyārthaṃśrīśabdaprayogaḥ ṣoḍaśākṣarīceyamitijñānārṇave vaktrakoṭisahasraistujihvākoṭiśatairapi varṇi tuṃnaivaśakyeyaṃśrīvidyāṣoḍaśākṣarītiukteḥ 15 bhairavīti bālā bhairavī suṃdarīti traya ta0sa0ṭī0 pṛ0 32a) stripurābhedāḥ tripurātrividhādevītijñānārṇavāttatraiva yathāśrītripurābālāta thātripurabhairavīti yoginīviśeṣovā bhairavīcāṣṭasaṃproktāyoginyastāḥ prapūjayedi tyātharvaṇāt yadvābhīrūṇāstrīṇāmiyamabhedasaṃbaṃdhenetibhairavī viśeṣāstvaṃganābhī rurityamaraḥ 16 bhavyeti bhavyageyetyādinānipātaḥ bhavatītivyutpatyāsarvadāvidyamā natvalābhaḥ yadvā bhaktānāṃkalyāṇahetutvādvā 17 bhāratīti bhāratamastyasyāstat prayojakatvāt kāṃvidyāṃprāpyakavayobhāratādīnpracakrireitiphetkārīyāt kavacapra saṃge vyāsādyāṛṣayoyenabhāratādīnpracakrire gaṃdharvataṃtrācca 18 bhayanāśinīti tathā cabrahmasaṃhitāyāṃ parvateujjaṭevāpinirjanevācatuḥpathe jalāvarttepattaudaṃṣṭribhayecaurādi bhayāgate nagarehadṛkevāpimahārākṣataleṣuca nadītīrevyālabhayevṛścikādibhaye ṣuca japeduktavidhānetānbhayamāśuvināśayet harivaṃśe saṃgrāmeṣucaghoreṣuagniprajya liteṣuca nadītīreṣucaureṣukāṃtāreṣubhayeṣuca pravāserājabaṃdhecaśatrūṇāṃ * * camarddane prāṇātpayeṣusarveṣutvaṃhirakṣānasaṃśayaḥ 19 tāpasīti evetimatyarthīyo'ṇ amaṃta pṛ0 32ba) tvādevasiddhetapaḥsahasrābhyāmitivinividhānasyaśraṇādibhiḥ sahasamāveśajñāpakatvāt tā magnivarṇāṃtapasājvalaṃtīmitimaṃtraliṃgāt 20 tāriṇīti tārayatisaṃsārādityarthaḥ 21 tī kṣkṣeti atibhīṣaṇatvāt vidrācayatimuktāsyetimatsyasūktādbhāvanāviśeṣevāidaṃjñeyaṃ 22 tīkṣkṣadaityavināśinīti tīkṣṇastāmasatvāt vyaktamanyat 23 dātrīti doavakhaṃḍane tṛlaṃtāt ṅīp jāḍyaṃnyasyakapālaketrijagatāṃhaṃtyugratārāsyayamitiphetkāriṇītaṃ trāt 24 dānaparetisarva(tṛlaṃtāt ṅīp)dātadāsaktatvāt yadvāstrakarmānurūpapha ladānāt āśayānurūpairitibhāṣyokteḥ 25 kālīti kālītikṛṣṇavarṇatvāt kā līkāliṃjaregirāvitimātsyaṃ liṃgapurāṇe tataḥprāṇamayorudraḥprādurāsītprabhormukhā t arddhanārīśvarobhūtvābālārkasadṛśadyutiḥ tadekādaśadhātmānaṃpravibhajyavyavasthitaḥ arddhenasyenasarvātmāsaṃsṛjyāsauśivāmumāṃ sācāsṛjattadālakṣmīṃdurgāṃśreṣṭhāṃsarasva tīṃ vāmāṃraudrīṃmahāmāyāṃvaiṣṇavīṃvārijekṣaṇāṃ kalāṃvikaraṇīṃcaivakālīṃkamalavā sinīṃ balivikaraṇīṃcaivabalapramathaṃnītathā sarvabhūtasyadamanīṃsasṛjecamanonma ta0sa0ṭī0 pṛ0 33a) nīṃ tathātyāvahavaḥsṛṣṭāstayānāryaḥsahasraśaḥ 26 durgeti devīviśeṣoyaṃgrāhyaḥ 27 daityavināśinītitamoguṇapariṇāmatayādaityamohādayaḥ teṣāṃviśiṣṭasyasavāsanasya pratiyogikasyanāśasyajanakatvāt tathācaśrutiḥ bhidyatehṛdayagraṃthiḥchidyaṃtesarvasaṃśayāḥ kṣīyaṃtecāsyakarmāṇitasmindṛṣṭeparāvare 28 padmeti śrīrūpatvātpadmahastatvādya 29 padmā vatīti mādupadhāyāitivatvaṃ śarāditvāddīrghaḥ tathācatārābhedaprakaraṇevīracūḍāmaṇau padmāvatīmahādevīmahānīlasarasvatītyādiprakramyatrayodaśamahāvidyāstārāyāḥ pari kīrttitāḥ 30 kṛṣṇeti nīlavarṇatvāt kṛṣirbhūvācakaḥśabdoṇaścanirvṛtivācakaḥ tayorai kyaṃparaṃbrahmakṛṣṇityabhidhīyateitiśrutyākṛṣṇostyasyāstādātmyasarvadhemetivārthaḥ yadvā kṛṣṇovedavyāsostyasyāupāsakatyāt vedavyāsopiyaddhṛtāsarvajñaḥpaṭhanādyatitibhairava taṃtrāt hitāyajagatāṃdevīdakṣeṇārādhitāpurā kāryārthaṃdakṣiṇaṃtasyāḥ śuklaṃvāmaṃta thāsitaṃ ātmānaṃvibhajasvetiproktādevenaśaṃbhunā sātathoktādvidhābhūtāśuklākṛ ṣṇācavaidvijā itiliṃgapurāṇādvā 31 puṣṭeti yuṣapuṣṭauniṣṭāṃtaḥsarvadāekarūpatvetātpa pṛ0 33ba) ryaṃ 32 tuṣṭeti tuṣaprītaupūrvavat āpturvaśītikāmitiśruteḥ 33 ūrūastatenārāya ṇorūdbhavatvāt ūrūdbhavānarasarayasyamuneḥ surastrīitidarśanātpṛṣodarāditvātsādhuḥ ūrū prabhūtaṃvaṣṭikāmāyateityādayoniruktādivyutpattathovistarabhayālalirapyaṃte 34 vajriṇīti ṛjredretyādināvajraśabdonipātaḥ 35 vajrahasteti vajraṃhasteyasyāḥpraharaṇārthebhyaḥpareniṣṭā saptamyāvitiparanipātaḥsaptamyāḥ vajramiṃdraḥsamutpadmakuliśādamarādhipitimārkkaṃḍe yapurāṇetaddattatvokteḥ vajracāyābhidhāriṇītinavarātriprakaraṇepūjyamūrttilakṣaṇebhavi ṣyapurāṇaṃ 36 nārāyaṇīti āponārāitiproktāāpovainarasūnavaḥ ayanaṃtasyatāḥpūrvaṃte naronāṃyaṇaḥsmṛtiti purāṇavyutpattiḥ naraśabdenatatvānyucṃyatitipaṃcarātrādivyākhyātate vajñeyā 37 śiveti vyākhyātaprāyaṃ śivaṃsukhaṃastyasyāitivā śivayatibhaktānsukhayati itivā muktidānenaśivarūpānkarotivā īśātasyajagatkarturdevasyaparamātmanaḥ śivāde vībudhairuktāputraścāsyapurojavitiliṃgapurāṇāt 38 khaḍginīti khaḍgetunistriṃśaścaṃdrahā sāsiriṣṭayityamaraḥ khaḍgostyasyāḥpūjādhārasaṃbaṃdhenetyarthaḥ tathācadevīpurāṇe hemarājata ta0sa0ṭī0 pṛ0 34a) mṛddhātuśailaviārpitāpivā khaḍgeśūlercitādevīsarvakāmaphalapradā payadyasyāyudhaṃproktaṃ tasmistaṃpratipūjayet yadvā gaṃḍakekhaḍgakhaḍgitauityamaraḥ sostyasyāḥbalitvenetyarthaḥ kṛṣṇa sārasyamāṃsenatathākhaḍgenacaṃḍikā varṣānpaṃcaśatānyevatṛptimāpnotiniścitamitikālikā purāṇokteḥ 39 khaḍgahasteti spaṣṭametat tathācataṃtracūḍāmaṇau khaḍgenadakṣiṇasyorddheśobhi tāṃvīranādinīmiti 40 kartrīkarparadhāriṇīkartrīāyudhaviśeṣaḥ syātkarparaḥkapālo strītyamaraḥ kṛperolitilatvabāhulakāletisvāmyādayaḥuktaṃcaphetkāriṇyāṃ khaḍgeṃdīvara kartripharparabhujeti 41 devāṃganeti aṃgātkalyāṇe ityaṃtargaṇasūtrātprāśastyārthevāmāditvā nnapratyayaḥ yadvādevāṃganegṛhacatvareyasyāḥ sevārthaṃtatropasthitatvāt yadvā devayuktaṃaṃga naṃyasyāityevasamāsaḥ arthastuprāgvat athavādevaṃiṃdriyaṃtadviṣayakaṃaṃganaṃjñānaṃsākṣātkā rarūpaṃyasyāḥ iṃdriyapadasyaatīṃdriyopalakṣaṇatathāḥ tīdriyajñānavatītyarthaḥ devaḥsuredhanerā jñidevamākhātamiṃdriyeitikoṣaḥ agigatauasyalyuṭi aṃganamitirūpaṃ yadvādevānāṃaṃga naṃjñānaṃyasyāḥ pūrvapadesamavāpitveviṣayatvaṃṣaṣṭyarthaḥ teṣāmapibrahmajñānādhikārāt tathā pṛ0 34ba) cavedāṃtasūtraṃ bhāvaṃtubādarāyaṇo'stihi asyārthastu * * * * * brahmavidyāyāṃdevānāmanadhikā repi śuddhabrahmavidyāyāṃadhikārasyabhāvaṃsattāṃ bādarāyaṇācāryyomanyate yatodarśanama stitadyodevānāṃpratyabuddhyatasevatadabhavaditi tathā iṃdrovaidevānāmabhipravavrājavirocanosūrā ṇāmityādi 42 devamānyetispaṣṭārthaḥ 43 devakanyeti kulacūḍāmaṇau kadācityatirūposi kadācidgururevaca kadācitputratāpatraḥkadācicchiṣyevahi ityādibhairavaṃpratyuktiḥ 44 pu lomajeti śacīrūpatvāt pulomādaityitirāmāyaṇādau muniritisyāmyādayaḥ 45 sukhi nīti nityayogematvarthīyaḥ brahmarūpatvāt 46 sukhadātrīti siddhavidyātvenasādhanakle śābhāvāt svargāpavargādidānāghetyarthaḥ tathācamuṃḍamālāyāṃ daśavidyākathanānaṃtaraṃ su khadāmokṣadānityākleśasādhyānatādṛsī yenatenaprakāreṇasiddhiṃyāsyatibhūtale tathā nātrasiddhādyapekṣāstinakṣatrādivicāraṇā kālādiśodhanaṃnāstinacāmitrādidūṣaṇaṃi tyādi 47 sarvasaukhyavivarddhinīti sukhapadātsvārtheṣyañ viśeṣeṇavarddhayatitathāsarvasau khyetikarmadhārayaḥ ṣaṣṭhītatpuruṣovā 48 śīletiśīlamastyasyāḥddatyarśādiḥ śucautu ta0ra0ṭī0 pṛ0 35a) cariteśīlaṃityamaraḥ 49 śīlavatītipūrvavadarthaḥ 50 sūkṣmeti sūkṣmaṃsyātkavatevyāptepyaṇausū kṣmolpakenyavaditiviśvaḥ prajābhokṣajatrīkṣaṇāścāpirūpaṃparaṃnnābhijānaṃtimāyāmayete stūvaṃtyevatāṃtvāmamīsthūlarūpāmitiprapaṃcasārāt 51 sūkṣmākāreti viśataṃtusvarūpi ṇīmitinīlataṃtrāt 52 varapradeti tapobhiriṣyateyastūdevebhyaḥsavaromata ityukala kṣaṇaṃvaraṃprakarṣeṇadakṣatitathā prakarṣastedevāṃtarārākyadānakatvasvarūpaḥ 53 vareṇoti triyatesarvotkṛṣṭatvāditi vareṇyā vṛnṛ iti auṇādikeṇyaḥ 54 varapradeti vyaktā rthaṃ 55 vāṇīti vaṇatiśabdāyatetathā vacanādhiṣṭātridevatāyānāmedaṃ vāṇasyāsuravi śeṣasyeyamitivā tasyarudreṇaputrīkṛtatvāt vāṇacaṃdabhedapuṃkhā tilakaṃmālatīcāṇa stulasīśṛṃgarājakaṃ tamālaṃśivadurgāṃrthaṃniviṃddhavihitaṃbhavet itibhaviṣyapurāṇokteḥ 56 śānanīti praśastaṃjñānamasyāḥ prāśastyaṃcasanmātraviṣayakatvaṃ 57 jñānadeti mokṣa detuṃjñānaṃdadātibhaktānāṃtathā taduktamātharvaṇabrāhmaṇe etasyāḥjñānamātreṇajīvanmu ktauvaibhavatyaiva tāmetyasarvajñānavānbhavatiratyādi 58 amaleti prapaṃcānaṃtargatatvāda pṛ0 35ba) vidyādoṣarahitetyarthaḥ avidyāsaṃsṛtirvaṃdhomanomohomalaṃtamaḥ itisaṃkalpajālasyanāmānye tānirāghava itivaśiṣṭokteḥ 59 ugrakālīti ānmahitiātvaṃ mahākālīcarudrāṇīyoginī prakrameśrute sāvāgrāhyā 61 bhadrakālīti śreyaskaratvādbhadrācāsaukālītathā bhadrakālīcagaṃ dholyāmumāyāmauṣadhībhidītiviśvaḥ itirvāṇīramājyeṣṭhābhadrakālīyathākramāt ṣaṭkarmade vatāḥproktāḥkarmādautāḥprapūjayet iticārikakarmadevatāvābodhyā tārācogrāmahogrācaru drānīlasarasvatī kāmeśvarībhadrakālītyaṣṭaucatāriṇīsmṛtetimāṣātaṃtrādvā 62 dakṣiṇe ti vaidagdhyādityartha yadvāvyāpakatayādakṣiṇabhāgasaṃyuktatvaṃ brahmavedamamṛtaṃpurastātpaścābra hmadakṣiṇataścottareṇetiśruteḥ dakṣiṇākālītyarthovā tathācakulacūḍāmaṇau sarvasi ddhipradādevīhelayāpituciṃtitā atevadakṣiṇānāṃmnītriṣulokeṣuviśrutā yajñāṃgadakṣiṇā vā yajñogaṃdharvastasyadakṣiṇāpsarasitiśruteḥ tathācaharivaṃśe ṛtvijāṃcaivadakṣiṇeti liṃ gapurāṇe saptataṃturmahādevīrudrāṇīdakṣiṇāsmṛtā 66 bhṛguvaṃśasamudbhūteti bhṛguśukrepra tāpecayamadagnaupinākinītiviśvaḥ bhṛgauḥrudrasyavaṃśaḥsamudbhūtoyatitivābahubrīhiḥ skaṃ ta0ra0ṭī0 pṛ0 36a) dādijananādityarthaḥ simamevātmānaṃdvedhāyātapatataḥ patiścapatnīcābhavatāmiti śrutervā 69 bhārgavīti bhṛgorapatyaṃśrīrupatvādityarthaḥ sāhipūrvebhagukabhyāvāsīt ta todurvāsasaḥśāpānnaṣṭāpunaḥsamudrādvabhūvetisthitaṃviṣṇupurāṇe taduktaṃ bhṛgoḥkhyātyāṃ samudbhūtāśrīḥpūrvamudadheḥpunaḥdevadānavayatnenaprasūtāmṛtamaṃthame yadvā mārgavīdūrvā tayāhomavidhānāt tathācasiddhasārasvataṃ dūrvātilājyahomenadīrghamāyuravāpnuyāt sahasravīryābhārgavyāvitidūrvāparyāyeścamaraḥ bhārgavīhemavalyāsyātkamalākṣitadūrva yoritiviśvaḥ 65 bhṛguvallabheti atrāyamitihosāmatsyapurāṇīyaḥ vadhārthamidrasyasa mudyatāyādevyāśirochedisudarśanena yoṣidvadhādviṣṇumavyovigarhyabhṛguḥpunaḥpratyuda jīvayatāṃ bhṛgurbhagākṣihādevaḥ khyātisrinaṃyanapriyetiliṃgapurāṇādvā 66 śūlinī ti śūlaṃpraharaṇemṛtyāvotaviśvaḥ śūlinīsaṃkrudurgāyātragrahobodhyaḥ 67 śūleha stetitriśūlaṃkhaḍgakartṛketidhyānabhedaśravaṇāt triśūlaṃdakṣiṇedadyāditimātsyaṃ 68 mayūravaravāhanetimayūrovarhiṇovahīṃtyaparaḥ nanirvvāraṇeniṣedhātsaptamīsamāsaḥ pṛ0 36ba) sarvaṃsyādvāhanaṃpānaṃityamaraḥ kaumārīrūpeṇedaṃbodhyaṃ 69 mahāmāṃsarateti māṃsaṃtutrividhaṃde vijalaṇecarabhūcaraṃ gonarebhāśvamahiṣavarāhājamṛgodbhavaṃ mahāmāṃsāṣṭakaṃproktaṃdevatāprī tikārakaṃ itiyāmalokteḥ 70 raktetilohitavarṇatvāt yadvā aṃdhakāsurarudhirasaṃparkāt tathācavāmanapurāṇe tataḥsvedobhavadbhūriśramajaḥśaṃkarasyatu lalāṭaphalaketasmājjātā kanyāsṛgāṣṇutetiprakamya tvāṃpūjayiṃṣyatigaṇāḥ maharṣayaḥpitarogaṇāḥ yakṣāvidyādharā ścaivamānavāścaśubhaṃkari stoṣyaṃticanasaṃdehobalipuṣpotkarotkaraiḥ varciketiśubhaṃnāma yasmādruṣiracarcitā ityedhamuktāvaradenacarcikābhūtānuyātāharapṛṣṭavāsinī mahīṃsa maṃtādvicacārasuṃdarīsthānaṃgatāhaiṃgulimadrimuttamaṃ 71 raktakarparadhāriṇīti vāgīśvarī dhyānetu kapālaṃvāmahastetumāṃsaśoṇitapūritamiti padmapurāṇādvā yadvā chi nnamastārūpeṇedaṃjñeyaṃ syamastakaṃsakarparaṃraktadhārābhipūritaṃ ititadīyadhyānokteḥ anyathā tadadhastātkapālakaṃ jagatāṃjāḍyasaṃyuktaṃdadhatīṃdakṣiṇekareititaṃtracūḍāmaṇi virodhāpatteḥ 72 raktāṃbaradhareti jalatārāyāmidaṃbodhyaṃ smerāraktavibhūṣaṇāmiti tā0ra0sya0 pṛ0 37a) vīracūḍāmaṇidarśanāt athavātripurāyāṃ muṃḍasraṅmaṃḍitāṃgīmaruṇataradukūlānulepāṃ namāmītiprapaṃcasārāt athavātatrevasaṃpatpradabhairavyāṃ raktāṃvaraparīdhānāmitijñānārṇa vāt 73 rāmeti ramatesmarāmā jvalāditvāt śaḥskaṃdarīramaṇīrāmetyamaraḥ 74 rama ṇīti ramaṃtesyāṃyoginosthāṃbrahmarūpatvādityarthaḥ athamartyomṛtobhavatyatrabrahmasaśruteiti śruteḥ 75 suranāyaketi nāṃyakonetariśceṣṭehāramadhyamaṇāvapītiviśvaḥ 76 paramānaṃde jeti paramānaṃdemokṣarūpebhavāṃmuktāgamyatvāt paramāmahālakṣmīsvarūpācāsaunaṃdajeti karmadhārayovā 77 jyeṣṭheti atiśayenapraśasyājyeṣṭhā praśasyasyadaṣṭanijyādeśaḥ jyeṣṭhākhyāuccāṭanadevatāvā uktavacanāt anyamātrapūrvavarttinītivārthaḥ tathācaśrutiḥ brahmajyeṣṭāvīryāsaṃbhṛtāni brahmāgrejyeṣṭaṃdivamātatāna brahmabhūtānāṃtuprathamamanuya jñetenāhaṃtibrahmaṇāsyarddhituṃkiti 78 yoginīgaṇaseviteti devīpurāṇakā śīkhaṃḍīdāvetāḥprasiddhā athavāmahākālīcarudrāṇīugrābhīmātataḥparaṃ ghorāca bhrāmarīcaivamahārātriścasaptamī bhairavīcāṣṭamīproktāyoginyastāḥ prapūjayedityātharva pṛ0 37ba) ṇoktā grāhyāḥ 79 aṃveti lokānāṃmātṛrūpatvāt etasmādātmanākāśaḥsaṃbhūtaḥākā śadvāyurityādiśruteḥ caṃdrikāyāṃ ajāyajñajaganmāturākāśaṃnabhasonilaḥ samīraṇādabhūdagni ragnerāpastatomahī 80 satyavatīti nityayogeiniḥvyāsamānāvābodhyā visturudrāṃśasaṃbhavami tivyāsaviśeṣaśravaṇāt kadācitputratāpannitikulacūḍāmaṇauśivaṃpratibhagavatyukteśca 81 satyeti jagatkartṛtvānumānenaṇīśvarasiddheḥ pramāṇaviṣayasyavastunaḥparamārthikatvani māt 82 satyabhāmeti satyaḥsaphalobhāmaḥkrodho'syāḥyanmārkaṃḍeyapurāṇaṃ rogāna śeṣānapahaṃsituṣṭāruṣṭātukāmānsakalānabhīṣṭān bhāsakrodhecajaṃtaḥjagatsaṃhārechā vābhāmapadenoktā sātrāpītivāgrāhyā 83 nagātmajeti nagāḥparvatāātmajāyasyāḥ janyamātraṃpratīśvarasyahetutvāt teṣāmasmādādyajanyatenatatsādhakatayāviśiṣyanirdeśaḥ 84 raudreti raudraṃtūgramamītriṣuityamaraḥ rudrasyāyamitisvāmī 85 draudrasvaneti ghorāṭṭahāsā ravetiphetkārīyāt 86 rudreti * * * * * * * tītyarthaḥ maṃtrabhāṣyoktā athavāṅīṣā dyabhāvaḥchāṃdasatvāt 87 raudradaityavināśinīti raudrānjagadudvejakānmahiṣādidaityā ta0sa0ṭī0 pṛ0 38a) nvināśayati tathāsainyasāhityaṃviśabdārthaḥ 88 kumārīti kanyākumārītyamaraḥ kutsitomāro'syārūḍhatvādvetisvāmī natathātuṣyateśakrajapahomārcanādibhiḥ kumārīpūjanenātrayathādevīprasīdati itidevipurāṇāt homādikaṃtusakalaṃku mārīpūjanaṃvinā paripūrṇaṃphalaṃnaivasaphalaṃpūjanāṃdbhavet itijñānārṇavācca atra mārasyaṃ mahāpuryāṃkumārītviti 89 kauśikīti kuśikasyatugotreṇakauśikī tyaṃbhaviṣasītiharivaṃśe mārkaṃḍeyapurāṇetu śarīrakośādyattasyāḥ pārvatyāḥ nisṛ tāṃvikā kauśikītisamasteṣutatolokeṣugīyaseityuktaṃ kauśikīcaṃḍikāyāṃ canadībhedecakauśikītiviśvaḥ yadvākośākhyadivyadevatātvāt tathācayājñavalkyaḥ devānugrānsamabhyarcyatatsnānodakamāharet saṃśrāvyaṃpātayettasmājjalaṃcaprasṛtitrayaṃ u grāndurgādityādīnrativijñāneśvaraḥ tathācapitāmahaḥ bhaktoyoyasyadevasyapāyayeta syatajjalaṃ samībhāvetudenānāmādityasyatupāyayet durgāyāḥpā payeccorānyecaśastro pajīvinaḥ bhāskarasyatuyatoyaṃbrāhmaṇaṃtatrapāyayet durgāyāḥstāpayecchūlamādityasyatu pṛ0 38ba) maṃḍalaṃ anyeṣāmapidevānāṃsnāpayedāyudhānitu 90 vidyeti śāṃtipadavyākhyodāhṛtaṃkūrma purāṇamatrāvadheyaṃ vidajñānaṃ vidaṃyātiprāpnoti vidyetivārthaḥ 91 kāladaityavināśinī ti kṛṣṇavarṇāṃdaityān kālaṃbhaktānāṃ daityāṃścanāśayatītivārthaḥ 92 śaṃbhupatnī 93 śaṃ bhuratā 94 śaṃbhujāyeti nāmatrayaṃvyākhyātavarttipadārthatvāt pṛthaknavyākhyātaṃ 95 ma hodarīti nāsikodaretiṅīp kharvāṃlaṃbodarībhīmāmititphetkāriṇītaṃtrāt 96 śi vapatnīti śivaḥśūlīmaheśvarityamaraḥ 97 etena śivaratā 98 śivajāyeti 99 nāmadvayamapivyākhyātaṃ aṃbiketi avinavītyāṃdayaḥśabdārthāḥ aṃbateśabdaṃkarotiaṃbikā karttariṇvul yadvāmarogeasmādvin amaroṃgaṃdāṃtiṃprāpnuvaṃti aṃbārogiṇaḥ tesaṃtyasyāsta dupakārakatvādityaṃbikā matyartheṭhan 100 vākyapramāṇapadasāgarapāṇasyalakṣmīdharābhidha budhasyatanudbhavena viśveśvareṇavihitegirijābhīpārthaciṃtāmaṇāvihamayūṣitasturīyaḥ 4 daṃṣṭrākoṭikarālavaktrakuharaṃsūryeṃduvahnīkṣaṇaṃ sadyovṛksānarottamāṃgajamahāmālyoccayā laṃkṛtaṃ pretoraścaraṇadvayaṃpratilasaktyavyetarānyāghrikaṃtejaḥ kicidanuttamaṃśrutivacogamyaṃpra ta0sa0ṭī0 pṛ0 39a) padyāmahe sāṃprataṃcaturthaśatavyākhyānaṃ harapatnīti haratilokān pāpaṃvāharaḥ etena hararaharajāyetyuktanāmanīvyākhyātaprāye 3 śūlinītiśūlayadādṛnnobhyoṅīṣ yadvāśū lepūjāvidhānāt khaḍgeśūlercitādevītiprāgudāhṛtavacanāt vedayajñograhonāmalo keśaḥsacarācaraḥ śūlesaṃpūjitevatsasarvaṃbhavatipūjitamitikalpataraudevīpurāṇān 4 madanāṃtakakāṃteti madanomanmathomārityamaraḥ aṃtapītītyaṃtakaḥśivaḥ 5 madanāṃ takavallabhetivyaktaṃ yadvā madanavijayitvenomayatrabauddhobhimataḥ nadācārapriyatvāde tat 6 girijā girikanyaketidvespaṣṭārthe 8 giriśasyavallabheti girīśogiriśomṛ ḍityamaraḥ girauśetetigiriśaḥ girauḍaḥchaṃdasītiḍapratyayaḥ girirasyāstilomādityā tśovā girimavatyupabhogenatatkarotivā 9 bhūteti bhūtāni pṛthvyādīnisaṃtyasyāsta datiriktatvāt sṛṣṭyādautatparamāṇūnāmupādānādvetyarthaḥ yadvābhūtācaturddaśītitira styasyāḥ sādhanoktatvāt aṣṭamyāṃcacaturdaśyāṃpūjayeccaprayatnataḥ yadyatprārthayatemaṃtrītatadā pnotinityadāitisvataṃtrokteḥ athavā athavāpiśācabālagrahādiyuktatvāt bhūtaṃkṣmādau pṛ0 39ba) piśācādauitiviśvaḥ 10 bhavyeti bhavyaṃsatyeśubhecetiviśvaḥtatkāritvādityarthaḥ 11 bhavasya ṣṭeti bhaverjanmabhiḥspaṣṭānādirūpāyāḥdurgeyatvāt cinmayasyādvitīyasyanirguṇasya śarīriṇaḥ upāsakānāṃkāryārthaṃbrahmaṇorūpakalpanetiśruteḥ 12 pāvanīti pāvaya tipavitrīkarotyavaśyamitiṇyaṃtāt lyuṭ pāvinītipāṭheṇiniḥ śāktakṣetradarśanasya kṛchrapratyāmnāyatyena pāpaśuddhihetutvāt sarvavaiṣṇavamāheśvarasauraśāktādipīṭheṣuda rśanenayojanasaṃkhyayākṛchrasaṃkhyetisakalasmārttagraṃthadarśanāt 13 paripālinīti sarvasaṃkaṭebhyaḥpālayātebhaktāṃstathā pārokṣeṇicilumāgamaḥ pālarakṣaṇiticaurā dikādvā 14 adṛśyeti yadyapiātmanopimānasapratyakṣamastyeva manasaivānudṛṣṭavya itiśruteḥ tathāpīhaphalavyāpāravatyaniṣedhābhiprāyeṇaitaduktaṃ ateva yatovāco nivarttaṃteapraprāpyamanasāsahetiśrutiḥ athavāśuddhabrahmābhiprāyeṇaviṣayavṛtti tvasyaivāyaṃniṣedhaḥ śuddhabrahmaṇovṛttiviṣayatvaṃnāstītivedāṃtibhirupagatatvāt 15 vyaktarūpeti śāstrānusāribhijñānātivyaktatvāt tathācakaurme jñānenakarmayogena tā0sa0ṭī0 pṛ0 40a) tapasārādhanenaca prāpyāhaṃtemahārājanānyathākarmakoṭibhiḥ 16 dṛṣṭeti yajadevapūjādau niṣṭhāyāṃcacisvapītisaṃprasāraṇaṃ athavāātmārūpalayāṣiyatnāt padārthāṃtarai rātmaupādhi kapriyatvasvīkārāt navāresarvasyakāmāyasarvabhavatyātmanastukāmāyasarvaṃpriyaṃbhavatīti śruteḥ 17 sveṣṭapravarddinīti sveṣāṃātmīyānāṃbhaktānāmitiyāvat daṣṭaṃprakarṣeṇavarddhaya titathā svojñātyātmanoḥsvaṃnijedhane itihemacaṃdraḥ 18 acyuteti kālatrayepisvarūpā nyathātvarahitā jāyatestivarddhatevipariṇamateyakṣīyatenaśyaticetiṣaḍbhāvavikārāi tihasmāha vāryāpaṇiritipāsakoktavikārarāhityāt 19 apracyuteti upasargamā traṃviśeṣaḥ yadvāvedāṃtimatebrahmaṇojagadupādānatyenaprakarṣeṇaacyutāsvarūpamaparitya jyaivajagadrūpeṇaparyavasānāt vivakṣopādānatvāditiyāvat sāṃkhyamatepi kāryakāra ṇayorabhedenaghaṭādirūpatayānāśepi svarūpeṇaprakṛteravināśitvāt 20 prāṇeti prāṇaṃti jīvaṃtyanayā prāṇayati prāṇāprakṛṣṭaṃaṇatiśabdāyatevā aṇateḥśabdārthātyavādyac 21 prāṇadeti bhaktānāṃprāṇāndadātitatpratikūtkatirāsāditibhāvaḥ yadvātatohamakhi pṛ0 40ba) laṃlokamātmadehasamudbhavaiḥ bhariṣyāmisurāḥśākairāvṛṣṭeprāṇadhārakaiḥ śākaṃbharītivi khyātiṃtadāyāsyāmyahaṃbhuvī mārkaṃḍeyapurāṇāt 22 vāsaveśvarītiṃ vāsavovṛtrahāvṛṣetya maraḥ vasorapatyamitisvāmī yadvā vasonīrāyaṇasthāpatyaṃvāsavaḥ pradyumnaḥśaṃvaravadhetasyara kṣitatvāt vasurnārāyaṇapunarvasuviśvarūpāitikośraḥ yadvāvasūnāṃdravyāṇāṃsamūhovāsa vaṃtaddātṛtvāt 23 apāṃnidhisamudbhūteti lakṣmīrūpeṇasamudrotpannatvāt athavāpāṃ nidhiśabdo'vayavārthenahradavācīmerauhradotpalatvādasyāitispaṣṭamanyat atramūlaṃtuprā gevopanyastaṃ yadvāvelārūpatyāt samudrobhagavānrudrovelāśaileṃdrakanyakeṃtiliṃ gapurāṇāt 24 dhāriṇīti dhārayatyavaśyaṃlokānitidhāriṇī āvaśyakeṇiniḥ brahmāṃḍapatanapratibaṃdhakaprayatnāśrayitiyāvat 25 pratiṣṭeti sarvalokaprasiddhatvāt pra tiṣṭhākhyāśaktiḥ prāguktakūrmapurāṇoktāsaṃjātā'syāititārakādityāditac vā 26 udbhaveti udbhavatyasyāḥsarvamitibrahmarūpeṇajagadupādānabhūtatvāt naiyāyikamate nimittatvamātramarthaḥ 27 kṣobhiṇīti dhyānaviśeṣeṇaśatruṃkṣobhayatyavaśyaṃtathā vi ta0sa0ṭī0 pṛ0 41a) kṣobhayati saṃkṣudhvetimatsyasūktavacanāt 28 kṣemeti kuśalakāritvāt 29 śrīgarbheti lakṣmīgarbheyasyāḥmahākāṃtimatvāt athavā śrībījayuktamaṃtratvāt śrībījāpāyadāvi dyātadāśrīḥ sarvatomukhītimatsyasūktāt 30 parameśvarīti paramatvaṃsṛṣṭyādikartṛtvaṃ yadyapistheśabhāsetivarajaṃtasyeśvaraśabdasya puṃyogesvīpratyayaḥ anyathāṭāpevaprasaṃgāt vinyastamaṃgalamahauṣadhirīśvarāyāitiyāvat tathāśrautenāśukarmaṇivaraḍityauṇā dikevaraṭiiccopapāyāitītyeccarītvātṅīp yadvā īśadhātoḥ kvanipivanipivānāṃta tyātṅīp evanoracetirephādeśityaiśvaryanimittakopiīśvarīśabditibodhyaṃ 31 karāletikarālaṃbhīṣaṇenyavaditiviśvaḥ kaḥsūryaḥrogniḥalobhūṣāyasyāstatretratyā titivā 32 puṣṭadeheti pīnastabhīpīvarāmitirudrayāmalāt yadvāpuṣṭamitibhāve ktaḥ puṣṭidāīhāceṣṭāyasyāḥvṛddhihetutyāt 33 kāriṇīti karotyavaśyaṃlokāṃstathā kārayatibrahmaṇātatpravarttanadvārāvā kṛhiṃsāyāṃ asmādvā 34 kaṃjalocaneti kaṃjaṃpadmaṃ samāsagatādharmavācakaluptopamāspaṣṭamanyat 35 śaraṇyeti tatrasādhuritiyāpratyayaḥ 36 pṛ0 41ba) kamaleti kamalākamalālayetimātsyaṃ 37 prīteti prījprītau kartariktāṃtaṃ yadvā prī tipadādbhāvapradhānādarśāditvānmatyarthīyo'c pratyayaḥ pulastyabhāryārūpatvāt pulastyaḥ śaśabhṛnmauliḥprītiḥkāṃtāpinākinitiliṃgapurāṇāt 38 vimaleti sarvadoṣahīna tvāt vimalāpuruṣotameitimātsyaṃ 39 ānaṃdavarddhinītivyaktārthaṃ tathācabrahmasaṃhitā yāṃ mūlavidyāṃjapitvātuetāvidyājapedyadi sarvasiddhipariprāptidevavadviharedbhuvi 40 kapardinīti kaparddosyajaṭājūṭiti śivaprakrame'maraḥ ugraḥkapardībhavitihalāyudhaḥ padmapyatranapuṃyogeṅīp tatrātityadhikārāt tathāpilakṣaṇayākaparddaśabdasyaitadīyajaṭāpara tye itipratyaye ṛtrebhyititāṃtalakṣaṇoṅīṣitiākhyeyaṃ 41 kalpaneti kalpaḥsyātprala yenyāyeśāstrebrahmadināvadhāvitiviśvaḥ pralayaṃkarotītiṇyaṃtāt lyupratyayaḥ athavākā lātmakatvāt tathācatatprakramekūrmapurāṇaṃ tasyasarvajagatsūteḥśaktirmāyetiviśrutā ta padaṃ bhrāmayedīśomāyāvīpuruṣottamaḥ 42 kadruriti kaśyapāyatrayodaśetipurāṇāttanmadhyaga tadakṣakanyārūpatyāt athavā kasyasukhasyadruḥvṛkṣavadāśrayabhūtā yadvājaṭāyāḥ piṃgalavarṇa ta0ra0ṭī0 pṛ0 42a) tvāt piṃgograikajaṭāṃdhyāyeditivacanāt 43 sumanānardavarddhinīti manutemanitipacādyaci cyutpatyāḍakārītomanaśabdaḥ samyaṅmananaśīlānāmānaṃdavarddhayatītyarthaḥ 44 udīrṇeti ṛganāvityasyutpūrvasyaniṣṭhāyāṃrūpaṃ svachaṃdetiyāvat cisvarūpavikārarāhityenanityo pacitatvādvā 45 bhūṣaṇeti bhūṣaṇānisaṃtyasyāityarśādyac 46 bhavyeti bhavutpatirasyā stibhavītādṛśākārobrahmākāroviṣṇurvāyasyāḥ itihetupaṃcamyābahubrīhiḥ akārovāsu devasyādākārastupitāmahitinānārthakośaḥ tadubhayajaniketyarthaḥ 47 surasene ti skaṃdabhāryādevasenātadrūpatvāt ṣaṇmukharighrapuradhaṃsīdevasenāharapriyetiliṃgapurā ṇokteḥ athavādaityamāraṇenasenākāryakāritvāt athavāsurasaḥprītiyuktivobharttā yasyāḥityarthaḥ 48 sureśvarīti vyaktārthaṃ surāṇāṃdevānāṃnarāṇāṃtāmasānārdaṃśvarīta nniyāmakatvāditivāraḥ pāvakecatīkṣṇecetiviśvaḥ 49 śrīmatīti nityayogādauma tup 50 śiśireti suṣīmaḥśiśirojaḍityupakramya saptānyaliṃgakāityamaraḥ saumyarū patvāt 51 anaṃteti dhesāpratiyogitvāt athavābhāvaprādhānyādanaṃtatvamastyasyāḥ anaṃto pṛ0 42ba) bhogināmasītiharivaṃśāt 52 śiśirācalakanyaketi satīdehatyāgānaṃtaraṃtadutpanna tvāt śiśiraḥsyādṛtorbhedetuṣāreśītalenyavaditiviśvaḥ 53 suramānyetispaṣṭam 54 suraśreṣṭhetisureṣuśreṣṭhāpraśasyatarā praśasyādeśaḥ 55 jyeṣṭheti śaktiviśeṣarūpatvāt sarvo ttamatvādvā yadvā kanyāstherkeṣṭamīśuklājyeṣṭharkṣemahatīsmṛtā alakṣmīparihārāyajyeṣṭhāṃta traprapūjayeditiliṃgapurāṇoktavratadevateyaṃ 56 prāṇeśvarīti puṃsibhūmprasavaḥprāṇāitya maraḥ ātmasvarūpatvāt tathācaśrutiḥ naprāṇenatāpānenamarttyojīvatikaścana itareṇatu jīvaṃtiyasminnetāvupāścitau athavāprasiddhasyaprāṇasyīśvarītadvyāpāṭahetutvāt prāṇasya prāṇamutacakṣuṣaścakṣuritiśruteḥ 57 sthireti brahmarūpatayāpāramārthikatvāt 58 ta moghrītitamomohātmakaṃhaṃtisvajñānāttathā 59 dhāṃtasaṃhaṃtrīti dhāṃtamajñānaṃsamyakhaṃtiprā gvadarthaḥ mokṣahetutvamubhayatrāpyarthaḥ 60 prayatātmeti prayataḥpāpmārahitaḥbrahmāyasye tikarmadhārayaḥ yātmā'pahatapāpmeti asthāviraṃśuddhamayāyaviddhamiticaśruteḥ 61 pativrateti nāstistrīṇāṃpṛthakyajñotaprataṃnāpyupāsanetismṛtiḥ tathoktaṃ ārttārttemu tā0ra0ṭī0 pṛ0 43a) dite hraṣṭāproṣitemalinākṛśā mṛrttemṛyetayāpatyausāstrījñeyapativrateti 62 pradyotinī ti prakarṣeṇacotatedyotayativājagat sākhyamateāvibhavimasyapadārthatvāt tamevabhāṃta manubhātisarvaṃtasyabhāsāsarvamidaṃvibhātīti śrutervā 63 rathārūḍheti rathaḥsyātspaṃdane kāyeitiviśvaḥ ātmarūpeṇadeśādhiṣṭhātṛtvāt dvāsuparṇāsayujāsakhāyosamānaṃvṛkṣaṃ pariṣasvajāte tayoranyaḥpippalaṃsvādvatyanastatranyābhicākaśītītiśruteḥ ātmānaṃ rathinaṃviddhiśarīraṃrathamevatyitiśruteśca yadvā tatoparāhūsamayenavamyāṃvairathesthitāṃ bhavānīṃbhrāmayedrāṣṭresvayaṃrājāviśabdavān itiprasiddhorthaḥ 64 sarvalokaprakāśinīti tasyabhāsāsarvamidaṃbhibhātītyukteḥ athavā lokyaṃtebhujyaṃteviṣayāetairitilokā iṃ driyāṇitatprakāśikā ātmarūpatvāt yamagnyuṣṇavātretyabodhasvarūpaṃmanaścakṣurādīnyabo dhātmakāni pravarttaṃtāśrityaniṣkaṃpamekaṃsanityopalabdhiḥsvarūpohamātmetyukteḥ iṃdriyā ṇāṃkaraṇatvenakuṭhārādivatkartṛvyāpayitvaniyametātmasiddhisvīkārāṃt 65 medhāvinīti asyāṃyāmedhetimatvartheviniḥ yadvābhaktānāṃmedhāṃavatimedhāvinī 66 mahāvīryeti nā pṛ0 43ba) nāvidhasaṃsārajanakatvāt sarveśvaratvācca tathācaśrutiḥ sakāraṇaṃkaraṇādhipādhiyonacāsya kaścijjanitānacāpipiti 67 haṃsīti haṃsovihagabhedesyādarkevilohayāṃtare yogimātrādi bhedeṣuparamātmanimatsareitiviśvaḥ vīracūḍāmaṇau haṃsākhyāḥ sādhanaṃvakṣyemaṃtriṇāṃhitakāmyayā yasyavijñānamātreṇasarvajñobhuvijāyate haṃsātmikāṃbhagavatīṃjīvojayatisarvadā haṃsākhyamu drāviśeṣarūpatvādvā homemudrātrayaṃproktaṃmṛgīhaṃsīcasūkarītiyāmalokteḥ 68 saṃsāratāriṇī tisukhaduḥkhopabhogohisaṃsāritikīrttyattitipārthasārathimiśrāḥ jīvanmuktobhavatītyā tharvaṇāt 69 praṇataprāṇināmārttihāriṇīti bhaktiśraddhātiśayalakṣaṇaḥ prakarṣaḥpraśabda dyotyaḥ ārttipīḍāṃharatitacchīlā 70 daityanāśinītivyaktārthaṃ yadvāditaḥchinnaḥtasyabhāvo dainyaṃbhāveṣyañ tatrāśayati akhaṃḍarūpatvādbhaktapālakatvādvā 71 ḍākinīti bhūmitatvātmi kārevītathāḍākinitāriṇītikavacaprastāve gaṃdharvataṃtrokteḥ uktaṃcakulacūḍāmaṇau ḍāki nīvāmapārśvetukoṭisūryānalopamāmitichinnamastādhyācādvā athavāsurābhedarūpatvā t tathācamuṃḍamālāyāṃ surātutrividhādevisphāṭikīḍākinītatheti prakramya ḍākinīdā ta0ra0ṭī0 pṛ0 44a) namātreṇa sarvavaśyobhaveddhruvaḥ 72 śākinīti jñānārṇave ḍākinīṃśakinīcaivahmākinīṃkāki nīṃtataḥ śākinīṃhākinīṃcaivapaścimādikramāyajet iticaitanyakalpeuktaṃ atrāpidvātriṃśa dvarṇamaṃtraviśeṣe kulikākāminījñānāḍākinīrākinītathā lākinīkākinīpaścā cchākinīhākinītathetyukteḥ tathācayogaratnāvalvāṃ khecarībhūcarībhedācchākinyodvivi dhāmatāḥ tāsāṃsthānānirūpāṇikathayāmiyathāgamaṃ udyānedivyadeśeṣuparvateṣumahāma lāḥ krīḍaṃtidevatādivyāḥbhūcaryaḥpurabhūmiṣu nānārūpadharādṛśyāḥ khecaryovarasiddhidāḥ kathaṃcidrudraśāpenamartyalokevasaṃtitāḥ nānāścaryaguṇopetādṛśyaṃtenaśubhaṃvinā kṣetrepīṭhe tathāgrāmenagareviṣayepure vasaṃtyanekarūpeṇaśākinyo'śaṃkitāḥsadā caṃdramaṃḍalasaṃ kāśedeviśākinitāriṇītigaṃdharvataṃtaṃ 73 śīleti vāraṃvāraṃsṛṣṭyādikaraṇāt śīlpatesarvaiḥsevyatitivā 74 varakhaṭvāgadhāriṇīti varaśabdenatanmudrāyāupādā naṃ jñānārṇave varadābhayamudretuparadābhayavatpriyeiti khaḍvāṃgamāyudhaṃviśeṣaḥ atravaradhāra ṇaṃbālātripurāyāṃ vidhṛtajapavaṭīpustakābhītyabhīṣṭāmitiprapaṃcasārāt athakāmeśvaryāṃ|| pṛ0 44ba) ratnapātraṃsudhāpūrṇaṃvaradaṃvibhratīṃkarairitikādimatāt athavāsaṃpatpradabhairavyāṃ varadā naparāṃnityaṃmahāsaṃpatpradāṃsmareditijñānārṇavāt evamanyatrāpibodhyaṃ khaṭvāṃgadhāraṇaṃ dakṣiṇakālpāṃjñeyaṃ śūlaṃkhaṭvāṃgadakṣiṇe itivīracūḍāmaṇismaraṇāt vicitrakhaṭvāṃga dharānaramālāvibhūṣaṇetimārkaṃḍeyapurāṇaṃ yadvāpaṃkajaṃpuṣpamālāṃcavarābhītibhujeṣuceti sṛṣṭidhyāne khaṭvāṃgaṃmuśalaṃdorbhiriticasaṃhāradhyāne etadbhedeṣutaṃtrāṃtarokteḥ 75 kau mudīti yadādityagataṃtejojagadbhāsayatekhilaṃ yaccaṃdramasiyaccāgnautattejoviddhimāmaka mityukteḥ caṃdrikākaumudījyotsnetyamaraḥ tadvatsaumyatvādvā 76 kumudeti modaṃteprīyaṃte svalpaviṣayaprāyetimudrāḥ igupadhātkapratyayaḥ kāmyakāryaparāitiyāvat kutsitāste yasyā taduktaṃvīracūḍāmaṇau prayogonaivakarttavyoyadīcchedīpsitaṃphalaṃ prayogādalpasiddhi stuityevaṃśaṃkaro'bravīt 77 kuṃdeti tatpuṣpapriyatvāt mādhyaṃkuṃdetyamaraḥ bilva patraiḥkuṃdapuṣpairnāgapuṣpaiḥsuśobhanairititāriṇītaṃtrāt 78 kaulikīti kulācā rapriyatvāt atiniṭhanāvitiṭhanpratyayāṃtātsvārthe'ṇ athavā kulikākhyonāga tā0ra0ṭī0 pṛ0 45a) stasyeyaṃkeyūrasaṃbaṃdhityāttathā bhujeṣunāgaḥkulikoṃgadomatadatyupaniṣadvākyāt 79 kulajeti lajabhartsane dhañ rtheka'bhartsanamityarthaḥ kutsitonaṣṭolajovīraniṃdāyasyā ityarthaḥ tathācakulārṇave kuladarśanaśāstrāṇikuladravyāṇikaulikān ityupakramya naniṃdennajugupsetanahasennāvamānayet 80 amaleti avidyamānomalojñānaṃyasyāḥ viṣayatvaṃṣaṣṭyarthaḥ viṣayatāsaṃbaṃdhāvachinnaprayogitākajñānāṃbhavatītiyāvat kali malyoḥ kāmadhenutvenabahūrthatvāt durgeyetyarthaḥ 81 garveti garvo'haṃkāraṃsaṃjātosyāḥsa rvotkṛṣṭatvāt athavāgarvagatyartheṣukalpadrumādipaṭhitaḥ tadarthānāṃ jñānārthatvādbhaktairjñā yaitetyarthaḥ 82 guṇasaṃpannetisatvādiguṇatrayāśrayabhūtāprakṛtirūpatvāt athavāguṇāḥ rūparasagaṃdhasparśasaṃkhyāparimāṇapṛthaktvasaṃyogavibhāgaparatvāparatvagurutvadravatvasneha śabdabuddhisukhaduḥkhechādveṣaprayatnadharmādharmasaṃskārāitisaptadaśasūtroktāḥ saptacakāropā ttāiti caturviṃśativaiśeṣikaprasiddhāḥ tatsaṃpannātattadguṇirūpeṇateṣāṃtatrasamavetatvādi tibhāvaḥ 83 nagajeti paṃcamyāṃjanerḍapratyayaḥ navidyategajohastībalitvenayasyāitivā pṛ0 45ba) nakadācittathādaivyaipradadyāhyahastinauiti kālikāpurāṇāt 84 khagavāhinīti sarasvatīrūpatvāt haṃsārūḍhāharahasitahāṃreṃdukuṃdāvadātetiprapaṃcasārāt khagaṃvāhayatī gamayatītivyutpatyācāyamarthaḥprārthaḥprāptaḥ khagāākāśagāminīcāsauvāhinīnadīceti vāsamāsaḥ 85 caṃdrānaneti caṃdratulyaṃmānanaṃyasyāḥ 86 mahogreti vināpisamāsaṃpurvotta rapadayorlopaḥ yathā bhāmāsatyabhometimahābhāṣyokterekadeśasyāpitadarthatvaṃ etebhedā mahogrāyāḥpuruṣārthapravarttakāityādāvapi tathāvyavahārāt mahānugroyasyāitipaṃca mībahubrīhirvā śivaḥśaktyāyuktoyadibhavatiśaktaḥprabhavitumityukteḥ 87 cārumūrddhajaśo bhiteti sāmudrikoktalakṣaṇaviśiṣṭakeśatyāt yadvā carubhyomūrddhabhyaḥ śirobhyojātaṃmā lparūpamābharaṇaṃtachobhitatvāt 88 manojñeti sarveṣāṃmanojānāti sarvāṃtaryāmityāt ya dvā manopiakraṃyasyāitibahubrīhiḥ yaṃmanonavedayomanoṃtaroyamayatisatātmāṃtaryā myamṛtitiśruteḥ 89 mādhavīti surāpriyatvāt kulapūjoktakuṭṭanīrūpatvādvā atimukta kapuṣpāṇāṃpūjāyāṃvidhānādvā vāsaṃtīdvitayaṃcaivetimatsyasūktāt mādhavīmadirāyāṃcaku ta0ra0ṭī0 pṛ0 46a) ṭṭanyā matimuktakeitiviśvaḥ 90 mānyeti mālakṣmīrevānyāsādṛśyaprayogityātyasyā ityanyavyavachedaḥphalaṃ 91 mānanīyeti yogyatveanīyisarveśvaratvādrityarthaḥ yadvāmā jñānaṃtenānatīyājīvanahotuḥ bāhulakātkarttaryanīyat paramātmarūpatvot tadjñā nādevasaṃsārativṛtteḥ 92 mahadguṇeti chāṃdasaṃbhāvaḥ yadvāmahat tatvabhedoguṇoṃgaṃyasyāḥ tasyaprakṛtibhavatvāt prakṛtermahāṃstatohaṃkāritisāṃkhyavacanāt 93 śreṣṭhetiyoha vaijyeṣṭhaṃcavedetiśrutaupraṇamyaśreṣṭhatyenokteḥ sadrūpatvāt yadvāviśeṣānapekṣyaśreṣṭhatvā bhidhānenasarvāpekṣaśreṣṭhatvalābhenaparamātmarūpatvāt 94 jyeṣṭheti nakṣatraviśeṣarū patvātvā 95 magheti pūrvavadarthaḥ yadvāmayayatisukhayati tathāca maghaśabdānmatupi madhavacchabdovyākhyātaḥkapaṭadau 96 puṣpeti puṣpasiddhaunakṣatrenipātaḥ sarvāṇina kṣatrāṇistrīliṃgānyapikvacidṛśyaṃte yadvā bhaktān pusnātipuṣpā chāṃdasatvātkarttari ṇyat yadvā yuṣdhātorbhāvekvip 97 dhaniṣṭheti avidhanibhyomiṣṭat syācchraviṣṭā dhaniṣṭhetihalāyudhaḥ athavādhasyapuṣṭerniṣṭhāparyavasānaṃ dhārjodhvajarthekaḥ nityapūrṇa pṛ0 46ba) tvāditibhāvaḥ 98 pūrvaphalgunīti pūrvācāsauphalgunīcatasyādvividhatyāt athavāphala tītiphala phalatekvip tādṛśīgaurvāṇīyasyasaḥphalguḥtaṃnayatītiphalgunīnayatekvip nacaivaṃ visargaśravaṇāpattiḥākārobrahmātasyeyaṃī tasyedamityaṇ yasyetityākāralopaḥ ṭiḍhāṇajitiṅīp phalgunīcāsauīcetivyākhyānāt tatrahalṅyāvayitisulopasyasula bhatvāt sarasvatīsvarūpetiyāvat pūrvāmukhyācāsauphalgunītisamāsaḥ siddhamaṃtroyadā maṃtrītyādivacanāt atranakṣaṃtrāṃsepūrvaphalgunyāṃdhaniṣṭhāyāṃcabhagavatyaṃśajamevahetuḥ anyatrakaulatvaṃtaccetiviśeṣodhyeyaḥ 99 raktabījārihaṃtrīti raktamevabījaṃjajjātīyānyo tpattikāraṇaṃyasyasaraktabījaḥ raktaviṃduryadābhūmaupatatyasyaśarīrataḥ samutpatatimedinyāṃ tatpramāṇastadāsuritimārkaṃḍeyapurāṇāt sevāriritisamāsaḥ 100 vākyapramāṇapada sāgarapāragasya lakṣmīdharābhidhabudhasyatanudbhavena viśveśvareṇavihitegirijābhidhārtha ciṃtāmaṇovajanipaṃcamakomayūṣaḥ 5 āpiṃgalākṛtijaṭātaḍitāvibhāṃtīmūrddhasphura nnarakapālalasadvalākā kādaṃvinīvanavatīradanīladehājeghrīyatāṃbhavatapaṃjaramugra ta0rā0ṭī0 pṛ0 47a) tārā athapaṃcamaśatavyākhyānaṃ raktabījavināśinīti pūrveṇavyākhyātaṃ yadvāraktasyadeva tāsamarpaṇīyasyabījaṃkāraṇabhūtoyoviḥ pakṣītaṃnāśayatibalitvenetyarthaḥpakṣiṇaḥ ka cchapāgrāhyāitikālikāpurāṇāt 1 caṃḍamuṃḍārihaṃtrīti caṃḍodaityāṃtaretīvreiti muṃḍo daityāṃtarehārāviticaviśvaḥ tayorariśabdenakarmadhārayaḥ yadātāporarīṇicakrāṇi arāḥsaṃ tyeṣāmitivyutpatteḥ taduktaṃmārkaṃḍeyapurāṇe tatprastāve tānicakrāṇyanekāniviśa mānānitanmukhaṃ vabhuryathārkabiṃbānisubahūnighanoṃdaraṃprāgvadanyat 2 caṃḍamuṃḍavinā śinīti vyaktaṃ yadvā caṃḍaṃtīvrarūpaṃyanmuṃḍaṃsvaśiraḥ tadvināśayatichinnamastārūpatvāt 3 kartrīti ṛdaṃtatvātṅīp 4 hartrīti lokasaṃhārakatvāt brahmāviṣṇuścarudraścaguṇātītāḥ sadāpriyeti saguṇāparameśānīsṛṣṭisthitilayātmiketijñānārṇavāt paramātma rūpatvāttathācaśrutiḥ yasyabrahmavacchatraṃcubhebhavatodanaṃ mṛtyuryasyopasecanaṃkitthā vedayatrasaḥ 5 sukartrīti śobhanākartrīāyudhaṃtaddhatvāttādrūpyoktiḥ yadvāśobhanācāsau kartrīcetyarthaḥ kartṛtvaṃkāryokapādānagocarakṛtimatvaṃ śobhanatyaṃcajanyamātropādānago pṛ0 47ba) carakṛtimatvarūpaṃgrāhya kṛtipadārthekadeśekāryesākalpaparatvagrāhakaḥ suśabditiyā vat 6 vimaleti viśeṣeṇamaṃśivaṃlātigṛhṇātisvavaśaṃkarotītiyāt manoharatvā tprakṛtirūpatvādvā 7 amalavāhinīti amalaścāsauvāhaścasosyāsmītiaśvārū ḍhatvāt karmadhārayādapichāṃdasomatyarthīyaḥ athavā amalacāsauvāhinīcetisamā saḥ tathācaparameśvarīdhyāneprapaṃcasāre aśvārūḍhākarāgrenavakanakamayīṃvetrayaṣṭiṃda dhāneti 8 nirmaleti nirgatāmālakṣmīrjñānaṃvāyasmātaṃnirmaṃ yadvāmātoniḥkrāṃta miti tirādayaḥkrāṃtādyarthepaṃcamyetisamāsaḥ daridraṃsaṃsāriṇāṃvālāsvīkaroti saṃpati tatvajñānobhayahetutvādanugṛhṇātītiyāvat 9 bhāskarīti yadādityagataṃtejitivaca nāt nāḍīviśeṣarūpatvādvā iḍāmāṃsāṃsthitaścaṃdraḥ piṃgalābhānuvāhinītisvaraśā strāt sūryaprakāśajanakatvādvā yenasūryasrayatitejasecitiśruteḥ 10 bhīmeti yo ginīviśeṣarūpatvāt yadvā vibhyatyatitibhīmā bhayādasyāgnistapatītyādiśruteḥbhī mādayopādāneitisādhuḥ yadvā bhiyaṃsaṃsārādijanyāṃbhītiṃmātiparichinatināyāyatī ta0ra0ṭī0 pṛ0 48a) tiyāvat bhiyaṃbhaktaniṣṭhāṃbhītiṃmātijānātivātadupakārakatvāt yadvā bhājñānaṃ bhāyā drayaṃbhītespadamityaṇ yasyeticetyakāralopaḥ ṭiḍhāṇitiṅīp jñānajanaketiyā vat tādṛśīmājñānaṃyasyāḥ bhaktiniṣṭajñānaviśeṣajanakaṃyadbhaktirūpaṃjñānaṃtadviṣa yityarthaḥ jñāneviśeṣastuśāstraviṣayatvaṃtatvaviṣayaṃcagrāhyaṃ 11 mahiṣāsuradhātinī ti ghātayatītisvārthaṇijaṃtāt haṃterṇinīḥ 12 kāliṃdīti yamunāyāḥkaliṃdarpa tasaṃbaṃdhātkāliṃdīsaṃjñetipadmapurāṇaṃ yadvā kobrahmādiḥtadyuktamaliṃdamitimadhyama padalopīsamāsaḥ gṛhadvāramaliṃdaḥsyātityamaraḥ tasyeyaṃkāliṃdītisvasvāmibhāva saṃbaṃdhaḥ sevārthaṃbrahmādīnāṃgṛhadvārevarttamānatvāditiparamaiśvaryasūcanaṃ 12 yamuneti ya menayamajetisvāmī kāliṃdisūryatanayāyamunāśamanasvasetyamaraḥ yadvā yamayatisa mastamaṃtaryāmitvāditiyamunā yamayaterbāhulakādunapratyayaḥ yadvāetijānātiyaḥ gatyarthajñānārthāitinyāyāt iṇgatauasmātyacādyac daṇoyaṇitiyaṇādeśaḥ mu nimivakarotimunayatītiṇyaṃtātyacādyac ṇeraniṭītiṇilopaḥ yasyamunāyamune pṛ0 48ba) tisamāsaḥ svajñānavatomunisādṛśyakartrītiphalitārthaḥ sasanyāsīsayogīcasamu ktaḥsacabrahmaviditivacanāt 14 vṛddheti pravayāsthavirovṛddhityamaraḥ varddhatesmabhū tektitisvāmī jyanyamātrāpekṣayāpūrvakālavṛttitvetātparyaṃ 15 yuvatīti pūnastiri titipratyayaḥ tatoṅīṣpauteḥsatṛpratyayāṃtādvā yadvā yumiśraṇāmiśraṇayoritipā ṭhādamiśraṇamatrayuṣātyarthaḥ avidyakeprapaṃcasaṃbaṃdhesatyapi brahmaṇastaddoṣaprasaktirnā sti prakāśādivannaivaṃparitinyāyāt sūryādiprakāśoyathājālāghavachedenaivṛ juvakratvādimān yathāvā ākāśaṃkarṇāvachedenaivaśabdagrāhakaṃ tadvaṃdataḥkaraṇāva chedenaivīśasmasaṃsāritvamititadarthaḥ 16 bāliketi svārthekaḥ tathācaśrutiḥ tvaṃstrī tvaṃpumānasitvaṃkumārutavākumārī tvaṃjīrṇodaṃḍenavaṃcasitvaṃjātobhavasiviśvatomu khaḥ anenavayastritayepiyoṣitāṃdevatārūpatvaṃuktaṃ strītyamātrasyapūjyatāvacchedaka tvāvagamāt bālāṃvāyauvanonmatāṃvṛddhāṃvāsuṃdarīṃtathā kutsitāṃvāmahāpuṣṭāṃnamaskṛtya vibhāvayediti kālītaṃtroktaḥ bālāsyātṣoḍaśābdetikāmaśāstroktāvā dūtīpūjāvi tā0ra0ṭī0 pṛ0 49a) dhānāt ṣoḍaśābdenayuvatīṃpīnolatapayodharāmitivīracūḍāmaṇivacanāt tripurā trividhādevibālāṃtuprathamāṃśṛṇu itijñānārṇavāt 17 kauśalyeti vṛddhetkośa lādāditinyapratyayaḥ sarvebrahmādayoyūyaṃmadaṃśābhāvasaṃbhavāḥ itikulacūḍāmaṇi vacanāt tasyāḥrāmajanaṃnītvāt aditirūpatvāttasyāścasatyaṃśatvāt tvaṃruṣajāyā patikaśyapobrahmaṇaḥsunaḥ kauśalyācāditiḥ pūrvaṃdevamātāpūrvaṃyaśasvinītyadhyā ṇa ktajagannirmāṇaśaktimatvāt yadvākuśalasyabhāvaḥkauśalyaṃ brāhmaṇāditvā tṣyaj tadastyasyāḥ yadvā kuśalaivakauśalyāsvārtheṣyaj 18 kaumudīkaumudīkārti kotsavahetutvāt tathācoktaṃjitastuśaṃkarastatrajapaṃlebhecapārvatīti 19 mādrīti ataścetisūtreṇastriyāṃtadrājākāralopavidhānānmādrīsutāvityādaumadrītyevapā ṭhitipadamaṃjaryāṃ bhargāditvaṃkalpayitvānaprācyabhargāditiniṣedhitidīkṣitāḥ dī rghapāṭheāghamatemisvārthāṇaṃtatvaṃvākāryaṃ yadvā madraṃsukhaṃtasyeyaṃjanakatvasaṃbaṃdheneti mādrīsukhajanaketiyāvat 20 ruṃdhatīti bhaktānāṃduḥkharodhiketiyāvat lakṣaṇe pṛ0 49ba) śatṛpratyayaḥśayānābhuṃjatityādivat 21 arūṃdhatīti mahābhāratedānadharmekṛtyāṃpra titaduktiḥ dharāndharitrīṃvasudhāṃbharttustiṣṭāmyanaṃtaraṃ manonuruṃdhatīṃbhartturitimāṃvi ddhyaruṃdhatīṃ aruṃdhatīsatīnāṃtvitikaurmye aruṃdhatīsatītāṃtvamitimātsye aruṃdha tyekabhartṛṇāmitiharivaṃśe ūrjāmāhurumāṃvṛddhāḥvaśiṣṭhaṃcamaheśvaramitiliṃga purāṇe paryāyatveyathāśrutasyaivaprakṛtesaṃgatirbhedetulakṣaṇayetibodhyaṃ 22 purāri gṛhiṇīti purārirudraḥstripurahaṃtṛtvāt 23 pūrṇeti svotkṛṣṭakachāṃtarābhāvāt āptakāmitiśruteḥ svaniṣṭasukhaduḥkhābhāvagocarechāvadbhinnatvaṃpūrṇatvaṃ apratiha techatvaṃvā athavā daśamyāḥpūrṇasaṃjñatvāttasyāścakaulikatvādupādānaṃ 24 pūrṇarū peti sarvadaikarūpatvādityarthaḥ 25 payasvinīti payaḥsyātkṣīranīrayoritivi śvaḥ asmāyetiviti tathācatarpaṇaṃprakramyasiddhasārasvate kālāgarudravopetai rvividhairgaṃdhavāribhiriti 26 saṃpūrṇacaṃdravadateti dharmavācakaluptoyamāsamāse ya dvā caṃdrasyadṛśaṃvadanaṃ vedarūpaṃvacanaṃyasyāḥ vidhiniṣedhopadeśenasarvānugrāhakatvā tā0ra0ṭī0 pṛ0 50a) t tathācaśrutiḥ evaṃvāresyanahatobhūtasyaniḥśvāsatametaghaddṛgvedoyajurvedaḥsāma vedo'tharvāṃgirasityādi yadvā bhaktānāṃsatkāvyapravarttakatvāt atrapaṃcamyarthebahu brīhiḥ yadvā saṃpūrṇaṃpālitaṃcaṃdrasyavadanaṃsthairyyaṃyayā vadagatisthairyayoḥ etasyavākṣa rasyapraveśāsanegārgisūryācaṃdramasauvidhṛtautiṣṭatitiśruteḥ 27 bālacaṃdrasamaprabhe ti raktavarṇatyāt athavācaṃdrakalāvannirdoṣāprabhāmātvarūpaprakarṣavatībhājñānaṃyasyāḥ sarvaviṣayakapramāśrayatvāt ityarthaḥ 28 revatīti nakṣatrarūpatvādvalabhāryātvādvāgrahī viśeṣarūpatvādvā tathācāraṇyakaparvaṇiskaṃdotpattau aditiṃrevatīṃprāhurgrahastasyā sturaivataḥ sopibālānmahāghorovādhatevaimahāgrahaḥ revatīhalapatnyāṃsyāttārābhede pimātṛṣvitiviśvaḥ 29 ramaṇīti ramayaṃtītisarvasiddhidātṛtvāt ānaṃdabrahmaṇo vidvānnavibhetikutaścanetiśrutervā 30 citreti citrāṃprakramyṛkṣāpsarohibhe deṣukarburecābhidheyavaditiviśvaḥ yadvāprakṛtirūpatyāt ajāmekāṃlohitaśu klakṛṣṇāṃbahvīḥprajāḥsṛjamānāṃsarūpāmitiśruteḥ yadyapirajaḥprabhṛtiṣulohi pṛ0 50ba) tādi rūpaṃnāstitathāpiraṃjakatvaprasannatvāvarakatvasāmyāttadupacāritisāṃkhyāḥvedāṃtinastu tejojalānnānāṃraktaśuklakṛṣṇavarṇatvasāmyādavyākṛtadevatāparamidamityāhuḥ 31 citrāṃ varavibhūṣaṇetinānāprakārāṇi aṃbarāṇibhūṣaṇānicayasyāḥ aṃbaraṃvāsasivyomnii tiviśvaḥ pariskārovibhūṣaṇamityamaraḥ yadvā cidjñānaṃtaṃtrāyaterakṣatīticitraṃaṃbaraṃ bra hma ākāśapadairapibrahmanirdeśyavyavasthāpanāt tadevavibhūṣaṇaṃyasyāḥtadātmaka tvāt bhūtākāśavāraṇāccittretiviśeṣaṇaṃjñānarūmatṣatātparyakaṃ 32 vīṇeti vī ṇātudvividhāproktāśrutiśvaraviśeṣaṇāditisaṃgītadarpaṇaḥ uktaṃcasaṃgītaśāstre daṃḍo mūrttirumāpateḥkarabhakaśrīmānmukuṃdaḥsvayaṃ tuṃvaḥpadmabhavogirīṃdraduhitustaṃtryāṃnivāsaḥ svayaṃ 33 vīṇāvatīti mātaṃgīrūpatvāt ścāsphālayaṃtīkalavallakīṃtāṃmātaṃginīma ddhṛdayaṃdhinotu itiśāradātilakāt athavānīlasarasvatībhedatvāt tathācacatustriṃ śākṣaratatmaṃtramuktvāvīracūḍāmaṇau caturbāhudharāṃsaumyāṃvīṇāvādanaśīlinīmi tyādi 34 pidyeti vidyādvividhāparā'parāca karmarūpābhyudayaphalāprathamā brahma tā0ra0ṭī0 pṛ0 51a) jñānaheturmuktiphalādvitīyetispaṣṭaṃ śārīrakamīmāṃsāyāṃtathācārtharvaṇemuṃḍa kopaniṣadvākyaṃ tatrāparāṛgvedoyajurvedaḥ sāmavedo'tharvavedaḥ śikṣākalpo vyākaraṇaṃniruktaṃchaṃdojyotiṣamiti athenāya madhigamyateyattadadṛśyamaprā ptamityādi 35 yaśodeti yaśaḥkīrttiḥsamajñācetyamaraḥ bhaktānāṃkīrttidātṛtvāt naṃdagopagṛhejātāyaśodāgarbhasaṃbhavetibhagavatyuktestatkanyātvādvā 36 yaśasvi nīti sarvaprasiddhamahimatvāt taduktaṃ tamevekaṃjānathātmānamatyāvācovimuṃcata ti 37 navapuṣpasamudbhūteti navaṃaparyuṣitamitiyāvat aparyuṣitanididraiḥ rprokṣi tairjaṃtuvarjitairitivacanāt tenapuṣpeṇakalpavihitenasamutprītiyuktābhūtājātā prītetibhāvaḥ paraṃjyotiḥpuṣpagataṃpuṣpeṇaivaprasīdatītikālikāpurāṇāt 38 navapuṣpotsaveti puṣpovikāsekusumestrīṇāṃrajasicasmṛtetiviśvaḥ strīrajasāu tsavoyasyā yadvā navapuṣpetibahubrīhiṇāstrīgrahaṇaṃ tathāutsavoyasyāitibahubrīhiḥ tathācagaṃdharvataṃtre pṛthvīmṛtyuvatīṃvīkṣyasahasraṃpadinityaśaḥ tadāvādīsusiddhāṃtahataḥ si pṛ0 51ba) titalaṃvrajet kālītaṃtropi kulāgāraṃ puṣpitāyāḥ dṛṣṭvājapatiyonaraḥ ayutaikapramā ṇenasādhakasthiramānasityādi pṛthvīpadenasmaramaṃdiragrahaṇamitikalpalatāyāṃ 39 utsaveti utkṛṣṭaḥsavojapapūjādirūpoyajñoyasyāḥsāutsavā yadvā uṛtityajatītiut dakāropadhoyaṃkvipiṛsyasaṃyogāṃtalopaḥ spaṣṭaṃcedaṃpratyāhārāhrikemahābhāṣye sūteḥ appratyayesavutpattiḥ uttyāgakarttāsavoyasyāsāutsavānāditayājanmarahi tatvāt 40 navapuṣpasrajeti puṣpaśabdenakamalānāṃparāmarṣaḥ vacanānurodhāt virājamānāmasitotpalasrajāityupaniṣaddarśanāt bhāgurimatedāp 41 māleti māṃlakṣmīṃbhaktebhyolātidadāti tathā cāṃdramatelādhātorapidānārthatvāt yadvā maṃ śivaṃalatibhūṣayatitathā yadvā mālevamālā'tiramyatvāt 42 mālyabhūṣaṇabhū ṣiteti śiromālālaṃkṛtatvāt sadyaḥchinnagaladraktanṛmuṃḍaiḥraktabhūṣaṇaiḥanyonya keśagrathitaiḥ pādapadmapralaṃvitaiḥ paṃcāśadbhirmahāmālāśobhitāṃbhuvaneśvarīṃ taṃtracūḍā maṇivacanāt 43 navapuṣpasamaprāṇeti tathāvīracūḍāmaṇau latāpuṣpaṃsamuddhṛtyaku ta0ra0ṭī0 pṛ0 52a) lapāde tathoddharet nāgavalyādalaṃśuddhaṃlatāktaṃcaivahomayet ayutaṃcasahasraṃvāśata maṣṭottaraṃcavā homayeccaprayatnenatrailokyaṃvaśamānayet tasyapratyakṣatāṃyātisāraṃgī śavavāhinī 44 navapuṣpasamutsuketi kulapuṣpaprasādenayathāprītirajāyatetiku lacūḍāmaṇivacanāt 45 navapuṣpātmiketi atipriyatvasūcanārthaṃtadātmakatvoktiḥ athavānavapuṣpāpāyoṣittadrūpetyarthaḥ taduktaṃkulacūḍāmaṇau rajoyuktāṃsamāsā dyatadgātresveṣṭadevatāṃ pūjayitvāmahārātrautridinaṃprajapenmatuṃ lakṣapīṭhaphalaṃde vilabhatenātrasaṃśayaḥ 46 puṣpeti puṣpamastyasyāitivyutpatteḥ nīlapadmahastatvāt kha ḍgeṃdīvarakatrikarparabhujetiphetkāriṇītaṃtrāt 47 puṣpasrajavibhūṣaṇeti vyākhyāta varttipadārthaṃ 48 navapuṣpaguṇopeteti navapuṣpasyaguṇaistadviṣayakechādibhiryuktatvā t 49 navapuṣpopaśobhiteti pūrvavadarthaḥ tasyapratyakṣatāyātyuktavākyāchā 50 navapu ṣpopri(śobhiteti pūrva)yetispaṣṭaṃ navānūtanāvilakṣaṇaḥ prītiviṣayībhūtāḥ puṣpapriyāvīra sādhakāyasyāiti yadvā navaṃupādeyaṃpuṣpaṃyeṣāṃtepriyāyasyāḥ 51 prīteti prīṇātipū pṛ0 52ba) jādināsaṃtoṣayatītiprīḥ karttarikvip tenitāprāptā bhaktimātragamyetibhāvaḥ māmevaye prapadyaṃtemāyāmetāṃtaraṃtiteitivacanāt māmanāścityatattatvamityādivaṃkṣyamāṇakūrmapurā ṇavacanāt ca 52 pretamaṃḍalamaṣyagetiparetapretasaṃsthitāityamaraḥ caturdikṣuśavāmuṃḍāści tāṃgārāsthibhūṣaṇāḥ tanmadhyebhāvayeddevīṃyathoktadhyānayogataḥ itigaṃdharvataṃtrāt ku laśāstraṃpradīpoyasyitibahubrīhiḥ anyathāstrītvānupapatteḥ 54 kulamārgapravarddhinīti aprakāśyatvāpaśyakatvasarvasiddhidatyādisamutkarṣadyotanāyapraśabdaḥ kulapuṣpaṃkula dravyaṃkulapūjāṃkulaṃkṣayaṃ guruṃkulapatiṃvāpikulamālāṃkulākulaṃ kulacakraṃkuladhyā naṃsarvathānaprakāśayet itikulacūḍāmaṇivacanāt 55 śmaśānabhairavīti śmaśānasthi tatvāt vīracūḍāmaṇaukālīprakaraṇe ghorarūpāmahāraudrīśmaśānālayavāsinī śma śānasthomahāraudromahākālodigaṃbarityupakramya viparitaratāṃtatrakālikāṃhṛdayopa rītyādi śmaśānāraṇyadeśetusthāpayedbhairavaṃharaṃ itipaṃcarātrokteśca nadītīrecaturvarge rathyāyāṃcavaneṣuca sthāpitātrabhaveddevisarvakāmārthasiddhideti kalpataraudevīpurāṇā ta0ra0ṭī0 pṛ0 53a) cca 56 kālabhairavīti śmaśānādhipatiṃpaścādbhairavaṃkālabhairavaṃ ityādivīrataṃtraṃ tatsaṃbaṃ dhitvāt taduktaṃkāśīkhaṃḍe kāliṃkālaṃkalayatisadākāśīnivāsināṃ ataḥkhyā tiṃparāṃprāpyakālabhairavasaṃjñitāṃ 57 bhairavapriyeti kāśīkhaṃḍe sadaivayasyabhaktebhyoya madūtāḥsudāruṇāḥ bhīrutāṃparamāṃprāptāstatosaubhairavaḥsmṛtaḥ tathā viśvaṃbhartuṃsama rthosibharaṇādbhairavaḥsmṛtaḥ śrīhayaśīrṣvapaṃcarātre pūrvaṃdānavanāśāyadaiverebhyarthitoharaḥ cakārabhairavaṃrūpaṃsurāsuranamaskṛtaṃ kulacūḍāmaṇau bhairavībhairavātmānaṃbhāvayedyadaśe ṣataḥ śrāddhevivāhedānecasnānecāṃgaprapūjane evaṃciṃtāparedevaprasīdāminasaṃśayaḥ atha vā'asitāṃgādibhairavāḥpriyāyasyāḥ tecakāśīkhaṃḍe haścaṃḍo'sināṃgaścakapālīkro dhanastathā unmattabhairavastadvatkramātsaṃhārabhauṣaṇau athavājñānārṇavoktādaśagrā hyāḥ hetukaṃcaivabetālaṃtanmadhyetripurāṃtakaṃ agnijihvaṃcakālāṃtaṃtathaivacakapālinaṃ ekapāṃdaṃhemarūpaṃacaraṃhāṭakeśvaraṃ daśasaṃkhyāmahādevibhairavāmātṛmaṃḍale athavāvaṭukabhai ravogrāhyaḥ tathācakulārṇave yāvannovaṭukedadyāttāvannaivasureśvari tṛpyaṃtidevatāḥsarvā pṛ0 53ba) stṛpyaṃtismaraṇādapi 58 guṇānaṃdabhairavīti guṇatvenānaṃdabhairavostyasyāḥ tathācajñā nārṇave ebhirabhyarcyamaṃtraistuyajedānaṃdabhairavaṃ ityādikalaśaprastāve atradyāṃdasatvādrūpa siddhiḥ yadvā ānaṃdabhairavasyeyamānaṃdabhairavī guṇatvenatanniṣṭhāṃgatvanirūcakatvenasaṃbaṃdhe nānaṃdabhairavītiyogavibhāgātsamāsaḥ 59 dhyānabhairavītidhyānaṃvyākhyātaṃ tatrabhairavībhī ṣaṇarūpokteḥ mahābhīmāmititaṃtracūḍāmaṇāvuktatvāt 60 purabhairavīti tathācavarā hapurāṇe saṃhāriṇītisādevīkālarātriḥprakīrttitā tasyāhyanucarādevoyāstvasaṃ khyātakoṭayityādinātadbhojanaprārthaterudravākyaṃ nivasiṣyaṃtideveśitathānyājātahā rikāḥ gṛhekṣetretaḍāgevāpyudyāneṣucacaityake ityādi yadvā prayogaviśeṣeṇanagarādi kṣobhaṇāt taduktaṃphetkāriṇyāṃ dhanahānirghanāgāregrāmamadhyetutatkṣeyityādi tatrasthitvāpurakṣobhaṃkuryātkāmivāparitikulacūḍāmaṇivacanāt 61 māyābhai ravīti kāmyaprayogāviśeṣeṇalalitādirūpeṇamāyāsaṃpādakatvāt tuktaṃkā dimate