#################################################### MUKTABODHA INDOLOGICAL RESEARCH INSTITUTE Use of this material (e-texts) is covered by Creative Commons license BY-NC 4.0 Catalog number: M00645 Uniform title: śabdārthacintāmaṇi Manuscript : Ragunath Temple, Jammu, JandK manuscript 1480k Description: Notes: Data-entered by the staff of Muktabodha under the supervision of Anirban Dash. Revision 0: Apr. 6, 2024 Diplomatic transcription Internet publisher : Muktabodha Indological Research Institute Publication year : Publication city : Publication country : India #################################################### śavdārthaciṃtāmaṇi no.- 1480-ka title- śabdārthaciṃtāmaṇi (25paṭala) extent- 284 patra subject- tantra pṛ0 1a) oṃśrīmahāgaṇapatayenamaḥ oṃyadīyāṃghridvaṃdvāṃbujamajatato vījavidhikādapi śrīmataḥsyurhya(jha)ṭitigatabhāgyāpijanāḥ amuṃmāhiṣmatyāḥpatimaminamatyādijananaṃsadāvaṃdevaṃde kamapikṛtavīryyātmajatanuṃ 1 natātparyyajñohaṃgiriśavaca sāṃnāpicadṛśoḥsapāṃthāsaṃdehaṃgamayatisuiraṃhya(jha)ṭitiyaḥ tathāpyetattaṃtrāṃbunidhitaraṇemecapalatāṃkṛpābhiḥ śrībha rtturnahisadupahāsāyabhavatu 2 śavdārthaciṃtāmaṇiredhvanā matograṃthobhavatpremanidherdvijāddhiyat natatravitraṃkṛtavī ryyanaṃdanaprasādalabhyaṃkimihāstinepsitaṃ 3 śāradātila kasaṃjñanivaṃdheṭippaṇānivahuśaḥpravaraṃti tāvatāpicapa riśramametaṃsārthakīkurutasāravidojñāḥ 4 athasaṃsārāpā rākūpāranimagnānsādhujanānuddharttuṃguṇavattattamūrttisamupā sanāprakāraṃbhagavatāśivenopadiṣṭamapinigūḍhatātparyya katayāvagaṃtuṃ sutarāṃpunaranuṣṭhātumaśakyamavakalayya0 tamevārthaṃnānātaṃtraikavākyatayaikarūpatayāniścityasukha vodhāyasugamaśavdairnivaṃdhaṃnavamāvikīrṣurlakṣyaṇāvāryyo nivaṃdhaparisamāptivighaṭakavighnavyūhavidhvaṃsanāyamaṃgala manuṣṭāyaśiṣyaśikṣāyainivadhnāti nityetyādi aniśami tidvitīyārthābhivyāpteraniṣṭābhāvānukūlavyāpārarūpāva nenvayaḥ astivanityasyāpyabhāvasyasatvātsatvapratītiprayo jakatayātaddhārakaṃvyāpāreprayojakatvaṃsarvajanasiddhaṃ aniṣṭa nivṛttistunatadekadeśaḥ dhvaṃsarūpāyāstasyāḥpratiyogisā pekṣatayāyatrapratiyogīsvakāraṇābhāvādevāniṣpannastatrā prasiddheḥ prāgabhāvarūpastadanutpādopinatadekadeśaḥ prati pṛ0 1ba) yogyanutpattisthaletatprāgabhāvepramāṇābhāvāt viti svīya vākyajanyavodhāśrayatayoddeśyatvarūpaṃsaṃvodhyatvenākrāṃtaśiṣyā rthakayuṣmatpadottaradvitīyārthavṛttitvasyāvanaikadeśāniṣṭā bhāvenvayaḥ aniṣṭānvayenuyādṛśavyakteraniṣṭamaprasiddhaṃtatrā nvayānupapattiḥ syādatobhāvetikvavidaniṣṭavatipratiyogī prasiddheva nanugraṃthāraṃbhekosyamahasaḥprasaṃgoyenaprastuta graṃthavighnanāśakasyagaṇapatervācāmadhiṣṭhātṛdevātāyāḥ sarasvatyāvāsmaraṇamapahāyāmuṣyānusaṃdhānamityatrāha vā cāmityādi tatkiṃsarasvatyākhyaṃmahaḥsāṃprataṃsmṛtiviṣayī bhūtaṃnetyāha nityānaṃdetyādi nityoyānaṃdaḥsevavapuḥsva rūpaṃyasyetimahasoviśeṣaṇaṃ nityaṃvijñānamānandaṃvrahmeti śruteḥ ānaṃdaṃānaṃdavat arśādyav tenanapuṃsakatvamupa pannaṃ ānaṃdavatvaṃtādātmyasaṃvaṃdhenanātobhedāpattiḥ yadvāni tyoduḥkhāsaṃbhinnānaṃdoyobhyevaṃbhūtānivapūṃṣiyeṣāmevaṃ bhūtairniraṃtaraṃsaṃsārasyānāditvenāparichedyatvenavapratikṣaṇaṃ galadbhirabhivyaktaiḥ kṣakārasyakrādivatsaṃyuktākṣyaratayāpārtha kyenāgaṇanātpaṃcāśan saṃkhyairarṇairvarṇaiyenamahasāidaṃjagadvyā ptaṃtadityarthaḥ kāvyādibhyohiśravaṇasamanaṃtaramevaniratiśa yānaṃdaḥ sāmājikānāṃjāyate vedāṃtādivākyaśravaṇāccapa raṃparayāmokṣarūpāṃnaṃdātiśayobhavatikeṣāṃcidinitatprayo jakatvaṃvarṇānāṃ sarveṣvapighaṭapaṭādiśavdeṣutādṛśārtheṣuca tattadvyaktisaṃketitapadapratipādyatayāsarvanāmapadapratipā dyatayāvakathaṃcicchavdārthavyāptirvarṇānāṃ nanuśavdabrahmaivavyā pakaṃitikaścidāvaṣṭe aparastujīvātmanāmaṃtargataṃcaitanya pṛ0 2a) mevajagadvyāpakamitivrūte itaraścaṃdraśekharevavyāpakiti vadeti tadetanmattatrayaṃtvanmataviruddhaṃsyādityatrāha śadde tyādi tathāvapadamātrasyabhedonanāminorthasyetimattatrayā viruddhamevāsmanmatamityabhiprāyaḥ yattuaḥkeśavastena vasaṃkarṣaṇastanmūrtibhedatvāt tenacaukāraḥ keśavādinyā seṣusaṃkarṣaṇamūrtteścaturdaśasvareṇasahanyāsapratipādanā tniśāhakāraḥ akāreṇasahitāniśāyasminnitima hoviśeṣaṇaṃ śaśāṃkasyārddhavaṃi(caṃdra)viṃdvoḥsadanamitihauṃiti prāsādavījamanenoddha(ddhṛ)taṃ evamanyānyapivījānigraṃthārtha itipadārthādarśakṛtoktaṃ tannayuktaṃ kliṣṭavyākhyāpatteḥ na hikliṣṭepyarthegraṃthakarttuḥstātparyyaṃyenatadanupapattyāṃtatoni ṣiddhalakṣaṇayāsasorthāvaśyakaḥsyāt nanuprācīdigva danoyaditrisaṃdhyāsupaṭhedetaṣṇaṇmā?saṃvijiteṃdriyityādeḥ saptaviṃśatidinaparyaṃtamekaviṃśatisaṃkhyayākavacapāṭha paratvamupagacchata stavakathaṃparakīyaklaṣṭavyākhyānadūṣaṇe pravittiriticet bhrāṃtosi nahivayaṃsvapāṃḍityaparivodhanā yatathāvyākhyāmatusarāmaḥ kiṃtukavacoktāṣvaprayogāyetva yoktāḥkāmadhenavaḥkathaṃtedevakarttavyāvidhinākenasiddhi dāityādipraśravākyādyanurodhāt anyathākavacavacanāpra tipādyasyāpiprayogasyasaṃhitāyāṃpratipādanenākāṃkṣitā bhidhānāpatteritisaṃkṣepaḥ vācāmadhīśatvaṃcedatrayīmayatvā devaṃbhūtaṃśāśāṃkasadanaṃviṃduśiraskaṃvāgbhavavījaṃgraṃthāraṃbhe vaśyaṃsmaraṇīyaṃ avyādityarthaṃkecidāhuḥnāyamarthaḥkliṣṭo pi 1 nanulokasiddhakāraṇatākairevakulālādibhiḥghaṭādi pṛ0 2ba) kāryyasiddhyākiṃmahasotiriktasvīkāreṇa athakṣityādi karttṛtvennatatsiddhiritivenna tasyanirguṇatvābhyupagamena karttṛtvāsaṃbhavāt athakiṃcicchaktisaṃbaṃdhātkartṛtvopavāra mātraṃ tatrakarttrītutacchaktirevetivrūṣe tarhitvadīyagraṃthani rmitipratibhādānavighnanivāraṇādikartryapisaivabhaviṣyatī titatsmaraṇamatyāvaśyakamityabhipretyāha aṃtaḥsminetyā di hāsyepīdamevakāraṇaṃyatkāraṇatvābhāvepyasyaparavra hmaṇaḥkāraṇatvamāvakṣatesaṃsāriṇiti 2 nanumahasaḥpa ravrahmaṇaḥsaśaktikasyāstunāmasmaraṇayogyatvaṃ paraṃnutatsma raṇamakārevāsulabhaḥ athakasyacidgurorupadeśavākyaista tsaulabhyamitivrūṣenarhiparamopakārakatvāttadīyamevasma raṇamāvaśyakamityabhipretyāha saṃsāretyādi 3 iṣṭasādha natājñānasyapravṛttisāmānyelaukikapravṛttisāmānyevā hetutayāvināsvīyeṣṭasādhanatāgrahamannagraṃthepaṭhanādaupra vṛttiḥśiṣyāṇāṃnopapadyatityataḥsvīyagraṃthārthajñānaphala mādarśayati sāramisādinā naṃtrāṇāṃsarveṣāṃnatuyatkiṃci dekataṃtrasya taṃtrāṇāṃnānābhūtānāmadarśanehikvacideka taṃtrasyatātparyyārthaṭhakvacitpadārthaḥkvacidākāṃkṣitabhāgā rthaścanirṇetumaśakyaḥ sāraṃsatisaṃbhavesarvataṃtrāṇāmeka vākyatayāpratipāditamarthaviśeṣaṃ natunānāvākyārthabhū tānivaikalpitayānuṣṭeyāni vāsarāṇi etenanehekataṃ tropāttopyaparataṃtraviruddhorthonavāsvakapolakalpitorthaḥ pratipādyityuktaṃ yannunityānaṃdetyādinaivaślokenasvagraṃthapra yojanaṃ darśitamitigūḍhārthadīpikākāreṇoktaṃ tannayuktaṃ pṛ0 3a) tataḥspaṣṭaṃtādṛśārthānadhigamāt sāraṃvakṣmāmītyādervairasyāpa tteśca 4 nanukiṃtatsāraṃyadatragraṃthepratipādyanityākāṃkṣāyāṃ saṃkṣepeṇasarvamapisvagraṃthābhidheyamāha śavdārthetyādi yattuvi ṣayaprayojanasaṃvaṃdhādhikāriṇaḥśrotṛpravṛttinimitta bhūtā ndarśayati sāramityādiślokadvayenetyuktaṃpadārthādarśakṛtā tattusāramityādyekaikaślokenaivasarvoktārthapratipādanepita syaivapunarvivaraṇarūpatayādvitīyaślokasyāpekṣaṇenayathā kathaṃcitsaṃgamanīyaṃ ślokadvayasyaikavākyatātunavakṣyāmī tyādikriyāpadadvayavairasyāt lokadvayasyaikavākyatātuna vakṣyātyādikriyāparadvayāvairasyāt yasmindharmādīnāṃkā raṇaṃtattadupāsanāprakārobhidhīyate tādṛśaṃśāradātila kagraṃthaṃvakṣyāmītivaiyyadhikaraṇyenānvayaprasaṃgaśca mamatve vaṃpratimāti śiṣyāṇāṃviṣayāṃtaramanoviccherāyapravarttaka jñānasaṃpattayecasāramityādigraṃthasyaivaviśeṣaṇaṃ nanugraṃtha syaivadharmmārthādikaṃpratikāraṇatvaṃvyavasthāpitaṃ tatkiṃstotrā divatpāṭhamātrāt kiṃvātadarthajñānāt āhosvittatpratipādyā rthānuṣṭhānādityatrāha śavdetyādi tathācamaṃtrāṇāṃvidhiprati pādanenatajlānaṃtataścānuṣṭānaṃ tataḥsamīhitasiddhiritirī tyāgraṃthasyāsyajñānamiṣṭasādhanamitisarvathāetadadhyayanā dauyatinavyamitibhāvaḥ maṃtraprāptividherapimaṃtravidhitāvi vakṣitā tenapratijñāślokākroḍīkṛtasyadīkṣāvidheratrapra tipādanepinakṣatiḥ śaraḥsvataṃtraṃ tasyabhāvaḥśāraṃsvātaṃtryaṃta ddadātītiśāradā tasyāstilakobhūṣaṇaṃ etenānvarthanāmata yāsarvāpekṣayāyamevagraṃthupādeyityuktaṃ sarasvatyāstilaka pṛ0 3ba) syasarvagraṃthamapekṣyotkarṣāditidhyeyaṃ 5 athodeśakramaprā ptāṃśisṛṣṭimabhidhātumupakramate nirguṇityādinā āva śyakaṃvedaṃsṛṣṭinirūpaṇaṃ anyathāvakṣyamāṇabhūtaśuddhyādau svasvakāraṇeṣukṣayasyatattatkāraṇāttattadutpatteścadurkṣeyatvā yatteḥ sanātanityanenasarjakānavasthāparihṛtā anyaḥa saṃgṛhītaprakṛtikaḥ guṇāḥsatvarajastamāṃsi tadūparigraha parigrahābhyāṃnirguṇatvasaguṇatvoktiḥparavrahmaṇaḥ sāmyā vasthāviśeṣāpannāuktaguṇā evaprakṛtiravidyākalāvā bhidhīyaṃte 6 tadevaṃrītyādvividhaparabrahmamadhyedvitīyācha ktirjātā śaktirapiguṇavaiṣamyeṇasthūlāvasthāprakṛtipa nnāprakṛtireva tadevaṃsāmyenasūkṣmāvasthāpannāyeguṇāḥpra kṛtyavidyākalāparaparyāyāstadviśiṣṭāvrahmaṇaḥsakāśā tsthūlāvasthāviśeṣāpannaguṇāparaparyāyāśaktirajāyate tinirgalitārthaḥ āsīdityasyāvirbhūtetyarthaḥ yaduktaṃvā yavīyahyahitāyāṃśivechayāparāśaktiḥśivatatvaikatāṃga tā tataḥparisphuratyādausargetailaṃtilādiceti etenaśa ktisahitādevavrahmaṇaḥsakāśāchaktirutpannetikathaṃni rvaheditipratyuktaṃ śaśibhedasyopapāditatvāt sakalatve pivrahmaṇaḥsṛṣṭisāmarthyādikaṃnapracyutaṃbhavatītisūvapi tuṃ savvidityādi avidyākavalitatvenapareṣāmevaiśvaryya vyutirnāmuṣyetibhāvaḥ tataḥśakte sakāśāt nādoviṃduścā vasthāviśeṣāveva yathāhikapālikākapālaghaṭakharpyarā disaṃjñāmṛdaḥ 7 paraśaktimayaḥ śivaśaktimayaḥ asausāklā dvrahmatvenanirdiṣṭoviṃdurevapunaḥ pūrvoktaviṃdunādābhyāṃkāra pṛ0 4a) ṇabhūtābhyāmaparānevaviṃdvādīnsvabhedanayābhajamānastraivi dhyayupadadhāti tatrasūkṣmasthūlābhyāmavasthābhyāṃbhinnāva sthāparāvasthātāmāpannoviṃduḥatevaśivatvenāsauka thyate sūkṣmāvasthāmāpannonādaḥatevāśakyoccāraḥsthū lāvasthāmāpannaḥkāraṇabhūtoviṃdurevapūrvoktovījapadenā bhidhīyate astuvāparaśaktimayityapyavasthāsūcakameva śaktipadaṃsthūlāvasthāparaṃ sthūlāvasthāpannāyāevapūrvaṃśa ktitvenapratipādanāt tataḥparābhinnāvasthāparāvasthāsū kṣmāvasthācetiitthamevasārthakyamapyetadviśeṣasya 8 teṣāṃ bhedānāṃsvarūpamāha viṃdurityādinā vījasyadharmitayāpūrva mutpannādapinādātmakasaṃvaṃdhātpūrvamuktinaṃvairasyāya sama vāyaḥkṣobhyakṣobhakabhāvalakṣaṇaḥsaṃvaṃdhaḥ svakapolakalita tvabhramanirāsāya sarvetyādi 9 raudrītyādi śavdasṛṣṇaṃtarga tāetenirodhikārddheṃduviṃdurūpāḥkrameṇarudrādināmatāmā sādayaṃti tevacajñānaśaktīcchāśaktikriyāśaktipadenāpya bhidhīyaṃte sadāśivādbhavedīśastatorudrasamudbhavityādikaṃ tvarthasṛṣṭyabhiprāyeṇavakṣyati nātaḥpūrvāparagraṃthavirodhaḥ 10 bhidyamānāttrividhatvenabheditāt parātdvitīyāt yadvāyasya trayobhedāuktāstasmānṛmūlabhūtāt parārdvidoḥprathamamupā ttānnatūttarataḥ avyaktovarṇatvādiviśeṣadharmmairavibhāvya ātmāsvarūpaṃyasya 11 taṃravamevasarvāgamavirśaradāḥśaṃkarā vāryyaprabhṛtayaḥśavdavrahmapadenavyavaharaṃti kecittu āṃtaraspho ṭevaśavdārtharūpaḥśavdabrahmapadenavyavahāryyaḥ isāhuḥ pare tupūrvapūrvavarṇasaṃskārarahitavaramavarṇagrahaṇodvuddhapadaspho pṛ0 4ba) ṭādikamevaśavdavrahmetyāvakṣate 12 tadetanmatadvayaṃdūṣayati nahīti tayoḥśavdārthaśavdayoḥ siddhiḥśavdavrahmapadavācyatāsiddhiḥ yataḥsaccidānaṃdarūpovrahmaśavdārthastaucajaḍauitibhāvaḥ caita nyamiti pūrvapūrvavarṇasaṃskāraviśiṣṭaścaramavarṇevasarva bhūtacaitanyopaditaḥsarveṣāṃvākyārthābhivyaṃjakaḥśavdavrahmapa dārthatāmāsādayatītigraṃthakārasyābhipretaṃ atevasphoṭo pyanyāyyakalpanitimaṃtavyaṃ 13 tatśavdavrahmaprāṇināṃma nuṣyamukhyāṇāṃdehamadhyāṃtargatakuṃḍalīṃprāpyāsādyatadanaṃta raṃkaṃṭhatālvādyabhidyātadvārākakhagādivarṇānāvirbhāvayat gadyapadyādibhedatonānāprakāratāmādhatteitiprakṛtagraṃthani rūpaṇīyamaṃtrasṛṣṭiḥpratipāditā 14 athamaṃtrārthataddevatā sṛṣṭimabhidhātumarthasṛṣṭiṃvaktumupakramate athetyādinā yattumūlabhūtāttatovyaktādityāditevārthasṛṣṭerupakramaḥ idaṃtupūrvoktaśavdasṛṣṭikramasyaparyyavasitasyahya(jha)ṭitivo dhārthaṃpunarupādānamitiharṣadīpikākṛtoktaṃtannamuktaṃsa dāśivāderapyarthatayātatsṛṣṭerarthasṛṣṭitvasyavārayitumaśa kyatvāt anyathāgrerudrasyagaṇanādarthatvamevatasyanaprāpye ta evaṃkramasyapūrvamanuktatvenatadanuvādatvāsaṃbhavāca śaṃ bhoḥparavrahmaṇaḥsakāśāt pūrvaniruktārthakalāpadārthā tmakāt kalāmevāśrityakāryyakāritvaṃnasvātaṃtryeṇetie kakāryyakāritayātadātmakatvopacāraḥ kālasyāpijagajja nanesahāyabhūtatayātadātmakatvoktiḥ śaṃbhornirguṇavrahmarū pasyakathaṃkarttṛtvaṃkathaṃvānayadākadācidyasyakasyacidutpa ttirbhavatītiśaṃkādvayamanenaviśeṣaṇadvayenaparihṛtaṃ pṛ0 5a) viṃdvātmakaṃtvavasthāviśeṣarūpaviṃduprayojakṛtayākāryyekā raṇopacārāt etadupādānaprayojanaṃtuviṃdudvārakamevasa dāśivaprayojakatvaṃśaṃbhoritisūcitameva jagatsākṣī ja gatsṛṣṭisthitidhvaṃsanigrahānugrahātmakakāryyapaṃcakakarttā kecittu pūrvaṃśavdasṛṣṭeruktatayāmāyāvījasyāpyutpattiruktai va tataścasadāśivotpattimāha athetyādinā śaṃbhorhakārā t kālogniḥrakāritiyāvat pralayesarvanāśakatvasyāgreḥ satvātkālatvoktiḥ savaṃdhurivayasyekavījaghaṭakatayāta tsaṃpādakatvāt etāvatāhakāramāvirbhāvyakāmakalāpadā rthabhūtalaturthasvaraparatvenakalāpadaṃnirvarṇyaḥ sātmani yasyetiśaṃbhorviśeṣaṇaṃkṛtvāsaṃpūrṇamāyāvījoddhāraḥkṛtaḥ yattukālārddheṃduḥātmācaturthasvaritipadārthādarśakṛto ktaṃ tannayuktaṃ tathāsatiśaṃbhoritipaṃcamyaṃtasyasāmānādhi karaṇyānāpattermūlasvārasyabhaṃgāpatteḥ athahakārāt rakā rāt arddheṃdutaścacaturthasvarāccasadāśivojātityarthaḥ mā yāvījaprāptistuparasparamilitāditipūraṇādinābhavatu māvetivrūṣetarhiviṃdvātmanityādivaiyadhikaraṇyakṛtaṃgraṃ thāsaurasyamaparihāryyamevetivruvate 15 teṣāṃśavdapṛṣṭaunā masādṛśyamātreṇapratipādanabhramaviṣayāṇāṃrudraprabhṛtī nāṃevaṃpūrvoktaślokārthakrameṇa śavdasṛṣṭautvanyathākrama uktonārthaparobhavatītyabhiprāyaḥ 16 idānīmarthaviśeṣa bhūtasṛṣṭiṃvaktumupakramate mūletyādi mūlabhūtātsarvasṛ ṣṭimūlabhūtāt paravastunaḥ paraṃvrahmapadavācyān avyaktā n varṇatvādibhirviśeṣadhammeramabhivyaktāt ebhirviśeṣa pṛ0 5ba) ṇairavyaktātmāravobhavadityanenoktoravupadarśitaḥ vikṛ tāt sṛṣṭimāvirbhāvadhitumudyuktāt guṇāḥsatvādayastrayaḥ aṃtaḥkaraṇānimanovuddhyahaṃkāracittātmakānicatvāritadā tmakatvaṃtajjanakatvenakāraṇekāryopacārāduktaṃ idamevaśai vāgamevuddhitatvamityabhidhīyate 17 sṛṣṭervaikārikadevā disṛṣṭerbhedavailakṣaṇyaṃkarttuṃtraividhyamahaṃkārasyakāraṇavaici tryasvabhāvāddhikāryyasvabhāvavaicitryamupapadyatetibhāvaḥ vaikārikatvataijasatvabhūtādikatvānicakrameṇasātvika tvarājasatvatāmasatvarūpāṇyeva 18 pracetāvaruṇaḥ upeṃdraḥ śrīkṛṣṇasya mūrttiviśeṣaḥ kovrahmaṇomūrttiviśeṣaḥ atracaṃ dropyupalakṣyitipadārthādarśakṛtoktaṃ tanmatedaśapadaṃmau laṃvairasyamāpadyate iṃdriyāṇijñāneṃdriyāṇikarmeṃdriyāṇi manaścetyekādaśa eteṣāmiṃdriyāṇāmadhiṣṭhātṛdevatādi gādayodaśakrameṇabhavaṃti manasastucaṃdraḥ yaduktaṃvaikāri kādigādyāyecaṃdreṇaikādaśasmṛtāḥ iṃdriyāṇāmadhiṣṭhātṛde vāsteparikīrttitāḥiti 19 bhūtādikāditisvārthikaḥka pratyayaḥ tanmātretyādicaturthapādasyaivaihasaṃvaṃdhaḥ tathācabhū tādināmakādahaṃkārātpūrvaṃśavdatanmātrātataḥākāśaḥta tobhūtāhyahaṃkārādevasparśaḥ sparśasahitāccākāśādvāyuḥ tatastasmādevāhaṃkārādrūpaṃ rūsahitādvāyustejaḥ tatasta smādevāhaṃkārādrājasaḥ rasasahitāccatejasojalaṃ tatasta smādevāhaṃkārādgaṃdhaḥ gaṃdhasahitāccajalātpṛthivītiphali tārthaḥ navāhaṃkāramātrasyapaṃcabhūtahetutvoktivyāghāta i tivācyaṃ tattanmātrotpattidvārāpūrvapūrvasyottarottaraṃpratihe pṛ0 6a) tusyoktatvāt yaduktaṃ tanmātrākramayogatiti tanmātrāṇāṃkrame ṇāhaṃkāratadusannabhūtānāṃcayogenabhūtānyuttarottarāṇijā tānītitadarthaḥkramapadāccasparśavācādisahitādahaṃkārā nnākāśāderutpattivodhaprasaktiḥ amumevārthaṃvivṛṇoti śavdādityādinā acchaṃsvacchaṃśvetamitiyāvat viśadaṃśvetaṃ e kaikādhārataḥ iti svasvakāraṇabhūtapūrvabhūtādhārāṇītyarthaḥ yaduktaṃ vyomnimarudatradahanastaprāpastāsusaṃsthitāpṛthvīti śavdādayaḥ krameṇākāśādibhūtānāṃviśeṣaguṇāḥ yadvā ekai kādhāratiti svasvapūrvabhūtaguṇavaiśiṣṭyanottarottaraguṇava ttvamuttarottarabhūtasyetyarthaḥ yaduktamīśānena śavdaikaguṇā kāśaḥśavdasparśaguṇomarut śavdasparśarūpaguṇaistriguṇaṃte jiṣyate śavdasparśarūparasaguṇairāpaścaturguṇā śavdasparśa rūparasagaṃdhaiḥpaṃcaguṇāmahīti sāṃkhyamatamabhipretyacedaṃ pra saṃgādbhūtamaṃḍalānyāha vṛttamityādinā divākāśasya ta tvṛttaṃparidhirekhāyāṃṣaḍviṃduralakṣetaṃpadikriyatetarhivāyo rmaṃḍalaṃsyāt trikoṇamūrddhvāgraṃ iṃdrarākṣasavāyavyakoṇaistadva hnimaṃḍalamititaṃtrāṃtaradarśanāt svastiketyādi trikoṇasaṃ pātarekhāḥ saṃvarddhyatatrasvastikākāraṃkuryādityarthaḥ svasti kaṃvidigātacaturvaktraṃparasparasaṃvaddhaṃrekhādvayaṃ arddheṃdvityā di arddhacaṃdrākārarekhāṃkṛtvā tadubhayapārśvepadmadvayaṃkuryādi tyarthaḥ kecittuaṣṭadalaṃpadmaṃkṛtvātaddalāgreṣuarddhacaṃdrānā caredityarthamāhuḥ anyetuarddhacaṃdraṃkṛtvātadaṃtaḥpadmaṃkāryyami tyarthamāhuḥ caturasrarekhāsvevapūrvādidikṣvaṣṭavajrāṇi vajraṃ nāmaanyonyābhimukhatayātrivaktraṃparasparasaṃvaddharekhādvayaṃ pṛ0 6ba) varṇaiḥvakṣyamāṇabhūtavarṇaiḥ nāmānivakṣyamāṇamaṃtrāḥ tathā cayasyabhūtasyamaṃḍalaṃkāmanānuguṇyenalekhyamastitadbhū tamaṃḍaletadbhūtavarṇāstadbhūtamaṃtraścalekhyityarthaḥ bhūtānā mutpādikāḥkalāāha nivṛtyādyāiti nanubhūtotpatti kāraṇamuktamevatatkimidānīṃpunarutpādakāraṇamucyate iticetnavayaṃśavdādimātramekaikamevakāraṇaṃvrūmopitu kalādirūpasahakārikāraṇasahakṛtamevetinakopi doṣaḥ nādāddehoyasyetivigrahāttathābhūtoviṃdustasmātka lotpannetyarthonādetyādeḥ nṝṇāṃprakṛtaśāstrādhikāri tvenamukhyatayāteṣāṃsamyagutpattinirūpaṇasyavairāgyaja naneneśvaropāsanāvuddhisaṃbhavāyāvaśyakatayātadutpatti māha teṣvityādi nanvekoviṃduritikathaṃsaṃgaccheta kadā cidvitryādyapatyānāmapyutpatterapatyabhedenaviṃdubhedasyāva śyakatyādityatrāha ubhayeti kramāt daivaniyaṃtritavāyu gativaśāt ubhayetiāderupalakṣaṇaṃ manuṣyāṇāmeva pūrvamupakramāttatracādyapatyānāṃprāyaśo'saṃbhavānmanu ṣyamātraviṣayatayobhayetyuktaṃ nanvekevaviṃduryadigarbha prayojakastarhikadācitputraḥkadācitkanyetivaiṣamyaṃnasyā t asmanmateviṃdusaṃkhyāvaiṣamyamevanadvaiṣamyaprayojaka tvenasvīkaraṇīyamityatrāha rajodhiketyādi dvāviṃśatī rajomātrāḥśukramātrāścaturddaśetitusvābhāvikamevanādhi kyakaraṃnātaḥsarvadaivarajodhikatvenakanyāprasaktiḥ tathā cadvāviṃśatimātrātodhikerajobhāgecaturddaśamātrātobhi vṛddhaśukrabhāgādadhikesatikanyāevamevādhikeśukreputra pṛ0 7a) janmetinakiṃcidapiduṣṭaṃ yattu ubhayātmāśukraśoṇitātmā asaurajodhikaḥkramānnārībhavedityādikottaratrayojane tipadārthādarśakṛtoktaṃ tatrayuktaṃ śukrācchoṇinasaṃyutā dityatevobhayātmakatvasyāvagateretadupādānavaiyarthyā patteḥ kramādityanenaitaduktaṃbhavati sevaviṃdurvāyunāpṛ thakbhinnaḥsanvahvapatyatāṃjanayatītyapibhavaduktirmadukta prakāreṇaivopapadyate natubhavaduktayojanayetiparamaraha syaṃ yattuubhayātmāekoviṃdurityanvayapṛśukraśoṇitā bhyāmaṃtargatvāmilitābhyāmekoviṃdurjāyatesapaścādgarbhā śayaṃpraviśatītyarthityuktaṃharṣadīpikākṛtī tadapina yuktaṃ kramādityasyāsaurasyaprasaṃgāt yadicakramādubhayā tmetyanvayaḥpuruṣānnirgamakāleekātmāpyudaraṃpraviṣṭaḥśo ṇitasaṃvaṃdhādubhayātmābhavannapimilitādekatvamāpanno viṃdurgarbhaṃpraviśatītyarthiṣyate tathāpiyamalotpattikatha nābhāvānnyūnataivamūlakṛtaḥsyāditinakiṃcidetat ta syaviṃdorjīvatvamupapādayati pūrvetyādinā pūrvajanmasvarji tāniyānisukhaduḥkhabhogajanakānipuṇyapāpātmakaka rmāṇitadanurūpeṇatatsahāyabhūtena avidyātmakoyomo hastadrūpapāśenaniyamitaḥetāvadevasukhaṃetāvadevaduḥ khaṃetāvadevāyuḥkiṃvāetāvadevaśubhakarmmakāryyametatā vadevacāśubhakarmmakāryyamityādiniyamaviśiṣṭaḥsan ātmanāṃvahutvādetadviṃduprabhavaśarīrāvacchedenabhogajana kādṛṣṭaviśeṣavānkaścidekātmānādirapijīvatvaṃprā pnotinatvātmāviṃdutojāyatitimaṃtavyaṃ sukhaṃavikāraṃya pṛ0 7ba) thāsyāttathādoṣaidūṣyaiścaprāptoyuktoyaṃjīvonijeṃdriyairarthā davikṛtairvyakriṃyātiprakaṭībhavati vikṛtairdauṣādibhiḥprā ptastvayaṃvikṛteṃdriyevotpadyevanatunijeṃdriyapūrṇobhavedi tyabhiprāyavānāha doṣairityādi tatvadehetyatrapraviṣṭatatvapadā rthaṃnirūpayatijñānetyādi tatvavidovidurityaṃtena aṃdhuliṃ gaṃ ānaṃdeti yadyapimūtrādyutsargopyasyakāryyaṃtathāpinatadri yasyamukhyaṃkāryyaṃ kiṃtutadaṃdhrasyaiva anyathājihvāyāvarṇoccā raṇamapikāryyaṃkiṃnagaṇyetetyatabhisaṃdhiḥ ātmanitigrāhaka mitiśeṣaḥ aṃtaḥkaraṇasyaivacāturvidhyamāha manityādinā saṃkalpavikalpātmakaṃmanaḥ sarvabhāvaniścayakāriṇībuddhiḥ jñāttrabhimānayuktohaṃkāraḥnirvikalpakaṃcittamiti tattrakṣa ṇaṃ yaduktaṃtaṃtrāṃtare eṣāśaktiḥparājīvarūpiṇīproktala kṣaṇā saṃkalpaṃcavikalpaṃcakurvāṇātumanobhavet vuddhirū pātavyāsarvabhāvaniścayakāriṇī jñātryasmītyabhimānāḍhyā saivāhaṃkārasaṃkṣikā nirvikalpātmikāsaivamatācittasvarū piṇīevamekaivavahudhānartakīvapratīyateiti aṃtaḥkaraṇaṃ yadātmanomananaṃkarotitadāmanaḥyadātmanovodhakastadāvu ddhiḥyadātmanoguṇānprakaṭayatitadāhaṃkāraḥyadājñānaṃprakā śayatitadācittamitipadenābhidhīyate aṃtaḥkaraṇasyāva sthācāturvidhyāttasyāpicāturvidhyamucyate natusvarūpasya cāturvidhyamityabhiprāyaḥ itikecit daśetyādināsaṃjñāṃta raṃtatvāṃtargatānāṃ keṣāṃcit tanmātrāścetivakārovikṛtaya ityaṃtaramanveti vakāreṇaprakṛtisaṃgrahaḥ nityaṃkāryyarūpata yāvikāratā uttarottaraṃpratipūrvapūrvasyakāraṇatvenaprakṛti pṛ0 8a) tvaṃ uttarottaraṃpratipūrvapūrvasyaprakṛtibhūtatvāt uttarottarasya pūrvapūrvaṃprativikṛtirūpatayācaprakṛtivikṛtitvaṃ prakṛti ṣubhūtapadaṃtanmātrāparaṃkāraṇekāryyopacārāt bhūtānāṃke valakāryyatvenavikāreṣugaṇitatvāt tatrakarmmeṃdriyajñāneṃdri yamanasāṃpṛthivyādipaṃcabhūtānāṃcaṣoḍaśasaṃkhyatāmāpannā nāṃvikārasaṃjñā paṃcabhūtāniahaṃkāraḥavyaktaṃmahadityaṣṭapa dārthāḥprakṛtaṃyaḥ śabdādayaḥpaṃcatanmātrāḥmahānahaṃkāraśceti saptapadārthāḥprakṛtivikṛtayaḥ daśeṃdriyāṇidaśeṃdriyārthāḥ paṃcabhūtānītyevaṃpaṃcaviṃśatitatvānibhavaṃti yadāhuḥ bhūteṃ driyeṃdriyārthairuddiṣṭastatvapaṃcaviṃśatikiti vidurityanena svāsaṃmatatvamuktaṃ svamattehipaṃcabhūtānitanmātrāiṃdriyāma nastathā garvovuddhiḥpradhānaṃcatatvānītividurvudhāitipari gaṇitānyevatatvāni prāsaṃgikamuktāprakṛtamanusarttavyaṃ na nuviṃdutevayadiśarīramutpadyatetadātasyasarvajanasiddho grīṣomātmakatvapravādovyāhṛtaḥsyādityatrāha agnīti kiṃke nasaṃgatamitiśaṃkāyāmāha viṃdviti tatraśukramagnirūpaṃra ktaṃsomamayaṃmaṃlavyaṃ atraśāstredakṣiṇabhāgaḥkvacidagnipade nakvacitsūryyapadenavyavahriyate dvidhāvaitaijasīvṛttiḥsū ryyātmāvānalātmiketivāyavīyasaṃhitokteḥ tathācāgnī ṣomātmakedehekutrabhāgekasyasthitiritiśaṃkāyāmāha da kṣiṇāṃśityādi kutradakṣiṇabhāgesthitiritiśaṃkāyāṃ da kṣiṇanāḍyāmagnisūryyayoḥsthitirvāmanādyāṃcaṃdramasityutta raṃ dātavyaṃ tatracakiṃsaṃjñāsāsānāḍīkatisaṃkhyāścetijijñā sāyāmāha nāḍīrityādi mukhyatvenoktānāṃtisṝṇāṃnāḍīnā pṛ0 8ba) mavāṃtarasaṃjñāmuktvorvvaritānāṃsaptanāḍīnāṃnāmāha gāṃ dhārītyādinā daśamukhyāityanenasūcitāpukhyāparanā ḍīnāṃsaṃkhyāketyapekṣāyāmāha nādyonaṃtāiti anaṃtāḥ va hutvādabhyaṃtaragatatvāccagaṇayitumaśakyāḥ natusaṃkhyāśū nyāḥadhomukhyaḥśirāḥkāścitkāścidūrdhramukhāstathā parā stiryyagātāstāścatatralakṣārddhatodhikā nādyolakṣatrayonmā nāityādivirodhāpatteryathāśruteparihārāsaṃbhavāt paṃce ti mūlādhāraḥtiṃgaḥ nābhihṛdaya0kaṃṭheṣusvādhiṣṭhāna0maṇi pūrakā0nāhata0viśiddhā0jñā0nāmakacakrāṇiyānīgīyaṃ tetānyevapaṃcaparvāṇi adhodhograṃthimārabhyaduddhorddhagraṃthi paryyaṃtaṃparvasamāptiḥ tenagraṃthīnāṃṣaṭsaṃkhyākatvepinakṣa tiḥ hṛdiprāṇogudepānityādyuktalakṣaṇakebhyovakṣyamā ṇavāyubhyobhinnoyaṃprāṇanāmāvāyustāṣabhiḥkathitanā ḍībhistanuṃpuruṣasyasarvaṃśarīraṃvyāpnoti doṣāścadūṣpāśce tidvaṃdvasamāsaḥ bhrājakoraṃjakaścaivakledakaḥstehanastathā dhārakovaṃdhakaścaivadrāvakākhyaścasaptamaḥ vyāpakaḥpāva kaścaivaśleṣmakodaśamaḥsmṛtititaṃtrāṃtaroktānicavahni nāmānyanusaṃdheyāni prastutasyaprāṇasyomiṃkathanevaśya karttavyeprasaṃgātmanaḥśarīrayorapitānāha vubhukṣetyādi nā pīḍāviśeṣotpādanānukūlovasthāviśeṣūrmiḥ śu kraśoṇitātmanāviṃdunākimaviśeṣeṇāpatyaśarīraṃstā ghvādimayaṃjanyatenetyāha stādyasthītyādinā itthaṃbhūtaḥ nṛ ṇāmudbhavonigadyatityāradhyaitātparyaṃtayupadarśitasvarūpaḥ tathā pūrvakarmmānurūpeṇajīvabhāvaṃprapannātmaviśeṣānu pṛ0 9a) gataḥ padārthādarśakṛtastuitthaṃbhūtiti urvvaṃtaritahastā vaddhaśrotromātṛpṛṣṭhamāsthitomokṣopāyamabhidhyāyanni tyarthaḥ yadāhuḥ ūrvaṃtaritahastābhyāṃśrotraraṃdhrepidhāyasaḥ smaranpūrvānubhūtāḥsanānāyonīścayātanāḥ mokṣopāyama bhidhyāyanvartatebhyāsatatparaḥ itītyāhuḥ nāyamartha itthaṃ bhūtapadasyapūrvoktārthasyaivatenaparāmarśāt anyathābhyā satatparityaṃtasyāpitadarthatvasaṃbhavātkutastattyāgiti tusaṃpradāyikāḥ kālakrameṇa garbhavedanāmogapari pūrttikālanirgamenaapermātaramityatrānvayaḥ tathācasva yaṃtkeśavānmātaramapitkeśayatītyarthaḥ daśamenavamevā pītiyāvalkyādikaṃtvautsargikīṃrītimanuruṃdhyasaṃpiṃḍi taśarīraḥsaṃkuvaṃdgātraḥ roditumiti garbhavāsādyavasthā bhayenabhobhoprabhopunarevaṃmayānukarttavyaṃkṣamasvetyādivi vakṣayārodanaṃvikīrṣostasyātmanikaścitprayatnojāya te tatomūlādhārevāyaukriyābhavati tayākriyayāmūlā dhārāvacchinneśavdavrahmaṇikaścidbhāvovasthāviśeṣāparyā yojāyate sevaparānāmakaḥ sevavanābhaupraviṣṭaḥ pa śyaṃtīsaṃjñāṃlabhate hṛdayagataḥsevabhāvomadhyamāsaṃjñāṃ māsādayati sevakaṃṭhavaktrādisthānagatovaikharīsaṃjñāṃ prāśeti yaduktaṃ mūlādhāratprathamamuditoyastubhāvaḥparā khyaḥ paścātpaśyaṃtpathahṛdayagovuddhiyugmadhyamākhyaḥ va ktrevaikharyya tharurudiṣorasyajaṃtoḥsuṣumṇābaddhastasmādbha vatipavanapreritovarṇasaṃyiti evaṃvarṇā nāmutpattirbha vatītivarṇaviśeṣātmakamaṃtrotpattirjātaivetyabhiprāye pṛ0 9ba) ṇamaṃtrotpattiprakāramāha tatititataḥśarīrotpattyanaṃtaraṃ caitanyarūpāsājaganmaṃtramayaṃsūteityanvayaḥ eṣāsvaṃtatra kartryapivrahmaṇaḥsannidhānamapekṣyatevetyevamarthaṃsūcayi tuṃśivasannidhimityādi ānaṃdapadaṃsākṣātparaṃparayāvāā naṃdakarttṛsakaleṃdriyaparaṃ tathācanityānāṃnityatvenanaiyyā yikābhyupagatākāśaparamāṇyādīnāṃānaṃdānāmiṃdriyā ṇāṃ guṇānāṃsatvarajastamasāṃcodayutpattiryasyāḥśakāśā nnāmityarthaḥ etenānāditvamuktaṃ nityaścāsāvānaṃdaśceti karmmadhārayovā etenanityānaṃdasvarūpamuktidātrītvamuktaṃ nityānaṃdoyasyāitivahuvrīhigarbhaḥkarmmadhārayovā etenaparavrahmasvarūpatvamasyāupadiṣṭaṃ yattu āsādyetyutta raṃsthitetipūraṇaṃ yacca śivevasannidhiḥsamīcīnanidhi rityarthakaraṇaṃkeṣāṃcitpadārthādarśesamādarśitaṃ tadubhla yamapyārthāṃtarasyāsaṃbhavedapi kācitparāśaktiritivi bhāgodvividhatātenopalakṣitātrāktirapīyameva yadukte bhūmirāponalovāyuḥsvaṃmanovuddhirevaca ahaṃkāritīyaṃme bhinnāprakṛtiraṣṭadhā apareya mitastvanyāṃprakṛtiṃviddhime parāṃ jīvabhūtāṃmahāvāhoyayedaṃdhāryyatejagaditi aṃjasā yāthātathyena tairevaiṣāyathāsvarūpaṃjñātuṃśakyānatvayogi bhiritibhāvaḥ ādhāre mūlādhāravakre hṛdayāṃbhojetunṛtyaṃ tīpratīyatenatutiṣṭaṃtī nṛtyaṃtītyasyahiprakāśāvasthāpa nnetyarthaḥ sarvabhūteṣutvaprakāśāpiśavdādiprakaṭanāyaka rmmaviśeṣarūpasphuraṇavatyevetibhedaḥ śaṃkhāvarttakramāt śaṃkhamadhyesthitāvarttoyathāniṣṭatitadvatsthita sūkṣmā pṛ0 10a) tryasareṇusvarūpāsūkṣmatarāparamāṇusvarūpā vibhuḥ iyattayā parichettumaśakyā tridhāma svarbhūpātālātmakaṃ somasūryyā gnirūpaṃvā paṃcabhūtalipimayītyarthodvicatvāriṃśetyādeḥ paṃcāśaditivyākhyātārthaṃ mūlādhārekuṃḍalībhūtasarppavade kānāḍīvarttate tatrakuṃḍalyāparadevatayāviśvātmanāparavra hmasvarūpeṇaśivena pravuddhājagajjananārthaṃkāritotsāhā yātayāvāyuviśeṣamaṃgīkṛtyekaikatayāprasiddhavasūni ṣpādanecikīrṣiteekadhāsaṃvaraṇātmakamekadhāguṇanaṃkri yate0 dvyādirūpatayāprasiddhavastuniṣpādanecikīrṣitedvi tryādisaṃkhyayāsaṃvaraṇaṃkṛtvātattatsaṃkhyavastuniṣpādyati tyākhaṃḍalārthaḥ vedādivījaṃpraṇavaṃ vāsudevavījaṃ gopāla vījatvenoddhṛtaṃśrīpuruṣottamaṃśrīyukrapuruṣottamaṃ0śaktiśa ktimatorabhedopacārātpuruṣottamaśaktivījamevayathātravi vakṣitaṃtadapisaptadaśe0 yattudharayāliṃgitovrahmāmāyāviṃ duvibhūṣitaḥ puruṣottamasaṃjñotradevomanmathavigrahititaṃ trātkāmavījamevatatpadārtha itipadārthādarśe tannayuktaṃ śrī padāsaurasyāt manobhavamitimūlenapaunaruktyāpatteśca a nyāni caṃdravījādīni parātmānauhaṃsavarṇau paramātmavāca kauhaṃsitivarṇau yadyapyarthavedopyasti tathāpihautrādharyyavo dgātrarūpapadārthatrayeṇayajñaniṣpādanāttadanuguṇatayātra yāṇāmevavedatvoktiṭhaatevasaiṣātrayīvidyāyajñiti lokatrayaṃsvarbhūpātālātmakedhāmatrayesūryyāgnisomātmakaṃ varṇatrayaṃpraṇavaghaṭakākārokāramakārāḥ yadvā vedānāmu payuktatayāvedapadottaravarṇapadaṃdvijātirūpaṃvarṇatrayame pṛ0 10ba) vābhidhatte śaktitrayaṃ prabhuśaktyutsāhaśaktimaṃtraśaktirūpaṃ sa rasvatīlakṣmīpārvatīrūpaṃvā vṛttitrayaṃyājanādhyāpanapratigra harūpaṃ kṛṣipāśupālyavāṇijyarūpaṃvā anyat kaphavātapi ttātmakadoṣatrayādikaṃ ātmatatvavidyātatvaśivatatvasarva tatvānidevītatvacatuṣṭayaṃ0 sūkṣmāparā paśyaṃtīvaikharīmama dhyametitrayamādipadaṃ grāhyaṃ udyānajālaṃdharapūrṇagirikāma rūpātmakapīṭhacatuṣṭayamekaikavarṇena prathamaprathamena uje tyādināvivakṣitaṃ damakādayomahālakṣmīgajāḥ maheśitu rmahādevasyapaṃcamūrttīraṣṭādaśapaṭalevaktavyāḥ ṣaḍadhvanaḥpaṃ camevaktavyān ādhārāt mūlādhārādigataṣaṭcakrāṇisa ptalokāḥbhūrbhuvaḥsvaḥmahaḥjanaḥtapaḥsatyaṃcetināmānaḥsapta grahāṇāṃsamidhaḥarkaḥpalāśaḥkhadirityādyāḥ grahāṇāṃ saptatvaṃmataviśeṣamavalaṃvya tathācavarāhamihirācāryāḥ amṛtāsvādaviśeṣāchinnamapiśiraḥkilāsurasyedaṃ prāṇai raparityaktaṃgrahabhāvaṃnaivamāpnotīti0 aṣṭāṣṭakasamanvita maṣṭapīṭhaṃ catuḥṣaṣṭipīṭhaparyavasāyiaṇimādayevaguṇāḥ yadvā aṇimādayoṣṭaupṛthageva guṇāḥ dayākṣamānasūyāca śaucamāyāsaśūnyatā yaṃgalaṃsatyasaṃtoṣāvaṣṭāvātmaguṇāḥ satāmityuktalakṣaṇāḥ nāgādigājāḥ vakṣyamāṇāvighnādi jātayaḥsarppāvā yamādīnyaṣṭa yogāṃgānicaramapaṭalevakṣya māṇāni0 śaktitatvāni ādiśaktiḥ 1 nādaḥ 2 viṃduḥ 3 dvi tīyaviṃduḥ 4 nīdaḥ 5 vījaṃ 6 raudrījyeṣṭhāvāmeninavapūrvo ktāni maṃḍalaṃnavanābhākhyaṃ daśaśaktitatvāni nivṛtyādyāḥ paṃcakālāḥbiṃduḥkalā0nādaḥśaktiḥsadāśiviti anyade pṛ0 11a) tādṛśamiti trayodaśadhāguṇitāviśvedevādikaṃ caturdaśadhā guṇitālakṣmīvāsudevagopālamaṃtraśakrabhuvanādi paṃcadaśa dhāguṇitānityāśūlinītithyādi ṣoḍaśadhāguṇitācakramaṃ trasvarakalādi saptadaśadhāguṇitātārāvidyādi0 aṣṭādaśa dhāguṇitākṛṣṇavāmanāṃjaneyāgnisaṃskārādi dunaviṃśatidhā guṇitākṛṣṇadharāmaṃtrādi viṃśatidhāguṇitāratnadhāromāma heśvaraśrīrājarājeśvaramaṃtrādi0 ekaviṃśatidhāguṇitāvaṭu kabhairavamaṃtrādi dvāviṃśatidhāguṇitākṛṣṇātrādhipatisumu khīmaṃtrādi trayoviṃśatidhāguṇitālayuśyāmāpuruṣottama maṃtrādikaṃprasūte evaṃparārddhaparārddhaparyaṃtaṃnānāsṛṣṭidarśane natāvatpadārthānāṃvaktumaśakyatayātyāgāvaśyakiti svecchayāprādhānyenakasyacitpadārthasyavaktavyatvetrayodaśā dipadārthatyāgepikiṃdūṣaṇaṃkāvānyūnatetyabhipretyatānpa rityajyasvasyaprādhānyenābhimatānāha caturityādinā catu rviṃśatestatvaṃsvarūpaṃātmāyasyetyarthaḥcaturviṃśatidhāguṇi tetiyāvat yadyapimṛtyuṃjayamaṃtrapadenavivakṣitasyatryaṃva kamityādeḥprathamaḥpādaḥsaptākṣareva tathāpicānuṣṭubhatvara kṣaṇārthaṃiyādipādapūraṇeitichaṃdaḥ sūtreṇatriyaṃvakamiti pāṭhasyāmnātatayāṣṭavaryātvamitiharṣadīpikākṛtaḥnaitadyu ktaṃ urvāruketipādasyanavākṣaratvenadvātriṃśadarṇatāyāvyā ghātāpatteḥ lavaṇamaṃtrolavaṇāṃbhasītyādi mūlemūlādhā redvicatvāriṃśatāguṇitāsākuṃḍalinīdvicatvāriṃśadātmi kārādisakārāṃtāṃvarṇamālikāṃprasūte sarveṣvapivarṇeṣūtpa ttiprakāramāha śaktimityādinā satvaguṇānuviddhācideva pṛ0 11ba) śaktipadavācyāparamākāśāvasthā rajonuviddhāsaivadhvani śavdavācyākṣarāvasthā tamonuviddhāsaivanādaśavdavācyā saivatamaḥ prācuryyesatinirodhikāpadavācyā satvaprācuryye satisaivavārddheṃdupadavācyāḥsatvatamasorddhayoryogetusaiva viṃdupadavācyā mūlādhārepraviṣṭaḥsaviṃdurevaparāsaṃjñaḥ a nyānyasthānagatastvasaupaśyaṃtyādināmabhirvyavahritate yadu ktaṃtaṃtrāṃtare asāvevaviṃduḥsthānāṃtaragataḥparādyākhyobha vatīti taṃtrāṃtarepi svātmecchāśaktidyātenaprāṇavāyusvarūpa taḥ mūlādhāresamutpannaḥparākhyonāduttamaḥ sevorddhvata yānītaḥsvādhiṣṭhānavijṛṃbhitaḥ paśyaṃtyākhyāmavāpnotita thaivordhvaṃśanaiḥśanaiḥ anāhatevuddhitatvasametomadhyamābhi dhaḥ tathātathorddhaṃnutraḥsanviśuddhaukaṃṭhadeśataḥ vaikharyyā khyastataḥśaṃkhakaṃṭhatālvoṣṭhadaṃtagaḥ jihvāmūlāgrapṛṣṭastha stathānāsāgataḥkramāt kaṃṭhatālvoṣṭadaṃtoṣṭātkaṃṭhoṣṭadva yatastathā samutpannānyakṣarāṇikramādādikṣakāvadhi ā dikṣāṃtarateteṣāmakṣaratvamudāhṛtamiti prathamasthānaga tātvenaśreṣṭātvenaparā0 saspaṃdāvasthātvenajñānapradātvena paśyaṃtī māvuddhirmilitāyasyāmadhyeitimadhyamā viśe ṣeṇakharatvenaprakaṭatayāvaikharībhavatītidhyeyaṃ kalāḥ nivṛttyādyāḥ rudrāḥśrīkaṃṭhādayaḥādinākeśavādayaḥ ubha yoḥ nirodhikārddheṃddhoḥ vahneḥśivarūpatayārddheṃdoḥ vahneḥśi varūpatayārddheṃśaktirūpatayāraveḥśivaśaktimayatvaṃyena yataḥkāraṇāt tatityadhyāhāryyaṃ atityasyānuṣaṃgovā tathācayatovahneriṃdorarkāccotpannāstatastattritayasvarūpi pṛ0 12a) ṇaḥkathyaṃte kāryyeṣukāraṇepicārādityarthaḥ || yasyodyota matīsatīguṇavatīmātāpitomāpattirnāmapremanidhī tipathakulabhūḥkūrmmācalojanmabhūḥ sūpāsyaṃkṛtavīryya cācyutapadaṃvārāṇasīvāsabhūtasmādabhyudite yamādyapa ṭalaḥśavdārthaciṃtāmaṇau || vaikharīṃsṛṣṭimevapunarviśa dīkṛtyadarśayati tatityādinā marutāpreritāḥpaśyaṃtī sthānaṃprāpitāḥutpattyunmukhīkṛtāḥ suṣumṇāraṃdhranirgatā varṇāḥkaṃṭhādikaraṇaiḥ kramādāvirbhavaṃtīsaṃvaṃdhavabhuṣumṇā raṃdhranirgatāḥanāhataviśuddhicakranirgatāḥ eṣupūrvokta paṃcāśadvarṇeṣumadhye tatvātmānaḥpūrvoktatattvasvarūpāḥ nanu kathaṃsparśāstadātmakatāṃbhajaṃtu saṃkhyāvaiṣamyāt caturviṃ śatisaṃkhyāṃhitatvānibhajaṃtītyuktaṃ sparśāstupaṃcaviṃśati saṃkhyābhavaṃti makārasyādhikatvādityatrāha makāriti ya taḥyakārātadaśavarṇāvyāpakāḥsaṃjñayāsyuḥ yadvāyatoma kāraḥpuruṣastatastatvātmānitihetuhetumadbhāvenānvayaḥ vyāpakatvaṃtvarthādakṛtāvāṃtarasaṃjñakeṣuyakārādiṣusama nveti sargovisargaḥ svarāṇāṃmadhyamaṃṝḷḹityetadrūpaṃ ebhyaḥpūrvaṃparataścaṣaṭṣaṭsvarāṇāṃsatvādamīṣāṃmadhyama tvaṃ piṃgalāyāmiti yadāhuḥ dakṣiṇasthoyadāprāṇastadā syādakṣiṇāyanaṃ paṃcabhūtātmakāstatrahrasvāḥpaṃcodayaṃti te vāmāśritoyadāprāṇastadāsyāduttarāyaṇaṃ paṃcabhūtāsta dādīrghāsūtrodyaṃtipṛthakpṛthagiti tatadakṣiṇādibhāga praveśasamayetukṣaṇaṃsuṣumṇāyāṃvahativāyustadākrameṇa napuṃsakacatuṣkamudeti tatphalaṃtuḥṣaṭsvarodayajekarmmapra pṛ0 12ba) thitaṃpāraṇādikaṃ phaladaṃkrūrakarmmāśuhrasvai dīrghodaye nyathetitaṃtrāṃtaroktaṃ anyeṣāṃkakārādīnāṃ aṃjasāsukha pūrvakaṃyathākathaṃcittuvināpisvarayogaṃvyaṃjanānāmapi bhavatyuccāraṇamitibhāvaḥ atevasvarairevasukhenā bhivyaṃjanādvyaṃjanānāmatākādīnāṃ varṇānkakārādī n0 prasaṃgāttatratatropayuktabhūtavarṇānupadiśati kā raṇāditi viṃdutaḥuddhatāḥparaṃparayotpannāḥ paṃcahrasvā ityādi ekaikasyavāghādeḥkramādekaikohrasvaḥ ekaiko dīrghaḥ ekaikaḥeaioauiticaturvidhasaṃdhivarṇāṃtaḥ praviṣṭaḥsaṃdhivarṇaḥ caramasyākāśasyakramavivakṣayā paṃcavarṇasyasaṃdhivarṇeṣvabhāvāttādṛśavarṇāprāptāvāha viṃdvaṃtāiti kādipaṃcavargāṇāṃyavargasyavakramādekaika varṇaḥmūrddhanyaṣakāra nṛsiṃhākṣara0 tadupāṃtyākṣara0 mūrddha nyaṣakārāṃtya0 nṛsiṃhāṃtimakavarṇānā mekaikaścavarṇo vāghvādeḥkrameṇavarṇatāmāsādayatītyarthaḥ paṃcahrasvetyā devocyaḥ somasūryāgnīnāṃbhedenavailakṣaṇyenatatsaṃbaṃdhitva rūpeṇaviśiṣṭākārādimātṛkābhya utpannāmṛtāpra bhṛtayoṣṭatriṃśatkalāḥsomādimaṃḍaleṣusthitāḥsaṃtītya rthaḥ sometyādermaṃtavyaḥ nanupaṃcāśanmātṛkābhyaḥkathama ṣṭatriṃśatkalānāmutpattirityatrāha kabhāyāiti tathāca kabhādirūpābhyāṃdvābhyāvarṇābhyāṃsūryyasyadvādaśakalāu tpannāitinakiṃcitsaṃkhyāvaiṣamyamitibhāvaḥ havyavahāka vyavahetipṛthakvahāpadānvayaḥ || prasyavasyaprathamāṃśa bhūtādakārādutpannāḥsṛṣṭiprabhṛnayodaśakalāvrahmaṇā pṛ0 13a) janitāityucyaṃte yatohya(jha)kāravācyatvaṃbrahmaṇaḥ prayujyaṃ tecakāryyakāraṇayorabhedopacāreṇevavācyavācakayo rabhedopacāreṇāpivākyāniprāmāṇikaiḥ ukārādviṣṇu notpannāityādāvapyupadarśitaivarītiḥ paretikalāvi śeṣanāma sūkṣmāmṛtājñānāmṛtetidvekale kimāsāṃ kalānāmuktakrameṇaivasarvatraviniyogonetyāha nyāme tvityādinātunānyāsātiriktaśaṃkhādipūjāsukaṃṭhara voktakramevagrāhyonatusvarakalāḥpūrvamitisūcyate athapaṃcāśadvarṇebhyaḥutpannātsaśaktikānsadhyānā diprakārāścaśrīṃkaṃṭhādīnkeśavādīṃścopadiśyamaṃtrabhe dānupadeṣṭumārabhate mātriketyādināmaṃtravidyābhedena dvaividhyamāpannāmaṃtrāḥpratyekaṃpunastrividhāḥ krameṇa vaśyaśāṃtimāraṇātmakakarmmatrayeprādhānyenasiddhyādhā yakābhavaṃtītidhyeyaṃ saccidānaṃdalakṣaṇanirguṇasyapa ravrahmaṇomaṃtrasyatattaddhyānaprakāroktaveṣavatyuṃstrīrū pakalpanānakiṃcidapyanutpannatvamāvirbhāvayati agnī ṣomātmakatvaṃmaṃtrāṇāṃyaduktaṃtannaikasyaivatadubhayasvarū patvābhiprāyeṇakiṃtukeṣāṃcidāgneyatvaṃkeṣāṃcitsaupya tvamityabhiprāyeṇāha vahnītyādi aṃtyaḥkṣakāraḥ viya t hakāraḥ etadakṣaracatuṣkaṃyeṣumaṃtreṣubhūyaśostisa samaṃtrāgneyaḥ iṃdurviṃduḥsakārovāmṛtākṣaraṃvakāraḥ etadakṣaradvayādhikyavānmaṃtraḥsaumyaḥkrameṇakrūrasaumyaka rmmaṇorviniyojyāḥ svasvavodhasamayevaprayuktaḥsasa maṃtraḥsvasvaphalaṃprayacchatināparasamayeprayuktopītyāha pṛ0 13ba) āgneyāityādinā atrasarvatrāgneyatvasaumyatve noktalakṣa ṇādevakiṃtuāgneyamaṃtraḥsaumyaḥsyātprāyaśoṃtenamonvitaḥ saumyamaṃtrastathāgneyaḥphaṭkāreṇāṃtatonvititinārāyaṇī yoktaviśeṣavaiśiṣṭyādevetimaṃtavyaṃ anyopiviśeṣastaṃtrāṃ taremaṃtrāvāgneyasaumyākhyautārādyaṃtārddhayorjayediti ayama rthaḥ āgneyānāṃtārāṇāṃnakṣatrāṇāṃpūrvāṃśadvayamagnaṃ carama maṃśadvayaṃpucchaṃ saumyanakṣatrāṇāṃtucaramāṃśakadvayamagnaṃ pū rvāṃśakadvayaṃpucchaṃ tatrāgneyamaṃtrāāgneyanakṣatrapūrvāṃśadveya evāgrabhūtejaptavyāḥ napucchabhūtottarabhāge evaṃsaupyepiyo janīyamitisvavodhasyāsamayepijapasyāvaśyakatveprakāṃ śaṃtaramupadiṣṭaṃtaṃtrāṃtare saṃpuṭīkṛtyayatnenalāṃtānādyā nsaviṃdukān punaścasavisargāṃstānkṣakāraṃkevalaṃpaṭhet evaṃjaptvāpravuddhoyaṃmaṃtraḥśīprārthasiddhiditi nanupraya cchaṃtiphalaṃsarveityanupapannaṃ chinnatvādidoṣaḥśayaśaḥ sarveṣāmevamaṃtrāṇāṃkavalitatvādityāśaṃkāyāṃ0 satyami damuktaṃphalaṃnaprayacchaṃtīti paraṃtuchinnatvādidoṣāṇāma jñāturevetthaṃ jñātāpunarvakṣyamāṇaprakāratrayānyanamaprakā raṃkṛtvādoṣaparihārakaraṇātmūlaṃprāpsyatyevesuttaraṃmūlakṛ taivadoṣānimānavijñāyetyādinādeyamasti tatrakete cchinnatvādidoṣāḥkiṃlakṣaṇakāśvetyapekṣāyāṃchinnatvādī ndoṣānsalakṣaṇānupadarśayati chinnetyādinā yasaṃkhya yāyamityānilaṃvījaṃdṛśyatesamaṃtraḥchinnasaṃjñaḥsyāt bī jamitipunarāvarttate nirupadavījaśavdaśca māyāvījasya nāmānimālinīśivavallarī vātāvarttiḥśivāvāṇīvī pṛ0 14a) jaṃśaktiścakuṃḍalītiśaivāmasaṃketānmāyāvījaparaḥ tasya svarākrāṃtatvaṃviśeṣaṇaṃ tricaturityādikamapyāvarttate ta yācayasyamanorādimadhyāṃtasthāneṣusamucciteṣutricatuḥ paṃcānyatamasaṃkhyayādvitīyacaturthaṣaṣṭadvādaśacaturdaśā nyatamasvarākrāṃtaṃmāyāvījamupalabhyatesopimaṃtraḥchinna saṃjñaḥsyāt lakṣaṇadvayamapisaṃmatamevetietadubhayākrāṃ tevachinnaḥatevavāpadamanupāttaṃ kecittuvāyuvīja mevātramūlasvārasyāyātaṃ vyaṃjanamātrasyānilamityane nopādānaprasaktausvarākrāṃtamiti yenakenacitsvareṇākrāṃ taṃnakevalaṃvyaṃjanamātramityarthaḥ tatkiṃkādisaṃyuktaṃnagrā hyaṃnetyāha saṃyuktamiti tatkiṃkādiviyuktaṃyamityādirū paṃnagrāhyaṃ grāhyamevetyāha viyuktaṃceti māyāvījamupādā yoktavyākhyātunamūlasvarasasiddha vījādipadānāmāvṛtti prasaṃgāt taṃtrāṃtarasiddhalakṣaṇāṃtarasyātrāsaṃgrahepinakṣa tiḥ nahitatratatroktaḥsarvopyarthoniṣiddhalakṣaṇābhirapyatra saṃgṛhītuṃśakyateityāhuḥ vījādipadānāmāvṛttiḥsvarākrāṃta mityasyottarayojanāyāmevānvayitiyadimahānāgrahasta dālakṣaṇāṃtaramāyātyeva ādimadhyāvasāneṣuyasyamaṃtrasya dṛśyate caturdhāpaṃcadhādvaidhamekavīraṃsvarānvitaṃ vāyuvījama saumaṃtraḥcheditaḥparikīrttititi taṃtrāṃtarasaṃvādopibhavati ekavīraṃhraḥ ādimadhyāṃtasthāneṣusamucciteṣupratyekaṃlaṃbhaṃ lamitibhūvījadvaṃdvasatve ruddhasaṃjñomaṃtraḥsyāt taṃtrāṃtare dvidhā pūrvaṃtridhāmadhyedvidhāṃtecapunaḥpriye vajrayuktastuyomaṃtraḥsa niruddhaḥprakīrttititilakṣaṇātkathamitthamiticet kiṃ pṛ0 14ba) vātaḥnahitaṃtrāṃtaraṃmaparataṃtradoṣakaraṃ kiṃtuviruddhatvevika lpasya avirodhesamuccayasyanyūnatvenukatmasyādhikatvemu khyatāyāevakalpanākaramitivodhyaṃ tritatvaṃ hakārarakā raṣaṣṭasvaraviṃdavaḥsamuditāḥ rāvaḥphreṃkāraḥ māyādīnāṃca turṇāṃmadhyeekahīnatvepīdaṃlakṣaṇaṃnatusamuccitahīnatva eva māyāvījaṃnayatrāstitritatvaṃrāvamevavā śrīgṛhaṃvā pimaṃtrosauśaktihīnaḥprakīrttitititaṃtrāṃtarevākāraśrava ṇāt aṃkuśamevavetyatravāśabdaḥsamuccaye kāmavījaṃnaya nmadhye māyādā vaṃkuśoṃtime parāṅmukhitīni taṃtrāṃtarasaṃvā dāt iṃduḥsakāraḥ viṃduyogohakārasyecāsyāpiādyaṃtama dhyeṣvitinasamuccayaḥ śūnyaṃviṃdusamāyuktamādyaṃtevāthamadhya taḥ nabhavejjīvavījaṃvāyasyāsaubadhiraḥsmṛtititaṃtrāṃta revākāraśravaṇāt śūnyaṃhaḥ jīvavījaṃsaviṃdukaḥsakāraḥ etenamaulamidupadaṃṭhakāraparatayāvyākhyātavaṃtaḥ pratyu ktāḥ taṃtrāṃtarāsaṃvāditvāt yadyapinahyekaṃtaṃtraṃtaṃtrāṃtarasaṃvā denapramāṇībhavatikiṃtvīśvaroktatvādināsvātaṃtryeṇaiva i tthaṃcāsaṃvādasthalepitadarthasyavikalpobhaviṣyatītyalaṃsaṃ vādāśrayeṇaḥ tathāpiarthasaṃdehetaṃtrāśrayaṇamāvaśyaka meva anyathāśrutimūlakatayāprāmāṇyamatesvamūlatayā śrutyaṃtarakalpanāpattiḥ svātaṃtryeṇaivaprāmāṇyepinānātatta darthānuṣṭānānāmekajātīyaphalaṃpratiparasparavyabhicāra bhiyākāraṇatvasyavaktumaśakyatayāphaleṣuvaijātyakalpa nāpattiḥ syādatoyāvatparyaṃtaṃśavdasvārasyenaikārthatātaṃtrā ṇāṃbhavatitāvattathaivayatanīyaṃ kathamapitadasaṃbhavetvana pṛ0 15a) nyagatikovikalpāśrayaṇīyevetidhyeyaṃ tathācayasyamaṃ trasyādimadhyāvasānānyatamasthāneṣuhamitisamitivāvī jaṃnāstisavadhiromaṃtrityarthaḥ nanuuktavījānyataravījaśū nyovadhirityevavaktavyaṃ nahyādyamadhyāvasānasthānātiri ktaṃsthānamasti yadvyāvarttanāyatadāvaśyakaṃsyāditicet satyaṃ triṣusthaleṣutadanyaravījasatvamatiprāśastyakarami tijñāpanārthamidamuktamitiharṣakaumudīkṛtaḥ mamatuprati bhāti ekādaśatrayodaśādyakṣarakamaṃtreṣuyatradvitryādivarṇo ttaraṃtadanyataravījaṃsamaṃtropilakṣyeva nahitatsthānamuktā namuktānyatamasthāneṣvaṃtarbhavatiāditvāṃtatvayorivamadhya tvasyāpitatrāsaṃbhavāt paṃcamādivarṇottaramevatatramadhyatva saṃbhavādityevamarthaṃvibhāgatrayakaraṇamiti || arkohakā raḥvaiṣṇavṛhattatvanyāserkatatvasyahakārādikatvenanyastatvā ditipadārthādarśakārarāmacaṃdrapaṃḍitāvū?catuḥ makāraḥpu ruṣoravirityācāryyamatamanusṛtyārkosakāra itigūḍhārtha tatvadīpikāharṣakaumudīkārāvū?catuḥ iṃduḥsaḥ tathāca yatramaṃtrevahnisūryyacaṃdrātmakarakāramakārasakāralakṣaṇa netratrayaṃnāstisamaṃtronetraśūnyanāmakodāridyādiduḥkha putramaraṇādiśokarogāṇāṃtrayāṇāṃrāyakobhavati e kaikahīnatveturephahīnoduḥkhadaḥ arkahīnaḥśokadaḥ iṃdu hīnorogadaḥ dvihīnatvesvakramaprāptatattatphaladvayadaḥsyā t kāṇaścaiṣamaṃtraḥsyāttatkimekadvitryādivarṇakaḥ saka lopimaṃtrīdṛkṛtetyāha paṃceti || kīlitaṃlakṣayati ā dītyādinā haṃsitisvarūpaṃ prāsādaḥhauṃ vāgbhavaiṃ hakāro pṛ0 15ba) viṃdumānitijīvaviśeṣaṇaṃ jīvaḥsaḥprakāreṇukāre ṇaviṃdunācayuktopekṣitaḥuyogeokāraḥsiddhyati tathā vamhomitivījaṃparyavasyati rāvaḥphrekāraḥ catuṣkalaḥ ha kārarephaṣaṣṭasvaraviṃdavaḥ parasparaṃsaṃyojitāḥ itikeci t kecittucaturthasvaramātraṃcatuṣkalapadārthamāhu0 māyā bhuvaneśīvījaṃnamāmītisvarūpaṃnamaḥ padamitikecit eteṣāmaṣṭānāṃmadhyeyatraikamapināstisakīlitityarthaḥ samuccayastunātravivakṣitaḥ navamasvarasaṃyuktojīvārū ḍhaḥsaviṃdukaḥ yasyātmādṛśyatenaivakiṃvārāvaścatuṣka laḥ prāsādovāgbhavohaṃsomāyāvāpinadṛśyate ādima dhyāṃtyadeśeṣukīlitaṃtaṃpracakṣateitipiṃgalāmatedarśanā t navamasvarokāraḥklīvānāṃsvareṣvagaṇanamabhipretye daṃ ātmātmāhaḥ rāvaḥphreṃcatuṣkalohrūṃmiticatatraivavyā khyāṃtaṃ || astrapuraṃdarayoḥphaṭkāralakārayormadhyeekaṃ mūrddhniaṃte0 tayorekatarasyadvayaṃmadhyeyasyamaṃtrasyavidyate sastaṃbhitaḥsyāt sakṛnmadhyedvidhāprāṃteśakravījaṃbhavedya di staṃbhitaṃtaṃvadaṃtītitaṃtrāṃtarasaṃvādātta taṃtrāṃtarepi dvi dhātridhāṣṭadhāṣoḍhāmaṃtrāṃteyasyadṛśyate mahāstraṃstaṃbhito maṃtraḥsaśrīśenaprakīrttititi harṣakaumudīkṛtastu vidye tenasamaṃtraḥsyāditipāṭhaṃmūlasyakalpayitvāyasyatridhā vibhaktasyamaṃtrasyamadhyenāstiaṃtevāstradvayaṃnāsti kiṃvā ekavāraṃlaḥpuraṃdaromadhyenāstisastaṃbhititimūlārtha māmanaṃti svayamevalikhitataṃtrāṃtaravirodhaḥspaṣṭaḥkathaṃ taiḥsoḍhuṃśakyatenajānīmaḥ mūrddhaniādau ādisthaiḥsapra pṛ0 16a) bhirvījairmārutaiḥyāvakākṣaraṃ dīpitaṃyatrataṃmaṃtramāyāṃdagdhaṃ pracakṣate ititaṃtrāṃtaradarśanāt taṃtrāṃtaravisaṃvādaprāptanā nāśrutyādikalpanāprasaktitaḥśreyastaraṃmūrddhapadasyaivaya thākathaṃcidarthāṃtarakalpanaṃ kaṭkarṇākarṇitodagdhiti taṃtrāṃtaredagdhalakṣaṇamuktaṃ etenavahubhyodattomaṃtrona śiṣyairādeyonavāmaṃtragrahaṇakālepidvitrādiśiṣyaireko maṃtraḥsahagrāhyitidhvanitaṃ dvābhyāmiti dvyādikathita saṃkhyākākṣarebhyaḥkebhyaścidyatrāstraṃdṛśyatesatrastanāmāmaṃ traḥsyādityarthaḥ mukhe0 ādau śivaḥsabiṃduhakāraḥ śaktiḥ sakāraḥ kecittuśivoviṃduḥśaktivisargityāhustatrake valaviṃdvādermaṃtrādāvamaṃtrādāvasaṃbhavāt varṇāṃtarayukta itiharṣakaumudīkṛtaḥ śaktirbhuvaneśīcaturthasvaroveti kaścit ādyāditristhānamadhyekasyacidekasthānasyama kāradvayavatvesatimārṇacatuṣṭayaṃsthānatrayesaṃbhavati krodhohūmitikūrcavījaṃ tavargatṛtīyākṣarakrodhayormadhye sthitauvikalpaḥ aṃtecamūrddhapadārthestradvayasyasamuccayaḥ hṛdayemadhyebhyoitipadadvayaṃ śīrṣeādauvaṣaḍitipadaṃ madhyeevavauṣaḍitinetramaṃtropiyasyāstisamaṃtrobhedita saṃjñaḥsyātitikecit paretubhyodvayaṃpramukhe śīrṣveva ṣaḍastraṃvamadhyitipaṭhitvāpramukheādaubhyobhyoitipadaṃśī rṣeaṃteśikhāmaṃtraḥmadhyestraṃhūitihakārarakāravisargātma kavarṇatrayaṃyasyavartatesabheditityarthaḥ ityāmanaṃti || haṃsavarṇayormilitayordvayorekaikasyavāyatramaṃtresatvenā stisasuṣuptomaṃtraḥsyāt tatkiṃsarvevatathānetyāha pṛ0 16ba) trivarṇeti phaṭkārāṇāṃpaṃcakaṃādauyatrasaphaṭkārapaṃcakā diḥsaptādhikāniaṣṭauḥ daśacākṣaṇiyatretivigrahonatusa ptādhikāptidaśākṣarāṇiyatreti0 tathāsatisaptadaśākṣarasyai vamanorlābhaḥsyāt iṣyatevāṣṭādaśākṣareva vidyāvāyadi vāmaṃtroyadyaṣṭādaśavarṇakaḥ paṃcaphaṭkārapūrvaḥsyānmadonma ttaḥsucyata ititaṃtrāṃtaravacanāt vakṣyamāṇavararucisaṃkaṃ tenāpisaptapadenasaptasaṃkhyāyālābhaḥ saptapadānaṃtarama kārapraśleṣādekasaṃkhyālābhaḥsaptābhyāmadhikānidaśākṣarā ṇiyatretivigrahaḥ saptāpadaṃcoktadiśāṣṭasaṃkhyāparaṃ saptapa dasyatrayodaśaparatayādaśapadasyapaṃcaparatayāpyuktasaṃkhyā labhyate tathācāṣṭādhikadaśākṣaratvalābhekiyurvaritamiti tvapare tadvatpaṃcavāraṃ virāmasthānagamityatratunatadvaditya syasaṃvaṃdhaḥ ādyādisthānatrayecaturastrayogaḥkathitarītyai vasūpapādaḥ harṣakaumudyāṃtusaptādhikadaśākṣaratvaṃhīnalakṣa ṇepidattaṃ nahīdaṃpadārthādarśasaṃmataṃ taṃtrāṃtaretvasyabhrāṃtasaṃjñā ādāvaṃtetathāmadhyecanurddhāstreṇasaṃyutaṃ aṣṭādaśākṛraṃmaṃtraṃ bhrāṃtaṃśrībhairavovravītityuktvāṣṭādaśākṣaratvaṃcātraviśeṣiti teṣāmuktidarśanāt tvayāpyevamevoktamitipūrvāparasvagraṃ thavirodhaśca nacāsmanmatemadonmattalakṣaṇepiyathāśrutami vasaptādhikaṃdaśākṣaratvamitivācyaṃ yaduktaṃ vidyāvāyadivā maṃtroyadyaṣṭādaśavarṇakityādisaṃpatidānāsaṃgatiprasakteḥ nacapaṃcaphaṭkārapūrvaḥsyādityaṃśevasammativivakṣye ti vācyaṃ tathāsatitatramūlasyataṃtrāṃtaraviruddhatvaprasakteḥ mū rcchitahatavīryyayormadhyepatitayostadananuvṛttauvyavadhāna pṛ0 17a) prasaktyāmūlāsaurasyaṃ anuvṛttautvayāgraṃthāṃtarepitadanuktyānyū natvāpattiḥ maulaṃpadamananuvatyaivapūraṇena tathārthakaraṇesu tarāmasaurasyaṃpramāṇābhāvaścetinakiṃcidetat aṣṭādaśākṣa raikonaviṃśākṣarānparatvesatipraṇavamāyāṃkuśavījaiḥsamucci tairyuktattvaṃpradhastatvaṃbhavati athatattatsaṃkhyākṛtamevadoṣaṃnā mabhedaṃvastotrarūpāsteityaṃtamāha saptavarṇetyādinā yadyapye kākṣaramārabhyevopādānamucitaṃprāthamyānugrahasyāvaśyamupā deyatvāt tathāpibālyāvasthādiprāthamyasyaivapaurvāparyyani yāmakatvaṃgraṃthakṛtāsamādṛtaṃ catuḥśatākṣaraḥcaturadhikaśa tākṣarakaḥ tasyacatuḥśatānyathāramyetyādinā'tivṛddhasaṃjñāka raṇenavṛddhasaṃjñāyāḥsaṃjñitvāsaṃbhavāt triṃśadarṇaṃśatārṇaṃvā catuḥṣaṣṭākṣaraṃtathā caturūrddhaṃśataṃvāpivṛddhamityabhidhīyata ititaṃtrāṃtaravirodhāpatteśca yadyapivṛddhānaṃtaramevātivṛddhā bhidhānamucitaṃnalakṣaṇāṃtaravyavadhānena tathāpiativṛ ddhābhidhānānaṃtaraṃpīḍitābhidhānamevovitaṃ tadanaṃtaraṃcasa māptirevovitetyabhiprāyeṇasarvalakṣaṇaprāṃtevatadabhidhā naṃkṛtaṃ nistriṃśoghātakaḥ yasyeti hṛdayaṃnamaḥ śiromaṃtraḥ svāhā śikhāvaṣaṭ varmmahuṃ śivohaṃ śaktiḥsaḥ tathācama syamaṃtrasyāṃtenamaḥsvāhāśavdonasyātāṃmadhyevavaṣaṭ kārahuṃ kārau kiṃvāvauṣaṭpadaphaṭ kāraunasyātāṃ haṃkārasakārau tunakutrāpisyātāṃsoyaṃmaṃtronirvījityarthaḥ yaduktaṃhṛcchi roṃte śikhāvarmayadhyenetrāstrakethavā śivaśaktyātmakauva rṇaunastoyasyasamaṃtrarāṭ nirvījitisaṃproktaḥsarvakarmmasu garhititi eṣusthāneṣu ādimadhyāvasāneṣunirvījalakṣa pṛ0 17ba) ṇeavyavahitapūrveādyasthānābhāvepivahuvacanādvyavahi taparāmarśaḥsūcitaḥ bhavaticasarvanāmnāṃbuddhisthaparāmarśa katvaṃsarvasiddhaṃ yadyapisaṃkhyākṛtadoṣanāmakānāṃmadhyevīja sthitikṛtaroṣanāmakānāmupādānaṃgraṃthāsaurasyakaraṃ tathā pinavākṣarasyaivāmītrayobhedāḥ tatradhruvasyapraṇavasyayogena nistriṃśasaṃjñā hṛdayādiṣaḍaṃgamaṃtravaidhuryyenirvījatā phaṭkā raṣaṭkayogenasiddhirhīnanāmataṃtimūlāśayaḥpratibhāti yetuudeśakramānusaraṇāditvyamabhidhānamitivruvate tepuna ruddeśavākyevāsaurasyenatathābhidhānekiṃvījamitipraṣṭavyāḥ caturvarṇaścaturvījaḥdhruvahīnatvamadhikamuktaṃkvacit dhruvahī naścaturvījaiḥṣaḍbhirvākekaromatitipiṃgalāmatarśanāt arddhasaptākṣaratvādikaṃtuvyaṃjanasyavāhusahasravānityādisthi tanakārādirūpasyārddhākṣaratvamupetyopapādyaṃ ekādaśārṇatra yoviṃśatyarṇapaṃcaviṃśatyarṇamaṃtrāścatvārodṛptasaṃjñakāḥsyuḥ yadyapyudeśakāleatidṛptudiṣṭaḥ caturviṃśākṣaraṃvāthamaṃtra mekādaśākṣaraṃ śatārddhārdhaṃtrayoviṃśamatidṛptaṃtutaṃviduriti maṃtramuktāvalyāmapitathaivoktaṃ atyupasargasyārthāvivakṣayo bhayaṃsaṃgamanīyaṃ nahyupasargeśvaryavivakṣāniyamaḥ yaduktaṃ dhātvarthaṃvādhatekaścitkaścittamanuvartate tamevaviśinastha nyonarthakonyaḥprayujyateiti abhibhavatipraṇibhavatītyādi nyudāharaṇānītiṭīkākṛtaḥ upakramavākyelakṣyavodhakea tidṛptapadamevadṛśyatenahīdayarthaparaṃkiṃtusaṃjñāparaṃ nahiya jñadattanāmātiyajñadattādināmabhirvyavahartumucitaḥ a tevadṛṣṭānānānivaṃdhānvyaracayadatulaṃgraṃthamavjākarākhya pṛ0 18a) itikamalākarabhaṭṭapadyaṃpratyuktaṃ nahiteṣāṃyaugikīyogarū ḍhāvāsaṃjñā tasmāllakṣaṇavākyechaṃdonurodhenopāttamapidṛ ptapadamatidṛptaparaṃ atidṛptopihidṛptatvarūpasāmānyadharmmā krāṃtobhavati dṛptasāmānyaṃtunātidṛptapadenaśakyaṃvyavaharttuṃ tenanavaiparītyenatathākaraṇaṃ etāvatāvataṃtrāṃtaredṛptapade navyavahṛtopyasāvevanāparitidhvanitamitivayaṃvrūmaḥ triṃ śataḥekūnovarṇoyatretivigrahaḥ ekonatriṃśadvarṇaki tiyāvat ekonacatvāriṃśadvarṇakaḥsaptatriṃśadvarṇakaścamaṃ trotiriktasaṃjñaḥsyāt catvāriṃśadvarṇakaṃmaṃtramārabhyatriṣaṣṭya kṣaramaṃtraparyaṃtaṃcaturviṃśatimaṃtrābhavaṃtitesarvetriṃśadvarṇastra yastriṃśadarṇaśvetiṣaḍviṃśatimaṃtrāḥpratyekaṃsavrīḍasaṃjñāḥsyuḥ paṃcaṣaṣṭyakṣarādiryasyetyatadguṇasaṃvijñānovahuvrīhiḥ paṃca ṣaṣṭyuttarāyevayāvadekonakaṃśatamititaṃtrāṃtaradarśanāt ita itivābhinnaṃpadamūrddhemityarthakaṃtathāvaṣaṭṣaṣṭivarṇakamaṃ tramārabhyekonaśatavarṇamaṃtrakaparyaṃtāścatustriṃśanmaṃtrāḥ sthānabhraṣṭasaṃjñāḥsyuḥ śatākṣarāḥsārddhaśatākṣarāḥśatadvayā kṣarāḥdvinavatyakṣarāḥekanavatyakṣarāstriśatākṣarāścetiṣa ṇmaṃtrānisnehasaṃjñāḥsyuḥ yatsaṃkhyeti yeṣāṃmaṃtrāṇāṃsaṃkhyāśa tamityādirūpāteityanvayaḥ || ativṛddhāstucatuḥ śatākṣa ramārabhyasahasrākṣaraparyaṃtāekādhikaṣaṭśatamaṃtrābhavaṃti nisteha syātivṛddhānaṃtaramuddiṣṭatvepicatuḥśatādyapekṣayā śatadviśatādisaṃtikhyāyāḥprāthamyāttadanurodhenakramatyā gitiharṣakaumudīkṛtaḥ vastutastusātivṛddhonistehityu deśavākyātprādhānyenanistehasyaivaprāthamyaṃpratīyatitina pṛ0 18ba) śaṃkāpi || yogeṣuśāṃtyādiprayogeṣuyedaṃḍakāḥpecakhaṃ ḍaśaḥkṛtāekavākyatvādikamanāpannāḥstotrarūpāste sarvepīḍitasaṃjñakāmaṃtrābhavaṃtītyarthaḥ tenadaṃḍakādinā mādhikyepinavibhāgavyādyātaḥ yattudvisahasrākṣarādera maṃtratāmūce dvisahasretyādi atradvisahasratvasaṃkhyāśra yatvamātraṃvivakṣitaṃtenatannyūnadharmmivyudāsaḥsaṃgrahaśca trisahasrādidharmmiṇāṃśatadhākhaṃḍaśaḥkṛtāḥ anekāca sānayuktāḥ ityarthaḥmaṃtrānabhavaṃtimaṃtrakṛtyenaprayoktavyā itiharṣakaumudyāmuktaṃtatredaṃvaktavyaṃ maṃtrarūpānabhavaṃtī tikutāyātaṃ stotrarūpāityatiticettatkiṃstotrāṇāṃ namaṃtratvaṃ namobhāvāccanamaṃtrāityarthostyasulabhaḥ chinnā dimaṃtralakṣaṇānāmevapratijñātatvenaitadarthābhidhāna syānākāṃkṣitatayāgraṃthāsaurasyakaratvāpatteḥ tasmādasma duktamevapadārthādarśānumataṃmataṃsādhīyaḥ || maṃtrapadaṃhi sāmānyatopiprayujyate puruṣaveṣadharadevatākamaṃtrepi strīdevatāketutatravidyāpadaṃ yaduktaṃmūleva maṃtravidyā vibhāgenadvividhāmaṃtrajātayaḥ maṃtrāḥpuṃdevatājñeyāvi dyāḥstrīdaivatāḥpunarityādi tadatradoṣalakṣaṇeṣumaṃtrapa daṃkiṃparamityāśaṃkāyāṃmaṃtrasāmānyaparaṃtadityāha maṃtrā eteyathetyādinā kāmyakarmmasvityanenaniṣkāmopāsa nāyāṃnadoṣityuktaṃ ityādītyādipadāt vipakṣasthabhu jaṃgamādidoṣāṇāṃparigrahaḥ śatrupakṣeripusthitaḥṛṣyā diśūnyobhujagititallakṣaṇaṃ vṛhaspatyādyārādhakārādhi taḥśukraprabhṛtimaṃtrovipakṣasthāparaparyāyakaśatrupakṣa pṛ0 19a) sthitanāmābhavati ṛṣichaṃdodevatādikaṃyasyanajñāyate sabhujaṃgaḥ ṛṣidaivatachaṃdobhiḥparityaktobhujaṃgamitipa dārthādarśādarśitatāṃtrikavacanepijñānamevāṃtarbhāvyaṃya syanasyādṛṣichaṃdodevādiprativodhitaṃ śivastasyṛṣiḥ chaṃdogāyatrī devatāsvayaṃ paraṃvrahma svarāḥśakti rhalovī jāni kīlakaṃ avyaktamitiśaktisaṃgamāditaṃtradarśanā tsarvathāṛṣyādivaidhuryyasyāsaṃbhavāt || itaḥparamupadarśi tadoṣaparihāraprakāramāha maṃtrānityādinā ātmaniyo janaṃnāmātmanaḥsakāśātmaṃtrasyābhedabhāvanā prakārāṃ tareṇaśodhanamāha śodhayedityādinā kecittupūrvoktado ṣaduṣṭānmaṃtrānyadiśraddhādhikyagurvajñādināātmani yojayet yojayituṃgṛhītubhicchettadāprakāramāhaśodha yedityādinetyekaprakāraparatvenaivāmuṃgraṃthaṃyojayaṃti va kṣyamāṇalakṣaṇaṃyonimudrāṃvadhāmūlādhārotpannānmaṃtrava rṇānvrahmaraṃdhraparyaṃtaṃgatāgatānikurvatodhyātvāvāyudhāra ṇaṃkṛtvāsahasrajapakaraṇātśodhanaṃbhavati idaṃvaguru karttṛkaṃadyāpiśiṣyeṇamaṃtrāparigrahāt daśasaṃskārā apitatkarttṛkāeva kāraṇīyāstuśiṣyeṇa0 yadipunaḥ pramādādinā guruṇānakṛtāstadāśiṣyopimaṃtragrahotta ramāvaredevetimaṃtavyaṃ yonimudrālakṣaṇaṃyathā pārṣṇibhā gāttusaṃpīḍyayonimārgaṃtathāgudaṃ apānamūrddhvamākarṣenmū lavaṃdhonigadyate gudameḍhrāṃtaraṃyonistāmākuṃcyaprabaṃdha yediti yonimudrādikaraṇāśaktānpratiśodhanopāyamā ha saṃskārāityādinā saṃhitāyāṃathavāsaṃskṛtaṃkuryāt pṛ0 19ba) saṃskārairjananādibhiḥ siddhātyevayanurdevidoṣairduṣṭopini ścayāt yogaratnāvalyāṃ ityādidoṣasaṃduṣṭāvijñeyāmaṃ triṇā'ṇavaḥ tasmāttadoṣanāśāyakramaḥkopinigadyate jananaṃjīvanaṃvodhastāḍanaṃnirmalīkṛtiḥ āpyāyatābhi ṣekaucakriyāṃgaiḥsaptabhirdhruvaṃ śodhitāḥsakālāmaṃtrābhavaṃti kilakāmadāiti etenoktadoṣanāśakatvekiṃpramāṇami tirāṃkānirastā tathācasiddhida yinityasyamūlapadasyā piproktadoṣāpahāradvārāsiddhikārakāityarthaḥ bhūrjapatre mātṛkākamalaṃmātṛkāpaṭalevakṣyamāṇaṃkuṃkumārghaurvakti khyasaṃpūjyasthalāṃtarebhūrjādaukuṃkumādinaivasvasvamaṃtrali khanenasvasvamaṃtrejanananāsaṃskārutpadyatotenadoṣabhūnyatā maṃtrasyabhavati evaṃsaṃskārāṃtarepiyojanīyaṃ kecittumātṛ kāmātraṃlikhitvāmaṃtravarṇoddhāraṇenajīvanamāru mātṛkā vjaṃlikhitvātatastaduddhārājjananamitikacit uddhatāṃśca varṇānśatāvṛtyājapeditiviśeṣaḥ varṇāvjaṃsaṃlikhyaca samuddharenmaṃtrajavarṇānprajapechatāvṛttyāityācāryyavacanā t likhanedravyabhedodevatābhedānniyamitogautamīye kāśmī raṃśaktisaṃskārecaṃdanaṃvaiṣṇavemanau śaivebhasmasamākhyātaṃmā tṛkāmaṃtralekhaneiti praṇavāṃtaritāniti ādaupraṇavasta nomaṃtrārṇekaḥtataḥpraṇavastatomaṃtrārṇastataḥpunaḥ pra ṇavastatomaṃtrārṇastataḥpunaḥpraṇavastatomaṃtrārṇityādi krameṇa yāvanmaṃtravarṇasamāptijapevaśatāvṛttojīvana nāmāsaṃskārāḥ bījanaṃbhasyanāma praṇavovījamityuktaṃvījāṃ tetanniyojayet akṣarāṃtaritaṃkṛtvāmaṃtrosauvījitoma pṛ0 20a) titiyogaratnāvalyāmuktatvāditikecit bhūrjapatrādaukuṃ kumagorocanādidravyeṇamaṃtraṃvilikhyavaṃdanavāriṇāpuṣpa gṛhītenavāyuvījamuccaranpratyekaṃśataśatāvṛtyāmaṃtrava rṇāstāḍayeditimaṃtravarṇānityāderarthaḥ yāṃtenasānusvāreṇa reṇarepheṇabhūrjapatrādaukuṃkumādināmaṃtraṃsarvamapivili khyaraktakaravīrapuṣpaiḥ pratyekaṃmaṃtravarṇānhanyādidameva vodhanaṃ etasminvilikhitamaṃtravarṇasaṃkhyākaraktakaravī raiḥetadvodhanamuktaṃ yaddhanyādvahnivījenetyācāryyavacanāt svataṃtrokteti deyamaṃtragatavaiṣṇavatvādidharmākrāṃtamaṃtrapra kāreṇa bhūrjapatrādaukuṃkumādinākamalaṃviracyatatkarṇi kāyāṃbhinnabhinnamālatīkalikayālekhanī sthānāpanna yāekaikaṃmaṃtrārṇaṃlikhitvābhinnabhinnāśvatthapallavene kaikākṣaraṃamukamaṃtrasyāyukavarṇamabhiṣiṃcāminamaḥ ityā diprayogeṇaśaivapaṃcākṣaramaṃtrasyanavarṇamabhiṣiṃcāmina mityādisvarūpatayāparyavasannenapratyekamaṣṭottaraśatā vṛtyābhiṣiṃcettadāyamabhiṣekasaṃskāraḥ yaduktaṃ nijataṃtro dinamārgādibhiṣiṃcetpiṣpalapravālena bhūrjevilikhita maṃtraṃśatamaṣṭaucābhiṣekoye tathā mālatīkalikābhiśca nyasyāṇuṃkarṇikopari aśvatthapallavaiḥśuddhaistanmaṃtrākṣara saṃmitaiḥ abhiṣekaṃprakurvītasvataṃtrevihitaṃyatheti kali kābhiḥkarṇikāyāṃtanmaṃtranyasanaṃvakarṇikoparitatkali kayālekhanīkṛtayāmaṃtravarṇānāṃlikhanādbhavati maṃtreṣu sahajadoṣāḥchinnatvādayaḥkathitāeva āgaṃtukadoṣāḥ gurvādyanādaratonucitasthaleprakāśanāditaśca0 māyīya pṛ0 20ba) doṣāḥkāmakrodhādyavasthāsujapādbhavaṃti idamevamaṃtragataṃma latrayaṃprakṛtaṃmaṃtraṃmanasoccāryā oṃhraumityuccāryyaamuṣyamaṃtra syasahajamalaṃnirdahāminamaḥ punaḥprakṛtamaṃtraṃmanasoccāryya oṃhrauṃitijyotirmaṃtraṃpaṭhitvāmuṣyamaṃtrasyāgaṃtukamalaṃni rdahāminamityuccāryya0 punaḥpūrvavanmāyāmalaṃnirdahāminama ityaṃtamuccāryya prakṛtamaṃtrasyavimalīkaraṇākhyaḥsaṃskāronu ṣṭeyaḥ tāraḥpraṇavaḥvyomahakāraḥagniḥraḥmanuścaturddaśasvaraḥ daṃḍonusvāraḥ tenamaṃtreṇajyotirmaṃtreṇetivahavaḥ vastutaḥmūla maṃtreṇetipadārthādarśakṛtaḥ āpyāyanaṃsvajaptaiḥpratyarpaṇaṃku śapayobhiḥsyādititaṃtragraṃthavirodhāt jyotirmaṃtrasyadāhaka tvasyaivasvārasikatvenāpyāyakatvasyaviruddhatvāccanapūrvapattaṃ sādhu prakṛtamaṃtrasyaśodhyatayāśodhanenadhikārānnadvitīya matamapisādhīyaḥ tasmāttatpadasyavuddhisthaparāmarśakatayāte netyasyavamityamṛtavījenetyarthaḥ klaptamevahyamṛtavījasyāpyā yaṃkatvamitiharṣakaumudīkṛtaḥ pūrvoktamaṃtravirodhaḥkathaṃpa riharaṇīyitikaścit sitivyaṃjanaṃcaṃdrabījaghaṭakatayā caṃdraparaṃtadīyoyovitikaraṇātpavargatṛtīyavyudāsaḥ ta thācāmṛtavījenetyarthāgamekaḥprativaṃdhititupratibhāti pūrvaṃkuśodakamaṣṭottaraśatāvṛtyābhimaṃtryacakuśodakaṃgṛhī tvā0 pūrvamevalikhitamaṃtrākṣareṣvaikaikamakṣaraṃmūlamaṃtreṇapara mate'mṛtavījenasaṃpūrṇamaṃtramuccāryya amuṣyamaṃtrasyanityakṣa ramāpyāyayāminamityādirītyāpratyarṇaṃ prokṣaṇamevāpyāya naṃnāmasaṃskāraḥ tarppaṇetusaṃpūrṇamaṃtramuccāryya0 amuṃmaṃtraṃta rppayāminamitiprayogaḥ pūrvavallikhitamaṃtrasyoparipratyakṣa pṛ0 21a) raṃvāṣṭottaraśatāvṛttyaivatarppaṇaṃ praṇavamāyāvījaśrībījānyu ccāryyaprastutamaṃtraṃjapet saptavāraṃsoyaṃmanordīpanākhyaḥsaṃskāraḥ pratyahamapijapedīpanaṃkāryyamitisaṃpradāyavidaḥ || saṃpradāye nayānkṛtvetyuktaṃ tatrakaḥsaṃpradāyityākāṃkṣāyāṃnoktāḥsaṃskā rāḥsarvamaṃtreṣuyojitāḥ phalānidātuṃprabhavaṃtikiṃtukeṣucide va0 tecasvānukūlāevetyuttareṇanirācikīrṣurāha svatāretyā dinā tādṛśevamaṃtreproktasaṃskārāḥkaraṇīyāitibhāvaḥ tatra tārānukūlyaṃtredhājanmasaṃpadityā dināekamānukūlyaṃ yoni maitrīvicāreṇa dvitīyaṃgaṇamaitrīvicāreṇatṛtīyaṃ tatraprathama mānukūlyaṃvaktavyaṃmūlakṛtosti paraṃtumaṃtrasādhakayornāmādya kṣaranakṣatrajñānasāpekṣaṃtadastītiyadyadvarṇānāṃyadyannakṣatraṃbhava titadavaśyaṃnirūpaṇīyamityatastathāha prāyetyādi atrahika ṭapayavargabhavairihapiṃḍātyairakṣarairaṃkāḥ nebhicaśūnyaṃjñeyaṃta thāsvarekevalekathitamitiśivatāṃḍavādyabhyupagatastāṃtrikā ṇāṃsaṃketaḥ ayamarthaḥ kaṭavagaupratyekaṃnavavarṇau0 paṃcārṇaḥpava rgaḥ yavargohāṃtoṣṭavarṇaḥ kraprabhyādikaṃyuktākṣaraṃpiṃḍastatrāṃti mamakārayakārādi bhirevadvyekādyaṃkapratyayobhīpsitaḥ nakāra bhakārābhyāṃtuṭavarṇadaśamakavargadaśamābhyāṃnoktakrameṇaprā ptadaśasaṃkhyāgrāhyāpituśūnyaṃ tathākevalamakārekākṣarādi bhirapiśūnyamevagrāhyaṃ nanvekatryādisaṃkhyeti tadihapretipiṃ ḍāṃtyastharakārādvisaṃkhyāvagamaḥ yatastvekasaṃkhyālakārāttṛtī yasaṃkhyetyādi0 tathācāyamarthaḥ ekadvyādisaṃkhyātaakārādi kramaprāptāvarṇā bheṣuaśvinyādinakṣatreṣubheditāḥ vibhajyada rśitāiti yathā āityakṣaradvayamaśvinyāḥiityekākṣaraṃbha pṛ0 21ba) raṇyāḥ īuūityakṣaratrayaṃkṛttikāyāityādiyityanenabodhita mekamakṣaraṃcaramanakṣatrevimalarūpamevanṛsiṃharūpaṃ kṣāṃtoviṃ durvisargauvapauṣṇubhāgavyavasthitāvititaṃtrāṃtaravacanātkṣakā rāṃtoyasotivahujīhiḥ kṣastūttarabhadrapadāyāḥṣakārasyakṣakāra ghaṭakatayātadupalakṣakatvāt yaduktaṃ tataḥkṣakāraḥsaṃjātonṛ siṃhastasyadevatāsapunaḥṣasahaiḥsārddhaṃparaproṣvapadegatiti tathācaanaṃtātmārāmetyādināmakasādhakānāṃanaṃtāyana maḥ ānaṃdabhairavāyanamaḥ ityādimaṃtrāṇāṃcāśvinīnakṣatraṃbha vatītyetatsādhakaitanmaṃtrayornānukūlyaṃ iṃdirāmainamatimaṃtra syatubharaṇīnakṣatraṃbhavatītyanaṃtādisādhakaitanmaṃtrayorānukū lyamevevamagresvayamūhyaṃ kramaprāptānusvāravisargayoḥpuṣpā diyuprāptāvapavadatikhetyaṃśagatāviti yadyapisvarāṃtyayorviṃdu visargayorādyakṣaratvāsaṃbhavāttannakṣatrakathanaṃnātropayujya tetathāpitattannakṣatreṇasahatattadvarṇānāṃnyāsasyakvacidrupayu kratayātadupayogāye * * evaṃrītitastattadvarṇānāṃtattannakṣatre sādhitesatyānukūlyādiparīkṣārthamāha jaṃnmetyādi prathamaṃja nmanārātataḥsaṃpadādi nāmasadṛkṛvaphalaṃ0 janitasyajanmāpi maraṇamaṃtareṇāsaṃbhavāduṣṭameva yaduktaṃrasāṣṭanavabhadrāṇiyuga yugmagatānyapi itarāṇinabhadrāṇijñātavyaṃtatrakovidairiti pṛ0 22a) dvitīyamānukūlyaṃyathā aśvinyaṃbupayorhayonigaditaḥsvātya rkayoḥkāsaraḥ siṃhovasvajapādbhayoḥsamuditoyāmyāṃtyayoḥ kuṃjaraḥ meṣodevapurohitānalabhayoḥkarṇāvunorvānaraḥsyā dvaiśvābhijitostathaivanakula ścaṃdrābjayonyorahiḥjyeṣṭāmai trabhayoḥkuraṃgudito mūlārdrayoḥśvātathāmārjāroditi sarppayo rapimadyāyonyostathaivoṃduraḥ vyāghrodvīśabhacitrayo rapica gaurāryyamṇabudhnarkṣaryonipādagayoḥ parasparamahāvai raṃbhayonyorbhavediti kāsaromahiṣaḥajapātpūrvabhadrapa dā aṃvupūrvāṣāḍāyoniṃpūrvaphālgunī uṃduromūṣakaḥārya mṇaṃuttaraphālgunī vudhnyaṃuttarabhadrapadā tṛtīyaṃyathā śi vadhātṛyamottarāḥsapūrvātṛgaṇaḥ svātikarāśvipauṣṇapu ṣyāḥmṛgamitrapunarvasuśravobhiḥsahadevoparabhaisturākṣasaḥ syāt nijanijagaṇamadhyeprītimuttamāsyādamaramanujayo sāmadhyamāsaṃpradiṣṭā asuramanujayośvenmṛtyurevapradi ṣṭodanutavibudhayoścedvairamekāṃtatotreti padārthādarśakṛ tāsvakulaṃsvaguṇatārā anyakulaṃanyagaṇanārābhavatīti kulākulavicāropigaṇavicāraivetyuktaṃ anyetvanyathai tadvicāramāhuḥ sayathā vāyvagnibhūja lākāśityādinābhūtavarṇāmūleva rṇāmūlevapūrvamuktāḥekasyaivabhūta syavarṇāścetsādhakamaṃtrāṇāmādimāḥ syustadāsvakulavarṇāḥanyabhūtavarṇā akulavarṇāḥsvakulādikabhedastuśo dhyomaṃtraṃdiditsatā manoḥsādhakanāmno pṛ0 22ba) piyauvarṇāvādimautayoḥ svakulebhīpsitāsiddhiḥsiddhirmi treprakīrttitā amitremaraṇaṃrogudāsīnenakiṃcana pārthi vādikavarṇānāṃsvakīyāḥsvakulābhidhāḥpārthivasyatuva rṇasyamitraṃvāruṇa makṣaraṃ taijasaṃśatruśūtaṃsyādudāsīnaṃtu mārutaṃjalodbhavasyavarṇasyapārthivaṃmitramīritaṃ sapatnaṃva hnisaṃbhūtamudāsīnaṃtuvāyavaṃtaijasasyatuvarṇasyavāyava mitramucyate vidveṣījalajovarṇudāsīnastupārthivaḥ 3 pavanotthitavarṇasyamitraṃvahnisamudbhavaḥ śatruḥpārthivavarṇaḥ syādurāsīnastuvārijaḥ 4 caturṇāṃpārthivādīnāmākāśā rṇaḥsadāsakheti rāśyānukūlyaṃnirūpayituṃvarṇānāṃrāśi viśeṣotrāstinatujyotiḥśāstreyathāścityādisapādadvina kṣatrādibhirmeṣādirāśirbhavati tathetyabhipretyarāśipravo dhaprakāramāha vāletyādinā vālamityādinācatustryādi saṃkhyocyate tathācaakāścatvārovarṇāyatrādibhūtāḥsame ṣarāśirmaṃtraḥsādhakovājñeyityarthaḥphalitaḥśādayolāṃ tāḥ paṃcavarṇāevakanyārāśernatukṣakāropitasyamīnarā śikatvāt yaduktaṃtaṃtrāṃtare akārādicatuvarṇairmeṣovarṇai stribhirvṛṣaḥ tribhirevakramādrāśistṛtīyovaravarṇini e aitaḥkarkarāśiḥsyādoausiṃhagataupriye aṃaḥśavargale bhyaścasaṃjātākanyakāśubhā kavargeṇatulākīṭaścavargoṇa maheśvari dhūnūrāśiṣṭavargeṇamakarastutavargataḥ pavargaḥkuṃ bharāśiṣvajānīhigajagāmini caturbhiryyādibhiḥsārddhaṃkṣa kāraḥsyāttumīnagaḥ ititerāśisaṃśuddhiḥkathitāgajagāmi ni sādhakarāśitomaṃtrarāśiparyaṃtaṃgaṇanayāprāptaikadvyādi pṛ0 23a) rāśeḥphalamāha lagnetyādi ekarāśikatvepiśubhameva yadu ktaṃ ekapaṃcanavavāṃdhavāḥsmṛtāḥdvaucaṣaṭsadaśamāstuseva kāḥ trīṇisaptagiriśāstupūjitādvādaśāṣṭacaturastughāta kāiti janmarāśi rāśicakraṃyathā ti daṃvicāryyaṃnanāmarā śitititupadārthā darśakṛtaḥharṣakaumu dyāṃtupūrvarītyāsādhi tarāśīnāṃsvāmināṃparasparaṃmaitrīsadbhāvenarāśyānukūlyaṃmu khyamityuktaṃ tatprakāroyathā bhaumaśukrabudhacaṃdrabhāskarāḥ saumyaśukrakujajīvasūryyajāḥ maṃdadaivanagurūkramādarātme ṣatogaṇanayāhirāśipāḥ śakramaṃdasitausamaścaśaśijo mitrāṇiśeṣāravestīkṣṇāṃśurhimaraśmijaścasuhṛdauśeṣā samāśītagoḥ jīveṃdūṣṇakarākujasyasuhṛdojñoriḥsitā rkīsagaumitresūryyasitauvudhasyahimaguḥśatruḥsamāścāpare sūreḥsaumāsitāvarīravisutomadhyeparetvanyathā saumyārkī suhṛdausamaukujagurūśuṃkrasyaśeṣāvarī śukrajñausuhṛdausa maḥsuragurūḥsaurasyavānyerayiti tathācabhaumasvāmika meṣavṛścikarāśikānāṃsādhakānāṃgurusvāmikadhanurmī narāśikamaṃtragrahaṇaṃśreyaskaraṃrāśisvāminoparasparaṃmitra tvāditirītyārāśyānukūlyaṃjñātavyamitirāśyānukūlyaṃdve dhāparyavasannaṃ koṣṭānukūlyaṃcapaṃcadhābhavati akadhahāḥka ḍamacatuḥkoṣṭaṣaṭpadarṇadhanacakrabhedāt tatraprathamacakra pṛ0 23ba) muddharati caturityādinā pūrvapaścimāyatābhirdakṣiṇo ttarāyatābhiścaparasparasaṃbhinnānipaṃcabhiḥpaṃcabhirekhā bhiścatuḥ koṣṭayuktaṃcaturasraṃsaṃpādyatatrakramādakārā dayovarṇalekhyāḥ pūrvaṃkoṣṭacatuṣkasyāpiprathamepratha mekoṣṭeakārākārekāracaturthasvarānālikhyapaścādvi tīyedvitīyepaṃcamasvarādi tatastṛtīyetṛtīyenavamā di tataścaturthecaturthetrayodaśādiṣoḍaśāṃtaṃsvarānā likhyakathitadiśaivakakhādīnālikhyasaṃpannesiddhādica kresvānukūlyajñānaprakāramāha svanāmetyādināpaṃcamu ktāvalyāṃ pūrvāgnirudranavanetrayurgenadikṣuṛtvaṣṭaṣoḍa śacaturdaśabhūtakeṣu pātālapaṃcadaśaviśvamiteṣuko ṣṭeṣvarṇāllikhellipibhavātkramaśaḥ sudhīmānitilikha nakramaḥ saṃgṛhītaḥ prathamādicatuṣkeṣucatuṣvepyādiko ṣṭake ādaulikhitvāpaścānnudvitīyethatṛtīyaketurīye naṃtaraṃsarvacatuṣkāṇāṃkramātsvarāḥ kāyadaścakṣakārāṃjā lekhyāitikṛtaḥkramitisvanāmadheyasyādyākṣarasaṃvaṃdhi koṣṭamārabhyamaṃtrādimākṣarasaṃvaṃdhikoṣṭaparyaṃtaṃgaṇayet tatraprathamaḥsiddhakoṣṭodvitīyaḥsādhyakoṣṭastṛtīyaḥsu siddhakoṣṭaścaturthorikoṣṭiti yasminnevakoṣṭesvanāma sevakoṣṭaḥsiddhakoṣṭastatsaṃvaṃdhicatuṣkaṃsiddhacatuṣkaṃ tadvitīyaṃsādhyacatuṣkaṃ tattṛtīyaṃsusiddhacatuṣkaṃ tacca turthamaricatuṣkaṃbhavati ekaikacatuṣkepiprathamekoṣṭe sādhakākhyākṣarayuktesiddhasiddhanāmatādvitīyesiddha sādhyanāmatetyādisvanāmākrāṃtakoṣṭatodvitīyacatu pṛ0 24a) ṣkaprathamādikoṣṭataḥprādakṣiṇyakramataḥsādhyasiddhasādhya sādhyasādhyasusiddhasādhyārināmatāmāsādayati svanāmā krāṃtacatuṣkāttṛtīyetucatuṣkeprathamādikoṣṭataḥsusiddha siddhasādhyasusiddhasiddhārināmatā tādṛśacatuṣkāccatu rthaṃtutat arisiddhārisādhyārisusiddhāryyarināmatāṃda dhati atrasarveṣvapicatuṣkeṣusādhakanāmākrāṃtakoṣṭaga taprathamadvitīyatṛyacaturthatvānyatamadharmmākrāṃtakoṣṭa tevaprāthamyādikamanusaraṇīyaṃ natvīśānakoṣṭādi taḥ tatrasiddhavarṇāvāṃṣvavavadupakārakāḥsādhyavarṇāstu sevakāḥsevakohisvasminprītikārakasyaivasvāminupa kārakonasarvasyatathāsādhyavarṇopiprayatnatojapādi taḥsvasevakasyaivopakārakonasarvasyaḥ susiddhavarṇa stupoṣakaḥpitrādiḥsahiguṇamaguṇaṃvānavigaṇayyapo ṣyaṃputrādikaṃpoṣayatyeveti arivarṇatvarirevetiphalamu padarśayati siddhārṇāityādinā yadyapisiddhidaḥsiddhi tyādinaivaphalamuktaṃ tathāpivāṃdhakādivarṇānāmagnevi niyogadarśanāttadatrasaṃjñāmātraṃtadarthaṃpradarśitamitivo dhyaṃ anyopiviśeṣaḥādyamādyenasaṃśodhyaṃdvitīyenadvi tīyakaṃvṃyajanairvyaṃjanānyevasvaraiḥsārddhaṃsvarāṃstathā manū nāmathavānāmrāṃvarṇāḥsyurviṣamāyadā tadāmaṃtraṃsamāra bhyasamaṃmāvatprayojayediti siddhasiddhādestuphalaṃtatrāṃ tare siddhasiddhoyathoktenadviguṇātsiddhasādhyakaḥsiddhasu siddhorddhajapātsiddhārirhaṃtivāṃdhavān sādhyasiddhodvighnaja pātsādhyasādhyonirarthakaḥ sādhyasusiddhastrighnajapātsā pṛ0 24ba) dhyārirhaṃtigotrajān susiddhasiddhorddhajapāttatsādhyastu ka guṇādhikāt tatsusiddhograhādevatadarirjñātihābha vet arisiddhaḥsutaṃhanyādarisādhyastukanyakāḥ tatsu siddhastupatnīghnaḥaryyariḥsādhakāpahitidvitīyaṃko ṣṭānukūlaṃyoratnāvalyāṃ dvādaśārethavācaṃkrekūṭacaṃḍa vivarjitāt ādihāṃtānlikhedvarṇānpūrvatoyāvadī śvaraṃ aṃkādikāṃścaivatathālikhetpūrvāditaḥkramāt siddhaḥ sādhyaḥ susiddhoriścaturddhāṇuḥsphuṭībhavet navaikapaṃcakaiḥ siddhaḥsādhyaḥṣaṭdaśayugmakaiḥ trisaptaikādaśairmitraṃvedā ṣṭadvādaśairaririti tṛtīyaṃyathā prākpaścimottarāya tābhirdakṣiṇottarāyatābhiścatisṛbhistisṛbhīrekhābhi ścatuṣkoṣṭaṃcaturasraṃkṛtvātatrasarvānapyekaikakrameṇahā tānakārādīnvarṇānālikhyayatkoṣṭesvanāmādyakṣaraṃta tkoṣṭamārabhyamaṃtrādyākṣarakoṣṭāṃtaṃsiddhādīngaṇayet uktaṃhitaṃtrāṃtare akārādihakārāṃtaṃmātṛkākṣarasaṃcayaṃ ekaikārṇakramādevacatuḥkoṣṭeṣuvinyaset siddhaṃsādhyaṃ susiddhaṃvavairiṇaṃgaṇayetkramāt yatrayatrabhavaṃtyarṇānāma maṃtrasamudbhavāiti caturthaṃyathā ṣaṭpadaṃcakramālikhya prāgādiṣudaleṣuca akārādivarṇānekekaṃlikhenniṣaṃ ḍakūṭakān svanāmādyakṣaraṃyatratadārabhyavicārayet pra thamesaṃpaduṣṭodidvitīyesaṃpadāṃkṣayaḥ tṛtīyetudhanaprā ptiścaturthevaṃdhuvigrahaḥ paṃcamesaṃśayātmāsyātṣaṣṭhaḥsa rvavināśakiti yatratuṛtuparṇādeḥprathamārṇalikha naṃnāstitatrakoṣṭāṃtareṇatatkopitvādidvitīyākṣaramāra pṛ0 25a) bhyaivavicāronusarttavyaḥ itirahasyaṃ taccakrāṇiyathā a thapaṃcamaṃvicāraṇīyaṃ tadapinānāprakārakaṃbhavati tatrai kaḥprakāroyathā saptatiryyaklikhedrekhādvādaśaivorddha gāḥpunaḥ evaṃkṛtetujāyaṃtekoṣṭāḥṣaṭṣaṣṭisaṃmitāḥ sādhyāṃ kāstatatānāgabhībhīnononagāḥpunaḥ ādayodīrghapaṃcā tiriktāḥsyustadadhaḥkramāt kādyāṣṭādyāvakārādyāḥkrame ṇaṭaphahāṃtyakāḥ kharamānanarākīnabhobhokāḥsādhakāṃ kakāḥ suravyaṃjanarūpeṇapṛthakṛtvātatastataḥ varṇānkṛ tvāsvāṃkarāśiṃ haredaṣṭāṃkatastataḥ śiṣṭāṃkaḥpūrvarītyaiva maṃtrarāśyaṃkaśiṣṭataḥ nyūnatvemaṃtrādeyostyanādeyodhika tvataḥ samatvetusamomaṃtritijñeyaṃśubhāśubhaṃ prakārāṃtaraṃ yathā nāmādyakṣaramārabhyayāvanmaṃtrādimākṣaraṃ gaṇayenmā tṛkāvarṇakrameṇaguṇamettribhiḥvibhaktesaptabhiḥśiṣṭonā marāśirudāhṛtaḥ evaṃmaṃtrārṇamārabhyayāvannāmādimā pṛ0 25ba) kṣaraṃ gaṇayitvātribhirhatvāvibhaktesaptabhirvadhaiḥ maṃtrarāśiḥ smṛtaḥśiṣṭaḥpūrvavadvanitārṇateti prakārāṃtaraṃyathā ya dvāmaṃtrākṣarāṇovaṃsvaravyaṃjanarūpataḥpṛthakkṛtvādviguṇaye dyojayetsādhakākṣaraiḥtādṛśairaṣṭabhirbhaktamaṃtrarāśirādā hṛtaḥ vaiparītyetutasyāsaunāmarāśirudāhṛtaḥ ṛṇitā dhanitāvātrapūrvavatparikīrttiteti yattunāmākṣaramāra bhyayāvanmaṃtrādimākṣan tridhākṛtvāsvarairbhivāttaranyadvi parītakamititaṃtrarājavacanaṃtasyāpyuktamadhyamaprakā rasamānārthakatvamevapadārthādarśakṛtovadaṃti nātrarā śikaraṇeviparītaṃ saptaguṇīkaraṇaṃtribhirbhāgaruraṇa mitimanoramāyāṃnidhauca nāmatusuptojāgartiyenā sāvityuktalakṣaṇamādaryetādṛśānāmapivāhulyejanma nakṣatrapādasaṃbhavaṃvarṇamupādāyaiṣavicāraḥkaraṇīyaḥ janmanakṛtrasyājñānepitruccaritaṃtadādeyaṃ tasyāpivā hulyeprāthamikameva vakṣovallabhavajjavasavavarāviśvaṃ vaṣaṭvāsanāvidyāvepitavāsudevavasudhāvāṇīva vetyavyayamityādaryotaḥsyāḥ vṛṃdārakakratavadāyaka vaṃdivṛṃdavastrāṇivairiviṭapīvararīṣaraśca vidvadvraṇau varuṇavṛṃhaṇavodhavedhavaṃdhuvadhavāraṇavaṃdhavedhāḥi tyādayaḥpavargīyāityā dayovicārākṣāyābhakti taraṃgiṇītovadheyāḥe vamanukūlaupidoṣara hitopimaṃtronasarvatraiva pṛ0 26a) sthalejapātsiddhidopitusthalaviśeṣevetyanubhavasiddhaṃta trasthalākāṃkṣāyāmāha dīpasthānamityādinākakārādikṣa kārāṃtāvarṇāḥsyurdīpasaṃjñakāiti dīpānāṃvarṇānāṃsthānavi śeṣaḥkāśyādiṣukakārādisthitisthānaṃtatrupaveṣṭavyaṃkakā rādisthānajñānopāyamāha pūrvetyādi kūrmmacakravicāroyaṃna vārāṇasyādipuṇyakṣetrādiṣuparaṃtvanyatraivetyabhiprāyeṇasthā nānyetānimaṃtrasādhaneṣupraśaṃsyateityāha puṇyetyādinā yadvā vūrmmavakravicāravāvepramāṇābhāvenapuṇyakṣetrādiṣvapisa vicāronuṣṭeyeva maṃtrasādhanasyasadyaḥsiddhikārakaṃsthala mādarśayituṃpuṇyetyādi0 atevamaṃtrasādhanevaśyakaraṇī yabhojananiyamopibhaikṣyamityādināvaktavyaḥ nahibhaikṣyādi kathanamapikūrmmacakranirūpaṇenasahasaṃgataṃ puruṣārtheti dharmmārthakāmamokṣāṇāmekasyadvayostrayāṇāṃcaturṇāṃvāprā tthaimaṃtropāsanāmācikīrṣurityarthaḥ tathā daṃkāmyameveti bhāvaḥ nacādīkṣonarakaṃvrajedityādiśravaṇābhityatvamevetivā cyaṃ durlabhaṃmānuṣaṃjanmatatrapīhakulīnatāpitṛmātṛkuleśu ddhelavdheceṃdriyapāṭave varttamānecasukṛtesadguraucapuraḥsthi te yonakuryyāntijoddhāraḥprakāraṃtasyadurmate naivoddhārosti duḥpārānnarakārṇavataḥ sadetivacanavodhitanarakasyaivata tovodhanāt dīkṣāṃvinopāsanāyābhāvādasaticopā sanādirūpoddhāraprayogepūrvapūrvasaṃvitaduṣkṛtairnarakaprā pterarthāyātatvāditi natvadīkṣāyāṃpratyavāyāṃtaraṃ pramāṇā bhāvādityabhiprāyaḥ sarvamidaṃmaṃtrasādhanaṃsatigurulābhesyā t sevatunasaṃbhavati gurokīdṛśasyakaraṇīyatvaṃkīdda pṛ0 26ba) śasyanetijñānābhāvādityāśaṃkāyāṃtajjñānopāyamāha mātṛtityādi atrakulīnatvārikamadṛṣṭadvāropayogisa rvāgamasārajñatvaṃtudṛṣṭadvārānahitādṛśajñānamaṃtareṇa śiṣyagatatattanmaṃtrasādhanāṃgabhūtastānasaṃdhyāpūjājapādī tikarttavyatāsaṃdehaḥśakyatepākarttuṃ paropakāraniratatva mapidṛṣṭadvāraivopayogiḥ atathābhūtasyaparaduḥkhapari hārārthaṃmaṃtragatasaṃketaviśeṣasyaprakāśanāsaṃbhavāt kro dhitvepraśnakaraṇāsaṃbhavācchāṃtatvāpekṣyetyādisvayamūhyaṃ va rjjanīyāścapaṃcavidhāḥ tattaddeśasaṃvaṃdhitvena tattallakṣaṇena tattadavasthayātattatsaṃbaṃdhāt tattatkāryākṣamatvācceti tatrādyāḥ kārṇāṭakauṃkaṇakāmarūpamarudeśādyudbhavāḥ dvitīyādhi kāṃgahīnāṃgajaṭilamuṃḍitavarṇāṭakauṃkaṇakāmarūpamaru deśādyudbhavāḥ dvitīyādhikāṃgahīnāṃgajaṭilamuṃḍitava rṇāśramavahiṣkṛtādayaḥ tṛtīyānātivṛddhonātivālona khaṃjonakṛśityādayaḥ caturthāḥ pitāpitāmahobhrātāka niṣṭaścavipakṣagaḥ bharttāputraḥstriyityādayaḥ śiṣyagatasaṃ śayāchedinaḥpaṃcamāḥ nanugurukaraṇottaraṃ taddoṣamaṃtrado ṣayorjñānekathamanuṣṭeyamitivet tayoṣṇāgasyatatrakara ṇīyatvāt atrasarvatrapramāṇodibhaktitaraṃgiṇyāmanusaṃdhe yaṃ tatkiṃgururevaparokṣaṇīyaḥ śiṣyastumaṃtropadeśechāvā nakhilopyupādeyevanetyāhaśiṣyityādinā ihāpi dṛṣṭādṛṣṭādidvāropayogaḥpūrvavadunneyaḥsaṃbhavati dṛṣṭapha lakatve'dṛṣṭakalpanāyānyāyyatvāt ekāvdeneti ekā vdādināvihitaparīkṣasyāpiyadidaivātkenāpyadṛṣṭadvāropa pṛ0 27a) yogiprakāreṇānarhatāvagamyetatarhitadanaṃtaraṃsatyājyo dīkṣāprāyaścittaṃcakāryyaṃ0 gurūpakārakatvābhāvādirūpadṛ ṣṭadvāropayogidoṣajñānetuprāyaścittaṃnakarttavyaṃ saduttaraṃ tatsaṃśayanivarttanataddhitavāṃcchādikaṃtuśāṃtamanāḥkuryā deva0 prakuptoyathecchamācarannapinaduṣyatītirahasyaṃ yasyodyotamatīsatīguṇavatīmātāpitomāpatirnāmaprema nidhītipaṃtakulabhūḥkūrmmācalojanmabhūḥ sūpāsyaṃkṛtavī ryyajācyutapadaṃvārāṇasīvāsabhūstasyādabhyuditedvitīya paṭalaḥśavdārthaciṃtāmaṇau dīkṣāyāḥkarttavyatvamuktaṃguruśiṣyaparīkṣabhyāṃ tatretikarttavya tāviśeṣamādarśayitumārabhatetataviti athāṃgamityuktyai vaitatprakāravihitedīkṣāyāḥphalaṃnabhavatītyuktameveti kṛtenayenetyādyanārabhyameveticet maivaṃ svavyatireka prayojyaphalavyatirekatvasyoktāvapitatsatvetatsatvamitya nvayāṃśapradarśanāyatadbhāgakathanasyāvaśyakatvāt anva yavyatirekābhyāṃhikāraṇatvaniścayitigīyate nanuvāstu pūjādibhiraṃgaiḥkalikāpūrvaṃjanyane taiścapradhānakarmabhū tadīkṣāsahitaiḥparamāpūrvaṃtataḥphalamitisiddhāṃtastatka thaṃyenetyādinādīkṣāphalaṃpratyaṃgasyakāraṇatvoktiriti cet satyaṃphalaṃparayāpūrvarthonatumukhyasvargāpavargādi kamiti kiṃvā kalikāpūrvasahakṛtaiḥpradhānakarmma mātraprabhavapradhānāpūrvaiḥphalajanyatenatupradhānāpūrva mātraṃjanayitvākalikāpūrvāṇyanyathāsiddhāniphalaṃ || | | | | | | pṛ0 27ba) pratītiyatmādriyate valiṃharediti āvaśyakaścāyaṃvali śavdārthaḥpūjādiḥ yaduktaṃkapilapaṃcarātre sarvāndevāṃstukā ryeṣupūjayedvāstusaṃsthitān tenāsauvarttatenoveduttiṣṭenmā dhavājñayeti anyatrāpitataścateṣāṃyepūjāvimukhāstaiḥkṛ tānitusukṛtānisamārdayurduṣkṛtakānica tathānyatragṛhā dikaraṇayatranārcitāvāstudevatāḥ tatraśūnyaṃbhavetsarvaṃrakṣo viprādibhirhatamiti uktamānataḥśilpaśāstrapratipāditaha stamātrapramāṇataḥ yadvā uktamānataḥ caturasrākṛtitaḥvāstu puruṣasyacaturasrākāratamāsūtramapitathaivadeyaṃ yathātathā kāratānocchidyetetibhāvaḥ catuḥṣaṣṭikoṣṭaracanāprakāroya dyapipūrvaṃpūrvāparāyatāhastamātrapramāṇaikārekhākāryā ta tomadhyecihnaṃkṛtvātatsaṃvaddhāṃdakṣiṇottarāyatāmekāṃrekhāṃku ryāt koṇacatuṣṭayecihnānikṛtvātatsaṃvaddhasūtrāṇidadyāt evaṃcatuḥkoṣṭakamaṃḍalasiddhiḥ tataścaikaikasminkoṣṭerekhā dvayaṃpūrvapaścimāyataṃ rekhādvayaṃdakṣiṇottarāyataṃ ekārekhā īśānatonaiṛtyāṃtaṃ dvitīyāvāgneyatovāyavyāṃtaṃkarttavyeti ṣoḍaśakoṣṭasiddhiḥ evaṃcaturṣvapikoṣṭeṣukaraṇecatuḥṣaṣṭi koṣṭānāṃsaṃpattirbhavatītirītyāvaktuṃśakyaḥ pūrvāparāyatāta vadakṣiṇottarāyatāścataduktarekhāsaṃbhinnānavarekhānirmāyā picatuḥṣaṣṭisaṃkhyakoṣṭāḥsaṃpadyaṃtitikarṇasūtreṇasaṃpādi tasteṣugaṇanātadagaṇanābhyāṃnānāvidhastathāpitatprakāra niyamamādarśayati tanmadhyamityādinā tanmadhyaṃpūrvāparare khāyāmadhyabhāgaṃ ālaṃvyacihnayitvāparitaḥpūrvapaściyāyata mūtrāduttaradakṣiṇabhāgayoḥ dvaumatsyauekaikaṃcihnamekaikatre pṛ0 28a) tividradvayaṃ tayoḥuttaradakṣiṇacihnadvaye madhyacihnevasthitaṃ sūtraṃdakṣiṇottarāyataṃkuryāt triṣucihnasthāneṣusūtraṃdatvāda kṣiṇottarāyatāṃrekhāṃkuryāditiphalitārthaḥ dvābhyāṃdvābhyāmi ti pūrvāparāyatasūtrārddhapramāṇenasūtreṇaprācīsūtrāgrasthi tenīśānecihnaṃkuryāt evaṃprācīsūtrāgnasthitenatadarddhapra māṇasūtreṇāgneyepicihnaṃkārayet tathātāvatpramāṇenapaści māgrasthitasūtreṇavāyavyecihnaṃkṛtvāpunastathaivanairṛtyeci hnaṃkuryāt pūrvasūtrāgnottarasūtrāgnarūpābhyāṃdvābhyāmagnābhyā mīśānerekhādvayaṃpā?tarūpaṃmakaraṃkṛtvāpūrvasūtrāgnadakṣiṇa sūtrāgnarūpābhyāṃdvābhyāmagnābhyāmāgneyerekhādvayaṃsapātarūpaṃ makaraṃkṛtvādakṣiṇasūtrāgnapaścimasūtrāgnarūpābhyāṃdvābhyā magnābhyāṃtranairṛkoṇerekhādvayasaṃpātarūpaṃmakaraṃkṛtvāpa ścimatyūtrāgnottarasūtrāgnarūpābhyāṃdvābhyāmagnābhyāṃrekhādva yasaṃpātarūpamakaraṃvāyavyakoṇekuryādityarthaḥ cihnamātraṃ matsyaḥrekhādvayasaṃpātomakaraḥ tataścapūrvoktadakṣiṇapārśva sthamatsyamadhyesūtrāgraṃkṛtvāgneyamakarāṃtaṃrekhāṃkuryāt te naivasūtreṇanairṛtyamakarāgreṇasahamilitenadvitīyāṃrekhāṃ kuryāt evamevoktottarapārśvasthacihnasvarūpamatsyamadhyesū trāgraṃkṛtvāvāyavyamakārroṇasahamilanetṛtīyāṃpunastenai vottarasthacihnabhūtamatsyāgnasthitenasutreṇeśānamakarāgreṇa sahamilitenacaturthīṃrekhāṃkuryāt evamīśānamakare mārabhyapūrvacihnāṃtaṃ āgneyacihnamārabhya pūrvacihnāṃtaṃcarekhādva yam|| pṛ0 28ba) datvāvāyavyamakarānnairṛtyamakarāccapaścimacihnāṃtaṃdvidvi rekhāṃkuryādityāha matsyeti tatrakoṇacatuṣkagatarekhā dvayasaṃpātarūpamakareṣu anayārītyāsaṃpannārthamāha ca turasramityādinā0 catuḥṣaṣṭikoṣṭakaraṇekoṇadvaṃdvasaṃva ddhakaraṇasūtrarekhāāvaśyakyitisūcayituṃtādṛśarekhā mupadiśati īśānādityādinā catuḥṣaṣṭipadaṃyathābhava titathāvibhajedityetāvanmātroktaupūrvāparāyatadakṣiṇo ttarāyataparasparasaṃmiśraṣaṭṣaṭsaṃkhyāpararekhābhistathā karaṇabhramaḥsyādititathoktaṃ tathācāyaṃparyavasitārthaḥ catuḥkoṣṭaghaṭitasyacaturatprasyīśānādinairṛtyāṃtena karṇasūtreṇāgneyādivāyavyāṃtakarṇasūtreṇacāṣṭakoṣṭatā mānīyapūrvadakṣiṇāṃtasthitatiryyaksūtreṇadakṣiṇapaści māṃtasthitatādṛśasūtreṇapaścimottarāṃtasthitatādṛśasū treṇottarapūrvāṃtasthitatādṛśasūtreṇacarekhācatuṣkaṃ kṛ tvāṣoḍaśakoṣṭatāmāsādayet evaṃprākṛtakarṇasūtradva yesaṃpātadvayacatuṣṭayaṃbhavati yattu catuṣkoṣṭeṣukoṇa sūtracatuṣṭayamanyaddadyāt tanmadhyotpannamatsyeṣupūrvāparā yatedvesūtrepātayet tenaṣoḍaśakoṣṭānisaṃpadyaṃteitita padārthādarśakārairuktaṃ yadapi prākṛtakarṇasūtradvayesaṃpā tacatuṣkaṃsaṃpannaṃ tatrasaṃpātadvayasyoparianyatsūtradvayaṃ pūrvāparāyataṃtathaivadakṣiṇottarāyataṃsūtradvayaṃdadyāte vaṃkṛteṣoḍaśakoṣṭānisyuritiharṣadīpikārairuktaṃ ubha yamapiaparāṇītyadhyāhṛtyavyākhyeyaṃ pūrvarītyāsaṃpādita koṣṭacatuṣṭayavṛttisaṃpātacatuṣṭayetathāvidhapūrvapaścimā pṛ0 29a) yatarekhādvayadānesatidvātriṃśatkoṣṭānāmevasaṃpatteḥ va stutastukarṇasūtrapātaprabhavakoṣṭānāmagaṇanāmāśri tyedaṃ atevamūlepicatuḥṣaṣṭikoṣṭatoktiḥsaṃgacchatea nyathāsāpyasaṃlagnatāmāpadyetidhyeyaṃ evaṃdvātriṃśatakoṣṭa tāṃcaturasramaṃḍalasyasaṃpādyateṣāṃmadhyekoṇagataṃyatkoṣṭa catuṣṭayaṃteṣupūrvadattaṃyatkarṇasūtracatuṣṭayaṃtatkarṇasūtrāṃ tarairbhedayet tataścadvidvikoṇasthasaṃpātadvayasaṃlagnepū rvāparāyatedverekhedatvātatsapātadvayasaṃlagneevadakṣi ṇottarāyatevadvirekhedadyāt evaṃrītyādvisaptatikoṣṭa saṃpattiḥsiddhatataścābhyaṃtaravarttisaṃpātepūrvavat pūrvapa ścimāyataṃdakṣiṇottarāmataṃcasūtradvayaṃsūtradvayaṃdadyāt evaṃkṛteprācīpaścimāyatasūtranevakadānenadakṣiṇotta rāyatasūtranavakadānenacacatuḥ ṣaṣṭisaṃkhyākānikarṇa sūtradānaiḥsaṃpannānitānyagaṇapyakoṣṭānisaṃvṛttāni teṣāmapigaṇanecaturuttaraśatasaṃkhyākanitānisyuḥke cittupūrvapaścimāyatasūtrasyakiṃcinmadhyamaṃmadhyabhāgā dhikatrayodaśādyaṃgulabhāgamavalaṃvyaprācīsūtrāgrāduda gbhāgevṛttārddhaṃkṛtvāevamevoktamānenapaścimāgratuda gbhāgevavṛttārddhaṃkuryāt evaṃdakṣiṇatopivṛttārddhadvayaṃ evamutpannadakṣiṇodagbhāgamatsyayormadhyepūrvoktamānaṃ dakṣiṇottarāyatasūtraṃdadyāt tataḥprācīsūtrāgresūtrādiṃ nidhāyaprācīsūtrārddhamānasūtreṇadakṣiṇapūrvarekhayoḥsaṃ pātasthānasaṃlagnaṃyathāsyāttathāīśāgneyaparyaṃtavṛttārddhaṃ evamuttarāgnesūtrādiṃnidhāyoktasaṃpātasaṃlagnamīśādvā pṛ0 29ba) yuparyaṃtaṃevaṃkṛteīśānevṛttārddharekhādvayasaṃpātarūpoma tsyadutpannaḥsavapūrvāgrottarāgrābhyāṃ jātitidvābhyāmagnā bhyāmitimūlasaṃgatiḥ tataḥpaścimāgresūtraṃnidhāyapūrva vadvṛttārddhekṛtevāyavyematsyaḥdakṣiṇāgresūtrādiṃnidhāyapū rvavat madhyasaṃpātasaṃvaddhavṛttārddhekṛteāgneyanairṛtyayo rddhaumatsyaubhavataḥ etanmatematsyakaraṇayoḥparyāyatvameva tataḥsūtradānādikaṃpūrvavadeveti vadaṃti karṇasūtraṃsamā hititimaulaṃsamāhitapadaṃpūrvāparāyataṃsūtraṃvinyasedi tyādikeṣusaptasvapikarttṛsākāṃkṣakriyāpadeṣvanveti karttṛ sākāṃkṣetikaraṇāccaturasraṃbhavedityatranatadanvayaḥ eteṣāṃ koṣṭānāṃviniyogamāha vrāhmāṇamityādinā madhyekoṣṭa catuyecaturasrātmakemadhyagatekoṣṭacatuṣṭaye tryasraiḥsaha koṣṭāṣṭake ekākāratayāmārjitelikhitāṣṭadalapadmake itiśeṣaḥ sarvamadhyeyajetsamyakvrāhmāṇaṃkamalāsana (khitāṣṭadalapadmakeitiśeṣa)mitivrahmāṇaṃtvarvayetkajei ticataṃtrāṃtaradarśanāt pūjayedityanenaivapīṭhapūjāvāha nādikamākṣipyateititatprāptyarthaṃsamāhitapadāśrayaṇaṃ padārthādarśakṛtāṃvyarthamevetidhyeyaṃ dikcatuṣkeṣvitina hiviśeṣavacanaṃvināvyutkrameṇapūjanaṃkopideśikaḥsa mācarati koṣṭacatuṣṭaye itisarvatramahīdharāṃtamanveti ekākāreṇamārjayedityapisarvatra tathācavrahmakoṣṭamaṃ lagnakoṇasūtrānāliṃgitapūrvasaṃlagnakoṣṭacatuṣṭayeaṃ targatarekhācatuṣkaṃkoṣṭavibhājakaṃsaṃmārjyekīkṛteā ryyaṃpūjayitvādakṣiṇagatakoṣṭacatuṣṭayepyekākṛtaṃvivasvaṃ pṛ0 30a) taṃpaścimasaṃlagnakoṣṭacatuṣṭayepyekīkṛtemitvaṃuttarasaṃla gnepyekīkṛtakoṣṭacatuṣṭayemahīdharaṃpūjayeditipaṃcadevatāḥ pūjitā vrahmapadasaṃlagnāgneyādikoṇacatuṣṭayagataṃkarṇa sūtrabheditārddhakoṣvadvaṃdvānāṃdvayaṃdvayamasti tatrodhaḥkrameṇai kaikākārthadvaṃdvesāvitraṃsavitāraṃvābhyarcyanairṛtyagateūrddhā rddhakoṣṭeśakraṃtadadhastanārddhakoṣṭadvaṃdvedvaṃdvajayaṃ vāyavyagate ūrddhvārddhakoṣṭerudraṃtadadhastanārddhakoṣṭadvaṃdverudrajayaṃpūjayi tvā0 īśānagateūrddhvārddhakoṣṭedvadveāpaṃtadadhastanārddhako ṣṭadvaṃdveāpavatsakaṃpūjayediti koṇakoṣṭadvaṃdveṣvitika raṇekarṇasūtramārjanaṃpratīyetasārddhādyaṃtapadeṣvityatrakarṇa sūtrasyāpekṣaṇāttanmārjanaṃtunayujyateityabhipretyakoṇārddha koṣṭadvaṃdveṣvitikathitaṃ vrahmakoṣṭagatakarṇasūtrasyevāgneyā dikoṣṭīyakarṇasūtrakṛtarekhāyāmārjanepikākṣatiḥvarama koṇakoṣṭeṣugatānāmekakarṇasūtrakṛtarekhāṇāmupayo gādititathāvādināṃpadārthādarśaharṣadīpikākṛtāṃmatemū lagraṃthāsaurasyamāyātiaparetu arddhakoṣṭadvaṃdvevāvṛtyā sāvitrādeḥpūjanaṃmūlasvarasasiddhaṃ anyathākoṇakoṣṭadvaṃdve ṣvityevavrūyāditivadaṃti nanūrddhādhaḥkrameṇasāvitrādeḥpūja nekiṃpramāṇamiticet ākalaya dhātṛvahnīsamāśrityakṛ tvācādhaḥpadatrayaṃ sāvitramarcayettatrapaderāmasusaṃjñake vi dhisāvitrayormadhyesavitāraṃpadatraye atrottaratrāpiyadatra yamityādimaṃḍalāṃtarābhiprāyakaṃvrahmāparaparyāyadhātṛvahni diśoraṃtaḥpūrvaṃsāvitrastaradhorvrahmasāvitrayormadhyesavite tyetāvanmātraṃtuprakṛtegrāhyakoṭaupraviṣṭaṃ evamagnepi tathā pṛ0 30ba) āśrityapitṛbhrātāraukṛtvācādhaḥpadatrayaṃ yajediṃdraṃmahābhā gaṃpadelokasusaṃjñake tathāceṃdrajayaḥpūjyovrahmaśakrasu madhyagaḥ pitānirṛtiḥ īśarśvaśānarudrosautajjayorudra dāsakaḥ marīcirārpyakaḥkhyātaḥpitāsyādrākṣasādhipaḥpā porogākhyityādestatraivaparibhāṣaṇāt tathā āśrityavā yudhātāraukṛtvācādhaḥpadatrayaṃ tatrarudraṃyajeddevaṃpadebhuvana saṃjñake tatheśavedhasormadhyetajjayaṃcapadatraye īśaḥrudraḥ uktaparibhāṣāyāihāpisamanusaraṇāt tajjayaḥrudrajayaḥ tathā īśānyāmāyamabhyacetpadatrayasusaṃsthitaṃ athāpave dhasormadhye āpavatsaṃpadatrayeiti somaśaṃ bhāvapi sāvitre raktapuṣpāṇivahnyadhaḥkoṇakoṣṭake tadadhaḥkoṣṭakedadyā tsavitrecakuśodakaṃ haridrodanamiṃdrāyarakṣodhaḥkoṇako ṣṭake īṃdrajayāyamiṣṭānnamiṃdrādhastānnivedayet rudrāyaghṛ tasiddhānnaṃvāyukoṇādharepadadhorudrajapāyamāṃsamārdraṃni vedayet āpothaśivakoṇādhastadvatsāyacatattaleiti ta tkarṇasūtreti koṇamāgneyādikamārabhyavrahmakoṣṭāgamāva dhi yānitrīṇitrīṇikoṇakoṣṭānitanmadhyepatitaṃyatkarṇa sūtraṃtasyottaradakṣiṇayoḥsthitakoṣṭeṣuśarvaṃguhamitidvi dvikrameṇapūtanāṃtāṣṭadevatāḥpūjayedityarthaḥ navakarṇasū trakṛtarekhāṇāṃsarvatrakoṇakoṣṭeṣuvrahmakoṣṭāvadhiṣṭhabhā vetvayāpūrvamāpāditemūlakṛtaḥkathamitthamabhidhānaṃsaṃga cchatetivācyaṃ bhūtapūrvakarṇasūtramādāyāpitathoktisaṃbha vāt koṇakoṣṭobhayatityāderapivaktuṃśakyatvācca anye ṣāṃkeṣāṃcitkoṣṭānāṃvyāvṛtyarthaṃtātparyyādyanusaraṇasyakarṇa pṛ0 31a) sūtrapadenepitulyatvāt sārddhādyaṃtetyādiarddhecateādyaṃte vaarddhādyaṃteḥ arddhātyaṃtābhyāṃsahavarttamānānisārddhādyaṃtā nisārddhādyaṃtānicatānipadānicasārddhādyaṃtapadānineṣu imānvakṣyamāṇātdvātriṃśavdevānaṣṭāṣṭakrameṇapūjayedi tyarthaḥ ādaukarṇasūtreṇārddhīkṛteśānakoṣṭīyapūrvanikaṭa sthitārddhakoṣṭeīśānaḥ tataḥṣaṭkoṣṭeṣuparjanyajayaṃtaśa krabhāskarasatyavṛṣāḥṣaṭ arddhīkṛtāgneyakoṣṭīyapūrvanika ṭasthārddhakoṣṭeṃtarikṣaḥpūjyaḥ tatognikoṣṭārddhamārabhyanairṛtya koṣṭārddhaparyaṃtamaṣṭakoṣṭeṣuagnyādayomṛgāṃtāṣṭadevatāḥ pūjyāḥ tatonairṛtyakoṣṭīyadvitīyārddhakoṣṭamārabhyavāyavya koṣṭīyaprathamārddhakoṣṭaparyaṃtaṃnirṛtidauvārikaprabhṛtayo rogāṃtāṣṭadevatāḥpūjanīyā tatovāyavyakoṣṭīyadvitī yārddhakoṣṭamārabhyeśānīyaprathamārddhakoṣṭaparyaṃtaṃvāyuprabhṛta yo'dityatāṣṭadevāḥpūjyāityarthaḥ paṃcabhīrajobhiḥśvetara ktapītakṛṣṇaharitaistaṃḍulacūrṇakusuṃbhacūrṇaharidrācūrṇā dibhirvakṣyamāṇaistattaddevatāsthānalikhitakamalānyāpū ryyatatratattaddevatāḥpūjayedityāha uktānāmityādinā pa dmānāṃraṃjanaprakāropivakṣyamāṇeva sarvatrakamalasyā karaṇevrahmasthānamaruṇarajobhiḥ yamasthānaṃkṛṣṇarajasā īśasthānaṃśvetarajasāiṃdrasthānaṃpītarajasetirītyātatta ddevatāvarṇādikamavekṣyatattatkoṣṭasthānaṃpūraṇīyamitya bhiprāyavānāha uktānāmiti atevapadyānāṃnā māpinagṛhī taṃ|| pṛ0 31ba) harṣadīpsitopyamuṃpakṣaṃsvīcakāraivetitupratibhāti vra hmanneṣatepāyasavalirnamityādimaṃtrairvalirānaṃtebhyaḥ kāryyamityāha athetyādinā etebhyaḥtripaṃcāśaddevebhyaḥ evaṃsaṃskṛtabhūmaumaṃḍaparacanāprakāramāha nakṣatretyā dinā sādhyasyaśiṣyāderanukūleṣuaśvinyādinakṣatreṣu tathābhūteṣvevameṣādirāśiṣutathābhūteṣvevaravyādivā reṣuśubheriktādibhinneahanitithaumaṃḍaparacanāmārabhe tetyarthaḥ anukūlatvaṃcadvedhājyotiśāstrādyuktatvenasādhya syajanmādiniṣiddhatārātvāṣṭamarāśitvadyātavāratvadyāta tithitvādivaidhuryyeṇaca dvitīyaṃsvayamunneyaṃ ādyaṃtūktaṃ rājamārttaṃḍe ādityadvayarohiṇīmṛgaśirohastodhvani ṣṭottarāpūṣāviṣṇumayānurādhapavanaiḥśuddhaiḥsutārānvi taiḥ saumyānāṃdivaseṣupāparahiteyogeviriktetithauvi ṣṭityaktadinevadaṃtimunayoveśmādikāryaṃśubhamiti ādityadvayaṃpunarvasupuṣyaumayaścitrā mayāsurasyatvaṣṭra vatāratvāt śuddhaiḥpāpagrahayuktatvādivarjitaiḥ sutārā nvitaiḥsvānukulatārākṣasotpātavajrādistadrahitetadbhi nneyogeānaṃdasiddhiśubhādirūperiktāścaturthīnavamīca turddaśyastadbhinnenaṃdābhadrājayāpūrṇātithau viṣṭirūpeṇa bhadrānāmakenakaraṇenarahitedineetāṣaṇṇāmapyapara karaṇānāmupādānaṃkṛtaṃ rāśayastūktāgraṃthāṃtare nāśaṃ diśaṃtimakarālikulīralagnemeṣedhaṭedhanuṣikarmmasudī rghasūtraṃ kanyāhyaṣemithunagedhruvamarthalābhaṃjyotirvidaḥka laśasiṃhavṛṣeṣusiddhimiti alikulīrauvṛścikarkaṭau pṛ0 32a) dhaṭastulā saṣomīnaḥkalaśaḥkubhaḥ śuddhiti śuddhipra kāraḥprayogasāre vitastimātravistāraṃnirmāyavivaraṃbhu vi nikṣipettāṃmṛdaṃtasmiṃnstāsuśiṣṭāsuśobhanaṃ samāsu madhyamaṃviṃdyānnyūnāsvadhamamucyate parīkṣyaivaṃprayatnenatya jedbhūmiṃkanīyasīṃ mahākapilapaṃcarātre sphuṭitāmaraṇaṃ kuryādūṣarādhananāśinī saśalyākleśadānityaṃviṣa māśatrubhītidā tathā īśakoṇaptavāsāvakarttuḥśrīdā suniścitaṃ pūrvaplavāvṛddhikarīvaradātūttaraplavā vidve ṣemaraṇaṃvyādhiṃkuryyādagniplavāmahī itonyadikplave pyeṣābhūmiḥkartturaniṣṭadeti śalyoddhāraprakāromahāka pilapaṃcarātre prāsādādisamāraṃbhepadaṃgaṃsādhakaḥspṛśe t vāstudehedṛḍhaṃtatraśalyaṃdadyādvicakṣaṇaḥ kutrāpispa rśākaraṇetuśalyābhāvoniścetavyitiarthāduktaṃbhavati ta thā kaṃḍūyatiśiraḥpuṃsiśiraḥśalyaṃsamuddharet śalyaṃtatrāsti vijñeyaṃkhanyamānekaratraye agnidāhaścarogaścadhanahāni ścajāyate yatnenotpāṭayecchalyaṃyadīcchetsiddhimātmanaḥ vā hūkaṃḍūyamānetunirdiśelloharṛkhalaṃ hastadvayenasaṃtiṣṭe tsvāpyuddhāsamṛtipradaṃ ūrūkaṃḍūyamānetunirdiśetkāṃsya śalyakaṃ hastenaikenasaṃtiṣṭedbhāryāduṣṭāyaśaḥkṣayaḥ hastau kaṃḍūyamānetukaṃkālaṃśalyamādiśet trihastenatusaṃti ṣṭegnidāhorujomṛtiḥ pṛṣṭaṃkaṃḍūyamānetuvāhuśalyaṃvi nirdiśet hastenaikenasaṃtiṣṭetsvāminomaraṇāvahaṃ pādaukaṃ ḍūyamānetuhastaśalyaṃvinirdiśet sārddhahastenasaṃtiṣṭedrā jadaṃḍādikārakaṃ kukṣiṃkaṃḍūyamānetupāṣāṇaṃśalyamādiśet pṛ0 32ba) hastadvitayamānenabhujaṃgadaśanāvahaṃ jānūkaṃḍūyamāne tubhasmaśalyaṃsamādiśet hastadvayenasaṃtiṣṭellakṣaṇaṃga ditaṃtava agnidāhomanastāpaḥkleśaduḥkhabhayānica ka rotyevaṃvidhaṃkarmmastasmācchalyaṃsamuddharediti jalaparyaṃtaṃ khananāt hastamātraṃkhananādvāsarvaśalyoddhārobhavati ya duktaṃ khanyamānejalaṃyāvacchalyadoṣovinaśyati paṃcahastaṃ prakhātavyaṃśalyadoṣopaśāṃtaye śalyoddhāraṃtataḥkṛtvāpūra yetsamaṃyatheti idaṃtunivarttanaparimitabhūmiparyaṃtame kamekamevaparīkṣaṇaṃdaṃḍastudaśahastaḥsyāttriṃśadaṃḍairniva rttanamiti ūrddhaṃpunaparīkṣaṇamitisaṃpradāyavidaḥ anyo pibhūśuddhiprakārastaṃtrāṃtare śvetātuvrāhmaṇīpṛthvīraktā bhūḥkṣatriyāmatā vaiśyāpītātuvijñeyākṛṣṇāśūdrāprakīrtti tāḥ tathā vrāhmaṇīghṛtagaṃdhāsyātkṣatriyāraktagaṃdhakṛt ra ktaṃrūdhiraṃ0 kṣāragaṃdhābhavedvaiśyāśūdrāviṭgaṃdhinīkṣitiḥ tathāmadhurāvrāhmaṇībhūmiḥkaṣāyākṣatriyāsmṛtā vaiśyāmlāthavijñeyāśūdrāsyātkaṭukīmahītathāvrāhmaṇībhūḥkuśopetākṣatri yāsyāccharākulā kuśakāśākulāvaiśyāśūdrānānātṛṇā kulā tadyavasthāyāha śvetāruṇāpītakṛṣṇāviprādīnāṃpra śasyate ājyāsṛkkṣāramadyānāṃtulyagaṃdhāvayābhavet sāpiviprakṣatriyavaiśyaśūdrāṇīkrameṇapraśastetyarthaḥ madhurācakaṣāyācaamlācakaṭukācayā sāpi viprādīnāṃpraśastetipūrvavat itthaṃprakāreṇarūparasagaṃdhaiḥ parīkṣāṃkṛtvākuśādidravyāṃtarasaṃvaṃdhenaprāśastyamupadarśa yati kuśaiḥśaraistathākāśaidūrvābhiryācasaṃbhṛteti ihāpi viprādicaturvarṇānāṃkramataḥpraśastetipūrvavat dūrveti vahutṛṇākulenyasyāpyupalakṣaṇaṃ athanānālakṣaṇasama vāyekiṃtasyāvrāhmaṇītvaṃ āhosvīkṣatriyāditvamiticet pṛ0 33a) bhrāṃtosi nahicayaṃjātilakṣaṇamācarāmoyenajātisāṃka ryyamāpatet kiṃtuvrāhmaṇādijātyanukūlabhūmigrahaṇārthaṃ tādṛśasaṃjñāmātraṃ tathācadvitryādilakṣaṇasaṃnipātevrāhma ṇādidvitrivarṇānukūlyasyatatrasiddhyākātehāniḥsyāt gautamasaṃhitāyāṃtuvrāhmaṇītvādinaivabhūmeḥsarvavarṇasā dhāraṇyenopādeyatvādikamuktaṃ vrāhmīsarvārthasiddhyaisyākṣa triyārājyadāmatā dhanadhānyakarīvaiśyāśūdrāsyānniṃditā muneiti tathājñātvābhūmiṃparīkṣetapūrvodakpravaṇāṃśubhāṃ akaṃṭakāṃtṛṇaiḥchatrāṃtathātoyapariplutāṃ saṃpūryyamāṇe khātetutathādhikamṛdāṃśubhāṃ tathākusumaprakarastadvadya syāṃnamlānimṛchati nanirvātitathādīpastoyaṃśīghraṃna jīryyati sarveṣāmevavarṇānāṃbhūmiḥsādhāraṇītuseti pu ṇyāhaṃvācayitvetivrāhmaṇadvārāpuṇyāhavācanākhyaṃkarmma viśeṣaṃkṛtvetyarthaḥ racayedityatrakathaṃraicayedityākāṃkṣāyā māha paṃcabhirityādinā maṃḍapaścatrividha uttamamadhyamādha mabhedāt yaduktaṃmaṃtramuktāvalyāṃ athamaṃḍapanirmāṇaṃbrū mahevrahmaṇoditaṃ śreṣṭamadhyamahīnaistumānaistattrividhaṃsmṛ tamiti athapaṃcahastaiḥkṛtomaṃḍapaḥkaniṣṭaḥ saptabhirma dhyamonavabhistairuttamiti mūlārthovaktavyaḥśavdāsvāra syasyatathaivārthapratyāyanesamarthatvāt sacanasaṃbhavati mū lakṛtaivāgnenavakuṃḍānītasyāṃtarvaktavyatayāteṣāmapitri trimekhalādiyuktānāmuttamabhūtepinavahastamaṃḍape hotrādikopaveśanasthānasahitānāṃsamāveśāsaṃbha vāt || || || pṛ0 33ba) kākathāmadhyamādhamamaṃḍapayoḥ dūrevatupaṃcamekhalāpa kṣapratyāśetimahānevamūlīyapūrvāparagraṃthavirodhiti cet atrapadārthādarśakṛtaḥ paṃcabhiḥsaptabhirmilitvāsaṃ pannadvādaśasaṃkhyākahastaiḥ kaniṣṭomaṃḍapaḥpaṃcabhirnavabhi rmilitvāsaṃpannacaturdaśasaṃkhyayāmadhyamomaṃḍapaḥ saptabhi rnavabhirmilitvāsaṃpannaṣoḍaśasaṃkhyayātūttamaḥsitimū lārthaḥ taṃtrāṃtarasaṃvādīvāyamarthaḥ yaduktaṃkriyāsārādau a thadvādaśavistāraḥkaniṣṭaumaṃḍapaḥsmṛtaḥ tathāṣoḍaśabhi rhastairmaṃḍapaḥsyādihottamaḥ anyatrāpi kaniṣṭamadhyajyeṣṭāḥ syurmaṃḍapārkahastakāḥdvihastottarayāvṛddhyāśeṣāḥsyurmaṃ ḍapāḥśubhāitivadaṃti haṣaṃdīpikākṛtastuaṃtaraśavdo gremaṃḍapatṛtīyāṃśenakarttavyatayāvakṣyamāṇavedīrūpama dhyabhāgaparaḥ tathācapaṃcahastairmitaṃparimitaṃ aṃtaraṃvedī rūpamadhyabhāgoyasyatādṛśaṃmaṃḍapaṃkuryādityarthaḥ evamagne pi tathācapaṃcadaśahastaiḥkaniṣṭaḥekaviṃśatihastairmadhyaḥ saptaviṃśatihastairuttamityāmātaṃ maṃḍapatribhāgenavedī karttavyetyapyāyātamitivadaṃti tadaparenakṣamaṃte caturviṃ śatihastaṃvāhastaviṃśatikaṃtathā uttamaṃmānamityāhuḥrha staṣoḍaśakaṃtathā hastadvādaśakaṃvāpimadhyamaṃtadudīri taṃ aṣṭabhirdaśabhivāpikaniṣṭassihocyateityāditvadudā hṛtavacanepitādṛśamānasyānuktatvāt taṃtrāṃtarāsaṃvādi tvāditi maṃḍapaścāyaṃcaturasreva pramāṇaṃcaturasramāde śādanyaditikātyāyanasūtrāt bhūmitodvādaśāṃgulovdha tāhastamātroccatāvāmaṃḍapasyānusarttavyā yaduktaṃsiddhāṃta pṛ0 34a) śekhare sthalādarkāṃgulocchrāyaṃmaṃḍapasthalamīritaṃ mahāka pilapaṃcarātre ucchrāyohastamātraṃsyāt susamaṃcasuśobhanami ti eteṣāṃcamaṃḍapānāṃnayaugapadyaṃekārthakatvāt ekā rthāyugapadaprayogitinyāyāt nāpivikalpaḥ tulyaśrama vyayasādhyatvābhāvāt kiṃtumukhyānukalpabhāvaḥtathācaprabhuḥ prathamakalpasyetyādivacanātprathamāsamarthasyaivottaratrādhi kāritimaṃtavyaṃ etenananvatramaṃḍapekanīyasaivasiddhermaṃḍa payormadhyamottamayorananuṣṭānaṃsyāditipadārthādarśakārā śaṃkāpiparihṛtāveditavyā yatratūttamakaniṣṭādibhāvo nakaṃṭharaveṇagurulaghupakṣayoruditastatraivaphalatāratapyaṃ parikalpyānupattiparihārepatitarvyasvayameva arthādvāka lpanaikadeśatvādityanenakalpanāyāpiśrutyaikadeśatvena pramāṇatāsvīkārāditidik ṣoḍaśastaṃbhasaṃyuktamityu ktaṃtatrakutrasthānekatikatisaṃkhyānāṃniveśityākāṃ kṣāṃnivarttayati catvāradṛtyādinā teṣuṣoḍaśastaṃbheṣuma dhye aṣṭahastāścatvārastaṃbhāmaṃḍapasyamadhyevakṣyamāṇāyā vedyāāgneyādikrameṇacatuḥkoṇeṣusthāpyāḥityarthaḥve dikoṇeṣuvinyasetstaṃbhānvedasvarūpakān āgneyādi krameṇaivetitaṃtrāṃtaradarśanāt anyatrāpi staṃbhocchrāyeśi lānyāsesūtrayojanakīlake khananāvaṭasaṃskāraṃprā- raṃbhovahnigovariti aṣṭahastetyādiṣoḍaśahastotta mamaṃḍapābhiprāyeṇa yaduktaṃpaṃcarātre maṃḍayārddhācchritā nvedasakhyāṃścūḍānvitāṃstatheti abhititi dvaudvaustaṃ pṛ0 34ba) bhāvekaikadigdvāreiticaturdigdvāreṣvaṣṭaustabhāḥ caturṣuko ṇeṣvekaikitidvādaśastaṃbhāmaṃḍapasyaparitaḥsthāpyāitya rthaḥ etecasarvepipratyekaṃpaṃcahastāevā etenamaṃḍapatṛ tīyāṃśoccatvaṃdvādaśastaṃbhānāmuktaṃbhavati harṣadīpikā matetuadhamamaṃḍapābhiprāyakamevasarvamidaṃ yadyapi adhamamaṃḍapasyapaṃcadaśahastatayātadarddhapramāṇenama dhyastaṃbhānuṣṭānesārddhasaptahastataivavaktumucitānāṣṭa hastatātathāpyalpāṃtaratvāttathābhidhānaṃ nacālpāṃtara tvamapirūṣaṇamevetyatevapadārthādarśādarśitarīti revamūlasaṃmatā tathāsatyalpāṃtarasyāpyabhāvāditivā cyaṃ tathāpivahistanastaṃbhānāṃpaṃcahastatāyāṃmaṃḍapatṛtī yāṃśatāsvīkarastealpāṃtaratvasyadurvāratvāt nahyatratanma telpāṃtaratvaṃ paṃcahastādhamamaṃḍapatṛtīyāṃśatāyāḥpaṃca hastastaṃbheśusaurasyādevasaṃbhavāditidhyeyaṃ nichidrāḥ chidravarjitāḥ dṛḍhāḥṛjavaḥvakratāśūnyāḥ yaduktaṃ sā radārubhavānstaṃbhāndṛḍhānkuryādṛjūnsamān kriyāsāre yajñīyavṛkṣoveṇurvākramukaḥstaṃbhakarmaṇi anyeviśuddha vṛkṣāvābhaveyurnānyabhūruhāḥ tathāśalyayuktaḥsvayaṃśuṣkaḥ kuṭilaścapurātaḥasaumyabhūmijanitaḥsaṃtyājyastaṃbhaka rmmaṇīti tatpaṃcamāṃśamiti yasyayasyāṣṭahastasyapacaha stasyavāstaṃbhasyanikhananaṃkarttavyaṃtasyatasyapaṃcabhāgā nkṛtvāpaṃcamaṃbhāgaṃbhuvinikhaneccatvārobhāgāuccatākārakā mavaṃtītyarthaḥ tatsamaṃtataḥ tasyamaṃḍapasyasamaṃtāt dvāravarjjamitiśeṣa'nārikeladalādyabhāvekaṭairācchā pṛ0 35a) dayet yaduktaṃ kaṭaiḥsadbhistusaṃchāyāvijayāyāstumaṃḍa pāḥ tathāmaṃḍapaṃmaṃḍayedārdṛśākhābhistusamaṃtatiti tora ṇastaṃbhāropaṇamādarśayati dvāreṣvityādinā etāvatādvā rāṇicatvārividadhyātpaṃcamāṃśataḥ paṃcarātre kanīyasisyā ddhikaraṃcaturaṃgulavṛddhitaḥ madhyamottamayordvāramiti pūrvā didvāreṣukrameṇaplakṣoduṃvarāśvatthavararūpakṣīravṛkṣāṇāṃ toraṇastaṃbhānsaptahastochrāyātpaṃcamāṃśenanikhanet paṃ camāṃśaṃnyasedbhūmausarvasādhāraṇauvidhiritiśilpaśāstrī yavavanāt kramāditi plakṣoduṃvarakāśvatthavaṭajāḥsvo raṇāḥkramāt pūrvāditovidhātavyāyadvādyaṃtaviparyayaḥ plakṣasthānevaṭaḥpūrvaṃkarttavyaḥvaṭasthānecaplakṣaḥpaścātka rttavyiticaturthaḥ pādārthaḥ nyagnodhatoraṇaṃpūrveyāmyetvau duṃvaraṃmataṃ paścimeśvatthasaṃbhūtamuttareplakṣatoraṇamiti siddhāṃtaśekharasaṃvādāt prathamopipakṣyastadgraṃthasaṃvādye va pūrvaṃvāplakṣasaṃbhūtaṃnyagrodhaścottarematititatradarśanā t mahākapilapaṃcarātredevāstoraṇarūpeṇasaṃsthitāyajña maṃḍape vighnavidhvaṃsanārthaṃcarakṣārthaṃtvadharasyava nyasetryagro dhamaiṃdryāṃtuyāmyāṃcauduṃvaraṃtathā vāruṇyāṃpippalaṃnyasyetkau veryyāṃplakṣakaṃtathā suśobhanaṃtupūrvasyāmṛgvedādisumaṃ tritaṃ iṣetvetimaṃtreṇasubhadrākhyaṃtudakṣiṇe sukarmākhyaṃtu vāruṇyāṃsāmavedādikenatu śannodevītimaṃtreṇasuhotraṃtū ttarenyaseditiṛgvedādinā agnimīleitimaṃtreṇasāma vedādinā agnāyāhītimaṃtreṇa yaduktaṃmaṃtramuktāvalyāṃ agnimīletimaṃtreṇavinyasetpūrvatoraṇaṃ iṣetvorjetimaṃtre pṛ0 35ba) ṇadakṣiṇaṃtoraṇaṃnyaset agnāyāhimaṃtreṇapaścimesyani veśanaṃ śannodevītimaṃtreṇadadyāduttaratoraṇamiti idaṃcato raṇaniveśanaṃmaṃḍapadvārebhyohastamātraṃvahiḥkāryyaṃ maṃḍa padvāravāhyetuhastamānenadikkramāditi maṃtrāṃtaradarśa nāt matuaśvatthoduṃvaraplakṣaraśākhākṛtānitu maṃḍa pasyapratidiśaṃdvārāṇyetānikārayeditivāstuśāstrīyava canaṃtoraṇeṣudvāratvapratipātakaṃtudvāranikaṭevadvāratā hokriyamāṇatvādaupacārikaṃ eṣāṃkṣīravṛkṣāṇāṃsarveṣāma lābhetuviśeṣaḥ siddhāṃtaśekhare ekameṣāmalābhesyātta dalābheśamīdrumaḥ jaṃvūkhadirasārāścatālovātoraṇesmṛ tāḥ itisaptahastairitiuttamamaṃḍapābhiprāyeṇa madhyamā dhamayostvāha pṛthakpṛthagiti maṃḍapabhedādbhinnamityarthaḥ tathācamadhyametatraṣaṭ adhamepaṃcahastāstoraṇastaṃbhochrā yapramāṇatvenasvīkaraṇīyāitibhāvaḥ teṣāṃtoraṇastaṃbhā nāṃpariṇāhoviśālatvaṃdaśāṃgulaṃkāryyaṃ toraṇastaṃbhadvayasyo pariyattiryakphalakaṃtriśūlāropaṇārthamaṃgulatrayapramāṇa kachideṇamadhyabhāgesahitaṃdīyatetasyapramāṇamāha tirya gityādinā adhamamaṃḍapīyatoraṇastaṃbhamānatorddhamānenasā rddhadvihastenetiyāvat adhamamaṃḍapatoraṇastaṃbhānāṃpaṃcaha statāyāḥpūrvamabhihitatvāditipadārthādarśānuyāyīpaṃthā harṣadīpikākṛtastusaptahastocchrāyāityanenoktottamamaṃḍa pīyatoraṇamānārddhapramāṇenasārddhahastatrayarūpeṇatiryyak phalakadairghyamāhuḥ yatramaṃḍapeyayaustoraṇastaṃbhochrāya stattadarddhapramāṇenatattattoraṇīyatiryakphalakadairghyaṃbhava pṛ0 36a) tītinumūlasvārasyasiddhorthaḥ śūlānītivahuvacanaṃpratidvā rayekaikatriśūlakaraṇenacaturṣudvāreṣuśūlacatuṣṭayasyaparya vasitatvādupapādyaṃ toraṇityekavacataṃtujātyabhiprāyeṇa tenapratitoraṇatiryakphalakamekaikaṃtriśūlaṃkāryyamiti phalati tacanavāṃgulamānaṃtoraṇakāṣṭatevakāryyaṃ tatrā piyadyatoraṇopariyadyattriśūlaṃtattatkāṣṭajaṃtattattriśūla mitidraṣṭavyaṃ tatrāṃgulatrayaṃchidrāṃtarniveśaḥ taduktaṃkriyā sāre śūlaṃhastāyataṃteṣāmiti tathātoraṇāṃghaṭayitvaivamū rddhvaṃśūnyatrayaṃnyaset śūlenacāṃgulaṃdairghyaṃturīyāṃśenavistṛtiḥ anyatrāpi agnayormadhyabhāgevapaṭṭikāyāṃtriśūlakāniti piṃgalāmate śūlenacihnitāḥkāryyādvāraśākhāstumastake ṛjuvaimadhyaśaṃgaṃsyātkiṃcidvaktraṃtuhastayoḥ ubhayaṃtatsamākhyā taṃaṃgulaṃropayettadeti hastāyatamititriśūlaghaṭakaśūlatra yarūpasamudāyābhiprāyeṇa navanavāṃgulamekaikaṃśūlaṃmadhya sthṛtubhūtamaparadvayaṃravayitvāsamudāyasyasaptaviṃśatyaṃgu latāṃsaṃpādyāṃgulatrayaṃchidraṃbhiniveśyorvaritaṃcaturviṃśatyaṃ gulātmakahastamātratvaṃsamuditaikaikatriśūlasyabhavatītihṛ dayaṃ ekāṃgulamātrasyachidrebhiniveśyatvepitryaṃgulaṃropayedi tyuktiḥ samudāyābhiprāyāmaulopihastamānatitiśavdeva mevavyākhyeyaḥ padārthādarśakāropyamumevapakṣaṃsvīcakāra ucca tācasarveṣāṃtriśūlānāṃvilapraviṣṭamūladeśaṃtyaktāhastamā traṃitiharṣadīkṣitāḥ idaṃtuśaivadīkṣādyabhiprāyeṇa vailavetu viśeṣaḥ mastakedvādaśāṃśenaśaṃkhacakragadāṃvujaṃ prāgādikra mayogenanyasetteṣāṃsvadārujamiti teṣāṃtoraṇānāṃmastake pṛ0 36ba) ṣutoraṇadvādaśatamāṃśadīrghāstoraṇakāṣṭajāḥśaṃkhacakrāda yaḥ pūrvadakṣiṇādidikṣudikkramādevanyasyāityarthaḥ i damevaśūlānāmapitoraṇakāṣṭajatvepramāṇaṃ navayāvadva vanaṃvācanikamitinyāyāchaṃkhādinirmāṇārthotpannavākya syatriśūlapravṛttau pramāṇābhāvitivācyaṃ svecchācārādani yamamepekṣyasvasamesthalāṃtareklaptaprakāragrahaṇānniyama syaivaucityāt dikṣviti dhvajalakṣaṇaṃtaṃtrāṃte paṃcahastādhvajā dīrghāvaipulyenadvihastakāḥ daṃḍaścadaśahastaḥsyāddaśadikṣu catānyaset kriyāsāre maṃḍayasyavahirhastairdaśahastāyataiḥ saha pūrvādyaṣṭaharitsvaṣṭaudhvajānsaṃsthāpayetkramāt teṣāṃ hastadvayaṃvyāsomadhyaścakarasaṃmitaḥ vyāsārddhaṃśikharaṃpucchaṃ dhajānāṃparikalpayet teṣuhastyajamahiṣasiṃhamatsyaiṇa vājinaḥ vṛṣabhaṃcayathānyāyaṃdhvajamadhyekramāllikhet atha vādigājānaṣṭāvairāvatapuraḥsarān dhvajeṣuvilikhedukta dhātubhiścasalakṣaṇāniti dhvajaniveśanaṃcāvaśyakaṃ dhvaje narahitevrahmanmaṃḍapetuvṛthābhavet pūjāhomādikaṃsarvaṃ japādyaṃyatkṛtaṃvudhaiḥ rakṣaṇenavināyadvatkṣetraṃnaśyati kṣetriṇaḥ dhvajaṃvinādevagṛhaṃtathānaśyetasarvathā viṣṇupā riṣarāḥkrarāḥkūṣmāṃḍādyāstuyesmṛtāḥ pūjādikaṃtugṛhṇaṃti svayaṃ nāstiyadidhvajaḥ ityādināhayaśīrṣapaṃcarātrodautada karaṇe pratyavāyaśravaṇāt dhvajapadaṃpatākāyāpico palakṣakaṃ patākādhvajasaṃyuktaṃmaṃḍapaṃkārayedgururitisi ddhāṃtaśekharādivacanāt tallakṣaṇaṃsomaśaṃbhunoktaṃ saptaha stāḥpatākāḥsyurviṃśatyaṃgulavistṛtāḥ daśahastāḥpatākā pṛ0 37a) nāṃdaṃḍāḥpaṃcāṃśaveśitāḥ patākāāyurdhākāścagaṃdhapuṣpa samanvitā itipaṃcamāṃśenasvadairghyapaṃcamāṃśenaveśitāḥ bhūmaunikhātāḥāyudhānidikpālānāmeva teṣāmevavā hanānāṃdhvajeṣulikhanāt vitānaścaṃdrātapāparaparyāyaḥ dūrbhamālāsūtragrathitadarmāḥ ādinādukūlairuktamaṃḍapa staṃbhāveṣṭanādikaṃsaṃgrāhyaṃ yaduktaṃsiddhāṃtaśekhare cūtapa llavamālāḍhyaṃvitānairupaśobhitaṃ vicitravastrasaṃchanna staṃbharājivibhūṣitaṃ phalairnānāvidhairbhojyairdappaṇaiścāma rairapi bhūṣitaṃmaṃḍapaṃkuryādghaṃṭāṭallasragādibhiriti maṃ ḍapasyamānanyūnādhikyādaudauṣuktaḥkriyāsāre anukra sādhanaiḥkkaptoyadivākuṭilākṛtiḥ mānādhikothavā nyūnomaṃḍapaḥkarttṛghātakiti maṃḍapamadhyevedīnirmāṇa prakāramupadiśati tantribhāgetyādinā tasyamaṃḍapīya madhyasūtrasyayastṛtīyoṃśomadhyatanastutravedīṃcaturasrāṃ kuryādityarthaḥ tatomaṃḍapasūtraṃtutriguṇaṃparikalpaye t pūrvādiṣukramāttasyamadhyabhāgenavidiketitaṃtrāṃtara saṃvādāt aratnimātrasamunnatāmiti hastamātroccā mityarthaḥ yaduktaṃvaśiṣṭhasaṃhitāyāṃ hastonnatāṃcavistī rṇāṃcaturhastaiḥsamaṃtataḥ maṃtramuktāvalyāṃ iṣṭakābhirmṛ dāvāpidapāṇodarasannibhā rājahastochrayākāryāvi duyāsiddhimichatetirājahastaḥ kūrpparātmadhyamāṃgula paryaṃtohastaḥ kriyāsāretribhāgaṃmaṃḍapaṃkṛtvāmadhyabhāga stuvedikā hastamānaṃtadutmerdhacaturasraṃsamaṃtathā pa kvābhirvāpyapakvābhiriṣṭakābhirdṛḍhaṃyathā kartavyāvedi pṛ0 37ba) kāśreṣṭātadabhāvemṛdāpivā acakrapārśvāsusnigdhāda rppaṇodarasannibheti aratniśavdasyakātyāyanādināha stepiprayuktatvādatrāpitathoktaṃ kādimatepi aṃgulasa kṣaṇamuktvābhihitaṃ taiścatubhirbhavenmuṣṭirvitastistairstri bhirguṇaiḥ aratnistadvayenasyādvrahmaśvadvayataḥśiveiti nanukimanamāvedyākarttavyamityatrāha maṃḍalāyetivakṣya māṇasarvatobhadrādimaṃḍalānāṃtatraracanārthamityarthaḥ tasyāpikiṃphalamiticenna iṣṭadevatāyātaduparipūja nasyaivavakṣyamāṇasyatatphalatvāt vedikāyānyūnādhi kabhāvepidoṣuktastatraiva vakrapārśvānīcamadhyāparu ṣādṛgaśobhanā mānahīnādhikāvedīkarttuḥkarmmavinā śinīti iyatāpravaṃdhenamaṃḍaparacanāṃsāṃgāmabhidhāya aṃkurārppaṇanāmakaṃkarmāṃtaraṃsarveṣuśubhakarmmasvabhyuda yātiśayārthamupādeyaṃnirūpayati prāgevetyādinā dīkṣādinātpūrvatanaditatogaṇanayāśavīnesaptamedi vaseaṃkurārppaṇākhyaṃkarmmakuryyāt kimidamaṃgāṃtarava dakaraṇepradhānaphalavyāghātakaṃnetyāha sarvasaṃpatyaii ti tathācākaraṇenāṃgavaikalpaṃ karaṇetvabhyudayātiśa yitibhāvaḥ saptameitivakṣyamāṇāparapakṣāṇāmupa lakṣaṇaṃ yaduktaṃsiddhāṃtaśekhare pratiṣṭhāyāṃcadīkṣāyāṃ snāpanevotsavetathā saṃprokṣaṇevaśāṃtyarthaṃvivāhemauṃ jivaṃdhane sarvamaṃgalakāryeṣukarttavyamaṃkurārppaṇaṃ pra tiṣṭādivasātpūrvaṃnavamesaptamedine paṃcamevātṛtīye vāsayovācāṃkurārppaṇamiti sadyovādīkṣādimaṃgalā pṛ0 38a) nuṣṭānadinevā maṃgalāṃkurayajñaṃcakuryāttatraivavāhanīti kapilapaṃcarātravacanāt aṃkurārppaṇaṃcedaṃsvānuṣṭāna dinātpūrvadineupoṣyanāṃdīśrāddhapūrvakamanuṣṭeyaṃ yadu ktaṃtaṃtrāṃtare gururviśuddhaḥprāgevadīkṣāhātsaptamedine saṃ kalpyopoṣyakartavyayaṃkurāropaṇaṃśubhaṃ kuryyānnāṃdīmu khaśrāddhaṃpūrvedyuḥsvastivācanaṃ svagṛhyoktaprakāreṇatade tadvidadhītevaiitipūrvedyuḥaṃkurārppaṇāṃgopavāsadine kutrasthānekarmmedamanuṣṭeyamityākāṃkṣāyāmāha maṃḍape tyādi pūrvoktamaṃḍapasyottarabhāgepūrvāparāyatāṃdaśaha stamānenadīrghāṃrpavahastairvistṛtāṃdīrghacaturasrāgūḍhāṃpa ritaḥkaṭādināveṣṭitāṃnirvātapravārāṃdakṣiṇatodvāra śālinīṃśāṃlāṃkuryādityarthaḥ viṃśatyātukaraiḥśālā daśahastenavistṛtesuktalakṣaṇalakṣitāyāuttamaśālā yāḥprakṛtenupayogānmadhyamapakṣotrāśrititipadārthā darśakārādayaḥ aparetuuttamaḥpakṣohisamarthamātrādhi kārikaḥsamarthānāṃphalasaṃvaṃdhastatevabhavatinānya thā tatrāsamarthānāṃmadhyamapakṣāt tatrāpyasayarthānāma dhamādevetisarvajñairupadiśyate tathācaprayojanābhāve pisamarthānāṃkutoparapakṣātphalādhigamaḥsyāditina jānīmaḥ yadicamahatīśālāmadhyamāśāletivibhā gostitadāprayojanavadgraṇamevayuktisahaṃ yadituyathā śrutepratīyamānaṃśālāyālakṣaṇamevedaṃnadāpitāvatpra māṇaṃkathaṃtyuktaṃśakyetetimaṃtavyamitivahuṃti tasyāṃ śālāyāṃravanaprakāramevāha paṃcahastetyādinā śālā pṛ0 38ba) yāmadhyabhāgepūrvāparāyataṃpaṃcahastapramāṇamekaṃsūtraṃ datvātatodvādaśadvādaśāṃgulapramāṇamaṃtaḥsthalaṃtyaktvā sūtradvayaṃdakṣiṇapārśvedatvātataḥuttarapārśvepidvādaśa dvādaśāṃgulamaṃtarālaṃparityajyasūtradvayaṃdadyāt ta tastatpaṃcasūtrarekhāvyatibhedinīpratyekaṃdvādaśadvādaśāṃ gulamaṃtarālaṃtyaktvāpratyekaṃdvidvihastaiekādaśasūtra pātairekādaśarekhāḥkuryāt tenacatvāriṃśatpadāni bhavaṃtītyarthaḥ anaṃtaretikarttavyatāmāha pramārjayedi ti paktyākāreṇavīthīcatuṣṭayaṃmārjayedityanvayaḥ vā hyasthāitiśeṣaḥ tathācapūrvataścatuḥkoṣṭāmekāṃvīthīṃ dakṣiṇatoṣṭakoṣṭāṃpaścimataścatuḥkoṣṭāmuttaratoṣṭako ṣṭāṃvāhyavīthīṃmārjayitvāṃtaravaśiṣṭaṃyaccatuṣkacatu ṣṭayaṃtatrāpimadhyacatuṣkasyobhayataścaturthapaṃcamapadā tmakasyapārśvayoḥpūrvapaścimabhāgadvayesthiteyedvidvi koṣṭhātmakavīthyautemārjayet tenacatuṣkatrayaṃmārjitai kaikavīthīvyavahitamavaśiṣyateityarthaḥ tānipadā niśvetapītāruṇasitairajobhirīśānapadamupakramyaraṃ jayitvāparitomārjitāvīthīśyāmarajasāraṃjayet sīmārekhāstusarvāḥśvetāevakāryyāḥ itiharṣadīpikā kāraḥ padārthadarśakṛtastumaulenasudhīpadenonīśā nādikramonātravivakṣitaḥkiṃtuvāyavyāgneyanairṛtye śānakramādevaśvetapītāruṇāsitarajobhiḥpūraṇaṃkā ryyamitisūcitaṃ pītāraktasitāsitaṃpratipadaṃvahnyādi śarvāṃtakamityācāryyavacanasaṃvādāditiprāhuḥśyāma pṛ0 39a) lenaharitarajasā pālikāsthūloccāḥśarāvāeva kiṃci trīvāḥpaṃcamukhayuktāḥśarāvāevapaṃcamukhīpadavācyāḥ catuḥkramāditi pālikāditrayaṃpratyekaṃcatuḥsaṃkhyaṃsyādi tyarthaḥ pālikāviṣṇusvarūpā paṃcamukhīśivasvarūpāśa rāvāvrahmasvarūpāitivadatācāyyoṇateṣuteṣāṃpūjānuṣṭe yenidhvanitaṃ mūlevrahmaśivayoḥkramonavivakṣitaḥprokte śveteṣuyātreṣuviṣṇuśaṃbhuvidhīllikheditisārasvatataṃtro kteḥ eṣāṃpālikāditripātrāṇāṃucchrāyaḥuccatākramātṣo ḍaśāṃguladvādaśāṃgulāṣṭāṃgulapramāṇā mānāsaṃbhavenā stipratyavāyaḥ yathāsaṃbhavamānaṃvāpālikādisamācare ditisiddhāṃtaśekharadarśanāt prakṣālyaśubhāni prakṣāla nenaśuddhīkṛtānitaṃtunātriguṇasūtreṇadarbhakūrvamagne vakṣyamāṇaṃ paścimādīti tathācapaścimacatuṣkepāli kācatuṣkaṃ madhyamacatuṣkepaṃcamukhīcatuṣkaṃ pūrvacatuṣke śarāvacatuṣṭayaṃnidadhyādityarthaḥ tatraikaikacatuṣketuā gneyādikramādevapātrasthāpanaṃnasvecchayā nāpyucitasa rvasaṃmateśānādikrameṇa vahnyādīśānaparyaṃtaṃcatuṣkeṣu pṛthakpṛthak teṣupātrāṇivinyasyeditiprayogasārava canāt paścimāścaaścapaścimautayorādipaścimādi apadamagniparaṃnāmaikadeśenanāmagrahaṇasyakvacitprāmā ṇikaiḥujāpūkādikaṃpīṭhamityādināsvayamapyabhyupaga tatvāt tathācapaścimādiagnyādicaniveśayetpātrāṇī timūlādapyedyorthonirgalati maulenadeśikapadenāya marthaḥsūcititipadārthādarśakṛtaḥ niveśanakrameṇai pṛ0 39ba) vacapūraṇavījodvāpādikamanuṣṭeyaṃ karīṣaṃśuṣkagoma yacūrṇaṃ pūrvaṃkarīṣeṇataduttaraṃvālukābhistaduttaraṃmṛdbhiḥ pūraṇamanuṣṭeyaṃsarvatra mṛttikāceyaṃnayākācit kiṃtu nṛtyagītādikotsavapuraḥsaraṃhastirathavājyādibhirna dītīraṃtaḍāgatīraṃpuṣphavanasamīpaṃvāgatvātatraśuddhaṃ bhūbhāgaṃdarbhaiḥsaṃmṛjyāstramaṃtreṇasaṃprokṣyanamomaṃtreṇabhū mimāvāhanādipuraḥsaraṃsaṃpūjyagaṃdhapuṣpādibhiḥpūji tayākuddālyābhūmiṃkhātvā vāmadevetimaṃtreṇamṛdamā dāyakāṃsyapātresthāpayitvāstramaṃtreṇasaṃmārjyavastreṇā chādyaṃmaṃḍapanikaṭesamānīyapradakṣiṇīkṛtyatatrapraveśi tāyāmṛttikāsaivopādeyā atrapramāṇaṃsiddhāṃtaśekharā ditaḥ pratyavagaṃtavyaṃ sudhāvījenavamityamṛtavījena taṃ travit kṣyālanaprakārajñaḥsacapūrvaṃjalaiḥprakṣālanapūrva kaṃdugdhaiḥprakṣālanamityevaṃrūpaḥvījānitāniprakṣālya jalaiḥkṣīreṇacakramāditisārasvatataṃtrokteḥ mūlenadā tavyamūlamaṃtreṇaabhimaṃtraṇasaṃkhyāyānuktatvātsaṃkhyā nuktaudātasāṣṭaṃsahasraṃvājapeditītikapilapaṃcarātra vacanasyāyaṃviṣayaḥ mṛdaṃgaḥpaṭahohyaṃhryāmukhavādyaṃcaśaṃ khakitipaṃcaghoṣāḥ nirvapediti daśāpivakṣyamāṇavī jānyekīkṛtyarātrauprāṅmukhudaṅmukhovāmūlamaṃtreṇa teṣupātreṣunirvapedityarthaḥ yaduktaṃsiddhāṃtaśekhare vīja mukhyenamaṃtreṇaprāṅmukhovāpyudaṅmukhaḥ vāpayetsarvavījā nipālikādiṣvanukramāt vījānāmadhipaḥsomastasmā drātrautunirvapediti sārasvatamatepi vījebhyodevatebhya pṛ0 40a) ścasarātraukāṃtimānyataḥ tasmādguruḥsavījāniniśā yāmevavāpayediti vījānidarśayati śālītyādinā śālayohaimaṃtikadhānyāni śyāmāḥśyāmākāḥ sāṃvāi tibhāṣayāprasiddhāḥ āḍhakātūvarīarahaḍītiprasiddhāḥ niṣpāvāvallāḥśiṃvāityaparaparyāyāḥ niṣpāvārājamā ṣāitirāmacaṃdrāḥ niṣpāvānrājamāṣāṃśvasuptedeveviva rjjayeditivacanānnedamucitamitipadārthādarśakṛtaḥ sārasvatamatepratyekaṃvījeṣudevatāpūjoktā skaṃdaṃpriyaṃ gau niṣpāvavāyu magniṃkulatthake āḍhakyāṃnirṛtiṃ so maṃmudge vaivasvataṃtile prajāpatiṃśālivīje sarṣapenaṃ ta marcayet iṃiṃśyāme cavaruṇaṃmāṣe bhyarcennagātmaje iti adhivāsanadinamārabhyapratyahaṃsomasyāpipūjanaṃ kāryyaṃ somaṃsaṃpūjayennityamadhivāsadināvadhi adhivā sadineprāptesomamudvāsayedgururiti adhivāsadinapa daṃmukhyādhivāsabhūtadīkṣādhivāsanadinaparaṃ adhivā sanadinamārabhyetyatratatpadaṃtupālikādisthāpanadi naparaṃ hariśadbhiriti samabhyukṣaṇaṃ maṃtrepūrvakābhyukṣa ṇe maṃtraścaprayogasāre triyaṃvakāyaśarvāyaśaṃkarāyaśi vāyavaṃ sarvalokapradhānāyaśāśvatāyanamonamaḥ vikī ryyānenamaṃtreṇaharidrācūrṇamiśritaṃ toyaṃpravarṣayeneṣusiṃ cetoyairdinaṃpratīti anenamaṃtreṇetipravarṣayedityuttare ṇānvitaṃ vikaraṇaṃmūlamaṃtreṇetimūlevaspaṣṭamuktaṃ padārthādarśetvayamarthodeśikapadenoktitikathitaṃ va straiḥ nūnanaiḥprakṣālitaiśvatyārthikaṃ trividhapātrāṇāṃpā pṛ0 40ba) pālikāyaṃca mukhīśarāvasaṃjñakānāṃpātrāṇāṃpūrvādidi kṣurātraudeśikovaliṃharedityanvayaḥ valimaṃtramāha praṇa vādyairityādinā ādaupraṇavaḥ tatopadmadrātrauvaliḥkri yatenatatprathamadvitopādirātrisvāmināmacaturthyaṃtaṃbhū tebhyaḥ ityādirūpaṃtatonamaḥ padamityarthaḥ tathāca oṃbhū tebhyonamaḥ oṃpitṛbhyonamaḥ ityādimaṃtrāḥ paryyavasannāḥ darśidīpikākṛtopyayamevasaṃmatorthaḥ padārthādarśakṛta stu oṃnamobhūtebhyaḥ oṃnamaḥpitṛbhyaḥ itimaṃtrānāhuḥ na motairnāmabhiritimūlaviruddhaṃcaidamabhidhānaṃ nāmāṃtara evanamaḥ padasyatataḥ pratyayāt navanamoṃteyeṣāṃmi tivahuvrīhiṃ navayamāśrayāmoyenatvaduktorthaḥ pratīye taparaṃtunamasoṃtairititatpuruṣameva tathācanāmnāṃna maḥ padītatvakathanekimurvaritaṃ nāmnāmāditonamaḥ padapraveśapratyayavidhāvitivācyaṃ tathāsatipraṇavana mādyairitipraṇavanamotairitivāḥ praṇavāṃtairnamoṃtai ścetivākūyāttatupraṇavādyairnamoṃtairiti vibhinnaparyā yapraveśamabhiravayet kiṃcatārādihṛdayāṃtoyaṃmaṃtrova svakṣarātmakitidurgāmaṃtrādinātodvāravacaneṣubhavitā pinamauṃtatvasyaivavyākhyātatvādatrabhūtādibhiḥ kiṃmaparā ddaṃnajānīyaḥ navātaṃtrāṃtaravacanamādarśitaṃ yenatatsaṃvā dārthamatrāpyapūrvārthakaraṇaṃyujyetetipratīmaḥ rāśīśanā mānyāha bhūtetyādi saptarātriṣubhinnavalidravyāṇyāha lājatiletyādinā sānnānnasahitāḥ lājādayaḥ tena ṣaṭdravyairbhūtavaliritiparyyavasitaṃ atevaitatṣaṭkasya pṛ0 41a) bhūtakūretināmayaduktaṃ lāja tila naktarajo dadhi satka trānibhūtakūrākhyamiti karaṃbhādadhisaktavaḥ sahajena nārikelodakenasahasaṃmiśritānsaktaṃstaṃḍulapiṣṭaṃvasaṃ yojyanāgebhyovaliṃdadyāt sahajajalālābhenārikelāṃ tasthagolakaṃjalenasaṃṣṭaṣyatatrasaṃyojanaṃkāryyaṃ akṣatā akhaṃḍataṃḍulāḥ eṣaparyavasitorthaḥ ekaikapātrasyapū rvadiśipūrvasyāṃrātraubhūtebhyovalidānenadvādaśavalidā nānibhavaṃti dvitīyarātraupātrebhyodakṣiṇadiśipitṛbhyo dvādaśavalidānāni tṛtīyarātrauyakṣebhyodvādaśavala yonairṛtyadiśideyāityādisvayamūhyaṃ tatiṃdrādidaśa dikpālebhyopipratirātraṃvalirdeyaḥ aṃkurāvekṣaṇaṃvagu ruvyatiriktenanānuṣṭeyaṃ prarūḍhānyaṃkurāṇyanyonavīkṣe takadācana ācāryyevapraviśettachiṣyośatadājñayā vastrairāchādyayatnenasuguptānicakārayedityādivacanāt anyāṃpiviśeṣaḥsiddhāṃtaśekhareyajamānābhivṛddhyarthamaṃku rāṇiparīkṣayet samyagūrddhvaṃprarūḍhātikomalānisitā nivadhūmravarṇānyapūrṇānitathātiryyaṇatānica śyāma lānicakuvjānivarjjayedaśubhānitu avṛṣṭiṃkurutekṛ ṣṇaṃdhūmrābhaṃkalahaṃtathā apūrṇaṃjananāśaṃcadurbhikṣaṃśyā malāṃkuraṃ tiryyagātebhavedvyādhiḥkuvjeśatrubhayaṃtathā a śubhetvaṃkurejāteśāṃtihomaṃsamācaret mūlamaṃtreṇajuhu yādaṣṭottarasahasrakaṃ aghorāstreṇavāstreṇaśataṃvāthasa hasrakamiti eṣāmaṃkurāṇāṃviniyogaṃcaturdikṣusthāpa narūpama'grevakṣyatimūlakāraḥ ityaṃkurārpaṇavidhiḥ pṛ0 41ba) athapūrvoktamaṃḍapasyaviniyogamādarśayankuṃḍasthānānyā ha prāgityādinā pūrvaṃkṛtāyāveditāmārabhyamaṃḍapāgraparyaṃ taṃparitaḥsūtraṃdatvātatsūtrasyabhāgatrayaṃkṛtvāmadhyabhāgekuṃḍā nipūrvādvikrameṇāṣṭasaṃkhyānikuryāt ekobhāgovedikā samīpagatekaścamaṃḍapaprāṃtasamīpagataḥparityājyaḥ vidvā nmekhalāyonyādisahitakuṃḍanirmāṇaprakriyājñānavān kuṃ ḍanāmānyāha caturasramityādinavamakuṃḍasyāvāryyakarttṛkaho mādhikaraṇatvenācāryakuṃḍapadābhilayyasyasthānaṃniyamaya ti madhyeiti gaurīpatimaheṃdrayoḥīśānapūrvayoḥ athoddeśa kramātkuṃḍāṣṭakasyāpinirmāṇaprakāramādarśayati caturasra mityādinā navamaṃtvetadanyatamatāmevāsādayatrapṛthakpra tipādanamarhatītibhāvaḥ maṃḍapāstrayaḥtatrādyodvādaśakaraḥ kaniṣṭaḥtatratṛtīyabhāgomadhyasthaścaturhastamānovedyāsamā krāṃtaḥtasyābhitostyaikaikabhāgaḥ caturhastātmakatadbhāgasyā pitribhāgakaraṇeṣṭāṃgulādhikaikahastātmakāḥpratyekaṃtrayo bhāgāḥparyavasitāḥ tatrādyaṃtabhāgayostyāgaṃkṛtvāmadhyasthite dātriṃśadaṃgulātmakebhāgebhitaścaturasrādikuṃḍaracanākarta vyā0 dvitīyaścaturddaśakaromadhyamaḥ tatratṛtīyabhāgomadhya sthaḥṣoḍaśāṃgulādhikacaturhastapramāṇovedyāākrāṃtaḥ a syābhitothekaikabhāgosti0 ṣoḍaśāṃgulādhikacaturhastā tmakavedīvahirbhūtābhitaḥsthitabhāgakaraṇekiṃcinnyūnatri yavādhikatrayodaśāṃgulādhikaikahastātmakāḥpratyekaṃtrayo bhāgāḥparyavasitāḥ tatrādyaṃtabhāgayostyāgaṃkṛtvāmadhyasthi tekiṃcinnyūnatriyavottarasaptatriṃśadaṃgulātmakebhāgecatura pṛ0 42a) srādikuṃḍaracanā tṛtīyaḥṣoḍaśakarastūttamaḥ tatratṛtīyabhā gomadhyasthoṣṭāṃgulādhikapaṃcahastapramāṇovedyāsamākrāṃ taḥasyābhitopyekaikabhāgosti tasyāpicāṣṭāṃgulādhi kapaṃcahastapramāṇasyavedīvahirbhūtabhāgasyatribhāgakara ṇekiṃcidadhikapaṃcayavottaradvicatvāriṃśadaṃgulapramāṇakā strayobhāgāḥpratyekaṃbhavaṃti tatrādyaṃtayostyāgenamadhyamavartti nitāvatpramāṇakebhāgeca turasrādikuṃḍābhitaḥkuryāt ta thācayadyadiśiyāvatkuḍaṃcikīrṣitaṃtattaddiśātastattatkuṃ ḍamaṃḍapanavanavabhāgeṣumadhyedvitīyedvitīyenavabhāgebha vatītiparyavasyati ekaikanavabhāgasyacapūrvapūrvamaṃḍapā tkiṃcidadhikaṃpaṃcāṃgulaitattarottaravṛddhiḥ tatracaturasrakalpa nāvāstumaṃḍalakalpanāto'nyūnānatiriktaivetyāha pūrvava diti yadyapivakṣyamāṇamekhalyayonyādiviśiṣṭasyaivakuṃ ḍatvaṃnacaturasramātrasya tathāpibhāvikuṃḍatāmāśrityatatho ktiḥ caturasrakuṃḍalakṣaṇapraviṣṭahastaṃlakṣayati caturviṃ śatītyādinā caturviṃśatyaṃgulairarthaḥsvarūpaniṣpattirya syetitathā caturviṃśatyaṃgulāniarthāghaṭakāniyasyetivā rthaḥ yadvā caturviṃśatyaṃgulāniarthaḥparyāyāṃtaraṃyasyetita darthaḥ sarvathācaturviṃśatisaṃkhyairaṃgulairhastobhavatītipa ryavasitārthaḥ syādidaṃhastalakṣaṇaṃtadāparyavasitaṃyadi tadghaṭakāṃgulajñānaṃsyādityatoṃgulalakṣaṇamāha katturi tyādinā karttuḥśiṣyāderyajamānasya nanugururevaprakṛte karttapadārthaḥkiṃtasyāt etāvatparyaṃtānuṣṭitavyāpārāṇāṃ kartṝtāyāgurāvevoktatvāditicenna dānavacanānvāraṃbha pṛ0 42ba) ṇavaraṇapramāṇeṣuyajamānaṃpratīyāditikātyāyana sūtreṇahastāṃgulādipramāṇeṣuyajamānāpekṣāyāevo padiṣṭatvāt smārttaparamevedaṃvacanamitituriktaṃvacaḥ ākāṃkṣānivṛttyarthaṃpravṛttasyāsyavacanasyasarvatrayoja yitumaucityāt muṣṭyaṃgulapramāṇāniyatkiṃcitkathitā nica yajamānasyakarttavyaṃnānyasyāpikadācanetigauta mīyespaṣṭamuktatvācca atratatsarvamitiśeṣaḥ yajamāna syetyatrānvitaṃ tathācaśiṣyāderyajamānasyayodakṣiṇa hastastasyamadhyamāṃgulisaṃvaṃdhiyanmadhyaṃparvatasyadīrghapra māṇamevāṃgulaśavdārthityarthaḥ aṃgulasyayavādikalpa nāṃvinātribhāgādikaraṇamevāśakyamityatoṃgulasyāṣṭa yavasvarūpatāmupadarśayati yavānāmaṣṭabhiḥklaptamiti tathācaparvadairghyakalpitāṃgulasya mātrāṃgulamitisaṃjñā yavakalpitāṃgulasyatumānāṃgulamitisaṃjñetikalpanā bhedakṛtotrasaṃjñābhedonanusaṃjñibhedakṛtastadbhediti bhāvaḥ yavāṃstuparasparasyamudaroḥdarasaṃlagnānsthūlāne katrasthāpayitvātanmadhyasūtrapramāṇenāṃgulatvaṃnirvakta vyaṃ udarodarasaṃlagnānaṣṭasaṃkhyānvṛhadyamān kṛtvāta nmadhyataḥsūtraṃpātayedvaravaṇini aṃgulaṃsādhayettene tirudrayāmaladarśanāt ubhayatrāpimānāṃgulamitisa mānevapāṭheubhayaprakāreṇāpivāṃgulakaraṇesamānai vasaṃjñetikathanenaviniyogopitulyevānayoriti gurusaṃpradāyāditovyavasthitovikalpityabhiprāyaḥ u ddeśakramaprāptaṃyonikuṃḍamādarśayati caturasrīkṛtami pṛ0 43a) tyādinā caturasraprakṛtitvakathanāccaturasrakuṃḍeyathāṣa ṭsaptatyadhikāpaṃcaśatīaṃgulānāṃkṣetraphalaṃbhavatita thātadvikṛtibhūteṣusarveṣvapinirvāhyamitidhvanitaṃ va stutastucaturasraṃvidhāyapareṣāṃkuṃḍānāṃracanāyāukta tayātatprakṛtikatvaṃsūpapādyaṃnatvanyūnānatiriktakṣetra phalakatvaṃtatheti mūlakartturvivakṣitaṃ mūlakṛtaivakṣetra phalavaidhaṣamyasyavakṣyamāṇatvāt paṃcadheti ekahastasya paṃcadhāvibhāgekiṃcidadhikaṣaṭpavottaracaturaṃgulāni ekaikoṃśobhavati atragūḍhārthadīpikākārāḥ paṃcadhā vibhaktacaturasrakṣetrepaṃcamāṃśaṃpurastātpūrvatopūrvatonyase t lāṃkṣitadānenavarddhayet tataḥpaścimarekhāmadhyamāra bhyadakṣiṇottararekhāyādakṣiṇāgraṃyāvatsūtrabhrāmaṇenavṛ ttārddhaṃracayet tatopipaścimarekhāmadhyamevārabhyottarada kṣiṇarekhāyāuttarāgraṃyāvatsūtrabhrāmaṇenavṛttārddhamapa ramāracayet koṇapadaṃdakṣiṇottararekhāgrabhāgaparaṃ a rddhārddhapramāṇataḥiti arddhārddhamānaṃvṛttadvayaṃkuryāditya rthakaṃ tathānyadapītyapivṛttadvayakaraṇāmnānādvyākhyāta śayaṃ tataścadakṣiṇasthavṛttārddharekhāmārabhyaikepūrvato varddhitalāṃchanaparyaṃtaṃsūtraṃdatvāuttarasthavṛttārddharekhāmā rabhyapūrvavarddhitalāṃchanaparyaṃtamaparaṃdadyādityarthaḥ ya dvā paścimarekhāmadhyamārabhyakoṇāṃtaṃnairṛtyāṃtamarddhavṛ ttaṃbhrāmayitvāpaścimasūtramadhyāgramārabhyapunarvāyavyako ṇāṃtaṃnṛttārddhamāracayet etadvayavṛttārddhasūtrāgramārabhyai vacapūrvalāṃchanaparyaṃtaṃsūtradvayadānamiti yonibhaṃramyaṃ pṛ0 43ba) kuṃḍaṃbhavatītyāhuḥ harṣadīpikākṛtastu paṃcamāṃśenapū rvoktenaprācīsūtraṃnyasedvarddhayet tataścakoṇayoḥpaści masthatiryaksūtrarekhotpannanairṛtyavāyavyayorarddhārddhapra māṇatonyaset ekatrakoṇepaṃcamāṃśasyārddhaṃdaśamāṃśaṃ aparatrāpikoṇapaṃcamāṃśasyārddhaṃdaśamāṃśavarddhayetko ṇamānenavarddhitavāyavyakoṇāt prācīsūtrapaścimā grāvadhibhrāmaṇenavṛttārddhamāracayet tadvadanyadapīti varddhitanairṛtyakoṇātpaścimāgrāvadhivṛttārddhamaparaṃkuryā t tataścavarddhitābhyāṃvāyavyanairṛtyakoṇābhyāṃvarddhita prācīsutrāgrāvadhisūtradvayaṃpātayet itthaṃyonikuṃḍaṃbha vatītyāhuḥ padārthādarśakṛtastupūrvoktalakṣaṇaṃpaṃcamāṃśaṃ purastādakṣiṇodagātasūtrasyottarabhāgenyasedvarddhayet ta taḥkoṇārddhārddhapramāṇataḥ koṇamānenabhrāmayeditiko ṇapadamatrakoṇasūtraparaṃ tasyārddhaṃkarṇasūtradvayamadhyasaṃ pātasthānaṃdvitīyamarddhapadaṃcāparakoṣṭayugaledvitīya karṇasūtrayogasthānaparaṃ yatohitatkarṇasūtrasyavṛhato rddhasyārddhaṃbhavati tatpramāṇataḥ tasmātmānātkoṇamānena koṇasaṃlagnatayāsūtraṃbhrāmayet tatprakārastuekakoṣṭa mātravṛttikarṇasūtradvayasaṃpātasthānesūtrārdisaṃsthāpya madhyatastiryyagatasūtrāgrātpūrvāparasūtrīyapūrvāgrasaṃva ddhāttatkoṇasaṃlagnatayādakṣiṇodagātasūtradakṣiṇāgrā vadhisūtrāgraṃbhrāmayet anyadapitathābhramayeditimūla syāyamarthaḥ tataḥpaścimasthāparakoṣṭamātravṛttikarṇasū tradvayasaṃpātasthānesūtrādiṃnidhāyamadhyatiryyagātasū pṛ0 44a) trasyapaścimasūtrasaṃvaddhasyāgrātatkoṇasaṃlagnatayādakṣi ṇodagātasūtrāgrāvadhisūtrāgraṃbhrāmayediti tataścedā nīmevasaṃpāditapārśvadvayasthavṛttārddhāgrāmyāṃsakāśā duttaratovarddhitasūtrāgrāvadhisūtradvayaṃpātayet evaṃ kṣateyoninibhaṃkuṃḍaṃbhavatīti ayamāśayaḥ caturasra kṣetramīśānādinairṛtyāṃtakarṇasūtreṇāgneyādivāyavyāṃ takarṇasūtreṇacadakṣiṇodagātatiryyagresvayācālaṃkṛ tyapūrvarekhāgrāddakṣiṇarekhāparyaṃtaṃmahākaṇaṃsūtrabhe ditamekakoṣṭamātrasparśikarṇasūtrāṃtaraṃsvalpaṃdatvāpa ścimarekhāgrāddakṣiṇarekhāparyaṃtamekakoṣṭamātrasparśi mahākarṇasūtrabheditamaparaṃkarṇasūtraṃdadyādi tataścā dhomukhamekamūrddhamukhaṃcāparaṃtrikoṇaṃparyyavasyatīti vadaṃti eṣusarveṣumateṣucaturasrakṣetraphalasamakṣe traphalakatānāyātītimaṃtavyaṃ arddhacaṃdrakuṃḍaracanāpra kāraṃdarśayati caturasrīkṛtamityādinā pūrvavaccatura sramadhyasūtraṃdaśadhāvibhajyekaṃdaśāṃśamadhuttaratastya ktvāparamekaṃdaśamāṃśasūrddhaṃdakṣiṇatastyaktvāgneuttara bhāgecihne kṛtecihnejyāsūtraṃjyākāraṃtiryyakpātayet tatastanmānāttanmadhyavyāsamānādbhramayet uttaradakṣi ṇacihnayormadhyadeśasūtravyāsamānenakiṃcinnyūnadvi yavādhikaikonaviṃśatyaṃgulamānasūtreṇetiyāvat tatprakāroyathā0 jyāsūtramadhyasūtrayoḥsaṃnipātesūtrā diṃsaṃsthāpyūrddhaṃbhāgeyaccihnaṃkṛtaṃtatārabhyajyāsūtra prāṃtamekamavadhīkṛtyabhrāmamitvādvitīyaprāṃtāvadhi pṛ0 44ba) tadevacihnamārabhyapunarbhramayet evaṃkṛterddhacaṃitibha muttarābhimukhaṃkuṃḍaṃsaṃpadyate yaduktaṃsiddhāṃtaśekhare addhaṃcaṃdramathocyate yāmyetanmāraṇeśastamuttarābhi mukhaṃsadetītipadārthādarśādarśitaḥpaṃthāḥ harṣadī pikākṛtastu caturasrīkṛteekahastādikṣetramadhya sthitaṃsūtraṃdaśadhāvibhajyatasyaikaṃdaśamamadhaḥ paści madiśityaktvādvitīyaṃdaśamāṃśamūrddhaṃpūrvadiśipari tyajyapūrvatastyaktabhāgekṛtacihnejyāmaurvītadākāraṃ tiryya0 hatvenatatsadṛśaṃsūtraṃdadyāt tathā tanmānāt uparyyadhaścatyaktadaśamāṃśayoraṃtarvarttisūtramānenajyā madhyātpratīcyāṃdiśijyāprāṃtadvayalagnaṃvṛttārddhaṃbhramaye t tathācedaṃkuṃḍaṃpratīcyāṃdhanurākāraṃprācyājyāyukta marddhacaṃdrākāraṃbhavatītyāhuḥ atramatadvayepicatura sraikahastakuṃḍakṣetraphalasamekṣetraphalatānāyātī tidhyeyaṃ trikoṇakuṃḍaracanāprakāramādarśayati catu rddhetyādinā kṣetrecaturasramadhyasūtrecaturddhābheditevi bhaktīkṛtesatiubhayapārśvayostiryyakpratīcīsūtra pārśvayorekaikaṃcaturthāṃśaṃnyaset varddhayet tanmānā t caturthāṃśamānāt agrataḥmadhyasūtrātpūrvabhāgelāṃ chayet cihnaṃkuryāt tataḥsūtradvayaṃdadyāt tatprakā royathā tiryyakpratīcīsūtrapārśvayoryelāṃchaneta davadhipratīcīsūtraṃvarddhayedityekaṃvarddhitanairṛtyako ṇānmadhyasūtrāgradattalāṃchanaṃyāvatsūtraṃdadyāditidvi tīyaṃvarddhitavāyavyakoṇānmadhyasūtrāgradattalāṃchanaṃ pṛ0 45a) nairṛtyakoṇagatasūtrakaṃyāvatsūtraṃdadyādititṛtīya mityevamūrddhāgraṃpūrvābhimukhaṃtryasrikuṃḍaṃtrikoṇakuṃḍā paraparyāyaṃsaṃpadyate nacamūlesūtrayugmaṃtataḥkuryā dityuktaṃ bhavatātusūtratrayamanusṛtamitimūlavyā kopacakathaṃpariharttavyitivācyaṃ agratolāṃchaye dityatevapratīcīrekhāyāubhayataḥsūtradānasyo ktaprāyatayātadagaṇayyaivadvimitasūtrottaradānasya mūlakṛtābhidhānāt sūtratrayoktiścasūcitārthagaṇa nayetisarvamanavadyamitikecidarthamāhuḥtadaparena kṣamaṃte vyomavedaśaronmānamaṃgulairatrakṣetraphalaṃbha vaticaturasrakṣetraphalaṃtu ṣaṭsaptapaṃcaparimāṇami tiṣaṭtriṃśadaṃgulairnyūnatāyātrasamāyātatvāt kiṃ ca bhujatrayasāmyamatranasaṃbhavati ṣaṭtriṃśadaṃgulāhi bhūmiḥpratīcītiryakrekhārūpā caturviṃśatimitāṃ gulāyāḥprakṛtibhūtacaturasrarekhāyābhitaḥṣaṭṣa ṭsaṃkhyāṃgulaiḥvarddhitatvāt bhujautuparitastrikoṇare khātmakaupaṃcatriṃśadaṃgulāveva tatkṛtyoryogapadaṃka rṇitirītyāpaṃcatriṃśāṃgulatāyāevatasyalavdhatvāt ayamasyārthaḥ tayorbhūmyarddhalaṃvayoḥkṛtiṃkṛtvābhūmya rddhamānenāṣṭādaśasaṃkhyayāṣṭādaśasaṃkhyāṃguṇayitvā saṃpannāṃkaḥprakṛtabhūmyarddhakṛtiḥlaṃvamānasyatriṃśata striṃśatāguṇanetatkṛtiḥ tayoryogekṛtesaṃpannāṃkyasya padaṃmūlānayanaprakāreṇaprāptoṃkaḥkarṇobhujamānaṃ bhavatīti tathācabhujatrayasyasāmyabhaṃgaprasaṃgaḥ bhū pṛ0 45ba) mirekhāyāpibhujatvavyavahārāt aparetu caturddhā bheditekṣetrecaturthāṃśaṃṣaḍaṃgulātmakaṃpratīcītiryya ksūtrapārśvayoḥpūrvavatpratyekaṃvarddhayitvātanmānāt varddhitānaṃtaraṃjātaṃṣaṭtriṃśāṃgulamānaṃtenamānena agrataḥpūrvataḥ tatrāyaṃprakāraḥ varddhitapārśveekasmin kasmiṃścitṣaṭtriṃśadaṃgulasūtrasyādiṃsaṃsthāpyaprā cīsūtrāgratoyāvatparyaṃtaṃyātitatralāṃchanaṃkṛtvāpū rvavatṣaṭtriṃśadaṃgulaṃsūtratrayaṃdadyāt evaṃsatibhu jatrayasāmyaṃsaṃbhavati ubhayapārśvayoruktasvarūpayo rmilitvāyavacatuṣṭayaprakṣepekṣetraphalasāmyaṃcabhava ti śakyatecamūlādapyeṣorthaḥ pratipādayituṃ kṣetra padasyasvārthabhūtacaturviṃśatyaṃgulamadhyasūtraghaṭakāṃ gulaparatvasyāpivivakṣitanayātaccaturthāṃśabhūta dvidviyavasahitakṣetracaturthāṃśaṣaḍaṃgulavṛddhirubhaya pārśvayoḥkāryyetyarthasyasaurasyāyātatvāditivadaṃti vṛttakuṃḍaracanāprakāramāha aṣṭādaśāṃśityādinā pūrvavaccaturaṣakṣetrasyamadhyasūtramaṣṭādaśadhāvibha jyatasyāṣṭādaśamāṃśaṃvahiḥkasminnapisūtrevarddhaye t madhyātvarddhitataccihnaparitovṛttākāraṃ bhrāmaye ttenavṛttākāraṃkuṃḍaṃbhavatītyarthaḥ anuttamaṃnāstyutta maṃyasmādititatstāvakaṃ atrāṣṭadaśāṃgulaṃkṣetrapha laṃnyūnaṃbhavatītipadārthādarśakṛtaḥ harṣadīpikākā rastu aṣṭādaśadhāvibhāgeṃgulatṛtīyāṃśādhikamekāṃ gulamaṣṭādaśatamabhāvatāmāpannaṃbhavati tatovṛtta pṛ0 46a) racanāyāṃdviṣṇuttarāpaṃcaśatīaṃngulānāmaṣṭapū kāścakṣetraphalamāyātītiṣaṭpaṃcāśaghūkādhika caturdaśāṃgulānāṃhānirbhavati caturasrakuṃḍekṣetra phalādatracaturasraprakṛtikavṛttakuṃḍakṣetraphale a pekṣitaṃcaprakṛtivikṛtyoḥsamānamānatvameveti ṣoḍaśāṃśekṣetrakeṃśaṃnyasedekaṃbahirvudhityevapā ṭhomūlekalpanīyaḥ evaṃsatisārddhatrayodaśāṃgulā nivyāsārddhaṃbhavatītibhavatikṣetraphalasāmyamitiva daṃti aparetuaṣṭasaṃkhyānaṃśānatītyaṣṭādaḥ evaṃbhū toyaḥśasyapaṃcamakuṃḍasyavṛttākhyasyaaṃśaścaturviṃśa tyaṃgulātmāyatrevaṃbhūtekṣetrecaturasramadhyarekhātma keekoṃśaḥṣoḍaśāṃśarūpovahirvarddhanīyaḥ caturviṃ śāṃśeṣvaṣṭāṃśāṃtarmāveṣoḍaśāṃśānāmevāvaśeṣāt itthamuktarahasyārthagopanāya prāpalopātpaṭuḥprājye tyādivaditivadaṃti ṣaḍasrakuṃḍaraḥcanāprakāramāha aṣṭadhetyādinā kṣetraṃcaturasramadhyasūtrarūpaṃcaturviṃ śatyaṃgulātmakamaṣṭadhāvibhajet atramadhyasūtrapa daṃdakṣiṇodagātatiryaksūtraparaṃnatupūrvāparāyata sūtraparaṃ pārśvayoritimūlebhidhānāt pūrvāparāya tasūtravivakṣaṇetasyorddhvamadhityevocyeta madhyasūtra syapārśvayordakṣiṇottarasūtrabhāgayorekaikaṃbhāgama ṣṭamāṃśaṃtryaṃgulātmakaṃvahirnyasetvarddhayet tataścāne namānenamānenavarddhitamānenavarddhitamānacihnene tiyāvat madhyataḥkṣetramadhyāccetyarthaḥ pārśvadvaye pṛ0 46ba) varddhitadakṣiṇodagātasūtramadhyasyadakṣiṇapārśvevāmapā rśvevapūrvapaścimadiśoraṃtarāleitiyāvat matsyacatuṣṭa yaṃparasparavyatibhedivṛttārddhāṣṭakaṃ kuryāttaṃtravinnamiti saṃpradāyaprāptaitannimārṇaprakāravighāvanevedaṃsāṃdhyaṃ nānyasyetibhāvaḥ tatprakāroyathā uttarakṛtacihnapari mitasūtrasyapaṃcadaśāṃgulasyāgraṃmadhyakṣetrenidhāyapūrve śānayoraṃtarālevṛttārddhaṃkṛtvātanuttarakṛtacihnetatsū trāgraṃdatvāpūrvānuṣṭitārddhavṛttamedivṛttārddhaṃkṛtvāmatsyame kaṃsaṃpādayet etenapūrveśānadiśoṃtarālematsyaḥsādhi taḥ evamevakṣetramadhyāthamataḥstāvatpramāṇasūtradā nenavṛttārddhaṃpūrvāgneyadiśoraṃtarāleracayitvādakṣiṇakṛ tacihnāccatathaivapūrvakṛtavṛttārddhabhedivṛttārddhaṃkṛtvāpū rvāgneyadiśoṃtarāledvitīyomatsyaḥsādhatīyaḥ eva mevapaścimavāyavyayoraṃtarālepūrvaṃkṣetramadhyāttatutta rabhāgakṛtacihnātparasparasaṃmedivṛttārddhadvayenatṛtīyo matsyaḥkaraṇīyaḥ evamevapaścimanairṛtyayoraṃtarālepū rvaṃkṣetramadhyatastāvanmitarekhayāvṛttārddhaṃviravayyadakṣi ṇabhāgakṛtacihnāttadanaṃtaraṃpūrvārddhabhedivṛttārddhaṃnirmā yamatsyaścaturthobhavati tatuttaracihnātpūrveśānāṃta rālamatsyaṃyāvadekaṃsūtraṃuttaracihnādevavāyavyapaści māṃtarālamatsyaṃyāvadvitīyaṃ dakṣiṇacihnātpūrvāgneyāṃ tarālamatsyaṃyāvattṛtīyaṃsūtraṃ dakṣiṇacihnādevapaści manairṛtyamatsyaṃyāvaccaturthaṃsūtraṃdatvāpūrvamatsyayoḥpa rasparasaṃbhedipaṃcamaṃsūtraṃpaścimamatsyayoḥparasparasaṃme pṛ0 47a) diṣaṣṭaṃsūtraṃdadyāt evaṃṣaṭsūtrasaṃpātenaṣaḍasrakuṃḍaṃsaṃ padyatityarthaḥ kriyāsārepyuktamevamevakṣetraṃvasvaṃśarkakṛ tvāvahiḥpārśvadvayeṃśakau nyastvātenapramāṇenamadhyāttu lyaṃyathānyaset koṇānyanyānicatvāripārśvayoścadvayaṃ dvayaṃ ṣaṭsūtrāṇinyasetteṣutatsyātṣaṭkoṇakuṃḍakami ti atrāpikṣetraphalasāmyaṃnasaṃbhavatītipadārthādarśakṛ taḥ || padmakuṃḍaracanāprakāramāha caturasrīkṛtamiti pūrvavanmadhyasūtramaṣṭādaśadhāvibhajyatadekāṃśaṃkiṃcinnyū natriyavādhikaikāṃgularūpaṃvahiḥkvacidapisūtrevarddhayi tvātaccihnamānenaparitovṛttaṃracayet tataścavṛttavistāra sūtraṃtredhāvibhajyekaikabhāgenāṃtarvahirbhāvenavṛttatrayaṃ kuryāt prāthamikaṃsarvāṃtaḥsthitaṃvṛttaṃkarṇikā tadvahista nadvitīyavṛttaṃkesarasthānaṃ tadvahistanaṃtṛtīyaṃvṛttaṃpatra sthānaṃ yāvānkuṃḍasyetyādināvaktavyakhananamanusarannapi nābhisthānaṃkarṇikātmakaṃvistṛtakṣetrasyavyāsatṛtīyabhā genoccamevasthāpayet ekahastasyavistṛtiḥkiṃcinnyūnasa ptaviṃśatyaṃgulā tattṛtīyāṃśenacakarṇikāsthānaṃkiṃci nnyūnanavāṃgulaṃ yatracaturaṃgulāvistṛtirnāmeruccatātudvyaṃ gulā tatranavāṃgulākarṇikākiyatīuccāsyāditiśaṃ kāyāstrairāśikagaṇanayāsārddhacatuṣṭayāṃguloccatāma dhigatyanirāsonuṣṭeyaḥ tathācasārddhacaturaṃgulāṃkarṇi kāṃmadhyetyaktvānyatsarvaṃkhanet kesarasthānamapikhanitvā kesarākāramātraṃkuryāt patrānuṣṭānetveṣaprakāraḥ vāhya vṛttāṃtarānasyotpādemūlavakṣyamāṇaprakāreṇapatrādika pṛ0 47ba) manuṣṭātavyaṃ tathāhi kṣetrasyāṣṭādaśāṃśādhikavṛttāṃtarga taṃtṛtīyavṛttaṃtadvāhyaṃvṛttaṃ aṃtarālavṛttatatevayadabhyaṃ taragataṃdvitīyavṛttaṃtaducyate tatrāṣṭadiksthitasūtradvi tīyavṛttasaṃyogacihnesūtrādiṃnidhāyatatsūtrasyāṃtaṃtṛtī yavṛttenidhāyadiksūtrasyobhayatuktavṛttayoraṃtarāla syamānenāṣṭadikṣarddhaniśākarānarddhacaṃdrānārācayet a rddhacaṃdrakaraṇeteṣusaṃdhayutpadyaṃte tatrasaṃdhiṣvaṣṭausūtrā ṇipātayet evaṃrītyāṣoḍadhaitakṣetravibhāgojātaḥ ta todalāgrāṇāṃyanmānaṃtāvatpramāṇakaṃvṛttārddhaṃekapārśve racapārśveracayitvādvitīyathārśvepivṛttārddhaṃracayedvāhya vṛttāṃtarāletanmadhyasūtrasyobhayatovāhyahastenadalā grakoṇeṣvarddhaniśākaravatkuryāditiyāvat vṛttārddhadva yenaikasyadalāgrakasyotpattiḥ tatrayuktitastṛtīyacatu rthavṛttāṃtarālabhūryathādalāgreṣvarddhāgṛhītārddhātyaktāca bhavatitathākāryyaṃ dalāgrakārṇāmadhyaṃsarvaṃkhanet a grāṇitūparitadākāreṇakurvankhanet evamaṣṭapatraṃ kuṃḍaṃbhavatītiharṣadīpikākṛtaḥ padārthādarśakṛtastu kṣetramadhyasūtraṃdvādaśadhāvibhajyatadvādaśāṃśaṃvahiḥkva citsūtrevarddhayitvātataḥparitovṛttaṃkuryāt karṇikādī nāṃvahirityatravahiḥpadaṃpunarāvarttanīyaṃmadhyāditiśe ṣaśca tathācamadhyakṣetrātkṛtavṛttakādvahirvahiḥkarṇi kādīnāṃsthānānitrīṇivṛttānikuryāt vahiḥpūrvaṃkṣetraṃ varddhayitvāsīmāvṛttamanuṣṭāyatadvṛttasyāṃtarmadhyamārabhya trīṇivṛttāṃtarāṇikārayitvāvṛttacatuṣṭayaṃsaṃpādyamiti pṛ0 48a) niṣkṛṣṭārthaḥ yaduktaṃkriyāsāre kṛtvaivapūrvavadvṛttaṃtanmadhyevarttu latrayaṃ bhrāmyaivapaṃkajākāraṃkārayetkarṇikādibhiriti yatsa rvavāhyavṛttaṃtadevadalāgravṛttamitimūlāyātorthaḥ pūrvoktemau levṛttakuṃḍeṣṭādaśāṃgulatonyūnatādarśitā atratutatopi nyūnatāsyāditivadaṃti paretu aṣṭādaśāṃśatiti caturviṃ śatyaṃgulakṣetrasyaaṣṭaaṣṭamoṃśaḥ aṃgulāni ādaśadaśa moṃśoguladvayaṃ caturviṃśativyaṃgulasahitaṃ aṃśaḥdaśa māṃśasyārddhaṃekāṃgulaṃdvādaśavyaṃgulasahitaṃ etatsarvaṃmi litamaṣṭacatvāriṃśatprativyaṃgulasahitadvipaṃcāśadvyaṃ gulādhikapaṃcāṃgulapramāṇaṃvibhajyārddhīkṛtyasaṃpannapra māṇenacaturviṃśatiprativyaṃgulādhikaṣaṭpaṃcāśadvyaṃ gulādhikadvyaṃgularūpeṇakṣetrasyabahirekasūtraṃvarddhayi tvātadārabhyavṛttaṃbhrāramayettatkṣetrasīmāvṛttaṃbhavatiśe ṣaṃpūrvavadityarthamāmanaṃti aṣṭāsrakuṃḍanirmāṇaprakāra mupadarśayati pūrvoktamityādinā atraharṣadīpikākā rāḥ pūrvoktaṃyaccaturviṃśatibhāgaśaḥ caturviṃśatyaṃgulātma kaṃsthitaṃkṣetraṃtadvibhajedvidhāvibhaktaṃkuryāt tricaturā dināmāgrahaṇevibhāgapadaṃprathamatyāgekāraṇābhāvā dvidhāvibhāgamevābhidhatte tasyabhāgaṃdvyaṃgulātmakameka maṃśavahirnyaset vastutastu caturviṃśatyaṃgulānāṃ bhā gorddhaṃ dvādaśāṃgulāni taiḥkṣetrevibhajet dvādaśadhākṣe travibhajeditipūlitārthaḥ tasyabhāgamekaṃdvyaṃgulātma kaṃvahirvinyasyavarddhayitvācaturasrāṃtaraṃkuryyāt tatoṃta rgatacatuḥkoṣṭacaturasrasrasyakoṇānāṃdvādaśāṃgulā pṛ0 48ba) nāṃyadarddhamarddhaṃṣaḍaṃgulānitatpramāṇenaṣaṭṣaḍaṃgulami tasthānecihnaṃkṛtvāṣṭacihnānicaturdikṣusaṃpādayet teṣucihneṣusvasvāmimukhyenasūtrāṇicatvāridatvāṣo ḍaśakoṣṭatāmāsādayet evamevavāhyacaturasrapiko raṇataḥsaptāṃgulasaptāṃgulapramāṇāṣṭacihnānikuryāt tatoṣṭacihneṣkekaṃcihnamārabhyayathākuṃḍakoṇāṣṭausaṃ bhaveyustathāprakāreṇasvasvatṛtīyacihnaṃyāvadekaikaṃvi mityaṣṭasūśaṇipātayet yatrayatrāṣṭasūtrakṛtasaṃpāta stadādisarvamabhyaṃtaraṃmārjayet cihnasthāneṣukoṇāḥ pataṃtītyaṣṭāsrakuṃḍasiddhiritivadaṃti padārthādarśakṛ tastupūrvoktaṃpūrvoktacaturasramadhyasūtraṃcaturviṃśatidhā vibhajet tasyaikaṃbhāgaṃcaturdikṣuvahirnyasyaṣaḍviṃśagulā yāmavistāraṃvahiḥkuryādityarthaḥ atrakoṇapadaṃkoṇasū traparaṃ aṃtaḥsyacaturasyayatkoṇasūtraṃpūkācatuṣṭayona catustriṃśadaṃgulānitadarddhaṃpūkādvayonasaptadaśāṃgulā nitadarddhaṃpūkonasārddhāṃṣṭāṃgulānitasramāṇatovāhyasya caturasrasyakoṇābhyāṃsakāśāllāṃchayet koṇābhyāṃīśā nāgneyābhyāṃ evamāgneyanairṛtyābhyāṃ nairṛtyavāyavyābhyāṃ vāyavyeśānābhyāṃvalāṃchayet tataścāṣṭadikṣusūtrāṣṭaka dānādaṣṭakoṇatāsiddhiḥ tatrasūtrapātanaprakāraḥ koṇa pārśvayoryelāṃchanetayormithekaṃdikṣusūtracatuṣṭayaṃ vā hyacaturasrarekhāsulāṃchanadvayamadhyasūtrāṇyevacaturdi ksūtrāṇītyevamaṣṭasūtrāṇi tatrāṣṭasūtrāṇāṃsaṃbhavāda ṣṭasūtrāṇipātayedityuktiḥ yathānyāyamityatopyasā pṛ0 49a) vevārthaḥ sūcyateitimūlārthaḥ pratīyatenatvasādhīyā n atrasamabhujatāyābhāvāt yavadvayādhikaca tuścatvāriṃśadaṃgulanyūnatāyāścakṣetraphalesamā yātatvāditivadaṃti paretukoṇapadamāgneyādiko ṇaparaṃ tatsaṃvaṃdhinodakṣiṇottarādisūtracatuṣṭayasyāṃ taḥsthacaturasrasaṃvaṃdhinoyadarddhatasyāpyarddhasyasthāne cihnaṃkṛtvātadevacihnaṃvahistanacaturasraparyaṃtamṛ juyathāsyāttathāvarddhayitvāsaṃpannāṣṭacihneṣusva svanikaṭavarttiṣucatuḥsūtrāṇidadyāt catuḥsaṃkhyā nitvasrānipūrvakṛtarekhābhirevasaṃpannānītyaṣṭā srasiddhiritivadaṃti athoktakuṃḍeṣukṣetraphalāna yanaprakārolikhyate samacaturasranirmāṇaprakā raḥsugamomuhūrttamārttaṃḍe dvighnāyāyamitaṃdvipāśa majaratsūtraṃvidhāyāṃkayeāyāmāṃghrimitecavistṛ tidaleṃtā tkarṣakoṇābhidhau pāśaukṣetravirāmaśaṃ kunihitaukṛtvādyamākarṣaye tkoṇeśaṃku ritīta ro vinimayādrajvaṃtayoścāparāviti asyārthaḥ a jaratnavīnaṃ yāvatpramāṇakṣetrādyāmakaṃcaturasraṃci kīrṣitaṃtadvighnaṃdviguṇitaṃkṛtvāsūtraṃkārayet ta ccasūtraṃprāṃtayoḥsthitaupāśauyasyetyevaṃbhūtaṃśaṃku dvayasyaprāṃtayoḥsthitasyoparinidhānārthaṃpāśadva yaṃ tataścaaṃtātsūtraprāṃtāāyāmāṃghnimitetrayoye āyāmāṃghrayastatpramite āyāmasyavistārasyaye catvāroṃprayasteṣvekamaṃghriṃparityajyapādatrayaprami pṛ0 49ba) tesūtreṃkayet tasmādevasūtraprāṃtodvistṛtidale vistāgarddhapramitesūtrecāṃkayet tauaṃkaukra mātkarṣakoṇanāmakaubhavataḥ aṃghritrayekṛtoṃ kaḥkarṣanāmā karṣaṇakaraṇāt āyāmārddhekṛtoṃ kaḥkoṇanāmākoṇasaṃpādakatvāt ataḥparaṃ caturasraṃsādhayati pāśāvitikṣetrasyapūrvapa ścimadiśoḥsthitauyauśaṃkūtatrobhayatrāpipāśau nidhāyādyaṃkarṣamākarṣayet kṣetrasyamadhyabhāge sādhitadikpmāgopariiṣṭadairghyamitaṃsūtraṃprasā rpyatadaṃkayoḥśaṃkūnikhanya nikhānayoḥśaṃkvo rmoṭitasūtrāṃtapāśaunidhāyakarṣākhyaṃcihnaṃdhṛ tvāyathobhayaśaṃkugatārajjuḥ samānākṛṣṭābha vetiyathāsūtramekasyāṃdiśyākarṣayet koṇe koṇacihnasthāne śaṃkuḥnikheyityadhyāhāraḥ i tiayunāprakāreṇitaraḥśaṃkurnikheyaḥ tadeva karṣacihnamanyaṃsyādiśyākṛṣyakoṇacihnasthā nedvitīyaḥśaṃkunikheyitiyāvat evaṃkoṇa dvayaṃsādhayitvāparaṃkoṇadvayaṃsādhayati vini mayāditi rajjuprāṃtayoḥvinimayāt viparīta dhāraṇāt rajvaṃtauviparītaukṛtvāpūrvavatkarṣaci pṛ0 50a) hnādākarṣaṇaṃkṛtvākoṇacihnasthāneśaṃkūnikhe yāvitisamacaturasraṃsiddhyatīti || athakṣetra phalajñānopāyamādarśayāmaḥ līlāvatyāṃ iṣṭā śrutistulyacaturbhujasyakalpyāthatadvargāviva rjjitā yāḥcaturguṇāvāhukṛtistadīyaṃmūlaṃ dvitīyaśravaṇapramāṇaṃ tathā atulyakarṇā bhihatirdvinikrāphalaṃsphuṭaṃtulyacaturbhujesyā t samaśrutautulyacaturbhujetutathāyattetadbhu jakoṭighātiti ayamarthaḥ tulyāḥsamāśca tvārobhujābhujasaṃjñārekhāyasyetyarthaḥ tasyekā śrutiḥekakarṇapramāṇaṃparikatmyatasyavargaṃ kṛtvājātasaṃkhyayābhujakṛtaucaturguṇāyāṃhrā saṃkṛtvāsaṃpannāṃkasyamūlānayanaprakāreṇamū lamānīyatanmūlaṃdvitīyakarṇasūtrasyapramā ṇaṃsyāt tulyacaturbhujakṣetreyathoktarītyājñā tayoratulyakarṇapramāṇayoḥparasparaṃguṇanājjā tāṃkasyadvyaṃkenabhāgaharaṇenalavdhauṃkaḥsphuṭaṃsu kṣmaṃkṣetraphalapramāṇaṃsyāt samesamānapramāṇe śrutīkarṇarekheyatratādṛśesamacaturbhujeityarthaḥ tulyacaturbhujamapicakoṇayorākramyasaṃkocya pṛ0 50ba) mānaṃmṛdaṃgākāraṃdīrghaṃbhavatītinatatredaṃphalaṃbhava tītisamuśrutāviticaturbhujaviśeṣaṇaṃ āyataṃdī rghacaturasraṃtatrāpicabhujakodyoḥparasparaṃghātaḥphalaṃ syādityanuṣaṃgaḥ bhujaścaturasraparidhirekhākoṭira piseva yaduktaṃ doḥkodyornāmabhedonasvarūpabhedi ti bhujakodyagrayoranṛjuvaddhasūtrākārapraveśaḥkarṇa padābhilapyaḥ kṛtiścavargāparaparyāyātatsvarūpaṃya thā svasyasvenaivaguṇanājjātoṃkaḥkṛtirucyate se navarganāmāpikathitogaṇitāgame samudvidyātastu nakṛtiḥ kṛtiṃdviguṇayedityādāvaṃkevatadvyava hārāt kiṃtvabhidyāttasiddhoṃkititallakṣaṇamupe kṣitaṃ mūlānayaneprakāroyathā tyaktvāṃtyādviṣamā kṛtiṃdviguṇayenmūlaṃsametaddhṛte tyaktvālavdhakṛtiṃ tadādyaviṣamālladhvaṃdvinighnaṃnyaset paṃktyāṃ paṃkti hṛtesamenyaviṣamāttyaktvāptavargaṃphalaṃpaṃktyāṃtadvi guṇaṃnyasaṃditimuhuḥpaṃkterdalaṃsyātphalamiti vargarā śerviṣamasamāṃkānivāmabhāgataḥprathamadvitīyādī niūrddhatiryyakrekhābhiścihnitānikṛtvā aṃtyādviṣa māṃkāt yasyakasyāpyaṃkasyayaḥkaścidapivargabhūtoṃkaḥ parityājyaḥ tādṛśavargāṃkenaviṣamāṃkonyūnokaraṇī yitiyāvat yatkṛtitoyadaṃkavargādādyaviṣamāṃko nyūnīkṛtastamekaṃtat kṛtemūlarūpaṃdviguṇākṛtyasaṃ pṛ0 51a) pannāṃkenaviṣamāṃkārādyādakṣiṇataḥsthitaṃsamākaṃkevalaṃpū rvāvaśiṣṭaviṣamāṃkasahitaṃvāvibhajyabhāgegṛhītvālavdhvāṃ kasyakṛtiṃpūvoktasvarūpāṃpūrvavatsamasthānādādaukevale pūrvāvaśiṣṭasamāṃśasahitevābhāgesthitaviṣamāṃketya ktvātadviṣamāṃkaṃlavdhakṛtyaṃkatonyūnīkṛtyetiyāvan la vdhāṃkaṃdviguṇīkṛtyapaṃktyāṃpūrvamūlāṃkasyadakṣiṇataḥpaṃkti rūpeṇanyaset tasyapaṃktinyastāṃkarāśeraṃkasyavādalama rddhapadaṃpadasaṃjñaṃmūlāparaparyāyaṃsyāt itiśalyāṃkastha leṣaṭsaptatyuttarapaṃcaśatātmakecaturviṃśatyaṃkavargasva rūpeyadānayanaprakāraḥ caturaṃkasyaṣoḍaśāṃkarūpoyatra vargastatramūlānamanaṃtuaṃtyaviṣamāṃkeṣoḍaśarūpeya daṃkasyakṛtestyāgaḥkarttavyaḥ sevāṃkomūlaṃdvyaṃkasyaca turaṃkovargastatrāpiyadaṃkakṛtivargāṃketyajatesevāṃ komūlaṃ patratuvahavoṃkāśśiṣṭāstatrapunaritikarttavya tāmāha paṃktihṛteityādinā paṃktyāpaṃktyaṃkenapūrvarītyā samāyātenasamāṃkekevalevipamāṃkāvaśiṣṭāṃkayu tovāhṛtesatiprāptāṃkasyavargaṃkathitalakṣaṇaṃtatā diviṣamasyatadakṣiṇabhāgaviṣamāṃkātpūrvaṃparityajya lavdhāṃkakṛtyaṃkenatadāviṣamāṃkaṃnyūnīkṛtyetiyāvat tallavdhaṃphalaṃdviguṇīkṛtyapaṃktyāṃnyasyapaṃktyaṃkarāśiśca dalitaḥsvārddhāṃśanyūnīkṛtaḥpadaṃsyāt itopisakalāṃka niḥśeṣatvābhāvetvāha itimuhuriti evamevaprakāro vargāṃkaniḥśeṣatāpraryaṃtamanuṣṭheyityarthaḥ || pṛ0 51ba) vyāsātparidheḥparidhitovyāsasyapramāṇayuktaṃtatraiva vyāsebhanaṃdā gnihatevibhaktekhavāṇasūryyaiḥparidhiḥsasūkṣmaḥ dvāviṃśatighne vihutethaśailaiḥsthūlothavāsyādvyavahārayogyaḥ asyāyamarthaḥ vṛttādimadhyasthavistārasyaivavyāsavistṛtiviṣkuṃmāstrayaḥpa ryāyāḥ tathācavṛttasyavistārapramāṇāṃkaṃsaptaviṃśatyuttatrako nacatvāriṃśacchatāṃkenaguṇayitvāsaṃpannāṃkaṃpaṃcāṃśuduttarārddha śatādhikaikasahasrāṃkenahṛtvālavdhoṃkaḥparidhipramāṇaṃvṛ| tādeḥsyāt idaṃsūkṣmaṃpramāṇamuktaṃ vyavahārayogyaṃtunedaṃ sūkṣma tayākarttumaśakyatvāt kiṃtuvṛttasyavistārapramāṇedvāviṃśa tiguṇitesatisaṃpannāṃkasyasaptabhirbhāgehṛtelavdhaṃphalaṃsthū laṃvyavahārayogyaṃsyāt jñānaparidhipramāṇenavyāsapramā ṇamapyāneyaṃmanayaivadiśeti yathāyathāhivṛttavyāsupa cīyateklīyatevātathātathāparidhirapisamupacitaḥklīṇo vābhavati paridhivṛddhiklayābhyāṃvyāsasyāpivṛddhikṛyaupratya kṣasiddhāvititatpramāṇātatpramāṇānayanaṃyuktisahameva vyāsapramāṇādevavṛttakṣetraphalamānayati vyāsasyavargemana vāgninighnesūkṣmaṃphalaṃpaṃcasahasrabhakteḥ hadrāhatetrākrahṛtetha vāsyātsthūlaṃphalaṃsadvyavahārayogyaṃ vyāsapramāṇasyavargosa madvidyātaḥ kṛtirityuktarītyāvṛtesatisaṃpannāṃkaṃsaptaviṃśa tyuttatrakonacatvāriṃśachatāṃkenaguṇayitvāsaṃjātāṃkaṃpaṃca sahasrāṃkenavibhajyalavdhāṃkaḥ sūkṣmaṃvṛttakṣetraphalaṃsyāt vyā savargāṃkeekādaśāṃkenaguṇitesatisaṃpannāṃkecaturdaśasaṃ khyāṃkenavibhajyasaṃlavdhāṃkavodhasaṃkhyātusthūlaṃvyavahārayo pṛ0 52a) gyaṃvṛttakṣetraphalapramāṇaṃsyādityarthaḥtrikoṇakṣetraphalayuktaṃta traivatribhujebhujayoryogastadaṃtaraguṇobhuvāhṛtolavdhyā dvisthā bhūktanayutādalitāvādhetayoḥsyātāṃ svāvādhābhujakṛtyoraṃ taramūlaṃprajāyatelaṃvaḥ laṃvaguṇaṃbhūmyarddhaṃspaṣṭaṃtribhujephalaṃ| bhavatītirthaḥ asyārthaḥ atratribhujesvātimatastiryyakbhujo bhūmipadenābhidhīyate śeṣaubhujaubhujasaṃjñāyeva tayorbhuja| yoḥsaṃdhyagramārabhyādhobhūmisaṃjñarekhāparyyaṃtaṃlaṃvāyamāno bhāgaviśeṣoktaṃvasaṃjñaḥlaṃvanipātāubhayataḥpārśvayoḥsthite yebhūmikhaṃḍeteāvādhāsaṃjñeāvādhāpadenāpyabhidhīyate tri dhekṣetrebhujapramāṇāṃkayoḥparasparaṃyogekṛtetadaṃtareṇatadubha yabhujayoḥparasparaṃpramāṇamadhyeyāvānadhikośastenāṃkena| guṇitesatibhūvābhūpramāṇāṃkenahṛtesatisaṃlavdhāṃke nabhūpramāṇāṃkaṃsthānadvayesthāpayitvānyūnatāṃyogaṃvaikaikatrā nuṣṭāyasaṃpannāṃkedvayedalitesatiubhayatrasthāpitamaṃkadva yaṃdvayorbhujayorāvādhesyātāṃ tatralaghvīāvādhālaghubhujasya mahatīmahābhujasyetivivekaḥyatratvaṃtarāṃkonāstitatraguṇanā tiriktamanyadanuṣṭātavyaṃ idānīmevakṛtāvādhāṃkasyayadbhujasthe yamāvādhātadbhujāṃkasyacavargaukṛtvāsaṃpannāṃkayoryadaṃtaraṃyāvā nadhikāṃśastasyoktadiśāprāptamūlāṃkolaṃvamāṇaṃsyāt tenalaṃ vapramāṇenaguṇitaṃ bhūmyarddhamānaṃtrikoṇakuṃḍādeḥkṣetraphalaṃsyā diti athacaturaṃgulavyāsāyānābheryadidvyaṃgulutsedhastadāṣaḍaṃ gulayāmāyāstasyāḥkiyānutsedhaḥsyādityādiśaṃkānivāra| ṇopayogitrairāśikaguṇanaprakārobhidhīyate pramāṇamicchāvasa pṛ0 52ba) pyatephalamanenetipramāṇaṃ tenabhāgaharaṇaphalaprāptervakṣyamā ṇatvāttathātvamaktaṣṇuṃ yadvā prakṛṣṭaṃjñānatayotkṛṣṭaṃmānaṃya syatatpramāṇaṃjñānapramāṇakaṃcaturaṃguladitadādausthāpyaṃa tevapūrvoktalakṣaṇasyavyastavidhaupramāṇevyāptatvepinakṣa tiḥ asmaduktalakṣaṇasyatatrāpisāprājyāt icchā icchāvi ṣayapramāṇarkaṃjijñāsitapramāṇakamitiyāvat ṣaḍaṃgulā ditadaṃtesthāpyaṃ tayoścānayoḥsājātyamaṃgulatvādinā phalaṃ jijñāsitaphalasajātīyatvenaupavārikaphalatāvat idaṃ tvaṃgulatvādyabhāvādvijātīyaṃdvyaṃkarūpaṃmadhyesthāpyaṃ tatotyāṃ kenecchārūpeṇaphalāṃkabhūtaṃmadhyamāṃkaṃguṇayitvāsaṃpannedvā daśāṃkepramāṇenacaturaṃkātmakenādyāṃkenabhāgehṛtelavdhoṃ kaḥ phalaṃjijñāsitaphalasvarūpaṃsyāt vyastaviviriti i cchāṃkenabhāgaharaṇaṃpramāṇāṃkenaguṇanaṃkāryyamitivaiparī tyamāśrayaṇīyamityarthaḥ vilomejīvānāṃvayasaumaulyeto lyevarṇasyahemavibhāgahārevarāśīnāṃvyastaṃtrairāśikaṃbhave dityuktajīvamaulyādisthale trayaścanerāśayaścatrirāśayaḥ taiḥkṛtaṃguṇanaṃtrairāśikaṃbhavatītisaṃkṣepaḥ athakṣetraphalā nayanodāharaṇaṃ caturbhujasyacaturasrāparaparyāyasyacatu| rviṃśatyaṃgulāścatvāropipratyekaṃbhujābhavaṃti tadbhujakodyo rddhayorapicaturviṃśatisaṃkhyayoḥparasparaṃghāteniṣpannāṃka| stakaṃśailaśarasammitaḥ 506 ścaturasrakuṃḍasyahastamātrasya kṣetraphalaṃsyāt yonikuṃḍetrīṇikṣetrāṇipadārthādarśe ūrddhā gramekaṃtryasraṃadhogrameśvaraṃtryasraṃ koṇagatayorvṛttārddhayormi lanātsaṃpannaṃvṛtakṣetramanyaditi tatralaṃvamānenā pṛṣṭacatvā pṛ0 53a) riṃśadvyaṃgulādhikaṣoḍaśāṃgulaparimitenaguṇitaṃbhūmyarddhamā naṃdvādaśarūpaṃṣaṭtriṃśadvyaṃgulapramāṇaṃ 20136 saṃpadyaṃteevaṃdvi tīyatryasrasyalaṃvamānenadvādaśāṃgularūpeṇabhūmyarddhamānasya dvādaśāṃgularūpasyaguṇanevedavedadharaṇīpramitaṃkṣetraphalaṃbha vati ekaikavṛttārddhasyahyekonatriṃśadvyaṃgulādhikāṃṣṭāṃgula pramāṇovyāsitivṛttārddhadvayasyamilitvāṣṭa 58 śaravyaṃgulā dhikaṣoḍaśāṃgulānivyāsapramāṇaṃsiddhyati vyāsebhanaṃdāgni 392 bhirguṇiteṣaṭcatvāriṃśadvyaṃgulādhikanaṃdavāhurasaṣaṭ 66626 pramitāṃkoniṣpannaḥatrakhavāṇasūryye 1250 bhāṃgehate jātātriparidhipramāṇaṃtripaṃcā 5 idaṃgulāniaṣṭādaśa 18 vyaṃgulānicaturdaśa 14 prativyaṃgulāni etenaparidhimānena pūrvoktavyāsapādasyacaturthāṃśasyakramācaturdaśatriṃśatpramā ṇakāṃgulavyaṃgulaprativyaṃgularūpasyaguṇanejātāni 26 ṣa ṭtriṃśatyadhikadviśatīgulāni 5 paṃcavyaṃgulānipaṃcāśa 50 dvyaṃgulānikṣetraphalaṃ eteṣāṃtrayāṇāṃkṣetraphalānāṃyogenajā taṃsaṃpūpūrṇayonikuṃḍakṣetraphalamekasaptatyutarapaṃcaśatāṃ gulāni 501 ekacatvāriṃśadvyaṃgulāni 41 paṃcāśatprati vyaṃgulāni 50 bhavati atrapaṃcāṃgulānivaṃdrāvdhivyaṃgulapaṃ cāśataprativyaṃgulābhyāṃnyūnānihastamātracatusrakṣetraphalānnyū nānibhavaṃti arddhacaṃdrevyāsoṣṭastriṃśadaṃgulāni 38 vyaṃgulāni caturviṃśati 24 tatraparidhipramāṇaṃviṃśatyutaraśatamaṃgulā ni 220 aṣṭatriṃśadvyaṃgulāni 38 paṃcadaśaprativyaṃgulānitena vyāsacaturthāṃśenavāṃgulaṣaṭtriṃśadvyaṃgularūpeguṇitesatini ṣpannāṃkogajavāṇarudrāṃgulapramāṇakaḥsaptavyaṃgulakodvādaśapra tivyaṃgulakaśca || pṛ0 53ba) 1158|7|12 idaṃsaṃpūrṇavṛttakṣetratadarddhaṃmekonāśītyadhikapaṃ caśatāṃgulāni 50 trīṇi dravyaṃgulāniṣaṭtriṃśat 36 prati vyaṃgulāniprakṛtavṛttārddhakuṃḍakṣetraphalaṃbhavatītikiṃcidadhi kaṃtryaṃgulaiḥprakṛtibhūtacaturasrakṣetraphalādadhikamatrakṣetra| phalamāpatatīti kecinmanoktetrikoṇelaṃvamānepaṃcada| śaprativyaṃguladrapramāṇavyaṃgulādhikaikatriṃśatpramāṇāṃgu larūpeṇabhūmyarddhamānasyāṣṭādaśāṃgularūpasyaguṇanejātaṃtriṃ śatprativyaṃguladvāviṃśativyaṃgulādhikacaṃdratuvāṇāṃgula pramāṇaṃkṣetraphalaṃbhavati vṛttakudrevyāsa0 ṣaṭviṃśatyaṃgulā nicatvāriṃśadvīgulāni 26401 paridhipramāṇaṃṣaḍaśītyaṃgu lāniṣaṭcatvāriṃśadvyaṃgulānitrayastriṃśatprativyaṃgulāni 06|46|33| nyāsacaturthāṃśasyaparidhināguṇitatvelavdhāṃka saṃkhyāgajavāṇaśarāṃgulā|558 nitriṃśadvyaṃgulāniviṃśatpra tivyaṃgulāni 20 kṣetraphalaṃbhavati| ṣaḍasrekuṃḍeṣaṭtryasrāṇi samāni tatrāpilaṃvaguṇaṃbhūmyarddhamitirītyāekatryasrasyakṣe traphalaṃsaptanavatipaṃcaviṃśatiḥsaptatriṃśaccāṃgulavyaṃgulapra tivyaṃgulānibhavati laṃvamānaṃsarveṣāṃpratyekaṃdvādaśāṃgulā ni ekonaṣaṣṭivyaṃgulāni paṃcaviṃśatiprativyaṃgulānibhū mimānaṃpaṃcadaśāṃgulāni tadarddhaṃsārddhasaptāṃgulāni idaṃṣaṭgu ṇitaṃdvyavdhiprativyaṃgulayuktavahnivahnyunmitavyaṃgulataḥsame taiḥvedāṣṭapaṃcāṃ 584 gulakairniruktaṃmanīṣibhiḥkṣetraphalapra māṇamiti pūrvoktacaramamatepadmakṣetrasyavyāsapramāṇaṃ eko natriṃśadaṃgulānidvipaṃcāśadvyaṃgulāni aṣṭacatvāriṃśatpra| tivyaṃgulāni tasyavargāṃkapramāṇaṃdvinavatyuttarāṣṭaśataṃaṣṭaca pṛ0 54a) tvāriṃśadvipaṃcāśaccāṃgulādirūpaṃnasminbhanavāgninā 3627 nāguṇitemaṃpatrāṃkaḥdvyaṣṭaśūnyarasaśūnyavāṇatripramāṇāṃgu lāni 3506012 ekonaviṃśati 19 vyaṃgulānicaturviṃśatipra tivyaṃgulāni 24 tatrapaṃcasahasrāṃ 5000 kenabhāgehṛtebhūvyoma lailāṃgulāni 24 dvādaśa 12 vyaṃgulāniekonaṣaṣṭi 59 prati prativyaṃgulānītipadmakṣetrasīmāvṛttekṣetraphalamupadarśitaṃ i damevacapatrāgravṛttapadenāpyabhidhīyate yatramadhyavṛttasyakṣe traphalaṃyathā tadvṛttasyavyāsaścaturviṃśatyaṃgulāni 24 tasyava rgāṃkaḥṣaṭsaptatyuttarapaṃcaśatarūpaḥdhanadhāgninātasyaguṇane bhujaśaranavacaṃdrartudvivāhu 2291952 pramāṇoṃkaḥtasyapaṃcasa hasrāṃkenabhāgaharaṇedvipaṃcāśaduttaracatuḥśatāṃgulāni trayo viṃśativyaṃgulānipaṃcaviṃśatiprativyaṃgulānicaphalamāyā taṃ 452|23|25 uktakṣetraphalenasahāsyakṣetraphalasyayogerāma vāṇavidhubhūmitāṃgulaṃ 153 ṣaṭkṛśānumitikaṃ 36 taduttaraṃ| vedavāhu 24 mitiyuk taduttaraṃ etasyasaṃpūrṇaphalasyārddhapramā ṇamevaṣaṭsaptatyuttarapaṃcaśatāṃgulāni 506 aṣṭacatvāriṃśadvyaṃ gulāni 48 dvādaśa 12 prativyaṃgulānisaṃpūrṇapadyakvaḍakṣetrapha laṃbhavatītidhyeyaṃ aṣṭāsrakuṃḍesvaṣṭautryasrāṇitatrapūrvapaścimota radakṣiṇasthānicatvāritryasrāṇisamabhujānitatrabhujamānaṃ trayodaśāṃgulāni 13 ekonacatvāriṃśa 36 dvyaṃgulāni laṃvamā naṃtrayodaśāṃgulāni bhūmimānaṃnavāṃgulaṃdvivyaṃgulasahitaṃ bhū myarddhamānasyalaṃvamānenaguṇanānniṣpannāṃkatricatvāriṃśa dvyaṃgulasahitāṣṭapaṃcāśaṣṭagulapratyāyekaikatryasramā naṃ āgneyanairṛtyavāyavyeśānavidik || || pṛ0 54ba) tryasrāṇisamabhujānitatrabhujānāṃpratyekaśomānaṃcaturdaśyāṃ gulāni viṃśativyaṃgulāni atralaṃvamānaṃtrayodaśāṃgulā| nibhūmimānaṃekādaśāṃgulāni ekonaṣaṣṭivyaṃgulāni paṃcāśatprativyaṃgulāni atrāpilaṃvamānenabhūmyarddhasyapaṃca viṃśatiprativyaṃgulasahitaikociṃtyaṃgulāniaṣṭapaṃcāśadvyaṃ gulāni paṃcapaṃcāśatprativyaṃgulāniaṣṭānāmapikṣetraphalā nāṃmilaneṣaṭcaturvāṇāṃgulāni girivedadvyaṃgulānivyo| māṃbhodhituḥṣaṣṭitamayavāṃśovyaṃgulamitisaṃjñāvān atopū kāyāṃvyaṃgulayoraṃśacatuṣkenaivanyūnādhikabhāvaḥyaduktaṃ jā lāṃtaragatebhānauyatsūkṣmadṛśyaterajaḥprathamaṃtatpramāṇānāṃ| trasareṇuṃpracakṣate trasareṇustuvijñeyohyaṣṭauteparamāṇavaḥ|| tryasareṇavetesyuraṣṭavairathareṇukaḥ rathareṇavastvaṣṭausyurvā lāgraṃparibhāṣitaṃ vālāgnānyaṣṭalikṣosyādyūkālikṣāṣṭakaṃsmṛ taṃ aṣṭaupūkāyavaṃprāhuraṃgulaṃtuyacāṣṭakamiti vyaṃgulādi svarūpaṃvakṣyāmaḥ eṣusarveṣvipipakṣeṣutaulyaṃkṣetraphalasyanāpā nītisamānamevadūṣaṇaṃ yatupadmakṣetresatyāṃtaratvātradūṣaṇa| miti tatpakṣavādinoktaṃ tatrayuktaṃ nyūnādhikaviśeṣavacanā nāmadhikāṃtaraphaḍavātmāṃtarakepisthalepravṛtisāmyāt a| śakyatvānadūṣaṇamiticet tatodhikāṃtarasyāpyaśakyatvekiṃ nopādīyetatadapi tasmādetepakṣāḥsvavuddhikalpitāevanamū lasaṃmatāditidhyeyaṃ athamaulakuṃḍaprakārasyatadīkākārai| rdūṣitatvātprakāśaṃtareṇatannirmāṇaprakārastatvavivekeka malākarabhaṭairādarśitobhidhīyate atraprativyaṃgulakaiḥṣaṣṭi saṃkhyairvyaṃgulamucyate vyaṃgulaiḥṣaṣṭisaṃkhyātairaṃgulasyādbhujaḥparaṃ pṛ0 55a) aṃgulairvedadṛksaṃkhyaiḥ paribhāṣoditātvasau ekahasteṣukuṃ ḍeṣupramāṇamabhidhīyate bhujasyavistṛteścāpiyathāvada nuśāsitaṃ caturviṃśatyaṃgulānibhujastritribhiraṃgulaiḥṣaṭ paṃcāśadvyaṃgulaiścavistṛtiścaturasrakenaṃdabhūmyaṃgulaistadva dṛtuvedonmitairbhujaḥ vyaṃgulairbhūpamitikaiḥprativyaṃgulakaista thā vyāsodvidvyaṃgulairvyomavāṇadvyaṃgulatobhavet yonikuṃḍe vṛttakuṃḍevyāsaḥsaptabhujāṃgulaiḥarddhacaṃdreṣṭagnimānāṃgulairvyaṃgu latodhikaiḥdaśabhirvyāsuditaḥṣaḍasreśakrasaṃmitaiḥ aṃgulairbhu jākhyātastripaṃcavyaṃgulādhikaiḥvyāsonavāgnibhiḥ ṣaṭcatu rbhiścavasubhistathā aṃgulādyaiḥpadmakuṃḍe'ṣṭabhūpaikāgnibhiḥkramā t bhujagānamaṃgulādyairekaviṃśatisaṃkhyayā aṣṭātriṃśatsaṃkhya yācapaṃcaviṃśatisaṃkhyayāvistāraḥsyādaṃgulādyaistrikoṇebhu jucyate ṣaṭtriṃśadbhiraṃgulaiḥsyādvyaṃgulairaṣṭavāhubhiḥvyāsodvive dāṃgulataḥsaptabhirvyaṃgulaistathā aṣṭāsrakuṃḍetubhujābhaveyustada śāṃgulaiḥpaṃcapaṃcavyaṃgulaiścedvyāsoṣṭadvimitāṃgulaiḥtrayastriṃśadvyaṃ gulaiścetuktāvyāsamunonmitiḥtannirmāṇaprakāroyathā vṛttakuṃ ḍaṃnijavyāsadalabhramaṇatobhavet ekahastavṛttasyakathitoyo vyāsastasyārddhamānayobhūmaukarkāṭakaṃnidhāyaparitobhramaṇā dvṛtakuṃḍasiddhirbhavatītyarthaḥtathā arddhacaṃdraṃnijavyāsadalavṛta syakhaṃḍakaṃ arddhacaṃdrasyayadvyāsapramāṇamuktaṃtadarddhamitāyāṃbhūmauka rvāṭakaṃnidhāyaparitobhramaṇādvitsadvavṛtasyakhaṃḍamarddhamarddhacaṃdrā khyaṃkuṃḍaṃsyādityarthaḥtathā tricatuḥpaṃcaṣaṭsaptāṣṭāsrakuṃḍeṣuvi stṛteḥ arddhenādaulikhedvṛttaṃkāryāḥsvasvavibhāgakāḥsamāścaikaika kārekhāpratibhāgaṃvṛtautataḥpūrṇajyāvacanenasyātsvasvakuṃḍāsrakā pṛ0 55ba) vṛttaṃvibhajyapratibhāgamekaikārekhāsamāṛjurūpākāryā etaduktaṃbhavati tryasrecikīrṣitetadvṛttaṃtridhāvibhajyateṣu triṣubhāgeṣurekhādayācaturasrecikīrṣitevṛtaṃcaturddhāvi bhajyacaturṣubhāgeṣuekaikāsamārekhādeyeti ṣaḍasreṣaḍ dhāvṛttaṃvibhajyavibhāgacihneṣuṣaṭrekhādānaṃ aṣṭāsreaṣṭe dhāvibhaktavṛtavibhāgacihneṣaṣṭarekhādānaṃ evamanyatrāpi tenapūrṇāyājyātadvatryasrādikuṃḍānāmākṛtiḥparyavasyatī tyarthaḥ tathāsamatribhujavatpūrvaṃkṛtvātulyatrivāhukaṃyonikuṃ ḍetatovāhutrayaṃmadhyādvujādvahiḥmaṃḍalārddhatrayaṃlekhyaṃvādū rdhabhramaṇādiha ekārddhavṛttamadhyāccapārśvayostadbhujāgrate kāryerekhecatatsaktecāpetyaktvāvaśeṣakaṃ yonikuṃḍaṃbhavedeta daśvatthadalasaṃnibhaṃ ayamarthaḥ vyāsārddhapramitabhūmaukarkā ṭakaṃsaṃsthāpyaparitobhramaṇavṛttaṃsaṃpādyatadaṃtastrikoṇara canāprakāreṇasamatrivāhukaṃmaṃḍalaṃnirmāyavāhutrayasya pratyekaṃmadhyecihnaṃkṛtvātatrakarkāṭakaṃnivāyabhujāgradvaya vyāpivṛttārddhatrayaṃsaṃpādyottarataḥsthitavṛttasyamadhyamārabhya pārśvadvayepārśvadvayaprāṃtarekhāsaṃlagnerekhekāryetatodhanuḥ samākārarekhādvayaṃmārjayitvāvaśiṣṭaṃyonikuṃḍaṃsyāditi tathā pūrvaṃvyāsabhujābhyāṃvayathoktāṣṭāsrakaṃlikhet tatasta dvāhukhaṃḍenavāhūrdhāktedrataḥkilāvṛttārddhaṃvāhutaścorddhaṃvili khedāsamaṃtataḥ tadvitulyacaturbhāgaṃvṛtvācādyatṛtīyakau vi bhāgāṃtautābhyāṃvibhāgābhyāṃcarekhike tadvāhukhaṃḍatulyecasa maṃtāttenatadbhavet aṣṭapatrātmakaṃkuṃḍaṃpadmākhyaṃpadmava * bhami ti asyārthaḥ pūrvavadvyāsāddhenavṛttaravanayābhujāṣṭakaraṇa pṛ0 56a) ccāṣṭāsramaṃḍalenirmāyabhujārddhapramāṇenavāddharddhacihnādvāhuva hirbhāgeṣusamaṃtādvṛttārddhāniaṣṭasaṃkhyānirmāyatānisa| rvāṇyapivṛttānipratyekaṃcaturddhāvibhajyatadbhāgeṣuprathamatṛ tīyabhāgayoḥrekaṃprāṃtamārabhyaparaprāṃtaparyaṃtaṃtattadvāhupramā ṇārddhamānenapramāṇānmatsyamutpādayet tasyamatsasyamukhaṃ mahāvṛttādvahiḥkaraṇīyaṃ tataścamatsyamukheprathamatṛtīyavi bhāgaprāṃtatorekhādvayaṃracayet tecarekhevāhvarddhapramāṇebhava taḥevamaṣṭasvapivṛttārddheṣuvibhāgacatuṣkaracanādisarvamanu saraṇīyaṃ tenapadmākāramatevapadyakuṃḍanāmakuṃḍaṃsyādi timaṃtavyaṃ atravadaṃti mūloktakuṃḍānāṃkiṃhastakṣetraphalasamā nakṣetraphalakatvābhāvādupekṣā āhosvinbhūlavacanavirodhāt kiṃvāmūlābhāvāt athavāprakārāṃtarasaṃbhavāt tatranacatu rthaḥ nānāprakārasaṃbhavevinigamanāviraheṇāpimūloktapra kārasyavalādāyatatvāt nāpitṛtīyaḥnahimūlamanupala bhyevaṃvidhāācāryyāḥsvakapolakalpitārthoyanyasanenapara pratāraṇāṃkurvaṃti anyathāsarvopigraṃthāthārthonupādeyaḥkā kathākuṃḍānāṃ nāpidvitīyaḥetādṛśavacanasyakenāpyalikhi tatvāt yadvacanavirodhotrasyāt kriyāsārakāmikasiddhāṃta śekharakalpakārādivacanānicaparasparamapivibhinavibhi nnārthapratipādikānītitvayaivadarśitaṃtāvatāsarveṣāmapiprāmā ṇyamāyāti nānāsthaleṣeteṣāmevavacanātyavalaṃvyapūrvamukha katvādīnyonikuṃḍādīnharṣadīkṣitādipratipāditānūṣaya tāṃpadārthādarśakṛtāṃkunovāpramāṇāṃśevavidveṣaḥnahyatrapratya kṣaśrutiretadarthaviruddhākenāpyupalavdhāyenasarvaveṣṭanasmṛteri vāsyāpyaprāmāṇyamucyet atevakanyakāravacana|| pṛ0 56ba) dūṣaṇamapisāhasaṃ vyākaraṇasmṛteḥkalerjhagityādirūpā yāḥpratyakṣaśrutiviruddhatvenāprāmāṇyepinakalpakārādiva canapramāṇīkartumarhatha yatuśiṣyavuddhikleśaparihārāya sthūlamānamuktamiti tatvatyaṃtaṃteṣāṃniṃdākaraṃ akaraṇīyārtha yuktāśiṣyapratāraṇākaraṇāt nāpyādyaḥtāvatāpikṣativi rahāt prakṛtivikṛtibhāvonasyāditicet māstukiṃtenaca turasraṃniryāyatatkaraṇaṃtutannirmāṇaprakārasyakasyacidvakta vyatvesatisevaprakāra uktonatunānyotraprakāro stītini yamaḥ vṛtasyāpipūrvamuktatvāt ekahastatvaṃkathamiticet ekahastaṃcaturasramupakramyapravṛttatvamevatathetinadoṣaḥnyū nātiriktadoṣaśravaṇamapimūlabhūtakriyāsārakāmikanū lpakārādyuktaprakārātiriktaparaṃ kiṃca tvaduktaḥkamalākaro ktastatopyaparovāsamakṣetraphalādhāyīprakāronusartavya iti vinigamanāvirahaḥ kenavāraṇīyaḥasmanmatecamūlataṃtro ktaṃgurusaṃpradāyavyavasthitamevagrāhyamitinakopidoṣaḥ vastutastutvaduktaprakārasyapūkādighaṭitasyāpyaśakyaraṇa tvaṃkākathātryasareṇuvyaṃgulaprativyaṃgulādighaṭitasyetina kiṃcidetan atevavyavahārayogyaṃsthūlaṃmānaṃgṛthayuktaṃ ta thāhisaṃkrāṃtisamayaḥsūkṣmogaṇitavidbhirānītopinasnā nadānādiyogyaḥkiṃtutataḥpūrvottaraprahārādibhāgevatathe hāpitādṛśadeśasyagaṇitajñairjñātuṃśakyatvepinasanirdeṣṭuṃ| śakyitisthūlamānamāśrityaivakuṃḍādiracanākāryetimūla kṛtāmabhiprāyaḥ athayathāsaṃkrāṃtiṣupāyāḥsannihitānādya snāstāḥpuṇyatamāmatāityādivacanātsūkṣmakālasannihita pṛ0 57a) nāḍīgrahaṇaṃtadvadatrāpisūkṣmadeśasannihitadeśopādānamā vaśyakameveticet netikovrūte atevasūkṣmadeśasanni dhānalābhārthaṃnānātaṃtreṣusannihitatarasannihitatamaprā pakanānāvacanānyupalabhyaṃteśakyāśakyaparatayākrameṇa sūkṣmasthūlaparāṇivyavasthāpyāniitikṛtamativistareṇa yonyādikuṃḍaṃpaṭuśilyābhāvesarvāṇyapikuṃdānicaturasrāṇi vṛtānyevavākuryāt yaduktaṃmāmnāyarahasyecaturasrāṇikuṃḍāni kuryādvṛttākṛtīniceti anyatrāpi caturasrāṇyevatānisyurva rtulānyathavākvaciditi ācāryyakuṃḍaṃtucaturasravṛttānyatara tvāpannamevaniyataṃ puraṃdareśayormadhyevṛtaṃvācaturasrakaṃ ta dācāryyasyanirdiṣṭamitisiddhāṃtaśekharokteḥ vṛtaṃvācaturasraṃ syānmadhyasthānevṛṣeśayoritikriyāsārokteśca nakuṃḍīpakṣīyaṃ mūloktuttamaḥ etadasaṃbhavepaṃcakuṃḍīpakṣomadhyamonusarttavyaḥ navapaṃcāthavaikaṃvākartavyaṃlakṣaṇānvitamityāmnāyarahasyokteḥ teṣāṃpaṃcakuṃḍānāṃsthānamuktaṃnāradīye yatropadiśyatekuṃḍa paṃcakaṃtatrakarmaṇi vedāstramarddhacaṃdraṃcavṛttaṃpadmanibhaṃtathā kuryāccatvāriṃśakuṃḍāniprācyādiṣuvicakṣaṇaḥ paṃcamaṃkāraye tkuṃḍamīśadiggocaraṃdvijiti pūrvaprāptārthasyaivānuvādoyaṃ| ākārāṃśepunarapūrvavidhiḥ paṃcakuṃḍapakṣepyasamarthekakuṃḍa pakṣaṃkaniṣṭamanusaret athavā diśikuṃḍamutarasyāṃpravida vdhāccaturasramekamevetyācāryyokteḥ tanniveśanaṃcottarasyāmī śepratīcyāṃvākāryyaṃ ekaṃvāśivakāṣṭāyāṃpratīcyāṃkārayedvudhi tisomaśaṃbhuvacanāt taccacaturasraṃvṛtaṃnānyat caturasraṃbhavetkuṃḍaṃ vṛttakuṃḍamathāpicetikriyāsārokteḥ athakuṃḍānāṃsvātapramāṇamāha | pṛ0 57ba) yāvāniti vistāromadhyasūtrapramāṇaṃyāvadastitāvatpramā ṇamevakhananaṃsyāt tatrāṃtarepi yāvanmānaṃkuṃḍavistārukta stāvatsvātasyāpimānaṃpradiṣṭamiti atravadaṃti mekhalayā sahakhātamānametadanuṣṭeyaṃ natvamekhalakuṃḍasyavistārapra| māṇenakhananamanuṣṭeyaṃ hastamātraṃkhanetiryyagūrddhaṃmekhalayā sahetitaṃtrāṃtarokteḥ pratiṣṭāsārasaṃgrahepi paṃcatrimekhalo| cchrāyaṃjñātvāśeṣamadhaḥkhanediti viśvakarmāpi kuṃḍaṃnijāṃgu laistiryyagūrddhaṃmekhalayāsaha siddhāṃtaśekharepi khātaṃkuṃḍapra māṇaṃsyādūrdhaṃmekhalayāsahatīti atrapadārthādarśakṛtaḥ mekhalānāṃkuṃḍabhūṣakatvāttābhiḥsahakhātonayujyate naca bhūṣakatvekadācidakaraṇamapiprasajyetetivācyaṃ śrṛṃgāra rahitayaccayajamānavināśakṛt maraṇaṃchinnamekhalei| tyādinānāvacanaistadakaraṇepratyavāyaśravaṇāt kiṃcakhā taṃhikuṃḍasvarūpaniṣpatāvevopayuktamitisaṃniyatyopakā rakamaṃgaṃbhavati mekhalānubhūṣaṇarūpā ārādupakāraka maṃgamitinatayāsahakhātoyuktaḥ yaduktaṃyoginīhṛdaye khātaṃkuḍāyatettulyamaṃgatvaṃtasyakīrtitaṃ saṃnipatyopakāre ṇamekhalāderviśiṣyatiti apica mekhalānāṃtripaṃcadvā daśasaṃkhyākatayānanugamāttadanugamakṛtaḥkhātasyāpyanu gamaḥsyāt anyacca nimnaṃtithyaṃgulenatuunnatāḥsyurnavāṃgu lairitiviśvakarmmavacanasyapūrvoktapratiṣṭāsāravacanasyava trimekhalādiparatayāspaṣṭamavagamāt ūrddhaṃmekhalayāsa hetyādīnisāmānyavacanānyapitrimekhalādikuṃḍaparata yaivaneyāni yaduktaṃ vārtikakṛtāsāmānyavidhiraspaṣṭaḥsaṃ pṛ0 58a) hriyetaviśeṣatiti tathācaikaikamekhaleprāpakavacanābhā vānmekhalāvinaivakhātesiddhesarvatratathaivāstu tasmānmekha lāṃvinaivakhātamānamitisiddhāṃtaḥ mekhalayāsahasvātava canāniyatrahomepaṃcāśadādisvalpapramāṇakekhātādhikya prayojanaṃnāstitatparāṇītivyavasthāśrutidvaidhaṃtuyatrasyātta tradharmmāvubhāvapi smṛtidvaṃdhetuviṣayaḥkalpanīyaḥpṛthak pṛthagitivadaṃti atrocyate kvacinmekhalayāsahoktavacanā tkhātasyāvaśyakatvesarvatraivatathākiṃnasyāt vaiṣamyetupra māṇābhāvaḥ viśeṣavidheḥpaṃcatrimekhalocchrāyamityādere vasāmānyavidhidarśanādupalakṣaṇatvenapaṃcatrītipadārtha| yoravivakṣaṇādvāsarvaparatvaṃkiṃnasyāditi tasmādyatrasva lpapramāṇākekakartṛkaścahomastatramekhalayāsahaivakhā taḥ adhikapramāṇasyānupayogāt yatratuvahupramāṇakova hukartṛkaścahomastadviṣayāṇimekhalāṃvinākhātānuṣṭāna vacanāniitisiddhāṃtaḥ athamekhalāsvarūpamāha kuṃḍānāmi ti caturasrayoniprabhṛtīnāṃkuṃḍānāṃyādṛśaṃsvarūpaṃcaturasrayo nyādirūpaṃtathaivamekhalānāmapisvarūpaṃkāryamityarthaḥ ti sriti uttamoyaṃpakṣaḥdvimekhalāpakṣomadhyamaḥekamekhalāpa kṣaḥkanīyāt mekhalānāṃtrapaṃcāpidvayamekayathāpicetivā yatoyasaṃhitāvacanāt kriyāsārepi nābhiyonisamāyuktaṃ kuṃḍaṃśreṣṭaṃtrimekhalaṃkuṃḍaṃdvimekhalamadhyaṃnīcaṃsyādekamekha lamiti kvacinmekhalānāṃvyavasthoktā trimekhalaṃdvijekuṃḍaṃ kṣatriyasyadvimekhalaṃmekhalaikātuvaiśyasyeti kuṃḍapramāṇabhede namekhalānāṃmānabhedamāha muṣṭimātreityādinā || pṛ0 58ba) hastamātrakuṃḍavedāgninavanāṃgulāityasyavakṣyamāṇatvātsa| rveṣvapikuṃḍeṣukuṃḍamātaṣaṣṭāṃśenaprathamāṣṭayāṃśenadvitī| yādvādaśāṃśenatṛtīyāmekhaletyāvāryyaiḥsūcitaṃ mahākapi lapaṃcarātretuspaṣṭaṃ kuṃḍaṣaṭbhāgikātvādyādvitīyāṣṭāṃśakā smṛtā tṛtīyādvādaśāṃśāsyāditi tadihamuṣṭipātrepitathā kāryyaṃmuṣṭirvahumuṣṭiḥprakoṣṭitiyāvat samadhyamāmadhyapa rvāṃgulairdvādaśāṃguleva tāvanmitevakuṃḍemekhalāyāḥprathamā yāutsedhāyāmauucatāvistāraudvyaṃgulapramāṇausyātāṃṣaḍaṃśo pyaṃguladvayaṃ dvitīyāyāekāṃgulapramāṇaṃsārddhāṃgulapramāṇami tiyāvat ekenasahitamarddhamekārddhamititatravigrahaḥ bhava ticāṣṭamāṃśaḥsārddhaikāṃgulameva tṛtīyāyāṃgulamātrasamu| vatādidvādaśāṃśatāpyatrasphuṭārantimātreiti atrāṣṭādaśāṃ gulamevāralervivakṣitaṃ tatraprathamātryaṃgulamekhalāṣaṣṭāṃśa tvamapyuktārantimānasyātrāvyāhataṃ madhyamātusapādadvyaṃgula pramāṇāekapadasyātrekāṃśaparatvāt dvekapadenadvyaṃgulādhi kaikapādalābhasaṃbhavāt aṣṭamāṃśatāpyatrāpratyūhā tṛtīyā tumekhalāsārddhāṃgulapramāṇāḥ aṃgulayadasyaikāṃgulaparatayā ātmakapadasyātmanaḥkeekobhāgitivyutpattyārddhapara tayācatathālābhāt atradvādaśāṃśatāpinirvyalīkā eka hastetuspaṣṭamevavedāgninayanāṃgulapramāṇatvaṃprathamādime khalānāmitiharṣadīpikānusāriṇāṃpaṃthāḥyattu sapādadva yamaṣṭamāṃśaḥsārdhaikāṃgulaṃdvādaśāṃśaḥ atrapādārddhāṃśayostyā gaalpāṃtaratvādāvāryyaiḥ kṛtaḥyataḥsadvuddhiśiṣyeṣāvāryādi gdarśanamātramevakurvaṃti saddhaddhayośeṣānviśeṣānsvatevā pṛ0 59a) myūhyagṛhṇaṃtītiharṣadīkṣitairuktaṃ tatteṣāṃtātparyyājñānādupaha sitamātraṃ vastutastupūrvāparamūlaparyālocanayāṣaḍāṃśā| dibhirmekhalānāṃmānamitinamūlatātparyyaṃ kiṃtutattanmā| nādevakathitasvarūpānmekhalāḥkāryyāitimūlakṛtāmabhi prāyitipratīmaḥ padārthādarśakṛtastumuṣṭipadamekaviṃśatyaṃ gulaparaṃtatrasārddhatryaṃgulāprathamāpaṃcayavādhikadvyaṃgulādvi tīyā pādonadvyaṃgulātṛtīyā aratnikuṃḍamapyekaviṃśatyaṃgu| lameva paraṃtvaṃgulamānavṛddhyāmuṣṭikuṃḍādadhikapramāṇakaṃ ta trapādonacaturaṃgulāprathamāsārddhaṣaṭyavādhikadvyaṃgulādvi tīyā yavonadvyaṃgulātṛtīyetivadaṃtomūlārthamevaparityajaṃ tisarvathaivamūlopekṣāmapekṣyaharṣagraṃthevasādhīyān mekha lākaraṇaprakāroyathā ekahastenavāṃgulavistṛtādvyaṃgulo tsedhākaṃṭhātprabhṛtiprathamāsākāryā taduparidvitīyātryaṃgulo tsedhāsaptāṃgulavistṛtātaduparicaturaṃgulotsedhācacaturaṃgu lavistārāsānuṣṭeyā tenavedāgninayanāṃgulatvaṃtāsāṃphala taḥsiddhaṃbhavati yāyātumekhalāpūrvāsāsābhūmihadāhṛteti pra thamāṃternavāṃguloccābahiścaturaṃgulocācaturaṃgulavistārāca dvitīyātvaṃtaḥpaṃcāṃguloccāvahistryaṃgulocātryaṃgulavistārāvatṛ tīyātbhayatodvyaṃguloccātāvadvistṛtācetikaṃṭhamānamāha me khalānāmiti mekhalānāmaṃtaḥparitaḥsarvataḥaṃgulātaṃgulamā nāgnemiḥ kaṃṭhekahastakuṃḍasyabhavedityanvayaḥetenakuṃḍamānacatu rviṃśāśonemiritidhvanitaṃ mahākapilapaṃcarātreṣuspaṣṭaṃcaturviṃ śatibhāgenakaṃṭhovaiparikīrtitaḥsiddhāṃtaśekharepikuṃḍehastami tekaṃṭhaṃkuryādekāṃgulaṃvahiriti dvihastādikuṃḍānāṃmanayādiśā ekaikāṃgula | pṛ0 59ba) vṛdvyānemivṛddhauprasaktāyāṃviśeṣamāha varddhayennāmityādinā daśahastāṃtamanyeṣāṃkuṃḍānāmadvāṃgulavaśāttāṃnemivarddhayedi tyanvayaḥ dvihastādikuṃḍeṣumekhalāmānamāha kuṃḍedvihaste ityādinā tāḥmekhalāḥyoniniveśamāha hoturityādinā āsāṃmekhalānāmuparimadhyabhāgehoturagrepūrvabhāgeaśva tthapatrākārāyonirniveśanīyā hoturagreityanenedaṃsūci taṃ vedīyathāpṛṣṭabhāgenayatihotuścaprāṅmukhatodaṅmukhatā vābhavatitathākeṣāṃcitpaścimamekhalāyāḥkeṣāṃcitkuṃḍā nāṃdakṣiṇamekhalāmāupariyoniḥkartavyeti taduktaṃsvāyaṃ bhuve prāgagniyāmyakuṃḍānīproktāyonirudaṅmukhā pūrvāmukhāḥ sthitāḥśeṣāyathāśobhavyavasthitāḥ siddhāṃtaśekharepiiṃdrā gniyamadikuṃḍayoniḥsaumyamukhāsthitāyoniḥpūrvamukhā| sthitā yoniḥpūrvamukhānyeṣupūrveśānyaṃtarasthiteti soma śaṃbhurapi pūrvāgniyāmyakuṃḍānāṃyoniḥsyāduttarānanā pūrvā nanātuśeṣāṇāmiti tathāca pūrvāgneyadakṣiṇakuṃḍānina vamaṃkuṃḍamuttarāgraṃ anyānisarvāṇyapikuṃḍāniprāgagrāṇī tiparyavasitārthaḥ ekahastekuṃḍevistāracaturthāṃśenaṣaḍaṃ gularūpeṇamonedīrghatā vistārastukuṃḍavistāraṣaṣṭāṃśe nacaturaṃgularūpeṇayoneḥ yonehaccatākuṃḍavistāradvādaśāṃ śenadvyaṃgularūpeṇasarvatrānusarttavyā yaduktaṃtaṃtrāṃtare turyya ṣaṣṭadvādaśāṃśairyoniḥ kuṃḍāyatebhavet āyatāvistṛtā tuṃgājināṃśenatadagrakamityabhipretyāha ṣaṭcaturityā di kecittudvādaśāṃgulairevadīrghatāvistāroccatāḥ pratyeka yonīnāṃkāryyā yaduktaṃpaṃcarātre arkāṃgulochrayāṃyonivi pṛ0 60a) dadhyāttāvadāyatāṃ anyatrāpi utsedhāyāmatastulyāyoniḥsyādvā daśāṃguleti tadetadabhipretyāha ṣaṭcaturdvyaṃguletyādi ṣaḍā ditripadavodhitasaṃkhyāyāḥ parasparaṃmilanānniṣpannadvādaśa saṃkhyayetyarthaḥ itivadaṃti anayoścapakṣayoḥsvasvasaṃpradāyato vyavasthā ekāṃgulamiti anenakuṃḍamānacaturviṃśāṃśenayonya graṃsarvatretidhvanitaṃ kiṃcidadhomukhamitikiṃcitkuṃḍātaḥpravi ṣṭamityarthaḥ yaduktaṃtaṃtrāṃtarekuṃbhadvayasamāyuktāśvatthadala sannibhā mekhalāmadhyataḥkāryyāpraviṣṭābhyaṃtaretatheti dviha stādikuṃḍeṣuyoniragrāṇāṃmānamāha ekaikāṃgulataviti anyeṣu dvihastādidaśāṃteṣu yavadvayakrameṇeti dvihaste yavadvayaṃtrihasteyavacatuṣṭayaṃ caturhasteyavaṣaṭkamitikra meṇetyarthaḥ nālābhiniveśanamupadiśati sthalāditi sthalā dārabhyayonyānālaṃsyādityarthaḥ etenavāsvamekhalāsaṃlagnaṃnā laṃkāryamityuktaṃ caturaṃgulotsedhavistārāṃvāhyamekhalāsaṃlagnāṃ vedīṃkṛtvātaduparinālaṃsthāpayeditiparyavasitārthaḥ saraṃdhraka miti madhyamekhalopariparidhistaraṇārthaṃraṃdhraṃsthāpayitvā nyomadhyabhāgomṛdāpūraṇīyityarthaḥ nābhiniveśenamupadiśa ti kuṃḍānāmiti padmākāraṃkuṃḍānurūpaṃyadyatkuṃḍenābhirabhini veśyastattatkuṃḍasamānarūpaṃvānābhiṃnirmāyakuṃḍānāṃkhātama dhyebhiniveśayedityarthaḥ ātapekṣatriyenābhiḥ prāṇyaṃge| pidvayorityabhidhānānnābhiśavdaḥ puṃliṃgepītyabhipretyasa nnibhamityādiviśeṣaṇadvayaṃpuṃliṃgaśavdābhyāmupadiṣṭaṃmu ṣṭikuṃḍanābhirutsedhatāratuccatāvistārābhyāṃdvyaṃgulā aralikuṃḍeuccatāvistārābhyāṃ tryaṃgulānābhiḥ || pṛ0 60ba) ekahastetūccatvavistārābhyāṃvedāṃgulācaturaṃgulānābhiḥsyā dityarthaḥ anyeṣudvihastatrihastādikuṃḍeṣupratyekaṃyavadvayavṛ dvyānābhiranuṣṭeyetyarthoyavadvayetyādeḥ yonikuṃḍekuṃḍasāmā nyaprakriyāprāptāṃyoniṃpadmakuṃḍekuṃḍasāmānyaprakriyāprāptāṃnā miṃcapratiṣedhati yonītyādinā nābheḥpaṃkajākāratāṃsaṃpāda yitumāha nābhītyādi kurvītetyatrekāṃśenetiśeṣaṭavahiraṃ śadvayenetyuktyātanarekāṃśenetyarthaprāptamevetinaśeṣapūraṇa mitikecit śāvdīhyāṃkāṃkṣāśavdenaivaprapūryyateiti nyāyāda rthaprāptārthasyāpipratyāyakaṃpadamavaśyaṃpūraṇīyaṃ iyāṃstubhedo yadarthaprāptasthalepūraṇaṃnamūlakartturasaurasyakaraṃ anyatratu nasvarasiddhimanāpattimātramitikecit muṣṭyādikuṃḍānāṃ vyavasthāmāhamuṣṭītyādinā pakṣāṃtaramāha ekahastetyādinā sārddhaikaślokena idaṃtupuṣpapatrājyādidravyaviṣayaṃ ekamā trakartṛkahomaviṣayaṃvā caturasrādikuṃḍānāṃkāryyabhedena vavyavasthāmāha sarvetyādinā cheducchedaḥuccāṭanamitiyā vat śatrūṇāṃparasparaṃvidveṣakaraṇātsaṃghātakṣayakarameva śatrukṣayakaraṃnāmatenamāraṇetyanenanapaunaruktyaṃnavātaṃ trāṃtarasyavakṣyamāṇasyavirodhaḥ yaduktaṃkāmike aiṃḍyāṃstaṃbhe catuḥkoṇamagnaubhāgebhagākṛti caṃdrārddhaṃmāraṇeyāmyedveṣe tryasraṃvanairṛte vāruṇyāṃśītikevṛttaṃṣaḍasryuccāṭanenile udī cyāṃpauṣṭikaṃpadmaṃrauḍyāmaṣṭāsrimuktidamiti nanuvrāhmaṇādeḥ putrādikāmanāyāṃvarṇānurodhātkiṃkuṃḍākṛtiranusartavyā āhosvitkāmanānurodheneticet nanityahomenaimittikaho pṛ0 61a) mecavarṇapuraskāreṇākṛtinirmāṇavacanaṃcaritārthaṃbhava tkāmyaviṣayekāmanāviśeṣapuraskāreṇākṛtivodhakava canenavādhyatenacakṣatriyādiputrakāmanākṛtayonikuṃḍā diṣucaritārthānivacanānivrāhmaṇaputrakāmanāyāṃviprā ṇāṃcaturasraṃsyāditivacanenaivavādhitānikiṃnasyuḥvini gamanāvirahāditivācyaṃ kiṃvarṇakāmanāyāṃkāmyavaca naṃcaritārthokṛtyakiṃvarṇaviśeṣavacanenavādhanīyamitya trāpivinigamanāvirahāt tasmādvarṇaviśeṣavacanamakā myaparamevanityanaimitikarūpayorakāmyayoḥkāmyaviśeṣa vacanasyāpravṛte kāmyaviśeṣavacanaṃsakalavarṇānāṃkāmanā paramityevavyavasthābhyupagamyetidik imānikuṃḍānitāmre ṇamṛtikayāvākāryyāṇiyaduktaṃ tāmreṇalakṣaṇopetaṃkuryyā tmṛtikayāpivā amlenatāmrakaṃkuṃḍaṃmṛnmayaṃgomayāṃbhasā sau dhaṃcasudhayāsamyakśodhayedamararṣabha mṛnmayānāṃtukuṃḍānāṃ paritaḥsaṃdhibhiḥsaha raktamṛcchālipiṣṭābhyāṃraṃjayedṛkpriyaṃ yatheti anyūnānatiriktamevakuṃḍānāṃmānamāstheyaṃnechayāpra māṇādhikyādikaṃ yaduktaṃviśvakarmaṇā khātādhikebhavedro gohīnedhenudhanakṣayaḥ vakratuṃḍecasaṃtāpomaraṇaṃchinname| khale mekhalārahiteśokobhyadhikevitasaṃkṣayaḥbhāryāvi nāśakaṃproktaṃkuṃḍaṃyonyāvinākṛtaṃ apatyadhvaṃsanaṃproktaṃkuṃḍaṃya tkaṃṭhavarjitamiti jayadrathayāmalepi sūtrādhikesuhṛdveṣomā nahīnedaridratā tvagrogaḥkaṃṭhahīnesyādasiddhirnyūnakhātake adhi kecāsurobhogomānenādhikamekhalevyādhayaḥsaṃpravarddhaṃtevītoṣṭe syādayasmṛtiḥ| pṛ0 61ba) uccāṭaḥsphuṭitochidrasaṃkulevācyatābhavediti yoniḥpaści mitiekakuṃḍābhiprāyeṇa kuṃḍānukalpamāha nityamityā| dinā vedyāṃvāpyāyasepātremṛnmayevānaveśubhe itivedyanu| kalpopikvacit athahomopayogisruksruvanirmāṇaprakā ramāha kathyeteityādinā śrīparṇīkāśmarībhāṣayākabhāro tiprasiddhā kṣīraśākhinaḥplakṣavaṭādayaḥpūrvoktaḥ eteṣāmeka taraṃgṛhītvāhastamātramānasyaṣaṭtriṃśadbhāgānkṛtvāsruvaṃraca yet tatraikaikoṃśastṛtīyāṃśādhikānāṃpaṃcapaṃcayavānāṃbhava ti tatramūlatoviṃśatibhāgairdaṃḍaḥ aṣṭāṃśairvedīasyāgreeka bhāgenakaṃṭhaḥ saptabhirbhāgairmukhaṃ tatrakaniṣṭāṃgulimānenamu khepraṇālikākāreṇaghṛtanirgamanāmamārgaṃkuryāt vedītryaṃ śenavedyāstṛtīyāṃśenavistāraḥ kaṃṭhāṃtasthoviṣkaṃbhaḥmukhaṃ agraṃkaṃṭhasamānaṃvedītṛtīyāṃśavistāraṃ vedyāṣṭāśānāṃvi niyogamāha vedīmadhyeityādinā vahiraśmita karṇikāyā vāhyadeśesarvataḥ tenāṃśadvayaṃsaṃgṛhītaṃ avaṭaṃgartaṃ tasyaava ṭasyavahiḥ paritovṛttakāryyaṃ tenāṃśamekaṃsaṃgṛhītaṃ mukhave dyoḥparitorddhāṃśamānenamekhalāsyādityanvayaḥ tatorddhāṃśena mukhepimekhalāprāptābhavati sācavṛttākārākāryyāḥarddhaṃ bhāgenapariturvaritenacaturasraśobhāghaṭanākāryā ta thācekāṃśenakarṇikādvābhyāmavaṭaḥekenavṛttedvayeaṃ śenadalāni ekāṃśenamekhalā ekāṃśenaśobhetiaṣṭā vapibhāgāupayuktāḥ śobhāṃśepramāṇaṃmaṃtramuktāvalī a rddhāṃgulābhavechobhāsamācācitritāpivetyevaṃrūpā atrāṃgu laśavdoṃśavācī daṃḍeti aṃgulairitibhāgaprastāvādbhāgapara pṛ0 62a) meva tathācatribhirmārgairdaṃḍīyairdaṃḍamūlekuṃbhaḥ caturbhiraṃśairve dīsaṃlagnamukhaḥkuṃbhogrekāryyaḥyugaṃyugmekṛtādiṣityanuśāśa nādatrayugmaṃśairityasyāṃśadvayenetyarthaḥgaṃḍīcakaṃkaṇākārā kāryā mūlecāgrecadaṃḍasyagaṃḍīkaṃkaṇavadbhaveditisomaśaṃbhu ktatvāt tenadaṃḍasyaikādaśāṃśāḥkuṃbhadvayagaṃḍīdvayābhyāṃgṛhītā itinavāṃśādaṃḍasyadhāraṇārthamurvaritāitiparyyavasitaṃ daṃḍasyā nāhoviśālatāṣaḍbhiraṃśaiḥsyāt ṣaḍaṃgulaparīṇāhodaṃḍama dhyudāhṛtitimaṃtramuktāvatyāmuktatvāt yatuṣaḍbhiraṃśaiḥkū rmmākṛtiḥpṛṣṭabhāgaḥkāryitividheyaṃdaṃḍasyānāhodīrghatvamī ritamitipṛthagevetimataṃ tatra ānāhasyadīrghatvāvācakatvā t uktamuktāvalīvacanavirodhācca pṛṣṭabhāgekūrmākṛtinirmā ṇebhāgākāṃkṣānudayācca asyāḥsrucomukhasyapṛṣṭabhāgehaṃsaga javarāhānya tamasyamukhākāraṃracayedityāha haṃsasyetyādinā etāvatāsruconirmāṇaprakāramabhidhāyasruvasyaracanāprakā ramādarśayati srucityādinā ekahastasyaṣaṭtriṃśadbhāgān kṛtvāsruvoravanamuktaṃ tatradvādaśāṃśāṃssaktāsamurccaritacatu| rviṃśāṃśaiḥsrucamāracayet tatradvāviṃśatibhāgairdaṃḍaḥ bhāgadva yenaśiraḥ tatrakhananaṃyathākarṣamātraṃghṛtaṃtatratiṣṭettāvatkā rthaṃ gaṃḍīpadamatrakuṃbhaparaṃ tathācamūlāgrayoḥ pūrvavaktuṃbha dvayaṃkaṃkaṇadvayaṃcakāryyamitiparyavasitārthaḥ etayoḥ pratinidhiruktastaṃtrāṃtare tadalābhepalāśasyaparṇābhyāṃhūyatehaviḥ parṇābhyāṃmadhyaparṇābhyāṃmadhyamenaparṇenajuhotītiśruteḥateva madhyapātronapālāśapatrāvalyāṃtubhojayedityādinābhojanema dhyapatraniṣedhaḥhavanetasyaniyuktatvāt dvivacanenasruksruvayo rdvayorapikāryakaratvaṃyatradvayasyetikathitaṃ|| pṛ0 62ba) vāyavīyasaṃhitāyāṃ sruksruvautaijasaugrāhyaunakāṃsyāya| sasīsajau yajñadāhamayauvātuparṇairvāpippalodbhavai saṃhi tāyāṃ palāśapatrenichidreruciresruksruvaumune vidadhyādvā śvasyapatraiḥsaṃkṣiptehomakarmmaṇīti athavedikāyāṃmaṃḍapa madhyasthāyāṃsarvatobhadrādimaṃḍalacatuṣṭayānyatamaracanā prakāramupadarśayati caturasrityādinā pūrvaparāyatābhi rdakṣiṇottarāyatābhiścatisṛbhistisṛbhīrekhābhiścatuṣko ṣṭaṃcaturasraṃsaṃpādyatatrāgneyavāyavyaparyaṃtamīśāṃtanairṛtyapa ryaṃtaṃcakarṇasūtradvayaṃdatvācaturṣvapikoṇeṣvekaikaṃkarṇasūtraṃ dadyāt sūtradvayasaṃpātarūpeṣutadutpannamatsyacatuṣkeṣudveprā gaparāyatedvedakṣiṇottarāyaterekhekuryāt evaṃṣoḍaśako ṣṭakānisaṃpadyate tānyevapahānyapyabhidhīyaṃtekarṇasūtrasaṃ pātasiddhānyardhakoṣṭānitvardhakoṣṭānyevātrakoṣṭapradenanā bhidhīyaṃte catuḥṣaṣṭikoṣṭotyādanaprakāraṃsārdhaślokenāha pūrvavatyādinā ayamarthaḥkopāgateṣucaturṣukoṣṭeṣukarṇa sūtramekaikaṃdatvātadutpannasūtradvayasaṃpātasthānarūpamatsya catuṣkeṣupūrvavadveprāgagredvedakṣiṇāgrepaścimottarataḥsūtre datvārekhekṛtvāetatsūtrapātotpannāṃtarālakoṣṭamatsyacatu ṣkedvepaścimataḥprāgagredvecotaratodakṣiṇāgresūtredatvārekhāṃ kṛtvācatuḥṣaṣṭikoṣṭānisaṃpadyateiti ṣaṭpaṃcāśaduttaradvi śatakoṣṭasaṃpādanaprakāraṃsūcayati yāvadityādināyāva t yāvatsūtradānena ṣaṭpaṃcāśaduttaradviśatakoṣṭānisaṃpa dyaṃtetāvatsaṃkhyānisūtrāṇitatrapūrvasaṃpāditacatuḥṣaṣṭiko ṣṭhamaṃḍaletenaivavidhināpūrvoktaprakāreṇaivapātayedityarthaḥ pṛ0 63a) tathācaivaṃparyyavasitaṃ koṇasūtracatuṣkepūrvavatkarṇasūtraca| tuṣṭayaṃdatvātadutpannamatsyacatuṣkedveprāgagredveudagagresūtre dadyāt etatsūtracatuṣkapātotpannāṃtarālakoṣṭamatsyeṣuṣa ṭpaścimataḥ prāgagrāṇiṣaṭcotaratodakṣiṇāgrāṇisūtrā| ṇipātayet evaṃkṛteṣaṭpaṃcāśaduttarādviśatīkoṣṭānāṃsaṃ pannābhavatītikoṣṭānāmeṣāṃviniyogamādarśayati ṣaṭtriṃ śatetyādinā uktarītyāracitakṣetrasyamadhyevahirārabhyaparitaḥ paṃcapaṃcavīthīstyaktāmadhyasthitāniyāniṣaṭtriṃśatsaṃkhyā| nipadānitaiḥkamalaṃracayet kamalasīmāṣaṭtriṃśatko ṣṭātmikācaturasraivarakṣaṇīyā vahiritipīṭhevedikāyāṃdvā raśobhādiṣucānveti tathācapadmasīmātovahistanayāpari toṣṭāviṃśatikoṣṭātmakenapaṃktiyugmenavīthikāmāracayet tadvahiḥparitaḥśiṣṭābhyāṃdvābhyāṃpaṃktibhyāṃdvādaśottaraikaśata koṣṭātmakābhyāṃdvārāṇiśobhāupaśobhāsrānkoṇāṃśce tipadārthacatuṣṭayaṃracayedityarthaḥ athaṣaṭtriṃśatpadairmadhya sthaiḥ padmaracanāprakāramāha padmakṣetrasyeti ṣaṭtriṃśatkoṣṭā tmakasyapadmakṣetrasyabhāgāt dvādaśavidhāyekāṃśaṃdvā daśatamaṃparitovahissajet tenobhayatośadvayatyāgaḥ paryavasitaḥ tatodaśabhāgāṃtarurvaritā pūrvāparāya tamekaṃdakṣiṇotarāyataṃcaikaṃsūtramitidiksūtradvayaṃ koṇasūtradvayaṃcakarṇasūtrāparaparyāyaṃpūrvadattaṃsthita masmaivetipadmakṣetramaṣṭadhāvibhaktamaṣṇaiva tānisūtrā| ṇipatrāṇāṃmadhyasūtrāṇibhavaṃti tatprakāroyathā daśabhāgā naṃtaḥsthitānṣaṭdhāvibhajyamadhyesūtrādisaṃ || || pṛ0 63ba) sthāpyāṃśadvayenavṛttamekaṃkṛtvātadvahiraṃśadvayenadvitīyaṃta dvahiraṃṛdvayenatṛtīyaṃvṛttaṃkuryyāt karṇikāṃpītavarṇene tyādināraṃjanaṃkarṇikādeḥsvayamevamūlakṛtāvaktavyaṃ ta trakarṇikādisthānaṃkimityākāṃkṣāyāṃparijihīrṣuḥprasaṃ gādidānīmevatatsthānādipadaśakyārthamupadiśati ā dyamityādinā muktāṃśeneti pūrvaṃparityaktadvādaśāṃśenetya| rthaḥ parityaktadvādaśāṃśenavṛttamagrekariṣyati sāṃprataṃtutadu| ktiḥ sthānamātraparicayārthamevetidhyeyaṃ vāhyeti vāhyaṃyatpa| travṛttaṃtṛtīyaṃyasyatadaṃtarālaṃtanmānena kesarāgreṣukesara vṛttāgrenidhāyasūtrādiprāṃtaṃnidhvāya vidhināvakṣyamāṇena paritaḥ yadyakṣetrasūtrāṇāmubhayataḥarddhaniśākarānarddhacaṃ drākārarekhāḥ likhitvākṛtvārddhacaṃdrāṇāṃsaṃdhiṣusūtrāṇi pātayet vidhiścāyaṃ yatravṛttāṃtarālamitasūtraṃkesaravṛtta sūtradiksūtrayoḥsaṃpātasthānesthāpayitvātadiksūtrobha yataḥyatravṛtasparśikesaravṛttalagnāṃtadvayaṃmarddhacaṃdraṃlikhe t evaṃcaturṣudiksūtreṣucaturṣukoṇasūtreṣucakṛteṣua ṣṭasaṃkhyārddhacaṃdrājāyaṃte nanunānārddhacaṃdrakaraṇaṃkutā yātamiticet kesarāgreṣusūtrādiṃnidhāyetibahuvacanā devetigṛhāṇa yatoṣṭasaṃkhyāniyatramadhyasthitānāṃkesarā ṇāṃsthānāni tataścārddhacaṃdrayoḥparasparasaṃpātarūpāṣṭasaṃ dhiṣusaṃmukhīnayordvayorekaṃsūtraṃdadyāt evaṃkṛteṣṭapatrā| ṇāmaṣṭausīmārekhājāyaṃte saṃdhyadhobhāgavartinausīmāre khobhayatasthitāvarddhaniśākarāṃśaumārjanīyau tenadalā| kāratāsiddhiḥ dalāgrāṇikartuṃcaturthaṃvṛttamāracayati da pṛ0 64a) lāgretyādinādalāgrāṇāṃyanmānaṃvahissaktadvādaśāṃśarūpaṃte namānenavṛttaṃcaturthaṃkuryāt tadaṃtarāledalāgravṛttāṃtarāle tanmadhyasūtrasya yatramadhyasūtrasyubhayataḥsamaṃtataḥvāhyaha stenacaturdikṣuvidikṣvapicadatvāgrāṇisudhīrālikheditya nvayaḥtatraprakāraḥcaturthavṛtaṃtarālepatramadhyasūtrasyobhayataḥ sthitasaṃdhisūtrasyāgresūtrādinidhāyapatraspaṣṭapatramadhyavṛtato dalāgravṛttapatramadhyasūtrasaṃpātasthānaṃyāvadvāhyahastenasū trasaṃpātasparśītathāvāhyahastenakaraṇīyaṃ sūtradvayāgrabhā gaścaparasparābhimukhoyathāsyāt etadarthamevavāhyahaste neti anyathādalāgravṛttaḥsaṃdhisūtrasthānaṃyāvadekasyasū trasyadāneparasyasaṃdhisūtrasthānādalāgreyāvadānetadagrayoḥ parasparābhimukhatvaṃnasyāditi tataścakarṇikāvṛttaṃtyaktvā nyānitrīṇivṛtānipadmapatrādimadhyagatarekhāścamārjaye t yathāṣṭadalaṃpadmaṃdṛṣṭimanoharaṃbhavet kesaranirmāṇapra kāramāha daletyādinā karṇikāvṛtasyadarśisaṃdhigata patrasīmāsūtrāṃtarālepatramadhyasūtrasyobhayatekaikasmi nsthānedvedvekesarekarṇikāvṛttalagnamūlakesaravṛ ttaselagnakiṃcidvaktrāgrakeparasparasaṃmukhekuryāditya rthaḥ yatrayatracakajakaraṇamātmānaṃtatrasarvatraiṣe vaprakāronāparityāha etaditipīṭhārthaṃvīthī sthāpanaṃpūrvamuktaṃtatrapādagātraracanāprakāramā| ha padānītyādinā padmasaṃlagna padmavahirbhūtavī thyāḥ ekaikaṃkoṇakoṣṭaṃtatpārśvadvayavartikoṣṭadva yaṃce || || pṛ0 64ba) tyevaṃtrīṇikoṣṭānipratikoṇaṃmārjayet pīṭhapādāetesyuḥ pratidiśamavaśiṣṭānicatvāricatvāripādānitaiḥpīṭhagā trāṇisyuḥvīthīpādānāṃviniyogamāha padānivīthītyā dinā paṃktyabhedatiti paṃktidvayasyaikyaṃyathābhavatitathāvī thīdvayaṃmārjayedityarthaḥ śiṣṭābhyāṃpaṃktibhyāṃdvārādikarttavya mityuktaṃbhatprakāramāha dikṣvityādinā dvārādyarthaṃsthāpita| paṃktidvayamadhyedvāracatuṣṭayārthaṃcaturdikṣuāṃtarapaṃktisthaṃma dhyasūtrobhayapārśvavartikoṣṭadvayaṃvāhyapaṃktisthamadhyasutrapā rśvadvayavarttikoṣṭacatuṣṭayaṃcamārjayet evaṃṣaḍbhiḥṣaḍbhiḥpa| dairekaikaṃdvāramiticaturviṃśatipadaiścatvāridvārāṇisaṃpa nnāni śobhāracanāprakāramāha padairityādinā āṃtarapaṃkti| sthānidvārapārśvadvayagatānitrīṇitrīṇikoṣṭānidvārapārśvaga taṃvāhyapaṃktisthamekaikaṃkoṣṭaṃcasaṃmārjyacaturbhiścaturbhiḥpadai