raktagaṃdhāṃvarālepamālābhūṣitavigrahaḥ udyānenirjanedeviṃcakresaṃciṃtyapūjaye ta0ra0ṭī0 pṛ0 54a) t kalhāracaṃpakāśokapāṭalāśatapatrakaiḥ siddhadravyasamometairmāyāḥ siddhyaṃtimā sataḥ yāsāṃprasāṃdalābhenakāmarūpobhavennaraḥ yadvā māyājñānaṃtasyabhairavītatrā śakajñānaviṣayatvāt micatehṛdayagraṃthiḥ chidyaṃtesarvasaṃśayāḥ kṣīyaṃtecāsyaka rmāṇitasmindṛṣṭevarāvare itiśruteḥ 62 saumyabhairavīti nīlasarasvatībhedāṃ taresaumyācāsaubhairavīcetyarthaḥ bhairavītipuṃyogārthedevīvācakatvāt tathācavī racūḍāmaṇau caturbāhudharāṃsaumyātityādi 63 lokabhairavītilokasṛṣṭihetu tvāt tathācajñānārṇave brahmāṃḍaśaktinirmāṇaṃjāyateśaktitaḥpriye atevama heśānibrahmāpretonasaṃśayaḥ 65 suvidyābhairavīti taddhetutyāt taduktaṃvīracūḍā maṇau evaṃyobhajatedevīṃmahānīlasarasvatīṃ gadyapadyamayīvāṇītasyagaṃgāpra vāhavat kālītaṃtrepi nagnāṃbaralatāṃpaśyannayutaṃyastusādhakaḥ prajapetsabha vetsadyovidyāyāḥvallabhaḥsvayaṃ tasyadarśanamātreṇavādinakuṃṭhitāḥmatāḥ gadya padyamayīvāṇīsamoyāṃtasyajāyateityādi 65 nītibhairavīti nītirnayanaṃścā pṛ0 54ba) karṣaṇamitiyāvat bhāvephie tathācakulacūḍāmaṇau kulākulajapaṃkṛtvāsamānaya titatkṣaṇāt śatayojanadūrasthanadīparvatavāsinīṃ dvīpāṃtarasahasreṣurakṣitāṃtiga ḍādibhiḥ 66 guṇabhairavīti vidyādisarvaguṇahetutvāt imāmadhīyānastarkāga mapurāṇakāvyādivāgadhīśobhavatītyārtharvabrāhmaṇāt 67 saṃmohabhairavīti saṃmo hanādikaratyāt tathācottaraṃtaṃtre ākarṣaṇaṃvaśīkāromāraṇoccāṭanetathā staṃbha naṃmohanaṃcaivadrāvaṇaṃbhrāmaṇaṃtathā vāgmityaṃcadhanatvaṃcabahuputratvamevaca bahuvalla bhatāṃcāpisarvasyapriyadarśitāṃ sayātikhecaratvaṃcadevatyamapicaivahi 68 puṣṭibhairavī ti puṣṭirūpābhairavīdevītyarthaḥ khaḍgahastāmahārūpācarmamudgaradhāriṇī aśvārū ḍhāsvarūpāḍhyāpuṣṭirevaṃvidhābhavet iticatuṣaṣṭidhyānedevīpurāṇāt 69 tu ṣṭibhairavīti tuṣṭiṃsaṃpūjayeddevīṃkailāsoparisaṃsthitāṃ pāśāṃkuśavarāṃsaumyāṃ padmasyastikadhāriṇīmitidevīpurāṇāt 70 sṛṣṭisthitibhairavīti tadubhayakā raṇatvāt atevaśrūyate yohyevaprabhavaḥsevāpyayiti 71 sṛṣṭibhairavīti saṃpa ta0ra0ṭī0 pṛ0 55a) tpradabhairavīrūpeṇatathātvāt niścetanopideveśitadātripuradevatāṃ samārādhyā'bhavatka rttāsṛṣṭestuparameśvarītitatkalpejñānārṇavāt 72 sthitibhairavīti lokapālanahetu tvāt tathācarudrabhairavīprastāvejñānārṇave etāmārādhyadeveśīṃmahātripurasuṃdarīṃ pā lakolonniścalopipretatvātsuravaṃdite yoganidrāchalāddevipretatyaṃtasyaniścalaṃ ta ddhyānenasvayaṃśaktirabhūtkuvalapakṣeṇeti yadvā sthitirlokamaryādātachretutvāt tathā caśrutiḥ eṣaseturvidharaṇeṣāṃlokānāmasaṃbhedā yadvā tatrabhairavībhayajanakatyasādha rmyāt tathācaśrūyate bhayādasyāgnistapattibhayāttapattisūryaḥ bhayādagniścavāyuścamṛtyurdhā vatipaṃcamiti 73 puṃḍarīkākṣagṛhiṇītipuṃḍarīkavadakṣiṇīyasyāsaupuṃḍarīkākṣaḥ daityāriḥpuṃḍarīkākṣityamaraḥ 74 puṃḍarīkākṣavallabheti spaṣṭaṃubhayatrāpi śrīkaiṭa bhārihṛdayekakṛtādhivāsāgaurītvamevaśaśimaulekṛtapratiṣṭhetimārkaṃḍeyapurāṇaṃ ya dvā puṃḍarīkovyāghraḥ akṣamiṃdriyaṃmanorūpaṃtadrūpaṃgṛhamastyasyāḥ siṃhārūḍhatvādbhaktama nonivāsatyācca siṃhapṛṣṭhasamāśritāmitimuṃḍamālāvacanāt vamaddhuṣiracakraṃcadevyāḥ pṛ0 55ba) siṃhaṃpradarśayet itimātsyācca puṃḍarīkākṣapadenapadmabījagrahaṇaṃ tavallabhatvaṃca tairjapa mālāvidhānāt vakṣyejalasthitānāṃvaviṣayaṃsarvasiddhidaṃ padmabījaiścaśaṃkhaiścaśrīkāmo japamācareditināradapaṃcarātrāt padmākṣamālāracitāyaśolakṣmīścajāyate itisamayā cāravacanācca maṃtradevaprakāśikāyāmapi padmākṣāḥpuṣṭilakṣmīdāiti yadvā puṃḍarīkasya vyāghrasyaakṣovyavahārobalirūpaḥ tatpriyatvāt tathācakālikāpurāṇe siṃhasyaśarabha syāthasvagātrasyacaśoṇitaiḥ devītṛptimavāpnotisahasraṃparivatsarān tathā siṃhaṃvyāghraṃ naraṃvāpisvagātrarudhiraṃtathā nadaṃdyādbrāhmaṇonityaṃmahādevyaikathaṃcana siṃhavyāghranarāṃda tvābrāhmaṇonarakaṃvrajetditi puṃḍarīkaṃsitāṃbhojeṃsitachatrepibheṣaje kośakārāṃtare vyāghrepuṃḍarīkognidiggajeritiviśvaḥ 75 ānaṃdaskaṃdarīti idānītripurādvayarūpatvaṃu ktvātṛtīyabhedamayatāṃvaktuṃsuṃdarīprakramyate ānaṃdayatirasāviṣkāreṇetyānaṃdaḥkāmaḥ saṃsārepaṭalāṃbubiṃducapalesāraṃpadekaṃsukhamitikāmaśākhāt tatsaṃbaṃdhinīsuṃdarī tivyutpatyātryakṣarātripuroktā tathācamaṃtramuktvājñānārṇave enāmupasyadeveśikāmaḥ ta0ra0ṭī0 pṛ0 56a) sarvāṃgasuṃdaraḥ kāmarājobhaveddevinityeyaṃbrahmarūpiṇī yadvābrahmārūpatvāt ānaṃdaṃbrahma ṇorūpamitiśruteḥ 76 vīrasuṃdarīti vīraśabdenanaṃdinaḥparāmarśaḥ tasyavīrakasaṃjñatvā t atramātsyakathāpravaṃdhaścāyaṃ devīśyāmaruciḥsvakālimaparīhāsakrudhātaṃparityaktuṃ tatratapasyituṃgatavatīkṣiptvāgirerdevatāṃ dvāsthaṃvīrakamaṃganāṃtaraniṣedhārthaṃnyadikṣaru śivārūpeṇāṃ dhakajoviveśasavidhaṃtryakṣasyamāyābalāt śailasyatvadhidevatāviṣaya yāthārthyānabhijñāharābhyarsmestryaṃtarayānamāhasaruṣāśaptastayāvīrakaḥ pāṣāṇatvamavā pnuhīticatayābhūyaḥsamāyātayāyatyādainyavadhaṃniśamyadayayāśailādisaṃjñaḥkṛtaḥ tathāca jñānārṇavetaduddhāraṃprakṛtya caṃdraṃtatraivasaṃpūjyakāmarājetataḥparaṃ hitvācaṃdraṃmukhekuryādvi gheyaṃnaṃdipūjitā athavāvīrāṇāṃsuṃdarītatpriyatvāt tathācavīracūḍāmaṇau ekāṃtecata thāraṇyeparvatecacatuṣpathe śmaśānecavasennityametadvīrasyalakṣaṇamityādi 77 sthi tisuṃdarīti sthitiśabdenavāgrahaṇaṃ nāmarūpaṃcabhūtānāṃkarmaṇāṃcapravarttanaṃ vedaśabdebhyevā daunirmameparameśvarityādismṛteḥ śabdeviśeṣoccāreṇadevādīnāṃīśvareṇasṛṣṭatvāt tathā pṛ0 56ba) caśrutiḥ etitivaiprajāpatirdevānasṛjato'sṛgramitimanuṣyān iṃdavitipitṝn ti raḥpavitramitigrahāt āśavitistotrāṇiviśvānītiśastrāṇiabhisaubhāgyitipra jādatyādieteasṛgramiṃdavastiraḥpavitramāśavaḥ viśvānyabhisaubhagā ityasyā ṛcaḥ padairdevādīnsmṛtvāsasarjetyarthaḥ 78 guṇānaṃdasuṃdarīti aṃdativaghrātiaṃdaḥ adibaṃdhane pacādyajaṃtaḥ tatonajsamāsaḥ guṇānāṃanaṃdaḥsvasminsaṃbaṃdhāghaṭakaḥkrodhanitiyāvat krodhaprakramesveṣāmapyabahumatobhavatītihārītavacanāt evaṃcārthavaśāddurvāsasolā bhaḥ tathācatatprakaraṇejñānārṇave durvāsasāpurādeviniṣkalāpūjitāparā athavāguṇe ṣugururūpākaraṇeṣutattannāmottaraṃyānaṃdaśabdastenasuṃdarī teṣāṃtathāpūjāṃvidhānāt taduktaṃvīrataṃtre ānaṃdanāthaśabdāṃtāguravaḥsarvasiddhidāḥ 79 kālasuṃdarīti saṃhāra katvātkālaśabdenarudropādānaṃ tathācajñānārṇave śṛṇudevipravakṣāmicatuḥkūṭāṃcaśāṃ karīmitiprakramya catuḥkūṭāmahāvidyāśaṃkareṇaprapūjitā athavākālavarṇācāsausuṃ darīcetyarthaḥ 80 guṇasuṃdarīti guṇāstapaḥśauryyādyāḥsaṃtyaṣṇetivyutpattyā'gastyaḥta ta0rā0ṭī0 pṛ0 57a) duktaṃ tatraivaśṛṇudevipravakṣāmilopāmudrāṃbhidāṃparāṃ ityupakramya agastyopāsitāvidyā trailokyakṣobhakāriṇīti yadvā guṇaśabdetatadyuktadhanurupādānaṃ tathācamahiṣamarddinyāṃmā tsyaṃ kheṭakaṃpūrṇacāpaṃcapāśamaṃkuśamevaca pāśaṃkochaṃḍamikṣūdbhavamaliguṇamapyaṃkuśaṃpu ṣpavāṇānitiprāṇapratiṣṭhādhyānāchā 81 māyāsuṃdarīti māṃlakṣmīṃ yātiśāpaviṣayatva saṃbaṃdhetimāyāḥ durvāsāitiyāvat tenalakṣmīstrailokyātrirvāsitetiviṣṇupurāṇaṃ yāteḥ kvip tenatadupāsitabhedopādadānaṃ taduktaṃtatraiva kāmarājākhyavidyāyāstrikūṭeṣuva rānane yāsthitābhuvaneśānīdvidhākuruvarānane biṃduhīnānādahīnādurvāsapūjitā bhavet yadvāmādevatāviṣayakaṃjñānaṃ taṃyātiprāpnotimāyāḥ devatāsyarūpābhijñaḥ ta syasuṃdarīviṣayetarecchānivarttakatvāt 82 saumyasuṃdarīti somasyeyaṃ caṃdrārāṣitatvāt uktaṃhitatraiva sahāghaṃyāgbhavaṃdītiprakramya caṃdrārādhitavigheyaṃbhogamokṣaphalapradeti yadvā umyaṃumākṣetraṃ tadevaumyaṃsvārtheṣyañtenatulyaṃ saumyācāsausuṃdarītiśyuvya varṇetyarthaḥ atasīpuṣpavaiśiṣṭyasyāpikṣetrevivakṣitatvāt 83 lokasuṃdarīti lo pṛ0 57ba) kostyasya lokapālatvāt itīṃdraparāmarṣaḥ tathācajñānārṇave kāmarājākhyavidyāyāḥityu pakramya iṃdrarādhitavidyeyaṃbhuktimuktiphalapradā yadvālokeṣusuṃdarī ātmarūpatvenānau pādhikapremaviṣayatvādityarthaḥ 84 vidyāsuṃdarīti vitjñānaṃtāyātītipūrvavityatyā agastyagrahameva taduktaṃtatraiva kāmarājākhyavidyāyāstārttīyaṃsurapūjite śaktibī jaṃsahāyaṃsyādyāgastyasyaprapūjitā vidyārūpāsuṃdarītivā sarasvatīrūpatvāt soya yamakṣarasaprāpnāyityupakramya veditavyomahārāśiritimahābhāṣyakāravacanāt 85 nītisuṃdarīti nītiśāstravatkṛtvānmanorupādānaṃ kāmarājākhyavidyāyādatyupakramya caṃdrāghaṃtutṛtīyaṃsyādvigheyaṃmunipūjitetijñānārṇavavacanāt yadvā nītiḥprāptiḥtadva tvātsarvavyāpakatvāt ākāśavatsarvagataścanityitiśruteḥ 86 guṇasuṃdarīti guṇāḥ satvādayaḥsaṃtyasya devatrayīrūpatvāditisūryagrahaḥ trayīmayaḥyātriguṇātmadhāriṇe ititanmaṃtraliṃgāt taduktaṃ lopāmudrākhyavidyāyāityārabhya eṣāvidyāvarārohetri purāsurapūjiteti tadevaṃdvādaśavidhāsuṃdarpyuktā uktaṃdijñānārṇave ebhirdvādaśasaṃ ta0rā0ṭī0 pṛ0 58a) khyātairmaṃtraistusuravaṃdite dvādaśāṃtesthitādevīparabrahmasvarūpiṇī rājñīyaṃsarvavidyānāṃ sarvāmnāyairniṣevitāityādi 8 7 12 dvādaśaivakhalusuṃdarīpadānyatrapūrvapadabhāṃjisaṃti yattutanmayātripurasuṃdarībhidotatsamānagaṇanāḥ pradarśitāḥ māllikāhārarasike ti mallikāvivakilaṃvicakṣiṇitihalāyudhaḥ hārapadasyamuktāvalīmātravā cityepisopapadasyamāllāmaṃtrārthatvāt mallikātritaṃyamiti vihitapuṣpaprakaraṇematsya sūktāt uktaṃcabhaviṣyapurāṇe sugaṃdhapuṣpairyobhaktyāpūjayedapicaṃḍikāṃ mālatyāvā mallikayāsośvamedhaphalaṃlabhet tathāpratyekamuktapuṣpaiṇadaśasauvarṇikaṃphalaṃ sragbhiścanṛpaśādūṭātadevadiguṇaṃbhavet 88 mallikāhāraśemiteti pūrveṇavyākhyātaṃ yadvāmallikāḥ haṃsaviśeṣāḥ mallinairmallikākhyāsteityamaraḥ tanmayāhārobalirū paḥ tṛptijanakatvasādharmyāt tenaśobhitāsaṃtuṣṭetiyāvat kapotaṃṭiṭṭibhaṃhaṃsaṃcakravā kaṃcalāvakamiti baliprakaraṇemahākālasaṃhitāvacanāt yadyapimalitaiścaṃbucaraṇai stometāmallikākārākṣāḥ śuklāyāṃgatvāditikṣīrasvāmitāvyākhyātaṃ tathāpimalli pṛ0 58ba) kā śabdovyastaḥ mallikātṛṇamūlāyamānamṛtpātrabhedayoḥ malikohaṃsabhedepītiviśvadarśa nāt 89 navacaṃpakavarṇabhitinavaṃcaṃpakaṃtatpuṣpaṃtasyavarṇaḥ piśaṃgatvaṃtadvadābhāvasyāḥ a nyathāvarṇapadapautaruktyāpateḥ navadurgāmaṃtrecedaṃjñeyaṃ hemaprasthāmiṃdukhaṃḍāttamaulimitipra paṃcasārāt 90 nāgakesaraśobhiteticāṃpeyaḥkesaronāgakesarityamaraḥ nāpriyāṇike saravaṃtipuṣpāṇiyasyetisvāmī raktapuṣpaṃbilvapatraṃnāgakesaramevacetimuṃḍamālāvacanā t 91 javākusumasaṃkāśeti oḍrapuṣpejavāmatetiviśvaḥ tulyasaṃkāśanīkāśetyuya māprastāvedaṃḍī 92 javākusumaśobhitetiraktapuṣpamityudāhṛtavacanāt javākusumaho menakuṃṇākṣīvaśībhaveditivīracūḍāmaṇīvacanācca 93 priyeti igapadhajñāprītikapratya yaḥ ātmasvarūpetyarthaḥ 94 viṣṇoḥpriyaṃkarīti kṣemapriyabhadretikhac bhaginīvāsudeva syetyukteḥ 95 dānaveṃdravināśinīti danorapatyānidānavāḥ apatyārtheṇ 96 jñāneśvarī ti jñānasyakaivalyakāraṇasyeśvarī tamevaviditvāmṛtyumetiitiśruteḥ uktaṃhikūrmapurā ṇebhagavatyā māmanāśrityatabhatvaṃsvabhāvavimalaṃśivaṃ jñāyatenahirājeṃdratatomāṃśaraṇaṃ ta0rā0ṭī0 pṛ0 59a) vrajeti 97 jñānadātrīti vivṛtaprāyaṃyadvājānātītijñaḥ igupadhajñāprīkiritikaḥpra tyayaḥ tāsāṃanaḥ prāṇaṃjīvanamitiyāvat tasyadātrīsvabhaktasyacirajīvanahetutvāt ta duktaṃphetkārīye vidyāvedamavāpnotikīrttimāyuḥsutānbahūn nivāsaḥ śrīsarasvatyo ryatrasvāstesvatomanuḥ 98 jñātānaṃdapradāyinīti tatvajñānajanyaṃānaṃdomokṣaḥ yadvājñā nānaṃdetikarmadhārayaḥ tatsvarūpaṃbrahmetivedāṃtinaḥ spaṣṭamaparaṃ taduktamārtharvaṇabrāhmaṇe yaṃenāmastrāṃtāṃśāṃtāṃjaṭādhāriṇīṃsarvavedamaryāṃsarvārthadāṃjapatisṛṇoticiṃtayatidhāra yatigurumupāstesa(nāmastrāṃtāṃśāṃtāṃjaṭādhā)caturvargaphalabhāgbhavatinirleponiṣkalaṃ kodvaṃdvavarjitovigatajvarityādi tathākūrmapurāṇebhagavatyukteḥ teṣāṃnityābhiyuktānāṃ māyātatvaṃsamusthitaṃ nāśayāmitamaḥkṛtsṇaṃjñānaṭīpenanocirāt tetutirddhūtatamasā jñānenaikenatanmayā sadānaṃdāstusaṃsārenajāyaṃtepunaḥpunaḥ 99 guṇagauravasaṃpanneti pūrvapadārthaprādhānyamitibhāṣyakārādiprayogādguṇenaṣaṣṭīsamāsaniṣedho'nisitikai yaṭenavyākhyānādguṇānāṃgauravamitisamāsaḥ guṇānāṃbrahmasaṃbaṃdhīnāṃityarthaḥ tathācaśrutiḥ pṛ0 59ba) yaḥsarvajñaḥsarvavighasyajñānamayaṃtapiti 500 vākyapramāṇapadasāgarapagagasyalakṣmī dharābhidhabudhasyatanūdbhavegaviśveśvareṇavihitegirijābhidhārthaciṃtāmaṇāvajatiṣaṣṭamayū ṣeṣaḥ 66 dhanamohatamāchadātidānaṃnakhacaṃdrotkara * * * * māpyamānaṃ najahātukadācidrau gratāraṃcaraṇeṃdīvaramuktamaṃtarātmā 1 athaṣaṣṭaśatavyākhyānaṃ guṇaśīlasamānviteti śī ṅdhātosaṃpadāditvādbhāvekvip tenaśīpadamabhāvaparaṃ guṇānāṃśiyamabhāvaṃlātigṛhṇā tiguṇaśīlaḥ tatobhāvaprādhānyamāśrityaguṇaśīlatyaṃ guṇābhāvaṃsyatināśayatigu ṇaśīlasaḥ ṣoṃtakarmaṇītyasmātkapratyayaḥ savāsaumanumaṃtraścatenitāprāptādevatātyasaṃ baṃdhenetyarthaḥ taduktaṃphetkārīye nakadāyebhavatimūrṣomanumetaṃvatiyomanujaḥ trijagati bhavatikhyātovidhāyapūjāmamuṣyamaṃtrasya rūpayauvanasaṃpanneti rūpamākṛtiviśeṣa itibhāratedevabodhaḥ yauvanaṃtāruṇyaṃtaccasarvadāekāvasthāpannatvenatatvavasthāṃtaraprā ptyāvikāritvāpatteḥ navayauvanasaṃpannāmitiphetkārīyaṃ 2 rūpayauvanaśobhiteti rūpa syayauvanaṃmadhya?tvāpakarṣavyatirekeṇātyutkarṣīvasthātenaśobhitā yadvārūpyatitirū ta0rā0ṭī0 pṛ0 60a) pyasaṃmānatīyaṃyauvanaṃyuvatisamūhaḥ mahābhāṣyamatebhikṣādiguṇeṣuvatiśabdapāṭhābhātyuṃ vadbhāvaḥ yauvanamitituprakārāṃtareṇasādhitaṃvyākhyātamitenaśobhitetyarthaḥ 3 guṇāśra yeti guṇānsatvādīnāyatiprakṛtirūpatvenetyarthaḥ 4 guṇamayīti vikāreprācuryevā mayaṭ guṇavatītipāṭhāṃtarenityapāṭhomatup 5 guṇagauravasuṃdarīti manomayaḥ prā ṇaśarīrityādiguṇānāṃgauraveṇasuṃdarītajuṇairbrahmaṇupāsyatvadarśanāt 6 lasattā rāpatiprakhyeti lasadatipūrṇatvaparaṃtārāpatiścaṃdraḥ prakhyapratinidhīapītisadṛśārthe ṣuācāryadaṃḍī sarasvatīrūpeṇacedaṃ iṃdukuṃdāvadātāmitiprapaṃcasārāt yadvā tārāpa tirbṛhaspatistasyaprakhyābuddhiḥ lasaṃtītārāpatiprakhyāyasyā itipaṃcamyarthebahubrīhiḥ bhaktānāṃtattulyabuddhidatvāt 7 tāṭaṃkadvayaśobhiteti tāṭaṃkaṃstrīṇāṃkarṇābharaṇabhe daḥ sarvābharaṇabhūṣitāmitidūtīprastāveuttarataṃtre 8 vṛkṣamūlasthiteti grahyādī nāṃvṛkṣatalebalidānavidhānāt tathācaprayogasāre kadaṃbaścakaraṃjaścavibhītoniṃba evaca aśvatthoduṃbaraścaivaśleṣmātakavibhītakau mātṛvṛkṣāḥ krameṇoktāḥ pūrvādīśā pṛ0 60ba) ladiggatāḥ eṣāmekaṃsamāśrityabaliṃdadyādyathocitaṃ yadvā tripuṭāmaṃtraparaṃ adhastātka lpavṛkṣasyaniṣaṇṇāṃdevatāṃsmaredititatradhyānokteḥ 9 devīti devānāṃstrīdevītajjalanī tyartha puṃyogādākhyāyāṅīśratyayasya kaiśalyayāsāvisukhenarāmaḥ prākkekapītobhara tastatobhūdityādiprayogānusāreṇajanyajanakasaṃbaṃrdhoyasvākṛtatvāt 10 vṛkṣaśākhopari sthiteti yevṛkṣeṣuśappiṃjarānīlagrīvāvilohitāityādiśruteḥ yadvālatārūpatayā śākhāyāmuparivāvasthānāt vṛkṣaḥśūlāyudhoṃdevaḥśūlapāṇipriyālatetiliṃgapurā ṇokteḥ 11 vṛkṣamadhyāgranilayeti tathācaśrutiḥ dvāsuparṇeti vṛkṣapadamupacāreṇaśa rīraparaṃ anenajīvaparamātmarūpatvamuktaṃ 12 vṛkṣamadhyanivāsinīti taduktametadbhedeṣu taṃtrāṃtare caṃpakāśokapuṃnnāgakadalīmaṃḍitevane dolārūḍhāṃprasannāsyāṃceṭībhiḥpari vāritāṃ 13 kumudvatīti kumudvatīkumudinyāṃkuśapalyāṃkumudvatītiviśvaḥ yadvā kutsitānāmutprītiyeṣāṃtekumudaḥ mūrkhāḥ daridrādayastesaṃtyasyānugrāhyatvasaṃbaṃ dhenetyarthaḥ 14 kumudinīti puṣkarādibhyodeśoitīnipratyayaḥ yadvā kumudaṃkairavera ta0rā0ṭī0 pṛ0 61a) ktapaṃkajeitiviśvaḥ padmapuṣpeṇaraktenasaṃtuṣṭāḥ sarvadevatāitimuṃḍamālāvacanāt 15 kumudeti mānasekumudānāmetimatsyapurāṇedevyukteḥ yadvā kumudānisaṃtyasyāḥ kumudairvaśayedviprānnṛpatīnpadmahomatitivanadurgāprakaraṇeśāradātilakokteḥ 16 kumudākaroti kumudākarastaḍāgostyasyāḥ sādhakasthānatetyarthaḥ śūnyāgāreśmaśā neyadijapālejaḍastvekaliṃgetaḍāgeitivīrataṃtrokteḥ 17 kausuṃbhapuṣparasiketi kusuṃ bhaṃhematimahārajatecetiviśvaḥ raktapuṣpairmahādevītisāmānyatovidhānāt yadvākeva laṃsvarṇapuṣpaistutrailokyaṃstaṃbhayecchive māsamātreṇapāpānisaptajanmakṛtānyapi nāśa yenmohayetsarvāṃsamudravalayāṃdharāṃitijñānārṇavokteḥ 18 kausuṃbhāruṇamastaketi yu ddhādaukrodhenaraktamukharāgotpatteḥ yadvākausuṃbhavadaruṇānimastakānimālāsaṃbaṃdhīni yasyāḥ tādṛśamuṃḍamālālaṃkṛtatvāt 19 svayaṃbhūpuṣpasaṃkāśeti palāśasyabrahmavṛkṣa tvāsvayaṃbhūpadaṃtatparaṃ tatsaṃbaṃdhipuṣpavadraktavarṇatvāt 20 svayaṃbhūpuṣpasaṃkāśetidhāriṇī ti pūjāyāṃtatpuṣpāṇāṃviditatvāt vastutaḥkaulikasaṃmataḥ saṃketārthovivakṣitaḥtadu pṛ0 61ba) ktaṃ muṃḍamālāyāṃ svayaṃbhūkusumaṃdevitrividhaṃbhuvijāyate prāk ṣoḍaśādarūḍhāyāuttamāsa rvasiddhidā balātkareṇūḍhāyāmadhyamābhogavarddhinī rajoyogavaśādanyādhamāsukha dāyinī 21 svayaṃbhūpuṣpasarasimagreti tenayaṃnalikhanavidhānāt tathācakulacūḍāmaṇau kuṃḍagolodbhavairdravyaiḥsvayaṃbhūkurumenaca rocanālākṣayāraktaiḥ kuṃkumāruṇacaṃdanaiḥ yaṃtra kṛtvātatrapūjāṃkṛtvājapamathācaret yadvātenārghadānavidhānāt yadāmuṃḍamālāyāṃ svayaṃ bhūkusumairdatvābhavetṣaṭkarmabhājanaṃ 22 sadādhyānavatīti sadāśabdasyapārṇārthatvāsaṃ bhavāttasyanāṃmāṃtarbhāvevasādhīyān tathāvatāriṇīdhyātetaṃtrāṃtaraṃ śavasyoparide veśitasyoparikapālake nāsāgradhyānaniratāṃmahāghorāṃvarapradāṃ 23 śukrapriyoti śu kraudaityācāryaḥ avādayatataṃdevīśūlodyatakaraṃyatiṃ putratvamagamaddevyācāriteśaṃkarecasā itimokṣadharme śukrasyaśivajaṭharanirgamasamayedevyāḥ putrīkṛtatvāt vā yadvā śukrapadaṃ bījaparaṃ kuṃḍagolodbhavairdravyairityuktavacanāt 24 śukrarateti śukrevahnauratāhomenata tphaladatvāt bhūmāvapsutathāgnauvadivisūryecadevatāitiśātātayokteḥ agnaukriyāva ta0rā0ṭī0 pṛ0 62a) tāṃdevāititatrahomātmakapūjāvidhānācca klīveretasiśukraṃnābhārgayajyeṣṭhavahniṣu ityamaraḥ 25 śukramajjanatatpareti śukśokeḥkrāmatītikramaḥ tadvadācarankrama nvaṃcalitiyāvat śucākramanśukraman sacāsaujanaścaśukremajjanaḥ atratatparā taduddhārāsaktatvādityarthaḥ yadvā śukrejeṣṭhamāsemajjanaṃstapanaṃtanosimajjatat paru tkṛṣṭoyasyāḥ vājaptaḥsidhyatemaṃtronāhutaścaphalapraditi tatpādyudātaḥ taduktaṃbha viṣyottare vasaṃtasamayaṃjñātvākṛtvādevālayaṃparaṃ śivasyaviṣṇorarkasyiṣṭadevasyavāpu naḥ sāvaṃtaṃkārayetkuṃbhamadinnedevamastake anenavidhinādevanaromāsacatuṣṭayaṃ ityā di athavā'rghadānaprakaraṇemuṃḍamālāyāṃ kuṃḍagolasyabījairvāsarvāsiddhīśvarobhavet saghavāratisaṃbhūtaṃkuṃḍamuttamabhūtidaṃ vidhavāratisaṃbhūtaṃgolamuttamasiddhidam 26 pūrṇeti pūrṇāvapūrṇimācaṃdreitiharivaṃśe caturdaśyaṣṭamīcaivaamāvasyācapūrṇi mā parvāṇyetānirājeṃdraravisaṃkrāṃtirevaceti viṣṇupurāṇokteḥ pūrṇimāyāṃarcana syapraśastaṃtvāt tathācabhaviṣyapurāṇe sarvakāleṣusarveṣucaṃḍikāṃyaḥprapadyate vimā pṛ0 62ba) navaramārūḍhoghajamālākuṃlanṛpa brahmalokaṃnarogatvāmodateśaśvatīḥ samāḥ 27 apa rṇeti apagataṃṛṇadhanādicakravicāroyasyāḥ siddhavidyātvāt tathācamuṃḍamālāyāṃ nā trasiddhādyapekṣāstinakṣatrādivicāraṇā kālādiśodhanaṃnāsti nacamitrādidūṣaṇaṃ 28 suparṇeti parṇaḥsyātkiṃśukepatreitiviśvaḥ tatpuṣpaiḥpūjāvidhānāt kiṃśukaistagarai ścevaitidevīpurāṇokte athavāsuparṇogaruḍostyasyāḥ punatvenelitapyā vilatāyābha gavatyaṃśajatyasyoktatvāt 29 niḥparṇeti patrāṇāṃvṛkṣāvayavatvādupacāreṇaniravayave tyarthaḥ akhaṃḍarūpatvāt 30 pāpanāśinīti vyāpakībhūtapāpatvasyanāśyatāvacchedakatvā bhidhānaṃ brahmavadhvājijanyatāvacchedakāvāṃtaravaijātyāvacchinnayāvatpāpanāśakatvalābhārthaṃ bhaviṣyapurāṇe medgamaṃdiramātropirāśiḥpāpasyakarmaṇaḥ caṃḍikāṃvaidyamāsādyanaśyate duṣṭarogavat sarvāvasthāgatopāpiyuktovāsarvapātakaiḥ durgāṃnatvānaraḥ sopiprayāti paramaṃpadaṃ 31 madirāmodasaṃpanneti tataḥkruddhajaganmātācaṃḍikāpānamuttamaṃ itimā rkaṃḍeyapurāṇokteḥ dhyāyetkālīṃkarālāsyāmityupakramyakulacūḍāmaṇau madirā ta0rā0ṭī0 pṛ0 63a) modanāsyālakaṃpitākhilamedinīṃ yadvāmadagaṃdhanārthāmetatpūjāvidhānāt madagaṃ dhācayānārīmadaskhalatamaṃtharā sogratāretisaṃproktāmatāpāpavināśinītibhāvacū ḍāmaṇivacanāt 32 madirāmodadhāriṇīti madirāmodaṃprītidhārayatitathā kula cūḍāmaṇau madyaṃmāsaṃvināvatsakulapūjāṃsamācaret janmāṃtarasahasrasyasukṛtaṃtasya naśyati śrībrahmasaṃhitāyāṃ makārapaṃcakairyuktaṃdadyādevyaiviśeṣitaḥ paṃcadravyāvehīne nanasiddhyatikadācana 33 sarvāśrayeti āśrayapadaṃbhāvapradhānaṃsarveṣāmāśrayatvaṃya syāṃ sarvāśrayaṇīyatvāt tathācaskaṃdapurāṇelomaśoktiḥ sāsevyāsaivajaptavyāsmartta vyāsāmanīṣibhiḥ saṃsāratāriṇīsaikābhogaspargāpavargadā 34 sarvaguṇānaṃdakaṃdala kāriṇīti sarvaguṇasyasarvotkṛṣṭasyānaṃdakaṃdalasyamokṣarūpasyahetutvāt kaṃdala padaṃnityatvaparaṃ etasyaivānaṃdasyāsarvāṇibhūtānimātrāmupajīvaṃtītiśruteḥ tathācabha viṣyapurāṇaṃ yaḥsadāpūjayeddurgāṃpraṇamedvāpibhaktitaḥ sayogīsamunirdhīmānmukti stasyakaresthitā 35 nārīpuṣpasamaprāṇeti taduktaṃnīlataṃtre mahācīnadrumedevīṃdhyā pṛ0 63ba) tyātatraprapūjayet taddrumodbhavapuṣpoṇapūjayedbhaktibhāvataḥ 36 nārīpuṣpasamutsuketi viṣayatvārthakasaptamyāsamāsaḥ tathācagaṃdharvataṃtre pṛthvīmṛtumaṃtīvīkṣyasahasraṃyadi nityaśaḥ tadāvādīsusiddhāṃtahataḥkṣititalaṃvrajediti 37 nārīpuṣpotsaveti ta devutsavaḥprītihe turasyāḥ taduktaṃśrīkrame kuṃḍagolodbhavaṃdravyaṃsvayaṃbhūkusumaṃta thā arghyaṃdatvāmaheśānisarvasiddhīśvarobhavet 38 nārīti śrībhavānpādyāhi upāsakānukaṃpārthaṃgṛhītarūpasya parameśvarasyastrīrūpāṇītivadaṃtiśāstravidaḥ 39 nārīpuṣparateti taduktaṃkālītaṃtre latāpuṣpānvikṛtvā * * parṇātāṃśatakaṃbudhaḥ tā nisaṃmaṃtryavidhivadsatkṛtsādhakottamaḥ tatovaihomayottānisaṃskṛtegnauyathāvidhiḥ yugānāmayutaṃtenapūjanaṃjāyateśive 40 mṛgīti mṛgītuvanitāṃtareitiviśvaḥ tathācabharataḥ svarṇaudarīsamanāsātanujaṃghāvanapriyetyādiprakramya kopanācala satvācamṛgasatvāṃganāsmṛteti athavāmudrāviśeṣarūpatvāt taduktaṃrudrayāmale homomudrātrayaṃproktaṃmṛgīhaṃsīcasūkarī sūkarīkarasaṃkocemṛgīmuktacaniṣṭi ta0rā0ṭī0 pṛ0 64a) ke haṃsīsyātarjanīmuktātridhāmudrāprakīrtitā tathāśotikecamṛgījñeyeti 41 ca turbhujeti tathācataṃtracūḍāmaṇau caturbhujāṃraktamāṃsakhaṃḍamaṃḍitamuṣṭinetyādi 42 daśa bhujeti idaṃcamahiṣamarddinyāmavadheyaṃ kātyāyanyāḥpravakṣyāmirūpaṃdaśabhujaṃtathetima tsyapurāṇokteḥ 43 aṣṭādaśabhujeti hemādrauviṣṇudharmottare aṣṭādaśabhujākāryā bhadrakālīmanoharā pīnāḥsuśastrāḥparighoyamāścabhujāstathāṣṭādaśabhāṃtiyasyā iti vāmanapurāṇemahiṣāsurapraticaṃḍamuṃḍoktiḥ tathādaśākṣarīprastāvemuṃḍamālā yāṃ aṣṭādaśabhujāṃnityāṃsiṃhapṛṣṭhasamāśritāmityādi 44 dvibhujeti tathācagaurī vivāhaprakaraṇehayaśīrṣapaṃcarātre kārayeddvibhujāṃdevīṃsarvālaṃkārabhūṣitāṃ tathājala tārāmupakramyadvādaśākṣaramaṃtramuktāvīracūḍāmaṇau nīlavarṇāṃtrinayanāṃdvibhujāṃto yapaṃkajeityādi 45 ṣaḍbhujeti idaṃcakāmeśvarīrūpeṇatathācakādimane ṣaḍbhujāṃtrīkṣa ṇāmiṃdukalākalitamaulikāmityādi 46 aṣṭārapaṃkajoparisaṃsthiteaṣṭauārā ṇi patrāṇiyasyatādṛśakamalepūjāvidhitvāt taduktamāthyarvaṃṇabrāhmaṇe pūrṇasthā pṛ0 64ba) namasyāḥaṃtaḥṣaṭkoṇamaṣṭadalanalinamoṃtatsat athavākuṃḍalinīrūpatvāt tathācajñānā rṇavetāṃprakramyajṛṃbhatevāhutāsātuhṛtpadmeṣṭadalesthitetyādi 47 kauberī|tīti kuberasyeyaṃ yakṣiṇīrūpatvāt athavāpūjyapūjakabhāvāt kauśaiśvaryaṃkubereṇaguruṇāśakragauravami tiskaṃdapurāṇāt athavāuttarādekapriyatvāt taduktaṃkālikāpurāṇe digvibhāgetu kauberīdikśivāprītikāriṇīti yadvākuberabhāryārūpatvāt caṃdrārddhamoliryakṣeṃdraḥ svayamṛddhirumāsmṛteti liṃgapurāṇokteḥ yadvāuttarāmnāyatvāt taduktaṃsamayācāre kālikābhedasahitātārābhedāścasaṃyutā mātaṃgībhairavīchinnātathādhūmāvatīmatā utta rāmnāyakathitāśīghrakālaphalapradeti 48 kauravīti yudhiṣṭhirārādhitatvāt tathāca bhārate virāṭanagaraṃramyaṃpraviśannevabhūpatiḥ astautamanasādevīṃkuṃtīputroyudhiṣṭhiraḥ athavāvasaṃtarājāyuktabhāgabhedenā'śubhasūcakatathākutsitoravoyasyāḥ yadvā pūjā vyatirekeṇāniṣṭāvahatvātkutsitoravoyasyāḥ paśurūpadharāṃdevīṃyonārcayatinirjane śivārāyeṇatasyāśusarvaṃtasyavinaśyati niścitamitivacanāt tasyāiyaṃkauravī ta0ra0ṭī0 pṛ0 65a) śivetyarthaḥ taduktaṃkulacūḍāmaṇau kālikālītivaktavyaṃtatrasāśivarūpiṇī paśurū posamāyātiparivāragaṇaiḥsaha 49 kaulyeti kaulāḥkulācāriṇaḥtatrasādhuyatpratya yaḥ yadvākolovarāhaḥ kolaḥkroḍaḥsūkaraḥsyādvarāha datihalāyudhaḥ tasyaidaṃkaulaṃtanmāṃ saṃtatrasādhuḥ varāhājamṛgodbhavamitipūrvoktayāmalavacanāt yadvākolaṃmaricaṃnpranyatpū rvavat taduktaṃdurgākalpe marīcahomānmaraṇaṃripurāpnotisarvathā maricaṃkolakaṃkṛṣṇa mityamaraḥ 50 kurukulleti tathācadakṣiṇakālīṃprakramyavīracūḍāmaṇau kālīṃka pālinīkullāṃkurukullāṃviropinīmityādi yadvākuruitiśabdasvarūpaparaṃ tasyaku lasaṃghātovīpsayādvirbhāyoyatra kuruśabdadvayopetomaṃtritiyāvat taṃlātiādatede vatātvasaṃbaṃdhanaityarthaḥ kulasaṃghāteityasyabhāvekvip balimaṃtrasyakurupadadvayaghaṭitatvā dityarthaḥ 51 kapālinīti uktadevatāsvarūpatvāt kaṃsukhaṃbrahmādīnvāpālayatīti vārthaḥ yadvākaṃsukhaṃyātirakṣatikapaḥ ālīvṛścikoyasyāḥ itipaṃcamyābahubrīhiḥ chāṃda satvātsamāsāṃtābhāvaḥālidrūṇautuvṛścikeityamaraḥ ālamanarthotrāstyālītikṣari pṛ0 65ba) svamī vṛścikabhayanāśiketiyāvat taduktaṃbrahmasaṃhitāyāṃ vṛścikālokanājjāteūpe nmaṃtramananyadhīḥ saproṃkārāṃstadājaptvātatsthānekaramarddanaṃ dūrībhavatitatsarvaṃsarveśvarīpra sādataḥ 52 viparītakadalījaṃgheti yasyāsthitakadalpāścaghovacchedenapīnatābhavatīti viparītetyuktaṃ atevanaiṣadhīye vidhānamūrddhānamadhaścaraṃcenmucetayogisvamasārabhāvaṃ jāḍyaṃcanāṃcetkadalīvalīyastadāyadisyādidamūhayugmaṃ yadvāviḥpakṣākadalīhariṇa viśeṣaḥ sacopalakṣaṇārthaḥ jaṃghāpadamayimāṃsamātropalakṣiṇaṃ yadyapikadalīkaṃ dalīvīlityamaravyākhyāne innaṃtatvamitikṣīrasvāminoktaṃ tathāpikadalīvaijayaṃtyāṃcaraṃ bhāyāṃhariṇāṃtareitiviśvadarśanātprakṛtenadoṣaḥ pakṣihariṇayorupādānaṃcajalacarasyā pyupalakṣaṇārthaṃ taduktaṃmāṃsaṃtutrividhaṃdevijalakhecarabhūcaraṃ trividhaṃmāṃsakaṃproktaṃdeva tāprītikārakaṃ 53 raṃbhohariti raṃbhābadūrūpasyāḥ ūrūttarayadādauyamyeitiūṅapratya yaḥ yadvāraṃbhoruriticchedaḥ raṃbhāūrupriyatvenamahatīyasyāḥraṃbhājātībījapūrasugaṃdhipa rimiśretaṃmiśri * * *? dadyādaṣṭamyāṃcaviśeṣataḥ itimatsyasūktāt kadalīphalaho ta0ra0ṭī0 pṛ0 66a) menadevīsaṃtuṣyatekṣaṇāditi vīracūḍāmaṇivacanāt yadvātadvatejapādividhānāt taduktaṃsamayācārejapasthānānideveśisiddhatīrthāniyānica siddhapīṭhesiddhakṣetregu raudevālayetathā vaṭavṛkṣebilvavṛkṣeraṃbhāyāvipinepivā nadītīrecatatkuryādguhā parvatamastake 54 rāmaṃvallabheti bhārgavārādhyatvāt athavāsītātvāt citrakū ṭetathāsītetipūrvoktamātsyāt yadvā balasyasṛṣṭāt bhaginībaladevasyetiha rivaṃśāt 55 niśācarīti tathācanāgarakhaṃḍe niśibhramaṃtibhūtāniśaktayaḥ śūlabhṛdyataḥ atastasyāṃcaturdaśyāṃsatyāṃsatpūjanaṃbhavediti śivarātrikalpe rātrāvevamahā pūjākarttavyāvīravaṃditedatitaṃtrāṃtare vīrapūjāmaheśāniyāminyāḥpraharegateitivīracūḍā maṇau yadvāśotanūkaraṇe nipūrvādasmādātaścopasarge ītyapratyayeṅ atisūkṣmatāyāṃ caratītyarthaḥ aṇoraṇīyānitiśrute 56 niśāmūrttiriti niśāsadṛśīmūrttīryasyāḥ śyāmatvāt rātrirūpatvādvā divasojaḥ śivāniśetiligapurāṇokteḥ ajorudritya rthaḥ yadvāṇiśasamādhauigupadhatvātkaḥ avidyamānāmūrttirmohoyasyāṃsā'mūrtti niśā pṛ0 66ba) nāṃsamāditānāmamūttirititatpuruṣaḥ samādhigamyatvāt 57 niśācaṃdrasamaprabhetidi necaṃdrasyaniḥprabhutvānniśetyuktaṃ yadvāniśāharidrā caṃdraḥsuvarṇaṃ niśādāruharidrāyāṃsyā triyāmāharidrayoritiviśvaḥ sasyatekāṃcanaṃcaṃdraṃcaṃdrastumṛgalāṃchaneitiśāśvataḥ hari drārasenaprayogārpyaṃmaṃtrasyasvarṇaśalākayācamaṃtrasyalikhanavidhānāt tathācaphetkā riṇyāṃ narṇasthanilikhenmaṃtraṃkṣārayuktaharidrayetyādi tathā svarṇevāthavābhūrjerau pyevāpyapyasuvrate vilikheddhemalekhanyācāṣṭagaṃdhasamanvitaṃ 58 cādrīti caṃdrasyasuvarṇa syeyaṃ tāmraṃcakātidaṃyaṃtraṃsvarṇajaṃśatrunāśanamityukteḥ yaṃtradevatayorabhedasyoktatvāt yadvācaṃdrādhidevatātvāt bhāskarasyeśvaraṃviṃdyādumāṃcaśaśinatatheti grahādhidevatoktau matsyapurāṇāt 59 caṃdrakaleti bhaktānāmāhlādakatvāttadupacāraḥ yadvā amṛtāmāna sītuṣṭiṃpuṣṭiḥprītiratistathā hrīścaśrīścasudhārātrijyotsnāhaimavatītathā dyāyācapū ṇimānityātvamāvāsyācaṣoḍaśītijñānārṇavādyuktaṣoḍaśeṃdukalātmakatvāt athavā kāmaśāstroktacaṃdrakalāvicāravatstrīṇāṃdrāvaṇahetutvāt kaṃdarpasaddaśastrīṇāṃyetadevī ta0ra0ṭī0 pṛ0 67a) samarcitetikumārītaṃtrāt 60 caṃdreti caṃdrostyasyāvāmanetrasyatadbhūtatvāt yadvācaṃdromukhaṃsā dhyavasānalakṣaṇāśrayaṇāt sostyasyāstaddarśatejapavidhānāt padmaṃdṛṣṭātathābiṃbamiti nī lataṃtrepadmaśabdenamukhavyākhyānāt 61 cārucaṃdrasamaprabheti karpūramiśritaistoyairmāsamātraṃhi tarpayet vaśīkṛtyanṛpātsarvānbhogīsyādyāvadāyuṣamitinīlataṃtrokteḥ 62 srotakhinīti srotavatīdvīpavatītinadīparyāyeṣvamaraḥ tatrasādhanavidhānāt yenāṃbhavatāriṇīṃśū nyālayeśmaśānenadītīreityātharvaṇaśruteḥ 63 srotavatīti sritisakārarephayoḥ svarūpaṃ āṃtaṃtatsaṃbaṃdhaḥ taṃvātiprāpnotisrotavaṃtīitīt itivyaṃjanasyadakārasyacagraha ṇaṃ tenavadhūbījalābhaḥ sakārottaraṃtakārastaduttaraṃrephīkāraśceti vadhūbījayā bhṛgurāṣā ḍhīśovāhrīṃdirāsvaropāṃtyasaṃyutamityātharvaṇokteḥ bhṛguḥsakāraḥāṣaḍhīśastakāraḥ vahrirephaḥ iṃdirāīkāraḥ svaropāṃtyonusvāraḥ pratyekabījānāmapimaṃtratvasmaraṇāt 64 sarvadurgati nāśinīti durgatirdvāridryaṃrogādikaṃpāpādikaṃca tāriṇīmetāṃyovi dyātsavāgīśobhavati savaiśravaṇobhavatisarvāṃsaṃpadamīṣṭe ityātharvaṇabrāhmaṇāt 65 pṛ0 67ba) sarvādhāroti sarveṣāmādhārostyasyāḥ anyathāstrītvāsaṃbhavāt ādhārapadaṃbhāvapradhānaṃ saka laniṣṭhādheyatvanirūpitvādhāratvavatītiyāvat yasmildyauḥpṛthivīṃvāṃtarikṣaṃmātaṃmaraḥsa haprāṇaiścasavauritiśruteḥ 66 sarvamapīti jagadavanatāpādānatvāt nehanānāstikiṃca netiśruteḥ brahmavedaṃsarvamitiśruteśca 67 sarvānaṃdapravarddhinīti adibaṃdhanebhāvedhañ aṃ dobaṃdhaḥtasyabhāvo'naṃdaḥmuktiritiyāvat sarveṣāṃtaṃpravarddhayatītitathāṃ jīvanmuktobhava tītyātharvaṇāt 68 sarvacakrevarīti tatradevatāprakṛtibhūtatvenasakalayaṃtrāṇāmadhiṣṭā tṛtvāt atevasamastacakreśīsarvavidyāsvarūpiṇītiprārthanamaṃtraliṃgaṃ yadvāsarvatrāpratiha tajñatvāt eṣaseturvidharaṇaseṣāṃlokānāṃmasaṃbhedāyetiśravaṇāt cakreśabdasyājñārtha katvāt pravṛttacakratā'pratihatājñatyamitivijñāneśvaravyākhyānāt 69 sarveti asaṃ kucisarvatapadenavastumātratādātmyaṃbodhyate 70 sarvamaṃtramayīti tathācamuṃḍamālā yāṃ yātārāparamāvidyācaturddhākathitāpurā etasyāḥbhedabhāvenanānāmaṃtrābhavaṃtihi sarasvatīrūpatvādvā 71 sahasranayanaprāṇeti tathācakūrmapurāṇe etāvaduktāvijñā tā0ra0ṭī0 pṛ0 68a) nedatvāhimavatesvayaṃ svaṃrūpaṃdarśayāmāsadivyaṃtatpārameśvaraṃ itiprakramya sarvataḥpāṃṇipāṃdāṃ taṃsarvatokṣiśiromukhāmityādi 72 sahasranayanapriyeti iṃdrārādhitatvāt tathācabhārate dikpālairlokapāleścaśakrāthairvibudhaiśvaraiḥ stūyaseījyasebhaktyānityaṃtrailokyavaṃdite muṃ ḍamālāyāṃ bhuvaneśīmahāvidyādevarājenavaipurā ārādhitetyādi yadvā tatraivatyāṃbhaginya rthegrahīṣyatisavāsavitiharivaṃśokteḥ etatkavacaprastāve dhanāghipaḥ kuberopi devā ghipaḥśacīpatiritibhairavītaṃtrādvā 73 sahasraśīrṣetiuttamāṃgaṃśiraḥśīrṣamityama raḥ kūrmapurāṇedevīṃpratihimavaduktiḥ sahasramūrddhānamanaṃtaśaktiṃ sahasrabāhuṃpuruṣaṃ purāṇaṃ śayānamaṃtaḥsaliletavaivanārāyaṇākhyaṃpraṇatosmirūpaṃ sahasraśīrṣāpuruṣaḥ sahasrakṣasahasrapāditiśruterīśvarābhedoktiḥ atrākṣipadaṃjñāneṃdriyāṇāṃ pādapadaṃca karmendriyāṇāṃmupalakṣakamitimaṃtrabhāṣyakārāḥ maṃtrāṃtaramapi viśvataścakṣuriti 75 sumanāiti śobhanaṃmanoyasyāḥ sukhārādhyatvāt yadvāsumanāmālatījātītyamaraḥ sāstyasyitimatyarthalakṣaṇayāprayogaḥ homaprakaraṇe mallikājātipuṃnnāgakadaṃbaiḥ pṛ0 68ba) puṣṭimāpnuyāt itisiddhasārasvatavacanāt 75 sadaṃbheti dabhayatiścurāvigaṇenodanā rthaḥ bhāvavyutpatyādapāpādyapanodaparaṃvatsāditaṃ tatkāraṇatvāt yadvāṃbhaḥśabdaḥaṃbhi dhrūdhanāvitikalpadrumapāṭhāt vidyamānaḥsayasyāṭṭahāsaniyatatvāt 76 sarvabha kṣiketi tathācakūrmapurāṇehimavaduktiḥ daṃṣṭrākarālaṃtridaśābhivaṃdyaṃyugāṃtakālāna lakalparūpaṃ aśeṣabhūtāṃḍavināśahetuṃnamāmirūpaṃnavakalasaṃjñaṃ 77 ṣaṣṭhiketi ṣa ṣṭhīevavyaṣṭikājanmadānāmnīdevatetyartha yadvā ṣaṣṭhikādhānyaviśeṣāmaṃtrasādhanebhojya tvenasaṃtyasyāḥ ṣaṣṭhikāṣaṣṭirātreṇapacyaṃteitinipātaḥ haviṣyāśīmuktakeśojapyāda yutamādarāt gadyapadyamayīvāṇītasyasarvavidhābhaveditimatsyasūktavacanāt ṣaṣṭhikā kālaśākaṃcetibhaviṣyapurāṇokteḥ yadvāṣaṣṭisaṃkhyāyākaṃśiraḥtadadhikāpaṭhṭhaḥṣaṣṭi saṃkhyetiyāvat sāstyasyāḥsamavāyasaṃbaṃdhenetyarthaḥ tāvatsaṃkhyadevīviśeṣarūpatvāt ta thācakalpataraudevīpurāṇe brahma * * * * * * śivasyanaivātovidyateśakrapūjane ta thācāṃtaṃnapaśyāmicatuṣaṣṭestupūjane aśvamedhasahasreṇavājapeyaśatenaca yatphalaṃlabha tā0ra0ṭī0 pṛ0 69a) tekarttāphaletatsthāpanesmṛtaṃ ityādyaṃte kalauyugemahāghoredharmecatamasāvṛte catuḥṣaṣṭau cakarttavyāpūjāvākvāyakarmaṇeti 78 ṣaṣṭhacakrastheti ṣaṣṭaṃbhrūmadhyasyaṃāṇacakraṃ tatrati ṣṭatitathākuṃḍalinīrūpatvāt yadvāśrīcakreṣaṣṭacakrasyaśāktatvāt tatsyatvaṃtadadhiṣṭhātṛ tvāt taduktaṃnavaratneśvare bauddhaṃbrāhmaṃtathāsauraṃśaivaṃvaiṣṇavamevaca śāktaṃṣaṣṭaṃdyavijñeyaṃca kraṃṣaḍdarśanātmakīmiti 79 ṣaḍvargaphaladāyinīti ṣaḍvargasya saṃdhirnāvigrahopāna māsanaṃdvedhamāśrayitiṣaḍguṇātmakasya phaledadātisyānukūlyenatasyaphalajanakatvā t yadvā kāmaḥkrodhastathālobhohomānomadastathā ṣaḍvargamutsṛjedevaṃtasmistyaktesu khīnṛpa itisāroktasyaphalamaniṣṭaṃdyatikhaṃḍayatitathā yadvā ṣaṇṇāṃgavāṃvargo jyotiṣṭo mādausavanatraye dadhyarthaṃṣaṇṇāṃgavāṃdohavidhānāt ṣaḍvargapadenaivatatrayājñikavyavahā rāt tatsaṃbaṃdhiyāgānāṃphalaṃsvapūjayādadātītyarthaḥ taduktaṃkālīkulārṇave sasomapāīsa vratīsasanyāsīsadīkṣitaḥ itiprakramayenāṃvetitatvataḥ 80 ṣaḍviṃśapadmamadhyastheti viṃśaśabdotrachāṃdasatayāprakhyānaḥpaṃtānyacādyajaṃtatayāvāviṃśatsaṃkhyāparaḥ ṣaḍguṇāviṃ pṛ0 69ba) śaditi madhyamapadalopināviṃśatyuttaraśata(kā)lābhaḥ tāvatsaṃkhyagatyupalakṣitaṃyatpadmaṃtanma dhyetiṣṭhati kuṃḍalinīrūpatvāt hṛtpadmaṃhipaṃcabhūtakrameṇakuṃḍalinītriṃśatyuttaraśataprāṇa saṃkhyayāpūrvapatregacchati tathācavyāmale paṃcabhūtātmakaṃsātutriṃśatṣaṣṭhikhanaṃdaca kharyāsū khatithiprāṇānvyutkrameṇaprayātyasau 81 ṣaḍviṃśadalamadhyageti ṣaḍvibhaktāviṃśadititrī ṇilabhyaṃte tathāca trivāraṃhṛtpadmadalacāriṇītyarthaḥ ekadinenirovṛtyākuṃḍalinyāhṛda yaṃcāraprasiddheḥ ekaikasmiṃścararesaptasahasrāṇiśatadvayaṃcaprāṇābhavaṃtīti traiguhāpeṣaṭ śatābhyadhikaikaviṃśatisahasrāṇiprāṇājāyaṃtetayoktaṃyāmale evamaṣṭadalecaivabhramātsa ptasahasrakāḥ viṃśatāṃbhyadhikāḥprāṇājāyaṃtevīravaṃdite evaṃparibhramāttasyāstrirāvṛttyā divāniśaṃ ṣaṭśatānyadhikānyekaviṃśatsahasrasaṃkhyayeti 82 hakāravarṇanilayeti hevahakāraḥ varṇanirdeśevarṇātkāraḥ sevavarṇaścaturthoyatratādṛśaṃmūlādhārapadmaṃni layāśrayoyasyāḥ yadvā hitisvarūpaparaṃ kaśabdenaagnivācinātṛtīyagrahaṇaṃ vyut kramagaṇanayātṛtīyākāroyasmāditi kāśabdenīkāragrahaṇaṃ ritireṃphagrahaṇaṃ tā0ra0ṭī0 pṛ0 70a) tathācahakārekārarephaiyathāyāgaṃghaṭitomādyābījarūpoyovarṇastadāśrayā tasyaśaktirūpatvāt atevaprapaṃcasāresyajaganmūlatvaṃuktaṃ ūkārāṃtāstvakārādyāḥṣaḍvarṇāḥṣadbhyevaca prabhedebhyaḥsa mutpannāḥhakārasyamahātmanaḥ ḷkārādyāścacatvārorephoptyāḹpatasmṛtāḥ ekārādivisa rgāṃtaṃvarṇānāṃṣaṭkamudgataṃ īkārasyaṣaḍaṃgebhyaḥitīdaṃṣoḍaśāṃgavat ebhyasaṃjñitaraṃgebhyaḥ sva rāṣoḍaśasarvaśaḥ tebhyovarṇāṃtarāḥsarvetatomūlamidaṃviduḥ gato'tobījatāmeṣaprā ṇiṣvevaṃvyavasthitaḥ brahmāṃḍaṃgrastametenavyāptaṃsthāvarajaṃgamaṃ 83 hakārākṣarabhūṣiteti hakāropalikṣatamakṣaraṃkrodhabījaṃtenabhūṣitā katryāḥtadyuktatvāt tadadhastārddhājayu ktavatṛkālaṃkṛtāṃparāmiti taṃtracūḍāmaṇivacanāt yadvoktarītyāhūṃkārayuktāyāṃbhuvika rtrīrūpedeśeuṣitāsthitā taduktamātharvaṇe tasyoparitatodhyāyetkartrikāṃbījabhūṣitāṃ tasyoparimahāvidyāṃkharvāṃnīladhanaprabhāṃ 84 hāriṇīti mahāpadmākhyanāgamayohāro styasyāstathā mahāhipadmohṛdihārabhūṣaṇamityupaniṣaddarśanāt 85 haravaniteti ha raṃtidurgatimitiharāvanitāḥstriyo yatra mahācīnadrumalatāveṣṭitasādhakottamaḥ rā pṛ0 70ba) trauyadijapenmaṃtraṃsaivakalpalatābhavet itinīlataṃtrokteḥ 86 hārahīrakabhūṣiteti hārakā ṇāṃhāriti rājadaṃtāditvātparanimātaḥ kevalahāraśabdasyamuktāvalīmātravācakatvamiti vāmanādibhiruktatvāt nānālaṃkārabhūṣitāmitiphetkārīye 87 hīkārabījasahite ti bījāṃtaḥkarmadhārayaḥ devatāyāḥmaṃtrarūpatyenatatsāhityaṃ prathamaṃbhuvanāmuddharedityā tharvaṇaśruteḥ athavāmaṃtreādautadyogasmaraṇā * * * * * * * mahāvidyāḥmāyādyāsaka leṣṭadetimatsyasūktāt 88 hrīṃkārairūpaśobhiteti tadbījayuktanānāvidhamaṃtraiḥ śobhi tātaddevatātvāt nacavarṇasamudāyātkathaṃkārapratyayitivācyaṃ uccaistarāṃvāvaṣaṭkāriti jñāpakāt atevaśatapatheśrūyate vācaṃdhenumupāsītatasyāścatvārastanāḥ svāhākārova ṣaṭkārohaṃtakāraḥsvadhākāriti tasyaudvaustanaudevāupajīvaṃti svāhākāraṃcavaṣaṭkāraṃ ca haṃtakāraṃmanuṣyāḥsvadhākāraṃpitariti 89 avyabhagavatyāmātṛkārūpatvātkakārādi krameṇanāmānyuvyaṃte kaṃdarpakaleti kāmabījasvarūpatvāt tryakṣaravālāmaṃtrabījānāṃpratyeka mapimaṃtratvaśravaṇāt tathācaprapaṃcasāre raktākalporuṇataradukūlārttavāleyaddṛghomaunī tā0ra0ṭī0 pṛ0 71a) bhūsadmanisukhaniviṣṭojapellakṣamekaṃ bījaṃmatrīratipatimayaṃproktahomāvasāne yo saulokesasuramanujaisevyatepūjyateca athavā'syāevabhedeṣutadbījayogāt tathācataṃtrāṃta re vāgbhavaṃbhuvaneśānīkamalāmīnaketanityādi tṛtīyakavacāstrāṇiratīśovāg bhavāṃtimityādicatatratatradṛṣṭavyaṃ yadvā kāmakalātmakatvāt taduktaṃjñānārṇave dakṣapā dādimūrddhāṃtaṃvāmapādādisuṃdari pādāṃtaṃpūjayetsarvāḥ kalāyaikāmasomayoḥ 90 ku lyeti kulyaḥkulodbhavemānyeitiviśvaḥ kīkaṃsakulyamasthicetyamaraḥ tadastyasyāḥ asthibhūṣaṇatvāt japetanmālāvidhānādvā mahāśaṃkhasyāpitadviśeṣatvāt sauka ryārthaṃsthānāṃtarasyāpyasthigrāhyamitiṭīkākāroktervāṃ yadvā japasthānemahāśaṃkhaṃnive śyorddhaṃjapaṃcareditivacanāt kulleti lakāradvayapāṭetaddevatārūpatvāt kālīkapā linīkullāmityādipūrvoktavīracūḍāmaṇismaraṇāt 91 kauliketi kolovarāhaḥ saustyasyakolikaṃtadrudhiramarthāt tasyabalautarpaṇīyatvāt kṛṣṇasārasyarudhiraiḥ sūka rasyacaśoṇitaiḥ prāpnotisatataṃdevītṛptiṃdvādaśavāṣikīmitikālikāpurāṇavacanāt pṛ0 71ba) yadvākūlaṃnadyāditīraṃastyeṣāṃkūlikāḥatitiṭhanāvitiṭhan teṣāmiyaṃkaulikītat sthānejapādikatṝṃnpratiprasannatvāt taduktaṃmuṃḍamālāyāṃ nadītīrebilvamūleśmaśāne śūnyaveśmani mahāliṃgeparvatevāpatravāsyānmanolayaḥ 92 kulatarpiketi vaṃśaṃtarpaya tiprīṇayatītyarthaḥ maṃtrasyajñānamātreṇakulakoṭhiṃ naṃdaṃtipitaraḥsarvegāthāṃgāyaṃtitemu detikālīkulārṇavokteḥ yadvā tṛpyatikarttarirāvaḷkuladravyeṇatṛptatvāt kuladravyairvi nākuryājjapapūjātapovrataṃ niṣkalaṃtadbhaveddevibhasmanībahutaṃyathetivacanā 93 ketakīku sumaiḥsiddhāceṭakāvāridhestaṭe itikāmyakalpekādimatāt yadvā māsibhādrapadepūjyā ketakaiḥ śaṃkarapriyetitriśaktiratnāt 94 ketakīdalabhūṣaṇeti ketakyāstarurotpatraiḥ pūrvavatpūjayesriye upapātakasaṃdhāṃścamāsamātreṇanāśayet itijñānārṇavāt yadvā kovahriḥtenitaṃprāptaṃkaṃjalaṃ ketakaṃ tasyodakamitiyāvat tatastadichatītikyaḍāṃtā tmāvekvip dalanaṃdalaḥyañ?rthekavidhānaṃtasyabhūrutpattisthānaṃ uṣaṇaṃmaricaṃyasyāḥta nmiśroṣṇajalatarpaṇasyaśatrunāśahetutvāt maricamiśritairuṣṇatoyaiḥśatrūnvināśayedi tā0ra0ṭī0 pṛ0 72a) ti nīlataṃtrāt 95 ketakīkusumāsakteti ketayatibhāvaprakāśadvārāpuruṣaṃsaṃketa yatītivyutpattyāketakīpadaṃstrīparaṃ tasyāḥkusumeāsakteniparamārthaḥ yadvābhaviṣyapurā ṇe durgāmuddiśyayaḥpeyaṃśaśiketakavāsinaṃ yaḥprayachatirājeṃdrasagaṇādhipatirbhave t śaśīkarpūraḥ 96 ketakīparibhūṣiteti paribhavatitiraskarotiparibhūḥ ketakyā stiraskārakorudraḥ ketakīcātimuktaṃcetiliṃgapurāṇeśivapūjāyāṃtanniṣedhāt tatruṣi tetitādātmyāmiprāyamādhāratva 97 karpūrapūrṇavadaneti karpūraśakalonmiśratāṃbūlapū ritāvanāmitiśrīvidyādhyānāt yadvātāṃbūlaṃca sakarpūraṃ nārikelaṃsaśarkaramiti nai vedyaprakramekumārītaṃtrāt 98 kalātāthasamaprabheti tathācadhātrādipūjitaitadvidyābhedānu ktvā taṃtrāṃtare karpūreṃdunibhāṃsiṃtāvarayugāṃralollasadbhūṣaṇāmityādi 99 kaleti vahnyā dikalātmakatvāt yadvācatuṣaṣṭikalāmijñatvāt cāturyodāryadakṣiṇyakaraṇānvitā miti dūtīprastāveuttarataṃtrāt 600 vākyapramāṇapadasāgāpāragasyalakṣmīparāmidhabu dhasyatanūdbhavetaviśveśvareṇavihitegirijāmidhāthīcitāmaṇāvajanisaptamakomayūṣaḥ vi pṛ0 72ba) citra nānāvidhavāgvilāsairvijṛṃbhateyāyiduṣāṃmukhāgre brahmasvarūpātrasarasvatīsāṃvibhāvayaṃ tībhavatostubhavyaṃ athasaptamaśatavyākhyāṃtaṃ kelipriyeti viparītaratāṃtatrakālikāṃhṛda yoparītivīracūḍāmaṇivacanāt athavādūtīrūpatvāt sītkāromaṃtrarūpastuvacanaṃstavanaṃ bhavet nakhadaṃṣṭryakṣatādīnipuṣpāṇivividhānicetijñārṇavāt 1 kīrṇetibhāvekaḥpratya yaḥ keśādautadastyasyāḥ karālavadanāṃghorāṃmuktakeśīṃcaturbhujāmitikālītaṃtrāt 2 kadaṃbakusumotsuketi kadaṃbaiḥṣvetakusumaiḥ kuṃkumaiḥkāṃcanaistathetitariṇītaṃtrāt yadvā sarasvatyāṃtaddhomavidhānāt kadaṃbakusumaiḥsyāttuphalaiḥśrīvṛkṣasaṃbhavaiḥ avirāśriyamāpno tivācāṃkuṃdasamudbhavairitivacanāt athavā kadaṃbajātipuṣpābhyāṃkuladravyaiḥ śivāṃyajet māsenasiddhāḥyakṣiṇyaḥ pratyakṣāvāṃchitapradāitikādiṃmatāt lalitārūpeṇabodhyaṃ yadvā kadaṃbaiḥpuṣṭimāpnuyāt itiatraivahomavidhausiddhasārasvatāt mālatyāmahatīprajñā kadovaiḥkālavaṃcanamiti vīracūḍāmaṇivacanāt 3 kādaṃvinīti tadvatkṛṣṇatvāt kā daṃvinīmeghamālotyamaraḥ athavākādavaḥkalahaṃsaḥsyādityamaraḥ sostyasyāḥhaṃsavā tā0ra0ṭī0 pṛ0 73a) hanatvāt tathācatārāmaṃtrabhedaprakaraṇetaṃtrāṃtare trividhaṃdhyānamākhyātaṃsṛṣṭisthitilaya krāmāditiprakramyaprathamedhyāne śabdāṃmonidhimadhyasthāṃhaṃsayānevicitayet 4 kariga tiriti karigatirivagatiryasyāḥ upamānapūrvapadobahubrīhiruttarapadalopaścetivārtti kaṃ kavigatiripāṭhāṃtarekavitvajananītyarthaḥ yadvā kavayaḥkrāṃtadarśinaḥ teṣāṃgati rbrahmarūpatayātatprāpyatvāt 5 kuṃjareśvaragāminīti iṃdrāṇīrūpatvāt śakrīgajā sanākāryāvajrahastāsuśobhaneti catuḥṣaṣṭirūpoktaudevīpurāṇāt 6 itikakāra prajyā kharveti sukharvāsupuṣṭāmitibrahmasaṃhitoktaḥ athavākharitipratyāhāraḥ śābdika prasiddhaḥ taṃvātigacchati syanāmaghaṭakatakārasyatatrāṃtarbhāvāt 7 khaṃjanaprakhyalocane ti khaṃjarīṭasukhaṃjanityamaraḥ tattulyanetrā yadvākhaṃjanasyaprakhyāpakaṃprāpakaṃlocanaṃ śāstraṃyasyāḥ tatprakhyaṃcānyaśāstraṃitijaiminisūtretathārthadarśanāt khaṃjanaṃśikharaṃta thetinīlataṃtrokteḥ strīnetraṃdṛṣṭvājapaṃkuryādityarthaḥ 8 khagabhūṣiteti khagaḥsūryegrahede vemārgaṇecavihaṃgameitiviśvaḥ caṃdrasūryāgnibhedenatrilocanasamanvitāmititāriṇītaṃtrā pṛ0 73ba) t athavābhūmirūpeśukahastatvāt caṃcachālyagracaṃcucyukalalitakarā prollasannīlotpalā cetiprapaṃcasārāt yadvābāṇahastatvāt mahiṣamardinyāṃtīkṣṇaṃbāṇaṃgadāṃśaktiṃvāmatopi niveyaditimatsyapurāṇāt 9 khadyotivadurlakṣeti tejasāsūryavadurdarśatvāt atriva padenasamāsobodhyaḥ tathānāmnaścaturthyaṃtatvepi khadyotapadasyanavipariṇāmaḥ prātiya dikārthaprakārakabodhamātretātparyāt ateva harītakīśuṃkṣvarājanmātevahitakāriṇī mityādautathādṛśyaṃtityākarespaṣṭaṃ 10 khadyotivacaṃcaleti khadyotojyotiriṃgaṇitya maraḥstrīrūpatvādidaṃbodhyaṃ 11 khakāravrajyā gayetigayāstyasyāāśrayatayetibhāvaḥ gayā yāṃmaṃgalānāmetimatsyapurāṇāt tathāvagayāsuraśarīrasthairyāgāṣyarthabrahmādīnāṃtadā kramaṇoktiprasaṃge vāyupurāṇe lakṣmīḥsītābhidhānenagaurīcamaṃgalāhvayā 12 gadeti vaiṣṇavīrūpetadāyudhatvāt athavā gadobhrātariviṣṇosyāditiviśvaḥ sostyasyāḥ ekā naṃśāsvarūpeṇatadbhaginītvāt yadvābāṇosikuliśaṃgadetinavārṇamaṃtradhyānāt 13 guṇaprīteti guṇenatattadvihitācārapālanarūpeṇatuṣṭatvāt 14 gītavādyapriyeti yada tā0ra0ṭī0 pṛ0 74a) kharatālātmakaṃgāṃdharva * * *?tyādikaṃgītamitisvāmī vācavīṇādikaṃvapriyaṃyasyāḥ tathācasaṃgītaśāstre śivaśaktisamāyogāṇāṃsaṃbhavobhavobhavet paṃcāsyātpaṃcarāgāsyuḥ ṣaṣṭastugirijāmukhāt prapaṃcasāre dadyātsarvāṇividyānidivyevidvātprayatnataḥ 16 ga tiriti gatirstārgedaśāyāṃcajñāneyātrābhyupāyayoritiviśvaḥ jñānarūpatvāttatpradatvā ccetyarthaḥ yadvāgatirmārgarūpāsyargāyavagobhayaprāptihetutvāt 17 gaṇeśvarīti gaṇeśva romahādevaḥ puṃyogeḍīṣ gaṇānāṃgaṃdhādīnāṃmātṛgaṇādīnāṃmātṛgaṇādīnāṃvā gaṇā valibhāginityudayanācāryāḥ 18 gaṇejyetigaṇaśabdotra ādityaviśvavasavastuṣitā bhāsvarānilāḥ ityādiamaraḥ etedvādaśatvādināsaṃghenayuktāgaṇadevatāitisvāmī bhārate pūjyaseitiprakramya svargepyamaranāṃpyeṃdrairdyakṣagaṃdharvakiṃnaraiḥ vidyādharagaṇairdi vyairdevaiścāpsarasāṃgaṇaiḥ ādityairvasubhiḥsādhyairaśvibhyāṃviśvanāyakaiḥ munibhirvāla khilyādyaiḥ purāṇṛṣisattamaiḥ 19 gaṇapūjyeti saṃghāteprapyamegaṇityamaraḥ gaṇesrī samūhepūjyā tatrapuraścaraṇavidhānāt aṣṭamīsaṃdhivelāyāmaṣṭottaralatāgṛhaṃ praviśya pṛ0 74ba) maṃtrīvidhivatsamabhyarcyaprayatnataḥ pūrvoktakalpamāsādyapūjādikamathācaret kevalaṃkā madevosaujapedaṣṭottaraśataṃ itivacanāt 20 gaṇapradeti gaṇaṃputrādikuṭaṃvarūpaṃdadāti tathā athavāgaṇaṃsainyaviśeṣaṃdaityānāṃsamūhaṃvāprakarṣeṇaghatikhaṃḍayatichāṃdasatvātkapra tyayaḥ 21 guṇāḍhyeti guṇairupāsyabrahmasaṃbaṃdhibhiḥpūrṇā 22 guṇasaṃyatiriti bhaktā nāmanekaguṇasaṃpattihetutvāt yadvā pradhānaṃsaṃpatirdhanādisvargādirūpāyasyāḥ mo kṣaparamaphalakatvenatasyā'vāṃtaraphalatvāt 23 guṇadātrīti bhāṣyakāraprayogavale naniṣedhasyānityatvāccheṣaṣaṣṭyāvāsamāsitikaiyaṭādisthiteratrāpisamāsaḥ 24 guṇātmiketi guṇībhūtāātmānojīvāyasyā brahmasvarūpatvāt 25 gurvīti sarvo tkṛṣṭatvāt cotoguṇavacanāditiṅīṣ mahatvādvā gurumaṃhativācyavaditiviśvaḥ tathācaśrutiḥ brahmaivedamamṛtaṃpurastātpaścādbrahmadakṣiṇataścottareṇaadhaścorddhaṃprasṛtaṃbra hmaivekamiti 26 gurutareti atiśayārthetarap athavāpṛthivīrūpeṇagurutvākhyaguṇa yuktatvāt yadvā gurutarā * vichedaḥ mahattarovalaṃyasyāḥsarvaśaktiritiśruteḥ 27 gaurī tā0ra0ṭī0 pṛ0 75a) ti ṣoḍaśākṣaramaṃtradevatārūpatvāt athavā'navāptarajā gaurītiaṃgirasasmṛte stādṛśakumārīrūpatvāt yadvā gaurvāṇīrāddravyaṃ artharaivibhavāvapītyamaraḥ gauścarā ścetigaurīsamāhāradvaṃdva ekavadbhāvenapuṃsakatvenahrasvonapuṃsakeprātipadakasyetihra svaḥ tasyeyaṃdātṛtvasaṃbaṃdhenetiaṇaṃtānṅīp nivāsaḥśrīsasvatyoryatrasārasvatomanuḥ itiphetkārīyavacanāt 28 gāṇapatyaphalapradaiti prathameśvaratvarūpaṃphalaṃdadātitathā gaṇaiśvaryagaṇeśenetiskaṃdapurāṇāt yāmārādhyaprāptamityaguṣagaḥ 29 gakāravra jyā dharmāṃśugṛhiṇīti sūryarūpaṃgṛhaṃāśrayostyasyāḥ sūryamaṃḍalamadhyasthāṃdhyāyande vīṃsamabhyasedityādinā saṃdhyātrayedhyānabhedasmaraṇāt yadvādharmāṃśupadaṃlakṣaṇayā rkapuṣpaparaṃ aṃdhakabhayenatatrāvasthānāt tathācavāmanapurāṇaṃ tadbhayārttāviśahorī śvetārkakusumaṃśuci vijayādyālatāgulmaṃsaṃprayātālayaṃmune 30 dharmeti dharmaḥsyādā tapegrīṣmeuṣṇasvedābhasorapītiviśvaḥ guṇavacanāṃguṇiparatvetalliṃgatvāvagamāttīkṣṇa svabhāvetyarthaḥ 31 dharmasiṃdhunivāsinīti siṃdhuḥsamudrenadyāṃcanadeśebhadānayoritivi pṛ0 75ba) śvaḥsiṃdhurgajamadaḥ gajamṛgamadkāśmīrairmaṃtritamaḥsurabhirocanopetaiḥ vilikhedalaktakara balitairyaṃtrāṇisakalakāryārthītiprapaṃcasārāt 32 gharghareti avyaktaśabdāṃnukaraṇametat ghorāṭṭahāsāravetiphetkārīyaṃ 33 ghoravadaneti dhyāyetkālīṃkarālāsyāmitikālītaṃtrā t 34 ghoradaityavināśinīti spaṣṭārthaṃ 35 ghoṣeti ghoṣābhīrapallīsyānnaṃdagopagṛho tpannatvāt yadvāghoṣayatiprasiddhaṃkarotibhaktamitipacādyac alpajñamapividvāṃsaṃmānapi ṣyaṃtivāgminaṃ vṛsyatimivācāryaṃpaśyamaṃtrajñamuttamamityukteḥ 36 ghoṣavatīti vīṇāha statvāt proktāghoṣavatīvīṇetihalāyudhaḥ tathācaitadbhedesiddhasāsvataṃ nīlāṃśukāṃma ṇimayīṃcakareṣuvīṇāmiti 37 dhṛṣyeti araṇisvarūpeṇagharṣaṇayogyatvāt tathācaha rivaṃśedevīṃpratikṛṣṇoktiḥ tāpasānāṃcadevītyamaraṇījāgrihotriṇāṃ 38 yoraputrīti ghoraṃbhīmehareitiviśvaḥ tathācakulacūḍāmaṇau svataḥkāryatvamāpanneputratvaṃtvayivarttate tvāṃvinājanakaḥkopinaivakāryavibhāvakaḥ atastvamevajanakonāstyanyopikathaṃcanetyā di 39 dhatālayeti dhanaṃsyātkāṃsyatālādivādyamadhyamanṛtyayoritiviśvaḥ tathāca tā0ra0ṭī0 pṛ0 76a) saṃgītaśāstre takāreśaṃkaraḥproktolakārepārvatīsmṛtā śivaśaktisamāyogātālanā mnānigadyate śṛṃgāhāre śivaḥprauḍhadhanitstatraśaktiḥsūkṣmadhanirmatā atodvitayameta syaśivaśaktityabhedataḥ śātvaitevinyasedagreśivanālaṃsvadakṣiṇe vāmeśaktiṃtataḥkuryādā yādādikriyāiti ghakāraprajyā carcarīti jhallarīcarcarīparītistrīliṃgaśeṣeṣvamaraḥ carca rīharṣakrīḍetisubhūtyādayaḥ yadvā rīṅarakṣare bhāvekvip carcabhartsane dhajrthekaḥ abhi bhavasyarakṣaṇahetuḥ ityeākhyātetyarthaḥ ākhyā narāpaṃtādipratyayaiṅīp parairamabhibhāvya tetiphetkāriṇīvacanāt yadvāpūrvadeśaprasiddhadevatārūpatvāt yadvācarcaśabdopalisatanā matvāt carciketiśubhaṃnāmayasmādrudhiracarcitetiprāguktavāmanapurāṇāt 41 cārunayaneti atirohitārthametat yadvācarorhomadravyasyanayanaṃprāptiḥ tadevacārunayanaṃsyāthe'ṇpratya yaḥ tadastyasyāḥvahnirūpatvāttadadhiṣṭotṛrūpatvādvā yāgaṃpratyuddeśyabhūtatvādvā 42 cāru vakreti spaṣṭārthaṃ svarūpatobhīmatvepibhaktānāmānaṃdajanakatvāt yadvācāruramyaṃvaktika thayaticāruvak vacervic taṃvāyaterakṣatītyarthaḥ paradūṣaṇeṣumaunītiphetkāriṇyukteḥ 43 pṛ0 76ba) caturguṇeticaturṣuyugeṣuguṇāḥśīghraprasādādayoyasyāḥ yadvācatuthekaliyugeguṇāḥya syāḥ vṛttiviṣayetribhāgavatsaṃkhyāśabdasyapūraṇārthatvāt 44 caturvedamayīti tathācarudrayāma le brahmāpapracchadeveśaṃviṣṇuṃtribhuvaneśvaraṃ kasyāḥvidyāṃsamārādhyacaturvedonigadyate viṣṇustaṃ prāhadeveśaṃharaṃpṛchasvaśaṃkaraṃ sarasvatīmahāvidyāśivadehepratiṣṭhitā tasyatadvacanaṃśrutvā brahmāpaprachaśaṃkaraṃ kathayāsmāsudeveśanāmnānīlasarasvatī brahmaṇovacanaṃśrutvāpraja hāsamaheśvaraḥ śṛṇuṣvāvahitovipravidyāṃnīlasarasvatīṃ yasyāḥprasādamāsādyacaturvedā tvadiṣyasītyādi 45 cūrṇeti cūrṇepaṭavāsādikṣāditisvāmyādivyākhyānātadastyasthāḥdūtī rūpatvāt tathācacottarataṃtre viliptāṃraktagaṃdhenaraktāṃbaravibhūṣitāṃ sugadhiraktakusumāṃsarvābha raṇabhūṣitāṃ sudhūpadhūpitāṃtatvīṃdūtīkarmasuyojayet 46 caṃdrāsyeti karpūreṇahomavidhā nāt taduktaṃnīlataṃtre karpūrāgarūkāśmīrakastūrīhomataḥpunaḥ maṃtrīnīlasarasvatyāḥsarvā bhīṣṭamavāpnuyāt 47 caturānaneti tathācajalatārādhyānesiddhasārasvate udyaccaturmukhava hatkavitāpravāṃhāṃnīlāṃbhajāmihṛdayenasarasvatītāṃ 48 calaccakoranayanetikarmadhāra tā0ra0ṭī0 pṛ0 77a) yagarbhobahubrīhiḥ yadvācavancakorasyapakṣiṇonayanaṃprāpaṇaṃyasyāḥ balitvenadātavyekteḥśa rālitittiraṃmatsyāṃkalaviṃkaṃcakorakamitimahākālasaṃhitāvacanāt 49 calatkhaṃja nalocaneti pūrvavatsamāsaḥ yadvā calatāṃgatimatāṃkhaṃjanaṃkhaṃjīkaraṇaṃgatinirodhakami tiyāvat locanaṃnamaskārādirūpajñānaṃyasyāitiviṣayatvārthakaṣaṣṭyaṃtasamāsaḥ kṣetretu sasyahāniḥ syājjavahānisturaṃgame itiphetkāriṇyādivacanāt 50 caladaṃbhījavadane ti yadvācaladaṃbhasomahājalapravāhasya javaṃvegaṃccalināśayaticaladaṃbhojavadaḥ cona maskāroyasyā tathācadaśākṣaramaṃtramuktvābrahmasaṃhitāyāṃ jalādbhayaṃbhavetraivajagadaṃbā prasādataḥ 51 caladaṃbhojalocaneti tathācasiddhasārasvate evajapaṃtathākṛtvādaśāṃśamā sitotpalaiḥ ājyāktairjuhuyātmaṃtrītaddaśāṃśenatarpayet 52 cakāraprajyā chātrīti chatreṇagurusevālakṣaṇāttadastyasyāstītichātraḥ śiṣyaḥ tasyeyaṃguruṃvināsyayaṃgrahaṇani ṣedhāt tathācamahogratārākalpe kalpedṛṣṭvātuyastārāṃsyenagṛhṇīyātpāpanāśinīṃ 53 chatrapriyeti chatramātapatraṃpriyaṃyasyāḥ tathācajñānārṇave muktāphalāmalamaṇisyura pṛ0 77ba) chatraṃśaśiprabhamityādi 54 chatreti chedanechaḥtasmāttrāyaterakṣatītichatrāsarvatorakṣāhe tutvāt 55 chatracāmaraśobhiteti tathoktaṃjñānārṇave gaṃgātaraṃgadhavalaṃcāmaradvayamadrije bhaviṣyapurāṇedurgāprastāve dayādevāyacāmaraṃ maṇidaṃḍavibhūṣitaṃ hemaropyādikaṃdaṃḍaṃtasya puṇyaphalaṃśṛṇu cāmaravyagrahastāgradivyastrīparivāritaḥ mahābhogavimānasthāściraṃbho gepurevaset 56 chinneti satyabhābhā satyetyādivāchinnamastāśabdottarapadalopaḥ uktaṃhimahābhāṣye vināpipratyayaṃpūrvottarapadayorlopiti 57 chadiriti chinnagalata yārudhirodgiraṇāt chinnātmīyaśiraḥsamuchaladasṛgdhārāṃpivaṃtīṃparāmitidhyāne sadyaḥchi nnātmakaṃṭhaṃpragalitarudhirai rḍākinīṃtarpayaṃtīmititatstrotredarśanāt 58 chinnaśirāiti tatraivarūpemūrddharāhityāt chimastāṃkarevāmedhārayaṃtīṃsvamastakamitiviśvasāravacanāt yadvāchinnośarodaityānāṃsenāgrabhāgeyathā śiraḥpradhānesenāgrabhāgamastakayorapīti viśvaḥ 59 chinnanāseti chinnoṭṭahāsatvānmadhyevilakṣaṇībhūtonāsodhaniryasyāḥ a thavā chinnonāsobhaktānāṃhatiryayā ubhayatraṇasaṅhatauṇāsṛṅṇusadhānitikalpa tā0ra0ṭī0 pṛ0 78a) drumapaṭhitābhyāṃbhāvedhaj 60 chalātviteti bhaktātāṃtadjñānadatvāt tasyasvavākyevarjanārthamu payuktatvāt vacanavidhātorthoyayatyāchalaṃtatrividhaṃ vākchalaṃ sāmānyachala mupacāracha laṃceti naiyāyikasūtrāt ādyaṃyathānūtanatvābhiprāyeṇa navakaṃvalodevadattityuktenāsya navasaṃkhyāḥkaṃvalāekevapratyakṣitivacanaṃ tṛtīyathātejastvinyābhiprāyeṇa agnirmāṇa vakityukte nāyamagniradāhakanyāditi imānadhīpānastarkāgametyādyātharvaṇāt 61 chalāḍhyeti chalaḥprajāraṇaṃtenāḍhyā vādināṃviparītabhākhaṇāt tathācarudrajāmale hāsyāyayāsadasyānāmaśuddhamapijalpayet vādinaścātharājānaṃmaṃtriṇaṃvaśamānayet vā dinamityasyapūrvapadānvayaḥ 62 chalamaṃtrastheti chakāraṃlātigṛhṇatichalaḥ bāhula kātkārapratyeyābhāvaḥ tādaśemaṃtretiṣṭhatitathā dūtīviśeṣārthakachedanīśabdaprathamavarṇo pālikṣatamaṃtradevatābhūtatvaritārūpatvāt tathācajñānārṇave khecachekṣaḥsamālikhyetyā dyuktātvaritānāmavidyeyaṃtriṣulokeṣudurlabhā sarvasiṃhāsanamayīvālevakulasuṃdarī yadvāpra yogāṃgabalimaṃtrasyaiva chakāropalakṣitatvā truṭichiṃdhīticadvidyetiphetkāriṇīvacanāt 63 pṛ0 78ba) chalarūpeti upāsakakāryārthaṃvyājenarūpaṃyasyāḥ upāsakānāṃkāryārthaṃbrahmaṇorūpakalpaneti * * * * chalachireti chalaṃtīśirānāḍīyasyāḥ tathācamālāgraṃthanavidhānāt tathācamuṃḍamālā yāṃ narāgalpasthibhirmālāgrathitāsarvakāmadā nāḍyāsaṃgrathanaṃkāryaṃrajonavāsasāmnapi nā ḍītudhamaniḥśiretyamaraḥ yadyapiṣijbaṃdhanityataḥ sakārādisirāśabditisvāmyādibhirvyākhā taṃ tathāśārāśarāvaṃśaparaścaśiraḥ śirācetitālavyādiṣuviśvadarśanāt uktamapiprāmāṇi kaṃ 64 chakāravarṇanilayeti chakāropalikṣitavarṇāḥkādayoyatratathṛdayaṃ dvādaśachadahṛ tpadmekādīndvādaśavinyaset itijñānārṇavāt hṛdayadeśāvasthitetyarthaḥ athayadidamasmi nbrahmapuredaharaṃpuṃḍarīkaṃveśmadaharāsminnaṃtarākāśastasminpadaṃtastadanveṣṭavyamitiśruteḥ ī śvaraḥsarvabhūtānāṃhṛddeśerjunatiṣṭhatītismṛteśca spaṣṭaṃcaitaduttaramīmāṃsāyāṃ 65 chakārāḍhye ti chedanechaḥsamākhyātityekākṣarakoṣaḥ chochedaneityasmātdhañarthekavidhānamitivyutpa tteḥ jāḍyasyatatrārthātpratiyogitvenānvayaḥ jāḍyasyachedaṃkarotichakāraḥ kartrīrūpostrāviśe ṣaḥkhaḍgakatrīparāṃsavyitinīlataṃtrāt yadvā kāretibhāvapratyayaḥ jāḍyachedakāraṇenā tā0ra0ṭī0 pṛ0 79a) ḍhyetyarthaḥ jāḍyaṃnyasyakapālaketrijagatāṃhaṃtyugratārāsvayaṃ itiphetkāriṇītaṃtrāt 66 chalapriyeti chaṃlaṃnirguṇasyāpipuruṣasyasaguṇavadbhāsanarūpaṃ tatpriyāprakṛtirūpatvāt tathācaprakṛtipuruṣayoḥpṛthaktyajñānānmokṣitisāṃkhyasiddhāṃtaḥ 67 chadminīti chadma yatimohayatilokaṃ yanmārkaṃḍeyapurāṇaṃ jñānināmapicetāṃsītyārabhya prayachatītyaṃtaṃ 68 chadmanilayeti chadmanāvyājenanitaroṃlayonāśoyasyāḥ brahmaṇupahitarūpeṇacāśo natusvarūpeṇetivedāṃtinaḥ sākhyamatetuchadmanāprakṛtimokṣavyājenanitarāṃlayoātyaṃ tikaikāṃtikaduḥkhābhāvarūpomokṣoyasyāḥ prakṛtidharmayorvaṃdhamokṣayorātmaniṣṭhatvena pratīteḥ tadāhuḥ tasmānnavadhyatenāpimucyatenāpisaṃsaratikaścit saṃsarativadhyatemucyate canānāśrayāprakṛtiḥ tathācavācaspatimiśrairvyākhyātaṃ bhogāpavargayoścaprakṛtigatayorapi vivekāgrahātpuruṣasaṃbaṃdhaḥpratipādititi 69 chadmasadmanivāsinīti chadmanaḥkulācāra gopanarūpasyasadmatadāśrayaḥpuruṣaḥ tatpriyatvāditibhāvaḥ tathācakulacūḍāmaṇau kulapū jādiliṃgaisturahitāviṣṇutatparaḥ gacchansvapanbhramanvāpiskhalanṛviṣṇuparāyaṇaḥ japavi pṛ0 79ba) ṣṇoharebrahmanbhānārthapadevistaraiḥ smarttavyādaṃ kulābhijñauraṇeraṇyejalāśaye 70 chakāravra jyā jagannāthapriyeti tannātravismayaḥkāryoyoganidrājagatpate mohyatejagadiṃtyataṃmāpurā ṇaṃ 71 jīveti jīvayatibhaktānitipacādyac jīvajapyā'japāsvarūpatvāt haṃsātmiṃkāṃbha gavatīṃjīvojapatisarvadetivīracūḍāmāṇivacanāt yadvājīvobṛhaspatiḥ tadārādhyatvāt guruṇāśakragauravamitiskāṃdāt yadarcayāprāptamityanyayaḥ 72 jagannātharatetiviśadārthaṃ yadvājagatāṃsaṃsāriṇāṃnāthaḥ prārthanaṃtatraratātatpradatvāt taduktaṃphetkārīye vidyāve damavāpnotikīrttimāyuḥsutānbahūn nivāsaḥśrīsarasvatyoryatrasārasvatomanuḥ 73 javeti tathācakaulāvalīye yatrāparājitāpuṣpaṃjavāpuṣpaṃcavidyate karavīreśuklaraktedroṇaṃvāyadi tiṣṭhati tatradevīpasennityaṃtadyaṃteparikīrtitā 74 jīrṇeti anāditvāt jīrṇatvaṃprakṛteḥ sāṃkhyamateanādibhāvarūpatvematijñānanivartyatvamedhā'vidyālakṣaṇaṃ rūpyopādānamajñāna mapyanādi caitanyāśritatvādanādyaiva uttarakālīnaṃśuklyādikaṃtutadavacchedakamitivadatāṃ vedāṃtināmapyanukūlamevaitat sāstyasyityarthaḥ tairavidyāyāḥśuddhabrahmaviṣayakatvasvīkā tā0ra0ṭī0 pṛ0 80a) rāt 75 jīmūtavaliteti iṃdrasthāpitatvāt sateviṃdhyenagaśreṣṭesthānaṃdāsyatiśāśvata mitiharivaṃśekṛṣṇokteḥ vanitetipāṭhāṃtaraṃ tatreṃdrāṇīrūpatvāt 76 jīmūtairupaśobhi teti parvatedurgāpratiṣṭāyāḥ prajñiṣṇatvāt tathācadevīpurāṇe gaṃgānarmadaviṃdhyādriujjayi nyathavārvude himavanniṣadhedroṇeityārabhyāsthāpitātubhaveṃddevisarvakāmārthasiddhidā tī mūtārtheṣuśakre'drau * * * * ghoṣakeghaneitiviśvaḥ 77 jāmātṛvaradeti jāmātāduhituḥpa tirityamaraḥ kanyāpratinidhitvenabrāhmaṇakṛtāddhomā tathācaśāradāyāṃ lājaistrimadhu ropetaihomaḥkanyāprayachati anenavidhinākanyāvaramāpnotivāṃchitaṃ jāmātṛtveca kanyāpitrapekṣayābodhyaṃ yadvājaikṣayesaṃpadāditvāt bhāvekvip tasyāmātārojñātāraḥ aniṣṭechāyatvāt teṣuvarānśreṣṭhānatibhṛśaṃsāndyatikhaṃḍayatītyarthaḥ 78 jṛṃbheti devadatākhyavāyurūpeṇajṛṃbhaṇahetutvāt kṣutakṛtkṛkalodevadattojṛṃbhaṇakarmakṛdi tiprapaṃcasārāt 79 jamalārjunadhāriṇīti jamuadanecavargatṛtīyādiḥ bhāvapratyayaja mo'śanaṃtaṃlātidadātijapalā lokānāṃyogakṣemanirvāhakatvāt yadvānaivedyādirūpa pṛ0 80ba) maśanaṃlātigṛhṇātitathā arjunaḥkadaṃbavṛkṣaḥtaṃdhārayatisvapūjagārhatvasaṃbaṃdhenatathā dvayoḥkarmadhārayaḥ kadevaścakaraṃjaścetiprāguktavacanāt nniṃbāśvatthakadaṃbakamitiva kṣyamāṇavacanācca 80 javeti jugatausautraḥ javogamanaṃjñānaṃvātadyogāt javākusuma homenakuraṃgākṣīvaśībhaveditivīracūḍāmaṇivacanādvā 81 javānviteti vyāpakattayo ttaradeśasaṃyogavatvasādharmyeṇavegavatvopacāraḥ tathācaśrutiḥ apāṇipādojava nograhīteti śrutyaṃtaramapi anejadekaṃmanasojavīyiti anejatkaṃparahitaṃ manopekṣayājavacattaraṃceti viruddhamāśaṃkya brahmalokādidūrarāvastujñānenamanovega vatvaṃlokaprasiddhaṃ tadācaprathamaṃprāptivātpracaitanyābhāsogṛhyateatomanasojavīyi tyāhetibhagavatpādairvyākhyātaṃ 82 jṛṃbheti jṛṃbhāvaddhāryātiśayahetutvāt tathācabhāra taṭīkāyāṃudāhṛtaṃ jṛṃbhaṇenahiśūrāṇāṃbalaṃtejaścavarddhate yadvājṛṃbhatititathā ghūrṇitāvasthepilakṣaṇaṃ saṃtrāyatidhūrṇitetibhāvanāprasamāvematsyasūktāt 83 jaṃbhārātivarapradeti jaṃbhārātiriṃdraḥ taduktaṃskāṃde devādhipatvimiṃdreṇeti yadarcayāprā tā0ra0ṭī0 pṛ0 81a) ptamityanuṣaṃgaḥ 84 jiteti jitamitiutkarṣāthājjayaterbhāvekvippratyayaḥ parā bhibhūtāvutkarṣejayatyaṃtetvakarmakitimadṛmallokteḥ utkarṣaścapratiyogiviśeṣā tupādānātsarvāpekṣaḥ tadastyasyāḥbrahmarūpatyāt 85 japitrīti asatāmabhi bhāvakatvāt chāṃdasatvādiḍāgamaḥ yadvājayivaukvivaṃtātṛnpratyayaḥ 86 japade ti saṃgrāmādaujayadatvāt durgeṣuviṣamaṣutvāṃsaṃgrāmeṣuvaneṣuca namaskṛtyaprapadyaṃte yeteṣāmabhayaṃkuruitiskāṃdāt yadvājayamabhibhavaṃdadātisvopāsakavādināṃ hyo pāsakānāmabhibhavaṃdyatikhaṃḍayativa 87 jayadātrīti spaṣṭārthaḥ yadvā atreriyaṃ ātrīupāsyopāsakatvasaṃbaṃdhāt jayaditihetaulakṣaṇevāśatṛpratyayaḥ sācāsā vitikarmadhārayaḥ 88 jayapradeti jayojayaṃtevijayeitiviśvaḥ jayaṃtaṃpratipūrayatija yapriṃdritiyāvat bhāvapradhānatathāiṃdratyadadātitathā taduktaṃbrahmasaṃhitāyāṃ devatva mamareśatvaṃgaṃdharvatvacabhodvijāyakṣavidyādharatvaṃcatathānyatvaṃprayachati 89 jakāravrajyā jhallarīti jhallarīvādyaviśeṣitisvāmī jllarīstillarībadvauhuḍukveitiviśvaḥ mātṛ pṛ0 81ba) rūpeṇatadevatātvāt tathācahuḍukvālakṣaṇamuktvāsāṃgītarśāstre devatāmātaraḥsaptaproktā haṃrmmīrabhūbhujā 90 śītkṛtiriti śūnyāgāreśmaśāneityātharvaṇāt śūnyāgāra syakrilyādimayatvalakṣiṇoktechabdānukaraṇadvārātatparatvaṃ tatpriyatvāt 91 jhillīti bhṛṃgārīcīrukāvīraṃ jhillikācasamāimāitparaḥ jhillīvādyaviśeṣastu lyaśabdetisvāmī kuṃḍalinīrūpeṇatacchabdasadṛśaśabdatvāt jhillīvāvyaktamadhurā kūlaṃtīsatatosthitetisvataṃtrataṃtrokteḥ jhallītipāṭhāṃtaraṃ tatrajhalpratyāhāraviśe ṣovyākaraṇaprasiddhastatralīyatemātṛkārūpatvādityarthaḥ ākhyātarāyaṃtādipratyayeta toṅīvitivyākhyeyaṃ 92 jharītipravāhonirjharojharityamaraḥ mṛṇālyādivatstrītvaṃ sādhanasthānatvenatatpriyatvāt 93 jharjharikātareti jharjharaḥsyātkaliyuge vādyabhāṃ ḍanadāṃtareitiviśvaḥ sostyasyāitimatyartheṭhan atagatāvityatoghaj gatyarthājñā nārthāiti ātojñānaṃicchetiyāvat icchāviṣībhūtamarthaṃrātidadātitathā ubhayoḥ karmadhārayaḥ tathāca kalauyesiddhidāmaṃtrāstānathovrūmahecayamiti upakramyabhūtaḍā tā0ra0ṭī0 pṛ0 82a) mare trijaṭaikajaṭākālīnīlapūrvāsarasvatītyādi 94 ūkāravrajyā ṭīkārakāri ṇīti dhanuḥśabdasyaṭāṃkāretiprasiddhiḥ ṭaṃkāraḥsiṃjinīdhanāvitiviśvaḥ kṣobhitā śeṣapātālāṃdhanurjyāniḥsvanejatyāmitimārkaṃḍeyāt vastutastuṭāṃkāroparigata krodhabījasthakartryuparigatatvāt tathācātharvaṇeśrūyate tasyoparitatodhyāyeṭṭāṃ kārātśvetapaṃkajaṃ itiprakramya tasyoparimahāvidyāmiti 95 ṭītkārakāri ṇīti anukaraṇaparevātraṭītkāraḥ yadvāṭīitiśābdikasaṃjñā tathācasūtraṃ a coṃtyādiṭimraṃtyādacaḥprabhṛtiśabdasyaṭīsaṃjñetyarthaḥ itṛityapilokaprayojakasaṃ jñāviśeṣaḥ upadeśejanunāsikityādisūtrāt kāraḥpratyayaviśeṣaḥ varṇanirde śevarṇātkārityukteḥ tānkārayatijñāpayatitathā vyākaraṇajñānahetutvāt 96 ṭaṃkādhāriṇīti idaṃvāṇīrūpādaujñeyaṃ tathācaprapaṃcasāre ṭaṃkākṣābhayavarān dadhatīcatrīkṣaṇeṃduṣkalitajaṭā vāṇīvāyavyasyāviśadākalātatheśvarastvevaṃ ṭakāravrajyā ṭhakurākṣīti ṭakāraṃkakāraṃcakāyatiabhidhatteitiṭhakuśabdenātra pṛ0 82ba) mṛdaṃgogrāhyaḥ kaiśabdenitthaṃmṛgayodarākṛtigaṇatvātkaḥ tatrahiṭhakārakakārayoḥpraveśuktaḥ saṃgītaśāstre kavargaścaṭavargaścatavargaścajñavarjitaḥ rahābhyāṃsaṃdyutāvarṇāmṛdaṃgeṣoḍaśaivahi tenacataddevatopādānaṃ munibhirmarddalasyoktādevatānāṃdikeśvarityukteḥ tasyarājñīgaṇa tvena tadīśvaratvāt yadvā ṭhakititaddhitapratyayaviśeṣaḥ taṃkāyanipūrvavatkuḥ tuṣāṃjñādvi kānāṃrāśītyarthaḥ 98 ṭhakāravrajyā ḍamaruketi ḍamaruṃvādyaviśeṣaṃ kāyativādayatitathā teṣāṃprabhedāḍamarumaruḍiṃḍimajharjharāityamaraḥ triśūlaṃḍamarukhajhamitirudrabhairavīkalpejñānā rṇave 700 vākyapramāṇapadasāgarapāṇasyalakṣmīdharābhidhabudhasyatanūdbhakṣenaviśveśvareṇavi hitegirijābhidhārthaciṃtāmaṇāvagagadaṣṭamakomayūṣaḥkarmarasthajaḍatāṃtrijatyākhaṃḍayaṃtyati sitāgrakakartryā tāriṇīkimumamāpitadaṃtarvartitonalavitetidhṛtirme athaaṣṭamaśata vyākhyānaṃḍā?kvārīti ḍātṛitiśabdaṃkaroti śivarūpatvāt tathāca guṃjatkuṃjakuṭīrakauśika dharādhūtkārasaṃvālitaḥ kraṃdatpheravacaṃḍaḍātkṛtabhṛtaprāgdhārabhīmaistaṭairitimālatīmādhavapaṃ camāṃke dhūtkāraḍātkṛtīanukaraṇaśabdāvitijagaddharaḥ 1 ḍamarupriyetispaṣṭārthaṃ yadvā tā0ra0ṭī0 pṛ0 83a) yoginīrūpatvāt taduktaṃmaṃtramahodadhau kapālaḍamarūpāśaṃliṃgaṃsaṃvibhratīḥkaraiḥ āṃtrākalpā raktavastrāyoginīrutareyajet raḍhakkāravādyeni ḍhagitikāyatiḍhakketisvāmī aravaḥśabdā bhāvaḥḍhakāyāścapratiyoginiravenvayaḥ tatorśāditvādacpratyayaḥ arthādbrahmagrahaṇaṃ vi raṃceścagṛheḍhakkāmititatratadvādananiṣedhāt tasyādyāhetutvāt tathācaśrutiḥ yodbrahmā ṇaṃvidadhātipūrvamiti 3 ḍhakkārīti ḍhakkāṃvādyaṃ iyaṃrtiprāpnotiyadvāḍhakkaṃtālaviśeṣaṃ rāgaviśeṣaṃvā iyartītyarthaḥ 4 tulasīti tulasīmaṃjarībhistusarvakāmārthasiddhayi tikālikāpurāṇekāmyapūjāyāṃvidhānāt śivārcananiṣiddhasyāpiketakīpuṣpasya ketakīśatrumāraṇīniśivadharmasamuccayevidhānāt 5 tālabhakṣiketi tālaphalabha vasyamadhunaḥprasiddheḥ tālaphalajamekādaśamitivācaspatimiśrokteḥ tadāhapulasmaḥ pānasaṃdrākṣamādhūkaṃkhārjūraṃtālamaikṣayaṃ 6 guleti divyabhūtatulādhiṣṭātṛtvāt yadvā prīyatāṃpārvatīguḍetiviśvāmitrokteḥ kuṃkumasyatupārvatītibhaviṣyottaroktestaddevatā tvāt dhṛtāditulāprakramehemādrauviṣṇudharmottare saṃbaṃsaṃpatpradāḥsarvāḥpāpakṣayaṃkarāḥ pṛ0 83ba) yodadātitulāṃgauryāḥsagauryālayamāpnuyāt maṃtreṇadadyādabhimaṃtritāṃtusakṛtulāmekatamāṃdvi jebhyaḥ sayātigauryāḥsadanaṃsupuṇyaṃnaśokadaurbhāgyamupāśruteca 7 tauliliketi tūliṃtū lāṃtargarbhitāṃśayyāṃlātigṛhṇātitūlilā tūlikākathitālekhyakuṃcitātūlayayyathori tiviśvaḥ svārthakapratyayāṃtasyacāyamarthanirdeśuṇāu ipratyayāṃtasyaipaṣutpatteḥ tataḥsvārtheṇaṃtā tkapratyayaḥ tathācadūtīprakaraṇeuttarataṃtre niveśyatūlikāmadhyenānāpuṣpasugaṃdhinā caṃdanā garukarpūrakastūrīkuṃkumādibhiḥ samākīrṇeniveśyāthapūjayetkulanāyikāṃ 8 tīrṣṇeti pra paṃcānaṃtargatatvāt 9 tāreti nakṣatrarūpatvāt kanīnikāśritatvādvā yeṣoṃtarakṣiṇipuruṣa itiśruteḥ cakṣuṣīprakrameṣatesutejāvaiśvānaritiśruteśca vaiśvānaraśabdasyatatraparamātmaparatva mityuttaramīmāṃsāyāṃspaṣṭaṃ 10 tāriṇiketi svārthekapratyayaḥ navākṣaromanurdevitāriṇyāḥsamu dīritaḥ iyamevamahāvidyāsvargremartmesudurlabhetyukta viśeṣarūpāvā 11 taṃtravijñeti maṃtraśāstra veditvāt kadācichiṣyevahītikulacūḍāmaṇaubhairavaṃpratidevyukteḥ 12 taṃtrarateti āgamapra tipādyatvāt 13 taṃtravidyeti taṃtramitiprakramya śāstrepradhānesiṃddhāteitiviśvaḥ gopyatvātsi tā0ra0ṭī0 pṛ0 84a) ddhāṃtabhūtetyarthaḥ taduktaṃkulārṇave vedaśāstrapurāṇānispaṣṭāḥveśyāṃganāiva śūyaṃtuśāṃbhavīvidyā guptākulavardhūriva 14 taṃtrayeti prakāśanādibhyorakṣaṇāt prayojakasyāpitatpayojakohetuśce tikartṛtvasmaraṇāt suguptakaulikācāramanugṛhṇaṃtidevatāḥ vāṃdyāsiddhiṃprayacchaṃtināśayaṃti prakāśakānitikulārṇavāt 15 tāṃtriketitāmyati stanabhāreṇetitām tamuglānauki pratyayaḥ anunāsikasyakkijhaloritidīrghaḥ monodhātoritinatvaṃ tādṛśaṃtrikaṃyasyāḥkṛśa madhyametyarthaḥ pṛṣṭhavaṃśadharetrikamityamaraḥ tathācadevīpurāṇe bhūṣitātanumadhyettamadhyecatri valībhṛteti 16 taṃtravidyeti svataṃtraḥkarteti sūtretaṃtramiyaṃ brāhmaṇīpradhānamitigamyata itimahābhāṣyadarśanāduktadoṣāccapradhānabhūtāvidyetyarthaḥ 17 taṃtrasāreti taṃtreṣusāraḥsāra tvaṃyasyāitivyutpatyā tatkiṃtribhuvanasārātārānārādhitābhavatetyādivatprītvaṃ 18 taṃtraye ti taṃtraśabdaṃprakramya taṃtuvāyegavāṃtareitiviśvaḥ taṃtraṃrogaviśeṣaṃpipatināśayatitathā ya dvā taṃtraṃśāstraṃpivatītyaṃtarbhūtaṇijarthaṃbhaktānāṃtadavabodhakatvāt 19 taṃtradhātrīti taṃtrasyapa richadasyadhāraṇāt 20 taṃtrakārīti taṃtraṃbhaktavivakṣāṃsādhayatiititathā hrasvagrahaṇamataṃtrami pṛ0 84ba) tyādautaṃtraśabdasyavivakṣitārthakatvadarśanāt yadvā anāhataṃniḥpravāṇitaṃtrakaṃcatavāṃvareityamaraḥ taṃtrādacirāpahṛtai itikapratyayaḥ taṃtrakaṃcūtanavastraṃiyartiprāpnotiityarthaḥ 21 taṃtraṇāvaretati taṃtrairvarṇanātaṃtraṇā kartṛkaraṇāddhātyarthe itiṇijetādbhāveyuc tayāvaratāśreṣṭhatvaṃyasyāḥ teṣāṃ māhātmyajñāpakatvāt chāṃdasatvādvyadhikaraṇatvepibahubrīhiḥ tadrūpāvaratāyasyativyā khyeyaṃ 22 tureti turetiśabdopalakṣitamaṃtrāṃtaratvāt praṇavaṃpūrvamudhṛtyatāretāreturetathe tigaṃdharvataṃtredaśākṣaramaṃtrokteḥ athiṣṭadānetvaribhavatiturāturalivegeitikalpadrume vai dikatvenapaṭhitāddhātoḥpacādyac tathācabrahmasaṃhitāyāṃ anvetusādhitāmaṃtrāḥsarvesyuḥpha ladāyakāḥ gṛhītamātraphaladomaṃtrayamayyasādhitaḥ 23 tapaḥprabhāveti ubhābhyāṃyuktatvā t dvaṃdvādarśādyac yadvātaporūpāḥprakṛṣṭābhāvāḥ kaulikācārarūpāyasyāḥ praśabdepa śubhāvavyāvṛttiḥ tatpakṣetasyāpakṛṣṭatvāt taduktaṃbhāvaṃcūḍāmaṇau vīrabhāvomayādeva kathyateśṛṇubhairava nirdvaṃdvamānasobhūtvāhṛdākāmakalātanuḥ niśāsupravarāpūjāhetu yuktāsadaivahītyādi 24 taṃtrajñeti itikarttavyatāyāṃcetitaṃtraśabdārtheṣuviśvaḥ lokasṛṣṭe tā0ra0ṭī0 pṛ0 85a) ritikarttavyatābhijñatvāt 25 taṃtrasāraphalapradeti taṃtrāṇāṃsāraḥkulācāraḥ tasyaphalaṃprakarṣe ṇadadātitathā kulācāraṃvinādevanaivasiddhipravarttakamiti kulacūḍāmaṇivacanāt predājñoritikapratyayaḥ 26 tapasyeti tapastapaḥ karmakasyaivetikyaṅaṃtādapratyayeṭāp sāstyasyāḥ itivārthaḥ uddeśyatvaṃṣaṣṭyarthaḥ tatprāptyathaṃtapasovidhānāt tametaṃvedānuvaca nenabrāhmaṇāvividiṣaṃtiyajñenadānenatapasā nāśakenetiśruteḥ yadvā tapasyaḥphā lgunamāsostyasyāḥ tapaścatapasyaśca śaiśirāvṛtū itiśruteḥ tathācamatsyapurāṇe phālgunāditṛtīyāyāṃlavaṇaṃyastuvarjayet māsāṃteśayanaṃdadyātsarvopaskarasaṃyutaṃ saṃ pūjyavipramithunaṃgaurīmeprīyatāmiti gaurīlokevasetkalpaṃsaubhāgyavratamucyate 27 taulinīti tūlaṃtijaṃtūnkarṣaṃtibhīṣaṇatvādititūlā bhūtapiśācādyāḥ tūlaka rṣeasmādacpratyayaḥ yadvā tūlayaṃtipūrayaṃtidṛṣṭārthānitūlādevādayaḥ tūlapūraṇevu rādiḥpūrvavatpratyayaḥ teṣāṃsamūhastaulaṃ tadastyasyāḥ 28 tīrṇeti samudramadhyasthitatvanaunau kārūḍhābhyāṃtīrṇā tarītumārabdhevelādikarmaṇiktaḥ prāṇapratiṣṭhārūpatvāt raktāṃbhodhistha pṛ0 85ba) yotolsasadaruṇasarojādhirūḍhetiprapaṃcasārāt yadvāralāṃbhonidhimadhyasthāṃnaukārū ḍhāṃviciṃtayediti etadbhedesthitidhyānetaṃtrāṃtaradarśanāt 29 tārttīyeti svārthoṇichāṃ dasaṣṭāp tāraikagaṭānīlasarasvatībhedena traividhyāt kramaniyamābhāvenasarvāsāmapi tṛtīyatvāt yadvā trimunivyākaraṇaprasiddhermunitrayamadhyetṛtīyaḥ kātyāyanaḥvyākara ṇavārttikakāratvāt tataḥsvārtheṇpratyayaḥ sostyasyāhatyarthaḥ tathācavāmanapurāṇe devyutpattau taccaikatāṃparvatakūṭasannibhaṃjagāmatejaḥpravarāmarāṇāṃ kātyāyanenāprati masyatenamaharṣiṇātenupākṛtaṃca tenarṣisṛṣṭenacatejasāvṛtaṃjvalatprakāśārkasaha sratulyaṃ tasmāccajātāsuviśālanetrākātyāyanīyogaviśuddhadehā kālikāpurāṇe pyuktaṃ tattattejodhṛtavapurdevīkātyāyanenavai saṃdhukṣitāpūjitāvatenakātyāyanīsmṛ tā 30 tulasīti virodhematvarthalakṣaṇayātatpūjananiṣedhāt bilvairmaruvakādyaiśca tulasīdalavarjitairitimatsyasūktāt yadvā tulasyāḥdurgāpūjāyāṃvihitaniṣiddhatvā t tilakaṃmālatīvāṇatulasībhṛṃgarājakaṃ tamālaṃśivadurgārthaṃniṣiddhavihitaṃbhave tā0ra0ṭī0 pṛ0 86a) ditibhaviṣyapurāṇādvā 31 tuṣeti tuṣyatiprīyatesopāsakānāmititathā tuṣyateri gupapatvātkaḥ 32 tuṣārakarapūrṇāsyeti tuṣārasaddaśairatyaṃtamavadātaiḥkaraiḥ kiraṇairhā saśobhārūpaiḥ pūrṇamāsyaṃyasyāḥ 33 lustrārakaramaḍiteti yadyapi akṣobhyaḥsarvabhū rddhanyastrimūrttirnāgarūpadhṛk itibhāvacūḍāmaṇivacanāt maulāvakṣobhyabhūṣitāmiti vacane'kṣobhyapadasyaavināśicaṃdrakalāparatvavyākhyānaṃ prāmādikamitikalpalatā yāmuktaṃ tathāpyetanmaṃtrāṃtaradhyāne caṃrdrāddhāṃkitamastakāṃtrinayanāmititaṃtrāṃtara vacanādidaṃbodhyaṃ etena punātukāpicitkalāpiśaṃgajūṭasatkaletiśrīmatpitṛca raṇāmuktirapivyākhyātā 34 tuhināṃśusamānāsyeti tuhināṃśupadaṃtatkalāparam tāsāṃṣoḍaśasaṃkhyātvātṣoḍaśasaṃkhyāsamāvarṣāṇiyasyā hāyanābdaśaratsamāṃitya maraḥ avidyamānamāsyaṃmukhaṃyasyā tathācachinnamastādhyāne sadāṣoḍaśavarṣīyāṃ pīnolatapayodharāmiti ṣoḍaśābdenayuvatīmitidūtīprastādhottarataṃtrādvā 35 tuhināṃśusamaprabheti aṃśurleśeravauraśmauitiviśvaḥ tuhināśītāṃśusamāsū pṛ0 86ba) ryatulyācaprabhāyasyāḥ sadasatāṃupakārāpakārajanakatyāt 36 tuṣāṃrakaratulyāṃgīti caṃ dratulyaṃśvetavarṇamaṃgaṃ hṛdayaśirodevatārūpaṃyasyā tathācaśāradāyāṃ tuṣārasphāṭika śyāmanīlakṛṣṇāruṇārciṣaḥ varadābhayadhāriṇyaḥ prabhānatanavastriyaḥ dhyātavyāviduṣā tecakrameṇaivāṃgadevatāḥ 37 tuṣārakarasuṃdarīti tuṣārehemaṃtṛtaukaṃārābhanājyanyaṃsu khaṃ rāṃtidadaṃtītitādṛśyaḥ suṃdaryogopakanyāyasyāḥ chāṃdasatvātsamāsāṃtābhāvaḥ yadvā suṃdarīṇāṃpūrvaviśeṣaṇenasaha karmadhārayaṃkṛtvātāsāṃīlakṣmīḥ bhagavatprāptirūpeṣṭadatvāt i tisuṃdarīśabdottarīkārapraśleṣovyākhyeyaḥ tathācaśrībhāgavatedaśamaskaṃdhe hemaṃteprathamemā sinaṃdagopakumārikā