rekaikopaśobhāsyāt pārśvayoḥpratidvāraṃdvidvisaṃkhyatayādvā rāṇāṃcatuḥsaṃkhyatayācāṣṭasaṃkhyāḥśobhāḥparthavasannā'upa| śobhāiti aṃtaḥpaṃktisthaṃśobhālagnamekaikaṃkoṣṭaṃtrīṇitrīṇi koṣṭānivāhyapaṃktisthānisaṃmārjyupaśobhāṣṭaupratyekaṃca| turbhiḥkoṣṭāḥsyurityarthaḥṣaḍbhiḥkoṣṭairityādivihāyayadvica tuḥkoṣṭakairityādyabhidhānaprayojanaṃdvidvipaṃktisaṃlagnānāṃte ṣāṃpadānāṃtattatsaṃkhyānāṃmārjanaṃtatvekapaṃktigānāmeveti| sūcanameva idamarthakaraṇāvasareāṃtarapaṃktisthamityādi nāspaṣṭīkṛtamevāsmābhiḥ koṇaracanāprakāramāha avaśi ṣṭairiti ubhayata upaśobhālagnānyaṃtaḥpaṃktisthānitrīṇitrī ṇikoṣṭānivāhyapaṃktisthānyapitrīṇitrīṇikoṣṭānisaṃmā pṛ0 65a) rjyapratyekaṃṣaḍbhiḥ koṇacatuṣṭayaṃkāryyamityarthaḥmaṃgalaraṃ janārthaṃvarṇānāha raṃjayedityādinākusuṃbheti tatrāṃtare gautamīyecāruṇāṃtaramapyuktaṃ doṣārajaḥhārayuktaṃraktami tyucyatevudhairiti doṣārajaḥharidrācūrṇaṃ pulākastuchadhā nyaṃsyādityabhidhānātpulākastucchadhānyaṃ tasmādāhotaraṃkṛtaṃ yacūrṇaṃtatkṛṣṇacūrṇaṃ tatkaraṇaprakriyāyathā tucchadhānyānā madvadāhāvasaredugdhādināsiktāvastragālitaṃcūrṇaṃkuryāt vitvādītyādināharitapatrāṃtaraparihagrahaḥ yaduktaṃprayoga sāre śyāmaṃśyāmachadobhūtaṃrajaḥproktaṃsvakarmmasviti śyā mapadenaharitavarṇogṛhyate āvaśyakaṃcedaṃraṃjanaṃtatkṛtau| phalaśravaṇāt yaduktaṃkapilapaṃcarātre pītākṣitistuvijñe yāśuklāāpaḥprakīrtitāḥtejovairaktavarṇaṃsyādvāyuḥśyāmaḥ prakīrtitaḥ ākāśakṛṣṇavarṇaṃsyātpaṃcamaṃtumahāmune site dhidevatārudroraktevrahmādhidevatā pītedhidevatāviṣṇuḥkṛṣṇe caivācyutaḥsvayaṃ śyāmedhidevatānāgaḥsamākhyātomayānagha śuklaṃgrahāpadohaṃtiraktaṃpretagaṇodbhavaṃ kṛṣṇaṃsarvāsurotsāhaṃ haṃtipītaṃvarāpadaṃpaiśācīṃrākṣasīṃcaivanihaṃtiharitaṃrajaḥta smāddhomebhiṣekecayāgevaivaviśeṣataḥ raṃjayenmaṃḍalaṃtaistude vasaṃtuṣṭisiddhayeiti sīmārekhāḥsarvāpiśvetāeva avi śeṣeṇopādānāt yadvetyādinākṛṣṇavarṇāvasyurityaṃtenapa kṣāṃtaramāha pītaivetyādi prathamapakṣavadvitīyepipa kṣekarṇikāpītaivasyādityarthaḥ pakṣāṃtaraṃsamāpyo bhayapakṣasādhāraṇaṃprastutārthamāha pītenā pyetyādinā pīṭhagarbhāṇīti || pṛ0 65ba) garbheṣāmastītigarbhakoṇasthānaṃ arśāditvādaca ate| vanapuṃsakatvaṃ kamalakṣetrakoṇānpītenakṛṣṇavarṇenavāraṃjape dityarthaḥpīṭhapādāraktacūrṇena pīṭhagātrāṇiśvetacūrṇenaraṃ jayet tataścatasṛṣuvīthīṣuphalapuṣpādiyuktānānāvidhava rṇaraṃjitāḥkalpalatālekhyā dvārāṇiśvetacūrṇenaśobhārakta cūrṇena upaśobhāḥpītacūrṇena koṇānikṛṣṇacūrṇenaraṃjaye t tataścakrameṇaśvetaraktakṛṣṇavarṇairajobhirmaṃḍalasyābhitaśca turasrarekhātrayaṃkuryādityāha pādāḥsyurityādinā sādhāraṇaṃ sarvadevasādhāraṇaṃ natuśaivaśāktavaiṣṇavādibhedādbhinnasvarū pamityarthaḥ maṃḍalāṃtaramāha caturasrāṃbhuvamityādinā pūrvava tṣoḍaśakoṣṭakamaṃḍalaṃkṛtvātatraikaikakoṣṭaṃtredhāvibhajyapū rvādidiksūtraṃdvādaśadhāvibhajyetiparyyavasitaṃ teṣupaści madigātakoṣṭacatuṣṭayakṛtavibhāgacihneṣaṣṭasvapipūrvā parāyatānyaṣṭasūtrāṇidatvāpunardakṣiṇadigātakoṣṭaca tuṣṭayakṛtavibhāgacihnaṣaṣṭasvapidakṣiṇottarāyatānyaṣṭa sūtrāṇipātayetenacatuścatvāriṃśaduttaraikaśataṃkoṣṭāni bhavaṃti tatraṣaṭtriṃśatkoṣṭaiḥkamalaṃ tadvāhyapaṃktyāpīṭharacanā tadvāhyepaṃktidvayedvāracatuṣṭayaśobhāvapūrvavat vīthīupaśo bhāvanehāsti avaśiṣṭaiḥpadaiḥekaṃpadamaṃtaḥpaṃktisthaṃpaṃcapa| dānivāhyapaṃktisthānītyevaṃrītyāṣaḍbhiḥkauṣṭaiḥśeṣaṃvarṇapaṃca kenatattatsthānaraṃjanaṃmaṃḍalādvahīrekhātrayakaraṇaṃca maṃḍa| lamiti kecitsarvatobhadramaṃḍalasyaivadvitīyaṃbhedamamumā huḥ navanābhamaṃḍalamāha caturasretyādinā iṣṭamānacatu pṛ0 66a) rasrepūrvavaccatuḥṣaṣṭikoṣṭānikṛtvātanmadhyavarticatuḥkoṣṭe padmaṃpūrvavadracayet tasyaprāgbhāgeaṣṭakoṣṭātmikāmekāṃ vīthīṃmaṃḍalasīmāṃtāmṛjurītyāsīmārekhāṃsthāpayitvāmārja yet evamevamadhyakamaladakṣiṇapaścimotarabhāgeṣvapipra tyekamaṣṭāṣṭakoṣṭātmikāmekaikāṃvīthīṃmārjayet evaṃkṛte ṣṭadikṣvaṣṭacatuṣkānyurvaritāni tatradigātacaturmitacatuṣke ṣupratyekaṃkamalānikuryāt koṇagateṣucatuṣkeṣutupratyekaṃ svastikānikuryāt tatkaraṇaprakāroyathā koṇeṣucaturṣu pigateṣucatuḥkoṣṭeṣupratyekaṃṣoḍaśakoṣṭatāṃpūrvāparāyata dakṣiṇotarāyatadvidvirekhāṃtaraṃdatvāsaṃpādyasvastikākāraṃ yathāsyāttathāmārjayet tatrāyamupadeśaḥṣoḍaśakoṣṭeṣusarva trakoṇagatānisasīmārekhāṇicatvārikoṣṭānityaktvāparā ṇisarvāṇyapidvādaśakoṣṭānisaṃmārjyasvastikākāratābha vatīti padārthādarśakṛtastumadhyacatuṣkagataikaikakoṣṭasya yadyatkoṇakoṣṭamāgneyakoṇakoṣṭaṃtadādikamuttarataḥsthi taṃkoṣṭatrayaṃkoṇatvanirūpakaṃcaikamitikoṣṭacatuṣṭayaṃ mārjayet nairṛtyakoṇakoṣṭādipūrvasyakoṣṭatrayaṃkoṇanā nirūpakaṃmadhyacatuṣkapraviṣṭamekaṃcetikoṣṭacatuṣṭaya| maparatramārjayet vāyavyakoṇakoṣṭādipūrvasthako ṣṭatrayaṃkoṇatvanirūpakaṃmadhyacatuṣkagataṃcaikamiti koṣṭacatuṣṭayaṃmārjayet īśānakoṇakoṣṭādidakṣi ṇabhāgasthakoṣṭatrayaṃtatrakoṇatānirūpakaṃcaikami tikoṣṭacatuṣṭayaṃcamārjayet || pṛ0 66ba) tenaparitaḥsvastikākāratāsiddhiritivadaṃti ubhayorapi sāṃpradāyikatvādgurusaṃpradāyatovyavasthā śivāditīśā namārabhyaśvetādīnāṃkrameṇānvayaḥpūrvamatepīśānādiko ṣṭānāṃsatvānnamūlānanvayaḥ svastikatvaṃteṣāṃnāstīticet astutarhisvastikaghaṭakatvādgauṇasvastikatvaṃtatra śeṣaṃpa| dyaraṃjanaṃvīthīṣukalpalatākaraṇaṃmaṃḍalādvahiḥśvetādirekhā karaṇaṃca nacanābhamaṃḍaleidaṃsthāpyamitiyatrayatrātragraṃthegraṃ thāṃtarevāvakṣyatitatrasarvatredamevagrāhyamitivodhayannupa saṃharati nacanābhamityādinā sarvasiddhidamityanenakāma nānāṃbhedepinedaṃvibhinnaṃvibhinnaṃ nāpikvacidanusaraṇīyaṃ kvacinnetyapyastītidhvanitaṃ paṃcāvjamaṃḍalamuddharati etadityā dinā etatnavanābhamaṃḍalaṃ svastikavarjitamitipūrvaṃnava nābhamaṃḍaleyatkoṇacatuṣkecatuṣkacatuṣkaṃsvastikānuṣṭā nārthaṃsthāpitamabhūttadapipaṃcāvjamaṃḍalesminmārjanīyame vetyarthaḥ eṣāṃviṣayavyavasthoktāprayogasāre kalaśānāṃna vānāṃtunavanābhaṃparaṃpadaṃ tathāprāksaṃskṛtekṣetrepadmaṃsaṃ kalpapūrvavat svastikasthānabhūtānikoṇakoṣṭānimārja yet paṃcānāṃkalaśānāṃvasthānaṃpaṃcāvjamīritaṃ caturasrodi tasthānemadhyepadmaṃsamālikhet ekasyakalaśasyedaṃproktaṃsā vāraṇaṃpadamitiuktamaṃḍalānāṃkutrakutrakarmmaṇiviniyoga ityapekṣāyāmāha dīkṣāyāmityādinā ihāpikimācāryyā disthityarthaṃ āhosvidyamānasyakiṃvādevānāṃkeṣāṃcitsvā taṃtryeṇapūjārthamityatrāha devapūjārthamiti tathācavedyāupa pṛ0 67a) risarvatobhadrādikaṃlikhitvātatrasiṃhāsanādautveṣṭadeva tāyāevapūjādikamanuṣṭeyamitiphalitārthaḥ aprāmā ṇyaśaṃkāparijihīrṣayāha sarvetyādi yadyapyekataṃtrānu sāriṇopyarthasyaprāmāṇikatvādupādeyatvameva nahiśrī bhagavatpraṇītasyaikasyāpivacasaḥprāmāṇyaṃparamukhapratī kṣayābhavatinanuśrutimūlakatvenaivaprāmāṇyaṃsarvajñocca ritvena ateva pratyakṣaśrutiviruddhabhāgesvamūlabhūtaśruti kalpanāyāvādhasaniścayenapratiruddhatvenāsaṃbhavānnaprāmā ṇyamiticenna nahiṃsyātsarvābhūtāniśyenenābhicaranyaje t atirātreṣoḍaśinaṃgṛhṇātinātirātreṣoḍaśinaṃgṛhṇātī tyādīnāṃparasparaviruddhāthāṃnāmapinānāvidhānāṃśrutīnāṃ darśanādvādhaniścayābhāvenakalpanāyāṃvādhakābhāvāt tasmāduktarītyaivaprāmāṇyamupagatasyāpiśrutiviruddhabhā gasyānanuṣṭānaṃsamādheyaṃ tathāpikvacidekataṃtrasyapadā rthatātparyārthayoraniścayādbhavatyevaparataṃtrānusaraṇami tyabhipretyasarvetyuktamitisaṃkṣepaḥ || yasyo dyotamatīsatīguṇavatīmātāpitomāpatirnāmapremanidhī tipaṃthakulabhūḥkūrmācalojanmabhūḥ sūpāsyaṃkṛtavīryyacācyu tapadaṃvārāṇasīvāsabhūstajjepūrttimagātṛtīyapaṭalaḥśavdā rthaciṃtāmaṇau || maṃtriṇāṃprāptoyāsitamaṃtrakāṇāmapigurūṇāṃ śiṣyahitāvāptidvārakaṃhitaṃtadaivabhavati yadivakṣyamāṇavi dhināśiṣyasyamaṃtragrahaṇaṃsyāt sacavidhirnirūpaṇamaṃtareṇa uravavodhityatodīkṣetikartavyatāmādarśayitumārabhate athe tyādinā maṃtriṇāśiṣyāṇāmititunārthaḥ || pṛ0 67ba) maṃtragrahaṇenahimaṃtrātā nahitaduttaraṃtadupāyajijñāsā pu stakādinājñātamaṃtrastunamaṃtripadārthaḥ avidhināprāptamaṃ trakasyāpitadvatayaivamaṃtritāmāpannasyahitāvāptistāvanna bhavati yāvadīkṣāvidhināpunarmaṃtragrahaṇaṃnakriyetetyabhiprā yeṇamaṃtriṇāmityādimūlamitikaścit maṃtrāṇāmitipā ṭhetuṣaṣṭyarthasaṃbaṃdhasyadīkṣāpadārthenasahānvayavivakṣayāna kāpyanupapattiḥhitakāmyayetiguro śiṣyasyavātadubhaya syavābhīpsitasiddhayeityarthakametatpāṭhapakṣesaṃbhavati maṃ traśavdārthastūktastaṃtrātaremananaṃviśvavijñānaṃtrāṇaṃsaṃsāravaṃ dhanāt yataḥkarotisaṃsiddhomaṃtrityucyatetatiti anyatrā piguptopadeśatomaṃtromananāttrāṇanādapīti dīkṣāśavdārthaṃ mūlevāha jñānamityādinā divyadānadāyitvesatipāpakṣa yakāriṇyarthaviśeṣedīkṣāśavdorūḍhityarthaḥ natudīkṣāśa| vdasyayaugikorthonenapratipādyate avayavavyutpattyākathama pīdraśārthasyāpratyayāt arthaviśeṣitikaraṇāchravaṇama nanādaunātiprasaṃgaḥ itikaścit tādṛśārthaviśeṣaparica yāyaivakāriṇītyaṃtaṃ nātastadvaipyarthyāṃvastutastu tasmādīkṣe tyādināmūleyaugikatvamevāsyapratipādyatitinanūḍhimātre tātparyyaṃ kiṃtuyogepi hrasvadikāronāmaikadeśatayādivya jñānasya taduttarikāriṇagatāvityekadeśabhūtodhātūnā| manekārthatayādānasyakathanādīrghadīkāreṇadivyalāna| dāyītyucyate kṣakāraḥkṣayaikadeśatayāpāpakṣayamabhivakti somenabhavatītyarthenārśādyavākṣāpadaṃpāpakṣayakārakama rthaṃvrūte tenapūrvoktārthovayavavyutpatyaivalabhyateititatvaṃ u pṛ0 68a) ddeśakramānurodhenaprathamāṃdīkṣāmādarśayati deśikityā dinā diśatyupadiśatimaṃtratatsādhanopāyādikamitide śikoguruḥpāyāt gacchet natupraviśet aṃtaḥpraviśedakṣi ṇāṃghriṇetyanenāgrepraveśasyavaktavyatvāt tenavahirevasthi tvācamanādivighnanivāraṇāṃtakarmmasārthakaraṇamitisūci taṃ vadaitāguṇanāmādikīrtanapuraḥsaraṃsnānādideśānnadyā ditomaṃḍapādvahirdeśāṃtaṃgatvāguruṃsveṣṭadevaṃdikālāṃścana tvākṛtaprāyaścitaṃsapāpaṃsarvaṃciṃtya oṃsūryaḥsomāyamaḥ kālomahābhūtānipaṃcaca eteśubhāśubhasyehakarmaṇonava sākṣiṇaḥ viṣṇoyatprākṛtaṃvittepāpākrāṃtamamūnmamatanniḥ sārayavittānmepāpaṃphaṭ phaṭ phaṭ te namaḥitimaṃtraślokadvayā tmakaṃpaṭhitvāpāpamapākṛtyahastaupādaucaprakṣālayet anaṃta rakartavyamāha ācametyādinā prātaḥkṛtyādividhivatsātve tyanenasaṃdhyātarpaṇaṃpūrvāhnikīrityanenasūcitaṃ vidhineti| madhyasthamācamanivasāmānyāryyavidhāvapyacetitadubhayasyā pividhiviśeṣamāpekṣatvāt astrāṃvubhiḥastramaṃtrābhimaṃtritaiḥ kiṃvā astramaṃtreṇajalenasaṃprokṣyetyarthaḥtadvārapūjāṃdvārādhiṣṭi tāṣṭadevatāpūjāṃaṣṭadevatānāṃsthalaṃnāmānicāha ūrddhvetyādi nā dvāraśākhoparitanatiryyagatakāṣṭamūrddhoḍuvaraṃ nanūdūṃba rakāṣṭaghaṭitatoraṇābhiprāyakamidaṃ tasyadakṣiṇate vopanyāsāt kiṃcadvāreṣvevahidvāradevatānāmamīṣāṃ pūjanaṃnatoraṇeṣu paścimadvāroparisthaphalakamau| ḍuṃvara || || pṛ0 68ba) mevakāryyamityabhiprāyeṇedamitikaścit kecittuauḍuṃva ramitiyajñīyakāṣṭamātropalakṣaṇaṃ natvauḍuṃvaratvamātraṃvi vakṣitamatretyāhuḥ tatkāṣṭemadhyabhāgevighneśaṃdakṣiṇabhāge mahālakṣmīṃuttarabhāgesarasvatīṃsaṃpūjyadakṣiṇadiggataśā khāyāṃvighneśaṃutaradigātasākhāyāṃkṣetreśaṃvighnapārśvegaṃ gāṃkṣitreśapārśveyamunāṃdehalyāṃ'stradevatāṃpūjayet evamaṣṭa dvāradevānāṃdvārāṃtareṣvapitriṣupūjānuṣṭeyā tatodvārapālā abhyarcyā teyathā naṃdaḥsunaṃdaścaṃḍaścapracaḍovalevaca prava lobhadrasaṃjñaścaprabhadrovaiṣṇavāmatāḥ naṃdisaṃjñomahākālo gaṇeśovṛṣabhastathā bhṛṃgirīṭābhidhaḥskaṃdapārvatīśābhi dhaḥparaḥ caṃḍeśvaraścaśaivāḥsyuḥśākteyāstvaṣṭamātaraḥ dikpā lāstraipurāścatvāraḥ vakratuṃḍaścaikadaṃṣṭromahodaragajānanau laṃ vodaraścavikaṭovighnarājastusaptamaḥdhūmrarājogaṇapateḥ bhadraḥsubhadrothavalaḥpravalaḥpūrvataḥkramāt caṃdrapracaṃḍauvapu narjayaścavijayastathā sūryyasyadvārapālāḥsyurititaṃtrāṃta resthismṛtaṃ praveśadvāraṃsarvataḥpūrvaṃpūjitadevatāṣṭakakaṃ samāgatyacadivyāṃtarikṣabhaumabhedenatrividhānvighnānutsā dayet śrautekarmaṇipūrvadvāreṇayajamānaṃpraveśayediti darśanādatrāpipūrvadvāreṇapraveśitivahavaḥ tulāpuru| ṣādimaṃḍapeṣupaścimadvāreṇapraveśakathanādihāpipaści madvāreṇaivapraveśityapareprāyaḥprāṅmukhatvasyaivanityanaimi tikādipūjāsūktatayāpaścimadvāreṇaivapraveśaḥ yatraiva vapraveśastasyaivadevatānāṃprathamaṃsaparyyeṃtiniyamaḥpaści madvāramāsādyatālatritayapūrvakaṃ dvāramudyādyesādisārasaṃ pṛ0 69a) grahodāhṛtatāṃtrikavacanespaṣṭataresatyapiyadvarṣakomudī kṛtāṃkenadvāreṇapraveśa kasyadvārasyadevatāḥprathamamabhi| yaṣṭavyāitiśaṃkayāvyākulībhāvastatrahetuṃnapaśyāmaḥlaṃ ghayet napadāspṛśet tatrāstradevatāyāḥpūjitatvāt astra devatāmaṃtraścasvasvopāsyadevatāsaṃvaṃdhyastramaṃtraḥnaphaṭmātra mititupramāṇamupavarṇitaṃ bhaktitaraṃgiṇyāmasmābhiḥpra viśetnatvāsaneupaviśet tasyāgrevaktavyatvāt catvāt catuḥpathāṃtamiti maṃḍapādvahistanohastamātrabhūmibhāga āhitatoraṇakaścatuḥpathapadenehavivakṣitaḥ tathācamaṃ ḍapādvrahmamātravahistanadeśaparyaṃtaṃmaṃḍapaṃpūrvaṃmūlamaṃtre ṇasaṃvīkṣya tataḥpūrvamevavahisthāpitasāmānyārthajalapaṃca gavābhyāṃmaṃtreṇaprokṣaṇaṃpunarastramaṃtreṇaivakuśaistāḍanaṃ prastu takavacamaṃtreṇābhyukṣaṇaṃkuryyāt anukte prastutamaṃtreṇasaṃskā rādikuryyāditisaṃpradāyavidupadeśāt sudhīrityanenānu ktamaṃtrakasthalatvānmaṃḍalāṃtardhūpakaraṇemaṃtramūlamaṃtrevā dartavyityuktaṃ harṣakaumudyāṃtūṣṇīṃdhūpanamuktaṃ tateṣāmevokta paribhāṣayāvirūddhaṃ padārthādarśesudhīritivikiredityuttare ṇānvetītyuktaṃ ihāpikartrākāṃkṣāsatvādubhayatrātvayoyujyate vikiraprakṣepaścaapasarppaṃtutebhūtāyebhūtābhuvisaṃsthi tā yebhūtāvighnakarttārastenaśyaṃtuśivājñayā apakrāmaṃ tubhūtānipiśācāḥsarvatodiśaṃ sarveṣāmavirodhenavra hmakarmasamārabhe itiślokadvayātmakamaṃtreṇānuṣṭeyitisūca yitumāha sudhīriti aṃtaḥprakṣiptalājādisaptadravyātmakavi kitathaivasthāpyāḥsaṃmārjyamaṃḍapasyeśānadigbhāgevūṭī || pṛ0 69ba) kṛtyasanālaṃvarddhanīnāmakaṃśaṃkhādipātrāṇāṃjalasyavini yogakaraṇādriktatāprasaktautattatpātreṣupunaḥprakṣepyajalā nāmādhāratvārthamavaśyāpekṣitaṃpātraviśeṣaṃtaduparisthāpayi tamāsādayet harṣakaumudyāṃtumārjanārthakadarbhamuṣṭyabhimaṃ traṇamapisaptadhetikathitaṃ tatrapramāṇaṃtunatairapyuktaṃ saptaja ptānititunehasaṃvadhyate dūratvātbhinnavibhaktikatvāt bhi nnavacanatvāccasaptapadāstrapadayordvayorapisamāsamadhyāṃta rgatatayāparasparamanvayāsaṃbhavāt astrastrajaptenetyetāva nmātreṇatunasāsaṃkhyākiṃtusakṛtkṛtekṛtaḥśāstrārthiti nyāyādekatvamevapratīyate atevapadārthādarśenakāvisaṃkhyo padiṣṭeti vyeyaṃ uktamaṃḍalānisarvatobhadrādīnipuṇyāhaṃvāca nādikamevadīkṣāyāyadhikaṃ anyatūktaṃvakṣyamāṇaṃcanityapū jādāvapisādhāraṇaṃ viśediti tatprakāroyathā kūrmacakrī yanavakoṣṭeṣumadhyayatrakoṣṭesvayamupaveśyaṃbhavati tatkoṣṭī yakṣetrapālaṃanaṃnovṛṣabhaḥśailorājāvāsukirarthakṛt śa ktipaḥ padmayoniścamahāśaṃkhaścatenavetipūrvādikrameṇaprā ptaṃsaṃpūjyatadājñāṃprārthyatatsthānaṃvīkṣyaṇādicatuḥsaṃskāraiḥsaṃ skṛtyācāraśaktimārabhyamaṇivedyaṃtādevatāḥsaṃpūjyatatrakaṃ valādyāsanamāstīryyapṛthvītimaṃtreṇopaviśediti taduktaṃ kṣetrapālaṃtusaṃpūjyakṣetrapālājñayātataḥsaṃskuryyādāsanasthā naṃcaturbhivīkṣaṇādibhiḥsaṃskāraistvaṃtrasaṃpūjyāvedyaṃtāḥpīṭha devatāḥādhāraśaktimārabhyapṛthvītimanunāviśediti me rupṛṣṭhṛṣiḥ sutalaṃchaṃdapṛthvīdevatāupaveśanevinigosya maṃtrasyetijñeyaṃ mṛdutvamāsanedṛṣṭārthaṃ nahikaṭhorāsanani pṛ0 70a) ṣaṇṇaḥsvasthacitaḥ nahyasvasthacittasyapūjādikarmmasvadhikṛtiḥ navāsiḥ tatkarmmanirvāhayituṃprabhavati pūjopayogimaṃtra yaṃtraśaṃkhādipātrapuṣpavastrādyūpacārasāmagryāṃ samyak ā hitānisthāpitāni srukcaṃdanavanitādibhyastuparāvṛtta tānusaraṇenajitānicamanaḥprabhṛtīniṃdriyāṇīyenasamā hitajiteṃdriyaḥsamāhitaḥsamādhānaścāsaujiteṃdriyaśceti karmadhārayitipadārthādarśakṛtaḥ graṃthasvārasyaṃpunarasmadu ktārtheva pūjādyarthaṃhitatratatrasrakcaṃdanādiṣuviṣayeṣva nuraktiḥ svabhogecchayāpunasteṣvevaviraktiritikathanādgraṃtha kartuvākcāturyyonnayanāt pātrāsādanasthalamupadarśaya| ti sthāpayedityādinā pūjādravyāṇicaṃdanākṣatavastrapuṣpa| mālādīnipūjopayogisakaladravyāṇisvasyadakṣiṇabhāge śaṃkhasthāpanācamanādyarthaḥkalaśovāmabhāgehastaprakṣāla nādyarthakaṃtupātraṃpṛṣṭabhāgeghṛtādiprajvālitadīpānparitaḥ samaṃtāt darppaṇacāmarachatravyajanānipūrvādikrameṇacatu| rdikṣupūrvoktāṃkrurapātrāṇyapicaturdikṣu teṣāṃbahutveuptakramā tpūrvedikramāvṛttiśca atrāthaṃkurātiriktaṃsarvaṃnityaṃpūjāyā mapi pātrāsādanāṃtarakāryyamāha kṛtāṃjalīti karaśuddhirnā makarayoraṃtastayorvāhyetayoḥpārśvadvayestramaṃtrasyanyāseva yaduktaṃ dakṣiṇāmūrtisaṃhitāyāṃ pāṇīviśodhayedastra maṃtreṇamanuvittamiti vyāpathāthohastayomaṃtraraṃtarvāhye pārśveitica taṃtrāṃtare digvaṃdhonāmanārāvamudrayāmucchru ddhṛtatarjanyādaśadiśyastramaṃtranyāsaḥ astramaṃtreṇetitriṣvanve ti tathācāstramaṃtreṇakaraśuddhiṃkṛtvāstramaṃ || || pṛ0 70ba) treṇaivadigbaṃdhaṃkṛtvābhūtaśuddhiṃsamācareditisaṃvaṃdhaḥkṛ tvetikutāyātamiticet samāsādyovitipadāditigṛ hāṇa ekamevatatpadamiticet kiṃcātaḥ nahisatyapitā tparyyenuṣaṃgonabhavatidigvaṃdhāṃtatattrikaphalamādarśayati tenetyādinā tenadigvaṃdhāṃtakarmaṇājanitaṃtejorakṣākṛ taukartṛbhūtaṃsamaṃtodeśikasyarakṣāṃkuryāt bhūtaśuddhiprakāraṃ darśayati suṣumṇetyādi samāhitaḥ suṣumṇāvartmanāyoga yuktenavidhinācinmaṃtreṇātmānaṃparamātmaniyojayedi tyanvayaḥ yogoyogavān arśādyavayogavatāṃuktucitaḥ taiḥkartuṃśakyitiyāvat cinmaṃtreṇa haṃsitimaṃtreṇātmā naṃjīvātmānaṃhumityuccāryyamūlādhārātkuṃḍalinīmutthāpyahṛ dayamānīyatatrasthitaṃjīvātmānaṃmukhenādāyasuṣumṇāmārge ṇagatvāhaṃsitimaṃtreṇamatāṃtararītyāsohamitimaṃtreṇavra hmaraṃdhrasthiteparamātmaniyojayet idaṃvātisāvadhānasyai vakṛtyaṃnākhilasyāpītisamāhitatvoktiḥ vījabhāveti vyutkrameṇapṛthivyāditattvānyapivījabhāvenasvavījadvāreti yāvat sarvabhūtānāṃkāraṇe paraṃparayāsarveṣāmapikāra| ṇabhūte tathācapṛthivyādeḥsvasvakāraṇabhūtejalāgnādau layesatpathāṃtatrasarvalayaḥparyavasyati tatvānyapītyapinā varṇānāmapilayaściṃtanīyityuktaṃ tatrāpikṣaṃhehaṃlela kāraṃsesaṃṣeṣaṃśeśavarṇakaṃ vevaṃlelaṃravarṇesthāllīnami tyādivyutkramaḥ tataścayamitivāyuvījenapūrakaṃkṛtvātadu tthavāyunāpāpaṃśarīraṃcasaṃśoṣyaramitivahnivījenakuṃbha pṛ0 71a) kaṃkṛtvātadutthavahnināsaṃdahyayamitivāyuvījenarecanaṃkṛ tvāpāpapuruṣabhasmadauṣātmakaṃviśleṣayet utsārayet śa rīrabhasmatusthāpayedeva tatovamityamṛtavījenāmṛtamānī yatadbhasmapiṃḍīkṛtyapunaḥśarīrāṃtaramutpannaṃbhāvayitvāpara mātmanaḥsakāśādākāśaḥākāśādvāyurityādikrameṇana ttadbhūtānimūrddhādipādāṃtasthāneṣvānīyavarṇānuktadiśaico tpādyajīvātmānaṃsohamitihaṃsadūtivāhaṃsadevasyamanu nāmaṃtreṇahṛdyānīyanirgatāṃkuṃḍalinīṃmūlādhāresthāpaye dityarthamupadarśayati tatityādinā tenaivavahnitaiva sarva nāmnāṃhipadārthatāvacchedakaparāmarśakatvamevapratiṣiddhaṃ na tusamāsāṃtargatasyāpyaparāmarśakatvaṃyatohiavyāpyāpakṣā dharmmayostatvāvagāhitetyādiṣutadāvyāpādiparāmarśaḥsvī kṛtaḥaparomarśaścaprajāvatīyaṃmetvaṃtasmaidehikaṃvalamityā dauprajāvatīpadārthatāvacchedakībhūtabhrātrāderitidhyeyaṃ tataḥpūrvoktaprakāreṇabhūtaśuddhyataraṃnyāsādikamitinyā sādiryasyetibahuvrīhiṇāṛṣyādinyāsādipūrvakaṃprāṇa pratiṣṭādikartavyamitikathitaṃ yadvānyāsādikaṃnyāsāderva kṣyamāṇasyakaṃśiraḥprāthamyamāpannaṃprāṇapratiṣṭādikaṃ āva śyakaṃcaitadarthakaraṇaṃ nacedevaṃsamucitāṃsakalataṃtraśāstrasa māmrālāṃcaprāṇapratiṣṭāṃvinākathaṃciduttarabhāvyaparakarmopa dekṣyaṃtibhavaṃtonajānīmaḥ padārthadarśakṛtastumūlamaṃtreṇaya thāvidhiprāṇāyāmaṃvidhāyahaṃsadevasyamanunānyāsādikaṃku ryādityanvayaḥhaṃpuruṣātmanenamitimūlādhāresaḥprakṛtyātma nenamaḥ| pṛ0 71ba) itiśirasi haṃsaḥprakṛtipuruṣātmanenamitivyāpayyāpā datalamastakamitihaṃsadevamanornyāsaḥ ādināpūrvadi nakṛtatajjapanivedanaṃtadinajapasaṃkalpopītikatha| yaṃti tatredaṃvaktavyaṃ kuryyānyasediti kriyādvayavyavahite naprāṇāyāmaṃyathāvidhītyanenasaṃvaṃdhomanunāhaṃsadeva syetyasyakathaṃyujyate hṛdayāṃbhojamānayetparamātmaniti vamaṃtrasāpekṣaṃsyāt nāpicatanmāsatannivedanetatsaṃka| lpāderasaukālaḥstutibhiḥsveṣṭadevasyatatastaṃsaṃstuvītavai evaṃstutyāmaheśāniajapāṃvinivedayediticidvallītaṃtrā didarśanātprātaḥkṛtyasamayevaḥprātaḥsnānasaṃdhyādipūrva bhāvinitadācārāt nanūsaṃdhyāhīnośuvirnityamanarhaḥsa rvakarmmasvityādivacanātkathaṃsaṃdhyāditaḥpūrvamasyānuṣṭā namiticet evaṃtarhiprātaḥkṛtyānaṃtaregurupādukāmaṃtra japastavapāṭhādirūpepinidhīyatīdṛṣṭiḥ viśeṣavacanā ttatheticet tatkimatranoktaṃviśeṣavacanaṃ prāṇapratiṣṭā dikaṃsvasyavakṣyamāṇarītyākṛtvāpratisaṃskāramekaikāvṛtyā praṇavajapenagarbhādhānādivakṣyamāṇasaṃskārāṃścastasyānu ṣṭāyānaṃtaraṃsvasyamaṃtrasyṛṣīnmūrddhādiṣunyaset ātmano maṃtrasyetisāmānyanirdeśādyasyaivamaṃtrasyopāsanāṃprādhā nyenāṃgatayāvāpadākarotitasyaivamaṃtrasparṣādīstadāvi nyaseditidhvanitaṃ mūrddhānvitamātmanitidevatāmūrddhādi vyāvarttanāyetipadārthādarśakṛtaḥ yuktaṃtunaitat kiṃcitpa dāṃtarāsamabhivyāhṛtamūrddhādipadānāṃsvamūrddhādiṣvevarūḍha pṛ0 72a) tvāt etenaśiṣyavyāvarttanāyedamisapipratyuktaṃ aṃguṣṭādi ṣviti tattanmaṃtravarṇānitiśeṣaḥvastutastutyaṃtranyāsamitya trapraviṣṭamaṃtrevatṛtīyārthopalakṣitatvasyānvayaḥ tathā cāṃgipalakṣitamaṃtranyāsamaṃguṣṭādiṣunyasedācaredityarthaḥ aṃgaiḥhṛdayaśiraḥśikhāvetrakavacātmakāṃgamaṃtraiḥ sajāti| bhiḥnamaḥsvāhāvaṣaṭvauṣaṭhumityaivarūpajātibhi sahitaiḥ upalakṣitatvetṛtīyā tathāvarāṃhṛdayāyanamaḥ rīṃśirase svāhetyādimaṃtrānuṃguṣṭādiṣunyasedityarthaḥ atevāstraṃtatta llayornyasetipūrvāparaspaṣṭatārthaṃdvitīyāṃtayuktaṃ atrāpiraḥ astrāyaphaḍitimaṃtraṃkaratalakarapṛṣṭayornyasedityarthaḥpṛṣṭa syāpivāhyatalatvavivakṣayātallābhāt yadvānavidyatemaṃtrasā dhakayoraṃtarabhedoyenetimaṃtranyāsaviśeṣaṇaṃnyāsaprayo janalābhāya tadevacottaratrāpyanuṣajyate navidyateaṃtaraṃsā dhakabhedoyasminnitimaṃtraparaṃtat tadevanyasedityatrakarma tvenānveti maṃtrevahimaṃtravarṇanyāsānnyastobhavatītinako pipūraṇādikleśaḥpadārthādarśakṛtāpipūrvārddhasthitamanaṃ tarapadamutarānvayyevakṛtaṃ iyāṃstubhedoyattaistasyamūlamaṃ treṇapūrvaṃkaraśuddhiḥkartavyetyarthasūcakṛtāṃgīkṛteti sama rthaṃtunaitattadarthasamarpaṇeitimaṃtavyaṃ vastutastumaṃtranyāsaṃvi dadhyādityuktaṃ aṃguṣṭādiṣuhṛdayādiṣumūrddhādiṣucamaṃtravarṇanyā sevamaṃtranyāsonāmetyabhiprāyeṇamaṃtranyāsapadārthamevavi śadīkartumaṃguṣṭetyādinyāsānanyāsamācaredityaṃtasārddhapaṃca ślokāḥnyāsānanyānityanenavarṇanyāsādīnāmevopavarṇanaṃvakṣya māṇamaṃtrāṇāṃnā || pṛ0 72ba) nātvātprātisvikarūpeṇatadvarṇanyāsasyasāṃprataṃvaktumaśa kyatayāsāmānyapadenanyāsānanyānityevaṃrūpeṇanirdeśaḥ tathācāṃguṣṭādiṣunyasedityatrakarmapadaṃmaṃtravarṇamityevaṃ rūpayamarthāyātaṃ maṃtramityanuṣaṃgovāsukaraḥ itisukaraḥ itinakiṃcidanupapannaṃ atrapadārthādarśakṛtaḥaṃgaiḥtatta tkalpauktaṃgamaṃtraiḥtatrahṛnmaṃtramuccāryyāṃguṣṭābhyāṃnamaḥśiro maṃtramuccāryatarjanībhyāṃsvāhetyādiprayogaḥ yaduktamācā| ryyaiḥ aṃgulīṣukramādaṃgairaṃguṣṭādiṣuvinyaseditītivadaṃ ti atredaṃvaktavyaṃ hṛdādyaṃgamaṃtrānaṃtaramaṃguṣṭābhyāṃnami| tiprayogekiṃpramāṇaṃnoktaṃmūlavacanaṃ tasyatadarthāprāpa katvāt nāpyācāryyavacanaṃ tasyāpimūlasamānakakṣatvāt nāpiyaṃtrāṃgenyāsaścaturthyaṃtatvanamoṃtatvābhyāṃtadullekhiti niyamaḥ aḥlalāṭāyanamaḥāḥmukhavṛttāyanamityādera pyāpatteḥnaceṣṭāpatiḥ atevakenacitpaddhatikṛtātathā prayogodarśitevetivācyaṃ tathāpipramāṇālābhāt nā nāgraṃthavisaṃvādāt aṃgamaṃtrāṇāṃhṛdayādiṣunyāsehṛdayā yanamaḥhṛdayāyanamaḥityādiprayogāpatteśca ādyasyāṃga maṃtraparatvenadvitīyasyanyāsasthalaparatvenatvaduktadiśo bhayasyāpisārthakatvāt nacatattanmaṃtravarṇānaṃtaraṃhṛda yāyanamityevaprayogoṃguṣṭādiṣvapinyāsekartavyitina vābhipretamapinasādhuaṃguṣṭādiṣutadarthānatvayāditi vācyaṃ nahihṛdayapadamupāsyasyopāsakasyavāhṛdayarūpāṃ gaviśeṣamabhidhattekiṃtutattadupāsyadevatāyāṃgadeva tāviśeṣamāraṇadevatāsvatarbhūtaṃ tathācanakāpyananvita pṛ0 73a) tāśaṃkā atevakasyacidaṃgapaṃcakaṃkasyacidaṃgaṣaṭkami tirūpapannaṃ aṃgaparatvaṃpunaridaṃḍa?rupapādaṃsyāt nahiupā syupāsakovānenetrahīnoyenanetramaṃtrahīnatvaṃsughaṭaṃsyā t atevakavacāstramaṃtrakathanaṃsādhusaṃgacchate nahita dapikasyāpyaṃgasyanāma yenatanmaṃtrasyāṃgamaṃtratvamupapādye ta atevakesarādiṣutatpūjā āgneyādikaṃcatatsthānaṃna hyaṃgatveteṣāṃśarīrādvahiḥ pūjanaṃyūjyetayathāhisakalī karaṇārthakaḥpuṣpāṃjaliprakṣepobhagavataḥśarīrevakriya tetathātatpūjāpitraivovitābhavati atevavibhinnāyudha strīveṣādikamapiteṣāṃsūpapādaṃnahiaṃgaparatvetaccharīrā vayavānāṃtathātvaṃyuktisahaṃviśeṣavacanaṃtvadyāpyanirṇīta tātparyakamevayattuaṃguṣṭābhyāṃnamohrīṃhrīṃtarjanībhyāṃnama stataḥ madhyamābhyāṃnamohraṃhraimanāmābhyāṃnamastataḥoṃhrauṃka niṣṭikābhyāṃvanamohrastalapṛṣṭayoritivacanamaṃguṣṭābhyāṃ namitiprayogepramāṇatvenoyanyastaṃpadārthādarśakṛtāta dapiyadipramāṇaṃtadābhuvaneśvaryāekavījākṣarīyāṃganyā saparameva jñānārṇavādinānāmūlagraṃthānāṃrāmopādhyāya kāśīvyāsādiprāmāṇikagraṃthānāṃvirodhātsādhakābhāvā ccākhiladevatāṃgaparatāyāvaktumaśakyatvātācakrāyata thāsvāhāṃguṣṭābhyāṃnamovadet vicakrāyasvāhetitarjanībhyāṃ tathoccaredityādigautamasaṃhitāvacanaṃkaranyāsaparaṃnāṃganyā saparaṃtataḥkarāṃgayornyāsastathaivaparikīrtitityupakramyoktamā samabhidhāyapaṃcāṃgānitataḥkuryātsvāṃgamaṃtreṇadeśikityādi nāācakrāyatathāsvāhāhṛdayāyanamovadet asurāṃtakacakrā yasvāhāstrāya || pṛ0 73ba) phaḍuccaret ityaṃtenapaṃcāṃganyāsamaṃtrāṇāṃpṛthagupadeśā ttasmādaṃganyāsamaṃtreṣuaṃguṣṭādiniveśonaivāstītisiddhāṃ taḥ harṣakaumudīkṛtopyasmaduktaprayogevapakṣapātodṛ śyate adhikaṃcetobhaktitaraṃgiṇāṃprapaṃcitamasmābhiḥaṃ guṣṭādinyāsaṃkṛtvāprasāritatalābhyāṃkarābhyāṃtālatrayaṃ kṛtvāādipadagrāhyaṃdarśadigvedhanaṃcachoṭikābhirastramaṃ treṇakṛtvā hṛdayādinyāsonuṣṭeyaḥityāha kuryādisādi nā yathāṃguṣṭādiṣvaṃgamaṃtrānyastātathaivahṛdayādiṣvapīti sūcayativakāraḥ itopicasamānānupūrvīkāṇāmevāṃga maṃtrāṇāmubhayatranyāsāyāti pūrvoktārthamanusaratāṃpa dārthādarśakṛtāmetanmūlavirodhopispaṣṭeva yatu sajā tibhirityuttaratrasaṃvadhyate ityuktāsajātibhiraṃgamaṃtrān hṛdayādiṣuvinyasedityanvayityuktaṃpadārthādarśakṛtvā ta trayuktaṃ aṃgamaṃtraiḥsahanamaḥsvāhādijātīnāṃpūrvatrasaṃvaṃdhālā bhepūrvoktasyatvatprayogasyāpyalābhaprasaṃgāt dūrātvayāyatryāgra thāsaurasyaprasakteḥ sajātibhiraṃgamaṃtrānityasyānanvitatvācca saurasyenaivasarvainanmūlagraṃthasyasaṃlagnakatvetathāprayāsavai kalpācca nanusajātayoṃgamaṃtrāḥkaiścitattadaṃganāmāṃtenamoṃ tāevaprayujyaṃte hṛdayāyanamaḥśirasenama ityādi tatkiṃta vāpitathaivābhipretaṃnetyāha hṛdayetyādinā vahnivallabhāsvā hā netratrayāyeti nanunetrāyatryakṣaraṃpadamiti rāmopādhyāyo dāhṛtanāradapaṃcarātravacanasyakāgatiriticet ṛṇa trayā yetiprayogasyamūlatvepinaviṣṇuviṣayatvaṃbhuvitumarhati ta| thācadvinetrakadevatāsthalenuktaviśeṣaprayogakasarvadeva pṛ0 74a) tāsthalevānasyavacanasyāvakāśiti vastutastunetrayornetre tivarṇayostrayaṃtrisaṃkhyāyenetyevaṃbhūtaṃyadāyetipadaṃvauṣaṭ padaṃcanetramaṃtraḥsyādityevamūlārthaḥ nacedevaṃdevatāsāmānya viṣayatvamasyanasyāt nahidvyakṣikepidevatāviśeṣenetratra yetiprayogaḥkasyāpisaṃmata netrāyetiprayogastadvyakṣika ivatryakṣikepiśakyateyojayituṃ nacedaṃmūlaṃśivāditryakṣade vābhiprāyakamevanasāmānyaviṣayaṃ atevaśūlānika lpayenmadhyeitipūrvamapimaṃḍapaḥśivādiviṣayevanavi ṣṇādiviṣayopyuktitivācyam devatāsāmānyamaṃtrāṇāṃvi dhervaktavyatvenapratijñātatvenatadvirodhāpateḥtasmāttatrāpi śūlapadaṃlakṣyaṇayāśūlaśaṃkhānyatamaparamevetidhyeyaṃ na nuyasyapaṃcaivāṃgadevatāstatrapaṃcāṃgamaṃtrāṇāmupāsakena kathaṃsvasyaṣaḍaṃguṣṭādihṛdayādiṣunyāsaḥkartavyaḥtatraikamaṃ trasyāvṛttirekāṃgasyatyāgovāprasaktitikimatrācaraṇī yamitiśaṃkāyāṃtyāgapakṣeṃtāllopovṛddhirvetinyāyātkara talapṛṣṭatyāgevayuktitiśaṃkāyāṃcāha paṃcetyādinaca netrāṃgamaṃtrasyakṛtyaṃśaṃkhajalāvekṣaṇādirūpaṃtatrakathasyā ditivācyaṃ kevalamaṃtrotaratāpannasyanetrāyavauṣaḍitimaṃtra syaivatādṛśasthalenetrāṃgamaṃtrasthānābhiṣiktatvāt yatrāṃga maṃtrāḥ svātaṃtryeṇanoddhatāstatrakairmaṃtraiḥ ṣaḍaṃgādinyāso nuṣṭeyityāśaṃkyāha svenaiveti pradhānabhūtamūlamaṃtreṇaive tyarthaḥ ātmayāgamānasapūjyanārthaṃsvaśarīrasyapīṭhadeva tānyāsenapīṭhakalpanamāvaśyakamititatprakāramādarśaya ti kalpayedityādinā kramāddharmādibhiḥ pīṭhaṃkalpayedityanvayaḥ pṛ0 74ba) kramāditimūlādhāramārabhyahṛdayāṃtasthāneṣumaṃḍūkādiratna pīṭhāṃtadevatāvinyāsakramamanusṛtyakramaprāptadharmādinyā| saḥkāryyāityarthaḥ deśikityanenadakṣiṇāṃsamārabhyadakṣoru paryyaṃtaṃ nyāsaḥkarttavyititaṃtrāṃtaropadeśavānityuktaṃ nanutaṃ trāṃtaretathātvepyatrataṃtrevāmāṃsamārabhyadakṣiṇāṃsesamāsā? pimūlavākyamupapadyatitikutastathāniyamityatrāha vi dvā nititaṃtradvayaikavākyatvekathitadiśālādyavādipratisaṃ dhānavānityarthaḥ nāmādyakṣareti svasvakalānāmnāṃtapinyādi svarūpāṇāṃādibhāgeyānikaṃbhamādīniamādīniyamādī nivākṣarāṇitatpūrvikāityarthaḥkalānāṃtaptaprāmādautāni tānyakṣarāṇideyānītiphalitārthaḥ tathaiva nāmādyakṣarapūrva katvenaiva atratusatvādināmnāṃpadādyakṣaraṃsakārāditatpūrva| katvaṃvivakṣataṃsaviṃdutvamubhayatrāpi tenakaṃbhaṃtapinyainamaḥ ityādi amṛtāyainamaḥityādiḥmaṃdhūmrārciṣenamaḥsaṃsatvāya namaḥityādiścaprayogaḥparyavasyati uttaratrāpakarṣevānāmā dyakṣaretyāderitipadārthādarśe tathaivetyasyayathānaṃtvādīnāmu paryyuparikrameṇanyāsādistathaivetyarthiticatatroktaṃ strīliṃ gadvitīyāvahuvacanāṃtapūrvikāpadapāṭhenotaratrasaṃvaṃdhaśaṃ kāpuṃliṃgadvitīyāvahuvacanāṃtapūrvakapadapāṭhenapūrvatrasaṃ vaṃdhaśaṃketiturahasyaṃ evamuktaprakāreṇapīṭhadevatānāṃnyā sāddehasyapīṭhamayatvesiddhepīṭhasyāpidehamayatvamarthāyā| taṃmityabhipretyadehapayiti mudrāḥtattatkalpeviśeṣatova kṣyamāṇāḥ vahnimaṃḍaletrikoṇesādhāramitiśaṃkhaviśeṣaṇaṃ svamudrayāsannirodhanamudrayā etāvatyātrāsaṃbhaveekame| pṛ0 75a) vatatsyāt ekasminnathavāpātrepādyārghyādīnikalpayedi| titāṃtrikavacanāditipadārthādarśakṛtaḥ tadayuktaṃ vi śeṣārghyapātrasāmānyārghyapātrayorāvaśyakatvāt ekapātraṃ nakartavyaṃyadisākṣānmaheśvaraḥ maṃtrārthāniṣphalaṃyāṃtiā padaḥsyuḥpadepadeitinavaratnataṃtradarśanāt atevasarva mevacetivihāyapādyādināmaviśeṣataugṛhīnamiti puṣpādyairiti satisaṃbhavepuṣpaistadalābhekṣatairityarthaḥ| yatupuṣpasyādyaṃgaṃdhaḥvahuvacanāttvakṣatapuṣpādiḥ tathācagaṃ dhākṣatapuṣpādibhiḥsaṃpūjayedityarthitipadārthādarśakṛto ktaṃtannavahuvacanasyaprekṛtyarthamātragatabahutvapratyāyaka tvenākṣatādīnāṃlābhāsaṃbhavāt nacavahuvacanamevapuṣpa mabhidadhātītivācyaṃ tathānuśāsanālābhāt yatupuṣpā ṇiādyogaṃdhaścetyarthakaraṇaṃ tadapina gaṃdhādyairityupekṣāvī jagaveṣaṇāpateḥyadapi gaṃdhādyairityuktāvakṣatādīnāmapi| grahaṇaprasaktirityatastathānuktiriti tadapina akṣatādī nāmasaṃgrahasyeṣṭatvepramāṇābhāvāt saṃgrahekiṃpramāṇami ticet pūjāsāmānyaśāstramevetigṛhāṇa tadanaṃtaraṃsveṣṭade vasyamānasapūjāmāhatasminiti pūrvoktadiśāpūjitedeha mayepīṭheparadevatāṃnaivedyādighaṭitaiḥsarvairapyupacāraiḥ saṃpū jyasvātmānaṃsveṣṭadevasvarūpaṃdhyātvāpaṃcakṛtvaḥsvamūrddhādipaṃ ca puṣpāṃjaliṃdatvānaivedyāti riktairupacāraiḥ saṃpūjyaśe ṣaṃmānasajapahomanīrājanādimānasapūjānivedanā dikaṃsvagurūktaprakāreṇagurukuryāt padārthādarśakṛtastupara devatāmityatravinānaivedyaṃgaṃdhādyairupacārairityasyātvayatathāca bhagavatopimānasa0 pṛ0 75ba) pūjāyāṃnanaivedyaṃdeyamityāhuḥ tatredaṃpraṣṭavyaṃ sarvamatepi upā sakaśarīreṣupuṣpāṃjalipareṇaikaślokenavyavadhānātkathaṃ| tathānvayaḥsyāt bhāgavatamānasapūjāyāṃsudarśanasaṃhitā dinānātaṃtreṣunaivedyadarśanātkathamatranaivedyatyāgupapa dyet tasmādyatraivapuṣpāṃjalipaṃcakaṃtasyaivavinānivedyami| tyādinoktapūjākarmmatvamitidraṣṭavyaṃ ananyadhīrityanenasva syapūjyatāprayojakaṃrūpaṃsveṣṭadevatāyābhedabhāvanātmakaṃda rśitaṃ naanyaḥsveṣṭadevatāpekṣayāhaṃnabhinnityevaṃrūpādhīrya| syetihitadarthaḥ yattuanenatriśovetyuktamitipadārthāda rśakṛtoktaṃ tattumūlaśavdatovrahmaṇopyaśakyopapādanaṃ yattu mānasadhūpadīpāvapiśeṣapadārthāṃtaḥpātitāvinidhvanitaṃ tena tadayita gaṃdhādyairityasyaivatatsaṃgrāhakatvenaśeṣatvasya tatrāsaṃbhavāt nacagaṃdhādyairityatragaṃdhādikaṃprātyakṣikameva namānasamitimānasayordhūpadīpayoḥ śeṣatāsaṃbhavatyeve tivācyaṃ evaṃtarhigaṃdhādīnāmapitatrāpekṣaṇenaśeṣatauci tyenatvayāśeṣapadārtheṣutadagaṇanayānyūnatāpatteḥprātyakṣi katvenamānasadhūpādīnāmapekṣaivanāstītiśeṣapadārtheṣuta| dgaṇanamayuktamititunadūṣaṇaṃ ubhayavidhāpipūjāviva kṣitetyutryāsamādhātuṃśakyatvāt bahiryāgaṃvaktumārabhate sarvametat dharmādipūjāmārabhyātmapūjāṃtaṃupacārārpaṇā rthaṃtalāpekṣaṇāt vahiryāgaṃvaktumārabhate tatityādinā ātmapūjānaṃtaraṃvedyāṃlikhitasarvatobhadrādimaṃḍalasyagaṃdhā dibhiḥ pūjāṃkṛtvātatkarṇikāṃśālibhiḥsaṃpūryyaśālidhā nyānāmuparitaṃḍulaudyaprakṣipya tatradarbhānāstīryatatrākṣata pṛ0 76a) yuktaṃgrasosaptaviṃśatidarbhapatramayaṃveṇyākāreṇagrathi taṃviṣṭarāparaparyāyaṃkūrvaṃnidhāyatatrādhāraśaktyādipī ṭhadevatātpūjayeditisamuditārthaḥ āgneyādicatuḥkoṇe ṣudharmmādīnkrameṇavṛṣasiṃhabhūtat rūpadevayonivi śeṣahastibhaḥdisvarūpāt raktaśyāmacīlavarṇānsaṃpūjyapu naḥ pūrvādicaturdikṣutādṛśānevādharmādinabhipūjyakama laṃpūjayet napūrvāt naḥpūrvāṇiyānyadharmādipadānitaiḥ pratipādyānadharmādirūpānarthān atrānaṃdakaṃdāyanamaḥ savinnālāmanamaḥ ityādiprayogamichaṃtivahavaḥkaṃdanālā disvarūpavarṇanārthakatvenaivatathoktisāphalenaitādṛśapra yogemānābhāvātkaṃdāyanamityādikamevaprayoktavyaṃ anya thādharmādīnāmapipīṭhagātrapīṭhapādatvādinollekhaṃkiṃna rocayedititunyāyavidaḥpraṇavasyeti akārokāramakā raiḥkramādekaikaśaḥpūrvabhāgeyuktānsūryādimaṃḍalaśavdā nkṛtvāsūryyamaṃḍatāyanamityādirītyāparyavasitamaṃ traiḥ sūryādimaṃḍalapūjotaramuktayādiśātatatkalāḥpūja yeditivartulārtha triguṇātmaneti satvarajastamorūpakai kataṃtughaṭitatriguṇasūtreṇanīraṃdhraṃyathāsyāttathākalaśaṃ paritaḥsaṃveṣṭyakūrcāṃtareṇayuktaṃtatrābhiniveśayedityarthaṃ kecidāhuḥparetunīraṃjamitikalaśaviśeṣaṇaṃmadhyetuchaṃ donurodhamātreṇopātamityāhuḥ nīraṃdhraṃsaṃvṛtāṃgaṃcataṃtunātri guṇātmanetikutonuktāgraṃthāsaurasyaṃkṛtamititepraṣṭavyāḥna cakecinmategapadavaiparyyamitipadārthādarśakṛtādūṣaṇaṃda tamevetivācyaṃ tvanmatepyetadoṣatādavasthāt nahiāveṣṭita pṛ0 76ba) veṣṭitamiti vihāyāveṣṭitamitikathanādāsamaṃtādveṣṭata| syaivavivakṣitatvapratyayāt yadvāṃgapadamevasarvāvayavā| vacchedetaveṣṭanetātparyyagrāhakaṃanyathāyatkiṃcidbhāgasyave ṣṭanepikalaśīyayatkiṃcidbhāgasyāsametāddeṣṭanasyasiddhata yātāvataivaśāstrārthasiddhiḥsyāditi paretukecinmatevā yasaṃhitāvirodhaḥ sauvarṇaṃrājataṃvāpitāmraṃmṛnmayamevavā gaṃdhapuṣpākṣatākīrṇaṃkuśadūrvāṃkurārcitaṃ sitasūtrāvṛtaṃkaṃṭhe navavastrayugāvṛtamitihitatratyaṃvacanaṃ tatrasarvāṃgāvacche denataṃtuveṣṭanevastrānṛtatvaṃkathaṃnavirudhyetetivadaṃti aparetu aṃgapadakaṃṭharūpāṃgaviśeṣaparaṃ tenanāsyavaiyarthyaṃ āveṣṭanevādhyāhṛtavastrayugasya anyatastutaṃtunānīraṃdhraḥ kalaśaḥkartavyaḥkaṃṭhātiriktasarvāvayavāvacchedenasūtreṇave ṣṭanaṃ kartavyamitiyāvat itthaṃcanīraṃdhraṃsaṃvṛtāṃgaṃvetikutono ktamitidūṣaṇaṃparihṛtaṃ nacoktasaṃhitāvirodhitivadaṃti kalaśaṃaśvatthoḍuṃvaraplakṣavaṭarūpakṣīravṛkaṣāyataḥ kiṃvā tīrthajalenasaṃpūryyapūrvasthāpitaśaṃkhāchaṃkhāṃtaraṃkṣīraśā| khināṃkvāthajalenāpūryyavakṣamāṇatatanmaṃtrānuguṇagaṃdhāṣṭa kenāloḍyatatrāvāhanādipūrvakaṃvahrisūryyacaṃdrakalāḥsaṃpū jyapaṃcāśatkalāścavarṇajāḥpūrvamuktāḥsaṃpūjyasaṃskṛtaṃśaṃkha sthakvāthajalaṃkalaśeprakṣepyamityāha śaṃkheityādinā śaktī tyādiātmapadaṃnasvaparamapitusvīyaparaṃ tathācaśaktyādī nāṃyatrātmīyatātachaktyādyātmakaṃgaṃdhāṣṭakaṃ itthaṃcaśaktyādī nāmātmāātmīyatāyatretibahuvrīhiḥparyavasannaḥ śaktyāyā tmakaṃśaktyādisvarūpaṃ tatsaṃvaṃdhinastenasahābhedābhāvepita pṛ0 77a) dīyaprītijanakatayātadātmatvopacāritipadārthādarśakṛ taḥ coraḥbhaṭicūritikānyakuvjabhāṣāyāṃkarvūriticaprasi ddhaḥkapiḥraktacaṃdanaṃ hrīveraḥvālaṣasiticaprasiddhaḥsevyakaḥ uśīreḥtamālapadavācyastu sugaṃdhiḥsamudriticaprasirajo nīlavarṇovṛkṣaviśeṣaḥjalaṃhrīveramevaca kuśītaṃraktacaṃda naṃ etānisamabhāgāni sauragaṃdhāṣṭakaṃṛcabhāskare sevyakaṃ kuṃkumaṃkuṣṭaṃhrīverāgarucaṃdanaṃ jaṭāmāṃsīmuramitisauraṃ gaṃdhāṣṭakaṃsmṛtaṃmuraṃcorāparaparyāyaṃ gaṇeśagaṃdhāṣṭaka mapirudrayāmale kesaraṃcocanāmāṃsīkastūrīagaha stathā sucaṃdanaṃcamustāvaraktacaṃdanakaṃtathā aṣṭagaṃdhaṃ vinirdiṣṭaṃmahāgaṇapatervibhoriti prāṇapratiṣṭāṃkurvī tatatratatretyuktaṃ tatratanmaṃtrākāṃkṣāmāha pāśādīti pāśa vījamāyāvījāṃkuśanījātmakaṃtryakṣaraṃātmāyasyetye vaṃbhūtamaṃtrasyāṃte'muṣyapadaṃsyāt tryakṣarasyāṃteitipāṭhe tusugamuktevārdhaḥ śūlevavakṣyamāṇaitanmaṃtrekiṃci dvaiṣamyepinakṣatiḥniścitārthakavisaṃvāditaṃtrāṃtarasyavai kalpikārthaparatāyāḥsarvasaṃmatatvāt padārthādarśakṛta stupāśāditryakṣarādauātmājīvastaṃtyeityetāvatāyaṃ| relamityādivakṣyamāṇavījānyapisaṃgrāhyāṇītivakṣyamā ṇaprāṇapratiṣṭāmaṃtrādabhedihāpītyāhuḥpāśāditryakṣarādyā| nmāṃteitipāṭhesyādapipāśāditryakṣarādāvityādyarthalābhaḥ nahyevaṃpāṭhupalabhyate navākalpayituṃśakyaḥ chaṃdobhaṃgaprasaṃgā t yathāśrutatyāgepramāṇobhāvāca nacapūrvāparataṃtraikavākya nāyaitathā sudarśanasaṃhitādisaṃvādinosyāpimaṃtrasyasarvaira pṛ0 77ba) yāāvaśyakatayaikavākyatāyāphalatvāt tasmādubhaya traivamūlasyatātparyyamityevopeyamitinakiṃcidetat a| paretu tripadaṃtakārarakārayogaprāptāṣṭasaṃkhyāparaṃ ātma padaṃhaṃsitimaṃtraparaṃ tathācapāśādauyamādyaṣṭākṣarā| ṇiātmamaṃtraścāṃteitivivakṣaṇātpūrvāparamaṃtraikavākya| tāsaṃpādyetivadaṃti tadapiprayojanābhāvātkiṣṭavyāsyā| nāpatyānayuktaṃ harṣadīpikākāropisarvatradevatāprāṇapra tiṣṭāmanenaivakuryāt upāsanārthaṃtuviśeṣaṃmūlevavakṣya tītyuktvāprakṛteparamādivījayogonāstītisūcitavān akṣarasyāṃteityevacapāṭhaṃvyākhyātavān kiṃcasaṃpūrṇavakṣya māṇaprāṇamaṃtrasyātravivakṣitatveidānīmevatathābrūyāt amuṣyeti sādhyasādhakayaṃtrāderyasyaivaprāṇapratiṣṭācikī rṣitātasyaivaṣaṣṭyaṃtaṃpadamatraprakṣepyamityarthaḥ nayanamiti nayanaparyāyasyacakṣuḥpadasyopalakṣakamidaṃ kevalaṃchaṃdonu rodhāttathopadeśitipadārthādarśakṛtaḥ tadvadvāṅmanasaṃdṛśaṃ bhutimathoghrāṇaṃsacasaprāṇakamityācāryavacanaṃcoktārdhe upodvalakatayāpradarśitaṃ tadvadvāṅmanasīudīryyatadanuprā ṇihāyāṃtvitītyapiteṣāṃvacanamupadarśitaṃ nahīdaṃvaca nadvayamapicakṣuḥpadasyapraveśasūcakaṃ nacavāṅmanasāgra haṇaṃcakṣuḥśrotraghrāṇānāmupapādanārthamitipadmapādācā ryyakṛtācāryyavacanavyākhyā dṛkyapadenacakṣuḥpadaṃlakṣyatiti cavyākhyaivatatrapramāṇaṃ tadarthamevacācāryavacanopanyāsa itivācyaṃ cakṣuḥpadasyaivakācitkapyanayanopalakṣakatāsaṃ bhavenavinigamanāvirahāt śivatāṃḍavasaṃhitādiṣuna pṛ0 78a) yanapadasyāpidarśanenaikatarasyaivapakṣasyagṛhītumaśakya tvāt atevadṛkpadalocanādipadaprakṣepāpatirapipra tyuktā mūlamaṃtroddhāravacaneṣutadanupalaṃbhāt cakṣuḥpada mivanayanapadamapivahuṣumūlataṃtreṣūpalabhyititatrai kataraniścayovrahmaṇopyaśakyakaraṇaḥiti āvikyaṃca bhaktitaraṃgiṇyāmanusaṃdheyaṃ nanuamuṣyapadasyaivamūlesa māmnātatayānadghaṭitasyaivamaṃtratvaṃyuktaṃ tatsthāneprakṣipta padāṃtaraghaṭitasyatutatvepramāṇābhāvaḥ pauruṣeyatvāditi cetmaivaṃ agnayetvājuṣṭaṃnirvayāmītimaṃtraḥprakṛtauśrutaḥvi kṛtaucasūryadevatākecaraunyāyānmaṃtrāṇāmanuṣṭeyārtha| prakāśakatvaniyamātsūryyāyetipadamūhyateitibhavatuta syāmaṃtratvaṃ sarvanāmnāmāmnānaṃturājādiviśeṣanāmnāmā naṃtyādāmnāṃtumaśakyatayārājādiviśeṣārthapratipādanā rthaṃ nacāsyasvatoviśeṣaṇarūpeṇapratipādanasāmarthyamastī tiprayogānarhaṃsadviśeṣaśavdānevaprayogārhānupalakṣayati tasmārajādināmnāmapyāmnānaprāyatayāmaṃtratvamevetidhye yaṃ prāṇapadānīti sruvaṃtatvarūpaṃpadatvamatravivakṣitaṃ vibha ktiviśeṣānāmnānasthaleprathamaivasādhutvārthaṃprayoktumucitā tiṣṭaṃtvitikriyāpadasyaprathamāṃtasākāṃkṣitatvācca tatrā pivāgādibhiḥ dvaṃdvadarśanādvahuvacanāṃtatvamevocita mitighrāṇaprāṇāiti taduddhāromūlakṛtādhvanitaḥ| caṣakaṃ śarāvaḥsacakalaśadhātūtthaḥchāyāyāmiti kalpavṛkṣaphalatvenādhyavasitacaṣakasyoparikalpavṛkṣa chāyārthāyātetidhyeyaṃ || pṛ0 78ba) mūlamaṃtreṇasveṣṭadevatāyāmūrtiṃ pratipādyaṃtraśāligrāmādi rūpapūjādhiṣṭānaṃtasminkuṃbhecaṣakasyoparidraṣṭāsthāpayi tvākalpayitvāvātatrāhanaṃvidhāyaprastutamaṃtradevatāṃmatrī tattatpūjopayuktamaṃtravān guruḥpūjayeditivarttulārthaḥ ya tumaṃtrītyanenaikadevatādīkṣāyāmekapaṃcāyatanadīkṣāyāṃ tupradhānatvenābhimatadevatārthaṃmadhyekalaśaṃsaṃsthāpyeśādi caturvidikṣukalaśacatuṣkamanyatsthāpayet yatrayatravi diśiyadyaddevatāsthāpanaṃtatratatrakalaśopītyuktaṃ pa dārthādarśakṛtā tatrayuktaṃ ekatarasyāprādhānyaṃtvayābhyupaga tamitipradhānasyaivadīkṣākalaśāsthīyatāṃnetareṣāṃ a tevapradhānadevatārghyapātreṇaivāparadevatāpūjāmāvaraṃti sāṃpradāyikāḥ nacaproktenaivaṃkalaśavidhinaikenavāneka kuṃbhairityādikamācāryyavacanaṃmayāpaṃcakalaśapakṣepramā ṇatayopanyastaṃkathaṃsaṃgacchatetivācyaṃ sveṣṭadevatāyāāva raṇadevatāpūjanārthamaśaktasyaikasminnevakalaśetatpūjābhyu pagamepiśaktasyasveṣṭāvaraṇadevatāsaṃkhyayātāvatkalaśa vidhiparatvenatasyavarṇanīyatvāt ateveṣṭadevatābhedāva raṇasaṃkhyāyānaiyyatyādaneketyuktaṃ pratyutatvanmatevedaṃvi ruddhaṃ ekadīkṣāyāmekasyaivapaṃcāyatanadīkṣāyāṃpaṃcānāme vavyavasthāpitatayāekatraivavaikalpikapakṣadvayasūcakavā kārasyāsaurasyaprasaṃgāt nacavyavasthitavikalpārthakotra| vākāritivācyaṃ ekadevatāpaṃcadevatāprāpakaśavdasya tatradaurlabhyenatādṛśārthalābhasyavrahmaṇopyaśakyakaraṇa tvāt paṃcānāmevakalaśānāmapekṣaṇenāmekapadāsaurasyā pṛ0 79a) ccā atrakalaśecaṣakoparisthāpitapratimādiṣupūjana| miṣṭadevatāyākartavyamityabhipretyatatprakāramāha śūle netyādinā karasthepuṣpasaṃcayedhyātaṃyanmātṛkākamalaṃta trasvasthānātattaddevatāyāḥśrīkṛṣṇādirūpāyāḥprasiddhaṃya nmathurādirūpaṃsthānaṃtasmātṣaṭcakrakrameṇasuṣumṇāvartma nāvrahmaraṃdhraṃpratigataṃyattejastasminnāsikāraṃdhramārgeṇani gataṃsaṃyojyapratimādaukṣipet idamevāvāhanaṃnāma sūryya maṃḍalaṃsvahṛdayaṃvāsthānamupadiśaṃtastuprāmāṇikāyāsāṃ devatānāṃsthānaṃnaprasiddhaṃtatparatayāsamādheyāḥgurusaṃpra dāyādvāvyavasthā sakalīkaraṇaṃca aṃgasākalpenasthi| tiprārthanārūpaṃ upacārāṇāṃmekāgratvādeścavaidhuryyeṇaprasa ktanyūnatākāyāḥpūjāyāḥ pūrṇatāprārthanārūpaṃca yadyapūrṇaṃ bhavetkṛtyaṃtadāpyabhimukhobhavetitanmaṃtreapūrṇatayāpra saktavaimukhyaparihāreṇapūrṇatāsaṃpatidvārābhimukhasyai vaprārthanāpratīteḥ etenābhimukhīkaraṇasyānupādānātpra saktāmūlakāranyūnatāparihṛtā anaṃtarapadādevasanmu khīkaraṇaṃsūcyatitipadārthādarśakṛtaḥtaṃtrāṃtaresaṃnirodha nādanaṃtarasāmnātatvenānaṃtarapadapratipādyatvaṃtasyakathaṃci dupapādyaṃtatrāgamanaprārthanāsāṃmukhyaprāprārthanaṃvāvāhanaṃ sthitiprārthanaṃsthāpanaṃpratimādausanidhānaprārthanaṃābhimu khenopacārāṃgīkaraṇaprārthanaṃvāsanidhāpanaṃananyacitaprā rthanaṃcaturthaṃkiṃvāpūjāsamāptiparyaṃtaṃsthitiprārthanaṃtathāupa cārādinyūnatākṛtadoṣāpahāraprārthanaṃpaṃcamaṃdevatāyāḥpūrṇarū patvenāvasthitiprārthanaṃsakalīkaraṇaṃ taccadevatāṃgepuṣkādibhiḥ ṣaḍaṃganyāsāt | pṛ0 79ba) avaguṃṭhanaṃayogyadṛṣṭyaviṣayatva prārthanaṃamṛtīkaraṇamā naṃdapūrṇatvenāvasthitiprārthanaṃ paramīkaraṇaṃtusarvāparādha sahiṣṇutāprārthanaṃ yaduktaṃsiddhāṃtasāre svatevābhipūrṇasya tatvasyehārcanādiṣusādaraṃsanmukhībhāvastadāvāhanamucya te śivasyāvāhitasyāsyavidyadehenusaṃtataṃ sthirīkaraṇamu diṣṭaṃsthāpanaṃbhaktitorcane pūjāṃprayujyamānāṃtugṛhītvānugrahā dikaṃ kartuṃsāmarthyamasyehatatsāṃnidhyaṃpracakṣate asamāptestupū jāyāḥsānnidhyaṃhiśivasyayat sasaṃnirodhityuktovibhorasyā piśaktita itisvamuśabhiḥāvāhanādinavamudrābhiḥ samā hitaḥsamādhānaḥ asāvadhānastutattanmudrāpradarśanatattatkarmā nuṣṭānamaṃtrapaṭhanayoḥpaurvāparyyamapikuryāt karaṇīyaṃtutayo samānakālīnatvamitibhāvaḥ yattusamāhitityanenadevadehe mūlapuṭitamātṛkākṣarāṇitanmātṛkāsthāneṣuvinyasediti padārthādarśakṛtoktaṃ tanmahāsāhasamūlakaṃ nahitādṛśapa dasahasreṇāpitādṛśorthodhigaṃtuṃśakyate navānyāsakrame| ṇamanutetyādivakṣyamāṇamūlasyapaunaruktyāpatirnasaṃbhavati ṣṭataduttaraṃtejaḥpuṃjamayasyabhagavataḥsveṣṭadevasyakiraṇāneva syakiraṇānevatattatsthāneṣu gatāṃstattatpradhānasamakakṣadeva tāṃgavaraṇadevatārūpatayāparyavasannānadhyāyet paṃcāyata nadevatāpūjāpakṣeteṣāṃtattatpratimādiṣāvāhanādikaṃsarva manuṣṭeyaṃ ekaikasyāvāhanaṃkṛtvāparasyasthāpanamityādirū paḥpadārthānusamayonātrāśrayaṇīyaḥ kiṃtuekasyāvāhanā dikaṃkṛtvāparasyatathetikaṃḍānusamayeva pūjanepyevameva mukhyepuṣpāṃjaliṃdatvāgaṇeśādyarcanaṃbhaveditivacanāt arca pṛ0 80a) naṃhi yathāśaktiupacārasamarppaṇaṃgaṇeśamārabhyacapūjā kramaḥpūrvavacanāt gaṇeśasyaivamukhyatvesūryamārabhyaprāda kṣiṇyenagaṇeśevamukhyaścetsūryyādyarcanamācareditiva canāt tatsyāpanakramaścataṃtrāṃtare śaṃbhaumadhyagateharīnahara bhūdevyoharauśaṃkarebhāsyenāgasutāravauharagaṇeśājāṃvi kāḥsthāpitā dervyāviṣṇuharaikadaṃtaravadyolaṃvodarejaṃtvarā ryyenāḥśaṃkarābhāgavatotisukhadāvyastāstutahānidāiti anyatrāpiśaṃnāgarademadhyānnāśaṃgarameśataḥ śūśaṃgaṃnāde denāśaṃgaranānāśaṃbhasūcidikapūjyāiti madhyātīśataḥ vidikpūjyāityanvayaḥ madhyepūjāṃprathamoktasyapradhānīkṛta syakṛtvāpaścātīśānakrameṇavidikṣudvitīyādipūjāṃkuryā t śaṃśaṃkaraḥnānārāyaṇaḥraraviḥgagaṇeśa dedevī bhabhavā nī sūsūryyaḥpūjyāitipūrvoktavacanaviruddhaṃ gaṇeśamārabhyai vapūjāyāuktatvāt pūjyāityasyasthāpyāityarthaḥnanuanyathā pisthāpanakramodṛśyatitikathamuktaṃvyastāstutehānidā itīti yaduktaṃtaṃtrāṃtaremadhyebhyarcyahariṃgaṇenanagajāśarvā gaṇaṃmadhyataḥśaṃṣāyāṃraviviṣṇavoravimathovighnājaśaktī śvarāḥ madhyeśaktimatheśavighnaravayoviṣṇuścamadhyeharesūrye bhāsyaśivācyutāhivihitāāgneyakoṇādimeitītice t maivaṃ tattatsthānānāṃphalataḥsamānatvaivaparyavasānā t hariṃgaṇenanagajāśarvāḥsyuragrāditaḥśaṃbhaumadhyagatega ṇeśvaraśivāghnenānaisthānapūjayordvayorapikramavodhakoma dīyaślokoyathā madhyebhyarcyatyaṃtaḥśaktauvighnaravīṃhariścagiri śoṛtyataḥsyurgaṇesūryaśrīśamaheśaparvatasutāḥvāyādiko ṇakramāt sūryevighnarameśaśaktigiriśaḥagnyāditaḥ|| pṛ0 80ba) sthāpanepūjāyāṃkrameṣataṃtravidhināyaṃcāmarāṇāṃsmṛtaḥ sudhā maṃtreṇetisudhetyevaṃmaṃtreṇeti prāmāṇikāḥsudhāmaṃtreṇavami tyamṛtavījenetivyākhyānamupagacchaṃtaḥpadārthādarśakārādaya stumudhetyātamanaṃmukheityuḍaḍāmarādibhiḥ pratyākhyātāḥ iti tatrapadaparatāniścayāt utsargamaṃtreṣusarvatrapādyaṃkalpayā minamaḥ arghyaṃkalpayāminamitityāgārthakanamaḥparasyaivagra yogaḥ nivedanamaṃtretumadhuparkācamanāyyādiṣusudhāsvāhā diprayogitihṛdayaṃ nanukimapūrvamidamucyateyadutsargamaṃ trānnivedanamaṃtrobhinnitisatyaṃyasyayadīyatevastramalaṃkārā dikāṃcanaṃ teṣāṃdaivatamuccāryyakṛtvāprokyaṇapūjanaṃ utsṛjya| mūlamaṃtreṇapratināmnātivedayeditiyoginītaṃtrādirahasyā navekṣiṇāmapūrvamevedaṃnasaṃpradāyavidāṃ vistṛtataramupa pāditaṃcaitadbhaktitaraṃgiṇyāṃ jātīlavaṃgetyādi tattadravyālā bhetvakṣatāevaprakṣaṇāḥsmaraṇaṃpunarāvaśyakaṃ yaduktaṃ taṃḍulā nprakṣipetteṣudravyālābhetutatsmaran tathānyatra dravyālābhepra dātavyāḥkṣālitāstaṃḍulāḥśubhāiti nyāsakrameṇeti yatraya| tradehāvayaveyadyanmātṛkānyāsunnūstatrataṃtravadevatāsaṃvaṃ dhinīdehāvayavemaṃtrapuṭitenamātṛkākṣareṇasveṣṭadevaṃpū| jayedityarthaḥ aṃgādīniti aṃgadevatānāmādibhūtānpra dhānasamakakṣadevān tevayathāśrīrāmasyasītālakṣmaṇāda yaḥ śrīrājarājeśvarasyadattātreyahanumatkanakaprabhādayaḥ ya thāvā mūlevavakṣyamāṇasurasvaptekādaśākṣaramaṃtredevyāda kṣiṇavāmabhāgayoḥsaṃskṛtavāṇīṃprākṛtavāṇyau nanuyasyade vasyapradhānasamakakṣadevānanirdiṣṭāstatrakāgatiriticet pṛ0 81a) nayasyaivatesaṃtitadarthamevasāmānyavidherasyopādānasyā| vaśyakatvāt anyathātādṛśadevatānāṃpūjākiṃnakartavyāka rtavyācetkadetiśaṃkāyāupaśamānāpateḥ tadvyatirekasthaletu śaṃkaivanāstītidhyeyaṃ aṃgādilokapālāṃtamityādināṃgade vatānāmagrevaktavyatayāpunarupādānamasaṃlagnakamitiśaṃ kāpyatevaparāhanā padārthādarśakṛtastu ihāpyaṃgādipada maṃgāvaraṇādiparameva ayamāśayaḥ mukhyadevegaṃdhapuṣpedatvāṃ gāvaraṇadevatāḥpūjayitvādhūpadīpādikuryāditi aṃgādī npūjayedityuktaṃ tatrādipadagrāsvasvasvaviśeṣāvaraṇadevatā nāṃsvasvakalpevatatratrā?māsyānādināvaktavyatvepiaṃgādi lokapālādisāmānyāvaraṇānāṃsāmānyakalpevavaktumu citatvāttayoḥsthānathānaprayogānvaktumādiśavdārthaṃvaprakaṭa yituṃpunaḥsaṃgṛhṇātiaṃgādilokapālāṃtamityāhuḥ atredaṃpra tibhāti evaṃtarhiprāthamikevāṃgādīnityatratatsthānādyā kāṃkṣāyāutthitāyāḥkutonopaśamaḥkṛtaḥkutovāgrenutthitā mapyākāṃkṣāṃpunarutthāpyatannivṛtikaraṇamityatravījaṃvaktavyaṃ asmanmatetusveṣṭadevaṃtasyaivasamakakṣyamatevāṃgabhūtaṃśarīra bhūtamatevavakṣāmārṇāgādyāvaraṇadevatānāmādibhūtaṃmu khyatulyatayāprathamamabhipūjyagaṃdhādinaivedyāṃnasakalopacā raiḥsaṃpūjyaḥkṣamāpyājñāṃgṛhītvāpaścādaṃgādyāvaraṇadevatāḥpūjyā ititadānīmevasthānādyākāṃkṣayātannirūpaṇamitinakiṃcida samaṃjasaṃ pratyutaḥpradhānasamakakṣadevatānāṃtaṃtrāṃtarapratipā ditasyapūjanasyātrānuktyānyūnatvāyatistvanmatevabhavatī ti atevadattātreyapriyamatodhūpadīpādibhistathā || pṛ0 81ba) saṃpūjyāṃgāmathāmyarvechaktiyuktāndaleṣutānityādikāmya kalpoḍaḍāmarāditātaṃtravirodhopibhavanmanevāyatansa māhitobhavatītidik dveraktaśukle upadiṣṭānīti ete nanadūrvayāyajedurgāṃnatulasyāgaṇādhipaṃ navilvairarcaye darkanonmattārkairyajeddharimityādināniṣiddhaṃpunaranādeya mityuktaṃ noparīti idamupalakṣaṇaṃ prātanirmālyāpakarṣa ṇamathāvaśyakaṃ yaduktaṃvidvallītaṃtre tṛṣākrāṃtaḥpatryurvaddhaḥka nyakācarajasvalā devatācasanirmālyāhaṃtipuṇyaṃpurākṛte tasmādyattenanirmālyamapasāryyavarānane dadyātpuṣpāṃjaliṃ vidvānpādyamarcyaṃtathaivaca mukhaprakṣālanaṃdadyādadyādvaidaṃtadhā vanaṃ dadyārācamanīyaṃcadadyāvāsomalaṃśubhamiti deśika ityanenamūlamaṃtrādinādhūpādyutsargaḥkaraṇīyitijñānavā nityuktaṃ nīvaistannivedanaṃtutadanaṃtaraṃ yattudeśikityatena ghaṃṭāmaṃtreṇa ghaṃṭāpūjanamuktamitipadārthādarśeghaṃṭāyāḥprakṛ teupasthiterapyabhāvenakathamayamartholabhyatitinajānī maḥ yadapidhūpayedityasyarghaṭāmaṃtreṇapūjitāṃghaṃṭāṃvāmaha stenavādayandhūpaṃdadyādityarthititairuktaṃtadapina dhūpaye disasyatāvadarthāsaṃbhavāt saṃbhavedeśikityādistavaiva| graṃthovyāhanyet ghaṃṭāmaṃtreṇapūjanasyadhūpayedityatevā yātatvāt kiṃcaghaṃṭāvādanādipūrvakaṃdhūpasyanīvairniveda namevanadhūpotsargarūpaṃ tadānamitimaṃtavyaṃ nīcaiḥnābhide śe uccairnetradeśe atrāyaṃviśeṣaḥ ghṛtadīpādakṣiṇataḥtaila dīpāḥ vāmataḥsthāpyā evaṃvartiḥsitācedakṣiṇataḥraktāce dvāmataḥsthāpyāḥ athaivaṃraktavarttyāghṛtadīpasyasitavarttyātaila pṛ0 82a) dīpasyakutrabhāgesthāpanamiticetna snehasyavarttitaḥsvātaṃ tryeṇādhyakṣestehānurodhasyapṛthagadhyakṣābhāvevartigatarūpā nurodhasyaśaraṇīkaraṇīyatvāt maṃtrīnivedayediti nive dayāmibhavatejuṣāṇedaṃhavirhareitiṣoḍaśākṣararūpaniveda namaṃtravānityarthaḥ tādṛśamaṃtrābhāvenivedanakaraṇamaṃtrājñā nenanivedanasyakartumaśakyatvāt yatumaṃtrītyanenāstraja pūjatvenanaivedyaṃprokṣayeditipadārthādarśakṛtoktaṃtatsāha samātraṃ tasyatāvadarthāprāpakatvāt anyathāvakramudrayābhi rakṣyavāyuvījenahaviḥsaṃprokṣotyādisakalasvoktaprayoga syāpitatpadenasūcanasaṃbhavenatadanuktyātadaivanyūnatvāpa ttiḥ kiṃvahunāvakṣyamāṇanānārthānāmanenaivasūcanasaṃbha vāditaḥparaṃmūlamapiniṣprayojanaṃsyāt etāvadevānena sūcayituṃśakyatenānyadititutavamateśapathanirṇeyaṃsyā t tanmatetuśadrasvārasyamevatannirṇāyakamitinakiṃcideta t upadaṃśaḥsahabhojyaṃvyaṃjanaṃ naivedyāṃśaṃcakiṃciducchiṣṭabhoji bhyodatvāśeṣaṃprasādarūpamaṃjalināsamādāyānyatāḥ sthāpyaṃya dyapidevārpitadravyesvasvatvābhāvenanocchiṣṭabhojibhyaḥpunardā tuṃśakyaṃtathāpipratipattirūpamevadānīvivakṣitamitinadoṣaḥ tecoktātaṃtrāṃtare viṣatasenohareruktaścaṃḍeśvarumāpate vika rtanasyacaṃḍāṃśurvakratuṃḍogaṇeśituḥśakterucchiṣṭacāṃḍālīuktā ucchiṣṭabhojanitisarveṣvapyuktopacārelayedityapisarvopacā reṣuvodhyaṃ āvaraṇānyapīti nakevalaṃprabhorevanāthaṃmādipada pratipāditaprabhusamakakṣadevatānāmevapūjāniyatākiṃtutadva devatadāvaraṇadevatānāmapītyayerarthaḥ kiṃvāvaraṇadevatānā maṃtarāṃtarāprabhorapipūjākāryye || pṛ0 82ba) titaṃtrāṃtarasaṃvādinamarthamapiḥ sūcayati apināvaraṇa devatānāmapipūjāyāṃmadhyemadhyemadhyejalamarppaṇīyami tipadārthādarśoktastvarthastadāprāpyetayadyaṃgādītyarddhaślokā naṃtaraṃtatratatretyarddhaślokaḥsyāt syāccopacārāṇāmapyaṃtarāṃ| taretipāṭhaḥ apitātatratatretyāderanuṣaṃgityapinasādhīyaḥ aperanuṣaṃgaṃpratikāraṇatvepramāṇābhāvāt nāpitātparya grāhakatvaṃ anyārthaparatvenopavarṇanāt nacāyamevatātparyā rthoyerasmābhiriṣyatitivācyaṃ uktārthevasvārasyenānyathā rthakaraṇemūlasvārasyabhaṃgāpatteḥ pratyāvaraṇapūjāyāḥ prāṃ| teśrīśaṃsamarcayeditisaṃhitādyuktārthāsaṃgrahāpatteścetidhye yaṃ aṃgāvaraṇadevatānāṃsthānamāha kesareṣinyādiviśeṣa vihitātiriktasthaleitiśeṣaḥ tenakarṇikāyāmevāṃgade vatānāṃśrīrājarājeśvarīyāṇāṃpūjanepinakṣatiḥ koṇādī tyādinānairṛtyavāgvīśānaparigrahaḥ idamapikācitkaṃ te nāgrīśāsuravāyavyakoṇeṣuhṛdayādikāitiśrīrājarā jeśvarakalpīyavacanasyanavirodhaḥ padārthādarśakṛtastu gu hasaṃpradāyādetatpakṣadvayavyavasthāmāhuḥ mamatupratibhāti padyadevatākalpeyathāyathā vidigupādānaṃtattaddevatāyāṃ tathaivatadgrahaṇaṃniyataṃyatratunakiṃciduktaṃ tatratathaivāstu vyavastheti hṛdayādīnāṃpūjāsunamoṃtatākaraṇenahṛdayā yanamaḥ ityanaṃtaraṃnamaḥpadaṃprakṣeptavyaṃ homesvāhāpadaṃpunaḥ prakṣeptavyaṃtenaśirasesvāhāsvāheti maṃtrāṃtevahnijāyāyāsā tumaṃtrasvarūpiṇī homāṃgatvenadvitīyānukīrtitāsāmayā tava tathaivatarppaṇeviddhihṛnmaṃtrastudvitīyakiti śaktisaṃ pṛ0 83a) gamataṃtravacanādāyātītyuktaṃbhaktitarīgiṇyāṃ tenapadārthā darśoktohṛdayāyanamityādikekamātranamaḥpadakaḥpra yogaḥpratyākhyātaḥstriyityapinasārvatrikaṃ puruṣākṛtayo dhyeyāityādisaṃhitāditaḥśrīrājarājeśvarādyaṃgadevātānāṃpu ruṣākāratvapratyavagamāt aṃtesvasvakalpoktāvaraṇapūjīte idamapiprāyikaṃ tenaśrīrājarājeśvarasyāṃtyāvaraṇadevatātaḥ pūrvamevalokapālānāmabhyarcanepinakṣyatiḥ yadvā aṃtevāhye bhūpureāvaraṇāṃtatvaṃtuaṃgādilokapālāṃtamityanenaivokta mitidhyeyaṃ lokapālānyajedityuktyāiṃdrāyanamityādire vaprayogaḥ prāptastatraviśeṣamāha mūleti svasyatadānīṃpradhāna tvenābhimatoyodevastadvāvakapadāteyatyāriṣadapadaṃta| danvitamaṃtepraviṣṭaṃyeṣāṃyatpratipādakapadānāṃtāni tilokapālaviśeṣaṇaṃ hetayovrajrādyāyudhāni jātayaḥ suratejaḥprabhṛtayaḥ tadadhipapadāniupetānipraviṣṭāni yeṣutatpratipādakavākyeṣutānityapitadviśeṣaṇaṃ tena śrīviṣṇupāriṣadāyasāyudhāyasurādhipāyiṃdrāyanamityā diprayogolabhyatenatvayaṃyujyate prayogāṃtarasyaivataṃtrāṃtara siddhatvāt idaṃtutaṃtraṃsaṃdigdhārthakamitinetoniśca| yaḥ saṃbhavati kiṃca etanmūlavacanasyapadaparatvama pyaṃparatvaṃvā ādyehetyādipadānāmevaniveśaprasaṃgaḥ jātyadhipetyevacaprayogeprāpyeta yajedityasyānanva yaprasaṃgaśca aṃteśrīviṣṇupāriṣadāyetyapiprayogo na prāpyeta tādṛśārthasyapūjākaraṇavodhanādevakṛtā rthasyatasyavacanasyaprayogavodhaneudā || pṛ0 83ba) sīnatvādityatonyathaivāsaugraṃthovyākhyāyate tathāhi nanu lokapālānyajedityuktaṃtatkiṃteṣāṃpradhānasamakakṣatayā āhosvidāvṛtitayā nādyaḥaṃgādīdityatevateṣāṃpūjopa deśāt nāpyaṃtyaḥ kalpoktāvṛtayityatevatatpūjālābhasaṃ bhavāditiśaṃkāmapanetuṃtṛtīyāpikāvidvidhāpāriṣa darūpāsti tatvenaivalokapālapūjānusartavyetyabhiprāyeṇāha mūleti bhāvapradhānonirdeśaḥ tenapāriṣadatvenānvitānitya rthaḥ yadvāpāriṣadapadamanvitaṃanugataṃyeṣāmityarthaḥ etena pāriṣadatvenaiteṣāṃpūjetilabhyate hetītyādāvapibhāvani rdeśādikaṃpūrvavat etadabhidhānaṃdhyānopayogitayāyena kenāpipadenatadarthasyaprayogavākyeprakṣepasūcanāyavā ya tuvaṃvajrāyavajralāṃkṣitamaulayesāyudhāyasavāhanāyasapa rivārāyasaśaktikāyaśrīviṣṇupāriṣadāyanamaḥ itiprayo gaḥ iṃdrādipūjāyāmivavajrādipūjāyāmapyadhavaseyaḥarcyā vahirnijasulakṣitamauliyuktiḥsvasvāyudhābhayasamuccayata pāṇipadyāityācāryyavacanāditipadārthādarśakṛtoktaṃ ta ttuetadvacanasyapadapadārthayorekataraparatvetadubhayaparatva vānedṛśaprayogalābhaḥ saṃbhavatītipramāṇāṃtarābhāvena vanasamaṃjasaṃ kiṃnuvajrāyanamaḥ ityādiprayogaḥsādhī yān yaduktaṃrudrayāmale tadāyudhānitatraivatattadvījayu tānica tārādyāniyajenmaṃtrītattadikṣusthitānica vajraṃśa ktirdaṃḍakhaḍgaupāśāṃkuśagadepunaḥ śūlecakraṃcapadmaṃcetyāyu dhānikramācchiveiti yametyādi atredaṃtatvaṃ amīṣāṃ lokapā pṛ0 84a) lānīnāṃpūjanādimaṃtreṣuneṣunecchayāpadapraveśaḥprayogānaṃ tyaprasaṃgāt nāpipauruṣagraṃthoktanāmnāṃpraveśaḥteṣāmapiva hutaratvāt nāpitaṃtroktanāmnāṃtathā teṣāmapivahutvāt tatta darthapūjāvidhānenaivacaritāthībhavatāṃteṣāṃtattatpadanive śaniyāmakatvābhāvāt paraṃtutatprayogodhunocyatetāraṃvī jamatheṃdrāyāmukādhipatayenataḥ sāyudhāyasavāhāṃtenāyasāṃ teparītica vārāyāṃtesaśaktītikāyāmurupadaṃtataḥpārṣa dāyanamoṃtoyaṃdikpālānāṃmanuḥsmṛtaḥiṃdrāyetipadasthāne vahnyādipadamuccaret ādyāmukapadasthānekramājjātīrvade tsudhīḥ pārṣadātpūrvamamukasthānesyātsveṣṭadevatā ityādidī pakalpīyahiyāmalādivadyasyaivataṃtrasyapadaparatvaṃtatrataṃtre yānināmānyāmrātāninānyevaprayogebhiniveśyāninānyā ni evaṃcatatrādṛṣṭāniyamavaruṇasomādipadānyaṃtarbhāvya kṛtā padārthādarśaharṣakaumudyādigraṃthakṛtāṃprayogāḥkathaṃ prāmāṇyamupayāṃtunajānīmaḥevaṃtarhikeṣāṃnāmnāṃtatraprave śuktitivecchṛṇuiṃdrovahniḥpitṛpatirnirṛtiścajaleśvaraḥ vāyurvidhustatheśānotatovrahmetitekramāditivītyetigṛhāṇa evamitiśoḍaśādyupacāraiḥprabhoḥpūjāṃkṛtvānaṃtaraṃpunaḥprā ravdhapūjāyāṃpūrvamevagaṃdhyapuṣpesamarpite tataḥsaṃprārthāṃgā disvāraṇapūjākṛtā tāṃsamāpyacadhūpadīpanaivedyāṃtopacā raiḥ saṃpūjyavaiśvadevonuṣṭeyityarthaḥ yadvā lokapā lārcanānaṃtarakartavyamāha evamiti || pṛ0 84ba) sveṣṭadevamitiprakaraṇaprāptaṃ tatityasyevavātamityarthaḥsaṃ pūjyetyatevānaṃtaryyalābhātprasaktamanatiprayojanakatvama syātevāyāstaṃ anyathārthakatayaivāsyavarṇanāt tathācanai vedyāṃtaiḥpaṃcopacāraiḥsaṃpūjyetiparyyavasitārthaḥ sarvāvaraṇā| nāṃpratyekaṃprāṃtepacāraiḥpūjāṃmukhyadevasyābhyupagacchataḥpratyā varaṇapūjāyāḥ prāṃteśrīśaṃsamabhyarcayedityādirūpataṃtrāṃtara syasutarāṃlokapālāvaraṇapūjāṃtetatpūjanemūlagraṃthenā| nyāvaraṇaprāṃtetadaśaktasyāpitasrāṃtetvāvaśyakamevetyevaṃ tātparyakenābhihitepakṣapātobhaviṣyatītidraṣṭavyaṃ nityaho maprakāramāha tatogururityādinā sveṣṭadevatāyādakṣiṇa bhāgesthaṃḍilaṃkṛtvātatrāgniṃprajvālyavīkṣaṇādibhirvakṣyamāṇa catuḥsaṃskāraiḥsaṃskṛtyatatraprabhumāvāhyavaiśvadevākhyaṃhomaka rmakartavyaṃ yatugarbhādhānādi saṃskārāstacakartavyāitipadā rthādarśakṛtoktaṃ agnyādhānādikaṃkarmanityahomenavidyate ityetatsaṃhitāviruddhametadabhidhānaṃyatupradakṣiṇāṃkṛtvā natvāstutvānityahomaṃkuryādititenaivokteḥ tadapina etasyai vanityahomatvāt saṃhitādiṣupūrvoktahomābhidhānānaṃtara mevāgryādhānādikamityādidarśanāt atevaharṣakomu dīkṛtāvaiśvadevākhyaṃkarmāharaha kriyamāṇaṃsaṃkṣepeṇāvāryyai ruktaṃsmārtavaiśvadevepikalpakṛtābhyukṣaṇamātramuktvātatkarmo ktaṃtadvadatrāpibhavatītivahutaṃtravidhikathanamasaṃgataṃmā nītyuktaṃ etadanaṃtaraṃ adodevatāyāḥsarvapārṣadebhyovali rnamitimaṃtreṇasvāgrataḥ prādakṣiṇyenacaturdikṣuparitaḥpa davācyāsuvaiśvadevavāśiṣṭadravyeṇagaṃdhākṣatapuṣpādisahi pṛ0 85a) tenavalirdeyityāha valimiti tataḥvalinivedanānaṃta raṃ ānaṃtaryyavācinaścāsyapadārthādarśoktajaladānabhoja nāṃtācamanadānavahirnirgatatejaḥ kartṛkadevamukhakarmma praveśaviśvaksenādisaṃpradānakanairvedyāṃśadānāṃta ka rmmaṇāṃvodhanesāmarthyaṃnāstītisahṛdayāevajānaṃtu nanu navayaṃtatityasyāyamarthitivrūmopitvānaṃtarpyaṃvalidā nasyanaivedyodvaraṇeyuktaṃ tadetaiḥpadārthairvyavahitamititā tparyyagrāhakaṃtatitīticetna ānaṃtaryavodhanādevacaritā rthobhavatosyatathātātparyyaniyamanāsamarthatvāt yadivi kīryyatatitipāṭhaḥsyāttadālpayaivānaṃtarpyavodhanādanuti prayojanakasyatasyatathātātparyyaniścāyakatvenasārthakī karaṇamucitaṃsyāt karkarīnāmakaḥsanālaḥpātraviśeṣa stāṃmīśānavidiśikūṭīkṛtavikirasamudāyesaṃsthāpyate jelenāpūryyatasyāmastradevatāṃpūjayet hemavastretyādidvayaṃ karkaryyāḥsiṃhasthetyādicatuṣṭapaṃcāstradevatāyāviśeṣaṇaṃ ca tvāsanena utthitobhūtvā sthirāsanena upaviśyagurustāṃkarka rīṃpunarādāyanālamuktenajalenalokapālānāṃdevājñāṃśrāva yannaṃtarmaṃḍanayābhyaṃtarevedyāḥ pradakṣiṇaṃparivṛtyāstra maṃtramuccārayanyathāpūrvaṃniveśayet punaścatatrāstra devatāṃsaṃpūjyasaṃskṛtevīkṣaṇādicatuḥ saṃskāraiḥ saṃ skṛtevahnaucarupacedityanvayorthaśca bhuṃjītetica| rostṛtīyabhāgaṃtugrāsatritayasaṃmitaṃ aṣṭagrāsa| pramāṇaṃvādaśanasparśavarjitaṃ || || pṛ0 85ba) pālāśepuṭakekṣiptvāmuktaupippalapatraje hṛdāsaṃyojayenmaṃtrī pūtairācāmayejjaktairitiviśeṣasomaśaṃbhūktonusarttavyaḥhṛja saṃ svasvahṛdayamaṃtreṇābhimaṃtritaṃ prasṛtapāṇeraṃguṣṭagrānmadhya māgraṃyāvattālaḥ tasyapramāṇaṃtaṃtrāṃtareaṃguṣṭamadhyamāṃgulyauye nahastasyaprasāritenadaṃgulyoraṃtarālaṃtālamāhurmanīṣiṇi ti yathāvidhīti svasyavāmabhāgeniṣiddhetaradiśipraktāla napūrvakaṃprakṣeparūpoyastaṃtrāṃtaroktovidhistamanatikramyetyarthaḥ prakṣālyanikṣipedbhūmauvāmatovāmapāṇineti prayogasāre idaṃtakāṣṭaṃhṛdājaptaṃkṣīravṛkṣādisaṃbhavaṃ saṃmārjyadaṃtāṃstacchitvā prakṣālyaitadbhuvikṣipet dikṣupūrvādyadhorddhāsutasyāgnayatane kramāt vṛddhistāpomṛtirvittakṣayaḥ śāṃtirgadodhanaṃ sukhaṃvṛ ddhiḥparaṃduḥkhaṃphalānyetāniśaṃsatītitaṃtrāṃtare anyatrāpi paści mottararudraiṃdreśubhaḥpātonyathā'śubhiti yatravedyāṃsarvatobha drādimaṃḍalaṃlikhitamastitatraivadarbhāstaraṇaṃkṛtvāśiṣye ṇasahitoguruḥ svapedityanvayaḥ athavedyāṃsthalābhāvekathaṃ syāditicet tatsamīpasthalāṃtaretadāstaraṇaṃkāryamitinado ṣaḥ atevavedyāmitisāmīpyamadhikaraṇārthitipadārthā darśakṛtaḥ śayīteti rāgaprāptānuvādoyaṃ nacasvapneśubhāśu bhaṃdṛṣṭaṃpṛchetprātaḥśiśuṃguruḥśubheśubhaṃvadetasyajuhuyāda śubheśataṃ astreṇetikramāt proktovidhiḥśiṣyādhivāsanei tivirudhyeta vyākupyetacakraredhamāmadhyamāsyādadṛṣṭetūtamo ttameititaṃtrāṃtare darbhaśayyāṃgatorātraudṛṣṭāsvapūṃnivedayedi tikapilapaṃcarātravacanasyatunakāpisaurasyapratyāśādṛṣṭe nyatodarśanaviceḥspaṣṭaṃlābhāditivācyaṃ darśananivedanayo pṛ0 86a) rdvayorvidhānegauraveṇadṛṣṭasyanivedanamātramaṃtimavacane navidhvīyate anyaistuvacanaiṇāprāptasvāpesvapnadarśanepha lamātraṃkathyatitisvāpavidhaumānābhāveva laukika pramāṇenāprāptāṃśevavidhividheyatāsvīkārāditisaṃ kṣepaḥ || yasyodyotamatīsatīguṇavatīmātāpito māpatirnāmapremanivītipaṃthakulabhūḥkūrmācalojanmabhūḥ| sūpāsyaṃkṛtavīryyacācyutapadaṃvārāṇasīvāsabhūstasmādabhu diteyamavdhipaṭalaḥśavdārthaciṃtāmaṇau || || agnijananamiti agnestaṃtroktastattadāhutiphalasamarpaṇama rthatvarūpaśaktiviśeṣaviśiṣṭasyavahnerjananaṃyasmādevaṃbhūtaka rmmavakṣyeitiśiṣyāvadhānāyapratijñātenavakṣyamāṇenakarma ṇāvināgnisamutpattāvapinakṣatiḥ aprāmāṇyaśaṃkāṃni rasitumāha taṃtretyādi nanutarhietanmūlataṃtrādevāyama rtholabhyitikimanenāpūrvagraṃthāraṃbheṇetyatrāha sarvetyā di tathācanānātaṃtrāṇāṃdarśanemahākleśāpatiḥekaikadarśa netvetāvadarthālābhitināsyavaiyarthyamitibhāvaḥ vidhivatsaṃ skṛteityuktaṃtatrakovidhiḥkaścasaṃskārityapekṣāyāmāha aṣṭā daśetyādi yadvāvidhivadityasyaikapādapraveśasāṃnidhyātku ḍevānvayaḥśāstravartmanetyasyacasaṃskṛteityanenakiṃtacchā stravartmetyākāṃkṣāyāṃaṣṭādaśetyādiyojanāmātreviśeṣonatu phalepi natvevaṃśāstravartmanāvidhivatsaṃskṛteācāryyakuṃḍeiti saṃvaṃdhitipadārthādarśagraṃthovyākupyeteticet kiṃcātaḥśā stravartmapadavidhivatpadayorekataropādānādevatadvivakṣinā rthapratītyātadekatarapadopādānavaiyarthyaprasaktestanma || pṛ0 86ba) tekathamapyanudvārāt kimamīsaṃskārāḥśrautasmārttakarmmasva pyādeyānetyāha taṃtretyādi astutamūlamaṃtreṇakuṃḍasyadarśanaṃpra thamaḥsaṃskāraḥ astramaṃtreṇakuṃḍasyaprokṣaṇaṃdvitīyaḥ astreṇaku śaistattāḍanaṃtṛtīyaḥ kavacamaṃtreṇabhyukṣaṇaṃcaturthaḥprokṣaṇā bhyukṣaṇayorayaṃbhedoyadādyamuttānahastāgreṇa dvitīyaṃmuṣṭi vaṃdhena sevanaṃnavamaḥsaṃskāroyadyapyabhyukṣaṇamevetiṭīkā kṛtastathācakathamaṣṭādaśatvaṃsaṃskārāṇāṃsaṃkhyāyāvibhinnadha rmigāmitvāditiśaṃkābhavati tadanuṣṭānakālabhedādvyakti bhedityabhipretyasamādheyaṃ kiṃvāsevanaṃsarvāvayavāvacchede najala niṣecanaṃ itaratukiṃcidavacchedenetibhedaḥkalpanīyaḥ astramaṃtreṇakiṃcitkuṃḍasyakhananaṃpaṃcamaḥ astreṇaivakuṃḍānmṛ dāmuddharaṇaṃṣaṣṭaḥhṛdayamaṃtreṇamṛdaṃtareṇakuṃḍasyaviṣamagarta pūraṇaṃsaptamaḥastreṇakuṃḍadeśasamīpakaraṇamaṣṭamaḥseva namabhyukṣaṇamevanavamaḥsaṃskāraḥhetimaṃtreṇaastramaṃtreṇakuṃ ḍanaṃkudṛnaṃdaśamaḥsaṃskāraḥvarmamaṃtreṇamārjanamekādaśatamaḥ kavacenagomayenavilepanaṃdvādaśatamaḥ kavacenaivakalā rūpakalpanaṃ vahnisūryyacaṃdrakalāsvarūpatāvibhāvanaṃkuṃḍasyatra yodaśatamaḥsaṃskāraḥ aparetu kuṃḍasyarūpaṃjānīyātprakṛteḥ paramaṃvapuritimūlakṛtaivavaktavyatvātpaṃcabhūtātmakatvaṃta syayuktamititatkalābhāvanamevayujyateitinivṛtiprabhṛti tatkalābhāvanamevaprakṛtekalārūpakalpanapadārthonatupra kṛtānupayuktoktakalpakalpanapadārthonatuprakṛtānupayukto ktakalākalpanamitiprāhuḥ trisūtryāmekhalāsukuṃḍasyaveṣṭa namapikavacenaiveticaturdaśatamaḥ hṛdayamaṃtreṇakuṃḍasyārca pṛ0 87a) naṃpūjanaṃpaṃcadaśatamaḥ astramaṃtreṇavajrīkaraṇaṃvajrava dṛḍhatāciṃtanaṃṣoḍaśatamaḥ namitihṛnmaṃtreṇakuśaiśca turdikṣumārgakaraṇaṃcatuḥpathaṃkuryādityanenasūcitaṃsa ptadaśatamaḥ akṣapāṭanaṃkavacamaṃtreṇeṃdriyodghāṭanaṃcara maḥ saṃskāra kecittukṣayāyāmaṭaṃtītikṣapāṭanārākṣasāḥ nakṣapāṭanāyenatadakṣapāṭanākhyaṃkarmma tathācahumitika vacamaṃtreṇarākṣasānāṃprastutakarmopadyātakānāṃnivāraṇaṃ kuryādityarthityāhuḥ etāvatsaṃskārātkartumasamarthaṃpratyā ha athaveti satisāmarthyelaghupakṣamanusaraṃstunābhīṣṭasaṃ patsaraṇimāroḍhumarhatiprabhuḥprathamakalpasyayonukalpe navartate sanāpnotiphalaṃtasyetivacanāt tisriti paści mamārabhyapūrvaparyaṃtāstisrastisraścadakṣiṇāmārabhyotarapa ryaṃtāḥpūrvarekhābhiḥsaṃbhinnārekhāḥkartavyāityarthaḥrekhātrayaṃ prādeśamātraṃkartavyaṃ saṃpradāyāt anyopiviśeṣaḥsauśama ṇītaṃtreprāgagraṃsyādudaksaṃsthaṃdakṣiṇāraṃbhamālikhet uda gagraṃpuraḥsaṃsthaṃpaścimāraṃbhamālikhediti pakṣāṃtaramathave tyādināvakṣyati upacāraiḥkāmopacāraiḥtecamardanādharakṣa tacuṃvanādayaḥkāmaśāstraprasiddhāḥvāgīśvareṇasahasāṃgasu ratakrīḍāsaktāmitituphalitārthaḥkucamardanacuṃvanādibhi ścetsavilāsaṃsuratakriyābhavet sadapatyasamudbhavastadā nīṃviparītaṃviparītarītitityarthakavacanānāṃdarśa nāt pūjayedityatevopacāralābhāupacāraiḥpūjayedi titunānvayaḥsādhīyānvākīīśvarīvāṇīlakṣmīpārvadyātā miti ekavacanamekasyāṃdīkṣāyāmekaikaivadheyānatusarvāyīti sūcanāyā | pṛ0 87ba) tenavrahmadīkṣāyāṃsarasvatīviṣṇudīkṣāyāṃlakṣmīśivadīkṣāyāṃ rūḍhyāīśvarīpadavācyāpārvatīgaṇeśasūryyadīkṣāyāṃtattaccha ktiyogeneśvarīpadavācyā vāgīśvareṇasaṃyuktāmityatrāpivā kavāṇīrdraḥ lakṣmīdīrghekārasyalakṣmyāṃrūḍhatvāt tadutaraṃpu narīkārīśvarīnāmaikadeśīśvarīparaḥ sācapūrvoktaprakā reṇadvividhāpītisabrahmaśaktikāḥpaṃcāyatanaśaktayaḥsa rvādyapyāyātāḥ tāsāṃpratyekamīśvarityarthakaraṇāvrahmavi| ṣṇuśivagaṇeśasūryyalābhaḥ ekavacanaṃpūrvavadupapādanī yaṃ śivavījetyatrāpinuṣaṣṭītatpuruṣaḥkiṃtukarmmadhārayaḥ śivaṃśubhacatuṣṭamitiyāvat atevatatpuruṣadoṣopila kṣaṇāpatyādilakṣaṇaḥparāhataḥ duṣṭavījasyaputrotpatyanādhā yakatāvaidyaśāstrādauprasiddhatvāt ṛtumatyāpiprathamādi dineṣusaṃgatauśubhadīrghāyuḥputronabhavatītyatastātetinī leṃdīvaretyādimanojñātvādiprāpakaṃmanojñāṃramayetstriya mityukteḥ nacāparadevīnāmaparadevānāṃvātropādānamapha lamitivācyaṃ asyakalpasyadevatāsāmānyaviṣayatayāe kaparatvemūlagraṃthāsauṭasyaprasakteḥīdṛśarahasyagopanā rthamevaprāyalopetyādivatkliṣṭaṃkṛtamitidhyeyaṃ ateva lakṣmīmṛtumatīṃtatraprabhornārāyaṇasyaca grāmyadharmeṇasaṃ jātamagniṃtatraviciṃtayedityādisaṃhitādiṣulakṣmyāyuktiḥ juhuyādvaiṣṇavevahnāvinimūlepi pātreṇetyādikāṃsyādi pātreṇapātrāṃtarapihitenasūryakrāṃtādisaṃbhavavahnimupa| pādāyāstramaṃtreṇanairṛtyabhāgekravyādāṃśatvenaparikalpi taṃsāgryaṃgāraṃparityajyāvaśiṣṭamagniṃvīkṣaṇādibhiścaturbhiḥ pṛ0 88a) saṃskāraiḥsaṃskuryādityarthaḥvaiṃdavoviṃduprabhavovahniḥviṃdoragnīṣo masvarūpatayātadutpannatvaṃvahnaḥsaṃbhavati bhaumasyavasoḥbhūmi saṃvaṃdhinaḥprastutapurogatavahneḥdevasyadevyāścetisāmānyani rdeśosasmaduktapakṣapātī ācamanāvītyādināgaṃdhapuṣpādi parigrahaḥ citpiṃgaletisvarūpāṃtehanetipadadvayaṃdahetipada dvayaṃpavetipadadvayaṃvocāryyasarvajñetyādisvarūpaṃmanunānene tyādināprāk prathamaślokeudīritaḥ manutvarūpasāmānya dharmmeṇakathitoyomaṃtraḥsoyamityanvayaḥ agniprajvālanaṃca mukhenaivanasūryyavyajanādinā mukhenaiyadhamedagniṃmukhāde ṣahyajāyata niṣedholaukikevahnaupravṛttotatvalaukikei tyādisudhārṇavādyudāhṛtatāṃtrikavacanāt ātmanodehavi nyasedityuktaṃ tatkiṃpratyekaśaḥśiraḥprabhṛtyaṃgeṣukiṃvāvyāpa katvenetyākāṃkṣāyāmāha liṃgetyādisarvataḥsarvāṃgāvacchede na atrātiraktāyāṃtyāyāpinetrenyāsaḥ vahurūpāyāupāṃ tyāyāpiaṃtesarvāṃgenyāsaḥ saliṃgagudamūrddhāsyanāsāne treṣucakramāt nityasedatiriktāṃtāḥsarvāṃgevahurūpiṇī miti vacanānmūlakṛtoṃtyopāṃtyajihvayovyutkrameṇā| bhidhānaṃtujihvāmaṃtroddhārasaukaryyāya anyathāsādī| tyādiśavdalāghavaṃnasyāt jihvānāṃnyāsohitattanmaṃ tranyāsadvārāsyāttevatu najñāyaṃte ketanmaṃtrāityape kṣāyāmāha vahnīretyādi sādiyāṃtārthātpratilo magaṇanayā vahninārakāreṇadūreṇa yakāreṇa a rghrīśena ṣaṣṭhasvareṇasaṃyuktāḥ saṃtaḥpratyekaṃsa viṃdavovahneḥ sapta || pṛ0 88ba) jihvānāṃkrameṇamaṃtratāmāpadyaṃte guṇabhedaḥsātvikādi| guṇavailakṣaṇyaṃ tadviśiṣṭakarmmasusātvikakarmmaṇirāja sakarmmaṇitāmasakarmmaṇivetyarthaḥ kāmyakarmaṇītyatrarā jaseitiśeṣaḥ jātibhiḥhṛdayāyanamityādipadaiḥ tārāgna yeityāditāraścaagnayepadaṃcetidvaṃdvānaṃtaraṃtārāgnayepade ādyeyeṣāṃteitibahuvrīhiḥ nanutāretyasyapadapadenāthanva yaḥ tathācasatitāraścaagnayevetidvaṃdvottaraṃtārāgnayevatepa devatārāgnayepadeitthaṃkarmadhārayeṇabhavitavyaṃitthaṃcatā retipadaprayogāpattiśca vahnimūrttayaḥvahnimūrtipratipāda kajātavedaḥprabhṛtiśavdāḥtenanatiśavdāṃtatvapraṇavādipūrva katvayormūrttibhāvepinakṣatiḥ tathāca oṃagnayejātavedase namaḥ ityādiprayogaḥ paryavasyati āsanamiti svadehepūrva vanmaṃḍūkādiparatatvāṃtadevatāvinyasyavahneḥpīṭhaśaktīścavi nyasyasvatanaumanasāvahnerāsanaṃdatvāvahnermūrtiṃtatradhyāyedi tyarthaḥ iṣṭaṃvaramudrāṃ abhītiṃ abhayamudrāṃ tatitidhyānānaṃta ramityarthaḥ tathācadhyānānaṃtaraṃpariṣecanaṃtatodarbhaiḥparista raṇaṃ tataḥparidhiprakṣepastatastatravrahmādipūjā tatodhyātasya vahneḥkuṃḍamadhyepūjetikramolabhyate padārthādarśakṛtastutata ityasyāṃtaryāgakrameṇasvahṛdayevahnisaṃpūjyetyarthamāhuḥ nahīdaṃ śavdādadhigamyatedhyātavahnimityagnimamūlāt dhyānasyasāṃ pratamevogayogitipratīyate vahnipūjāmaṃtropyagrevaka thyate tasmāttatopūjākathamāyāti dikṣudakṣiṇapaścimo ttaradiśāsuteṣāṃparidhīnāṃtritvāttanopūjākathatrikasyaiva pūjanāt atotranavidiśāṃgrahaṇaṃ madhyekuṃḍamadhyepūjāyā pṛ0 89a) abhidhānādevamaṃḍūkādipīṭhadevatāpūjārthākṣiptāma dhyityasyaivamaṃḍūkādipīṭhamaṃtrāṃtamaṃtraiḥsaṃpūjitekuṃḍama dhyeityarthitipadārthādarśakṛtaḥ kathamapicedṛśārthalā bhasyābhāvebhavedapilakṣaṇa nahyevaṃ tādṛśārthasyāsmā| bhiḥpūrvamevaprāpitatvāt madhyiti īśānādikrameṇavā yukoṇaparyaṃtaṃṣaṭsukoṇeṣuṣaṭjihvātirikrāṃtāḥsaṃpū jyamadhyevahurūpāpūjyetyarthaḥ rudreṃdravahnimāṃsādavaruṇānila gocare hiraṇyādyāḥsthitāvahnerasanāḥ ṣaṭhyanukramāt ma dhyatovahurūpātvityādisomaśaṃbhuvacanāt paretumadhyei tiprathamamupātaṃkathamaṃtebhavitumarhati kathaṃvāgraṃtha| syāsaurasyaṃnasyāt tathāvivakṣaṇeṣaṭkoṇeṣapima| dhyecetikutonoktaṃtasmānmadhyevaprathamaṃjihvāpūjātataḥko ṇeṣityevagraṃthasaṃmataḥpaṃthā somaśaṃmvādivacanaṃtupakṣāṃta raparaṃsvasvagurusaṃpradāyādvyavasthāpakaṃ karmabhedenamadhyepū jyānāṃjihvānāṃvyavasthoktāṃtaṃtrāṃtare kuṃḍasyamadhyetvathasāpra śastājihvāhiraṇyābhuvikarmaṇādaustaṃbhanādiśumatākana kāṃtardveṣaṇādiṣumatākhaluraktāmāraṇenitaditābhuvi kṛṣṇāsuprabhāvudhavarairihaśāṃtau uccāṭanetiraktāṃtariti dī kṣāyāṃvahurūpātanutemadhyeśubhānisadeticetivadaṃti dikṣi timekhalāśritadarbheṣuprācyādiṣunyāsakramādaṣṭamūrtīḥpūjayedi tyarthaḥ yaduktaṃmadhyecakoṇaṣaṭkacajihvābhiḥkesareṣvapiaṃga maṃtraistatovāsetvaṣṭābhirmūrtibhiḥkramāt mekhalāśritadarbheṣudi kpatīnpūrvataḥkramāditi etenaṣaṭkoṇādvahiriṣṭadalaṃmūrtyaṣṭa kapūjanārthamavaśyaṃkartavyamitimūlatātparyyamunīyate anyathā daleṣitikathamucyetetiharṣakau| pṛ0 89ba) mudīkāroktiḥpratyuktā padārthā darśodāhṛtapūrvoktavacanai kavākyatayādaleṣvityasyamaulasyamekhalāśritadarbheṣupūrvā didigdaleṣvityarthakathananiścayenatādṛśāṣṭadalānumāpa katvāsaṃbhavāt vastutastu kesareṣvityanurodhādaṣṭadalasyā vaśyakatvenadaleṣvevamūrtipūjanamucitamitisādhīyān harṣadīpikāgraṃthaḥ mekhalāśritadarbheṣutudikṣudikpālapūja namātramitipratibhāti atevaśiṣṭakalpe vahnikoṣṭaṃṣaḍa srāṣṭadalabhū maṃdirānṛtaṃ madhyenārapuṭāmāyāṃlikhitvāpīṭha marcayeditispaṣṭaṃdṛśyate māyetitattaddevatāśaktivījānā mupalakṣaṇaṃ atevavaiṣṇavāgnauramāvījamitinānātaṃtreṣu dṛśyate yatuprasiddhapūrvādidikṣumūrtipūjanamitipadārthā darśakṛtoktaṃ tatrayuktaṃ pāribhāṣikaśacyaivasarvatrāvaraṇa pūjanādatratadvādhepramāṇābhāvāt nacoktaviśeṣavacanādvā dhaḥ tadvacanepūrvādipadasyaivasatvenapāribhāṣikatatparatve nāpyupapatteḥ dikpatīnityetāvanmātreṇānvayenāpicāritā rthyasaṃbhavāt dharmādipūjaneprācītathaivācaraṇārcane pūjyapū jakayoraṃtariṃdrādīnāṃyathāsvakamityādivacanādiṃdrādeḥpra| siddhaprācīgrahaṇasyasarvasaṃmatatvāditidhyeyaṃ sruksruvayoḥ saṃskāramāha paścādityādinā yathākramāditidarbhāṇāmagnai ragnaṃmadhyemaṃdhyaṃmūlenamūlaṃmārjayedityarthaḥājyasaṃskāramā ha ājyetyādinā astravāriṇā astramaṃtrasahitenajastenata| ccāstramaṃtrapāṭhapūrvakaṃjalenaprokṣaṇāt aṃguṣṭopakaniṣṭā bhyāṃaṃguṣṭānāmikābhyāṃ ṣaḍiti tāpanaprabhṛtayaḥsaṃstuvanāṃ tāmīsaṃskārāḥṣaṭ vīkṣyaṇādayastvājyasthālyadhikaraṇaka pṛ0 90a) prakṣepapūrvabhāvinaścatvārājyasaṃskārāḥpṛthagevetinādhi kyaśaṃkā nanuaṣṭādaśasyuḥsaṃskārāḥkuṃḍeśaivāgamoditāḥ ghṛteṣuvisruvevāṣṭāvitipadārthādarśādarśitataṃtrāṃtarāvi rodhaḥkathaṃparihāryyiticetmaivaṃnyasyamaṃtraṃghṛtemudrāṃdarśa yeddhenusaṃjñitāmitivāyavīyasaṃhitāsaṃvādātsthālyāmā jyaprakṣepātprāgevamūlamaṃtreṇābhimaṃtraṇaṃdhenumudrayāmṛ tīkaraṇaṃcetisaṃskāradvayaghṛtasyādhikaṃkāryyamitinaiṣa doṣaḥ ghṛtaspatikṣepyasyaviśeṣādhīnonikṣepaṇasyāpiviśe ṣityabhipretyanikṣepyetivihāyavinikṣipyetyatevoktaṃmū lakṛtāsruksruvayostuādānapratāpanamārjenaḥpunaḥpratā panaśivaśaktyātmakasveṣṭadevatacchaktinyāsatrisūtrīkaraṇa katadīyagrīvāveṣṭanapūjanasvadakṣiṇabhāgādhikaraṇaka tatsthāpanātmakāṣṭausaṃskārāititaṃdeśepinadoṣaḥ taduktaṃ śaivāgamegṛhītvāsruksruvāvūrddhamukhauvādhomukhaukramāt pratāpyāgnautridhādarbhamūlamadhvāgrakaiḥspṛśet punastriṃśaḥpra tāpyādhomukhāvagnaukuśānkṣipet sruviśaktiṃsruveśaṃbhraṃvi nyasedvadayāṇunātrisūtraveṣṭitagrīvaupūjitaukusumādi bhikuśānāmupariṣṭātrausthāpayetsvasyadakṣiṇeiti agnauda rbhaprakṣepastutatpratipattikarmana kasyāpisaṃskāraḥ mūletā vadanupādānaṃtaṃtrāṃtaranayāsamādheyaṃ hetiṃ hutadravyaśe ṣaṃsruvasthaṃ atvāhutipratyāhuti etenasruveṇahomekri yamāṇaisarvamaśeṣeṇanāgrauprakṣepyaṃkiṃtumaśeṣamityupa diṣṭaṃ mūlevyāhṛtipadaṃmahāvyāhatiparaṃ tāścataṃtrāṃtaroktāḥpra darśitārāghavabhaṭṭaiḥoṃbhūragnayecapṛthivyaicamahatecasvāhā pṛ0 90ba) oṃbhuvovāyavevāṃtarikṣāyamahatecasvāhā oṃsvarādityāyaca divecamahatecasvāhā oṃbhūrbhuvaḥsvaścaṃdramasenakṣatrebhyaścadi gbhyaścasvāheti tathānāmakaraṇamiti yadevamaṃtradīkṣāpu raścaraṇādyarthaṃhomovidhīyatetathānāmatadanurūpaṃnāmakarta vyamityarthaḥ tathaivaśaivedīkṣādauśivāgniritimṛtyuṃjayāgni rbhairavāgniritivāvaiṣṇaveviṣṇugniritiśrīrāgniḥkṛṣṇāgniri tivā śaktiprabhṛtidīkṣāyāṃśaktyagnirityāditripurāgnistā| rāgnirityādikaṃvānāmasthāpanīyamitiparyyavasitārthaḥta syavahne pitaraupūrvoktau etadanaṃtaraṃtiṣṭannevapaṃcasamidhā| mūlāgrabhāgeṣusaṃplutāḥ kṛtvaikavāramevajuhuyāt tatoji hvānāṃmaṃtrairaṃgadevatādīnāṃcahomaḥkāryyitimūlasvarasasi ddhaḥpaṃthāḥ atevaharṣakaumudīkṛtaḥgarbhādhānādisakala saṃskārābhidhānānaṃtaraṃsaṃskārāṃtaramāha samidhetidaśāṃ gulāḥ paṃcasamidhaḥparidhivṛkṣodbhavāḥ alābheśvatthādibhavāḥ mūlāgreṣughṛtāktāḥ kīṭādyabhakṣitāḥsatvacastūṣṇīṃtiṣṭannaika daivajuhuyāt atrācāryyeṇatiṣṭanvopaviṣṭovekimapino padiṣṭaṃkātyāyanānusāreṇāsmābhistiṣṭannityuktaṃtiṣṭansami vaḥsarvatretitenapāribhāṣitatvādityādikamupadiṣṭavaṃtaḥ padārthādarśakṛtastuanaṃtaramitināmakaraṇamityatrāpisaṃ badhyate anaṃtaramityasyāyamarthaḥvakṣyamāṇapaṃcasamiddhomala kṣaṇaṃnālāpanayanaṃkṛtvāsūtakaṃviśodhyatathātaptadevatānā mnāgrernāmakuryāt yathānārāyaṇāgniḥkṛṣṇāgnirdurgāgnirityā di tataḥpitroragnervisarjanaṃkṛtvāvaulādisaṃskārāḥkāryyāḥ| tatojihyādyaṃgāracaraṇādihomityevakramaḥsādhīyān yadu pṛ0 91a) ktaṃvāyusaṃhitāyāṃ jātaṃjātvaivamākāraṃjātakarmasamācare t nālāenayanaṃkṛtvātatataḥsaṃśodhyasūtakaṃśivāgnītyā dināmāsyakṛtvāhutipuraḥsaraṃ pitrorvisarjanaṃkṛtvācaulo panayanādikaṃ athodvāhāvasānaṃcakṛtvāsaṃskāramasyatvi ti śaivāgame tatonālāpanuttayesamidhaḥpaṃcahotavyāḥprāṃ temūle ghṛtaplutāitītyāhuḥ atredaṃvaktavyaṃ asyārthasyataṃtrāṃ tarasiddhatvepinamūlasiddhatvamasti tataḥścetyādimūlataḥsa rvasaṃskārānaṃtaramevapitṛvisarjanasamiddhomayorāmnāna kramādevapaurvāparyamāpannayoḥpratītatvāt nacāṃtatoniṣṭe dvalakṣaṇayānvayavaiparītyenacāyamarthomūlādānīyate itivācyaṃ evaṃtarhisarvatrataṃtrāṇāmekavākyatāsaṃbhavena vikalpevabhajyetetidik yathāvidhi pūjāprakaraṇokta kramamanatikramyapratyekamekāṃpratidevamekaikāmāhutiṃ maṃ travittamaḥ homādimaṃtrajñomaṃtravit praṇavādikepimaṃtrepu naḥpraṇavāṃtaraṃsvāhāṃtepimaṃtrehomāvasarepunaḥsvāhāṃtatvaṃyo jānātisamaṃtravitaraḥyastvevaṃbhūtobhavanapipuraścaraṇādinā siddhahomamaṃtrakaḥsamaṃtravittamaḥtenoṃsvastipūrṇāyaśirasesvā hāsvāhetyāditrayodaśākṣarādimaṃtrairhomaḥkāryyityuktaṃbhavati yatuyathāvidhītyanenahomayaṃtresvāhāṃtatetyuktaṃsmārayatīti maṃtravitamityanenalokapālatadasrāvṛtigrahaṇamuktamiti padārthādarśe tatrayuktaṃ īdṛśārthasyatataḥprātthasaṃbhavāt homa maṃtrekiṃcidviśeṣaparaṃkartavyaṃ kiṃtuaṃgabhūtāpradhānabhū tāyāmūrtayaḥ ityarthakaṃ āvaraṇadevatāmūrteyitiyāvat ā varaṇadevatāścaaṃgadevatāmūrtidevatālokapālata || pṛ0 91ba) dastradevatāṃtāḥsarvaprasiddhāḥ aṃgāvaraṇātpūrvapūjanīyāḥkvā pidevatāṃtarenāmnātājihyāścapūrvoktārthakenāpiaṃgamūrti padejanāyāṃtītitāsāṃpṛthak nirdeśitinakiṃcidanupapa nnaṃ yatamānaso deśikaḥ sruveṇājyaṃcaturvāraṃsucinidhā yatāṃsrucaṃsruveṇapidhāyatiṣṭannevavauṣaḍaṃtenavahnimaṃtreṇā gnaujuhuyādityanvayaḥ asāvadhānastunābhautanmūlamādhāya ṛṃgāgravyagralocanaḥ vāmastanāṃtarānīyatayormūlamataṃdvi tititaṃtrāṃtaroktakriyāṃkartumasamarthaḥsyādatoyatetyādi saṃpaditi saṃpatkāmanāyāmasauviśeṣitinabhramitavyaṃkiṃ tvasausaṃskārārthamavaśyamanuṣṭeyonuddeśyāṃsaṃpadamapikaro| tītitātparyaṃ kiṃvāgnisaṃskārasyasaṃpadeititadarthaḥ atha vāsaṃpadesamīcīnesthānevahnauityarthaḥ tathācavahnerjvālāma dhyeitiparyyavasyati atevāgnāvitiviśeṣyasamarppaṇāya sārthakaṃ pūrvamatejuhuyādityatevavāṃchitārthalābhādagnā vityanatiprayojanakaṃsyāt vighneśvarasyeti daśetimaṃtreṇe tyatrāpisaṃvadhyate tathācamahāgaṇapateraṣṭāviṃśatyakṣaraṃmaṃtra mekaṃdaśadhāprakalpadaśāhutīrdadyāt tatraprathamavījenekā hutiḥ prathamadvitīyābhyāṃdvitīyādvitīyatṛtīyābhyāṃtṛtīyā tṛtīyacaturthābhyāṃcaturthī caturthapaṃcamābhyāṃpaṃcamī paṃcama| ṣaṣṭābhyāṃṣaṣṭī gaṇapatayeitipaṃcavarṇaiḥsaptamīvaravaradeti paṃcavarṇairaṣṭamī sarvajanaṃmeitipaṃcabhirnavamīvaśamānaya svāhetisaptabhirdaśamīsābhavati yadvāekenaprathamāprathama dvitīyābhyāṃdvitīyā prathamadvitīyastṛtīyaistṛtīyā prathama| dvitīyatṛtīyacaturthaiścaturthī evamevāgrepipūrvapūrvatanasa pṛ0 92a) kalavarṇopādānamuttaratraśakyatecāyamarthomūlavākyā dadhigaṃtuṃ tataḥsamastenacarurāhutayaḥkāryāititaṃtrāṃtarasi ddhaṃ yaduktaṃgaṇeśavimarśinyāṃmahāgaṇeśamaṃtreṇapūrvapūrva yutenaca tārādivījaṣaṭkeṣukaraṇeṣadrivarṇakaiḥbhinne nadaśadhāhutvāsamastenasureśvari juhuyāccacaturvāraṃsama stenaivatetatviti saṃskṛteṣuaṣṭādaśasaṃskāraiḥpūrvoktaiḥsaṃ skṛteṣukuṃḍasyaivasaṃskṛteṣvitiviśeṣaṇadānādagnimiti sāmānyalirdeśāccakuṃḍasyaivasaṃskārāstavṛttadṛtvikdvārā karaṇīyānāgneḥ saṃskṛtasyaivatasyāparakuṃḍeṣupraṇayanā ditidhvanitaṃ atevasamāhititi saṃmyakuktavidhi nāāhitaḥ saṃsthāpitovahniryenetyarthaḥ tathācaikavāraṃvi dhināhitatvānnapunaḥsaṃskārāpekṣā ṛtvijastusvasvakuṃḍeya maṃtradevatāṃsāṃgāvaraṇadevatāṃpūrvamācāryyeyauvāvāhitāṃ gaṃdhādibhiḥ saṃpūjyamūlamaṃtreṇapaṃcaviṃśatisaṃkhyayājyenaju huṣuḥ ācāryyeṇatupūrvaṃsvakuṃḍehutamevetinapunarhomityā ha ṛtvijityādinā sājyenavaruṇetyatretaḥpūrvapaṭalekāri toyaścahatasyābhāgatrayaṃkāritamāsīt tatraikabhāgodevāya niveditaḥ dvitīyo bhāgohotavyamityuktaṃsoyamevahoma idānīmupadiṣṭaḥ tṛtīyabhāgoguruṇāsaśiṣyeṇabhokta vyityuktaṃ atrapadārthādarśakṛto'parakuṃḍasaṃskāramapiṛtvi kkartṛkaṃṛtvigbhiritiśeṣapūraṇenasamāmanaṃtivayaṃtuṛ tvijityasyāgreevadarśanātpūraṇegauravātpramāṇābhāvācca prakaraṇaprāptasyācāryyasyaivaparakuṃḍasaṃskārakatvaṃ atevakuṃḍa saṃskāronyakartṛkaḥvahnisaṃskāraścāparakarttṛka || || pṛ0 92ba) itivaiṣamāmapidūrīkṛtaṃ ācāryyasyaivatadubhayasaṃskāraka tvābhyupagamāditivrūmaḥprātarityanenaitāvatparyaṃtamabhihi tohomodhivāsanadinasyaivakṛtyamityuktaṃ prātaḥkṛtyaṃtughṛ tānvitatilahomaprabhṛtikaṃjuhuyurityatrapūrvopasthitā ācāryyoṛtvijaścakartṛbhāvamāpadyaṃte ānayanādautvācā ryyevakarttā maṃḍapādvahirgatvāpaṃcagavyaṃpāpayitvādakṣiṇa| dvāreṇapunarāgacchet taduktaṃprayogasāre paṃcagavyaṃyathāproktaṃ pītvāvāṃtaṃyathāvidhidvāreṇadakṣiṇenāthayāgasthānaṃpraveśa yediti taccaitanyaṃ śiṣyagatacaitanyaṃ śiṣyahṛdayatovahannādvāṃ kuśamudrayācaitanyamākṛṣyasvavahannāḍīmārgeṇasvahṛdisaṃyo jayet taduktaṃhṛdisthitaṃtaccaitanyaṃprasphurattārakākṛti ādāya sthāpayaitsvīyehṛdayeṃkuśamudrayeti aparaṃtrayamiti nanuadha ṣaṭkamityevavaktuṃyuktaṃnatuititrayamitiaparaṃtrayamitī| ticet ucyate śavdatvārthatvarūpaviruddhadharmmāśrayaṇenatayordvai vidhyamabhipretyatathoktiḥ tatraśāvdastrayodhānastrayastvārthāḥ| samīritāḥ itivāyusaṃhitokteḥ nivṛttiḥsapratiṣṭāsyādityā dinādvitīyapaṭaloktaṃkalāpaṃcakamevakalādhetyucyate ta tvādhāpaṃcavidhaḥśivatatvādhāviṣṇutatvādhāmitrataṃtvādhā prakṛ titatvādhā tripadatatvādhāveti tatraprathamanirdeśācchivata tvādhapadavācyānisaṃdarśayati śivityādinā tatrapaṃcaśu ddhāni āṇavakārmaṇamāyīyamalatrayarahitāni tatrāṇavo nāmasadāśivasyasvasthānavamarśaḥkārmmaṇaḥpuṇyavānyāya vānahapramitipratītiḥ māyīyonāmaahaṃkārādāvātmapratī tiḥ māyādipuruṣāṃtasaptatatvāniśuddhānyaśuddhānicakāraṇa pṛ0 93a) tvenamalatrayarahitatvācchraddhāni kāryatvenamalatrayavattayā tvaśuddhāni prakṛtirguṇatrayasyasāmyāvasthā paṃcajñāneṃdri yāṇicakṣurādīni vāgādīnipaṃcakarmmeṃdriyāṇipaṃcata nmātrāgaṃdhādayaḥ paṃcabhūtānipṛthivyādayaḥiticaturviṃśa titvaśuddhānyevetisarvāṇimilitvāṣaṭtriṃśatatvāniśai vāniśivaśāstroktānibhavaṃtītyarthaḥ vaiṣṇavetutaṃtredvātriṃśa ttānikathitānihṛdayakamalamekaṃ tejasāṃtrayaṃagnīṃḍasū ryāstrayaḥ vāsudevādayaḥvāsudevasaṃkarṣaṇapredyumnāniru dvāḥmaitrāṇimitraḥsūryastataṃtroktānicaturviṃśatitatvāni daśaprakṛteḥ śaktestaṃtrekathitānitatvāni tripadatatvādhā tusaptavidhaḥśivaḥvidyāsvayaṃātmetitrayaṃātmāvidyāśi vaṃsarvatatvaṃcetibhedāt tripadaṃcapraṇavaparamitikecit tri purāparamityanye bhuvanādhvā caturdaśabhuvanāni ākāśavā yutaijasāpyapārthivabhedātpaṃcabhuvanāṃnītipadārthādarśakā raḥ akārādikṣakārāṃtavarṇāevavarṇādhapadavācyā sruvaṃ taṃtiṅaṃtaṃvāpadaṃpadādhvā athoktaṣaḍadhvaśodhanaprakāramāha padetyādinā śiṣyasyacaraṇayoḥkalādhvānaṃ talliṃgebhuvanā dhyānaṃ tannābhaubhuvanādhvānaṃ tattadīkṣābhedanabhinnaṃbhinnāṃta syahṛdayevarṇādhvānaṃ tadbhālepadādhvānaṃtasyarddhanimaṃtrādhvānaṃsaṃ smṛtyayathoktalakṣaṇenakūrcenataṃśiṣyaṃtattadadhasthānāvacchede naspṛśannevaguruḥsvakuṃḍeoṃamuṣyakalādhvānaṃśodhayāmisvā hetimaṃtreṇatilāhutyaṣṭakaṃhutvākalādhvānaṃtatvādhanilī naṃbhāvayet evamevāparādhaśodhanaṃ maṃtrādhvanipadādhvanaṃvi līnaṃbhāvayitvā oṃamuṣyamaṃtrādhvānaṃśodhayāmisvāhetimaṃ || pṛ0 93ba) treṇāṣṭāhutīrhutvā oṃamuṣyamaṃtrādhvānaṃśiveparamaśivelīnaṃ vibhāvyatasmācchivānmaṃtrādhvakrameṇakalādhvaparyaṃtaṃpunarutpa nnānvibhāvayet anenādhaśodhanaśarīraśuddhiḥ saṃpadyateyato dhvamayaṃśarīraṃ yaduktaṃvāyusaṃhitāyāṃ śāṃtyatītakalāmūrddhā śāṃtivaktraśiroruhā nivṛttijānujaṃghāṃghrirbhuvanādhvakaro| makā maṃtrādhvamāṃsarudhirāpadavarṇaśirāyutā tatvādhvamajja bhedosthidhāturetoyutātanuriti tataḥsvayaṃhṛtaṃcaitanyaṃpunaḥ| śiṣyasyahṛdayesthāpayet agnāvāvāhitāyādevatāyāḥkuṃbhe visarjanaṃkṛtvāpunarvyāhṛtihomaṃjihvāghaṃgāvaraṇādiho| maṃcavidhāyapariṣiṃcyasvasyātmanigururagniṃvisarjyapari staraṇadarbhānparidhīṃścāgnauprakṣipet naimitikedahedinyata evānyatradāhāprasaktaunityepunastanniṣedhādidaṃsūcitaṃ pa datranaimittikapadenakāmyamapivivakṣitaṃnimittenakāma nātmakenatasyāpiprāptatvāt netrekarmmaṇī ātmayāgakra māt pūrvoktāṃtaryāgaprakāreṇapūrvavadbhūtaśuddhyādikamātma yāgāṃtaṃkarmmakṛtvetiyāvat vidhivat iṣṭadevatāvisarja napūrvakaṃ tayoḥśiṣyeṣṭadevatayoḥ aṃbupūrvakaṃ deśakālau smṛtvānāmagoṣṭādivollikhya śiṣyasyāpicaturthyaṃtanāmāyu llikhyaamukadevatāyāḥprasādasiddhayeityādirītyākāmanā mapyullikhyaamukadevatāmaṃtraṃsaṃpradadeitisaṃkalpapūrvakaṃ kāyikavācikamānasabhedāttrividhasaṃkalpamadhyeṃbuno| pyapekṣāsatvādyaṃccityataḥ kathaṃcitādṛśārthalābhāt śiṣyakṛ tyamāha gurorityādinā varṇamayīdīkṣānāmaśiṣyasyatanauva rṇānsvasvasthānayutānsvasvakāraṇeṣusaṃhṛtyacaitanyaṃcasaṃhṛtya pṛ0 94a) punastathaivasvakāraṇataḥsarvamutpādyaḥsaṃpannayogyatākeśi ṣyemaṃtropadeśanamevetyabhipretyakramaprāptāṃvarṇamayīṃdīkṣāṃni rūpayitumupakramate athetyādinā tattatsthānetyādikṣaṃle laṃhehakāraṃsesaṃṣeṣaṃseitikramāt mukhaṃhṛdihṛdaṃśrostupā dauhastitikramāt varṇaṃsthānaṃcacaitanyaṃśiṣyoyaṃparamātma niyojayet tataḥparamātmanaḥsakāśādutpannaṃsarvaṃvarṇaṃ| sthānaṃcavibhāvyasaṃpadyatedevatābhāvaḥ atevājñāsiddhoyaṃ bhavati tatomaṃtropadeśaḥihāpisnānāṃtakriyākalāpaḥ sa kalopicānusartavyaḥ idaṃpunarapikamitikecit etāva devātrakartavyaṃititugraṃthasaurasyāyātorthaḥpadārthādarśakṛ tāpinātrādhikaṃdarśitaṃ kalāvatīdīkṣānāmaśiṣyasyapāda talamārabhyajānuparyaṃtaṃnivṛtikalāstisācavrahmasthānaṃta tonivṛtikalāṃvrahmaṇi vrahmaṇaṃjānutānābhisthitāyāṃ pratiṣṭākalāyāṃtācasvastiteviṣṇauviṣṇuṃcarudrasyasthānabhū tāyāṃnābhitākaṃṭhaṃsthitāyāṃvidyākalāyāṃtāṃcarudre rudraṃ cīśvareīśvaraṃcabhrūmadhyādvrahmaraṃdhrāṃtaṃsthitāyāṃsadāśivasthā nabhūtāyāṃśāṃtyatītāyāṃvilāpayet tataḥsadāśivācchāṃtya tītātatīśvaraḥtataḥśāṃtātatorudraḥtasmādvidyātatoviṣṇuḥ tataḥpratiṣṭātatovrahmātatonivṛtiritikrameṇotpādyamaṃtro padeśanaṃbhavatītyāha tataḥkalāvatītyādinā vedhamayīṃdīkṣā mabhidhātuṃpratijānīte tatavityādināśiṣyasyatanormadhyeyan mūlādhāresthitaṃcaturdalakamalaṃtatravartamānetrikoṇeśaktiṃ dhāyeditisaṃvaṃdhaḥyadyapimūlevapūrvaṃnānāvalamakatvamasyā ukta tathāpivedatrikarūpapradhānasṛṣṭervasta?trayasaṃvaṃdhāityatesta thoktiḥ ṣaṭcakrāṇi || pṛ0 94ba) mūlādhārasvādhiṣṭānamaṇipūrakānāha taviśuddhājñāsaṃjña| kāni hakṣauviṃdauśivātmake śivāparaparyāyaviṃdoḥśaktya paraparyāyavījātmakakalāyāṃ tāṃkalīśivaśaktisamavā yātmakanādeviṃduḥśivātmakovījaṃśaktirnādastayormithaḥ samavāyityādermūlevoktatvāt nādamapikāraṇarūpasi sṛkṣonmukhaparamaśivasyasamatāvasthānādāṃtāparaparyāyā yātasyāṃyojayet tāmapyavasthāṃmunmanīnāmakamāyāvi| śuddhaparamaśivāvasthāyāṃ tāmapyavasthāṃcaṃdramukhe tatastada piguhavaktresaṃyojyātmanāsahaśaktikuṃḍalinīṃparameśi vevedhayet evaṃrītyāsaṃyojyapunaruktakrameṇatānutpādyamaṃtro padeśaḥkāryyityarthaḥhomaścāyaṃsarvopivahnerbhūmāvasthitiṃ jñātvānuṣṭeyonānyathā tadavagamaprakārovrahmayāmaledhṛtiśca tithivārāścasaptadvīpaṃcaturyugaṃ ekīkṛtyaharedbhāgaṃtribhiḥ śeṣeṇaputraka ekenavasatisvargedvābhyāṃpātālevaca śū nyevamartyalokaḥsyādevaṃvasatipāvakaḥutpāta svargaloka sthepātālasthedhanakṣayaḥ vahnaucamartyalokasthehomādiṣṭapha lodayiti ekonatriṃśatsaṃkhyādhṛtyādibhiḥsaṃpannāṃprakṛti vārayoḥsaṃkhyayāsaṃmelyajātarāśiṃtribhirhutvāśeṣeṇaphalaṃ| vācyaṃ muhūrttaciṃtāmaṇautu saikyatithirvārayutākṣatāptāśe ṣeguṇebhrebhuvivahnivāsaḥ saukhyāyahomaḥśaśuyugmaśeṣeprā ṇāthaṃnāśaudivibhūtalecetyuktaṃ śuklapratipadamārabhyabhīṣṭa tithiparyaṃtaṃgaṇayitvātatraikasaṃkhyāmadhikāṃprakṣipyaravyā ditadinavārasaṃkhyāmapitatrasaṃmelyasaṃpannarāśeścaturbhi rharaṇesatiśeṣataḥ phalamādiśedititadarthaḥ grahamukhe| pṛ0 95a) āhutipātupadiṣṭorudrayāmalesūryabhādinabhaṃyāvadga ṇayetasyasaṃkhyayā tribhirvibhaktayālavdhaṃyāvatāvanmito grahaḥ tadinīyitijñeyaṃbhāskarojñobhṛguḥśaniḥcaṃdrabhaumau guruścātharāhuketūitikramaḥsāvaśeṣetulavdhāṃkaṃyojaye dekasaṃkhyayeti ayamarthaḥtadinanakṣatrāṃtaṃgaṇayitvāyāva tīsaṃkhyāsyātasyāstritrisaṃkhyayāvibhāgaṃkṛtvāprathametri| ketadinanakṣatreprathamograhaḥ dvitīyetrikedvitīyitirī tyānavametrikenavamaḥsalabhyateyaditucaturthapaṃcamāhiṣu tadinacaṃdrastadānadinacaṃdrasyasāvaśeṣatvepilavdhopaścatu rthādirūponakṣatrāṃkastaṃekasaṃkhyayāvaśiṣṭapaṃcādyaṃkasaṃ khyayāsahekatvenayojayet jānīyāt tattrikelavdhuccā ritācasaṃkhyāekasyaivagrahasyanatūrvaritāṃkairgrahāṃtaraṃjānī yāditi etasyaphalamuktaṃtatraivasaumyadevagurubhārgaveṃdavaḥsau myakarmaṇiśubhāḥsamīritākūrakarmaṇikhalāḥkhalāhuti| rnokhaleṣṭakahutāvapīṣyate vastutastuvahnivāsasyaśubhagra hāhutīnāṃvānehavicāraḥasyahomasyadīkṣāṃgatayāpradhāna tvābhāvātpradhānahomevahikālākāṃkṣayātatchuddhikāla śāstravatāraḥaṃgenupradhānakālenaivakālākāṃkṣopaśamaḥ atevopanayanavivāhaprāyaścittādihomeṣuuktahoma kālaśuddhānapekṣaṇaṃśiṣṭānāṃsaṃgacchatemūlakṛtomupekṣaṇa mapitasyasvārasyamāvahatītipratibhātitatatkāmanābhe denakartavyahomadravyāṇāṃparimāṇamabhidhātuṃpratijānī te athetyādinā homaprakāranirūpaṇenasmṛtahomadravyapra māṇanirūpaṇasyānupekṣaṇīpalāditibhāvaḥkarṣaḥyataca turthāṃśa | pṛ0 95ba) karṣadvayaṃtuśukti akṣamātraṃkarṣamātraṃprasṛtimātraṃpaladvayamā traṃ muṣṭisaṃmitāḥphalasaṃmitāḥgrāsārddhaṃ aśītiriktikāu rvārukaṃkarkaṭīphalaṃ culukamātrāḥpāṇitatvamātrāḥ karṣamā trāitiyāvat puraṃgugguluḥvadaramānaṃaśītiguṃjāḥrāma ṭhaṃhiṃguḥcaṃdanāgurukarpūrādīnāṃviṃcāphalamātraṃpramāṇaṃ kuṃ kuṃmamṛgamadacaṃdanaghanasārāścaṇakamānāsyuritimaṃtrada rppaṇemānāṃtaraṃtvanukalpaḥ nanupāṇināhotavyavastūnāṃpramā ṇābhidhānaṃsākāṃkṣamevābhihitaṃ sruvahotavyaghṛtādīnāṃtu namānākāṃkṣā karṣagrāhiṇevasruvaraṃdhrasyāmnātatvāditice t satyaṃ madhudadhyādergrahatayāpayaḥprabhṛterlaghutayāśuktimā namuktaṃ tenamadhādeḥkarṣādhikasyāpisruvesthitiḥ saṃbhavati ghṛtaprabhṛtayanurodhenatatkarṣagrāhiṇevatasyānuṣṭānāt payaḥ prabhṛtīnāṃtupālāśapuṭakādibhirastuhomaḥ yadvā culuke nāpihomonenajñāpyatetyāvaśyakakarmmasvitinadoṣaḥ nanu| yavaiḥṣoḍaśabhirhomityetadvirodhaḥ tathā culukārddhāstilāḥ proktākarṣādvāsarṣapāmatāiticaviruddhamiticet na alpamā nasyānukalpaparatayāvivakṣaṇāt vastutastuhomadravyasyamu khyatayātatpramāṇasāpekṣamevasruvādimukhagartakalpanaṃ na| punaraṃgabhūtagarttādimavekṣyadravyapramāṇasyanyūnādhikabhāvaḥ kalpanāhaḥ maulaṃtukarṣagrāhītipadaṃghṛtasyamukhyatayānukta homadravyakasthalepyupādeyatayāsarvahomeṣvapyavaśyāpekṣe tatayācatadanurodhādevoktamitidhyeyaṃ karṣādilakṣaṇamu ktaṃtaṃtrāṃtare guṃjādirdaśabhirmāṣaṇaṇomāṣacatuṣṭayaṃ dvauśā ṇaudhaṭakaḥkolovadaraṃdaṃkṣaṇaścayaḥdvaudvaupāṇitalaṃkarṣaḥ pṛ0 96a) suvarṇaṃkavalagrahaḥpikṣurviḍālapadakaṃtiṃdukokṣaścatadvayaṃ| śuktiraṣṭamikātedvayepalaṃvilvaṃcaturthikāḥmuṣṭimātraṃpra kuṃcothadvepaleprasṛtistatheti āsyāṃtariti āsyādilakṣa ṇamuktamanyatrasadhūmogniḥśirojñeyaṃnirdhamaścakṣurevaca jvālā kṛśobhavetkarṇaḥkāṣṭalagnastunāsikā agnirjvālāyateyatre śuddhasphaṭikasannibhaḥ tanmukhaṃtatravijñeyaṃcakṣuraṃgulamānata iti