cerurhaṃviṣyaṃbhuṃjānāḥ kātyāyanyarcanavrataṃ kātyāyanimahāmāye mahāyoginyadhīśvari naṃdagopasutaṃdevipatiṃkurunamostuteityādi 38 tuṣāradhāmatu lyāseti tukhāraśabdenadhāmaśabdenacasārddhaṃtulyaṃsamānaṃāsyaṃsthānaṃyasyāḥ nāmnastā rāśabdasyadhāmaśabdādyākṣareṇatuṣāraśabdāṃtyākṣareṇacatulyasthānatvāt tavargasyadaṃta sthānatvātityarthaḥ āsyebhavamāsyamitivyutpatyāāsyaśabdasya tālvādisthānavānaka tā0ra0ṭī0 pṛ0 87a) tvaṃ tulyāsyaprayatnamitisūtremahābhāṣyādauspaṣṭaṃ 36 tuṣārośusamālaneti tuṣāratvena śaityenaaṃśuḥyūyaṃtulyaṃtejaratvavaṃtamagniṃsyatikhaṃḍayati prasiddhadharmaparityāgeneti tuṣā rāṃśusāotakarmaṇītyasmātkapratyayaḥ tādṛśīmānanābhaktiryasyāḥvakṣyāṃtica vahneḥ śaityaṃkarotyevastavasyāsyaprakīrttanāditi 40 tuhinādrisuteti tuhinaḥśītoduḥ khadānaśaṃktihīna adrisutaḥsūryaputroyamoyasyāitihetupaṃcamyābahubrīhiḥ pā pakṣayahetutvāt sūryaputraḥśanaiścarogrāhyaḥ grahapīḍānivārakatvāt arddhayodru maśailārkāityamaraḥ 41 nārkṣīnisarpabhayavārakatvāt tathācabrahmasaṃhitāyāṃ vyālaṃdṛṣṭvāyadibhayaṃ sarpadṛṣṭirjapenmanuṃ vyālaṃvyālaṃsamuccāryagaruḍāyatataḥparaṃ svāhāsvāhetivaktavyaṃvyālabhītirnajā yate ityetadbhedeṣṭakaṃ 42 tālāṃgītitālaphalatulyamaṃgaṃstanarūpaṃyasyāḥ yadvā tālaḥkhaḍga muṣṭiḥ tatsaṃyuktamaṃgaṃhastarūpaṃyasyāḥ tālaḥkhaḍgādimuṣṭiṣudrumabhedekaravāleitiviśvaḥ 43 tālavarjiteti tathācahaṃsamāheśvarataṃtre brāhmaṇomadirāṃdatvābrāhmaṇyādapihīyate śrīkrame pi nadadyādbrāhmaṇomadyaṃmahādevyaikathaṃcana vāmakāmobrāhmaṇopimadyamāṃsaṃnabhakṣayet pṛ0 87ba) tārasvareṇasahiteti tārāthāyaṃbharttṛtvasaṃbaṃdheneti tārobṛhaspatiḥ tadvācakaḥsparaḥśabdaḥte nasahitā hitasahitā hitaṃbhaktaniṣṭaṃsāhityaṃcajanakatvenabodhyaṃ tathācavidyāvatvarūpaguṇa mūlakavṛhatiśabdapratipādyatārūpabhaktahitajaniketyarthaḥ vāgīśivaśāstreṣukāvyekāvyasa maḥsmṛtitibhairavītaṃtre maṃtrajñaṃprakramyābhihitatvāt 45 tārasvaravibhūṣiteti tāraṃśuddhaṃhi sā'saṃkīrśāṃkhaḥsyargaḥtajjanakovimarṣobalirūpaḥ tenabhūṣitāprītā ajāvikānāṃrudhiraiḥ paṃcaviṃśativārṣikīṃtṛptimāpnotikālikāpurāṇokteḥ śuddhapadena vaidhahiṃsāyāpipuruṣa doṣāvahatvamitisāṃkhyamatanirāsaḥ nahiṃsyātsarvabhūtānītyasyavaidhānyahiṃsāniṣedheva tātparyāt 46 takāravrajyā thakārakūṭatilameti thaścakaścaśraścetidvaṃdvaḥ yaditvatrājādyadaṃta mityanenaakārasyapūrvanipātāpattirityāśaṃkyatetadāchāṃdasatvātsamādheyaṃyadvā thakābhyāṃ sahito'kāritimadhyamapadalopovyākhyeyaḥ vastutaḥ sasauṣṭavaudāryaviśeṣaśālinīmi tyādiprayogāttadanityatvamitidvaṃdvevanirdoṣitidhyeyaṃ ekaṃvadbhāvenapuṃsakatvehrasvecathakaṃi tirūpaṃ thakaṃiyarttītithakāraḥ karmaṇyaṇ akathakrameṇavācyeprakāravaicitryārthaṃviparītakrame tā0ra0ṭī0 pṛ0 88a) ṇoktiḥ tādṛśakūṭopalanilayaścakrarūpoyasyāḥ śrīcakrasyahitrikoṇe akārādyāḥṣoḍaśasvarāḥ kakārādyāstakārāṃtaḥthakārādyāḥsakārāṃtāḥ krameṇamadhyecahakṣe'rṇadvayaṃtiṣṭhatītiprasiddhiḥ tathā cajñānārṇave ādi kādikādikilathādinyāsakaṃvarṇamaṃḍalamakhaṃḍalasiddhidaṃ aṃtarollasita hakṣamakṣaraṃlakṣayaṃtipaśavaḥkathaṃśive 47 tathārākṣaramālinīti thavarṇasyakaṃśiraḥ ādyā kṣaramitiyāvat tenatakāralābhaḥ ākārayogetāitisiddhaṃtaduttaraṃrākārityaramālāstyasyāḥ vācakatvasaṃbaṃdhenetibrīhyāditvādiniḥ tārottararāśabdavācyetiyāvat yadvāthakārākṣarasya mitisamāsaḥ pūrvavarttitvaṃsaṃbaṃdhaḥ tathācamathetyasyalābhaḥ prayogabalivyaṃtrasyamathetipa dadvayayuktatvāt yadvā catuḥpathabhayevidyāṃjapedaṣṭādaśākṣarīṃ praṇavaṃpūrvamudhṛtyamathayugmaṃ tathaivacetibrahmasaṃhitāvacanāt 48 thakāravrajyā dayāvatīti dayāpūrvavyākhyātā nityayogādau matup tatradayātādātmyaṃ atratutadvatvamuktamitibhedaḥ 49 dānarateti dānebhaktānāmaṃtaḥkara ṇaśuddhauratātaddhetutvāt teṣāṃnityābhiyuktānāṃmāyātatvaṃsamusthitaṃ nāśayāmitataḥkṛtsnaṃjñāna dīpenanocirātitikūrmapurāṇebhagadukteḥ dānaṃgajamadetyāgepālanachedaśuddhiṣvitiviśvaḥ 50 pṛ0 88ba) duḥkhadāridryanāśinīti duḥkhaprayojakaṃdāridryaṃnāśayatitathāvaiśravaṇobhavatītyātharvaṇa śruteḥ 51 daurbhāgyadukhadalanīti daubhāgyaṃduṣṭādṛṣṭatvaṃtatsūcakatādṛśagrahādidaśāvatvaṃta jjanyaduḥkhavaṃtaṃdalatipīḍayati tādṛśasyābhicārādividhānāt taduktaṃkulārṇave anye pithadivāyogāḥsyuraniṣṭasyasūcakāḥ jyotiḥśāstrātadāṇatvāprārabhenmāraṇādikaṃ ya disādhyagrahoduṣṭomāsaḥsaṃvatsarastathā tadātasyaśubhaṃkarmanakuryāditiniścitaṃ dalinī tipāṭheṇinauchāṃdasatvādvṛddhyabhāvaḥ 52 daurbhārgyāpadanāśinīti daurbhāgyaṃcāpadyadaurbhā gyapadaṃdvaṃdvāccudaṣahāṃtātsamāhāritisamāsāṃto'cpratyayaḥ mahāpadimahāpāpemahāgraha nivāraṇe ityādyaṃte smaraṇādevanāśayedinikālīkulārṇavavacanāt 53 duhiteti kumārīrūpatvāt kumārikāhyahaṃnāthatathātvaṃcakumāraketyādiyāmalokteḥ yadvādu haprapūraṇebhāvedhajrthekaḥ duhaḥsaṃjātosyāḥduhitāpūrṇatvāt pūrvatraduhitṛśabdṛ kārāṃtaḥ atratuākārāṃtitiviśeṣaḥ 54 dīnabaṃdhuritidaityanirākaraṇāt athavādī nāḥbrahmatvāṃnabhijñāḥ etadvaitadakṣaraṃgārgyaviditvāyosmāllokātpraitisakṛpaṇitiśruteḥ tā0ra0ṭī0 pṛ0 89a) teṣāṃbaṃdhurātmabodhahetutvāt 55 dānaveṃdravimardinīti dāturdātarivikrāṃteitiviśvaḥ dātṝṇāṃvikrāṃtānāṃvāyaṃdānavaḥ tasyedamitiśaiṣikoṇapratyayaḥ tādaśamiṃdraṃśreṣṭhaṃ viśeṣeṇamardayati svaniṣṭotkarṣanirūpitākarṣāśrayaṃkarotitathāsarvotkṛṣṭatvāt 56 dānadātrīti dānasyagajamadasyadātrīkhaṃḍanahetuḥ mattagajastaṃbhahetutvāt taduktaṃbrahma saṃhitāyāṃ paṃcāṃtakaṃviṃduktaṃgaṇeśvarāyatataḥparaṃ enaṃgajaṃsthirīkṛtya oṃoṃsvāhenicadvi dhā gajavaśyakamaṃtroyaṃrājaputrapriyaṃkaraḥ 57 dānavareti dāneṣupurāudeśyatvāt yajñārthātkarmaṇonyatralokoyaṃkarmabaṃdhaniti bhagavadgītokteḥ 58 dānasaṃmānatoṣite ti dānaṃśuddhatvesamānaṃsamyakjñānaṃtābhyāṃtoṣitā śuddhabuddhasvabhāvatvāt 59 daṃtyādisevi teti daṃtyaḥsakāro'rthasāmarthyāt taṃādausvapūrvabhāgesevatiti daṃtyādisevītakāroya syāḥ vadhūbījasyasakārottaratakārakāraghaṭitatvāt yadvā daṃtītiśabdasyādiṃsevate itidaṃtyā disevītakāroyasyāḥ raktadaṃdiṃkāpadetakārottaraṃdaṃtītiśabdasyasatvāt taduktaṃmārkaṃḍeya purāṇe punarapyatiraudreṇarūpeṇetyārabhya stuvaṃtovyāhariṣyaṃtisatataṃraktadaṃtikāṃ ya pṛ0 89ba) dvādaṃtyaḥtakāraḥtenādausevitā tārāśabdasyatakārāditvāt 60 dāṃteti dāṃtāuparateṃdri yavyāpārāḥsaṃtyasyāḥ svajñānādhikṛtatyasaṃbaṃdhenatathā śāṃtodāṃtuparatastitikṣuḥśraddhā citobhūtvātmanyevātmānaṃpaśyeditiśruteḥ athavā dāṃtaṃdaṃtaghaṭitamālyaṃastyasyāḥ taduktaṃ kumārītaṃtre daṃtāsthimālayāvaivarājabdaṃtenameruṇā vivāsāḥprajapenmaṃtramayutaṃsarvadaivataṃ 61 dāmodaraparāyaṇeti viṣṇuparāyaṇamāśrayoyasyāḥ suṃdarīrūpeṇapaṃcapretāsanārūḍhatvāt yadvāudaraśabdaḥ parāyaṇaṃparavarttiyannāmniudaraparāyaṇaḥ sarpitiyāvat tatparyāyekā kodarapadeudarapadasyottaravarttitvāt drāmakaṭisūtrabhūtasapanyāḥ sumekhalāyāmathadevivā sukirityupaniṣaddarśanāt 62 dadhīcivaradeti dadhicirmuniviśeṣaḥ tasyavaradorudraḥ tatsaṃbaṃdhinītyarthaḥ evamārādhyadeveśaṃdadhīcimunisattamaḥ prāyāvadhyatvamadyaivaṃvajrāsthitvaṃ prayatnataḥ itiliṃgaṃpurāṇokteḥ yadvā dadhiaṃcatiarghapātritidadhyaṅ tasmindadhīcipuruṣe itibhinnapadetatravaradetyarthaḥaṃcateḥkinnaṃtasyasaptamyekatvaṃrūpaṃ taduktamaṣṭakakṛtataṃtratatvo kteḥ dugdhenavāpidadhnāvātakreṇapayasāpivāpūrayedardhapātrāṇipraśastaṃpūrvapūrvataḥ 63 duṣṭa tā0ra0ṭī0 pṛ0 90a) dānaveṃdravināśinīti dāśuddhiḥbdāpśodhane ityasobhāve kiyovyutpateḥ duṣṭaṃdoṣaḥ duṣavaikṛtye bhāvektapratyayaḥ avatigachatītyavaḥ tatonansamāsaḥ tataścāvidyārūpeṇa doṣaṇaśuddhiḥ niḥprapaṃcatvaṃ naavatigacchatiduṣṭadānavaḥ avidyāsaṃvalitiṃdroṃtarātmā avrakṣaṇegataukāṃtāvitikalpadrumaḥ idraṃḥśacīpatāṃvaṃtarātmanyādityayogayoriti viśvaḥ taṃviśeṣeṇā'punarāvṛttirūpeṇanāśayati brahmatādātmyāpannaṃkarotitathā svenarūpeṇābhisaṃpadyatitiśruteḥ viśeṣeṇetisuṣuptivyāvṛttiḥ tatrāvidyāsaṃvali tatayāpunarjīvabhāvaprāpteḥ 64 dīrghanetreti dīrghaṃatītānāgatavyavahitādiviṣaya kaṃiṃdriṃyaṃnetraṃyasyāḥ ranihetupaṃcamībahubrīhiḥ sarvajñātvaheturitiyāvat kathamīśā nasarvajñamalabhaṃstetayodhanā itipraṣṇe etadvidyopanyāsenaasyāstatkāraṇatvapra tīteḥ hṛdaivayogīprativetivettisarvamitiśrute 65 dīrghakaceti āyatakeśatvā t yadvāmahādīptimatyāt kacadīptāvityato dhañarthekavidhānāt yadvā kacobṛha spatiputraḥkacaḥkeśeguroḥsuteitiviśvaḥ sosyāstijanyatyasaṃbaṃdhenetibṛhaspa pṛ0 90ba) tigrahaṇaṃ dīrghutkṛṣṭobṛhaspatiyāsyāḥ itihetupaṃcamyābahubrīhiḥ yadvākacosyāsti bhrātṛtvasaṃbaṃdheneti kacapadaṃgotamaparaṃ utathyabṛhaspatyorbhrātṛtvenatatputrayoḥ kacagota mayorapibhrātṛtvāt anyanpūrvavat uktaṃcaphetkārīye yaṃtraprastāve iyaṃrakṣāpurābaddhājñānā rthaṃgotamādibhiriti 66 dīrghanāseti spaṣṭārthe dīrghanāsāḥdīrghajaṃghāṃdīrghāṃgīṃdīrgha jihrikāmitinavākṣaradhyānetāriṇīkalpadarśanāt 67 dīrghaketisvārthekapratyayaḥ sa rvottaramahimaśālitvāt ateva yadvapyameyatuṃgatātvadīyadehasaṃgatā tathāpideviparva tātmajetavāstikharvatetiśrīmatpitṛcaṇāḥ 68 dāridryaduḥkhanāśinīti dāṃridryaprayo jakaṃyatduṣṭaṃavaśīkṛtaṃkhaṃmanorūpamidriyaṃtatnāśamapativaśīkarotibhaktānāsitya rthaḥ śamāderbrahmajijñāsāyāmadhikāriviśeṣaṇatvāt 69 duṣṭāsuranisūdinīti suṣṭurā yaṃtivadaṃtisurāḥ raiśabdeasmātkapratyayaḥ tadviparīnā'surāḥ atevatatraduṣṭābhedā nvayaḥ tatrāśahetutvāt tathācakauṣītakibrāhmaṇopaniṣāde daivodāsiṃpratarddanaṃpra tivākyaṃ arunmukhānyatīśālāṣṭakebhyaḥprāyachamiti brahmapratipādakaśabdānuccā tā0ra0ṭī0 pṛ0 91a) rakanparamarmopatāpakavākyābhidhāyakānvāyatīn araṇyaśvabhyo'hedattavānityarthaḥ tatraprā ṇosmiprajñjñātmeti tatratyavākyeprāṇapadasyabrahmaparatvātsvasthabrahmābhedajñānavatāceṃdreṇaa haṃprāṇosmītyukternavirodhityuttaramīmāṃsāyāṃsthitatvāt tadvākyasya brahmābhedajñānavādaṃdra vaktṛkatvāt asadvaktṛnāśāderbrahmakartṛkatvāt 70 daṃbhiketi daṃbhayatinudatianiṣṭārthā nitikarttariṇbul 71 debhadeti daṃbhovyājenadharmānuṣṭhānaṃ tathatikhaṃḍayati tathātānnekhedhakaśā strepraṇetṛtvāt 72 dāṃteti sāmarthyayuktatvāt tathācabhāmatyāṃvācaspātemiśrairuktaṃ dāṃtovṛ ṣabhaḥvahatasarthitigamyatiti parāsyaśaktirvividhetiśruteḥ 73 danujeṃdravināśinīti darnojātādanujāḥpaṃcamyāṃjanerḍaḥanyadvyaktaṃ 74 dakāravrajyā dhanadhānyapriyeti dhanapadaṃvyā tiriktaparaṃ tatkāmānāṃpriyātatsaṃpattihetutvāt 75 dhanyeti dhanesādhurdhanyātatpradatvāt yadvā dhanyāḥpuṇyavaṃtaḥsaṃtyasyāḥsvābhijñatyasaṃbaṃdhenatathā sadhanyaḥsacavijñānīsakaviḥsacapaṃḍi titikālīkulārṇavokteḥ yadyadṛṣṭavaśāllābhomaṃtrasyāsyabhavetpriyeitiphetkāriṇīvacanā t 76 dhaneśvaradhanapradeti kośādhipaḥkuberopi itikavacaprastāvebhairavītaṃtrokteḥ 77 dharmi pṛ0 91ba) ṇīti ānaṃdādidharmavatvāt taduktaṃpaṃcapādikāryā ānaṃdaviṣayānubhavonityatvaceti tetva brāhmaṇo'bhinnatvepipṛthagivāvabhāsaṃtiti 78 dhārmiketidharmaḥ puṇyeyamenyāyeitivi śvaḥ dharmoyamostyasyāiti svarthikataddhitāṃtāt atiniṭhanāvitiṭham 79 dharmyeti dha rmādanayetatvāt dharmapathyarthanyāyādanapetitiyat cittaśuddhimuddiśyakṛtāt yāgādesta dvārāvaśyamātmatatvajñānamiti vācaspatyādauvyavasthitatvāt 80 dharmādharmapravāddhanī tivihitakriyāsādhapuṃguṇodharmaḥ niṣiddhakriyāsādhyastvadharma ityudayanācāryāḥ tathā caśrutiḥ eṣuevasādhukarmakārayati taṃyamebhyolokebhyunnīyate eṣuevā'sādhukarma kārayatitaṃyamadhonagīṣatiti nacaivaṃrāgadveṣaprasaṃgitivācyaṃ puṇyaḥpuṇyenakarmaṇābha vati pāpaḥpāyeneti pūrvakarmasadasatvasyaivottarakarmasadasatyaniyāmakatvāditisthitamu ttaramīmāṃsāyāṃdvitīyādhyāye 81 dhaneśvarīti taddānāpahārakṣamatvatvāt 82 dharmadvāttrīti dharmaṃyāgādikriyāṃdyatikhaṃḍayaṃtidharmadāḥ teṣāṃattrībhakṣikā dharmaśabdo'dṛṣṭatajjanakakri yaubha(rmadvāttrīti dharmaṃyāgādikriyāṃdyatikhaṃḍayaṃtidharmadāḥ teṣāṃattrībhakṣikā)yapariti tā0rā0ṭī0 pṛ0 92a) mīmāṃsakāḥ adabhakṣaṇeityasyatṛjetasyṛnnebhyoṅīṣitistrīpratyayaḥ 83 dharmānaṃdapravarddhinīti dharmajanyānaṃdaṃpravarddhayatitathā athayeśatagaṃdharvalokānaṃdāḥ sekaḥkarmadevānāmānaṃdo yekarmaṇādevatyamabhisaṃpadyaṃtitiśruteḥ dharmeṇayeṣāṃdevatyaprāptirbhavatitekarmadevāitivyākhye yaṃ devatyamamareśatyamitiprāguktabrahmasaṃhitokteḥ 84 dhanādhyakṣeti dhaṃpuṣṭiṃnādhaṃteprārthayaṃ titidhanādhiḥdhaśabdaḥpūrvaṃvyākhyātaḥ nāthanādhṛmāñcoyatāyaiśvaryāśīṣyiitiṇityaṃtasyarū paṃyasyāṃpuṣṭikāmaiścityamānatvāt 85 dhanaprīteti yatirvābhūyatirvāpisabhavenmamapūjaki tyukteḥ 86 dhanāḍhyeti nityapūrṇatvāt prāptakāmitiśruteḥ 87 dhanatoṣiteti dhanapadasya nidhipadenapṛthivyādivācakadravyapadenavāsamānārthakatvānnavasaṃkhyaparatayānavamīparatvaṃ tatrato ṣitā tathācabhaviṣyapurāṇaṃ māsidhāśvayujevīraśuklapakṣetribhūlinī navamyāṃpūjayeyastu tasyapuṇyaphalaṃśṛṇu aśvamedhasahasrasyavājapeyaśatasyaca tatphalaṃlabhatevīradividevaga ṇaivṛttaḥ 88 dhīreti dhiyaṃbuddhiviśiṣṭajñānaṃrātidadāti bhaktānāmititathā yadvādhiyaṃ 32 yatipravarttayatiparamātmarūpatvāt dhiyoyonaḥpracodayāditiśruteḥ 89 dhairyavatīti dharmā pṛ0 92ba) rthakāmasaṃyuktāśubhāśubhasamanvitāt vyavasāyādacalanaṃsthairyamityabhisaṃjñitamitibharataḥ 90 dhaṣyeti ñidhṛṣyāprāgalkayityasmātkarttaribhavyageyetyādinākṛtigaṇatvādyapratyayaḥ karmapravaca nīyetiprayuṃjānenasūtrakṛtātasyākṛtigaṇetvajñāpanāt spaṣṭaṃkṛtaṃcedaṃcaturthe tātparyaśuddhauuda yanācāryaiḥ 91 dhavalāṃbhojasannibheti karmaviśeṣeśvetavarṇatvacittanīyatvāt 92 dhāriṇīti pālakatvādhārakatvābhyāṃdhārayatītitathā 93 dharaṇīti bhūrūpatvāt dhariṇīti pāṭhāṃtaraṃ dharaḥparvatostyasthāḥsādhanasthānatvāt ujjareparvatevāpinirjanevācatuṣpathe ititaṃtrāṃtarāt 94 dhātrīti dhāturiyaṃdhātrī tasyadamityaṇaṃtātṅīppratyayaḥ tathācabhaviṣyapurāṇaṃ pūjayitvāma hādevīṃnavamyāmatracaṃḍikāṃ mahatvaṃprāpnuvanvīrabrahmāviṣṇustathāparāḥ tasmādiyaṃmahāpuṇyāna vamīpāpanāśinī upoṣyāsāprayatnenasatataṃsarvapārthivaiḥ 95 dharīśeti dharovasuviśeṣaḥso steṣāṃsamudāyaghaṭakatvenetidhariṇovasavaḥ teṣāmīśātadupāsyatvāt ādityairvasubhiḥ sādhyai ritimahābhāratāt pūjyasetyamityanvayaḥ 96 dhavalāsyadeti dhavalaḥsuṃdaresite mahokṣevāthadha valīsaurabhethyāmudāhṛtetiviśvaḥ varṇādibhedātsaṃjñāḥsyuḥśavalīdhavalādayityamaraḥ tayorāsyatyaṃ tā0rā0ṭī0 pṛ0 93a) dānāddeśyatyaṃyasyāḥ tathācahemādraubhaviṣyapurāṇe vṛṣaṃśūlāṃkitaṃyaścabhagavatyainiveda yet āsaptamaṃsaptakulemahādevalayaṃvrajet tathā yaścobhayamukhīṃgāṃtu bhagavatyaisuśobha nāṃsaptadvīpāṃdharāṃdatvāyatphalaṃtadavāpnuyāt pūrvorddhedadātītiśeṣaḥ 97 dhārmiketi dharmā nuṣṭhātṛpriyatvāt tathācakūrmapurāṇedevīvākyaṃ vedārthavidbhiryatkāryyaṃsaṃsmṛtaṃkarmavaidikaṃ tatprayatnenakurvaṃtimatpriyāstehinetarā 98 dharmasahiteti taduktaṃkaurme evaṃpitāmahaṃdha rmaṃmanuvyāsādayaḥparaṃ sthāparyaṃtimamādeśādyāvadāhūtasaṃplavaṃ 99 dharmaniṃdrakavarjiteti tathācabhāvacūḍāmaṇau kulaśāstraṃdvayaṃpāpaṃgariṣṭaṃkulanāśanaṃ svakulemahatīniṃdāparayogaḥ kuleśvara tasmādapimahāpāpaṃpaśusaṃgātprajāyate ityādi kaurmepi śrutismṛtyuditaṃsamye kkarmavarṇāśramātmakaṃ adhyātmajñānasaṃhitaṃmuktayesatataṃkuru dharmātsaṃjāyatebhaktirbhaktyā saṃjāyateparaṃ śrutismṛtibhyāmuditodharmoyajñādikomataḥ nānyatovidyatedharmovedārthā tsohivarttate tasmānmumukṣurdharmārthaṃmadrūpaṃvedamāśrayet mamaivaiṣāpurāśaktirvedasaṃjñāpurāta nī ṛgyajuḥsāmarūpeṇasargādausaṃpravarttate teṣāmevaṃtugusyarthaṃvedānāṃbhagavānajaḥ brāhmaṇā pṛ0 93ba) dītsasarjāthasvesvekarmaṇyayojayet yenakurvaṃtitaṃdharmaṃtadarthaṃbrahmanirmitaṃ teṣāṃmadhastānnara kāṃstāmiśrādīnakalpayat 800 vākyapramāṇayedasāgarapāragasyalakṣmīdharābhidhabudhasyatanū dbhavena viśveśvareṇavihitegirijābhidhārthaciṃtāmaṇamayamagānnavamomayūkhaḥ praṇamadamara mauliprotamāṇikyadīpāvalisamuditarocīrājinīrājanīyaṃ sakalakamalaṃvaṃśaprāptasā bhrājyamaṃdhridvayamacalasutāyāḥbhāvukaṃnaḥpratāyāt athanavamaśatasyavyākhyānaṃ navīteti navaśabdātsvārthekhapratyayaḥ navatvaṃcaanāditvepipikārānudayāt tathācapaṃḍitacaraṇairuktam viraṃcitaściraṃtanīsutuṃgapīvarastanītyādi yadvānavidyate 2 viśiṣṭaprabhurniyāmakoyasyā iti nakāreṇasamāsaḥ nacāsyakaścijjanitānacādhipitiśvetāśvatarāṇāṃmaṃtravarṇāt 1 līrajetihṛdamadhyasamutpaṃnnatvāt yadvārajohīnatvāt tamovācītamo'daṃtorakhovācīraja stathetidvirūpakodādakārāṃtatvaṃ 2 niṃdeti niṃdatijāḍyaṃdaityānnakārānvāhinastī tiniṃdā ṇiṃdicakuṃtsaneitikalpadrumasyacakārāt hiṃsecitikāmadhenauvyākhyānāt 3 nimnanābhiriti nimnaṃgabhīraṃgaṃbhīramityamaraḥ idaṃcasāmudrikoktatvāt yadvānābhiṃdṛṣṭvā tā0rā0ṭī0 pṛ0 94a) japasyavihitatvāt tilapuṣpasarovaramitimatsyasūktavacanāt sarovarapadenatatranāmi rvivakṣitatvāt 4 nageśvarīti nagānoṃ pūrṇaparvatādīnāmadhiṣṭhātṛtvāt nagayadaṃstana paṃkhā parvatehastamāropyanirbhayokhaṃḍamānasaḥ kavitāṃlabhatesopiamṛtatvaṃcagacchatī tigaṃdharvataṃtrejapavidhānāt 5 nūtanāṃbhojanayaneti nūtaḥpraśastaḥ nonamaskāroyenatā dṛśaḥ aṃbhojanayanoviṣṇuryasyāḥṇūstutau dīrghatā kuṭādiḥ atevapariṇūtākhilo dayitibhāgavatedīrghitiśrīdharavyākhyāyāḥ prāmādikatvaṃmanoramāyāmuktaṃ 6 navīnāṃbho jasuṃdarīti sukumāratvāt varṇasāmyavivakṣyāyāṃtvaṃbhojaṃnīlaṃgrāhyaṃ yadvā navīnaṃ sṛṣṭau prāthamikaṃ aṃbhojalaṃyasyāḥ tādṛśasyaajasyabrahmaṇaḥsuṃdarī tadārādhyatvāt ayevasa sarjādautāsuvīryamayāsṛjaditismṛraṇāt jalasyāditvaṃcakhotarabhāvibhūtasṛṣṭyapekṣayaiva anyathā etasmādvāātmanākāśaḥsabhūtityādivirodhāditisthitamuttaramīmāṃsā yāṃ 7 nāgarīti vaidagdhyayutatvāt viśeṣavaidagdhyayutāḥsarvāevakulāṃganāityuttarataṃtrā tnāt gaṇikānaḍhītyādivīracūḍāmaṇivacanācca dūtīrūpatvāt 8 nāgarājeṣṭeti tathāca pṛ0 94ba) bhārate pūjyasetvaṃmahābhāgepātālatalavāsibhiḥ anaṃtapramukhairnāgaistathānyaistaḍhakādibhiḥrā jyetipāṭhepikaliṃgaḥśūritivallakṣayātatrasthānāmevagrahaṇaṃ sarveṣāṃpūjakatvapratītiścatatprayo janaṃ yadvāājyaṃdhṛtaṃteniṣṭādhichitrājyadhārāvidhānāt tathācabhaviṣyapurāṇaṃ ghṛtābhiṣekaṃ yaḥkuryādahorātraṃnarādhipaḥ sūkṣmadhāreṇatāmreṇabhagavatyāḥ vicakṣaṇaḥ māsicāśvayujevīra navamyāṃśraddhayānvitaḥ gītanṛtyapradānaiścaśaṃkhavāditranikhanai kuryājjāgaraṇaiścaivanānāpuṣpo paśobhitaṃ sarvapāpavinimuktodivyatejomayastathā modatedurgayāsārddhaṃbrahmalokemahīyate nagarājasuteti himavaṃtaṃcaśailānāmitirājyaprakaraṇeharivaṃśāt yadvāna vidyategaraṃviṣaṃta dbhūpaḥ ajasutobrahmaputroyasyāitihetupaṃcamyābahubrīhiḥ tvaṃviṣabrahmaṇaḥputritivacanāt viṣavikāranānsiketiyāvat viṣakṣayakarīvidyāmṛtatvapradāyinītimatsyasūktāt 10 tugeti nagacchetinagāgamanasyamūrttadharmatvāt tadabhāvevyāpakatvalābhāt 11 nāgarājagatiriti nagapadasyasvārthataddhitāṃtatayānāgānāṃvṛkṣāṇāṃrājetipārijātagrahaṇaṃ tasyaivagatiryasyāḥvāṃchi tārthadatvāt 12 nāgarājamālyavibhūṣiteti mahāpadmākhyanāgarūpamālālaṃkṛtatvāt yadvānāga tā0rā0ṭī0 pṛ0 95a) rāḥ śarīrasaṃbaṃdhinaḥ athayadidamasminbrahmapuredaharaṃpuṃḍarīkamityādau puraśabdenaśarīravyavahārāt ajāḥjīvāḥ teṣāṃmālevamālyaṃ paraṃparetiyāvat tatravibhūṣitāśuddhabrahmarūpatvāt 13 nageśvarī ti śleṣmātakaṃkaraṃjaṃvetyādīnāṃkulavṛkṣāṇāmadhiṣṭhātṛtvāt 14 nagārūḍheti himavatkailā sādāvavasthānāt yadvānagamyatejñāyatitinagāvakṣyamāṇānāṃ arūḍhārūḍhihīnā tada viṣayatyāt śuddhabrahmaṇaḥśabdaśaktigagamyatvābhāvāt śabdajanyavṛtyupahitatvenavṛtteścamithyā tvenatadupahitasyaśuddhatvābhāvāt atevaśrutiḥ yatovāconivarttateaprapyamanasāsaddeti 15 nagarājakuleśvarīti himavadvaṃśapradhānatvāt yadvānagarodoṣahīno'jovidhiryatra garapadaṃlā kṣiṇakaṃtādṛśakulasyapitrādestasyīśvarī svakulenāpibhāgyamātrādhigamyetiyāvat taduktaṃ rahasyodāhṛtekālīkulārṇave maṃtrasyajñānamātreṇakulakoṭiṃsamuddharet naṃdaṃtipitaraḥsarve gāthāṃgāyaṃtitemudā apinaḥsakulekaścitkulajñānībhaviṣyati 16 navīneṃdukuleti dūtī rūpeṇakāmaśāstraprasiddhārddhacaṃdrākhyanakhakṣataviśeṣālaṃkṛtastanatvāt yadvānavoneṃduvatkaṃsu khaṃlvātigṛhṇātijanakatvasaṃbaṃdhenasvīkarotītyarthaḥ 17 nāṃdīti maṃgalahetutvāt tathācamarataḥ pṛ0 95ba) āśīrvacanasaṃyuktānityaṃyasmātprayujyate devadvijanṛpādīnāṃtasmānnāṃdītigīyate naṃdasyāpatyaṃ strīnāṃdītivābodhyaṃ 18 naṃdikeśvaravallabheti naṃddhaḥsyānnaṃdikeśvaritihalāyudhaḥ naṃdināśi vatulyatetiskaṃdapurāṇe yāmārādhyaprāptetiśeṣaḥ liṃgapurāṇe sarvalokādhipatyaṃcagaṇeśānāṃ tathaivaca dātumarhasideveśaśailādistanayomametidevīvākyācca 19 nīrajeti nitarāṃirā vāṇīyasyasaḥnīraḥprativādītaṃjayatiabhibhavatinīrajā tadapakarṣahetutvāt irābhūvāksu rāpsucetimedinī 20 nīrajākṣīti ṣaṣṭyarthaṃ yadvā raḥpāvakecatīkṣṇecetiviśvaḥ rādagneni ṣkrāṃtonīraḥskaṃdaḥ tatrajātetadāsakte akṣiṇīyasyāḥ putratvenasnehaviṣayatvāt 21 nīrajadvaṃ dvalocateti rajoguṇakāryātdvaṃdvātsukhaduḥkhāderniḥkrāṃtaṃlocanaṃjñānaṃyasyāitiviṣayatvārtha kaṣaṣyāsamāsaḥ 22 tīraprasūteti daśabdastīkṣṇārthaḥtādṛśaṃduḥkhādikaṃprasūtitikvip tasyābhāvoraprasūtātatoniḥkrāṃtānirādayaḥ krāṃtādyarthepaṃcamyetisamāsaḥ 23 nīrabhaveti nitarāṃirāvāṇīyaistāninīrāṇiyāninakṣatrāṇitānivātiprāpnotitathātannyāsasyapraśa statvāt tathācasurdhārṇavetaṃtre rohiṇyādimahānyāsaṃkṛtvānaravaraḥsudhīḥ rohiṇīsuta tā0rā0ṭī0 pṛ0 96a) vatpṛthvāmaśodhyobhavatidhruvaṃ gadyapadyamayīvāṇīsabhāryātasyajāyate adṛṣṭāśrutaśāstrā ṇāṃvyākhyātābhavatidhruvaṃ akṛtvātārakābhyāsaṃtāriṇīṃpūjayedyadiśatalakṣaprajaptopinamaṃtraḥ siddhidāyakaḥ 24 nīranirmaladehinītijalavatsvacchaśarīratyāt yadvājalepūjāvidhānāt aśvagnauhṛdayesūryeitiśātātapavacanāt jalasthāṃvāśilāsthāṃvāpūjayetparameśvarīmiti yogīnītaṃtravacanāt 25 nāgayajñopavītāḍhyeti nāgānāṃyajñaṃvadhahetutvaṃsaṃbaṃdhaḥ upaveti prāpnotiryajñopavīḥ sarvasatrasamatprihetustachakitiyāvat tadāgamasamayeāstīkenatatpra tibaṃdhakaraṇāt yadvāsarpasatrapravṛtihetutvādevatadgrahaḥ tatkṛtaparikṣidvadhādevajanamejayenata dāraṃbhāt tasyitaṃprāptaṃtenāḍhyā jaṭāsvanaṃtaḥśraveṇavatakṣakityupaniṣaddarśanāt 26 nā gayajñopavītiketijakārogaṇeśityekākṣarakośaḥ atevagaṃgaṇapatiṃavituśīlamasye ti gavītiśabdakhaṃḍe pakṣadharamiśraivyākhyātaṃ taṃyātijanakatveneti gayaḥśivaḥtaṃjānātiga yajñaḥ tadviparīto'gayajñaḥ bālarūpaśivānamijñiṃdritiyāvat navidyatetannirmitāuḥśi vaḥ tanniṣṭhāpavervajrasyītirupadravoyasyāḥ tathācabhārateśatarudrīye bālamaṃkagataṃkṛtvāsvayaṃpaṃ pṛ0 96ba) caśikhaṃpunaḥ umāṃjijñāsamānovaikoyamityabravītsurān asūyataścaśaktasyavajreṇaprahari ṣyataḥ bāhuṃsavajraṃtaṃtasyakruddhasyāstaṃbhayatprabhurityāditādevānāṃ brahmapraṣṇaṃstutiṃcātkā tataḥpra sādayāmāsurumāṃrudraṃcatesurāḥ abhavaccapunarvāhuryathāprakṛtivajriṇaḥ 27 nāgakesarasaṃtuṣṭe ti munipuṣpaṃcakesaramitimatsyasūktāt tagebhavonāgaḥ savāsaukesarakesaravānścetināga kesaraḥsiṃhitiyāvat tenasaṃtuṣṭyatadvāhanatvāt śūlinyāṃsiṃhaskaṃdhādhirūḍhetiprapaṃcasārā t mahiṣamardinyāṃprāguktamatsyapurāṇāt etadbhedesiṃhapṛṣṭasamāśritāmitimuṃḍamālāvacanā t yadvākesarapadaṃvakulapuṃnnāgaparaṃ vakulairhomamātreṇasaubhāgyaṃlabhatenaraḥ mallikājātipu nnāgakadaṃbaiḥpuṣṭimāpnuyāditisiddhasārasvatāt siṃhachaṭāyāṃpunnāgakiṃjalkavakuleṣvapiiti kesaraśabdārtheṣuviśvaḥ 28 nāgakesaramālinīti nāgahastinaḥkaṃśiro ya * saḥnāgakoga ṇeśaḥtatrasaratitadupādānodvarttanaviṣayakāparokṣajñānavatvenetināgakesarā haladaṃtādṛtisa ptamyānuk mālinīti brīhmāditvādiniḥdvayoḥkarmadhārayaḥ yadvāmālākārasyakanyāca navakanyāprakīrttitāitikumārītaṃtrāt saptavarṣakumārīrūpatvādvā saptabhirmālinīsāsākṣā tā0rā0ṭī0 pṛ0 97a) ditiyāmalokteḥ vāmanapurāṇe mālinīsurabhīgṛhmasnigdhamudvarttanaṃśubhaṃ devīmudvarttayāmāsakarāṃ bhyāṃkanakaprabhāṃ itiprakramya tasyāṃgatāyāṃśailedyīsvamalābbagajātane caturbhujaṃpīnaskaṃdhaṃpuruṣaṃla kṣaṇānvitaṃ kṛtvotsasarjabhūmyāṃcasthitaṃbhadrāsatepunarityādi mālinīvṛttabhedesyānmālākāra striyāmapītiviśvaḥ 29 navīnakenakīkuṃdamakaraṃdaprapūjiteti navīnamananubhūtapūrvakaṃbrahma itaṃprāptaṃyatkaṃsukhaṃ kaṃbrahmeti chāṃdogye nāciketasaṃpratyagnibhiḥrūpadeśāt tātmaniccha tīti navīketakīkyaṃjatātkvip tādṛśenabhaktena kuṃdairmakaraṃdairmadhubhiścapūjitā śṛṇu śakrapravakṣyāmipuṣpādhyāyaṃsamāsatityupakramya kuṃdapuṣpaistirīṭakairitidevīpurāṇāt madhupāyasasaṃyuktitivacanādvalitvenamakaraṃdadānaṃ yadvātarpaṇavidhānāt madhunātarpa ṇaṃdedhyāḥ sarvakāmaphalapradaṃ maṃtrasiddhikaraṃsākṣānmahāpātakanāśanaṃ itimatsyasūktāt 30 nāpiketi nāyakaṃpāniśakrastunāpikāṃtusarasvatīti bharatokte nāṭyesarasvatīrūpeṇata drakṣakatvāt 31 nāyakaprīteti nāyakaḥśivaḥ tadviṣakaprītyāśrayatvāt 32 nāyakaprītito ṣiteti nāyakaniṣṭhaprītiviṣayityathāḥ ādauvākyastriyārāgityālaṃkārikavacanāt anaṃ pṛ0 97ba) taraṃnāyakānurāgakathanaṃ 33 nāyakānaṃdatilayeti nāyakonetariśreṣṭhehāramadhyamaṇāva pītiviśvaḥ śreṣṭasyānaṃdasyamokṣasyajanikāvārāṇasīnilayāśrayoyasyāḥvārāṇasyāṃ viśālākṣītimātsyāt sanatkumārasaṃhitāyāṃ yeyebhivāṃchaṃtisamastabhogānihāpi muktiṃparatopyavidhraṃ tebhyaḥsamastaṃdadatībhavānīvasatyajasraṃgṛhiṇīmṛḍasya 34 nāyakā naṃdakāriṇīti navidyateāyoyasya nāyakaḥ svābhāvikitiyāvat tādṛśānaṃdo mokṣaḥ vismṛtakaṃṭhacāmīkaravadaprāptetvenagamyamānasyasvātmarūpānaṃdasyaprāptijānaṃnatu tasyavastutaḥ prāptiṃrbrahmaṇonityasiddhatvāditivedāṃtinaḥ 35 nāyakapremasahiteti na vidyateāyobhāgyaṃsukhaṃcayasyakāraṇavyatirekekāryānudayāt tadviṣayakapremayuktā dīnānugrāhiketiyāvat ayaḥśubhāvahovidhiritītyamaraḥ 36 nāyakaprematoṣiteti nayatisevyaṃprāpayatināyakaṃ premabhaktyākhyobhāvaviśeṣaḥ tenatoṣitā ratirdevādivi ṣayetyanenakāvyaprakāśādauraterevabhāvatvavyavasthāpanāt 37 nāyakānaṃdanilayeti nāyonītiḥ śrītibhuvorupasargitithaj taṃkāyaṃtivadaṃtītināyakāḥ yuktivettāraḥ tā0rā0ṭī0 pṛ0 98a) śāstrajñāitiyāvat yateṣāṃānaṃdasyaprīternilaṃghaṃgahanatvaṃyāti tathābhaktānāṃvidva tprītijanakapāṃḍityahetutvāt taduktaṃ tasyapāṃḍityakalanādvicitrapadakalpanāt devāpivilajjaṃtekiṃpunarmānavābhuvi 38 tāpakānaṃdakāriṇīti nayaṃtibhakti viṣayatvaṃprāpnuvaṃtināyakāḥ teṣāṃaṃdasyabaṃdhanasyābhāvaṃanaṃdaṃkarotitathā taduktaṃ kāśīkhaṃḍe asauvaṃdīmahādevīnityaṃtrailokyavaṃditā nigaḍasthātapitanānyāśā nmocayatismṛtā 39 carmakarmarateti narmaṇālokārthalīlayākarmaṇiratā i cchāsaṃbaṃdhenaprayojanavatevakarttṛtvādīśvarasyaprayojanecchāvirahāt kathaṃkarttṛ tvamityāśaṃkya dvitīyeśārīrakamīmāṃsāsūtraṃ lokavattulīlākaivalyamitipra yojanechāvyatirekepirājādīnāṃlīlārūpaceṣṭāsukatṛtvatayā jagatsṛṣṭyāderī śvarakarttṛkalīlākaivalyamityarthaḥ 40 nityeti tathācajñānārṇave atevamahā vidyāmahātripurasuṃdarī nityetikathyatedevicitkalāparadevatā 41 narmakarmaparāya ṇeti narmaṇālīlayākāraṇamānapekṣyaivetiyāvat karmaṇāṃyāgādīnāṃparāyaṇā pṛ0 98ba) yāgasvargādīnāṃkāryakāraṇabhāvaviṣayasākṣātkārāśrayatvenīśvarasiddhirititārki kāḥ taduktaṃkusumāṃjalau pramāyāḥparataṃtratvātsargapralayasaṃbhavāt tadanyasminnanāśvā sānnavidhāṃtarasaṃbhavaḥ 42 narmakarmapriyeti narmaṇāphalānamisaṃdhinākṛtaṃkarmapriyaṃyasyāḥ jñānenakarmayogenabhaktiyogenavāpunaḥ sarvasaṃsāramuktyarthamīcaraṃśaraṇaṃvrajetikaurmede vyukteḥ 43 nāmīti nṛpadaṃjīvātmaparaṃ tadviṣayikāmāsākṣātkārijñānaṃ tasyādayaṃā śrayatayeti aṇpratyayevṛddhyādaucarūpaṃ jīvānāṃanyajīvasākṣātkārābhāvādīśvarātma tyaṃlabhyate 44 narmakarmaparāyaṇeti narmaivaasādhāraṇaṃkarmamāsāṃtāstriyaḥparāyaṇaṃiṣṭā yasyāḥ āśrayetatparābhīṣṭeparāyaṇapadaṃviduritiśāśvataḥ taddhastāvavitaṃpuṣpaṃtaddhastāvaci taṃjalaṃ taddhastāvācataṃbhojyaṃdevatābhyonivedayet itivacanāt 45 namaṃprīteti viparīta ratāṃtatrakālikāṃhṛdayopari itivīracūḍāmaṇivacanāt krīḍāsaktatvāt 46 narmaprī rateti śivenasamaṃparihāsavidhānāt tathācatatprasaṃgeyasyapurāṇeśivoktiḥ himācala syaśṛgaistemeghamālākulairmanaḥ tathāduravagāhebhyogahanebhyastadāśayaḥ tatraivadevyāuktiḥ tā0rā0ṭī0 pṛ0 99a) vyālebhyonaikajihvatvaṃbhasmana'snehabaṃdhanā hṛtkāluṣyaṃśaśāṃkāttedurbodhatvaṃvṛṣādapi 47 narmadharmaparāyaṇeti nāḍhyaśāstrekaiśikīvṛttyaṃgaviśeṣasyanarmasaṃjñātadāhabharataḥ ī rṣyākrodhaprāyaṃsopālaṃbhakaruṇānubaddhaṃcātmopakṣopakṛtaṃvipraṃlabhaṃkṛtaṃkarma tadevadharmo guṇoyasyetināḍhyaṃlabhyate aṃgaguṇasyāpiparaṃparayāpradhānaguṇatvāt tatrāsaktetinaṭī rūpatvaṃlakṣyaṃ idaṃcanaṭinīyakṣiṇīrūpeṇabodhyaṃ trailokyamohinīṃgaurīṃvicitrāṃvaradhāri ṇīṃ vicitrālaṃkṛtāṃramyāṃnartakīveśadhāriṇīṃ itibhūtaḍāmaravacanāt naṭīkāyāli kāveśyetidūtyāmuttarataṃtrādvā 48 narmakarmaikasahiteti narmakarmakrīḍārthaṃkarma bhogāsa ktyādirūpaṃekaṃmukhyaṃtayāsyatiparityajatīti syateḥkapratyayaḥ tasmaihitā bhaktyātyananyayā tātamadbhāvaṃparamāśritaḥ sarvayajñatapodānaismadaivārcayasarvadeti kaurmedevyukteḥ 49 narma karmaikapāliketi narmakarmaṇāekāmukhyārakṣikāāliḥsakhīyasyāḥ pāteḥkaḥpra tyayaḥ vivāhakālemālinyāgaurīsakhyātathāvidhānāt taduktaṃvāmanapurāṇe tatoharāṃ ghrirmālinyāgṛhītodāyakāraṇāt kiṃyācasemadīyāṃghriṃyāvasvetiharovravīt ityādi 50 pṛ0 99ba) naranārīguṇaprīteti narāṇāṃnārīviṣayeyeguṇāḥ akrodhādayastaiprītā kulastrīvīraniṃ dāṃcatadravyasyāpahāraṇaṃ striṣuroṣaṃprahāraṃcavarjayetsādhakaḥsadetiyāmalāt 51 naranārīvarapra deti narāṇāṃnārīrūpavarapradātadiṣṭastrīdānāt yadvātarasyadevatāviśeṣasya jananīnārī dharmastrītadrūpavarasyadakṣāyadānāt dharmasyadakṣaduhitaryajaniṣṭitibhāgavat dakṣakanyānāṃ devyaṃśajatyasyaprāguktatvāt 52 nārāyaṇapriyetimaṃtrabhedeṣupaṃcākṣarīmuktā eṣānārāyaṇā yāsyāvidyāsarvasamṛddhidetitaṃtrāṃtarāt 53 ṇikṣeti ṇikṣacuṃbane cuṃbanapadaṃcātrasaṃyoga mātraparaṃ nikṣatesarvadravyāṇipacāditvādac etenavyāpakatvaṃlabhyate 54 niṣkovarṇeti ni ṣkovakṣolaṃkaraṇemayātreheyapalepicetiniṣkaśabdārtheṣuviśvaḥ yadvā staṃbhesvarṇanibhāṃsmare dititaṃtrāṃtarāt 55 nakāraheti nakāraḥsvāgatebaṃdhestutauvṛkṣecakīrttititiekākṣarako śaḥnamaskārasyakāraḥkaraṇaṃyatrataṃhaṃtitathā namaskāroddeśyavadhahetutvāt yaṃnamaṃtimahā deviṣoḍhāpuṭitavigrahāḥ alpāyuḥsabhavetsadyodevatākaṃpatebhiyetinīlaṃtatrāt 56 na kāravrajyā puṣpapriyetipuṣpaṃvikāsavatpriyaṃyasyāḥ itipaṃcamyābahubrīhiḥ ātmarūpapada tārā0ṭī0 pṛ0 100a) dhyāsabhedenadhanādiṣupriyatvaṃnānāvidhaṃsamullasati ātmanastukāmāyasarvaṃpriyaṃbhavatī tiśruteḥ 57 puṣparateti puṣparatāḥbhramarāḥmadhupānaprasaṃgātesaṃtyasyāḥ tadaghaṭitaśa rīratvāt taduktaṃmārkaṃḍeyapurāṇe yadāruṇākhyastrailokyetyārabhyaḥ vadhiṣyāmimahāsuraṃ|| asaṃkhyeyāḥbahavaḥṣaṭpradāyatreti tadvyākhyātāraḥ tathācavāmanapurāṇe yadāruṇākhyo bhavitāmahāsurastadābhaviṣyāmihitāpadevatāḥ mahālirūpeṇavinaṣṭajīviruṃkṛtvāsa meṣyāmipunastriviṣṭapaṃ 58 pauṣpīti bhīmādivatpuṣpapadaṃpuṣparāgaratnaparaṃ tasyeyaṃtanma yapratimāvidhānāt ratnadhātumayīmivetidevipurāṇāt 59 pāpaparāyaṇeti pavateyaḥsa mākhyātityekākṣarakośaḥ āpamayaṃāpovaruṇaḥtadāśrayatvāt parāyaṇapadebhāvaprādhānyamā śrityabahubrīhiḥ varuṇenajalaiśvaryaṃvāyavyaṃvāyunāpadamitiskāṃdāt yadārādhanānprāptamityanvayaḥ 60 pauṣpīpriyeti puṣparāgaratnamayamālāyāpriyāyasyā sarvaṃmaṇimayaṃtāvadāpurārogyasiddhi damitijapamālāyāṃnāradapaṃcarātrokteḥ vṛddhinimittasyacataddhitasyāraktavikāre itipuṃvadbhā vaniṣedhādrūpasiddhiḥ 61 supuṣpejyeti suśabdotrapūraṇamātrārthakaḥ pakārādināmakramāt pṛ0 100ba) yajateharārtekṛtyaḥ yadvā puṣpaṃijegacchatītibhramaragrahaḥ tanmayījyāmaurvīyasyāḥ pāśaṃko daṃḍamikṣūdbhavamiliguṇamapyaṃkuśaṃpaṃcabāṇāniti prāṇapratiṣṭhādhyāneprapaṃcasārāt 62 puṣpadāmavibhūṣaṇeti tathācadevīpurāṇe agnihotrapareviprevedavedāṃgapārage suvarṇā nāṃsuvarṇānāṃśatedattetuyatphalaṃ tatphalaṃlabhaterājanpūjayitvātucaṃḍikāṃ mālayābilvapa trāṇāṃnavamyāṃguggulenaca mālābaddhenasaṃpūjyadurgāṃdevīṃnarādhipa mālābaddhenaguggulenetya nvaya itiviṣṇudharmāhnike bilvavṛkṣasyapatrāṇāṃrājasūyaphalaṃlabhet karavīrasrajābhistu pūjayedyastucaṃḍikāṃ sogniṣṭomaphalaṃprāpyadurgālokemahīyate vakapuṣpasrajābhistupūjayedya stucaṃḍikāṃ rājasūyaphalaṃprāpyaśakralokemahīyate kuśapuṣpasrajābhistupūjayedyastucaṃḍi kāṃ sogniṣṭomaphalaṃprāpyamātṛlokemahīyate śamīpuṣpasrajābhistuāryāṃsaṃpūjyaśraddhayā gosahasraphalaṃprāpyaviṣṇulokemahīyate nīlotpalasrajābhistupūjayedyastucaṃḍikāṃ vā japeyaśataṃprāpyarudralokemahīyate sarveṣāmevapuṣpāṇāṃpravaraṃnīlamutpalaṃ nīlotpalasa hasreṇayastumālāṃprayachati durgāyaividhivadbhaktyātasyapuṇyaphalaṃśṛṇuityādi 63 puṇyade tārā0ṭī0 pṛ0 101a) ti puṇyaṃdyatikhaṃḍayati kṣīyaṃtevāsyakarmāṇitasmindṛṣṭeparāvare itiśrutiḥ 64 pūrṇi meti caitraprabhṛtimāsānāṃpūrṇamāsyāṃmahāśivāṃ arcayedvakṣamāṇenavidhināsādhako ttamititriśaktiratnavacanāt pauṣetupūrṇimādevītimatsyasūkteparvatvenoktatvādvā 65 puṇyeti puṃṇyamastyasyāḥ tadarpaṇodveśyatvāt madarthaṃkarmakauṃteyamuktasaṃgaḥ samācareti yajñārthātkarmaṇotyatralokoyaṃkarmabaṃdhaniti bhagavadgītokteḥ 66 puṇyakoṭiphala pradeti svapūjayaivānekakarmaphaladatvāt tenāśvamedhapramukhairyāgairiṣṭaṃmahātmanā da ttaṃdānaṃtapastaptamupāsteyastutāriṇīmitivacanāt 67 purāṇāgamavidyeti pūjāyāṃvai dikatāṃtrikeitikarttavyatāvidhānāt vaidikastāṃtrikomiśritimetrividhomakhitibhāga vatāt 68 purāṇagamatoṣiteti purāgamaidvayardataiḥ prītatvāt śāstrāṇāṃpaṭhanāddānā nmātaraḥphaladānṛṇāmitidevīpurāṇāt 69 purāṇāgamagopyeti teṣāmīśvaraparatvepi prakārabhedenatatpratipādanāt tathācanyāyakusumāṃjalau kṛtsnevahivedoyaṃparameśvarago caraḥ sraṣṭṭatvenapuruṣasūkteṣuvibhūtyārudreṣu śabdabrahmatvenamaṃḍalabrāhmaṇeṣu prapaṃcapuraskṛtyaniḥ pṛ0 101ba) prapaṃcatayopaniṣatsu yajñapuruṣatvenamaṃtravidhiṣudehāvirbhāvairupākhyāneṣuupāsyatvenacasarvatreti 70 purāṇāgamagopiteti guptākulavadhūrivetiprāguktavacanāt sargaścapratisargaścavaṃśomanvaṃtarāṇi ca vaṃśānucaritaṃcetipurāṇaṃpaṃcalakṣaṇaṃ 71 purāṇagocarā tatrakulācārakrameṇapūjāccanabhidhā nāt gocarapadenabhāvaprādhānyebahubrīhiḥ 72 pūrvetipūrvāṣāḍhāyāḥkulanakṣatratvāt a nyayostuviṣamatvenakulatvābhāvāt 73 pūrveti yūḥstrīpurīnagaryaudveityamaraḥ tāṃvātivā sasthānatvenaprāpnoti pūrvābhūcaryaḥ purabhūmiṣvitiśākinīprastādhepūrvamabhidhānāt 74 prauḍhāvināśinīti prauḍhācāsāvavināśinītikarmadhārayaḥ anenaprāgabhāvāpratiyogitva mapyuktaṃ yadvā prauḍhaḥbālavṛddhatvarahitaḥpuṃstvayuktaścayo'virmeṣaḥ taṃnāśayatibalitvenatathā bālaṃvṛddhaṃnupaṃjuṃtu rogiṇaṃcagaladvraṇaṃklīvaṃhīnāṃgamadyavā vṛddhaliṃgaṃgaṃladvrarṇīmati niṣiddha baliprasaṃgesupārṇavodāhṛtavacanāt 75 pralhādahṛdayālhādagehinīti nārasiṃhīśa ktyutpattihetutvāt tathācavāmanapurāṇe pikṣipaṃtīsaṭāpātaigrahanakṣatratārakāḥ nakhinīhṛ dayājjātānārasiṃhīsudāruṇā 76 puṇyacāriṇīti namyacaraṇahetutvāt 77 pakāravrajyā tārā0ṭī0 pṛ0 102a) phālgunīti tanmāsaikādaśīnimikapūjāvidhānāt phālgunekādaśīkṛṣṇetimatsyasūktā t 78 phālgunapriyeti phālguneyorcayeddevīṃsauvarṇaiḥrājatairapi ityāditriśaktiratnokteḥ 79 phālgunapremadhāriṇīti tathācānaṃtatṛtīyāvrate māsapūjāryāmātsye siṃduvāreṇajātyāvā phālgunepyarcayedumāṃ 80 phalguriti tadvadavaśyaṃphaladatvāt vāyupurāṇe yasminphalati phalgurgauḥkāmadhenurjalaṃmahī gṛṣṭiraṃtargataṃyasmātphalgutīrthaṃnaniḥphalaṃ phalgurnadī gauḥjalaṃcakāmadhenuḥ mahīcagṛṣṭiḥ sakṛtprasūtāgauridaṃtrayaṃaṃtargataṃmanaściṃtiyasmātphala tiataḥ phalgutīrthaṃnaniṣphalaṃititristhalīsetau 82 phalapradeti guṭikāsiddhibetālapā tālīvaṭayakṣiṇi parapurapraveśaścāṃjñāsiddhiścajāyateitimatsyasūktāt 83 phaṇirāja vibhūṣiteti phaṇipadaṃpadmākṣaparaṃ bhūṣaṇapadaṃnūpuraparaṃ padmaḥyadanūpurapriyadatyupaniṣadda rśanāt 84 phaṇākāreti phaṇevamocayitumaśakyākārāsaṃsārarūpāvaṃdīyasyāḥ 85 phaṇi prīteti phaṇipadaṃ pataṃjaliparaṃ sahasraśirasāṃkadruḥsahasraṃprāpasuvratā pradhānāstetuvikhyātā ṣaḍviṃśatirariṃdametiprakramya kapilodurmukhaścāpipataṃjaliritismṛta itimātsyokteḥ ate pṛ0 102ba) vagonardīyastvāha ubhayathāgoṇikāputrityādināmahābhāṣyecasvamatopanyāsaḥ phaṇibhāṣye ticatatprasiddhiḥ tadupāsitatvāt tathācaitadbhedeṣuviṃśatyakṣaramaṃtramuktvātaṃtrāṃtare ṛṣiḥpataṃjaliḥ proktityādi 86 phaṇihāravibhūṣiteti phaṇinaḥsarpānharatītikarmarāpaṇ sacāsauviḥ pakṣīceti garuḍagrahaṇaṃ tenabhūṣitā vinatāyāḥdevyaṃśajatvasyaprāguktatvāt garuḍasyajvatatpu tratvāt 87 phaṇīśakṛtasarvāṃgabhūṣaṇeti sāmānyarūpeṇeyapruktiḥ sarvapadaṃtaṃtrāṃtaroktāṃga viśeṣaparaṃ sarvatvamādhikārikamitinyāyenapūrṇāhutyāsavānkāmānitivatsarvapadasyaprakṛtapa ratvāt 88 phaṇivāhinīti gaṃgāyāstripathagātvāt phaṇīnāṃvāhinīnadītyarthaḥ gaṃgāgauryorabhe dasyoktatvāt 89 phaṇiprīteti phaṇatijānāniphaṇ phaṇagatau vijaṃtaḥsvajñātarītiyāvat phaṇītisaptamyaṃtaṃpṛthak aluksamāsovā 90 phaṇirateti phaṇipadaṃtaddaivatyapaṃcamītithipa raṃ mārgekṛṣṇānupaṃcamītimatsyasūkteparvatvenatadukteḥ 91 phaṇikaṃkaṇabhūṣiteti saśaṃkhapā laḥkilakaṃkaṇomatityupaniṣaddarśanāt suvarṇābhanāgollasatkaṃkaṇenetibrahmasaṃhitātāyāṃ 92 phaladātrīti phaṃphāvātaphakāraḥsyādityekākṣarakoṣaḥ taṃlātiādatephalaḥ vātyājanyāpasarga tārā0ṭī0 pṛ0 103a) vān taṃdyatikhaṃḍayati saviśeṣaṇehītinyāyena śikhīnaṣṭityādivadviśeṣaṇamātrekhaṃḍanā nvayaḥ āpūrṇitovādhātenetyādi mārkkaṃḍeyapurāṇāt 93 phalāsakteti phaleṣvasaktānameka rmaphalespṛhetivacanāt anakānnanyo'bhicākaśītiparamātmanaḥkarmaphalabhoganiṣedhaḥśru teśca 94 phalābharaṇabhūṣiteti phalapadamarthādguṃjāparaṃ guṃjāphalaguṇitabhūṣaṇāruṇitāmi tyāditvaritādhyāneprapaṃcasārāt yadvāphalasyābhāyatratenaphalavyāpyenaraṇenayuddhenetyarthaḥ yadvātādṛśenaivaraṇenaśabdenasadāṭṭahāsairjagatāmabhītidāmiti upaniṣadukteḥ 95 phakāra kūṭasarvāgīti phakāraṃkavateśabdāyateitiphakārakūḥ kūṅbhaśabdekvivaṃtaḥ phakāroṭakā ritiyāvat tenasarvaarthājjāḍyasyanāśakaaṃgamaṃtrarūpaṃyayasyāḥ kharvahiṃsāyāṃpacādityā dac tathāca vāsanāprakaraṇerahasyodāhṛtaṃvacanaṃ phaṭkāraṃsarvajāḍyānāṃnāśakaṃtatprakā śakam 96 phālgunānaṃdavarddhinīti arjunaḥphālgunojistarityarjunaparyāyeṣu virāṭa parvaṇimahābhārataṃ tasyānaṃdaṃśatrujayenavarddhayatitathā bhīṣmaparvaṇitadarthasyasphuṭatyāt yadvā kālikasaṃbaṃdhena phalgunyāṃbhavaḥ tādṛśaṃvivāhajanyaṃānaṃdaṃśivasyavardhayatitathā pṛ0 103ba) maitremuhūrtteśaśalāṃchanena yogaṃgatāsūttaraphālgunīṣu itikumārasaṃbhavāt phālgunīna kṣatregaurīvivāhasyavṛttatyāt tathācavāmanapurāṇe tataḥsaptarṣyayaḥprocuḥśailarājaniśāma ya yāmitraguṇasaṃpannāṃtithiṃpuṇyāṃsūmaṃgalāṃ uttarāphālgunīyogaṃtṛtīyehnihimāṃśuvat gamiṣyatihitatrārkomuhūrttomaitranāyakaḥ yasyāṃtithauharaḥpāṇiṃgrahīṣyatisamaṃtrakaṃ 97 phakāravrajyā pavargīyavakārādināmnāmatrāstyupakramaḥ samākhyānāmatovyākhyākṛtāta danurodhataḥ vasudevarateti vaśabdupamāyāṃ syādvovaruṇetvanavyayamitipavargāṃyavakāra prakrameviśvaḥ tanniṣṭaṃsudevayāprāśastyenarataṃbhaktiryasyāḥ itiviṣeyatvaṃṣaṣṭyarthaḥ varuṇena jalaiśvaryamitiskāṃdāt 98 vijñāvijñeti viśreṣṭātītanānārthetiviśvaḥ vividhaṃtānā jānaṃtivijñāḥprapaṃcadṛṣṭayodvaitābhimāninaḥ teavijñāyasyāḥ avijñātaṃvijānatāṃ vijñāta mavijānatāmitiśruteḥ 99 vijñānakāriṇīti vividhaṃjñānaṃkarotibhaktānāṃtathākavitā jāyatetasyasudhārasaparaṃparetyādivacanāt 900 vākyapramāṇapadasāgarapāragasyalakṣmīdharā bhidhabudhasyatanūdbhavena viśveśvareṇavihitegirijābhidhārthacitāmaṇāvayamagāddaśamīmayūra tārā0ṭī0 pṛ0 104a) vaḥ śrīḥ vācāṃśruteḥśirasitattadavāṃtarārtha tātparyaparyaṭanaparyavasānasīmni mithyāvabodhavi nivṛttinidānabhūtekutrāpivastunimamāstumanasturīye athadaśamaśatavyākhyānaṃ vīṇavatīti yadyapirāstāsāṣṇāsthūṇāvīṇāityatra vīgatyādāvityasyaviniyātanamāśritya vīṇāśabdoṃta sthādiprasiddhaḥateva vīṇāvipaṇiveṇabititatprastāveviśvaḥ tathāpivaṇśabdityasya nipātamāśrityapavargīyādiḥsādhyaḥatevaviśvaḥoṣṭhyadaṃtyoṣṭyayoratradhātyarthādiviśeṣa taḥ yadisyādaṃtyayoratrakādācitkovyatikramaḥ vīṇāvidyudastyasyāḥ sādṛśyapratiyogitvene tyarthaḥ vīṇavallakividyutoritiviśvaḥ taḍitkoṭisamābhāsāmitinīlataṃtraṃ 1 balākī rṇeti balatervadhādyarthasyarūpaṃ kumāryādisainyamadhyavṛttitvāt athavādhūmāvatīrūpevāyasa dhvajatvāt kākadhvajarathārūḍhetiphetkāriṇīvacanāt 2 bālapīyūṣaroriketi balate prāṇitivālaḥ vāhū?āplāpye asmādvetikṣīrasvāmī ubhayathāpipavargīyāditvaṃ dvayora pikalpadrumādautatprakaraṇepāṭhāt pīyūṣapadaṃtanmayatayācaṃdraparaṃ tadvadrocatititathā 3 bālāvasumatīti bālāstriyastadrūpaṃvasuastyasyāḥatipriyatvaṃsādharmmaṃ taduktaṃ tāsāṃpra pṛ0 104ba) hāraṃniṃdāṃcakauṭilyaṃcāpriyaṃtathā sarvathānaivakarttavyamanyathāsiddhirodhakṛt 4 vidyāvidyāhāra vivarjiteti vidyājñānamārgaḥapidyākarmamārgaḥ tatrahārastyāgastenahīnā brahmavedatobhaya rūpatayāubhayatrāpisevyatvāt yadvāvidyākāmebhyaḥśiṣyebhyaḥ vidyāyāḥāharaṇaṃāhārodānaṃ tenahīnāviśabdasyābhāvārthatvāt tathācahemādraudevīpurāṇe yastudevyāgṛhenityaṃvidyādānaṃ pravarttayet sabhavetsarvalokānāṃpūjyaḥpūjyapadaṃvrajet 5 vidyāvatīti sarasvatīrūpeṇatadvyā pakatvāt tathācamahābhāṣyaṃ soyamakṣarasamāmnāyo vākyasamāmnāyaḥ puṣpitaḥphalitaścaṃ dratārakavatpratītoveditavyobrahmarāśiriti brahmarūpamevaśabdarūpatayāpratibhātītyarthaḥ iti kaipaṭaḥ 6 vaidyapradaprītāvaivasvatīratiriti viṃpakṣiṇaṃdadātibalitvenavidaḥsevavedyaḥsvā rthetaddhitāśrayaṇāt sevapradaḥprakṛṣṭadātā balidānasyadānāṃtarotkarṣāt tatraprītāpari tuṣṭatā kartṛvyatyannaprīśabdottaraṃbhāvapratyayāt vaivasvatyāṃdakṣiṇasyāṃratiryasyāḥ dakṣiṇāṃcā bhicārake iticāmuṃḍākalpavacanāt prītāyuktācāsauvaivasvatīratiścetimadhyamapadalopī samāsaḥ 7 vāṇīvilāsakariṇīti chāṃdasatvāditiḥvṛddhyabhāvovā vaṇaśabdityatovā tārā0ṭī0 pṛ0 105a) ṇīśabdaḥ pavargīyādi tasyāvilaṃchidraṃtasyāsastyāgaḥtaddhetutvāt 8 varogasthāvarānane ti pavargīyabakārāpekṣayāraśabdenāgnivācinātṛtīyaḥ aṃgapadenanvaṣaṣṭogrāhyaḥ tatsthoya ākāraḥ makāralakārottaraścākāraḥ tenamāletisiddhaṃtayāvaraṃramyamānanaṃyasyāḥ nī lotpalalasanmālāvaddhajūṭāṃbhayaṃkarīmititaṃtracūḍāmaṇivacanāt 9 viṣṇorvakṣasthala stheti ṣṇupadaṃviṣṇupadāṃtarvarttidamuśabdānukaraṇaṃ viśiṣṭaḥṣṇuśabdonāmāṃteyasyasaḥviṣṇuḥ anyathāviṣḷvyāptau piśpraveśane ityatovāvyutpannasyaviṣṇuśabdasyāṃtasthāditvāt tasyahṛdayasyā śrīrūpatvātvāt yadvāḥsuṃdaryāḥpaṃcapretārūḍhatvāt vastutonenasatījanma sūcanadvārāsaubhāgyamayatvaṃdṛśyate tathācamatsyapurāṇe purādagdheṣulokeṣubhūrbhuvaḥsvarmahādi ṣu saubhāgyaṃsarvabhūtānamikasthamabhavattadā vaukuṃṭhaṃsargamāsādyaviṣṇorvakṣasthalasthitam tataḥkālenamahatāpunaḥsvargavidhausṛjat ahaṃkārāvṛtelokepradhānaṃpuruṣānvite sparddhāyāṃ capravṛttāyāṃkamalāsanakṛṣṇayoḥ liṃgākārāsamudbhūtāvahnerjvālātibhīṣaṇā tayābhi taptasyaharervakṣasastadvinisṛtaṃ vakṣasthalaṃsamāśrityaviṣṇoḥsaubhāgyamāsthitaṃ rasarūpeṇatasyāṃ pṛ0 105ba) taḥprāptotivasudhātalaṃ utsiptamaṃtarikṣaṃtadbrahmaputreṇadhīmatā dakṣeṇapītamātraṃtadrūpalāvaṇya kārakaṃ balaṃtejomahajjātaṃdakṣasyaparameṣṭinaḥ śeṣaṃyadapatadbhūmāvaṣṭadhāsamajāyate tatojanānāṃ saṃjātāḥśastasaubhāgyadāyakāḥ ikṣavastṛṇarājaścaniṣpāvā'jājidhānyakaṃ vikāravaccagokṣīraṃ kuṃkumasaptamaṃtathā lavaṇaṃcāṣṭamaṃtadvatsaubhāgyaṣṭakamucyate pītaṃyadbrahmaputreṇayogajñānavidāpu naḥ duhitāsābhavattasyayāsatītyabhidhīyate lokānatītyalalanāllalitātenacocyate trailokya sūṃdarīmenāmupayemepinākadhṛk yādevīsaubhāgyamayībhuktimuktipradāyinī tāmārādhyapumā nbhaktyānārīvākiṃnavidatīti 10 vāgvatīviṃdhyavāsinīti vaṃvaruṇajalaṃagayativakraṃkarotiyamu nākarṣaṇāditi baladevaḥ tadvatībhaginībaladevasyetiharivaṃśāt yadvā vāgvījādyāyadāvidyā vāgīśatvapradāyinītitaṃtrāt vāgādyāṃkamalādyāṃvātāriṇīmenāṃyovidyātsagīśobhavatisavaiśra vaṇobhavatītyātharvaṇaśruteḥ viṃdhyaṃvāyatiśoṣayati viṃdhyavogastyaḥvaiśoṣaṇekapratyayaḥ teā sayatidīpayatītiviṃdhyavāsinī pulastyāgastyapulahairitimahābhāratāt asaterdīsyādyarthāt ṇyaṃtātṇiniḥ tataḥpūrveṇakarmadhārayaḥ chāṃdasatvānnapuṃvadbhāvaḥ yadvā vāgvatīśabdasyabhāva tārā0ṭī0 pṛ0 106a) prādhānyāttaduktetimadhyamapadalopa 11 vānīratarusaṃstheti vaśabdenajalapareṇasamudragraha ṇaṃ āsamaṃtādutpattausthitaucahetubhūtaṃnīraṃyasyatādṛśastarurjanakoyasyatatkamalaṃsamudropari gataraktapadmoparivartitvāt taduktamāpyarvaṇe tatravyāpakatīrādyauāḥkāraṃcitayetataḥ tatsa tvaguṇayogenaraktapadmaṃviciṃtayet 12 vānīrakusumotsūketi yadyapivanatyaṃbuvānīriti svāmīvyākhyānāt vanusaṃbhaktāvityasyacāṃtasthāditvādasyatathātvamevāyāti tathāpivanateryā canādyarthāt pavargīyāditvamapiprāmāṇikaṃ atevatatprakaraṇe vānīraṃvānaraṃvacāmitivi śvaḥ dūrvāhomenadīrghāyurvetasairvṛṣṭidobhaveditivīracūḍāmaṇivacanāt 13 itivakāravrajyā bhītiheti bhānāṃnakṣatraṇāmiyaṃbhībhaśabdādaṇ ītimupadravaṃhaṃtītitathā grahapīḍānivā rakatvāt vṛddhinimittasyetinapuṃvadbhāvaḥ mahāgrahemahotpāteitivacanāt 14 bhayadeti bhayapadaṃtaddhetuparaṃ sāmarthyaviśeṣaṃbhaktāyadadāti durvāsāivaśāyādauitibhairavītaṃtro kteḥ 15 bhānoraṃśujālasamaprabheti aṃśupadasyabhānupadasāpekṣatvepiṃ devadattasyaguruputra ityādivatsamāsaḥ taduktaṃbharttṛhariṇā saṃbaṃdhiśabdaḥsāpekṣonityaṃsarvaprayujyate vākyava pṛ0 106ba) tsāvyapekṣāhivṛttāvapinahīyate 16 bhārgavejyeti tathācakavacaprastāvegaṃdharvataṃtre yajñātvā bhārgavorāmaḥkṣatriyānajapadraṇe varorjitāṃmahātejākālikāṃcātvatarpayat piśitaiḥkṣatra dehotthaiḥrudhiraiḥsagaṇāṃprabhu 17 bhṛgoḥpūjyeti bhṛgvaṃgirovaśiṣṭādyairitibhāratāt ya dvā bhṛguyadaṃsakaṃraparaṃhetaupaṃcamī vadhūbījenadyogenaśāpoddhārāt tathāphetkāriṇyāṃ vaśi ṣṭārādhitādevīnacaśīghraphalāyataḥ atastecāpimunināśāpodattaḥsudāruṇaḥ tataḥprabhṛ tividyeyaṃphalaṃdātrīnakasyacit śaktibījaṃtrayāṃtasthabījo|pariniyojitaṃ tataḥprabhṛti vidyeyaṃ|phaladātrīnakasyacit śaktibījaṃtrayāṃtasthabījo|vadhūrivayaśasyinī 18 bhāradvā janamaskṛteti dānadharme bhareputrānbhareśiṣyānbharedevānbharedvijān bharebhāryāṃbharedvājaṃbhara dvājosmiśobhane dvābhyāṃvāṅmanasābhyāṃprabhorgacchatītidvājobhṛtyaḥ ajagatāvinyasya dhātoḥprayogitivimalābodhaḥ tasyāpatyaṃbhāradvājaḥṛṣyaṃdhaketyaṇ 19 bhītiheti bhramare bhaḥprakīrttitadalekākṣarakośraḥ tataḥpuṃyogeṅīppratyayaḥtasyāītisāmyaṃyatraśyāmatvāt hitihariṇārthakaṃtesaṃtyasyāḥ balitvenetyarśāditvādap hākhedehariṇehārehaścaśū tārā0ṭī0 pṛ0 107a) linigadyatityekākṣarakoṣaḥ jyotiścāsauhācetikarmadhārayaḥ mṛgānnāvidhāndivyānapī tisudhārṇavemahākālasaṃhitokteḥ 20 bhayasaṃpanneti bhaśabdenatārakācakropādānaṃ taṃyāṃtivicā rayaṃtibhayāḥtaiḥsamyakpannājñātā padagatāvityasyakrapratyayaḥ kālikāyāścatārāyāstārā cakraṃśubhaṃbhaveditiyāmalokteḥ 21 bhīmākārābhrasuṃdarīti bhīmākāretyabhraviśeṣaṇaṃ devatā viśeṣaṇatvekarmadhārayevā yadvā bhīmākārobhayaheturabhromedyasyetihaṃsagrahaṇaṃ varṣāsuta dapagamavarṇanasyakāvasaṃpradāyasiddhatvāt kapotaṃṭiṭṭibhaṃhaṃsamitimahākālasaṃhitokteḥ 22 bhakāravrajyā māyādharīti māyāpadasyavidyāṃrthakatayāvidyādharagrahaṇaṃ teṣāmiyaṃpūjya tayemetyarthaḥ vidyādharanvamatulaṃvijñānaṃpauruṣematiḥ vidyādharāṇāṃdharmoyaṃbhavānyāṃbhakti recaceti vāmanapurāṇāt yadvā bhāyādharaḥśaṃvarastadabhijñatvāt tasyeyaṃtadupāsyatvāt tathācaharivaṃśepradyumnaṃpratināradavākyaṃ asyadevaripostātamudgaronityamūrjitaḥ pārva tyāparituṣṭāyāḥdattaḥśatrunivarhaṇaḥ amoghaścaivasaṃgrāmedevadānavamānavaiḥ 23 mānarateti jñānamātraviṣayatvāt ahamasmītyātmollekhasyasarveṣāmudayāt anenātmanopratyākhye pṛ0 107ba) yatvaṃsūcitaṃ 24 mānasaṃmānatatpareti mānāstadarhāḥteṣāṃsaṃmāne ādaretatparānyathādo ṣaśravaṇāt taduktaṃkādimate pūjāmadhyeguraupūjyetvanyevāpisamāgate kṛtamityevasaṃbhā ṣenmaunaṃtairnasamācaret yadvā gurumānīyasaṃsthāpyadevavatpūjanaṃvibho vastrālaṃkārahemādyaiḥ saṃtoṣyagurumātmana itipuraścaraṇokteḥ 25 mādhavānaṃdadeti maḥśivaścaṃdramāvedhāitye kākṣarakośaḥ sevadhavaḥmadhavaḥ svārthataddhitesevamādhavaḥ athātadvivāhakaraṇā tsukhadatvāt tathācahayaśīrṣapaṃcarātregaurīvivāhamabhidhāya evaṃkṛtetuyatpuṇyaṃtanni bodhapitāmaha aśvamedhasahasrasyavājapeyaśatasyaca phalaṃkoṭiguṇaṃlaṣkārudralokevase