vipaścidityanetāparakāmanāyāmevaitanniṣiddhaṃ svapratya rthinovyādhādikāmanāyāṃtutattadaṃgeṣuhomobhyanujñāyate va tattadaṃgānāṃtattatkāryakaratvasyoktatvāditidhvanitaṃ bhāvi śubhāśubhajñānāyavahnervarṇagaṃdhādikaṃparīkṣaṇīyaṃ tatrakenake navarṇādinākiṃkiṃjñeyamityākāṃkṣāyāmāha svarṇetyādi nanve vaṃvidhāyaśakuneṣukiṃdīkṣaivatyājyānetyāha paṃcaviṃśatītyā di nānāniṣṭasūcakeṣu tatsamasaṃkhyāpaṃcaviṃśatyāhutīnā| mānṛtiḥ pratinimittaṃnaimitikamāvartatitinyāyāt nānā doṣeṣutyājyamevetitumanmatiḥ || yasyodyotamatīsatīguṇavatīmātāpitomāpatirnāmaprema nidhītipaṃthakulabhūḥkūrmmācalojanmabhūḥ sūpāsyaṃkṛtavī| ryyacācyutapadaṃvārāṇasīvāsabhūstajjāteyamiṣupramāṇapa ṭalaḥśavdārthaciṃtāmaṇau || athadīkṣāmaṃtrāṇāṃkartavyetimetikartavyatākamuktaṃ tatramaṃ trāṇāmevājñātatvādvyarthoyaṃtadaṃganirūpaṇapariśramiti śaṃkāmapanetumadhunāmaṃtrāvaśyaṃpaṃcāyatanadevatānāṃ svasvaprītisvasvānukūlyavaśādupādeyāḥ sa rvepikathanīyāeva || pṛ0 96ba) tatravasakalamaṃtropāsanāyāmavaśyopādeyanyāsakatayā sakalamaṃtraghaṭakatattadvarṇaghaṭitayācaprādhānyātpraṇavomā tṛkādevīhṛllekhetyamṛtatrayaṃ dīpanaṃsarvamaṃtrāṇāmityāhabha gavānśivityāditāṃtrikavacanādaparamaṃtroddīpakatayā cāvaśyāpekṣaṃmātṛkāmaṃtramevaprathamatonirūpayituṃprati jānīte athetyādinā yasyāmiti nacayasyāmupalabdhāyāṃja gadidaṃpravuddhaṃbhavatītyādikasyānvayamukhenavaktumucitayā vyatirekamukhenataduktirasamaṃjasetivācyaṃ viśvavodhetye taccaraṇenaivānvayamukhenoktaprāyatvāt tathācānvayavyati rekābhyāṃvodhaviśeṣeetadupāsanāyāevaheututvamitisarva thaivātrajñānecchubhiryatitavyamitidhvanitaṃ varṇākārādikṣa kārāṃtāḥ ekapaṃcāśadvarṇāstanavālalāṭasaṃdhimukhavṛttada kṣyatāmākṣyādirūpaśarīrāvayavāyasyāityevaṃbhūtāṃsarasvatī mityarthaḥ etenavarṇāevamaṃtrasvarūpamityapidhvanitaṃ tathācā trātyamaṃtrakalpāṃtarivamaṃtroddhāronakṛtaḥkimarthamityapiśaṃ kāvyāhatīkṛtetimaṃtavyaṃ klīvāḥsaptamāṣṭamanavamadaśa māścatvāraḥsvarāḥ ekohrasvaḥpūrvamekastaduttarabhāvyavadīrghaḥ paścāt anayormadhyeekaḥkramātkādivargaḥdīrghāṃtehṛdayāya namityādyaṃgamaṃtrāḥ ityevaṃprakāreṇaṣaḍaṃgamaṃtrāuddharttavyāityā ha aklīvetyādinā ṣaḍvargakairityatropalakṣaṇetṛtīyā ṣaḍaṃ gāniṣaḍaṃgamaṃtrāḥ jātiyuktāni jātibhirhṛdayāyanamaḥśi rasesvāhetyādimaṃtraiḥkramādaṃteyuktāni vidheyāni ṣaḍaṃgeṣu aṃguṣṭādiṣuhṛdayādiṣucanyāsenuṣṭeyeprayoktavyāni tathā ca aṃkaṃkhaṃgaṃghaṃṅaṃāṃhṛdayāyanamititrayodaśākṣarādimaṃtraiḥ pṛ0 97a) ṣaḍaṃganyāsonuṣṭeyitiparyavasitārthaḥ ṣaḍaṃgāniṣaḍaṃgānyā sāḥ ititvarthonuyujyate jātiyuktatvasyamaṃtreṣusaṃbhavatopinyā sarūpārthe'saṃbhavāt mudrāṃjñānamudrāṃ vidyāpustakaṃtanmuśavā lalāṭādyāsyāṃtaṃsvarāṇāṃāsyapadaṃvāsyāṃtargatatvasaṃvaṃdhājji hvāyāṃlākṣaṇikaṃ atevarasanārṇamityanenavisargopādā namanupadamevamūlakāraḥkariṣyati śeṣeṣuhalāṃnyāsaḥhṛ tpūrvamityasyapāṇipādayugejaṭharānanayoścapratyekamanva yavitakṣaṇenahṛdādidakṣakarāṃtaṃhṛdādivāmakarāṃtaṃca nyāsaḥkartavyityādikaṃlabhyate atrahṛdayaṃyasyadakṣāṃsorasya kakullasyavāmāṃsovasyadakṣapāṇiḥ śasyavāmapāṇiḥṣasya dakṣapādaḥsasyavāmapādohasyajaṭharaṃlasyamukhaṃkṣasyaḍhvānaṃbha vatītidhyeyaṃ puraścaraṇajapasaṃkhyāmāha japetatsaṃkhyayeti la kṣasaṃkhyacetyarthaḥ tathācaikavāraṃmātṛkāṇāṃsvaśarīrenyāsaṃkṛ tvāmātṛkājapaḥkartavyapunarnyāsaḥpunarjapiti paṃcāśadvarṇa mūrttiṃtāmevaṃdhyātvāsvavigrahe sthāneṣukramatonyasyapūrvokteṣu japellipiṃ paṃcāśatsaṃkhyayānityaṃyāvallakṣaṃprapūryyatitivaca nāt upalakṣitatvaṃtṛtīyārthaḥ tasyacalipipadārthenvayaḥsvarū pakīrtanaparametat natuprātyahikapuraścaraṇajapopayaugi kasaṃkhyāsamarppakamidaṃ vahuvarṣasādhyatvāpatte payomadhughṛtaṃ cetisamaṃtrimadhuraṃsmṛtamityuktalakṣaṇaṃtrimadhuraṃ payasaḥsthā neśarkarāṃkecidicchaṃti gīrvāṇeṃ śastutatsthāneguḍamāhuḥhoma dravyeviśeṣamabhidhātuṃtanmātropādānepisāmānyaśāstraprāpta maparamapyaṃgaṃnavismartavyaṃ yajedityatrādhiṣṭānākākṣāyāṃpūjā yaṃtramāha vyometyādinā aṣṭadalaṃpadmaṃsakarṇikaṃsakesaraṃtadvahi | pṛ0 97ba) rbhūpuraṃkṣatvātatrayaṃtrasāmānyaprakriyāprāptaṃsāmānyaśāstrā devādhigaṃtavyamityabhipretyaviśeṣamātramādarśitaṃ vyomahaḥ iṃdraḥsaḥausvarūpaṃ rasanārṇaḥjihvāvinyasanīyasvarovi sargaḥ idaṃsarvaṃmilitamekavījabhāvamāpannaṃsatkarṇikāma dhyekesareṣudviśodviśaḥsvarāḥpatreṣukavargādikamārabhyā ṣṭauvargāḥ lāṃtovakārāvṛtyācatasṛṣudikṣuḥlāṃgalīṭakā raḥ āvṛtyācaturṣukoṇeṣucaturasrasyalekhyaḥkarṇikāṃtaṃke sarāṃtaṃtrivargāṃtaṃvṛttāṃtaṃceti catuṣṭayaṃpadmasyaviśeṣaṇaṃ a tra anayārītyāniṣpāditeyaṃtretāṃ varṇātmikāṃsarasvatīṃ varṇā bjaneti mātṛkāyogapīṭhāyanamitimaṃtreṇāāsanaṃpīṭhaṃ dadyāt pūjanapūrvakamitiśeṣaḥ tatrapūjanevāsyakaraṇa tvaṃvivakṣitaṃ varṇābjapadaṃmātṛkāyogapīṭhapadaparamitike ṣāṃcidabhiprāyaḥ varṇābjena pūrvoktavarṇapūjāyaṃtrabhūtakama lakarṇikāyāṃsthitenastauḥ itivījena tādṛśavījamādi taḥkṛtvāāsanamaṃtreṇasarvaśaktikamalāsanamityevaṃmaṃtra paratvaṃvarṇābjetyādimūlasyāhuḥ anaṃtaraṃcaturthāvaraṇaṃ teṣā maṣṭavargāṇāṃ śaktibhiḥkāstāḥśaktayityapekṣāyāṃvyāpinī tyādivakṣyati vajrapadaṃhisarvadevānāṃprāyaḥpīṭhayaṃtrapadavācye yaṃtrebhūpurādvahiścaturdikṣulekhyaparasparasaṃbaddhānyonyābhimu khaṣaṭtrirūpāṃkaviśeṣepisaṃketitaṃ ādyapadaṃcatadyaṃtrako ṇasthatriśūlamapisaṃgṛhṇīyāt pūjāpivateṣāṃsaṃbhāvitaiva kiṃhivacanaṃnakarotinyāyādityatolokapālāyudhairiti etāvanmātroktāviṃdadhanurādīnāṃgrahaṇaprasaṃgitivajrā| dyairitiviśeṣyadalaṃ sṛṣṭinyāsehiyathāvidhidhyānaṃpaṃcāśa pṛ0 98a) llipibhirityādinoktamevetitatradhvānaṃpṛthagupadiṣṭaṃabhya rcanaṃsthitimātṛkāyāḥ ādināṃgādisaptāvaraṇārcana parigrahaḥ padicārcanapadādevobhayārcanamucyatetadāpinano vidveṣaḥ ādināpūjāyaṃtrasyasaṃgrāhyatvāt atrakecit akā rādiṣṭakārāṃtevasṛṣṭinyāsaḥ ukārādikṣakārāṃtaṃsthiti nyāsaḥsavisargatvaṃṭāṃtānāmevāṣṭāviṃśativarṇānāṃbiṃdusa rgobhayavatvamapiḍādīnāṃtrayoviṃśativarṇānāmeva tadubhayaṃ militvācasakalamātṛkānyāsaḥ atevaḍārṇādyāmitimū lasvārasyaṃṭāṃtavarṇānāṃsṛṣṭivartmanaivanyastatvāditivadaṃti tatra vījenapuṭitaṃvarṇaṃvarṇaṃvāvījasaṃpuṭaṃ vinyasenmātṛkā sthānedaśadhāsṛṣṭirīritetisaṃhitāvirodhāt sakalavarṇā nāṃsṛṣṭivartmanānyāsasyatatsvārasyāyātatvāt varṇapadasyaṭāṃ tamātraparatvelakṣaṇāpati anyathātaditaravarṇaprāpteḥkatha mapivārayitumaśyakyatvāt nahighaṭapadataḥpaṃcakhādimātra ghaṭānāṃnīlādimātraghaṭānāṃvāvodhovinālakṣaṇāṃsaṃbhavati ḍārṇādyāmititusaṃhārasyakṣāditvamevaṃsthiterḍāditvaṃvi| śeṣavacanasiddhaṃnakenāpiśakyatepratyākhyātu mityevavodha nārthamiti tenanatatpūrvatanasṛṣṭinyāsasyaṭāṃtatvasiddhiri tidhyeyaṃ aṃtargatasyacidrūpasyajagadīśituḥ sveṣṭadevasyagrāhya grāhakavaicitryeṇavahiḥprakāśadhyānapūrvekonyāsaḥsarvasyaiva jagataḥparamātmānisaṃkīrṇatāṃdhyātvānyāsaḥsthitinyāsaḥsaṃskā ramātraśeṣatayāparamātmanisvasyanvayaṃdhyātvānyāsa saṃhāranyā saḥkathyate nanuādiḍādikṣādinyāsatvādikaṃtathā maṃtranyāsā dāvavyāptatvāt yadyapipakārādivarṇanyāsādevatāyāḥ || pṛ0 98ba) sāmānyaśarīrakalpanāsiddhaivetivyarthaṃkādirūpāṇaṃnyāsa stathāpiviśeṣāvayavasiddhyarthaṃtanmāsaḥ prathamaṃsāmā| nyāṃgakalpanāpaścādviśeṣāṃgakalpanetiniyamonaprāmā ṇikaḥ nacapūrvaṃviśeṣasaṃhāraḥpaścātsāmānyasaṃhārityapi niyamaḥnacasāmānyasaṃhāreṇaivasaṃhṛtatvādviśeṣasaṃhāro| vyarthaḥitivācyaṃ viśeṣavacanādviśeṣasaṃhārakramasyāpyava śyamanusaṃdheyatvāt nyāsāścāmīaṃtarmātṛkānyāsapūrvāe vaaṃtarnyāsaṃvidhāyetthaṃvahirnyāsamupāśrayeditivacanāt tatprakārodakṣiṇāmūrtesaṃhitāyāṃ kalāpatrāṃbujesamyak svarātkaṃṭhepravinyaset hṛdyarkapatrekādyarṇānnābhodaśadale nyaset daśavarṇānliṃgamūleṣaṭvarṇānṣaṭdalenyaset caturdalādhāracakrecaturvarṇāṃstatonyaset bhrūmadhyedvidale rukṣāvityaṃtamātṛkāṃnyasedititaṃtrasārādarśitataṃtrāṃtaree kaikaṃvarṇamuccāryyamūlādhārāṃchiroṃtakaṃ namoṃtamitivi nyāsaḥāṃtaraḥparikīrtititi etayoścapakṣayoḥśakti viṣṇuparatayāvyavasthāṃtaṃtrasārakṛtovarṇayaṃti kalāmā tṛkānyāsamupadiśati tāretyādinā praṇavasyākārokā ramakāraviṃdunādātmakāḥpaṃcāṃśāstebhyaḥsamutpannāḥsṛ ṣṭiprabhṛtayaḥ kalāḥnādasyacaramatvepitadudbhavānāṃnivṛtyā dikalānāṃnyāsaḥprathamevetimūlevābhihitaṃprāk iha tutārotthābhiḥkalābhiritidarśanātkramānurodhenākā rādikalānāṃsṛṣṭyādīnāmevaprathamaṃnyāsaḥpratīyatiti kathaṃpūrvāparaviruddhamidamabhidhānamitiśaṃkāyāmāha vārṇādyāiti prathamopasthitatvenaakārādyāityartha tathā pṛ0 99a) vidhvāstunivṛtyādayevetitāevanyastavyāitibhāvaḥ ta thācavarṇakramādevakalākramonapraṇavāṃśakramāditibhā vaḥ yuktāitivihāyasaṃyuktāitikaraṇātprathamatastāra yogovivakṣitaḥ namoṃtatvakathanādevacaturthyaṃtatvaṃdhvani| taṃtena oṃaṃnivṛtyainamaḥ ityādiprayogaḥsūcitaḥguṇaḥpāśaḥ śubhramitikapālaviśeṣaṇaṃ daraḥśaṃkhaḥdaśahastāpaṃcamu| khīprattivaktraṃtrinetrāceyaṃkalāmātṛkāsarasvatībhavati śrī kaṃṭhādimātṛkānyāsamādarśayati tārttīyapūrvāmiti tārttā yavisargacaturdaśasvarasaṃvaddhauparasparāśliṣṭauca rakārasa hitaurukārasakārau dvādaśapaṭale bhairavyāstṛtīyavīja| syatathāvaktavyatvāt rudrasaṃyutāmiti rudrā śrīkaṃṭhādayaḥpū rṇodarīprabhṛtiśaktisaṃyutāḥ vakṣyamāṇavadatrāpivījenetyu ktaurakārasyāpisaṃgrahaḥsyādityatohasetiviśiṣyoktirmū lakārasya atrayakārādivarṇanyāseviśeṣamāha sadhvātvi ti dhātavatvagasṛgmāṃsamedosthimajjāśukrāṇītisapta prā ṇaḥśaktiḥātmānṛsiṃhasyāsātmākrodhaṃitiyānat evaṃmi litvādaśasaṃkhyānāṃtvagādīnāṃprayogoyādinyāsenuṣṭeye karaṇīyityarthaḥ nanvevaṃsakalamaṃtrasiddhoṃteātmānepada prayogonetograṃthādadhigamyeteticet kiṃcāta taṃtrātarānu saraṇādevatathāprayogasyānusartavyatvāt gūḍhārthadīpikā kārastuātmetiyathāśrutamevakṣakāranyāsaprayogebhinive śayati tattujīvaṃśaktiṃkrodhamapyātmaneṃtānityāditaṃtravi ruddhaṃ terudrāḥ nanurudrapadasyapūrvamabhāvātkathaṃparāmarśaḥru drasaṃyutāmitipūrvamastyeveticet natasyatṛtīyāṃtatpuruṣa pṛ0 99ba) samāsapraviṣṭatvenapadārthatāvachedakatvāditicet maivaṃ avyāpyāpakṣadharmmayostatvāvahitetyādiprayogadarśanāt vuddhisthaparāmarśakatvapakṣetunakāpiśaṃkā hasāparaspara saṃyuktābhyāṃhakārasakārābhyāṃviṃdusahitābhyāmitiśeṣaḥ tenahsāṃhṛdayāyanamaḥhsīṃśirasesvāhetyādiprayogaḥparyya vasannaḥkeśavādimātṛkānyāsamādarśayati smarādyāmityā dinā atrakīrtiyuktakeśavāyanamaḥ itikeśavayuktakīrtta yenamaḥkeśavāyanamaḥkīrttyainamaḥkīrtikeśavābhyāṃnamaḥ keśavakīrtibhyāṃnamityādiprayogānudbhāvyaṃ yuktapadaprayo gepramāṇābhāvenasahitādipadaiḥsahavinigamanāviraha prasaktyāca mātṛkruyāsahakīrtyādinākeśavādervyavadhānāpa ttyācapūrvadvitīcaturthaprayogāt ubhayatracaturthīprāpakapramā ṇābhāvadhyānaślokāvagatadaivataikyavādhāpātābhyāṃtṛtīya prayogaṃcadūṣayitvāpaṃcamaṃprayogamanumanyaṃtepadārthādarśa kṛtaḥ śrīkaṃṭhamātṛkānyāsepyeṣaivarītiḥ agastisaṃhitāyā gautamasaṃhitāyāścānurodhātṛtīyamevapakṣaprāthamikana maḥpadaśūnyaṃvayamanumanyāmahe chaṃdonurodhātkeśavakīrti bhyāṃnamitiprayogevaktavyekeśavāyatataḥkīrttyaiḥkāṃtyainā rāyaṇāyacetyādyupadiṣṭamitikathanaṃmahāsāhasamūlakaṃ kiṃca chaṃdonurodhāśrayaṇeviṣṇuvedhṛtyaivadettataḥśūrāyaramā yainamaḥ puruṣottamāyavasudhāyaivalineparājitāyai vṛṣā yasaṃdhyāyainamityādinānāsthaleṣutadanāśrayaṇenatadvyāko yaḥ asmanmatevābhīṣṭaprayogānurodhāttadanādaroyujyate a picoṃkāramāravījaṃcamātṛkākṣaramevaca ekaṃdevaṃtathā pṛ0 100a) śaktiṃmekaṃnamitikramaḥtathākrameṇakāmavījaṃcamātṛkā kṣaramevaca keśavaṃvāpikīrtiṃcanamoṃtāṃkhinyasetpunari| tigautamādisaṃhitāditopiekavacanāṃtataivaniścitā kathaṃtvaduktaprayogaṃnanirākuryāt etadevacanamaḥpadasyai kadhaivaprayogepramāṇaṃ ubhayacaturthīprāpakamapīdamevapramā ṇaṃ saticaturthīprāpakapramāṇadārḍhyeyadicaikadevatātvaṃvā dhyate tadāpināsmākamaparādhaḥtṛtīyapakṣevāradvayaṃnamaḥ padaṃtunānumataṃ ekaṃnamitidarśanāt itthaṃcoṃklīkeśavā yakīrttyainamaḥ ityādiprayogaḥparyyavasyati yatrāpikeśavādi yutāṃkīrtiprabhṛtiṃvinyaseditisyāttatrāpicaiṣevapaṃthāḥpra yogeubhayalābhāyaivayutādipadakathanenatanniveśepramā ṇābhāvāt anayaivadiśāśrīkaṃṭhādinyāsamaṃtrāpipari| ṣkaraṇīyāḥ alābheviśeṣavacanasyasamepyekatranirṇīto ryoparatrāpiyojyatāmitinyāyāt adhikaṃbhaktitaraṃgiṇāṃ spaṣṭīkṛtamasmābhiḥyāmādimātṛkānyāsamāha śaktipūrvā miti śaktirmāyāvījaṃhrāṃhrīṃhramityādimaṃtraiḥṣaḍaṃganyāsaḥkā ryyityāha dīrghetyādi jayavaṭī akṣamālā śrīvījādimātṛ kānyāsamāha nyasedityādinā prastutavījenaśrīvījenakā mādimātṛkānyāsamāhasmarādyāmiti trivījyādimātṛ| kānyāsamāha śaktītyādi pūrvoditaḥsaṃmohanaḥ tribhiḥśakti śrīkāmaiḥtathācahrīṃhṛdayāyanamaḥśrīṃśirasesvāhā klīṃ śikhāyaivaṣaṭ hrīṃkacavāyahuṃ śrīṃnetratrayāyavauṣaṭ klīṃastrāyaphaḍitiṣaḍaṃgamaṃtraiḥ ṣaḍaṃgeṣunyāsaḥ | kartavyityuktaṃ bhavati || || pṛ0 100ba) prapaṃcamātṛkānyāsapūrvakaṃprapaṃcayāgamāha prapaṃcetyādinā praṇavevavedādi śaktirmāyāvījaṃ ajayāhaṃsitidvyakṣara maṃtraḥ paramātmamanuḥsohamitimaṃtraḥprativarṇamādautāramā ye aṃtetvajapādayaḥ oṃhrīṃhaṃsaḥsohaṃsvāhetyādayonavākṣara maṃtrālalāṭādisthāneṣunyastavyatvenadarśitābhavaṃti paṃcama nubhirityuktaupraṇavādilābhaḥsyādataḥsvāhādyairitietāva nmātroktāvakārādimātṛkāpyaṃtarbhūyetetitadvyudāsāyapaṃ ceti aṣṭākṣaramaṃtraghaṭakapaṃcamaṃtrapradiṣṭātunamātreketina tadgrahaṇaḥ tathācoktamanūnāṃpratilomakrameṇaikaikamāmādā yatenapaṃcāṃganyāsaṃkṛtvāharihareticaturakṣarairastrāyaphaḍi tyastramaṃtrasyapūrvabhāvamāpannaiḥṣaṣṭāṃganyāsaḥkāryitiparyava syati atraṣaṣṭāṃgamaṃtranyāsonyamaṃtreṣukaratalayorāsphoṭapūrva kaṃkriyatetadatranāstikiṃtudaśadigvaṃdhanadiśāchoṭikābhi rityāha astramiti bhūyaḥpaṃcāṃgamaṃtrāṇāṃkaniṣṭikānetrāṃta| sthāneṣunyāsānaṃtaraṃ vastutastuhariharākṣarairastraṃkuryāt bhūyaḥ punarhariharākṣarairdaśabhigvaṃdhaṃkuryādityevārthobhūyaḥpadasau rasyāt padārthādarśakṛtāmapyeṣevapaṃthāḥanyetuhakārarakā rāvaṃtyatṛtīyasvarakauharipadārthaḥ hakārarakārauharapadārtha itihrihetivarṇābhyāmastranyāsityāhuḥ varṇāḥpaṃcabhūtasva rūpābhavaṃtyatojñāneṃdriyasvarūpābhavaṃtītyarthāyātaṃcakṣurādī| nihijñāneṃdriyāṇivahniprabhṛtipaṃcabhūtātmakānyevaṃśarīra mapipaṃcabhūtātmakaṃ tathācavarṇānāṃsthānānāṃprapaṃcabhūtānāṃ homātprapaṃcayāgasiddhātyevetyabhiprāyaḥ ayaṃcavilomanyā saḥpūrvoktanyāsādbhinnevapūrvohisṛṣṭikrameṇanyāsiti ke pṛ0 101a) cittu pūrvapūrvavarṇalakārādirūpeuttarottaravarṇasyakṣakā rādestatsthānabhūtamukhādeścapūrvapūrvasthānabhūtajaṭharādau vilīnatvabhāvanamevavakṣyamāṇavākyasmaraṇapūrvakaṃva kṣyamāṇanavārṇoāraṇapūrvakaṃcaprakṛtevilomatonya| sanapadārthonatuhomaḥpṛthagityāhuḥ padārthādarśakṛtastu jñāneṃdriyetyupalakṣaṇaṃ tathācākāśavarṇādaśajñāneṃdriya karmeṃdriyasvarūpāḥ vāyuvarṇāiṃdriyāṇāmarthasvarūpāgniva rṇāḥ prāṇādidaśavāyusvarūpāḥitiprapaṃcaḥsarvopitanmaya eva śarīramapibhūtamayaṃ itthaṃcapṛthivyādaśavarṇānpūrva rītyāekaikaśaḥucāryyapādatojātvaṃtaṃ jalavarṇān jānuna ānābhi evamākāśāṃtaṃvinyasya punarākāśatrāmārabhyabhū miparyaṃtaṃtadvarṇānyasetpādaparyaṃtaṃ tataścakṣakāraṃ tadadhi ṣṭātṛdevatāṃtasthānaṃcatadavacchinnecaitanyejuhomisvāheti dhyāyannevoṃhrīṃkṣaṃhaṃsaḥsohaṃsvāhetimaṃtrādinpaṭhannevava| kṣādipratilomaṃnyasedityāhuḥ tatravilomakrameṇa oṃhrīṃhaṃ saḥsohaṃsvāheti oṃhrīlaṃhaṃsaḥsohaṃsvāhetyādikrameṇākā rāṃtaṃtattatsthāneṣuvilomarītyāpūrvapūrvavarṇamutarottarava rṇepūrvapūrvavarṇatattatsthānamutarotaratattadvarṇasthānekṣakā rasthānabhūtaṃmukhaṃvalakāratatsthānāvachinnacaitanyejuho misvāhetyādivākyaṃmanasāsmaranneva tatoṃteakāraṃtat| sthānalalāṭaṃcaparaṃvrahmaṇijuhomisvāhetimaṃtrasmaranyāsedi tyeṣevaprapaṃcayāgaḥprapaṃcamātṛkānyāsaścetāvatparyaṃta yuktānāṃsṛṣṭisthitisaṃhārakalādiśrīkaṃṭhādikeśavādi māyādiśrīvījādikāmāditrivījyādidaśavidhamātṛkānyāsa prapaṃ pṛ0 101ba) camātṛkānyāsaprapaṃcayāgāṃtānāṃpadārthānāṃsarveṣvapimaṃtreṣū papādeyatāmāha nyasyetyādinā yathānyāyamitisarvanyāse ṣvasāmarthyenavakāśevātattadevatābhaktastattanmātṛkānyāsaṃ kevalamātṛkānyāsasahitamavaśyamevakuryādityarthaḥitaḥ paraṃmātṛkāmaṃtraprayogānāha dravyaiścetyādinā tadidaṃparya vasannaṃ mātṛkāmaṃtropāsanaṃdvividhaṃprādhānyāt itarāṃgata| yācatatraprādhānyepūrvoktamaṃtreṣekatarasyaprādhānyenopāsana maharahaḥkāryyaṃ tadīyamevasnānasaṃdhyātarppaṇavaiśvadevādi dikaṃsiddhitottaraṃtenaivavakṣyamāṇaḥprayogāpi aṃgatvenopā sanaṃpunaḥsarvāsāmapimātṛkāṇāmāvaśyakameva aṃtareṇa nyāsamaṃtropāsanedoṣaśravaṇāt mātṛkāmaṃtrasyāpimaṃtratā yāāvaśyakatvenatadekataropāsanepītarasakalatadupā sanaṃnyāsarūpamāvaśyakameveti amībhirityanenasarvanā mopasthitavahutvaviśiṇatvaṃnatupratyekaśopi atevadra vyairjuhuyādityatevanairākāṃkṣyepipunaramībhirityupādānaṃ saphalaṃ ekaikaśastadupādānabhramanivartanasyatatphalatvā t padārthādarśakṛtastupratyekaśevakathitadravyairhomaḥlakṣa saṃkhyācasarvadravyahomenāpūrarṇāyānatupratyekaśopītyāhuḥ paretuvrīhibhirjuhotiyavairvājuhotītyādāvivāṣṭadravyā| ṇāṃvikalpityāhuḥ tatraikadhātvartheyugadvayornānvayaḥvākyadva yaśravaṇāt vākāraśravaṇācayujyatevikalpaḥ ihatuvahutva viśiṣṭānāmekatradhātvarthetvayostivākāraścanaśrūyateiti bahuvaiṣamyaṃ samāhitityatenārddhasthāpyarddhasyalābhaḥmaṃtrītada rddhamathavāpitadarddhakaṃcetitaṃtrāṃtarasaṃvādāditipadārthāda pṛ0 102a) rśakṛtoktaṃ tatrayuktaṃ nahitaṃtrāṃtarasahasrepisatimūlaitatpa dādīdṛśārthalābhaḥsaṃbhavati yadivamaduktorthoyathākathaṃ citsamādheyaḥvyākhyānakleśopitaṃtrāṃtarasaṃvādasaurasyena nānupādeyatāmeṣyatītyucyatetadāsamastulyekobhāgo'hi to'nabhipretoyasyetyarthaḥkaraṇīyaḥekobhāgupasthitatvā darddhasyaiva tathācārddhasyaikobhāgoyadyanupādeyastadārddhārddhaho malābhekimavaśiṣṭaṃsyāditivrūmaḥkṣudrariyādināśetvi topinyūnāsaṃkhyānusartavyetyāha ebhirityādinā staṃbhadve ṣautathotsāduccāṭobhramamāraṇe vyādhiścetismṛtaṃkṣudrami tiparibhāṣitakṣudrapadamidaṃkṣudrapadamitikecit maṃtrava rṇānāṃyathopadeśamanuccāraṇamayathāvṛttiḥ itomaṃtrātphalaṃ nabhaviṣyatītivuddhirapratipattiḥ ayathāvṛttervikāraḥphalaṃ vātapīḍākuṣṭarogādi dvitīyasyonmādādi samudrāhṛtoyaṃ homaḥ arkasahasrāvṛtyālpatamepaṃcaviṃśatisahasrāvṛ| tyātyatarelakṣārddhāvṛtyālpelakṣāvṛtyāmahatitadvikārepū rvoktāṣṭadravyakaraṇakohomaḥpūrvamuktaḥāśuśīghraṃtakāla vilaṃvāt sutarāṃjanmaparivartanenanāśayet padārthādarśa kṛtastusahasrāvṛtyākṛtohomovikārānaktānāśayedityā huḥnatvasausamudāhṛtohomaḥśamayeravirātsahasravṛtyetitaṃ trāṃtarasaṃvādādasāvarthiticet ciṃtāvatāpimūlasamudāhṛ tatāmāyāti taṃtrāṃtareitiśeṣapūraṇātaṃtrāṃtaresamudāhṛto yaṃhomovikārānnāśayedityarthamācakṣmaheriticet sahasrā vṛtitaḥkṛtityupekṣāyāṃvījābhāvānāpatteḥanyatraprayogasyai vahomasyasvayamevaṃmukhopādānenanairākāṃkṣakaraṇamaṃtraivatutaṃtrāṃtarapratīkṣaṇamitimūla syāsvārasyaṃca taṃtrāṃtaratutadyutamādapilaghukāmanāparatayāśakyateyojayituṃbhavatā|| pṛ0 102ba) pilaghupakṣāṇāṃgurupakṣāṇāṃcaivamevavyavasthā || panāt amībhirjuhuyāllakṣamitimūlārthaprastāvekāryyasyā lpatvamahatvevicāryyatattadviguṇaṃcaturguṇaṃvāhomaḥkāryaḥ dvādaśasahasramathavātadviguṇaṃvāthacaturguṇaṃjuhuyādityu kteḥ atyalpatveekādiśatāvṛtyetyapijñeyaṃ ekadvikatrika catuṣkaśatābhivṛtyātāṃtāṃsaṃmīkṣyavikṛtiṃprajuhotumaṃtrī titaṃtrāṃtarokterityāderjuhuyāccakāryagurutālāghavamabhi vīkṣyayogyaparimāṇamityādeścabhavadgraṃthadarśanāditidik amībhiḥtrimadhuropetairaṣṭadravyaiḥ vaśyādītyādinākarṣaṇapa rigrahaḥ ākarṣaṇevaśīkāreekevavidhirmatitisaṃhitā darśanāt śuddhaiḥpūrvoktadravyāṃtarāmiśritaiḥ itopicapūrvoktapra yogeṣumiśritatvamadhyavasīyate nacedevaṃśuddhairityupādeyama tranasyāt nacakeśakarkarādivyudāsāyedaṃ atevapadārthā darśakṛtvāśuddhairitiavakaraṃdūrīkṛtyapratyakṣātmaśodhitairi tyarthityuktamitivācyaṃ tādṛśaśuddhatvasyapūrvatrāpyapekṣayāta trānuktyānyūnatāpatteḥ athasāmānyaśāstrādevatatraśuddhatvamī dṛśaṃprāptamiticet tatkiṃbhavadājñāmātrādevātrasāmānyaśā straṃnapravarteta athapādapūraṇārthaṃhitvādipadamavaśyaṃprayokta vyamevetitadapahāyānatiprayojanamapiśuddhapadamatraprayu ktamiticet evaṃtarhiṭīkākāratāmāsādayatopibhavato mūlagraṃthasyāsaurasyakaraṇekajjābhāvekiṃvaktavyamasmābhiḥ lakṣamityanuvṛttāvapipunarlakṣagrahaṇamanuktasthalelakṣāvṛ ttiprāptivyudāsārthaṃ juhuyātprāpnuyāditidhātvarthayorhetuhe tumadbhāvavivakṣayāhutvāprāpnuyādityarthaḥlābhaḥyojuhuyātsa prāpnuyāditiyattadādhyāhārepitulyaṃphalaṃ lavaṇairguṭikāṃkṛ pṛ0 103a) tvātābhirjuhuyāditisaṃvaṃdhaḥ lavaṇairitivahuvacanādyathā lābhaṃsāmudrikasaiṃdhavasaurvacalādirūpavahulavaṇagraha ṇaṃyujyate sarvapadābhāvāccasarvatadgrahaṇepramāṇābhāvaḥ vahuvacanasyatrivodhādaivacaritārthatvāt etenapaṃcalava ṇairitiharṣakomudīgraṃthaḥ pratyuktaḥpatrakhaṃḍeṣutālapatra| khaṃḍeṣupṛthakpṛthakekaikakrameṇanatudvitryādikrameṇa tattatphalakāmanāvatāpuruṣeṇahomasyasvayaṃkartumaśakya tvesativrāhmaṇadvārā sakaraṇīyitisarvataṃtrasiddhaṃ tatracata smaivrāhmaṇāyakādakṣiṇādeyā yadānenatatkartṛkādapiho mātsvasyaphalabhāgitvaṃsyāt svayaṃhomepisāṃgatāsiddhyarthamā vaśyakīdakṣiṇetitatrāpitadapekṣāyāmāha sahasretyādi arddhaṃcetyatevaitatpratyakṣasyānukalpatvaṃsūcitamiti sa| marthāsamarthaparatayāvyavasthāsaṃbhavepiśaktititipada mitopyarddhādipakṣaprāpyarthakṛtayāvyākhyeyaṃ niṣkamātraṃtada rddhaṃśaktitovādadyāditi paretuniṣkatadarddhadakṣiṇayoḥna ṣoḍaśīgrahaṇāgrahaṇāvadyādṛchikovikalpaḥkiṃtuśakti tadvaidhuryyābhyāṃvyavasthitavikalpityāha śaktititītyāhuḥla bhedityatrārkamāsatitiśeṣaḥpānakālākṣāṃpyatevanivarta nīyā anenamūkopikavitvagarvitaḥparāṃcasiddhiṃlabhaterkapā satityācāryyavacanāt vrāhmīrasiti atrāyamupadeśaḥpra| sthamitaṃjīvavatsāyāekavarṇāyāgoghṛtaṃpaladvayaparimi taḥ śvetavacākankvaḥghṛtāccaturguṇovrāhmīrasaḥcaturguṇame vajīvavatsaikavarṇagodugdhaṃidaṃmilitvāyāvajjātaṃtaccaturguṇaṃ jalaṃdatvāmātṛkāmaṃtrajapaḥpuraḥsaraṃpākaḥ kartavyaḥ || pṛ0 103ba) vedyaśāstrarītyāsamapākaṃjñātvottāryyaghṛtaṃśītalamāpādyava| strapūtaṃkṛtvāśuddhepātresaṃsthāpyatanmadhyemātṛkāpīṭhaṃdhyātvā yathoktarītitaḥ sāṃgāṃsāvaraṇāṃmātṛkāṃsaṃpūjyaḥayutasaṃkhya yāmātṛkāmaṃtreṇābhimaṃtryekāṃtesthāpayet tatoyathāsā| tmyaṃprātaḥprātarvarṣaparyyaṃtaṃpivet tenayathoktaṃphalaṃsyāditi prayogāṃtaramāha vrāhmīmityādinā abhiṣekaprayogamāha pū rvoktamityādinā pūrvoktaṃ mātṛkāpūjāvasaroktaṃmātṛkāpū jāyaṃtramitiyāvat naramitiliṃgamavivakṣitaṃ nārīvaṃdhyā pinānāvidhaguṇanilayaṃputravaryyaṃprasūteititaṃtrāṃtaravaca nāt prayogāṃtaramabhiṣekasyāha pūrvoktamaṃḍaletyādinā ya thākramāditi nikṣipedityatrānvayaḥmadhyakalaśasyapradhāna devatādhiṣṭhānatayāprādhānyenatatārabhyaprāthamyādikama nusartavyaṃ tathācamuktāratnaṃmadhyakalaśe māṇikyaṃpāribhā ṣikaṃpūrvakalaśaivaiḍūryyaṃtādṛśāgneyakalaśeityādirītyāyo jyamitipadārthādarśakṛtaḥ anyatrakalaśesarvanavaratnānāme katraivanikṣepadarśanāt ihāpinavaratnāniteṣukuṃbheṣvitida rśanātsarveṣāmevanavaratnānāmekaikatraprakṣepaḥpratīyate ya thākramādityasyasāṃnidhyāduktānīnyatraivātvayoyujyate navara tnānāṃnikṣepaṇamapikiṃyugapat kiṃvāyathecchaṃpaurvāparyye ṇāhosvitkaścitkramityatākāṃkṣāpivāraṇīyaivetitadartha mapiyujyateyathākramādītituvayaṃvrūmaḥvṛṣāditaḥpūrvādi taḥ dikṣukuṃbheṣvitivyadhikaraṇesaptamyauvargetyādi akava ṭatayāyaśātmakāṣṭavargāṇāṃmaṃtrāḥpūjāmaṃtrāḥtairyutāḥsvaka raṇakapūjottarakālānuṣṭeyapūjākatvasaṃvaṃdhenasaṃvaddhāḥte pṛ0 104a) napūrvaṃtanmaṃtrairvargapūjātattattachaktirūpavyāpinyādipūje| tiphalitārthaḥ vargāevamaṃtrāitikecit sāgraṃaṣṭottaraṃśa taṃśatamitivīpsayāpratikuṃbhamaṣṭotaraśatyāvṛtyājapupadi śyate vilomenamadhyāṃtamiti īśānotaravāyavyādivyutkra meṇapūrvāṃtakalaśaiḥ pratyekaśobhiṣiṃcyamadhyamakalaśenāṃ tebhiṣiṃcedityarthaḥ abhiṣecanaṃcedaṃdakṣiṇādānottaraṃnaprāga pītyāha dattadakṣiṇamiti anyaprayogamāha jvarārtetyādi pra yogotaramāha paratejasītyādi vrahmaraṃdhroparisahasradalaṃka malaṃparamātmasthānaṃ tatrasravadamṛtaṃpūrṇeṃduṃdhyātvāmātṛkāṃ japedityarthaḥ mudrikāprayogamāha saumatyādinā svarāṇāṃva rṇasaṃkhyayāraupyasya sparśānāmakṣarasaṃkhyayātāsya bhāgaka lmanetiṣoḍaśapaṃcaviṃśatidaśabhāgāḥkrameṇamudrikāgha ṭakaraupyahematāmrāṇāṃsphurityevamarthaṃmanasikṛtvāha svarā dyakṣaretyādi yadvāmakārasyaśivātmakasyapārśvakyamitica turviṃśatisaṃkhyāevavargavarṇāḥtecadvādaśakalājanyatayā tadrūpāevetitairdvādaśasaṃkhyāpratyavagamyate itthaṃcadvādaśaiva hemabhāgāḥparyavasyaṃti yatutāmratārasuvarṇānāmarkaṣoḍa śakheṃdubhiritiśaivāgamavacanaṃtadapivyutkrameṇasaṃkhyāpratyā yakaṃsatpūrvoktārthaparyyavasāyyecetidhyeyaṃ pūrvamasaṃkalitā parasparamamilitāpaścātumilitāyāmudrikāsāhyasaṃkalpi tasaṃgatā navagrahamudrikāmāhavibhajedityādinā vibhāgamai vāha aṣṭāvityādinā svarāṇāmādyāṣṭauvarṇāḥ sūryyasya tatoṣṭāviṃdoḥ kavargobhaumasyaraktāparaparyāyasya cavargo jñasya ṭavargoguroḥ navargobhṛgoḥ pavargo || pṛ0 104ba) maṃdaspaśaneḥ yavargaścaturvarṇātmāhipadārthasyarāhoḥṣava rgaḥṣaḍakṣaraḥketoḥmāṇikyādīnicatattadaivatyaratnānikra maśobhavaṃti yatupaṃcaśityasyavyāpakeṣvapyatvayopināpratyā pyate tenayavargopipaṃcavarṇitipadārthādarśakṛtoktaṃ tatra yuktaṃ yavargasturyyavarṇaḥsyāditiśivatāṃḍavādivirodhāpa teḥ yadicanāyaṃvargavibhāgaḥkathamanyathāvargaḥṣoḍaśārṇaḥ syāditiśivatāṃḍavādivacanairekavargatāmāpannasyāpia vargasyāṣṭāvaṣṭāvitivibhāgakaraṇaṃsaṃgaccheta tathācayava rgasyacaturvarṇātmakatvepiyādayaḥpaṃcaivavarṇārāhorādeyā itivrūmityucyate tathāpitāvadvarṇānāṃrāhudevatākatvekiṃ pramāṇaṃtadudāharaṇīyaṃ idaṃtupramāṇaṃyavargasyaivatadaivatyatvaṃ pratyāpayatinādhikasyeti yavargasūktavacanāccaturvarṇeve tipaṃcavarṇasyatadaivatvenapramāṇaṃ dhāraṇayaṃtramāha tārtīya tyādinābhairavyāstṛtīyenahsrauṃḥitivījenujvalākarṇi kāyasyeti yaṃtraviśeṣaṇaṃ kesareṣudviśodviśaḥsvarāḥpatreṣve kaśoṣṭavargāḥkacaṭatapayaśalātmakāḥ tatrayavargaścaturvarṇaḥ śavargopicaturvarṇaḥlavargodvivarṇaḥśeṣaḥpaṃcapaṃcavarṇāi tidhyeyaṃ pūjāyaṃtrātpūrvoktādviśeṣamāha tāretyādi tārādhī śvaravarṇaḥvakāraḥ vārivarṇovakāraḥtayoścakramādāvṛtyā caturdikṣucaturvidikṣucalekhanaṃkāryyamityarthaḥ yatuvinā| lasaṃtauyodikkoṇāvityarthakāraṇādvidikṣuvikoṇeṣuce tilabhyate tathācavidikṣuṭakākāravikoṇeṣuvakāraṃli khedityarthitipūjāyaṃtrādabhinnamevedaṃyaṃtraṃdhāraṇaḥsyetike naviduktaṃ tatrayuktaṃ yaṃtraṃvarṇatanoḥsamarcanakṛtesarvāmaya pṛ0 105a) ghnadhṛtamiticaramapādasyapūrvapūjāyaṃtroddhāraślokekara| ṇādevasarvābhimatasiddhāślokāṃtarapraṇayanavaiyarthyaprasaṃ gāt dikkoṇārthayornavipadenayuktatvaṃ dikkoṇapadābhyāṃ vanaśobhitaṃyaṃtraṃtuvātārādhīśvaretyādipadānāmanvayaḥsaṃ bhavaduktikaḥ pūjetakarṇikāmadhyalekhyavījabhedādevapūjā yaṃtramorbhedobhaviṣyati nahivyaumeṃdaurasanārṇasamudāya| evatārttīyaṃvījaṃkiṃtuākāśabhṛguvahnisthomanuḥsargaṃdu khaṃḍavānitivakṣyamāṇalakṣaṇevetiyatumatepinakiṃci dūṣaṇamitipratyuktaṃdūṣaṇāṃtarasyatatradattatvāt itisaṃkṣepaḥ || yasyodyotamatīsatīguṇavatīmātāpitomāpatirnāmapremani dhītipaṃthakulabhūḥkūrmāvalojanmabhūḥsūpāsyakṛtavīryyajā cyutapadaṃvārāṇasīvāsabhūstajjātesamapūriṣaṣṭapaṭalaḥ || śavdārthaciṃtāmaṇau || mātṛkāviśeṣabhūtabhūta| bhūtalipimaṃtraṃpradarśayiṣyanśiṣyāvadhānāyapratijānīte athetyādi tadavadhānamapitadiṣṭasādhanatāmagrāhayitvā duṣkaramityatoyāṃprāpyetyādi padārthādarśakṛtastubhūtali pimāha athetītivadaṃti tatvathenyanenalipimaṃtraḥprocyate athaathetītyasyaathetyādītyarthaḥ ādinācatanmaṃtroddhāra ślokopigṛhyatitivrūmiticet kayānupapatyātvamādipa devihāyapratīkadhāraṇaṃkṛtvāpunastathāvyākhyānaṃkuruṣena jānīmaḥkiṃcamaṃtramuddharatipaṃcetīti tatraivotaragraṃthastarhi punaruktaḥsyāt ādināpaṃcetyādigraṃthasyapūrvamevadhṛtatvā t yadapisarvānkāmānityanenaviniyoguktititadapi maṃde ṛṣyādikathanānaṃtaramevaviniyogekteḥsvārasyasi pṛ0 105ba) siddhatvāt navaviniyogānuktyānyūnatāpatiritivācyaṃ agneprada rśyaprayogairevaviniyogasyasūcayituṃśakyatvāt śrībhūtalipi devatāṃyaḥsevateśubhaiḥputrairdhanadhānyaiścapūryyateityanenavāmūle vasūcanīyatvāt pūrvaṃnirūpaṇīyatvenapratijñātamaṃtramuddharati paṃcetyādinā atruṛḷetehrasvāḥ eaioausaṃdhivarṇāḥ a trāpiaṃtyamādyaṃdvitīyaṃcacaturthaṃcamadhyamaṃtathetikramādevahrasvā ṇāmākāśādibhūtavarṇatvaṃsaṃdhivarṇeṣucaramamātravyutkramātta thātvaṃvodhyaṃtenadvitīyapaṭalakaivākyatetikecit vastutastu ākārādayevasvarāḥpaṃcaprathamavargaḥkramādākāśādeḥsaṃ dhivarṇāpyākāśādikramādevabhuvaścaramāyāḥsaṃdhivarṇo nāstyeva iṣyatevapūrvavaimatyaṃsvarāṃsevyaṃjanāṃśetvekavākyatai vetyevasāṃpradāyikaḥpaṃthāḥ vyomahaḥiraḥvāyustenamakāraḥa gniraḥjalaṃvaḥvarālaḥihavarṇakrameṇanavargavarṇopādānaṃkiṃtu kramaviśeṣeṇatatrakosaukramityapekṣāyāmāha aṃtyamityādi vāṃtaśveteṃdavaḥvakārottarapaṭhitāstrayovarṇāḥ nanubhūtapili rbhūteva tevaśivatāṃḍavāditaṃtreṣupaṃcāśatsaṃkhyāāmrātā mūlepipaṃcahrasvāḥpaṃcadīrghāityādinādīrghādyaṃtarbhāvenaprada rśitāḥtatkathametevavarṇābhūtalipiḥsyādityatrāha dvica tvāriṃśetyādi eṣamaṃtraviśeṣastadvarṇasamudāyebhyovilakṣa ṇyevetibhāvaḥbhūtalipirhitaṃtrāṃtarenavavargātmikoktā ta tkathamatratadvailakṣaṇyamityāśaṃkāṃparihartuṃnavavargātmaka tāmasyāupapādayati āyaṃvaretyādi aścevaaṃvarārṇoha kāraścatidvaṃdvaḥtathācaavargaḥpaṃcākṣarekaḥevargaścatura kṣarodvitīyaḥ havargovyomerāgnijalaṃdharenyanenoktaḥpaṃcākṣara pṛ0 106a) stṛtīyaḥṅavargaścaturthaḥbhavargaḥpaṃcamaḥṇavargaḥṣaṣṭaḥtavargaḥsa ptamaḥmavargoṣṭamaḥetepaṃcāpipratyekaṃpaṃcavarṇāḥśavargastrya kṣaronavamaḥitiparyavasitārthaḥnanubhūtalipirbhūtavarṇā evetiśaṃkaraṃvācoyuktiviśeṣeṇanirasyakaṃṭharaveṇatāṃni rasitumāha vyometyādi vyākhyātārthakamidaṃ yadvā nanumakā rotaraṃpaṭhitānāṃyādīnāṃnavamavargatvamevocitaṃ makārasyā ṣṭamavargatvāt kiṃca hakārasyatṛtīyavargatvaṃpāṭhakramānuro dhodavyavasitaṃtatrakiṃtadvargasyaikavarṇakatvameva kiṃvāpa repivarṇāstasyaghaṭakāitiśaṃkādvayaṃnirasitumāha vyome tyāditathācapaṃcavarṇātmakaṃhavargaṃpṛthakprāptanavamatvakā ditarata vidurityanenasvakalpanāneyamapituprācīnatāṃtri kasiddhoyamarthityuktaṃ yatukathitanavavargavarṇānāṃbhūtā tmakatāṃvaktuṃvyometyādipṛthak pratyekaṃnavavargāṇāṃprathamā dayovarṇāḥkramādākāśādibhūtātmakāḥsyurityartharitipa dārthādarśakṛtoktaṃ tatrayuktaṃ eṣābhūtalipiḥproktetyateva tathāthaṃlābhetapaunaruktyāpatteḥ havargakiyadvarṇakitiśaṃ kāyānuddhṛtatvāpateśca nanudvitīyavargasyacaturakṣaratayā paṃcabhūtalipitvaṃkiṃcaramavarṇasyāvṛtyopapādyaṃkiṃvāta bhūtasyatadvargavarṇonāssevetivaktavyaṃevaṃnavamavargasyatrya kṣaratayājalapṛthivībhūtayorapitathāsaṃśayitiśaṃkā yāṃdvitīyaṃsamādhānamabhipretyāha dvitīyetyādi navavargā ṇāmadhidevatāāha viraṃcītyādinā dīgīśvaratvenasarve ṣāmapīṃdrādilokapālānāmekadevatātvaṃvivakṣitaṃ kri yāśaktirjñānaśaktiricchāśaktiścetidevatātrayaṃ || pṛ0 106ba) evaṃmilitvānavanavavargāṇāmadhidevatābhavaṃtītyarthaḥ padā rthādarśakṛtastu catvārodigīśvarāḥatravivakṣitāḥśakti trayaṃcatrirāvṛttaṃnavatāmāneyaṃ itthaṃcaviraṃcyādyāiṃdrayamavaru ṇasomāṃtānavadevatāḥśaktayaścanavataddevatāḥprathamavargasya viraṃciḥkriyāśaktiścetidvayaṃdevatā evamagnepidvayaṃdevatetyā huḥ satitaṃtrāṃtarasaṃvādekliṣṭamapīdaṃvyākhyānaṃnyāyyameva a saticatasminmūlāsaurasyakaratvādupekṣyamevaitat harṣakaumudī kṛtastukriyādītyādinā icchājñānaṃkriyāpaścātkāminīkā madāyinīratīratipriyānaṃdānavamīsyātmanonmanītyādino ktaśaktiparigrahaḥtatratisṛṇāvyutkramaḥkāminyādīnāṃkrama itigurucaraṇātātacaraṇāitiūcuḥ mūlasiddhaṃtunaitat ā dināicchādīnāṃsaṃgrahāsaṃbhavāt kriyāyāādirityuktaukā ramityādisaṃgrahāsaṃbhavāt havargeṇahṛdayāyanamitijāti sahitenahṛdayaṃḍavargeṇaśirasesvāhetyaṃtenaśiraḥ ityādisva yamūhyaṃ vargaṣaṭkenetyuktauprāthamikānāmavargādīnāṃsaṃgra ha aṃtāllopitinyāyānnamaśavargāṇāṃtyāgaścaprasajyetetya tastadupekṣyaviśeṣatastadupādānaṃ ādhāradeśeliṃgagudayoraṃ tarāladeśe adhiṣṭāneliṃgamūladeśe viṃdaubhrūmadhyenādeke śāṃte śaktyāṃkeśāṃtādūrdhadeśe śivevrahmaraṃdhreityevaṃrūpanavādhā racakreṣuavargīpātyaṃcekargīyāṃcaturomilitvānavavarṇā tkathitakrameṇayathāvidhi oṃaṃnamaḥ oṃīnamaḥitirītyānya set hevargaṃtusvomamukhasyorddhabhogapūrvamāgadakṣiṇā bhāgo tarabhāgapaścimabhāgarūpeṣuūrddhādideśeṣunyaset roḥyatsvi ti atralakṣaṇayājaṭharādisthānamapisaṃgrāhyaṃ tathācakareṣu pṛ0 107a) pādeṣujaṭharādiṣupaṃcavargānyasedityanvayaḥtatrakramākāṃkṣā yāmagretyādipṛṣṭeityaṃtaṃ yathāśrutetudoḥpatsupaṃcavargāṇā manyāsādanvayaprasaṃgaḥ ropatsujaṭharādiṣupaṃcavargānprase dityanvayevanalakṣaṇā doḥ yatsvityatrākāṃkṣāyāmagnetyādi jaṭharādiṣutunākāṃkṣāspaṣṭamuktatvāditipadārthādarśakṛtaḥ nātramūlasvārasyaṃ vyavahitatatvājjaṭharetyādyarddhaṃślokasya ya dvāvarṇānityasyaviṃśatisaṃkhyānityarthaḥ vakāreṇacatuḥ saṃ khyāvodhanāttayāsaṃkhyayāṇakāravodhyapaṃcasaṃkhyāyāgu ṇaneviṃśatisaṃkhyāyālābhasaṃbhavāt tathācapaṃcavargāṇāṃ viṃtrātivarṇānkramaprāptāndoḥpatsunyaset urvaritavarṇā nāṃcanyāsaṃjaṭharetyādināvakṣyati atevavargāṇāṃvarṇāni tyuktaṃ saṃpūrṇapaṃcavargasyanyāsevivakṣitepaṃcavargānityevavrū yāt natuvarṇāniti nacavargatvenatadvargatvenacānugatīkṛ tyaikanyāsabhramomābhūdityevamarthaṃvarṇānityuktamitivā cyaṃ atramūletyāditāvatsthānanirdeśādevatathābhramasyapa rihartuṃśakyatvāt agrāṇikarapādāṃgulyaṃtabhāgāśca tvāraḥ mūlāniaṃsadvayorudrayamūlānicatvāri upamū lāni mūlasamīpadeśāḥ kūrparadvayajānudvayamitica tvāraḥ uṣāgrāṇiagrasamīpadeśāḥkarāṃgulipādāṃguli prathamasaṃdhideśacatuṣṭayaṃ madhyadeśaḥ paṇivaṃdhadvayaṃgu lphadvayaṃceticatvārodeśāitiviṃśatisthāneṣuḍādiviṃ śativarṇānvinyasyajaṭharādiṣumavargaṃvinyasyaśaṃguhyeṣaṃhṛdi saṃbhūmadhyevinyasedityarthaḥasaunyāsatrividhaḥsṛṣṭisthitiḥsaṃ hārabhedāt tatrasṛṣṭauvisargāṃnatvaṃvarṇānāṃyathākramayuktānāṃ bhavati | pṛ0 107ba) sthitautuvidusargobhayāṃtatvaṃvahnivarṇādipūrvakatvaṃca saṃhṛtau viṃdvaṃtatvaṃyathoktamaṃtraśatilomyaṃcasvīkāryyamityāha sṛṣṭyā mityādinā lakṣaṃnyaseditibhūtalipimaṃtroyathā aṃiṃuṃṛṃḷṃ eaiṃoṃauhaṃyaṃraṃvaṃlaṃḍaṃkaṃkhaṃgaṃghaṃgaṃ ñaṃcaṃchaṃjhaṃjaṃ ṇaṃṭaṃṭhaṃḍhaṃḍaṃtaṃ taṃthaṃdhaṃdaṃmaṃpaṃphaṃbhaṃvaṃśaṃṣaṃsaṃitidvicatvāriṃśadvarṇāḥ 42 sṛṣṭi nyāsohyādhāradeśamārabhyabhrūmadhyāṃtaḥsthitinyāsastunābhi mārabhyaguhyāṃtaḥ ukārasyanābhivinyasyatvāchakārasyaguhyavi nyasyatvāukārādiśakārāṃtohitannyāsaḥtanmaṃtroyathā ḍaṃḥiṃḥ ṛṃḥaṃḥḷṃḥoṃḥaiṃauṃḥeṃḥeṃyaṃḥvaṃḥhaṃḥlaṃkhaṃḥkaṃḥghaṃḥṅaṃgaṃḥchaṃḥcaṃḥ jhaṃḥbhaṃḥjaṃḥṭaṃḥṭhaṃḥṇaṃḥḍaṃḥthaṃḥtaṃḥdhaṃḥnaṃḥdaṃḥphaṃḥpaṃḥbhaṃḥmaṃḥvaṃḥsaṃḥ ṣaṃḥśaṃḥiti tadidaṃmaṃtradvayaṃvarṇabhramanirāsāyohriyate śrīkaṃ ṭhākṣiśarāganaṃdapurajidbhānutribhūśakrakāḥpūrvaṃsyuḥkramaśovi yanmahadathovahnijaṃlaṃbhūstataḥ vargāṇāṃkramaśoṃtyabhūbhujavidhiṃ atmānavarṇāvakaḥśvetaścaṃdritiprabhārṇuditobhūtārṇamaṃtraḥ paraḥśrotrākṣyādriprathamanavamāviśvabhātviṃdraśarvaprāṃtyegnirvāyu vāritritayavaramakaṃbhūścavargākṣarāṇāṃ dṛkkṣoṇīturyyavāṇa jvalanaparimitārṇābhṛguśvetavarṇośvetādyaścetimaṃtraḥphalati kṛtadhiyāṃtatsthitīnyāsakāleiti saṃhāranyāsobhrūmadhyamāra bhyādhāradeśāṃtaḥsthānānitunanyāsabhedādbhidyaṃte tāvaditi e| kavāraṃnyāsaṃkṛtvāekavāraṃmaṃtramenaṃjaptvāpunarnyāsaṃkṛtvāpuna rjapityevaṃrītyālakṣavāraṃnyāsojapaścakāryyaḥityarthaḥ prāgudī rititi aṣṭadalekamalebhūpurayuteityarthaḥ atrapatreṣvevāṃta| rvahirbhāvenasarvāḥśaktayaḥpūjyā tatrāṣṭaśaktirekāvṛtyāṣoḍa śaktīstatovahirdvyāvṛtyā tatopivahirdvātriṃśacchaktīścaturā pṛ0 108a) vṛtyā tatopivahiraṣṭāvṛtyācatuḥṣaṣṭiśaktiḥpūjayet aṃ vikādyāścatasraḥśaktayaḥtāścāṣṭadalakamalevadigdale ṣucaturṣupūrvādikrameṇapūjayeditipadārthādarśakṛtaḥśrī ritibhinnāśaktirityataḥpaṃcāṃvikādyāḥśaktayaḥtatrāṃgapū jānaṃtaraṃtadaṃgasthānasavidhevāṃvikādyāścataśraḥśrīparyaṃ tāḥpaṃcamītuśaktinetristhānepūjyetyāhurharṣakaumudīkṛtaḥ śrīśakteḥṣoḍaśaśaktiṣuvakṣamāṇatayānedaṃyujyate lokapā latadāyudhānicabhupureṣvevasarvatra viśiṣyāṃvikādināmā nivaktuṃpunaranuvadati sthaleṣiti nahivibhinnasthaleva pūjanaṃvibhinnāvaraṇatveprayojakaṃkiṃtutaṃtrapraṇeturvivakṣā mātraṃphalaṃtutattadaṃtetattatpūjānivedanapradhānapūjāpaunaḥ punyakaraprakṣālanādikameva yatūktaṃ atrāṣṭadalaṃtadvahiḥ ṣoḍaśadalaṃtatobhūparamitipadārthādarśakṛtātasyatvabhiśa yaṃnābhijānīmaḥdvātriṃśacchaktīnāṃtattadviguṇaśaktīnāṃcā rcanārthaṃtathātathākamalavṛddhyanādaraṇāt ṣoḍaśadalevā vṛtyātadarcanamapīticet tarhitavāṣṭadalenakimaparāddhaṃ ya ditudvātriṃśadalādikamalāṃtaradvayaṃtatrāpisvīkaraṇīyami tyucyetatadāpinasamyak tatkaraṇeprayojanābhāvāt navāvṛ ttirnāmamadhyastheṣṭasyasarvataḥāvaraṇatvenapūjākarmatvaṃtade kadhāṣṭamūrtipūjanenaivajātamititadvahirdvitīyādyāvṛtyā navamyādiśaktayaḥṣoḍaśaśaktyādyaṃtargatāścetpūjyaṃtetadāvaraṇa bhedenāvaraṇāṃtaramevasyāt natuprathamāṃtarbhāvaḥmaṃtrāṃtareṣuta thātvasyakāpyadarśanāditivācyaṃ īdṛśaniyamasyāprayojaka tvāt bhagavadicchāyāevāvṛttibhedaprayojakatvāt || pṛ0 108ba) nahīdaṃtaṃtrāṃtareṣvadṛṣṭapūrvaṃśatasaṃkhyānāṃkārtavīryyārjunādi śaktīnāṃdaśadikṣupūjāmabhidhāyabahiḥpunaraṣṭadikṣusarvā yudhadharādipūjāvidhānepyekāvaraṇatvokteḥkesareṣucora madavibhaṃjanādīnāṃpūjāmabhidhāyayatreṣukṣemaṃkaryyādika pūjābhidhānepiekāvaraṇatvasyāmrātatvācca tryāvaraṇapakṣe lokapālādvahiḥpūjādīnāmapivajrādīnāmekāvaraṇatvaka thanācca kiṃcaprāgīritepīṭheityadhikaraṇasaptamīśrutiḥ kathaṃsaṃgaccheta prāguktaśaktipīṭhamaṃtrānutrāpipūjayedityartha stunetaḥśavdādvrahmaṇopiśakyakaraṇitiharṣakaumudīkṛta stu yatreṣvevadvidvikrameṇaikaikapatreṣoḍaśaśaktayaḥcatuścatu krameṇadvātriṃśat aṣṭāṣṭakrameṇacatuḥṣaṣṭiḥśaktayorcanīyā itisvagurumatamupanyasaṃti pūrvamateaṃgairekā aṃvikādi bhirdvitīyā karālyādibhiścaturdaśiṃdrādibhiraṣṭādaśatamā vajrādibhirekonaviṃśatitametiekonaviṃśatyāvaraṇaka tvaṃsyāt tathācāṣṭāvṛtiritimūlaṃvyākupyetetyapivadaṃti ta didaṃdūṣitamevakicasarvatraprathamapatrelikhanānaṃtaraṃdvitīye lekhanaṃnyāyasiddhaṃvacanasiddhaṃcatadatrakenaviśeṣavacanena vādhanīyaṃnajānīmaḥśaktyādhikyaṃcaśaktīnāmāvṛtyālikha nopadeśevasamarthaṃnapunarniścitārthavādhanitidhyeyaṃ iti saṃkṣepaḥśubhetiśaktiviśeṣaṇaṃ natannāmadaṃḍimuṃḍityaudaṃḍi nīmuṃḍinīca svadhetyabhiṣyānāmayasyāḥmāyetisaṃjñābhidhā yasyāḥsthitiḥsaṃhṛtirevacetipāṭhonasāṃpradāyikopitusthi tiḥsaṃsthitirevacetyevapāṭhaḥprāmāṇikitipadārthādarśakā raḥharṣadīpikāyāṃsaṃhṛtipāṭhevadhṛtaḥ suretyekāsuravima pṛ0 109a) rdinītvaparā ravirekhetyādvayaṃyasyā sātathā paretiśakti viśeṣanāma atramāyāṃtā aṣṭauskaṃdamātetyaṃtaṃṣoḍaśa sṛ ṣṭyaṃtāścaturviṃśati paradevatāṃtaṃtvātriṃśat asuravimardi nītyaṃtaṃcatvāriṃśat gaganavegetyaṃtamaṣṭacatvāriṃśat a naṃgakusumotaṃṣaṭpaṃcāśat vāgīśītyaṃtaṃcatuḥṣaṣṭiḥ śaktayobhavaṃti harṣakaumudyāmabhiṣyāsaṃjñayoḥsvataṃtraśakti nāmatvaṃparetinaśaktāṃtaranāmetivābhyupagataṃ tanmateeka śaktināmādhikyavāraṇaprakāraściṃtanīyaḥ atrāpisādha kaḥbhūtalipimaṃtresādhakatāmāpannopinaromātṛkāmaṃtro ktaprayogānkuryāt ghrāṇavityogīmadhyavartmanāsuṣumṇāmā rgeṇamūrddhniparaṃsthānaṃparavrahmatenasahakuṃḍalīṃsaṃgamayyani ṣyannamamṛtaṃdhyātvātenāmṛtenamūlādhārāṃtāniṣaṭcakrāṇyā plāvitānidhyātvābhūtalipinyāsaṃyaḥkuryātsoyaṃbhāskarate jāḥsyādityekaṃprayogamādarśayati prasupteti vakṣyamāṇayaṃtre ṣunatāvatyevakriyākiṃtuyaṃtrasāmānyaprāptāparāpiprakriyā nusartavyetyāha yaṃtretyādinā karmāṇi tattabhūtamaṃtrasādhyaka rmmāṇi tānyevayaṃtrāṇyāha viṃdvāḍhyamityādinā atrasarva trapūrvamaṣṭadalekamalaṃtadvahistattadbhūtamaṃḍalaṃtadviharvṛ ttaṃtrayaṃtatopivahirbhūpuramitijñeyaṃ tadeva viṃdvāḍhyaga ganameva śivayuk ekārayuktaṃ jñānījñāniśavdaḥtathā cahaṃhejñāninenamitisaptākṣaramaṃtroddhāraḥparyyavasyati eta nmaṃtraṃkarṇikāyāṃlikhitvāṣṭapatreṣutasyahakārasyasaṃbaṃ dhinovyomarūpabhūtasyaproktavarṇānhakāreṇapuṭitān kṛtvālikhet nanunavamaḥ kutralekhyiti || pṛ0 109ba) śaṃkāṃaṃtāllopitinyāyādvāraṇīyetyanuvadati śiṣṭami tyādi tathācacaramadalehakārapuṭitamekaṃvarṇaṃlikhitvā dvitīyamapivarṇaṃtādṛśaṃlikhitvāṣaṭvarṇāḥparyyavasyaṃti bhūtavarṇāetatpaṭaloktāevapaṃcahrasvāḥpaṃcadīrghāityādino ktāḥ eteṣāmevaśīghropasthitikatvāt atevaśiṣṭamityeka vacanaṃpūrvoktatadgrahaṇetvakṣaradvayasyaśiṣṭatvenatadasaṃjasaṃ| sthāt atevajalayaṃtreśiṣṭamitinoktaṃ anyathāpūrvoktava rṇagrahaṇenatatrāpiśiṣṭatvaṃsaṃbhavatyeva atevabhūyaṃtrelāṃtā nityuktaṃ anyathālāṃtatvasyatatrapūrvoktarītyaivaprāptatayātathā nopapādīyeta atrasarvāṇyakṣarāṇisaviṃdukāni sāṣyasya| viṣagrastasyadevadattādervaṃdhubhūtāniyānyakṣarāṇi siddhārṇāvāṃ dhavāḥproktāityuktatayāsiddhakoṣṭasthitāyevarṇāstānapipatre ṣulikhet yadvā vaṃdhakṣarapadenadevadattādernāmnaprathamabhūtada kārādermitrabhūtākṣarāṇigṛhyaṃte tānicakulākulavivārā vasaredarśitāni eteṣāṃcanapuṭitatvaṃ pārthakyenanirdeśāt rohiṇyāṃrohiṇīmuhūrtesacaditenavamorātrāvaṣṭamaḥsama dinarātrikekāledvighaṭikāparimāṇaḥnāyaṃmuhūrttaḥsarvo pyupādeyopiturāhorudayoyasminseva pratidinaṃdvādaśarā śayobhavaṃti pratirāśipaṃcabhūtaghaṭikāḥsaṃtitatragrahāṇā mudayobhavati tatrarāśipaṃcaghaṭikāparimāṇaḥtatraprathama ghaṭikāvāyoḥtatragururāhorudayaḥdvitīyāvahneḥstatraśu krabhaumayoḥ tṛtīyābhūmestatravudhārkayoḥcaturthītalasyata traśanicaṃdrayoḥ paṃcamīviyatastatrasarveṣāmapigrahāṇāmu dayobhavati taduktaṃtaṃtrāṃtare dinaṃmeṣādimīnāṃtairekaṃdvā pṛ0 110a) daśarāśibhiḥ rābhoṣveteṣubhūteṣuvijñātavyāgrahodayāḥbhū teṣubhūtakāleṣutattadrāśigatatattabhūtaghaṭikāsvitiyā vat tathāekaikasminbhavaṃtyatrarāśaubhūtānipaṃcaca vāyurva hnistatobhūmirāpaḥkhamitipaṃcamaṃ sarveṣāmevarāśīnāṃvā yayāyātunāḍikā dvitīyānāḍikāgneyītṛtīyāpārthivī matā caturthīvāruṇījñeyāvyomnaḥsāpaṃcamīsmṛtā gururā hūbhṛgukujauvudhārkaucaṃdrasūryyajau kramācaturṣubhūteṣuvyoma sarvātmakaṃbhaviditi etadyaṃtraṃrohiṇīstherāhaukartavyamitya rthitiharṣakaumudyāṃsthitaṃ vāyavyaṃyaṃtramāha yaudvāviti ta traikoyakārokṣṇatṛtīyasvareṇeṃdukhaḍenaviṃdunācayutaḥkā ryaḥdvitīyopakārodhareṇadvādaśasvareṇaviṃdunācayutaḥko peśetisvarūpaṃḍeyutaṃcaturthyekavacanāṃtaṃpiṃyaiṃkopeśāyana mityaṣṭākṣarodvāraḥvāyavyān atrapaṭalekathitānvāyu bhūtavarṇānyakāreṇapuṭitānkṛtvāṣṭadaleṣulikhet vṛ ttamevaṣaḍviṃtulāṃchitaṃvāyumaṃḍalaṃ svātyāṃsvātīmuhūrteārdrā śleṣānurādhācamayāvaivadhaniṣṭikā pūrvāṣāḍhotarāṣāḍhea bhijidrohiṇītathā jyeṣṭāviśākhāmūlaṃcanakṣatraṃśatatāri kāutarāpūrvaphālgunyaudinepaṃcadaśakṣaṇāḥrātrāvārddhāta thācāṣṭaupūrvabhādrapadādayaḥpunarvasukṣaṇaḥpuṣyaḥśrutisti sraḥkarādikāitidarśanātsaṃpūrṇāhorātrasyayastriṃśatamo muhūrtaḥsasvātīmuhūrtaḥśanerudayojantabhūtoyāyāṃturī caghaṭikāyāṃbhavati svātīmuhurtaśanyudayayoḥsaṃvaṃ dheidaṃvāyavyayaṃtraṃlekhyamitinirgalitārthaḥ vahneryaṃ tramāha vahnervījamiti rakāradvaya || pṛ0 110ba) śravaṇasadyārddheṃdubhyāṃpaṃcamasvaratrayodaśasvaraviṃdubhyāṃvayutaṃ krameṇakāryyaṃ kharauḥrophaḍitisvarūpaṃhannamaḥsādhyākṣare pau ṣakairiti vāṃdhavāḥsiddhakoṣṭasyāḥpoṣakāstesusiddhagāḥghā takāvairikoṣṭasthāḥsevakāḥsādhyakoṣṭakāityukteḥsusiddha| koṣṭasthitāvarṇārakārapuṭitavahnirūpabhūtavarṇāścadaleṣu lekhyāityarthaḥ ghātakākṣarāṇivairikoṣṭagatāvarṇāḥtadvastre citāvastrenāśayedityatratadvāretadyaṃtranikhananāditiśeṣaḥ jalīyayaṃtramāha nāsetyādi nāsayāsaptamasvareṇaarddheṃdunā cayuktaṃ aṃvuvakāraḥtanmārddhaṃduyuktamaṃvumatunācaturdaśasvare ṇayutaṃkāryaṃṅetovidhuḥ caturthyekavacanāṃtovidhuśavdaḥvi dhaṃtevidhuśavdāṃtebhuveitipadaṃ namitipadameva tenavṛṃvauṃvi dhavevidhubhuvanemityekākṣaramaṃtruddhṛtobhavati vāruṇya niti atrāṣṭavarṇānāmaṣṭayatrāṃtamevavāruṇānāṃsamāptiḥ atrapatreṣuyathoktarītyāprāptasyavāṃdhavākṣarasaṃghasyalikhanaṃ cabhavatīti atevakiṃcidapyatranoktaṃadhikavarṇābhāvā tśiṣṭamaṃtyevetyādivatpṛthivīyaṃtretvaṣṭamasyāpyabhāvā tatrāṣṭamapatrekiṃlekhyamitiśaṃkāyāṃlāṃtānitivakṣyatita thācasaptapatraparyaṃtaṃprastutapṛthvībhūtavarṇānālikhyaaṣṭa| mepatrelakāramadhikaṃpṛthvīvarṇatayādvitīyapaṭaloktamabhi lekhedititadarthobhaviṣyatītinakiṃcidatupapannaṃ vāru ṇārkṣaṃśatabhiṣātadīyemuhūrteyadākāvyudayaḥkaviśu krastatsaṃvaṃdhīudayaḥsyātatredaṃlekhyaṃ bhūyaṃtramuddharati gaṃḍavi tyādinā gaṃḍonavamasvaraḥvasumatīlakāraḥgaṇḍayoḥgakā rukārayormadhyejagaugakārajakārau lukesvarūpaṃ natirnamaḥ pṛ0 111a) śavdaḥtenaḷlaṃgajagaṇḍalukenamitidaśākṣaramaṃtruddhṛto bhavati atrāpipūrvavatsamārṇānāmevapṛthvī bhūtavarṇatayā tāvaṃtevatelekhyāiti bhramomābhūdityevamarthaṃlāṃgāniti eteṣāṃsarveṣāmapilakārapuṭitatvakaraṇādatāṃtimadalela kāratrayaṃparyavasyati mṛdimṛtpātre jyeṣṭāmuhūrtevudhasyodaye yaṃtramidaṃlikhitaṃsarvatranatulaghuguhavivekenakiṃvāsarva tracauragatiripusenāgativādivāṇīprabhṛtiṣustaṃbhanakṛ tasyāt atraviśiṣyānuktāḥputrapautrādayaḥsarvepikāmāḥ siddhyaṃtītyatrastattatkāmārthibhirupāsyamityāha guhyetyādi nā nanutarhisarvamaparaṃparityajyātraivasarvaḥpravartetetyatrā ha guhyatarāmiti etadupāsanāprakāprakārasyasarvaiḥprāptu maśakyatvāditaratrapravṛtiritibhāvaḥetāvatāpravaṃdhena sakalamaṃtraprakṛtibhūtāmātṛkāmaṃtrāḥparisamāpitāḥ| sāṃprataṃparemaṃtrāvaktavyāstatradevītvenaprastutamātṛkāsā jātyātprathamaṃdevīmaṃtrāṇāmavaśyavaktavyatvesatisṛṣṭika rttṛvrahmaśaktitvenasarasvatītvenasājātyāccasarasvatīmaṃtra bhedānevādāvāha atrirityādinā atrirdaḥvaruṇasaṃruddhaḥ ādāvaṃtevakāreṇayuktaḥdavāgvādinītisvarūpaṃ vadvayaṃsvā hāpadaṃṭhakāraścaṃdravāvakaḥsakāravakārayoścaṃdravācakayo rdvayoratrasatvādvirephobhramarasyevasvāhāpyetatpadavācyaḥte navadavāgvādinisvāhetidaśākṣaromaṃtruddhṛtaḥśrava ṇādikaṃdvidhādvidhā tenaśiraḥprabhṛtigudāṃtadaśasthā neṣudaśavarṇānāmekaikaśonyāsaḥphalati mātṛkokte ti aṃkaṃkhaṃ gaṃghaṃṅaṃ || || pṛ0 111ba) āṃhṛdayāyanamaḥ ityādirītyetyarthaḥ varṇābjena hsauḥitivī jena etadanaṃtaraṃvāgvādinīyogapīṭhāyanamityekādaśā kṣarāṇāmapareṣāmapiyogamāmanaṃtiprācīnāḥimāḥanu padamāvirbhāvyāḥmudrāḥvyākhyānamudrātāḥpūrvoktaḥsaṃtrāṃtaramu padiśati hṛdayetyādinā aiṃnamobhagavativadavadavāgde visvāhetiṣoḍaśākṣaroyaṃmaṃtraḥ ṣaḍbhiḥpadairiti vāgbhavaḥpra thamaṃ namodvitīyaṃ bhagavatītitṛtīyaṃ vadavadetivīpsitaṃ padamekamiticaturthamidaṃ vāgdevīpaṃcamaṃ svāhāṣaṣṭaṃ maṃtrāṃ taramāha tāretyādinā yadyapyadharoviṃduritipṛthagevani rdiṣṭaṃtathāpikevalaviṃdorullekhāsaṃbhavātadāśrayatayā nyasyayasyakasyapyāśrayaṇekartavyesatyavihitapūrvopasthi tasyādharapadavācyasyadvādaśatamasvarasyāśrayaṇaṃnyāyyami tivāgbhavavījamuddhṛtaṃ oṃhrīṃaiṃhrīṃ oṃsarasvatyainamaḥityekā daśākṣaromaṃtra kramāditi karṇākṣināsikāyugmavaktraliṃ gagudātmakanavaraṃdhrakramāt maṃtrāṃtaramupadarśayati vāca spateityādinā vāhavāgbhavavījaṃ ādyaṃyasyetimanorvi śeṣaṇaṃ amṛteitipadīyākārasyapateititekāreṇasaha saṃvaṃdhinīstonyevamarthaṃsūcayituṃrudrasaṃkhyākṣariti nanvevaṃ prathamamaṃtrekimarthamekādaśākṣaradityuktaṃ nahitatrāpisaṃ dhikṛtaḥkaścitsaṃdehostīticet asyevatatrāpisaḥadharo viṃdurityanayoḥ svātaṃtryabhramasaṃbhavāt viṃdorviśeṣatonu cāryyaṃtvepivījopariviṃdunādakalānāmivadhānamātrasya saṃbhavitvāt yataṃṣoḍaśavarṇādvyamityanupādeyaṃsyāt nasyā pṛ0 112a) t hṛdayādipadānāṃsvarūpaparatābhramanirākaraṇārthaka tvenāvaśyopādeyatvāt adharoviṃdurityādāvapyevaṃsamā dhātuṃśakyate evamanyatrāpikiṃcitprayojanaṃtadupādāna syasvayamūhyaṃvidhivat jātisāhityenatattanmudrābhiśca paṃcabhiḥpādairityuktausvakṛtodvārakramaprāptyāvācaspatepadā ditaḥ paṃcāṃgakramabhramaḥsyādityatovāgādyairiti tṛtīyāṃ tasyakuryāditikriyāyāṃkaraṇatayāṃgānīnyasyakarmmata yānvayaḥvidhivadityanenasamastenāstramuktamtatrakathaṃka rtavyamityākāṃkṣāyāṃpaṃcabhiḥpadairiti etāvanmātroktauka thametaiḥ paṃcabhiḥ ṣaḍaṃgānītisaṃdehaḥ syādityatovi dhivaditi anenaṣaṣṭamaṃgaṃsamastamaṃtreṇakāryyamityu ktaṃ gopanārthaspaṣṭamanuktiritipadārthādarśakṛtaḥ atredaṃ vaktavyaṃ vidhivadityanenahiaṃgānītisamabhivyāhāre ṇatadanuṣṭānavidhirevapratīyate natvastranāmakeṣaṣṭamaṃ gaṃtenakartavyamitiśavdasāmarthyābhāvāt yaccoktaṃ kuryā daṃgānītividhināṣaḍaṃgamevaprāptamiti tadapina kṛtvāṃ gānimanoraṃtyairnavabhirvyāpayedvayurityādisaṃhitādā vapitatprāptiprasaṃgāt ṣaṭdīrghabhājāmuṃḍāvījenāṃgāni ṣaṭcaredityatrayāmalādauṣaṭpadavaiyarthyaprasaṃgāccāṃ gānityetāvataivaṣaḍaṃgaprāptisaṃbhavāt yadivaṣaṭdīrghetyā dinaivaṣaḍaṃgaprāptisiddhautvanmatepiṣaṭpadaṃvyarthamevetyucye ta tadāpiṣaḍaṃgānividheyānītimātṛkāprastāvīyasyakuryā daṃgāniṣaṭkramāditibhuvaneśvarīprastāvīyasyadviruktaistai rvījairaṃgāniṣaṭkramā | pṛ0 112ba) dikatyādikasyatripurāprastāvīyasyacamūlasyāsaurasyamevaṣa ṭpadavaiyarthyaprasaṃgāt yaccoktaṃyatrāṃgapaṃcakamastitatrapaṃcāṃgā nītyādikamevocyatiti tadapina daśākṣaraśālinimahā lakṣmīmaṃtrepaṃcāṃgaśālinyapiaṃgamaṃtrāḥsamuddiṣṭāḥaṃgāni prathamaṃyajedityādermūlevābhidhānāditisaṃkṣepaḥvrāhmīra siti ghṛtasyāṣṭamāṃśaḥkalkaḥghṛtacaturguṇovrāhmīrasaḥjapta mitisaptāvṛtyānityaṃtrivarṣaṃpaṃcavarṣaṃvāyaduktaṃnārāyaṇīye vrāhmīrasasyakapilājyayujaḥprabhātejaptaṃtayāpivatiyaścu| lukaṃtrivarṣaṃ ekoditaṃsakhalladhārayaṃti triruktaṃpaṃcāvdatomukha dhṛtaṃnatuvismarettaditi toyaṃvakāraḥtatrasthitaṃviṣṇoḥśayanaṃ viṣṇuśayanabhūtānaṃtapratipādyadvitīyasvaraḥtenavāitisiddhaṃ kevalenasvarahīnenacaturmukhena kakāreṇasahitaṃ etenavā kitisiddhenavāgbhavavījenekomaṃtrobhavatītikecit tri vījātmakamaṃtrasyaghaṭakamiti damityapare nāhitisvarūpame vamaṃtromaṃtraghaṭakovetyapare yatavistostoyasthaṃśayanaṃanaṃtaḥ tenadvitīyasvaraḥkaṃśirasestenaprathamasvaraḥitisvarūpaṃ akā rekārayorvalataṃmilanaṃyatratakevalaṃ akārekārayoryogee kādaśasvaraniṣpati tenasahaprathamasaṃpādinadvitīyasvara| syasaṃdhaudvādaśatamasvaraniṣpatiḥcaturmukhaḥkatenaśirate naviṃduritivāgbhavavījalābhitikenacidukte tatrayuktaṃto yasthamityasyavaiyarthyaprasaṃgāt śayanapadādevānaṃtalābhāt arghīśaḥṣaṣṭasvaraḥvahniḥraḥtenarūmitidvitīyamuddhataṃ sadyo kāraḥaṃvuvaḥbhṛguḥsaḥtenasvomititṛtīyaṃvījamuddhṛtaṃ vyādyā tāragvadhaḥ siṃduvāraḥnirguṃḍī āmrātaṃamāḍoitibhāṣayāpra pṛ0 113a) siddhaḥ tailaṃkevalaṃpratyakṣabhūtaṃ śāḍrīṣṭaṃśiṣṭaṃśiḍāḍāiti tiprasiddhaṃ tāṃvūlamiti tāṃvūlaṃvadanedhṛtvānasvapeditya rthaḥ yaduktaṃsmṛtiṣuśayanamupakramyatāṃvūlaṃvadanālpa jediti tenarātrautāṃvūlabhakṣaṇepinadoṣaḥakṣarāḍhānī ti svānupayuktatvepitādṛśapatrāṇāṃyathārakṣābhavatita thāyatanīyamitibhāvaḥ || yasyodyotamatīsa tīguṇavatīmātāpitomāpatirnāmapremanidhītipaṃthaku labhūḥkūrmācalojanmabhūḥ sapāsyaṃkṛtavīryyacācyutapadaṃ vārāṇasīvāsabhūstajjepūtiṃmagādviśailapaṭalaḥśavdārtha ciṃtāmaṇau || sṛṣṭikartṛśaktimaṃtrānabhidhāyasthitikartṛ śaktibhūtamahālakṣmīmaṃtrānvaktuṃpratijānīteathetyādinaṃ satyīhiśrotṛṇāṃpravṛttaunirūpaṇaṃsaphalaṃsyāt tadevanapra vṛttiṃpratiprayojakībhavataḥsveṣṭasādhanatvagrahasyātrābhāvā ditiniṣphalaṃtetannirūpaṇamitiśaṃkānirācikīrṣayā maṃtrāviśinaṣṭi śrīsaubhāgyetyādi nanubhavedevaṃtanmaṃtra| ṣṇusāmarthyaṃyaditaddevatāyāṃtathāsāmarthyaṃsyāttadevanetyā śaṃkāṃparihartuṃśrayaṃviśinaṣṭi yasyāityādi yadyapimaṃ trasthāṃhyatvādaprādhānyāccaśrīviśeṣaṇamevapūrvaṃvaktumutvaṃ? taṃ tathāpimaṃtrasyasāmarthyamevaprakṛtekāryasādhakaṃnade vatāyāḥ atevekadevatākeṣapikeṣucinmaṃtreṣvadhi kaṃkeṣucinmūnaṃsāmarthyaṃdṛśyitidhyeyaṃ vāṃtaḥśakāraḥvahnī rakāraḥvāmanetraṃcaturthasvaraḥiṃdurviṃdurityeteṣāṃyogeśrīvī jamuddhṛtyaṃbhavati chaṃdobhidhāyakavākyedvitīyavarṇaḥkūrmona tujalaṃ śakārovījaṃturyyasvaraḥśaktiḥ ṣaṭdīrgheti || pṛ0 113ba) dvituryaṣaṣṭadvādaśacaturdaśaṣoḍaśasvarairityarthaḥtribhiḥkama latilabilvaphalaiḥ atracatribhirmilitaiḥkṛtvāsahasraṃhomi tikaścit sahasrasaṃkhyātaiḥpūraṇīyātrayastriṃśadadhikatriśata saṃkhyayāteṣāmekaikenahomaḥ ekasaṃkhyātuyenakenāpisveccha yetikaścit kecituuktaistribhiḥpratyekaṃsahasraṃhomititrisa hasraṃhomaḥparyavasyatītyāhu padārthādarśakṛtastutribhiruktadra vyairekaikaśaḥsahasrasaṃkhyayāhomaṃkṛtāpunaḥsamuditaistribhiḥ sahasrasaṃkhyayāhomitisahasracatuṣṭayaṃhomaḥparyavasyatī titikathayaṃti vākārastumaulenasvārasyametatpakṣesamāvaha| tipurovaditi pūrvoktadevatāṃgadevatānāṃyathākesareṣvabhyarca naṃkartavyamityarthaḥ teṣvevadaleṣvevakarṇikāyāmevaṃdevyādakṣi ṇebhāgeśaṃkhanidhiḥsavanitaḥvāmabhāgepadyanidhistathāvi dhaḥkaṃvukanidhiḥśaṃkhanidhiḥ chaṃdonurodhātpadaparāvṛttiḥva sudhārāvasumatīcatayorvanite etāḥvakṣyamāṇāḥitthaṃsaptāva raṇadevatāḥsaṃpūjya śriyomaṃtraṃsusiddhīkṛtyaprayogānādarśaya ti vakṣyityādinā aśokavahnau aśokakāṣṭadīpitānale evamagrepyevaṃvidhasthaleryovadheyaḥśuddhaiḥpūrvoktājyapariplu tatvarūpadharmaśūnyaiḥ yadyapisarvatrājyenavināhomonāstitathā pyatraviśeṣavacanātadbhavatītidhyeyaṃ padārthādarśakṛtastuśu ddhaiḥkeśakīṭādyavakaraṃdūrīkṛtyaprakṣālyaśuddhatāmānītairi tyarthityāhuḥidaṃcedṛśaśuddhatāyāsavatrāpyapekṣaṇādatraiva tadabhidhānevījābhāvityādyuktyādūṣitaprāyaṃ athātrasā| mānyaśāstrasyāpravṛtisūcanāyasāmānyaśāstraprāptamapiśu ddhatvaṃpunaratroktamiticet tarhiprāṇāyāmasaṃkalpācamanā pṛ0 114a) dikamapilupyeta lupyatāṃkālohāniriticettarhiśiṣṭā cāravirodhaḥ tasmādasmaduktārthevanyāyyiti vilvaṃśrīsū ktajāpīnijabhuvimukhajovarddhayitvāsyapūrvaṃpatrestrisvāduyu ktaiḥkusumaphalasamitskaṃdabhedaistataśca tanmūlairmaṃḍalātprā kṛniyamaparivṛtosauhutānirmmalātmārūpaṃpaśyedramāyāḥ kathamapinapunastatkulesyādalakṣmīritiprayogāṃtaraṃtaṃtrāṃta re ayamarthaḥ vrāhmaṇonijabhūmauvilvavṛkṣaṃśrīsūktajapapūrva kaṃjalaṃsaivanādināvarddhayet viluṃspṛṣṭājapecaśrīsūktaṃ ta tastrimadhurasiktaiḥpatrapuṣpaphalasamitaśṛṃgabhedamūlaiṣaḍbhiḥ krameṇajuhūtuktaphalaṃsyāditisaṃkṣepaḥ niyutaṃlakṣaṃ tatpha laiḥ tadādīnāṃsamāsapraviṣṭapadārthaparāmarśakatvasyapūrvaṃ sadṛṣṭāṃtamupapāditatvāt maṃtrāṃtaramāha vāgbhavamityādi nā viṣṇorvanitā śrīvījaṃ makaraketanaḥkāmavījaṃ aṃte bhānulakṣajapaṃparisamāpya natupratyahaṃhomapakṣihāśrayaṇe yitibhāvaḥ tatsahasraṃbhānusahasraṃ tadvidhāneneti tatpūjā tadāvaraṇapūjādikamapipūrvoktayaivadiśākartavyamitya rthaḥ maṃtrāṃtaramāha dīrghetyādinā dīrghānakāraḥeṣahiprati ṣedhārtha pratiṣedhaścadāturyācayituścadīrghaniśvāsaheturbha vatītiśāstrenadīrghapadenanakārolakṣateitiharṣakaumudī kṛtaḥvastutastudīrghāsaṃjñakakalāyāḥnakārādutpattetatsaṃ jñātvaṃtasyasṛṣṭiprabhṛtisaṃjñatvaṃtasyasṛṣṭisthitisaṃjñāhikakā rāderatevabhavatītidhyeyaṃ yasyayakārasyādirmaḥvrahmākaḥ bhānurmaḥvasuṃdharālaḥcāṃtevākārasyāṃtesinyaisvarūpaṃ vahneḥpriyāsvāhāśadaḥ tathācanamaḥkamalavāsinyaisvāhetidaśākṣaromaṃtruddhṛtobhavatidānaṃ varadānaṃ varamudretiyāvat || pṛ0 114ba) abhayapadasāmānādhikaraṇāt tayoḥsāhacaryasyabhūriśo darśanāt trayodaśākṣaraṃmaṃtramuddharati vāgbhavetyādinā tārttī ryaṃvālāyāstṛtīyaṃvījaṃ yadvā parasparasaṃsṛṣṭahakārasakārau reph visargaviṃducaturdaśaḥsvaraiḥścaturbhiḥsaṃyuktauityevaṃrūpaṃbhai ravyāevatārtīyagrāhyaṃ keciturepharahitamevabhairavītārttīya mādeyamityāhuḥpakṣatrayamapīdaṃpadārthādarśejagaditisvarūpaṃ pārśvaḥyakārovahnivījenasamujvalaḥsaṃvaddhaḥarghīśenaṣaṣṭasva reṇāḍhobhṛguḥsaḥsaisvarūpaṃ tāraḥpraṇava ādyoyasyetyevaṃbhūtatā māpannodvādaśākṣarastrayodaśākṣaramāpadyateityarthaḥ praṇavovī jaṃ tārtīyaṃśaktiḥ hastāvityādi saṃpūrṇamaṃtraṃhastayoḥpratyekaṃvyā payyahastaśuddhiṃkṛtvāoṃaiṃnamaḥityaṃguṣṭayoḥoṃhrīnamaḥtarjanyoḥ oṃśrīṃnamaḥmavyapayoḥoṃklīṃnamaḥanāmikayoḥoṃhsauṃnamaḥ kaniṣṭikayorvinyasya oṃjagatprasūtyainamaḥitisaptavarṇāpratye kaṃkaratalayordvayorvinyasyasaṃpūrṇamaṃtreṇavyāpakanyāsaṃkṛtvā oṃaiṃnamaḥityādirītyaivapaṃcavījānimūrddhaninetrayorvakṣasigu hyeaṃghryoścakrameṇavinyasyāvaśiṣṭasaptavarṇān oṃjaṃnamaḥ oṃ gaṃt namaḥ oṃpraṃnamaḥoṃsūṃnamaḥoṃtyaiṃnamaḥoṃnaṃnamaḥoṃmaṃnamaḥ itikrameṇatvagasṛgmāṃsamedomajjāśukreṣumanasānyaset dhātu ṣunyāsekartavyetveṣaviśeṣoyattataddhātūnmanasādhyātvāhṛdayenya sediti tataśca oṃaijñānāyāhṛdayāyanamaḥ oṃhrīṃaiśvaryyāya| śirasesvāhā oṃśrīṃśaktyaiśikhāyaivaṣaṭ oṃklīṃvalāyakavacā yahuṃ oṃhsauṃḥvīryyāyanetrāyavauṣaṭ oṃjagatprasūtyainamaḥtejase astrāyaphaḍitiṣaḍaṃgamaṃtraiḥṣaḍaṃganyāsaṃkuryāt nameruḥrudrādaḥ pṛ0 115a) lakucaḥvaharitibhāṣayā suraparṇī amīṣāṃcatṛtīyāṃtānā malaṃkṛtamityatrānvayaḥhemakuṭṭimaṃsuvarṇanivaddhabhūbhāgaṃ atevojalaṃprakāśamānaṃ aṃvusugaṃdhidravyaviśeṣaḥkastūrī nāmakasyamṛgasyanābhiḥ tenanapaunaruktyaṃmṛgāṃtaranābhiyu dāsāyakastūrīti nakevalaṃtanmātraṃpṛthakkṛtaṃtatrāsīt kiṃ tutanmṛgāpitatrābhavannitisūcanārthamevamuktiḥkastūrī mṛgācanābhiścetidvaṃdvovā nābhiścopasthitatvāteṣāmeveti arthadvayepiphalaṃtulyaṃ tathācātrapīṭhapūjāyāmeṣaviśeṣaḥpṛ thivyanaṃtaraṃkṣīrasamudraḥtanmadhyeratnadvīpaḥ tatrodyānaṃtatrasaro varaṃ tatramaṃḍapaḥtanmadhyepārijātataruḥtasyādhastātratnasiṃhā sanamiti śeṣaṃdevatāṃtaravat koṭīrekirīṭaṃhāromuktāhā raḥpaṭīrapaṃkaścaṃdanapaṃkaḥtataḥkevalaghṛtenadaśāṃśasaṃkhya yāhomānaṃtaraṃ dvādaśāyutasaṃkhyahomadaśāṃśastutarpaṇesati dvādaśasahasraṃtatprāpyetetitadapavādārthamāha ayutadvayami ti pūjanaṃhiyenakenāpyekopacāreṇāpisaṃbhavatītyataṣoḍa śopacārādipūjālābhāyapreti vyavasthāpitaṃhi ṣoḍaśairu pacāraistuprabhuṃsaṃpūjyabhaktitaḥ punargaṃdhaṃvapuṣpaṃcanivedyaprā rthayetprabhumityādivacanānurodhātmukhyasyapradhānasamakakṣa syacasaṃpūrṇapūjanotaramevapunargaṃdhapuṣpedatvāvaraṇapūjā jñāṃsaṃprārthyatatpūjanamitisiddhātaḥśaṃkaranaṃdanogaṇeśaḥ skaṃdastusativiśeṣavacanesyāt gaṇeśastusarvatraivakḷptapū jākaḥsthalaviśeṣakālaviśeṣamātraṃpratīkṣate anyataḥvāma naḥ karṇikāyāmevadakṣiṇavāmapārśvayoḥkrameṇajahrasutāgaṃgā sū | pṛ0 115ba) ryyasutāyamunācapūjyā tatraivapaścimedevyāḥpṛṣṭabhāgevaruṇaḥ kṣemaṃkarīmahāśaktīraktamālānulepanā dhṛtvāmuktāmaṇicha tramupāstepūrvadigātetyatraśrīrājarājeśvarastavarājepūrvapa damapiprasiddhapūrvaparatayāvyākhyātaṃsaddevapṛṣṭabhāgamevapa ścimadikparyavasannaṃpratyāpayati yadyapikarṇikāpūjyānā mādāvevaśaṃkaranaṃdanāderivepanyāsonyāyyaḥtathāpyaṃgānāṃ pūjanotarametatpūjanaṃnapūrvamitisūcayitumitthamabhidhānaṃ tathācagaṇeśakāmadevayoḥpradhānasamakakṣatvaṃ aṃgādīnāṃ tadutarapūjyānāṃsarveṣāmapyāvaraṇatvamevetidhyeyaṃ tatoṣṭada lādvahiḥ svasvadikṣupūrvāditomeṣādayaḥpūjyāḥnavagrahāpi svasvadikṣupūjanīyāḥ tattaddiśātyāgemānābhāvāt parito| yajedityapinaivaṃsatyasamaṃjasaṃsyātketorapirāhuvadiśā keturvāyaucaturvarṇitismārttavacanādvāyautatpūjetikeci t dikṣucaturasyāṃtaḥpūrvādisvasvadiśāsu tadatramahālakṣmā aṣṭāvaraṇāni prathamamaṃgāni dvitīyamumāditṛtīyaṃgaṃgā di caturthaṃrāśayaḥpaṃcamaṃnavagrahāḥṣaṣṭaṃdiggajāḥsaptamamiṃ drādayaḥaṣṭamaṃvajrādayaḥ itivivekaḥ tatrāṃgānipīṭhayaṃtrasya kesareṣu umādyāḥpīṭhayaṃtrasyaivāṣṭapatreṣu gaṃgāditrikaṃkarṇi kāyāmevāgnayabhāgeśānabhāgapṛṣṭabhāgeṣu aṣṭadalādva hirvṛtarekhātoṃtaḥpūrvāditomeṣādayorāśayaḥpūjyā tatrāyaṃ kramaḥ meṣavṛṣamithunakarkaṭātpūrvādicaturdikṣusaṃpūjyapunaḥ pūrvādisiṃhakanyātulāvṛścikānsaṃpūjyapuna pūrvādidhanu rādicatuṣkaṃpūjayediti yadvātulāmeṣaudevaprabhudiśi ta thākarkamakaraupratīcyāṃ rāśīdvauyamadiśimatauvṛścikavṛ pṛ0 116a) ṣau vidhoḥsiṃhaḥkuṃbhodiśivasativahnyāsuramarudbhaveṣuṣṇuḥ śeṣāmithunalalanākārmukahyaṣāiti tadvahiḥpūrvādyaṣṭa dikṣugrahāḥ yaduktaṃnārāyaṇīye pūrvādidikṣusaṃpūjyāścadra jñagurubhārgavāḥ āgneyādiṣukoṇeṣukujamaṃdāhiketava iti sūryopipūrvadiśyevadigājāḥapiḥ svasvadikṣupūrvā destattadgajadiśātvenaprasiddheḥ iṃdrādīnāṃtucaturasramevaya thāpūrvaṃ atrarāśiprabhṛtīnāṃdigājāṃtānāmiṃdrādīnāmiva prasiddhayaivapūrvādiśārcanamitivodhyaṃ śaṃkaranaṃdanapuṣpadha nvanostugaṇeśakaṃdarpparūpayoḥpradhānasamakakṣatayānāvara ṇeṣaṃtarbhāvaḥpratyekamāvaraṇāṃtemahālakṣmyāḥpūjanaṃtarpaṇaṃ karaprakṣālanaṃpūjānivedanaṃcetivivekaphalamavadheyaṃ e tanmaṃtraprayogānādarśayati dūrvābhirityādinā tāṃvūlākā rapatrāsyādraktaviṃduścamadhyataḥśvetapuṣpānigaditālakṣmīva llītipaṃḍitaiḥbhasmābhimaṃtraṇasaṃkhyātūpasthitatamāṣṭotarasa hasrarūpā aṣṭotaraśatarūpetipadārthādarśakṛtaḥnahisaṃkhye yaṃmūlakṛtākaṃṭhataḥpratipādyatepūrvopasthitasaṃkhyayāvyavadhā nānnānuṣaṃgopimūlasvārasyakaraḥ iyatāpravaṃdhenaikādaśapra yogānuktādvādaśatamamabhiṣekaprayogamabhidhātumupakra mate kṛtvetyādi nacapadāninavakoṣṭāātmaniyasyetivi grahānnavapadetyātmāparyāyāṃtarasvarūpaṃyasyetivigrahādvātṛ tīyapaṭaloktanavanābhamaṃḍalasyopādānamanenakṛtaṃ maṃ treṇavakṣyamāṇamahālakṣmīyatreṇasvakarṇikāyāmālikhi tenabhūṣitaṃcatadapekṣitaṃ vidhinābhiṣekaṃkurvītetyuktaṃ tatrakosauvidhirityapekṣāmāha || pṛ0 116ba) kalaśānityādinā navaratnaiḥpūrvoktaiḥsamyakdikrameṇa āvaddhaṃsaṃvaddhaṃkarṣeṇaṣaṣṭyadhikaśataratikasuvarṇenavapadmaṃ kṛtvātatkarṇikāyāṃpunarlakṣmīyaṃtraṃlekhyaṃ taccamadhyakalaśeṃ tarnikṣepyaṃ tatonavasvapikalaśeṣucaṃdanādidaśadravyāṇi saṃpeṣyabhāgaśaḥsamabhāgenamadhyakuṃbhamārabhyeśānakuṃbhāṃtaṃ nikṣepyāṇi nacaratnānyapisarvatratathā nanumadhyakalaśeṣu narnavaratnāniprakṣepyāṇyeva sarvaratnānāṃpadmasaṃskārakatā ratnasamāvahutvasyapadmaviśeṣaṇatvenāmnātatvāt imānipu naḥkalaśasaṃskārakāṇikalaśeṣunikṣipedityukteriticet atrakecit kalaśīyajaleratnasaṃvaddhādviphalaviśeṣādhānaśa ktirjāyatitikalpaṃ taccaikadhāprakṣepādapisaṃbhavati ateva ratnānyapisarvatretyevokte tatpunaraprakṣepādapisaṃbhavatītipu nastatprakṣepepramāṇābhāvevetivadaṃti aparetusarvakuṃbheṣu ratnānyapītidarśanātmadhyakuṃbhepunastatprakṣeponyāyyaḥ nacasarva padaṃmadhyātiriktaparamitivācyaṃ upakrāṃtasarvavodhakatvasyaiva sarvapadādervyutpatisiddhatvāt madhyātanekuṃbhecaṃdanādiprakṣepā prāptiprasaṃgācca nahyekamevasarvapadaṃmadhyakalaśaṃvrūtenabrūte cetisaṃbhavaduktikaṃ nacasarvakuṃbheṣvityasyaratnānyapītyatrānu ṣaṃgeva itthaṃvaprathamasyanavakuṃbheṣityarthaḥ dvitīyasyacāṣṭakuṃ bheṣvityarthitivācyaṃ tathāsatiratnānyapītyapikārāsaura| syaprasaṃgāt ekapadopātaikadharmiṇidvidharmavodhanesvapi vādiḥprayujyateityāmanaṃti lakṣmīprabhṛtikaṃtukrameṇamadhya mamārabhyeśānāṃte priyaṃgvādikamapyevaṃ vastutastupratyekame vasarvakalaśeṣusarvaṃvastuprakṣepyamityevapakṣaḥ sādhīyāni pṛ0 117a) tyaktaprāyaṃ atevadhātrīphalādīnāṃpaṃcānāṃsamudināmekai katraprakṣepovaktavyaḥ nahitatrāpiyathāsaṃkhyaṃsamānasaṃkhyatvā bhāvādititatvaṃ puṣpapallavayorapyeṣevapaṃthāḥkuśadvārā yathāsakalakalaśasparśobhavatitathāyatamāsthāyatrisa hasrasaṃkhyayājaponuṣṭeyaḥ itikaścit pratyekaṃsarvakuṃbhābhi maṃtraṇaṃtrisahasrasaṃkhyayākāryyamitisaptaviṃśatisahasra saṃkhyayājapaḥparyavasitityapare sakalakalaśānāmevaiṣā bhimaṃtraṇasaṃkhyānaikasyetitrisahasrasaṃkhyāṃnavadhāvibhajya trayastriṃśadadhikatriśatasaṃkhyayāekaikakuṃbhābhimaṃtraṇaṃ kāryyaṃ ekaikasahasreekaikasaṃkhāpyadhikāpūraṇīyeti kaścit sumaṃgalābhiḥavidhavavābhiḥarcitānāmityane napūrvaṃvrāhmaṇānsaṃpūjyadakṣiṇādibhiḥsaṃtoṣyaśīrvādautve ṣaṇīyonānyathetyuktaṃ kramāt sthāpanakramāt tavepūrvādikra meṇapūrvādivehāpipūjāṃtaravatyāribhāṣikameva bhadraṃvā hyapīḍārāhityaṃ śivāṃtarapīḍārāhityaṃ yadvābhadraṃśarīra| saukhyamārogyādiprayuktaṃ śivaṃputrādisaukhyaṃ tenabhadrapada śivapadayoḥparyāyatayāprasaktaṃpaunaruktamayākṛtapadetsa rājyapadakārmaḥpūjāmaṃtramuddharativedetyādinā atrapūrvārddhopā taṃviśeṣaṇatrayaṃyaṃtrasyatadvahiḥ padmaṃlikheditivākyāṃtaraṃ tatrapadmaviśeṣaṇadvayaṃdharāviṃvābhyāmityādicavākyāṃtaraṃ vedādiḥpraṇavaḥtanmadhesthitaṃsādhyanāma kāmyārthanāmadvitī yāṃtaṃ yaṃtrasāmānyaprāptamaparamapisādhakanāmakriyāpadapra| bhṛtikamatrāpyapratiṣedhyaṃsādhyanāmetyasyasādhakakarmanāmetyarthakatvamu padiśataḥpadārthādarśakārasyamatamavalaṃvyacedaṃ bhaktitaraṃgiṇyāma smaduktaprakārānusaraṇaṃtuvarīyaḥ || pṛ0 117ba) sādhyayatratujānīyāddevatāṃparameśvarītyādiśivatāṃḍavādi darśanāddevatāyāṃsādhyapadasyayogarūḍhipratipatteḥdevatāvā cakasaṃvodhanaṃvināvaśyalekhyakriyādipadasyāsvārasyaprasa kteśca yugaśaḥcaturvāraṃkiṃjalkāvachedenādivījaistribhiḥ pratyekamanvitamitiyaṃtraviśeṣaṇaṃ tathācapūrvamekaikaśaḥ| śrīvījaśaktivījakāmavījāniyatratrayaparyaṃtaṃlikhitvā pu naścaturthādiṣaṣṭāṃtaṃpunaḥsaptamādinavamāṃtaṃdaśamādidvāda śāṃtaṃ capunaḥ punaścaturāvṛtyālikhet yadvā ekaikaśaḥpūrvaṃ caturṣukesareṣuśrīvījāni paṃcamādyaṣṭamāṃteṣumāyācatuṣkaṃ navamādivaramāṃtaṃkāmacatuṣkamitiparyavasannaṃkecittuyu gaśaḥyugmaśaḥtathācaprathamakiṃjalkeśrīśattarātmakavījadva yaṃ dvitīyeśaktimārātmakaṃ tṛtīyemāraśrīrūpamityādikrame ṇadvādaśakiṃjalkasamāptiparyaṃtamālikhedityatāhuḥ harṣakau mudīkārāstu prathamekiṃjalkeśrīśaktyātmakaṃdvitīyeśrīkā marūpaṃ tṛtīyeśaktikāmātmakaṃ punaścaturthādiṣupūrvavadi ticaturāvṛtyāvījatrayaṃlekhyamityāhuḥpadārthādarśakṛtastu prathamedvivāraṃśrīvījānitataḥśaktidvayaṃtataḥkāmadvayami tiṣaṭkesareṣvālikhyapunarevaṃlekhyamityāhuḥ dvādaśapatrā ṇimaṃtresaṃvaṃdhibhiḥpraṇavātiriktairdvādaśavarṇaiḥsaṃpūjayet vyaṃjanānitulakārasyadvidhāgaṇanamanāśrityacatustriṃśatsaṃ khyānitatrahakṣayoranyatralikhanopadeśādvātriṃśatsaṃkhyānyurva ritāni teṣāṃcadvidvikrameṇaikaikakesareṣulikhanādāvṛtyā vāteṣāṃlekhanātṣoḍaśadalakesareṣupūrtiḥsaṃbhavati svairaire kaikaśolasaṃtipatrāṣṭayugmāniṣoḍaśapatrāṇiyasyatat dha pṛ0 118a) rāviṃvābhyāṃbhūpurābhyāṃparasparasaṃvaddhābhyāṃveṣṭitaṃtvaritāyā vakṣyamāṇāyāvaṣaḍaṃtenamaṃtreṇatvaritāmaṃtrasyāṃtabhāgevaṣa ṭpadamadhikaṃpraveśyasaṃpannamaṃtreṇacāveṣṭitamidaṃyaṃtraṃsyāt tvaritayāveṣṭitasyabhūpureṇaveṣṭanaṃkāryyaṃ paurvāparyaṃtuchaṃ donurodhāditipadārthādarśakṛtaḥ tvaritayetyatrayaṃtrānvitaṃvai śiṣṭyaṃtṛtīyārthaḥ tādṛśatṛtīyāṃtārthaviśiṣṭayaṃtrecaveṣṭita mityasyapadārthāṃtarasyānvayavivakṣayātvaritāyogasyaivapratha mamadhigamātasyaivaprāthamyaṃnyāyyamitinyāyavidaḥyatubhūpu rayoḥparasparavyatimiśratvavirahedvitīyacaturasrasyayaṃtrave ṣṭanatvaṃnasyāt bhūpurasyaivatenaveṣṭanāditipadārthādarśakṛto ktaṃ tatrayuktaṃ evaṃtarhitvaritāveṣṭanasyaivabhūpuradvayataḥsaṃbhavena yaṃtraveṣṭanasyābhāvenatavāpitadoṣatādavasthāt nanutvaritāṃ taṃyaṃtrasvarūpameveticet na prathamabhūpurāṃtaṃyaṃtrasvarūpamityasya mayāpivaktuṃśakyatvāt saṃpradāyatastadubhayasyavyatimiśratvaṃ tvatumatyāmaheva tathācapūrvaṃdvādaśadalakamalaṃtatovahiḥ ṣoḍaśadalaṃtadvahiraṣṭāraṃcaturasraṃmitiyaṃtrarekhāsvarūpaṃparyya vasannaṃ duḥkhānijvarādiprabhavāni āpadaḥrājaśatrucaurādi prabhavāitibhedaḥmaṃtrāṃtaramāha śaṃkhityādinā śrīvījenādyaṃ tayoryuktāmāyetivījatrayaṃsaṃpannaṃ kamaukakāramakā rau mahīlakārobhagenekādaśasvareṇayutaḥ vrahmākaḥā dityomaḥdīrghādharālākāraḥ litisvarūpaṃ kimayaṃyavargāṃ yonetyāha kṣādītyādi savisargamadhyakelaḥkṣādiriti pāṭhevyākhyeyamavivisargamadhyakelakṣādītipāṭhe | tulakṣetisvarūpasyādi || || pṛ0 118ba) molakārityarthaḥubhayathāpiphalaṃsamānaṃ marutyaḥbhaga| vānityuktārthaṃmahālakṣmītisvarūpaṃsaṃvuddhyaṃtaṃ tathāca oṃśrīṃhrīṃ śrīṃkamalekamalālayeprasīdaprasīdaśrīṃhrīṃśrīṃmahālakṣmina maḥ itisaptaviṃśatyarṇoyaṃmaṃtraḥparyyavasannaḥ tenaivaprasīda padenaiva caturakṣaraiḥmahālakṣmītisvarūpaiścaturvarṇaiḥuktāni hikamaleityādiṣaṭpadāninakevalaṃyathāmnānamādeyāni kiṃtumaṃtrāṃraṃbhepraviṣṭāniyānitrīṇivījānitaiḥsaṃpuṭitā nītyāha etaiḥpadairityādinā tathācaśrauhrīṃśrīṃkamaleśrīṃhrīṃ śrīṃhṛdayāyanamityādiḥprayogaḥparyavasyati devīsahadevī madhuvratābhṛṃgarājaḥ aṃjalipriyā hāthājoḍītibhāṣayāpra| siddhā haricaṃdanaṃpītacaṃdanaṃ mālūraṃvilvaṃ niśārasai haridrā rasaiḥ etenatatkālakhanitāharidrāgrāhyetidhvanitaṃ śuṣkāyāra sāsaṃbhavāt jalāṃtarasaṃvaṃdhaṃvināpivacanopayatautatsaṃvaṃdha mupāśrityatadupapādanepramāṇābhāvāt yadvadetatsmitapūrvaṃ priyaṃparakīyaduḥkhānusādakaṃcayathāsyāttathā etenavastu gatyāsukhakārakasyatadānīmevāpriyatvena bhātasyakaṭukau ṣadhāderivabhāṣaṇepinaśāstrārthahāniprasaṃgaḥ taruṇāsahe tirāgaprāptaṃnanvekādaśādivrateṣutayāsahāsvāpeśāstrārtha bhaṃgaḥsyādityatrāha nānyatheti rāgaprāptehistrībhiḥsahaśaya nevṛddhāyāḥpratiṣedhamātraṃvidhīyate natutaruṇāsahasrāpavi dhautātparyyamitibhāvaḥ droṇaṃguṃjetiprasiddhaṃśrīdevīlakṣmīva llī viṣṇuvallabhāviṣṇukrāṃtākanyādhṛtakumārī etasyāupāsa kasyaviṣṇubhaktirapyāvaśyakītikathanādvaiṣṇavācārotrānusa rtavyonavāmityupadiṣṭaṃ || || pṛ0 119a) yasyodyotamatīsatīguṇavatīmātāpitomāpatirnāmaprema nidhītipaṃthakulabhūḥkūrmāvalojanmabhūḥsūpāsyaṃkṛtavī ryyavācyutapadaṃvārāṇasīvāsabhūstajjepūrtimagātmataṃgapa ṭalaḥśavdārthaciṃtāmaṇau || athasthitikartṛśaktini rūpaṇānaṃtaraṃsaṃhārakartṛśaktimaṃtrānirūpaṇīyāḥteṣāṃca tacchaktīnāṃnānātvenanirūpaṇapaurvāparyyaniyāmakābhā vaprasaktaubhuvaneśvarīnāmaśakterevaprathamamabhidhānaṃyujya te yatohyeṣābhuvasyatatvekaikasya eśvaryyasyanaduḥkhābhāva saṃvaṃdhamātrasyadāyikā ateveśvarī yāṃjñātvājñānapūrvaka mupāsyavrahmādayopisṛṣṭyādikartṛtāsāmarthyabhājopi kiṃ punarmunīśvarāḥ kāvakathāmanuṣyāṇāṃ athavājñātvāpikiṃ punupāsyetiayerarthaḥūrjitāṃnanuyāṃkāṃcit śriyaṃprāyuḥ seyamevasakalaśaktiṣuśreṣṭābhavatītyevaṃniyāmakaṃvācyame tyabhiprāyavānāha athetyādi lakulīśohakāraḥvāmanetraṃca turthasvaraḥ haṃvījaṃmīśakti yaduktaṃdaśapaṭalyāṃ haṃvījamīśakte rasyaṣṭirtheviniyojanamiti sadyokārastadādayoyevi lomataḥ oeuiityevaṃbhūtāhrasvāsteyeṣuvartaṃteevaṃbhū tānimūlavījāniādyāniyāsāṃtāitihṛllekhādipaṃcaka viśeṣaṇaṃ itthaṃcahrauṃhṛlekhāyainamaḥdreṃgaganāyainamaḥūṃraktā yainamaḥhriṃkarālikāyainamaḥhrūṃmahoṣmāyainamitiprayogaḥya tunapuṃsakadvayamapikramaprāptaṃhrasveṣvaṃtarbhāvyamiti gūḍhārthadī pikākṛtoktaṃ tatrayuktaṃ sadyauṣṭaśrutinetrāyaividyāṃsaṃbhedyamaṃtravit hṛ llekhādīnpravinyasyedititaṃtrāṃtaravirodhāpatteḥmahoṣmāyāḥpadadva yenyāsoyugapadevaihastenakāryyaḥanyathāmaṃtrāvṛtiprasaṃgādi || pṛ0 119ba) tipadārthādarśakṛtaḥ tadetadāvṛtyāṃgayugādiṣitisaṃhitā divirodhādupekṣaṇīyaṃ bhūtasaprabhāḥ pṛthivyādibhūtapaṃcaka syevakramātprabhākāṃtiryāsāṃtāḥ aṃgānīti pūrvamuddhāramā traṃtanmaṃtrasyidānīṃtadanuṣṭānāvasaritiṭīkākṛtaḥ nahi pūrvamuddhāraḥpūrṇaḥkṛtaḥkṛtetuaṃgānivinyasedityetāvade vocyeta vastutaḥpūrvaṃvījamaṃtreṇanyāsaḥidānīṃtujātisahi tāṃgamaṃtrāṇāmitimūlatātparyyārthaḥ itivodhyaṃ vrahmāṇami tyādi oṃbraṃvrahmaṇenamaḥ oṃgāṃgāyatryainamaḥitibhālenyāsaḥ evamanyatra paretugāyatrīsahitāyavrahmaṇenamaḥityādipra yogamāhuḥ anyetugāyatrīvrahmabhyāṃnamaḥityādiprayogamāhuḥ nidhīśaṃkhapadmanāmānau vadanemūlamaṃtraṃvinyasyapunarvrahmā dimithunaṣaṭkanidhidvayamūlamaṃtrāṃtanavapadārthātkaṃṭhādina vasthāneṣunyasedityāha vadanetyādideśikāṃtena kecittusta nayoḥpārśvayoścasthānadvayatvaṃetānitinapāṭhaḥkiṃtvetāmi ti tathāca etāṃ mūlavidyāṃkaṃṭhādinavasthāneṣunyaseditya rthityāhuḥ parakekakudi lābhādihṛdayāṃtāṣṭasthāneṣuvrahmā ṇīprabhṛtayoṣṭamātarovinyasyāḥ udyatudayāvasthāmupeyuṣa inasyasūryyasyevadyutiryasyāḥ bhuvaneśīti vyomavījemaheśā nikailāsādipratiṣṭitaṃ tathācasvarlokādhīśvaratvamuktaṃ vahnivījātsuvarṇādiniṣpannaṃbahudhāpriye tenāyaṃvarttate| lokebhūmaṃḍalamitisthitiḥ turyyasvareṇapātālaṃśeṣaṃrūpe ṇadhāryyate mahābhūmaṃḍalaṃtasmātpātālasyāpināyikā atevamaheśānibhuvanādhīśvarītvasāviti pūjāyaṃtramā ha padmamityādinā aṃtaḥṣaṭkoṇaṃtadvahiraṣṭadalaṃkamalaṃ pṛ0 120a) tadupariekāvṛttarekhātadvahiḥṣoḍaśadalaṃkamalaṃ tata ścaturasraṃcaturdvāramitiyaṃtrasāmānyaprāptaṃbījādyaṃ prastuta vījātmakamaṃtrapūrvakaṃ āsanaṃyogapīṭhāsanaṃ tathāca oṃhrīṃ bhuvaneśvarīyogapīṭhāsanāyanamaḥ itimaṃtraḥparyavasannaḥ tenaivavījenaiva madhyaprāgādikaṃkarṇikāyāmeva kesare ṣuṣaḍaṃgadevatāḥpūjyāityāha pūrvamukteṣiti paścātaṃgapū janānaṃtaraṃ karṇikāyāmevaṣaṭkoṇaghaṭitāyāmevateṣā mapipūjanamityatonaṃtaratvamātravodhanārthaṃpaścāditina vahiritikathitaṃ tathoktauhikarṇikātovahirdeśaḥpratī yetetijñeyaṃ ṣaṭkoṇeti natvetāvakṣyamāṇānaṃgakusumādyāḥ śaktayaḥpatreṣupūjyāityanupadamevāgrevaktavyaṃ taccanayujyate karṇikādevatāpūjānaṃtaraṃkesaradevatānāṃpūjanīyatayā taduttaramevayatradevatānāṃpūjāvidhānasyovitatvādityāśaṃkyā ha aṃgānīti tathācakesaradevatānāmaṃgadevatāsvarūpāṇāṃ saparyāyāḥpūrvamevoktatvātsāṃprataṃyatradevatāpūjanasyaivāva saritinakiṃcidasaurasyaṃ viśeṣavacanamahimnātukarṇikā devatātopipūrvaṃkesaradevatāpūjābhidhānamiti etenakesa reṣaṃgadevatāpūjanasyapūrvamevābhihitatvātsāṃanaṃtadabhidhā namanucitamitipratyuktaṃ aṃgānikesareṣityanenāṃgapūjāvi dhānenyāsakramaḥpūjāyāmapyucitovādhyeta nyāsohipūrvaṃhṛ llekhāṃdīnāṃpradhānasamakakṣāṇāṃtatoṃgānāṃtatomithunaṣaṭka syatatonidhidvayasyasavanitasyetidṛśyate atevahṛllekhā dinyāsātpūrvamaṃganyāsoneṣṭaḥ pūjoktakramavādhāpatteḥsaṃdi gdhertheubhayatrāthekavidhakramānayanaprakārasyāśrayaṇīya tvāt anaṃgarūpādīnāmaṣṭaparivāra || pṛ0 120ba) kāṇāṃcaṣakādyaṣṭakaṃkramātkareṣujñeyaṃ cāmaradvayamekaika krameṇanatudvayamekasyāḥ tenanāṣṭatvavyāghātaḥ itthaṃpūrvokta prakāreṇakṛtāyāprakṛṣṭāpūjātāmācarannityetāvatāśa ktāvaṃgadevatāpūjāmaṃtrānuṣṭāturapitapratyavāyitidhvanitaṃ atevamūrkhastrīvālavṛddhādyārvodhāitiviśrutāḥ ratnamaṃḍa padharmādicatuṣkamuragoṃvujaṃ mūlamūrtistathāṃgāniteṣāṃpūjyā niyatnataḥ anyeṣāmapisarveṣāṃpūjāsaṃkṣepakarmaṇītyādinā taṃtreṇaaṃgānāmevāvaraṇeṣavaśyapūjyatvamuktaṃ pīṭhadevatāsu ratnamaṃḍapadharmmādicatuṣkānaṃtakālānītyevaṃsaptaivadevatāḥ pūjyāḥāvaraṇeṣvaṃgadevatāmātraṃpūjyamitidurvodhānāṃstrīprabhṛ tīnāṃpūjāvidhiḥsuvodhānāmapyāvaśyakasaṃkṣepaprasaktau nasve cchayā yasyakasyāpyarthasyatyāgonāpyaṃtāllopitinyāyenatyā gaḥkāryopitu proktadiśaivapadārthānupādāyaśeṣārthasmājyatra tihitadarthaḥ athaitanmaṃtraprayogānāha maṃtrītyādinā tatpatnīḥ rājapramadāḥmaṃtriṇaḥrājñomātyān nityasnānādyanuṣṭānasama yepaṃcaviṃśatisaṃkhyayoktamaṃtreṇābhimaṃtritajalenayaḥsvātma nobhiṣecanaṃkuryātsoyaṃsarvasaubhāgānibhajetetyevaṃrūpameka prayogamāha paṃcaviṃśatītyādinā nakevalaṃprajñāvāptireva tasyakiṃtusarvakavīnāṃśreṣṭatayāprasiddhirapitasyasyādityā ha kavīnāmityādinā sādhutaṃtrāṃtaroktāṣṭottaraśatasaṃkhyayā sādhitaṃ abhimaṃtritaṃputtalīdvādaśāṃgulapramāṇāyāmāsā rasaṃgraheviśeṣaḥ sādhyajanmāṃśakecāṃdreṣoḍaśāṃgulatākṛ teḥsūryāyetvarkatanmānānyatrabhairnirṇayobhavet aśvinyādi ṣunavasucaturdaśamitāṃgulaiḥmayādinavasutvarddhatrayodaśami pṛ0 121a) tāṃgulāmūrṣādinavasutveṣātrayodaśamitāṃguleti tatrā ṣṭamāṃśenaśirastāvataivavakṣaḥ tāvataivajaṭharaṃnābheḥka ṭyaṃtamapitāvat tatodvaiguṇyādūrūtāvetaivadvaiguṇyenajaṃghā dikamiti bhakṣaṇaṃcadakṣiṇāpādāṃguṣṭamārabhyavāmapādāṃ guṣṭaparyaṃtaṃ puruṣavaśīkare vāmapādāṃguṣṭamārabhyadakṣiṇa pādāṃguṣṭaparyaṃtaṃvastrīvaśīkaraṇakarmaṇītyupadeśaḥjaptāṃ aṣṭotarasahasrasaṃkhyayābhimaṃtritāṃtatsaṃkhāyāmevapūrvamupa sthitaḥ rājānamityāderyadīyāyutalīnamityarthaḥ tāṃmāyāṃpū rvasevādināsiddhabhūtaṃbhuvaneśvarīvījaṃ sasādhyāṃ bhobhobhuva neśvariasyāḥ sukhaprasavaṃkurukurvitisādhyākṣaraiḥsahitoa syāetasthāneprasavaśūlavatyānāmalekhyaṃ idaṃtuputrasyotkaṭa saṃbhāvanāyāṃpalāśakāṣṭabhasmanā nocektaumayabhasmanāca turasraṃkṛtvālekhyamitisaṃpradāyavidaḥ tatkāleprasavavedanā kāle darśayet garbhiṇāitiśeṣaḥsukhaṃnatuduḥkhamanubhūya sūyetanatuvedanāmātropaśamaḥtathācasukhaprasava etadarśa naphalamitisiddhaṃ etadevatāyāḥ kāmanāyaṃtreṣuvaktavyeṣu prathamaṃtriguṇitayatramāha śaktyaṃtaḥsthiteti nāmāṃtaṃyaṃtra viśeṣaṇaṃ vahnerbhavaneūrddhāgratrikoṇeetatsaptamyarthavṛti tvasyaśaktāvacayaḥ vṛttaikadeśatvepiprāmāṇikaprayogā nurodhāditiṭīkākṛtaḥ viśiṣṭanāmnyevātvayamabhyupetya trikoṇamadhyeśaktivījaṃ tasyāṃtaḥsādhyanāmetyarthalābhasaṃbha vādvyarthaṃvyutpattityāgitisaṃpradāyavidaḥsādhyetisādhakaka rmmaṇīrapyupalakṣaṇaṃ sādhyapadaṃvaphalaparaṃtaccadvitīyāṃtaṃsā dhakapadaṃcaṣaṣṭyaṃtaṃkurvityādilikhamapiyaṃtrasāmānyaprakri yāprāptamatrāpīti || pṛ0 121ba) padārthādarśakṛtaḥ vastutastuśivatāṃḍavādivacanātsādhya padaṃdevatāparamityuktameva sādhyapadaṃsādhakādestvanmati vāsmākamapimateupalakṣakamevaphalasādhakādīnāṃbhavi ṣyatīnikimanupapannaṃ atyadhāsādhyasādhakakarmāṇītyā ditaṃtrāṃtarekarmapadopādānaṃpṛthak nopayujyeta sādhyapade naivatvanmatetadabhidhānāt atevasādhyaḥkartākarmmata ttatkriyācetiprāmāṇikavacanepṛthagevaitayorupādānaṃ vāhye trikoṇāgrabhāgeṣu vahirbhūteṣutritvādevateṣāṃsyādā rthikaṃśaktitrayalikhanamapigatārthaṃekaikatraśaktyāvṛtyā śaktinavakādiprasaktistunāsti sakṛtkṛtekṛtaḥśāstrā rthityādinyāyādekaikakoṇeṣvaikaikaśaktilikhanenāpi bahuvacanasyakṛtārthatvenādhikalikhanāyāsasyaniṣpramā ṇatvenavyarthaceṣṭātvenaniṣiddhatvāt kapiṃjalādhikaraṇa nyāyādatraśaktitrayasyaivalekhanamitivadatāṃpadārthādarśa kṛtāmapyayamevāśayaḥ nahiṃsyātsarvabhūtānītivannavṛthā ceṣṭāṃkuryādityapiniṣedhaḥśrūyate vahuvacanasyavāritā rthyakarasaṃkhyotaraṃpūrvatravayaropiniṣedhaḥkathaṃnapravartetata smāccaturthādikapiṃjalānāṃhananamivacaturthādiśaktī nāṃlikhanamapipratiṣiddhameveti koṇagatepunamiti ko ṇeṣuteṣvevāṃtardeśāvacchedenīṃkāreṇasaviṃducaturthasvareṇa yuktamitiyaṃtrasyaivaviśeṣaṇaṃ koṇānāṃtritvādidamapitri vāraṃ kapoletyādi harītinirvibhaktikākṣaradvayaṃtrikoṇī yordhakoṇasyadakṣiṇapārśve haretitathāvidhavarṇadvayaṃvāma pārśve evaṃkoṇadvayapārśveṣvapi tathācaitallikhanaṃtredhāparya pṛ0 122a) vasitaṃ yattuhrihretivarṇadvayaṃlekhyamitikenaviduktaṃta nnayuktaṃ pratyekaṃkoṇapārśveṣuharyyarṇaucaharārṇakāvititaṃ trāṃtaravirodhāpateritipadārthādarśakṛtaḥ atredaṃvaktavyaṃ kenahipadenāsyaharītipadaparatvamavagataṃtadvaktavyaṃ naha ripadāt trayāṇāṃsaṃyogepitatvānapāyāt nāpyarṇapadama himnā trayāṇāṃmilanepyarṇatvānapāyāt harītiharetica yadisyāttadātādṛśānupūrvyāitināvodhanādanyathānupū rvīnopādeyetyucyeta tacaivamasti tasmādyathāsaṃpradāyameva vyavasthetidhyeyaṃkapolārppitairityupalakṣaṇetṛtīyāyaṃtra mityatracatadatvayaterharihareticaturvarṇaiḥrīyutairīṃkāraṃ madhyataḥsaṃyojyapaṃcākṣaratāmāpatrairvahirāvītaṃveṣṭitaṃyaṃ traṃpunarlipibhirmātrikābhirāvītaṃkuryādityarthaḥtadukta saṃhitāyāṃpunaretadvayormadhyeturyyaṃcaivasaviṃdukaṃityarṇai rveṣṭayedvāhyevṛttaṃkuryādvahistatiti anyatrāpiharivījaha rānādīkṣāṃtavarṇāṃścavāhyatitivījaṃsaviṃducaturthasvaraḥ kecittuhariṃīharaṃīitiṣaḍakṣarairveṣṭitamāhuḥ madhyesamā yairhariravāgnivarṇairityarthakāvāryyavacanaviruddhametatsā rasaṃgrahakṛtastuhariharetivarṇacatuṣṭayottaraṃturyyasvarayo gamāhuḥpaścāt etallikhanottaraṃkramonenapradarśitaḥtathā cavyutkramāllikhitamidaṃnaphalasiddhyaibhavatītisiddhaṃ veṣṭanaṃca vṛttarekhāṃkṛtvaivaprāmāṇikāupadiśaṃtitathācapūrvaṃtriko ṇaṃtatovahirekaikapaṃktāvakāśaṃvṛttaprathameharirītyatādidvi tīyemātṛkātṛtīyeprāṇapratiṣṭā tatovahiścaturasramitire khālekhaḥparyavasitaḥsaubhāgyetyādiphalanirdeśaḥāyuṣyema dhyamāveṣṭyaśakti | pṛ0 122ba) mṛtyuṃjayāṇunā vaśyetuśaktivījenaramamācadhanaśriyoḥkī rtautvajayayetyevaṃsaṃpradāyavidoviduḥ ṣaṭguṇitaṃyaṃtramupadi śati vījamityādinā vījaṃprastutameva atraivavahnipuradva| yeitisaptamyarthātvayaḥ vahnipuradvayaṃparasparamilitatriko ṇadvayaṃ ṣaṭkoṇamitiyāvat tathācapūrvavatkarṇikāyāṃ vījaṃtadaṃtaḥsādhyādināmetasyaivaśarasaḥpaṃcaśaḥpūrvaṃpaṃca| bhirmāyāvījairveṣṭanaṃtataḥpaṃcabhiḥśrīvījairveṣṭanaṃ tatomanma thavījairāveṣṭanaṃkāryyaṃ yattuevaṃpaṃcadaśavījairekaṃveṣṭanaṃpa ryavasyatītipadārthādarśakṛtoktaṃ tatutadādarśitamūlenai va viruddhaṃ padmapādācāryairmāyāvījenapaṃcadhāvṛtenekā vṛttirityuktaṃ itohyekaṃveṣṭanaṃparipūrṇamitipratīyate haramā yāḥpaṃcakṛtvaḥsyurvahirgarbhavartulaṃ tadvahiḥśaramāyāścakala māyāścatadvahiḥ rityācāryavacanādapibahiḥpadaghaṭitādve ṣṭanatrayaṃspaṣṭamavagamyate puṭitaṃvahnimālikhyamadhyeśaktiṃ niyojayet ṭhakāraveṣṭitaṃkṛtvāvahiḥśaktiṃtupaṃcadhā vi likhyatadvahistadvachīvījaṃkāmavījakamititaṃtrāṃtaramapi veṣṭanatrayapakṣasyaivapakṣapāti rasapuṭeṣaṭkoṇe sāmākaṃ saviṃduḥanātmakaṃ anuccāryyatvenātmasadṛśavisargayuktaṃta thācaṣaṭsukoṇeṣusaviṃdukaṃpūrvoktavījatrayaṃlikhitvātade vavījatrayaṃsavisargaṃkramādālikheditiphalitārthaḥ atraivaṃ likhanakramaḥīkāragateūrddhabhāgekoṇatrayesādhakanāma vaṃtisaviṃdūtitrīṇivījānilikhet tataḥprādakṣiṇyena rephagateadhobhāgekoṇatrayesādhyanāmakarmavaṃtisavisa rgāṇilikhediti taduktaṃvahyoḥkoṇeṣuṣaṭsuvūrddhabhāge pṛ0 123a) saviṃḍūnitrīṇivījānisaṃlikhet sādhakākhyāyutānyeva madhobhāgetutānyapi savisargāṇisādhyākhyākarmavaṃtiva likhediti āṣāḍhyamitisādhyasādhakarmmanāmabhiryuktami tyarthaḥ īṃsaviṃducaturthasvaraḥ śikhāyāṃśirasiyasyataditi vījaviśeṣaṇaṃ īdṛśaṃvījaṃyatratadyaṃtramitiparaṃtarayātathā tvaṃyaṃtrepūrvavadevahariharetipadābhyāṃpārśvadvayamaṃkitama trāpisyāt vījaimūlavījaiḥṣaṭvāramāvaddhaḥsaṃdhideśoya syatat lipibhiḥmātṛkāvarṇaiḥbhuvogṛhābhyāṃparasparabhe dibhyāṃbhūpurābhyāṃvītaṃyuktaṃ ciṃtāmaṇivījamīśānakoṇe narasiṃhavījaṃpūrvadeśeitirītyāṣṭakoṇeṣutadvījadvaya likhedityarthaḥ taduktaṃ mahīdiktthanṛsiṃhārṇāciṃtāmaṇyā śritāsriketi tataḥkoṇeṣusaṃdhiṣuvilikhyaśūlānītivi śeṣodakṣiṇāmūrttisaṃhitāyāṃ ācāryyāścavahiḥṣoḍaśaśūla kamitivadaṃti tathācapūrvaṃṣaṭkoṇaṃtadaṃtarvṛttatrayaṃ ṣaṭko ṇādahirekaṃvṛttaṃtatoṣṭāsraṃbhūpurudvayarūpaṃtadvahirvṛttaṃtataśca turdvāraṃbhūpuramitirekhālekhaḥparyyavasannaḥdvādaśaguṇitayaṃ tramāhavījamityādinā vasorgṛhaṃtrikoṇaṃtadyugaṃṣaṭ koṇaṃ tadvaṃdvedvādaśakoṇe vījaṃprakṛtamevavyāhṛdaya śca bhū bhuvaḥsvaḥmahaḥjanaḥtapaḥ satyamitisapta ābhi ścavilomābhirveṣṭanaṃnayathāśrutaṃpaṭhitābhiḥ mūlena evamarthālābhepisaptavyāhṛtibhirmaṃtrīveṣṭayetprati lomatitisaṃhitādivacanāt mūlasyāpinātra mahadasaurasyaṃvaiparītyenaveṣṭanepivyāhṛtiveṣṭanasya siddhisaṃbhavāt daurgaṃdurgāsaṃvaṃdhiduri || pṛ0 123ba) tivījaṃkoṇeṣudvādaśasulikhet gāyatryālipiyugaiḥprasi ddhāyāgāyatryākṣaradvaṃdvenaatrāpiprātilomyameva tathāca prasiddhapūrvādikoṇamārabhyaikaikakoṇapārśvepratilomato varṇadvayaṃvarṇadvayaṃlikhitvā dvādaśasukoṇeṣucaturviṃśa tyakṣaraṇānilikhitānibhavaṃti vareṇyamityatravareṇiya mitilikhitvātāvadvarṇapūrtiḥvahiriti koṇāgreṣubahi rdeśāvacchedenadvādaśabhiḥśaktibhirmāyāvījairvaddhaṃvivaramaṃ tarāladeśoyasyetyarthaḥ tatravaṃdhaprakāraścaivaṃsarvatrasvasvarephe ṇatatadvījaṃpradakṣiṇīkṛtyānyasyādhonītvāekāṃtaravījasya īkārāgreṇavadhnīyāt ekaikāṃtaritāstāstusaṃvadhyuritareta raṃ śikhābhirāṃtarābhistuvāhyāvāhyābhirāṃtarāityācāryyādi vacanāt maṃtramuktāvalyādāvapyekaikāṃtaritavaddhasaṃdhitvameva kathitaṃ yuktiścātrabhavati ekaikātaṃravaṃdhenasvatrikoṇa gatavījavaṃdhaḥsiddhyatīti triṣṭupmaṃtraścajātavedasityādi rūpodvāviṃśatitamepaṭalespaṣṭībhaviṣyatī etadveṣṭanamapi prātilaumyamavalaṃvyaiva tadvahiḥkoṇapārśveṣuvilomāgneya sanmanumititaṃtrāṃtaravacanāt mātṛkābhiḥanulomābhiḥ pratilomābhiśca anulomāṃvilomāṃcamātṛkāṃveṣṭayedvahi ritisaṃhitokteḥdharetyādi ṣaṭguṇitaṃmaṃtraprastāvasamavyākhyā nakaṃ yaṃtrāṃtaraṃdarśayatilikhedityādinā madhyekarṇikāyāṃ daleṣu ṣaṭsvapipatreṣu iyāṃstuviśeṣoyatkarṇikāyāmeva susādhyādināmayuktāyālekhonyatranukevalāyāiti yaṃtrāṃ taramāhaṣaḍityādinā atramadhyivaṣaṭkoṇeṣvapisasā dhyanāmādigarbhamāyālekhaḥpratibhāti tāmevasasādhyagarbhā pṛ0 124a) mityukteḥkecitpūrvayaṃtrepisaptasusthāneṣusādhyādināmagarbha māyāvījalekhamāhuḥmaṃtrāṃtaramāha vāgbhavetyādinā madhyena śaṃbhuvanitayā prayogānāhahutvetyādinā nātreti prayogāṃta ratastutadanuṣṭānesativalavativaṃdhakeekenayadinasiddhi stadātrivāraṃvidhiḥkāryaḥvāratrayepyasiddhaukāryaṃsyātpaṃcabhi rdīpairityādivacanādāvṛtyaṃtaramapiprasajyetatatvetatprayo geṇetibhāvaḥ satilairiti miśritābhyāṃtilataṃḍulābhyāṃ ho māt tathārājyaśrīprāptiḥsyādityarthaḥprāguktānibhuvaneśva rīvījakalmoktāni maṃtrāṃtaramāha vāgvījetyādinā vāgbha vavījābhyāmādyaṃtayoryuktāyāṣaṭdīrghayuktāmāyātayāṣa ḍaṃganyāsonuṣṭeyityāha madhyenetyādinā dānaṃvara bhayaharaṃ abhayamudrāṃ tatvalakṣaṃ caturviṃśatilakṣaṃmātṛṇāṃdhyānamāha bhairavetyādinā ekaikāṃkasamārūḍhākramādekaikāmāteti| dhyeyaṃ asitāṃgādayoṣṭabhairavāḥbhairavāṇāṃbhairavāṃkasamārū ḍhāityatroktatayātajñānārthamuktā kvacidbhairavapūjāsūpayu ktatanmaṃtreṣuviśeṣamatraivaprasaṃgādarśayituṃhrasvādyāitī tivahavaḥ padārthādarśakṛtastu aṃjasitāṃgabhairavākasaṃ sthāyaiāṃvrāhmainamitiprayogaprātyarthaṃbhairavakathanaṃ hrasvādyāiticetikathayaṃtiti tacciṃtyaṃmūlasyānya thāpiyojanenatāddaśaprayogepramāṇābhāvāt smeravaktrā yaimadālasāyaiityāderapiprayogāṃtaḥpātitvāpatiśca nanudhā nopayogyaṃśasyanaprayogebhiniveśiticet tatkiṃbhairavāṃka samārūḍhatvaṃnadhyānopayogikecittubhairavāpyāvaraṇatāmu payāṃti tathācaiuṛḷeoaṃityevaṃrūpahrasvāṣṭakaprathamaka masitāṃ | pṛ0 124ba) gādināmamaṃtramuddhatyateṣāṃpūjāṃkṛtvāāīūṛḹaiauaḥ ityevaṃrūpadīrghāṣṭakādyānmātṛmaṃtrānmuddhatyatāsāṃpūjānuṣṭe yā āvaraṇatvaṃtvetayorvibhinnamekaṃvetyanyadetat pratipā ditaṃhiāvaraṇabhedeprayojakaṃbhagavadvacanamevetipūrvame vetivadaṃtitadapita mūlasyānyathaivasaurasyavarṇanenabhairavā ṇāmāvaraṇatvepramāṇābhāvāt maṃtrāṃtaraṃghaṭārgalayaṃtrāderva kṣyamāṇasyamūlamaṃtrabhūtamupadarśayati anaṃtavityādinā udaragaṃpāśādikaṃtryakṣaramityādivacaneṣupāśādipadavyu tpattisiddhayeprathamavījasyanāmakīrtanapūrvakaṃvrahmāgnītyā deḥsvarūpaparatvabhramavyudāsārthaṃmaṃtrākṣarasaṃkhyāmāha pāśe tyādinā vījena māyāvījenaṣaṭdīrghayuktenetiśeṣaḥkeci tuvījenavījatrayeṇekaikāṃganyāsekaikenaivavījenavī jābhyāṃvījairvyānyāsitisūcanāyekavacanaṃ tadidaṃvīja trayasyadvirāvṛtyā tathācaikaikavījenaikāṃganyāsitibhāva ityāhuḥhṛllekhetyādi atraṣoḍaśadalaṃvahistanaṃkamalaṃkartṛ vyaṃtathānnābhipūjyānāmatrābhāvāditipadārthādarśakṛtaḥ tatsahasraṃtatvasahasraṃ prajuhuyāt prakarṣeṇataṃtroktavidhinā nasvecchayājuhuyāt tatsaṃkhyayāpūrvopasthitayāsākṣādvaiśrava ṇaḥ anyūnānatiriktavaiśravaṇavai bhavavān nanutatonyūnavai bhavaḥsyāt bhāskaroyamatāsaptāśvavadrathakatayāvā saṃjñāva llabhatvādibhiḥsakalaguṇairvetyapekṣāyāmāha tejasetyādi rājapadasyābhiṣekādiguṇaviśiṣṭaprajāpālakaviśeṣerū ḍhatayātatpalīnāmaprāptaupunarāha tatpatnīmapīti sādhaye diti anenamaṃtreṇetiśeṣaḥ athaitanmaṃtrasyaghaṭārgalanāma pṛ0 125a) kaṃdhāraṇāyaṃtramupadarśayati ālikhedityādinā pūrvame vacatusradvayātmakamaṣṭakoṇaṃsaṃpādyakoṇāṣṭagatarekhāḥ sarvāṛjuprasārayet yathārekhādvayaṃmadhyeparasparaṃsaṃlagnaṃ kṣudraduṃdubhisamānākāraṃbhavatitathāprasāryyaargalāgrasaṃ vaṃdhiyathāsyātathaikaṃvṛttamālikhyāṣṭāsrāṇāmuparyaikaika koṣṭasiddhiryathābhavatitathātadaṃtaravṛttāṃtaramālikhet duṃdubhimadhyobhayabhāgayorvṛttadvayaṃvidhāyetipadārthādarśa grathasyāpyuktevārthaḥ tataścavahirvṛtasyāṣṭaduṃdubhyagnarekhā dvayādārabhyārgalasamāniaṣṭadalānisakesarāṇivirava yyavṛttatrayāṃtevahirūrddhamukhādhomukhapadmapuṭitaṃkalaśaṃli kheditiyaṃtraśarīranirmāṇaprakāraḥ yaduktaṃdakṣiṇāmūrtisaṃ hitāyāṃtatobhūviṃvayugalaṃsaṃpuṭīkṛtyayojayet aṣṭakoṇaṃ yathādevijāyatedṛṅmanoharaṃ aṣṭadikṣutathāgrābhyāṃrekheā kṛṣyamāṃtrikaḥ rekhābhyāmargalākāraṃvidadhyādevisuṃdaraṃvṛ ttaṃtadagrecaṃdrasyaviṃvavadracayetataḥpunaraṃtaḥsamākṛṣyapūrvava dvṛttamuttamaṃ vilikhyasādhakeṃdrastuvasukoṣṭayugaṃkramāt vya ktaṃyathābhavedevikoṇānāṃcavasudvayaṃ argalānicaramyāṇi yathāṣṭasyuḥsphuṭāniceti tatramadhyataḥ sarvasyasasādhyomūla maṃtraḥpāśāditryakṣarātmālekhyaḥ māyāvījasyamadhyasyāṃtaḥpū rvavatsādhyanāmalikhet caturasrasaṃvaddhāṣṭakoṣṭeṣuhṛda yādyaṃgāni tadanaṃtarakoṣṭeṣupāśādyaṣṭārṇamaṃtraḥ tada naṃtarāṣṭakoṣṭeṣukāminyādyaṣṭākṣaraṃ argaleṣuacapūrve tyādinoddhṛtavījalikhanaṃ tadaṃtarālakoṣṭadvaṃdveṣuūrddhādhaḥ krameṇaṣoḍaśakoṣṭaṃtāmāpatreṣuṣoḍaśākṣaraṃlikhet || pṛ0 125ba) ihāpicaturdvāracaturasrasyasarvatobahirāṇacaranaṃ tatra yaṃtragāyatrīdikpālavījabhūtamaṃḍalatanmaṃtrādilikhanaṃsā mānyaśāstrādevaprāptatayāviśeṣatonupanyastamapinavisma rttavyaṃprakṛtakalaśādvahirbhāgecaturdvāracaturasrādaṃtarvṛtta dvayaṃkṛtvātatraprāṇapratiṣṭālikhanamaṃtramapinopekṣaṇī yaṃ nahīdaṃyaṃtraṃnayaṃtrasāmānyaṃyenayaṃtrasāmānyaprakriyopātta matranaprāpyetetidhyeyaṃ udaragaṃkarṇikāgataṃ sādhyanāmādi kamadhyatropalakṣyaṃ āgneyādividikkoṣṭeṣuhṛdayādika vavāṃtāni madhyekarṇikāyāṃnetraṃcaturdikoṣṭeṣucaturṣvastraṃli khet pareṣutadvahistanāṣṭakoṣṭeṣuaṣṭārṇamaṃtraṃprathamaṃpāśā dikaṃlikhitvā punarvahistanāṣṭakoṣṭeṣukāminyādyaṣṭākṣara maṃtraṃlikhet avapūrvetyādi avapūrvaṣaṭkaṃ āiīuūitye vaṃrūpaṃ ataparaṣaṭkaṃ eaioauaṃaḥityevaṃrūpaḥ lakārā dayaścatvāropivarṇāḥpratyekamuktasvarairyuktāḥvyomnohakā rasyāsanāsthitiryeṣvevaṃbhūtāḥ iṃdrajalādhipādi pūrvapa ścimādikrameṇa guṇaśaḥakṣaratrayakramāt paṃktidvayāt paṃktidvayaṃkṛtvānatvekapaṃktāveva tathācekapaṃktāvekaika śokṣaratrayaṃpūrvāgaṃleutaradiśivattamārabhyodhordhakrame ṇārgalāṃtaṃlikhitvādakṣiṇatodvitīyapaṃktāvapyekaikaśa evārgalāgramārabhyavṛttaparyaṃtamakṣaratrayaṃlikhet tacca - - itihrāṃhuṃhūṃiticatatastadīyapaścimārgalāyā mapyevahrehraiṃhrauṃhrauṃhuṃhaḥ iticatatrākṣarāṇipūrvavadevapaṃ ktidvayeekaikaśokṣaratrayaṃlikhet pūrvaṃdakṣiṇatitya| pijñeyaṃ itthaṃcadvādaśavarṇāhrakārasyalikhitābhavaṃti| pṛ0 126a) tatevamevāgneyyāṃ paścāduttaratahya(jha?)kārasyasuviṃdūn svarā| nālikhyapaścāttatpaścimatovāyavyavidiśiṣaṭdīrghasva rānālikhet tatodakṣiṇadiśipūrvaṃpūrvatohakārasyasaviṃ dunṣaṭsvarānālikhyapaścāduttaradiśitatpacimataḥṣaṭdī rghānālikhet tatonairṛtyadiśipūrvaṃhrakārasyasaṃviṃduṣaṭ svarānlikhitvātatpaścimatīśānadiśiṣaṭdīrghānāli khet taduktaṃsaṃhitāyāṃ śakrerajalavrahmarṇaṃviṃduvyomānvitaṃku ru tadvījaṃsvarasaṃyuktaṃkramātkīvavivarjitaṃ ekaṃdvādaśadhā tatracaturdhākurusuṃdari svarākārādyāḥklīvahīnādvādaśa ekasyavījasyakramādvādaśasvarayogenadvādaśadhetitasyadvi dvipaṃktikrameṇapūrvapacimamārgalayorlekhāccaturddheti vṛttā| divasupatrāṃtaṃlikhedūrddhvārddhasatkramāt ādyaṃtrikaṃpūrvamukhyaṃ likheduttarataḥpriyedvitīyaṃtatupūrvādivṛtāṃtaṃtasyadakṣiṇe iti dakṣiṇatovṛttamārabhyārgalāṃtamālikhyotaratorgalāgra mārabhyavṛttāṃtaṃpacimamārgalāyāṃlekhaḥtaduktaṃtṛtīyaṃpaści mebhāgetathādakṣiṇatolikhet caturthamārgaletasmiṃstadvadu ttaratolikhet atratritrisvarairekaiśāṃśitivījānāṃcatvā roṃśāityabhiprāyeṇatṛtīyetyādi tathātadvaditipadānāṃ vṛtādikatvādikamuktaṃ āgneyepūrvaṃpūrvatuttaradiśili khitvāpaścātpaścimamārabhyadakṣiṇabhāgelikhet taduktaṃ bhuvaṃhitvārkavījānāṃvāyuṃtatraniyojayet agyargalāyātri tayamādyaṃpūrvatālikhet tathāpaścimatopyattrikaṃdakṣiṇabhā gataḥvāyavyārgalāyāṃpūrvatrapaścimataḥpaścādakṣiṇabhāgepūrvatastalikhanaṃ yaduktaṃvāyargalāyāṃtadvatalikhetpaścimataḥpurāutarāṃśepūrvanastudakṣiṇe vilikhetrikamiti | pṛ0 126ba) yāmyargalāyāmapiuttarataḥpūrvamārabhyavījatrayaṃlikhitvā dakṣiṇataḥpaścimamārabhyapūrvāṃtaṃlikhet utarārgalāyāṃpū rvaṃpaścimatuttaradiśipaścātpūrvataḥ yaduktaṃvāyuṃhitvārka vījānāṃvaruṇaṃtatranikṣipet yāmyetrikaṃpūrvatastudvitīyaṃ paścimatrikaṃ athottarārgalāyāṃtupūrvaṃpaścimatastrikaṃca turthaṃpūrvatodevilikhedakṣiṇabhāgake nairṛtyārgalāyāṃ pūrvaṃdakṣiṇadiśipūrvatāraṃbhaḥtatuttarataḥpaścimamāra bhyapūrvāṃtaṃtallekhaḥ īśānārgaletūttaradiśipūrvaṃpaścima| tāraṃbhaḥpaścātpūrvataḥ yaduktaṃnīraṃhitvārkavījānāṃrephaṃta travinikṣipet likhedraktorgalāyāṃtutrikāmādyaṃtrikaṃpa raṃ dakṣiṇotaratomaṃtrīkramācchaivārgalaṃpunaḥ ādāvunarato devipaścimādakṣiṇetataḥsarvataḥpaścimāṃtaṃsyādyakrāṃtaṃrā| kṣasetvidamiti argalānāmaṃtarālabhūtārddhādhopasthitaṣo ḍaśakoṣṭeṣuṣoḍaśākṣaramaṃtraṃmaṣṭayugārṇaparyāyabhūtamā likhet tataḥkesareṣuaṃāṃityādihrasvadīrghasvarayormadhye ātmamaṃtrohaṃsityevaṃrūpaḥ māyācaturthasvaraḥ tathācaaṃhaṃ saḥīṃhaṃsaḥ āṃityevamādisaptākṣarīlekhyā yaduktaṃ haṃsaḥpa daṃvāmanetraṃviṃdvīduparibhūṣitaṃ punarhaṃsapadaṃcaitanyaṃcārṇama numālikhet kharadvaṃdvodaragataṃsaptārṇaṃcāṣṭadhābhavediti taddaleṣutryakṣaraṃprakṛtamūlamaṃtraṃadhodhaḥpaṃktitrayaṃkṛtvā likhet tatovahirvīthāṃpāśāṃkuśābhyāmekaṃveṣṭanaṃsaṃpū rṇayaṃtrasyakṛtvātadvahiranulomamātṛkayādvitīyaṃprati lomamātṛkayātṛtīyaṃveṣṭanaṃkuryādityuktaṃ triḥpāśetyādi nā kecitupāśāṃkuśābhyāmevatrivāraṃveṣṭanaṃmātṛkābhive pṛ0 127a) ṣṭatadvayaṃtadvahiranyadevetyāhuḥ tadetatpāśāṃkuśābhyāṃtadvā hyevṛttākāreṇaveṣṭayet anulomaprakāreṇamātṛkāveṣṭa naṃpriye tathaivapratilomenamātṛkāveṣṭanaṃbhavedititaṃtrāṃ taraviruddhatvādupekṣaṇīyaṃ ghaṭārgalamiti ghaṭasyārgalānāṃca likhanādatvarthasaṃjñeyaṃsakalamarttyādhārabhūtamahīpatīnapi vaśayetkākathāmartyavaśīkāreityevamarthaṃsūcayituṃvi ṣeṇetisakalānmartyānvaśayedityatrānveti yathāśrutetuvi śeṣaṇānāpāsenamahīpatītyadhigamyate nacedaṃyujyateduḥ khenavaśīkaraṇayogānāṃbhūbhujāṃviśeṣeṇasukhenavaśī karaṇāyogyānāmaparamartyānāṃtuyathākathaṃcitathetya rthasyāpūrvatvāt saṃbhogārthaṃstrīṇāmākarṣaṇeviśeṣa māha nīlapadreityādinā saptāhāditiprayogakālo naphalakāla anyathānityamityasyakiyatparyaṃtamityā kāṃkṣāpateḥ smaravihvalāmityanenanakevalamākarṣaṇa mātramasyāḥ siddhatikiṃtusvānumatasaṃbhogānukūlatvama pīti vāṃchitāmityanenāsaṃbhavasaṃbhogāmapyāharedi tikathitaṃ vilikhyeti vihitalekhanyāvihitadravadravye ṇalikhanasyaivalekhaneviśeṣovivakṣaṇīyaḥsādhitaṃsaṃ| pātājyapariplutaṃ yatrāṃtaramāha vajretyādi vahnipuradva yeṣaṭkoṇe pāśāṃkuśābhyāṃpravaddhāṃmāyāṃpāśavījāṃ kuśavījasaṃpuṭitamāyāṃ guṇaśaḥtridhāmāyālikhane triguṇatvaṃ tathācapāśāṃkuśayormadhyetāṃmāyāṃtridhā likhedityarthaḥ paryavasannaḥ bhūrjesarojeitipāṭhaḥ || || pṛ0 127ba) yasyodyotamatīsatīguṇavatīmātāpitomāpatirnāmapre manidhītipaṃthakulabhūḥkūrmācalojanmabhūḥsūpāsyaṃkṛ tavīryyavācyutapadaṃvārāṇasīvāsabhūstajjepūrtimupāga toṃkapaṭalaḥśavdārthaciṃtāmaṇau || pūrvaṃtvaritāmaṃ trasyalekhyatvenopadiṣṭatayātadākāṃkṣāyāṃtanmaṃtramupadiśa ti tatityādinā nacaivaṃsatimahālakṣmīpaṭalānaṃtarame vaitadabhidhānamucitaṃ tatpaṭalaprāṃtagatatadyaṃtrevāsyapravi ṣṭatvāditivācyaṃ śrīśaktimārānvitamityasyatadyaṃtrevapra thamamabhidhānātprathamoktaśaktivījanirūpaṇasyaivapratha maṃkartumucitatvāditibhāvaḥ tataḥbhuvaneśīmaṃtrānaṃtaraṃ tvaritaṃphaladāyinīmityanenatvaritāśaśenarūḍhaḥkiṃtu yogarūḍhitidhvanitaṃtvaritaphaladāyitvasyamaṃtrāṃtaresa tvepirūḍherapiathābhidhāsyetvaritāmitiprathamacaraṇe nasūcanātratatratathāprayogaḥṛddhiḥkhakāraḥṛddhisaṃjña kakakalāyāḥsvakārotpanatvāt tasyeśasvarasaṃyogekhe itisiddhaṃ kūrmaścakāra tadaṃtaḥchakārastasyabhagenekāda śasvareṇayogecheitisiddhaṃkṣastrīsvarūpaṃ dīrghatanuchadaṃhūṃ kāraḥsaṃvartaḥkṣakāraḥtathācoṃhrīhuṃkhecachekṣaḥstrīhūṃkṣe hrīṃphaḍitidvādaśārṇomaṃtruddhataḥ phaḍaṃtityatramaṃtriti śeṣaḥ tatraivadvādaśākṣarityasyāpyanvayaḥ ūrvordakṣiṇavā makrameṇasthānadvayatvaprāpaṇāyayugmapadaṃ tenatatravarṇa dvayanyāsaḥjānvādeḥsthānadvayatvepyāvṛtyaikaikavarṇasyaiva nyāsaḥtathācaikādaśākṣarāṇāṃkramādekādaśasthāneṣu nyāsitisiddhorthaḥ padārthādarśakṛtastumāyādvayamapi| pṛ0 128a) māyayāvarjitānityanenapratiṣedhvitaṃ tathācadaśavarṇānā mevanyāsaḥkāryyitiūruyugoekavarṇasyaivanyāsaḥkara ṇīyitivadaṃti tanūmamyak ūruyugmapadavaiyarthyaprasa kteḥjānvādiṣvapisthānādvaividhyasatvenatadekatarasthale vatathoktergraṃthāsaurasyakaratvāt asmanmatevorvorevasthāna dvayatvaṃnajānvāderitisūcanāyatathoktiritisaṃbhavatisau rasyaṃ māyayetyekavacanācaprathamopasthitāmāyāekaivapra tīyateitisarvaṃniravadyaṃ tvanmateekavacanasyāpyasaurasyama dhikamitinakiṃcidetat samastenasamāyenadvādaśākṣaramaṃ treṇa evakāreṇapūrvavatprāptasyamāyāvarjitatvasyapratiṣedhaḥ kṛtaḥ kūrmmādyaicakāraprabhṛtibhiḥsaptavarṇaiḥṣaḍaṃganyāsa ka rtavyaḥtatravapūrvapūrvavarjitābhyāṃdvābhyāṃdvābhyāmaparāparāṃganyā saḥ yadyapipūrvapūrvetyādināpūrvapūrvāṃgamaṃtratyāgaḥ pratīyate iṣṭaṃtunaitat prathamaprathamākṣaramātrasyaivatyāgenottarotara syaikaikākṣarasyaivopādānenāṃgamaṃtrasyeṣṭatvāt tathāpipūrvasya pūrvāṃgamaṃtrasyayaḥpūrvaḥpūrvavarṇastenavivarjitairitipūrvetyā derarthovivakṣitaḥ utarotarasyatvekaikavarṇasyaivagrahaṇamarthā yātaṃ prathamamaṃtrādekavarṇasyaivavarjanādekasyopādāneprāpte ekavarṇasyaivākāṃkṣitatvenottarottaratograhaṇāt tṛtīyastu varṇodvābhyāṃmityatevapratiṣedhitaḥyadyapipūrvapūrvavivarji tatvaṃdvābhyāmityasyaivaviśeṣaṇamucitaṃtathāpichaṃdonurodhā tkṛtamapikūrmādiviśeṣeṇamaṃtatodvābhyāmitiviśeṣe ṇatayaivaparyyavasyati tathācavachreṃhṛdayāyanamaḥchekṣaḥ śirasesvāhetyādayaḥ kṣehrīṃ astrāyaphaḍi || pṛ0 128ba) tyaṃtāḥṣaḍaṃgamaṃtrāḥparyavasyaṃtītiharṣakaumudīkṛtaḥpadārthā darśakṛtastukūrmasyādyaḥkhekāraḥbahuvacanamādyarthaṃkhepra bhṛtibhirityarthaḥ saptabhirvarṇaiḥkṣekārāṃtaiḥphaṭpraṇavābhyāṃ hīnaṃdaśākṣaramamumevamaṃtramuddhatyanavamāṃtaṃturīyādipa daṃsyādvarṇasaptakaṃ tenāṃgānidvivarṇānikartavyātyupadeśa tititaṃtrāṃtaravacanāt tathācakhecahṛdayāyanamaḥva cheśirasesvāhā chekṣaḥśikhāyaivaṣaṭ kṣaḥstrīkavacāyahuṃ strīṃhuṃnetrāyavauṣaṭ hūṃkṣeastrāyaphaḍitiṣaḍaṃganyāsamaṃtrāḥ paryavasyaṃtītyāhuḥ paretumāyāvivarjitatvasyapūrvamuktata mātrāpitadanuvartanīyaṃ tathācakṣephaḍitiṣaṣṭogamaṃtri tipūrvatanamatamapekṣaviśeṣaḥ yaduktaṃsaṃhitāyāṃ pūrvokta mevadaśākṣaramaṃtramupakramyavidyācaturthavarṇādisaptabhi stvakṣarairatha kuryādaṃgāniyugmārṇaiḥṣaṭkrameṇakarāṃgayori ti tathācacheyugaṃhṛdirastuchekṣauyugmaṃśikhātataḥkṣaḥstrī yugaṃcakavacaṃstrīhūyātmayugaṃtathā huṃkṣenetretuvinyasyakṣe phaḍastraṃprakīrtitamityāhuḥatraṣaḍaṃganyāsasyākṣaranyāso taramuktāvapinaivaṃkāryaṃ kiṃtuṣaḍaṃganyāsotaramevavarṇa nyāsaḥtenatataṃtrarājavirodhaḥ mūletathoktistusakalamaṃ trākṣarāṇāṃviniyogamuktaivakatipayākṣaraviniyogova ktumucitityabhipretyetipratibhāti dhyānamāhaśyāmāmi tyādinā nāṭaṃkādīnprāpitānaṣṭāhiyānvibhratīmityanva yaḥ tatrānaṃtakulikovipravarṇāvahirājotāṭaṃkarūpauvā| sukiśaṃkhapālaukṣatriyavarṇaukeyūrāparaparyāyāṃgadarūpau takṣakamahāpadyauvaiśyavarṇaumekhalārūpau karkoṭakapadma pṛ0 129a) nānauśūdravarṇaunūpuratāṃgataujñeyau taduktaṃ viprāhikuṃḍalā rājanāgakeyūrasaṃyutā vaiśyanāgakaṭīvaṃdhāvṛṣalāhīśa nūpurā tathā anaṃtakulikauviprauvahnivarṇāvudāhṛtau pratye kaṃsahasreṇaphaṇānāṃsamalaṃkṛtau vāsukiḥśaṃkhapālaśca kṣatriyauraktavarṇakautakṣakaścamahāpadmovaiśyojñeyāvahī śvarau nīlavarṇauphaṇāpaṃcaśatayuktottamāṃgakaupadmakarkoṭa kauśūdrauphaṇātriṃśatakausitāviti ekaścakṣudraghaṃṭikā rūpaḥkaścidahiḥparaścaguṇarūpaḥkaścidahiḥyadāhipāṃḍa vārjunenapāśupatāstrārthaṃtapaścaritaṃtadākirātarūpiṇe śvareṇavarodattaḥ tatsamayebhavānyapikirātaveṣājātāśyā māṃgīmayūrapichakṛtamukuṭāpatrairviracitasvāṃgavastrāguṃjā hāreṇaśobhitastanabharā aṣṭanāgādibhiḥkṛtabhūṣaṇābhū tismṛtiḥtadābhavānyapyuktadvādaśākṣaramaṃtreṇatenārādhi tātasmānpāṃḍavārjunetadvipāyāṛṣiḥprathamaprakāśakaḥ maṃtrajñiti oṃhrīṃnamonityesvāhetimaṃtroṣṭākṣaraḥ oṃnamo bhagavateśavarāyamahākirātarūpāyakaṃkāladharāyahuṃpha ṭsvāretyekonatriṃśadvarṇakaścamaṃtraḥtathāśivapaṃcākṣarakiṃ karamaṃtraścateṣāṃjñānanivātyarthaḥ etadvidyopāsituḥprathama trasyajapomukhyamaṃtrajapadaśāṃśatoparamaṃtrajapaḥśatāṃśato vihitastaṃtrāṃtareitipadārthādarśakṛtaḥhṛllekhetyādi atrapī ṭhamaṣṭadalamevaṣoḍaśapūjyānāmāvaraṇadevatāmatrābhāvā tyaduktaṃsaṃhitāyāṃ aṣṭapatraṃlikhetpadmaṃvahibhūviṃvamāli khet madhyetubhuvaneśānauveṣṭayenmātṛkāṃvahiḥsarvarakṣāka raṃnāmacakrametadudāhṛtaṃ *?trāvāhyayajedevīmupacāraiḥ || pṛ0 129ba) sukalpitairiti pūjāmaṃtramidaṃdhāraṇātsarvarakṣākaramapi bhavatītyarthaḥ āsanamaṃtramuddharati saṃvarttaketyādi kalā arddheduḥviṃdusamupalakṣakametat vajradehetisvarūpaṃkṣiṃ ityapisvarūpaṃ aṃtyaḥkṣakāroviṃdudvitīyasvarābhyāṃyutaḥ kāryaḥpaṃcānanāyetisvarūpaṃhṛdayaṃnamaḥ tathācakṣaṃhuṃhaṃva jradehapurupurukṣiṃgulugulugarjagarjahuṃhuṃkṣāṃpaṃcānanā| yanamaḥ ititriṃśadvarṇakaḥpīṭhapūjāmaṃtruddhataḥāvaraṇa pūjāmāha aṃgairityādinā aṃgāniṣaṭpūrvādikesare| ṣusaṃpūjyakuvereśānakesareṣupraṇītāṃgāyatrīcapūjaye dityarthaḥ atraviśeṣavacanānetrasyāpikesarevapūjā a stradevatayāścayathākramaprāptakesareekadhaivapūjetipūrva toviśeṣaḥ pūrvavadevāṃgadevatāḥkesareṣvabhyarcyapunaḥ ke sareṣuaṣṭadhāpraṇītāṃpūjayitvāpunastathaivagāyatrīṃpūjaye ditiharṣadīpikākāraḥ tadetat yajettatrāṣṭakiṃjalkepū rvāśādyaṃgadevatāḥ saumyepraṇītāmaiśevagāyatrīmabhipūja yedititaṃtrāṃtaraviruddhaṃlokeśetyādi lokeśānāmiṃdrā dīnāmivāyudhānibhūṣaṇānicamāsāmityarthaḥvāhanava rṇayorapīdamupalakṣaṇaṃteneṃdrādisamākṛtayerāvatādi vāhanāvajrādyāyudhāhuṃkāryyādyaṣṭaśaktayaḥkramādbhavaṃtī tyuktaṃ atraprathamākavacādimākṣarakāsaptamīdīrghakava cādyakṣaraketibhedaḥśrīvījāditvaṃsarvāsāṃtenaśrīṃhuṃkāryyai namaḥśrīṃkhecaryyainamityādimaṃtrāḥparyavasitāḥkecichrī kāramātramādaudāpayaṃti devyāgresanmukhekiṃtuvāhyeda lebhyovahirbhāgephaṭkāryyainamiti dvārasyabhūpuradvārasya pṛ0 130a) sāmānyaśāstraprāptasyadakṣiṇavāmapārśvayoḥ kramājjayāṃ vijayāṃcapūjayitvādvārādvahiḥ kiṃkaraḥpūjananīyaḥta nmaṃtramuddharati kiṃkaretyādinā kiṃkarāyarakṣarakṣatvaritā jñāsthirobhavahuṃphaḍityaṣṭādaśākṣaromaṃtraḥ kiṃkarapūjāyāḥ kṛṣṇāniśyāmavarṇānivarvarāṇikuṭilānimūrddhajāniśi roromāṇiyasotikiṃkaradhyānaṃ atralokeśānapūjanī| yāḥśaktīnāmevahukāryādīnāṃtadrūpatvāt atevatadāyu dhādidhāraṇaṃtāsāṃyujyate atevamūleprakṛteiṃdrādipūjā nopadiṣṭetikecit kecittuyoṣidūpāneceṃdrādīnpūja yet taduktaṃtotalāmate yoṣidūpāndiśānāthāṃstadvāhyāva raṇeyajedityāhuḥ paretumūlenuktamapilokeśādipūjanaṃsā mānyatayāpūrvamevopadiṣṭamihāpyapratiṣedhyamitivadaṃti etaddevīpūjāyāmāraṇyavastupraśastamabhipretyāha āraṇyai riti vanodbhavairityarthaḥprayogānāha yonītyādinā atra etaddevatākahomaprayoge anyatrahikāmanābhedenatattaca turasravartulapadmayoniṣaṭkoṇādikuṃḍopādānaṃ atratude vatāviśeṣevaikataratadupādānenimitamitibhāvaḥ ni jechayeti gurukāryechāyāṃgurusaṃkhyāluyukāryechāyāṃ laghusaṃkhyopādeyetyarthaḥ yaduktaṃtaṃtrātare hutasaṃkhyāca sāhasrīsahasrātriyutāṃtikī lāghavaṃgauravaṃkāryyevi cāryyanipuṇaścarediti mallikā camelītibhāṣāyāpra| siddhā kaṃḍanaiḥdhānyatuṣaiḥ akṣaiḥvibhītakaphalaiḥetacmaṃtre ṇābhimaṃtritāhomāvaśiṣṭāhutibhiḥpūrvavatkṛtasaṃpātā trilohānāṃsamabhāgaiḥ kṛtāmudrikādhāritā || pṛ0 130ba) satīparakṛtyādibhayaṃnāśayatītyāha trilohetyādinā yaṃtrasāmānyaprakriyāprāptalekhanakāgāyatrītūdvatātaṃtrāṃ| tare tvaritādeviśavdāṃtevidmahepadamuddharet tūrṇiṃvidyāṃ dhīmahicatannodevīpracodayāt gāyatrītvaritāyāstuja| pātsānnidhyakāriṇīti dhāraṇamaṃtramāha madhyeityādinā madhyesarojesarojasyamadhyedaśadaśakamalakarṇikāyā| mitiyāvat ādaudaśadalaṃkamalaṃtadvahiḥṣaṭkoṇaṃtadva hiścaturasraṃkāryyaṃ tatrakarṇikāyāṃmāyāvījaṃ tadvījasyāṃ taḥsvavāṃchitaṃkāmitārthaṃputradhanādisādhyaṃbhotvariteitye vaṃrūpaṃprakṛtayaṃtradevatāpadaṃsaṃvudhyaṃtaṃetenānyeṣvapiyaṃtre ṣudevatāpadaṃlekhyamitidhvanitaṃ yuktaṃcaitat anyathākarṇi kāyāṃlekhyasyakurvityādikriyāpadasyakartṛpadasākāṃkṣata yāvairasyāpateḥ atevahanumadyaṃtraprastāvehanumat rakṣa rakṣetilikhanaṃspaṣṭamupadideśasudarśanasaṃhitāte valikhetsādhyanāmāyikarmādiyuktamitisaṃhitāyāmā dipadaṃ yaṃtrāṃtaramāha tārehumiti tārastrayodaśasvaraḥsa viṃduḥ karṇikāyāṃpraṇavaṃlikhitvātadaṃtahuṃkāraṃkavacarū paṃtadaṃtaḥsādhyakāmanādikaṃlikhitvāmatrārṇān māyādvaya tāravarmarahitānmāyāvījenatrivāraṃveṣṭanaṃkṛtvātadvahi radhaḥ kamalamaṣṭadalaṃkṛtvātaduparighaṭaṃkuryāt tasyāṃtari daṃyaṃtraṃlekhyaṃ etadyaṃtasyādaumukhapadavācyekamalasyali khitatvādajānanamiti saṃjñāsādhyanāmādikavacapraṇa vānāmaṃtarvahirbhāvaścavilikhedityatrasthitenavināla| bhyate yaṃtrāṃtaramāha koṣṭānāmityādinā pūrvāparāyatada| pṛ0 131a) kṣiṇottarāyatadvādaśarekhābhirekaviṃśatiyutaśataṃko ṣṭājāyaṃte tatrasarvatomadhyakoṣṭesādhyasādhakādināma yuktaṃpraṇavaṃlikhitvāśivaṃīśānamārabhyakrameṇapraṇa vamāyāvījavinākṛtatvenadaśākṣaratāmāpannamuktamūla maṃtraṃdvādaśāvṛtyālikhet asakṛt aṣṭacatvāriṃśadvāraṃ japānaṃtaraṃhomastatrasaṃpātaḥ kṛtavyākhyāneva atrakṣeḍe madhyegaruḍamaṃtravījaṃtatrasādhyādilikhanaṃ abhicāremṛ tyuṃjayavījasyavaśyemāyāvījasya śrīprāptauśrīvījasyāṃtaḥ sādhyādilikhanaṃkecidāhuḥ mūloktapraṇavalikhanaṃkutra| kāryyamititepraṣṭavyāḥ mokṣakāmatāyāmiticet tādṛśa phalasyaitadyaṃtraprabhatvepramāṇāṃtaragaveṣaṇāpateḥ etadva canasyānyārthakatvenāpivarṇatāt yaṃtrāṃtaramāha ekāśītī tyādinā daśapūrvāparāyatādaśadakṣiṇottarāyatārekhāḥ kṛtvāekāśītipadāniravayet tatramavyakoṣṭeṭhāṃtaṃṭhakā raṃtanmadhyesādhyādikaṃlekhyaṃ nataḥpūrvapaścimadakṣiṇottara digātāniyānicatuḥkoṣṭakānicatvāripadāniteṣujūṃ saḥ vaṣaḍiticaturovarṇāścaturāvṛtyālikhet ta tovaśiṣṭeṣu catuḥṣaṣṭikoṣṭeṣuvakṣyamāṇaṃsarvatobhadra vaṃdharūpaṃlakṣmīmaṃtramīśānādikrameṇaikavāraṃlikhi tvānairṛtyādikrameṇapunastamevalakṣmīmaṃtraṃlikhet tataścaśastraṃ phaṭtasyasthānetadvilopyāvirbhūtaṃ prakaṭībhūtaṃyadvaṣaḍitisvarūpaṃtadaṃteyayasyāevaṃ bhūtayātvaritayācaturdikṣudiśidiśi ekaikāvṛtyāveṣṭayet || pṛ0 131ba) yetupūrvoktalakṣmīyaṃtrepiphaṭkāramapahāyavaṣaṭkāraṃ tatsthāneprakṣipyaparyavasitatvaritāvidyayaivaveṣṭanamā hustanamatetvatraivaśastrāvirvaṣaḍaṃtayetyudyādānaṃnapūrvatretya travījaṃpraṣṭavyaṃ pūrvatratādṛśārthāprāptiśca anyathātratadu pādānaṃvyarthaṃsyāt tasmādvaṣaṭkāramadhikamevatatrapra| kṣipyasaṃpannamaṃtreṇaveṣṭanaṃkartavyamityevamūlakṛtāmā śayitidhyeyam tatovahirlātenavakāreṇasaviṃdunāve ṣṭayet tataścamūlegrevakamalenayuktakalaśenaveṣṭayedi ti tvaritayāhicaturdigavacchedenaivaveṣṭanaṃnāgreyādi vidigavachedenāpi vakāreṇatusarvāṣṭadigavachedena pītyapakarṣaprakarṣauvodhayituṃvītaṃpravītamititatratatro ktaṃ taṃtrāṃtarepyasyaphalamuktaṃ yamenatudhṛtaṃyaṃtraṃvrahmaṇāvi ṣṇunāpurā vudhenabhairaveṇāpiheraṃvenoguhenaca sarveteva śamāyāṃtividyāyaṃtraprabhāvataḥtathā kuḍyesamekhaḍikayā bhavanelikhitvāsaṃpūjayetparamanugrahacakrametat sarvo narobhavatitatrakuṭuṃvavargaḥsarvātmanāvaśagatonavicā raṇātreti lakṣmīmaṃtraṃlekhyatvenopadiṣṭamupadiśati śrīsā metyādi aviṃduśrīvījaṃbhṛgurapisadīrghāmayayugaṃsadī| rghaṃpratyekaṃ punarapicatadvyutkramavaśāt sadīrghaḥsonoyā jñaśivaparakāyyutkramavaśātpunaścaitemāyāluvidhilubhu jārṇautupunarimevilomatvaprātthāyamukhasaśivajñāsa mukhaluḥsaturyolorṇomīpunarapimatāvyukramavaśāt itthaṃsamuddhatyakathanenāśuddhatva likhedityādinā prāk pratyakgatānavadakṣiṇotaragatāścanavarekhāvilikhya pṛ0 132a) catuḥṣaṣṭipadānibhavaṃti tatreśānamārabhyakramātpūrvo ktaśrīmaṃtraṃlikhet tataḥkanyāditairṛtyamārabhyapunasta mevaśrīmaṃtraṃlikhet prācyādigṛhekriyādayodvaudvauko ṇagatādvimūrtayitijyotirnivaṃdhātkanyārāśernairṛtya digavasthitatayākanyāpadātallābhaḥtvaritayetyatravaṣa ḍaṃtayetipūrvavat caturdikṣunasarvatramadhyagateṣucaturṣu koṣṭeṣuvidvālityanenapūrvayaṃtroktamāmānyaṃprakāropile khyitijñātavānityuktaṃbhavati ṭhakāramālikhyatasyāṃ taḥsādhyādināmalikhetvakṣyamāṇaṣoḍaśakoṣṭakayaṃ troktarītyāvinikṣipedityarthaḥ maṃtrāṃtaramuddharati kavaca mityādinā ścaṃḍaścakārobhagavānepunaḥhuṃvekṣaḥiti tryakṣaromaṃtraḥ āsyātsitetyanvayaḥdaṃṣṭākarālairudaraya tigataicaturbhirvaktrairbhīṣaṇāṃgītivānvayaḥ kaniṣṭāṃgu ṣṭayogācheṣāṇāṃtuprasāraṇāt triśulamudrābhavatīti jñeyam bhramobhavediti yaṃtrotaramāha atraśodhapatraṃ kṣeru drāstrīiti ādyaṃtayoḥkṣekāromadhyestrītisvarūpami tyarthaḥ nṛsiṃhobhagāḍhyovedhūścāpihīnāśaśāṃkenayaśca kṣakārobhagāḍhyaguṇaṇehimatroganāvaśyakārī naraudyā napidraḥk vaśyakartumīṣṭe vīpsitaiḥdviruktaiḥtriniyutaṃ trilakṣaṃ nityāmaṃtramāha tāravityādinā oṃhrīṃaiṃnityakine madadraveaiṃhrīṃsvāhetipaṃcadaśākṣaromaṃtraḥ vāvyaḥ tatradvā bhyāmityādivarṇopādānaprakāraḥ vācaṃvināpītyane navācāsvātaṃtryeṇaivapunaraṃganyāsaḥ kartavyityuktaṃ bhavati taṃtrāṃtarasiddhosvayamarthaḥ || pṛ0 132ba) rātrikrūrāṃśasaṃkhyaiḥsvaivarṇaiḥsvenacavāgvinānyasyāṃgaṣa ṭkaṃvācaivapunaścāṃgānivinyaseditidarśanāt triko ṇaṃtrikoṇākāraṃdvīpaṃsurāsamudramadhyasthitaṃsmṛtvāta smindvīpemāṇikyamaṃḍapaṃsmṛtvātatraratnasiṃhāsanaṃvi ciṃtyatatrapadmaṃdhyātvātasyakarṇikāyāṃtrikoṇaṃsmṛtvā devīṃtatraviciṃtayeditisaṃvaṃdhaḥdevatāṃtarepīṭhaśaktī nāṃnavasaṃkhyayātathaivātrāpibhaveditibhramanirāvikī| rṣayāprakṛtadevatāyāṃcatasrevapīṭhaśaktayonanaveti viśeṣamupadarśayati catuḥśaktītiatraśaktitrayasyavā māderīśānādikoṇatrayepūjācaturthyāstumadhyevana vāyavyekoṇeṣīśādimadhyecatatraśaktīrnyasedimāiti taṃtrāṃtarasaṃvāditipadārthādarśakṛtaḥ vāyauyajedguhyaśa ktimitipāṭhasyamūlapustakeṣudarśanāditarakoṇeṣupū janaṃvāyavyamātrasyatyāgityasyāsaurasyādhāyakatvāca vāyavyevaguhyaśaktipūjetiharṣakaumudīkāraḥāṃvā māyainamaḥ īṃjyeṣṭāyainamaḥūṃraudryaṃnamaḥaiṃguhyaśaktyainamaḥ itimaṃtrāstatpūjāyāmunneyāḥkecitudrāviṇītvādivi śeṣaṇasyāpyullekhaḥkāryyaḥtenāṃdrāviṇyaivāmāyaina maḥ īṃāhlādakāriṇyaijyeṣṭāyainamaḥ ūṃkṣobhiṇyairaudryaina maḥitiprayogaḥsiddhyatītyāhuḥmāyādyamiti hiṃsarvaśa ktikamalāsanāyanamaḥitipīṭhamaṃtraḥhrīṃāsanāyana maḥ itimaṃtraṃkecidāhuḥādisvarayugmaṃ āiti aṃtyasva rayugmaṃaṃaḥitiklīvāṝḷḹiticatvāra eteraṣṭasya pṛ0 133a) rairvivarjitāiīprabhṛtayoṣṭasvarāḥkrameṇanityāprabhṛtī nāṃvījamaṃtrābhavaṃti tathāca iṃnityāyainamaḥ īṃsubhadrāyai namaḥ ityādimaṃtrairdaleṣunityādayaḥpūjanīyāityarthā dyaṃtetyādervodhyaḥaparāṃgepṛṣṭe niṣaṃgeṇatūṇīreṇavāṇā vāsasthānaviśeṣeṇāḍhyāḥpaṃcānāmapikāmānāṃhakā ravisargābhyāmadhikābhyāṃyuktaṃkāmavījamevavījaṃ klīṃ vāḥpūrvoktāḥoṣṭadvayaṃeaisvarauebhiḥṣaḍbhiḥsvarairahitā āprabhṛtidaśasvarāḥcaturānanenajakāreṇasaṃvaddhāḥsaṃ taḥkrameṇaratyādīnāṃvījamaṃtrābhavaṃti tathācāṣṭadalopa riparitaḥpaṃcakāmāḥhrklīṃḥ?anaṃgāyanamaḥityādimaṃtraiḥpū jyāḥtattatkāmobhayapārśvayoḥjaṃratyainamaḥjāṃviratyainamaḥ itimaṃtrairdaśatachaktayaḥpūjyāḥcaturānano vrahmā tenaka kāralābhaḥtathācakaṃkāmityādīnyevaratyādivījānīti harṣakaumudīkāraḥmaṃtrāṃtaramāha vāgbhavetyādinā aiṃklīṃni tyaklinnemadadravesvāhetidvādaśārṇomaṃtraḥṛṣirityādi ya trṛṣichaṃdaḥprabhṛtinoktaṃtatrasiddhatamamaṃtratayāṛṣyādyu llekheprayojanābhāvāttattaduktiriti kaścit avyava hitapūrvamaṃtropasthitevatatrarṣyādiritikecit hṛ llekhākathitepīṭhaiityādināyatrayatpīṭhānitideśa statratadīyamevarṣyādikaṃgrāhyamitikaścit mṛṇiraṃ kuśaḥpūrṇakapālaḥsurāpūrṇaḥkapālāḥvāhanāyudhetyā dināpūrvaniṣkṛṣṭasyasāyudhāyasavāhanāyetyādimaṃtrasyasmā raṇaṃkṛtaṃ maṃtrāṃtaramāha vāgityādinā || pṛ0 133ba) kāmavījasthānemāyīvījaṃprakṣipyapūrvoktadvādaśārṇevā yaṃ atracapīṭhapūjāyāṃpṛthivyanaṃtaraṃraktasamudrastaduparirakta naukātatradvādaśadaśadalaṃkamalamitiśeṣaḥ madanadhanuḥi kṣucāpaṃstanabharabharaṇāt stanayoratituṃgatākṛtabhārādhi kyāt dvādaśadaleṣuhṛllekhādyāekādaśaśaktīḥsaṃpūjyadvā daśatamedalekāmaḥsaṃpūjanīyaḥmekhalādrāviṇīvegavatī kāmaścatāḥsmṛtāḥ ititaṃtrotaravacanāt atevaśaktīnā mevedaṃdhyānaṃnasmarasyetisūcanāyaśaktayiti anyathāupa krāṃtatayaivaśaktīnāmevatatvasaṃbhavāchaktayityanatiprayo jakaṃsyāt smaradhyānaṃtutaṃtrāṃtaroktamanusaṃdheyaṃ mātṛpūjā tudvādaśadalādvahiḥpurobhāgādiprādakṣiṇyenāṣṭadikṣukarta vyātraipuṭaṃmaṃtramāha śrītyādi tāṃvūlakaraṃḍakamekaṃ samuhukaḥ ābharaṇāsaṃpuṭaṃgaṃdhādisthāpanamātramitikecit ghṛṇinī sūryāādityāprabhāvatīticatasraḥsaumyapūrvadakṣiṇapaści masyādvibhujādakṣiṇahasteṣucāmarādikacatuṣṭayaṃpratyekaṃ mekaikasyāḥvāmahasteṣutvabhayaṃsarvāsāṃnirāyudhekareprokto varaḥsādhāraṇobhayamitivacanāt yatutadūtīścakṛtāṃja līḥsaumyādighṛṇinīsūryādityācaivaprabhāvatītitaṃtrāṃta rekṛtāṃjalitvamuktaṃ tataṃtrāṃtaratayaivasamādheyaṃgurutoṣa ṇasyasārvatrikatvepyatrābhidhānamāvaśyakatvadhananāya vidhānatiti pūjoktavidhānetyarthaḥṣaṭkoṇaṃpūrvamāli khyamadhyevidyāṃlikhetsudhīḥvīpsayātāṃtuṣaṭkoṇakoṇe ṣukramaśolikhet vāhyevasudakṣaṃkuryādīrghasvaravibhūṣi taṃ caturasraṃcaturdvārabhūṣitaṃmaṃḍalaṃlikhedititaṃtrāṃtarokta pṛ0 134a) yaṃtrasyoparipūjanavidhimadupekṣyaṃ āgneyādiṣaṭkoṇeṣu kenāpitattuhṛllekhāvihitepīṭheityetanmūlavirūddhatvā dupekṣyaṃ āgneyādiṣaṭkoṇeṣukramāllakṣmīprabhṛtayaḥsma rāṃtāḥṣaṭdevatāḥpūjanīyāḥtataḥpārśvayoḥsasvavanitau pūrvoktanidhīpūjyau kesareṣvaṃgānipatreṣuvrāhmādyāḥcatura srepūrvavīthyāṃpūrvavadvanitārūpadhāriṇiṃdrādayaḥ tadvahi rdvitīyavīthyāṃstrīrūpadhāriṇevavajrādayaḥcaturasraṃhi caturdvāropetaṃdahanamitikarekhāsughaṭitaṃbhavatitiku travithīdvayamitināśaṃkyaṃ navātraivadevatāviśeṣeidami tyapibhramitavyaṃ sāmānyaśāstrasmaraṇārthamevedamasmadavi dhānamitidhyeyaṃ aśvārūḍhāsaṃjñakaśaktiviśeṣamaṃtramāhapā śetyādināpāśāṃkuśayoraṃtaḥpraviṣṭatvamevaśakteratratatpu ṭatvaṃjhiṃṭīśekādaśasvaraḥsadṛk satṛtīyasvaraṃ tenoṃ āṃhrīṃkroṃehiparameśvarisvāhetitrayodaśākṣaromaṃtruddha taḥsmaraśaravivaśāṃsādhāṃpāśenāvadhyetyatrakaṃṭheitiśe ṣaḥ kaṃṭhevadhāthapāśenetitaṃtrāṃtaradarśanāt vāṇalakṣaṃpaṃca lakṣaṃ yaṃtraṃdhāraṇārthakamāha ālikhyetyādi vikārāḥṣo ḍaśa paṃcapūrvāparāḥpaṃcadakṣiṇotarārekhāḥkṛtvāṣoḍaśako ṣṭānyutpādyamadhyasyacatuḥkoṣṭeṣupraṇavaṃtadaṃtasādhyanāmali khitveśānamārabhyaprādakṣiṇyenapraṇavarahitāndvādaśamaṃtra varṇānālikhedityarthaḥ annapūrṇāmaṃtramāha māyetyādi hrīṃna mobhagavatimāheśvariannapūrṇesvāhetimaṃtraḥ nanukārotara makāraśravaṇādikoyaṇavītyanuśāsanādyakāreṇabhāvyaṃ tatkathaṃtadādeśamakṛtvātadupatyāsityatrāha saptatyāditathā cataṃtroktasyasadvādaśa || pṛ0 134ba) kṣaratvasyavyāghātāpatyāsaṃdhiṃvinaivātratadupādānaṃniścīya titibhāvaḥ asyavrahmāṛṣirgāyatraṃchaṃdaḥannapūrṇādevī devatāmāyāvījaṃsvāhāśaktiḥannasamṛddhidhanasamṛddhisi ddhayejapādauviniyogitiṭīkākṛtaḥmāyayeti ṣaṭdī rghayuktayetiśeṣaḥ iṃduśakalābharaṇaṃśivaṃ śriyāsaheti etenakevalaṃbhikṣayānnasamṛddhirnāsyāḥsādhakasyakiṃtu dhanasamṛddhyārthāyātānnasamṛddhiritidhanitaṃ padmāvatīmaṃ tramāha māyetyādinā atrāpipūrvoktāevṛṣyādayaḥpakṣa lakṣaṃ lakṣadvayaṃkāmyamaṃtramāha ṣaṭkoṇiti ṣaṭkoṇaka rṇikāyāṃ tasyārephabhāgesādhākhyāṃ īkārabhāgesādhakā khyāṃasyādhaḥkarmapadaṃlikhitvāsāgrātpradakṣiṇaṃṣaṭsuko ṇeṣuśiṣṭānṣaṇmaṃtravarṇānlikhitvātadvahirvṛttadvayābhyaṃ taremātṛkārṇairāveṣṭayedityarthaḥ amaṭhanyāsamāha tārāmi tyādinā aṃmaṭhanyāsamaṃtrasyalakṣmīnārāyaṇṛṣiḥvṛhatī chaṃdaḥaṃmaṭaśrīrdevatāśrīvījaṃklīṃśaktiḥvaśyārthenyāsevi niyogitisaṃkalpaḥ oṃśrīṃhṛdayāyanamaḥśrīkariśirasesvā hā dhanaṃkariśikhāyaivaṣaṭ dhānyakarikavacāyahuṃ ṛddhika rinetrāyavauṣaṭ puṣṭikariastrāyaphaḍitimaṃtraiḥṣaḍaṃganyāsaṃ kṛtvābhāratīṃsarasvatīṃsaptamapaṭaloktarītyādhyātvā praṇavāṃ tesarasvatyainamaḥ ityuccāryyapraṇavamātraṃvoccāryyaśirasinya se navamapaṭaloktarītyābhuvaneśvarīdhyātvā hrīṃbhuvaneśvaryyai namityādirītyāmāyāvījaṃlalāṭenyaset ravervakṣyamāṇaṃ dhyānaṃkṛtvāṃsūryāyanamaḥ itidakṣiṇanetreaṃkāraṃnyaset agniṃpaṃcamapaṭaloktarītyādhyātvāḥagnayenamaḥityādirī pṛ0 135a) tyāḥkāraṃvāmanetrenyaset mukhevṛttākāreṇaṭāṃtaṃṭakāra ṭaṃcaṃdramasenamitirītyāvakṣyamāṇarītyācaṃdraṃdhyāyanmase t aṣṭamapaṭaloktarītyāśriyaṃdhyāyanśrīṃśrīyainamiti jihvāyāṃśrīvījaṃnyaset tadgajeṃdrayorlakṣmīgajeṃdrayostāra kuṃdedudhavalaukalagaṃḍamadotkaṭau lasatpuṣkaraśobhāḍhyau sphuradaṃtaugajaubhajeitiprakāreṇadhyānaṃkṛtvāsvāṃgajāya namaḥhāṃgajāyanamaḥityādidiśāsvākāraṃcadakṣiṇavāma gaṃḍayornyaset pūrvaṃkāmavījenamukhamārjanaṃkṛtvādaśārṇa maṃtrasyaśeṣanavavarṇānāmapisakṛtsmaraṇaṃkṛtvāpūrvoktayai vadityānyaset iyāṃstuviśeṣoyachirasinakevalaṃpraṇa vonyastavyopitupraṇavavāgbhavaudvāvapiti visargasthā neprathamasvaranyāseveṣṭaḥsyatitimiraṃṣaṃḍayatītisaḥsaṃ dehakhaṃḍakatayāvāsaḥsūryāgnirūpatayādhyānātasyatimi rakhaṃḍakatvenasatvaṃ netrayornyāsānnetrarūpatayāpadārthasattā saṃdehakhaṃḍakatayāvāsatvaṃtathācaviṃdvakārarūpausauama sauityarthakaraṇānmūlatopyakārasyaivanyāsāyāti daśā kṣaraścamaṃtruddhṛtastaṃtrāṃtarepraṇavaṃvāgbhavaṃmāyāmaṃmaṭhaṃśrī vasensudhīḥmārovahnivadhūḥproktodaśārṇohyaṃ(jhaṃ)maṭomanuri ti oṃaiṃhrīṃaṃmaṭaṃāṃklīṃsvāhetitaduddhāritiharṣakaumudī kārānusāriṇaḥkecituvāṇīsātārarūpāśirasigiri sutāśaktirūpālalāṭe akṣṇeraṃmorkavahnīvidhurapivadanāve ṣṭanaṃṭāṃtarūpaṃśrīrjihvāyāṃsvarūpāmadihakarirūpausvahaudīrghayuktāvevartya somukhaśrīmukhavibhuvayaśaḥkāṃtimedhākaraḥsyāt ṣoḍaśatamasvarasthā nemakārasyaivaitanmatenyāsityevaviśeṣaḥaṃmaṭanyāsaṃtietatsaṃjñāpyate ivopapannāmademadasthānabhūtegaṃḍasthaleśeṣaṃvyākhyātaprāyamityāhuḥitisaṃkṣepaḥ || pṛ0 135ba) yasyodyotamatīsatīguṇavatīmātāpitomāpatirnāmaprema nidhītipaṃthakulabhūḥkūrmāvalojanmabhūḥsūpāsyaṃkṛtavīryya vācyutapadaṃvārāṇasīvāsabhūḥstajjepūrtimugātṛvabhūmipaṭa laḥśavdārthaciṃtāmaṇau athadurgāvījasyalekhyatvenapūrvamukta tayātatsvarūpākāṃkṣāyāṃdurgāmaṃtrānāha tatiti dṛṣṭaṃdhanapu trādi adṛṣṭaṃsvargādi atrirdakāraḥkarṇaḥpaṃcamasvaraḥbhūyaḥpu narapi asaudukāraḥsvargāvānitisvātaṃtryeṇedamapivījāṃta ramitidhanayituṃ prakṛtamaṃtreturephevavisargaḥ itipadārthā darśakāraḥ nahīdaṃyujyatemūlavākyāt prastutamaṃtroddhāranā| pateḥ tasmādevaṃvyākhyeyaṃ rāsahitaḥsarusavāsaugaścasargaḥta ddhānpaṃcāṃtakaḥgakārodvitvamāpannaḥsarephuddhatonenetisarvaṃ svasthaṃ nanvasāvityatrimātragrāhakaṃsaviśeṣaṇasyavāubhayathā vidukāramātrasyāgrāhakamevetivettulyaṃ tvanmatepiasmanma teetattukuṭhārastvanmatekāgatiriticet itthaṃbhūpadaṃcatuḥ saṃkhyāyāḥyapadamekasaṃkhyāyāgrāhakamititadyogātpaṃcasaṃ khyāvagamaḥtataścārśādyaca tenabhūyityasyapaṃcamavāni tyarthaḥ asāvitiatriparaṃ tathācakimavaśiṣṭaṃdumātralābhaḥ yadvā asausaviśeṣaṇotriḥ bhūyaḥpunarapiatrividyatetriḥ| navidyatetristṛtīyoyatraduṃkārehidakārokārabiṃdavastra yoghaṭakāstatratṛtīyābhāvekimacalaṃvyavyākhyātaṃtatrabhūya ityasyāsaurasyaṃpūrvopasthitasyaivapunarupādānepunarbhūyaḥpa dādikaṃprayujyate nacatathākathaṃvidupasthitamitidik paṃcāṃtakogakāraḥpratiṣṭādvitīyasvarastenayukta bhautikaṃdvā daśasvaroyasyāsanabhūtaḥāśrayībhūtaḥsamārutoyakāraḥ pṛ0 136a) tathācoṃhrīṃduṃdurgāyainamaḥityaṣṭākṣaruddhṛtaḥduṃvījaṃmā yāśakti hrāmādyairiti hrāṃhrīṃmityādiṣaṭdīrghayuktenana maskāraviyuktenamūlamaṃtreṇaṣaḍaṃganyāsakartavyaḥ yathāvi dhītyanenahṛdayāyanamaḥityādīnāmapyaṃtarbhāvotramaṃtrekārya ityuktaṃtathāca oṃhrīṃduṃdurgāyaihrāṃhṛdayāyanamityādiprayogaḥ paryavasyatikecituhrāṃhṛdayāyanamityādikamevaprayoga māhuḥtadetanmūlaviruddhaṃ hrāmādyaiḥsahamūlamaṃtreṇetimūla graṃthadarśanāt āmuktādhṛtvāṃgadādayopayetivigrahaḥvā mādyūrddhahastayorādyeadhasthayoraṃtye āyudhedhyānānaṃtaraṃdurgā mudrāpradarśanāyamuṣṭīvadhākarābhyāṃtuvāmasyoparidakṣiṇaṃ kṛtvāśirasisaṃyojyaṃdurgāmudreyamīriteti vasulakṣaṃaṣṭa lakṣaṃ payoṃdhasādugdhodanena pāyasenetikecithrasvatrayepū rvopasthitatayāiusvarūpaṃklīvāścatvārastairahitairabhiḥsva rairāīūeaioauaṃaḥ itinavavarṇainavavarṇānpratyekamā di bhāgeṣūktācaturthyaṃtatannāmamaṃtrairimāḥ prabhetyādinavaśa ktīḥpūjayet āṃprabhāyainamaḥīmāyāyainamaḥ ityādiścaprayo gaḥ oṃvajranakhadaṃṣṭrāyudhāyamahāsiṃhāyahuṃphaṭnamaḥityeko naviṃśatyakṣarakaḥsiṃhamaṃtrastenapīṭhapūjānuṣṭeyā svanāmā kṣareti svanāmnāmakṣaraṃpūrvopasthitatayāprathamākṣaraṃtatpūrvaṃ yāsāmityarthaḥviṃduyogopyanyatroktotrāstu tathācajaṃjayāyai namityādiprayogaḥ vidhānavaditi śrīvījādiḥśriyaimṛ tyuṃjayādirdīrghitāyuṣi nṛsiṃhādirvairijayekāmādirputra vāṃchayedititaṃtrāṃtaroktavidhivedhetyarthaḥetadvījayoga ścamaulamāyāvījottaraṃjñeyaḥ idaṃtuvodhyaṃ || pṛ0 136ba) prakṛtāṣṭākṣarāditattanmaṃtravannikṣepyavījasyāpipuraścaryyā dināsiddhatvamapekṣitamiti hemādītyādinākalaśani kṣepyagaṃdhapallavādiparigrahaḥ navasupadeṣusthitānityane nanavatābhamaṃḍalasyehakalaśādhastāllikhanaṃkāryyabhi| tidhvanitaṃ akasmādudbhavadvajrapātādināpratyarthikṣayepi jayevaparaṃtunāsauvijayaḥparasparaṃsenayoḥkaravālādi prahārapūrvakojayevacavijayaḥsoyamasmātprayogataḥ syādityāha vijayaśriyāvijayatiti rugṇasyavyādhivi varjitatvametacharīratyāgādapisaṃbhavatītinatayetaḥ pra yogātsyāt kiṃtuetacharīrāvirodhenaivavyādhināśityā ha dīrghāyuritirugṇālpāyurdurmatiputralābhopiputratvābhāva evasanetaḥprayogātsyātkiṃtusvābhimaguṇaviśiṣṭatayā varaḥśreṣṭevasasyādityāha varamiti ājyaṃbhakṣitaṃsat bha smadhṛtaṃsaduktaphaladaṃsyāt yaṃtraṃdhāraṇārthakamāha madhyei tyādinā aṣṭadalakarṇikāyāmadhyepraṇavaṃvilikhyatanma dhyedurgāvījaṃvilikhyatasyāṃtasādhyādināmalikhitvāgrā tpradakṣiṇākrameṇadaleṣupraṇavādyānaṣṭamaṃtravarṇānāli| khyatadvahirvṛttatrayaṃkṛtvāprathamavīthīṃjātavedomaṃtreṇanakṣya māṇenāveṣṭyadvitībhūtamaṃḍalatadvarṇalikhanasyasāmānya śāstraprāptasyāśrayanayopādeyamityarthaḥ atrapūrvamuttaratraca vīthīlekhyānāṃvṛtarekhāyāmevālikhanaṃsaṃpradāyasiddhami tinavismartavyaṃ tṛtīyavṛteprāṇapratiṣṭāmaṃtraḥgarbhiṇīnāṃ sutīyagarbhārthinīnāṃ yadvā garbhiṇīnāmapigarbhapātā| dinānopadravasaṃbhavāttadupadravanāśaṃkṛtvāsutapradamitya| pṛ0 137a) rthaḥ sutalābholpāyurdurguṇādiputralābhādapisyāditiga rbhāvasthāyāmetadyatradhāraṇaṃsutasyaprakarṣeṇalābhaphalā nubhavapūrvakaṃsyādirthitivā mahiṣamardinīmaṃtramāha bhāṃtamityādināśvetaḥṣaḥmahiṣamardinisvāhetyaṣṭākṣaro maṃtraḥmārkaṃḍeyomuniḥchaṃdaḥprakṛtirdevatālasau mahiṣā suramardanyevamaṃvījaṃvasupriyā śaktiḥsyādaparetvasyaśā kavatsamṛṣiṃviduḥaṃgamaṃtrānāha mahiṣetyādinā śikhā varmmaṇormaṃtroddhāramūlemahiṣapadaṃdvitīyāṃtaṃpaṭhanīyaṃ tathācamahiṣasiṃhikaṃhuṃphaṭhṛdayāyanamaḥ mahiṣaśa śeśādhihuṃphaṭśirasesvāhā mahiṣaṃheṣayaheṣayahuṃphaṭ śikhāyaivaṣaṭ mahiṣaṃhanahanadevihuṃphaṭkavacāyahuṃ ma hiṣasūdinihuṃphaṭastrāyaphaḍitimūlamaṃtraiḥkramācatu rdaśaṣoḍaśadvādaśākṣaraiḥpaṃcāṃganyāsaḥ paryavasannaḥdhyāna māha gāruḍetyādinā āyudhānicakrameṇadakṣavāmavā hvorādimedotadadhastṛtīyaturīye tatopyadhaḥpaṃcamaṣaṣṭe tatopyadhodakṣiṇahastetriśūlaṃ vāmetarjanīmudrā tarjanye kākinīt rdvāśeṣāḥsaṃmilitāsta mudreyaṃtarjanīproktāva ktṛśrotrostamuktidetyuktalakṣaṇetiprakāreṇajñeyānitadu ktamīśānasaṃhitāyāṃ cakraśaṃkhalasadvrahmāṃtadadhaḥkhaḍga kheṭakau vāṇavāyaucatadadhaḥsaśūlāṃtarjanīmadhiti prā gīriteavyavahitoktedurgāpāṭhedīrghasvarairiti tathāca ādu rgāyainamaḥ īṃvaravarṇinyainamaḥ ityādiprayogitiharṣakaumu dīkāraḥ padārthādarśakārastudīrghapadaṃdīrghaklīvadvayāṃtyasvaraitatritaye taraparaṃ apekṣitārthadyotanikāyāṃ tathāvyākhyānāt tathāca ṛṃkanaka prabhāyainamaḥityādikonaprayogasvanmatasiddhaḥ sādhīyānkiṃtueṃkana ka || pṛ0 137ba) prabhāyainamaḥaiṃkṛttikāyainamaḥityādiritivadaṃti mūla svārasyāyātastupūrvoktevārtha navākiṃcittaṃtraṃvirudhyate yādibhiriti yakārādihakārāṃtāḥkramāccakrādimaṃtreṣā ditonidheyāḥ tenayaṃcakrāyanamaḥraṃśaṃkhāyanamaḥityādiḥ prayogaḥjayadurgāmaṃtramāha tāretyādinā raktaṃrakāraḥaṃtyaṃ kṣakāraḥṭhāṃtareṇakāraḥ salocanaṃtṛtīyasvarasaṃyutaṃ tathā cadurgedurgarakṣiṇisvāhetidaśārṇomaṃtruddhṛtaḥsalocana mityubhayatiśeṣaṇaṃtenakṣiṇītimaṃtravarṇalābhaḥtāraṃdu rgedvayaṃvahniraṃtyaṃṭhāṃtaṃsadṛkśiritināyāyaṇīyataṃtrasyasa dṛkpadasyobhayānvayitayāpekṣitārthadyotanikākṛtā| vyākhyātatvāditipadārthādarśakṛtaḥ ihāpimārkaṃḍeyṛṣiḥ vṛhatīchaṃdaḥ praṇavovījaṃsvāhāśaktiḥtriśikhaṃtriśūlaṃta| rppaṇādīnāmavaśyakatvepibhojanamātrābhidhānaṃtasyāsaṃ| tāvaśyakartādhanayati yaduktaṃ vrāhmaṇārādhanādevapyaṃgaṃ sāṃgaṃbhavetpriyeiti sarvatraivaprayogevrāhmaṇabhojanasyāva śyakatvepikrūratarakarmasvasāviniyogetattadbhobhojana syātyaṃtāvaśyakatvasūcanārthamatratathoktiḥ aṣṭākṣarodi te durgāṣṭākṣaramaṃtrodite prayogānāha maṃtramityādinā a| strāṇi vāṇādīni śastrāṇi khaḍgādīniśūlinīdurgāmaṃ tramāha jaletyādinā jalajalaśūliniduṣṭagrahahuṃphaṭsvā hetipaṃcadaśākṣaromaṃtraḥ mūlepaṃcabhirdaśabhirityatrapaṃcavi śiṣṭairdaśabhirityarthaḥ dīrghatamāṛṣiḥkakucchaṃdaḥśūlinī devatā huṃvījaṃ svāhāśaktiḥpaṃcāṃganyāsamātrānāha durgei tyādinā durgeitisvarūpaṃ hṛtahṛyāyanamaḥitihṛdayamaṃ pṛ0 138a) traḥevamanyatretepaṃcāpimaṃtrāādauśūlinipadavaṃtaḥyasyai vādauśūlinītinikṣiptaṃtasyacāṃtehuphaḍitiprakṣepyaṃ tathā caśūnidurgehuṃphaṭhṛdayāyanamaḥ śūlinivaradehuṃphaṭ śirasesvāhā śūliniviṃdhyavāsinihuṃphaṭśikhāyaiva ṣaṭ śūliniasuramardiniyuddhapriyetrāsayatrāsayahuṃpha ṭkavacāyahuṃśūlinidevasiddhapūjitenadinirakṣarakṣama hāyogeśvarihuṃphaṭastrāyaphaḍitipaṃcāṃgamaṃtraiḥpaṃcāṃga nyāsaḥ kartavyitiphalitārthaḥ dhyānamāha adhyārūḍhāmi| tiakṣaṇidhārāḥsaṃtyasminnityaparicakraṃjalajaḥśaṃkhaḥdakṣaha stādadhastanahastaparyaṃtaṃāyudhānikramājñeyāni asi| nāsahakheṭakānvibhratībhicatasṛbhirjayāvijayābhadrā kātyāyanākhyābhiḥkanyābhiḥsevyamānāṃvarṇalakṣaṃmaṃtrākṣara saṃkhyāsamānalakṣaṃprayogānāha aṣṭotaretyādinādūrvāho moṣṭotaraśatasaṃkhyayā dūrvayātrikyujepsitaṃlabhetsamya gaṣṭaśatasaṃkhyayāhutādititaṃtrāṃtaradarśanāt saṃpātājya viliptānipacādamunāmanunājaptādītisaṃvaṃdhaḥsaṃpātā rthakahomaḥpaṃcasahasrasaṃkhyayājapodaśasahasrasaṃkhyayā yadu ktaṃtaṃtrāṃtare tīkṣṇekhaḍgesamāvāhyagaṃdhādyairabhipūjyatāṃ ājye najuhuyātpaṃcasahasraṃproktamārgataḥ saṃpātājyaviliptosau prajaptomanunāmunā paṃktisaṃkhyāsahasreṇaśaktomaṃtraviśe ṣavitkhaḍgahastoyodvāsyādriyusenāvimardakiti khaḍgenyā yudhamātropalakṣaṇaṃchurikākṛpāṇetyādyācāryavacanāta śvattheti atrahomasaṃkhyādvādaśasahasraṃjñeyā ārkaimaṃtrītrima dhurayutairkasāhasramidhyairāśvatthairvātvativiśadatarairvātilai saṃjuhotīti | pṛ0 138ba) taṃtrāṃtaradarśanāt pāśāṃkuśadhanurvāṇadharāmāraktavarṇakāṃ vaṃdhaṃpāśenasādhyasyakurvaṃtīmaṃkuśenatuākarṣayaṃtīṃdhyā tvaivadevīṃhavanamācaredityupadeśaḥudyati evaṃbhūtedevī svarūpamātmānaṃbhāvayitvāārtaṃspṛśannevamaṃtraṃjapediti saṃvaṃdhaḥ grahityekatvamavivakṣitaṃ grastamūrddhniviciṃtyaitān dvibhujānsrastalocanāt jvālāmamairmaṃtrajāpīpātayeccu llukodakai āviṣṭānkṣaṇamātreṇatyājayedakhilānṛgra hānityukteḥ mocanaprakāroyathā ātmarogiṇormadhyeukta rūpāṃdurgāṃdhyātvākaniṣṭāditrayamaṃguṣṭenāvaṣṭabhyadṛḍhamuṣṭiṃ kṛtvātarjanīṃdakṣiṇakarṇapārśveprasāryātidrutaṃcakravadbhrā mayedityanayācakramudrayāmocayedititaduktaṃ aṃnarāthapu narātmarogiṇoraṃvikāmapinijāyudhākulāṃsaṃviciṃtya japatārimudrayāvidravaṃtyavaśavigrahāgrahāiti sarppetyādi ādināśvādiparigrahaḥātmaneitiśeṣaḥtathācasvātma niproktadevatādhiyāmanuṃjapanviṣaṃnāśayeditisaṃvaṃdhaḥ devatāvuddhistudhyānaviśeṣeṇa ahimūṣakavṛścikādijaṃ vāvahupānkukuralūtikodbhavaṃvā viṣamāśuvināśayenna rāṇāṃpratipatyaivacaviṃdhyavāsinī śarachaśāṃkasaṃkāśāṃ smitavaktrāṃvujojvalāṃśaṃkhacakrasudhākuṃbhayugmahastāṃvujāṃ śubhāṃ mugdhaṃcaviṣametenasiṃcatīṃsitabhūṣaṇāṃ amṛtādrāṃmi māṃdurgāṃdhyāyanhanyādviṣaṃnariti vāṇāgrepidevīdhyānaṃ ādhāyavāṇeniśitepidevīṃkṣemakarīmaṃtramimaṃjapitve ti praviśediti japannitiśeṣaḥtaduktaṃ ātmānamāyāṃpra tipadyaśūlapāśānvitāṃvairivalaṃpraviśyamaṃtraṃjapannāśu pṛ0 139a) parāyudhānigṛhṇātipuṣṇāticavodhameṇāmitiśyāmava rṇāmahākāyājvaladvahnivilocanā pāśaṃḍamarukaṃśūlaṃcū rṇaṃmohanasaṃhitaṃ hastaiścaturbhirvibhrāṇānāgeṃdraiḥsamalaṃ kṛtvā atidīrghairmahākeśairākīrṇaiḥparitaścamūṃ āchāda yaṃtīkṛṣṇābhairadṛhāsaparāyaṇā dhyātādurgāvireṇaivamo hayechatruvāhinīmitirītyādhyātvāśatrusenāṃpraviśanvai riṇāṃmohanekurvaṃsteṣomāyudhagrahaṇātsvayaṃnirvraṇaḥsyā dityabhiprāyaḥyathāvidhīti nāmamaṃtrayuktaṃhuṃphaḍitipa llavayuktaṃcajapanjuhuyādityarthaḥ vidveṣamitiviyoga syāpyupalakṣaṇaṃ dviṣṭyaimithoviyoginaubhavatityukteḥta dhatīmuśalaṃśūlaṃgarakuṃbhadvayaṃkaraiḥkṛṣṇādigaṃvarādhyeyā mūrtividveṣakāriṇītidhyānaviśeṣovodhyaḥ gomayamā naduhaṃ vyomnīti niḥsaraṇāvasareaṃtarikṣevagṛhītaṃ gomayityarthaḥ aspṛṣṭakuṃgomayamaṃtarikṣeityukteḥpānī yāṃ dhaḥpāṇimāryāṃprasannāṃdhātvāgrāmaṃvāpuraṃvābhigacchet japtvāmaṃtraṃtarppayitvāpraviṣṭomiṣṭaṃbhojyaṃprāpnuyābhṛtyavagaiḥ ayamarthaḥ atrajalahastāṃdurgāṃdhyātvāmaṃtramamuṃjaptvāsaṃta rpyacagrāmaṃpuraṃvāgacchataḥsādhakasyasabhṛtyavargasyamiṣṭā nnalābhastadgrāmetatpurevāyāvatsthitiḥsyāditi prāti| svikarūpeṇasarvaprayogāṇāṃvaktumaśakyatvenāhavahunetyā di vanadurgāmaṃtramāha utiṣṭetyādipuruṣipadaṃsyādityanvayaḥ pitāmahaḥkakāronetreṇatṛtīyasvareṇiṃdunāviṃdunācayu ktaḥ bhayaṃcetyatracakāronamaṃtrātargataḥutiṣṭapuruṣikiṃ svapiṣibhayaṃmesamupasthitaṃ yadiśakyamaśakyaṃvātanmebhagavatiśa mayasvāhetisaptatriṃśadvarṇomaṃtraḥ || pṛ0 139ba) vātanmeititrīṇākṣarāṇyatrakīlakānitatsthāneyadihuṃdu rgetyakṣaratrayaṃpraveśyate pūrvaṃpāśamāyādurgākavacadurgāvī jānisarvamaṃtrāṃtedurgāmāyāvījānipunaradhikānidīyaṃ| tetadāniṣkīleyaṃdīpitāsatīvidyāsadyasiddhidābhavati yaduktamīśānasaṃhitāyāṃguṇavījaṃsamuddhṛtyutiṣṭetipadaṃ tataḥpuruṣītisamuddhṛtyavrahmāṇaṃsūkṣmasaṃyutaṃsaviṃdukaṃsamu cāryaracapiṣītipadaṃvadet bhayaṃcamesamābhāṣyatathācasa mupasthitaṃtayadiśakyamitiprocyaaśakyaṃsamudīryyaca ca rmavījaṃsamuddhṛtyadurgebhagavatītica śamayetisamuddhṛtyata thāsvāhāpadaṃvadet evameṣāmahādevīniṣkīlāsarvasi ddhidā guṇāṃtebhuvaneśānīṃdurgavījaṃsamuddharet varmaṇāṃte| svakaṃvījaṃuktācāṃtevilomataḥ pūrvoktavījatritayaṃyojaye tkrāṃcadāruṇaḥtadāpradīpitāvidyāniṣkīlāsarvasiddhideti tathācamauluddhāraḥsakīlaḥvātanmeityatravarṇāṃtaraprakṣepe niṣkīlatāmātraṃguṇaḥpāśaḥtadādikāṣṭavījayogedīpi teyaṃvidyetidhyeyaṃ atrasaviṃduḥpaṃcamasvarovījaṃsvāhāśaktiḥ duritīvījamiti padmapādācāryyāḥakṣaranyāsamāha pāde tyādinā pādasaṃdhayohastasaṃdhayaścapratyekaṃcatvāraḥitiṣo ḍaśasthānānipārśvastananāsākapolākṣikarṇānāṃṣaṣṇāṃpra tyekaṃsthānadvayatvamitidvādaśa gudaliṃgādhārodarahṛtkaṃṭha mukhabhūmadhyamūrddhāṃtanavasthānānāmekaikatayānavaiveti militvāsatvatriṃśatsthāneṣvekaikavarṇanyāsaḥkartavyaḥ| aṃganyāsamāha yadbhirityādinā utiṣṭapuruṣihṛdayāyana maḥkiṃsvapiṣiśirasesvāhābhayaṃmesamupasthitaṃśikhāyaiva pṛ0 140a) ṣaṭ yadiśakyamaśakyaṃvākavacāyahuṃ tanmebhagavatinetrā yavauṣaṭ śamayasvāhāstrāyaphaḍitiṣaḍaṃgamaṃtraiḥṣaḍaṃganyā saḥkartavyityarthaḥdakṣahasteūrddhecakraṃvāmahastorddheśaṃkhaḥda kṣādhastanevaraḥvāmādhastenaabhayaṃ ekaikenadravyeṇāyuta mekaṃhomitidravyacatuṣṭayenapratyekaṃtāvatihomeyutaca tuṣṭayaṃhomaḥparyavasyatisevadaśāṃśenahomaḥitikeci t anyetuyathālābhameṣāṃdravyāṇāṃvikalpenopādānamāhuḥ vikalpānukalpatvādivodhakavākārādyabhāvāccaturṇāṃsamu ccayenahomitikaścit etasyāpūjādhāraṇopayuktaṃyaṃtramu ktaṃtaṃtrāṃtare ṣaṭkoṇakarṇikepadmaṃmaṣṭapatraṃsakesaraṃ tadvahi rdvādaśadalaṃcaturviṃśadalaṃtataḥtadvahirvṛtayugalaṃmadhyeduṃ sādhyasaṃyutaṃ karṇikāyāṃṣaḍasreṣudāvadurgāṣaḍaṃgake aṣṭa patreṣuvilikhenmatimātṛmahiṣārdinī daladvādaśakedā vadurgāmaṃtrārṇakāṃstriśaḥśiṣṭaṃprathamapatretu caturviśadale punaḥmālāmanorvarṇayugmaṃpratipatraṃsamālikhet traiṣṭubhaṃ pratilomenatadvahiḥyatrasaṃdhiṣu tadvahiḥprathamevṛteaṣṭa mūrttīḥpravinyasetdvitīyeṣṭāyudhānyevaṃdaurgāṃyaṃtramanutama miti asyārthaḥṣaṭkoṇakarṇikāyāṃdurgāvījaṃdumiti ṣaṭ koṇeṣuprakṛtamaṃtraṣaḍaṃgamaṃtrāḥaṣṭapatremahiṣamardanyāmaṃ trasyāṣṭavarṇāḥdvādaśadaleṣutriśaḥprastutamaṃtravarṇāḥtadvahi caturviṃśatipatreṣupratipatraṃdvidvikrameṇoṃbhūḥbhuvaḥsuvaḥjva lajvalajvālāmālinīsarvabhūtasaṃhārakārikevaradejātave dasejvalajvalahuṃphaṭsvāhetyaṣṭacatvāriṃśadvarṇamālāmaṃtrasya varṇānālikhyavyutkrameṇatraiṣṭubhavakṣyamāṇamaṃtrāvarṇāndvidvi krameṇa | pṛ0 140ba) viṃśatiyatrasaṃdhiparyaṃtaṃlikhitvāśiṣṭasaṃdhiṣuśiṣṭavarṇā nālikhyaprathamavṛtadurgāyaivaravarṇinyaiāryāyaikanakapra bhāyaikṛtikāyaiḥ abhayadāyaikanyāyaisurūpāyaiitipratyekaṃ namoṃtairvyaṃtrairāveṣṭyadvitīyavṛttaṃcakraśaṃkhakhaḍgekheṭakavā ṇadhanustriśūlakapālapadairaṣṭabhiḥ pratyekaṃcaturthīnamoṃ tairāveṣṭayediti yathāpūrvamiti āgneyādiṣuhṛdayādī| nāṃcaturṇāṃpuratonetrasyacaturdikṣucāstrasyapūjanaṃkesareṣu kuryādityarthaḥ yatukarṇikāṃtaḥṣaḍaṃgapūjanamitipadārthā darśakṛtoktaṃtatrayuktaṃ yathāpūrvamitimūlavirodhāpateḥ pūrvaṃkesareṣvevatatpūjābhidhānāt nacapatramūlabhūtāeva kesarāḥyenatatraśaktipūjanasyāmnātatvānnatatrāṃgapūjanaṃsaṃ bhavatītyucyeta kesarapatramūlayorvibhinnapadārthatvāt ata evakesareṣvaṃgāni patramūleṣvāryādyāḥpatramadhyeṣucakrādyā yudhāni yatrāgreṣuvrāhmādyāitiharṣakaumudīkāraḥprayoge ṣiti vairimardanāyuḥsiddhyādāvanyathaivadhyānaṃ yaduktaṃ jvala dagninibhāṃsiṃhaskaṃdhārūḍhāṃbhayāvahāṃ dhyāyetṣoḍaśavāhuṃ| tāṃsamyagvairivimardane śyāmalāṃgīmaṣṭavāhuṃmahiṣāsura saṃsthitāṃ āyuḥsiddhyaiciṃtayetāmiti kālapāvakaḥpralayā nalaḥ karoṭikākapālaṃ dakṣairūrddhataścakrakhaḍgeśaraśūlāni vāmairūrddhaṃtaḥśaṃkhakheṭakadhanuḥkapālāni rakṣārthakamidaṃ dhyānaṃ anenaivaprātaḥsnānānaṃtaraṃjapavidhānenaivacatuḥsaṃ khyāpitatraiṣāṃtarbhāvyāriprajapādeḥsaṃpatprātyapekṣayākṣara| karmatayātatraikasaṃkhyāyānucitatvāt anuktatvācca sau myekarmaphalāvātyaisahasraṃprajapenmanuṃ uccāṭanādikṣudreṣuvi pṛ0 141a) śeṣādayutaṃjapedititaṃtrāṃtaravacanāt evamādiprayoge ṣumūlamaṃtrebhayapadataḥpūrvaṃgrahakṣudraripucaurarājādipa daṃprakṣipyagrahabhayaṃmesamupasthitamityādimaṃtrojapyiti padārthādarśakṛtaḥ yatrahyanyathānupapatistatraivalokika padaprakṣepoyujyate yathāiṣelāityuktāvākāṃkṣayākaścida rthevanapratīyateitichinadmiprabhṛtipadaṃpratikṣipyate atratunakāpyanupapattiḥ nahibhayaṃpadaṃgrahakṣudrādibhayaṃ nācaṣṭe nātatpadaprakṣepasyābhipretatve'mukabhayetyevocye tetitupratibhāti jalesthitvārkamaṃḍaledevīṃdhyāyedityuktaṃ taṃtrāṃtare śaṃkhārinidhipātreṣṭakarāṃraktāṃsvalaṃkṛtāṃ bhānu viṃvasarojasthāṃdurgāmetāṃsphuratprabhāṃ aṣṭottaraśataṃnayāṃnā bhimātrejalesthitaḥsaṃyataḥprajapenmaṃtramacirāchīprasiddhaye iti prayogāṃtaramāha ayutamityādinā arcitenalesaśuṃ gaiḥsāgrabhāgairvaṭavṛkṣotthaiḥsamidvarairayutaṃhomaṃkuryāditi saṃvaṃdhaḥarcititiprāptamapismāraṇārthamanūdyatitike cit vaṭasamidbhirevaniṣpādanenaprajvālitenāevārcite navahnināyaṃhomityarthetumūlasvārasyaṃprayogāṃtaramāha apāmārgetyādinā vanodbhavatilāḥjartilāitiprasiddhāḥ sahasramitipratyahaṃprayogāṃtaramāha sārānityādinākhadi rādidṛḍhapavitravṛkṣasaṃbhavātśakalātkāṣṭakhaṃḍānupādāya edhitenatusvalpatāṃprāptevahnausvānukūlyānurodhāyaṃkaṃcanavā ramārabhyasaptavāraparyaṃtamuktaprastutamaṃtreṇajuhuyāt akhilaṃ saumyaṃkūraṃcatatraviśeṣastaṃtrāṃtare navakuṃdanibhāṃdevīṃśūlaṃ ḍamarukaṃbhujaiḥśaraṃdhanuḥ saudhakuṃbhayugalaṃda || pṛ0 141ba) dhatīṃparāṃ dhyātvādurgāṃmahākāyāṃbhīṣaṇāsyāṃsubhūṣitāṃ ājyenajuhuyānmadhyemadhyepauṣṭikakarmaṇi yadikṣuividhau kṣedurasapūrṇaghaṭadvayaṃ dadhatīṃciṃtayedevīṃṣaḍbhujāṃproktala kṣaṇāṃ vilomamanunāvidvānśakalairghṛtasaṃyutaiḥsārairvi śuddhairjuhuyātpaścimāśāmukhaḥsudhīriti prayogāṃtarama pyāhajvaretyādinā tarjanyāvāmayetviśeṣaḥtānjvarādīn prayogāṃtaramāha vidarbhetyādinā bhūrjapatresādhyākṣaradvayaṃta taḥmaṃtrekovarṇastatosāvyanāmnovarṇadvayaṃtatomaṃtrākṣara mekaṃtataḥsādhyavarṇaiityāsamāptilikhitvātatpatraṃguṭuguṭi kīkṛtyakulālasyaghaṭādimṛtpātranirmāṇāvasarekarala gnāṃmṛdamādāyatayāsādhākārāṃdvādaśāṃgulāṃpratimāṃnirmā yatasyāhṛdayetatpatraguṭikāṃprakṣipyaprāṇapratiṣṭāṃkṛtvāṃ gadhapuṣpādibhiḥsaṃpūjyatāṃpratimāṃsvasyāgrataḥpīṭhopari svapādatalayoradhastātsthāpayitvāpakṣamātraṃsāyaṃsaṃdhyā suaṣṭottarasahasrepratyahaṃnairaṃtaryeṇajayataḥsādhakasya| sasādhovaśībhavatītyarthaḥprayogāṃtaraṃ sādhyākhyakṣaragarbhi taṃmanumimaṃpatrelikhitvāthataccakrīhastamṛdākṛtaprati kṛtevinyasyamaṃtrīhṛdisaptāhaṃtvathayutatīmabhimukheva| sthāpyasaṃdhyātrayejapyādaṣṭaśataṃsuropivaśatāṃgacchatyasau niścayaḥ ayamarthaḥ karṇikāyāṃsādhyanāpalikhitvātadva hiraṣṭadaleṣuvibhajyamaṃtravarṇānālikhyatasutraṃkulāla hastalagnamṛtikākṛtayutalyāhṛdivinyasyakṛtadevī prāṇapratiṣṭāṃtāṃpuratovasthāpyatrisaṃdhyamaṣṭottaraśatasaṃ khyayājapataḥsasādhyāvaśyaṃvaśībhavatīti prayogāṃtara pṛ0 142a) māha abhyarcyetisvastikādimaṃḍalaṃbhuvaneśvarīpīṭhevā dukūlaparivṛtetriṃśacharāṃsthāpayitvātatradevīmāvāhya saṃpūjyatrikoṇakuṃḍeyathoktavidhinādevīmāvāhyābhyarcya tīkṣṇatailenasārdhapatailenarājikātailenavāyutasaṃ khyayāhutvāsaṃpātatailaṃteṣuprakṣipyayugapadevatriṃśadvā ṇānupaspṛśyaniyutaṃlakṣyasaṃkhyayāmūlamaṃtraṃjaptvāsaṃskṛ tān raktasūtraiḥpuṃkhadeśeṣuveṣṭitānvāṇānvairisenāsu prakṣipyatāṃsenāṃpalāyitāṃkuryāditisamudāyārthaḥyaduktaṃ pīṭhesvastikamadhyasthemāyācakragatepivā vidhivatpūja yetsūkṣmahakālādisamāvṛtepinidhāyaniśitātsvarṇa puṃkhāstriṃśachilīmukhānkātyāyanīṃsamāvāhyagaṃdhādyaiḥ pravarairyajet trikoṇakuṃḍepūrvoktakramotpannevibhāvasau āvāhyaṣoḍaśabhujāṃtāmiṣṭācaṃdanādibhiḥsiddhārthatailaṃ juhuyātsahasramathavāyutaṃ niyutaṃtatralavdhenasaṃpātena| vilepayet udvāsyadevīṃtatraivahutasaṃkhyaṃjapediti raktena taṃtunāpuṃkhasavidheveṣṭayedṛḍhaṃ teṣuvidveṣudakṣeṇadhanvi nāvairivāhinī vinaṣṭasaṃjñāśakreṇapālitāpyabhidhāva tīti īdṛśaṃkrūrakarmapratilomamaṃtreṇetipadmapādācā ryā prayogāṃtaramapyāha japitvetyādinā kuḍavaṃpalacatu ṣkaṃ kulikomuhūrtaviśeṣaḥyaduktaṃratnamālāyāṃ manvarka digvamvṛtuvedapakṣairarkānamuhūrtaiḥkulikābhavaṃti divā nirekairathayāminīṣiti arkādivāreṣumanvādayaḥsa ptamuhūrtāḥkrameṇadivākulikābhavaṃti rātrautuekaikarahi tāstematvādayastrayodaśatāmāpannāmuhūrtāḥ kulikāitita darthaḥanyetuśatrokulikodayei pṛ0 142ba) tyanvayaḥ tathācasvaraśāstravicāreṇa śatrormṛtisvaroyatrati thyādaubhavatitadetyarthityāhuḥ prayogāṃtaramāha senetyādi nā kāraskaroviṣatiṃdukaḥkuvelāitibhāṣayāprasiddhaḥsaṃ staṃbhanamityatrodiśyetikuryāditivāśeṣaḥ yaḥsiticata thācakāratkarapuṣpaiḥsahasraṃyojuhuyātsasenāsaṃstaṃbhanaṃku ryādityarthaḥudiśyetipūraṇapakṣeyaḥsityapinapūraṇīyaṃ staṃbhanamudiśyatatpuṣpairjuhuyādititatpakṣerthaḥkāraskara patrahomenatusenānivarttetasvīyadeśevanirgacchet prayo gāṃtaramāha aṃgāretyādinā bhaumavāre daśamamuhūrttekuli kākhyeśatroḥśirasiaṣṭottaraśatāvṛtyābhimaṃtritaṃbhasma kṛṣṇāṃkarālavadanāṃbhujaṃgairabhimaṃḍitāṃ marīcacūrṇādahana śūlarājabhujākulāṃ digaṃvarāṃmahādurgāṃciṃtayedveṣaṇādi ṣu utsādabhrāmaṇoghāṭakṛtyāsvādhāvanodyatāmiti taṃtrāṃta roktarītyādevīṃdhyāyannikṣipet prayogāṃtaramāha mahadityā dinā tasyavairiṇaḥpādasyavāmapādasyarajasāyuktairvātava śenapatitakāraskarapatrairhomāduktadhyānapūrvakādarīṇā muccāṭaḥsyāt prayogāṃtaramāha kāraskaretyādinā pratimā caṣaṇnatyaṃgulādvādaśāṃgulāvāmāraṇedārurūpāṃtāṃdvāda| śāṃgulasaṃmitāṃ ṣaṇnavatyaṃgulāṃvāpikuryānmātrāṃgulaiḥkra māt vaśyākarṣaṇayoḥproktāṃtāṃkuryyādvādaśāṃgulāmititaṃ trāṃtaradarśanāt nacadvādaśāṃgulāyāevamukhyatvaṃprathamo padeśāditibhramitavyaṃ adhikakaṣṭasādhyādhikadravyasā dhyādikaśramasādhyānāmevatadvidhivaiyarthyavāraṇārthaṃmukhya tvasyābhyupagamyatvāt chedayedityatrāṣṭottarasahasrasaṃkhya pṛ0 143a) yetiśeṣaḥaṃgaśiti dakṣiṇāṃguṣṭamārabhyavāmāṃguṣṭāṃtaṃ evamevahutāśanāditeva dumakuḍyanipātenanirghāte nārikhaḍgataḥsalilātpāvakātsarppadaṃśānmatadvipādva ṭāt yakṣarākṣasagaṃdharvapiśācavrahmarākṣasaiḥanyairvākā raṇaiḥkṣipraṃnāśameniripurdhruvamitismaraṇāt dinatrayāt prayogakālabhūtakṛṣṇacaturdaśītrayāt tricaturdaśīpra yogādarvāḍpriyatenasaṃdehityukteḥ māraṇedhyānaviśeṣoya thākālamedyanibhāṃdurgāṃdaṃdaśūkavibhūṣitāṃ niśitaṃdava tīṃkhaḍgaṃnijadakṣiṇapāṇināsavyeṇapāṇināsādhyaṃkeśe saṃgṛhyakarṣatīṃsiṃhaskaṃdhaṃsamārūḍhāṃdhyāyenmāraṇakarma ṇīti prayogāṃtaramāha unmateti atrakarmaṇidhānaṃyayā śatabhaṃgāhūyācūrṇaṃkapālaṃgarapūritaṃ radhānāśāṃvarīdurgā dhyeyāmādanakarmaṇīti unmatodhatūraḥ prayogāṃtaramāha ulū ketyādinā svavasārakteulūkakākīyavasārudhiretābhyāṃ saṃyutaistadubhayapakṣairvanegatvārātraujuhvataḥśatrumaraṇaṃsyāt prayogāṃtaramāha rātrorityādinā śatrorjanmanakṣatrajñāneta nnakṣatravṛkṣeṇatadajñānekāraskareṇadvādaśāṃgulāṃśatroḥprati kṛtiṃśatrusamānākārāṃpratimāṃkṛtvāprāṇāṃstatrapratiṣṭāpya viṣeṇahālāhalenakuṣaṇenamarīcaṃśāmalaṃproktaṃvallījaṃgho ṣaṇaṃsmṛtamityabhidhānānmarīcāparaparyāyeṇacaviśeṣeṇa sarvāvacchedenaliḍmāniaṃgāniyasyāevaṃbhūtāmatyuṣṇejale ninitarāṃyathāsarvāṃgeṣujalasaṃyogobhavatitathākṣipetena yathoktaphalaṃsyāt yaditatpratikṛterdugdhenamekaḥkriyatetadā jvaronāśamṛcchennānyathetyarthaḥ prayogāṃtaramāha || pṛ0 143ba) tarjanīmityādi prayogāṃtaramāha khaḍgatyādinā sannaddhāṃri puṃnāśayituṃśastrādyupādānaṃkṛtvādhāvitumudyatāṃ nāśana mardanaṃphalāyanādināpisaṃbhavet tenanamāraṇenapaunaru ktyaṃ yadvāāyudhādidhāraṇadhyānaviśeṣeṇaprakāradvaya midaṃmāraṇasyaivecchayāvikalpitamitidraṣṭavyaṃ prayogāṃ taramāha cāpetyādinā tādṛśaṃdhāvaṃtajānvādhobhāgaparyaṃ tamevatoyamapekṣitaṃ prayogāṃtaramāha ānityaketi āni tyakaḥparacchīnibhāṣayāprasiddhovṛkṣaviśeṣaḥ prayogāṃtara māharakṣāyaiiti aṣṭottarasahasrasaṃkhyayābhimaṃtritenapaṃca gavyenadaṃtinogajānupalipyarakṣāsyādityarthaḥprayogāṃ taramāha gavyājyetyādinā gavyājyādyaṣṭadravyāṇāṃmadhyepra tidinamekaikadravyeṇāṣṭottarasahasravāraṃhutvāvrāhmaṇāṃśca pratidinaṃvahuvacanasāmarthādyathāśaktidvisaṃkhyātodhikā nbhojayitvāyoguruṃdakṣiṇādibhiḥsaṃtoṣayetasyarājñoga jāśvādisamṛddhirmahatīsyāt kṣudrāṇāṃparakṛtamāraṇoccā ṭanadveṣaṇādīnāṃpīḍācanasyāt prayogāṃtaramāha kāra yedityādinā vrāhmaṇabhūmisthenasaphalenapalāśavṛkṣeṇa śaṃkhādyāyudhapaṃcakaṃśilpidvārākṛtvāpaṃcagavyeṣuprakṣi pyatānispṛṣṭāpaṃcasahasrasaṃkhyayājapet ekaikasahasrame kaikāyudhaṃspṛṣṭājapeditiyāvat tāvatsaṃkhyayaivahutvāsaṃ pātājyaṃteṣukṣiptāvakṣyamāṇaiḥ svasvamaṃtraisteṣāṃpūjāṃkṛtvā paṃcagavyānsamuddhṛtyapunaḥspṛṣṭaivapūrvavat paṃcasahasrasaṃ khyayāmaṃtramājapyamadhyepūrvādicaturdikṣucāvaṭānavāna yitvāteṣavaṭeṣumadhyāditaḥpaṃcagavyaṃprakṣipyapaṃcavādyā pṛ0 144a) nvādayitvāmadhyāditaḥśaṃkhādīniprakṣipyateṣāṃpūjāṃpūrvavatkṛ tvāvālukābhiravaṭānpūrayitvāmṛtikābhiḥsamaṃsthalaṃkṛ tvātatratattatsthaletattadāyudhebhyovaliṃdatvādikpālebhyopi tattadikṣuvalīndatvā vrāhmaṇānbhojayitvāguraveyathāśakti dakṣiṇāṃdatvādīnānāthāṃścasaṃtoṣyasaṃpanneyaṃrakṣāyatraivagrā managarādāvanuṣṭīyetatatraivadhanadhānyādisaṃpadovarddhamā nāḥ pratyahaṃsyuritisamudāyārthaḥ īśānasaṃhitāyāmapidvi jabhūmyāṃsthitaṃchitvāphalāḍhyāṃviprabhūrūhaṃ phalāgrahīnaṃni rbhidyapaṃcadhāsarvataḥsamaṃmadhyādyaṃśaiḥkramācchaṃkhaṃnaṃdakaṃcakra kaṃtathā śārḍaṃkaumodakīṃtālapramāṇaṃparikalpayet sapaṃca gavyetatpātrenikṣipettannidhāyaca svastikesamyagabhyarcyajape tpaṃcasahasrakaṃ ghṛtenatāvahutvājyasaṃpātenayathāvidhi ā lipyatāvadbhūyopijapenmaṃtramimaṃsudhīḥ khātvāvaṭānhastamā nānmadhyedikṣuvidikṣuceti kaścidviśeṣopyuktastatrapīṭhaṃsa mabhyarcyamūlamaṃtreṇavinyaset tāniśaṃkhemahādurgāmāvāhyā sminsthitāṃjapet tatramadhyasthāvaṭepīṭhadevatāḥprastutamaṃtrade vatāyāḥsaṃpūjyamūlamaṃtreṇaśaṃkhāditastānyāyudhānitatrani dadhyātmadhyasthaśaṃkheprastutamaṃtradevatāṃmahādurgāmāvāhyapū jayedityarthaḥ tathātaptadāyudhamūrtīścadiśāmūditalakṣaṇāḥ asramaṃtreṇaparitaḥprākāraṃparikalpayediti tattadāyudhāni prastutadevatāyudhāni tattanmūrttīprastutadevatāvaraṇamūrttīḥ diśāsu dimātāvaṭavinyastāyudhānāmuparidikṣu evaṃsaṃpū jyapūrvarītyāparitaḥprākāraṃciṃtayedityarthaḥ taṃtrāṃtare avjāri gadāṃvujakaraṃmukuṃdaṃviciṃtyaraviṃdevyatyastaṃpu || pṛ0 144ba) ruṣibhagavatipadaṃmanuṃjapetsarvasiddhikaramiti ayamarthaḥ śaṃkhacakragadāpadmākhyāyudhadharaṃcaturbhujaṃviṣṇusūryyamaṃ ḍaledhyātvāvanadurgāmanuṃpūrvoktaṃjapataḥsarvakāryasiddhiḥ syāt puruṣītisthalebhagavatītisthalevaliṃgavyatyāsaḥ strīliṃgasthānepuliṃgaprayogaḥkāryyitituviśeṣaḥkā myayaṃtramupadarśayati padmamityādinā dvādaśadalaṃkamalaṃ vilikhyatatkarṇikāyāṃpraṇavaṃtadaṃtarmāyātasyāpyaṃtardurgā vījaṃtadaṃtaḥsādhyasādhakādināmalikhitvādvādaśakesa reṣudiśodviśoṣṭamitānmahiṣamardinyāmaṃtravarṇānlikhi lātrirāvṛtyāparipūryya prastutamūlamaṃtrasyaguṇaśastritri krameṇavarṇānālikhyāvaśiṣṭamekaṃvarṇamatimevadalesu mālikhyatadvahirvṛttadvayamadhyemātṛkārṇānlikhitvātato pivahirbhūpuraṃtrirekhābhirekaṃbhavatītiṣaṭrekhābhirbhūpuradva yaṃviracayyatadaṃtaḥsāmānyaśāstrādhigataṃdikpālavījayaṃ tragāyatryādikaṃlikhediti yadvābhūpuradvayamadhyagamityeta digvidigātakoṇakaṃbhūpurudvayamadhyagatatvaṃvivakṣitaṃca turdvāropetaṃbhūpurasāmānyaprāptaṃnakenāpipratiṣedhyamiti maṃtavyaṃ yatuharṣakaumudyāṃmāyāvījāṃtadurgāvījasyalikha naṃnakartavyaṃ śaktigaṃśaktigataṃśaktisaṃvaṃdhītiyāvatevaṃ bhūtaṃyadvījaṃmāyāvījamitimūlārthamabhipretyābhyupagataṃ tadidaṃmūlāsvārasyakaraṃ tathāvivakṣaṇeśaktivījamitye vavrūyāt gapadamanarthakaṃsyāt yatudairghaṃvījaṃsavisarga mihopādeyamititadapicityaṃ mūlesaviṃdukasyaivadurgāvī jatvenābhidhānāt dvādaśaguṇayaṃtresvayamaparairapisaviṃdu pṛ0 145a) kasyaivatasyopādānāccetisaṃkṣepaḥ || yasyodyotamatī satīguṇavatīmātāpitomāpatirnāmapremanidhītipaṃ thakulabhūḥkūrmācalojanmabhūḥsūpāsyaṃkṛtavīryyavācyu tapadaṃvārāṇasīvāsabhūstajjepūrtimagānmaheśapaṭalaḥśa vdārthaciṃtāmaṇau || athavakṣyamāṇavidyāyā tigopyatvenatatprakāśanedevatākrodhaḥsyādityatakṣamāpa nārthaṃstautiajñānetyādināetadvidyāprakāśanenaśiṣya ṇāmupakāromadīyakīrtiścabhaviṣyatītyevaṃrūpājñānasyā parādharūpasyanāśomamāpibhaviṣyatītibhāvaḥmataḥkatha masyāvidyāyānirūpaṇaṃbhaviṣyatikathaṃvānirūpaṇenāsāṃ pradāyikenatadupāsakānāṃkrodhonasyāt sāṃpradāyikepi nirūpaṇegopanākhyasaṃskārahānyāmaṃtradevatāyānivīryyatā nasyādityevamādiciṃtāsamudrataraṇaṃmamāpisaṃbhavedevetya bhiprāyavānviśinaṣṭisaṃsāretyādi ānaṃdavījamiti tathā ca nirūpaṇādinātadupāsitaḥsutarāmānaṃdaṃdāsyatītibhā vaḥ atarkyamityanenāvāṅmanasagocarasyakathaṃvānirūpaṇaṃśa kyakaraṇamityuktaṃ śrotṛpravattyarthaṃyāṃjñātvetyādievaṃstutvā parādhaṃkṣamāpyapratijānīte tripurāṃvidyāmityuktaṃ śrotṛpravṛ tyartheyāṃjñātvetyādievaṃstutvāparādhaṃkṣamāpyapratijānīte tri purāṃvidyāmiti siddheśvarītaṃtretribhiḥpurārcitetitripureti tatpadaniruktiruktā vrahmaviṣṇumaheśānaistridevairarcitāpurā tripuretitadānāmakathitaṃdevataiḥpureti purāsṛṣṭyādisvasva cikīrṣitakarmādautattatkarmacikīrṣayetibhāvaḥ tathāvasṛṣṭyā dimahāduṣkarakarmanirmāṇaśaktidātryāḥsiddhādiprabhutvadānekaḥ pṛ0 145ba) viyat hakāraḥbhṛguḥsa hutāśaḥraḥbhautika aikāraḥ| iṃduḥitiprathamaṃvījaṃ viyat haḥtadādiḥsaḥkaḥsvarūpaṃ iṃdraḥlaḥagniḥraḥvāmākṣidīrghekāraḥviṃduścetidvitīyaṃ hakārasakārarakārāścaturdaśasvaravisargānusvārāḥṣaṭ tṛtīyaṃvījaṃ etadvījatrayasyakrameṇavāgbhavādisaṃjñā sāṃpratamapūrvā dvitīyavījehasakalarātmakānāṃpaṃcavyaṃ janānāṃprathamītimayoścapaṃcānāṃsvarasahitānāṃteṣāṃ praviṣṭatayāpaṃcakaṭātmiketikathitaṃ asyapaṃcakūṭātma katrivījamaṃtrasyadakṣiṇāmūrtiḥṛṣiḥpaṃktivdhaṃdastripura bhairavīdevatā ādyaṃvījaṃ madhyaṃśaktiḥsakalābhīṣṭasādha neviniyogaḥ nābhitaḥpādaparyaṃtaṃvāgbhavavījaṃprathamavī jaṃ evamādivyavahārārthamevasaṃjñākaraṇaṃkarayoḥvāmada kṣiṇayoḥhastatalecasavyedakṣādvayedvitīyeititaṃtrāṃtara darśanāt nyāsatrayamupadarśyacaturthaṃnavayonyātmakanyā samāha karṇetyādinā tribhistribhisthānaistrikoṇākāra tāsaṃpādakairekaikovījatrayasyayoninyāsaḥsoyaṃvāmāṃgā diḥsarvatravāmakaramārabhyaivapūrvoktanyāsasyavāmakoṇa mārabhyaivapūjāyāścadarśanāditisāṃpradāyikāḥśaṃkhayoḥ lalāṭapārśvasyocapradeśayoḥkukṣipadenanābhipradeśonaika dyālakṣyate kvacinnābhāvityevapāṭhaḥ atevayonyāṃkāratā nyāsasya kūrparovāhumadhyasaṃdhideśabhāgaḥdhvajoliṃgaṃ guhya deśegopyadeśe gudapradeśitiyāvat rūḍhāguhyapadābhi dheyasyaliṃgasyapūrvamuktatvāt paṃcamaṃratyādinyāsamāha mūletyādinā vakṣyamāṇaivālāvījaistribhikrameṇaratyādi pṛ0 146a) bhiḥsaṃvaddhairmūlādhārādiṣunyāsaḥkāryyitiharṣakaumudīkṛ taḥ vilomatitimūleśrutatayāvālāyāstṛtīyenavīje naprīterdvitīyenamatobhavāyāḥsaṃvaṃdhaḥihasthānānāmapekṣā bhāvāduttaratrasthānāpekṣāsatvāsthāneṣeṣitiuttaratrasaṃvadhya taratipadārthādarśakṛtaḥ nahīdaṃyujyatesthānetyādermadhyastha syotarānvayorvilomatiticaramasthasyapūrvānvayityuktaugraṃ thāsaurasyaprasaṃgāt nacavilomataḥsthānaprāttharthamidama pipareṇaivasaṃvaddhamastvitivācyaṃ evaṃtarhivālāvījānāṃ vilomataḥprāptaupramāṇābhāvevetimaṃtavyaṃ nacasarvaṃvai lomyamapyāśritaṃ ratteḥprathamāyāyāḥprathamavījasyaivāśraya ṇāt nacakāmasyakāmavījaṃrativījaṃvāgbhavaṃsamudiṣṭaṃ saṃ mohanākhyamaṃtyaṃprītervījaṃ tathāproktamitivacanamevamaduktai pramāṇamitivācyaṃ etasyaprāmāṇikatvepimūlavisaṃvāditve napakṣāṃtaraparatayāsamādheyatvāt vālāyāḥprātilomyā nulomayorekasyāpyatrānāśrayaṇāt ṣaṣṭanyāsamāha amṛte śītyādinā caturthacaraṇasyehasaṃvaṃdhaḥ tathācabhrūmadhyevālā tṛtīyavījasahitāmṛteśīhṛdivālādvitīyasahitāyoge śīmūlādhārevālāprathamasahitāviśvayogeśī mūlādhā revālāprathamasahitāviśvayonirnyastavyetyarthaḥ sapta maṃmūrtinyāsamāha khasyetyādinā bhṛguḥsaḥvyoma haḥ agniḥ raḥsadyādauyeṣāmevaṃbhūtāvyutkramataḥpaṃcahra svāḥ oeuiasvarūpāḥkrameṇasaṃyojitāḥ saṃtaḥpaṃ camūrtīnāṃvījānibhavaṃti tathācashroṃ īśānama tobhavāyanamaḥ || pṛ0 146ba) shetatpuruṣamakaradhvajāyanama ityādimaṃtrānmūrddhavaktrādi ṣunyaseditiphalitārthaḥpadārthādarśakṛtastuīśānādi paṃcamūrtīnāmuktānyevavījānimanobhavādīnāṃtupaṃcā nāṃcanitādivījānāṃvakṣyamāṇatayātadāditvamevakārya tenashroṃīśānāyastrīṃmanobhavāyanamityādiyogityāhuḥ mūlāṃsammataṃcedaṃ anyathāīśādīnāmivamanobhavādīnā mapyatraivavījanirūpaṇasyāvaśyakatvenatadanirūpaṇānmū lasyanyūnatvāpatiḥsyāt asmanmatecasvātaṃtryeṇamanobhavā dīnāṃsvataṃtravījasadbhāvepimūrtisahitānāmetadvījasyaiva satvābhiprāyeṇatadanabhidhānamitinakāpinyūnatā a ṣṭamaṃmūrtinyāsamāha tatityādi paṃcamukheṣupūrvoktavīja pūrvakatattanmūrtīḥsakāmāninyaset navamaṃṣaḍaṃganyāsaḥ ṣaḍityādināhsrāṃhṛdayāyanamaḥhsrīṃśirasetyādibhiḥṣa ḍaṃganyāsityarthaḥpadārthādarśakārastuvījenadvitīyenavī jenaṣaṭdīrghayogopyasyaivaatrasaṃpradāyānmāyāvījamapi ṣaṭdīrghayuktamāditoyojyaṃ āyenetyasyaṣaḍaṃganyāsamaṃtrā ṇāmādibhūtenetyarthakasyadvitīyavījapratipādakaleno pavarṇitavījapadaviśeṣaṇatvamevatathācahrāṃhsklāṃhṛ dayāyanamaḥ hrīṃhsklīṃśirasetyādiḥprayogaḥityāhuḥ mūla syaivamabhiprāyesatiṣaṭdīrghayuktavījenādyenādyaṃmakriyā matesevavavrūyānnatutvadabhimatayorviśeṣaṇaviśeṣya yoraṃtaḥpadāṃtaraṃprakṣipet yadicamaduktevapakṣogurupa raṃparānumitaraśrutichalukitivrūṣetarhimūlamapi tamevārthamanuvadiṣyati tathāhi ākāronāmaikadeśa pṛ0 147a) tayākāśaparaḥ āādyopatretyādyaḥāghrāśapadasyahakā hakāraparatayāhakārādinetyarthaḥ tādṛśaṃcavījatrayama pītimadhyetannāmāyaṣaḍityādiṣaṭṣaṣṭodīrghoyaścaturthasva rarūpastadyuktenetyarthaḥ ṣaṣṭastudīrghodvitīyevavījenāparatre titadvyudāsaḥṣaṭdīrghetyādikaṃpunarāvartanīyaṃ yathāśrutā rthakasyatasyacoktarītyāprāptadvitīyavījenānvayaḥnirupadaṃ vījapadaṃcamāyāvījamevācaṣṭe tathāpiyathāśrutārthakasyaṣa ṭdīrghetyāderanvayitikimavaśiṣṭaṃtvaduktārthalābhe yadvā ādyapadamākārādiṣaṭdīrghaparaṃsahacaratvāt tataścārśa ādyacapratyayāśrayaṇenatadyuktatvalābhaḥ asyacadehalīdī panyāyenādyaṃtābhyāṃṣaṭdīrghayuktapadavījapadābhyāṃniruktā rthakāmyāmanvayaḥ tathācakimavaśiṣṭaṃtvatprayogeitirahasyaṃ rahasyatvādevātikliṣṭaśavdaiḥpratipādanaṃmūlakṛtiti pratibhāti daśamaṃvāṇanyāsamāha paṃcavāṇānityādinā atrayadyapitripurāsārasamuccayedrādrīpadayoraṃtemekāreva paṭhitaḥatrīśomukhavṛtavahnisahitastvādyaṃsadaṃḍastri mūrtyākrāṃtānanavṛtamevakhalutadvījaṃdvitīyaṃsmṛtaṃ mukhāṃ tasthitaṃdevarājādhirūḍhaṃsavāmekṣaṇaṃvaktraṃpūrveṇayuktaṃ bha pūrvaṃsavṛtrāriṣaṣṭasvarārddhakṣayeśaṃkat ryyaṃkapūrveṇayuktami ti ayamarthaḥ atrīśodaḥmukhavṛttamākāraḥvahnīraḥdaṃḍa anusvāraḥeteparasparaṃmilitāḥsaṃtaḥprathamavījabhāvamāpa dyaṃte atritrimūrtinācaturthasvareṇayadyānanasthānamākrā taṃśeṣaṃsarvamapipūrvavadbhavattadādvitīyaṃvījaṃ mukhaṃkṣaḥta syamukhenyāsāt tasyātarmadhyesthitaḥ || pṛ0 147ba) kakāraḥkṣakārohikakāraṣakārayoḥsaṃyogānniṣpayati titadaṃtaḥ pātitākasyadevarājoluḥvāmekṣaṇaṃcaturthasva raḥvaktraṃvisargaḥtasyamukhenyāsāttasyapūrvonusvāraḥetā vatākāmavījamuhṛtaṃtṛtīyaṃvījaṃbhapūrvovakāraḥṣṭatrā rirlaḥṣaṣṭasvarūkāraḥarddhakṣapeśorddhadurvidūpalakṣakaḥe teparasparaṃmilitānlūṃbhāvamāpannāścaturthavījaṃgautamasaṃ hitāyāṃtucaturthavījasyapaṃcamasvarāṃtatvamuktaṃthāṃtaurepha samāyuktāvāsyaśāṃtivibhūṣitau viṃdunādasamāyuktauvī jautrailokyamohanau kāmavījaṃtataḥpaścājjalaṃdharāsamanvi taṃ paṃcamasvarasaṃyuktaṃviṃdunādasamanvitaṃvījānyetānivāṃ tevacaṃdraḥsargasamanvititiṣaṣṭovāmakarṇaḥsvarodvitīyo yasmāditivyutpatyāpaṃcamasvaraparatayoktavacanamipiśa| kyatenetuṃkaṃjatvaṃvakāraḥtasmāturyyaḥsakāraḥpūrvovisargaḥ mātṛkāsrakakārātpūrvaṃvisargapāṭhāt etatpaṃcamavī jamiti tathāpinānātaṃtradarśinograṃthakṛtoḍaḥkārevā bhipretaḥititadanusāriṇāṃḍāṃtagarbhairevamaṃtrairnyāsaḥkara ṇīyitipratibhāti tathācadrāḍadrāviṇyainamaḥdrīṅkṣobhi ṇyainamaḥityādi athaikādaśatamaṃsubhagādinyāsamāha bhāletyādinā mukhamadhyasthitasthānaviśeṣaḥkaṃṭhikā vi dhinetipaṃcatārātsamucitānevāditaḥkṛtvetyarthaḥmaṃtriṇe tyanenapaṃcatārādisubhagādimaṃtrāṇāmapareṣāmapita tatkalpopamuktasakalamaṃtrāṇāyathāṃgamaṃtropadeśavi dhiśrīgurumukhānmaṃtraṃprāpyamaṃtritvamapekṣitaṃnatupustakā pṛ0 148a) dyavalokenādibhirvuddhamaṃtratāpikāryyakarītyuktaṃ vāksa rasvatīprastāvoktaṃvāgbhavavījaṃkāmaḥprasiddhaṃkāmavīja lakṣaṇaṃ ihacaturthaṃtustrīvījaṃ etānipaṃcavījānipaṃcatā rapadavācyānisyu dvādaśatamaṃbhūṣaṇanyāsamāha nyāsami tyādinā atramātṛkāvarṇānāmevadevyāḥbhūṣaṇatvenadhyātā nāṃsvasyaśiraḥprabhṛtiṣvaṃgeṣunyāsevabhūṣaṇanyāsaḥatrabhrū padamekasyaivasthānasyavodhakamitipadārthādarśe daṃtapaṃktyo revaikasthānatvaṃbhrūpadenasthānadvayamevavivakṣitamitiharṣa kaumudyāṃ satyapisthānadvayatveyugalāṃtadvaṃdvapatitatvepicasa tikutovākarṇādeḥsthānadvayatvaṃnabhuvitiprācīnāḥpraṣṭavyāḥ gaṃḍayoroṣṭayordaṃtapaṃktyoritidvivacanasāmyepikutovāṃtya yorekasthānatvamanyayordvidvisthānatvamitidvitīyāḥ praṣṭa vyāḥ kathaṃtarhiśiraḥ prabhṛtimukhāṃtasthānānāṃṣoḍaśasaṃkhyatva mupapādyaṃyenatatraṣoḍaśasvarāṇāṃnyāsaḥsyāditicet bhrāṃto si satyapināsikāyāekatveṣoḍaśasaṃkhyāyāālābhāt na hināsikeṃdriyaṃtadadhiṣṭānaṃvādvedhā atevanāsāgravarttiprā ṇeṃdriyamitinyāyaśāstreghaṃṭāghoṣaḥ atevakarṇādausa rvatradvivacanaṃnāsikāsvaivaikṛvacanaṃkarṇauvyāptajaga ttrayaḥ nayanepuṇḍakākṣonāsikāṃmeguṇākarityādi śrīrājarājeśvarakavacādiṣvāmnātaṃyatranāsikāyāḥsthāna dvayatvamucyatetatranāsikāpadaṃtatpuṭalakṣakatayopayāyaṃa tevamūlenasītyekavacanamupātamitidhyeyaṃ tasmā nnāsikāyāekasthāna || pṛ0 148ba) tvādekavacanāṃtapadapratipādyatvācaikasthānatvenaśiraḥprabhṛ timukhītasthānāṃṣoḍaśatvasaṃkhyāvyavasthāpanenakaścida pikleśonāpimūlasyakiṃcidapivaimukhyaṃ pratyutaikavaca nasyayugalāṃtadvaṃdvānaṃtaḥpātanasyacasaurasyamevādhika mitidik vivukādicaraṇāṃguṣṭāṃtaṃsaptaviṃśatiṃsaṃkhyā nikakārādirakārāṃtākṣarāṇinyastavyāni tatrapāṇyo rekasthānatvaṃpadārthādarśoktaṃnayujyate dormūlāderivadvi vacanāṃtatvāviśeṣāttatsahavaritatvāt pāṇipṛṣṭadeśa sthānekatvepidvivacanāṃtatvābhāvānnasthānadvayatvasaṃbhā vanā aṇurapiviśeṣodhyavasāyakaritinyāyāt caraṇāṃ guṣṭayostukakārādirakārāṃtavarṇeṣunyastavyeṣuakṣarāṃta rasthānurvaritatvātpaścādvayorityāmnānasāmarthācaikevara kāronyastavyaḥ ekasthānakalpanāpyaṃtāllopovivṛddhirve tinyāyādaṃtevocitānamadhye sthikpadenoccatvasāmyā dgulyadvayamatravivakṣitamitirāghaṭabhaṭṭāḥidamevasthāne dvitvairakatvasthānaparyāyādyupadeśasyāvismaraṇesāvadhā natvarūpesamāhitatvamatravivakṣitaṃ urvaritavakārādya ṣṭavarṇanyāsasthānaṃkāṃcītyādi kāṃcīsthānekadyāṃvaḥgrī vāyāṃlaḥkaṭakasthānekaramūlabhūtedvitīyolaḥhṛditā luvāḥśaḥguhye aṃtyavarṇaḥkṣaḥkarṇakuṃḍalayoḥkrameṇamūrddha nyadaṃtyauṣekārasakārauḥmaulauhakāritivivekaḥṛṣyā dinyāsastanuktopyatrasāmānyavacanānusartavyeva tadevaṃ sāmānyaśāstramātṛkādisāmānyanyāmānaṃtaramṛṣyādi nyāsādikabhūṣaṇanyāsāṃtatrayodaśaviśeṣanyāsānkṛ pṛ0 149a) tvādevīṃdhyāyedityāha evamityādinā śirasīmuṃḍānāṃmā lāyasyāḥsāvacchinnamuṃḍamālāgaladrudhirāliptastanī dakṣiṇābhyāṃhastābhyāṃjapamālāvarauvāmābhyāṃpustakābhaye yadyapidīkṣāpekṣāyāḥsarvatraivatulyatā tathāpyatrasarvathaiva dīkṣāyāmevapūrvoktaprakārāyāṃyatitavyaṃ nopadeśamātre ṇakārttārthyaṃmaṃtavyamitivivakṣayāpunarāha dīkṣāmiti prāpyaprakarṣeṇuktasāmānyaprakāraviśiṣṭasiddheśvarītaṃtrā yuktaviśeṣaprakāraviśeṣeṇalavdhānatuyathākathaṃcit prāpyaprāptyuttaraṃnatutataḥpūrvamapi tallakṣaṃcaturviṃśatila kṣyaṃpūjāyaṃtramāha padmamityādi aṣṭadalaṃkamalaṃkṛtvā tatkarṇikāyāṃtrikoṇadvayamadharāgramekamūrddhvāgraṃkṛtvā yuktyānavayoniṃsaṃpādyatadvahiścaturasraṃkuryādityarthaḥ yuktiścetthaṃkarṇikāyāmaṃtaḥpūrvāgramahātrikoṇaṃkarṇi kāyāḥpaścimatekatrikoṇaparyāptabhāgaṃtyaktvāsemanu ṣṭāya īśānāgreyarūpayostatpūrvāgratrikoṇapārśvayoḥpratye kaṃsūtradvayadānenatrikoṇadvayaṃsaṃpādyakiṃcinmūlabhā gaṃmahātrikoṇasyaparityajyapārśvatrikoṇamahātrikoṇa saṃpātarekhādvayamadhastanamārabhyadakṣaṇotarayostriko ṇadvayaṃsaṃpādyasaṃpātasthānataḥ paścimāgraṃmahātri kāṇamadhyamabhāgaparyaṃtatrikoṇāṃtaraṃkṛtvāmadhyasthatri kāṇāgraṃmadhyeyathāsyāttathāpaścimataḥ paścimāgraṃ trikoṇāṃtaraṃkuryāditi vastutastuśaktyāśaktiṃvi nirbhidyabhūyovahnipureṇateḥ saṃpuṭī kṛtyeti || || pṛ0 149ba) yoginīhṛdayavacanādādāvekāṃśaktiṃvilikhyātāṃmadhya| bhāgerekhāṃtareṇanirbhidyabhedakarekhāyāīśāgnibhāgāgra saṃśliṣṭevāmadakṣiṇarekheākṛṣyaprathamaśaktipaścima koṇātpaścimasyāṃdiśipaścimakoṇāṃtarotpādanenadvi tīyaśaktiṃracayet tataḥprathamaśaktepūrvasyāṃdiśyārabhya koṇaracanapūrvakaṃtadvāyurākṣasaparyaṃtevāmadakṣiṇare kheākṛṣyapūrvarekhāṃprathamaśaktipaścimakoṇasaṃśleṣe ṇaviracyavahnipuraṃracayeditirītyānavayoniracanānuṣṭe yā śaktiradhograṃtrikoṇaṃvahnipuramūrddhāgraṃtrikoṇamiti bhedaḥ kecituūrdhāgratrikoṇahayaṃadhograṃvaikaṃtrikoṇa mitipūrvarītyānavayoniracanānusartavyā aṣṭasvapiko ṇeṣutriśūlānyanuṣṭeyoni dakṣiṇāmūrtisaṃhitāsaṃvādī vāyamarthitivadati pīṭhamaṃtramuddharati vāgbhavamityādi nā lohi taḥpaḥrāyaisvarūpaṃ śrīkaṃṭhaḥaḥrakārasyadīrghavatvaṃ paiparāitisvarūpaṃ aparetisvarūpaṃ paraṃtuparetyākāreṇasa ha aparetyakārasyasaṃdhiḥ hasauparasparasaṃvaddhausadāśi vamahāpretāṃtaṃsvarūpaṃ aiṃparāyaiaparāyaiparāparāyaihsauṃ sadāśivamahāpretapadmāsanāyanamityekonatriṃśadvarṇa komaṃtraḥpūjanīyāḥpīṭhasyāstītyarthaḥprāṅmadhyayonyaṃtarā leśrīgurukramaṃpūjayedityanvayaḥ sacatrividhaḥdivyaugha siddhaughamānavaughabhedāt paraprakāśānaṃdaparameśānaṃda paramaśivānaṃdakāmeśvaryānaṃdakāmānaṃdāmṛtānaṃdabhe dādyaḥṣadvidhaḥīśānatatpuruṣāghoravāmadevasadānaṃdāḥ paṃcasiddhaughāḥ mānavaughastusvasvaguruparamaguruprabhṛtiḥ pṛ0 150a) svayamutreyaḥ pīṭhasyottarabhāgetugurupaṃktiṃprapūjayediti sāmānyavidhiścanehapravartane atraviśeṣavidhidarśanā t āgamoktenetyetāvatāprāmāṇikatvamuktaṃ āgataṃśiva vaktātugataṃtugirijāmukhaṃ mataṃtuvāsudevasyatasmādā gamucyatititanniruktiśravaṇenanirduṣṭasarvajñabhagava tpraṇītatvānumatatvāśrayeṣvaprāmāṇyaśaṃkāyāḥ kathamapya saṃbhavāt paṃcapraṇavairityuktaṃtatratāmāha vāgityādinā vāgbhavavījaṃvācomāyāvījaṃramāvījaṃvyomasvādimadurgā pārśvāṃtyāgnisthajhiṃṭīśaḥseṃdusturyyastārojīvoyaṃtrasyacāṃtyaḥ setiteṣāmuddhāraḥ tathācaiṃhrīṃśrīhkhphraihsauṃḥitipaṃcapra ṇavāḥ natirnamaskāramudrāyathāpūrvamiti madhyasthatrikoṇa syaśrīmukhyadevyadhiṣṭitasyāṃtardevyāvāmebhāgesvasyadakṣiṇe bhāgeratiṃtatraivadevīdakṣiṇabhāgesvasyavāmabhāgeprītiṃ tatrai vadevyāḥpuratomanobhavāṃsaṃpūjyavahistanāṣṭadalakesareṣupū rvavadaṃgānyabhyarcyamadhyayonimadhyevacaturdikṣuagrecadrāvi ṇyādyāḥ saṃpūjya pūrvādyaṣṭayoniṣusubhagādyaṣṭaśaktīḥ saṃpūjya aṣṭapatreṣuvrāhmādyāḥ saṃpūjya catusrasyapratha mavīthyāmiṃdrādīṃstadvahirvīthyāmaśanyādīṃścapūjaye t tatrarasādayaḥ pradhānasamakakṣāḥ tatpūjīkṛtvā āvaraṇapūjārthaṃsaṃprārthyaaṃgādivajrādyaṃtaṣaḍāvara ṇadevatāḥ pūrvavadabhyarcyā itisamuditārthaḥ payonnairi titṛtīyaḥpakṣaḥsaghṛtatvaṃsarvatra amṛtāguḍacī giri karṇīaparājitā anulomyetyādi mūlamaṃtra syatrivījāṃte amukaṃvaśamāna || pṛ0 150ba) yetyādisādhyapadamuccāryyapunarvilomenamūlasyavījatrayāṃte svāhetyuccāryajuhuyādityarthaḥ paṭulavaṇaṃjātivilvapuṣpā ṇāṃmilitamevamūlābhipretaṃ tadvaṃddhāṃtebhavapadaṃprayujyapuṣpai| ritikaraṇāt nahitadubhayapuṣpahomastadekatarapuṣpaho mātsidhyati kṛtamālairājavṛkṣaiḥpāṭalairityādīnāṃvika sitairitiviśeṣaṇātpuṣpāṇihomadravyatayāpratīyaṃte ti lakaprayogamāha pādadvayamityādinā kapiraktacaṃdanaṃ coraṃ karvūraṃsaṭītiprasiddhaṃ caturdaśīrātrauśmaśānekanyayā piṣṭa mitiviśeṣa susādhitaṃmūlamaṃtreṇābhimaṃtritaṃ dhāraṇārthaṃmaṃ tramāha madhyetyādinā pūjāyaṃtraṃvidhānenātrāpibhūrjapatrādau yaṃtraṃnavayonyāḍhyakarṇekamaṣṭadalakamalaṃtadvahirvṛtadvaya parasparasaṃbhinnāṣṭāracaturasradvayasvarūpamabhilikhyapratha maṃvījaṃmadhyayonaulekhyaṃtadagrādiyoniṣuprādakṣiṇyenadvi tīyādivījāṃtarāṇītitrikūṭamaṃtrasyāvṛttitrayeṇanavayo nipūrtirbhavati atramadhyādyamityasyamadhyemadhyayonāvādya mādyavījaṃyathāsyātathākiṃvāmadhyayonirādyaṃyathāsyāta thāmadhyayonimārabhyetiyāvadityarthitikecit paretuma dhyādyaṃmūlamaṃtrasyatrivījātmakasyayanmadhyaṃmadhyavījaṃtadādyaṃ prathamaṃyathāsyātathetyarthaḥ tathācamadhyayonauprathamaṃmadhya vījaṃtataḥsvāgreprathamaṃtatastṛtīyamitirītyālikhet dvi tīyādyāvṛttautukramādevavījalekhaḥ kramatyāgepramāṇābhā vāt vastutastunavayoniṣumadhyāyaṃyathāsyātathāvījāni likheditidarśanādvitīyādyāvṛttāvapiprathamaṃmadhyamavī jamevatataḥprathamadvitīyeityevayuktamityāhuḥ ādyamate pṛ0 151a) madhyādyamityanatiprayojakaṃsarveṣvapihiyaṃtreṣumadhyabhūta karṇikāmārabhyaivaprathamamaṃtrākṣaramārabhyaivacayaṃtralikha nasyaprāptatayātenaviśeṣānabhidhānāt dvitīyavījasya prathamaṃkarṇikāyāṃlikhanasyāprāptatayādvitīyamatetva| stiviśeṣābhidhānamititupratibhāti sādhakasādhyanāmā dikaṃtunehāpiprasmarttavyaṃ tatoṣṭadaleṣuprastutamūlagāyatryāḥ varṇānṛpratipatraṃtritrikrameṇalikhet tadvahirvīthyāṃmātṛ kāṇāṃlekhyāḥ tatobhūpuradvayasyāṣṭakoṇeṣukāmavījā nilikhet śeṣaṃyaṃtrasāmānyaprakriyāprāptamatrāpītidhyeyaṃ yaṃtrāṃtaramāha kāmamityādinā ṣaṭkoṇaṃviracayyatatraka rṇikāyāṃkāmavījaṃsādhyādisahitaṃvilikhyaṣaṭsukoṇe ṣuṣaṭkāgravījānyālikhyatadvahiḥkṛteṣuṣoḍaśadaleṣve kaikaśaḥkāmavījānivilikhyatadvahiḥ saviṃdunāhakāre ṇaveṣṭayet veṣṭanaṃcarekhādvayakṛtaikavīthyāmevapūrvava t atrakāmavījaṃbhairavyādvitīyavījarūpamevopādeyaṃna prasiddhaṃtat padārthādarśakṛtopyatraivapakṣepakṣapātaḥtataśca turasramaṣṭadikṣuvajrāṃkitamanuṣṭātavyamityupadeśaḥyaṃtrāṃ taramāha vahnerityādinā pūrveṣaṭkoṇaṃviracayyatatkarṇi kāyāṃkāmavījaṃtadaṃtaḥ sādhyādināmalikhet bhairavyāvā gbhavavījaṃprathamakūṭaṃṣaṭkoṇeṣutataḥṣaṭkoṇarekhāsaṃ dhiṣuṣaṭdhāmlamiticaturthakāmavījaṃlikhitvātadvahiḥ strīmitistrīvījenaveṣṭayet atrastrīmityekatvaṃvivakṣi taṃ tathācavahistathādīrghastamamekaṃstrīvījamālikhe dyathāṣaṭkoṇaṃpūrvaka || || pṛ0 151ba) lpitaṃtadaṃtaḥpraviṣṭaṃsyāditilubhyate yaduktaṃ manobhavasya sakalaṃkukṣautadetakṣipediti manobhavastrīvījarūpotraya tuvāgbhavaṃprasiddhamiti padārthādarśe tatprāmādikaṃ tasya manobhavasaṃjñakatvābhāvenapaṃcamanobhavākhyatvānāpatteḥ yadāpivahirvṛttadvayaṃkṛtvātadaṃtaḥstrīvījenaveṣṭayediti harṣadīpikākṛtoktaṃtadapyuktataṃtrāṃtarāvirodhādupekṣaṇī yameveti idaṃyaṃtrapaṃcabhirmanobhavaiḥkāmavījairuddhṛtatayā paṃcamanobhavanāmakaṃbhavati paṃcamanobhavāstūddhatāstaṃtrāṃ tare kapaṃcamaṃśuvinayanāṃtasaṃyutaṃ savāmadṛkpavanagu ṇānvitaṃkaraḥ ravisvaroharihayaviṣṇuṣaṣṭavahadvalaṃtatasta ruparānvitobhṛguḥ teṣāṃśiraḥsuvidadhītavudhorddhacaṃdrāne vaṃmayānigaditāḥkhalupaṃcakāmāiti ayamasyārthaḥ kaṃ jalaṃtenatadvācakavakārolakṣyate tataḥpaṃcamohakāraḥsa śuvinārakāreṇanayanāṃtenaprathamanetradvitīyenacaturtha svereṇadvitīyanetrapadavācyenasaṃyutaṃprathamaṃvījaṃmāyāvī jamudvatametena pavanāyakārastasmādguṇastṛtīyolakāra stenānvitaḥkaraḥkakāraḥkaramūlekakārasyanyāsāt ete nakāmavījamuddhṛtaṃbhavatiravisvara aikāraḥihayasminha riḥhakārarakārayormadhyeitiyāvat vinācatu saṃkhyāpadāṃ teṣṇupadāṃtenalaṃkāreṇatrisaṃkhyāmilitvāsaptasaṃkhyāyakā rātsaptamaḥsakāraḥsamadhyeyatrāstitatyaviṣṇuevaṃbhūtaṃhari tisvarūpaṃ itthaṃcahsraiitiprathamakūṭamuddhṛtaṃbhaddhṛtaṃbhavati ṣaṣṭaḥṣaṣṭasvaraḥtatravahaṃtauvalauvakāratalakārauyatretyevaṃ bhūtaṃvījaṃetenanlumitisamuddhataṃ taraḥtakārasahitorakā pṛ0 152a) raḥtarosminnastītyarthearśāyava tathācatakārarakārā bhyāṃyuktobhṛgurityarthaḥukāraḥpaṃcamasvaroyasyasaḥturyasva ritiyāvat bhṛguḥsaḥttenastrīityuddhṛtaṃbhavati eteṣāṃvī jatvaṃśiraḥsvarddhacaṃdrasyatadupalakṣitaviṃdordānādbhavatīti athavālāvījapūrvasyaratyādernyāsasyapūrvamuktatayātajñā nārthaṃtanmaṃtramuddharati adharetyādinā adharo dvādaśasvaraḥ vrahmākakāraḥiṃdrasthaḥlukārasthaḥśaśīyutitiśaśi nāviṃdunācaturthasvareṇacayutaḥsaśaktovrahmānuṣṭeyityarthaḥ īkārasyaśaśipadāṃtevinyāsāt sakāravisargābhyāṃyukta ścaturdaśasvarastṛtīyaṃ etatprayogastaṃtrāṃtare vrāhmībavāka ṇaniśā'mapapaṃcagavyasaṃpācitaṃpratijapedayutaṃghṛtaṃtat garbhiṇyatholihanuvāgadhipaṃdhiyāsāsarvajñamūrjjitaguṇaṃ nayanaṃprasūte āmayaṃkuṣṭaṃ tathā idamevadinedinedinādāvupa rāgepyathavāniśeśabhānvoḥlihatāṃmukhatogirāmadhośāprati niryātimahāpravāharūpeti gāyatryāstriśitiyaṃtreuktatayā tadākāṃkṣāyāṃtāmuddharati manmathamityādīnā manmathapadaṃsāṃ pratamevoddhṛtavālādvitīyaṃvījaparaṃ dhīmahimitiśavdakarmaṇidvitīyāklīṃ tripurādevividmamahekāmeśvaridhīmahitannaḥkinnepracodayāditicatu| rviṃśatyakṣarāgāyatrīmukhyasveṣṭadevasyastutiprārthanāṃtāṃpūjāṃparisamāpyai vapaṃcāyatanāṃtargatāparadevatāpūjānuṣṭeyānāsamāpyāyītidhanayi tuṃstauti vrahmādayityādinā etenakāṃḍānusamayapakṣevapūjāyāma nusartavyonapadārthānusamayapakṣitidhvanitaṃ padārthādarśakā ropyamumevapakṣamurarīcakāra sūkṣmarūpāṃnirguṇāṃtvāṃstu tipadaiḥ stutipratipādakaśaśavdaiḥ nirguṇasyastutipra| tipādakāḥ keśavdāityapinajānaṃtivayaṃtusutarāṃ ta smātsūkṣmārūpāṃtvāṃvihāyakuca || || pṛ0 152ba) kuṃkumākārādidhāriṇīṃsthūlarūpāmevastumaḥatevatā mevārcayāmaḥtāraḥśuddhoyohāraḥ muktāśuddhaucatāraḥsyā ditikoṣaḥ anyonyeti yetavopāsanāṃsatkāśāstrāṃtara gatamatabhedanirākaraṇakalahenapramāṇaviśeṣaciṃto nmūlitavittā atevajaḍhadhiyastetavarūpaṃkiṃjānaṃti vāgbhaveti vācāmudbhavoyasyāḥsakāśāditivyutpattyāvā gbhavaḥkuṃḍalinīparādīścaturobhāvānparāpaśyaṃtīmadhyamā vaikharīrūpānavasthāviśeṣānpadeṣuādhāranābhikaṃṭhamu kheṣukramādāśrityakaṃṭhādibhiḥkaraṇairvihitārthaviśeṣe ṇahitārthaṃvāṃchitārthamudīrayaṃtītyarthaḥvāyuṃprāṇāpāna vāyuṃvairiṣaṭkaṃaṃtimapaṭalevakṣyamāṇakāmakrodhalobha mohamadamatsararūpaṃ tvāṃprāpyeti tvayyevasṛṣṭiṃkaroti tvada bhāvetvādhārabhāvātkṛtāpisṛṣṭirvilīyeta nahyādhāre ṇavināsthitiḥtayācavināsṛṣṭisthairyyamitibhāvaḥke citutvāṃprāpyaivamanmathasyaripuṇānatukāmāsaktenasṛṣṭiḥ kṛtānācetstrīpuruṣābhyāṃjāyatesṛṣṭiritisthitimaryā dānasyāt rmaryādāsthāpikāpitvamevetibhāvitivadaṃti svavāsabhavanānmūlādhārāt śivarājadhānīṃ brahmaraṃdhrasthi tasahasradalakamalaṃsauṣuṣṇāyārgeyānyādhārādisthāna gatānicaturdalādikamalānisaptaśavdārthayorbhāva sa ttāyatraśāraṃkarmmaphalaṃdyatikhaṃḍayatītiśāradā evamādi stutiṃkṛtvākṣamāpyājñāṃgṛhītvaivaparadevatāgaṇeśādi kramātpūjayetyabhiprāyaḥ mātaṃgīmaṃtramuddharativāgityādinā namoṃtetamoitiokārāṃtavrahmākaḥagnīrakārastasyāsa pṛ0 153a) nāsthitiyaṃtratyevaṃbhūtaṃnetraṃhrasvikāra bhṛguḥsaḥtvavetyapi svarūpaṃ ravirmakāraḥśivayukekārayuktaḥtathācaiṃhrīṃ śrīṃoṃnamobhagavatiśrīmātaṃgeśvarisarvajanamanoharisa rvamukharājisarvamukharaṃjinisarvarājavaśaṃkarisarvastrī puruṣavaśaṃkarisarvaduṣṭamṛgavaśaṃkarisarvasatvavaśaṃ karisarvalokaṃamukaṃmevaśamānamesvāhetyaṣṭāśītya kṣaromaṃtraḥasyadakṣiṇāṇāmūrtiḥṛṣiḥgāyatrīchaṃdaḥmātaṃ gīdevatāmāyāvījaṃsvāhāśaktiḥ kaṃṭhastanmaṇirucadeśa viśeṣaḥgalastadadhobhāgaḥ padānyaṣṭādaśanyasaṃdityuktaṃ tatrakiṃvarṇamātraṃpadaṃ kiṃvāśaktaṃpadaṃ āhosvitsuvaṃtaṃ kiṃvātiḍaṃtaṃathavāpratyekaṃtadubhayāṃtamitiśaṃkāyāṃ svarūpaviṣayāpadavibhāgaṃdarśayatiguṇetyādinā prātha mikaistribhiḥprathamaṃpraṇavenadvitīyaṃnamitidvābhyāṃtṛ tīyaṃ bhagavatīticaturbhiścaturthaṃ śrīmātaṃgeśvarītipaṃ camaṃsarvajanamanoharītyaṣṭavarṇaiḥṣaṣṭaṃsarvamukharājī tiṣa * ḍgaivarṇaiḥsaptamaṃsarvamukharaṃjitītisaptabhiraṣṭa maṃsarvarājavaśaṃkarītyaṣṭabhirnavamaṃsarvastrīpuruṣava śaṃkarītidaśabhirdaśamaṃ sarvaduṣṭamṛgavaśaṃkarīti daśabhirekādaśatamaṃsarvasatvavaśaṃkarītyaṣṭabhi rdvādaśatamaṃ sarvalokamiticatubhistrayodaśata maṃamukamitisādhyanāmaparaṃtadvahūkṣaramapia mukamititribhirvarṇairupanyāsātryakṣaramucyate tada bhiprāyeṇaivāṇoraṣṭāśītyakṣaratvamuktaṃ jānakīva llabharāmādiprakṣepeṇādhi || || pṛ0 153ba) kanyūnākṣarakatvepinadoṣaḥ tathācatribhiścaturthardaśatamaṃ ityekenapaṃcadaśatamaṃvaśamitidvābhyāṃṣoḍaśatamaṃ āna yetitribhiḥ saptadaśatamaṃ svāhetidvābhyāṃmaṣṭādaśatamaṃpa daṃkartavyamityarthaḥ namoitidvābhyāṃtṛtīyaṃvaśetidvābhyāṃ ṣoḍaśatamaṃ mānayetitribhiḥsaptadaśatamamitisāṃpradāyi kāḥ mūlasyavarṇānāṃyathāsthitānāmevanyāsoyuktitye| ṣāmāśayaḥ maulupadasvārasyātupūrvoktamevayujyateityeṣa padanyāsaḥ prathamaḥvāgityāde aiṃśrīṃhrīṃratyaimātaṃgyainamaḥ aiṃratyaimātaṃgyainamaḥ ityādiprayogāmatabhedādavadheyāḥ i tiratyādinyāsodvitīyaḥ svanāmādimavarṇasyavījatvoktā saviṃdutvamuktaṃ tenahṛhṛllekhāmātaṃgyainamaḥityādiprayogāḥ eṣatṛtīyonyāsaḥ caturthaḥṣaḍaṃganyāsaḥaiṃhrīṃśrīṃoṃnamobha gavatiśrīmātaṃgeśvarisarvajanamanoharihṛdayāyanami tyādistatraprayogaḥ paṃcamanyāsamāha vāṇetyādisvanāmā dītyanenadrāṃśāviṇīmātaṃgyainamaḥityādiyogaḥsūcitaḥ ṣaṣṭanyāsamāhamanmathetyādinā vāmāṃgasamārabhyadakṣi ṇāṃsaparyaṃtaṃsavadaneṣaṣṭasthāneṣukrameṇaiṃhrīṃśrīṃmanma thamātaṃgyainamaḥ ityādi maṃtrairaṣṭakāmānyaset saptamanyā samāha tatonyasyetyādinā vadanāṃsādirūpeṣusthāneṣvi tyarthaḥ maṃtraviditigurūpadeśādanaṃgakusumādīnāṃmaṃtra vettetyarthaḥ tenavījatrayādikāmātaṃgyaṃhyāeteṣāṃmaṃtrāi tisūcitaṃtenaiṃhrīṃśrīṃanaṃgakusumāmātaṃgyainamityādi prayogaḥsiddhyati aṣṭamaṃnyāsamāha vinyastavyāityādinā pṛ0 154a) mātaṃgīpadasyaśevaraśekharalakṣmībhūtāprabhṛtayaḥ ihāpimaṃ triṇetipūrvoktārthakenavījatrayalābhaḥvījatrayādikā nitivāsarvatrānuvartatetenaiṃhrīṃśrīlakṣmībhātagyainamaḥ ityādiprayogaḥ tatomūddhnimūlamaṃtranyāsonavamaḥ āvārā dyaṣṭasthāneṣuvrāhmādyaṣṭamātṛnyāsaḥ atrāpyanuvṛtyāpīja trayalābhaḥtenaiṃhrīṃśrīṃvrāhmīmātaṃgyainamaḥityādiprayogaḥ eṣadaśamonyāsaḥ eṣevasthāneṣvasitāṃgabhairavādinyāsaḥ ihādhipūrvavat aiṃhrīṃśrīṃasitāṃgabhairavamānaṃgyainami tyādiprayogaḥ eṣadaśamonyāsaḥ punarmūrddhnimūlamaṃtranyā sodvādaśatamaḥ trayodaśatamanyāsamāha ādhāretyādinā imāḥkramādityaṃtenakriyāśaktirekāsṛṣṭisaṃjñetyekāpratye tyekāsuṃdarānaṃdehyekābhuvormadhyityārabhyaśivāṃtamūrddhvārddhvā didaśasthānānivoddhavyāni eṣucamūlādhārādimārabhyaśi vāṃtaṣoḍaśasthāneṣuvāmādyānavṛvuddhyaṃtāḥṣoḍaśaśaktayo nyastavyāḥtatravāmāmātaṃgyainamaḥjyeṣṭamātaṃgyainamaḥityāda yaḥprayogāḥ caturdaśatamaṃnyāsamāha śirityādinā etā vakṣyamāṇāḥtāṃmātaṃgīṃmātaṃgīpadādyāṃpunarmahadādyāṃmataṃ gīṃpunarmahālakṣmīpadādikāṃtataḥsiddhalakṣmīpadādikāṃ nyaset vījatrayaprayogaḥ sarvatramātaṃgyaṃtatvamapisarvatra tathā caiṃhrīṃśrīṃmātaṃgīmātaṃgīmātaṃgyainamaḥitimātaṃgīpadatra yaghaṭitaḥprathamotraḥaiṃhrīṃśrīṃmahāmātaṃgīmahāmātaṃgīma hāmātaṃgyainamaḥitimahāpadamadhikamaṃtarbhāvyamātaṃgī padaghaṭitodvitīyaḥ aiṃhrīṃśrīṃmahālakṣmīmātaṃgīmātaṃgyai namaḥ ititṛtīyaḥ aiṃhrīṃśrīṃsiddhilakṣmī || || pṛ0 154ba) lakṣmīmātaṃgīmātaṃgyainamaḥ iticaturthaḥ vastutastumahā padapūrvakatvamevamātaṃgyāmahādādyāṃtamitimūlātpratī yatenatumahāmātaṃgīpūrvapadamapi tathācamahāmātaṃgī mātaṃgyainamaḥ itimātaṃgīpadadvayaghaṭitevāyaṃmaṃtrona tatpadatrayaghaṭititidhyeyaṃmūlamaṃtrasyamūlādhārenyā soyaṃpaṃcadaśatamaḥ punamūlenavyāpakanyāsaḥṣoḍaśa tamaḥsāmānyaprakriyāprāptāṃtarmātṛkānyāsasṛṣṭisthi tiḥ saṃhārasṛṣṭisthitinyāsakalādimātṛkānyāsaprapaṃ camātṛkānyāsādayotrāpinavismartavyāḥ kūlikākeśa samudāyomūrddhaḥtasyakalhāreṇasugaṃdhyutpalaviśeṣeṇa vaddhayānirmitayāniyamitekīkaraṇenitastatogati viśeṣopayātāṃśaṃkhapatraṃśaṃkhakṛtatāṭaṃkaṃitikecit śaṃkhapadaṃkaṃkaṇādirūpaśaṃkhakṛtābharaṇaviśeṣaparaṃ yatrapadaṃcatālapatrārthaṃtāḍīpadaṃhistriyaḥkarṇabhūṣaṇaṃ racayaṃti śaṃkhenasahitaṃpatraṃyasyāḥsātathetyāhuḥkeci t citrakaṃtilakaṃtamālapatraṃtilakaṃcittakaṃcaviśeṣa kamititrikāṃḍīsmaraṇāt pūjāyaṃtramāha trikoṇetyā dinā pūrvamadhograṃtrikoṇaṃtaduparyyekaṃvṛttaṃtatoṣṭadalaṃ tatovṛtaṃtataḥpunaraṣṭadalaṃtadvahirvṛttaṃtatovahiḥṣoḍa śadalaṃkamalaṃtadvahiḥ mavajraṃbhūpuraṃkamalatrayamapisa kesaramitidhyeyaṃ vibhūtyādayonacātrapīṭhaśaktayomā taṃgyaṃtāḥ tenavibhūtimātaṃgyainamityādiprayogaḥ aiṃ hrīṃśrīsarvaśaktikamalāsanāyanamaḥ itipīṭhapūjā pṛ0 155a) maṃtraḥpūrvavadityanenarāmakoṇamārabhyetyuktaṃ ratyādeḥpūjā maṃtrāścanyāsamaṃtrāeva tatraratyādayastrikoṇamadhyeva vāmakoṇādiṣuhṛllekhādyāpitrikoṇevapūrvādica turdikṣumadhyecaaṃgāniprathamāṣṭadalakesareṣutatastri koṇevahṛllekhāditovahirbhāgepaṃcavāṇācaturdikṣvagraṃ caprathamāṣṭadaleṣuanaṃgakusumādyāḥmadhyevrāhmādyāḥa greasitāṃgādibhairavāḥṣoḍaśadalapatreṣuvāmādyāḥṣoḍa śacaturasrepūrvyadidikṣumātaṃgyādipūrvakāmātaṃgyāśca tasraḥcaturasrakoṇeṣāgneyādikrameṇavipreśādayaḥeta caturasravāhyesāmānyaśāstraprāptatrirekhākṛtabhūpurapra thamavīthyāmiṃdrādayaḥtadvahirvīthāṃvajrādayaḥpūjanīyāḥ itiniṣkṛṣṭārthaḥ ratyādayohṛllekhādyāḥpradhānasamakakṣa devatāpūjājñāṃsaṃprārthyaaṃgādidvādaśāvaraṇapūjāe kaikāvaraṇapūjāṃtehastaprakṣālanaprathamādyāvaraṇapra thamapūjānivedanādikaṃpūrvavat athaivaṃprakāreṇasā dhitamaṃtrasyasveṣṭasādhakatvamupadiṣṭaṃtatraprakārākāṃkṣayā māha makṣiketyādimallikācamelīpunāgaḥkesaraḥutpa laiḥnīlotpalaiḥlakṣmīstāṃvūlākāravallīkiṃśukaḥpalā śaḥvaṃjuloveḍasityaparaparyāyaḥkṛṣṭiḥākarṣaṇaṃsarva mitipūrvoktamatraprakaraṇeyatarevopādeyaṃnavakṣyamāṇama pi tathāsatisarvāṃtevaparibhāṣārthaṃsarvādauvedamabhihi taṃsyāt madhyetadabhidhānaṃtugraṃthāsaurasyakaramevetidhyeyaṃ trimadhuraṃmadhughṛtaśarkarātmakaṃmadhughṛtadadhyātmakamitike cit | pṛ0 155ba) kuṃkumādītyādinājaṭāmāṃsīkarvūraraktacaṃdanānitathāca śaktigaṃdhāṣṭakanetiparyavasanaṃtatsamuditagaṃdhāṣṭakaho maphalaṃjagadvaśyatātilakaṃtukanyayāhimodakenacatu rdaśyāṃrātraupiṣṭenapunaretanmaṃtrābhimaṃtritenakartavyaṃ e tānicaṃdanādīnyaṣṭadravyāṇi vījānijalapiṣṭānikāṃ syapātrekharātapesthāpayettasyatattailaṃniḥsaratyevanānyathe tiprakāreṇasaṃpāditaniṃvatailānvitalavaṇahomatovairi ṇāṃjayaḥparānśatrūn atrapatrahomasaṃkhyānoktātatrasā mānyataḥpūrvamuktākāryalādyavaṇairavamavekṣyasahasrādyayutāṃ tākālānāmnānemaṃḍalādirūpaḥsakṛditinyāyādekapra yogaparyyāptevavāyatratunaikaprayogātsiddhistatraprayogāḥ paṃcaparyaṃtamanuṣṭeyāitisarvasiddhaṃ siddhamaṃtrakasyasādha kasyasvakāmanānusārisāmagrīpauṣkalyepaṃcasaṃkhyākapra yogādavaśyamevasvakarmārthodayitibhagavatpratijñāstyavya bhicāriṇīitikāmyaprayogāṃtaṃmātaṃgīmaṃtravidhiṃnirūpya gopyaprakāśanasaṃbhūtāparādhakṣamāpanārthaṃ mukhyastotrapā| ṭhāṃtapūjāṃparisamāpyaivagaṇeśādyaparadevatāsaparyācara ṇaṃnāsamāpyāpītisūcayituṃcamātaṃgīstutimārabhatere vatāmiti ratnamāletistutināmaanyevṛhaspatiprabhṛta yaḥanyekuverādayaḥ etenasvasvābhīpsitalābhārthameṣai vopāsyetidhvanitaṃdevīṃpadarājñīṃrājyasaṃparānaṃpratha mamanuktamititadapyāha vinamretyādinā etenapratha maślokevāṃtimenānyapadeneṃdrādayorājānogrāhyā itisūcayaṃtīharṣakaumudīpratyākhyātā nahiśrīpadaṃla pṛ0 156a) kṣalakṣaṇādikleśamaṃtareṇarājyaśriyamācaṣṭe saṃpadaṃpuna ranāyāsādevābhidadhāti akṣatrimāṇāṃdoṣavatpuruṣāpra ṇītānāṃtenasarvajñabhagavatpraṇītatvasyamatsyāvatārode vaṃvaktītyādivodhitasyanaiyyāyikābhyupetasyābhyupagame pinakṣatiḥsparamatetuvaktītyasyāvirbhāvayatītyarthaḥ ni daṃguṃphāḥ pravaṃdhāvedāgamāitiyāvat padātpadaṃpadepadepa davīpaṃthānaṃsvīyapadanidhānenakṛtārthayaṃtī dhinotuprī ṇātu alavdheti lavdhānītyataḥpūrvaṃbhūṣābhāvāyāti lavdhābhūṣāyaistelavdhabhūṣāḥpūrvamābhūṣaṇābhāvavaṃtaḥsaṃ taḥpaścādbhūṣaṇavaṃtaḥidaṃsvabhāvājjanmaprabhṛtyevabhūṣāspada mityato'lavdhabhūṣaṃviṃvādharevanyastalalāmasthāpitabhū ṣāviśeṣastenaramyamityarthaḥ viṃvādharenyastaṃlalāmati lakamivaramyaṃmukhaṃnedaṃmukhaṃkiṃtvadharasyaramyaṃvatilaka mityarthaḥ itikaścit parāṃśriyamityatrateityadhyāhāryyaṃ || yasyodyotamatīsatīguṇavatīmātāpitomāpatirnāma premanidhītipaṃthakulabhūḥkūrmmāvalojanmabhūḥ sūpā syaṃkṛtavīryyajācyutapadaṃvārāṇasīvāsabhūstajjepūrtti magādineśapaṭalaḥśavdārthaciṃtāmaṇau || || pṛ0 156ba) athamukhyapūjāṃkṛtvāpareṣāṃpūjākarttavyāmukhye puṣpāṃjaliṃ datvāgaṇeśādyarcanaṃbhavedititaṃtrāṃtaravacanāt puṣpāṃjaliścā yamaparadevatābhyarcanāprārthanārthakaḥ tatrapūjāyāṃgaṇeśā direvakramaḥpūrvoktādevavacanāt tataścaprādakṣiṇyenama duktasthāpanakramātpūjānuṣṭeyā tathācagaṇeśasūryyavi ṣṇuśivāḥpūjanīyāḥ kramaśityāyāti tenaivacakrameṇani rūpaṇamapiyujyatityabhipretyagaṇeśanirūpayitumāha a thetyādināyānlavdhetyādiśrotṛpravṛtyarthaṃācāryyaiḥ praṇapra ṇavādirayamuktaḥcaturrādyopivilomenatārādirviṃdusaṃyutaḥ vighnamaṃtrohṛdaṃtorcāvidhauhemedviṭhāṃtakiti prayogasāre aukārayogaḥ vījamiṃdumarauyuktaṃkatṛtīyaṃtathaivacetidhyāna māhasiṃdūrābhamityādinā ūrdhvasthavāmadakṣiṇahastayoraṃkuśa pāśaudadhasthaḥ yostayordaṃvaramudre vedalakṣaṃcaturlakṣaṃ idaṃca sarvaṃsarvatrakṛtayugābhiprāyaṃ kalpoktasaṃkhyācaturguṇaṃkalau sarvamaṃtreṣu kṛtekalpoktamevasyāttretāyāṃdviguṇaṃcaret dvāpare triguṇaṃproktaṃkalāvetaccaturguṇamitisaṃhitādivacanāt ta taḥdaivailakṣajapānaṃtaraṃ eṣopinaniyamaḥviṃśallakṣajapenmaṃ traṃtīrthādaunirjanevane tadaṃtehavanaṃkuryāllakṣāṃtevāpṛthak pṛthak lukṣāṃtehavanaṃkuryādeṣevakramaḥśubhaḥ itisaṃhitā dismaraṇāt tasmādekaikalakṣāṃtevahavanaṃsādhīyaḥ atra militairevāṣṭadravyairhomaḥ daśāṃśasaṃkhyāviśiṣṭahomakriyāṃ pratisarveṣāmapyaṣṭadravyāṇāṃyugapatkaraṇatvenānvayāt ekaikadravyakaraṇakohihomonāṣṭadravyakaraṇakaḥ yattu āhutipramāṇālābhaḥsyāditipadārthādarśakṛtoktaṃ tanna pṛ0 157a) ekaikadravyāhutipramāṇasyamūlevoktatayātāvadravyamilate tāvadāhutipramāṇasyārthāyātatvāt yadapi naivavrīhibhiriṣṭaṃ syādyavairnavayathāśruteḥ miśrairijyetayadivediti bhādṛvacanopa nyasanenaviśiṣṭasyadravyāṃtaratayāmiśritadravyahomenaikenāpi dravyeṇahomaḥkṛtobhavatītitenapratipāditaṃ tadapina yavavrī hyādisthalevakāraśravaṇāditaradravyatairapekṣeṇahomakaraṇatā yāekaikadravyevodhanādaśāstrārthatā prakṛtaṃtuvākārasyāśrava ṇātkenavānairapekṣyakaraṇatvaṃvodhitaṃ najānīmaḥ vākāraśrava ṇayorekokārabodhevākāropādanamevavyarthaṃsyāt viśiṣṭasya dravyāṃtaratvepikānohāniḥ nahyekaikadravyeṇahomapakṣapakṣapā tinovayaṃ yenakenāpimodakādyanyatamadravyeṇatavahomona jātityasmanmatevrūyāḥ kiṃtudravyāṃtaratvenatvadabhimataviśi ṣṭadravyakaraṇatāvādinevetinedaṃkimapidūṣaṇaṃ yadapi aṣṭadravyaistrimadhvaktaijuhuyāccapṛthakpṛthagitigaṇeśavima rśanīvacanopanyasanaṃ tadapyasmadanukūlamevāmilitānāma ṣṭadravyāṇāmekakriyāyāṃyugapadanvayāt aṣṭadravyanāmakaṃna kiṃciddravyāṃtaramasti pramāṇābhāvāt saṃyogamātrādravyāṃtarotpa taunānādravyakalpanayāgauravāpatteḥ tasmāttattadravyamevasaṃyukta maṣṭadravyamitisūcamituṃpṛthakpṛthagitidravyānvitamukti etenāṣṭadravyakaraṇakahomekimāhutipramāṇamitiśaṃkāni rākṛtā taddravyāhutipramāṇasyaivāṣṭadhāmilitasyataddāhuti pramāṇatayārthādevaprāptatvāditidik śuddhaiḥ avakaraṃdūrīkṛ tya *?ktālpaśoṣitaiḥ sarvaśaktikamalāsanāyanamaḥ itipīṭha maṃtremūlāditvaṃkarttavyamityupadeśaḥkarṇikāyāṃmukhyapūjā pṛ0 157ba) naṃtaraṃaṃgādyāvaraṇapūjātaḥpūrvaṃpradhānasamakakṣāṇāṃga ṇādhipādīnāṃcaturdikṣupūjākāryā aṃgādilokapālāṃta mititumūlavacanaṃpūrvoktamāvaraṇadevatāparaṃ nahigaṇā dhipādayotrāvaraṇadevatāḥ eṣaivadiśānyatrāpi etenāṃ gādilokapālāṃtamitisaṃbhavābhiprāyeṇananiyamiti mū lenyūnatāpradarśanaṃpadārthādarśakṛtāṃ pratyuktaṃ āvaraṇapūjā yāmaṃgāditvasyaivaniyatatvābhyupagamāt lokapālāṃtatvāṃ śepunaragatyāprāyikatvābhyupagamaḥsādhīyāt lokapāniṃ drādīnāṃlāṃ?prathamataḥsthaladānenaanugṛhṇaṃtītivyutpa tyālokapālasyakvacidvyabhicārasthaleṃtyapūjyakārttavīryyārju nāddiśaktisaṃgrāhakatvasaṃbhavenasarvāṃśevamūlasvārasyama pyupapādayituṃśakyate itimaṃtarvya tarppayediti gaṃgaṇeśā yanamaḥ itiprayogaṃkevit gaṃgaṇeśaṃtarppayāminamaḥ iti prayogaṃkecanāhuḥ dinaśaḥ iti ekaikadinecatuḥśatasaṃ khyayāekaikanārikelādidravyeṇajuhūṃścaturdinamadhyesaka ladravyahomaṃsaṃpādayiṣyatisādhakaḥ kramādityabhidhānevyu tkramātsamuccitairvācaturdravyairhomaḥsyāt tatrāpinirdeśakra movyuktamaṃvādhayennatupūrvadiśāprāpyasyasamuccayasyavādhakaṃ kiṃcitpratyutasādhakamevetaretaradvaṃdvottarevahuvacanaṃ atra kramopādānādapipūrvatrasamuccayaḥ pratīyate yattuyathālā bhamaṣṭadravyopādānaṃnanuekaikaśopisarvadravyagrahaṇamāva śyakatvenāmnātaṃ anyathātadekataradravyasyālābhehomaka rmmaṇa evāniṣpattiprasaṃgāditiharṣakaumudīkṛtoktaṃtannayu ktaṃ homakarmāniṣpattāvapīṣṭāpatteḥ nacedaṃpratyavāyopādakā pṛ0 158a) karaṇakatvalakṣanityatvavat pramāṇābhāvāt nacadīkṣottara midaṃnityatvamapyatrāssevetivācyaṃ puraścaraṇasyānāvaśyaka tvasyabhaktitaraṃgiṇyāṃsamūlaṃpratipāditatvāt kāmyakarmme chorevapuraścaraṇasyāvaśyakatvāt atevakāmyakarmmaṇāṃpu rataścaraṇīyatvātpuraścaraṇamucyateititanniruktiḥ homāsaṃ bhavepidviguṇejapādirūpānunukalpāśrayaṇenakarmmaniṣpattiḥ saṃbhavatyevetikiṃcidetat nacakāmyānurodhārthamevayathā lābhamitimaduktiritivācyaṃ yadāśaknuyāttadākuryāditi vacanādravyālābhekathaṃkāmyaṃkarttavyamityākāṃkṣāyābhāye nayathālābhamitikalpanāyāvasarasmaivābhāvāt nanuka lpopadiṣṭadravyaṃsakalamapisaṃpādyapravṛttasyāpyakasmādekā didravyavyapagamekathaṃkarttavyamityākāṃkṣāyābhavatyeva kāmye pyupakramādūrddhaṃkecitpratinidhiṃviduritivacanāditicet maivaṃkiṃcidityanenaitarthasyamukhyatvaṃnāstikiṃtutādṛśastha lekāmyaprayogamaṃgevabhagavatītisarvasaṃmatorthitidhvana nāt satilairityatralājaidityatracatuṣkaśaknupratipadamā rabhyacaturthyaṃtamityanuvarttanīmīcaturdinamityapyetatparameva etenavṛddhinyūnatvābhyāṃyadāsāvanacaturdinatvapratipadādi caturthyaṃtaṃnasaṃbhavatitadaiṣaprayogonānusaraṇīyitidhvani taṃ saṃvādaṃ vivadatāsahaikavākyatvaṃ hastinābhagnenaścetākaṃ raktacaṃdananiṃvānyatamenagajadaṃtenavāgaṇeśasyokta dhyānā nuguṇyenapratimāṃkṛtvā āvāhanapūrvakaṃgaṇeśaṃsaṃpūjyaso pavāsastāṃpratimāṃspṛśannevasparśamārabhyāmokṣaṃcaṃdragrahaṇe maṃtramamuṃjaptvāsamāvārāddhomasaṃpātavatīṃtāṃśikhāyāṃsa pṛ0 158ba) mudvahansādhakovivādādiṣujapavānsyāt madaḥ karima daḥ anulometi ekasyaivavījasyānulomavilomasthatvaṃma dhyasthatvarūpamevaparyavasyati tathācavījayoranayormadhyeamu kaṃvaśaṃkuruityādityādhyanāmasauvarṇarājatakāṃsyādipātra prasāritanavanītamadhyelikhitvātatravighneśarabhyaprāṇaprati ṣṭāṃkṛtvāsaṃpūjyāṣṭottaraśatāvṛtyāmūlamaṃtreṇābhimaṃtryarātraumau naṃkṛtvābhakṣyayedyaditadātasyasādhakasyasasādhyovaśyaṃśīghraṃ vaśībhavatītyarthaḥ itipadārthādarśakāraḥ ādaugamitiaṃte aṃgṛitivilomatolekhyamiti harṣakaumudīkāraḥ yujyatece kṣameva anyathāekākṣarakevāyaṃmaṃtritijānatopyācā ryasyājulomavilomasthetikathanaṃkathaṃyujyetagaṃvījaṃdakṣi ṇotayoḥ sauvarṇerājatetāmrekāṃsyevāmṛnmayepivā śuddhaṃpātre navanītaṃprasāryyāṣṭadalaṃlikhat karṇikāyāṃparasparaṃgaṃvījaṃ sanmukhadvayaṃlikhecutadudaresādhyanāprasaṃlikhet gamiti vījāṃtaritaṃsādhanāmākṣarāṇicaviṣṭamehumitivījenamaṃtra yeccasahaṃsrakaṃ tataḥsādhyasyaprāṇapratiṣṭāmaṃtrakaṃ śubhaṃ śata vāraṃjapedāśujaptvātannavanītakaṃ bhakṣayetsādhakonūnamevaṃ saptadinaṃcaret sādhakasyavaśenūnaṃsādhyovaśyaṃbhavettataḥ arthaiḥ prāṇaiścasarvasvaiḥsavaśobhavatidhruvamitisādhyanāmalikhane prāṇamaṃtramūlamaṃtrajapayoścaviśeṣasyāvedakasyaśrībhagavatpra ṇī tatadrayāmalasyadarśanāparasparā?bhimukhaṃisthamevānuloma vilomapadābhyāmabhyupadiṣṭaṃ yadvāmaulaṃaṣṭottaraśatamitiprā ṇamanupūrveṇaivānvetu alpāṃtaratvāt mūlamaṃtraṃprajapyetyatratu darśitataṃtroktasahasrasaṃkhyayaivasaṃkhyākāṃkṣāpaharttavyetidhyeyaṃ pṛ0 159a) pāṇau'likhitvātayoraṃtastiryakapaṃkṣmākāreṇasādhyādināme tikecit navanītityupalakṣaṇamapūpādeḥkāryoyaṃvidhirapū pecetitaṃtrāṃtaradarśanāt saptavāsarāniti śuklapakṣapratipadamu pārabhya prakārāṃtareṇākāṃkṣānivarttanāpekṣayāprakaraṇopasthita