cciraṃ yadvāvaiśākhasyadamanakapūjāryāṃvidhānāt tathācadakṣiṇāmūrttisaṃhitāyāṃcaitrādastra yomāsāḥ pakṣausitasitetarau 26 mānyeti māśabdoniṣedhārthaḥ naanyo yasyāḥbrahmarū patayāsajātīyavijānīyasyagatabhedaśūnyatvān ekamevādvitīyamityatra tathāvyā khyānāt 27 madireti matjānaṃ manujñāneityatobhāvekvip iḥkāmaḥ taurātidadā ti madirā chāṃdasaḥpūrvanipātaḥ madhyapadalopovā jñānasyaharābhūmivīśrayatvāt 28 tārā0ṭī0 pṛ0 108a) madirokṣaṇeti madirāṇiramyāṇiīkṣaṇāniyasyāḥ iṣimadimudītyauṇādikiraya i myaṃīkṣaṇaṃdarśanaṃyasyāitidhā 29 mahotsāhaguṇopeteti mahānatsāhaguṇoyeṣāṃtaiḥprāptā anyeṣāṃviṣayāvatthaivavikṣepāt māheśvaryaṃdhanitvaṃcapunadārādisaṃpadaḥ adhamāḥsiddhayaḥ proktāmaṃtriṇāṃprathabhūmikāḥ siddhamaṃtrastuyāsākṣātsaśivonātrasaṃśayaḥ itivacanāt 30 mahatīti sarvātiśayitatvāt 31 mahadadbhutetimahatāmapyadbhutetisamāsaḥ atthathā ātyaprasaṃgāt adbhutamāñvaryaheturitikaipaṭeviṃśeṣyaliṃgatvaṃnalaḥsabhūjānirabhūdgu ṇādbhutityādidarśanāt 32 madirāmodabaliteti mardaḥkastūrīastyasyetimadorova hniḥ arthātkastūrīhomahutyenāmodenaprītyāyuktā karpūrāgarukāśmīrakastūrīho mataḥpunaritivacanāt 33 madirāmajjanerateti taduktaṃ surayācārghadānenayoginīnāṃ bhavetpriyaḥ 34 makāravrajyā yaśopatīti tasomatvarthitibhasaṃjñāyāmapichāṃdasatvā tpadakāryaṃrutvaṃ 35 yaśoviyeti tatkāraṇatvāt yadvā kītīrśvarīrūpatvāt tathāca maṃtrabhedaṃdvātriṃśadakṣaraṃutkāāvaraṇaprastāvetaṃtrāṃtaraṃ kīrtīśvarīṃyajeddevīmityādi 36 pṛ0 108ba) yaśodānaṃdavarddhinīti yaśodānaṃdagopabhāryā tasyākaṃnyātvenānaṃdahetutvāt yadvā yaśodāca naṃdaścetidvaṃdvaḥ tauvarddhayatisotyādakatvenotkṛṣṭaukarotītyarthaḥ bhaviṣyapurāṇe saivakālī mahādevīyaśodāgarbhasaṃbhavā kaṃsāsurasyottamāṃgepadaṃkṛtvāgatāpiyat tataḥprabhṛtidai tyaghrīyaśodānaṃdinīmayā viṃdhyācalepūjayitvāpunaḥpūjāpravartitā 37 yaśaḥkarpūra dhavaleti atrakaviprasiddhyāyaśasopiśvaityahetutvāt yaśevakarpūramitirūpakaṃ yaśaḥkarpūramivetyupametivetyanyataranirṇayahetutvābhāvānsaṃdehasaṃkaraḥ 38 yaśodā mavibhūṣiteti atrarūpakameva vibhūṣaṇasthasyopamāvādhakasyasatvāt 39 yamarāja svaseti śamanoyamarāṭyamityamaraḥ yamenarājatitisvāmī yamunārūpeṇacedaṃ yadvā yamavatāṃsvasevahitahetutvāt tathācayoginīprastāvebhūtaḍāmare tacchrutvāsādhakaśreṣṭho bhāvayenmanasādhipā mātaraṃbhaginīṃvāpibhāryāṃvāprītibhāvataḥ 40 yogamārgānaṃda pravarddhinīti yogaścittavṛttinirodhitipātaṃjalasūtraṃ tatrāpyānmanevaprāpyatvāt ya dvāprayogarītyā nānāphalahetutvāt 41 yādavānaṃdakariṇīti tathācaharivaṃśe e tārā0ṭī0 pṛ0 109a) kāṃnaṃśetiyāmāhurutpannāṃmānavābhuvi yogakanyāṃdurādharṣāṃrakṣārthaṃkeśavatthatu tāṃvaisu manasaḥsarvepūjayaṃtismayādavāḥ devavaddivyavapuṣpākṛṣṇaḥsaṃrakṣitoyayā 42 yādavānaṃ davarddhinīti yātaṃnaśyaṃtaṃavatirakṣatiyādavā phalitārthakathanaṃcaitat avatepacādyac yātāṃavatiṣaṣṭhīsamāsaḥ sācāsācānaṃdavarddhinīca śaraṇāgatadīnārttaparitrāṇaparāya ṇe itimaṃtraliṃgāt yadvā śaraṇāgatarakṣakasyasukhahetutvāt abhayaṃsarvadaivatyamiti smṛteḥ 43 yaśaprīteti bhāvacūḍāmaṇau paśubhāvaṃpravakṣyāmiśṛṇuvatsasamāhiti tiprakramya purāṇaśravaṇeśraddhāvedavedārthatatparityādi 44 yajñamayīti vedayajñā rthamabhipravṛttā iti yajñapadaṃvedaparaṃ mamaiveṣāpurāśaktivedasaṃjñāpurātanīti kaurmāt 45 yajñakarmavibhūṣaṇeti yajñaṃdakṣamakhaṃkṛṇotihinastiyajñakaḥklakṛverbicguṇaḥ lo dyovyoritidhātvavayavavakāralopavimititvepivic pratyayasyanadhātulopārddhadhātuka itiguṇaniṣedhābhāvaḥ balhainaivanimittatvāt itikaipaṭakaustubhādauspaṣṭaṃ tādṛśaścā saumaścayajñakarma sevavibhūṣaṇaṃanurāgaviṣayoyasyāḥ yadvātasyavibhūṣaṇatvaṃyasyāḥ tathā pṛ0 109ba) caśivapurāṇe taccitābhasmavādāyasvaśarīrevalepitaṃ śaṃkareṇajagaddhātryāvidyogenātipā tinā 46 yakāravrajyā rāmapriyeti rāmaḥpaśuviśeṣesyājjāmadagnehalāyudheitiviśvaḥ vihā yakṛṣṇasāraṃcakṣatriyāderbhavedvaliritisudhārṇavoyanyastamahākālasaṃhitāyāṃ kṣatriyā daukṛṣṇasārasyaivamṛgeṣuparyudāsāt 47 rāmarateti rāmedāśarathauratovālmīkiḥtatsaṃ baṃdhitvāt sarasvatīcavālmīkeritiharivaṃśāt 48 rāmatoṣaṇatatparetirāvaṇavadhasta dudbhūtatvāt taduktaṃkālikāpurāṇe rāmasyānugrahārthāyarāvaṇasyavadhāyaca rātrāvevama hādevībrahmaṇābodhitāpurā tatastutyaktanidrāsānaṃdāyāmāśvinesite rāmarāvaṇayoyuddhaṃ satvaraṃsāvyayojayat * * * * * * * * * * * * * * * * * * * 49 rājñītisarvavidyotkṛṣṭatvāt apicetvatsamānārīmatsamaḥpuruṣoyadi api nīlasarasvatyāḥsamomaṃdhostivaitadeti bhairavītaṃtrāt 50 rājakulejyeti rājñaścaṃddhrasya kulapūjyātadadhiṣṭātṛdevatātvāt umāṃtuśaśinastathetimatsyapurāṇāt yadvā rājñaḥ kule śarīrepunevāhastyādirūpetaṃdaṃgevāpūjyā prāyeṇahastyaśvadirājñevasaṃbhavāt kṛ tārā0ṭī0 pṛ0 110a) ṣṇavastraṃtathāpuṣpaṃrājānaṃrājaputrakaṃ hastyaśvaravyavastrādiphalakālīrapūruṣān itikulacū ḍāmaṇivacanāt etāndṛṣṭvādevatābuddhyaupraṇamedityarthaḥ 51 rājarājeśvarīti rāṃjarājīdhane śvarityamaraḥ dhanādhipaḥkuberopītibhairavītaṃtrāt idaṃkavacamajñātvārājarājeśvarīṃśivāṃ yo rcayedyoginīvṛdaiḥ sabhakṣyonātrasaṃśayitikulānaṃdasaṃhitāyāṃ suṃdayāṃapitathāvyavahāraḥ yadvārājarājairnṛpaśreṣṭhairārādhyatvāt dayaṃrakṣāpurābaddhājñānārthagotamādibhikītyarthaṃpārthi vaiścānyaiḥ saṃgrāmejayakākṣibhiritiphetkārīyāt 52 rameti śrībījādyāyadāvidyātadā śrīḥsarvatomukhītimatsyasūktāt kamalādyāṃvāyauvidyātsavaiśravaṇobhavatītyātharvaṇādhra rāgiṇīti rāgiṇyaḥsaṃgītaśāstraprasiddhāstadrūpatvā yadvā raktāṃgīraktanetrācaraktāṃbaravi bhūṣitāṃ rāgiṇīnāmavikhyātā jyeṣṭāmenāsutāmune itivāmanapurāṇāt 54 ramaṇī ti rovahnistasyamaṇīratnaṃsphaṭikaṃsūryasaṃbaṃdhenahnijanakatvāt maṇiśabdasyastrītveṅīpratya yaḥate nṛpanīlamaṇīgṛhatviṣāmitinaiṣadhaṃ sphoṭikaṃsarvasiddhidaṃitiyaṃtraprastāve sva chaṃdabhairavokteḥ mahāśaṃkhepyaśakteścasphāṭikīmapiyojayedititanmālāvidhānādvā 55 pṛ0 110ba) ramyeti ramaḥkāṃteramālakṣmyāṃraktāśokadramesmareitiviśvaḥ śaṃvarayuddhemuhurātpradyumnasyarakṣi tatvāt aśokapuṣpapriyatvādvā dhratūrāśokavakuleśvetaṃkṛṣṇāparājite itimuṃḍamālokteḥ 56 rāmānaṃdapradāyinīti strīṇāṃsukhadatvāt tathācasaubhāgyaśayanavratematsyapurāṇaṃ nārīṃvā kurutevāpikumārīvānareśvara sāpitatphalamāpnotidevyanugrahalālitā tathācasudhārṇa ve kulasūlāvatāre mātaṃgītyugratārāca kālikāśyāmalātathetyapakramya puradhrīṇā viśeṣatadatyuktaṃ yāstrībhartṛviyuktācaśubhāsvācārahyaṃyatā sāpimenānpragṛhṇātusaṃbha trītidaṃnujñayetibrahmapurāṇāt 57 rajanīkarapūrṇāsyeti rasyavahnerjanībhāryā janī sīmaṃtinīcadhoritikośāt tāṃsvāhāśabdaṃkarotihomāṃdāvititenapūrṇāsyātṛptatvā t homatarpaṇayoḥsvāhītekulārṇavāt 58 raktotpalavilocaneti spaṣṭārthaṃ yadvā raktaṃrudhiraṃ utkṛṣṭaṃpalaṃmaṃsitābhyāṃvalinātatkṛtahomenavāviśiṣṭaṃlocanaṃprīti ryasyāḥ tathācakālītaṃtre hunedājyenabhaktenamāṃsenarudhireṇaca kṛṣṇapuṣpeṇasājyenara ktenacaviśeṣatā amiṣādibhirapyevaṃśmaśānejuhuyātsudhīḥ yadvāraktorāgavānutpa tārā0ṭī0 pṛ0 111a) lodaityaviśeṣaḥ taṃviśiṣyalocayatijātītyarthaḥ tanmāyāṃjñātyātasyahatatvāt ta thācakāśīkhaṃḍepaṃcacaṣṭitamedhyāye mṛḍānīkilakhelaṃtīdadṛśejagarjāṃdaṃbakā aṃta rikṣacarābhyāṃcaditijābhyāṃmanoharā kaṭākṣitābhyāmiva yesamutthitamṛtyunā vi dalotpalasaṃjñāṃbhyārnemabhyāṃcaratovidheḥ tṛṇīkṛtatrijagatīpuruṣābhyāṃsvadorbalāt devīṃparijihīṣṭaṃtauviṣameṣuprapīḍitau divovateratuḥkṣiptamāyāṃsvīkṛtyaśāṃva rī itiprakramya vijñāyatetrasaṃjñāṃtusarvasyārddhaśarīriṇī tenaivakaṃdukenāthayugapa nnijaghānatau mahābalaumahādevyākaṃdukenasamāhitau paribhramyaparibhramyatauduṣṭau viniyetanuḥ 59 rakāravrajyā lāṃgalīpremasaṃtuṣṭeti nālikelastulāṃgalītyamaraḥ halākārayatraśākhatvāt itikṣīrasvāmī brahmahatyādipāpānitathāviśvāsaghātakaṃ dṛṣṭvāpātraṃnārikelaṃsarvāṇyeyapraṇāśyatīti bhairavataṃtrā mārgaśīrṣejapenmaṃtraṃmāṣā pūyairmanoharaiḥ nārikelāṃbusaṃmiśraṃkarpūraṃvinivedayedititriśaktiratnādvā 60 lāṃgalī praṇayaprīteti nārikekelodakairmiśraistoyaiḥsarvārthasiddhaye ititarpaṇaprasaṃgevacanāt pṛ0 111ba) nārikelodakaṃkāṃsyetāmrevāvisṛjenmadhu gavyaṃcatāmrapātrasthaṃsīdhutulyaṃghṛtaṃvineti kulārṇavāt āmraṃcanārikelaṃcakharjūraṃbījapūrakaṃ yaḥprayachatidurgāyaisagachetpa ramaṃpadamitibhaviṣyapurāṇādvā tenahomavidhānādvātaduktaṃvīracūḍāmaṇau aṣṭadhānā rikelaṃtuhomaṃkuryātsusādhakaḥ gṛhetasyasthirālakṣmīrājāno'carāiva yadvālāṃga līśeṣanāgaḥ tadāyudhatvāt tatpratirjaṭāyāṃtaddhāraṇāt jaṭāsvanaṃtityupaniṣaddarśa nāt 61 lākṣāruṇeti ṣaṣṭyupacāramadhyeadharacaraṇayoryāvakadānavidhānāt tṛ tīyātatkṛtārthenaguṇavacanenaitisamāsaḥ yadvālākṣāvadraktavarṇā upamānātisāmā nyavacanairitisamāsaḥ raktāṃdhyāyedimāṃvaśyedatitaṃtrāṃtarāt 62 lalaneti lalanāca nitaṃbinītyamaraḥ laḍatilālyatevālalanā laḍavilāse lalīpsāyāmitisvāmī vastutaḥ sarvotkarṣeṇalalativilasatilalanā tathācaprāguktamātsyaṃ lokānatītyalalanāllali tāṃtenacocyateiti 63 līleti līlayāvākpradācetitenanīlasarasvatītiphetkāriṇī vacanāt 64 līlāvatīti taduktaṃbharate vāgaṃgālaṃkāraiḥśliṣṭaiḥ prītiyojitairmadhu tārā0ṭī0 pṛ0 112a) raiḥ iṣṭajanasyānukṛtirlīlāśeyāprayogajaiḥ yadvālāvaḥpakṣibhedaḥtasyabhāvolāvatā lāvatāmātmanichatītikyajaṃtātkvippratyayelāvatīḥ lāvevetiyāvat līyatehanyati ti līlāvartīryasyaisālīlāvatīḥ tatākhyānaṇyaṃtādacpratyayaḥ tataḥkṛdikārādi tiṅīpratyayesulopaḥ lāvasyabalitvenavidhānāt cakravākaṃcalāvakamitisudhārṇavema hākala 65 layeti līyatejīvarūpamapahāyaśuṃddhasvarupābhavatītitathā svenarūpe ṇābhisaṃpadyatitiśruteḥ 66 laṃkeśvaraguṇaprīteti laṃkārahyaḥ purīśākhāśāki nīkulaṭāsucetivipadvālaṃkākulaṭātasyīśvaraḥ pūjakaḥgaṇikānaṭītyādi vīracū ḍāmaṇivacanāt yadvāśakinīśvaraḥskaṃda 67 laṃkeśavaradāyinīti laṃkāśākhā a teva laṃkālāṇayutaitigāthākoṣeśāstrārthakatvamādāya palāśarākṣasayośle ṣastādvavaraṇespaṣṭaḥ sācīrthādatrabilvādisaṃbaṃdhinī sāīśāyasyapūjyatvāt navarātre bilvaśākhāyāmarcanavidhānāt tathācagauḍanibaṃdhe vadarīdāḍimaṃdhānyaṃharitāmānasaṃka cuḥ bilvośokojayaṃticavijñeyānavapatrikāḥ 68 lavaṃgīkusumaprīteti uktaṃcatriśakti pṛ0 112ba) ratne āṣāḍhemāsisaṃpūjyācaṃdanaiḥkusumānvitaiḥ elālavaṃgakaṃkolairanyairvāpimahāśivāṃ 69 lavaṃgīkusumasrajeti bhāgurimateṭāpratyayaḥ 70 lakāravrajyā bāleti balatevastīrṇā bhavatibālā balastatāvitidaṃtyoṣṭyādiprakaraṇekalpadrumapāṭhāt 71 vivasvadgṛhiṇīti asauvāādityovivasvāneṣahmahorātrevivastitimaṃḍalabrāhmaṇaṃ caṃdrasūryoparisthitāmi titaṃtrāṃtare kālikābhedadhyānāt karmadhārayottaraṃchāṃdasomatvarthīyaḥ 72 vivasvatpremadhā riṇīti taduktaṃnaṃdikeśvarasaṃhitāyāṃ yāvannadīyatecārdhyaṃbhāskarāyanivedinaṃ tāvannapū jayedviṣṇuṃśaṃkaraṃvāsureśvarīṃ tamonudatvamarkeṇotaskaṃdapurāṇādvā 73 vrakāravrajyā śara ṇetiśṛṇātihinastiduṣṭāniti śṝhiṃsāyāṃyuc yadvāśaṃkalpāṇaṃtaddheturaṇaḥśabdoyasyāḥ maṃgalakīrttanatvāt 74 śaraleti śaraṃbāṇaṃlāti dhārayatitathā śaktiṃceṣuṃcadakṣiṇeiti mahiṣamarddinīdhyānepaṃcarātrokteḥ 75 śalyeti śalyaṃśaktauśarevaṃśekavikāyāṃcatomare itiviśvaḥ kaumārīrūpeṇaśaktihastatvaṃ 76 śaraṇyeti tatrasādhuritiyatprayaḥ tvāmāśri tānāṃnavipannarāṇāṃtvāmāśritāhyāśrayatāṃprayāṃtiitimārkaṃḍeyāt 77 śrīriti kvikva tārā0ṭī0 pṛ0 113a) caprachītyādināśrayateḥkvip dīrghaśca śrayaṃtyenāmitikecit śrayatītiharadatta miśra bhaṭṭījidīkṣitāḥ 78 śaradguṇeti śāradarttupriyatvāt pūjanīyājanairdevīsthānesthā nepurepure ititavarātraprakramebhaviṣyapurāṇāt śaratkālemahāpūjākriyateyācavārṣi kīmārkaṃḍeyapurāṇe varṣevarṣebhavatītivīpsayā vasaṃtevasaṃtejyotiṣetinityatvaṃbodhyata ititibaṃdhakārervyākhyānāt śaratkālecaturthyādinavamyaṃtaṃviśeṣataḥ ititatrapuraśca raṇokteśca 79 trākāravrajyāṣaṭkoṇacakramadhyastheti pūjyāsthānamasyāḥaṃtaṣa ṭkoṇamaṣṭadalanalinamityātharvaṇāt ṣaṭkoṇāṃtargataṃpadmaṃbhūviṃvadvitayaṃtataḥ tanmadhyepūjayeddevīṃvāhanaṃśavamevaceti gaṃdharvataṃtrācca 80 saṃpadeti āpaṃcaivahalaṃ tānāmitiṭāp samaṃtātpadaṃyasyāitivā sarvadāsarvabhūteṣudṛṣṭavyāsarvatomukhī mā tsyedevyukteḥ 81 hrīviśobhiteti lajjāvasuavasthānāt tathācaśrīvākyaṃ parasya veśmābhiratāmalajjāmecaṃvidhāṃstrīṃparivarjayāmi kalpataraudakṣaḥ dayālajjādhṛti śraddhāṃprabhātyāgaḥkṛtajñatā eteyasyaguṇā'saṃtigṛhasthomukhyucyate 82 kṣemeti pṛ0 113ba) laccapālanaṃkṣemaḥ bhaktānāṃtadāvahatvāt yogakṣemaṃsadākuryādbhavānīkāśivāsināṃ tasmādbhavānīsaṃsevyāsatataṃkāśivāsibhiritikāśīkhaṃḍokteḥ etatsaṃjñaśaktiyukta tvādvā yadvā kṣakāreīṃlakṣmīṃmātikṣemā sarasvatīrūpeṇaakārādikṣakārāṃtatvāt 83 arthākārādikrameṇaṣoḍaśanāmānyucyaṃte adyeti adabhakṣaṇeasmādbhāvekvip ad bhakṣaṇaṃmāraṇaṃyātiprāpnoti karmaviśeṣeṇataddhetutvāt māraṇoccāṭanetathetikālī taṃtrāt 84 ājñeti etatsaṃjñabhrūmadhyacakrasthitatvāt yadvā avidyamānājñāyasyāḥ akāreṇaniṣedhārthenasamāsaḥ yadvā bhaktānāmavyārutādeśatvakaraṇāt ājñāsiddhiḥ prajāyatitimatsyasūktāt 85 ijyeti iḥkāmojyābhūmiryasyāḥ jyāmaurvījyāvasuṃ dharetiśāśvataḥ ratyāsaktamanobhavoparidṛḍhāṃdhyāyejjavāsannibhāmitichinnamastādhyā nadarśanāt 86 īśvaravallabheti spaṣṭārthaṃ śunaḥsārameyāt rātiśvarauvaṭukaḥ śva yūthaveṣṭitaṃramyaṃitidarśanāt īlakṣmīmatvarthalakṣaṇayātadvāṃścāśauśvaraścetisamāsaḥ yāvanmavaṭukedadyāditivacanāt 87 ugreti tīkṣṇasvabhāvāt ugrāmīmācabhairavī tārā0ṭī0 pṛ0 114a) tiśrutyuktayoginīrūpatvādvā ugrāḥśivostyasyāstadaṃgārddhāsaktatvādvā yadvāukvacanaṃ vacekvipivacisvapītisaṃprasāraṇe ucaṃrātidadātītyugrā sārasvatatvāt 88 urṇeti a tyaṃtaśuddhahetutvāt ūrṇāvātenaśuddhyatītyukteḥ yadvā bhrūmadhyāvarttavatsvasabaṃdhitāṃmahā bhāgyahetutvāt urṇāmeṣādilomnisyādāvarttecāṃtarābhruvāvityamaraḥ yadvāūrṇujāchā dane svārthaṇyaṃtādbhāvekvip tatastatkarotīti ṇiciṇoviṣṭavaditiṭilope tataḥpacā dyavikṛte ṭāvitivyākhyeyaṃ sattādināsvadharmeṇoparaktasarvapratītiviṣayatvāt 89 ṛ kāreti ṛkārodevamātāsyādityekākṣarakoṣaḥ tasyāḥkāraḥkaraṇaṃyasyāḥ aditerbha gavatyaṃśajanyatvasyapūrvamabhidhānāt 90 ṛsvarodbhavetisvaretyacāṃsaṃjñā ṛkāroditirucya teityekārakoṣaḥ arthaḥprāgvat 91 ḷkāravarṇakūṭasthaiti ḷkāropalakṣitovarṇa kūṭaḥ yavargaḥ tadupalakṣitasthānaṃvārāṇasī pīṭhanyāseḷkāradvayayukta pavargeṇabhrū madhye vārāṇasīnyāsavidhānāt tadrakṣakatvenatatsyatvāt taduktaṃkāśīkhaṃḍe sādurgā śaktibhiḥsārddhaṃkāśīṃrakṣatisarvataḥ tāḥprayatnenasaṃpūjyāḥkālarātrimukhānaraiḥ rakṣaṃ pṛ0 114ba) tikṣetrametadvaitathānyānavaśaktayaḥ upasargasahasrebhyastāvaidigdevatāḥkramāt 92 ḹkārasva rabhūṣiteti asādhāraṇyenatasyamaṃtraśāstrevasvīkārāt atevadīrghaḷkāromaṃtraśāstreva nyāsādaugṛhīto'nyatratāstyecetivaiyākaraṇāḥ 93 eṣeti ichaterbhāveghaj eṣa ichāsta syāḥpūraṇīyatvenatathāiṣṭadātṛtvāt athavā iṣābhīkṣṇyektyādiḥ hāsādaueṣayaunaḥ punyaṃyasyāḥ yadvā etaditisarvanāmnorūpaṃ vyāpakatvādbhaktānāṃsamīparatatvāt samīpaya rticaitadorūpamitismaraṇāt 94 aiṣeti īṣadāne'smātghañisamūhārtheaṇieṣadāna samūhaḥsacapradeyabhedāt sostyasyāḥyadvā iṣāśvinaḥ tatrabhavaṃpūjākarmāstyatthāḥ āśvi nemāsidarśādipūrṇamāsyaṃtikaṃsudhīritiśaktiratnāt yadvāiṭ atraṃ iṣetvorjjetvetyatratathā vyākhyānāt tasyedamaiṣaṃastyasyāḥ annapūrṇāsvarūpatvāt 95 oṣeti uṣatidahatikālāgni rūpeṇatathā uṣadāhe asmātpacādac yadvā āsamaṃtāduṣāvāṇakanyāyasyāḥ parivārakatvā dvaradānācca idaṃcaharivaṃśespaṣṭaṃ yadvā tasyainṛtyaśikṣaṇāt tathācaśārṅadevaḥ pārvatītvanu śāstismalāsyaṃbāṇānmajjīṃmuṣāṃ tayādvāravatīgopyastābhiḥsaurāṣṭrayoṣitaḥ tābhiḥsu tārā0ṭī0 pṛ0 115a) śilitānāryojānājanapadodbhavāḥ evaṃparaṃparāprāptebhetallokepratiṣṭhitaṃ 96 aukārākṣaradhāri ṇīti pīṭhamaṃtrasyaukāraghaṭitatvāt vihadbhaguṃsamuccāryamanuviṃdakalānvitamiti vīracū ḍāmaṇi cūḍāmaṇivacanāt yadvā avatirakṣatiūḥtvātvetyūhaḥāśabdayogeetyedhatyūtsuri tivṛddhiḥ kārāsaṃsārarūpobaṃdhaḥtajñatāḥkṣarājīvātmānaḥdvāvimaupuruṣaulokekṣaraścākṣareva ceti bhagavadgītādarśanāt tāncārayatisvābhinnatvenetyarthaḥ 97 aṃseti yaśastaskaṃdhatyāt prāśastyaṃcakaumārījanmahetutvāt skaṃdhāddhyevahikaumārītiprāguktavāmanapurāṇāt athavā aṃityajusvāraḥsaśabdenasakāraḥ taduktaṃmaṃtratvāt vabhūbījetadubhayaprayeśāt anusvārasya cabījāṃtareṣvapipraveśāt 98 aḥkāravaliteti itivisarjanīyaḥ caṃdraḥsargītataḥpaṃca bāṇādyaṃbījapaṃcakamityādi maṃtrāṃtaroddhāretaṃtrāṃtare visargasyāpimaṃtrāṃtarbhāvokteḥ atha vā āḥkārasyāpivisargaghaṭitatvāt tathācātharvaṇeśrūyate tatravyāpakanīrābdhauāḥkā raṃciṃtayettataḥitiprakramya tasyoparimahāvidyāmityādi 99 sarvāgamasugopiteti ā gamapadavyutpattiḥsamayācāre āgataḥśivavaktrāccagataścagirijāmukhe mataṃcavāsudevasyate pṛ0 115ba) smādāgamucyate iyaṃtuśāṃbhavīvidyāguptākulavadhurivetiprāguktavacanāt yadvāsarvatraya tracidagamenagamanābhāvenagopitā apradeyatvenoktatyāt tathācaphetkāriṇyāṃ kṛta sukṛtasahasrānekajanmaprabhāvairyadibhavatimanuṣyogurvadhīnaścirāya kathamapimanume naṃprāpyaśiṣyāyatasyainijakulakāyajyeṣṭhaputrayadadyāt manurvimṛṣyadātavyojyeṣṭaya hitakāriṇe putrāyakimutānyasmaivigotrāyasvapauruṣaṃ tathā yadyaddṛṣṭavaśāllābhomaṃ trasyāsyabhavetpriye svagautrapauruṣaṃnaitadanyagotraṃnayetsudhīḥ 1000 vākyapramāṇapadasāga rapāragasya lakṣmīvarābhidhabudhasyanūdbhavena viśveśvareṇavihitegirijābhidhārthaciṃ tāmaṇāvupadaśoyamagānmayūkhaḥ śrīḥ evamātmadhiṣaṇāpariṇāmaprātirūpyateidaṃsu nirūpya śrīnidhānamabhidhānasahasraṃtatphalānyapiyatevicarītuṃ śrīḥ īśvaruvāceti ma dhyekartra * rānabhidhānenapūrvaprakrāṃtasyīśvarasyavatkṛtvānuvṛttāvapi nāmasahasrasamā tthāprakaraṇāṃtarāraṃbhasūcanāyaṃ punastaduktaṃ yiti pratyahamitivīpsāyāmavyībhāvaḥ bhaktyādevatāviṣayakitirūpayābhāvitovyāptaḥ tadatiśayāyuktitiyāvat divetisa tārā0ṭī0 pṛ0 16a) ptamyarthevyayaṃ rātrāvityavyayaṃsaptamyaṃtorātriśabdovā saṃdhyāprasiddhā yadyapisaṃdhyāpirātrireva etaddīpāvachedetanirastaravikakālasyaivarātrirūpatayāsaṃdhyāyāpitadaṃtarbhāvasyadravyo pāyādauvyavasthāpitatvāt tathāpi govalīvarddanyāyāt prathagupādānaṃ tadavachinnakā lasyaphalaviṣayārthaṃpṛthagvidhānaṃvā nacarātripadaṃsaṃdhyāparaṃsyādupasaṃhāranyāyāditivā cyaṃ ekavākyesāmānyaviṣayorupasaṃhārānabhyupagamāt sāmānyavākyasyavaiyarthyāpatteḥ staveti mātrapadamanyānapekṣatvaparaṃ rājaśabdakṣatriyamātraparityaveṣṭyadhikaraṇasiddha tvepi atrabhūyevagrāhyaḥ anyeṣāṃvaśībhāvepyutkarṣavirahāt sarvāgameṣusarveśāstreṣu pūjyaḥ sarvotkṛṣṭajñānaśālīsyāt sarvaṃccatattataṃtraṃcetisamāsaḥ svayamitiparavairapekṣyasū canaṃ haritisādṛśyalakṣaṇayāprayogaḥ pūrvatraśāstrapadaṃtaṃtrātiriktaparaṃ uttarārddhapha laṃstavapāṭhakasyaivajñeyaṃ pūrvārddherājñaḥkarttṛtvaprakramepisāmānādhikaraṇyenakāryakāraṇa bhāvititathālābhāt śivasthāniti ādyaṃbdayaṃprasiddhaṃ anyayorlakṣaṇaṃtriśaktiratne kākādinīḍasaṃyuktaṃkṛmichatrādisaṃyutaṃ nāgarairdūranirmuktaṃsādhyasotpattikāraṇaṃ sau pṛ0 116ba) cārthānmṝtavatsādayevaṃkuryuritiphalitārthaḥ lekhanaḥ likhitighañarthekaḥ tamācaṣṭe ṇic dīrghoccāraṇasāmarthyādanyatrāpyāyugitpātrepādapaḥlikhasyāpaḥprāptiḥlaṃkāro tīti samādhānaṃbhāṣyeākārapratyākhyānāt itibhaṭṭojidīkṣitāḥ vastutaḥprakvateka rmāṃtarānatvayādiprasaṃgātchāṃdasaṃrūpaṃ saukhyamayītyatraprāpnuryemayaṭ savyapadaṃcavāmaparaṃ strīṇāṃtathādarśanāt savyaṃdakṣiṇavāmayoritikoṣaḥ evamiti prājñitibāhalyārthakaṃ samāpaṃḍitasamājaḥ vyasanaṃvipattiḥvivādovyavahāraḥ śatrusaṃkaṭaṃteṣāmuparodhaḥ hastyaśca rathapādātaṃsaṃnāṃgaṃsyāccatuṣṭayamityamaraḥ saṃkṣayaṃyāṃtīkṣyatraduḥkhasyapratiyogitvenānvayaḥ prasaṃgādāha pūjanīyeti prayatnenaphalātiśayārthaṃ anyathānityatvahāniprasaṃgāt śūnyā gāraṃvyākhyātaṃ śivālayaḥśivasya śivāyāvākṣetraṃ bilvavṛkṣatalaṃprasiddhaṃ sudhārṇavetu dvitīyacaraṇāṃtecatuḥpatheitipaṭhitvā śivālayebilvamūleititṛtīyacaraṇaṃpaṭhitaṃku lamaṃḍaletādṛśasthānekulavṛkṣatalevā ekaliṃgeśmaśānetyupakramya kulapādapamūlake itirudrayāmalāt kulavṛkṣāpitatraivoktāḥ śleṣmatakaṃkaraṃjaṃcanivāśvatthakadaṃbakaṃ bi peja naṃ0 galata hai kiṃtu ṭeksṭa lagātāra hai|************** tārā0ṭī0 pṛ0 119a) lvaṃvaṭaṃśālatālvaṃsākhoṭaṃkharjuraṃtathā kulavṛkṣāḥsamuddiṣṭāiti bilvasyaprathagupādānaṃprā dhānyasūcanārthaṃ sūkareti sūkarapadaṃ tanmāṃsaparaṃ daṃtyādimapisūkakarapadaṃ saukaryasamā sāditadharaṇemaṃḍalitivāsavaharadattāśleṣāt tālavyāpidaṃtyāścaśaṃkaśūkarapāṃśava itikośāt maireyamāsavaḥsīdhurityamaraḥ bhismāstrībhaktamaṃdhotramitica sataṃḍulairdugdhai ritipratyekamiścitaivā yadvā pāyasaṃkṛśaraṃdadyābdarkarāgusaṃyutamitimatsyasūktādyuktā nāṃmitisaṃgrahaḥniveditamiti devatoddeśenasamarpitaṃdravyaṃ avadhānato'vaśyaṃbhoktavyaṃ prāśyapādodakaṃdevinirmālyaṃvibhajetpriye tadbhaktebhyaḥsvayaṃbhuktvātanmayoviharetsukhamiti kulamūlāvatārokteḥ nirmālyaṃcaśucaudeśenaivedyaṃbhakṣayetsudhīritibhairavītaṃtrācca ata evātradevatoddenonatyaktasyabhojanedoṣānavatāraḥ sviṣṭakṛdādibaddhācanikapratipatauta dapravṛtteḥ atevasmayaṃtehṛdirūpaṃmukhenomanaivedyamudarehareḥ pādodakaṃcanirmālyaṃmastake yasyasaucyutiti akaraṇeniṃdārthavādamāha tatracediti bhoktuṃsādhakamityarthaḥ brahmapurāṇa vacanetu devīnaivedyasya strīṣupratipatiruktā viprebhyastvathataddeyaṃbrahmaṇeyatniveditaṃ vaiṣṇa pṛ0 119ba) vaṃsātvatebhyaścabhasmāṃgebhyaścaśāṃbhavaṃ sauraṃmaktebhyāśākyebhyastāpineyanniveditaṃ strībhyaḥpradeyaṃmā tṛbhyoyatukiṃcinniveditaṃ tathābhaktebhyastrībhyovādānaṃsvayaṃvābhakṣaṇamititridhāpratipattiḥ spaṣṭamanyat śārdūlavikrīḍitenopasaṃharati yastotramiti phalitārthitvātkarmaṇitiṣaṣṭā dhikaraṇanyāyāt mānaviti cāturvarṇyaparaṃ vittavayairiti tatajjājñīyanānādravyagrahaṇam ekadravyabāhulyepikuberasāmānyānāpatteḥ tathāpiśrīsarasvatyoḥprāyaśovirodhāt pāṃḍityaṃna syādatāha vidyeti vidyāyājñavalkyenoktāḥ purāṇanyāyamīmāṃsādharmaśāstrāgamiśritāḥ vedāsthānonividyānāṃdharmasyacacaturdaśa padaiḥsarvotkarṣaparānamibhāvyatvādibhiḥ bṛhaspatire vasyātmūrttimān cakṣurgāhmomanasijaḥkāmaḥ tathāpijanapriyatvaṃnasyādatāha kāṃtyeti caṃdravatsarvāhlādakityarthaḥ śaktyādṛḍhopāyetakāryasāmarthyenaśaṃkaraḥ śiveva sarvatratasyaivā nabhyarhitatvamityatāha śauryeti tathācobhayavidhamapisāmarthyaṃtasyabhavatītibhāvaḥ atradhaneśvarasamityupamālaṃkāraḥ vākyatirityādaurūpakaṃ mūrttimānityatravyatirekaḥ upa mānādyadasyavyatirekaḥ sevasitikāvyaprakāśe abhedenatatsādṛśyākṣepe mūrttimānityane tārā0ṭī0 pṛ0 120a) nupamānavailakṣaṇyasyopameyemihitatvāt tataścaiteṣāṃparasparamanapekṣyaikavākyevidyamānatvātsaṃ sṛṣṭiralaṃkāraḥ śaṃkarityetāvataivataivattādātmyalābhesaṃbhavatyapievakāraḥ āropadṛḍhīkaraṇā rtha naviṣaṃdhiṣamityāhurbrahmasvaṃviṣamucyatityādāvalaṃkārasarvasvavivaraṇādrasaṃgaṃgādharakārādi bhistathābhyupagatatyāt apyadīkṣitāṃstu nāyaṃsudhāṃśuḥkiṃtarhisudhāṃśuḥpreyasīmukhamityā dauparyastāpahnutimastakuvalayānaṃdesvīcakruḥ tadrītyātuśaṃkarevabhavatītyevakāraiṇasvasmi nsvatādātmyaṃniṣidhyaśaṃkaratādotmyāropasyagamyamānatvāt prakṛtepitathaivetyavadheyaṃ pallava stualaṃkārakaustubhedṛṣṭavyitisarvaṃśivaṃ vākyapramāṇapadasāgarapāragasyalakṣmīdharābhidha budhasyatanudbhavena viśveśvareṇavihitegirijābhidhārthaciṃtāmaṇauravimitoyamagānmayūkhaḥ śrīḥ samastavinamidriyukṣitiyaṃtīdramaulisthalīnaṭnmukuṭasaṃkaṭīkṛtataṭāṃtasiṃhāsa naḥ yaśopiśadacaṃdrikāpratihaditsamullāsanaprakāśitajagatrayojayativājacaṃdrānṛpaḥ 1 tasminmahīṃśāsatidharmapūrvaṃnāmnāṃsahasraṃjagadaṃbikāyāḥ viśveśvareṇātmadhiyonurūpaṃ vyadhāyibhūyoviśadīkṛtārtham 2 astīhayadyapinakopiviśeṣaleśaḥ prājñāstathāpinaka tārā0ṭī0 pṛ0 121) dācidamuṃtyajaṃtu ratnākarojagatisannapivāṃrirāśirdhattenakoṭimapikiṃnuvarāṭakānām 3 saṃvat 1942 caitrakṛṣṇapakṣecatudaśyārivevārā|| śrīparamadevatāprītābhavaṃtu|| śubhaṃ|| pṛ0 121ba) tārāsahasranāmnāvyākhyāviśveśvarākhyasya| nirmitirapagatadoṣātārābhaktābjabhānurastīyaṃ tārāsahasranāmadīṭīkā|| maṃtraśāstra ########### END OF FILE #######