syaśuklapratipadevākāṃkṣānivarttakatvenasvīkarttumucitatvā t asyataṃtrāṃtaroktaṃkāmyayaṃtraṃyathā aṣṭāraṃpadmamālikhyakarṇi koparitasyavāgauṭīṃviṃdusamāyuktāṃnāmnāsārddhaṃsamālikhet ko ṇapatreṣuvāgnīśanairṛtyānilasaumyataḥ kramādaṃgādyasvavarṇāṃśca tataḥpannāgrakeṣuca mātṛśaktyādivarṇāṃśca tataḥpadmasyavāhyataḥ svadikṣulokapālānāmādyarṇānisamālikhet śiṣṭamātṛkā yāveṣṭāyāśenaivākuśenaca tasmintāvāhyadeveśaṃvighnaṃyaṃtresama rcayet kṣaumādivastraisaṃveṣṭyagalevāmūrddhnicārayet tasyahastaga tālakṣmīrvāṇīejihvāgatāsadā medhāmanogatākīrtiṃvarddhamā nāsadābhavediti asyārthaḥ pūrvamaṣṭadalakamalaṃvilikhya tadu paryyaṣṭāraṃvilikhya tadupariṣoḍaśadalaṃvilikhya tatovṛttaca tuṣṭayenavīthītrayaṃracayet tatrakarṇikāyāṃmūlamaṃtraṃvījātma kaṃtasyāṃtaḥsādhyādināmaprāgdalamūlamārabhyakṣipraprasādanamaṃ trasyavakṣyamāṇasyamūrttyaṣṭakādimākṣarāṇilikhitvāṣṭākṣarasyā gneyādikoṇadaleṣusaumyadigdalecakramādaṃgapaṃcakanāmādimā kṣarāṇilikhitvāprathamāṣṭapadmasyadalāgneṣuvrāhmādimātṛrūpā yāḥśaktayastatnāmādyavarṇānālikhyatadvāhyataḥsthiteṣṭārekhadi kṣuiṃdrādidiśāsukramādiṃdrādilokapālānāmādivarṇānāli khyaṣoḍaśadaleṣusvarānlikhitvāśiṣṭāvaśiṣṭāyā kādikṣāṃta mātṛkā tayāprathamavīthīpāśavījenadvitīyāṃ aṃkuśavīje pṛ0 159ba) natṛtīyāmāveṣṭayediti gāyatryāḥyaṃtreṣulekhyatayāsoddhatātaṃ trāṃtare ekaddaṃṣṭrāśavdāṃtevidmahepadamuccaret vakratuṇḍapadaṃṅe taṃdhīmahītipadaṃtataḥ tannovighnaḥpadāṃtepravovarṇautatodayā t eṣāgaṇeśagāyatrīsarvavighnavināśinī homapūjopayu ktānāṃdravyāṇāṃprokṣaṇaṃbudhaḥ kuryādgaṇapateretadrādyatryetisatāṃ mataṃ sārasaṃgrahetu pūrvayaṃtreetadgāyatryāpatreṣvevalikhanamupa diṣṭaṃ tadīyavacanaṃphakkikācayathā navanītenavelikhyāda nulomataḥ udarasthitasādhyākhyaṃtadvījaṃcapraveṣṭayet samīra ṇaṃpratiṣṭāpyajaptvāṣṭaśatasaṃkhyakaṃ tūṣṇīṃprabhakṣayedetatsapta rātrādvaśīkaraṃ asyārpyaḥ karṇikāyāṃṣaṭkoṇamadhyeparaspa rābhimukhaṃgaṃkāradvayamālikhyamadhyevījabhāgayoḥsādhyādi dikaṃvilikhyavījaiḥsaṃveṣṭyaṣaṭkoṇeṣvaṃgaṣaṭkaṃlikhitvātadva hiravṛdalasyakesareṣudviśaḥsvarāndaleṣūktagāyatrīṃtriśa striśolikhitvābahirvyaṃjanāveṣṭitaṃtadvahiścālidvayevī jaṃlikhitvāsādhasyaprāṇāḥpratiṣṭaṃtvitijaptvāvījamaṃtreṇā ṣṭottaraśatasaṃkhyayābhimaṃtryasādhyadigvadanobhūtvātūṣṇīme vārddharātresvayaṃbhakṣayeditisvasaṃpradāyādvyavasthātrotreyā mahā gaṇapatimaṃtramuddharati śrīśaktītyādinā śrīvījādiprasi ddhaṃ bhūvījaṃpaṃcāṃtakaḥ śakrayutaḥsaviṃdurmanusvareṇāṃtupā śritaśca vighnavījaṃpūrvoddhataikākṣaramaṃtreva itipaṃcavījāni prathamaṃ varadamitiśavdakarmaṇidvitīyā maṃtretusaṃvuddhyaṃtaḥke ṣāṃcinmataṃgaṇapatipadamapisaṃvudhyaṃtamevacaturthyekavaca nāṃtaṃ kecituśrīmahāgaṇapatipadaṃsaṃvuddhyaṃtaṃ vaśamitivī psitamāhuḥ etadabhiprāyeṇaivadvātriṃśadbhedaguṇītāmahāgaṇa pṛ0 160a) patermanumitimūlakṛtāpūrvamabhihitaṃ gaṃvījaṃsvāhāśaktiḥṣa ṣṭhaṃvījaṃdviṭhaḥśaktiritivacanāt praṇavaṃkamalāmāyāṃbhuvārū ḍhaṃgaṇaṃtathā manmathaṃgaṃgaṇeśasyādyaṃṣaṣṭhaṃsamuccaret vījānye tānisaṃkīrttyasvāhāśaktirmanobhavediti rudrayāmalānusāri ṇastusakalānyapiṣaḍvījānītyāhuḥ ṣaḍaṃganyāsamaṃtrānuddharati ṣaḍvījetyādinā svasyapūrvoktāniyāniṣaṭsvavījānitatstheta aṃtarvarttitayātatsahitenadīrghabhājādīrghaṣaṭkenakramaśoyu ktenasvabījenagamityevaṃrūpeṇetyarthaḥ yathāvidhītihṛdayādi maṃtrasāhityaprāpaṇāya0 vidhānavidityanenaṣaḍaṃgādimudrāka raṇārthaṃtadīyajñānavatvamapekṣitatamityuktaṃ tathācoṃgāṃhṛda yāyanamaḥ śrīṃgīṃśirasesvāhetyādi gaṃgaḥastrāyaphaḍityaṃtaḥ prayogaḥparyavasanna itipadārthādarśakāraḥ oṃśrāṃhrīṃklīṃglauṃ gaṃgāṃhṛdayāyanamaḥ ityādirevaprayogaḥ ṣaḍvījānāmevaprātha myasyamūṃlakṛtābhidhānādekaikabījaprāthamyasyapramāṇapa davīmanārūḍhatvāditigūḍhārthadīpikākāraḥ kevalaṃgāṃgī mityādimaṃtrairevaṣaḍaṃganyāsaḥ svavījānihivahūnisaṃti khāṃ taṃsāṃtaviṣaṃ saviṃdusakalaṃ viṃdvauyutaṃ kevalaṃ paṃcaitānipṛthak phalaṃvidadhatebījānivighneśiturititaṃtrāṃtaradarśanāt tadi hakiṃsvavījamādarttavyamityā kāṃkṣāyāṃṣaṭvījasthetisvavī javiśeṣaṇamāmnātaṃ eṣevacamūlasvārasyāpātaḥpaṃthāḥ prathamamatavivakṣāyāṃpṛthaktārādisvenetivrūyāt dvitīya matānumatauṣaḍbījāṃtasvabījenetivāsvavījenetivābrūyā t detikecidāhupraṇakadipaṃcavījāṃtegāṃgīmityādinā ṣa ḍbīja ṣaḍaṃganyāsonuṣṭeyaḥ savījasyavāradvayamullekhepramā pṛ0 160ba) ṇābhāvādityapikaścit paretuādyaṃgaṇapatebījaṃṣaḍdī rghasvarasaṃyutaṃ ṣaḍbhībījaistusaṃyojyahṛdvrahmādiṣaḍaṃgakauiti rudrayāmalamanusaraṃtogūḍhārthadīpikākāramatamevānuma nyaṃte pṛthivyāmadhyeikṣurasasamudraḥtanmadhyenavaratnamayodvī paḥ tanmadhyeratnamayevapārijātavṛkṣaḥ tasyādhastātmātṛ kākamalītadaṃtaḥ ṣaṭkoṇaṃtasyāṃtastrikoṇaṃtatramahāga ṇapatiṃpūjayeditiviśeṣaḥ dhyānamāha hastīṃdreti hastīṃdra syānanamivānanaṃvāmāṃkasyāyāyasya priyāyāvāmahastepa dmaṃdadakṣiyonāliṃganaṃ daśahastoyāṃmahāgaṇapati tatrada kṣiṇādhaḥ karamārabhyadakṣiṇordhakaraparyaṃtaṃgadoditriśi khapadārthatriśūlaabjapadārthaśaṃkhotpalaviṣāṇapadārtha daṃ tāḥ vāmādhaḥkaramārabhyata rūrddhakaraparyaṃtaṃvrīhyagrapāśacakre kṣudhanurvījapūraphalāni uktaṃhigaṇeśavimarśinyāṃdakṣādhaḥ karamārabhyavāmādhasthakarāṃtakaṃ gadāśūlābjakahlāraviṣā ṇaṃdakṣiṇaiḥkaraiḥ śālyagrapāśacakrekṣucāpasadvījapūrakaṃ vā mairdadhānaṃmaṃjīravilasaccaraṇāṃvujaṃ līlayāratnakalaśaṃ puṣkarājranidhāyaceti atraratnekalaśaśuṃḍāgreitidhyeyaṃ catuścatvāriṃśatsahasrādhikacaturlakṣmīpuraścairaṇajapasaṃ khyā prāgukteneti catvāriṃśadadhikacatuḥśatasaṃkhyayāpra tidinaṃtarppayedityarthaḥ trikoṇamadhograṃtaduparisakesarama ṣṭadalaṃpūjāyaṃtraṃ tatratrikoṇamadhyeprastutadevatāṃsaṃpūjya caturdikṣupūrvādikrameṇamahālakṣmīnārāyaṇādimimithu nadevatācatuṣkamabhyarcya devāgrelakṣmīgaṇanāyātmakapaṃ camamithunadevatāmabhyarcyaṣaṭkoṇeṣukramādāmodādiṣa pṛ0 161a) ṭkaṃsasvasvavanitaṃsaṃpūjyaṣaṭpārśvayoḥ sasvavanitauśaṃkhapa dmanidhīsaṃpūjyaaṃgādyāvaraṇadevatāḥpūjayet āvaraṇāni cātracaturvidhāni aṃgamātṛ0 lokapāla vajrādyāyudhabhedāt anyenidhyaṃtāḥ pradhānasamakakṣāḥ itivivekaḥ nacamithunā vṛtirādyāsyārāmodādyairdigaṃvaraiḥ dvitīyāṃgaistṛtīyāsyādi tyādivakṣyamāṇamūlavirodhaḥ mithunadevatāprabhṛtyevāvara ṇadevatānāṃgaṇanāditivācyaṃ tatramithunādidevatānāṃmu padeśatonuktatayātaddevatānāṃtattatkramataḥ pūjāsūpādānā rthamādyatvādikathanasyopapannatvāt nahitatropadeśakramaḥnā pyatideśaḥnidhipūjāmāḥvyāvarttanīyatvāt navāvṛttipada matyaṃgatamitivācyaṃ caturdikṣusthityāmadhyasthadevatāyāā vṛttatvenāvṛtitvasyānapāyāt āvṛttitvakathanamapimadhya devatāyāāvaraṇaṃ yathāsyāttathācaturyugādyavacchedenapūjā prārtthameva pāribhāṣikaṃtumadhyaṃmukhyapūjātarppaṇaprathamapra thamapūjānivedanahastaprakṣālanādiphalakamāvaṇatvamaṃ gadevatāprabhṛtyeva mūlasyaaṃgādilokapālāṃtamityamyapū rvamuktasyasvārasyāt potrī vārāhāvatāroviṣṇuḥ śukaḥpa kṣiviśeṣaḥprasiddhaḥ kalpacoditairvādravyaiḥsvepsitānsādhaye dityuktaṃ tatra taddravyākāṃkṣāyāmāha padmaidityādi bhūpālobhi ṣekādiguṇaviśiṣṭaḥ narapatiḥ tadyogyatayākṣatriyamātraṃ pūrvāparayorvrāhmaṇavaiśyavarṇopādānātmadhyetanasyāpiva rṇaparatāyāevocitatvāt atevapadmairdurmilamahāśreṣṭa puṣpabhūtaiḥ pūrvaṃsulabhairuttaratrahomobhihita tarppaṇa prayo gamāha pratyekamityādinā ādaumūlamaṃtreṇamahāgaṇapa pṛ0 161ba) tiṃ tarppayāmītyaṃtenacaturvāraṃgaṇeśaṃtarppayitvā śrīśaktyādī nāṃpaṃcānāṃpratyekaṃsvasvavījānvitānāṃsvasvapriyaharmyādiyu ktānāṃcaturvāraṃtarppaṇaṃkṛtvā ekaikamithunatarppaṇāṃtecatu rvāraṃgaṇeśaṃtarppayitvā gaṇeśavījamuccāryyāmodādīnsva priyāyuktātṛpratyekaṃcaturvāraṃsaṃtarpya gaṇeśamapicaturvāraṃ pratyekaṃtattadaṃtesaṃtarpya śaṃkhaṃpadmanirdhicasaviṃdusvanāmādyā kṣarabījakaṃcaturvāraṃsaṃtarpya pūrvavadgaṇeśaṃcaturvāraṃtarppayet tathācāṣṭottaraśataṃtarppaṇānisiddhāni prathamaṃcaturvāraṃ mu khyadevasya paṃcamithunānāṃmilitvāpaṃcaviṃśatiḥ āmodādi mithunāniṣaṭ teṣāṃcaturviṃśatitarppaṇāni tattadaṃtyamukhya tarppaṇānyapicaturviṃśati' nidhidvayasyāṣṭatarppaṇāni tatta daṃtyamukhyatarppaṇamapyaṣṭasaṃkhyamitisoyaṃpaktaḥ kaniṣṭaḥ ya dātupriyānvitāḥ śaktiyuktānitimūlapadābhyāṃśrīpatyā diyuktāḥ śrīprabhṛtayaḥśrīprabhṛtiśaktiyuktāḥśrīpatyādayaḥ saṃtarpyāitivudhyateityucyatetadāṣoḍaśādhika dviśatasaṃ khyānitarppaṇānibhavaṃtisoyaṃmadhyamaḥpakṣaḥ tatramūlaṃcatu rvāraṃsaṃtarpya0 śrīṃśrīpatisahitāṃśriyaṃtarppayāmīticaturvā raṃpunaḥ śrīṃśrīṃsahitaṃśrīpatiṃtarppayāmīticaturvāraṃtarppa yet evaṃṣaḍviṃśatidevatānāṃpratyekecaturvāraṃtarppaṇecatu radhikaśataṃtarppaṇāni madhyemadhyenuṣṭhemamukhyīyacatuḥsaṃ khyatarpaṇānyapitrayodaśadhāphalinānītitatsaṃkhyāpica turadhikaśatamevapunaḥ sarvāṃtecaturvāraṃmūlatarppaṇamiti kramaḥ uttamastupakṣaścatuścatvāriṃśadadhikacatuḥ śatasaṃkhya yātarppaṇairbhavati tatprakāroyathā ādaumūlaṃcatuvāraṃsaṃta pṛ0 162a) rpyamūlīyāṣṭāviṃśativarṇānāṃpratyekaṃcaturvāraṃpratyekaṃvarṇa ṇāṃtepūrvavanmūlatarppaṇenāṣṭāvaṃśatidhātarppaṇacatuṣkaṃpuna rmūlenacaturvāraṃtappaṇaṃ evaṃmilitvāṣṭāviṃśatyadhikadviśa tasaṃkhyākānitarppaṇānijātāni tatomadhyamaṃpūrvamuktaṃ pra kāramanusṛtyatarppaṇeṣoḍaśādhikadviśatasaṃkhyākatarppa ṇānyadhikānītimilitvottamoktasaṃkhyāsaṃpadyatiti tade taduktaṃ gaṇeśavimarśinyāṃ sarvābhīṣṭapradaṃvakṣyecaturāvṛtti tarppaṇaṃ ekāṃtevijaneramyesarvopadravavarjite kṛtasnānā dikomaṃtrīpūrvavannyāsasaṃyutaḥ taḍāgamadhyesaṃciṃtyapuṣpi taṃnalinīvanaṃ tasyamadhyemahāpadmaṃtaruṇādityasaṃbhavaṃ samunnataṃsugaṃdhāḍhyaṃramaṇīyaṃmanoharaṃ sadyovikasitaṃ dhyātvāmaṃcīpūrvoktamaṃtravit śuddhaṃrajatasopānapaṃktyāṃta rāvimaṃḍalāt vinirgatyāvaruhyovyakarṇikāmadhyasaṃ sthitaṃ itidhyātvāsāvaraṇaṃmahāgaṇapatiṃsudhāḥ prakaṭai rgaṃdhakusumaiḥ samabhyarcyāthapūrvavat nidhāyapuṣkaraṃmukhaṃ sādhakeṃdrasyamūrddhani varṣaṃtaṃratnadhārābhidhyātvādevasyamū rddhani caṃdracaṃdanakāśmīrakastūrīlepitairjalaiḥ prathamaṃ mūlamaṃtreṇacaturvāraṃ yatarpyaca mithunānipaṃcaṣaṭcaśaṃkha padmanidhīapi svasvavījādikairmaṃtrīsvāhāṃtaiścacatuśca tuḥ mūlamaṃtraṃcaturvāraṃpūrvavattarppayetpṛthak saṃbhūyāṣṭo ttaraśataṃkaniṣṭaḥsyādamaṃkramaḥ athavā mūlamaṃtrādyairvyastai retaiścapūrvavat maṃtrairvātarppamedvidvānarcanoktaprakārataḥ madhyakramoyaṃsaṃbhūyadviśataṃṣoḍaśottaraṃ athavāmūlamaṃtre ṇacaturvāraṃ pratarpyaca sarvamaṃtrākṣaraiḥsarvaiḥsvāhāṃtaiścaca pṛ0 162ba) tuścatuḥ mūlamaṃtraṃcaturvārapūrvakaṃpresaṃtarpyaca mithunā dīṃstataḥpaścātpūrvavatsaṃpratarppayet bhavetsaṃbhūyasacatu bhratvādiśaccatuḥśataṃ evaṃjyeṣṭakramaḥproktovudhairāgamapā ṇaiḥ evaṃsatarpyatatpaścātpūrvavatsopacārakaiḥ saṃpūjyābhī ṣṭamadhyarthyaprāṇasyodvāsayetsudhīḥ mevaṃtarppayennityaṃ maṃḍalātsaphalaṃbhavet anāvṛṣṭyāṃbhayeghorerājācaurā dyupadrave mahājvarevivādevamahādāridryasaṃkaṭe vivā hādiṣukāryeṣusarveṣucaviśeṣataḥ evaṃvaitarppaṇaṃku ryānmānaveṃdraḥprasannadhīḥ mahāgaṇeśvaraḥprītomahāsaṃpa tkarobhavediti bhūvījayuddharatismṛtītyādinā smṛti rgaḥmāṃsaṃlaḥ prayogāṃtaraṃtaṃtrāṃtarosādhyahuphalakelohe tāḍapatrethatāmrake likhetsaptacatuṣkoṣṭerekhārekhāya śūlakerkramānmaṃtraṃvṛhiḥsādhyamāvāhyavagaṇeśvaraṃ saṃ pūjyavidhivaccakraṃspṛśamāṃtraṃsahasraśaḥ japāvasānāsū rvaṃtustrīṇāmākarṣaṇaṃbhavediti saptacatuṣkochaṃdakṣi ṇittarataḥsaptakoṣṭāniaṣṭarekhābhiḥpūrvapaścimataśca tvārikoṣṭānipaṃcarekhābhirityaṣṭāviṃśatikoṣṭakaṃre khāyasūmakalaṃṣukoṣuṣvekaśomaṃtravarṇānāṇili khyasādhyavarṇairvahirāveṣṭyasaṃpannayaṃtregaṇapatimāvā hyasaṃpūjyatadyaṃtraṃspaṣṭāsahasrasaṃkhyamāmaṃtraṃjapediti japasaṃkhyāsamāsaiḥ prāgaivastodaiśyastrīsamākarṣa ṇaṃsyādityarthaḥ śaraṇārthaṃmaṃtramuddhiti vījamityā dinā pūrvaṃtrikoṇamadhomukhaṃtadupariṣaṭkoṇaṃta pṛ0 163a) syoparyyaṣṭadalaṃkamalaṃtaduparivṛttarekhācatuṣṭayenaikaikapaṃ ktyavakāśaṃvīthītrayaṃtaduparibhūpuradvayenaparasparasaṃbhinne nāṣṭāraṃviracayya trikoṇamadhyesādhyādiyuktaṃmūlavījaṃga mityevaṃrūpaṃtadvahiḥ praṇavenāveṣṭitaṃlikhitvā tadvahi stri koṇādvahiścaturdikṣuprasiddhapūrvādimārabhyaikaśolakṣmīmā yāmanmathabhūmivījānyālikhyaṣaṭkoṇeṣupraṇavādiṣaṭ vījānyālikhyaṣaṭkoṇasaṃdhiṣuvāhyataḥpūrvoktaṣaḍaṃgamaṃ trānālikhya maṃtrasyaśiṣṭānekaviṃśativarṇāstriśaḥstriśaḥ saptapatreṣvālikhya śiṣṭamekākṣaramaṣṭapatrelikhitvāpratha māṃkramatodvitīyāṃvyutkramatomātṛkāṇairvīthiṃpūjayitvā tṛtīyāṃpāśāṃkuśābhyāṃpūrayediti anyatrānalapurasyorddha mukhatvepyatrādhomukhatvoktiḥ padārthādarśādiprāmāṇika graṃthānurodhena padmapādācāryyāstuśiṣṭamaṃtravarṇānāṃdvāviṃ śatisaṃkhyānāmaṣṭapadānigaṇapatayeityekaṃ varetidvitīyaṃ varadetitṛtīyaṃ sarvajanamiticaturthāṃ meitipaṃcamaṃ vaśami tiṣaṣṭaṃ ānayetisaptamaṃ svāhetyaṣṭamaṃpadaṃ etānyekaśoṣṭa daleṣulikhitvāvīthītrayaṃmātṛkāpāśāṃkuśairekaśaḥsaṃve ṣṭyāṣṭārepāśamāyāvījānicaturāvṛtyālikhedityāhuḥ guṇaśa ścaticakāreṇadvitīyaḥpūrvoktaḥprakāraḥvidvānitijñānavā nityarthakaṃ jñānaṃvanirarthakādvarṇādviśiṣṭaṃlikhanaṃpadārthavo dhādhāyakaṃlikhanaṃyadānāmevalikhanādbhavatītisvarūpamiti dvitīyopipakṣomūlagamyobhavatyevetisaṃkṣepaḥ prayogāṃtaraṃtaṃ trāṃtare śvetārkamapyapāmārgāṃparetapṛthivīruhesiddhayogādinā tpūrvaṃśukrasaumyeṃduvāsare gaṃdhaṃpuṣpaṃvadhūpaṃcavaliṃdatvāpraṇamyaca pṛ0 163ba) yadarthaṃkenasṛṣṭāsibhūtalesāṃprataṃvayaṃ āgatāstavatatsiddhyai tiṣṭatiṣṭamahauṣadhe itisūtraṃtridhāvadhādaśavāraṃtapenmanuṃ siddhayogesamutpādyamūlamachinnamāditaḥ tenāṃgulīyakaṃkṛ tvāveṣṭyatasmin gaṇeśvaraṃ aṣṭottarasahasraṃtujaptvādhṛtvāṃgulī yakaṃ tenahastenajaṃtūnāṃkarāgraṃsaṃspṛśedvudhaḥ tasyasparśanapā treṇamahāvaśyaṃbhaveddhruvaṃ jaṃtavastadvaśaṃprāpyadāsyaṃtiprāṇama pyahoiti tanmudrikāyāmuktamahāgaṇapatimaṃtrolekhyaḥ a ṣṭottarasahasrasaṃkhyayāmaṃtraṇābhimaṃtritaṃcāṃgulīyakaṃdhāraye dityarthaḥ śeṣaṃspaṣṭaṃ virigaṇapatimaṃtramāha māyetyādinā kha ḍgīśovaḥ pāvakoraḥ hrīṃviriviri gaṇapati varavaradasarvalo kaṃmaivaśamānayasvāhetiṣaḍviṃśatyakṣadha royaṃmaṃtraḥaṃgamaṃtrā nāha aṃtaḥkaraṇetyādinā aṃtaḥkaraṇamiticatuḥsaṃkhyātathā cagaṇapatīticaturaktarairmāyāvījādikaihṛdayāyanamityaṃ tairhṛdayeṃguṣṭecanyāsaḥphalitaḥ evanyagrepiyojyaṃ dhyānamāha siṃdūrābhamityādinā dakṣaihahopāśavāmeṃkuśaḥ adhodakṣemadhuma tkapālaṃ adhovāmoyonyāhitaḥ iticaturbhujoyaṃ puṣṭirapicaturbhu jā tatravorddhadakṣavāmābhyāṃpadmadvayaṃ padmābhyāmullasaṃtauhastau yasyāitivigrahānmūlādapyeṣorthaḥ śakyatelavddhuṃ? adhodakṣiṇe napriyāśleṣaḥ adhovāmenatadīyaliṃgāgrasparśitidhyeyaṃ puṣka raṃhastihastāgraṃśuṃḍetiprasiddhaṃ bhakṣyaṃlaḍḍūkādi bhojyamodanā di ādinālehyacoṣye lehyaṃrasālādi voṣyamikṣukhaṃḍādi śa ktigaṇapatimaṃtramāha śaktītyādinā hrīṃgaṃhrīṃgaṇapatayesvā he tidvādaśārṇemaṃtraḥ vyastairiti māyāsvavījamāyāsaptākṣa rasvāhātmakaiḥpaṃcabhirnetrāṃtaṃpaṃcāṃganyāsaṃkṛtvāsamastamaṃtreṇa pṛ0 164a) ṣaṣṭāṃganyāsaṃkuryādityarthaḥ dhyānamāhamuktetyādi ūrddhayodaṃkṣa vāmayoḥ kamalapāśau adhodakṣeratnakuṃbhaḥadhovāmodevīyo nistha iticaturbhujoyaṃ devītudvibhujā tatradakṣahastasthitenasa rasijenarukaśobhāitivigrahādakṣiṇahastekamalalābhaḥvā mahastaḥsvapatidhvajāgraspṛka etadgaṇapatairevamaṃtrāṃtaramāha śakyeti oṃhrīṃgaṃhrīṃvaśamānayasvāhe tirudrākṣaromaṃtraḥ maṃtrapa dairaṃganyāsonuṣṭeyityuktaṃtatrakānipadānītyākāṃkṣābhāmāha ekenetyādinā samastenekādaśākṣaramaṃtreṇa apūpaiḥ kevalai revaghṛtayogodvitīyaḥ pakṣaḥ nacasāmānyaśāstrātsarpiḥ sāhisaṃ hometyāvaśyakamitivācyaṃ apūpānāṃghṛtapakvatvādevaghṛtasaṃ baddhatvāt atratyenavākāraghaṭitaviśeṣavacanenasāmānyaśā stravādhovābhipretaḥ pūrvavat virigaṇapatimaṃtrakalpavat kṣi pratyādanagaṇapatimaṃtramupadarśayati saṃvarttetyādi saṃvarttaḥkṣa kāraḥ pārśvaḥ pakāraḥ hṛtanamaḥ tenagaṃkṣiprapratyādanāyanami tidaśākṣaromaṃtruddhataḥ dīrghayuktena ṣaṭdīrghaiḥ pratyekaṃsaṃyu ktena vījenasvādimavījena dhyānamāhapāśetyādinā dakṣyā dyūrddhayorādyetadadhaḥ sthayoraṃtyeāyudhedhyeye samadhutritayairiti tilaviśeṣaṇaṃ nacayanmaneyathālābhamaṣṭadravyaihomastanmateti lānāmaṣṭadravyāṃtarbhūtatayaiva prāptaupunarupādānaṃpaunaruktyāya sthāditivācyaṃ madhuratrayayogasyatatrāprāptatayāpunaruktyasaṃ bhavāt aṣṭadravyeṣvapitilānāmevamukhyatvamitisūcanārtha katayāpipunarupādānasārthakyāt madhuratritayairi tipāṭhepi madhurāṇāṃtritayaṃyatretivahuvrīhiṇātilaviśeṣaṇatvamevā bhyupeyaṃ athatilairadyutaṃtrimadhurasiktairjuhuyādityācāryacavanā pṛ0 164ba) t nārikelasyāṃtarvarttīuparitanobhāgoloṣṭaṃtvaglakṣaṇupari tanobhāgaścarmapadavācyaho māhutiṣupūrvamaṣṭadhyānārikela mityuktaṃtadapavādārthamidaṃ amunāvidhināḥ pārthivavaśīka raṇavidhinā aṣṭadravyahomenetiyāvat tarppaṇaprayogamāha dinādītyādinā dinādiṣuprātaḥkāleṣuśubhodakaiḥ caṃdanaka rpūrakuṃkumādimiśritajalaiḥ pūrvodāhṛtagaṇeśavimarśinyāṃ tadyogasthopāttatvāt tarppaṇedhyānamāha pāśetyādinā sopā napaṃktyārājatayādinanāthabiṃbājjale āyāṃtaṃviviṃtyatarppa yedityanvayaḥ jalapadaśeṣapūraṇādaugaṇeśavimarśinyaivapūrvo ktāpramāṇaṃ yetusarveṣvapiprayogeṣudhyānametaditi bruvatetanma tepramāṇamanveṣaṇīyaṃ aṃbhojagataṃ yajjaletarppaṇamanuṣṭeyaṃ tatsarovarādijaladhyātasaroruhagatesādhyamūrddhipuṣkaraṃdatvā tadyaṃtraniryatsudhayāsiṃcaṃtamityapivodhyaṃ yaduktaṃ biṃbādaṃbuja vatsametyasavituḥsopānakairājataistoyaṃtoyajaviṣṭaṣṭarairdhṛta latādaṃtaṃsapāśāṃkuśaṃ tāsāṃsādhyatṛkenidhāyasudhayātadraṃ dhraniryātayāsiṃcaṃtaṃpunaranvahaṃgaṇapatiṃsmṛtvāmṛtaistarppayedi ti heraṃvamaṃtramāha paṃcetyādi oṃgūṃnamiticaturvarṇoyaṃmaṃtraḥ dhyānamāha muktetyādinā dyusṛṇaṃkuṃkumaṃ urddhādiṃkṛtvāmuktā dipaṃcavarṇaiḥpaṃcamukhairgajamukhākārairupalakṣitaṃ hariḥsiṃhaḥ savāhanaṃyasya dakṣavāmayoradhasthayorvarābhayenadūrdhvasthitayora nyānye dānaṃ varamudrā paṃcavaktrā prativaktraṃtrinetrādaśabhujā siṃ hoparisthitāmūrttirasautatrapūrvavadevapīṭhamaṃtraprāptauviśeṣa māha praṇavetigāmiti oṃhuṃhuṃmahāsiṃhāyagāṃheraṃvāsa nāyanamaḥ itisaptadaśākṣaramaṃtreṇapīṭhapūjānuṣṭheyetyarthaḥ pṛ0 165a) vighnavījena sarvataḥprathamamuktenagamitivījena tasyaivavighna devatākatvān padārthādarśakṛtastuprakṛtamaṃtravījamevātrāṃta rbhāvayaṃti ṣaṣṭyāmityādi aviśeṣopādānādubhayapakṣagataṃti thitrayaṃ parvadine pūrṇimāmāvāsyayoḥ dhāraṇayaṃtramāha abho jamityādinā bhūrjapatrerocanāgajamadakuṃkumairaṣṭadalaṃkamalaṃ likhitvātatkarṇikāyāṃgūmitiprastutamaṃtravījaṃtasyāṃtaḥsādhyā dināmalikhitvāāgneyādikoṇagatapatrakesareṣuaṃgacatuṣṭa yaṃkarṇikāyāmevāgratonetraṃdikpatrakesareṣucaturdhāstraṃvili khyapatramadhyepūrvādikrameṇapratyekaṃsaptasaptasaṃkhyānvakṣyamāṇa mālāmaṃtravarṇānsaptapatraparyyaṃtamālikhyāṣṭamadyatretūrvaritaṣa ḍvarṇānālikhyatadvahirvīthyāṃmāyāvījenaveṣṭanaṃtadvahirdvitīya vīthyāṃsaviṃdunātālavyaśakāreṇaveṣṭayedityarthaḥ śaktyāśakā reṇacetyāvṛttidvayamitipadārthādarśokteḥ mālāmaṃtramāha śaktī ti svavījaṃ sāṃpratamevoktaheraṃbavījaṃ staṃbhayetyanenaivadvayamitya syānvayaḥ paṃcapaṃcāśadakṣarityetāvatāśamanāyetyakārasye hyehītyekāreṇanasaṃdhiḥ ehyehītisaṃdhikamevetipāṭhādeva sūcayandhvanayati tathāca hrīṃkroṃoṃgūṃnamaḥsarvavighnādhipā yasarvārthasiddhidāyasarvaduḥkhapraśamanāya ehyehibhagavansa rvaṃkhādaya staṃbhayastaṃbhaya hrīṃgūṃnamaḥsvāhākroṃhrīṃitipaṃcapaṃcā trādvarṇakoyaṃmālāmaṃtraḥ prayogātsādhayedityuktyātvātaṃtryama pyasyadhanitaṃ aṃgānāmapyaṃgina upakāradvārāphalasādhakatvama styevetyabhiprāyeṇedamityapikaścit suvrahmaṇyamaṃtramāha tāre tyādikhaḍgīśvarovaḥ kūrmaścaḥ niḥsvaraḥkharasāmānyahīnoṇāṃta staḥ bhuvesvarūpaṃ natirnamaḥśavdaḥ atratakārasyabhakāreṇasa pṛ0 165ba) hasaṃdhaudakārobhavati sevamaṃtreṃtarbhāvyaḥ vacadbhuvenamomaṃtraḥ suvrahmaṇyādhidaivatitiprayogasāravacanāt mūlātkathama yamarthoniḥsaratīticet itthaṃṇāṃtasyīrita itiviśeṣaṇaṃ piṃḍāṃtyairakṣarairaṃkāitiparibhāṣaṇāt īritidvisaṃkhyā tathā casvatodvitīyeīribhuvarṇeitogatoṇāṃtityartha ititasya datvamarthātsiddhaṃ nahibhukārasaṃbaṃdhodatvamaṃtareṇabhavati saṃbha vepidvitīyagatatvakīrttanamanarthakaṃsyāt manmatetudakārapā ṭhābhyanujñāsūcanārthamevataditidhyeyaṃ itthaṃca oṃvacadbhuvena maḥ itisaptārṇomaṃtruddhatobhavati vahnivījena rakāreṇa dhyā namāha siṃdūretyādinā dakṣahastādūrddhayorādyetadadhaḥsthayoraṃ tye suvrahmaṇyitikārttikeyasyamūrttiviśeṣaḥ abhayaṃvāmaheste syādaṃbhojaṃdakṣiṇekare kukkuṭaṃvāmahastetuśaktiṃdakṣiṇatonya set caturbhujaḥsamākhyātekavaktrognijastvayamitiyagrīva paṃcarātravacanāt vahnimaṃḍalapaścimityanenamaṃḍūkamārabhya vahnimaṃḍalāṃtamevapīṭhadevatāpūjānataduttaramapītyuktaṃ vidhi netyuktavidhimavāhakesareṣvityādinā kesareṣvaṃgadevatāḥsaṃpū jya patramadhyejayaṃtādikān pūrvādigdalāgneṣucaturṣudevase nāpatyādikān dikkoṇapatrāgreṣucaturṣuśaktyādīnabhyarcyaka malavāhyagatabhūpuravīthīdvayelokapālatadastrāṇipūjayet atranaivedyāṃśadānaṃdhūrttasenanāmakagaṇaviśeṣāyetidhyeyaṃ kumārān anupanītān vrahmacāriṇaḥprasiddhān gaṇeśapūjāṃ testutistasyakarttavyetyabhiprāyeṇastutimārabhate oṃkāramityā dinā śrutināṃvācopiādyaṃyaṃgṛṇaṃtisaṃtasaṃyata evoṃkāra vācyaṃśrutīnāmādya oṃkārevavacasāmādyastadghaṭakaakāra pṛ0 166a) eva karāṃvujenaśuṃḍāgreṇa ārātsamīpe maudhyāditidevīstanau tusarvadaivānucchiṣṭāvitibhāvaḥ kālagatiṃkālapāravaśyaṃ āptavācāṃvedātāṃ kāraṇaṃpravartayitāraṃ0 purāṇaṃ mahābhārataṃ padaṃvarṇanīmaṃsthānaṃ apadaṃagocaraṃ abhedyaṃaparichedyaṃ tadu bhayasādhāraṇadharmadarśanāt śivayoḥ śivāvaśivaścetisva pitroḥ anekaṃlīlāsvīkṛtavigrahaiḥ ekaṃvastugatyā teṣāṃpu ruṣāṇāṃśāstrāṇāṃcatvattonyayajjñeyaṃpratipādyaṃcanāsti tatkā layogaiḥ tattatkālakṛtayogaviśeṣaḥ tathācayogibhirapyane kayogai kṛtvātvamevasāyujyamuktyāprāpyosītibhāvaḥ yadvā svasvāvasānakālasaṃvaṃdhaistvaṃmavaprāpyosisarveṣāmapikramā ttvapyevavilayobhavatītyarthaḥ maugdhyamiti śarīragrahaṇami vedamapilīlayaiva paramātmatvenapūrvavarṇitasyatathātvānava kāśāt naritinṛśavdasyaprathamābahuvacanāṃtaṃ yasyodyota matīsatīguṇavatīmātāpitomāpatirnāmapremanidhītipaṃ thakulamūḥ kūrmācalojanmabhūḥ sūpāsyaṃkṛtavīryyavācyutapa daṃvārāṇasīvāsabhūḥsajjepūrttimagāddhiviśvapaṭalaḥ śavdārtha ciṃtāmaṇau athagaṇeśātprādakṣiṇyenasthitasyapūjevani rūpaṇamapyavaśātuṣṭedyaṃ tathāvidhaścanasūryyaḥsūryyatvarūpe ṇa evaṃtarhicaṃdrajvalanādīnāṃpaṃcāyatanabahirbhāvāpatteḥ kiṃtucaṃdrajvalanādisādhāraṇatejoviśeṣatvādirūpeṇa e vaṃviṣṇuśivāderapitattatsādhāraṇarūpeṇaivatvaṃ nātovibhāga vyādyātaḥ itthaṃcayatkiṃcittejodevatāyānirūpaṇeprāptesūrya maṃtrāṇāmadhikatvenasūcīkaṭāhanyāyāt saumyasyogrāpekṣa yāprāthamyaucityādetacchāstredhikṛtānāṃakhyānāṃvrāhmaṇānāṃ pṛ0 166ba) rājatvāccaprathamaṃcaṃdramaṃtrānnirūpayati athocyatityādinā khaḍgīśasthiti khaḍgīśasyavakārasyasthāsthitiryasminnityarthaḥ svausomāyanamaḥ itiṣaḍakṣaroyaṃmaṃtraḥ svavījena maṃtrādisthena kecitsvetivījenetyāhuḥ dhanaṃ nidhipātraṃ aṃkasthamṛgādutpannaḥ āśrayaguṇonīlamālakṣaṇoyatra rasalakṣaṃ ṣaṭlakṣaṃ sādhaka sattamityanenavakṣyamāṇavidyāmaṃtrasādhanenatattaddaśāṃśaja pahomādyātmakenasādhakatvamapyapekṣaṇīyamityuktaṃ prayoge ṣvapitattadaśāṃśatovidyāmaṃtrajapopyanuṣṭeyaḥ somāṃtamiti somāṃtaṃpūjitepīṭheimāḥpūjayet tatastvāsanamaṃtreṇāsanapaṃ kajaṃsaṃpūjyarohiṇīpatiṃpūjayedityanvayaḥ vahnimaṃḍalāṃtā maṃḍalapūjānyatroktā atratusomamaṃḍalāṃtāsānuṣṭeyā tathā casūryāgnimaṃḍaleprathamataḥsaṃpūjyaaṃtesomamaṃḍalapūjeti bhāvaḥ kecittusomamaṃḍalāṃtamevapīṭhadevatāḥpūjyā agnetu tatpūjānakerttavyā atevapīṭhadevatāpinākroktāḥ kva cittaṃtrāṃtare rākākumudvatīnaṃdāsudhāsaṃbhāvinīkṣamā ā pyāyanīcaṃdrikācahlādinīnavamītathā pūrvādikramatomaṃ trīnatyaṃtāpūjayedimā tatastvāsanamaṃtreṇasaṃpūjyāsanapaṃ kajaṃ somāṃtaṃpūjitepīṭhepūjayedrohiṇīpatimiti tāsāṃ pratipādanepitaṃtrāṃtaratayaivasamādheyaṃ anyatradevatāsutatka thanaṃkvacidevatutadapradarśanaṃtadasatvamevasvamatasiddhaṃdṛḍhī karotītiprāhuḥ pūjiteityapisomāṃtamityatevanairākāṃ kṣyaṃ yattupūjitepīṭhitipīṭhanavaśaktipūjāpūrvakamityu ktvātaṃtrotaroktanavaśaktikathanaṃpadārthādarśakṛtaḥ tatramū lasaṃmataṃ anyathātāsāmapidarśanaṃkṛtamevasyātāvaraṇade pṛ0 167a) vatāpūjāmāha aṃgānikesareṣvityādinā kesareṣvaṃgadevatāḥsaṃ pūjya rohiṇīprabhṛtikalāṃtāṣṭaśaktīḥpatramadhyeṣusaṃpūjyapa trāgreṣukrameṇasūryamaṃḍalādigrahāmabhyarcyatadvahiścaturasrelo kapālatadastrāṇipūjayedityarthaḥ svasavarṇānisvavarṇakā nipāniaṃvarāṇivastrāṇitadyuktāḥ svasvanāmnāmādimāni yāniarṇāniakṣarāṇisaviṃdunitānyevavījāniyeṣāmi tyarthaḥ sasvavarṇetyādeḥ arghyadānaprayogamāha paurṇamāsyāmi tyādinā rātribhāgerghyadānakālaparyaṃtaṃdivāpyapuṃjānaḥ sā dhakogomayepūrvapaścimīmataṃcaturasramaṃḍalatrayaṃkṛtvātatra prathamesvasyopaveśanārthamāsanaṃmadhyamapārśvayoḥpūjāsāma grīṃnidhāyatṛtīyeṣṭadalaṃśvetaṃkamalaṃkṛ tvātatracaṃdrasyapūrva vatpūjāṃkṛtvārājatārghyapātraṃpurataḥsaṃsthāpyagodugdhenapūra yitvāṣṭottaraśatasaṃkhyayācaṃdramanunābhimaṃtryavidyāmaṃtreṇa caṃdrārghyaṃdyādityarthaḥ sudhīḥsamāpūryyeti sudhīḥvilomamaṃtra japapūrvakaṃpūraṇaṃkarttavyamitijānavān yaduktaṃ saṃsthāpyarā jataṃtatracaṣakaṃparipūrayet vilomaṃprajapanmaṃtraṃgavyenapa yasāsudhīḥkṣipeccatatrakarpūraśītakāśmīrakākṣatāt ku śagraṃthiyavāṃścaivapuṣpāṇyetānivādarāt kusudeṃdīvarasva rṇaketakīnavamallikāḥ caṃpakāniyathālābhaṃśatapatrā ṇicakṣipet āvāhayeccaṃdraviṃvānnijādvāhṛdayādvibhuṃ evamāvāhitaṃgaṃdhapuṣpādyairarcayedvidhumiti nirāhāro rghyaṃdadyodityuktyātaduttarabhojanaṃnapratiṣiddhamitidhva nitaṃ vidyāmaṃtraṃpūrvasūcitamamudgarati vidyeityādinā vidyevidyāmālinicaṃdriṇicaṃdramukhisvāhetiṣoḍaśā pṛ0 167ba) rṇomaṃtraḥ sūryamaṃtrānuddharati tāravityādi ghṛṇiritisvarūpaṃ vasvāsanaḥ vasoragnerakārasyāsanāsthitiryatretyevaṃbhūtomaru t yakāraḥ ākāraḥśeṣaśavdārthaḥatriḥrdakāraḥmanetrīkā rasahitaḥ tyakāraḥpaścimeaṃtyeyasyetisatathā oṃghṛṇiḥcha0 vastuvastutyenayuktaḥpaścimitimadhyapadalopīsamāsaḥ so trāstītyarthearśādyaca paścimapadaṃcasvarāṇāṃsarveṣāmapyaṃte prayujyamānatvādvisargaparaṃtadvatvaṃcāṃtollopovivṛddhirvetityā yādaṃteva tathācāṃtetyakāravisargavān atrirityarthaḥ pūrvo ktārthamanusaratāṃpadārthādarśādīnāṃmatetuvisargānuddhārapra saṃgeviṣaṇamitidhyeyaṃ oṃghṛṇiḥsūryaadityityaṣṭākṣaromaṃ traḥ aṃgamaṃtrānāha satyāyetyādinā sarveṣāmevamaṃtrāṇāmaṃtete jojvālāmaṇihuṃphaṭsvāheti daśākṣaramaṃtraṃkṛtvāsatyāyetyā dimaṃtraiḥṣaḍaṃganyāsaḥkarttavyaḥ satyāyatejojvālāmaṇihuṃphaṭ svāhāhṛdayāyanamaḥ vrahmaṇetejojvālāmaṇihuṃphaṭsvāhā śirasesvāhetyādayaḥ prayogāḥsiddhāḥ paṃcamūrttinyāsamāha pu narnyasedityāditvā oṃādityāyanamaḥ eṃravayenamaḥ uṃbhāma venamaḥ ībhāsvarāyanamaḥ aṃsūryāyanamaḥ ityādayaḥ prayogāḥ vāṇanyāsamāha mūrddhetyādinā oṃoṃnamaḥ oṃghṛṃnamaḥ oṃṇiḥna maḥ ityādiprayogaḥ vāmadakṣayorūrddhayoraktāvjadvayaṃtadadhasta nayorabhayavarau avadhyānānaṃtaraṃkamalaviṃvamudrepradarśanīme darśayedagnataḥ padmaviṃvamudreyathoditeitiprayogatyāravacanā t tanmudrālakṣaṇaṃyathā karautusaṃmukhaukṛtvāsaṃhatāvunnatāṃ gulī talāṃtarmilitāṃguṣṭaukuryādeṣāvjamudrikā padmākā raukaraukṛtvāviśliṣṭetumadhyame aṃgulyaudhārayettasminviṃ pṛ0 168a) bamudretisovyateitivasulakṣaṃ aṣṭalakṣaṃ pīṭhasyakḷpteḥ prathamaṃ dharmādipīṭhadevatākalpanātpūrvaṃmaṃḍūkādimārabhyavedikāṃtaṃsaṃ pūjyadharmādipūjanātprāgitiyāvat dikṣuprabhūtādayaścatvāraḥ madhyeparamasukhaḥsaṃpūjya etaduttaraṃdharmmādipūjākarttavyaiva ta tyāgepramāṇābhātāt anyathādharmādisthāneityevavrūyāt pra thamaṃpūjāniṣedhāttupaścātpūjābhyanujñāyateitikecit pare tupīṭhāśrīkalpayedetā nhṛdāmadhyevidikṣuce titaṃtrāṃtarada rśanāddharmmādikāryakāritvenaiteṣāmevapūjanaṃnadharmmādīnā mityāhuḥ adharmmādipūjanaṃpunaḥsarvasaṃmataṃtatkāryasmaitairapya kṛtatvāt dikpadamatravidikparaṃ nahividiśāṃdiktvame vanāsti aṣṭatvāderdikṣuvyāghātāpateḥ tathācāgneyādiṣuvi dikṣutatpūjaṃtiphalitārthaḥ prayajedathavābhūtāṃvimalāṃsārā dhṛyāṃsamārādhyāṃ paramasukhāmagnyādiṣvasriṣumadhyercapīṭhaśakteḥ prāgityācāmmevacanāt atevadharmādīnāṃkāryyakaratvamatro ktaṃnahidharmmādayaḥpūrvādiṣuyujyatvenapūrvamuktāḥ aklīveti iuitihrasvatrayaṃ klīvāścatvāritisaptasvarāstadatiriktā nnavasvarānviṃdurephābhyāṃyuktānkṛtvāmaṃtrādauyojayet te narāṃrīṃrūṃreṃraiṃraṃraḥ itinavavījānipratyekaṃkrameṇadīptādinava pīṭhaśaktīnāṃbhavati kecittuviṃdvagnisaṃyutānitisthāneviṃdu samanvitānitimūlapāṭhaṃmanyamānāḥ kevalaṃnavasvarānevata dvījānyāhuḥ pīṭhamaṃtramuddharativadetyādinā vrahmaviṣṇuśivā tmakāya saurāyayogapīṭhāyanamaḥ ityekonaviṃśativarṇaḥpī ṭhamaṃtraḥ khaṃhakāraḥ anyatsvarūpaṃ oṃhaṃkhakholkāyanamaḥ itya ṣṭākṣaramaṃtreṇamūrttāvāhanaṃraveḥ tatastatraṣoḍaśādyupacārairmu pṛ0 168ba) khyadevaṃsaṃpūjyakesareṣuaṃgadevatāḥ dikpatreṣvādityāyā vidikpatrepūṣādyāḥ patreṣuvrāhmyādyāmātaraḥmukhyadevasyapura lakarṇikāyāmaruṇaḥvahiḥpatrāṃtarāleṣucaṃdrādyaṣṭagrahāḥpūrva vaccaturasreśaktādayaḥpūjyāḥsvasvanāmādyānisaviṃdūniakṣarā ṇiviśeṣānuktisthalevījānītyarthaḥ padārthādarśakṛtastu catasritiśaktayityatrasaṃbadhyate ādityādyāstupūrvoktāpaṃca teṣāṃcaturdikṣupūjācādityasyamadhyepūjāṃkṛtvāravyādīnāṃpū rvādiṣupūjayānirvāhyetyāhuḥ etanmatedikpatreṣuāṭityādyā itimūlaṃkathaṃsaṃgaccheta ādityasyamadhyevatvayāpūjanasyopa deśāt nacādityādyoyeṣāmilpatadguṇasaṃvijñānabahu vrīhiṇāravyādicatuṣkamātraparamevedamitivācyaṃ āditya syapūjanāprāptiprasaṃgāt naceṣṭāpattiḥ pradhānapūjayaivatatpū jāyājātatvāditivācyaṃ ravyāderapipūjāyājātatvātteṣāma pitadanāpatteḥ yaditvā dityasyaitanmaṃtrepraveśāttasyaivapūjājā tānaravyādeḥ atevapaṃcasukaḥpūjitaḥkonetiniyāmakābhā vitipadārthādarśoktiḥ pratyuktāmaṃtravarṇānāmevaniyāmaka tvāditibrūṣetathāpisūryyasyamaṃtrapraviṣṭasyapūjitatvāpatyādi kṣutatpūjanāprasaktauekasyādiśomūrttyabhāvāpatteḥ agnesarva trapaṃcamūrttisaṃpūjanasyāmnātatapātraṃtrimūrttimātrapūjanevaiṣa myāpattyeṣṭāpatteḥ karttumaśakyatvāt yaditutvayāmūlagraṃthaṃ saṃgamayyapadmapādācāryādyabhyupagatapaṃcamūrttipūjāpakṣaḥsaṃ gamanīyevetivrūṣetarhiādāvitimaulaṃpadaṃaṃgānipūja yedityetrasaṃbaddhaṃnakāryyaṃpūrvataḥpūjopadeśātsāmāmānyaśā strāccatatpūjāyāḥprāthamyasyādhigaṃtuṃśakyatvāt kiṃtuādauca pṛ0 169a) turdikṣuādityādyāitiyojyaṃ ādiścasarvādibhūtākarṇikaiva tatrāpimadhyepradhānadevatāyāḥ pūjitatvādriktastatpurobhāgeva tathātatrādityaṃpūjayitvācaturdikṣuravyādicatuṣkaṃsaṃpūjyapaṃca mūrttipūjāsaṃpannaivetyavehi aruṇapūjāpikeṣāṃcinmatevrāhmyā dimātṛṣucaramāyāmahālakṣmyākhyāmātātatsthānemātṛbhiraru ṇāṃtābhirityācāryavacanāt grahapūjāpinaprasiddhakrameṇakiṃ tupūrvādicaturdikṣucaṃdrabudhagurubhārgavāḥ āgneyādicaturvidi kṣuśanirāhuketavaḥ pūrvādidikṣusaṃpūjyāścaṃdrajñagurubhārgavāḥ āgneyādikoṇeṣukujamaṃdāhiketavititaṃtrāṃtaravacanāt arghyadānaprayogamāha dadyādityādinā vṛttaṃmaṃḍalaṃraktacaṃdane nakuryāt prasthapramāṇamuktaṃprācyaiḥkuḍavaścatuḥpalaḥsyāt prasthaḥkuḍavaiścaturbhiḥsyāditi pūrayet vilomamanulomene tiśeṣaḥ prajapanmanuṃpratigataḥkramataḥpratipūrayetsuvimalai ritivacanāt raktaṃraktacaṃdanaṃ vaiṇavaṃveṇuvijāni karavīra japāpuṣperakte kuṃkumādidvādaśapadārtheṣumadhyeyathālābhamu pādānaṃ natuyadāśaknuyāttadāśaknuyāttadākuryāditinyāyena kāmyatayāsakalalābhevedamanuṣṭeyamitimaṃtavyaṃ yathāpra lābhātsaṃyojyabhaktiratorghyavidhiḥ pradiṣṭityācāryyavacanāt tasminmaṃḍalepīṭhapūjāṃkṛtvāsthāpitāryyapātre sāṃgaṃ pūrvokta sakalāvaraṇasahitaṃ punajapānaṃtaraṃ maṃtrāṃtaramāha ākāśa mityādinā hrāṃhrīṃsaḥ itiakṣaroyaṃmaṃtraḥ manorasyabhavedvrahmā muniruktothavābhṛguḥ chaṃdopikhalugāyatrīdevatātīkṣṇadī dhitiḥ ādyaṃvījaṃdvitīyaṃcaśaktistārādyoryamatāṃtareśeṣaṃpū rvavadeva mārttaṃḍabhairavavījamuddharati ākāśetyādināsadyasyā pṛ0 169ba) trayodaśasvarasyāṃtaścaturdaśasvaraḥ tathācahakārarakāraya kārāḥ aukāraṣaṣṭhasvaraviṃdubhiḥsaṃyuktāḥsvagurūpadeśādu ccāraṇīyāḥ dahananetreṃdubhiḥ sahitaṣṭāṃtaḥṭhakārobiṃbavī jaṃ tathāvaddhriṃhrauṃddhriṃ itimūlamaṃtraḥ phalitaḥ paṃcabhiḥ pūrvo ktairakārādisaṃghāṃtahrasvaiḥkramādyuktainamārttaṃḍabhairavavījena yuktāḥsūryādipaṃcamūrttayomadhyamātarjanyaṃguṣṭānāmikāka niṣṭāsu śiromukhahṛdayaguhyapādeṣunyasanīyāḥ upasthita tayāprathamādidīrghayuktenavījenahṛdayaḥśiraḥśikhākava canetreṣucavinyāsityāha paṃcetyādināyattunetrasyostrataḥpūrvaṃ prāptasyapaurvāparyyakaraṇārthamevanetrāṃtānītinatusarvathā stratyāgaḥ tathācavarmāṃtaṃvinyasyapunarastraṃvinyasyanetraṃvinyase ditipadārthādarśakṛtoktaṃ tannayuktaṃ ṣaḍdīrghāṇāmatraprāptere vābhāvāt dīrghayuktenetyasyaivaśravaṇāt pūrvopasthitatayāpaṃ cahrasvasaṃvaṃdhināmevadīrghāṇāṃjhaṭityupasthitisaṃbhavāt paṃ cāṃgānimanoryasyatasyanetraṃparityajedityasyāpacādenanetrāṃ tapaṃcāṃgavidhānamevātrakṛtamitipratīyate aṃgānikuryā dvījāḍhyaramāvījenamaṃtravit madhyenadīrghayuktenacākpu ṭenapravinyaset aṃgānijātiyuktātikrameṇamanuvittama itidṛṣṭāṃtadānenadīrghapadasyaṣaṭdīrghamaratotkīrttanamapi teṣāṃnasādhīyaḥ dṛṣṭāṃtehyaṃgapadamātradarśanādasativiśeṣe tatpadasyaṣaḍaṃgaparatāyāevaucityenayathāsaṃkhyenatāvanmaṃtra lavdhayestunāmadīrghapadaṃdīrghaṣaṭkaparaṃ prakṛtenunetrāṃtānītyu ktyaivāṃgapadasyasaṃkocitatvāt kutaḥṣaṭdīrghaparatāmuṣpa syāt pratyutaprakaraṇopasthitapaṃcapadaṃvādhakameva harṣa pṛ0 170a) dīpikākāropipaṃcāṃgapakṣamevasvīcakāra yadarppagapūjāya thāpūrvamityatostrapūjāpyāyāteti tadapina nirṇāyakaśāstre ṇanirṇītānāmaṃgānāṃhipūjātenasthānasūcanapūrvakamanū dyate nitvadamevanirṇāyakai aṃgapadasyaprakṛtenetrāṃtāṃgapara tayātatsthānākāṃkṣāyāmīśāneti tathācaviśeṣavacanādī śānādiśiaṃgadvayapūjā athajayāmaṃtramāha viyadityādi tyādinā tadāhiḥhakārasyādimovarṇaḥ hasetiparasparasaṃyu ktatvenāsyaikatvaṃvivakṣitamityabhipretyaikavacanaṃ tenahsāṃhsī mityādiprayogalābhaḥ aṃgādītyādipadagrāhyamāha kratumityā dinā maṃtrāḍhyetimātṛkākamalakarṇikāyāmajapāmaṃtraṃli khitvetyarthaḥ nyastamaṃtraṃṇa nyastodhyāto'japāmaṃtroyatretyebhūte navāmahastena viṃdubhyāṃ aṃtyavījāṃnyabhūtavisargāvayavabhūtā bhyāṃ caṃdraviṃbadvayatvenādhyātābhyāmitiyāvat tataḥaṃtyavī jātsakārāt stravatāviṃdunāhakārarūpamāplāvitaṃciṃtaye dityarthaḥ atrataṃtrāṃtaroktoviśeṣoyathā ṣaṣṭiścāsairbhavetprā ṇaḥṣaṭprāṇāghaṭikāmatā ṣaṣṭināṃdyāhorātraṃjapasaṃkhyā japāmanoḥ vinājapenadeveśijapobhavatimaṃtriṇāṃ ajape yaṃtataḥproktābhavapāśanikṛṃtanī evaṃjapaṃmaheśānipratya haṃvinivedayet gaṃṇeśavrahmaṃviṣṇuṃbhyoharāyaparameśvari jīvātmanekrameṇaivatathaivaparamātmane ṣaṭśatānisahaṃsrā ṇiṣaḍevavatathāpunaḥ ṣaṭsahasrāṇicapunaḥsahasraṃcasa hasrakaṃ punaḥsahasraṃguravetrameṇatunivedayet ādhāretu catuḥpatraṃkamalaṃtatravighnerāṭ ligamūleṣaṭdalābjevrahmā nivasatidhruvaṃ nābhaudaśadalāṃbhojevasatiśrīramāpatiḥ pṛ0 170ba) hṛdayedvādaśadalāṃbhojevasatiśaṃkaraḥ kaṃṭhedvyaṣṭadalāṃ bhojejīvātmākṛtasadyakaḥ paramātmādvidalakapadmebhrū madhyagesthitaḥ vrahmaraṃdhredaśaśatapatrābjeśrīguruḥsthitaḥ eteṣusaptacakreṣusthitebhyaḥparameśvari japaṃtivedayedena mahorātrabhavaṃpriye ajapānāmagāyatrītriṣulokeṣudurla bhā ajapāṃjapatonityaṃpunarjanmanavidyate asyāḥsaṃkalpa mātreṇanaraḥpāpaiḥpramucyate anayāsadṛśīvidyānayāsa dṛśojapaḥ anayāsadṛśaṃpuṇyaṃnabhūtaṃnabhaviṣyatīti asyā japasyanivedanaṃcaprātaḥ kṛtyāvasarevetiprasaṃgāduktaṃmeva agnimaṃtramāha vyāhṛtītyādi agniritisvarūpaṃ oṃbhūrbhuvaḥ svaḥagnirjātavedihāvaha sarvakarmāṇisādhayasvāheti paṃcaviṃśatyarṇoyaṃmaṃtraḥ atrapraṇavovījaṃ svāhāśaktiḥ aṣṭa bhujoyaṃdevaḥ tatravāmorddhādiṣuśaktikuśamuṣṭisrugabhaya mudrāḥ dakṣirṇārddhādiṣusvastikākārāyudhaviśeṣajapamā lāsruvavaramudrāḥ caturdaśītaḥpūrvadinegurutolavdhamaṃtraḥ śiṣyaścaitrakṛṣṇacaturdaśyāmupoṣitaḥsandvādaśasahasra saṃkhyayāmaṃtraṃjaptvāmāvāsyāyāṃmadhurottarairmadhurādhikyava dbhirbhaktyabhojyādibhirvrāhmaṇānbhojayitvādakṣiṇayāsaṃtoṣya vaṭasamitprabhṛtihomadravyāṇiṣaṭsaṃkhyānisvayamānīya saṃśodhyapratipadamārabhyadaśāhaṃyāvatpratyekaṃṣaṭdravyairaṣṭau ntaraśatasaṃkhyayāhutvāpūrṇāhutyādikṛtvāguhaṃtoṣayet aṃ gadevatāḥpūrvoktāevetinapunaratrapratipāditāḥ nanupū rvoktāeveṣṭadevatāḥsaṃtītipunareṣāṃpratipādanaṃpaunaruktyā yakiṃnasyāt nasyāt agnirvaiśvānaraḥpaścātaparaḥprokto pṛ0 171a) hutāśanaḥ hutavartmājātavedātataścāpihutāvahaḥ bhūyode vamukhaḥsaṃhyajihvaścetyagnimūrttaya ititaṃtrāṃtaremūrttyaṃtarapra tipādanāttanmūrttyaṃtaramatramābhūtkiṃtupūrvoktamevamūrttya ṣṭakamitisūcanārthakatvenapunarabhidhānasyasārthakatvāt athakātaṃtrāṃtaragatiḥsyāditicet itthaṃvyāhṛtitrayāghaṭite gnimaṃtretaṃtrāṃtaroktāṣṭamūrttayaḥ ihatvetāeveti svavījena ramitivahnivījena raṃvahniyogapīṭhāyanamaḥ itipīṭhamaṃtra nityaṃjuhuyātpratipratipadaṃvetivikalpitipadārthādarśa kṛtaḥ nahīdaṃyujyate samaśramakayoḥsamavyayakayoścavi kalpaḥnahyanayoścavikalpaḥnahyatayostathātvaṃ tasmātpratha mapahecasamarthānugrahārthamanukalpoyamāmnātitimaṃtavyaṃ dugdhamahīruhāmaśvatthoduṃvaraplakṣavaṭānīsarveṣāmupādānā tsaptadaśadravyāṇītihaṣaṃkaumudīkāraḥ ekasyaivakasyaci dugdhatarorupādānamitimatamāśrityacaturdaśadravyāṇīti rāmacaṃdraḥ aruṇotpalapadaṃraktakamalaraktakuvalayobhaya paraṃkṛtvāpaṃcadaśadravyāṇīti tatrasaptapūrvatanāḥsamidhaḥ saptapuṣpāṇiekādūrvetipaṃcadaśadravyāṇāṃpratipadamāra bhyaparvāṃtaṃekenanityaṃjuhuyādityarthitipadārthādarśakā raḥ ekenanatusamucitena tathācekaikadravyeṇāṣṭottara śatasaṃkhyākahomāttāvadbhavyasamasaṃkhyākāṣṭottaraśatāvṛ ttiḥparyavasyati turagāgnimaṃtramādarśayati uttiṣṭetyādinā yadyapimamapadasyameityādeśoapādādausthitasyaivatathāpya nukaraṇarūpeṇaśavdamātrārthakatayānaiṣadoṣaḥ uttiṣṭapuruṣa haripiṃgalalo hitākṣadehime dedāpayasvāheticaturviṃśa pṛ0 171ba) tyakṣaroyaṃmaṃtraḥpurāproktāḥ bhṛgugāyaagnayaḥkramādṛṣyā dayaḥ bhūtānipaṃca karaṇānicatvāri uttiṣṭapuruṣahṛdayā yanamaḥ ityādayaḥ prayogāḥ prāgīrite avyahitapūrvokte prayogānāha prātarityādinā bhānuṃjaleprativiṃvitaṃ apa mṛtyubhayamityapinirjityetyatrānveti chaṃdobhaṃgayādbhayami tidvitīyāṃtaṃpṛthakkataṃ kvacidaviṃdurevapāṭhaḥ mṛgamudra yeti sāyathā militvānāmikāṃguṣṭamadhyasāgrāṇiyoja yet śiṣṭāṃgulyucchritekuryānmṛgamudreyamīriteti nṛpabhū rut rājavṛkṣaḥ dhanabaherā itibhāṣayāprasiddhaḥkuraṃṭaiḥ kaṭasaraipāitibhāṣayāprasiddhaiḥ etaiḥpratyekamamiśritaiḥ śatasaṃkhyayāhomobhīṣṭakṛt śatahunedekaikaśaḥśata mititaṃtrāṃtaradarśanāt godugdhena raktagodugdhena śāle yaistaṃḍulaiḥprasthaiḥśoṇagoklīrasādhitaṃ haviḥpiṃḍaṃghṛtāktaṃ tujuhuyādājyamiśritamiti prayogasāradarśanāt dinā gameprātaḥkāle striyāsaheti sapatnīkaḥsādhyityarthaḥ paretuasmātprayogānnakevalāddāridryabhāvasaṃvaṃdhānuvṛ ttiḥkiṃtusaṃpadapyadhiketyāha śriyetibhṛgupūrvakaṃnedaṃtṛ yāṃtaṃpadaṃkiṃtubakādikamevalakṣmīsaṃyutaḥsannevatāva jjīvennatukadāpisaṃpatiṃrmuktaḥ itibhāvaḥityāhuḥ jvarāḥ prasiddhāḥ grahā bhūtagrahādayaḥ madvārogāḥkuṣṭādayaḥetai rekaikaśaḥsamastairvāgrastasyāpitāvajjīvanaṃsaṃsaṃbhaya tyevetyatovijityeti paṭalokāṃtaragamamenāpitajjayo bhavatyevetyatojīvediti dvitrādidineṣujīvanādapi tathāsaṃbhavatītyatovarṣaśatamiti tathācaivaṃviśiṣṭaphala pṛ0 172a) mamuṣyābhiṣaṃkasyetyavaśyamatrayatitavyaṃsādhakairityabhiprā yaḥ athātipāpīyastvaṃnātitaraprasiddhājāmilāderapi paramapadadātṛśrīnārāyaṇārimaṃtranirūpaṇasyanaṃtara karttavyasyasmaraṇaprabhāvānaṃdaparaṃparābhirapahatapaurvā paryyapratisaṃdhānakatvenaparamaparaprāptimaṃtranirūpaṇa evaustukyādiṃśayādāḥ mārttaṃḍādeḥsūcanaṃmūlakṛtā nānuṣṭitamiti pūjāṃtevarūpakāmaṃvyāṃstutimabhinayā māravyopadarśayāmaḥ prakāśivamādṛśāmapicasaṃpadīṃ saṃcayastamohatirivadhruvaṃvipaduparavāṇāṃkṣayaḥ vi kāśivapaṃkajādiṣurujāṃvibhaṃgoḍiyetpraṇāmaṃvidhi nādrutaṃmukarenamaṃrkastumaḥ 1 vikāśepadmātāṃtva masipaḍuritthaṃnitajalavrajīktiṃsatyārthīracinumiva vaśrīmuraripoḥ dṛśo mūrttirbhūtvāmukhayasihipadmāmi hasatīparaprokṣīkṛtvāvikasatijanānudyutipate 2 navatibhavatinīlaścaṃdramātvakarodyaiḥ punarapiparipū rṇojāyatetrānumāsaṃ itividhyuraniśaṃhyohaṃsityu ktanāṃstvāṃharihṛtaviniṣaṃdhaṃnāmahaṃsetitajai 3 divaḥ sarvopīhavāsaṃviṃdattetvayyaivādaubhīdineśaḥsvabhāvā na maṃtraḥkṛtvākṛtrimauvāsuktaḥpaścānmūrttauyaṃtrake vāmaṇauvā 4 maṃtrādivaikalpasusaṃśayenasaṃdigdhavāsekhalu mūrtimukhye pūjāvidhiḥsaṃśayitostisiddhyaitvayyevacārvoci natāṃtuyāti 5 sahasraśaḥsaṃtusurāḥsamarvyāstvapyevayātehya dayādrimauliṃ kriyā'samastāḥprabhavaṃtihyaitasmāttusiddhestva dadhīnataiva 6 jīvanāvadhisukhaṃtvadadhīnaṃnisvatārugabhi pṛ0 172ba) nāśavidhānāt mṛtyusadyanigatetavaputrādhīnametadihanā stisutonya 7 tvaṃjagadakṣidhvāṃtasubhakṣīsajjanarakṣīduṣṭavi pakṣī premanidhitvādurgatanṝṇāṃmādṛśadīnaṃpramanidhehi 8 iti asyārthaḥ mādṛśamiti atyaṃtamevapāpīyastvenasaṃpa dāṃbhavanatvenabhavitumanarhāṇāmityarthaḥ saṃpadāṃpaśuputraga jāśvādīnāṃsarveṣāṃnatvekaikasya saṃvayonatutasyatasyāpyekai kavyaktiḥ yathāhighaṭapadādivastūnāṃprakāśanirmāṇesa viturnāṇīyānapiśramobhavatitathaivamādṛśāmakiṃpunaḥ sukṛtitāṃsaṃpattisamudbhāvaneśramastavasyāt evaṃtimiradhaṃ mādāvapiyojanīyaṃ padmānāmitityāvaṃnalakṣmīvācakapa dasyaṣaṣṭyekavacanepirūpaṃbhavatītipadmāyāvikāśane sakalānāṃpadmānāṃvikāśanaṃsaṃtoṣaṇarūpaṃstataḥkartuṃśa kyamititvayāśrībhagavatoharernetrarūpaṃdhṛtvātasyāḥsaṃtoṣaṇaṃ kṛtamitibhaktānāmabhīṣṭārthaṃnānārūpāṇidhatteityabhipretyā ha vikāśeitimaṃtoṣātiśayenapraphullatāvikāśaḥ 2 bha vatitvamicaṃdramāḥpretimāsaṃlīnobhavaṃstvatkiraṇairevapūrṇobha vati tasmāccaṃdramāhaṃsititvāṃpratipadaṃvadatiahaṃsaḥsū ryyevetyarthaḥ tatvastvannāmaivahaṃsitijātaṃ nanuakāraḥku tragatityākāṃkṣāyāṃharītyādi sarveṣāmevavestuharaṇāddha ritāmāpannoyaṃviṣṇustavanāmādi bhārgavartipratiṣedhavāca katayānuvitadhāraṇakamakāraṃparihṛtavān svanāmārtha mitibhāvaḥ 3 mūrttipratimāyaṃtrādaupūjanamapekṣyatvayyevasarva daivatānāmarcanamiṣṭadāyītitvamevasarveṣāmupādeyomītyā ha devityādinā ślokadvayena 4 anyeṣāmapidevānāṃtvatpā pṛ0 173a) rataṃtryeṇaivaphaladātṛtvamityataḥ sarvātupekṣyatvamevakutonase vya ityabhipretyasaṭsraśityādi 6 rogāṇāṃdāridryasyacanā śa'sodhāraṇaṃkāraṇaṃtvamevetijīvatāvasthāyāṃsukhaṃtvada dhīnameva mṛtaunudharmarājādhīnatābhavanenasutarāṃtvadadhīta tānahitvatyutrastvatonyityāha jīvanetyādinā 7 mādṛśidīṃ neanirvacanīyaṭīnatāśālinimapi yasyodyonamatīsa tīguṇavatīmātāpitomāpatirnāmaprematipaṃthakulaḥbhūḥkū rmmācalojanmabhūḥ sūpāsyaṃkṛtavīryyacācyutapadaṃvārāṇasīvā sabhūstajjepūrttimagānmaheṃdrapaṭalaḥśaṣṭārthaciṃtāmaṇau athasūryyataḥprādakṣiṇyakramaprāptaśrīviṣṇumaṃtrānuddhartuṃpratijā nīte athavakṣyeiti maṃtragatamitaramaṃtrāpekṣayotkṛṣṭatvarūpaṃ mahatvamevadarśayitumāha sarvārtheti prāyaśorthapadaṃlakṣmīrā jyaputrādisaṃpatparamevatiṣāmevasusādhyatayāmaṃtraiḥsādhayi tuṃśakyatvādityatrāpiarthapadaṃtathaivabhaviṣyatītibhramanivāra ṇāyāha yeṣā miti tāraṃpraṇavaḥ namitisvarūpaṃ aḥpaścātpa daṃtāramityanuṣaṃgaḥ aḥvisargaḥ paścānmaṃtrasyārthānusaṃdhānā vaurājapādāvuccāraṇasamayetuyathāśruteva eekamātrā taṃpatikhaṃḍayatisvatoniṣkāśayatīniyāvat praṇavādekamā trāṃtāllopovivṛddhirvetinyāyādaṃtimāyāmakārarūpāpāni rgatautrayodaśasvaramātramavaśiṣṭaṃ tenamitivyaṃjanasyayogamo kāruddhatobhavati sevacaprakṛtamaṃtrasyatṛtīyovarṇiti dhyeyaṃ vastutastu namitiṣaṣṭāṃtaṃpaṃcamyaṃtaṃvā tasyatasmādvā paścātpadaṃekamātrāhīnitipūrvoktārthakaṃtāramititadarthaḥ yadvāyaṃekaṃsvaghaṭakāṃtaḥpātivarṇaṃdadātītipadaṃ dadāti pṛ0 173ba) ścātratyāgārthakaḥ tathācapūrvanyāyādaṃtimaikākṣaratyāgetrayo daśamātraṃśiṣyatitipūrvavadiṣṭalābhaḥ yannāśrutetathoddhārasya mūlādalābhādasaurasyaprasaṃgāt yattuatranamaḥpadasyarorutve guṇecokārobhavatītipadārthādarśakṛtoktaṃ tadatimūlahā syakarameva mūlenavivakṣitavarṇonoddhatityasyatataḥpratīteḥ narau nakārarakārausaṃsaṃmyakprasekaṃdīrgheṇaprathamopasthitatvā tatvātdākāreṇaanvitauyuktau pavanoyaḥ ṇāyetisvarūpaṃ i tthaṃca oṃnamonārāyaṇāyetyaṣṭākṣaroyaṃmaṃtruddhataḥ praṇavovī jaṃ āyetiśaktiḥ śruterādīrvījamasyamanoraṣṭākṣarasyahikā tpaṃcadaśādvarṇātkevalaṃvyaṃjanīkṛtāt uttaromaṃtraśeṣastuśa ktirityasyakathyatitimaṃtrataṃtraprakāśādiṣudarśanāt pratya rṇamapiṛṣichaṃdodevatāsyataṃtrāṃtare gautamaścabharadvājo viśvāmitrṛṣistathā jamadagnirvasiṣṭaścakaśyapotriścakuṃbha jaḥgāyatryuṣṇiganuṣṭupcṛhatīpaṃktirevaca triṣṭupjagatyau cavirāṭvasavoṣṭaucadevatāiti paṃcamaṃtrāmuddharati kruddhetyā dinā atrulkaiḥkruddhamahāvīradyusahasretipūrvakaiḥ eṣāṃvi bhaktimuktānāṃbhavedaṃtegnivallabhā kruddholkādipadairvahnijā yāṃtairjātisaṃyutairityādi taṃtrāṃtarasaṃvādāyasvāhāpadamaṃ tarbhāvyakruddholkāyasvāhāhṛdayāyanamaḥ maholkāyasvāhā śirasetyādimaṃtraiḥpaṃcāṃganyāmonuṣṭeyitipadārthādarśakṛtaḥ kruddholkāyasvāhāśirasesvāhetyādimaṃtraiḥpaṃcāṃganyāmonuṣṭeya itipadārthādarśakṛtaḥ kruddholkāyanamaḥhṛdayāyanamaḥityā diprayogaṃharṣakaumudīkṛtomanyaṃte mūlasvārasyaṃtukruddholkā yahṛdayāyanamityādiprayogevanasvāhānamoṃtarbhāvepi pṛ0 174a) nacacaturthyaṃtatvakaraṇādākṣepyaṃkiṃcitteṣāmabhipretameva a tevacaturthyaṃtoddhāreṇateṣāṃsvāhāṃtatokteti padārthādarśa kṛtaphakviketivārcya hṛdayāyetyādipadasāmānādhikara ṇyāyāpicaturthyaṃtāsaṃbhavāccaturthyaṃtatāyāsvāhādyākṣepakatvā saṃbhavāt paṃcāṃganyāsamuktarītyākṛtvāoṃhṛdayāyanamaḥ na śirasesvāhāmośikhāyaivaṣaṭ nākavacāyahuṃ rānetrāyavauṣa ṭ yatrāstrāyaphaḍitiṣaḍaṃganyāsaṃkṛtvāṇākāraṃmāvṛtyākukṣau yakāraṃpṛṣṭenyasedityāha bhūyovarṇairityādinā vakṣyamāṇacakra maṃtreṇadigvaṃdhanaṃkṛtvāvarṇanyāsonuṣṭeyaḥ sarvāṣṭadhā ādhārā dināsikāṃtamekaḥ tatrahastadvayasyamūladvayaṃsvaṃdhadvayaṃrūpaṃsthā nadvayaṃvarṇadvayasya pādadvayamapyūtadvayarūpaṃvarṇadvayasyasthānaṃ nāsikātvekaṃsthānamitivekaḥ kaṃṭhādipṛṣṭāṃtaṃdvitīyaḥ tatra stanayoḥpārśvayoścadvidvisthānatvaṃ mūrddhādighrāṇāṃtaṃtṛtīyaḥ atranetrādisthānatrayasyadvidvinatvaṃvivakṣitaṃ ghrāṇādipadaṃhi tatpuṭayorupalakṣakaṃ doḥsaṃdhyuṃguliṣviticaturthaḥ ekaika vāhostrayastrayaḥsaṃdhayaḥekaikamaṃgulyagramityaṣṭasaṃkhyāpūrttiḥ evaṃdiśāpādasaṃdhyaṃguliṣupaṃcamaḥ saptadhātavaḥ prāṇaṇaśce tyaṣṭasthāneṣuhṛdayekaramādhāyāṣṭavarṇānāṃnyāsonuṣṭeyaḥso yaṃṣaṣṭaḥ mūrddhādipadadvayāṃtaṃsaptamaḥ padadvayitiśravaṇātpa dadvayaparyaṃtaṃsthānapaṃcakaṃdvidvibhūtamapyāvṛtyaikaikavarṇa syaivasthānatayāvivakṣitamititatsaṃkhyāpūrttiḥ gaṃḍādiṣu ekaikasthānatayāvivakṣiteṣucaturṣvapisthāneṣunyāsaṃvidhā yavāmabhujorddhabhāgeśaṃkhasthānabhūtesaptamaṃtadadhobhāgekama labhūteṣṭamaṃvarṇanyaseditisoyamaṣṭamonyāsa itiharṣakaumu pṛ0 174ba) dīkāraḥ padārthādarśakṛtastu vibhūtipaṃjaranāmāyaṃnyāsoda śadhā tatranyāsatrayaṃpūrvatanaṃpratyekamekaikārddhaślokaprati pādyaṃ tadanaṃtarabhāvyarddhaślokottaravaraṇapratipādyaṃ tadanaṃ tarāddhaṃślokapratipādyaṃ taduttaraikasaṃpūrṇaślokapratipādyaṃ canyāsatrayaṃpūrvavat tadimeṣaṭnyāsāḥsaṃvṛttāḥetattrika dvayamadhyavartinastucatvāronyāsāḥ doḥpādetyādyekecaraṇa pratipādyāḥ tatrasaṃdhicatuṣṭayaṃmaṃguṣṭātiriktāṃgulicatuṣka mitidakṣavāmakarapadabhedādāvṛtticatuṣṭayaṃnyāsasyāvyā hatameva kecittusaṃdhitrayaṃpaṃcāṃgulayaścetitadaṣṭatvamupa pādayaṃti anyetuaṣṭasaṃkhyakaradvayasaṃdhiṣvekā tathāvidha padasaṃdhiṣvanyā aṃguṣṭātiriktaradvayāṃguliṣutṛtīyā tādṛ śapādāṃguliṣucaturthīnyāsāvṛttiritivadaṃti itthaṃcapūrvopa pāditaṣaṭnyāsasaṃkhyayāsahaitannyāsasaṃkhyāyāścatūrūpā yāmelanādavyāhatamevanyāsānāṃdaśavidhatvamupadiśaṃti atrapratyakṣaraṃpraṇavapuṭitvaṃsaviṃdukutvaṃcānuṣṭeyaṃ pratyāvṛ ttisamāptisaṃpūrṇamūlamaṃtreṇavyāpakanyāsaścānuṣṭayaḥ vi nyasedvarṇamekaikaṃbidvaṃtaṃdhruvaveṣṭitamiti maṃtrataṃtraprakāśa vacanāt pratimaṃtravarṇaṃpraṇavapuṭitatvaṃpratiparyāyaṃvyāpa kanyāsaścetipadmapādācārcopadeśācca yattusabiṃdukatve yathoktamaṃtrabhaṃgaprasaṃgenatādṛśaṃrāmacaṃdramatamupekṣyamiti harṣakaumudīkṛtoktaṃ tannayuktaṃ uktavacanavirodhāpatteḥ sa tyapiviśeṣavacaneyaditimaṃtrānupūrvītyāgādvibheṣitadā grathanadarbhaṇādikamapimaṃtrāṇāṃtyakṣyasipariṣyasicasutta rāmaryyādaujalaprakṣepamaṃtrāṇāṃpratilomatvaṃ aṣṭaprakṛtyātmā pṛ0 175a) mūlaprakṛtiḥ mahattatvaṃ ahaṃkāraḥpaṃcabhūtānītyevaṃrūpāṣṭapra kṛtisvarūpaḥ ātmāṃtarātmaparamātmajñānātmanāṃsaṃyogāda syaivadvādaśākṣaratvaṃ ayaṃbhāvaḥdvādaśākṣarohimaṃtroṣṭaprakṛtyā tmācaturātmasvarūpaśca asāvaṣṭākṣaropyaṣṭaprakṣatyātmātasya nyāsenasaṃyuktīkṛtastadātmakartāpratipatsyateititadātma katākaraṇāyatasyanyāsovaśyaṃkaraṇīyiti tathācadvāda śārṇadvādaśasvaradvādaśādityasahitāḥ keśavādidvādaśa mūrttīrvakṣyamāṇalalāṭādiṣusthāneṣunyaseditiphalitārthaḥ oṃaṃdhātrekeśavāyanamaḥ itiprayogaḥ oṃdhātṛkeśavābhyāṃ namaḥ itiprayogitikaścit oṃaṃdhātṛsahitāyakeśavā yanamaḥ itikaścit oṃaṃkeśavāyadhātrenamityapare ayaṃ mṇetipūrvasaṃvaṃdhi kaṃṭhadeśatityagnimasaṃvaṃdhi aṃsasthaṃda kṣiṇāṃsasthaṃ gale grīvādakṣiṇabhājo agnimayoraṃsakalavo yorvāmaparatvaṃ yaduktaṃ dakṣiṇapārśvāṃsatadgale tathāvāmatra yenyasyāiti hṛṣīkeśetipūrvānvitaṃ tvaṣṭetyapitathā kaku digrīvāpṛṣṭabhāge nābhaunārāyaṇaṃnyasyedititaṃtrāṃtaradarśa nādatrakukṣipadaṃnābhiparatayāvyākhyeyamitikecit mahā maṃtramityaṣṭākṣaraṃ maṃtradvayaṃpunarnyasedityarthaḥ punaritipūrvā nvitaṃ aṣṭākṣareṇasahitaṃvinyasedvādaśākṣaramitivacanāt kecitumahāmaṃtramitidvādaśārṇamityasya viśeṣaṇamiti vadaṃti dvāramitikuṃḍalamityādicaśavdakarmaṇidvitīyā jyotirdvayamitisvarūpaṃ tathāca oṃkirīṭikeyūrahāramaka rakuṃḍalaśaṃkhacakragadāṃbhojahastapītāṃbaradharaśrīvansāṃ kitavakṣaḥsthala śrībhūmisahitasvātmajyotirdvayadīptika pṛ0 175ba) rāyasahasrādityatejasenamaḥ itisaptaṣaṣṭhyakṣaromaṃtroyaṃ ke citkuṃḍalāṃtelaṃkṛtetivarṇatrayamatramaṃtredhikarmatarmāva yaṃti tāraḥkirīṭakeyūrahārāṃtemakaraṃpadaṃkuṃḍalāṃlaṃkṛ tetyaṃkhacakragadāṃvujaṃ śrībhūmisahitasvātmajyotirdvayapa daṃvadediti maṃtrataṃtraprakāśavacanaṃtatrapramāṇatayopanyaṃ saṃti āyudhānicapaṃkajaṃdakṣiṇādhaḥkareśaṃkhastadradhaṃka re vāmādhaḥkaregadāvāmorddhakarecakramitirītyādhyeyāti vikāralakṣaṃ vimalādītyādipadārthamevavivṛṇoti vima letyādināoṃnamobhagavateviṣṇavesarvabhūtātmanevāsure vāyasarvātmasaṃyogapadmapīṭhātmanenamaḥ itisaptatriṃśada kṣarakoyaṃpīṭhamaṃtrā ādinādhūpadīpanaivedyādikamucyate yenugaṃdhapuṣpesamarpyāṃgādipūjanamāhustekathamatrādinā dhūpadīpādisaṃgrahaṃkariṣyaṃti tasmādādipadamatrapramādapa titamevetyurarīkariṣyaṃtītijānīmaḥ atrāṃgapūjākarṇi kāyāmeva kesareṣvaṣṭāṃgamaṃtrabhūtekaikavarṇapūjāvidhānā ditikecit kesaraṣvevamūlāgrabhedāttadubhayāṃgapūjā a tevapūrvavadatrāpikesareṣveveṣaḍaṃgapūjāvidhānenavi śeṣābhāvādaṃgānyabhyarcyetyevamūlakṛtoktaṃ sthānāṃtarasya vivakṣitatvetutadupādīyetaivetiharṣakaumudīkṛtaḥ oṃna maḥ naṃnamaḥ moṃnamaḥ ityādivarṇapūjāyāṃprayogaḥ vibhaktyā viyutairvījairpūjāsyātkesaroparītitaṃtrāṃtaradarśanāt maṃ trārṇadhyānaṃyathāmahākapilapaṃcarātre oṃkāraṃtusadādhyā yejjyotirmālāsamākulaṃ nakāraṃmeghavarṇābhaṃsaumyarūpaṃ tumopadaṃ rākāraṃjalavarṇābhaṃsamyaksaṃdīptatejasaṃ dhūmra pṛ0 176a) rṇaṃsadādhyāyeyadyakāraṃparamuttamaṃ anaupamyaguṇākāraṃṇā kāraṃceticiṃtayet yakāraṃtuparaṃdhyāyetpadmarāgasamaprabha miti daleṣu digdalamadhyeṣukoṇadalamadhyeṣuśaktīnāṃpū janāmnānāt dalāgreṣuśaṃkhādyāyudhapūjanasyavaktavyatvāt agrabhāgasyapāribhāṣikapūrvaparyavasannatayāpūrvadakṣiṇo ttarapaścimeṣudalāgreṣukramatogaruḍaśaṃkhapadmākhyanidhi dvayadhejānabhyarcyāgneyādidalāgreṣuaruṇāryyadurgāse nānyātabhyarcyatadvahiścaturasrepūrvavadiṃdrādīnvajrādīṃśca pūjayeditisaṃpūrṇapradyadṛkārthaḥ etatprayogāstaṃtrāṃtareya thā narasiṃhamivātmānaṃdevaṃdhyātvātibhairavaṃ maṃtreṇasparśaye chastraṃnānijityanivarttate 1 nārasiṃhenavījenayojyamaṃtraṃta dājapet śatamaṣṭottaraṃjaptvāvāmahastābhimaṃtritā 4 punaḥ punarapaḥsiṃcetsarppadaṣṭopijīvati dakṣiṇahastemālāvā mahastenajalasyasparśitivāmahastābhimaṃtritatvamapāṃ 2 gāruḍenatadāyuktaṃpaṃcārṇenamanuṃjapet nirviṣīkaraṇe dhyāyanviṣṇuṃgaruḍavāhanaṃ 3 aśokaphalakepakṣāvāli khyāśokasaṃhatau aśokapuṣpairārādhyabhagavaṃtaṃtadagrataḥ juhuyāttānipuṣpāṇitri saṃdhyaṃsaptarātrakaṃ pratyakṣojāyate pakṣīvaramiṣṭaṃprayacchati 4 tānipuṣpāṇi aśokapuṣpā ṇinirmālyabhūtāśokapuṣpāṇi vināpimūlasvārasyasaṃbha bhavānnirmālyapuṣpāṇāṃhomeviniyogakaraṇepramāṇābhāvā t gāṇapatyasamāyuktaṃjapellakṣaṃpayovrataḥ mahāgaṇapatiṃ devaṃpratyakṣamihapaśyati 5 bhāratīvījasaṃyuktaṃṣāṇmāsi kajapāccatāṃ 6 śrīvījenayutaṃmaṃtraṃtatkālastanmanājapet pṛ0 176ba) ādāvaṣṭākṣarasyasyātpraṇavaḥsārvakāmikaḥ 8 ādāvaṃte yadātārojñānavṛddhistadābhavediti 8 tatrāṃtarokramasyayaṃ taṃtrāṃtarokramasyayaṃtraṃyatha aṣṭapatraṃcaṣaṭkoṇaṃravisaṃkhya dalāgrakaṃ daṃtapatraṃcatadvāhyevṛttaṃbhūmipuraṃśubhaṃ sasādhyaṃka rṇikaṃrṇikāyāṃtulikhedādyasvaraṃsudhī' atramūleṣumūlā rṇātpatreṣuśrīkaraṃlikhet ṣaṭkoṇecakramaṃtrārṇān sūryā redvodaśārṇakaṃ daṃtatraṃmaṃtrarājaṃvṛttenṛharivījakaṃ ṣaṇmaṃ trairihasaṃyuktaṃsākṣādviṣṇoścamaṃdiraṃ āvāhyamaṃtrairārādhya sūtrairvadhādṛḍhaṃvahat sarvathātasyaverddhaṃtaṃdhanāropārthasaṃpa daḥ sārūpyaṃsārṣṭisālokyesāyujyaṃvāpivāṃchitamiti aṣṭa dalakarṇikāyā mamitisānusvāramakāramālikhyakesare ṣunārāyaṇāṣṭākṣaramaṃtraṃlikhitvātatpatreṣuvakṣyamāṇaṃśrīka ramaṃtraṃsudarśanamaṃtrasyapraṇavātiriktaṣaṭvarṇānaṣaṭkoṇe ṣudvādaśadalasyatadvahistanasyapatreṣudvādaśākṣaramaṃtraṃ dvā viṃśatpatreṣvekaśomaṃtrarājaṃlikhitvānṛsiṃhavījenaveṣṭaye t itthaṃviṣṇoḥṣaṇmaṃtrālikhitābhavaṃtiityarthaḥ dvādaśā kṣaramāha praṇavaviti praṇavityevaṃrūpasyasavisargapāṭha syaprastutamūlenupalaṃbhātpraṇavitipāṭhanirdeśa prācya ṭīkākṛtāmanuciteva okāreṇayutaṃhṛtohṛtpraṇa vaścaśrohṛccetidvaṃdvaḥ praṇavastāraḥosvarūpaṃhṛtnamaḥśa vdaḥtasyacokārayoge oṃnamoityokārāṃtaḥakṣaroddhāraḥ siddhyati hṛtpadārthehinamaḥśavdevisargasthāne ākāraḥpra kṣipyatāmitibhāvaḥ namasāśiritivadatānamaḥpadenaśiroṃ gamitisūcitaṃ padaṃcanamitivisargāṃtaṃnatunamoityokā pṛ0 177a) rāṃtaṃ tenanamaḥśirasesvāhāityevaprayogaḥ varṇanyāsetvokā rāṃtevanahimaṃtrevisargāṃtomakāraḥ praviṣṭitimaṃtavyaṃ na numaṃtrepivisargāṃta evapaṭhitumucitaḥ atevamūlasyā rthopiktiṣṭaṭhakarttuṃnapatati aṃgamaṃtrepiyathāmaṃtrapaṭhita evāṃtabhaṃviṣyatīticet na taṃtrāṃtaravaimatyaprasaṃgāt yadu ktaṃmaṃtrataṃtraprakāśe aṃtyauyaupaṃcameṣaṣṭevaktavyaukramatastutau dvitīyomiśrasaṃyuktastasmādbhagavatepadaṃ sānaṃtaṃvāruṇaṃvī jaṃjīvaḥsyāchivasaṃyutaḥ paṃcamasthobhagīrāmovāyāṃtodvā daśākṣaraḥ strīśūdrayorvitāroyaṃsatāroyaṃdvijanmanāmiti akacaratapayaśetyaṣṭavargābhiprāyeṇedaṃ tatrapaṃcamevargeaṃ tyonaḥṣaṣṭhevargeṃtyomaḥ samiśraḥ miśreṇatrayodaśasvareṇa saṃyuktaḥ vāruṇaṃvījaṃvaḥ anaṃtenākāreṇayuktaṃ jīvaḥsaḥ soyaṃśivenapaṃcamasvareṇayuktaḥ ukārasyaśivavācaka tvācchivaśavdādukāraḥ paṃcamevargesthitoyorāmastṛtīyoda kārastasyabhagenekādaśasvareṇayogedekāruddhatobhava ti vāyetisvarūpaṃ tathācamakārasyasamiśratvopādānāda miśratvābhyupagamekathaṃtaṃtrāṃtaravaimatyaṃnasyāditimaṃtavyaṃ na nupraṇavetyakārottaramokāranirdeśecaturdaśasvarāpadyeta nasevaṃpāṭhiticet vismaraṇaśīlosi hakāroviṃdumān jīvitivyākhyāvasaredvitīyapaṭalevaitadanupapatteḥpa rihṛtatvāt varṇanyāsaṃmāhamūddhītyādinā āyudhānicū rddhādidakṣayoścakrapadmai ūrddhādivāmayorgadāśaṃkhauaṣṭākṣaro ktapīṭhapūjāṃkṛtvādvādaśārṇamūlamaṃtreṇamūrttiṃkalpamitvā tatramukhyeṣṭadevatāṃṣoḍaśādyupacāraiḥ saṃpūjyāvaraṇadevatārcanā pṛ0 177ba) rthaṃ saṃprārthyaaṣṭadalakesareṣvaṃgamūrttayaḥ aṣṭadalasyadigdale ṣuvāsudevādyāvidigdaleṣuśāṃtyādyāḥ aṣṭadalādvahiḥka lpitadvādaśadaleṣukeśavanārāyaṇādyādvādaśamūrttayaḥ tadvahiścaturasrelokapālāstadastrāṇicetyarthaḥ lakṣmīvā sudevamaṃtramuddharati hṛllekhetyādinā oṃhrīṃhrīṃśrīṃśrīṃlakṣmī vāsudevāyanamaḥ iticaturdaśākṣaroyaṃmaṃtraḥ ramābhāgevā meṣūrddhādividyāmudrākamaladarppaṇaratnakuṃbhāḥbhagavadbhā gedakṣiṇeṣūrddhādikamalāṃtaragadāśaṃkhacakrāṇidhyeyāni varṇalakṣaṃ prakṛtamaṃtravarṇasaṃkhyāsamānasaṃkhyalakṣaṃ caturda śalakṣyamitiyāvat dadhivāmanamaṃtramāha tārohṛditi a trāpitāraścohṛccetidvaṃdvaḥ okāreṇayutaṃhṛtśrohṛdi timadhyapadalopītatpuruṣaḥpūrvavat oṃnamoviṣṇavesurapa tayemahāvalāyasvāhetyaṣṭādaśākṣaroyaṃmaṃtraḥ iṃduḥścaṃdraḥsa ṛṣiḥ prathamaprakāśakaḥ praṇavovījaṃsvāhāśaktiḥ maṃtra syakramādekādivarṇaiḥṣaḍaṃganyāsamanuṣṭāyamūrddhādiṣvaṣṭā daśasthāneṣuekaikaśastāvatsaṃkhyamaṃtravarṇānnyaset ddegyu gmakarṇāṣṭavāhurujānujaṃyāpādāṣṭaupratyekaṃdvitvavaṃto picaikasthānatayāgaṇyaṃte tenatatratatraprāptatattadvarṇāḥpra tyekamekātmakāpyāvṛttyātattatsthānadvayenyastavyāiti śirolalāṭanāsātālukaṃṭhapṛṣṭahṛdayodaranābhiguhyā tmakadaśasthānānitusvabhāvādevaikatāmāpatrānyekaikava rṇasyasaurasyādevanyāsapadāni guṇalakṣaṃ trilakṣaṃ caṃdrāṃta miti atracaṃdramaṃḍalaryaṃtamevapīṭhadevatāpūjānatadutta raṃvacanaviśeṣāditikaścit yatrasthānecaṃdramaṃḍalapūjā pṛ0 178a) nyatraklaptātatrapūjāṃtyaktātaditarasakalapīṭhadevatānāṃyathā prāptakramaṃpūjanamanuṣṭāyatadaṃtecaṃdramaṃḍalasyapūjākarttavyāna tusarvathātyāgaḥ yuktaṃcaitadeva caṃdrasaṃsthamityanenacaṃdramaṃḍala syaprastutadevatāsthānatayāpratipādanātsarveṣāṃpīṭhadevatānā muparyyevatadīyadhyānapūjayorāvaśyakatvādi titusāṃpradāyi kāḥ śaguktenārāyaṇāṣṭakṣarokte oṃnamoviṣṇuvesomāyatrailo kyāpyāyanāyasvāhetyaṣṭādaśākṣaramaṃtreṇacaṃdramaṃḍalapūjāka rttavyetiviśeṣaḥ viṣṇavesahasomāyatrailokyāpyāyanāyaca svāhāṃtastārahṛtpūrvomaṃtro'nenārccayeccatadititaṃtrāṃtaravacanā t yattuyathāvidhipadenāyaṃviśeṣaḥsūcititipadārthādarśakṛ toktaṃtadayuktaṃ nahiyathāvidhītipīṭhasamarcanecaṃdrasama rcanevānvitaṃ tatpadābhāvāt ekārddhaślokopāttatayājuhu yādityanenaivahomaprakārasāpekṣeṇayathāvidhītyāderanvaya syocitatvācca kesareṣvadalasyapūrvavadaṃgadevatāḥ pūjayitvā digvidigdaleṣuvāsudevādicatuṣkaśāṃtyādicatuṣkamabhya rcya dhvajādīnśārṅaparyaṃtānaṣṭadevānaṣṭadalāgreṣupūjayitvā tadvahirdvādaśadalaṃkamalāṃtaraṃkṛtvātaddalāgneṣukeśavādi dvādaśamūrttīḥsaṃpūjyatadvahiścaturasreṃtarbarhibhāvenaśakrādi tadāyudhānisaṃpūjyairāvatapuṃḍarīkādikāṣṭadigājānarca yet śatapuṣpī śauphitibhāṣayāprasiddhā paṭṭe paṭṭavastrebhi tauvādevaṃpūrvoktalakṣaṇaṃlikhitvāprāṇapratiṣṭādinātatra sveṣṭadevatvaṃsaṃpādyasugaṃdhipuṣpairnityamabhyarcayanmahatīṃsaṃ padaṃprāpnuyāt yaṃtramāha sasādhyetyādinā sakesaramaṣṭadala kamalaṃlikhitvātatkarṇikāyāṃsasādhyaṃpraṇavaṃlikhitvāprastu pṛ0 178ba) tamaṃtrasyapraṇavādīniyānyaṣṭādaśākṣarāṇi teteṣāṃdvidvikra meṇaṣoḍaśavarṇānālikhyāviśiṣṭavarṇadvayamapitatravarama dalesamālikhyataduparivṛttatrayeṇavīthīdvayaṃkṛtvāprathamāṃ dvādaśārṇamaṃtravarṇairdvitīyāṃmātṛkābhirveṣṭayediti rāmacaṃ drāstupraṇavasyakarṇikāyāṃlikhitvānnapunarlikhanamanuṣṭe yaṃ kiṃtunamoprabhṛtisaptadaśavarṇānāmeva tatradvidvikrameṇā ṣṭadaleṣuvarṇalikhaneekovarṇurvaritaḥsoyamaṃtāllopovi vṛddhirvetinyāyāt śiṣṭārṇayugmollasitāṃtyapatramitimūla vacanāccaramevadalelekhyitivadaṃti tadidaṃmataṃharṣakau mudīkṛtodūṣayaṃti śiṣṭaṃ aṣṭadaleṣudvidvikrameṇalikha nādavaśiṣṭaṃyadarṇayugmaṃvaṇādvayaṃtenollasitamaṃtyapatraṃyasye timūlavirodhāt vṛnmatehyekākṣarasyaivāvaśiṣṭatvāditi ya diturāmacaṃdramataṃsamādheyamityucyate tadetthaṃśṛṇu aśiṣṭa mitinārṇadvayaviśeṣaṇaṃ kiṃtusvataṃtraṃśiṣṭapadārṇayugmapa dayoṃrdvaṃdvaṃkṛtvātābhyāmullasitamaṃtyapatraṃyasyetivigrahaḥ i tthaṃca śiṣṭaṃlikhitaśiṣṭamekamakṣaraṃyugmārṇaṃpūrvalikhita kramaprāptākṣaradvaṃdvamityakṣaratrayaṃmilitvāṃtyadalelekhyamiti paryavasyatītinakasyāpivirodhaḥ navākarṇikāyāṃlikhita syāpivināviśeṣavacanaṃpunarlikhananivaṃdhanasaurasyaprasa ktiritipratibhāti hayagrīvamaṃtramāha udgiretyādinā oṃu dgiratpraṇavodgīthasarvavāgīśvareśvara sarvadevamayāciṃtyasa rvaṃvodhayati trayastriṃśadakṣaroyaṃmaṃtraḥ praṇavenahṛdayaṃ catu rbhiḥpādairekaikaśaḥśiraḥprabhṛtitaṃtrātiriktāparāṃgāni vī jenamūrtiṃmakalpyadevaṃpūjayedityuktaṃ tatrapraṇavasyaivavīja pṛ0 179a) tvenaprāptauviśeṣamāha vījamityādinā sakāraṣaṣṭhasvarayoru pariviṃdunāyuktaṃvipadasyavījaṃ hyūṃityevaṃrūpaṃkesareṣupūrvā didalakesareṣuoṃṛgvedāyanamaḥ ityādimaṃtraiścaturovedān vidivūdalakesareṣu oṃvedāṃgebhyonamaḥ oṃsmṛtibhyonamaḥoṃ nyāyaśāstrāyanamaḥ oṃsarvaśāstrebhyonamaḥ itimaṃtraiḥśikṣāka lpovyākaraṇaṃniruktaṃchaṃdevaca jyotiṣaṃcaṣaḍaṃgānītyuktāṃ gādikamabhyarcyapatramadhyehṛdayāṃgadevatāḥpūjayitvātadvāhye caturasrelokapālāstrāṇipūjayet vṛtāccaturguṇevrāhmīra seghṛtaṃpācayitvāghṛtamātrāvaśiṣṭaṃtadrasaṃmaṣṭottarasahasrādi saṃkhyayābhimaṃtritaṃpītvākavitvamanargalaṃsyāt śrīrāmamaṃtramu ddharati anaṃtetyādinā agnerāsanādisthitiryatrasatathā rāṃ bījaṃ namaḥśaktiḥjānīyātprathamaṃvarṇaṃbījaṃśaktiṃnatiṃtatheti śaunakakalpadarśanāt pārśvagatāṃsītāṃpaśyaṃtaṃrāghavaṃbhaje itisaṃbaṃdhaḥ rāghavabhaddāstupaśyaṃtītipāṭhaṃkalpayitvāityevaṃ rūpāṃsītāṃbhajeitisaṃvaṃdhamāhuḥ cakārādarśanādaśakyaka lpanoyaṃpāṭhaḥ karṇikāyāmaivaśrīrāmasyaagnepurataḥsītāṃvā madakṣiṇapārśvayoḥśāoṃśarāṃścakrameṇapūjayitvāpūjānujñāṃ saṃprārthyaṣaṭkoṇeṣurāṃhṛdayāyanamaḥ rīṃśirasesvāhārūṃśi khāyaivaṣaḍityādikāṃgāni aṣṭadaleṣupūrvadalegratohanūmaṃ taṃdakṣiṇottaradalayoḥ pārśvarūpayorbharataśatrughnaupaścimela kṣmaṇaṃ āgneyādividigleṣukramātsugrīvaṃvibhīṣaṇamaṃga daṃjāvavaṃtaṃcapūjayitvā tatpatrāgneṣukrameṇasṛṣṭijayaṃtādi kaṃ tadvāhyacaturasrepūrvavadiṃdrādivajrādikaṃpūjayediti a trāpyaṃgadevatāmārabhyaivāvaraṇāni vāmapārśvetrikoṇasyaśā pṛ0 179ba) oṃdakṣiṇakeśarān śaṃśārṅāyanamostvevaṃśaṃśarebhyonamostvi ti pūjānujñāṃtatolavdhāraśmīnaṃgānyathārcayediti taṃtrātare ājñāprārthanasyasītādiśarāṃtapūjāṃtevopadiṣṭatayāta tprārvānapūjāyāḥ pradhānasamakakṣapūjātvamevadhruvaṃ padārthā darśakāropyetāvatparyaṃtaṃmukhyapūjetyuktatvān etenekamā varaṇaṃpūrvaṃaṃgairdvitīyamitiharṣakaumudīgraṃthaḥ pratyuktaḥaṃ gādilogapālāṃtamitimūlagraṃthavirodhaśca pūjānujñāprā rthanānaṃtarpyasyāṃgapūjāsukathanenasarvatraivāṃgamārabhyaivāva raṇānītibhagavatādhvanitaṃ etadabhiprāyeṇāsyābhistatrata trāṃgadevatātaḥpūrvopāttadevatānāṃmukhyatvāparaparyāyaṃpradhā nasamakakṣatvamuktamitimaṃtavyaṃ dhāraṇayaṃtramevavakṣyamāṇaṃ pūjāyaṃtratayoktamagastyasaṃhitāyāṃ ṣaṭkoṇādidharaṇyaṃtaṃ pūrvavadvilikhedatha yasyamadhyelikhettāraṃṣaṭsukoṇeṣvapi kramāt mūlamaṃtrokṣarāṇyevaṃsaṃdhiṣvaṃgaṃcamānmathaṃ māyāṃgaṃḍe ṣukiṃjalkesvarāṇāṃlikhanaṃbhavet patreṣupūrvavanmālāmaṃtro lekhyaḥkrameṇahi daśākṣareṇasaṃveṣṭyakādyānivyaṃjanānica digvidikṣulikhedvījenarasiṃhavarāhayoḥ etadyaṃtrāṃtaraṃcātra sāṃgāvaraṇamarcayet sauvarṇerājatebhūrjjelikhitvārcanamā rabhediti etadevayaṃtraṃdhāraṇayaṃtratvenamūlakārāha tārami tyādināṣaṭkoṇaṃlikhitvātatkarṇikāyāṃsadhyatvādināmaga rbhakaṃpraṇavamālikhya agrāditaḥṣaṭkoṇeṣumūlamaṃtravarṇā nṣaṭkoṇādvahiḥ karttavyāṣṭadalakamalakarṇikārthamanuṣṭeyai kavṛttarekhāṃtaṣaṭkoṇasaṃdhiṣurāṃ hṛdayāyanamaḥ ityādyaṃga ṣaṭkamaṃtrānṣaṭkoṇagaṃḍasthalayoḥkrameṇamāyāvījakāma pṛ0 180a) vījetadvahiḥ sthitāṣṭadalāvjasyakesareṣudviśodviśaḥsvarān patramadhyeṣusaptasuguhamukhamitānṣaṇmukhatvenaprasiddhakārtti keyamukhasamānasaṃkhyānvakṣyamāṇamālāmaṃtravarṇāntadīyā ṣṭamapatramadhyetūrvaritapaṃcavarṇān likhitvātadvahiḥ kṛta prathamavīthīṃvakṣyamāṇadaśākṣaramaṃtreṇadvitīyavīthīkādi bhirvyaṃjanaieveṣṭya bhūpurāṃtardikṣunṛsiṃhavījaṃ tadvadikṣuvārā havījaṃlikhediti mālāmaṃtramuddharati namobhagetyādinā o mādiścapraṇavādi oṃnamobhagavateraghunaṃdatanāmarakṣodyūviṃ śaṃdāyamadhuraprasannavadanāyaamitatejasevalāyarāmāya viṣṇavenamaḥ itisaptacatvāriṃśadvarṇakoyaṃmālāmaṃtraḥ ami tetyatrākārasyamāyetyakāreṇasahasaṃdhāvekākṣaratruṭirnānu ṣṭeyā saṃdhirtakarttavyetiyāvat idamevasūcayitumaṣṭameśi ṣṭavarṇānitivihāyapaṃcavarṇānityuktaṃ saṃdhautucatvārevava rṇāḥśiṣṭāḥsyurnapaṃcetinadvyākopaḥsyāt haṃjānakīvallabhā yasvāhetyayaṃdaśārṇamaṃtraḥ yattuanenaveṣṭanedvitrāvṛtiranuṣṭe yetiharṣakaumudīkṛtoktaṃ tannayuktaṃ sakṛtkṛtekṛtaḥśāstrā rthitinyāyavādhanasamarthasyaviśeṣavacanasyānupalaṃbhāt atralakṣmaṇamaṃtrasyajapotyāvaśyakaḥ ajaptvālakṣmaṇamanuṃrā mamaṃtraṃyajaṃtiye tajjaptasyaphalaṃnaivaprayāṃtikuśalāpīti taṃtrāṃ taradarśanāt taduddhāroyathāriphapūrvaṃsamuddhatyaviṃduyuktaṃ calakṣmaṇaḥ oṃtoyaṃlakṣmaṇamanurnamasāṃtesamanvitaḥ bharato pyevamevasyācchatrughnasyāpyayaṃvidhiriti ayaṃvidhiḥsaviṃdunāmā dyākṣarapūrvakatvesati oṃtanāmnonamoṃtatākalpanāprakāraḥ sītāmaṃtromūlevoktaḥ hanumanmaṃtrastaṃtrāṃtaroktaḥ pūrvarītyā pṛ0 180ba) pariṣkṛtanāmamaṃtrovāāhyaḥ varāhamaṃtramuddharatitāramityā dinā oṃnamobhagavatevarāharūpāyabhūrbhuvaḥkhaḥpanayabhūpa titvaṃmedehidadāpayasvāhetitrayastriśadvarṇakoyaṃmaṃtraḥ ka vacaṃhuṃvījamasyaśaktiḥsvāhānalapriyā dhyānamupavarṇaya ti āpādetyādi rathacaraṇaṃ cakraṃ daraḥśaṃkhaḥkṣitiḥ pṛthivī tasyāścaraṇaṃmūlaṃ tatralasaṃtīdaṃṣṭrāyasyataṃdaṃṣṭrālagnabhūmika mitiyāvat dakṣādyūrddhayorādyeāyudhetadadhodhaḥsthayoranye ityāyudhadhyānaṃ āgneyādiṣuhṛdayādipūjāsarvatroktātasyā apavādāyadikṣupūjāvidhimupadiśati pūrvādiṣvityādinā astrāṃgapūjāpūrvaṃcaturdhākathitācaturdikṣutadapavādenacatuḥ koṇeṣūrddhamadhaścetiṣaṭdhātatpūjanamāha astramityekacara ṇena kesaraiṣveveyaṃpūjā0 digmātrasyaivavādhonasthānasyāpi tadvahiḥkesarebhyohṛdayādibhyovāvahiḥ patramadhyeṣvitiyāva tābāhyebhūpure pūrvavallokapālādipūjanaṃ maṃtrāṃtaramapitaṃ trāṃtarevrahmāṛṣirbhavecchaṃdogāyatrīdevatāmanoḥ śrīvarāha ścaṃdracaṃdravedabāhumitākṣaraiḥ maṃtrasyapūrṇamaṃtreṇa kramātpaṃcāṃ gakalpanā praṇavaḥkavacaṃvarāhaśavdaḥ kathitoṅecaramona moṃtakaśca gajavarṇayutamanurvariprathitaḥproditavatprayoga varcāiti dhyānahomajapādiprabhṛtīnāṃkrameṇaphalamāha dhyā nādityādinā vairibhūtavaurādikṛtabādhāśamanārthakaṃśi lāprayogamāha ravāvityādinā siṃhetimeṣacāpayorapyupa lakṣakaṃ śuklāṣṭamyāṃravausiṃhameṣacāpagatekhaneditinārāya ṇīyedṛṣṭatvāt daśapalāṃvilvapatrādisthāmitipadmapādā cāryyairuktatayādaśapalāsphaṭikādiśilātragrāhyā udaṅmu pṛ0 181a) khobhūtvā'bhijinmuhūrttebhūvījasahitoktavarāhamaṃtrajapanne vanikhanedityupadeśa'bhūmilābhārthakaprayogamāha bhānūda ye ityādinā sādhyakṣetrātjighṛkṣitakṣetrāt yatratusāmānya tobhūmīcchānatattadbhūmīrchātatranāyaṃprayogaḥ maṃtraṃprastutamūla maṃtraṃjapannatujaptvā yatkṣetranimittakotyenavivādastasyetraprā ptyarthakaṃprayogamāha prātarityādinā sarvasaṃpatkaraṃprayogamā ha rājavṛkṣetyādinā naikasyahiprayogasyadṛṣṭaṃnānāvidhaṃpha lamityā divacanadarśanānnaikadaivaphaladvayādikamuddeśyī karaṇīyaṃkiṃtusarvāpikāmanāpratyekaṃprayogeṇāsyasiddhyatī tyatratātparyyaṃ tattatkāmatāpuraskāreṇaviśeṣoktadravyālābhe vedaṃ tenasahavikalposyetikaścit viśeṣataḥsamākhyātasyai vamukhyatā sāmānyapuraskāreṇoktastvayamanukalpityapika ścit pūrvasaṃkhyayātrisahasrarūpayāpūrvoktasakhyayā yaṃtramāha madhyevījamityādinā ādauṣaṭkoṇaṃkṛtvātatkarṇikāyāṃpra ṇavaṃtadaṃtarvarāhavījaṃvakṣyamāṇaṃ likhitvāṣaṭkoṇeṣusuda rśanasaptākṣaramatrasyādibhūtapraṇavasyamadhyelikhitvātadava śiṣṭaṣaṭvarṇānālikhya prastutamaṃtrasyapaṃcāṃgakatvenasudarśa namaṃtrasyopasthitatvenacatadīyaṣaḍaṃgamaṃtrānṣaṭkoṇasadhiṣvā likhyatadvahirlikhitacaturddalakamalekesareṣudvaṃdvaśonā rāyaṇāṣṭārṇāndalamadhyeṣupratyekamaṣṭaśoṣṭaśoṣṭaśaḥprastu tamaṃtravarṇānālikhyaviśiṣṭamapyekaṃvarṇaṃcaturthevapatreli khitvā tadvahirlikhitāṣṭapatrekesareṣudviśaḥdviśaḥkharān pratipatramadhyaṃpratyekaṃcaturaścaturomaṃtravarṇānālikhyāvaśi ṣṭamekamaṣṭamapatrevālikhya tadvāhyeṣoḍaśadalakamalaṃkṛ pṛ0 181ba) tvātatkesareṣudviśaḥkādisāṃtadvātriṃśadvarṇānālikhyapatreṣvapi yugmaśomaṃtravarṇānālikhyaśiṣṭaṃmātṛkāsuhakāralakārakṣa kārātmakavarṇatrayaṃmaṃtravarṇeṣuhākāraṃcacaramevaṣoḍaśatama patrelikhitvātaduparipraṇavabhūvarāhavījairmadhyemadhyeekaika sādhyavarṇasaṃyuktaiḥ oṃdeglauṃvahūṃdoṃkṣaṃglauṃra hraṃkṣoṃraglauṃkṣa hūṃityādirītyāsamāveṣṭyatadvahirvīthyāṃsādhyanāmārṇavidarbhi tamaṃtravarṇāndeva oṃdattaṃnarakṣamorakṣabhadevagadaṃttaṃvarakṣatei tirītyālikhyatadvahirbhūpurekoṇacatuṣṭayebhūvījacatuṣṭayaṃ teṣuvījeṣupratyekaṃsādhyanāmasaṃpūrṇaṃlikhitvā bhūpurasyabahi raṣṭadikṣupratyekaṃtriśūlānilikhitvātatramadhyarekhāyādakṣi ṇatovārāhaṃvāmatobhuvobījaṃlikheditisamuditārthaḥvārā havījamuddharati sārghīśetyādināsārghīśaḥṣaṣṭasvaraḥayaṃsva taṃtropimaṃtraḥ asyarṣyādikaṃtaṃtrāṃtarehayagrīvṛṣiḥproktaḥchaṃ dastriṣṭupdevatā varāho dīrghayuksvenaṣaḍaṃgānicakalpaye t dhyānapūjāprayogādyamasyavārāhamaṃtravaditi taṃtrāṃtarebhūri tyasyavījaṃkvacin glaumimiti nābhirvāmaśravāḥsagītasyavīja siddhocyate paṃcāṃtakeṃdrakauviṃdumatvādyaukroḍavījakamitida rśanāt yaṃtralikhanedravadravyaṃniyamayatirovanetyādinā le khanīṃniyamayati hemamayyeti kāmanābhedenayaṃtralikhanārtha kapatrāṇiniyamayati svarṇapaṭṭeityādinā tattatkāmanābhedabhi nnaḥkālopisvayamūhanīyaḥ susādhitaṃ puraścaryyottarakālika japapūjāhomasaṃpātaiḥsādhakakāryyasādhanonmukhīkṛtevārā dāvityādināsthirarāśilagneityuktaṃ sāṃgamiti bhūmauyaṃtraṃni dhāyavālukābhiḥpūrayitvātatrapunarvarāhaṃsāṃmamāvāhyasvātmā pṛ0 182a) naṃsveṣṭadevabhūtavarāhasvarūpaṃdhyāyanpūjayet dikṣutvaṃgānīti viśeṣasmaraṇārthaṃ yaduktaṃmaṃtrīsamāsthāyavarāharūpaṃsādhyapra deśenikhaneccayaṃtraṃ sthirākhyarāśāvabhivāhyakolamaṃgānidi kṣukṣipatāṃyathāvaditi paraṃatyarthaṃsadeśoyaṃtrādhiṣṭitodeśo naśakyate draṣṭumapikṣudrairuccāṭanādiprayogairapamṛtyuprabhṛti bhiścetyarthaḥ athavarāhaprasaṃgānmahāphalādhāyakaḥsvapnavārā hīmaṃtropitaṃtrātaroktotranirūpyate vāgbhavamāyāprāṃtameṣaḥsū ryyothasaṃghātaḥ dīrghāḍhyauvaravarṇovyomaproktaṃdṛśāyuktaṃ śrīkaṃ ṭhaḥsṛṣṭividhirviśvāḍhyobhagayutogniśca bhṛguvarurṇaukeśava gaupārśvomeṣesamāsaktaḥ ....ṭīśasthaḥproktaḥkūrmmādavalaścatu rddhāsyāt vahnerjāyetyevaṃmaṃtroyaṃsvapnavārāhyāḥ sadyaḥpratyayakā rīgajavidhivarṇaḥśivādiṣṭiti asyārthaḥ sarasvatyāvāgbha vonabhairavyāḥ meṣonaḥsūryyomakāraḥsadyenatrayodaśasvareṇasaṃ yuktaḥ śrīkaṃṭhaḥprathamasvaraḥsṛṣṭividhiḥkakārāccaturthoghakā roviśvenasadyāparaparyāyeṇatrayodaśasvareṇasaṃsṛṣṭaḥ agniśca rephobhagenajhiṃṭīśāparaparyyāyeṇekādaśasvareṇasaṃvaddhaḥke śavaḥprathamasvaraḥ pārśvaḥpakāraḥ kūrmmāccakārādacalaḥsaptamaḥ ṭhakāraḥśeṣaṃspaṣṭaṃ itthaṃcaiṃhrīṃnamovārāhiaghoresvapneṭhaṭha ṭhaṭhasvāhetyaṣṭādaśākṣaramaṃtruddhatobhavati īśvarosyṛṣiḥ chaṃdonuṣṭuvuktaṃhidevatāproktāśrīsvapnavārāhīvāgbhavovīja mīritaṃ māyāśaktiṣṭaṭhaṭhaṭhasvāhetyarṇastukīlakaṃ dvābhyāṃśarai stribhirdvābhyāṃvidhivaktraistatokṣibhiḥ maṃtrasaṃvaṃdhibhirvarṇaiḥṣaḍaṃ ganyāsiṣyate kaṭikaṃṭhagaṃḍakarṇanetramūrddhasucakramāt pa daṣaṭkaṃnyaseduktamāvṛtyāṃgadvayetathā itivinyastamaṃtrosau pṛ0 182ba) dhyāyeddevīṃsamāhitaḥ dhyānaṃyathā nīlāṃjanagiriśyāmāṃma ṇiratnavibhūṣitāṃ aśvārūḍhāṃcavārāhīṃpāśāṃkuśadharīśi śivāṃ kāmarūpāṃmahādevīṃkhaḍgakheṭakadhāriṇīṃ caturbhujāṃtī kṣṇadaṃṣṭrāṃdaṃṣṭrāgrasthavasuṃdharāṃ duṣṭasaṃharaṇodyuktāṃsādhakānāṃ varapradāṃ viraṃniraṃtaraṃbhaktyāsamupāsesanātanīmiti athai tanmaṃtrasādhanaprakāraḥ śṛṇunāradatatvenayādṛśīsādhanā bhavet sopavāsaḥśucirbhūtvākṛṣṇasyaikatametithau pūjaye devadeveśīṃnaivedyaṃvanivedayet pūjāyānaivedyagarbhatvapipu nastadupādānamaparopacārāsaṃbhavepinaivedyasyāvaśyaka tvadhvananārthaṃkevalaṃnaivedyasamarpaṇenaivedyaṃceticakāro nasaṃgacchetetyatoparasya yasyakasyāpyupacārasyasamarppaṇe piyatitavyameva tathā tatojapaṃprakurvītaaṣṭottarasaha srakaṃ samāhitamanābhūtvātataḥ siddhacasādhayet bhūtaṃbhavyaṃ bhaviṣyaṃcasarvasāvaktitasyaca sādāpayatisādhyasyasvapneṣū ktvāmanorathaṃ athaprayogaḥ bhūrjjapatrethatāṃvūladalevāmaṃtra rājakaṃlikhitvonmattarasatomukaṃvaśayayugmakaṃ amuka syetivālikhyasvakīyehṛdayenyaset pratiṣṭāpyacapuṣpādyaiḥ pūjayitvāvidhānataḥ taccapatraṃsādhyamayaṃdhyātvātūttāraye ddhṛdaḥ vāmapādenākramyaitadaṣṭauttaraśataṃjapet trisaṃdhyamevaṃ vidhitaḥsaptavāraṃsamādṛtāt vaśībhavatyavaśyaṃhisakalā pi janāvalī striyovāpuruṣovāpiprāṇairapidhanairapi yā vajjīvaṃsādhakānāṃvaśībhavatirāsavaditi ayamarthaḥ bhūrjja patretāṃbūladalevāpūrvoktamaṃtraṃdharttūravījarasatolikhi tvātadaṃtedevadattasyayajñadattaṃvaśayavaśayetyādisādhyanāmā pṛ0 183a) pilikhitvātatpatraṃhṛdisvakīyevinyasyasādhyasyapratiṣṭāṃkṛtvā tanmayaṃdhyātvāpuṣpādibhiḥ saṃpūjyahṛdayāduttāryyasvavāmapāde natatpatramākramyāṣṭottaraśatasaṃkhyayāmaṃtramamuṃjapet itthaṃ prakāreṇaprati dinaṃsaptavārāṃtaṃtrisaṃdhyāsujapatovaśyaṃsā dhyovaśībhavatīti prayogāṃtaraṃ mahābhasmākṛtiṃvāmapādenā kramyasejapet prayacchasvāmukasyeṣṭāṃstrīratnagrāmapūrvakaṃ rā jānaṃmohanaṃkṛtvāvaśayedamudīrayet sādhyasyākṛtiṃmaha tīṃbhastyanāvidhāyatatraprāṇānpratiṣṭāpyatāmākṛtiṃvāmapā denākramyāṣṭottarasahasrasaṃkhyayāmaṃtramimaṃjaptvāmukasyeti sthānesādhakanāmagarbhitaṃsaptaviṃśativarṇakṛṣṇokamaṃtre ṇaprārthayedityarthaḥ prayogāṃtaraṃ mahābhasmākṛtiṃkṛtvāhṛdi vāmāṃgulirjapet aṣṭottarasahasraṃcasvapnetaṃbhīṣayatpalaṃ dāsya tīhāmukasyāyaṃsarvaṃvāpimanorathamiti ayamarthaḥ pūrvava devabhaṣyanāsādhyasyamahākṛtiṃnirmāyatatrasādhyasyaprāṇā npratiṣṭāpyatasyākārasyahṛdayoparivāmahastasyāṃgulipaṃcakra mapiniṣāyāṣṭottaraśatasaṃkhyayājaptvāpūrvoktenasaptaviṃśatya kṣaramaṃtreṇaprārthayet evaṃprārthitābhagavatīsādhyaṃsvapnebhī ṣayitvāmukasyamamasādhakasyamanorathaṃnasādhayiṣyasice tavāniṣṭaṃbhaviṣyatītyādivacanādibhistrāsayitvāsādhaka syamanobhilaṣitaṃsādhayatīti0 japānaṃtaraṃdevīprārthanāmaṃ trāyathā namastesvapnavārāhisvapnekathayameripoḥ sadābhayaṃ cajanayabhaktemayikṛpāṃkuru 1 prasādhyapīḍayakṣipraṃyoyathā sādhyatemayā pāśenavaṃdhayakṣipraṃcittamākarṣayāṃkuśāt 2 duḥkhaṃvārayakheṭenamadīyamatidustaraṃ chiṃdhinaḥkhaḍgatomṛtyuṃ pṛ0 183ba) kathayasvaśubhāśubhaṃ 3 svayamāgatyanaḥsādhyaḥpraṇamyājñāṃkaro tvayaṃiti napuraścaraṇakleśonāpikleśāṃtaraṃtviha uktenaivapra yatnenavidyāsaudrutasiddhidetisaṃkṣepaḥ taṃtrāṃtaremahodaddhyudā hṛtetukvacitkvacidviśeṣaḥ ucyatesvapnavārāhījanatāvaśa kāriṇī vedādivījaṃmāyācahṛddīryaujalaṣāvakau khaṃsadṛk sadyayugmedhāresvapnaṃsargiṇaucaṭhaukṛśānuvallabhāṃtoyaṃmaṃtraḥpaṃ cadaśākṣaraḥ vedādivījapraṇavaḥ dīrghodvitīyasvarayuktaupratye kaṃ khaṃhakāraḥ medyākavargacaturthavarṇaḥ resvapnamityanusvārāṃtaṃ varṇatrayaṃsvarūpaparaṃ sargiṇauvisargavaṃtau ṭāvitidvivacanātta ddvayalābhaḥ śeṣaṃspaṣṭārthaṃ tathāca oṃhrīṃnamovārāhisvapnaṃdyore ṭhaḥṭhaḥsvāhetipaṃcadaśārṇomaṃtraḥ uddhatobhavati īśvarojagatī svapnavārāhīmunipūrvakāḥ tārohivījaṃhṛllekhāśaktiṣṭaukī lakaṃmataṃ dvipaṃcanetradasrākṣiyugmārṇairaṃgakaṃmanoḥ pādaliṃga kaṭīkaṃṭhagaṃḍākṣiśrutinassuke vinyasyamaṃtrajātvarṇānciṃta yetparadevatāṃ liṃgakaṃṭhaśirasāmekasthānatvaṃpareṣāṃdvidvisthā natvamitimaṃtravarṇasamānasaṃkhyatvaṃsthānānāṃ medyaśyāmaruciṃ manoharakucāṃnetratrayodbhāsitāṃkolāsyāṃśaśiśekharāmacala yādaṃṣṭrātaleśobhitāṃ vibhrāṇāṃsvakarāṃvujairasilatāṃcarmātha pāśaṃsṛṇiṃvārāhīmanuciṃtayedvayavarārūḍhāṃśubhālaṃkṛtiṃla kṣaṃjapedṛśāṃśenanīlapadmaiḥśubhaistilaiḥjuhutpūrvasaṃproktepī ṭhesaṃpūjayedimāṃ pūrvoktapīṭhevaiṣṇavapīṭhe tathācavimalā yainamaḥ utkarṣiṇyainamaḥ jñānāyainamaḥ yogāyainamaḥ prahyainamaḥ īśānāyainamaḥ itipūrvādiṣu madhye'nugrahāyainamaḥ itisaṃpū jya oṃnamobhagavateviṣṇavesarvabhūtātmasaṃyogayogapadmapīṭhā pṛ0 184a) tmanenamaḥ ityaṣṭāviṃśativarṇamaṃtreṇapīṭhamāsanatvenakalpayi tvādadyāt tathātrikoṇetāṃsamārādhyaṣaṭkoṇeṣvaṃgadevatāḥṣoḍa śāreyajecchaktīrvakṣyamāṇastuṣoḍaśa uccāṭanītadīśīṃvaśoṣa ṇīṣoṣaṇīśvarī māraṇīmāraṇīśīcabhīṣaṇībhīṣaṇīśvarī trā sanīśasanīśīcakaṃpanīśvarī ājñāvivarttanīpaścādājñāviva rttanīśvarī vastujāteśvarīvāthasarvasaṃpādanīśvarī etāḥpūjyāśca turthyaṃtāḥpraṇavādyānamoṃtikāḥ spaṣṭārthaṃ yajedṛṣṭadalepadmemā tṛrbhairavasaṃyutāḥ vrāhmādyāṣṭamātarodaleṣuasitāṃgabhairavā dayodalāgreṣupūjyāityarthaḥ lokapālāndaśadaladvitayeheti saṃyutān bhūpuresāmānyaśāstraprāptajāṃvāvidhitvāviśeṣatoda śadalavidhirayaṃ evaṃsiddhaṃmanumaṃtrīkāmyakarmaṇiyojayet tarppayennārikelosthairjalaistīrthodbhavairapi mānayettaruṇīvargā nsarvakāmārthasiddhaye kṛṣṇapakṣeṣṭamīdyasrebhūtāhevākṛtavrataḥ catuḥpathānnadīkūladvayānkaulālaveśmanaḥ mṛdamānīyadhattūra rasasaṃyutamānayā carayetyuttalīṃramyāṃsādhyāsusthāpanānvitāṃ tataḥpretāṃvareyaṃtraṃtṛkākājāsṛjālikhet devetāṃgārayujā yoniṃṣaṭkoṇaṃbhūpurānvitaṃ tadaṃtarmaṃtramālikhyaveṣṭayenmanunā munā sādhyamuccāṭayayugaṃśoṣayadvitayaṃtataḥ mārayadvitayaṃvā ryyebhīṣayadvayamaṃtataḥ nāśayadvitayaṃpaścācchiraḥkaṃpayayugma kaṃ mamājñāvarttinaṃpaścātkurusarvābhimārṇakāḥ tavastujātaṃśa vdāṃtesaṃpādayayugaṃtataḥ sarvaṃkuruyugaṃsvāhāmunisaptākṣaro manuḥ anenaveṣṭitaṃyaṃtraṃkṛtadevīpratiṣṭiti puttalyāhṛdivi nyasyamajetāmuktamārgataḥ tadagreprajapenmaṃtraṃrātrāvekāṃtamā sthitaḥ sahasraṃsāṣṭakaṃbhūyaḥpūjayettāṃyathāvidhi evaṃkṛtena pṛ0 184ba) rānāryorājānorājavallabhāḥ siṃhāgajāmṛgāḥkrūrābhaveyurvaśa gādhruvaṃ vittedhṛtvānijaṃkāryyaṃśayītavijanetratī yathābhāvita thādevīsvapnevadatimaṃtriṇeiti atramaṃtre prayogatrayaṃ nārike lajalaistadabhāvegaṃgāditirthajalaistarppaṇaṃśatasahasrāyutā disaṃkhyayāsarvatrāpikāmyārthekāryyamityeka prayogaḥ kṛṣṇa pakṣasyāṣṭamyāṃcaturddaśyāṃvopavāsabratamācarannevasādhakaḥca tuḥpathasthaḻātkailāsagṛhānnadīkūladvayāccamṛdamānīyadha turarasenasaṃyojyamūrttiṃdevyāḥkṛtvātatrasādhyasyaprāṇapratiṣṭāṃ kṛtvātasyāhṛdivakṣyamāṇayaṃtraṃnidhāyatatradevyāḥprāṇaprati ṣṭāṃkṛtvānidhāyāvāhanādipūrvakamuktaprakāreṇatatraputtalyāṃde vīṃsaṃpūjyatadagrataḥsthitvārātrāvekāṃtasthāne'ṣṭauttarasahasrasaṃ khyayāmaṃtramamuṃjapatovaśyaṃbhūpādayovaśībhavaṃtītidvitīyaḥ prayogaḥ yaṃtroddhāroyathā pretavastrenarakākameṣāṇāṃtrayāṇā masṛjāciṃtāgārayuktenapūrvaṃtrikoṇaṃlikhitvātadaṃtarmūlamaṃ tralikhitvātadvahiḥṣaṭkoṇaṃtadvahirbhūpuraṃkṛtvātadvahiḥkṛta vṛttesādhyamuccāṭayoccāṭayaśoṣayamārayamārayāryyebhīṣaya bhīṣayanāśayanāśayakaṃpayakaṃpayamamākṣāvarttinaṃkuruku rusvāhāitisaptasaptatyakṣaramaṃtraṃlikhediti upavāsavrataṃku rvannevasvajijñāsitakāryyaṃmanasikṛtvāmuṃmaṃtramaṣṭottarasaha srasaṃkhyayāyojayatitasyasvapnobhāvyarthaṃdevīkathayatītitṛ tīyaḥprayogaḥ athatasyādhāraṇayaṃtramāha athaitasyāmahāyaṃ traṃpravakṣyesiddhidaṃnṛṇāṃ kṛtvātrikoṇaṃṣaṭkoṇaṃṣoḍaśāraṃva succhadaṃ daśāradvitayaṃpaṃcadaśāsraṃbhūpuradvayaṃ trikoṇekāma vījasthaṃvāgbhavaṃvilikhetpunaḥ ṣaṭkoṇeṣutuvāgvījaṃpāśaṃmā pṛ0 185a) yāṃsṛṇiṃśriyaṃ dīrghaṃcakavacaṃpaścādvilikhetṣoḍaśachade śaktīḥ ṣoḍaśapūrvoktāvrāhmyādyāṣṭapatrake bhairavaiḥsaṃyutānyasyedaśāre dikpatīnkramāt svasvavījādikānvījasamūhaḥkathyatedhunā māṃsaṃraktaṃviṣaṃmerurjalaṃvāyurbhṛgūrviyet etāniviṃduyuktāni pāśamāyāṃtikānivai vajrādyānvilikhetsamyakpaṃktipatredvi tīyake tithipatremūlavarṇāngāyatryarṇaiḥpraveṣṭayet vāyvagnīvi likhedbhūmimaṃdiradvitayāstriṣu bhurjjādoyaṃtramālikhyayaṃtraṃsaṃpā tasādhitaṃ vāhvādauvidhṛtaṃdadyānnṛṇāṃkīrttidhanaṃsukhaṃ vahunāki mihoktenavāhoṣṭaṃprayacchatīti ayamarthaḥ trikoṇakarṇikāyāṃ kāmavījaṃtadaṃtarvāgbhavaḥtasyārppataḥsādhyādināma0 ṣaṭkoṇe ṣukramātvāgbhavaḥpāśa0 māyāṃ0kuśa0lakṣmīvīja0kūrcavījā nyālikhet ṣoḍaśapatreṣu oṃuccāṭanyainamaḥ ityādiṣoḍaśaśa ktimaṃtrānālikhet aṣṭapatramadhyeāṃvrāhmyainamaḥ ityādi dalā gneṣuaṃasitāṃgāyanamaḥ ityādicālikhet dṛśapatreṣulaṃiṃdrā yityādi vahirdaśapatreṣuvaṃvajrāyanamaḥityādi tadvahiḥpaṃca daśapatreṣumūlamaṃtravarṇānālikhyavedagāyatryāvahirāveṣṭyata dvahīracitaparasparasaṃvaddhabhūpuradvayasyāṣṭakoṇeṣuvā yuvī jāgnivījayoścaturāvṛtyālikhanamanuṣṭeyamiti idaṃyaṃtraṃsā mānyaprakriyāmavalaṃvyaśeṣalikhanajapahomasaṃpātādibhiḥ sādhitaṃsakalaphaladaṃsyāditi|| bhūmilāmasādhakatvasādha rmyādupasthitabhūmaṃtramāhahṛdayamityādinā hṛtnamaḥ ayaṃhṛ dayamaṃtroyamakārottaraṃpūrvoktamaṃtreṣvanuvarttamānaḥ okāriti yāvat oṃnamobhagavatyaidharaṇyai uraṇīdhararesvāhetyekona viṃśadvarṇomaṃtraḥ praṇavovījaṃsvāhāśaktiḥpṛthivyainamaḥva pṛ0 185ba) hnayenamaḥ ityādimaṃtrairdikpatracatuṣkepṛthivyādicatuṣkaṃvi dikpatreṣukrameṇapṛthivyādīnāṃnivṛttividyāpratiṣṭāśāṃtyā tmakakalācatuṣkaṃ oṃnivṛtyainamaḥ oṃvidyāyainamaḥ ityādi rītyāpūjayitvāpūrvavadiṃdrādisaṃpūjayet kecittu laṃraṃvaṃyaṃ ititadvījapūjanaṃtattadvījakalānāmevaca jvalinyādīnāṃ pūjāmupadiśaṃti rāmacaṃdrāstunivṛtyādayaḥpūjyāidaṃsatyaṃpa raṃtutatkālatvenatāsāṃmūlakṛtānirdeśādevaṃjñāyateyadbhūka lāyainamaḥ vahnikalāyainamityādirevaprayogastatsaṃmata itītyāhuḥ atredaṃvaktavyaṃ pūrvaṃtattatkalānāṃnāmakathanasye damevaprayojanaṃyattannāmnāṃpūjādimaṃtreṣvabhiniveśanami ti tathāvatannāmnāṃmaṃtreṣvanabhiniveśetannāmābhidhānaśrama evamūlakṛtovyarthaḥsyat tatkalātvenābhidhānaṃtukevalaṃśa vṛlādyavāyeti dhyeyaṃ dinamukheprātaḥkāletāṃsādhyakṣetrāt jighṛkṣitakṣetrānmṛdamānīyajalenikṣipyakarkarādibhiḥsaṃ śodhyatayopaliptepātretrapadapratipādyecaruṃkṛtvādugdhaghṛ tābhyāṃsahitataccaruhomādiṣṭāvāptiritikaścit aṃbhasi tāṃmṛdaṃkṣiptvātatraivajaletrapratipādyevaruṃpaktvādugdhādi sahitenahomitikecit śodhinesatietadavasaretrapa dapratipādyepātrekvaciccaruṃtyaktvātādṛśamṛttikāyutaja lapratipādakapayaḥpadārthetaghṛtenaca sahitaṃvaruṃhutveṣṭa siddhiritikaścit yasyodyotamatīsatīguṇavatīmātāpitomāpatirnāmapre manidhīnipaṃthakulabhūḥkūrmācalojanmabhūḥ sūpāsyakṛta vīryyacācyutapadaṃvārāṇasīvālabhūstajjepūrttimagācchareṃ pṛ0 186a) dupaṭalaḥ (pāsyakṛtavīryyavācyutapadaṃvārāṇasīvāsabhūsta jjepūrttima)śavdārthaciṃtāmaṇauḥ athaśrīnṛsiṃhamaṃtrānuddi dhīrṣuḥpratyakṣavedopalabhyatayāmaṃtrarājatayācaprathamaṃśloka maṃtramuddharati ugramityādinā atramūlesarvāṇipadānidvi tīyāṃtāni ugraṃvīraṃmahāviṣṇuṃjvalaṃtaṃsarvatomukhaṃ nṛsiṃhaṃ bhīṣaṇaṃbhadraṃmṛtyumṛtyuṃnamāmyahamiti ślokarūpoyaṃmaṃtra rājaḥ vaidikatvātpraṇapraṇavādirayaṃ aparepimaṃtrāḥ praṇava rūpasetunāādyaṃtasaṃyojitāevajapyāḥ niḥsetucaya thātoyaṃkṣaṇānnimnāṃprasarpyati maṃtrastathaivaniḥsetuḥkṣaṇāt kṣaratiyajvanāṃ tasmātsetuṃpurākṛtyajapakarmmasamārabhet maṃtrā ṇāṃpraṇavaḥsetusatsetuḥpraṇavaḥsmṛtaḥ caturddaśasvaroyosau śeṣaukārasaṃjñakaḥ savānusvāracaṃdrābhyāṃśūdrāṇāṃseturucya teiti haṃvījaṃīṃśaktiḥākāśaṃvījaṃvidyāt māyāmetāṃśa ktiṃvidyāditinṛsiṃhatāpinyāmupadeśāt māyācaturthasvaraḥ prathamaṃtāvadbhiritisvapūrvopasthitatayācatuparaṃdvitīyaṃtā vadbhiritisvapūrvopasthitaṣaṭsaṃkhyāpare karaṇaiścaturbhiḥtā panīyetupaṃcāṃgamevāsyoktaṃ tasyapaṃcāṃgānicatvāraḥpādā ścatvāryyaṃgānisapraṇavaṃsarvaṃpaṃcamaṃbhavatīti nanupratyakṣopa lavdhaśrutyarthānuṣṭānamevayuktaṃ nanukalpanīyaśrutyarthānuṣṭā naṃ atevauduṃvarīṃspṛṣṭodgāyeditipratyakṣaśrutiviruddhā thauduṃvarīsarvāveṣṭayitavyetismṛte'kalpanīyaśrutimū likāyāḥyāvacchrutipratyakṣamanuṣṭheyārthakatvalakṣaṇaprāmā ṇyamaṃgīkṛtaṃmīmāṃsakaiḥ tathāvakathaṃṣaḍaṃgānuṣṭhānaṃyujye teticet nānuṣṭīyatāṃṣaḍaṃgapakṣastāvatākānohāniḥ mū pṛ0 186ba) lasthānanuṣṭeyārthakatvalakṣaṇamaprāmāṇyamāpatitamitice t na mūlasyāpipaṃcāṃgapakṣaparatayānetuṃśakyatvāt tathā hi varṇaiścaturbhirityarthaḥ varādvisaṃkhyayāṇenapaṃcasaṃkhyayā avagamādvipaṃcāśa tsaṃkhyālābhastadvādaśabhirbhāgenacatuḥ saṃkhyāyādurvaritatvāt tathācacaturbhirvarṇairitipadābhyā maṣṭasaṃkhyairityarthaḥparyavasannaḥ akṣarairitidvitīyayādāṃta sthasarvatraviśeṣyaṃdārabhāgyaśūlasthāgarbhānidhyāturitisū trenayaivadiśādārādipadaiścaturddhyekādaśasaṃkhyāyāvavo dhitatvāt yaditutatrajyotiḥsūtredvādaśarāśitodhikasaṃ khyānapekṣaṇādvādaśabhirharaṇaṃkarttavyamitisaṃpradāyonasa rvatrā anyathāpātālātalavitaletyādidharmmaśāstravacanepye kaṣaṣṭyadhikatriśatādisaṃkhyāvagamonasyāditisūkṣmamīkṣyate tadāpinakṣatiḥ cakāreṇaṣaṭsaṃkhyāyāsturādvisaṃkhyāyāvo dhanenadvābhyāṃmilitvāṣṭasaṃkhyāyāvodhanedvābhyāṃmilitvāṣṭa saṃkhyāyādhigaṃtuṃśakyatvāt tāvadbhiḥaṣṭabhiḥ ṣaṭpadamapi pūrvavatsaptasaṃkhyāparaṃ akārapraśleṣaladdhyaikasaṃkhyāyāsaṃme lanāccāṣṭasaṃkhyādhigamaḥ tathācaaṣaḍbhirityasyāṣṭabhiritya rthaḥ phalitaḥ akṣarairitīhāpiviśeṣyamitisarvatretipadādu ktameva evaṃkavacāṃgaparyaṃtaścaturbhiḥpadaiścaturaṃganyāsaḥ saṃvṛttaḥ paṃcāṃgapakṣe hikecinnayanāṃtamevanyāsamāhuḥaṃ tāllopitinyāyaṃpodvalakatayāsvīkurvaṃti atevanā rāyaṇabhaṭṭāḥśrīkārttavīryyārjunasaparyāyāṃnetrāṃgamevapaṃ cāṃganyāsamupadiśaṃti tadidaṃmatamavalaṃvyāha tāvadbhirnaya namiti yāvadbhirakṣaraiścaturaṃganyāsetāvatparyaṃtamupadiṣṭaḥ pṛ0 187a) kṛtastāvadbhirakṣarairityarthaḥ saṃpūrṇaślokenanayananyāsiti yāvat paṃcāṃgānimanoryasyatatranetraṃparityajeditivacanāneū tratyāgevapaṃcāṃgasthalesamucitaḥ tādṛśanyāyastutatraivapra varttateyatrahyekamaṃgaṃparityajedikamuktaṃsyāt atevāsmā bhirbhaktitaraṃgiṇyāṃnārāyaṇabhaṭṭamataṃdūṣayitvāstrāṃtapakṣa nyāsevavyavasthāpita tadidaṃmatamavalaṃvyāha astramiti karaṇākṣaraiḥ prastutaprayogeṣukaraṇībhūtoyomaṃtrarājastadda kṣaraiḥ saṃpūrṇamaṃtreṇetiyāvat yadvākaraṇāniaṣṭasaṃkhyānya kṣarāṇiyatretyevaṃbhūtaiḥ ślokapādaiḥvahuvacanāccatuṣṭurūpāsaṃ khyāvivakṣitā itthaṃcacaturbhiḥpādairastranyāsityarthonadurla bhaḥ tathācapaṃcāṃgapakṣevamūlābhipretitisarvaṃniravadyaṃ kvacittaṃtrekathitaḥṣaḍaṃganyāsapakṣopisāṃpratamanumepaśruti pratyakṣottaraṃsvasvagurusaṃpradāyādvikalpenānuṣṭheyopītograṃthā llabhyatāmitīchayāpunarevaṃbhūtadvyarthakakliṣṭaśavdairnyāsā bhidhānaṃmūlakṛtonakiṃcidasaurasyamāsādayati vastutastu śrutimūlakatayānāsyaprāmāṇyaṃkiṃtunirdoṣasarvejñabhagava tpraṇītatvenaiva naiyyāyikamativavedasyatatramatsyāvatāro vedaṃvaktītyādivadatrāpiśivoktatāsādhakavacanānāṃsaha sraśupalaṃbhāt nacaivaṃvāmamārgasyāpitaduktatvātprāyā rṇyasyāditivācyaṃ iṣṭāpatteḥ yathāhisaṃdhyāmupāsītāṣṭakāḥ karttavyāitiśrutiḥsarvānpratipramāṇabhūtāpicopanītavrā hmaṇādimṛtapitṛkadvijairevānuṣṭeyārthakānākhilaiḥtathā madirāṃpītvānagnāṃparastriyaṃpaṃcapuruṣagaminīṃpaśyanjapedi tyāditaṃtravacanānisarvānevapratipramāṇabhūtānyapiśūdra pṛ0 187ba) patitadvijānevasvārthepravarttayaṃlinākhilān vacanāṃta raistadadhikārinirṇayāt kiṃcataṃtraśāstrevatatpratipā dakānīvatanniṣedhakānyapibahūnivacanānyupalabhyaṃte tathācayathāśyenenābhicarat yajenetiśrutirvairimaraṇa kāmanāyāṃśyenayāgamupadiśaṃtyapinahiṃsyātsarvabhūtānī tiniṣedhaśostravodhitanarakabhogādikaṃnavārayati tathai varājyasukhavaśyākarṣaṇādikaihikasukhavodhakānyapi madirādyupadeśakānivacanāniniṣedhavodhitanarakādi kaṃnavinivārayaṃti stutivacanānāṃhitanmārgepravṛttiṃsaṃ pādyarājyasukhādikāritayopayogaḥ neṣedhavacanānāṃtu tanmārgānnivarttanadvārānarakādiduḥkhābhāvasaṃpādakatayai vopayogaḥsarvaiḥkathanīyaḥ tathāca tanmārgasyanarakajanaka tvamarthasiddhamitimaṃtavyaṃ nacadivāsvāpakṛśarānnabhakṣaṇā dinānāniṣiddhebhyaḥkutotravāmamārge viśeṣatovidveṣasta vetivācyaṃ pāpādṛṣṭasyadurjñeyatayāgurulaghubhāvaḥprāyaści ttavidhigamyeva atevavaraṃsvamātṛgamanaṃvaraṃgomāṃsa bhakṣaṇaṃ varaṃhatyāsurāpānaṃnaikādaśyāṃtubhojanamityā dināgurutalpādisamuccitasarvamahāpāpekṣayādhikani ṣiddhatvenapratipāditamapiekādaśībhojanaṃekādaśyāṃ divārātraubhuktvāvāṃdrāyaṇaṃcareditiprāyaścittavidhinā svalpatayābodhitatvādalpamitigīyate tasmādvādaśavā rṣikaprāyaścitādyapanodyavāmamārgaghaṭakasurāpānapa rastrīgamanagurutalpādyapekṣayālaghīyastaramevasnānā dyapanodyadivāsvāpādipātakamitinirvivādaṃ itthaṃva pṛ0 188a) ṣaḍaṃganyāsopiśrutikalpanamanapekṣyaivapramāṇaṃbhavanniṣātyū haṃsvārthe pravarttayitumīṣṭaṃitisvasvagurusaṃpradāyādyavasthi tavikalpakaṃpakṣadvayaṃprāpayitumitthaṃbhūtakliṣṭaśavdopā dānaṃmūlakartturatisaṃkṣepaḥ akṣanyāsamāhaśiraviti praṇa vayormadhyeekaikaṃsaviṃdukaṃvarṇamuccāryyavarṇanyāsomūrddhā diṣvanuṣṭheya pratyakṣaramubhayatoṃkārobhavatītijñāpanīye darśanāt mātṛkānyāsoktarītyāvāhupadasaṃdhyagrasthānā niviṃśatiḥ kukṣirekaṃsthānamekavacanenavivakṣitaṃ netrapā rśvayordvidvisthānatvamitipaṃcasthānāni śirolalāṭamukha hṛdayagalāḥpaṃca aparāṃgaṃpṛṣṭabhāgaḥnābheradhobhāgoparāṃga miti kaścit kakutgalapṛṣṭabhāgitisthānadvayaṃ itthaṃ dvātriṃśatsthāneṣvekaśomaṃtravarṇānyaset varṇalakṣaṃ dvātriṃ śallakṣaṃ tatsahasraṃdvā triṃśatsahasraṃ daśāṃśahomāpavādena viśeṣavidhirayaṃ vidhivaditi kesareṣvaṃgoni digdaleṣuga ruḍāḍīn vidigdaleṣuśrīprabhṛtinabhyarcyapūrvavaccaturasre lokapālatadastrāṇipūjayet saupyakāryyeśāṃtivaśyādau saumyarūpaṃmāṇikyetyādyuktarūpaṃ krūrevidveṣaṇoccāṭanamā raṇādau krūrarūpaṃudyatkoṭītyādirūpaṃ śrīritipūrvoktāla kṣmyākhyalatā lavaṃgaṃ devakusumaṃśrīsaṃjñamityamarakośā dyabhidhānāllavaṃgapuṣpairityarthityāhuḥ kecit tatrasali le gauṇoyaṃhomaḥśavdaḥsvāhāṃtatāyāstanmaṃtrelābhārthamu pāttaḥ śatamitilaghvabhiprāyaṃ kāryagauravetutādṛśaṃsaha sraṃ yaduktamācāryai dūrvātrikairaṣṭasahasrasaṃkhyairārādhyamaṃtrī juhuyādathāpsu śāṃtiṃprayāṃtyevatamodopasargāāpohi pṛ0 188ba) śāṃtāitiśrutiḥsyāditi snātvāduḥsvapnamanaṃtaramevasnā tvājapedityatrāṣṭottaraṃśatamityanuṣajyate sukhasvapnapha ladāpitvenasevaduḥsvapnaḥsukhaprabhāvamṛcchedityartho natumaṃtrajapānaṃtaraṃpaścātsusvapnaṃpaśyedyenaduḥsvapnaphala nāśaḥsyādityarthaḥ maṃtrajapenasusvapnalābhastenaduḥsvapna phalanivṛttiritikalpanāmapekṣyamaṃtrajapādevatannivṛtti kalpanādyāḥsādhīyastāt siṃharūpamiti svātmānaṃśrīnṛ siṃhābhinnaṃdhyātvāsvaripuṃmṛgaśiśuṃdhyātvātaṃgalegṛhītvā dikṣukṣiptaṃdhyātvāripoḥsaparivārasyoccāṭanaṃsyādityekaḥ prayogaḥ nacedaṃmaṃtraṃvināpisaṃbhavatimaṃtrajapahomāderatrā nuktatvādidivācyaṃ kṛtapūrvoktamaṃtrapuraścaraṇakasyaivā trādhikāronasarvasyeti taduttarāmnānādevamūlakṛtāsū citatvāt svayaṃnṛsiṃharūpodhyāyenabhūtvāpūrvoktamaṃtrepra thamamaṃtrapadasthānedevadattādirūpasvamāraṇīyavairinā maprayojyaśeṣaṃpūrvavatsthāpayitvāsiddhaṃtaṃmaṃtraṃtīkṣṇanakha daṃṣṭrādibhirbhakṣyamāṇaṃripuṃsmarannevāṣṭottaraśatasaṃkhyayā yadijapettadāsavairīmaṃḍalādarvāgevayamālayaṃgacchedi ticaikaḥprayogaḥ vidhimevāha vibhītetyādinā ripumarda naṃnṛhariṃviciṃtyaśatrūntīkṣṇanakhādibhiḥkhādayaṃtaṃnṛ siṃhaṃdhyātvāsahasraṃśarairhomaṃkuryāt tatramaṃtroghoraṇeri puṃkhādayannivasvātmānaṃnṛsiṃharūpaṃdhyātvārīnbhiṃdaṃ nnivanṛsiṃhohamitidhyāyannagnauśarānprakṣipet taduktaṃ khādayannivoccarenānumarīṃścabhiṃdannivakṣipetsamidhaḥ i tihutvāmahīpateriṣṭāṃsenāṃśubhelagneprasthāpayeditisaṃ pṛ0 189a) vaṃdhaḥ tasyāḥsenāyāḥpurastātpūrvataḥ ripumaṃḍalaṃnighnaṃtaṃmārayaṃ taṃnṛsiṃhaṃsmṛtvājapadhyānarūpaṃprayogaṃsenāyāḥ punarāgamana paryaṃtaṃkurvīta punaścarājāvijayavonprayogakarttāraṃtoṣa yedeva tadatoṣaṇedoṣasyāt yathāśaktidānādapiyadina tuṣyedgurustadākiṃkāryamiticet ṛṇu atevapūrvaṃparī kṣitasvabhāvevasāvaraṇīyonākhilaḥ athaparīkṣito piyadidaivādanyathāsvabhāvaḥsyāttadākathamanuṣṭeyamitice nta tatpatnīputrādīnāmevasaṃtoṣaṇīyeyatanīyatvāt atha tepiyadātādṛśāḥsyuḥstadākathaṃsyāditivet śṛṇu bhagavaṃ tamevagurutvenadhyātvāyathāśaktidakṣiṇāṃdatvātadbhaktebhyovi bhajet tadalābhevaiṣṇavebhyaḥtasyāpyalābhevaidikebhyodadyāt gurostoṣābhāvaprāyaścittaṃvabhagavatpūjātulasyarpaṇavrāhma ṇabhojanamaṃtrarājajapagāyatrījapānyatamarūpaṃkuryāt yaṃtramupadarśayati vījamityāditā aṣṭadalaṃkamalaṃraca yitvātatkarṇikāyāṃvakṣāmāṇanṛsiṃhavījaṃtasyāṃta sādhyā dināmalikhitvāpatreṣuśrutiśaścaturomaṃtrarājavarṇānāli khya tadvahirvṛttākāreṇamātṛkābhirveṣṭayitvāparasparavyati bhinnaṃbhūpuradvayaṃkṛtvātatkoṇeṣusarveṣunṛsiṃhavījaṃlikhe diti vaddhaṃparasparavyatibhinnaṃpadvasudhāgehadvayaṃ bhūpuradva yaṃtenāvṛttamitiyaṃtraṃviśeṣaṇaṃ ciṃtāmaṇisaṃjñakaṃyatrāṃta ramapyuktaṃtaṃtrāṃtare ṣoḍaśāraṃmahāvakraṃlikhedbhūrjesamāhi taḥ daleṣumaṃtravarṇāniyugmakramāllikhet trailokyamohanaṃ vījaṃkarṇikāyāṃlikhedvudhaḥ śrīvījenatusaṃveṣṭyakroṃkāre ṇāvarudhyaca vivāhekalahenyāyetathārājakulejayī me pṛ0 189ba) dhākarīvaśyakarīnaranārīvaśaṃkarī śikhāyāṃdhārayedvāhau kaṃṭhevākaṭisūtrake sarvatrasubhagelokesarvaśapratimobhavet ciṃtāmaṇirnāmarakṣāsvayaṃsiṃhenanirmitā eṣanavatābhamaṃḍa lasthitakalaśeṣukṣīravakṣa tvavāṃ kaṣāyevatoyasthānābhi ṣikrojñeyaḥ ratnādītyādināpūrvoktakalaśanikṣepyasakalava stuparigrahaḥ śāṃtavigrahaṃmāṇikyetyādinoktaprakārakaṃ tārkṣyā dīngaruḍaprabhṛtīnpūrvoktān śaktyāvaṃcayanadhikasā marthyesatyapinyūnasāmarthyaprakāśanādināyāpratāraṇātāma kurvāṇorājāyathāvat yathāśaktisaṃpāditasāmagryāgaṃdhālaṃ kārapuṣpamālādirūpayāguruṃtadānīmuktaprayogakarttṛtvena vṛttaṃvrāhmaṇaṃpūjayet yaṃtrāṃtaramāha bījāṃkamityādinā prā kpratyaknavarekhāḥkṛtvādakṣiṇottarāyatāḥ paṃcarekhāḥku ryāditiharṣakaumudīkāraḥ pūrvapaścimāyatāḥ paṃcadakṣiṇo daṅmatāścanavetipadārthādarśakṛtaḥ rāmacaṃdrāstuśeṣanāga syadīrghākāraṃphaṇāpaṃcakapucchasahitaṃśarīraṃnirmāyatasyāṃtaḥ pūrvarītyādvātriṃśatpadānicaracayedityāhuḥ paṃcasupūrvarekhā suphaṇākāratāpaścimāsupaṃcarekhāsupucchākāratābahiḥ kiṃcidrekhāvṛdvyākaraṇīyāmadhyamamate dakṣiṇottararekhāsu prathamamatetathānuṣṭānaṃ tatraphaṇāsunṛsiṃhavījaṃvakṣyamāṇaṃ paṃcadhālikhitvādvitriṃśatpadeṣupaṃktyākāreṇeśānataḥkrameṇo ktamaṃtrarājavarṇānekaikaśālikhyapucchagatapaṃcarekhāsupra tyekaṃsādhyanāmadevadattasyabhūtopadravaṃśālikhyapucchamaya śamayetyādirūpaṃlikhediti śeṣasyabhogitimūlaśavdasyasvā rasyaṃśarīranirmāṇādevanirvahatītisāṃpradāyikāḥ jīvātpaṃ pṛ0 190a) keṣuyasyetiphaṇapaṃcakaviśeṣaṇaṃ pūrvoktayaṃtraṃsvādhiṣṭhitakala śajalenābhiṣekadvāraivābhīṣṭasādhanaṃ idaṃtudhṛtaṃsadevābhīṣṭa pradamitimūlātpratīyate pūrvayaṃtrasyadhāraṇadvārābhiṣekadvārā copayogititukaścit vījāṃkamityādiṣṭhākāṃkṣitaṃ vījame voddharati takāraviti ayamapisvataṃtromaṃtraḥ yaduktaṃṛṣira triścagāyatrīchaṃdaḥ śrīnṛhariḥprabhuḥ devatādīrghayugvījenaivāṃ gaṃparikalpayet dhyānaṃpūrvavadevasyādekalakṣaṃjapenmanuṃ tadda śāṃśaṃhunetpaścātghṛtākṣaiḥpāyasaiḥśubhaiḥ arvāhomādikaṃsa rvayasyapūrvavadācaret maṃtrarājavadevāsyaprayogānapisādha yediti etasyayaṃtramapyupadiṣṭaṃ aṣṭāraṃvilikhetpadmaṃślakṣṇaṃ karṇikayāyutaṃ mūlamaṃtraṃlikhettatrapraṇavenasamanvitaṃ e kākṣaraṃnārasiṃhaṃnābhyāṃcaivasasādhyakaṃ aṣṭadaleṣunābhyāṃka rṇikāyāṃcapraṇavāṃtaḥpraviṣṭaṃekokṣaranārasiṃharūpaṃmūlamaṃ traṃlikhet iyāṃstuviśeṣoyannābhautallikhanetasyāṃtaḥsādhyā dināmāpilikhedityarthaḥ tathājapedaṣṭasahasraṃtusūtreṇāve ṣṭyatadvahiḥ suvarṇenatusaṃveṣṭyaraupyeṇāveṣṭayettataḥ tāmre ṇaveṣṭayetpaścāllākṣayāvaprayatnataḥ punarmūlenasamaṃtryahya gnimuttārayetpriye kaṃṭhebhujeśikhāyāṃvādhārayedyaṃtramuttamaṃ na ranārīnareṃdrāścasarvesyurvaśagābhuvi duṣṭāstaṃnaivabādhaṃtepi śācoragarākṣasaḥ cakrarājaprasādenasarvatrajayamāpnuyādi ti asyaivayaṃtrāṃtaramapyuktaṃ dvādaśāraṃmahācakraṃpūrvavadvili khetsudhīḥ mātrādvādaśasaṃbhinnaṃdaletallekhayedvudhaḥ madhyemaṃtraṃ śaktiyuktaṃśrībījenatuveṣṭayet kālāṃtakaṃnāmacakraṃsurāsu ravaśaṃkaraṃ cakramullekhayedbhūrjesarvaśatrunivāraṇaṃ yasyadhāra pṛ0 190ba) mātreṇasarvatravijayībhavet saślāghyothabhavellokeyathāde vonkesarīti madhyekarṇikāyāṃprastutamekākṣaramaṃtraṃli khitvātasyāṃtaḥsādhyādināmalikhitvāmāyāvījasyāṃtayā pyedaṃbhavatitathāmāyāvījaṃkarṇikāyāmālikhyadaśasupū rvādikrameṇanapuṃsakātiriktadvādaśasvarayuktamūlabījā nyekṛśaḥsamālikhya śrībījenadvādaśāraṃvahirvṛttākāreṇa veṣṭayedityarthaḥ jvālānṛsiṃhamaṃtramāha vījamityādinā oṃ kṣmrauṃnamobhagavatenarasiṃhāyajvālāmāline dīptadaṃṣṭrāyāṃ gninetrāya rakṣoṃghnāyasarvabhūtavināśanāya sarvajvaravināśa nāyadahadahapacapacarakṣarakṣakuṃphaṭsvāhetisaptaṣaṣṭyakṣa royaṃmaṃtraḥ karaṇaiścaturbhiḥ nanuhṛttrayodaśabhirityādinā ṣṭaṣaṣṭivarṇātāmaṃgatyāsamaṃtreṣuprakṣepaḥsūcitaḥ maṃtrastusa ptaṣaṣṭyakṣarevopadiṣṭa itikathametatsaṃgacchateticet bhrāṃ timānasi aṃgavidhāvagninetrāyetipṛthagasaṃdhikapadada rśanānmaṃtrepitathaivapāṭhovivakṣititibhrāṃtinirākaraṇa yaivahisaptaṣaṣṭyakṣarityuktaṃ tenacāgnītyakārasyadaṃṣṭrāyetya kāreṇasahasaṃdhiḥkartavyoyenākārahrāmādekākṣarahrāso maṃtreparyavasyeditidhvanitamitipadārthādarśakṛtaḥ harṣakau mudīkṛtastu agnītyasaṃdhikevamaṃtrepipāṭhaḥ mahāmanorhi saptaṣaṣṭyakṣaropalakṣakatvaṃdhruvāditvaṃcaviśeṣaṇaṃ natudhruvā ditvaviśiṣṭasyatāvadakṣarakatvaṃviśeṣaṇatayāvivakṣitaṃ tathāsativījamivapraṇavopipūrvamevoddhṛtaḥsyāt dhruvā dikitisvātaṃtryeṇaviśeṣaragadānamanatiprayojanakaṃsyā t tathācapraṇavāditvasaptaṣaṣṭyakṣarakatvābhyāṃviśeṣaṇābhyā pṛ0 191a) maṣṭaṣaṣṭyakṣarakatvaṃmanormūlakṛtoktamitinakopidoṣi tyāhuḥ yujyate cottaraḥpakṣaḥhṛttrayodaśabhirityādisaṃkhyāśa vdānāṃhimaṃtravarṇāevaviśeṣyāḥtatracāgninetrāyetyādyekā daśamaṃtravarṇaiḥśikhāṃganyāsaḥkaraṇīyaḥ akārastvayaṃnamaṃ trapaṭhitovarṇaḥ pūrvatanayākāragrahaṇeprācyaśiromaṃtree kākṣaracyutiprasajyeta saṃdhikaraṇādyathākathaṃcidakāropi maṃtrapaṭhitovarṇobhavatyeveticet saṃbhavatisvārasyainaivasa rvānupapattiparihāreyathākathaṃciṃtvāśrayaṇasyānuvitatvā ditidhyeyaṃvikīrṇairyatastataḥprasṛtaiḥsaṭākalāpaiḥskaṃdha keśasamūhairbhīṣaṇaṃbhayakārakaṃvāmorddhvadakṣiṇorddhadakṣiṇā dhastanavāmādhastanavāhūṃtamāyudhānibhidhyeyāni atranā rāyaṇāṣṭākṣaroktapīṭhenṛsiṃhānuṣṭubhamaṃtravatpūjāsāvara ṇānuṣṭeyā kṣudrāṇāṃvidveṣaṇoccāṭanādīnāṃbhūtvānāṃcaviśe ṣādaparamaṃtrāpaikṣayāśīghratayānāśakoyaṃmaṃtraḥ lakṣmīnṛ siṃhamaṃtramupadarśayati pāśetyādinā āṃhrīṃkṣrauṃkrauṃhuṃpha ṭitiṣaḍakṣaroyaṃmaṃtraḥ kṣrauṃvījaṃhrīṃśaktiḥaṣṭabhujoyaṃnṛ siṃhaḥ tatradakṣavāmābhyāmūrddhakarābhyāṃcakraśaṃkhautadadharā bhyāmaṃkuśapāśau tadadharābhyāṃvajragade tadadharābhyāṃcatu rthacaturthābhyāṃdakṣiṇavāmabhujābhyāṃdāraṇamudrādvayaṃdāraṇa mudrāyathāmithaḥsaṃsṛṣṭasaṃmukhyogulayoṛjvadhvograkāḥsva sthānasaralāṃguṣṭaumudreyaṃdāraṇīmateti anayāmudrayāhira ṇyakaśiporhṛdayasyadāritatvāddāraṇīsaṃjñā ṛtulakṣaṃṣaṭ lakṣaṃ tatsahasraṃṣaṭsahasraṃ etenadaśāṃśasaṃkhyāyāḥsāmānya śāstraprāptāyāpavādaḥkṛtaḥ kecittutadādaśāṃśaprāptaṣaṣṭi pṛ0 191ba) saṃkhyābhidhīyate yadvā takārottaravarttinākevalasva reṇaśūnyasaṃketitenatadavagamaḥ tkāraḥṣaṭsaṃkhyāma bhidhatteitiṣaṣṭisaṃkhyālabhyateśita daśāṃśasaṃkhyayaivaho mityāhuḥ taditivarṇābhyāṃṣaṭṣaṣaṣṭisaṃkhyāvagamāddaśāṃ saṃkhyātolyāṃtaratvāttatsaṃkhyayaivaśavdasvārasyāyātoho monyāyyityapikaścit aṃgānikesareṣusaṃpūjyapatra madhyeṣucakrādyaṣṭāyudhānisaṃpūjyacaturasreiṃdrādikaṃpū rvavadarcayet parasyapuraścaraṇādināsiddhamaṃtrakatvā bhāvepisvasyaivasiddhamaṃtrakatveniḥ saṃśayaṃparahitā rthaṃprayogānusaraṇīyāityāha parasyaveti ti larājyapāmārgahavirghṛtātmakaiḥ paṃcadravyaiḥ pra tidravyaṃdvidvisahasrasaṃkhyayākrameṇaju hūtaḥkṣudrāṇāṃkathitalakṣaṇānāṃ rogāṇāṃdurgrahāṇāṃcopaśa mobhavatītyarthaḥ sati ktaiṃrityādeḥ nṛsiṃ heti śuddhā yāṃbhūmau mahāśa rīrakaṃ || || pṛ0 192a) praṇavaṃlikhitvātanmadhyemahātriśūlaṃlikhitvātatrapūrvako ṣṭenṛsiṃhavījaṃ uttarakoṣṭemāyāvījaṃlikhitvātatrobhayatra bhūtagrahārttamupaveśyatasyaśiraḥspṛṣṭvāsahasrasaṃkhyayāṣa ḍakṣaramaṃtraṃjapettenabhūtagrahārttobhūtagrahebhyomucyetetyarthaḥ yaṃtramupadarśayati akhiletyādinā ṣaṭkoṇaṃpūrvamālikhya tatkarṇikāyāṃmāyāvījaṃsasādhyāditāmakaṃ likhitvāṣa ṭkoṇeṣuṣaḍakṣarasyaikaśaḥṣaṭvarṇānālikhya tadvahirvira citāṣṭadalakamalasyakesareṣudviśaḥsvarān patreṣuvedaśa ścatuḥsaṃkhyānuṣṭubhamaṃtrarājavarṇānlikhitvābahirvṛtā kāreṇakādibhiḥkṣāṃtaiḥpaṃcatriṃśadvarṇairāveṣṭya bhūpuraṃtadvahiḥ kuryāt tatkoṇeṣucaturṣvapivakṣyamāṇaciṃtāmaṇivījaṃli kheditimūlasvārasyānuyāpinaḥ pūrvakoṇadvayeciṃtāmaṇi vījamāvṛtyātuttarakoṇadvayenasiṃhavījadvayaṃ kivākra mātdvyāvṛtyāvījadvayamiti harṣakaumudīkṛtaḥ amīṣāmaya māṃśayaḥ nārasiṃhamitimūlasthaṃpadaṃpūrvatrānvitaṃkṛtvākṣiti purekoṇeṣuciṃtāmaṇiṃnārasiṃhaṃcalikhedityarthaḥ karaṇīya iti ciṃtāmaṇimitinarasiṃhavījaviśeṣaṇaṃ tenanṛsiṃhavī jamevacaturāvṛtyākoṇeṣulikhedityarthaḥ yaduktaṃnarasiṃha kalpe ṣaṭkoṇavījenaviśiṣṭakarṇikaṃśaktyarṇayukmū lacatuḥkalāṣṭakaṃ vṛtaṃjananyājagatīgṛhāsrakeyatraṃsaciṃ tāmaṇikaṃviciṃtayet āṃhrīṃkṣrauṃkroṃcahuṃphaṭcaśaktimaṃtraḥ kālāṣṭakaṃ acāṃyugmāni ciṃtārśonṛsiṃhaikākṣaromanuri ti ayamarthaḥ aṣṭadalasyakarṇikāṣaṭkoṇenavījenamā yāvījenavayutākāryā ṣaṭkoṇeṣuśaktimaṃtravarṇāḥpatre pṛ0 192ba) ṣumūlasyānuṣṭubharājamaṃtrasyacatuścaturvarṇāḥ kesareṣu kalāṣṭakaṃlekhyaṃ jananyāmātṛkayāvahirvītaṃveṣṭitaṃja gatīpurasyabhūpurasyāsrakoṇe'viśeṣātsarvatraivako ṇeciṃtāmaṇiṃlikhediti kotraśaktimaṃtrārṇaḥkiṃcaka lāṣṭakaṃkaścaciṃtāmaṇirityapekṣāyāṃsvayamevatatpadaśa ktiṃgrāhayati āmityādinā yugmāni hrasvadīrghātmakā ni atrahrasvatvaṃpāribhāṣikaṃ teneoaṃsaṃgrahaḥ itthaṃca mūlenānarasiṃhapadaṃciṃtāmaṇipadasyavivaraṇarūpatayā paryavasyati astuvāciṃtāmaṇipadaṃgūḍhārthakamevamūla kṛtopanyastaṃ nārasiṃhapadaṃtuyaṃtraviśeṣaṇamitipadā rthādarśānuyāyināṃpariṣkṛtaḥpaṃthāḥ prātisvikarūpeṇa prayogāṇāmaśakyanirūpaṇakatayāsāmānyarūpeṇaka lārthasādhakatvamasyāparamaṃtrāṇāṃtattadarthasādhane'sādhā raṇyamāgatānāmapyapekṣayādhikyenāstītyāha vahunetyā dinā śāponiṣṭaṃsakalaṃ anugrahaḥ sarvamapīṣṭaṃtinā khilaprayogasaṃgrahaḥ yadvānṛsiṃhayaṃtrāṇāṃvahūnāṃsatvā tkimarthametāvanmātropādānamityatrāha bahuneti maṃtreṇe tiśeṣaḥ tathācasakalamaṃtreṣvetadīyeṣvettāvanmātramaṃtrā ṇāmevasarvottamatayaitāvanmātramaṃtropādānamatretibhā vaḥ śrīviṣṇumaṃtrāṇāṃnirūpaṇīyatvenaśrīsudarśanacakra syāpivīṣṇutayāvārāhamaṃtreśrīsudarśanamaṃtralikhanasyo padiṣṭatayāvatanmaṃtrākākṣāyāmāha tāraviti bhūyaḥpu narapitadāyaṃ hakārādimaṃekavāraṃbhṛgupadenatasmaivo pādānātpunariti saṃvījaṃ huṃśaktiḥ svayaṃnatvaṃśarūpaḥta pṛ0 193a) tparaṃastraṃ dviṭhāṃtāḥ pratyekaṃsvāhāśavdāṃtāḥsarvepijātibhiḥ namaḥsvāhādirūpābhiḥpratyekaṃsaṃyutāḥ āṃtemilitāḥāca krāyetyādisvarūpaparaṃ hṛdayeparaṃhṛtpadaṃ taccanamoṃtatvāda nyatrahṛdayāyetyādidarśanāccaturthyataṃevamagnepi ākhyā taṃaṃgamaṃtrasvarūpatayābhagavatāproktaṃ tathācācakrāyasvā hāhṛdayāyanamaḥ vicakrāyasvāhāśirasesvāhetyādayaḥṣa ḍaṃgamaṃtrāḥparyavasitāḥ śagādipūrvamārabhyadiśāṃ daśadi śāmapi yadyapianenamaṃtreṇadaśadiśāmapivaṃdhityuktaṃ tathāpyāgneyādidigvaṃdheaiṃdrīpadaghaṭitasyāsyamanorasama vetārthakatvāduktatatsthāneāgneyyādipadānāmūhaḥkaraṇī yaḥ prakṣiptabhāgasyamaṃtratvaṃnāstikiṃtukaṃṭhataḥsamāmnāta bhāgasyaivetyabhiprāyeṇamaṃtreṇānenatidikpālapūjā viṣayeprāgādiurddhvāṃtadikkramaḥdigvaṃdhanetuprāgādia dhastādaṃtaṃkramiti viśeṣaḥ aiṃdrīṃsamārabhyadiśaṃtvadha stādaṃtaṃvaṅetāṃhisudarśanākhyāṃ cakreṇabadhnāminamasta thoktācakrāyaśīrṣaṃcadiśāṃprabadhiti ācāryyavaca nāt anyoviśeṣaḥ vāmahastatalenadakṣiṇahastekūrppa ramārabhyatalāṃtaṃoṃsahasrāraphaḍitisudarśanāstramaṃtra ṇavaiṣṇavaviṣayeśevaviṣayetuṃ oṃśrlīṃpaśupatayehuṃphaṭ i tiśupatāstreṇa itaradevatāviṣayetuoṃtapaḥsatyātmaneastrāya phaṭitivrahmāstramaṃtreṇanyaset evaṃdakṣiṇahastatalenavāmaha stekūrpparamārabhyatalāṃtyaṃnyasediti āgniprākāramaṃtramāhatrai lokyetyādi trailokyaśavdasyāṃterakṣapadadvayaṃsvāhāśavdaśca ā daudhruvaḥpreṇavaḥ tenoṃtrailokyarakṣarakṣasvāhetimaṃtromūlānniḥsarati pṛ0 193ba) ātmanorakṣārthamitivadatātrailokyapadaṃdvitīyāṃtamiti kasyacinmataṃpratyākhyātaṃ tathāsatitrailokyamevarakṣāka rmmatvenapratīyetanapārthakyenasvātmetyabhiprāyaḥ yattumaṃ tretrailokyapadaṃdvitīyāṃtamevakriyāpadaśravaṇāditipa dārthādarśakṛtoktaṃ taduktamūlaviruddhaṃviśeṣapadāsamabhi vyāhārerakṣādipadamasmadādipadamivīccāramiturevatadvo dhakamitikriyāpadasyāpinākāṃkṣatvāpattiḥ tvanmatepika rtṛpadasāṃkāṃkṣatvasyakriyāpadeprasaktiścatrailokyaṃrakṣara kṣetitaṃtrāṃtaramapitadudāhṛtamaviṃdupāṭhepisaṃlagnakatvā tsaviṃdutāmāṃsaṃdigdhaprāmāṇyakamevetirahasyaṃ yaditu saviṃdukevapāṭhaḥprāyathādinānirṇīyatetadāmūlāda pyeṣamaṃtraḥpratyāpayituṃśakyateva tathāhi ādhruvādika itipadacchedaḥ āādaumukhevādhruvoyasyaityādhruvaḥ ādaukaṃ yasyetyādikaḥ ādhruveṇasahitādikādhruvādiki timadhyamapadalopīsamāsaḥ kādinavaṭādinavapādipaṃ cayādyaṣṭetipāribhāṣitāḥpaṃcavarṇaḥ tatrapaṃcavargetryā diryakāraḥ kaṃśirastatraviṃdornyāsātkaṃviṃduḥyasyopari viṃdulābhekimavaśiṣṭaṃtvadabhimatamaṃtrasiddhāvini yadvā gneḥ prakṛṣṭākāroyasmādevaṃbhūtovāyuḥākāśādvāyu vāyostejitismaraṇāt vāyutognerabhivṛddheḥ pratyakṣasi ddhatvācca tasyamaṃtroyakāramātrasvarūponātramaṃtrepraviṣṭaḥ kiṃtuyamitisvarūpaḥsaviṃduryakārotrapraviṣṭitiyāva t etenaanenamaṃtreṇaprākāraṃkurvītetyatevāsmamaṃtra syaprākāramaṃtratābagatauagnītyādikathanamanupayukta pṛ0 194a) mityapityuktaṃ atyārthakatayaivāsyavarṇanāt agniprākāramaṃ traḥ agniprākāramaṃtraghaṭakaḥsarvatadvakavarṇāpekṣayāśreṣṭha tvenastutikaraṇāyamaṃtreṃtvotkīrtanamitikaścit ateva trailokyaṃpraṇavāyaṃcarakṣayugmaṃtanutrakaṃ astraśīrṣayutomaṃ trohyagniprākārasaṃjñititisaṃhitāsaṃvādaḥ kurvīteti ma nasāgniprākāraṃciṃtayannātmanaḥpradakṣiṇaṃparibhramadudakaṃ kṣipet yaduktaṃ ātmanaḥparitovahniprākāraṃ trāṇanāyaca bhūtapretapiśācebhyovidhāyatadanaṃtaraṃ adbhiḥpuṣpākṣatai ścaivavahnivījāstramaṃtritaiḥ prakṣipetparitomaṃtrībhayavighna nivṛttaye iti varṇānāṃnyāsohitattadvarṇadhyānapūrvakevā nuṣṭeyonānyathetyabhiprāyeṇadhyānapūrvakaṃnyāsamāha site tyādinā praṇavaghaṭakaṃhivarṇatrayaṃkrameṇasitatvādikaṃ pa dadvayasaṃdhirūpajvānvatiriktaṣaṭsthāneṣvāvṛttiṣaṭkenasa ptamādyakṣaranyāsaḥ vāpaṃśaraṃdhanuḥekasminnevṛkare ate vasaśaraṃdhanuritipūjāyāṃvakṣyati dakṣavāmārddhayorāyeta dadharayostayoranye tadadharayoḥpunaranye tadadhastanayoraṃtye āyudhedhyeye arkalakṣaṃ dvādaśalakṣaṃtatsahasraṃ dvādaśasa hasraṃtilādibhiḥpaṃcadravyaiḥpratyekaṃcaturviṃśatiśatāhuti bhiḥ sāsaṃkhyāpūryyate pāṭhakramādevakramalābhepikranyāditi kathanaṃtilādīnāṃmiśritatvabhramanirākaraṇārthaṃ cakrādī tyetāvataivāyudhaprāptāvapipunarupādānaṃpūrvoktacāpesaśa ratvasyādhikasyavidhānārthaṃ lakṣmyādīnāṃpūrvamanuktatayādi padagrāhyāḥśaktīrdarśayati lakṣmītyādinā tathācakesareṣvaṃ gāni daleṣvāyudhāti dalāgreṣulakṣmyādyāḥ caturasreiṃdrāda pṛ0 194ba) yovajrādayaścetipaṃcāvaraṇadevatāetanmanoritiparyava sitārthaḥ dviśiti ādyedvepītetaduttaredverakte taduttare site taduttaredvetuṣṭipuṣṭirūpeśaktīśyāmeityarthaḥ dṛṣṭa phalaṃ āyurārogyaputrādirūpaṃsvapratyakṣagamyaṃ adṛṣṭapha laṃpāpakṣayādi nahipāpakṣayaḥpratyakṣagamyaḥ pāpasyaivā pratyakṣatvāt dṛṣṭadvārakamadṛṣṭadvārakaṃcaphalamitituna sādhīyaḥ prayogamātrasyādṛṣṭaṃdvārīkṛtyaivaphalajanaka tvāt nahivyāpārakalpanāmaṃtareṇaprayogaphalayoravya vahitapaurvāparyyaghaṭitaḥkāryakāraṇabhāvonirvahati atragāyatryājapopimūlamaṃtrajapadaśāṃśenānuṣṭeyaḥpra yogaṣu gāyatrī tutaṃtrabhedāttredhā oṃsudarśanāyavidmahe cakrarājāyadhīmahi tannaścakraḥpracodayāt sudarśanā yavidmahemahācakrāyadhīmahi tannaścakraḥpracodayāt namaścakrāyavidmahe sahasrajvālāyadhīmahi tanno'ni vāritapracodayāditi svasvagurusaṃpradāyāccavyavasthā pakṣatrayasya mṛtyuṃjayāditādīrghāyuṣi śrīvījapūrvatā lakṣmīprāptau sumedhāptauvāgbhavāditvamiṣyatāṃ asyamūla manoritthamupadeśomahātmanāṃ āpannivāraṇaprayogamā ha dinatrayamiti nṛsiṃhavījapūrvatvaṃmanorasyāpadāṃkṣaye kāryyagauravecatudinaṃyāvadatyauprayogaḥ yaduktaṃjuhuyā dgugguluguṭikāḥsahasrakaṃcāṣṭakaṃcamaṃtritamaḥ tridinaṃ caturdinaṃveti saptadinaṃyāvacciṃtanemūrcchārttiḥmaṃḍalaparyaṃ taṃtathāciṃtanemṛtiḥsyāt uccāṭanaprayogamāha akārā dīti maṃtrasyadvitīyavarṇamakārādibhiḥṣoḍaśasvarairveṣṭi pṛ0 195a) taṃtadvahiryāhiyāhītipadenāveṣṭitaṃcaśatromūrddhanidaśā hayāvat dhyātvāśatrumuccāṭayet daśāhatosauprativādha teripumityukteḥ rāmacaṃdrāstuakārādauyeṣāmitivi grahāddīrghāevasvarāgrāhyāityāhuḥ yakārayogenasvarāvī tatvaṃkāryyaṃ tathācayaṃyāṃpiṃpīmityādināveṣṭataṃkāryyami tiphalitārthaḥ yuktaṃcaitat uccāṭanevāvījasyaviniyo gāditipadārthādarśakāraḥ matadvayepyaṃtevāyuvījānāṃ hiyakāroyathāśrutevalekhyaḥ maṃḍalaparyaṃtamabhyasto sāvevaprayogomāraṇaprayogatāmāsādayatītyāha anene tyādinā vāyasasamānākāratayāmaṃtratṛtīyākṣarasyahakā rasyaśatrumūrddhisaptāhaṃsthitiṃciṃtayitvātamuccāṭayediti taṃtrāṃtareprayogaḥ yaduktaṃsāṃtaṃvāyasavarṇaṃśatroḥśirasisma reccasaptāhaṃ uccāṭayatikṣipraṃmārayatevādhiyosyanaiśityā diti naiśityaṃkrūratāyayāvināmāraṇaprayogevanānuṣṭī yetetibhāvaḥ anugrahaprayogamāha śaradityādinā atra caṃdranibhatvaṃcaṃdrasadṛśatvaṃcaṃdreṇacaṃdrasaṃvaṃdhināvījenava mityamṛtavījenaparitoveṣṭanenanibhānitarāṃśobhāya syetyarthakatvaṃcavivakṣitaṃ tathācavaṃvāṃviṃvīvuṃvūmityā dirītyāṣoḍaśasvarasudhāvījābhyāṃveṣṭanaṃmaṃtradvitīyā kṣarasyātrāpikarttavyamitiphalitārthaḥ japeditisthānehṛ ṣīkeśetigītoktaślokamaṃtrāṃtesahanamosrāranārāhuṃpha ṭyaṇāyoṃiticaturddaśākṣaramaṃtraṃjapedityarthaḥ sarjaḥśā laḥ kanakodhattūraḥ asyasaumyaprayogatvādatrakanakapa daṃnāgakesaraparamitikecit kṣudrarogāstaṃbhādyāḥpara pṛ0 195ba) kṣatābhicāraparihāraprayogamāha apāmārgasyetyādinā apāmārgasamidbhiraṣṭottaraṃśataṃhutvāpunarghṛtenatāvaddhu tvāpaṃcabhirgavyaiḥ ṛtenavaruṇāpitāvaddhutvāpunaghṛte natāvaddhutvāpratyekaṃsaṃpāditasāṣitacaruṃprāśayet sa middhomesaṃpātaḥ pratyāhutikarasparśādevacaruṃhomāvaśi ṣṭaṃ nanuavaśiṣṭatvābhāvecaruprāśanaṃnabhavatiprāśanaṃ hipratipattikarmma0 śiṣṭacarokutraviniyogityapekṣā yāṃhiprāśanamupadiśyate avaśeṣābhāvetādṛśākāṃkṣā yābhāvātprāśanābhāvepinakṣatiritivet maivaṃ saṃ pātenacarusaṃskārasyāmnātatayācaruṃdadyāditividhi darśanāccaśrāddhaśeṣasyevaitacheṣasyabhojanasyāpūrvavidhire va tenayathāhomāccaruravaśiṣyetatathātadādhikyādinā yatanīyamevetimaṃtavyaṃ pūrvaṃkṣudrarogāpahaḥprayogaḥuktaḥ sacapūrvamanuṣṭitaḥ prāgabhāvaṃpālayatipaṃcagavyapariplu tāityādikastuprayogastadutpattausatyāṃkṛtastaṃnāśaya tītibhedaḥ vikalpovātāvaddravyāṇāṃnirguṃḍīprabhṛtīnā malābhaviṣayaṃcedaṃ sarvatomukhī uktānuktasarvopadra vaviṣayiṇīśāṃtautadviṣayatvaṃtatpratiyogikatvamevakṛ tyādiśamanaprayogamāha dakṣiṇottaragetyādinā svasya dakṣiṇeekaṃ uttarataścāparaṃcakraṃ taccaṣaṭkoṇaṃtatraka rṇikāpītavarṇāṣaṭkoṇāraktāḥ tadaṃtarāladeśaḥkṛ ṣṇaḥ vahiḥparidhirekhānemipadavācyāśvetā tadvahirva ktrākārārekhāḥkṛtvākṛṣṇaṃbhūgṛhamityetāvatsamudāya rūpaṃ tatrottarabhāgagatecakreyathoktavidhinākuṃbhaṃsaṃ pṛ0 196a) sthāpyalākṣādirasarūpeṇaraktatoyenāpūryyaḥ tatrāvāhanādi pūrvakaṃpūrvavatsudarśanātmaviṣṇupūjāṃkuryāt taunayedvāhye ityādidarśanākuṃḍasthaṃḍilayornāyaṃhomaḥ kiṃtuhasaṃtyā mevatathā dakṣiṇabhogagatecakresapārdāhasaṃtīsaṃsthāpya tatraivakuṃḍasthānābhiṣiktāyāṃ yathoktavidhināgniṃsaṃsthā pyaghṛtāyāmārgasarṣapatilapāyasapaṃcagavyaghṛtātmakaira ṣṭadravyaiḥpratyekaṃṣaḍviṃśatyadhikaśatasaṃkhyayāhutvāṣṭottara sahasrasaṃkhyayāsaṃpūrṇahomaṃsaṃpādyapratyāhutikalaśesaṃ pātaṃkṛtvāprasthārddhaprapāṇataṃḍulaiścaruṃkṛtvātadarddhenaikaṃ piṃḍaṃkṛtvākuṃbhāṃtaḥprakṣipet jalāṃtareṇasnānaṃnavīnānya malinā nidhautānicayānivastrāṇitairyutaṃcasādhyaṃkṛtyā dibhirārttaṃkuṃbhāddakṣiṇatognitodakṣiṇasthāpitātūtaratogni kuṃbhayormadhyabhāgesthāpayitvā kuṃbhāgnibhyāṃsādhyaṃkramānnīrā jya grāmādvahiścarāśimaṃḍalaṃkṛtvātatrakṛtyārttasyāṣṭamarāśi ryatratiṣṭatitatsthānekuṃ bhāgnīpūrvavaduttaradakṣiṇakrameṇasthā payitvāpūrvoktadravyaiḥpūrvoktasaṃkhyayaivahutvācaruśiṣṭānnena daśa dikṣubalīndatvāmadhuradhikānnādināvrāhmaṇānbhoja yitvādakṣiṇādānādibhirguruṃsaṃtoṣyakarmasamāpayedi tisamuditvārthaḥ dakṣiṇacakrevasthāpanapakṣepitatravartta mānāyāhasaṃtyānotthāpanamidānīmanuṣṭeyaṃ agnevatanna yanavidhidarśanenatadaivatadutthānapratyayāt kiṃtucakra mevamahīyaḥkāryaṃyatradvayorapisamāveśaḥsyāt gītāmaṃtre ṇasādhyasyasakalīkaraṇametadavasarekāryyamitisāṃpradā yikāḥ gītāmaṃtreṇanīrājanamititevāhuḥ yattuyu || pṛ0 196ba) gapannīrājanasiddhyarthaṃpuruṣāṃtarāpekṣetipadārthādarśakṛto ktaṃtacciṃtyaṃ mūlānnīrājanamātraṃpratīyatenayaugapadyaṃnavā tādṛśārthakaṃtaṃtrāṃtaraṃpradarśitaṃ rāśisthānānitaṃśaṃtaroktā nidarśitānyeva yathāpūrvamiti kuṃbhadākṣiṇabhāgegniḥsaṃ sthāpyityarthaḥ yaduktaṃ agnyādikamapisarvaṃkṣipedathaghaṭa syadakṣiṇebhāgeiti valimaṃtramāha sahṛdityādinā atra yathāvivītisaṃvadhyate vyākaraṇoktasaṃdhimanatikramyeti tadarthaḥ tathāvatādṛśavidhinānamaḥpadeprayujyamāne o kārāṃtatābhyopadetuprayujyamānevisargāṃtatāsiddhyati te nanamoviṣṇugaṇebhyaḥsarvaśāṃtikarebhyovaliṃpratigṛhṇaṃ tuśāṃtayenamaḥ iticaturviṃśatyakṣaroyaṃvalidānamaṃtraḥ pra yogāṃtaramāha vidhāyetyādinā maṃjūṣākāraṃpaṃjaraṃkṣīra vṛkṣāṇāmekatarakāṣṭenanirmāyatatpaṃcagavyenāpūryyata sminsnānavastrādibhiḥśuddhaṃsādhyamupaveśyataṃspṛṣṭvāṣṭottara sahasrādikasaṃkhyayājapet pūrvādyaṣṭadikṣuaṣṭakuṃḍeṣu sthaṃḍileṣuvāṣṭavrāhmaṇadvārāpūrvoktāṣṭadravyaiḥpratyeka śaḥpūrvakathitasaṃkhyayājuhuyāt yajamānaścahotṛjaptṛ vrāhmaṇānyathāśaktisaṃtoṣyasvagurumapitoṣayet tenasa rvarogakṛtyādyupaśamaḥsyādityekaḥprayogaḥ prayogāṃtaramā ha paṃcagavyairi tyādinā navanābhamaṃḍalaṃkṛtvātatranavaka laśātsaṃsthāpyapaṃcagavyakṣīravṛkṣaṃkaṣāyānyataradravyeṇa tānāpūryyateṣumadhyemaṃtroktasveṣṭadevatāṃparitoṣṭakuṃbhe ṣu aṃgādyāvaraṇadevatāsaṃpūjya aṣṭottarasahasrādisaṃkhya yājaptvāsaṃpātākṣiptapūrvoktāṣṭadravyakaraṇakahomaṃkṛtvā pṛ0 197a) tatsaṃpātaiḥkalaśātāṣiṃcyatadudakaiḥsādhyamabhiṣiṃcet te nagrahakṛtyādibhirabhibhūtaḥsādhyaḥśīghraṃsusthaḥsyāditya rthaḥ prayogāṃtaramāha bhānuvārityādinā bhānuvāreekaṃka laśaṃsarvatobhadrādimaṃḍalesaṃsthāpyāvāhanādipūrvaṃtatrasāṃ gāsāvaraṇāmabhyarcyāṣṭottarasahasrādisaṃkhyayākalaśamu paspṛśyajaptvāpūrvoktāṣṭadravyaiḥkathitasaṃkhyayāhutvāsaṃ pātaṃtatrakalaśodakenagarbhiṇīsnāpayet tenasukhaprasa vaḥsyādityarthaḥ prayogāṃtaramāha saptetyādiyadyayaṃvidhiḥ saptavāraparyaṃtaṃkriyetaladāsarvepyupadravāḥśāṃtābhavaṃti vārāḥsarvepibhānuvārāeva prayogāṃtaramāha paṃcagavyetyā di ghṛtāccaturguṇaṃpaṃcagavyaṃpavet ghṛtamātrāvaśeṣetūtā rayet pākopimaṃtrajapapūrvakaḥ pākottaraṃmaṣṭasahasrasaṃkhya yājaponuṣṭeyityarthaḥ prayogāṃtaramāha uccetyādi uccasthā nagatemīnarāśisthite sādhusādhitāṣaṣṭapaṭaloktadiśā etanmaṃtreṇābhimaṃtrilohīmudrādhāritāsatīkathitapha laṃdadyādityarthaḥsūtraprayogamāha tadvarṇetyādinā tadvarṇasaṃ khyayetyubhayatrāpyanvetitenasaptasūtreṣumiliteṣusaptamaṃtrā rṇāḥsaṃtītisaptagraṃthayomaṃtrapāṭhapūrvakaṃdeyāstatoṣṭottara sahasrasaṃkhyayājaptvātathaivahutvāsaṃpātaṃtatradatvāsādhitaṃta tsūtraṃhastādauvadhnīyāttenasarvaduḥkhaparihāraḥsyādityarthaḥprayo gāṃtaramāha paṃcetyādi paṃcagavyaṃsahasrasaṃkhyayānenamaṃtreṇā bhimaṃtryapadmapatrepālāśapātrevilvaphalapātrevānikṣipyamu khemapyakbadhāsvasyarakṣaṇīyasyaparasyavāgṛhenikha net tatorakṣāsaṃpadvadviśvasyādityarthaḥ | | pṛ0 197ba) bhasmaprayogamāha palāśetyādinā paṃcagavyenapūrṇepā trepalāśavṛkṣatvagādisaptaviṃśatidravyāṇipratyekaṃmaṃtro ccāraṇapūrvakaṃprakṣipyapūrvoktavidhināsaṃskṛtevaiṣṇave vahnaubhasmayathābhavatitathāpacet tato bhasmadevatāsva rūpaṃdhyātvāprayutapadavāvyadaśalakṣasaṃkhyābhimaṃtrayet te nasarvāṃgamālepayecchirasyapikiṃcitprakṣipettenakṛtyā diśāṃtiḥśatrunāśaḥpāpanāśovaśyatādisiddhiḥgarbhi ṇīvālādīnāṃviśeṣatorakṣābhavatītyarthaḥ palāśatvak 1 aśvatthoduṃvaraplakṣavaṭāścatvāraḥkṣīravṛkṣāsteṣāṃtvacaśca tasraḥ 5 mahāyajaṃśrīkhaṃḍacaṃdanaṃrddapuraṃguggulaṃ kuṃkumaṃ dyusṛṇaṃṭhayāminī haridrā 6 kuṣṭaṃkūṭhitiprasiddhaṃ 10 vi lvaṃvilvaphalaṃtvagvā 11 apāmārgaḥ 12 sarṣapāḥ 13 tilāḥ 14 dūrvā 15 yavāḥ 16 sahadevī 17 tulasīyugalaṃharitulasī 18 kṛṣṇatulasīca 9 lakṣmīpūrvoktalatāviśeṣaḥ 20 go rocanā 21 padmaṃ 22 vilvapadmayostvakapatrapuṣpaphalamūlā tmakaṃpaṃcāṃgaṃgrāhyamitisāṃpradāyikāḥ 23 vacā 24 gomayaṃ 25 viṣṇukrāṃtā 26 arkatvak 27 itisaptaviṃśatyauṣadhāni pākopimaṃtrajapapūrvakevānuṣṭeyaḥ kaṣṭādhikyādevasa kalarakṣātaśreṣṭatvamasyāḥrakṣāyāḥ paṃcagavyaghṛtamāha mustetyādinā vahniścitrakaḥ yaṣṭīmaṣṭīmadhu vṛṣāvāsa kaḥ dārvīdāruharidrā rohiṇīkaṭukī phalatrayaṃharīta kīvibhītakāmalakāni yathānyāmaṃvaidyakaśāstrakathi taprakāreṇa prasthamātraṃghṛtaṃkalkastustehapādādikami tyuktatvātkuḍavamātraḥkalpaḥ paṃcagavyānipratyekaṃghṛtasa pṛ0 198a) māniprasthamānānītiyāvat yāvatparyaṃtaṃghṛtamātraṃprastha mitamavaśiṣyatetāvatparyaṃtaṃpākaṃkṛtvottārayet tatoja pahomābhyāṃpūrvavadanuṣṭitābhyāṃsaṃpātenacasamādhitami daṃdya taṃbhuktaṃlāpitaṃcoktaphalādhāmakaṃsyāditipradyadṛ kārthaḥ āpannivāraṇayaṃtramāha rāṃtānityādinā ṣaṭkoṇaṃ kṛtvātatrakarṇikāyāṃkoṇeṣucakrameṇarāṃtānṭhakārānā likhyamadhyasthavakārasyāṃtaḥpraṇavaṃtanmadhyesādhyādināma likhitvāṣaṭkoṇalikhitaṭhakārāṇāmaṃtaḥsahādiṣaḍvarṇān likhediti śvāsajvarayostvasādhāraṇyenanāśakametat cakraṃ śvāsajvarāpahamiti nārāyaṇīyedarśanāt yaṃtrāṃtaramāhaṣa ḍiti ṣaṭkoṇetadvahirvṛttaṃkṛtvāmadhyesādhyādināmasahitaṃ praṇavaṃṣaṭkoṇeṣvavaśiṣṭaṣaṭvarṇānālikhyasaṃdhiṣvaṃgamaṃtrā nācakrāyasvāhāhṛdayāyanamaḥ ityādīnālikhet tatojapa homābhyāṃsaṃpātenacasādhitamidaṃrakṣyasthānesthāpayettenasarva torakṣāsyādityarthaḥ vidhivadityanenapūrvoktahomasaṃpātavi dhiḥsmāritaḥ prajaptamityatrapraśavdenapūrvopasthitāṣṭottarasa hasrasaṃkhyākatvarūpaḥprakarṣojapepradarśitaḥ taṃtrāṃtarepyevame vamuktaṃ madhyetāraṃtadanucamanuṃvarṇaśaḥkoṇaṣaṭkebāhyevāṃgaṃ likhatukanakeraupyaketāmrakevā pāṣāṇevāvidhivadabhi japyāpisaṃsthāpitaṃtaccakraṃcoragraharipubhayadhvaṃsirakṣākaraṃce ti yaṃtrāṃtaramāhanāramityādinā ṣaṭkoṇaṃlikhitvātatka rṇikāyāṃṭhakāraṃlikhitvātadaṃtaḥ praṇavaṃtadaṃtaḥsādhyādinā malikhitvāṣaṭkoṇeṣvavaśiṣṭaṣaḍkarṇānsaṃdhiṣvaṃgamaṃtrānta dvahirnirmitavṛttopariṣoḍaśadalakamaleṣvekaikaśaḥṣoḍa pṛ0 198ba) śākṣaramaṃtraṃvakṣyamāṇaṃlikhet tadvahirbhūpuraṃlikhitvājapaho masaṃpātaiḥsaṃsādhitaṃsadvāhukaṃṭhādinādhṛtamuktaphalapra daṃsadityarthaḥ yaṃtrāṃtaramāha madhyeityādinā ṣaṭkoṇaṃkṛ tvāsaṃvaddhāṣṭadalakesarakamalaṃtaduparivṛttasaṃvaddhasake saraṣoḍaśadalakamalaṃtatekaikapaṃktyāvakāśaṃvṛttacatu ṣṭayenavīthītrayaṃtataścaturasraṃsāmānyaśāstraprāptaṃlikhi tvākarṇikāyāṃsādhyādināmasahitaṃpraṇavaṃṣaṭkoṇeṣuṣa ṇmaṃtravarṇānaṣṭakesareṣudvaṃdvaśodvaṃdvaśaḥsvarānaṣṭapatre ṣuśrīnārāyaṇāṣṭārṇaṃṣoḍaśakesareṣudviśodvirāḥkādi sāṃtadvātriṃśadvarṇānṣoḍaśapatreṣuvakṣyamāṇamaṃtrasyaṣoḍa śavarṇānālikhyadevadattasyarakṣāṃkurukurvityevaṃrūpaṃya tsvanāmatenamadhyemadhyeyuktābhyāmavaśiṣṭābhyāṃdakṣavarṇā bhyāṃprathamāṃvīthīmāpūryya akārokāramakārarūpavarṇatra yaghaṭitatayātripadavācyena tāretipāṭhetadvācyenapraṇa venadvitīyāvīthīmāpūryya0 pāśāṃkuśābhyāṃkramaśolikhi tābhyāṃtṛtīyāṃtāṃsamāpūrayet kiṃjalkeityatravītamityanu ṣaṃgaḥ ekaṃtāreṇakevalenadvitīyaṃpāśāṃkuśābhyāṃsamucci tābhyāmitiveṣṭanadvayasūcakaṃdvivacanaṃ ṣoḍaśākṣaramaṃtramu padarśayati tāramityādinā oṃnamobhagavatemahāsudarśa nāyahuṃphaḍitiṣoḍaśākṣaroyaṃmaṃtraḥ ayamapisvataṃtromaṃtraḥe tasparṣyādipūjāprayogāṃtaṃsarvaṃpūrvavat yaṃtraṃtusvataṃtramuktaṃ taṃtrāṃtare ṣaṭkoṇaṃcakramāllikhyatasyāreṣusudarśanaṃ aṣṭā raṃpaṃcakaṃvāhyadaleṣvaṣṭākṣaraṃparaṃ tadvāhyedvādaśāraṃsyālli kheccadvādaśākṣaraṃ ṣoḍaśāraṃtataḥpadmaṃmūlamaṃtraṃsamālikhet pṛ0 199a) kāmavījenaparitoveṣṭayedyaṃtramuttamaṃ mahāsudarśanaṃvāhyeve ṣṭayeddeśikottamaḥ tāraṃnamobhagavatemahāsudarśanāyaca mahācakrāyacamahājvālaṅadīptarūpaṅe sarvatorakṣayu gmaṃcamahāvalasaṅedviṭhaḥ madhyesādhyaṃsamālikhyapraṇava syodaresute sarvasiddhipradaṃyaṃtramitidevobravītsvayamitiṣa ṭkoṇakakāyāmadhyepraṇavaṃtadaṃtaḥsādhyaṃṣaṭkoṇeṣusudarśa namaṃtrasyaṣaṭvarṇān tadvahiḥsthitāṣṭadaleṣunārāyaṇāṣṭā rṇaṃ tadvāhyalikhitadvādaśadalevāsudevadvādaśārṇaṃpūrvoktaṃ tadvahiḥsthaṣoḍaśadaleprastutamūlamaṃtraṃlikhitvātadvāhyekā mavījenaveṣṭayitvātadvāhyeoṃnamobhagavatemahāsudarśanāya mahācakrāyamahājvālāyadīptarūpāyasarvatorakṣarakṣamahā balāyasvāhetitricatvāriṃśadvarṇenaveṣṭayeditiyaṃtraṃpūrvava tsādhitaṃ sarvasiddhidmadaṃbhavatītyarthaḥ saptakoṣṭakayaṃtrātara māha rekhāvilikhyetyādinā pūrvāparāyatāṣṭarekhāmadhyemadhye mahāvakāśādīrghāścakṛtvāprathamarekhāgraṃsvaturyyankhāgreṇasaṃ melyapunastṛtīyarekhāgrātsvaturyyabhūtaṣaṣṭarekhāgramābadhya punaḥ paṃcamarekhāgrādaṣṭamarekhāgramābadhyapaścimatopiprathamatṛtī yapaṃcamarekhāgrāṇisvasvaturyyarekhāgrairāvadhyakevalaṃdvitīyasa ptamarekhevaśiṣyate tatrāpidvitīyarekhāyāḥpūrvāgramapisvate vārabhyottaratonītvāsvapaścimāgreṇavaṃdhayet saptamarekhāpūrvāgra mapisvatevārabhyadakṣiṇatonītvāsvapaścimāgreṇabaṃdhayedityarthaḥ śrutiśityāvarttanīyaṃ śrutipadaṃekatriparaṃaparaṃcatuḥparaṃ tathā capūrvaṃprathamataścaturthaṃtatastṛtīyātṛtīyācaturthaṃcaturthaṃrekhā gramitilabhyateitivodhyaṃ padmapādācāryyāstuśrutiśityasyatriśa ityarthaḥ pṛ0 199ba) tathācaprathamādirekhātaḥsvasvatṛtīyarekhāgreṇasahapra thamādirekhāgnaṃvadhnīyādityarthaḥ evaṃsatinakāpirekhā pariśiṣyateityāhuḥ anyenuśrutiśiticatuḥparapeca paraṃtuavadhibhūtāṃprathamādirekhāmavagaṇayya tathāca svatapaṃcamyāḥpaṃcamyārekhāyābaṃdhanamagnāvachedenakāryya mityāhuḥ tatrasarvatomadhyabhūtecaturthakoṣṭesamādhyaṃca kramanuṃsudarśanaṣṭaḍakṣaramaṃtravidarbhitasādhyanāmavarṇaṃ sarvamapilikhet prathamakoṣṭeekapaṃktaunārāyaṇāṣṭā kṣarapravidarbhitaṃsthānehṛṣīkeśetivakṣyamāṇamaṃtraikapā daṃdvitīyekoṣṭetādṛśamevadvitīyapādaṃlikhet tṛtīya paṃcamapaṃktidvayedvyāvṛtyāyathāvatnārāyaṇāṣṭākṣaramaṃ travidarbhitaṃsudarśanasyaṣoḍaśākṣaramaṃtraṃpūrvoddhatamāli khet ṣaṣṭasaptamapaṃktyoḥpunarnārāyaṇāṣṭākṣaravidarbhitaṃ sthānehṛṣīkeśetyādimaṃtratṛtīyacaturthātmakapādadva yaṃkramaśolikhet itiharṣakaumudīkāraḥ cakramanupadaṃ triṣvapisaptākṣaraparamevetikecit yathāvadityanenatṛ tīyapaṃcamapaṃktyornārāyaṇāṣṭākṣaravidarbhitasudarśana maṃtralikhanaṃnopadiśyatepitusasādhyacakramaṃtrasyetipa dārthādarśakṛtaḥ pūrvoktasaṃgrahevottarapadānāṃsvārasyaṃ navakṣyamāṇārthasaṃgraheitisarvajanasiddhaṃ tadihasādhya nāmāgrevaktavyaṃpūrvaṃtvaṣṭārṇavidarbhitatvamitipadārthāda rśamatamatranasamyak ekamevacakramupadamekatraṣo ḍaśārṇamaparatrasaptārṇaṃkathaṃvrūyāditivibhinnamaṃtrada rśakaṃharṣakaumudīkāramatamatranasamyak cakramaṃtriti pṛ0 200a) vadatāṣoḍaśākṣaramaṃtrasyaivacakramaṃtratvamuktamitikecinma temūlasyāsvārasyaṃbhavati tasmātsarvatraṣoḍaśākṣaramaṃtre vagrāhyaḥ mūlasvārasyāt iyāṃstubhedoyanmadhyesādhyayuktaṃ tṛtīyapaṃcamakoṣṭayostvaṣṭākṣaravidarbhitaṃtadālekhyaṃya thāvadityasyāṣṭārṇavidarbhitamityarthakatvāditituprati sthānityādimaṃtramupadiśati sthāneityādināsvarūpa paramevedaṃsvataṃtropyayaṃmaṃtraḥ pādaiścaturbhiḥsarvaiścapaṃcāṃga mihakīrttitaṃ agnimūrddhācakṣuṣīcaṃdrasūryyaudiśaḥśrotrevā vṛttiścavedāḥ vāyuḥprāṇohṛdayaṃviśvamasyapādaupṛthvīsa rvabhūtāṃtarātmetidhyānaṃ daśalakṣaṃjapaścāsyapuraścaraṇaka rmmaṇi sarvapāpakṣayaḥsarvaśāṃtiḥsarvagrahārttihṛt sarva rakṣoghnamiticaphalamuktaṃpurātanairiti yaṃtradhāraṇaṃtugu likīkṛtyalākṣābhivītaṃkṛtvākṛtaprātaṇapratiṣṭājapa homasaṃpātasādhitaṃkṛtvāsvarṇādimaṃrddakekṣiptvānuṣṭeya mitisarvayaṃtrasādhāraṇaṃ yasyodyotamatīsatīguṇa vatīmātāpitomāpatirnāmapremanidhītipaṃthakulabhūḥkū rmmācalojanmabhūḥ sūpāsyaṃkṛtavīryyacācyutapadaṃvārāṇasī vābhūstajjemūrttimagānnareṃdrapaṭalaḥśavdārthaciṃtāmaṇauḥ athapuruṣottamādimaṃtrānuddidhīrṣuḥśrotṛ pravṛttisiddhyarthamiṣṭasādhanatvapratipādanapūrvakaṃśiṣyā ṇāṃviṣayāṃtaramanovicchedalakṣaṇāvadhānasiddhayepratijā nīte athetyādi śrīviṣṇumaṃtranirūpaṇenaviṣṇutvasāmānya dharmavanmaṃtratvenaitatsmaraṇānaṃtaramityarthaḥ śrīpuruṣotta madevatākatvenatadabhedopacārācchrīpuruṣottamatvenamaṃtro pṛ0 200ba) tkīrttanaṃ śrīpuruṣāśrīmaṃtaḥpuruṣā uttamā utkṛṣṭatamāye nayadupāsanayetivātadarthaḥ śrīpuruṣottamasyajagatāmā ditvenadevatātvakathanāvasarepratipādanādatrāpijaganmū latvoktiḥ tathācajagatāmādiḥśrīpuruṣottamodevatetye vamṛṣyādivākyaprayogeullekhonatuśrīpuruṣottamadevate tyetāvanmātramullekhyaṃ atevakārttavīryārjunoyaṃviṣṇurde vaścakravarttīpradiṣṭitisaṃhitādimūlāvalaṃvanenaśrīkā rttavīryyārjunoviṣṇuścakravarttīdevatetiprayogaṃkāśīvyāsā damaḥpaddhati graṃthakārābhyupagacchaṃtisma nacaivaṃmuniśe ṣaṇasyāpidivyatejaskatvādeḥkutonasamullekhaḥ viṃśatyarṇa syāsyamaṃtrasyadattātreyaḥproktodivyatejāmuniścetitatsaṃhi tāyāmevatathāviśeṣaṇasyamuneḥśravaṇāditivācyaṃ rudrayā maloḍḍāmarakavacastavarājādiṣukevalasyaivamunerupadeśā dekatratadupadeśaḥstutyarthakonaprayogābhinivaiśanātyartha kaḥ anyathācakravarttiviṣṇutvenadevatāyāivadivyatejaska tvenamunerapyullekhaḥsarvatrādviyetetinirṇetuṃśakyatvāt idaṃtuvodhyaṃ asyamaṃtrasyetyādinaivaprakāreṇarṣyādiprayo gavākyeullekhonatvasyaśrīpuruṣottamamaṃtrasyetyādiprakāre ṇa puruṣottamadevatākatvalakṣaṇapuruṣottamasaṃvaṃdhitva syetevāvagatauagnedevatākathanavaiyarthyaprasakteḥ a tevaviṃśatyarṇasyāsyamaṃtrasyetyevabhagavatānirdiṣṭaṃ eva manyamaṃtreṣvapidraṣṭavyaṃ bhuktimuktyauḥnatvekaikasyaprakarṣeṇa śaiśreṇaanāpāsenavadāyakaṃ atevagopitaṃ anadhikā riṇopāsitādasmādapiphalādarśanādvaiṣṇavānāṃśraddhāvicche pṛ0 201a) daḥsyādityatadhikāriṇāmetatprāptivaidhuryasiddhyarthakoyaṃvaiṣṇa vānāṃgopanāyāsonatumuktyādiphalamanyeṣāṃmābhūditidve ṣeṇamahātmanāṃviśeṣeṇavaiṣṇavānāmevaṃdveṣāsaṃbhavāt nā retyādiniruktārthakaṃśeṣaṃsvarūpaparaṃ itthaṃcoṃklīṃśroṃna maḥpuruṣottamā pratirūpalakṣmīnivāsasikalajagaktobha ṇasarvastrīhṛdayavidāraṇamrabhuvanamanonmādakarasurāsu rasuramanujasuṃdarījanamanāṃsitāpagatāpayatāpayadīpa yadīpayaśoṣayaśoṣayamārayamārayastaṃbhayastaṃbhayamo hayamohaya drāvayadrāvayākarṣayākarṣayasamastapara masubhagasarvasaubhāgyakarasarvakāmapradāmukaṃhanahanaca kreṇagadayākhaḍganasarvavāṇairbhiṃdibhiṃdipāśenakaṭṭakaṭṭa aṃkuśenatāḍayatāḍayaturukiṃtiṣṭasitāvadyāvatsamīhi taṃmesiddhaṃbhabhavatihuṃphaṭnamaḥ itimaṃtraḥ paryavasyatinmatra puruṣottametyasyāpratirūpetyanenasavarṇadīrghaḥ pradetyasyā muketyanenacatathā anyatrākhyātapadeṣukkāpisaṃdhirnāsti samīhitamitisiddhamiticamaṃtrenapuṃsakaliṃgakaṃprathamāṃ taṃitaratsarvaṃsaṃvuddhyaṃtaṃ amukamitisādhyanāmaparaṃbhavatī titannāmavarṇānāṃsaṃkhyāyāniyamāttatprāpakāmuketi varṇānāmevasaṃkhyātramaṃtreprakṣiptātevadviśatākṣarasaṃyu taḥproktaḥkaṃṭharaveṇoktaḥparetusādhyavarṇāḥsvayamūhanīyā ityabhipretyadviśatīkṣarasaṃyutoyamanuḥproktaṃmūlakṛtā yattutā raścatāraścetyekaśeṣeṇadevīpraṇavarūpaṃśaktivījamapyatraviva kṣitamitiparārthādarśakṛtoktaṃ yadapikaṭṭāṃkuśenetyevaṃsaṃdhiḥ anyatranakvāpisadhiritiharṣadīpikākṛtoktaṃtadubhayamapidvi śatākṣariti pṛ0 201ba) mūlaviruddhaṃ ekavarṇavṛddhihrāsayoḥkrameṇamatadvayeprasa kteḥ aṃkuśetyatraivasaṃdhirnānyatretyatrapramāṇagaveṣaṇāpati dvitīyamatedhikā aṣṭyadviśatākṣaramaṃtrasyajaiminiḥṛṣiḥ amitaṃchaṃdaḥjagatāmādiḥśrīpuruṣottamodevatā praṇavī jaṃhuṃśaktiḥsveṣṭasiddhayeviniyogaḥṣaṃḍaṃgamaṃtrānuddharati puruṣottametyādinā śikhāmaṃtreaṃgajeityasyamanmathotta menasahasaṃdhiḥ manmathavarṇānuktātadanuvadeduttamāṃgaje varṇānititaṃtrāṃtarevavanetaddīkākāraistathāvyākhyātatvā t astramaṃtrehṛdayetipadadvayamapisvarūpaparaṃtārādyāḥpha ṭnamoṃtikāścāmīsarvepiṣaḍaṃgamaṃtrāḥpratyekaṃvodhyāḥ ta tranetrāstrayoḥpūrvāparībhāvasyāparasakalamaṃtrasiddhasyātrā pavādamāha netrāṃtāiti tatkimastrasyatyāgevātrasvīkā ryoviśeṣavacanāccanetraṃtatraparityajedityasyāpavādobhavi ṣyatītyāśaṃkāyāmāha ṣaḍaṃgamaṃtrāiti tathācanaisarvathā natasyatyāgopituviśeṣavacanātpaurvāparyyamātraṃnetrāstramaṃ trayossajyateitibhāvaḥ etenetadṛṣṭāṃtenānyatrāpinetrāṃ tatvakathanasthalestrasamāveśakaraṇaṃpadārthādarśakṛtvāṃ sāhasamūlakamevetidhavitaṃ ṣaṃḍaṃgamaṃtrāitipadasyatatrā bhāvāt etadabhāvepiastramaṃtragrahaṇeprakṛtetretrāṃtāṃ gamaṃtrāityevocyeta ṣaḍiticavyarthopādānakaṃsyāt iti paramarahasyaṃ oṃpuruṣottamatribhuvanamanonmādakarahuṃpha ṭnamaḥ hṛdayāyanamaḥ oṃsakalajagrakṣobhaṇalakṣmīdayi tahuṃphaṭnamaḥśirasesvāhā oṃmanmathottamāṃgajekāma dāyinihuṃphaṭnamaḥ śikhāyaivaṣaṭ oṃparamasubhagasarvasau pṛ0 202a) bhāgyakarahuṃphaṭnamaḥ kavacāyahuṃ oṃsurāsuramanujasuṃ darīhṛdayavidāraṇasarvapraharaṇadharasarvakāmikahana hanahṛdayavaṃdhanāniākarṣayākarṣayamahāvalahuṃphaṭ namaḥastrāyaphaṭ oṃtribhuvaneśvarasarvajanamanāṃsihanaha nadārayadārayamevaśamānayahuṃphaṭnamaḥnetrāyavauṣaḍitye vaṃrūpā krameṇaṣaḍviṃśatitrayoviṃśatidvāviṃśatitrayoviṃ śatidviṣaṣṭyekonatriṃśadvarṇāḥṣaḍaṃgamaṃtrāḥ etairaṃganyāsaṃ kṛtvāoṃtrailokyamohanahṛṣīkeśāpratirūpamanmathasarva strīhṛdayāyakarṣaṇa āgacchāgacchanamaḥ iticatustriṃśadva rṇakamaṃtreṇavyāpakanyāsaṃkuryāt tatodakṣiṇakarecakrakha ḍgagadāṃkuśānāṃvāmakareśaṃkhaśārṅgamuśalaśaśānāṃsvasva mudrāpradarśanapūrvakaṃvakṣyamāṇasvasvamaṃtreṇanyāsonuṣṭeyaḥ tanmu्drāścoktāstaṃtrāṃtarovāmuṣṭyaṃtaraṃguṣṭaṃdakṣiṇaṃsaralāṃ guliḥ vāmāṃguṣṭaḥspṛśedagreyojitādakṣiṇādara muṣṭiḥśāṃ rṅastathākhaṅga ūrddhāṃgulikaraḥsmṛtaḥ pramāritāṃgulīhastau militauvyatyayādariḥ madhyamordhāṃnyavakratvaṃmudrāsyādaṃku śābhidhā tarjanyaṃguṣṭāgrayogaḥpāśovivṛtamadhyakamuṣṭi rgadāpimuśalaṃmudrāṣṭakamitīritamiti dakṣiṇāṃgraṣṭagarbhā vāmamuṣṭiḥdakṣiṇāṃgulayovāmamuṣṭyagrayojitāḥsaralāḥśaṃ khamudrāvāmahastamuṣṭiḥśārṅamudrā ūrddhaprasāritāṃgulirda kṣiṇakaraḥkhaḍgamudrā vitataprasāritāṃgulīumauhastaupari varttyamaṇivaṃdhoparyyaṃguliyojitaucakramudrā dakṣiṇāmadhya māsaralānāmikātarjjanyauvaktreṃkuśamudrāvakritarjanyagra vakritāṃguṣṭayoryogepāśamudrā muśalagademuṣṭirūpeityarthaḥ kṣīretyādināpṛthivyanaṃtaraṃkṣīrasamudraratnadvīpādbhutodyānama ṇimaṃḍapakalpatarumahāsiṃhāsanaratnāraviṃdagaruḍān || pṛ0 202ba) pīṭhadevatāpūjāsvadhikānarcayedityuktaṃ kamalādvibhujā dakṣiṇenāliṃganaṃvāmenapadmaṃvibhartti0 sāvdhavāmakarāṃpī tiśliṣyaṃtīpāṇināpatimititaṃtrāṃtaroktaḥ kevalaṃka rṇādipadānāmuktaudakṣiṇāṃgamevopādīyateititvatrapari bhāṣaiva vāmeṣūrddhādivāṇaśaṃkhadhanurgadāḥ dakṣiṇeṣūrddhvā diaṃkuśamuśalakhaḍgacakrāṇi padmapuṣpajātīpuṣpapa vātmakadravyatrayeṇapratyekaṃjapadaśāṃśarūpāyutacatuṣṭa yasaṃkhyayāvātrahomaḥ atrapūjāsāmagrīghaṭakapuṣpādisa kalavastuprokṣaṇegāyatryevaviniyojyānāparomaṃtrityāha arcayiṣyannityādinā trailokyamohanāmavidmahesmarāmadhī mahi tannoviṣṇuḥpracodayāditicaturviṃśatyakṣarāgāyatrī prākprokte nārāyaṇāṣṭākṣarokte pakṣirājāyasvāhetisa ptākṣarosyāsanamaṃtraḥprakīrttitaḥ prakarṣeṇayuktatvena kīrttitaḥ garuḍevahibhagavadāsanaṃtatprakāśakamaṃtra evatatpūjāyāṃyujyate vyāpakenavyāpakatvenanyasyatayopa diṣṭenoṃtrailokyamohanetyādimaṃtreṇetasyāvāhanepūja necānvayaḥ tathācatenaivāvāhanaṃ āsanādisakalopavā rārppaṇamapitenaivetyarthaḥ yaduktaṃ āvāhanavisargāṃteṣū ktoyaṃpūrvasūribhiriti bhagavatogaṃdhākṣatapuṣpāṃnapūjāṃ kṛtvābhagavadvāmorusthitakamalāpūjākarttavyā dakṣetaro raukamalāmatheṣṭvāsamarvayedāvaraṇānibhūyitidarśanā diti kenamaṃtreṇatatpūjonuṣṭeyetyākāṃkṣāmātadvījamuddha rati bhṛgurityādinā lāṃtovaḥ tathācasvaṃkamalāyainamaḥ itimaṃtreṇatatpūjākarttavyetiparyavasitārthaḥ kutrasthānede pṛ0 203a) vyāḥpūjānuṣṭeyākadācetyapekṣāyātyāha karṇikāyāṃyajedā dāviti ādauaṃgādipūjātaḥpūrvaṃ aṃgapūjātuvidhānena pūrvoktenakesareṇaṣṭaṃgapūjāsyādityādirūpeṇa etena padyapikarṇikāyāmevāṃgapūjokrāmūlakṛtātathāpika rṇikāsaṃvidhideśalakṣaṇayākesareṣvevāṃgapūjānuṣṭeyeti harṣakaumudīgraṃthaḥpratyuktaḥ mūlataḥkarṇikāyāmaṃgapūjā yāevālābhāt lābhevākayānupapatyālakṣaṇāsvīkrīyate najānīmaḥ pūrvāparasvagraṃśavirodhāpatyātatheticet evaṃ tarhinetrāṃtapakṣanyāsamapikiṃnadūṣayasi kesareṣvagrādicatu rdikṣuhṛdayādivarmāṃtānītyādiprāmāṇikavirodhāpatyāta theticet prāmāṇikagraṃthelakṣaṇāpatyākiṃnavibheṣi śrī vatsakaustumauvakṣasivanamālāṃgaleūrvādaupītavastrādi kamabhyarcyamitīdamapikarṇikāyāmevaphalataḥsiptvati? yaduktaṃ śrīvatsakaustubhauvidvānstanasyoparivakṣyasi va namālāṃgalecānyatapītavastrādipūjayediti tataḥkesare ṣvaṃgapūjāṃvidhāyadaleṣulakṣmyādyāḥpūrvamuktāṣṭaśaktayaḥ pūjyāḥititāsāṃvījānyāha hrasvetyādinā hrasvatrayaṃ iuklī vāścatvāraḥ sargovisargaḥṣoḍaśatamasvaraḥ etadatiriktasvara yuktaṃ pūrvohṛtadevīvījamevakrameṇatāsāṃvījaṃ tenasvāṃlakṣmyai namaḥ svīsarasvatyainamaḥ ityādiḥ prayogolabhyate tatodalāgre ṣuśaṃkhādayaḥpūjanīyāḥśārṅiṇetāniastrāṇisvamudrābhiḥ sahadalāgreṣusvamanubhiryajediticānvayaḥ aparataṃtroktānā maparataṃtrasaṃvalitānāṃvāmaṃtrāṇāṃnehopādānaṃkiṃtvenanmātro ktānāmevetisūcayituṃkathyaṃteitipratijñā jalavarāyasvāheti saptākṣaraḥśaṃkhamaṃtraḥ padārthādarśakṛtastujalacaretimahājalacaraparaṃṭhadvaya midaṃvarmmāstrayoḥ|| pṛ0 203ba) pūrvamuccāraṇasūcakaṃ manurīritidaṃpāṃcajanyāyanamaḥ i tyasyāṃteprayogasūcakaṃ tenoṃmahājalavarāyahuṃphaṭsvā hāpāṃcajanyāyanamaḥ itiśaṃkhamaṃtraḥparyyavasannityūvuḥ tatredaṃvaktavyaṃ ṭhadvayādipadānāṃtādṛśapadasūcakatvaṃvi nāniṣiddhalakṣaṇāṃkathamapinasaṃbhavati taṃtrāṃtaraikava kyatāyainiṣiddhāpilakṣaṇāsvīkāryyaiveticet evaṃtarhimaṃ trāṇāṃvikalpakalpevalupyeta niṣiddhalakṣaṇādibhiḥsarve ṣāmevataṃtrāṇāmekamaṃtrapratipādakatāyāvaktuṃśakyatvāt tāraḥkāmomahājalacarāyahahuṃphaṭsvāhāṃtepāṃcajanyāya hṛnmanuḥ śaṃkhasyaviṃśatyarṇādvyititaṃtrāṃtaraikavākyatvāya kāmavījāṃtarbhāve kutastevidveṣaḥ kiṃcetattaṃtramātroddhata maṃtrāṇāṃpūjādāvanupayogetaduddhāragraṃthevasarvovyartho' śuddhārthakaścasyāt pūjāmanutvābhāvāt evaṃpūjāmaṃtrāḥka thyaṃtityapyasaṃgataṃsyāt nanvetanmūlatayāśrībhagavadvacanā darśanāttaṃtrātarānusaraṇaṃkriyata iticet evaṃtarhitirmū levāyamuddhāritispaṣṭaṃkathaya vinātādṛśataṃtradarśana mapratārakasāṃpradāyikaśiromaṇinācāryeṇanetthaṃlikhi taṃbhaviṣyatīticet evaṃtarhyetaduddhṛtamaṃtrāevasamupāde yā nataṃtrāṃtarasthitāiti atevāyudhamaṃtroddhāraḥspaṣṭeve ti gūḍhārthadīpikāharṣakaumudīkārāvāhaturiti vastuta stugautamataṃtresarveṣāmapyamīṣāṃmaṃtrāṇāṃ mūloktasamānānu pūrvīkevoddhāraḥpratyakṣamupalabhyatevetinakiṃcidetat śārṅgāyasaśarāyasvāhetinavākṣaraḥśārṅamaṃtraḥ sudarśana mahācakrarājadahadahasarvaduṣṭajayaṃkurukuruchiṃdachiṃda pṛ0 204a) vidārayavidārayaparamaṃtrongrasagrasabhakṣayabhakṣayatrāsaya trāsayaṃhuṃphaṭphaṭcakrāyanamaḥitipaṃcaṣaṣṭyakṣaraścakramaṃtra' chiṃdakaṭṭayugaṃpṛthagitipāṭhekhaḍgatīkṣṇachiṃdachiṃdakaṭṭa kaṭṭetidvādaśākṣaromaṃtraḥchiṃdachiṃdayugmaṃhuṃmādicetyevapā ṭhaḥsādhuritipadārthādarśānusareṇetuhumādihuṃphaṭsvāhā padaṃkhaḍgatīkṣṇachiṃdachiṃdahuṃphaṭsvāhetidvādaśākṣaraḥkhaḍga maṃtraḥkaumodakīparaḥkaumodakīviṣayakaḥ priyitipāṭhesa myageva kaumodakīparityataḥkaumodakyainamaṭhitiṣaḍakṣa raparakatvaṃtutanmaṃtrekathamapitāvagaṃtuṃśakyate anyathāṅe taṃtannamasāyutamityādikathanaṃvināpitādṛśārthalābhetya trāpitathākathanaṃvyarthamāpadyeta tathācakaumodakimahā valesarvāsurāṃtakiprasīdaprasīdahuṃphaṭsvāheticaturviṃ śatyakṣaraḥkaumodakīmaṃtraḥ aṃkuśakikaṭṭetisaptākṣaro maṃtraḥ saṃvarttakamuśalayothayapothayahuṃphaṭsvāhetisaptadaḥ śākṣaromuśalamaṃtraḥ pāśavaṃdhavaṃdhākarṣayākarṣayasvā hetiṣoḍaśākṣaraḥpāśamaṃtraḥ prayogānāha hayārītyādinā karavīrapuṣpaiḥ prabhuṃpūjayitvāśiśuprasūnaiḥkumudairyoṣṭotta rasahasrasaṃkhyayājuhotitasyamāsamadhyevaśagatvaṃnṛpāḥprā pnuyurityarthaḥ māsohomakālitikaścit amuketipada sthānesādhyanāmaprakṣipyamaṃtraṃjapet homopitathacakāryyaṃ śrīkaramaṃtramāha uttiṣṭetyādinā krodhīśakaḥ hutāśanaḥraḥ tathāca uttiṣṭaśrīkarasvāhetyaṣṭākṣaroyaṃmaṃtraḥ vāmovāmade vaḥ ṛṣirasyavāmadeviti taṃtrāṃtarasaṃdhādāt uṃvījaṃsvā hāśaktiḥ viṣṇuḥsaviṃduruditovījaṃśaktiḥśirosyavijñe pṛ0 204ba) yamititaṃtrāṃtaradarśanāt bhīṣayabhīṣayahuṃhṛdayāyana maḥ trāsayatrāsayahuṃśirasesvāhā pramardayapramardayahuṃ śikhāyaivauṣaṭ pradhvaṃsayapradhvaṃsayahuṃkavacāyahuṃ astrā yaphaḍitipaṃcāṃgamaṃtrāḥ mūrddhānetradvayakaṃṭhahṛdayorada yorujaṃghāpadadvayātmakāṣṭasthāneṣukramādaṣṭavarṇānāṃ nyāsaḥ netrādidvaṃdveṣukramaprāptatattanmaṃtrākṣarasyaikasyaivā vṛttyānyāsitipūrvoktaṃnavismarttavyaṃ mukhavāhurupādeṣu vrāhmaṇosyetyādivaidikamaṃtrasyapādān ekaikaśovinya syasvasyamudrāpradarśanapūrvakaṃsvasvamaṃtraiḥśakhādicatuṣkaṃ vinyaset nyāsasthānamāyudhadhyānena āyudhadhyānaṃtuda kṣādyurddhayorādyetadardhaḥsthayoraṃtyeiti sārasaṃgrahastu mū rddhākṣikaṃṭhahṛdayodaratyorujaṃyāpādadvayeṣulipisonyasa tusvadehe viprādikānmukhakarorupadaiṣuvarṇātcakrādi kānapikareṣutatatastadasrānitimūlamupanyasyaḍaṃvrā hmaṇebhyonamattiṃkṣatriyebhyonamaḥ ṣṭaṃvaiśyebhyonamaḥ śrīṃśū drebhyonamaḥityādirītyānyāsamāhuḥ śakyatecaviprādi kānityasyāpivrāhmaṇosyetyādimaṃtrabhāgaparamūlaikavā kyatayāyojanaṃ kṣīradrumāḥaśvatthoduṃvaraplakṣatuṭāścatvā raḥpūrvamuktvāeva vilvādighṛtāṃṣṭadravyaiḥpratyekamayutā yutahomājjapadaśāṃśahomasiddhiḥ nārāyaṇāṣṭākṣaro ktapīṭhemūrttiṃmūlenaparikalpyaṣoḍaśādyupacārairdevatāṃ saṃpūjyakesareṣvaṃgānidigdaleṣuśrīprabhṛtiśakticatuṣkaṃ īśānavidigdalevapūjitāniruddhakeviśvakasenaṃsaṃ pūjyatadvāhyecaturasrepūrvavadiṃdrādīnarcayet itthaṃsiddha pṛ0 205a) manoḥprayogānāha ḍpūrvetyādinā carudvayaṃkṛtvātadeka taracaruṇāhutvādvitīyacarausaṃpātaḥpātanīyaḥ caruṇā canakevalenahomopitudūrvāghṛtābhyāṃmiśritena aṣṭasaṃ khyānikamalamṛṇālasūtrāṇisamānīyānenamaṃtreṇagraṃthya ṣṭakaṃdatvākṣayahomasaṃpātaiḥsādhitamavjasūtrabhujevaddhasa dayamṛtyādināśakaṃsyādityekaḥprayogaḥ gopālamaṃtramupa darśayati kṛṣṇetyādinā klīṃkṛṣṇāyagoviṃdāyagopījana vallabhāyasvahetyaṣṭādaśārṇoyaṃmaṃtraḥ asyaklīṃvījaṃsvāhā śaktiḥ yaduktaṃvakṣyemaṃtrasyāsyavījaṃsaśakti cakrīśakrīvā manetrapradīptasapradyumnovījametatpradiṣṭaṃmaṃtraḥpradyumnoja ganmohanoyaṃ haṃsomedovaktravṛtābhyupetaḥpotrīmetrādyanvi tosauyugārṇāproktāśaktiḥsarvagīrvāṇavṛṃdairvaṃdyasyāgnevalla bhākāmadeyamiti ayamarthaḥ cikrīkakāraśakrīlakāra yuktaḥ vāmanetreṇacaturthasvareṇayuktaḥpradyumnonusvāraḥ anu svārayuktapradyumnasyaśirasinyāsāmnānāt tathācakāmavī jamuddhataṃbhavati ayaṃpradyumnasyajaganmohanakarttāsvataṃtropi maṃtrostītiprāsaṃgikovādaḥ haṃsaḥsaḥmedovaḥvaktravṛttaṃ ā eteṣāṃyogātsvākāralābhaḥ potrīvarāhastenahakāraḥnetra syādināmukhavṛttenayuktaḥyugāṇākṣaradvayaghaṭitāśaktiḥ proktākāmadeyamitisvātaṃtryamuktaṃ pūrvamaṃgacatuṣṭayaṃpratyekaṃ catuścatuḥsaṃkhyavarṇaiḥpaṃcamaṃdvābhyāṃvarṇābhyāmityāha catu rityādinā sahasraśogopakanyāmohayaṃtamitisaṃvaṃdhaḥ ca rhāvataṃsapriyaṃ mayūrapicchakaraṇakābharaṇānipriyāṇiya syetyevaṃbhūtaṃ yathānyāyamityanenataṃtrāṃtaroktasthānetikartta pṛ0 205ba) vyamityuktaṃ adreḥśṛṃgenadyāstaṭevilvamūletoyehṛdaghnego kuleviṣṇugehe aśvatthādhastādaṃvudheścāpitīresthāneṣvete ṣvāsīnekaikaśastuprajapedayutacatuṣṭhaṃdaśākṣaraṃmanuvaraṃ pṛthakkramatrāḥ aṣṭādaśākṣaraṃvedayutadvayamityudīritāsaṃ khyetisthānamuktaṃ itikarttavyatāṃpunaragrenivedayiṣyāmaḥ kesareṣvaṃgānisaṃpūjyapatreṣukāliṃdyāyāḥaṣṭamahiṣīḥsaṃ pūjyapatrāgreṣvairāvatādigajānabhyarcyacaturasreiṃdrādīnarvaye t prayogānāha lakṣmīprasūnairityādinā yatrahomasaṃkhyāno ktātatrakāryagauravādināsottaresahasrādyayutasaṃkhyāṃtaṃsājñe yā tarppaṇepyasāvevarītiḥ dhāraṇayaṃtramāhā piṃḍamityādinā0 ṣaṭkoṇaṃlikhitvātatkarṇikāyāṃpiṃḍavījaṃtadaṃtaḥsādhyādi nāma tadvījaṃkarṇikāyāmevamūlamaṃtreṇāveṣṭyaṣaṭkoṇeṣu ṣaḍarṇamaṃtravarṇanakaikaśolikhitvā tadvahirlikhitadaśada lakamalasyadaśasudaleṣudaśārṇamaṃtrasyaikauḥkākṣaraṃli khitvākāmavījenaveṣṭayitvātadvahirvṛttasyopariracitaṣo ḍaśadalakamalasyakesareṣvekaikaśaḥsvarāndaleṣuṣoḍaśā rṇamaṃtravarṇānālikhyatadvahirvṛttaracitadvātriṃśaddalapadmasya kesareṣukādīn aṃtyakesaresarvānapyurvaritāndaleṣudvā triṃśadarṇamaṃtravarṇānekaikaśālikhyatadvahiḥpāśāṃkuśā bhyāṃsamuccitābhyāyāveṣṭyatasyavahirbhūpuradvayaṃparasparasaṃ vaddhaṃviravayyatatkoṇeṣvekaśoṣṭākṣaramaṃtravarṇānālikhedi tivarttutārthaḥ gautamīyasaṃhitāyāṃpunaḥkvacitkvacidvaila kṣaṇyenaitadyaṃtramuddhataṃ athavakṣyemahāyaṃtraṃsarvepsitaphalapra daṃ yasyadhāraṇamātreṇakiṃnasiddhyatibhūtale vījaṃtrikoṇa pṛ0 206a) mālikhyaṣaṭkoṇaṃtadvahirlikhet ṣaḍakṣaraṃlikhettatravṛttaṃcāṣṭa dalaṃkhikhet aṣṭākṣareṇasaṃyuktaṃtadvahiḥṣoḍaśachade ṣo ḍaśārṇakṛṣṇamanuṃvahirdaśadalānvitaṃ daṣṭākṣareṇasaṃyuktaṃ aṣṭādaśadalaṃtataḥ aṣṭādaśārṇaṃtanmadhyetadvahirdvātriṃśa daṃvujaṃ ānuṣṭabhākhyaṃtaṃtraivatadvahirvṛttamālikhet piṃḍavī jaṃlikhettatraveṣṭakatvenasarvataḥ tadvahirvṛttaṃniṣpādyapātri kāṃtatraveṣṭayet vṛttadvayaṃtataḥkṛtvāpāśāṃkuśenaveṣṭaye t tadvahirvṛttamekaṃvacaturasraṃsavajrakaṃ etaduktaṃmahāyaṃ traṃkṛpayāmunisattama svarṇapadeyathābhūrjjerājatevāthatā mrake aṣṭagaṃdhairmaṣīṃkṛtvālikhetsvarṇaśalākayā prāṇā nsaṃsthāpyavidhivatsahasraṃhomamācaret tadaṃtepunasaṃkhyaṃca japtvāyaṃtraṃhidhārayet asyadhāraṇamātreṇasākṣādbhūmipuraṃda raḥ mucyatemalinaiḥkṛtyairduḥkhairghoratarairapi śāṃticaśāśva tīṃlavdhāyātitatparamaṃpadaṃ strīṇāṃtuvāmakehastedhāraṇā tkiṃnasiddhyati vaṃdhyāpilabhateputraṃśatahāyanajīvanaṃ śa śicakraṃvilikhyāthakuṃbhaṃsaṃsthāpyapūrvavat nikṣipyayaṃtraṃ tanmadhyesekātsarvaṃhisādhayet divyadarśābhavedviproma hīṃśāstimahīpatiḥ vaiśyaḥsamṛddhimānbhūyālabhecchūdroya thepsitamiti piṃḍavījaṃcagopālapiṃḍasaṃjñaṃcakathayāmi mune śṛṇuyadākarṇāgurorbhaktyāparatrehacamodate ityu pakramyaitatpiṃḍavījoddhārasyagaumatasaṃhitāyāmuktanayā gopālavījaṃbhavati kāmavījaṃpuroccāryaṃkṛṣṇaṃturyapadā nvitaṃ turyapadaṃcaturthī goviṃdaṃcatathāproktādaśākṣarama thoccaret aṣṭādaśārṇamaṃtrastuguhyādguhyataraḥsmṛtiti klīṃ pṛ0 206ba) kṛṣṇāyagoviṃdāyagopījanavallabhāyasvāhetyaṣṭādaśākṣa raumaṃtraumuktagraṃthavidevasaṃhitāyāmuktaḥ piṃḍādayaḥṣaṭmaṃ trāvakṣyamāṇāeva dahanapurayugeṣaṭkoṇerasārṇaḥṣaḍa kṣaraḥ vikṛtidaleṣuṣoḍaśadaleṣu vikṛtiyugadalaṃdvā triṃśadalaṃ kṣoṇīpurayugāstriṣubhūpurasyacaturṣukoṇeṣu tathācadviśoṣṭārṇalikhanaṃphalatikṣoṇīpurayoryatpara sparavyatimiśraṃyugaṃdvayaṃtasyāstriṣuaṣṭakoṇeṣutathācai kaśevāṣṭavarṇalikhanaṃphalatītikecit piṃḍādīn ṣaṇmaṃtrānkrameṇoddharati paṃcatyādinā dharālaḥiraḥyaḥ taposthitaḥpaṃcāṃtakogaḥklīṃkṛṣṇāyasvāhā hetiṣaḍarṇaḥ gopījanavallabhāyasvāhetidaśārṇaḥ oṃnamaḥkṛṣṇāyadeva kīputrāyahuṃphaṭsvāhetiṣoḍaśārṇaḥ glyauṃklīṃnamobhaga vatenaṃdaputrāyavālavapuruṣeśyāmalāyagopījanavalla bhāyasvāhetidvātriṃśadarṇaḥ klīṃkṛṣṇāyagoviṃdāyetya ṣṭākṣaraḥ tatragopālapiṃḍamaṃtrasparṣyādikaṃyathā ṛṣi vrāhmāsyagāyatrīchaṃdaḥ śrīkṛṣṇadevatāgalābhyāṃvīja śaktītukīlakaṃnurppamucyate ṣaṭdīrghābhājāvījenaṣaḍaṃ gāniprakalpayet vṛṃdāvanagataṃkṛṣṇaṃratnasiṃhāsanasthi taṃ kadaṃvamūladeśetugopikājanarājitaṃ nāradādyairmuni gaṇairdivyagānarasotsukaiḥ sahitaṃparayābhaktyāvanamā linamīśvaraṃ ratnālaṃkārasaṃdīptaṃśaṃkhacakralasatkaraṃ śa vdavrahmamayaṃveṇumadhvapāṇidvayesthitaṃ evaṃdhyātvāmunivara lakṣyamātraṃjapedvaśī sitānvitaiḥpāyasaistuayutaṃhomamā caret yevaṃbhajatemaṃtrīsiddhayastasyahastagāḥ dhavalaiḥku pṛ0 207a) sumairhomādvāksiddhiṃlabhate'cirāt karṇikārasyahomena lakṣmīḥsarvavidhābhavet anenamaṃtritaṃśuddhaṃprātaḥprātaḥ pivejjalaṃ kavirvāgmīśrutidharaḥsarvajñojāyateḥciraṃ asyo papāsanamātreṇakiṃnasiddhyaṃtimaṃtriṇaḥ idaṃbhuktvāvarānbho gānputrapautrasamanvitaḥ aṃtetatparamaṃdhāmamaṃtrīyāninirā mayaṃ turyāṃcaturthaṃmaṃtraghaṭakeṣutādṛśaṃcamanusvarevetitasya kīlakatvaṃ gakārovīja(rasesvāhe)lakāraḥśaktiḥaukāraḥ śaktiḥkīlakaṃmitiphalitārthaḥglyāṃhṛdayāyanamaḥglyīṃ śirasesvāhetyādayaḥṣaḍaṃgamaṃtrāḥ vṛṃdāvanamityādidhyānaṃ lakṣamātraṃpuraścaraṇajapasaṃkhyā yevamityādināprayoga trayamuktaṃ śeṣaṃspaṣṭārthaṃ atrapūjāprakārodaśākṣaravat pūjāyaṃtraṃtugautamīye kāmakrodhādidoṣotthasarvaduḥkhani yaṃtraṇāt yaṃtramityāhuretasmindevaḥprīṇātipūjitaḥ padma maṣṭadalāśaṃtucaturasraṃsulakṣaṇaṃ catudvārasamāyuktaṃkā magarbhitakarṇikaṃ sāmānyaṃyaṃtramityuktaṃmaṣṭādaśākṣareśṛ ṇu caturasraṃcatudvāraṃpadmamaṣṭadalānvitaṃ ṣaṭkoṇamadhye kāmākhyamaṣṭādaśārṇaveṣṭitaṃ ṣaḍakṣaraṃmanuvaraṃṣaṭkoṇe vilikhettataḥ etadyaṃtraṃmahābhāgakṛpayākathitaṃtaveti atraviśeṣonyopi lakṣacatuṣṭayaṃgopālapiṃḍamaṃtraṃ japtvāta daśāṃśenahomātarppaṇābhiṣevanavrāhmaṇabhojanāṃtaṃkarmma nirvartyayaṃtrarājasyāsyacatuḥkoṇeṣugaṇeśabhārgavahigau ryyātmakadevatācatuṣkaṃmāgamoktaiḥsvīyaiḥsvīyairnāmamaṃtrai vāsaṃpūjyayaṃtrasāmānyaprakriyāprāptamaparamapivakṣyamā ṇaṃ prakāramanusṛjyasaṃskṛtasyāsyayaṃtrarājasyadhāraṇātsaka pṛ0 207ba) lamapisamohitaṃprāpnuyāditi etaduktaṃgautamīye paṃ cāṃtakodharerasthopanuvibhūṣitaḥ piṃḍavījamidaṃproktaṃsa rvasiddhikaraṃparaṃ caturlakṣaṃjapedenatadaśāṃśakunettataḥ tarppayettadaśāṃśaṃcadaśāṃśaṃcābhiṣecayet vrāhmaṇān bhojayecāpidaśāṃśamiticakramāt gaṇeśaṃbhāskaraṃru draṃgauśṛṃcaparipūjayet vidikṣuyaṃtrarājasyastasvamaṃtrapuraḥ saraṃ etaddhāraṇamātreṇatrikālajñobhaveddhruvaṃ yadyannije psitesarvaṃsādhayenātrasaṃśayaḥ anenasadṛśomaṃtroyaṃtraṃ cāpinavidyate kevalaṃpremabhāvenakathitaṃtavasuvrate ticatulaṃkṣajapataddaśāṃśahomādiścādhāraṇapūrvāṃgata yāmnātaḥ pauraścaraṇikajapādbhinna evakṛtekalpoktā mevasyādityādivacanātpauraścaraṇikajapopicaturlakṣa saṃkhyevaprayogetukṛtakalpoktamityādinaṃpravartate puraścaraṇamupakramyaivatadvavacanasthāmnātatvā vastutaḥśrī kṛṣṇamaṃtreṣuyugasaṃkhyāvacanasyanapravṛtiritiprāgukta mevetisaṃkṣepaḥ yaṃtrāṃtaramāha prāgityādinā prākpra tyagagraṃdakṣiṇogagraṃcarekhācatuṣkaṃkṛtvānavapadānibha vaṃti koṇacatuṣṭayeśūlacatuṣṭayaṃ madhyakoṣṭevalayayu gaṃcakartavyaṃ tatramadhyakoṣṭasthaprathamavṛtāṃtastaṃvedevara toratamitidvitīyapādaṃ prathamaṃlikhitvātaṃsakīdevade vetamitiprathamapādaṃpaścāllikhet tatovahistanadvitī yavalayetaṃkhyātodevakīsutamiticaturthapādaṃprathamaṃli khitvātaṃraktarūḍhatokhyātamititṛtīyaṃcaraṇaṃcara moli khediti kathamasaumūlalabhyorthaḥ mūlālabhyasyatukutaḥ pṛ0 208a) prāmāṇyamiticet śṛṇu madhyapūrvaṃtadaṃtamitimūlenā yarthaḥpratipādyate ślokamaṃtrasyahicatvāraḥpādāḥ tatradvi tīyatṛtīyaupādaumadhyau prathamaṃmadhyamitimadhyapūrvamitya syamadhyāṃtamititadaṃtamityarthaḥ likhedityatralikhitye travaitadanvayaḥ madhyakoṣṭamārabhyalikhitaṃtusāmānyaśā strataḥ prāptamevetisādhakānāmādilikhanamivanehoktaṃ atevaślokasyapūrvorddhaṃpratilomatādyavṛttelikhet uparitenadvitīyavṛttetathaivavilomatodvitīyārddhaṃlividi tivadṛtācaraṇayorevavyanyāsuktotavarṇānāṃ guḍhārthadī pikākākāropiprathamavalayepūrvārddhapratilomatovili khya dvitīyavalayedvitīyārddhaṃtathaivalikhedityuktyāvaraṇa yorvyatyāsamevopadiṣṭavān tatparitauṣṭakoṣṭeṣuagrakoṣṭā tprādakṣiṇyenapūrvoktāṣṭākṣaramaṃtravarṇanekaśolikhitvātadvā hyecaturdikṣupratyekaṃdvādaśākṣaramaṃtraṃlikhitvā caturāvṛtyā maṃtrasyaikaṃveṣṭanīphalatītivadaṃti harṣadīpikākṛtaḥ nanu madhyapūrvaṃtadaṃtamityasyārthāṃsaṃbhavādūṣitamidaṃmataṃpadārthā darśakṛteticet kiṃvātaḥ etadarthasyaprasaṃgātpūrvamevāsmā mevāsmābhirupapāditatvāt pratyutatanmatevatadaṃtamityasaṃ lagnaṃīśānāṃtamevalikhatenamadhyāṃtalikhanābhāvāt kri yāṃtarānupādanādanyatraitadanvayāsaṃbhavāt madhyasthasyamadhye madhyepivāvanenātevavāvācanābhāvenavācayedityadhyā hāreṇamadhyepūrvaṃlikhyebhanmadhyāttaṃvācayedityarthakaraṇe pinatirvā itimamapratibhāti pādārthādarśakṛtastu prāk pratyakrekhādvayaṃdakṣiṇodakvarekhādvayamitimilitvāre pṛ0 208ba) khācatuṣkaṃmūloktamupapannaṃ koṇodyachūlayuktaṃmadhyako ṣṭakoṇebhyovahiḥ karṇasūtracatuṣṭayadānenaśūlākāratayā saṃpāditānayāyuktaṃ valayayugayuktaṃ ekaṃvṛtaṃvahistana sakalarekhāgrasparśidvitīyaṃvṛttaṃmadhyakoṣṭatadvṛttayoraṃtarā lokartavyamityevaṃvidhavṛtadvayayuktaṃ madhyapūrvamiti madhya koṣṭamārabhyalekhanāraṃbhaḥ tadaṃtamiti madhyakoṣṭevasa māptirityarthaḥ tatrākṣaralekhanakramoyathā prāksaṃsthatayā madhyādikoṣṭatrayeādyavarṇatrayamālikhyāgneyyāṃvṛttadva yāṃtarālekauṇarekhāmabhitaḥ koṣṭadvayedevetyakṣaradvayaṃta todakṣiṇeūrddhādikoṣṭadvayedekāravekārautaṃkārastuma dhyasthevavācanīyaḥ itiprathamapādaḥ tatomadhyakoṣṭāda kṣiṇakoṣṭadvayākṣaravācanetaṃvedelakṣaṇamakṣaratrayaṃsaṃpā dyanairṛtyakoṇemadhyarekhobhayatovaretyakṣaradvayaṃlikhet paścimeūrddhādikoṣṭadvayetoretivarṇadvayaṃtaṃkārastumadhya sthevavācanīyaḥ || itidvitīyaḥ pādaḥ saṃpannaḥ tatomadhya sthakoṣṭātpaścimasthamevākṣaratrayaṃvācayitvātaṃratosvarūpaṃ varṇadvayaṃtaṃkāromadhyasthevatathā ititṛtīyapādaḥ tato madhyakoṣṭāduttarasthamevākṣaratrayaṃsaṃvācyataṃkhyātosvarūpa varṇatrayaṃniṣpādyīśānakoṇemadhyerekhobhayataḥ koṣṭadvaye devetyakṣaradvayaṃlikhet tataḥprācyāṃlikhitākṣarāṇyūrddhato madhyakoṣṭaparyaṃtaṃvācayediti caturthaḥpādaḥ parastāditi ma dhyakoṣṭādvahiḥ prathamavṛttasyāṃtekaikasminkoṇekarṇasū trobhayataḥ koṣṭadvaṃdvamavaśiṣyate itisarvakoṇeṣumilitvā ṣṭakoṇānāmavaśiṣṭatāsaṃpannātatrakrameṇagopālāṣṭārṇamaṃ pṛ0 209a) travarṇānālikhedityarthaḥ tadanu aṣṭārṇamaṃtralekhanānaṃtaraṃtadvā ho vahiḥkṛtadvitīyavṛttavāhyeśūlotpannakoṣṭāṣṭakadikkoṣṭa catuṣkasaṃlagnatayāvahirdvādaśārṇaṃvāsudevasyalikheditya rthaḥ aṣṭārṇamaṃtralekhanā śūlānituvahirnaravanīdyāniśū lākāratāsaṃpatyaivamūlasyasaṃlagnatvāt dvādaśārṇatovahirnṛvaṃ tārthikamitivadaṃti nanumaṃtrākṣarāṇāṃdvātriṃśatsaṃkhyānāmatrā likhanātkathaṃślokasyārṇānṛlikheditimūlaṃsaṃgaccheta ata evevaṃkṛteślokamaṃtrasyadvātriṃśadakṣararūpasakalavarṇalekha nabhaṃgaprasaṃgaḥ yaṃtretusakalamaṃtralekhanādevaphalāvāptiḥmaṃ trohīnaḥsvaraḥsvaratovarṇatovāmithyāprayuktonatamarthamāhetyādi darśanāt varṇatityannenaikavarṇahīnopinamaṃtrārthavrūtekākathā vahuvarṇahīnatāyāmitidhvanitaṃ tasmātsāhasamūlakamevedamevaṃ vidhayaṃtroddharaṇamitirītyāmatamidaṃharṣakaumudīkṛtodūṣitavaṃ ta iticet maivaṃkeṣāṃcidvarṇānāṃtaṃtreṇalikhinepilikhanā bhāvasyāsaṃvṛtatvāt nahitaṃtreṇakṛtamakṛtaṃbhavatīti idaṃtuvo dhyaṃ pūrvaprakāreṇasaṃjātarekhādvādaśasaṃkhyāsudvādaśānmamaṃtrava rṇānekaśolikhedityatraivamūlasvārasyaṃ navāvināvalavalavatpra māṇaṃmaṃtrāvṛtiritisaṃkṣepaḥ yaṃtrāṃtaramāhaślokamityādinā prākpaścimāyatābhirdakṣiṇottarāyatābhiścanavarekhābhiścatuḥ ṣaṣṭipadānibhūrjapatresaṃpādyardaśādirdaśānakoṣṭamārabhyakra meṇakṣīragomayagokṣīrakṣamākṣamākṣaraḥ gamānomāgoyakṣa gakṣakṣagakṣayenivarṇānekaśālikhyapaṃkticatuṣṭayaṃpūrayi tvābhūrjapatraṃviparītakṛtvā daityādinairṛtyakoṣṭamārabhyakra meṇatamevaślokamaṃtralikhedityarthaḥ varṇabhramaṃnirākartumu pṛ0 209ba) ddhāraḥ kriyatenayoḥ ṇāṃtaḥseṃdurathobhṛguḥśrutiyutaḥkhādi rdṛgaṃtyānvitodevātediśivo bhagāḍhāvayadāṃte taṃtadenattra yaṃ vācyaṃvyutkrastatovarapadāṃtotorataṃsyātpadaṃtapaścādyu tkramitatrayaṃvadahanaḥ ṣaṣṭānvitoṇādimaḥ toṣyātaṃvipa rītakaṃvanadidaṃsyādevakītaḥ sutaṃmaṃtroyaṃbhujavarṇakoni gaditovālaudyarakṣākaraḥ varṇāṃtyonayanāṃtyayukjvala nanākhāṃtomarutvyutkrāṃtāḥpunararṇakādhruvamamīrakṣetya tomākṣayuk etevyutkramataḥpunaścagaṇapādyarṇaḥ saviśvaḥ svaromānogeti tatastaścacaturovarṇānvadedyutkramāt yakṣā drakṣapadaṃtataścatadidaṃsyādyutkrameṇānvitaṃmaṃtrāyayadunā yakasyagaditogorakṣaṇādikṣamaḥ bhūrjapatrādauvili khya tasyāsyavāhaudhāraṇātsarvarogaśāṃtyādiḥsiddhyati yaduktaṃgautamīte athayaṃtraṃpravakṣyāmidṛṣṭādṛṣṭaphalapradaṃ pūrvottarabhuvaṃbhitvāsūtraṃnavanavaṃnyaset jāyaṃtenacako ṣṭānicatuḥ ṣaṣṭiprabhedataḥ īśānādrākṣasaṃyāvadrākṣasā dvāyukoṇakaṃ vilikhenmaṃtravarṇānianuṣṭupsaṃbhavānica iṃtrametatsarvatobhadrasaṃjñakaṃ sarvarogapraśamanaṃmamastupuru ṣārthadaṃ likhitaṃbhūrjapatrādaudyaṃtrametadyathāvidhi vi dhṛtaṃvāhunānityaṃsarvakāmaphalapradaṃ phalakekhādire kḷptegavāṃgoṣṭeniveśitaṃ rakṣākṛccauramārīghraṃsavatsā nāṃgavāhitamiti ekāṃkṣaraṃkāmamaṃtramuddharati vrahmetyā dinā etadvījaniruktiruktāgautamīyataṃtrai klīṃkārā daṣṭajadviśvamitiprāhaśruteḥ śiraḥ lakātpṛthivījā kakārājjalasaṃbhavaḥ īkārāhahrirutpannonādādvāyuḥpra pṛ0 210a) jāyate viṃdorākāśasaṃbhūtiritibhūtātmakomanuriti kāraṇeṣukāryopacārādbhūtātmakatvamuktaṃ vrahmakaḥbhūmi laḥ tadrūpaṃyadāsanaṃtatragrāsīnaḥsthitaḥ kakārovījaṃ dīrghīkoraḥśaktiḥ turyyevījaśaktikedritedakṣiṇāmū rtisaṃhitāvacanāt vāmorddhādakṣiṇorddhaṃyāvadaṃkuśādica tuṣṭayaṃ vakṣyamāṇepīṭheiti maṃḍukādiparatatvāṃtaṃpīṭhadeva tāḥ pūrvoktāevasaṃpūjyavakṣyamāṇāḥ pīṭhaśaktīḥpūjaye dityarthaḥ nāśvamohinyādyākledinyāṃdyā'tānavaklīṃkā mayogapīṭhāyanamaḥ ityāsanamaṃtraḥ atrāṃgapūjākarṇikā yāmeva dṛṣṭākarṇikāyāmaṃgānītivacanāditirāghavabha ṭāḥ dṛṣṭvāṃgāvaraṇamitimūlakṛtastusvārasyaṃkesareṣuta tpūjāyāmevasthalāṃtarepūjābhiprāyesthalāṃtaraṃkarṇikā rūpaṃpradarśitamevasyāt kesarāṇāṃpūrvoktaparibhāṣayā prāptatvādakathanaṃyujyateevatathācakesareṣvaṃgānida lamūleṣupūrvādicaturdikṣukarṇikāmadhyevadevasyapura taḥ krameṇadrāṅaśoṣaṇāyanamaḥ drīṅamohanāyanamaḥ klīṃsaṃdīpanāyanamaḥ nlūṅtānlūṅtāpenāyanamaḥsaḥmā danāyanamaḥ itimaṃtraiḥ paṃcavāṇānpūjayetpraṇāmonati mudrā anaṃgarūpādyānaṃgadīpikāṃtā aṣṭaśaktīḥpatrama dhyeṣusaṃpūjya tadvahirnirmitaṣoḍaśadalakamalapatreṣuyu vatyādyāmāyāvatyaṃtāḥ ṣoḍaśaśaktīḥsaṃpūjya patrāgreṣu śokādyāt madāṃtānṣoḍaśaparivārakānsaṃpūjya tadvahi raṣṭadikṣuparabhṛtprabhṛtīnbhāvāṃtānaṣṭaratipriyānsaṃpūjya caturasrakoṣumālatyādimadotkaṭāṃtaparicārikāca pṛ0 210ba) ṣkaṃsaṃpūjyacaturasravīthīdvayeśakrādivajrādipūrvavatpra pūjayeditinavāvaraṇoyaṃmaṃtra prayogānāha aśoke tyādinā yaṃtrāmāha kāmetyādinā pūrvaṃṣaṭkāṇaṃvira cayyatadvahirekavṛtapūrvakamaṣṭadalaṃtadvahiḥ punarvṛtta pūrvakamaṣṭadalaṃtadvahiḥ punarvṛttapūrvakamaṣṭadalaṃkṛtvā tadvahirbhūpuraṃkṛtvākarṇikāyāṃkāmavījaṃtanmadhyesādhyā dināmaṣaṭkoṇeṣvaṃgaṣaṭkaṃtatpatreṣutriśastriśastadgāyatrya rṇāntadvahistanāṣṭadaleṣuṣaṭṣaṭmālāmaṃtravarṇānā likhyacaturasrakoṇeṣukāmavījacatuṣkaṃlikhet kāma devāyavidmahe puṣpavāṇāyadhīmahi tannonaṃgaḥpracodayā ditikāmagāyatrīnamaḥ kāmadevāyasarvajanapriyāyasa rvajanasaṃmohanāyajvalajvalaprajvalajalasarvajanasyahṛda yaṃ mamavaśaṃkurukurusvāhetyaṣṭacatvāriṃśadvarṇakoyaṃmā lāmaṃtra yaṃtrāṃtaramupadarśayati sādhyetyādinā tāṃvūlapa treṣṭadalaṃkamalaṃkṛtvātatkarṇikāyāṃkāmavījaṃtasyāṃtaḥ sādhyādināmapūrvavalikhitvākarṇikāyāmevasādhyanā mapuṭitaiyathecchaṃkāmavījairāveṣṭyapatreṣvaṣṭasuvījāni likhet nāraḥpraṇavaḥnārasyatrivarṇaghaṭitatayātrisaṃ khyocyate tenahrasvikārastanyadavācya itipadārthādarśa kārāḥ idamevacavahugraṃthasaṃmatamityāhuḥ vikāraḥṣoḍa śasvaraḥ pakṣedvitīyasvaraḥ padmapadācāryāḥ pakṣapadaṃpaṃca daśasvaraparamāhuḥ kaparaḥkhaḥ vrahmaṇovācakaḥkaḥsyā tkaśavdovāyuvācaka itivacanāt kotravāyuḥ saparoya syeti vyutpatyāmakārogrāhyaḥ svastupadmapādācāryyagraṃtha pṛ0 211a) virodhādanupādeyitipadārthādarśakāraḥ tāsānaso ghoraṇīyānunāsikaḥ tatrāpiprathamatyāgekāraṇābhāve naṅakārovivakṣitaḥ ṛkārastuprāmāṇikagraṃthaviro dhādupekṣyaḥ arghiḥṣaṣṭasvaraḥ jhiṃṭīśekādaśasvaraḥka vargācaturthaścetyaṣṭauvarṇāḥ samṛrddhṛtāḥ daleṣudalāgreṣu śūlānikuryāt pūjāṃparisamāpyastavaṃpaṭitvākṣamāpyade vatāṃtarapūjāravdhavyetisarvatrapūjāyāṃkāṃḍānusamayapa kṣonusaraṇīyonapadārthānusamayapakṣitivaśiktāyai stauti ādāyetyādinā yatuśiṣyabhaktyutpādanāyastautī ti padārthādarśakṛtokteṃtannayuktaṃ bhaktyabhāvenamaṃtraśrava ṇepravṛtterevābhāvenatvanirūpaṇasyāraṇyaruditatvā pateḥ pūrvamevābhihitavidhivākyairbhakṣyabhāverthavādasaha srairapistāvakatvenanirṇītairbhaktyasaṃbhavāt astuvāvi dhivākyaikavākyatayāstuterapibhaktijanakatātathā pisāpūrvamevāpekṣitāyenaśravaṇeśraddhāsyādititatvaṃ anyasyapadasyanyāsāyasurāṇāṃpadaṃnālamiti saṃvaṃdhaḥ yasyodyotamatīsatīguṇavatīmātāpitomāpati rnāmapremanidhītipaṃtakulabhūḥ kūrmācalojanmabhūḥ sūpāsyaṃkṛtavīryyacācyutapadaṃ vārāṇasīvāsabhūstajje mūrttimagānnageṃdupaṭalaḥ śavdārthaciṃtāmaṇauḥ atha kramaprāptaśrīsadāśivamaṃtrānnirūpayituṃśiṣyapravṛttyarthaṃ miṣṭasādhanatvapratipādanapūrvakaṃśiṣyāvadhānāmaprati jānīte athetyādinā|| hṛdayaṃnamaḥ vaparaṃ śakāraḥsā kṣihrasvekārayutaḥ lāṃtovakāronaṃtenadīrghākāreṇayuktaḥ pṛ0 211ba) marut pakāraḥ śivāyanamaḥ itipaṃcākṣaroyaṃmaṃtraḥ asyai vapraṇavāditvenaṣaḍakṣaratvaṃ dvividhopidvijānāmupāsyaḥ strīśūdrayostupaṃcākṣareva etadevanamoṃtaveccāṃḍālama pidīkṣayeditivacanācchivāyanamaḥ itipaṃcākṣarecāḍālā derapyadhikāraḥ paṃcākṣireśiṃvījaṃṣaḍakṣarepraṇavovījaṃ u bhayatrāpyumāśaktiḥ praṇavādibhiḥṣaḍvarṇaiḥṣaḍaṃgānistrī śūdrādibhistupaṃcabhiḥ paṃcāṃgaṃsamastenaṣaṣṭamaṃgaṃnyastavya mityabhipretyāha ṣaḍbhirityādi varṇaiḥṣaḍbhiritiprathamepakṣe varṇairarthātpaṃcabhimaṃtreṇetidvitīye mūrtinyāsamāha maṃ tretyādinā deśikityanenapraṇavādicaturthīnamoṃtatā maṃtrākṣarāṇāṃsaviṃdutācasāṃpradāyikījñāyate yenasā vityupadiṣṭaṃ tathāca oṃnaṃtapuruṣāyanamaḥ ititarjanyo oṃnamaḥ aghorāyanamaḥ itimadhyamayoḥ oṃśiṃsadyojā tāyanamaḥ itikaniṣṭekayoḥ oṃvāṃvāmadevāyanamaḥ itya nāmamayoḥ oṃyaṃīśānāyanamaḥ ityaṃguṣṭayorvinyasyava ktrādimūrddhāṃtapaṃcasthāneṣupunastānevamūrtimaṃtrānvivya set atrāvasareṣaḍaṃganyāsonuṣṭeyaḥ pūrvaṃtumaṃtroddhāramātraṃ kṛtamitiṭīkākṛtaḥ jātiyuktānītyasyedānīmevakatha nātkathaṃpūrvamuddhārakathanaṃ tasmātpūrvaṃkevalaṃvarṇairevanyāsaḥ oṃnamaḥ itikrameṇaṣaḍaṃgeṣu sāṃprataṃpunaraṃganyāsaprakā reṇa oṃhṛdayāyanamaḥ naṃśirasesvāhetyādinetikecidāhuḥ saṃpradāyavidastu oṃsarvajñadhāmnehṛdayāyanamaḥ oṃnaṃtṛpti dhāmneśirasesvāhā oṃnamaḥ anādivodhagamneśikhāyaivaṣa ṭ oṃśiṃaluptaśaktidhāmnekavacāyahuṃ oṃvāṃsvataṃtraśakti pṛ0 212a) dhāmnenetrāyavauṣaṭ oṃyaṃanaṃtaśaktidhāmneastrāyaphaḍi tiṣaḍaṃgamaṃtraḥ yaduktaṃ caturthyaṃtadhamapadaiḥṣaḍaṃgānyasyaka lpayet sarvajñāṃtetathātṛptiṃvodhaṃvādyaṃtavajitaṃ atuluptaśa ktiṃsvātaṃtryamanaṃtaśaktimevaceti ṣaḍvarṇairityādikārddhaślo kagatenadeśikapadeneṣevanaviśeṣovivakṣitaḥ tathāca pūrvameṣevanyāsaḥ paścātkevalamaṃtravarṇairevajātisahitairi tyāhuḥ daśāvṛtikagolakanyāsamāha kurvītetyādinā mū lamaṃtrasyaṣaṭvarṇān yathāvadeśikottamaḥ ityasyahṛdītyā disaptamyaṃteṣuraṭareṣvityaṃteṣusamanvayaḥ tatraprathamacaraṇena prathamāṣaḍamaṃtrasyaṣaṭvarṇānāmāvṛtiḥ sārddhaikacaraṇenadvi tīyā sārddhaikacaraṇenetṛtīyā tatorddhaślokenāvṛticatu ṣkaṃdoḥ saṃdhayotrapaṃcagrāhyā aṃgulisaṃdhitvenatatradoḥsaṃdhi tvā bhāvānmātṛkānyāseparityaktasyāpisāṃprataṃyathokathaṃ ciddorgatasaṃdhitvenaroḥ saṃdhitvamupapādya paṃcasaṃdhayotraviva kṣitāḥ ekaṃcāgramitiṣaṭsthānānyekahastasyā evamapa rahastasyetyādivṛttidvayaṃ eṣaivarītiḥ padadvayīpītivodhyaṃ evaṃsaptāvṛtayaḥsiddhāḥ ekāddhaināṣṭamī hṛdītyādyaikārddhena vamīṭaṃkaḥ paraśuḥetannyāsaścamudrāpradarśanapūrvakaḥ tanmu drāyathā | karekaraṃtukarayostiryaksaṃyojyacāṃgulī saṃhatāḥ prasṛtāḥ kuryān mudreyaṃparaśomiṃtāmilitvāmāmikāṃguṣṭa madhyamāgrāṇiyojayet śiṣṭāṃgulyucchritekuryātmṛgamudre yamīritā ūrddhīkṛtovāmahastaḥprasṛtobhayamudrikā adhomu khodakṣahastaḥ prasṛtovara mudriketi arddhenadaśamītadāvṛtiḥ mūrddhādipaṃcasapunaḥpūrvavanmūrtinyāsaḥ tataścamūlakṛtvāsva pṛ0 212ba) rūpatevapaṭhitenanamostityādimaṃtreṇavyāpakanyāsaḥ ka raṇīyaḥ dhyānamāha dhyāyedityādinā avataṃsaśavdomuku ṭamapyabhidhatve puṃsyutaṃsāvataṃsauvākarṇapūrepiśekhareiti viśvakośadarśanāt dakṣādyūrddhayorādyetadadhastanayoraṃtye tadāyudhedheye atradhyānāṃtaraṃpadmaliṃgamudrepradarśanīye da rśayitvā tataḥpadmaliṃgamudretadagratitiprayogasāravaca nāt uchritaṃdakṣiṇāṃguṣṭaṃvāmāṃguṣṭenavaṃdhayet vāmāṃgulī rdakṣiṇābhiraṃgulibhiścavaṃdhayet liṃgamudreyamākhyātā śivasānnidhyakāriṇītiliṃgamudrālakṣaṇaṃ tatvalakṣaṃca turviṃśatilakṣaṃ uktaṃca akṣaralakṣacatuṣkaṃjapyāditi tā vatsaṃkhyā tatvasaṃkhyā caturviśatisaṃkhyāyāhomenuṣṭeyi tiyāvat dṛṣṭāṃśasaṃkhyāsahasrāṇītyarthitikecit atrapū jāvastuprokṣaṇaṃhuṃphaḍaṃtenamūlamaṃtreṇakāryaṃ itiviśeṣaḥ varmmāstrāṃtenamūlenasaṃprokṣyaivaṃprakalpitamitiprayogasā rādidarśanāt maṃḍūkādiparatatvāṃtaṃsaṃpūjyavāmājyeṣṭādi navaśaktīḥ saṃpūjya oṃnamobhagavatesakalaguṇātmaśakti yuktāyānaṃtāyāyogapīṭhātmanenamaḥ ityekonatriṃśadvarṇa kenapīṭhamaṃtreṇasaṃpūrṇapīṭhapūjāṃkuryāt kalapadādike tyuttarānvapivalāyetyapisvottarānvapi karṇikāyāṃśrīsa dāśivaṃmukhyedevaṃgaṃdhākṣatapuṣpāṃtairupacāraiḥ saṃpūjyaka rṇikāyāmevacaturdikṣutatpuruṣādimūrticatuṣkaṃsaṃpūjya tatraivaiśānadiśiīśānamūrtiṃsaṃpūjyakarṇikāyāmevako ṇacatuṣkenivṛtyādyāḥ īśeśātyatītāṃpūjayitvādhūpadī paṃnaivedyaṃnīrājanastutipāṭhakṣamāpanāṃtāṃpūjāṃparisa māpyāvaraṇapūjājñāṃsaṃprārthyakesareṣvaṃgānipatreṣuanaṃ pṛ0 213a) tādisaṃjñakānaṣṭavidyeśān patrāgreṣuutaramārabhyaprādakṣi ṇyādumāprabhṛtiskaṃdāṃtyamūrtyaṣṭakaṃpūjyayitvāiṃdrādikaṃca turasrepūrvavadabhyarcayet yadvā īśāneīśamevapūrvaṃsaṃpūjya pūrvādiṣutatpuruṣādikāḥpūjanīyāḥ eṣevapakṣomū lakṛtāmabhipretaḥ śeṣaṃpūrvavat itthaṃpaṃcāvaraṇakoyaṃmaṃ traḥ sahasravṛddhoti pāvatkāmanāpūrtidinaṃmaṃḍalāṃtaṃvā śatalakṣaṃkoṭimātraṃ taṃtrāṃtare ākarṣaṇādikāmanāsuvi śeṣuktaḥ paṃcākṣaraṃmanuvaramanumākarṣaṇavidhaujapet śivāyetipadaprāṃtenamityasyayojanāt vāyurnamaḥśi vāisthaṃstaṃbhanejapīritaṃ namaḥśivāyitthaṃtumohaneja panaṃmataṃ vāyetyaṃtenamaḥ śītisaṃhāramanurucyate paṃcākṣa royathāpūrvuccāṭanakaromanuḥ ākarṣaṇādyāmanuvola kṣamātreṇasiddhidāḥ tathāākarṣaṇayaṃtreṭakāramadhyeśi namaḥ yavāitikrameṇapaṃcākṣarīṃlikhet staṃbhanecaturasraṃ vilikhyakoṇeṣucaturṣulakāralikhitvāmadhyenakāramā traṃlikhyet mohanearddhavaṃilikhitvāmadhyemakāraṃlikhet uccāṭaneṣaṭkoṇaṃvilikhyatanmadhyevāyityakṣaradvayaṃli khet etāniyaṃtrāṇisvasvakāmanoktatattanmaṃtreṇābhimaṃ trayet maḥśivarṇayormadhyevāyanetivarṇatrayamaṃtarbhāvyaṃ saṃpannomaṃtrogorakṣaṇasyetiyaṃtavyaṃ maṃtrāṃtaramāha|| ṣaḍakṣa rityādinā śaktirudraḥpūrvāparabhāgayormāyāvījayuktaḥ asyavāmadevṛṣiḥ paṃktiḥchaṃdaḥśrīmadumāpatirdevatā oṃvījaṃhrīṃśaktiḥ aṃgāniaṃgayaṃtrāḥpūrvoktāevaṣaṭdīrgha yuktaśaktivījādyaiḥ ṣaṭvarṇai ṣaḍaṃganyāsitisaṃpradāyavi daḥ hrāṃ oṃhṛdayāyanamaḥ hrīṃnaṃśirasesvāhā hraṃmaṃḥśikhāyai pṛ0 213ba) vaṣaṭ hraiṃśiṃkavacāyahuṃ hrauṃvāṃnetrāyavauṣaṭ hraḥ yaṃastrā yaphaḍititanmateṃganyāsamaṃtrāḥ somamityubhayāsahitaṃ kathaṃciṃtayedityatrāha vaṃdhūkābhamityādi dakṣādyūrddhvaṃyo rādyetadadhastanayoraṃtyetadāyudhe devyāvāmakareraktotpalaṃ dakṣiṇenāliṃganaṃvāmorupīṭhagatayānijavāmahastenya stāruṇotpalayujāparilavdhadehamiti maṃtrāṃtaradarśanāt manulakṣaṃcaturdaśalakṣaṃ manurmaṃtrastallakṣaṃtadīpavarṇasaṃ khyāsamānasaṃkhyalakṣaṃaṣṭalakṣamitiyāvadityarthamapareva daṃti tatsahasraṃcaturdaśasahasraṃ ihāpyarthadvayaṃpūrvavat ke sareṣvaṃgānipūjayitvāpatramūlecaturdikṣuhṛllekhādyāḥ karṇikāyāmevamadhyapadārthabhūtāyāṃdevasyāgrataḥ paṃca māṃsaṃpūjyapatramadhyeṣuvṛṣabhādyaṣṭadevānarcayet sadhyā naṃtānevāṣṭaślokairāha himālayābhamityādinaṃdidhyāna ślokeeṇomṛgaḥ patrāgreṣvaṣṭamātara tataścaturasrepūrva vadiṃdrādayovajrādayaścetyatraṣaḍāvaraṇadevatā prāsāda maṃtramāha sāṃtiti sāṃtohaḥ sāṃdvyāṃtaścaturdaśaprasāda natvānmanasoyathāvatprasādasaṃjñāsyamanoḥpradiṣṭetitaṃ trāṃtaroktoyoprastāṃtrikāṇāmatratathāvyavahāraścetiyo garūḍhoyaṃśavdaḥ haṃvījaṃ auṃśaktiḥ taduktaṃ sāṃtonugrahasaṃ yuktoviṃdurbhūṣitamastakaḥ prāsādākhyoyantraḥproktovī jaṃ haṃśaktirauṃsmṛteti vāmadevetyataḥpūrvaṃṣaṭdīrghetiślo kārddhapāṭhaḥ kvāvitkaḥprāmādikeva sarvatraivarṣyādinyā sasyaṣaḍaṃgādinyāsebhyaḥ pūrvamuktatvāditipādārthadarśa kāraḥ sarvatraivamevapāṭheviśeṣavacanādatraṣaḍaṃgenyāse pṛ0 214a) vapūrvaṃbhaviṣyatītikecit āsāṃpaṃcamūrtānāṃvilomādakā rādipaṃcasvasya'hrasvāḥ oeuiityevaṃrūpāḥ tathācahoīṃ śānāyanamaḥ heṃtatpuruṣāyanamaḥ huṃayorāyanamaḥ hiṃvā madevāyanamaḥ haṃsadyojātāyanamaḥ itimaṃtrānaṃguṣṭādikani ṣṭāṃtāgulipaṃcakevinyaseditilabhyate tattadaṃgulibhiriti aṃguṣṭādiṣunyasedityanenādyasyāyasyāmūrteryatrayatrāṃgulyāṃ nyāsacaktastanmūrtīnāṃmūrddhādiṣunyāsastayaivastayaivāgulyā kāryyityarthaḥ tathācāṃguṣṭeśirasitarjanyāmukhemadhyamayāhṛ dayeanāmikayāguhyekaniṣṭiyāpādadeśeevamūrddhādiṣu mukhenyāsaḥ phalitaḥ aṣṭatriṃśatkalānyāsaṃmāha vaktaṃpuna rapyaṃgatayāmūtinyāsamāha īśānādyāityādinā īśānādi kānīpaṃcasaṃkhyāmūcāṃkrameṇāṃguṣṭādipaṃcāṃgulīnmūrddhādi pādāṃtapaṃcasthāneṣupaṃcavaktreṣuvanyāsaṃkuryādityarthaḥ ṛcaḥ evayathā īśānaḥ sarvavidyānāmīśvaraḥsarvabhūtānāṃvrahmādhi pativrahmaṇodhipatirvrahmāśivomeastusadāśivo 1 ta tpuruṣāyavidmahe mahādevāyadhīmahitannorudraḥpracodayāt 2 aghorebhyothaghorebhyoghoraghoratarebhyaḥ sarvebhyaḥ sarvebhyona maste'sturudrarūpebhyaḥ 3 vāmadevāyanamojyeṣṭāyanamorudrāya namaḥ kālāyanamaḥ kalavikaraṇāyanamovalavikaraṇā yanamovalapramathanānāyanamaḥ sarvabhūtadamanāyanamo manonmanyāyanamaḥ 4 sadyojātaṃprapadyāyisadyojātā yavainamaḥ bhavebhavenātibhavebhajasvamām bhavodbha vāyanamaḥ || iti| yatu aṃguṣṭābhyāṃnamaḥ tarja nībhyāṃnamaḥ || || || || || pṛ0 214ba) ityādiprayogodiśikasattamaḥ ityādiprayogodeśika sattamityanenamvita itipadārthādarśakṛtoktaṃ tatra yuktaṃ harṣakaumudyādiṣutathāprayogānādaraṇāt mūle pyaṃguliśunyaseditivadanādhikaraṇatayaivāṃgulyaḥsū citādeśikasattamityatrenāyamaṃguṣṭādiṣunyāsaḥpaṃcāṃ gamaṃtrāṇāṃṣaḍaṃgamaṃtrāṇāṃcānāstiyenahṛdayādyapyulle khyaṃsyāt tathācatadullekhanapramāṇāṃnāstītyukta aṃaṃ gāninyasedityuktaṃ tatprakāramāha nāretyādinā prasiddha vāgbhavavījaṃ māyāvījaṃ 2 śrīvījaṃ 3 vyomabhṛgugadi vāmapārśvarephajhiṃṭīśaviṃdavaḥ parasparasaṃvaddhāścaturthaṃ 4 hsauḥ itivījaṃ ititārapaṃcakamuktaṃdvādaśapaṭalemūrtika lpanāyāṃ etadaṃtesarvajñāyahṛdayāyanamaḥ amṛtetejo mālinitṛptāyavrahmaśirasesvāhā aṃgajvalitaśikhi śikhāyānādivodhāyaśikhāyaivaṣaṭ vajriṇevajraha stāyasvataṃtrāyakavacāyahuṃ bhṛguvaruṇevyomānipratyekaṃ manusvāraviṃduyuktānitrīṇātravījānitathācasauṃhauṃ aluptaśaktayenetrāyavauṣaṭ śrīṃpaśuṃhuṃphaṭ anaṃtaśa ktayeastrāyaphaḍitiṣaḍaṃgamaṃtroḥ śiroṃgaṃśirogamaṃtritya rthaḥ jvalitetyādimārabhyaivaśikhāmaṃtronaṃgapadāṃtabhā vopyatreti rāghavabhadrāḥ etairaṃguṣṭādiṣuhṛdayādiṣuvanyā saṃkṛtvākalānyāsaḥ karaṇīyaḥ tatrapūrvadakṣiṇādimu kheṣuīśānamaṃtrasyakalā kramaśonyaset tatraitasyāṛ caḥ paṃcakhaṃḍātkṛtvākramādekaikakalāsaṃvaṃdhaḥkāryaḥ tathāca oṃīśānaḥsarvavidyānāṃśaśinyainamaḥ itipūrvava pṛ0 215a) ktre oṃīśvaraḥ sarvabhūtānāṃaṃgadāyainamaḥ itidakṣiṇava ktre oṃvrahmādhipatirvrahmaṇodhipatirvrahmādṛṣṭadāyainamaḥ itipaṃścimavaktro oṃśivome astumarīcayenamaḥiti saumyavaktre oṃsadāśivoṃaṃśumālinyainamaḥ itimadhye vaktre īśānamaṃtrakalāvinyasyatatpuruṣamaṃtrakalāvinya set pūrvādiṣumukheṣu tatpuruṣasyakhaṃḍacatuṣṭayaṃkṛtvāe kaikakhaṃḍamilitā ekaikalāḥpūrvādimukheṣukramānpra sediti pūrvetyāderarthaḥ oṃtatpuruṣāyavidmaheśāṃtyainamaḥ itipūrvamukhe oṃmahādevāyadhīmahividyāyainamaḥ itipa ścimamukhe oṃtannorudraḥ pratitiṣṭāyainamaḥ itidakṣiṇava ktre oṃpracodayāt nivṛtyainamaḥ ityuttaramukheiti agho ramaṃtrakalānyāsamāha hagrīvetyādinā hṛdayādyaṣṭasthā neṣvayoramaṃtrasyaṣṭadhāvibhaktasyatattadaṣṭakalāsahitasya nyāsaḥ kartavyityarthaḥ oṃaghorebhyaḥ tamāyainamaḥ itihṛ di oṃaghorebhyaḥ mohāyainamaḥ itigrīvāyāṃ oṃaghorakṣa pādyainamaḥ itidakṣiṇāṃse oṃaghoratarebhyaḥnidrāyainamaḥ itivāmāṃse oṃsarvebhyaḥsarvavyādhayenamitinābhau oṃsarve bhyaḥ mṛtyavenamitipṛṣṭe oṃnamasteastukṣudhāyainamaḥiti kapadārtheśirasi oṃrudrarūpebhyaḥ tṛṣāyainamaḥitivakṣasi nyasetiphalitārthaḥ vāmadevamaṃtrasyatrayodaśabhāgānkṛ tvā ekaikatatkhaṃḍamilitānāṃtatkalānāṃguhyādivāma pārśvaṃ tatrayodaśasthāneṣukramānnyāsaḥ kattavyityarthogu hyetyādiślokasya oṃvāmadevāyanamaḥ rajasenamaḥitiguhye oṃjyeṣṭāyanamaḥ rakṣāyainamaḥ itipuṣkapadārthaṃḍakośe oṃrudrā pṛ0 215ba) namaḥ ranamaḥ itidakṣiṇorau oṃkālāyanamaḥ pālinyaina maḥ itivāmorau oṃkalakāyāyainamaḥ itidakṣajānuni oṃvikaraṇāyanamaḥ saṃyaminyainamaḥ itivāmajānuni oṃ valikriyāyainamaḥitidakṣajaṃghāyāṃ oṃvikaruṇāyanamaḥ vṛddhyainamaḥ itivāmajaṃghāyāṃ oṃvalasthirāyainamaḥ iti dakṣiṇasphiji oṃpramathanāyanamaḥ rātrayenamaḥ itivā masphiji oṃsarvabhūtadamanāyanamaḥ bhrāmaṇyainamaḥitika ṭyāṃ oṃnamomohinyainamaḥ itidakṣiṇapārśve oṃunmanāya namaḥ jarāyainamaḥ itivāmapārśve itidakṣapādatalādi vāmavāhuparyaṃtāṣṭasthāneṣusadyojātamaṃtrāṣṭaṣaḍaṃgasahi tatadaṣṭakalpanyāsonuṣṭeya ityāhapādetyādinā oṃsadyo jātaṃprapadyāmisiddhyainamaḥ itidakṣiṇapādatalai oṃsadyo jātāyavainamaḥ vṛddhainamaḥ itivāmapādatale oṃbhavedyuta yenamaḥ itidakṣiṇahastatale oṃabhavelakṣmyainamaḥ itivā mahastatale oṃnātibhavemedhāyainamaḥ itināsikāyāṃ oṃ bhajasvamāṃprajñānāyainamaḥ itiśirasi oṃbhavaprabhāyaina maḥ itidakṣiṇavāhau oṃudbhavāyanamaḥ sudhāyainamaḥiti vāmavāhau iti atrapraṇavapadaṃpraṇavamāyāvījaprasāda vījānupalakṣakaṃ tena oṃhrīṃhrauṃīśānasarvavidyānāṃśa śinyainamaḥ ityāderevasarvakalānyāsaprayoga itipadā rthādarśakāraḥ aitecakalānyāsāprāsādamaṃtraprastāvo ktā apinaitanmātravidyāyāḥ kiṃnusarvaśaivamaṃtraviṣayāi tisāṃpradāyakāḥ aśayamupadeśaḥ prathamamaṃtrakalāsāṃgu ṣṭapuṣṭinā dvitīyamaṃtrakalātarjanyaṃguṣṭābhyāṃ tṛtīyamaṃtra pṛ0 216a) kalāmadhyamāṃguṣṭābhyāṃturyyamaṃtrakalānāmikāṃguṣṭābhyāṃ paṃcayamaṃtrakalākaniṣṭāṃguṣṭābhyāṃnyasatīmeti kalakā metyatrakaletimaṃtrāṃśaḥ kāmetikalāvaletimaṃtrāṃśaḥ kriyetikalā vikaraṇāyanamityetāvānubhayatrāpimaṃ trāṃśaḥ kalānusaṃyamanīyavṛddhiścetivibhinnā bhūyiti chaṃdorakṣārthaṃbhavetipaṃtrāṃśaḥ paṃcavrahmaparādikāitive dayāvrahmapadavācyāḥ paṃceśānādyāḥṛcaḥteṣāyuktāni yānikhaṃḍapadānitānpādauyāsāṃtāityarthaḥ gaṃgādharobhave diti tathācaśivaḥśivamarcayeditivacanāchivatā dātmyaṃvinākasyāpiśivamaṃtrasyapūjādirūpopāsanāyā asaṃbhavāchivatādātmyārthaṃsarvairapiśivopāsakairatra nyāsesarvathāpatitavyamitibhāvaḥ dhyānamāha muktetyādi nā ūrddhamukhaṃmuktāvarṇaṃ pūrvamukhaṃpītavarṇaṃ nīlamedyaṃvarṇaṃ dakṣiṇamukhaṃ atevamedyaghanādiparyāyaṃtvihāyapayode tyuktaṃ payodānakālehinīlāevamedyābhavaṃti paścimamu khamapivo.... mukhavadevamautikavarṇaṃjapāvarṇaṃvidrumava rṇāmuttaramukhaṃ tryakṣairaṃcitamitiiṃdumukuṭamitivaprativa prativakuūrddhādidakṣiṇakareṣuśūlādidahanāṃtānivāmahaste ūrddhādināgeṃdrodināgeṃdraṃsarpparājaḥbhītiharaḥabhayamudrā dakṣiṇe śūlaparaśukhaḍgavajrānalojjalaṃ savyenāgeśaghaṃṭāṃkuśapāśā bhītikojjvalamitivāyavīyasaṃhitokteḥ pūrvoktepaṃcākṣarokte mūrtyādyetyādi mūrtayādauyeṣāmevaṃbhūtairāvaraṇaisahetyarthaḥ āva raṇāniaṃgādīni aṃgādīnivakṣyamāṇānietenamūrtideva tāpūjanamaṃgādyāvaraṇapūjātaḥpūrvamanuṣṭeyamiti aṃgadevatāḥ pūrvapūjanīyānāmāvaraṇadevatāṃtvanāstītivasūcitaṃ tatphalaṃcopa darśitaṃprāgeva || pṛ0 216ba) karṇikāyāṃprabhuṃgaṃdhākṣatapuṣpaiḥ saṃpūjya tatraiveśānapūrva dakṣiṇapaścimottareṣuīśādimūrtipaṃcakaṃtathaivanivṛtyā dikalāpaṃcakaṃsaṃpūjyadhūpadīpanaivedyanīrājanastuti kṣamopanaṃpūjāṃparisamāpyājñāṃsaṃprārthyakesareṣvaṃgā nianaṃtādividyeśānpatreṣuupādikāṃstatroktānyatrā greṣucaturasrepūrvavadiṃśadīnvajrādīṃścapūjayet tatreśāna ścaturbhujaḥ śaktivarāvuparitodakṣiṇābhyāṃumarvabhayauvāmā bhyāmuparitaḥ tatpuruṣopicaturbhujaḥ uparitaḥ paraśuvarauda kṣābhyāṃmṛgābhayauvāmābhyāṃ aghorastvaṣṭabhujaḥ uparitojapa mālāpāśaḍamaruśūlāndakṣaiḥ prastakīṃkuśanṛmuṃḍamālā kapālānvāmairdadhānāḥ vāmadevopicaturbhujaḥ japamā lāvaraudakṣiṇayauḥ paraśubhayevāmayoḥ sadyojātopicatu rbhujaḥ dakṣiṇayorjapamālāvarau vāmayormṛgābhayāvini eteṣāṃpūrvamuktānivījānyapi pūjāmaṃtreṣvādeyāni asya dhāraṇārthaṃyaṃtramucyate ṣaṭkoṇamaṃḍalaṃvāhyerocanācaṃda nāktayā dūrvāyāvilikhenmaṃtrīprāsādaṃnāmasaṃyutaṃ nāma sādhyasādhakādināmavahiriticāgrekathanādikaṃkarṇikā yāṃvahiḥ ṣaṭsucakoṇeṣupraṇavādyaṃṣaḍakṣaraṃ trayastriṃśada laṃvāhyetritriṃśadvarṇamālikhet īśānavarṇaṣaṭkaṃcatatpu ruṣaṃtusaptakaṃ aghoravarṇaṣaṭkaṃcavāmadevasyasaptakaṃ sadyo jātaṃtathāsaptanamoṃtaṃvarṇamālikhet varṇāḥsarvepipratye kaṃnamoṃtāḥ mṛtyuṃjayenasaṃveṣṭyadhārayedyaṃtrayutamamiti yaṃ trāṃtaraṃyathā ṣaṭkoṇāṃtaḥsādhyayuktaṃprāsādaṃmūlamastri ṣu saṃdhiṣvaṃgānitadvāhopadmaṃpacadalaṃtvihā īśānādyā pṛ0 217a) likhetpaṃcamūrtīṅahṛdayāṃtakāḥ aṣṭapatramātṛkāṣṭavargayu ktaṃlikhidvahiḥ saṃveṣṭyānuṣṭabhāyaṃtrajapahomādisādhitaṃ ā rogyāyuḥsutaiśvaryyacatuvargaphalapradamiti mūlaṃṣaḍakṣaraḥ ānuṣṭubhamaṃtraścavyāpakanyāsamaṃtrapūrvoktaḥ japādisaṃkhyā kāryyalāghavādināṣṭottarasahasrādayutāṃtikī ādināṃ saṃpātapātanamapi aṣṭākṣaraprāsādamaṃtramāha tāretyādinā oṃhrīṃhauṃnamaḥśivāyetyaṣṭākṣaroyaṃmaṃtraḥ māyāṣaṭdīrghāḍhyaprā sādavījaṃṣaḍakṣaraikaikavarṇaścetitribhistribhiḥṣaḍaṃganyāsāḥ karaṇīyāitisaṃpradāyavidaḥ vedaḥpustakaṃṭaṃkaḥparaśuḥ vāmorunyastaḥpāṇirdakṣaḥ aruṇakuvalayaṃraktotpalaṃvā mapāṇau nihitakaratalamiti vāmādhastanakaratalaṃ ūrddhaṃ vāmeiṣṭaṃvarātmakaṃ vedaṭaṃkedakṣastheaṣṭalakṣaṃjapaḥ aṣṭa sahasraṃhomaḥ paṃcākṣaroktapīṭhemadhyemukhyadevatāṃsaṃpūjyake sareṣvaṃgaiḥ anaṃtādyaiḥ patreṣuumādyaiḥ patrāgreṣucaturasreśa ktādibhirvajrādibhiścatadvahirabhyarcitairāvaraṇaṃkāryyami tyarthaḥ mṛtyaṃjayamaṃtrajapamāhatāreti sthirājakāraiḥ karṇaḥpaṃcamasvaraḥ bhṛguḥsaḥ tena oṃjaṃsaḥ ititryakṣaroyaṃ mṛtyuṃjayamaṃtraḥ harṣadīpikākāropyamumevamaṃtramādi ṣṭavān taṃtrāṃtarepisvasaptamaḥ karṇayutorddhacaṃdravānkupaṃ camordvadvaṃduyutodhruvādikaḥ mṛtyuṃjayasyāstimanuḥ striva0 rṇakaḥ itikhātsṛṣṭidvitīyātkarṇaḥpaṃcamasvaraḥdvīduḥvisa rgaḥ naṃdikeśvarataṃtretu tāraṃtṛtīyavargasyatṛtīyaṃvādyaṣaṣṭa yuk tadupāṃnyastarārūḍhamaṣṭamasyatṛtīyakaṃ ārdyātavarṇa saṃyuktameṣamṛtyuṃjayomanuriti akacaṭatapayaśetyaṣṭauva pṛ0 217ba) gāṃityabhipretyedaṃ tathācatṛtīyavargaścavargaḥ ādyaḥavargaḥ upāṃtya svaroviṃduḥ ādyaṃtavarṇovisargaḥśeṣaṃspaṣṭaṃ itthaṃcavāmakarṇavatvaṃ jakārasyasiddhyatīti tadetanmūlamatātpakṣāṃtaraprāpakamevanamū lāyātamiti dhyeyaṃ purārthādarśakṛtastudvaṃdvāvevasaṃpātepūrva syādauparigrahitiparibhāṣayākarṇapadaṃyadyapipaṃcamasvarata yāpratīyate tathāpiviśeṣavacanātsāmānyaparibhāṣāvādhane nakarṇapadaṃcaramakarṇaparamevakartavyaṃtenaṣaṣṭasvaralābhaḥ yadu ktaṃprayogasāravedādiḥkāṣṭamaḥkaṣṭasvarārddheṃddhanitaścasaḥitita smāt oṃjūsitidīrghamadhyakevāyaṃmaṃtrityāhuḥ paretusa kāraścaṃdravījaṃtenaikasaṃkhyālābhaḥ karṇapadenapaṃcasaṃkhyādvā bhyāṃcaparasparamikṣitābhyāṃṣaṭsaṃkhyāvavodhaḥ sakarṇābhyāṃyuga iṃduryatretivigrahātsaviṃduṣaṣṭakheralābhaḥ yadva iṃduścaraṃduścetyeka śeṣaḥ prathameṃdunāekasaṃkhyādvitīyeṃduḥnāviṃduḥ pratipādyataṃ itīṣṭavījalābhaḥ evaṃcanakopiparibhāṣāvyākopityā huḥ praṇavovījaṃsaḥśaktiḥ bhṛguṇeti sāṃhṛdayāyanamaḥsīṃ śirasesvāhetyādimaṃtraiḥṣaḍaṃganyāsonuṣṭeyityarthaḥ nābhihṛ tbhrūmadhyeṣukramātmūlavarṇānnyūsedititaṃtrāṃtare padmadvayāṃ taḥsthitimiti ekamūrddhemukhaṃpadmaṃtaduparśupaviṣṭaṃdvitī yaṃpadmamadhomukhaṃśirasītyarthaḥ mudrājñānamudrā tarjanyaṃguṣṭā grayogarūpā dakṣordvādakṣādhastanakaraṃyāvadāyudhāni guṇa lakṣaṃtrilakṣaṃ prayogānāha dugdhāktairityādinā sudhāguḍu cī payohaviḥ pāyasaṃ etaiḥsaptabhirdravyaiḥpratyekaṃaṣṭauttara sahasrasaṃkhyayāsaptavāsarāṃtaṃkāryagauravevāsarāṇāṃdvaigu ṇāṃdvaiguṇyādikamanusṛtyakṛtohomaḥkṛtyādyapahārakaḥ syāt gīrvāṇeṃdrāstukāryagauraveamṛtādisaptadravyāṇāṃ pṛ0 218a) madhyeekadravyeṇasaptavāsarāṃtaṃhutvāmrataḥkramopātadra vyāṃtareṇasaptavāsarāṃtamityevaṃrītyāekonapaṃcāśavdi naiḥ saptadravyahomaḥ parisamāpyātyaṃtikaprāṇavadhā vasthāyāṃtasudhādisaptadravyaivyuhomejātesatidhruvāṃ nai vamṛtyurmavetpuṃsāmitilokaprasiddhitaḥ ekaikadine pisaptadravyāṇāṃhomaḥ kāryyaḥ evaṃsaptavāsaraṃnatopya dhikaṃvākāryyamityupaddirīti trijanmasu janmetārāmā rabhyagaṇanāyāṃjanmanārāyadyannakṣatraṃbhavatitatratatra ti thivāranakṣatrāṇāṃtrayāṇāṃjanmasaṃvaṃdhināṃyatrasaptāveśa statra sarveṣvapyevaṃbhūtasamayeṣvanuṣṭānasūcanāyavahuva canamiti kecit padmadvayasyāpinālaṃpraṇavamayaṃ kama0 lapatreṣusarveṣvapijūkāraḥ karṇikāryāsaḥ varṇātkarṇi kāgatāniryaṃtīyāsudhāmṛtaṃ tayādaṃsmarataḥsarvaduḥkho paśamaḥ abhiṣvekaprayogamāha yaṃtretyādinā yaṃtraṃvakṣā māṇāṃ proktavatmanetyatevaratnādilābhepiproktasaka lapadārthālābhethatroktamanukalpatayāgṛhītvāpyabhi ṣekaprayogonuṣṭeya itisūcanārthaṃpunarupādānaṃratnādeḥ yaṃtramāha madhye ityādinā aṣṭadalaṃpadmaṃkṛtvātatka rṇikāyāṃsasādhyaṃpraṇavaṃvilikhyadikpatreṣumadhya maṃ vidikpatreṣvaṃtimaṃvarṇamālikhyavahirgatacatura syadikṣuvaṃśanakhakārānālikhyavidikṣuṭāṃtānvu kārānālikhediti khaḍgīśalāṃgalibhyāṃtudigvidi kṣūṃkitaṃvahiḥ bhūpuraṃviniveśyāsminnitipadārthā darśodāhṛtataṃtrāṃtarasaṃvādāt punaḥ phalanirdeśā dasyayaṃtrasyābhiṣekaprayogevanopayodhaga kiṃtusvātaṃtryaṇā pṛ0 218ba) tīnāṃvedānāṃjanmayasmādityarthaḥ | atīṃdriyatvaṃcakṣurādyagocaratvaṃ śāśvatatvaṃsārvakālasaṃvaṃdhitvaṃ sthūlavibhāgeṣvanirdeśyaḥnirdeṣṭumaśa kyaḥatisthūlatvāt sūhyavibhāgeṣvapyatisūkṣmatvānnirdeṣṭumaśakyaḥ nirastāśeṣāḥaśeṣāṇāṃvābhītayoyenetitathākālasyāpamṛtyu prabhṛterhaṃtā saridgaṃgātadrūpaitadāmnāḍorakeṇavaddhaḥkapardojaṭājūṭoye na śuddhāyapuṇyapāpābhyāṃrahitāya śuddhonyadveṣaśūnyobhāvobhiprāyoya syasatathā tādṛśānāmevapuṃsāmaṃtaḥkaraṇeātmatvenasphuradrūpāya ni rvāsasedigaṃvarāya | vrahmaviṣṇumaheśvarāstrimūrttayasteṣāmapimūlabhū tutpādakaḥ tridhāmnāṃsūryāgnicaṃdramasāṃdhvāmasthānaṃ muktidānaddhā rājagatāṃjanmahaṃtre | devāsurāścaparasparaṃviruddhāpitvatsevāviṣa ye aviruddhāḥsaṃtoyugapattvatpadayormūrddhāpataṃtītyadbhutoyaṃtavamahimā dānasāmarthyamapyadbhutamityāhanijetyādinā yasyodyotamatīsatīguṇavatīmātāpitomāpatirnāmapremanidhvīti paṃthakubhūḥkūrmācalojanmabhūḥ | sūpāsyakṛtavīryacācyutapadaṃvārā ṇasīvāsabhūstajjepūrttimagārddhadvayadvipaṭalaḥ śavdārthaciṃtāmaṇau nanusarvamidaṃsatimaṃtrāṇāṃprāmāṇyesyāttadevatudurdyaṭaṃśrutimūlakatve nasmṛtīnāmanādivākyatvena sarvajñeśvarapraṇītatvenavāśrūtīnāṃprāmā ṇyaṃbhavati | nacehatadekataramapi | nahiśrutimaṃtraiḥkeṣāṃcidarṇā yopyaniṣṭamutpādyate evaṃtarhiviśvopakārakatvavyādyātāpatteḥ e bhistupūrvanirūpitaiḥ paṃcāyatanadevatāmaṃtraiḥ prayokturiṣṭamivapa reṣāmaniṣṭamapiniṣpādyatitisrupadiṣṭaṃbhavataiva yatunṛsiṃhā nuṣṭubhasaurāṣṭrākṣarādimaṃtrāṇāṃpratyakṣaśrutisiddhatayāprāmāṇye tatsāmānyādapareṣāmapiprāmāṇyamiti padārthādarśakṛtoktaṃtanna pṛ0 219a) yuktaṃ guṇavṛddhyādivyākaraṇasmṛtīnāṃprāmāṇyepikālāṭṭahavāmadevā drudryā?vityāderaprāmāṇyābhyupagamāt | aṣṭakādismṛteḥ prā māṇyepivaisarjanīyaṃvāsordhvaryurgṛhṇātītyādismṛteḥ prāmāṇyānabhyu pagamāccattatsāmānyatvasyaprāmāṇyāsādhakatvāt | athaphaladarśa nādevaprāmāṇyaṃsādhayiṣyāmaḥ nahyaprāṇikabhāgādaṇīyopiphalaṃ bhavitumīṣṭeiticetmaivaṃ | daivādāgatarāsabhāderivapūrvavarttitā mātreṇakāraṇatvāsaṃbhavāditi | atrocyate ubhayathāpyasyaprāṇyaṃ vedaviruddhabhāgasyāpyadhvikāriviśeṣaviṣayatadyāśyenayāgādi śruterivopapādituṃśakyaṃprāmāṇyaṃ | vedamaṃtrāṇāmapiśreṣṭatamairgā yatryādimaṃtraiḥ śāṃtyādikāḥ prayogāṣṭīyaṃtekākathāparavaidi kamaṃtrāṇāṃ | tathācakimaparāddhamupadarśitapaṃcātanadevatā maṃtrairitidṛḍhataramamīṣāṃprāmāṇyamitivivakṣayāvaidikamaṃ treṣvapiśreṣṭatamamaṃtraivaprayogānupadarśayitumārabhate | atho vadāmītyādiprayogopayogitvenetiśeṣaḥ | nātaḥsvarūpatogāya tryāihānuddhārepikṣatiḥ | atrapraviṣṭānāṃvarṇānāṃtatvarūpanayā vakṣyamāṇatvāttatvarūpatvaṃtrayīmapīmiti | tathācasutarāmekaika vedamaṃtrāṇāṃprayogakaratvamitibhāvaḥ | satyaṃvijñānamānaṃdaṃvra hmetiśrutipratipāditasvarūpakaṃ vrahmāpyetvadupāsanayāgamyate itidarśayatipayetyādinā | satṛsatyaṃ | citvijñānaṃ | ānaṃdaḥ sukhaviśeṣaḥ | etānilakṣaṇānisvarūpāṇiyasyanatukaracara ṇādimatvamapisaptavyāhṛtayaḥpraṇavādyāityaṣṭau | tatpadaṃgāya tryāḥ prathamākṣaraṃtadādikāḥ tasyādibhūtāḥ gāyatrītaḥ pūrvaṃsapra ṇavāvyāhṛtayaḥpaṭhanīyāitiyāvat | ṇyamityatraṇiyamitipaṭha pṛ0 219ba) nīyamitichaṃdaḥsūtrakṛtoktamititāvadvarṇagaṇanayācaturviṃ śatīti śiraḥ āpojyotirityādi | ayaṃmaṃtraḥ prāṇāyāmādāvu payujyate | munibhiḥpraṇavasyaparikīrttitāṛṣyādyāmayāsamī ritāitisaṃvaṃdhaḥ | aprāmāṇyaśaṃkāvyudāsāyamunibhirityādi munibhirityetāvanmātroktauetasyamunivākyatvābhāvātpratyakṣavi rodhityucyetetimayātadgraṃthānālocyoktāityuktiḥ | agniḥvā yuḥsūryovṛhaspatirvaruṇiṃdroviśvedevāścakṣamādvyāhṛtīnāṃdeva tāḥ devyādikāgāyatrīdevīgāyatrīchaṃdaḥ praṇavavachirasopi yaṃ vījaṃīśaktiḥṇaṃkīlakaṃ | gāyatryāyaṃtuvījaṃsyādīśaktirṇaṃvakī lakamititatkalpavacanāt | nyāsānāha | vyāhṛtīrityādi nā | maṃtrajñityanenayathāgāyatrīnyāsātpūrvaṃvyāhṛtinyāsastathā vyāhṛtinyāsātpūrvaṃpraṇavanyāsopyanuṣṭeyitisāmayikasaṃke taviśeṣajityuktaṃ | gopyavārttāviśeṣasyāpimaṃtrapadenapratipā danāt | tatprakārastaṃtrāṃtare | aṃnamovrahmaṇenābhauhṛdaye oṃca vicchave | maṃśivāyanamomūrddhnitattadrūpaṃsmarannyasediti | aṃvrahma ṇenamaḥ itinābhau | oṃviṣṇavenamaḥhṛdaye | maṃśivāyanamaḥ itimūrddhanītipraṇavasyakhaṃḍatrayaṃvinyasya oṃbhūḥitihṛdaye oṃ bhuvaḥ itimukhe | oṃsvaḥ itidakṣiṇāṃseḥ oṃmahaḥitivāmāṃse | oṃjanitidakṣiṇorau oṃtapaḥitivāmorau | oṃsatyaṃitijaṭhare | vyāhṛtinyāsaḥ | aṃtepratyekaṃsarvatranamaḥpadayogaṃkecidichaṃti| tataścadakṣapadasaṃdhviṣucaturṣutatsaviturityakṣaracatuṣṭayaṃ oṃnatna maḥ oṃsanamaḥ oṃvinamaḥ oṃturnamaḥ itirītyāvinyasyapunarvāmapa dasaṃdhviṣucaturṣutānevavarṇāstathaivanyaset | oṃvanamitiguhye oṃrenamitinābhau oṃṇinamaḥ itihṛdaye oṃyaṃnamaḥitikaṃṭhe pṛ0 220a) bhujayorapipratyekaṃsaṃdhvicatuṣkaṃtatrabhargodevetivarṇacatuṣkaṃ oṃ bhanamaḥ oṃrgonamaḥ oṃdenamaḥ oṃvaṃnamaḥitirītyāvinyaset oṃsyanamaḥ itimukhe oṃdhvīnamaḥitināsikāyāṃ oṃmanamaḥityānṛtyākapola yoḥ oṃhinamaḥitinetrayorāvṛtyā oṃdhvinamaḥ itikarṇayorāvṛtyā oṃ yonamaḥitibhruvorāvṛtyā | oṃyonamaḥitimastake | oṃnitipaści mamukhe | oṃpranamaḥitiuttaramukhe | oṃvonamaḥitidakṣiṇamukhe | oṃdanamaḥitipūrvamukhe oṃyātṛnamaḥitivorddhamukhe | ityakṣaranyāsaṃ kṛtvāpadanyāsaṃkuryāt | ekatryagnidvyagnivahnidvyekaikādvyakṣaraiḥkra māt padānidaśagāyatryāḥkathitāmunipurātanaiḥ tathāca oṃ tatna maḥ itiśirasi oṃsaviturnamaḥ itibhrūmadhye oṃvareṇyaṃnamaḥ i tiāvṛtyānetrayoḥ oṃbhargaḥnamaḥitivaktre | oṃdevasyanamaḥitikaṃṭhe oṃ dhīmahinamaḥ hṛdaye | oṃdhviyaḥnamaḥ itināmau oṃyaḥnamiti guhye oṃnaḥitiāvṛtyājānudvaye | oṃpracodayātnamaḥ itipāda yorāvṛtyānyaset | ṣaḍaṃganyāsamāha vrahmaṇeityādinā | vrahmaṇe hṛdayāyanamaḥ viṣṇaveśirasesvāhetyādayastanmaṃtrāḥ pannusarvātmane ityastramaṃtredarśanādvrahmādighaṭitamaṃtrepiātmaneityaṃtatvaṃgraṃthaka rturvivaktitamitipadārthādarśakṛtoktaṃtatrayuktaṃ | vrahmādipado taraṃcaturthyekavacanaprayogānnāvanmātrābhāgasyaivamaṃtranāyāgraṃthakṛ tākathitatvāt anyathāvrāhmaṇahṛdayamityādikamevavrūyāt vrū yāccasarvādikāmātmanetyādi vyātamāha | muktetyādinā | kaśā śvāditāḍanarajjuḥ śubhramitikapālaviśeṣaṇaṃ guṇaḥpāśaḥ da kṣādyūrddhayoraṃtyekamalamumitadadhastanayoścakraśaṃkhau tadadhastha yoḥ pāśakapāle | tadadhvaḥsthayoḥkaśāṃkuśau tadadhaḥsthayoda bhayavarauitidaśabhujāsau saṃdhyayoritidinarātryoḥ | saṃdhyāprā pṛ0 220ba) taḥsaṃdhyāsāyaṃsaṃdhyācadinevapūrvārddhottarārddhayoḥ saṃdhyāmadhyāhnasaṃ dhyetisaṃdhyādūyaṃ | etadamiprāyeṇadvivacanaṃ | rātrisaṃdhyādinasaṃdhya yorititadarthaḥsaṃdhvikālevacasaṃdhyā prāṇāyāmaṃkṛtvetyuktetatpra kārākāṃkṣāyāmāha saptetyādi atrasaptavyāhṛtīnāṃpratyekaṃpraṇa vayogaḥ gāyatryāśiraścetinavapraṇavāḥśirasoṃtetvekitida śapraṇavaghaṭitekaḥprāṇāyāmamaṃtraḥ saṃpūrṇaprāṇāyāmamaṃtra syakevalagāyatrīmātrasyavāsaṃdhyayojaṃpedityādaujapasyaprasa ktoviśeṣamāha | vyāhṛtīnyādi | tatvalakṣaṃcaturviṃśatila kṣaṃ | vidhānenapuraścaraṇoktavidhānenamiktāpi samīcīnamo janechayātathātathāsvepsitavastulābhasthānenakāryākiṃdriya jidbhūtvāyatratatrabhikṣāṃkṛtvāprāptāśanaśīlitividhviḥ | yadya nudreśopidevotsvepsitalābhastadātadaśanamapinavārayāmaḥ kṣīrodanaṃkṣīramodanaṃ tilādūrvāḥ iticatvāri | aśvatthoduṃva raplakṣavaṭānāṃpratyekaṃsamidhityaṣṭadravyāṇitaiḥpratyekaṃtritrisa hasrasaṃkhyayāhomecaturviṃśatisahasraṃhomaḥparyyavasyati pū jāvidhimupadarśayati vidhāyetyādinā | pūrvoktaṃsarvatobhadra maṃḍalekṛtvāūrddhāgraṃtrikoṇaṃtadvahiraṣṭadalakamalaṃkṛtvāta tradīptādirūpasūrpyīyanavapīṭhaśaktyaṃtaṃmaṃḍūkādikramataḥ pūrvavadabhyarcyatatramūlenamūrttiparikalpyagāyatrīdevīṃgaṃdhā kṣatapuṣpaiḥ saṃpūjyatrikoṇāṃtaragnivaruṇeśānakoṇevrahmavi ṣṇumaheśvarānsaṃpūjyatatraivavahirbhāgeaiṃ dranai rṛtyavāyavyakoṇe ṣuvrahmāṇīsāvitrīsarasvatyākhyāśaktīḥpūjayet | harṣadīpi kākṣatastuvāmājyeṣṭāraudrītiśaktipadārthamāhuḥ nānātaṃtravi ruddhaṃvaitadabhidhānaṃyaduktaṃgāyatrīṃśatamakhage niśācarotthe pṛ0 221a) sāvitrīṃ pavanagatesarasvatīṃca vrahmāṇaṃhatabhuji vāruṇecaviṣṇuṃ ṣaṣṭesamabhiyajettatheśamaiśeiti yadyapyetadvacanātrimūrttiśaktīḥ prathamaṃsamarcyeḥ yāvāryavacanāccavrahmāditaḥ pūrvayevavrahmāṇyādiśa ktipūjanaṃpratīyatetathāpicaitanmūlānusāriṇā muktevapūrvāparī bhāvaḥ taṭasthānāṃgurusaṃpradāyādvyavasthitovikalpaḥ | tadevaṃpratha māvaraṇaṃ karṇikāyāvahiścaturdikṣuādityaravibhānubhāskarāḥ vidikṣuḍakhāprajñāprabhāsaṃdhyāḥ itidvitīyāvaraṇaṃ kesareṣuṣaḍaṃ gānitadidaṃ tṛtīyamāvaraṇaṃ | patramūleṣuagrātprādakṣiṇyenaprahrā dinyādiśāṃtiṃtāṣṭaśaktayaḥ pūjyāḥ iticatuthāṃ | patramadhyeṣukāṃ tādivimalāṃtāṣṭaśaktayaḥpūjyā itipaṃcamaṃ | ṣatrāgreṣutamopahāri ṇyādipadmarūpāṃtāḥsaṃpūjyāitiṣaṣṭaṃ tataḥpatravāhyeṣṭadikṣuvrāhmyā dyāḥsaptamahālakṣmīsthāne0 ruṇityamṛdevatānarcayeta | keci ttuaruṇopinavama pūjyastatraivamukhyadevatāyāḥsanmukhe natuma hālakṣmītyāgopi vrāhmyādyāḥsāruṇāityapitadaivasvārasyamāva hati nahyādipadaṃsahavaritāṃmahālakṣmīṃparityaktuṃ prabhavatītyā huḥ | tadidaṃsaptamaṃ | tadvāhyecaṃdrādayograhāḥpūjyāḥ ādityastu dvitīyāvaraṇevapūjitaḥ | yadvāmadhyedevyāgnesūryaḥ tatoṣṭa dikṣucaṃdrādayiti aṣṭamaṃiṃdrādibhirnavamaṃ vajrādibhirdaśama miti nanusarvatrāṃgadevatāprabhṛtyevāvaraṇagaṇanāpūrvamuktā ta tkathamatrānyathākaraṇamityatrāhadaśabhirāvaraṇairiti | tathāca daśāvaraṇadevaistusahapūjyāmaheśvarītyādimūlavacanādatrānya thānupapattyāṃgadevatātaḥprākpūjyānāmapyāvaraṇadevatātvami tibhāvaḥ | vastutastuaṃgadevatātaḥpūrvapūjyānāṃpradhānasamakakṣa tvameva āvaraṇatvaṃtvaṃgāditevagaṇeśapaṭalāyamahāgaṇapa pṛ0 221ba) tikalpoktarītyetidhyeyaṃ | phalaṃtuṣoḍaśopacāraimukhyapūjātadājñā prārthanānaṃtaramāraṃbhaḥ madhyemadhyetatpūjānāṃhastaprakṣālanamukhya pūjātatpūjānivedanādikaṃprayogānāha taletyādinā tatvasaṃ khyācaturviṃśatisaṃkhyā āyuḥprayogamāha | āyuṣeityādi | kevalenahaviṣākevalenasarpiṣāca tathācasājyaṃhavirekaṃke valaṃhavirdvitīyaṃkevalamājyaṃtṛtīyaṃ drarvātrikaṃcaturthaṃtilāḥ paṃcamaṃdravyaṃebhiḥpaṃcadravyaiḥ pratyekaṃtrisahasrasaṃkhyayāhomādā yuściratarakālaṃsyādityarthaḥ yaduktaṃtaṃtrāṃtare āyuḥkāmoju huyātpāyasahavirājyakevalājyaiśca dūrvābhiḥsatilābhiḥ sarvaistrisahasrasaṃkhyakaṃmaṃtrītiprātisvikarūpeṇaprayogāṇāṃ vaktumaśakyatayāsādhāraṇaśavdenasakalaprayogānāha | vahute tyādinā śūdrāderadhikārevanāstyatretisūcayituṃdvijanma nāmiti | etasyā yaṃtramuktaṃtaṃtrāṃtare | śaktervāhyagatatrikoṇa vilasadbhūrādisatkarṇikaṃkiṃjalkasvarayugmakaṃpratidalaṃpuṣpaṃ kraṃtrivarṇaimanīḥ cūḍāmaṃtraturīyaveṣṭitamidaṃkṣmākoṇatārāki taṃgāyatryāḥ kathitaṃmahaḥprabhṛtibhiryaṃtraṃtudikṣvaṃkitamiti | ayamarthaḥ aṣṭadalakamalakarṇikāyāṃtrikoṇaṃtanmadhyemāyā vījaṃtadaṃtaḥkoṇeṣubhūrādikyāhṛtitrayaṃkesareṣudviśaḥ sva rāndaleṣutriśogāyatrīvarṇāstadvahirvṛttadvaye āpojyoti ra somṛtamityādicūḍāmaṃtraparo jasesāvadomityaṣṭākṣara maṃtraṃ hilikhyatadvahibhūpurekoṇeṣvāvṛtyāpraṇavaḥ dikṣumahaḥjanaḥ tapaḥsatyamitivyāhṛticatuṣṭayaṃlekhyamiti | kecittupūrvokta dvādaśaguṇitayaṃtramevāsyāyaṃtramāhuḥ | āgneyāstramaṃtraprayogā nādarśayitumāgneyamaṃtrasādhanaprakāramāha āgneyamityādi pṛ0 222a) nā | abhidhāsyāmi tattatprayogakathanadvārāsarvārthasādhakami tyabhidhāsyāmi kiṃvānānāprayogādhāyakatvenanirūpayiṣyāmi tenatanmaṃtrānuddhārepinakṣatiḥ | marīciḥmarīciputraḥ kaśyapaḥ tannāmadheyomuniviśeṣaḥ | huṃvījaṃhrīṃśaktiḥ raṃkīlakaṃiti sārasaṃgrahakṛtaḥ | athavā | atramaṃtresthitāhalovījāni | a trasthitāḥsvarāḥśaktayaḥ | jātavedasesunavāma | somamarātī yatonidahātivedaḥ sanaḥpariṣadatidurgāṇiviśvānāvevasiṃ dhuṃduritātyagniriticatuścatvāriṃśadarṇopamṛjvedamaṃtraḥ ṣaḍaṃga nyāsamaṃtrānāha | navamirityādinā | oṃjātavedasesunavāmahṛ dayāyanamaḥ somamarātīyatośirasesvāhā | nidahātivedaḥ śikhāyaivaṣaṭ sanaḥpariṣadatikavacāyahuṃ durgāṇiviśvā nāmevanetrāyavauṣaṭ siṃvuṃduritātyagniḥastrāyaphaṭitiṣaḍaṃ ganyāsamaṃtrāḥ phalitāḥ | varṇanyāsamāha | aṃguṣṭetyādinā | aṃ guṣṭapadaṃpādāṃguṣṭaparaṃ | aṃguṣṭagulphajaṃghājānūrupārśvestanaskaṃ dhaprakūrpparaprakoṣṭeṃkarmaṇivaṃdhakṛratalanāsākṣikarṇāṃtānāṃ paṃcadaśasthānānāṃpratyekaṃdvidvisthānatvasyavivakṣaṇāttriṃśatsthā nānijātāni kaṭiguhyanābhihṛdayapṛṣṭagṛvāmukhamastamasti kamūrddhāṃdaśasthānānāmekaikasthānatvameveticatvāriṃśatsthā nāni vāhūmūlaṃsthānadvayupavāhurūpaṃcasthānadvayamitica tuścatvāriṃśatsthānānitaṣumaṃtravarṇamekaikaṃvinyaset skaṃdha yorddhayoḥsāhacaryānmadhyaṃpadamapitanmadhyaparamitigrīvālābhaḥ vāhūmūlaprakūrpayormadhyetanabhāgupavāhupadārthaḥ prakūrpparapa denakudbhaṇītibhāṣayāprasiddhovāhugatadvitīyasaṃdhibhāgaḥka thyate maṇivaṃdhapadenatṛtīyovāhusaṃdhibhāgaḥ maṇivaṃdhaprakūrppa pṛ0 222ba) yormadhyabhāgaḥprakoṣṭapadavācyaḥ | mastaṃlalāṭakeśasaṃdhiḥmasti ṣkaṃtadūrddhakeśaḥ mūrddhapadaṃvrahmaraṃdhraparaṃ | padanyāsamāha śikhetyādi nā atranayanayoḥpadadvayaṃkarṇayoḥpadadvayaṃ anyatratvekaikaṃpadaṃ ta duktamīśānaśivenasmṛtamihatupadānāṃkaṃlalāṭākṣikarṇetva dhararasanakaṃṭhevāhuhṛnnābhideśāḥ kaṭirapimadanorūjānu jaṃghādyrayomīśravaṇanayanayorddhesthānamekaikamanyaditi | padānyaṣṭādaśaśarādhidvīṣveṣuvaddridvyekaikaṃ dvyaikaikapaṃcakaiḥ dvyagnidvyagnidvidvivarṇairaṣṭādaśapadomanuritidaśānāt tathā cajātavedaseitiśikhāyāṃśunavāmitilalāṭe | somaṃitidakṣi ṇanetre | arātīyatoitivāmanetre | niitidakṣiṇakarṇe ihāti itivāmakarṇevedityāvṛtyāoṣṭayoḥ | sitirasanāyāṃ naḥ i tikaṃṭhe | pariitiāvṛtyāvāhoḥ ṣatitihṛdi | atidurgāṇi itiāvṛtyākukṣidvaye nāveveitiguhye | siṃdhuṃitiāvṛtyā ūrvoḥ durititiāvṛtyājānvoḥ | atiitiāvṛtyājaṃghayoḥ agniritiāvṛtyāpadayornyāsaḥ kartavyitiphalitārthaḥ ha rṣadīpikākārastu | vāhoḥkukṣyoścasthānadvayatvaṃkalpayaṃti ta detadukteśānavacanaviruddhaṃ | yadapiguhyevarṇadvayasyajaṃghayorvarṇa catuṣṭayasyanyasanaṃnairevopadiṣṭaṃ | tadapyuktapadavibhajakavaco viruddhaṃ | dhyānamāha | vidyudityādiraḥśaṃkhavaguṇastriśūlaṃ | pāśoguṇapadārthitiharṣadīpikākāraḥ | taddakṣamāṇavacana viruddhaṃ | aṣṭabhujeyaṃ | tatradakṣiṇaiścakrakhaḍgaśaratriśūlāni vāmaiḥśaṃkhacakradhanustarjanīmuśaḥtatrāpidakṣāvūrddhayoścakraśaṃ khautadadhasthayoḥkhaḍgāvarmaṇī * rmma * tadadhaḥsthayoḥśaradhanu ṣītadadhaḥsthayoḥśūlatarjanyau || yaduktaṃ | cakrāṇivāṇaśūlākhyā pṛ0 223a) nda dhvatīdakṣiṇaiḥkaraiḥ śaṃkhacāpākhyakodaṃḍatarjanīrvāmavāhu bhiriti analātmiketi | tathācaanalātmikādurgauvātradeva tābhavatīti devatāpratipādakapūrvoktavacanegnipadamapyevaṃbhū tadurgānalaparamevetidhyeyaṃ dīkṣāprakāreṇacaitadīkṣottarameṣamaṃ tropāsanaprakāronānyathā yaduktaṃ dīkṣāpravarttyatepūrvayathāvadde śikotamaiḥ | tatostrakḷptiḥsaṃproktāsyātprayogavidhistati tianyatrāpibhrāstrāṇidīkṣitasyaivakathayetsatusādhayediti citraścitrakaḥnilasarṣapacitrakmūlāśvatthoduṃvaraplakṣavaṭa sumiddhṛtapāyasodanarūpairdaśabhirdravyairmililātuścatvāriṃśa davikacatuḥ sahasrasakhyayāhomonuṣṭeya kecituhavirannai rityakṛmevadravyamitinavaivahomadravyāṇītyāhuḥ | etanmate caturnavatyadhikacatuḥśata'saṃkhyayāpratidravyaṃhomaḥparyavasya ti | pūrvamatecatvāriṃśadabhikacatuḥ rātasaṃkhyāpratidravyaṃhomaḥ (paryavasyati | pūrvamatecatvāriṃśadabhikacatuḥ) prāpyate | catusaṃ khyāvaśiṣyate sāpicaturbhirekaikāhutyāpūraṇīyeti | idame vacapūrvamatesvārasyaṃyaduktasarvadravyaiḥsarvasaṃkhyāpūrtirnajāte ti | tasmāduttaramatamevasādhīryaḥ pūjāvidhimupadarśayati maṃḍaleityādinā | ṣaṭkoṇetyanenaṣaḍguṇitaṃyaṃtraṃpūrvoktamupa lakṣmati | ṭāduktamācāryyaiḥ | dīkṣakākhyākṣarāṇādauśaktyā veṣṭyatatauvahiḥ yaṃtraṃṣaṭguṇitaṃkṛtvādurvarṇalalitāsrakaṃ vahiraṣṭadalepadmamityādi | kecitṣaṭkoṇamātraṃsarvatobhadra karṇikāyāmāmanaṃtimaṃtrasyacaramovarṇogniritisavarṇā dauyasyetiprathamapādaḥ | evaṃkrameṇāṣṭapādāyevakṣmamāṇāste bhyutpannāṣṭamūrttayaḥpatramadhyepūjanīyāḥ | punamūrttikathanaṃ pṛ0 223ba) dhyānabhedāt mūrttibhedaḥsyāditimūrttinivṛtyarthaṃpūjāmaṃtrāścapū rvavadeva oṃagnayejātavedasenamaḥityādayaḥ kecittupunaruktisā marthyātpūrvāktamaṃtrāṇāṃtyāgaḥ pratīyatetenanāmamaṃtrāevacaturthīna moṃtātropapādeyānutvavagnayepadapūrvakāḥ tathāsatitādṛśamūrtti rvṛṃdasyapūrvamuktatayāpunarupādānaṃnaghaṭeta asmanmatecatathāvidha viśeṣaṇaviśiṣṭānāmatrāgrāhyatayāpunaruktisāmaṃjasyaṃ mūrttī nāṃpunaruktiranyamūrttinivṛtyarthatipadārthādarśoktirathetadartha paratayaivaśakyateyojayituṃyuktaṃ mitimuktamupadiśaṃti tataḥ patrāgreṣusvātmanenamaḥ salilātmanenamaḥ agnyātmanenamaḥ dūrātma nenamiticaturdikṣusaṃpūjya tatkoṇapatrāgreṣunivṛttipratiṣṭā vidyāśāṃtātmakakalātmakaṃcatuṣṭayaṃsaṃpūjayet | vātātmanenama itituharṣakaumudyuktonasādhīyātprayogaḥ | mūlāktaratyāgenā nāparyāyāṇāmāpatyānānāprayogaprasakteḥ taddhāraṇāyattattatya daprayogaparamūlagaveṣaṇāpatteḥ vāṣātmanenamitituprayogo yujyate | vāyumaṃtretāiśapadasyaivapraveśitatvāt | pūrvādidi kṣiti ekaikasyāṃdiśiekādaśaikādaśakrameṇaca tuścatvā riṃśanmūrttayobhyarcyāiti | aṣṭadikṣupaṃcapaṃcakrameṇatāḥsaṃpū jyapunaḥ pūrvādiṣuīśānadiśyevavācatasvaḥmaṃpūjyāitikeci t daśadikṣucatuścatuḥkrameṇatāḥsaṃpūjyaśeṣāḥ pūrvavadeve titukecit | paretiṣaṣṭīticavarṇaśaktināma tatparetiśa ktiviśeṣaṇaṃ jāṃjāgatāyainamaḥ taṃtapinyainamaḥ ityādiprayo gaḥ yatrujājāgatāmainamaḥ tanapinyainamaḥityādimaṃtrekaikākṣa rapūrvakāvarṇaśaktimaṃtrāitiharṣakaumudīkṛtoktaṃtatramūlaṃ pṛ0 224a) laṃmṛgyaṃ jāṇaṃāpoyāsāmityatavyujākārapūrvakṛtvaṃsarvatraprā pyetanatujādivarṇapūrvakatvaṃ tasmājjārṇoyatretijārṇājāga tānāmakaprathamaśaktiḥsāādyāyāsāṃjāgatāprabhṛtayovarṇaśa ktayityevārthomūlānnirgalati | jārṇādyāḥjāprabhṛtimaṃtrākṣarā dyāitipadārthādarśoktirapyudakūratābhyupagamanenaiva jādyārṇā dyājāprabhṛtimaṃtrākṣarādyādyāitivāyadimūlakāraḥpaṭhechaṃdaḥsū trakāraścaivamapinachaṃdo bhaṃgitipaṭhettadā bhavatunāmāsauprayo gomūlārthaḥ saviṃdunāmādyākṣarapūrvakatvaṃtusāmānyaśāstraprāptaṃ nakenāpipratividhyatenenajāṃjāgatāyainamaḥ ityādirevaprayogaḥ lokapālādyarcanaṃpūrvavaccaturasreeca tathācaṣaḍāvaraṇapakṣa koyaṃmaṃtritiparyavasitaṃ uktadītyānyāsajapahomapūjādibhiḥ siddhamaṃtrasyaivāgneyāstramaṃtrevakṣamāṇedhikāronānyasyayaduktaṃmū lakṛtā itthaṃjapādibhiḥsiddhesminastrādhikārītivilomataḥ pūrvoktomaṃtrevāgneyāstramaṃtraḥsayathāgniḥtyatāridudhuṃsiṃcavenā śvāviṇirgādutidaṣvaripanaḥsa daḥvetihādanitīyatīrāmamaso mavānaśusedave tajāiticatuścatvāriṃśadarṇoyaṃmaṃtraḥ viloma paṭhitatvenamunyaṃnaratvādiśaṃkāyāmāhapūrvoktāevaiti tatkiṃ pūrvoktāevaṣaḍaṃgamaṃtrānetyāha | pratilometyādinā prātilo myaṃcanavabhiḥsaptabhiḥṣaḍbhirityādinoktasaṃkhyāyāḥtathācasaptā ṣṭasaptaṣaṭsaptanavabhirvarṇaiḥ ṣaḍaṃgavidhiritiphalitaṃ yaduktaṃ śilāhilokāṃgasaṃkhyairdhātunaṃdaprasaṃkhyakaiḥ vilomabhūtaistā rādivījatrayaśirogataiḥ | ādyaṃpadaṃmāṃrakṣarakṣāgnayestrāyaca phaṭyutaiḥ | jātiyuktaiḥṣaḍaṃgānidahanāstrasyakalpayediti | pṛ0 224ba) ayamarthaḥśilāḥsaptaahayoṣṭolokāḥsapta | aṃgāniṣaṭdhā tavaḥsaptanaṃdānava etatsaṃkhyākāmaṃtrasyapūrvoktasyapratilomabhū tāvarṇāḥgniḥtyatāprabhṛtayaḥ tārādivījatrayaṃpraṇavamāyādurgā vījānitāniśirogatānipūrvabhūtāniyeṣāmitivarṇaviśe ṣaṇaṃ ādyaṃpadaṃjātavedasepadaṃanyatsvarūpaṃcapādapūraṇārthaḥ vījānāṃśirogatatvokṣmājātisāhacaryyāccaiṣāmaṃtyagatatvaṃ jā tiyuktairitivyākhyātārthaṃśataśaḥ tathāca oṃhrīṃduḥgniḥtya nāridudhuṃsijātavedasemāṃrakṣarakṣāstrāyaphaṭhṛdayāyanama oṃhrīṃduḥvavenāśvāviṇirgādujātavedasemāṃrakṣarakṣāstrāya phaṭ śirasesvāhā oṃhrīṃdvaduḥtiṣṭaṣatripataḥsajātavedasemāṃ rakṣarakṣāṃstrāyaphaṭ oṃhrīṃduḥdaḥvetihādanijātavedasemāṃrakṣa rakṣāstrāyaphaṭkavacāyahuṃ oṃhrīṃduḥtoyatīrāmamasojāta vedasemāṃrakṣarakṣāstrāyaphaṭ netratrayāyavauṣaṭ oṃhrīduḥmavā nastrasedavetajājātavedasemāṃrakṣarakṣāstrāyaphaṭ itiṣaḍaṃgamaṃ trāḥparyavasanvaḥ kecittukevalarevamaṃtrārṇaiḥ ṣaḍaṃganyāsamāhuḥ varṇetyādivarṇanyāsohigniḥprabhṛtīnāṃpūrvamaṃtravarṇapratiloma bhūtānāṃmaguṣṭādimūrddhāṃtasthāneṣukramaśaḥ evaṃpadānipūrvavada ṣṭādaśaivateṣāṃvibhāgopipaṃcacaturdvyādikathitaprakāreṇaiva sthānānyapiśikhādīnitānyevapratilomatityuktyāvarṇaprā tilomyenapadānuccāraṇīyānīniviśeṣaḥ tathācasedavetajāi tiśikhāyāṃmavāmaśuitilalāṭeityādirītyāpadanyāsaḥphali taḥ kecittuasyaivapratilomamaṃtrasyapaṃcādivibhāgenāṣṭādaśa vibhāgānkṛtvāśikhādikrameṇanyāsamāhuḥ paretupadavibhā jakavacanasyāpivaiparītyamāśrityadvidvitridvitridvikramātpaṃcāṃ pṛ0 225a) taṃpadavibhāgaṃkalpayitvāśikhādisthāneṣunannyāsamāhuḥ pare tupadavibhājakavacanasyāpi sthānānāmapivaiparītyamāśrityata ttatsthāneṣvevatattadvarṇānāṃtattatpadānāṃcanyāsaḥ saṃhāramātṛkā nyāsepihisṛṣṭimātṛkānyāsavadevasthānāninatuteṣāmapi vyatyāsitikecidupadiśaṃti dhyānabhedāniti tatrāgneyāstra devatādhvānaṃyathāmadhyetālavanasyāgnivaprāḍhyevahnibhūtale ma hatastālavṛkṣasyamūlābhyāsavirājite siṃhaskaṃdhegnikoṇe vācalaccaraṇasaṃsthitāṃ taḍitkoṭisamaprakhyāṃkalpāṃtadahanojva lāṃ akṛtrimogradaṃṣṭrāsyāṃghaṃṭāmālāsphuratkaṭiṃ śūlabho gīṃdraḍamarucidyuhahrīnṛjvalatprabhāṃ dadhvānāṃkararaṃḍaiḥsvairbhūṣāma davalākulaiḥ bhūṣitāṃbhūṣaṇairugrairbhoṃgīṃdraparikalpitaiḥ ā divarṇamayīṃdevīṃsaṃvidrūpāṃviciṃtayediti pūrvoktasaṃkhyayeti atraviśeṣastaṃtrāṃtare maunīvrataparomaṃtrīśuddhācārojiteṃdriyaḥ pūrvoktāsanamadhyasthaḥprāṅmukhaḥsvastikāsaḥāgneyāstraṃjapedvi dvānsiddhyarthaṃpūrvasaṃkhyayeti ubhayavidhānāmapimaṃtrāṇāṃsi ddhatvemāṃprayogāḥ nānyatarasiddhatve pratilomānulomāṃtāṃvi dyāṃsaṃsādhyadeśikaḥ prayogamārabhedeṣāmastrāṇāmuktamārga titivacanāt yohisamyagasādhyaitatkriyāḥkarttumabhī psatidivyāstradevanāstaṃvaināśayaṃtyevadāruṇitipratiṣedhā cca pūrvavadevajapahomādisaṃkhyāpaṃcagavyapācitacaruṇāhoma itihomadravyeviśeṣaḥ pūjāpipūrvavadeva jāgatādyāḥśakta yaḥ paraṃvilomataḥpūjanīyāḥniḥsaṃpannāprabhṛtirjagatāparmataṃ pūjyāitimāvat eṣapūjāyāṃviśeṣaḥ etenataṃtrāṃtaroktāṣṭa padaśaktipūjanamapyadhikamatretyupadiśanpadārthādarśagraṃthaḥ pṛ0 225ba) pratyuktaḥ śaktivaiparītyamātrakṛtaviśeṣasyaivamūlakartturabhipre tatvāt sarvatraanulomavidhaupratilomavidhauvaprayogamātrepra yogīyoyāvānmaṃtrajapastatdviguṇetatpaṭalaprāraṃbhekathita prāyagāyatryājapaḥkarttavyaḥ dveṣamāraṇādīnipratilomamaṃtreṇai va śāṃtikapauṣṭiketupūrvoktaprāyānulomamaṃtreṇaiva prayogaprā raṃbhānpūrvaṃpārāṣṭakajapopikiṃcinmātramanuṣṭeyaḥ manoḥsthi rādidoṣāṇāṃsarveṣāmupaśāṃtaye abhicārakṛtānāṃcamanupā dāṣṭakaṃjapeditiṣecanāt mūlajapādipādāṣṭakajapāṃtaka rmasamudāyātsādhvitatvamāgneyāstresminsaṃpadyate pādāṣṭaka mupadarśayati gnyādyityādinā tvagasṛgmāṃsamedosthimajjā śukrāṇītisaptadhātavaḥ tatsvarūpāḥkrameṇatyādayaḥ saptavarṇāḥ vubhukṣāpipāsāśokamohajarāmṛtyavaḥṣaḍmaṃyaḥ stamvasthi majjatvakmāṃsāṃtrāṇiṣaṭkośāḥ dhātutvenoktānāmapiko śatvenapunaḥkeṣāṃcidupādānaṃdharmmabhedāṃdadoṣāyaśavdādayaḥ śavdasparśarūparasagaṃdhāḥ vacanādānagamanavisargānaṃdāvaca nādayaḥ iṃdriyotpannāḥpādadvayābhyāmādimābhyāmanutpannāḥ aṃtyapādadvayabhavāeviṃdriyārthodbhavāḥ strīrūpādhastiryaṅmu khāścabhavaṃti anyāścadevatāḥ kkīvarūpāḥ manuṣyanakṣatreṣuā rādhanaprāraṃbhaḥ rākṣasanakṣatreṣuprayogaḥ devanakṣatreṣūpasaṃhāraḥ kāryititannakṣatranirūpaṇapūrvakamādarśayati astramityā dinātithivāralagnānyāpyāraṃbhādyanukūlānidarśayati upa krametetyādinā sakalasāmagrīsaṃpādanaṃkṛtvāgaṇeśādipūjāṃca kṛtvāpradhānakarmasaṃkalpupakramaḥ homādikaraṇaṃastravi marjanādipadārthaḥprayogaparyāyaḥ iṣṭaprāptanaṃtaraṃidvāsanaṃsaṃhara pṛ0 226a) ṇaṃmaṃhṛtiśceti ubhayeṣudvisvabhāveṣuanalenadakṣiṇanāsāpuṭasaṃ caranmahatāśaśināvāmanāsāpuṭasaṃcaranmahatābhānunābhānurū patayādhyātenasvātmanāyamarthaḥ ātmanobhāskararūpatvaṃdhyātvā kṛṣṇapakṣenāsāyāṃvāyauvahatisativisarjanopasaṃhārau śuklapakṣe vāmanāsāyāṃvāyauvahatisatitācanuṣṭeyāviti kecittuana laṃtrikoṇamagniyaṃḍalaṃsavījaṃviciṃtyātmanomāsvararūpatāṃ dhyātvākṛṣṇapakṣetācanuṣṭeyau śuklapakṣetucaṃdramaṃḍataṃsavījaṃ dhyātvāsvasyabhāskaratvaṃviciṃtyatāṃnuṣṭeyāvityāhuḥ aparetuana laśaśipade upadarśitanakṣatratithipareevakvacittaṃtrāṃtarekathi tānalādipadenāpinakṣatrādikameṣocyatenādhikaṃkiṃciditi tadekavākyataivamamagraṃthasyāpītisūcayitutādṛśadenoktārtha syaivānuvādaḥbhāskaretyādikaṃtvapūrvavidhiḥ tathācasvātmano bhāskararūpatāṃdhyātvāpūrvoktanakṣatratithiṣvevapakṣadvayepimo kṣasaṃhāraukuryādityarthaḥ yaduktamācāryaiḥ nakṣatrātmāhutāśaḥ syāttithātmeṃduhadāhṛtaḥ tābhyāṃkarotidinakṛdvisargādāna karmmaṇīitiyuktatamamupadiśaṃti eṣacanakṣatratithivāra śodhaḥ sāvakāśakāryeṣunirakāśeṣutunāyaṃniyamaḥ parava krabhayādauvatīvrarūpamāhābhaye nakālaniyamogamyaḥprayo gāṇāṃkadācanetivacanāt sarvatra upakramevisarjaneupasaṃhā recapaścimābhimukhatvaṃkarttuḥsyātprayogānāhanakṣatretyādi nā śatrorjanmanakṣatrakṛtāṃścatvāriṃśatsaṃkhyānprādeśamātrān kalaśānhatvāteṣupratyekaṃdhattūrarasenasūvyādilekhanyāde vadattaṃmārayamārayetyādirūpāṃkarmasaṃyutāṃsādhyākhyāṃmaṃtrākṣa reṇagryaḥprabhṛtināekaikaśoṃteyuktāṃkṛtvāvilikhyatatrasādhya pṛ0 226ba) syapranpratiṣṭāpyalikhanakramādekaikaṃśakalaṃjuhuyāditi yadyapisaṃyutānityatomaṃtrasthāṃtebhavennāmayogaḥpratīyatena thāpi aṃtenāstobhavenmaṃtraḥpallavomāraṇematityuktala kṣaṇaḥpallavevanyāyyaḥ prayogasyamāraṇarūpatvāt saṃyu tānityasyasaṃyuktatvamātrārthakatvenāpyupapatteḥsādhyakatha nānaṃtaraṃmaṃtrārṇakathanānmūlakṛtopyevamevatātparyyamunnī yate yetusaṃpūrṇamaṃtralikhanaṃpratisakalamāmanaṃtitanmate mūlakṛtomaṃtropetānitivihāyamaṃtrākṣaropetānitikatha nasyāsaurasyaṃbhavatītimaṃtavyaṃ prayogāṃtaramāha kṛṣṇāṣṭamī tyādinā viṣavṛkṣakāraskaraḥkucilāitibhāṣayāprasi ddhaḥ akṣovibhītakaḥ dhattūrādisamidbhiḥpratyahaṃpratyekaṃsaha srasaṃkhyayāhomonuṣṭeyaḥ evaṃsaptadinaparyaṃtaṃhomeekaika dravyasyasasaptasahasrasaṃkhyohomaḥparyavasyati dinahrā savṛddhisthaletuhomasaṃkhyāyāḥprātyahikyāḥkrameṇavṛddhi hrāsāvaṃgīkaraṇīyau prayogāṃtaramāha saptarātramityādi nāyatkiṃcitsaptarātramatrananukṛṣṇāṣṭamītyādipūrvoktaṃ tatra saptarātratvasyānaiyyatyāt tālapetretyādinājāyateityaṃtena prayogāṃtaraṃ yathāvi dhvītyanenakāmanāsaṃgṛhītaṃlikhanaṃ māraṇekāryyaṃdhattūrarasatokhilamityupadeśaṭha saripuḥ tattāḍapatraṃ vaśaḥsvādhīnaḥsyāt jvarānmucyeta itibhi nnevajvarapratīkāravidhiḥ piṣṭvetyādibhinnaprayogaḥ kva thiteṃbhasītiprayogāṃtaramarddhaślokenakvāthaḥ piṣṭvetyādi nokteva tāṃṛkṣavṛkṣīyasādhyapratikṛtiṃ prayogāṃtaramā ha tīkṣyotyāditīkṣṇātailaṃrājikātailaṃ mūlakavījatai pṛ0 227a) lamitikaścit pratilomamanuṃāgneyāstramanuṃhomāt pra stutāyāripupratikṛterhomāt asyaśatroḥ prayogāṃtaraṃsā mudretyādisāmudrikalavaṇamilitetoyeitisamudrajale i tikecidarthamāhuḥ samudralavaṇajehiṃguviṣajīrakapadavā vyakṛṣṇajīrakamiśritekvāthaṃkṛtvātatrādhomukhīṃsādhya puttalīṃtannakṣatravṛkṣodbhavāṃnikṣipyakāraskarakāṣṭosyayaṣṭyā tāṃśirasitāḍayannevajātavedaseitimaṃtramevapratilomato strasaṃjñāmāpattaṃjapet tenajvarārttobhūtvāsaptāhamadhyeśatrurya mapuraṃyāyādityarthaḥ prayogāṃtaramāha ādityetyādinā sū ryarathesthitatayādhyātairnāgeṃdraiḥsarpaiḥparitograstapādaṃtādṛ śasarppaviṣaiḥ āhataṃvyākulīkṛtaṃtailaliptāṃgaṃnagnaṃdi gaṃvaraṃbhānukiraṇairdagdhamadhomukhaṃsvaripuṃdhyātvāsvayaṃsū ryamālokayannevasamudralavaṇādikvathitajalenadevī mastramaṃtreṇāsunātarppayettenaśatrormṛtiḥ syādityarthaḥ prayo gāṃtaramāha vibhratītyādinā kārpāsavījaniṃvapatrayosamu ccayonavikalpaḥ vādyaśravaṇāt vibhrāṇāmityādināpra yogāṃtaraṃ tarjanītanmuśa | dhyātvotyādināprayogāṃtaraṃ ajāmeṣītadīyarudhiramaricābhyāṃyuktenodanenadinatrayapa ryaṃtaṃhomāchatrusenāyāuccāṭanaṃsyādityarthaḥ prayogāṃtarama gnītyādinā dakṣiṇenavahniṃvāmetatriśūlaṃvibhrāṇāṃpralayā gnijvālākārāṃdurgāṃvibhāvyasarṣapatailasaṃspṛṣṭairdhat ravī jaiḥkiṃvāsarṣapamarīcābhyāṃhutvāripūṇāṃmohaḥsyādityarthaḥ kālāṃjanetyādināprayogāṃtaraṃ vraṇakṛt bhannātakaḥ siṃhā dhirūḍhāmitiprayogāṃtarī atidurgādayaḥpaṃcajātavedomaṃ pṛ0 227ba) trabhedāevavakṣyamāṇāḥtattadadhiṣṭātryaḥpaṃcadevatātidu rgādipadairatravivakṣitā tāsāṃcatattaduktadhyānapūrvakātta ttatprayogātsasakāmyārthaḥsiddhyati tadevedaṃprapaṃcayati atidurgāmityādinā yadyapyetanmaṃtraprayogānparisamāpyai vaprakaraṇāṃtarāraṃbhaṇaṃmujyate tanmadhyetathāpidugādhyāna prasaṃgādavāṃtaradurgāṇāṃprastāvaḥkṛtonadoṣāyetimaṃtavyaṃ apomuṣṭiḥṣaḍgaḥpulakaiḥtuchavānyaiḥniḥsāradhānyairi tiyāvatphalinīpriyaṃguḥ atidurgādimaṃtrairevātidurgā didhyānānaṃtaraṃteteprayogānuṣṭeyāitimaṃtrākāṃkṣāyā māha atītyādinā atidurgāṇiviśvānāvevasiṃdhuṃdu rityāgniḥjātavedaseprānavāmasomamarātīyatonidadhāti vedaḥ sanaḥpariṣaditicatuścatvāriṃśadakṣaroyamatidurgā maṃtraḥ gāṇiviśvānāvetyādiatidurityaṃtaścatuścatvāriṃ śadūrṇevagāṇidurgāmaṃtraḥ viśvānāmevetyādidurgāṇi padāṃtaḥ saṃpūrṇamaṃtrevaviśvādurgāmaṃtraḥ siṃdhuṃduritātyagni rityārabhyanāvevapadāṃtaḥsaṃpūrṇamaṃtraḥsiṃdhudurgāmaṃtraḥ agniḥ jātavedaseśunavāmetyādikaḥ siṃdhuṃduritātipadāṃtaḥsarva maṃtrevaagnidurgāmaṃtrityarthaḥ itipadārthādarśādyanusārī paṃthā harṣadīpikākṛtastu atiṣadititryakṣarotidurgāmaṃ traḥgāṇiduritānigāṇidurgāthāḥ viśvānītiviśvādu rgāyāḥsiṃdhurviti siṃdhudurgāyāḥagniḥtyitiagnidurgā yāmaṃtrititryakṣarāevapaṃcāpimaṃtrāityāhuḥ atredaṃvaktavyaṃ tri ṣṭuvīritetitvanmate'saṃlagnemapūrṇaṃ maṃtrasvarūpasyatryakṣarātma naḥkaṃṭharaveṇaivoddhṛtatvādādyaṃtapadamapicānatiprayojakaṃ pṛ0 228a) atidurgeyamitidurityādimātrādevābhīpsitārthalābhāt aṃgaṇesthaṃḍilaṃkṛtvāvalyaṃtekaḥ prayogaḥ agniṃsthāpayi tvātadagrejapitiparaprayogaḥ | ubhayatrāpihomaḥkiṃcida nuṣṭeyevetiharṣadīpikākāraḥ paścimāmukhitismara ṇamātrārthaṃ pūrvamevatathāparibhāṣaṇenāpūrvavidhānāsaṃbha vāt śālīnityādikastānevabhakṣayedityaṃtekaḥprayogaḥ vrāhmādyājyāṃtāṣṭadravyaiḥpratyekaṃsahasrasaṃkhyayāhomātsaṃpa llābhitiprayogāṃtaraṃ sikatāprayogamāhabhāskarityādinā sākṣātsamudragāminyābhāgīrathādeḥ svacchaṃjalaṃyatrasthāne bhavatitataḥsikatāvālukāuddhatyaśuṣkāḥkṛtvākarka rakeśādyapanayanarūpaśodhanaṃkṛtvāpaṃcagavyeṣuprakṣipyapū rvoktavidhināsaṃskṛtevahnaupalāśāparaparyāyavrahmavṛkṣyani rmitapādarvyāpracālayannevabhurjayitvāsiṃhādistherveū?kṛṣṇā ṣṭamyāṃviśākhādyanyatamanakṣatreguruśanyatiriktavāregṛhara kṣārthaṃgṛhegrāmarakṣārthaṃnagarerāṣṭrarakṣārthaṃrāṣṭreyatrakutraci tnasaṃkhyānmadhyapūrvādikramādavaṭān kṛtvāteṣugṛhara kṣodeśyatāyāṃpratyekaṃmadhyapūrvāgneyādikrameṇaprasthamitāsta thaivagrāmarakṣāyāmupadiṣṭyayāpāḍhakamitānagararāṣṭrayora kṣāyāṃśeṇacatuṣkarūpaghaṭapramāṇāḥsikatāmunāmaṃtre ṇābhimaṃtritāmadhyapūrvāgneyādikrameṇaprakṣipyatatramadhyepra stutadevatāmāvāhanādipūrvakamabhyarcyapūrvāditaścakrādyāyudhā nisaṃpūjyadevyādikāyudhāṃtadevatābhyovaliṃdatvānakṣatragraha rāśilokapālebhyopivaliṃdadyāt anenakarmaṇārakṣāsaṃpa dādivṛddhiścabhavatītyekaḥprayogaḥharṣadīpikāyāṃghaṭāḥ si pṛ0 228ba) katābhiḥpūritāvaṭeṣunidheyāitiviśeṣaḥ taṃtrāṃtare dekṣāṃ taraṃgacchatiyorthakāmītasyaivanāmnājuhuyāddhṛtena aṣṭādhikaṃ saptadinaṃsahasraṃśīghraṃsamāgacchatisotidūrāditi tasyanāmnāsā dhyanāmayuktenamaṃtreṇāṣṭottarasahasrasaṃkhyayā saptadinaparyaṃtaṃhu tvāparadeśaṃgataḥ śīghraṃsamāgacchedityarthaḥ tathā raktakāryāsayu ṣvāpimaṃtreṇā tānāmityādināśuddhatvaṃcapūrvoktadīnyābhāgīra thīgaṃbhīrajalādituddharaṇādinā vikārāḥ ṣoḍaśa kuḍavaḥka rṣacatuṣkaṃ carusthāpanaṃpaṃcagavyasthāpanaṃśilāsthāpanamapisi katāsthāpanavidhinākurvataḥphalasamānaṃ gomayāṃbhityane nagomayarasasyaivaprakṣeponagomayasyetidhvanitaṃ kapilāyāḥ kṣīramityādikramaḥ prayogāṃtaramāha ekonetyādinā pālāśa vṛkṣasyakāṣṭasyapīṭhaṃkṛtvātatrarekhāṣṭakaṃpūrvāparāyanaṃrekhāṣṭa kamevadakṣiṇottarāyataṃkṛtvaikonapaṃcāśatkoṣṭānisaṃpādyata tramadhyekoṣṭemāyāvījaṃvilikhyakoṇakoṣṭacatuṣkaṃvihāyeta rakoṣṭeṣuprathamapaṃktimārabhyaivakramāduktaṃcatuścatvāribarṇaṃmaṃ traṃlikhet evaṃrītyālikhitaṃyaṃtraṃjapahomasaṃpātādibhiḥ sā dhayitvākvacidrakṣyasthānenikhanettenoktaphalaṃsyādityarthaḥ idamevayaṃtraṃyadivivādaviṣayabhūmaunikhanyatetadājapapūrva kaṃtallābhaḥsyāt maduktaṃtaṃtrāṃtare vipratipattidharāyāṃnikha netraśyaṃtyupadravāḥsadyiti dhāraṇayaṃtramāha madhyeityādinā catasraḥpūrvāparāyatāścatasraścottaradakṣiṇāyatorekhāḥ kṛ tvānavakoṣṭānisaṃpādyamadhyekoṣṭemāyāvījaṃpareṣupūrvoktamaṃtrā ṣṭapādānālikhyajapahomasaṃpātasādhitamidaṃdhāraṇāduktaphalaṃ dadyādityarthaḥ visargaḥsaṃhāraḥ ādānaṃprayogānaṃtaraṃpranarmaṃtra pṛ0 229a) khīkaraṇaṃ yaduktaṃ vidhivanmāraṇaṃkṛtvāmaṃtramūrtiṃvisṛjyaca samudragāyāṃnadyāṃtukaṃṭhamātrejalesthitaḥ ahorātrejapenmaṃtramu ṣṭādhikamahasrakaṃ śuddhaṃmanuṃtaṃsvīkuryāditi ādānaprakāroyaṃ visargaprakārastumūlevoktitidik yasyodyotamatī satīguṇavatīmātāpitomāpatirnāmapremanidhvī tipaṃthakulabhūḥ kūrmācalojanmabhū mūpāsyaṃkṛtavīryyacācyutapadaṃvārāṇasīvā sabhūtajjepūrttimagādvipaṭalaḥśavdārthaciṃtāmaṇau 21 pūrvoktānidurgāmaṃtrasyapunaḥprayogānvaktumupakramācaranna nvetedināstraprayogatvenaivataṃtrāṃtareṣuprasiddhānātidurgāprayo galenetiyadikaściddhūyāttatsamādhānārthaṃtayauraikyamevāstī tipratipādayannevadināstratvenaivatatprayogānāha athodatyā dinā yattuatikrodhākrāṃtasyanahisyādityādiniṣedhaśāstra munnaṃghataḥ śatrunigrahamichataḥsādhakasyahitārthaṃpaṭalāṃtaramā rabhate itigūḍhārthadīpikāharṣadīpikākārābhyāmuktaṃ tatrayu ktaṃ pūrvapaṭalepirāgadveṣodrekānniṣedhaśāstrollaghisādhakahi tārthaprayogāṇāmevavahuśaḥpratipādanenātraviśeṣābhāvāt atidurgāmanuḥpūrvamuddhateva prātilomyenapaṭhitotidurgāmaṃ trevakṛtyāstramaṃtra sayathā tṛṣaripanaḥsadaḥvetihādanito yatīrāmamasomavānaśusedavetajāgniḥnyatāridudhuṃsiṃcaveṇā śvāviniṇirgāḍatiiticatuścatvāriṃśadarṇoyaṃkṛtyāstramaṃtraḥ harṣadīpikākṛtāṃpunaratrasaṃpūrṇamaṃtrasyaivapratilomatāṃpūrvatratrya kṣaramātrasyātidurgāmaṃtratāmabhyupagachatāmabhiprāyaṃnavidyaḥ na capūrvapaṭaloktotidurgāmaṃtrastryakṣarātmātattaduktaprayogopayo gībhinnevavināstratādātmyamāpannotidurgāmaṃtropṛthagevasoyaṃna pṛ0 229ba) tryakṣaraḥkiṃtu atidurgāṇītyārabhyasanaḥpariṣadityaṃtaścatuśca tvāriṃśadvarṇitivācyaṃ pūrvapaṭaleatidurgāmaṃtrastriṣṭuvuktaḥ sevadināstraṃ asāvevapratilomapaṭhitaḥ kṛtyāstramitita tphakvikādarśanenatathābhiprāyasyavarṇayitumatrākyatvāt atidurgāmaṃtrayorevapaṭalabhedāttvaduktimātrādevabhinnarūpatā kalpanepramāṇābhāvāccetiprāmādikevāyaṃpūrvāparagraṃthaḥ dināstramaṃtrasyaṣaḍaṃgamaṃtrānāha dināstrasyetyādi anulomo ditāt jātavedasethunavāmetyādinoktāt jātavedaseśunavā mahṛdayāyanamaḥ somarātīyatośirasesvāhe tyādipūrvoktamaṃ traiḥ ṣaḍaṃganyāsaḥkāryyitiphalitārthaḥ etenṛṣyādayopi tadīyāevetisūcitaṃ ṣaḍaṃgādīnityādināvarṇanyāsapadanyāsa yoḥ saṃgrahaḥ manorādyapadenaivaṣaḍaṃgānicapūrvavat drāṅāghena catānisyuratidurgāmanorapītivacanāt atravacanātsaṃpradāyā ccadrāṅstrīṃvlaṃsaḥitipūrvoktavījapaṃcakamapideyamitiviśeṣaṃpa dārthādarśakārāupadiśaṃti kṛtyāstramaṃtrasyaṣaḍaṃgamaṃtrānāha kṛ tyāstrasyetyādinā pratilomoditān āgneyāstramaṃtrakathitān tathāca oṃhrīṃduḥgniḥtyatāridudhuṃsiṃjādavedasemāṃrakṣarakṣāstrā yaphaṭhṛdayāyanamaḥ oṃhrīṃduḥvavenāśvāviṇirgādujātave dasemāṃrakṣarakṣāstrāyaphaṭśirasesvāhaṃtyādayaḥ pūrvoktājñeyā stramaṃtraṣaḍaṃgamaṃtrātrāpikṛtyāstramaṃtretebhavaṃtītiparyavasitā rthaḥ ṛṣyādayopiteevādinātrāpyakṣaranyāsapadanyāsapari grahaḥ kāryyabhedādevadhyānabhedamupadiśaṃstattatkāryyakāripra yogātpūrvaṃkramānurodhenadināstrasyopadiśatibhānuviṃvamityā dinā devīdhyānaṃtutaṃtrāṃtare udyānamadhyapūrvoktasiṃhaskaṃdhopa pṛ0 230a) risthitāṃ kālameghanibhāmugrāṃsarppabhūṣaṇabhūṣitāṃ śūlaṃkha ḍgaṃkuṭhāraṃcakheṭakharpparatarjanī dadhānāṃdakṣiṇānyaiḥsvaiḥkaradaṃḍai ritastataḥ atidurgāmanormūrttidhāvamānāṃviciṃtayediti vara dāridarābhītipāṇipadyairvirājitāṃ tāmaṃtrapratilomākhyāṃsiṃ hasthāṃciṃtayecchivāmiti viśeṣadhyānaṃtutatratatramūlakṛdeva vakṣyati sūryyarathasthitasarppatiryyagviṣagrastaṃsūryaviṃvagataṃa dhomukhaṃmūlādhāragatayākuṃḍalyācagrastaṃripuṃkālānalasaṃ nibhemūlādhārekṣipet evaṃdhyāyatiṣṭasiddhiḥsyādityekapra yogaḥ pūrvoktadināstramaṃtreṇaparitograstaṃsvādhiṣṭānacakresthitaṃ prāṇādipaṃcavāyusaṃvarddhitavahninādagdhovigrahaḥ śarīraṃyasye tyevaṃbhūtaṃcasvaripuṃbhāvayannevayaḥ prastutamaṃtraṃjapettasyeṣṭasiddhiḥ syādityaparaḥ maṇipūretyevaṃdhyāyatojapataḥsaivasiddhiḥ anā hatemaṃtravahninādagdhaṃripuṃciṃtayatopyevaṃ viśuddhasthānemaṃtra vahnihatasyaadhvāmukharipościṃtanādapyevaṃājñācakresthita syaripoḥ prakṛtāstreṇadāhanādapyuktasiddhiḥ mūlādhārogu dameḍhrāṃtarāladeśaḥsvādhiṣṭāneliṃgāduparitanonābheradhasta nodeśaḥsvādhiṣṭāneliṃgāduparitanonābheradhastanodeśaḥ maṇipūrakaṃnābhisthānaṃanāhataṃhṛdayaṃviśuddhasthānaṃkaṃ ṭhaḥājñābhrūmadhyabhāgaḥ sūryyaviṃvesthitaṃsūryakiraṇaiḥprati dagdhvaśarīravairiṇaṃdhyāyannevayadinābhimātrodakesthitvā maṃtramamumaṣṭottaraśatasaṃkhyayājapetadāsaptadinādarvāk vairimaraṇarūpeṣṭasiddhiḥsyāditiparaḥ prakāraḥ bhaumavāra mārabhyasaptadinaparyaṃtaṃsūryodayādastaparyaṃtaṃyadyamuṃmaṃtramā japettadāpīṣṭasiddhiḥ durgālayesthitvāprastutamaṃtreṇasaṃve pṛ0 230ba) ṣṭitāṃgaṃciṃtayannevayadyamuṃmaṃtramabhijapetadāpīṣṭasiddhiḥ durgā mūrtispṛśannevadinatrayamupavasantevāmunāmaṃtreyāprapīḍitaṃbhū lopariniviṣṭaṃsvaripuṃciṃtayannevacayadyamuṃmaṃtramabhijapettadāpyu kteṣṭasiddhiḥ ravirathagatasarppaviṣairdagdhānisarvāṇyaṃgāniyasye tyevaṃbhūtaṃripuṃsūryamaṃḍalesthitaṃciṃtayitvoṣṭyajalennaprastutamaṃ treṇatarppayatopīṣṭasiddhiḥ sūryamaṃḍalādāgatayājvālayāśa rīraṃgrastaṃśarīraṃyasyetyevaṃbhūtaṃripuṃdhyāyatopīṣṭasiddhiḥ rāhu ṇāgrastasyasūryasyamaṃḍalesthitaṃmaṃtravarṇamayairvāṇaiḥ parito viddhaṃsvaripuṃpratipadyadhyātvāyutasaṃkhyayāmaṃtramimaṃjapato pyuktābhīṣṭasiddhiḥsyāt pralayāgnisaṃnibhāṃsiṃhaskaṃdhārū ḍhāṃkālarātrisvarūpāṃdakṣavāmahastābhyāṃkrameṇaśūlapāśa dharāṃsūryamaṃḍalamadhyesthitāṃraktībhūtanetratrayanirgachaddhi sphuliṃganirdagdhaśarīroti evavyākulīkṛtoripuvigra hoyayetyevaṃbhūtāṃsarvairapiprakaṭatayājñātuṃśakyābhirdaṃṣṭvā bhiryuktāṃbhuvoḥkauṭilyenabhayānakīkṛtavadanāṃtarjanīmu drayāripuṃbhīṣayaṃtīdaṃṣṭrāniryatkiraṇaiḥsarvadiśāṃmadhyabhā gānprakāśayaṃtītriśūlenavai rivakṣaḥsthalasphoṭayaṃtī durgādevīpratipadyadhyātvādinatrayaṃmaṃtramimaṃjapatopīṣṭasi ddhiḥ astramaṃtrasyadināstramaṃtrasyoktānṛṣyādivarṇapadanyā sānkṛtvāpralayānalaprabhāṃkruddhāṃraktavastrāṃraktatrinetrāṃ siṃhārūḍhāṃdhāvaṃtaṃripuṃpratidhāvaṃtīṃkhaḍgenaripuśiraḥchi tvātatkālamevākāśamāgatāṃdurgāṃdhyātvātridinamupavasa nnevayadimaṃtramimaṃjapetutadāpyukteṣṭasiddhiḥ japasaṃkhyāke ticet tridinamityuktyāsūryodayādastaparyaṃtaṃnyāsādi pṛ0 231a) kālātiriktakāleyāvānjapaḥsaṃbhavatisaivaprātyahika japasaṃkhyetigṛhāṇa etāvatparyaṃtamuktaprayogātdineva kuryānnarātrāvapītyāha karmāṇyetatyādinā prayogāṃtaramā ha paścimetyādinā paścimāmukhaṃyatradvāramastitādṛśaśi vālayasthitaṃliṃgamityarthaḥ paścimābhimukhaṃyattiṃgasahasrasaṃ khyamitikarmadhārayaṃkecidāhuḥkāraskarasyasamidbhūtasaha srasaṃkhyakāṣṭeṣupratyekaṃtrikoṇaṃtadaṃtaḥsādhyanāmayuktānmaṃ trasyaikaikavarṇānālikhyameṣaraktenasaṃyojyasūryyamaṃḍaleprala yāgninibhāmityādimūloktaprakāreṇadevīṃdhyāyannevasaha srasaṃkhyayājuhuyādityartha prayogāṃtaramāha ūrddhamityādi nā bhujaṃgamaṃjīvaṃtaṃkṛṣṇasarppaṃ adhaḥsthitenaivoṣmajalenata dūrdhamevasthitakṛṣṇasapāsyetarppaṇaṃnatu vyaktyaṃtarāśrayaṇaṃ madhyāhnetyādināprayogāṃtaraṃ śūleṣuprotāhitāvairiṇopa yetivigrahaḥṛkṣavṛkṣetyādināprayogāṃtaraṃ khaḍgenakṛttaḥchi tto'hitoyathā prajapediti japeprakarṣaścavakṣamāṇalakṣaṇa kapallavāśrayaṇādirūpaḥ prayogāṃtaramāha prakalpyetyādi nā meṣarudhirapariplutatvaṃvāradvayaṃprāṇapratiṣṭātaḥpūrvaṃ homakāleca etāvatādināstraprayogānuktvākṛtyāstrapra yogānāha ādhārādityādinā svagṛhaṃmūlādhāraṃ prayo gāṃtaramāha aṃgāretyādinā citāgnausvagṛhādiṣvevakuḍo pariyathoktavidhināsthāpitacitāvahnau kecittu cittāva hniḥ citāyāṃdahyamānāyāṃdyovahniḥ sevanatukvacittasyā nayanaṃ nāpisaṃskārāṃtaramitivadaṃti caturdaśyāmiti pra yogāṃtaraṃ vraṇatailaṃbhallātakatailaṃ tuṣāsthītyādiprayo pṛ0 231ba) gāṃtaraṃ tuṣādhānyasya asthītimanuṣyasyetadubhayaṃmela yitvāpratimākārāṃ kṛtyāstrābhimaṃtritavālukāsaṃvaṃdhā vevatajjalasyakṛtyāstrakvathitatvaṃnatusaṃskārāṃtaraṃkiṃ cit taḍāgādītyādināvāpīkūpādiparigrahaḥ nadīnāṃ tuvalavadvegādvālukānāmekatrasthityasaṃbhavānnopādānaṃ anyathānadyādāmityevavaktumucitaṃsyāt kṛṣṇāṃgāretyā diprayogāṃtaraṃ pretabhasmamaṃtrākṣarasaṃkhyayājaptvāmahiṣājye nasaṃpṛktaṃkṛtvāmaṃtrākṣarasaṃkhyākāevaguṭikāḥkṛtvākṛtā prāṇapratiṣṭādevyāyāsutuśvitikāṣṭairvṛddhimāpannevahnauju huyāt śmaśānetyādināprayogāṃtaraṃ māhiṣaiḥpaṃcagavyairi tilākṣaṇikaḥprayogaḥ prayogāṃtaramāha saptāravāreṣvityā dinā aṃgāravāramārabhyasomaparyaṃtaṃkulikavelāsvevāgne yādiśaivīparyaṃtaṃsaptadaśasudurgāyāālayesthitāvālu kāgṛhītvāsaptamehanikulikavelāyāṃtadgrahaṇottaraṃtāḥ sarvāḥsaptāpivālukāekīkṛtyaspṛṣṭvāmuṃmanuṃjapedityarthaḥ yathāpureti viṣakāṣṭāgnauviṣakāṣṭadarvyābhurjayedityarthaḥ prayogāṃtaramāha vrahmadaṃḍītyādinā vrahmadaṃḍīvijayā makaṃ ṭikākākapikachraḥkarakrośanikāvajrakaṃdaḥ utsādaḥpuna rapyagamanābhāvaṃviśiṣṭa uccāṭanaṃ prayogāṃtaramāha ṣaḍviṃ duṣaḍbhūmityādinā ṣaḍviṃduḥkīṭaviśeṣoyasyanāmāṃtaraṃpaṃ cakūṭeti tasyapaṃcaviṃdavaḥśvetekonyavarṇaḥsacavarṣāsu prathamajalapātedṛśyate taduktaṃ paṃcakūṭasyakīṭasyapaṃcasyuḥ śvetaviṃdavaḥ bhinnavarṇastathācaikaḥsusnigdhaḥśvetavarṇataḥ bhavetsajaladāraṃbheṣaḍviṃduritikītititi puttalyāṃsādhya pṛ0 232a) janmarkṣavṛkṣodbhavāyāmitiyeśeṣaḥ mahāprāṇiśiraḥkhaṃḍā nityarthaḥ kapālaśakalānityasya itevārabhyaprayogāṃtare prāṇasthāpanaṃsādhyasya prayogāṃtaramāha ajetyādinā ahiṃ jīvaṃtaṃkṛṣṇasarppaṃ taṃdyaṭaṃspṛṣṭājapaḥtasyaivasaṃpūrṇasyahomaḥ sādhyetyādināprayogāṃtaraṃ viḍālaṃkṛṣṇamārjāraṃpūjādītyā dināpidhānaraktadastrāchādanaparigrahaḥ kṛtyāstrapāṭhapū rvakaṃprajvālanātkṛtyāstrāsamedhvitatvaṃvahneḥ vraṇatailenabha llātakatailaināmutahomānaṃtaraṃpaṭakarmakohomaḥsuṃdarami tyādināprayogāṃtara kramāditirājībhiṭayutahomaṃparisamā pyabhallātakasamidbhirayutahomaṃsamāpyatilatailenāyuta homaṃkuryādityarthaḥ atratailaśavdapratyekamabhisaṃvadhyati tipadārthādarśakāraḥsthāpitānilāṃkṛtasādhyaprāṇaprati ṣṭāṃhastenatu hṛṣākṛtyākarttāramapīti nanvevaṃsatyakartta vyatāprasaktauvyartheprayogavidhistannirūpaṇaṃcetyatāhasa japediti tathācātmarakṣābhavatyevetinatadakaraṇaṃprasaktami tibhāvaṭa || triṣṭupmaṃtraprasaṃgādiṃdratriṣṭupmaṃtropīhali khyate gṛtsamṛṣiḥtriṣṭupchaṃdaḥ iṃdrodevatā iṃdraśreṣṭāni draciṇānidhvehihṛt cittaṃdakṣiṇasyasubhagatvamasmeśiraḥ poṣaṃrapīṇāmariṣṭuṃtanūnāṃśikhāsvādyānaṃvācasudinatvama hrāṃkavacaṃsaṃpūrṇamaṃtreṇāstramitipaṃcāṃganyāsaḥ śīrṣāli keśravaṇanetraṃsadyoṇagaṃḍadaṃtoṣṭapāṇipadasaṃdhiṣusāgreṣu ādhārenābhijejaṭharastanepārśvapṛṣṭahṛnmastakeṣumanuvi nnyasatukrameṇavinyasyaivamaṃtravarṇānpadāninyasedbhūyodevatā tvaprasiddhyaisthāneṣveṣudvyaṣṭasaṃkhyeṣudehetārādyāniṣṭasaṃkhyāni pṛ0 232ba) maṃtrī śīrṣeśrutikapolāsaṃdakṣapārśvakuṭīṣuca guhyavāmaka ṭīpārśvesāṃsuguṃḍaḥ avaḥsruca ādhāranābhihṛdayevadane ṣuyathākramaṃ evaṃpadānivinyasyadhyāyet māṃtaṃgārātipī ṭhesthitamatirūciraṃnaṃdanekalpavṛkṣairmaṃdārādyairmanojñairvivu dhamuninutaṃnaprakārttasvarābhaṃ hastodyatsvarṇakuṃbhaprakarapa rigaladratūdhārāpravāhānvarṣaṃtaṃvāṃchitārthapradamarapatiṃsu prasannaṃnamāmiiti athapūjā ṛdhyainamaḥ 1 mṛddhyai 2 su khadāyai 3 manojñāyai 4 kāṃtyai 5 kāmadāyai 6 surūpāyai 7 kāmarūpāyai 8 ityaṣṭapīṭhaśaktīḥsaṃpūjya oṃ namobhagavate ranūmayāyasiṃhāsanāyanamaḥ itikarṇikāṃpūjayet iṃdra syavāmapārśvepulomanaṃdanāyainamaḥ puratomātalayenamaḥ ta toṃgadevatāpūjākesareṣuprathamāvaraṇaṃ maṃdārāyanamaḥ saṃ tānakāyanamaḥ 2 kalpavṛkṣāyanamaḥ 3 haricaṃdanāyanamaḥ 4 itipūrvādicaturdikṣu pārijātāyanamaḥ itimukhyasyapṛ ṣṭe itidvitīyakesareṣvevaaṃgādvahiḥ aṣṭadalamūleṣuā dityebhyonamaḥ viśvebhyodevebhyonamaḥ 2 marudbhyonamaḥ 3 prajāpatibhyonamaḥ 4 vasubhyonamaḥ 5 aśvibhyāṃnamaḥ 6 ru drebhyonamaḥ 7 sādhyebhyonamaḥ ititṛtīyaṃdalamadhyeurvaśyai 1 menakāyai 2 raṃbhāyai 3 ghṛtācyai 4 yuṃjisthalāyai 5 tilotta māyai 6 citralekhāyai 7 uttatāyai iticaturthaṃ dalāgreṣuguru bhyo 1 nāradāya 2 tuṃvurave 3 citrasthāya 4 abhramuvallabhāya 5 vājipataye 6 adityai 7 jayaṃtāya 8 paṃcamaṃcaturasreiṃdrāya pū rvavatvajrādayopiparataḥ itiṣaḍāvaraṇāni puraścaraṇārthaṃ lakṣaṃjapaḥ trimadhurasiktaiḥkapalairdaśāṃśenahomaḥ śeṣaṃpūrvavat pṛ0 233a) athaprayogaḥ dūrvātrikaiścāthasahasrasaṃkhyaṃdugdhāplutaiḥ saptadi naṃhunedyaḥ rogairvimuktaḥsahavaṃdhuvargaiḥ śataṃsajīvecharadānaro sau prayogāṃtaraṃ pāśāṃkuśaukāmabhaṃbhītimudrāṃkarairdadhānaṃka malāsanasthaṃ raktāṃśukālepanamālyamenaṃśadvīpatiṃtalpatale niśīthe viciṃtyapāśāṃkuśaśāktivījai yuktaṃmanuṃmaṃtritamaḥ sahasraṃ japannanaṃgānuracinnavṛttimayyurva śīmānayatenijāṃke itikāmamudrāvaramudrāpāśāṃkuśābhyāṃpuṭitaṃśaktivījaṃ ta thācāṃhrīṃkroṃiṃdraśreṣṭānidraviṇānītyādiṛk itisaptatriṃ śadakṣarakaṃmaṃtraṃsahasrāvṛtyājapatovaśyamurvaśyādyākarṣaṇaṃsyā dityarthaḥ prayogāṃtaraṃ varābhītiśaktīḥ paviṃvāpihastairvahaṃtaṃ suraktaṃprasannānanāvjaṃ varalārānimenaṃviciṃtyārkaviṃveprajapyā tsahasraṃsamṛddhyaidinādāviti dinādauprātaḥprayogāṃtaraṃ pṛthu lāṃyomadhurayutāṃśālīnāṃmaṃjarīṃjuhotyagpraḥ saśālipūrṇagṛ hasthānmaṃtritamomaṃḍalatrayādarvākiti trimadhurasiktābhirmaṃ jarībhiḥsahasrāyutādisaṃkhyayājuhvūtaḥ puṃsovaśyaṃmaṃḍalatrayāda rvākśālisamṛddhiḥsyādityarthaḥ gīrvāṇeṃdrāstumaṃḍalatrayāva dhikālohomasyaivanaphalasye tyāhuḥ mūlasvārasyaṃtunātrārthe tvanmatekiyān prayogakāliticet yāvatālaghugurukārya vyavasthitasahasrādisaṃkhyāpūrttistāvānevetigṛhāṇa eke nayadinasiddhiritinyāyastusarveṣāmapyādaraṇīyevetidi ka prayogāṃtaraṃ vaiśvadevaviracitaugṛhāśramīyojuhotivasusaṃ khyamaṃdhasā tasyabhaktamatimiṣṭamanvahaṃsaṃprayacchatisahasralo canaḥ prayogāṃtaraṃ sakṛduccaritopyamarādhipatirmanuvaryyamamuṃ disasyamukhemukhajasyakuṃṭuṃvayutasyaparaṃpradadātyaśanaṃdinaśaḥ pṛ0 233ba) sarasaṃ prātarekavāramapimaṃtramamuṃjapatovrāhmaṇasyakuṭuṃvayuta syāvaśyamatnaṃprayachatīṃdrityarthaḥ athayaṃtraṃ sādhyākhyākarmayu ktaṃśikhipurayugalasyālikhetkarṇikāyāṃtāraṃ koṇeṣuvī jaṃvasudalakamalekesarodyatsvaraudye dikpatreṣviṃdriyārṇān guhavadanamitānkoṇapatreṣupaścādāvītaṃvyaṃjanārṇairava nipurayutaṃyaṃtramaiṃdraṃtadetaditi ṣaṭkoṇakarṇikāyāṃpraṇa vaḥtanmadhyesādhyanāmādiḥṣaṭkoṇeṣvāvṛtyālamitīṃdravī jī tadvahiraṣṭadalasyakesareṣudviśaḥsvarāḥ pūrvādicaturdi kdaleṣupaṃcaśaḥpaṃcaśaḥāgneyādividikdaleṣuṣaṭdhā ṣaṭdhāmaṃtravarṇāḥ tadvahirvṛttaikādayaḥtadvahiścaturasrami tyarthaḥ tatphalaṃtatraiva ālikhyedaṃtāmrapatresujaptaṃhutvāvahnausā dhusaṃpātasiktaṃrakṣāṃkuryyātsthāpitaṃmaṃdirādaurakṣobhūtapreta caurādikebhyaḥ iti yadadyakaccavṛttahannudagāśrabhisūryye sarvaṃtadiṃdratevaśeitīṃdragāyatrīcatritrivarṇakrameṇapūrvava dbhupurevalekhyeti sūryyaputrasūriyamitivarṇatrayaṃlikhenu sarttavyaṃ athalavaṇamaṃtraprayogānādarśayituṃpratijānīte athaviti yadyapicaikaikanirapekṣasyajapohomādiṣṭaniyogā dṛvāṃbhedasādhanamanupayuktaṃ tathāpiekaikayāprajuhuyādṛvetyā divakṣyamāṇaprayogetadupayogāttadbhedaṃsādhayitumāha ṛgyā dyāḥkathitāiti atragraṃtheṛcāmadyāḥvarṇāḥkathitānasaṃpū rṇāityarthaḥ tadevaviśadīkṛtyadarśayati pūrvetyādinā lava ṇāṃbhasipūrvikāṛkpūrvāprathamāstītyarthaḥ tenajapahomādi ṣutasyāḥ pūrvaṃviniyogobhavati sācasaṃpūrṇodgatācāryyaiḥpṛthi vīmudakaṃvotkāṇāṃbhasītitataḥparaṃtīkṣṇosyugrosihṛdayaṃtave pṛ0 234a) tilavaṇasyagīḥ pṛthvīiticamātālavaṇasyavaruṇaḥpitā pra thameyamiti pṛthvīiticaturthasvarotaraṃsaṃdhyabhramaṃhrasvakaraṇani rāsāyamūlakṛtopipṛthvīitidīrghāṃtadvyakṣarapāṭhevasaṃmatapala vaṇa maṃtrasyadvātriṃśadakṣarakatvasyapūrvamuktasyapṛthivītitryakṣa pāṭhevirodhāpateḥ etenṛgādyākathitāpūrvalavaṇāṃ bhasīti mūlapāṭhaṃkvacillekhakapramādapatitamapiprāmāṇikaṃmatvāpūrva lavaṇetyādipūrvāṛknatulavaṇetyādetyupadiśaṃtaḥpratyuktāḥ ācāryaiḥpṛthivīvarṇabhūtaṃlakāramārabhyaivaprathamādyāṛvupakra māt sarvatraivapūrvapadasyapāṭhādarśanācca dvitīyāṃsūcayati lava ṇādidvitīyeti sāsāvuddhatātaireva dvitīyāyālavaṇeityupa kramaḥ hūyamānetvitikutonidreticakutoratiḥ lavaṇaṃpacatī tyuktvātathāpāvayatītica lavaṇaṃchiṃdatīttyuktvābhiṃdatītira bhāṣyanu amukasyadahagātrāṇidahamāṃsaṃdahatvacamiti tṛtī yāṃsūcayati anyādahādyeti anyātṛtīyā saṣāśuddhatātaiḥ da heticatṛtīyābhavedavupakramaḥ lagasthiyajjānītyasthibhyośa vdaṃmajjikāṃdaha tatoyadītisaṃbhāṣyavasatīti padaṃvadet yoja netiśanevarṇānradīnāṃvāśatāṃtareiti caturthīṃcasūcayati daṃdagdhveti ācāryyairapyuddhataṃyathāḥ taṃdagdhvaticaturthyādauna yameśīghramityuta agneityetadaṃtesyāllavaṇasyetitejasā naga relohavarṇāḥsyuḥprakārekṛṣṇavarṇakāḥ sarppetyaṃtekṛtārgetile natraivavaśārṇakāḥ māyātvitisyāllavaṇamaṃtravarṇāḥ puraskṛtaḥ itipaṃcamīmṛcaṃcasūcayati yātepūrveti eṣāpicoddhṛtātaiḥyā terātriḥśalyaviddhasyaśūlāgrāropitasyaca yāterātriritiproktā mahārātriritīrayet sāterātrirmahetyuktvāniśetyevaṃtupaṃcamī pṛ0 234ba) tī praṇavaḥpāśamāpecāṃkuśavījamidaṃpurā vāgviṃdrāmṛtavī jāniyaṃlaṃbaṃtadanaṃtaraṃ ciṭimaṃtroṃtimebhāgemadhyeṛkpaṃcakaṃ mataṃ evaṃmilitvāmaṃtroyamekodvyagnibhujākṣaraḥ tathāca oṃ āṃhrīṃkroṃyaṃlaṃbaṃlavaṇāṃ bhasitīkṣṇesyugrosihṛdayaṃtava lava ṇaṃsyapṛthvīmātālavaṇasyavaruṇaḥpitāḥ lavaṇehūyayāne tukutonidrākutoratiḥ lavaṇaṃpacatipācayatilavaṇaṃchiṃda tibhiṃdati amukasyadahagātrāṇidahamāṃsadahatvavaṃ dahatvaga sthimajjāniāsthibhyomajjikāṃdaha yadivasatiyojanaśa tenadīnāṃvāśatāṃtare taṃdagdhānayameśīghramagrelavaṇasyate jasā nagarelohaprakārekṛṣṇasarppakṛtārgale tatraivavaśamāyā tulavaṇamaṃtrapuraskṛtaḥ yāterātriḥśalyaviddhasyaśūlāgnāropita syaca yāterātrirmahārātriḥsāterātrirmahāniśā oṃciṭiciṭi cāṃḍālimahācāṃḍāliamukaṃmevaśamānayasvāhā itidvātriṃ śaduttaradviśatākṣaroyaṃmaṃtraḥ 232 itiniṣyantorthaḥ ṛṣyādi kamāha aṃgiretyādinā padmapādācāryyairmāyāvījaṃvījamuktaṃhi śaktiḥsyāt kroṃkāroyoṃkuśākhyātaduktityuktaṃ asyadvātriṃ śadadhikadviśatākṣaramahāmālāmaṃtrasyaaṃgirāṛṣianuṣṭup chaṃdaḥagnirātridurgābhadrakālyodevatā hrīṃvījaṃkroṃśaktimaṃ trasiddhayejapeviniyogityādikaṃsaṃkalpavākyaṃ oṃaṃgiṭase ṛṣayenamaḥ anuṣṭubhechaṃdasenamaḥ śrīmadagnirātridurgākālī bhyodevatābhyonamaḥ hrīṃvījāyanamaḥ kroṃśaktayenamitiṛṣyā dinyāsamācaret tataśca oṃciṭiciṭihṛdayāyanamaḥ cāṃḍāli śirasesvāhā mahācāṃḍāliśikhāyaivaṣaṭ amukaṃmekavacāya huṃ vaśamānayanetrātrayāyavauṣaṭ svāhāstrāyaphaḍtimaṃtrairaṃ pṛ0 235a) guṣṭādiṣuhṛdayādiṣucavinyaset tataścānuṣṭeyaṃdhyānamāha nava kuṃkumetyādinā dakṣādūrddhayorādyetadadhastanayoraṃtyeityāyudhadhyā namagnidhyānaṃ vāmādhaḥkapālaṃ vāmorddhaṃpāśaḥ dakṣorddhamaṃkuśaṃ dakṣādhastāttriśūlaṃ rātridhyāne dakṣorddhavāmorddhavāmādhyedakṣo dhohastaparyaṃtaṃvakrādyāyudhānikrameṇadurgāyāḥdakṣādhaḥkare ṭaṃkaḥparaśuḥ vāmādhaḥkarekapālaṃvāmorddhakareḍamaruḥdakṣorddha karetriśūlaṃbhadrakālyāḥ puraścaraṇajapasaṃkhyāmāha ṛkpaṃ cakamityādinā samyakaciṭimaṃtrādisahitaṃ ayutamitisama rthamadhikṛtya asamarthasyatusahasratrayaṃjapasaṃkhyā yaduktamā cāryaiḥ ayutaṃsaṃpatomaṃtrīmaṃtrakūpaṃcakānvitaṃ pūjayettrisaha sraṃvāsamyagenaṃsamāhititikāryagauravalāghavābhyāṃvājapa saṃkhyāgurulaghubhāvaḥ taṃtrāṃtaretukaścidviśeṣaḥ gaṃgādimukhya saritāṃtīradeśasamāśrite svayamevasamudbhūtadurgānilayane vaśī trisahasraṃjapedetadathavāyutasaṃkhyayā pūrvoktaṃciṭimaṃ traṃtujapettasyacaturguṇamiti prayogakuśalaḥprayogakaraṇeyo gyaḥ puraścaryāvatkālaṃtāvatkālaṃnityapūjāyyāvaśyakī sāpyuktaprāyā| kvacidviśeṣastaṃtrāṃtare bhīṣaṇe vahurūpācatī kṣṇadaṃṣṭrāmadotkaṭā māraṇīmohanīkāṃtākamaṃḍaludharāpica abhicārakarīcetiloṇamaṃtrasyaśaktayaḥ śaktayaḥpīṭhaśakta yaḥ pāśāṃkuśayuṭāśaktisarvaśaktipadaṃkamau lāsanāyanamoṃ taḥsyātpīṭhamaṃtrodhuvādikaḥ oṃāṃhrīkroṃsarvaśaktikamalāsa nāyanamaḥ itipīṭhapūjāmaṃtraḥ mūrttāvāvāhyagaṃdhādyairdevatāṃsaṃ prapūjayet aṃgairāvaraṇaṃpūrvaṃdvitīyaṃvahnimūrtibhiḥ tadvahiḥ śūlahastādiśaktibhiścasamīritā utkaṭādyaiścaturthītupaṃca pṛ0 235ba) māvṛttirīritā lokeśailoṇyamaṃtrasyavidhānamitikīrtitaṃ va hnimūrttayojātahedaḥprabhṛtayaḥpūrvamuktevaśūlahastādiśa ktirāha śūlahastāṃvikeśīdāruṇālavaṇapriyā varākarā līvātyugrātāmasyaścāṣṭaśaktayaḥ utkaṭādīnāha utkaṭo vikaṭākṣaścaśūlahastomahāvalaḥ agnijahnaḥkhaḍgadharaḥ kapālītāraṇapriyaviti lokapālāḥkathitāeva vajrā dayopyatralokapālapadenaivasaṃgrāhyāḥ sarvatrasāhacaryāt aṣṭāvaraṇatvaṃtunāmīṣāṃ paṃcamāvṛttirīritetyataḥ paṃcāvara ṇapakṣasyaivadhananāt yathāhi śrīrājarājeśvarasyadattātreyā numatatryāvaraṇapakṣeiṃdrādibhiḥsahavajrādīnāmekāvaraṇa tvaṃrudrayāmalādiṣuspaṣṭamuktaṃ tathehāpitayorekāvaraṇa tvasyavaktuṃśakyatvāditimaṃtavyaṃ maṃtrasyāsyadevatācatuṣṭaya muktaṃtatpuraścaraṇādāveva prayogetuvaśyākarṣaṇarūpeagnī rātriścadevatenatutaccatuṣṭayaṃ evaṃmāraṇaprayogedurgābhadrakā lyāvevadevatenataccatuṣṭayamityāha agnītyādinā prayogā nāha jānvityādinā rātroṃjānupramāṇejalesthitvāmanuma ṣṭottarasahasrādisaṃkhyayājapataḥ sādhvovaśībhavatitvekaḥ prayogaḥ nābhimātrejalesthitvāṣṭottarasahasrasaṃkhyayārātrau japatopiphalametaditidvitīyaḥ kaṃṭhamātrejalesthitvāta tsaṃkhyayājapatobhūyāvaśībhavetītitṛtīyaḥpakṣaḥ pūrvapra yogayorapilaghugurubhāvasatvenanarasāmānyotkṛṣṭanarava śyaviṣayalaṃkramādūhanīyaṃ nahilaghugurupakṣayoḥsamānaṃ phalaṃvrāhmaṇāpiśakyaṃvakṣuṃ yatsādhyanāmavarṇavidabhita muktamaṃtraṃtāḍapatrelikhitvākṣīramiśritajasekvathayetsasā dhyovakṣībhavatītyaparaḥprayogaḥ tāḍapatremaṃtraṃlikhitvābhadra pṛ0 236a) kālyāḥprāsādenikhananādapipūrvaṃphalaṃ evaṃvilikhyetyanena sādhyanāmavidarbhitatvamatrāpikāryyamityuktaṃ maṃtraṃsādhyanāmavi darbhitaṃkṛtvātāḍapatrelikhitvākhadirakāṣṭaprajvalitāgnautatpa traṃmāsamātraṃtāpayatośuktaṃphalaṃ trikoṇakuṃḍegavyadugdhenapra kṣālyakarkarāpanayanādināśodhitasaiṃdhavalavaṇasyasamyak cūrṇaṃkṛtvātaddhomātsaptāhaparyaṃtaṃphalaṃjanavaśyatvarūpaṃsyādityaṃ paraḥprayogaḥtrikoṇakuṃḍevadadhimadhughṛtayuktaiḥ seṃdhavala vaṇairjuhvatovaśyamevapṛthivīpatirvaśīsyādityaparaḥ prayogaḥ prakṣālanādināśuddhaṃsaiṃdhavalavaṇaṃprasthamātramānīyatatpaṃca dhāvibhajyatadaikaikabhāgenaprathamādikramādekaikayāṛvāpaṃ cadinaparyaṃtamekaikadineyasyavaśyatāmudiśyamaṃtrīyāmukapa dadvayasthāneyannāmollikhetsopamavaśyaṃvaśībhavedityaparaḥ prayogaḥ pūrvavadevaśuddhalavaṇamekonapaṃcāśadāvṛtyājuhu topikathitaphalasiddhiḥ śatruvaśīkaraṇepiśuddhalavaṇasyai vahomaḥ ghṛtamadhuśarkarātmakamadhuratrayasaṃyuktairlavaṇairhomā nnarādivaśyatābhavatītyaparaḥprayogaḥ pūrvaṃdadhnoniveśaḥsāṃpra taṃśarkarāyāitibhedānnapaunarukṣmaṃ atevamadhuratrayamadhyeda dhnevābhiniveśonaśarkarāyāitivadatāṃmataṃ namūlānumata mitipratīyate anyathāpaunaruktyāpatteḥ prayogāṃtaramāha maṃ tramityādinā aṣṭamītadīyaivakṛṣṇāṣṭamī sāṃgopāṃgāiti kahastahṛtpārśvakaṭīyatskaṃdhaukaṃdharābhujau pṛṣṭaṃtathodaraṃurū jaṃghe ityaṃmasaṃgrahaḥkaṃśiraḥ pātpādaḥ kaṃdharāgrīvā hastoma ṇivaṃdhottarabhāgaḥ bhujasūtpūrvabhāgaḥ upāṃgānibhrūpuṭaucatā rāgaṃḍaucanāsikā oṣṭauvadaśanājihvācivukāsyaṃsanābhica jaghanaṃyoniguhyecajānunīmaṇivaṃdhakau ṣaṣṭīgulphautathāṃgulyaḥ pṛ0 236ba) karayoḥpādayostūleiti saumyāṃsuṃdarīṃpaṃcāpiṃdvādaśāṃgulāḥ sarvāvayavāḥ aṃgopāṃgarūpāḥ pūrvokteva prāṇamaṃtrakṛtaṃyaṃtraṃe tadagnimapaṭalevakṣyamāṇaṃ prāṇapratiṣṭāpaneviśeṣastaṃtrāṃtare puttalikāyāhṛdayaṃspṛśanjīvihasthitityaṃtaṃjapet iṃ driyāṇispṛśansarveṃdriyāṇivāṅmanonayanaśrotraghrāṇe tiparyaṃtaṃ sarvāṃgaṃspṛśanprāṇāitārabhyasarvaṃśiraḥ spṛśa nsvāhetihuyediti mātṛkānyāsaḥ pūrvokteva maṃtranyā samevāhū niṭītyādinā atrastanayugmapadaṃkadidvayapadaṃca dvidvisthānavivakṣayābhihitaṃ śrutyordṛśoścadvivacanāde vadvidvisthānatvavivakṣovagamaḥ nāsāyāekatvādekasthā navodhakapadābhyāṃsahadvaṃdvakaraṇāccaikasthānatvavivakṣā lābhaḥ kukṣoḥsthānadvayarūpatayaivatathātvamapratyūhaṃ tathā camūrddhādiyāmvaṃtaṃviṃśatisthānānisiddhāni durvādikā nāmapiḍātyekaṃdvidvisthānatvabhramomābhūdityevamarthaṃśiṣṭa mityādināpunarāraṃbhaḥ dāruṇāsādhyanakṣatravṛkṣīyakāṣṭena khanet nikhanet nikhananaṃsarvāsāmapipratyekaṃdvyaṃgulādha stāt adhomukhīmiti sikyamayīputtalyabhiprāyeṇa vakṣya māṇamāraṇaprayogesarvāsāmapyadhomukhī tvādaraṇādvātatho ktiḥ prastutetuvaśyaprayogeputtalītrayasyāpiuttānasyaivani khananaṃnādhomukhasyā yaduktaṃkuṃḍāṃtaṃdvyaṃgulādhonikhanatu tarujāṃmūrttimuttānarūpāmiti uttānaṃdāravīṃkuṃḍenikhane nmaṃtrimaṃtritāmityācāryāśvavruvate dhūmenaspṛśyamānāmupari mayanajāṃlayedrarddhapādāṃ laṃvayedaṃvaresikthamayīmūrddhāmadhomu khīmityādivacanasiddhatvaṃhisikthamayyāḥputtalyādhomu pṛ0 237a) khītvaṃkuṃḍasyādhodārumayyāḥsvasyāsanasyādhaḥ miṣṭamayyaḥ sva pādasthitideśesvāsananikaṭeevakulālamṛnmayyāḥ kuṃḍasyorddha bhāgeṃtarikṣemayanamayyāḥputralyāḥnikhananasthāpanābhyāṃvini yogaṃkṛtvorvaritāyāḥpaṃcamyāupayogamādarśayati lavaṇenetyā di yathānyāyaṃ yasminnivaputtalyāmapidevatābhūtāyāṃmaṃtraṣaḍaṃga nyāsaṃpūrvoktaṃkṛtvā aṃgānivinyasetsvāṃgenathāpratikṛtāvapī titaṃtrāṃtaravacanāt jape diti ciṭimaṃtrasahitamṛkṛ?paṃcakami tipūrvoktameva saṃhṛtyeti aṃguṣṭādimārabhyamūrddhāṃtamityarthaḥ punastasyāḥputtalyāstunāvityupādānātpūrvamanenaprakāreṇasva tanaunyāsitidhvanitaṃ aṃguṣṭyadikānāmūrvvaṃtānāmekaikasthā natayāgaṇanayāṣaṭsthānatvaṃanyatrasthānadvayevarṇadvayamevā yaduktamācāryyaiḥ adhoguhyādabhedaḥsyādūrddhaṃbhedodvikesatī ti ayamarthaḥ guhyaṃpāyusthānaṃ tasyāpigopyatvāviśeṣāttatho ktiḥ tasmādadhaḥ tataḥpūrvatanasthānānāmaṃguṣṭāghūrvaṃtānā mitiyāvat atrorujānvādeḥ pratyekaṃdvidvisthānatvepyabhedaḥe kasthānatvamevavivakṣitaṃ ekaikavarṇasyaivāvṛtyātatatrorccādi dvayenyāsaḥkāryitiphalitārthaḥ ūrddhaṃpāyusthānatonaṃtaramu ktānāṃtu bhedodvidvisthānatātatrasthānadvayevarṇadvayaṃnyasanī yaṃnatvekākṣarasyaivāvṛtyānyāsiti tatkimaikaikasthānabhū teliṃganābhyādāvapyevaṃkāryaṃnetyāha dvikesatīti tathācai kavyaktikasthānevādhādevanatathāstanakarṇādiṣutathātvame vā bhyupeyamiti agnimādhāyeti pūrvoktavidhināgnisthāpanaṃ kṛtvā sādhyanakṣatrakāṣṭaistaṃprajvālyatatrāvāhanādipūrvakaṃmaṃtra devatāṃprastutāmagnirātrirūpāṃsāṇaṃsāvaraṇaṃṣoḍaśādyupacāraiḥ pṛ0 237ba) saṃpūjyastotraistutvākṣamāpya rūpyapātraṃkuśītāparaparyāyaraktacaṃ danarājikāpuṣpajalaiḥ saṃpūryyaarghyasthāpanoktaprakāreṇasaṃskṛ tyārghyaṃdatvātvamanenetyādibhirhutāśanarātrimaṃtraiḥ praṇamet du rgā bhadrakālīmaṃtraiḥpraṇāmastvagrevaktavyamāraṇaprayogevopayu ktonātre tidhyeyaṃ pūjārghyadānādikamapidvayoreveti yatupadā rthādarśakṛtā agnimādhāyasaṃdīpyasādhyanakṣatradārubhiḥ ta sminnabhyarcyamaṃtroktāṃdevatāmitimūlavacanasthasyatasminnitya syataṃtrāṃtaroktāsaneityarthaḥ agnaupūjāyāścaturthapaṭalevokta tayāpunarukteḥprayojanābhāvāt tathācataṃtrāṃtaroktāsanedeva tāmāvāhanādipūrvakaṃsaṃpūjyārghyaṃdadyādityuktaṃtannasādhīyaḥ taṃtrāṃtaroktāsanasyāprastutatvāt agnimādhyayānyatrapūjanea gnyadhikaraṇapūjāyāvādhaprasaṃgācca nacedaṃtavāpyanumataṃ anya thāgnaudevatāpūjācaturthapaṭalevoktetyādikaṃkutonavrū yāḥ tasmānnamūlārthoyamitisiddhāṃtaḥ athataṃtrāṃtaroktopya rthogrāhyaśacayadisvīkriyataṃtroktārthāvirodhīsyāditicet oṃ tathācāgrāvabhyarcyatataḥ pūrvadigbhāgecaturasrāṃhastamātrāya tāṃkuṃḍāccatuṣṭayadvādaśānyatamāṃgulamānenonnanāṃvedikāṃlā kṣāraktāraṃjitapādāṃmanoramāṃviracayya tatrasaptahastāyanaṃsū kṣmaṃśuklaṃnavaṃvastraṃcaturguṇīkṛtyaparistīryataduparyyapirakta vastraṃrūpaṃpratyekaṃsaptahastāyatamaṃtarvahirbhāvenacaturguṇīkṛtyā stīryatatraprastutadevatāṃpīṭhapūjāvāhanādipūrvakaṃsāṃgāṃsāva raṇāṃsaṃpūjyārghyaṃdadyāditiviśeṣotrāpyanusartavyitiphalitaṃ tadetaduktaṃtatrāṃtare kuṃḍasyapūrvadigbhāvecaturasraṃsamunnātaṃhasta mātrāyataṃlākṣāraktapādādikaṃnavaṃ tasminsuvimalaṃvastramā pṛ0 238a) stīryyādausuśobhanaṃ sūkṣmaṃcaturguṇīkṛtyasaptahastāyataṃnavaṃ ta syopariparistīryaraktavastradvayaṃpunaḥ viśālamiti sūkṣmaṃcapūrvava dguṇitaṃnavaṃ atrāsanepūrvarītyābhyarcyāgneḥpīṭhadevatāḥ āvāha nādipūrvaṃcābhyarcyāprastutadevatā sāṃgāvaraṇāpaścādayyaṃdānavi dhirmatiti prayogādāvitietanmaṃtraprayogasyādāvaṃtevārghyadānaṃ karttavyamityarthaḥ puttalīṃsaptadhānirbhidyetyuktaṃtatrayathechaṃnikṛṃ taneprasakteniyamamāha prathamavityādinā prokteṣvitidakṣiṇa pādādirūpaikaikavibhāgesaptasaptabhāgānyathechamevakṛtvāe konapaṃcāśadbhāgaistāvadāhutīrjuhuyāditiphalitārthaḥ ayame vamukhyaḥpakṣaḥ adhikāhutikatvāt ekaikāṃśasyaikādaśai kādaśabhāgapakṣaḥ punaritopimukhyaḥ yaduktaṃ saptānāmaṃgānā mekaikaṃsaprabhāgānvārudrāṃśānvākṛtvāhotavyaṃmaṃtrivaryyeṇeti dakṣiṇaḥpāditipuruṣavaśyatvābhiprāyaṃ strīvaśīkaraṇevāma pādāditvaṃ māraṇaiprayogepuruṣāṇāṃvāmapādāditvaṃvakṣyatitataḥ strīṇāṃmāraṇaprayogedakṣiṇapādamārabhyaivāvadānaṃkarttavyamiti vodhyaṃ māraṇaprayogeviśeṣaṃvaktuṃpūrvoktasakalāṃśenaviśeṣaḥ itidarśayati pūrvasaṃproktamityādinā tathācaputtalīcatuṣṭa yaṃnakṣatravṛkṣāditattadvastubhirevakṛtvātathaivakuṃḍādhodeśādi ṣunikhananaṃkuryāt paṃcamītulavaṇenakarttavyākiṃtuvarāhapā rāvatayorviṣṭetilā śuṃṭhīpippalīmarīcātmakaṃ tryūṣaṇaṃrāmaṭhaṃ higvaparaparyāyaṃbhatnātakavījaṃnivavījasarṣapāḥ sādhyavāyapā dasaṃlagnaṃrajaścetyekādaśadravyairmilitvāsānuṣṭeyeti pūrvoktaṃ lavaṇaṃsāmudraṃtadapitatrasaṃyojyaṃmahiṣīmūtreṇajalenasaṃpeṣaṇama mīṣāṃ ititrayodaśadravyāṇāmatrāpekṣā padārthādarśakṛtastuti pṛ0 238ba) labhallātakaviṃcavījasiddhārthānāṃtailamevagrāhyaṃ saniṃvati lasiddhārthavraṇaktailasaṃyutairityācāryavacanādityāhuḥ taṃ trāṃtaratayāsatyapisamādhānasaṃbhavekutomūlavacanasvārasyaṃpa riharjavyamititupratibhāti samyakvidhāyeti taccataṃtrāṃtare āyāmaḥpādayostasyāākadyāścaturaṃgulaṃ pādonadvyaṃgulā kukṣistāvadevāṃgulodaraṃ aṃguladvayamāvaktrātkaṃṭhadeśasya mānakaṃ śirasovaktramānaṃsyātsārddhayamihāṃgulairiti anya traviśeṣāṃtaraṃ paṃcāṃśenamukhaṃkṛtvātadarddhenagalaṃpunaḥśiṣṭe nasarvāṇyaṃgāniputtalīnāṃprakalpayediti durgāṃvābhadrakā līṃcetivākāreṇayugapadvayornadevatātvamitisūcitaṃ yu ktaṃcaitat yugapadvayorbhinnabhinnapīṭhadevatādhyānabhedenabhi nnamūrtitadāvaraṇādipūjāyāḥkarttumaśakyatvāt vākārābhā vetvagatyāpāṭhakramātpaurvāparyyeṇatadubhayapūjāsaṃbhavedapīti kecit vastunastu sarveṣvapipakṣeṣuprastutamaṃtramupakramyo ktāvaraṇādīnāmevapūjākaraṇīyānāgnitvādidharmmapura skāreṇaprāptāvaraṇānāmitikecit pratyekamevadevatātvaṃ paryāptaṃ navaturṣunāpidvayoritisūcayitumevapūjākaraṇīyā agnyādipadānāṃcaturṇāmapipratyekaṃprathamāṃtatvaṃmūlakṛtaḥ ekaikaivadevatāsvasvagurūpadeśenatattatkāryasamupadeśyāe tena pūrvatrāpi vikalpevanatūbhayapūjādyekprayogeitidhva nitaṃ aghyaṃdānamayyekadevatāyāevetirahasyaṃ trisaptāheti tathācamāsatrayamadhyekṛṣṇāṣṭamīmārabhyacaturdaśīparyaṃtaṃsaṃ bhavatsusaptadineṣvamuṃprayogamanusaratobhīṣṭasiddhirasādhyā yisyāditiphalitaṃ māraṇakarmaṇidakṣiṇāviśeṣastaṃtrāṃtare sa pṛ0 239a) svarṇaṃcasamuktāṃgāṃśoṇāṃdadyātsavarṇakāṃ dakṣiṇāṃsaptakarṣaṃtu dadyānmāraṇakarmaṇīti śoṇāṃraktāṃsavarṇakāṃsarvāvayavāva chedenekarūpavatīṃkarṣasuvarṇarūpamānaviśeṣāparaparyāyaḥ anyopiviśeṣaḥ śmaśānenirjanedeśevidadhyādābhicārikaṃ ya trābhicārahomaṃtukarotibhuvisādhakaḥ tatrābhitobhaṭairakṣāṃkā rayedātmasiddhaye tathā svarāṣṭrasaṃdhaukurvītanakurvītasvamaṃ ḍale yadikuryātpramādenasādhako' jñānamohitaḥ tadrāṣṭraṃpī ḍayatyevaśanakairbhūbhṛtodhruvamiti anyopiviśeṣaḥ sudarśana saṃhitāyāṃ krūrakarmāṇikurvāṇoriporāyurvicārayet la gnādvāśakunādvāpigrahāṇāṃsthitibhāvataḥ vedhacakrādvāma kādvāvivāryasuviraṃsudhīḥ abhicāraṃprakurvītanocedabhibhave tsvayaṃ pratikūlagrahagrastaḥkuryāccedabhivārakaṃ svayaṃduḥkhama vāpnotimṛtyuṃvāpratipadyatiti tathā śatrulagnenirvalecasva lagnevīryyavāhini aṣṭamasthānakeśatroryuktesaumyairnivīkṣite aṣṭamastheniśādhīśeśatrormṛtigṛhasthite anyeṣvathokhecare ṣumṛtyuyogopakāriṣu svasyasaṃmatalagnethajīvitevalaśāli ni ārabhetavadhodyogaṃviśatāṃdīkṣitonṛpiti nanvevaṃtata evaśatrumaraṇasaṃbhavātkṛtaṃprayogeṇeticenna eteṣāṃhimara ṇaprativaṃdhakatayaivopadarśanaṃ tathācatadabhāvaḥprativaṃdhakā bhāvaparyavasannaḥ nahiprativaṃdhakābhāvamātrātphalamutpadyate tasmātkāraṇasiddhyarthaṃprayogonusaraṇīyeva svasyagrahādyānu kūlyaṃcaprayogasyanirvipnaṃparipūrṇatārtheprayogaphalabhogārthaṃ vāpekṣinamititaduktaṃnahikāraṇasahasreṇāpiphalaṃbhava tisatyekasminnapiprativaṃdhakeitiśatrorāyurvicārayedityādi pṛ0 239ba) kamuktaṃ śatrormṛtyukārigrahāpekṣaṇaṃtudaṃḍacakrādinyāyenasā magnīsamavadhānārthamuktaṃ atevopakāriṣṭitinatvādhāyake ṣvityuktaṃ upakāritvaṃhyanyenaphalajananevaśyāpekṣitatvalakṣaṇaṃ sahakāritvamitisarvaṃsamaṃjasaṃ anyopiviśeṣastaṃtrāṃtare tasyā rātryāmuposyāthaparehanitusādhakaḥ prāṇāyāmādibhirapigā yatrījapahomakaiḥ vimuktapātakobhūtvāsapunarviharedvaśīti nanusādhyarkṣadrumeṇaputalīṃkuryādityādikaṃpūrvamuktaṃ tatrasā dhyajakṣatravṛkṣāṇāṃ jñānamaṃtreṇatadanuṣṭātumaśakyamevetyākāṃ kṣāyāmāśvinīprabhṛtisakalarkṣavṛkṣānādarśayati kāraska rityādinā kāraskaraḥkuvilādhātrīāmalakīkhadiraḥ śve tasāraḥ khadiraviśeṣaḥ kṛṣṇaḥkṛṣṇasāraḥkhadiraviśeṣaḥnā gonāgakesaraḥ rohiṇīvaṭavṛkṣaḥ plakṣaḥkarkkaṭīaṃvaṣṭaḥā mrātaḥ arjunaḥ kakubhaḥ sarjaḥ śālaḥ vaṃjulo'śokaḥ āmuḥ kāmaḥ kharkṣavṛkṣaṃchedayennakadācaneti pratiṣedhātsvakṣaṃvṛkṣasyai vasādhyarkṣavṛkṣatveddhārāṃtaratastacchedanaṃchinnasyaivavāputtalī karaṇaṃvodhye akṣarāṇāmapivṛkṣāstaṃtrāṃtaroktāyathā caṃdana kucaṃdanāgarukarpūrośīrajalaghusṛṇāḥ kaṃkola jātīyāṃsī muracora piṃpalāmūla graṃthirocanāpatrā pippalavilvagrahāruṇa tṛṇakalaṃvakāhukuṃmicaṃdinyaḥ sauduṃvarikāśmarikāsthi rāvjadarapuṣpikāmayūraśikhāplakṣāgnimaṃthasiṃdunanabheṭetinā ṣayā hīkuśāhradarbhāścakṛṣṇadarapuṣpī rohiṇahuṃgiramālā ḍukavṛhatīpāṭalicitrātulasyapāmārgga śatamasvātādvibhṛṃga rājarephāviṣṇukrāṃtāmuśalyaṣvāṃjalinā ḍūrvāśrīdevisahaitathai valakṣmīsadābhadre ādīnāmitikathitāvarṇānāṃkramavaśādaṣṭau pṛ0 240a) ṣadhayaḥ gulikākaṣāyabhasitaprabhedatonikhilasiddhidāminyititaṃtrāṃtare pyetadauṣadhiprayojanamuktaṃ yoyomaṃtrastasyatasyavarṇauṣadhivinirmitāḥ tattadvarṇotthaṃsaṃkhyābhirgulikāmaṃtrasiddhidā tathābhiṣekastaddharaṇaṃ tatsvādastadvilepanaṃ tatpūjācatathāsiddhirdāyakaḥsyāttacānyatheti nanusaṃbhavedratrapravṛttirvalavadaniṣṭādanuvaṃdhitvajñānesatyeva pravṛttisā mānyetasyakāraṇatvāt idaṃtusarveṣāmapidviṣṭaṃyannarakaṃtajjanakame vatathācapravṛtyabhāvānniṣyūlametatkṣānaṃsutarāṃtvetannirūpaṇami tyatāha ātmetyādi ātmarakṣātatkarmaprabhavapātakakṣayaṃgāyatrīja pahomādibhiḥsaṃpādyanarakapātādinivṛttiḥ yathāpurā prayogātpū rvaṃyathāpūrvoktalakṣaṇātmarakṣābhūttathaivaprayogānaṃtaramapikarttavyetya rthaḥ tathācaprāyaścittenayathāpūrvevabhaviṣyatinapunaḥ kaścidapipā pāṃśaḥsthāsyatītyabhiprāyaḥ yadvā yathāpūrvoktājñeyāstrādimaṃtreṣumṛtyuṃ jayagāyatrījapābhyāmātmarakṣāpāyavihitiścakarttavyatvenanirdiṣṭātathā sātrāpikāryyetyarthaḥ yasyodyotamatīsatīguṇavatīmātāpitomāpati rnāmapremanidhītipaṃthakulabhūḥ kūrmācalojanmabhūḥ sūpāsyaṃkṣatavīryyacā cyutapadaṃvārāṇasīvāsabhūstajjepūrttimagādbhujadvipaṭalaḥśavdārthaciṃtāma ṇau nanvātmarakṣāṃkuryādityuktaṃtatracakenaprakāreṇasācanu ṣṭeyetyākāṃkṣāyāṃmṛtyuṃjayamaṃtramupadiśati athetyādinārakṣāmevasūca yati yaṃbhujaṃtamiti vikṣitumapyakṣamasyakvācarvāsvādhīnīkaraṇe tathā cakimurvaritaṃrakṣāyāmitibhāvaḥ tryaṃvakaṃyajāmahesugaṃdhiṃpuṣṭivarddha naṃ urvārukamivavaṃdhanānmṛtyormukṣīyamā'mṛtāditidvātriṃśadakṣa royaṃmaṃtraḥ etanmaṃtrasyakaṃṭharaveṇānuddhārādyadyanmaṃtramabhidhāsyāmītyanu vitaṃtathāpyabhidhāsyāmītyasyavidhānanirūpaṇenopāsanārhaṃkariṣyā mītyarthaḥkaraṇāttadoṣaḥ atevavakṣyeityādivihāyaabhītyupasarga saṃvalitaṃkriyāpadamuktaṃ vaśiṣṭṛṣiḥanuṣṭuchaṃdaḥstryaṃvakodevatā śrīṃvījaṃhrīṃśaktiḥ taduktaṃśrīdevyaupraṇavauvījaśaktīyogaḥśivārca neiti praṇavāvityabhedenānvitaṃśrīdevyoḥyogaḥvibhaktairmaṃtravarṇaiḥ ṣa ṣaḍaṃganyāsakalpanamuktaṃtatkiṃ || || || || pṛ0 240ba) grāhyāḥ ṣaṭkarmmādikasādhaneyasmikasminnṛtaukāryamaṃtrāṇāṃ vāpyasādhanamitivasiṣṭasaṃhitāvacanaṃtattukālasahattvepra siddhāḥsūryodayamityādinoktāvasaṃtādipevṛtavova śyādiṣūpādeyāḥ| anyāvaśyakeṣurājakrodhaviṣagrasta prasavādiprayogeṣutuyasminkasminnapitṛtaunanutattatkarmani yamitatattadanupratīkṣayākarmakāryyamityarthakaṃgauṇarnnuparatvetu gauṇevṛtaukāryyāmityevavrūyāt | kecittu anyevasaṃ taṃpūrvāhṇaṃgrīṣmaṃmadhyaṃdinaṃviduḥ prāvṛṭkālaṃvāparāhṇaṃsaṃ dhyāṃnaśiśiraṃviduḥ itarāṃśepramāṇābhāvāt | navaṣaṭko ṇamevāstukṛtamaṣṭadalenamaṃtravarṇaistuyādibhirveṣṭanamevā stvitivāṃcyaṃ| patralikhitairathayādirvairṇairitimūlavirodhāpa nneḥ| varṇavṛttamiti| mātṛkāvarṇavṛttamityarthaḥ| itigūḍhā rthadīpikākṛtaḥ| tadetadavaśiṣṭenavahiḥ saṃveṣṭyetipadmapā dāvāryagraṃthaviruddhaṃ vaśayediti yaṃtrādīnāṃprāṇavatvakara ṇādvāretiśeṣaḥ nahyasyaivasākṣādvaśīkaraṇaṃphalamupadiṣṭa mititatvaṃ| iyatāpravaṃdhenamaṃtranirūpaṇaṃparisamāpyasaka lamaṃtradevatāpūjopayogimudrāḥpratipādamituṃpratijānīte āvāhanyādikāityādinā| mudrāpadavyutpattiṃdarśayati| yābhirityādinātathācamudaṃrāṃtiprāpnuvaṃtiyābhistāmudrāi tivyutpattirupadarśitā| yaduktaṃpṛthivyādīnibhūtānikani ṣṭāyāḥkramātmanāḥ| teṣāmanyonyasaṃbhedaprakāraistatprasannatā arcanejapakālecadhyānekāmyevakarmmaṇi| tattanmudrāḥpra yoktavyādevatāsannidhāyikāiti| paraṃtvatigopyāmudrāḥya duktaṃ akṣamālāṃcamudrāṃvegurorapinadarśayet| paratrāpi| najā pṛ0 241a) tudarśayenmudrāmahājanasamāgame guhyametanmuniśreṣṭatasmā drahasiyojayet anyapatrāpi| nādīkṣitasyamudrāṇālakṣe ṇāniprakāśayet kṣubhyaṃtidevatātasyaviphalaṃcakṛtaṃbhavedi ti| dṛtaratrāpi| muṃdarātītimudrāsyādyathaikāmuṣṭirevatu| sva lpabhedātkopaharṣopaharṣaujanānāṃjanayatyataḥ| tathaivasarvadevā nāṃmudrāharṣapradāmateti| aṃjalirevapuṣpaparipūrṇa āvāhana mudrā| kecittuhastābhyāmaṃjaliṃkṛtvānābhikāmūlaparvaṇoḥ aṃguṣṭaunikṣipetseyaṃmudrātvāvāhanīsmṛtetidarśanādanāpti kāmūlaparvaṇoraṃguṣṭadānapūrvakaṃracitoṃjalirāvāhanamudre tyāhuḥ| saivāvāhanīmudraivasthānakarmaṇi pradarśanīyatvena proktā nāmatusthāpanakarmopayuktatayāsthānītyevaṃrūpaṃsu vodhamevetitatroktaṃ| pronnatemitiūrddhīkṛtamaṃguṣṭayugmaṃya tretyevaṃbhūtācamudrāsannidhānakarmaṇipradarśanīyatvenataṃtra śāstrajñaiḥ kathitāityarthaḥsaivasannidhānamudraiva| ṣaḍaṃganyā sitipaṃcāṃganyāsasyāpyupalakṣakaṃ| tenapaṃcāṃgakarmatrastha lenasṛkalokaraṇāsiddhiprasaṃgaḥ| dakṣiṇahastenapuṣṭiṃkṛ tvādīrghāṃprasāritāmadhvomukhoṃcatarjanīṃevasyavāmapārśvā tpṛṣṭamārgeṇabhrāmayet| etadvrāhmaṇaviśiṣṭatarjanyevāva guṃṭhanasaṃlakāmudrā| dhenumudrāṃlakṣayati| anyonyetyādi nā| kaniṣṭānāmikādakṣakṛtiṣṭāvāmānāmikānyonyā bhimukhyenāśliṣṭāparasparasaṃlagnākāryā| dakṣyakaniṣṭāda kṣānāmāmullaghyatadvāmabhāgamāgatāyāmānāmikayāgnato yojanīyetiyāvat| vāmakaniṣṭādakṣānāmikācakaniṣṭetyā dimūlārthaḥ tatravāmākaniṣṭāyathāsthitaivadakṣānāmikāgra pṛ0 241ba) taḥ saṃyojyātarjanīmadhyātathaivaanyonyābhimukhāśliṣṭaiva tatra vāmatarjanīvāmamadhyamāpṛṣṭamullaṃghyattadakṣaḥbhāgamasadakṣama dhyamayāyojyāṃdakṣatarjanīyathāsthitaivavāmamadhyamayāyojyā mahāmudrāmupadarśayati| anyonyaṃgrathitetyādinādhomukha hastayoraṃguṣṭauparasparaṃgrathanenāvadvyaśeṣāḥsarvāṃgulīḥprasā rayedityarthaḥ| prayojayediti| mokṣātiriktakāmanāyāviṣaya midaṃ| mokṣārthināṃtumanasaivamudrādhyānaṃ manasārūpasaṃkalpāṃ mudrāṃmokṣārthināṃviduḥ| dṛtareṣāṃtusarveṣāṃhastābhyāṃśasyatevudhai ritivacanāt| yadyapinānāvidhāmudrāḥsaṃtitathāpisarvatropa yogābhāvāttatāḥ pradarśitāitidhvananāpadevatāyāgetisā mānyatonirdiṣṭamitimaṃtavyaṃ| athasarvamaṃtrajapopayuktamālā darśayatiādītyādinā ākārādibhiḥkṣakārāṃtaiḥkṛtāmā lākṣamālātannakṣapyagaṇanāmaṇitvenāviśeṣepimerutve napraveśovyāhateva| taduktaṃtaṃtrāṃtare| brahmanāḍīgatānādi kṣāṃtavarṇānvibhāvyaca arṇaṃviṃduyutvaṃkṛtvāsveṣṭamaṃtraṃjapetpunaḥ kṣārṇaṃmerumathotatrakalpayejjagadīśvari| tadālipirbhavedakṣamā lārddhaśatasaṃkhyayā| anayāsarvamaṃtrāṇāṃjapaḥsarvārthasādhakaḥ iti| śatārddhetyupalakṣaṇaṃ| śatenāṣṭottaraśatenacākṣamālāsaṃ bhavāt| anulomato'kārādilakārāṃtaṃsaṃviṃdukatattadvarṇo ccāraṇapūrvakaṃmaṃtramabhijapyakṣakāramaṃtrajapaṃvināsmṛtvāpunarla kārādikṣokāraparyaṃtaṃjapeditiśatākṣamālā| yaditvakārāṃ taṃpratilomatojapānaṃtaraṃkacaṭateṣaśalātmakavargāṣṭakā dimavarṇamekaikaśuccāryyāpimaṃtraṃjapettadāṣṭottaraśatākṣamālāṃ siddhyati| yaduktaṃakārādilakārāṃtaṃpaṃcāśanmaṇisūtrakaṃ pṛ0 242a) kṣakāramehasaṃsthānelakārādivilomataḥ| vargāṣṭakavibhede naśatamaṣṭottaraṃbhavediti| paṇikābhedenaphalaviśeṣamāhaḥ rudrākṣetyādinārudrākṣapadmākṣakuśagraṃthiputrajīvaraupyasvarṇa pravālasphaṭikamuktāphalaśaṃkhamaṇibhirdaśadravyaiḥpratyekaṃni rmitābhirmālābhiḥkrameṇasakalamanoratheśatrunāśepāpakṣaya putrasaṃpatsvepsitasarvakāmapravuradharalābhasaubhāgalmīprāpti kīrtiprāptirūpāṇikāryāṇisiddhyaṃtiekaikasyapaṃcapaṃcama ṇibhiḥkṛtayātupūrvoktadaśadravyāṇāṃmālayāmokṣaprāptiḥ syādityāha| etedityādināmaṇisaṃkhyābhedātphalabhedastaṃtrāṃ tare| paṃcaviṃśatibhirmokṣastriṃśadbhirṣanasaṃpadaḥ| sarvārthāḥsapta viṃśatyāpaṃcadaśyābhivādikaṃ| paṃcaśadbhiḥkāmyakarmasiddhiḥ syāccaturuttaraiḥ aṣṭottaraśataiḥsarvasiddhiraktaiḥkṛtasrajeti| nityajapetutaṃtrāṃtareviśeṣaḥ aṣṭottaraśatairmālāpaṃcāśaccatu ttaraiḥ saptaviṃśatibhirvākṣaiḥsarvasācāraṇojapiti piṃgala vitetuviśeṣaḥ sphaṭikapravālamuktāvāmīkaraputrajīvakṛ tamaṇibhiḥ| aṣṭotaraśatasaṃkhyaiḥkuryyājjapamālikāṃmaṃtrī| mokṣābhicāraśāṃtikavaśyākarṣeṣuyojapekrameśaḥiti| ma dhyamāyāṃnyasenmālāṃjyeṣṭetāvarttayekramāt| bhuktimuktipradaḥ soyaṃmaṇikāgaṇatakramaḥ| tathā| aṃguṣṭānābhikābhyāṃtuja peduttara karmaṇi| tarjanyaṃguṣṭayogādvividvaṣoccāṭanejayaḥ kaniṣṭāṃguṣṭakābhyāṃtujapenmāraṇakarmaṇi| tathā| aṃgulyagre ṇayajjaptaṃyajjaptaṃmerulaṃghate| asaṃkhyānenayajjaptaṃtajjapteniṣpha laṃbhavediti| tathāyenapratiṣṭitāmālātamevanumanuṃjapet| a nyamaṃtrajapāvidvānakāryākardividvudhaiḥ tarjanyānaspṛśetsūtraṃkaṃpa pṛ0 242ba) yetnoviśenayet| naspṛśevāmahastenakarabhraṣṭāṃnakārayet akṣāṇāṃvānalaiguṣṭenānyamakṣaṃnasaṃspṛśedityādayoviśeṣā asmatkṛtabhaktimadaṃgiṇyādibhyovadheyāḥ| etaduktamā lābhāveṃgulibhirapijapuktastaṃtrītare| aṃgulīparvabhirmaṃ trajaṃnikṣyaṃprakalpayet| madhyamānāmikāmadhyaparvadvitayaka lpitaṃ meruṃpradakṣiṇīkurvannanāmāmūlaparvaṇi| ārabhyama dhyamāmūlaparyaṃtaṃgaṇayetkramāt madhyāparvayugenaprakalpyame ruṃtvanāmikāmadhyāt| tarjanikāmūlāṃtaṃgaṇayedetatprakā ratovāthetiprakāradvayenaparvamālājapuktaḥ| paṃcasaṃkhyā bhiraṃgulibhidviṃrāvṛtyājapādaśa saṃkhyākojapaḥ siddhyatī tyeṣāṃgulimālājapaduktaḥ evoktaprakāreṇaivarekhābhirga ṇanayākṛṃptojaporekhājapaḥ| padaṃtveṣāṃphalaviśeṣastaṃtrāṃ tare| aṃgulījapasaṃkhyāṃtaḥphalamekaguṇasmṛtaṃ| rekhāsva ṣṭaguṇaṃviṃdyātparvabhiḥśatasaṃguṇamiti| eṣācaturvidhāpi mālākaramālocyate| tatraviśeṣastaṃtrāṃtare| aṃgulīrna vimuṃjītakiṃcidākuṃcitetale| aṃgulīnāṃviyogehi chidreṣusravatejapiti| athapūrvaṃśāṃtivaśyādikarmmā ṇyuktāni nahitānikiyaṃtītitrākyatevoddhuṃyenatattatkurmāṃ tarbhāvaṃtattatkarmaṇovudhātattatkarmoktaprakāreṇatattatkarmā nuṣṭīpeta| navātāvaduktamātrānuṣṭānādabhīṣṭalābhaḥ śrū yatehitaṃtrāṃtareṣutattatkarmadevatāpūjāvastrapuṣpādivarṇa bhedānmahānāḍaṃbhedānmahānāḍaṃvaraḥ| kiṃvaśītyādilakṣaṇā jñānetaduktaṃhamaṃkuvakāmanāyāmanuṣṭeyamitimadānevavyāku lībhāvityaṃtastadvibhāgalakṣaṇadevatādikaṃsarvamabhidhātuṃ pṛ0 243a) pratijānīte| athetyādinā| taṃtrāṃtaraśrutamapyatrāvaśyakamukta mevetinamaṃtrāṃtarapekṣākarttavyānāpyaprāmāṇyavuddhiritisūca yitumāha| sarvataṃtretyādi| vakṣāmāṇaprakāramanusṛtyakathi tānāṃprayogāṇāṃphalamevanotpadyateitivyarthaṃtannirūpaṇasyā dityanatāraṇikāgraṃthoktamemārthaṃsūcayitumāhaprayogetyādi rogādīnāṃsvayamupabhujyamānānāṃnirāsodhvaṃsaḥśāṃtiḥteṣāma lābhaḥ prāgabhāvapālanarūpastadattyaṃtābhāvasyottarottaramanuva rttanarūpovāstaṃbhanevaśyevāṃtarbhaviṣyati| natuśāṃtau| ateva parasenāmānāgamanarūpaṃparacakranivāraṇaṃstaṃbhanevāṃtarbhā vayaṃtitaṃtrajñāḥ| bhagavatāpiśivenastaṃbhanoktapītavastramā lādikamevopadiṣṭaṃparacakraprayogesaṃhitāyāṃ| nanucaurāghu padaveprāpteprāptavāraṃjapenniśi| paścamātimukhaḥsthitvāsavaurā napinātrāyeditistavarājavirodhaḥ cauratārāsyaśāṃtitayāpa ścimābhimukhatvāsaṃbhavāditivettaviśeṣavacanasyavalīyastvā t| rakṣāpyatiṣṭativartanarūpāyadivivakṣitātadāśāṃtideva| a niṣṭānāgamanarūpāsāstaṃbhanaṃaniṣṭābhāvasyottarottarasaṃvaṃdhā nuvartanarūpāvaśyamevetipārthakyaśaṃkākāryā| janānāṃsarve ṣāmitiviśeṣāṇaviśeṣyabhāvaḥ| kiṃtuvadhāyaduṣṭadaityānāṃ tathāśuṃbhaniśuṃbhayo rityādāvivaprādhānyasūcanāyajanānā mitisarveṣāmityevatuvivakṣitaṃvidheyatvaṃsvādhīnatvaṃtathāca sarveṣāṃsvādhīnīkaraṇamevavaśyapadārthaḥ tenanadhanaputrastrī hṛtādilābhānāmādhikyenakarmaṇāṃṣaṭsaṃkhyatvavyāghātaḥ| a tevavidheyatvaṃvacanakāritvamitipadārthādarśādivyākhyāpi pratyuktā| dhanaprāptyādāvavyāptatvāt| nanvevaṃcaudairhṛtaṃyadāpa pṛ0 243ba) śyetpaśvādidhanamātmanaḥ saptavāraṃtadājapyānniśiṃpaścima diṅmukhitiśrīrājarājeśvarīyakavacavacanavyākopaḥ| tvanāṃtesyaprayogasyavaśyatayādeśavaṃdeṃityādivakṣamāṇamū vacanāccaṃdradiśyevakaraṇīyatvāpanneḥ| athamahārājavaśī kāresamaviṃśadināvadhisaptaviṃśatidhājapyātpūrvāśābhi mukhaḥsthitaḥ ityādisaṃhitāvacanaṃsarvamatevavyākupyetaṃ| nahimahārājavaśyakaraṇaprayogasyāsyavaśyaprayogataṃ nāstītikaścidapimanasāpivaktumīṣṭe| yetastaṃbhanarūpaka rmmadiśāpūrvātmikāprāpyeta| nacavaśīkāronāmamatko pastaṃbhananamevetisarvaṃsamejasamitivācyaṃ| evaṃtarhitadā yattīkaraṇeprayogasākāṃkṣatvāpattiḥ| etatprayogābhidhā tānaṃtaramevoktasyākarṣaṇevaśīkāreekevavibhi rmanitisaṃhitāvyākopāpaniśca| nahyuktalakṣaṇastaṃbhana vidhināsahaikyamākaṇavidheḥsaṃbhavaduktikaṃ| pratiyogya bhāvasapaṃkṣatayātyaṃtaviruddhatvāt| nacānyathānupapattyā vacanalāttadvidhyaikyaṃśakyevaktumitivācye| mukhyavaśya paratayāvacanasyasaṃbhavenānyathānupapatterabhāvāditicet maivaṃ| viśeṣavanādevapūrvābhimukhatāyāvaśīkaraṇaviśe ṣesamupādeyatāsaṃbhavenatāvatkarmātaratvāsaṃbhavāditiṣe tucyate| mīpimatyeviśeṣavacanādevapaścimābhimukha tāsaṃbhavenāsyakarmmaṇovaśyāṃtarbhāvoniṣpratyūhaṃbhavatī tidikasmiṃbhanaṃlakṣayati| pravṛttītyādinā| kāryamātraṃhi mamānāgamanakrodhakaraṇavādavijayādilakṣaṇaṃpravṛtya dhīnaṃbhavatītitaśedhākrodhoyogaganīnāṃroṣorthasiddhevetitatra pṛ0 244a) tatralakṣaṇasamanvayaḥ| nacaivaṃbhojanādināśevṛtidapina syāditivāce| nahivayaṃstebhanasāmānyamuddiśyaprayoga mupadiśāmopituripusenāgamanādirūpatattatstaṃbhanamu diśyaivetinadoṣaḥripotsāmānyamuddiśyaprayogādbhoja nādipravṛtichāyātepīṣṭāpattirevāmithaḥparasparaṃprīti māpannānāṃvairosādanavidveṣaṇaṃ| nacodāsīnayoddveṣo tpādanaṃnātrāṃtarbhūtaṃsyāt| nahitauparaspadaṃtehavaṃtāviti vācīdveṣaṇakarmaṇomāhātmyavarṇanāyaivasnigdhānā miti| snigdhonāmapidveṣaṃjanayatikiṃpunaratathābhūtā nāmiti| lakṣaṇetaddeṣajanamityevapraviṣṭamityavyāpti parihārāsaṃbhavāt| parasparamityapimāhātmyamātradarśana paraṃ| ekataradveṣanirmāṇakarmaṇaupidveṣeevāṃtarbhāve nalakṣaṇetadaṃśasyāvyāptikaratvenapraveśayitumaśakya tvāt| svadeśanagaragrāmagṛhāditoniṣkāśanamuccāṭanaṃ yadyapideśādiniṣkāśitasmārddhasiddhamevagṛhaniṣkāśa namitivyarthitarāṃśityābhāti tathācamaulaṃnagarādi saṃgrāhakamādipadaṃvyarthaṃsyāditipūrvapakṣaḥśakyatevidhā tuṃtathāpinagarādevagṛhādevacāniṣkāśanaṃyasyodde śyaṃtasyāpiniṣkāśanasthoccāṭanevāṃtarbhāvamāviva yituṃtathoktiḥ anyathādeśāniṣkāśanasyaivatathātvenana garādimātranoniṣkāśanasyakarmmāṃtaratvāpattiḥsyāt| māraṇevarjayedviprānanyāścāpisudhārmikān| strījana vyatirikteṣurājavairiṣuyojayet| svarocatovālokā nāṃraktārthaṃvātadācaret nanulobhādbhavāpikuryānmaṃtrītumā pṛ0 244ba) raṇamityādivacanaprasaktaṃ māraṇaṃlakṣayatiprāṇināmityādi nā kṛtaprāṇapratiṣṭānāṃprajñanyādīnāṃhomakhananādinā prāṇa haraṇasyāpimāraṇatvāpatirityatāha| prāṇināmiti| svataḥ siddhaprāṇavatāmityarthaḥ| nanuśāṃtinaśyādikarmaniṣpādanā rthaṃmaṃḍapādinirmāṇepravṛttasyavṛkṣāprānayatatachedanādiṣu daivānmṛtaśilpādikasyamāraṇaprayogakartṛtāpattiḥ tadu ktalakṣaṇasyatatrāpyakṣusmatvāt naceṣṭāpattiḥ evaṃtarhimara ṇaśaṃkāyāḥsarvatrasatenaśiṣṭānāṃmaṃḍapatirmāṇādauniṣkaṃpa pravṛtterevānāpatteriticet maivaṃharaṇaṃnāmaharaṇodeśako vyāpāraḥ nahyatraśilpiprāṇanāśayudiśyāsaupravṛtoyena mārakatvamatrasaṃbhāvyena| nacaivaṃtrisaṃdhyestavapaṭhiturmāraka tvaṃtathāpidurvāraṃ| tasyamāraṇamudiśyaivastatpaṭhinṛtvāditi vācyaṃ| yadyāvaśyakaṃmaraṇaṃtadāgaṃgāyāmastitideśavi śeṣasyaivodeśyatvāt| nacaivamapiyatramaraṇamudiśyaprayogaḥ kṛtaḥprativaṃdhakenatuvalavatānatanniṣpannaṃ tatraprayogeti| vyāptiḥ tatraprāyaścittasyalaghutveneṣṭāpatreḥkarttumaśakyatvā ditivācyaṃ| evaṃtarhiharaṇodeśyakoharaṇānukūlovyāpā revaharaṇapadārthaḥ prakṛtestunacaivamapiśyenayogādāvati vyāptiḥ vairimaraṇasyaivatatroddeśyatayāmaraṇādhyāyakakhakha ḍgāvadyātādiprayojakatayācobhayadalasyāpisamāveśādi tivācyaṃ tādṛṣādvārakatenavyāpārasyaviśeṣaṇīyatvāt nahi śyetayāgādirūpovyāpāro'dṛṣṭamadvārīkṛtyaivavairimaraṇo hetutāmāpadyate kiṃnuśyenamāgādadaṣṭaṃtenakhaḍgābhidyātā diniṣpattiḥ tatomaraṇamiti| nacaivaṃśiṣṭānāmapyatrapravṛ pṛ0 245a) ttyāpatiritivācyaṃ śyenādvadhovadhāvadhāccanarakamitiparaṃpara yānarakajanakṛtvāt| natvapaṃcadhopikratonarakajanakaḥ| nahiṃsyāditiniṣedhaḥ| viṣayatvāditicet evaṃtarhipaśunā majetetyādivihitopiyāgastathākiṃnasyāditi| ucyate| pa śuyāgehisvargamudiśyakriyamāṇovidhivaśyādviṃsāmapyaṃtaḥ kārayatinahiṃsodeśyakaḥ śyenādistuhiṃsāmenodiśyapravṛtta ityasti tayormahadavaiṣamyaṃnanvevamapisatīgamanādāvativyā ptiḥ evaṃprayāgādimaraṇepyatiprasaṃgaprasaktiḥ| nahitatravai dikapūrvakriyādṛṣṭaṃtenamaraṇamitibhavatyadṛṣṭaddhārakatvame vetibhramitavyaṃ| tādṛśakriyāviśiṣṭamaraṇasyamukhyaphalaṃpra tyevasādhanatvāt| nanukriyāmaraṇayorapiparasparaṃhenuhenuma dbhāvaḥ| prātpakṣikādagnipraveśyādirūpaktaprakāraṇādevamara ṇotpattaukriyāyānyasyānyathāsiddhatvāditicetmaivaṃ| vi hitānyatvenāpivyāpārasyaviśeṣaṇīyatvāt| nahisatīgama nādikaṃvihitenarat| nanvevaṃsatyasaṃbhaveṣaputranyādihomā diprayogāṇāmapimāraṇaprayogatvenasarvasaṃmatānāṃtaṃtraśā stravihitatvāditivetsatyaṃ| vidhātaṃhidvividhaṃ| aihikadha tarājavaśyatvaṃvairimaraṇādikāmanābhirekaṃ| āmuṣmikasvarga mokṣakāmanābhirdvitīyaṃ| adyamapivacanāṃtarapratiṣiddhapara strīgamanamadirāpānahisādigarbhaṃtadagarbhaṃvacetidvividhaṃ| i tthaṃcavanāṃtarāpratiṣiddhaṃsadyadvihitaṃtadevātravihitapadenocya te| nahiputtalī homādiprayogovacanāṃtareṇapratiṣiddhoyenā syavihitvatvamasmaduktaṃsyāditivihitānyatvasyasūpapādatayā nāsaṃbhavasaṃbhāvanetimṛtyuparihāraścayadijyotiḥśāstrādyavaga pṛ0 245ba) tamaraṇādhāyakatvaviśiṣṭatattatkālasyaviśeṣaṇadhvaṃsa ddhārādhvaṃsarūpovivaktitastadāyadivajīvanākhyavāyusaṃ vaṃdhasyāṃttaśetaraṃkālamanuvṛttirvivakṣitātadāvaśyakarma yadicamaraṇakālasyānāgamanamātraṃvivakṣitaṃtadāstaṃbha naṃ| evaṃsarppacaurādināśopitatprabhavāniṣṭasaṃbhāvanāni vṛtti| taddarśanābhāvasaṃdhīyottarottarakālānuvṛttitaddeśā nāgamanavivakṣābhedenamayathāyathaṃśāṃtivaśyastaṃbhaneṣvaṃta rbhāvanīyamitirātratrayopiyadijapanāśovivakṣitastadā śāṃtyādiśatrujayaprāgabhāvapadipālanarūpoyadivājapā tyaṃtābhāvasyottarottarānuvṛttilābharūpastadāvaśyaṃyadija yānāgamanaṃtathātadāstaṃbhaḥ śatrunāśastunatathā| śatrukṣa mebhavatideviśatenadīpastenaivapādarahitenaparājayesyeti saṃhitāyāṃśatrukṣayaśatruparājayayoḥ pṛthagupanyāsāti tyalamanalpajalpena māraṇaprayogaścanaivānuṣṭātumuvitaḥ narakajanakatvāt| nacaitaccaitanmetatprayogābhidhānānu papattiḥ sarveṣāmapinarakedveṣasaṃbhavāditivāvarṇayaṃtrāṇāṃ yaṃtrāṃkaṃvarṇasaṃvaddhāṃkayaṃtraṃaṃjasāitarayaṃtrāpekṣayānāyā sena saṃhitāyāṃtu nārīṇāṃvarṇayaṃtrāṇisadyaḥsyuḥphaladā nica| narāṇāyakayaṃtrāṇiphaladānibhavaṃtihītivyavastho ktā| tatraprathamatudiṣṭānikatipayavījamaṃtrāṇimūla kāraḥ prakaṭīkartusamupakramate athetyādinā taṃtreṣunatu taṃtre gopitān saṃdigdhārthakapadairnirūpitān etāvatāprā māṇyaṃsvakṛtapariśramasāphalyaṃcasūcitaṃ yaiḥsādhayatītyā dināyaṃtraprayojanamupadiṣṭaṃ yaṃtraṃcasarvamapisvānukūlatvenajā pṛ0 246a) tamedhāraṇādiṣuniyojyaṃnākhilaṃ| tadānukūlyajñānaṃve tthaṃ atasnānādinityakṛtyaṃvidhāyaseṣṭadevatāṃsaṃpūjyavra hmacaryyaṃkurvannevahaviṣyāśīcabhavennevasānukūledine svakuladevatāmārādhyayaṃtretikhitvārātrauca || oṃidaṃmelikhitaṃyaṃtraṃmiṣṭaṃtatkīdṛśaṃprabho| itipṛcchā mautridinaṃsvapyāt| tataścātādiprāptyānukūlajñānesati taddevayaṃtraṃpratiṣṭādināsaṃskṛtyadhārayet nivāraṇaduḥkha khaprāgbhyāsasvapnenaprātikūlyenavajñāneyaṃtrāṃtaramanusa rttavyaṃnanutaditi| etaduktaṃyaṃtraciṃtāmaṇau|| snānaṃkṛtvā śucirbhūtvāpūjayetkūladevatāṃ| lekhanaṃyaṃtrayatnene kāṃteyaṃtramuttamaṃ | dinatrayaṃprakurvītapūjāṃbhogavidhānataḥ tridinaṃbhūmiśāyīsyādvrahmacaryyarataḥśuciḥ tridinājjā yatesvapnaṃsādhakasyanasaṃśayaḥ| siddhaṃsādhyamariṃcaivasusi ddhamathavādhruvaṃ|| avaśyaṃvadatisvapneyaṃtrādhiṣṭānadevatā| ya dānajāyatesvapnaṃtadāsādhyaṃvinirdiśet| novedyathāśrutaṃ svapnetattathaivavinirdiśet| śrutvādevamukhātsvapnephala siddhiṃvidhānataḥ| yadānivāritāsvapnetadānyadyaṃtramutta maṃ ātevamamoktānimaṃtrāṇisuvahūnyapi yenayaṃtre ṇasaṃsiddhiryeṣāṃyeṣāṃprajāpate| tenatenahitadgrāhyaṃniṣi ddhaṃtuvivarjayet evaṃvilikhyayaḥkuryātsiddhirevaprakīrtitāḥ yasyakasyaprayogasyavidhireṣaprakīrtita iti| maṃtramahoda dhāvapi| śubhedinesamārādhyasveṣṭadevaṃyatātmavān svapyā tridivasaṃbhūmauhaviṣyāśījayerataḥ| idaṃmelikhitaṃyatrami ṣṭaṃtvatkīdṛśaṃprabho| itipṛcchānijaṃdevaṃpratyahaṃtaṃsamarcayan pṛ0 246ba) tṛtīyedivaserātrausvapnesaṃprāpnuyānnaraḥ siddhaṃsādhyaṃsusi ddhaṃvāśatrubhūtamathoidaṃ śatruyaṃtraṃlikhennaivatadātaditaralli khet svapnābhāvepitaddhitvāparaṃyaṃtraṃlikhetsudhīriti| tṛtīyitiprathamadvitīyayostadarśanābhiprāyeṇa| natuta traivaniyataṃ tridināditipūrvamuktatvāt| anyatraviśeṣaḥ ṛjurekhābhavellakṣmīrvakrarekhādaridratā yaṃtranirmāṇasa mayerekhānyatragatāyadi saphalaṃnabhavatyevacirāyāsajayā dapi vihitātyasthalevārṇaṃyadimohādinālikhet svapnā bhāvepitaddhitvāparaṃyatraṃlikhetsudhīriti| anyathāsiddhi māpnotidehajāpramathāpivā vihitākṣarajāleṣuluptamekā kṣaraṃyadi napūrṇasiddhimāpnotisākṣāchivasamopivā maṃtrā kṣaravilopenakartturāyuḥkṣayobhavet ālasyaṃvījalopena sādhyalopātkriyākṣayaḥ yaṃtrapīṭhasyasaṃkovādavyaktākṣara lekhanāt sarvayaṃtrāṇisiddhyaṃtisākṣāchivavacoyathā| tasmā tsamāhitobhūtvāsarvayaṃtrāṇisaṃlikhediti| athasarvayaṃtre ṣulekhyavarṇāḥ pradarśyaṃte yatraviśeṣataḥkarṇikādiṣuvījaṃ lekhyate nanāmnātaṃtatratattatkāryānuguṇasaṃbhūtasaṃvaṃdhivī jamekaṃkarṇikāyāṃlikhet|| hrīṃhrīṃhrūṃhyaiṃhauṃ itivāpaṃcī kṛtavījāni| etaduktaṃpadārthādarśakṛtvā| etāniapacī kṛtvāni etanmadhyetattatkāryyeekaṃvījaṃvilikhyatidvāṃdhvo bhāgādiṣusādhyasādhakādikaṃlikhediti| karṇikāmadhye vījāṃtaralikhatetutadvījādhastāt| kiṃvātattadbhūtamaṃḍalāṃtaḥ kiṃvātattadvahirvījamekaṃlikhet| vījānyapaṃcīkṛtasaṃtta kāvimadhyerppayetkāryavaśādvipaścidityarjunārvāpārijāta pṛ0 247a) darśanāt bhūpurasyacatuḥkoṇebhūtavarṇātsamarppayet| bhūpu rasyāṣṭakāṣṭāsuyaṃtragāyatrikān| tisrastisrolikheddevi tathā'paṃcīkṛtārṇakānitisaṃhitādarśanācca| tānivo ddhatānyarjunāvāṃpārijāte| prāṇāḥsaddīrghāḥ puruhutapā śidhanaṃjapaprāṇayutāḥsadaṃḍāḥ| aṃtyasvarāvarjitarikta bhāvāvījānyapaṃcīkṛtasaṃjñakānīti| prāṇāhakārāśca tvāraḥ kramālavarapakārairyutāḥ saṃtodīrghairdvitīyacaturthaṣa ṣṭādvādaśasvarairyutāḥ saṃtaścadaṃḍenānusvāreṇayuktāḥkāryāḥ paṃcamaścaprāṇoṃtyoyodīrghasvarastadatiriktenariktorahito rthāttenasahitodaṃḍavāṃścetiprāsādavījaṃparyyavasannaṃ| ete paṃcāpyapaṃcīkṛtavījapadenocyaṃteityarthaḥ tathājīvaḥ prāṇastathāśaktirdṛṣṭirvaśyādikaṃtathā|| maṃtrayaṃtrasyagāya tryauprāṇasthāpanakomanuḥ| bhūtadikpālavījāniyaṃtrasyāṃ gānivaidaśetitaṃtrāṃtaraṃ| asyāyamarthaḥ| jīvaḥsāṃtaḥṣāṃta yutobhuvanasvarasaṃyutaḥ nādaviṃdukalākrāṃtaḥsavisargaśca kathyata ityuktalakṣaṇovarṇaviśeṣoyaṃtrasyajīvapadavācyaḥ | sāṃtohakāraḥ ṣāṃtenasakāreṇabhuvanasvareṇaukāreṇa nārādināvasaṃvaddhojīvasaṃjñobhavatītyarthaḥ| tasyāṃtaḥka rṇikāyāṃmadhyavījādadholikhanaṃkāryyaṃ| hyauṃyaṃtrasyajīvaḥ syānmadhyavījādadhaunyaseditikāmikataṃtravacanāt| jīva vījasyamadhyesaḥ itisavisargobhṛguḥprāṇatvenaprasiddhonyo lekya ititṛcabhāskarebhāskarāyaḥ prāṇāhaṃsaḥ sohamitya kṣaracatuṣṭayaṃ| tasyaveśānādividikcatuṣṭayelekhaḥkāryaḥ haṃsaḥ sohamitiprāṇamaiśānyādikramāllikheditivacanāt pṛ0 247ba) anulomavilomavarṇatopyajapāṃśaṃbhudigāditolikhedi tisaṃhitokteśca| yaṃttujīvātmamaṃtrauparitodikcatuṣkerṇa śollikheditivacanamevaiśānyādiprāpakaṃdikpadasyavi dikparatvāditikaiściduktaṃtannayuktaṃ| tathāvidhasyapadasyā saurasyakalpanāyāṃpramāṇābhāvāt uktavacanaikavākyatvā rthamevatatheticet| madhyavījasyapārśvataḥsāṃtaṃṣāṃtaṃsvaraṃco kteśāṃtasyāccavisargayuk| śāṃtaṃtrayodaśopetaṃsāṃtaṃsānusva raṃvadedityādauśivatāṃḍavādivacanepārśvayorajapāmaṃtrali khanāmnānāttadekavākyatvāyatatrāpilakṣaṇāṃkiṃnaroca yeḥ| nacapārśvapadamayīśānādiṣulākṣaṇikamevāstviti dikpadamevapārśvayorlākṣaṇikaṃnasyāt navacadūnā manurodhvotpāyaḥ itivācyaṃ| dipadasyapārśvapadasyaveśānā dyarthakatvasyatvayāpikalpanīyatvenānekasthaleṣvasaurasya syatavāpyakṣasyatvāt| nacadikpadaṃsaurasyādevaviṃvidi śamatvaṣṭe| anyathātradikpadasyavidikparatvādititavai vagraṃthovyākupyet| vipadasyasatvāsatvayostulyatvesarvatravi padopādānamevānatiprayojanakaṃsyāt| kiṃca śavdasvārasyaṃ parityajyāpisarvaikavākyatvevikalpakalpevalupyeteti nakiṃcidetat| śaktiritimadhyavījasyatattatkalpoktasyo palakṣakaṃ| tenajīvavījasyaivamadhyamatveśaktivījābhāva sthalebhavatītivadaṃtaḥpratyuktāḥ| prāyaḥsarvatraivatatradvījā nālikhanasyopadiṣṭatvāt| kvacittādaśasthalābhāvepipū rvoktāpaṃcīkṛtavījalikhanasyasapramāṇamupadiṣṭatvāt| a nayaivadiśāyaṃtrasāmānyasyadaśāṃgakatvaṃtvayāpyupapādyaṃ| a pṛ0 248a) nyathāśaktyalikhanasthaletathātvopapādanaṃtavaivadurghaṭaṃsyā t śaktivījaṃsarvatraivalekhyamitivadaṃtopitasyadhīryāsaḥ dupalakṣaṇaparatvenaivāsyaupapattauśaktivījasyasarvatrali khatepramāṇābhāvāt| idaṃtuvacanaṃtattatkalpīyavacanāṃtara darśanātattadvījaparatvenāpiśakyaṃtanetumititeḥ sahasamu ccayenapramāṇībhavituṃprabhavati vastutastuyaṃtrāṃgāścamanūnva ktyekramādevamahāmate| āṃvījaṃśirudvatyadrīmitiprāṇa vījakaṃ| mukhavījaṃśrīmimadṛṣṭivījaṃtataḥ kramāditivi śiṣṭasaṃhitāgāyatrīmaṃtroddhāraprastāvepradarśanānnakevalaṃmā yāvījamātraṃsarvatrāvaśyakaṃ kiṃnupāśavījaśrīvījeapi tidhyeyaṃ| dṛṣṭiḥ netradvayaṃ| śrotradvayasyāpyupalakṣakaṃ| dṛṣṭi padapratipāyatvenahvayoranugamasyavivakṣitatvāttadaśatvavyā dyātaḥ| tayoścalikhanaṃmadhyavījapārśvayordakṣavāmakramāt imāṃnetrelikhetpārśveumūśrotretathaivacetidarśanāt| karṇi kālikhitamūlavījataḥ pārśvayoścanayanaśrutīlikhet| prāṇavījamapivinyasedadhobhūdhareṃisakṛtāvadyesyaveti saṃhitokteśca| pūrvaṃnetratadakṣiṇāduttaratastadvāmāddakṣi ṇataḥ krameṇadakṣavāmaścotraṃlekhyetapunaḥsvecchayāāmnā nakramavastusthityanurodhayoranusatvaṃsuvitatvāt| kecittubhṛ gumarudanalānāṃṣaṣṭavarṇasthitānāṃśirasidhatavidhūnāmeka vījatvabhājāṃ| prathitamidajagatyāṃyaṃtrajihvetināmatyaṃ nya satuvigataśaṃkaṃmadhyavījādadhastāmityupadiśaṃti| jihvā vījaṃpuronyaseditikvācitkaṃvacanaṃtatpuraḥ jihvāṃsprūmiti maṃtrasāravacanaṃca| tatrapramāṇatayopanyasaṃti| anyetu| a pṛ0 248ba) parasakalavarṇāḥ saṃhitodrāmarādraumanujakṛtanivaṃdhe ṣupyahokiṃnajihvāṃ gaditumihanajihvetyādiśaṃkāṃku lānāṃvivudhakarakulānāṃkenavāśvāsanaṃsyāt| tasmā dyatraivajihvāyāduktāyālikhataṃsmṛtaṃ| tadyaṃtramevaviṣa yonasāmānyamitisthitirityāhuḥ| vaśyādikamiti| ā dināśāṃtyādikarmāṃtarasyasādhyasyasādhakakriyāmāṃpadayo ścaparigrahaḥ caitreṇadeva'dasyavaśīkaraṇārthaṃmaṃtrekriyamā ṇe yatracaitrasyamamadevadattaṃvaśaṃkurukurvitivākyaṃlekhi mastiḥ tatracaitraḥ sādhakaḥdevadattaḥ sādhyaḥvaśamitikarmmaṃ kurvitidviruktaikriyāpade| aiteṣāṃlikhanamuktaṃsaṃhitā yāṃ| śaṣṭya|tāṃ sādhakasyākhyāṃmadhyavījoparinyaset dvi tīyāṃtaṃsādhyanāmamadhyavījādadhaulikhet| karṇikāma dhyavījasyapārśvayoḥkuruyugmakaṃ| āpreḍitaṃpatnavaṃvāku rusthānelikhetsudhīriti| āmreḍitaṃdviruktaṃ| pallavaṃvaśa yavaśayetyādi rāmapūrvatāpanīyepi| likhetsādhyaṃdvi tīyāṃtaṃṣaṣṭyaṃtaṃsādhakaitathā| kurudvayaṃtatpārśve iti| ṣa ṣṭyaṃtaṃsādhakapadaṃmadhyavījoparismṛtaṃ| dvitīyāṃtaṃsādhya madhapārśvayoḥ kuruyugmakamititaṃtrāṃtaraṃ| tatramāyāvījasya yaṃtremadhyebhiniveśadustatraprakāraviśeṣaḥ padārthādarśe| vījarephebhāgesādhyanāma| caturthasvarabhāgeuparisādhakasya | tayormadhyesādhyakanāmāṃśevaśamityādikarmakurvitikri yāpadaṃsādhyasyoparilekhyaṃ| yaduktaṃsaṃhitāyāṃ| tachaktire phabhāgetusādhyanāmākṣaraṃlikhet| turīyasvarabhāgetusā dhakasyavaśaṃkuru| sādhyasyoparisaṃsṛṣṭaṃvilikhetsarvasiddhaye pṛ0 249a) iti| ācāryāpi| sādhyaṃvartulasaṃsthāyāhṛllekhāyāḥka polayoḥ| athadesādhyanāmārṇaṃsādhakasyottarelikhet aṃtaragniśriyoḥkarmasādhakāṃśesamālikhediti ayamarthaḥ sādhyaṃsādhyāyāḥ kriyāyāḥ vācakaṃkurukurvvityādipadaṃ| sā dhyādināmasamāveśayogyavarttulākāratayālikhitapāyā vījasyakapolayoḥpārśvapoleṃkhyaṃ| adharehṛllekhāyādhobhā gesādhyanāmarephāṃśevalekhyaṃ| sādhakasyanāmārṇaṃnūttareu tkṛmṛtareśirasītiyāvat| tathācaturīyasvarabhāgevorddhede śesādhakanāmalekhyamityāyāti agniśriyorephacaturthasva rayoraṃtarmadhyekarmapadaṃvaśamityādipadaṃsādhakāṃśemadhyabhāgā dīṣadūrdhvaṃbhāgelekhyamiti| yadapitacchaktirephabhāgetusā dhyanāmāṃtaraṃlikheditipāṭhakaraṇaṃpūrvavacanasyakeṣāṃcit tatrāpyaṃtaraṃsāvakāśityarthyānnavaimatyaṃkiṃcidaṃśepi| sā dhyasādhakayormadhyeitiatrāpivivakṣitaṃ tatrasādhakasyopa ribhāgevaśamitisādhyasyoparibhāgekapolaparaparyāyeku rvitilekhyamityarthasyetopilavdhuṃśakyatvāt vījāṃtaḥsā dhakaṃsādhyaṃpṛṣṭedhaḥkarmavācakamityapivacanaṃtehārtheprati kūlaṃ| turīyasvarabhāgasyavījāṃtaḥsvarūpatvāt rephabhāsya vījapṛṣṭatāyāḥspaṣṭatvācca| tasmāccaitrasyamametipaṃcākṣaraṃsā dhakanāmavākyamīkārabhāgeuparilekhyaṃ rephabhāgedhaḥsā dhyanāmadevadattamityādicaturakṣararephacaturthasvarayormadhye garbhevaśamitivarṇadvayesādhyāduparisthitamohallekhāpārśva yoḥkapolāparaparyāyayoḥ kurukurvitilekhyamitisiddhāṃtaḥ kāmavījacāmuṃḍāvījaśrīrājarājeśvaravījādiṣvapidarśita pṛ0 249ba) evapaṃthāḥ svecchayorddhvādibhāgeṣulikhanamapekṣānyatroktani yamopādānasyaivocitatvāt athamametiprayogekiṃpramāga caitranāmakānāṃvahutvātadvyāvartanāyeticet maivaṃ uccārami trimātrasyaivamatpadasyābhidheyatvenāvyāvarttanāt yaṃtralikha nasamayetaduccārayitāvivakṣititicet| tarhitevāpara vyāpettaṃnasaṃbhavātkṛtaṃmametyanena athasvanāmanucaturthyaṃ taṃmahyaṃpadottaraṃtataḥ phalābhidhāṃdvitīyāṃtāṃ tatodehīti vābhyaseditivacanadarśanāt ṣaṣṭyaṃtasthalepitathāprayoga iticet| etadvacanasyapadārthādarśādinānākaragraṃtheṣvada rśanenāviśvāsāt| astuvāyadyaṃtraprastāvevacanamidaṃtatpa damevatatheticet maivaṃ etaccasaṃpradāyānmametipadasahita mitibhāskararāmagraṃthānurodhenaṣaṣṭyaṃtesādhakapadamityādi mūlavākyeṣuasmacchavdasyāpisādhakapadatvāviśeṣeṇata yordvayorapigrahaṇasyavivakṣitatvāt yatrāpiṣaṣṭyaṃtāṃsādhaka syākhyāmityāditatrāpicākhyādipadasyavācakaparatayātadu bhayopādānaṃsukaramitidik| apāvāsarvamapisādhyasāṃdha kakarmmakriyāpadavṛṃdaṃvījasyāṃtarepaṃktikrameṇalekhyaṃ| yadu ktaṃ vījāṃtarvāprayogasyasakalasyaivalekhanamiti| saṃhitā yāmapi tadaṃtaḥ punarmūlavījaṃ tadaṃtarlikhetsādhyanāmāpi karmādiyuktamiti| maṃtrayaṃtrasyagāyatryaumaṃtrasyagāyatrīyaṃ trasyagāyatrīcalekhyā| maṃtragāyatrītattanmaṃtrakalpoktāta tpuruṣāyavidmahemahādevāyadhīmahītyādirūpā yaṃtradeva tāyāyasyāviśiṣyagāyatrītoktātatramaṃtrarājāyavidmahe varapradāyadīmahitannomaṃtraḥ pracodayāditigāyatrīlekhyā pṛ0 250a) yatragāyatryaṃ pyevaṃrūpaivamaṃkārasthāneyaṃkāraprakṣepāt yatrā ṣṭadalādikaṃriktaṃviśeṣavacanaṃvātatrapratipatraṃtritrikrame ṇamaṃtragāyatrīvarṇānālikhyadvitīyapaṃktautritrikrameṇayaṃ tragāyatrīvarṇānālikhet viśeṣāṣṭadalādautugāyatrīle khanaṃsmṛtaṃ varṇāstuyaṃtragāyatryāḥpratipatraṃtriśastriśitiva canāt yaṃtrasyetimaṃtrasyāpyupalakṣakaṃ yaṃtraṃtvaṣṭadalādauvi śeṣatonyavarṇānāmevalinamāmnātaṃtatvamīṣāṃtatrabhūpura syāṣṭakāsutallikhanamanuṣṭātavyaṃyaduktaṃsaṃhitāyāṃ tridhā bhājitairyaṃtragāyatrikāṇaiḥ kakupsvaṣṭasravyāptamūrvīpurāṃta riti yatramaṃtragāyatryāviśeṣatonyatralikhanamāmnātaṃtatra kevalaṃyaṃtragāyatryaivavahirlekhyānapunarmaṃtragāyatryapi pūrvo ktavacanasyāpikathaṃvillekhanevatātparyaṃnatudvayorekatra likhane iti yatratusaṃkhyāvaiṣamyaṃtatrāsativiśeṣesāmā nyavacanāstriśāditolikhitvācaramapatrādauaṃdāllopovi vṛddhirvetinyāyāccheṣāṇāmadhikānāṃnyūnānāṃlekhanamanu ṣṭātavyaṃ yattutṛtīyadalevadyakārādiḥ paṃcamadalevaya dhīmeti aṣṭamadalevacodayāditiniyamāvirodhenaivākṣa rāṇāṃnyūnādhikabhāvasthalepivibhādruhya itikaiściduktaṃ tatredaṃvaktavyaṃ caturviṃśatyakṣarasthaletādṛśapatreṣutādṛ śavarṇānāmāpātatvepiniyamepramāṇābhāvaḥ| pramāṇā bhāvaścayāvatsaṃbhavaṃsāmānyaśāstrasyāpravartate niṣpramāṇaṃ cedṛśasthalevalavdhaviṣayasyāṃtāllāpityādinyāyasyā nanusaraṇaṃ| kiṃcapūrvoktaniyamastīkāremūlagāyatrikā varṇāstadadhastāllikhetpunaḥ vedavedatripaṃcatridvidvivedārṇa pṛ0 250ba) saṃkhyayetikeralataṃtrīyatāraṇīyaṃtroddhārapaṭalīyavacanavyā kopaḥprasajyeta tatohisaptaviṃśativarṇakagāyatryāsmṛtīyaṃ camāṣṭamapatreṣuvidmahe itidhīmahītipracodayāditivarṇā nāmevalikhanasyapratisaṃbhavāt athataduktāpirītirnātrādṛ tetitavāpigraṃthovyāhateveticet tavyāhvatāḥ| īdṛśastha lavyudāsārthamevāsativiśeṣeityasyamayāpūrvamevābhihita tvāt athamayāpisvagraṃtheviśeṣavacanānāmasatveityadhyāhṛtya niṣkāśyopaṃdoṣiticet niṣkāśyatāṃ kiṃtenaadhyāhāra doṣasyaisyaivaprāyuṇikībhūtatvāt niṣpramāṇatvādikapūrvo ktadoṣasyavajralepatvāccetikyadapiaṣṭapatrādyabhāvasthale gāyatrīlikhanasthalālābhenavyākulī bhūyacaturasrarekhātra ya vīthīmadhyetalikhanaṃtasyābhāvemanasaivāṣṭapatrasyadhyānaṃ kṛtvā yaṃtrādhārekvāpitalikhanaṃkāryamitikaiścidupadiṣṭaṃta duktasaṃhitāyānavalokanamāvirbhāvayati prāṇasthāpana komanuḥ prāṇapratiṣṭāmaṃtraḥ taṃvāsativiśeṣavṛttadvayāṃtarā levṛtākāreṇaivalikhet tadvahiprāṇadevyāstumaṃtraṃsarvatrave ṣṭayediti saṃhitāvacanāt| tadvahīrvṛtamālikhyaprāṇamaṃtre ṇaceṣṭayetikavacapaṭalīyasaṃhitāyāṃspaṣṭamevevṛtanirmā ṇopadeśācca| maṃtraścāyaṃdvirālekhyāmreḍiteneti tatraivo padeśāt daṃtapatreprāṇamanoścaturaścaturorṇakān varṇānāṃ timapatreṣuśeṣārṇānpaṃcacālikheditikevalīyataṃtreviśeṣa darśanādasativiśeṣeiti kevalaṃvṛttarekhāyāmevamātṛkā prāṇapratiṣṭādimaṃtrāṇāṃlekhanaṃtuvṛtadvayasaṃpāditavīthyaṃtaḥ evamevasarvatretituvahudarśinaḥ agnarekhāvakāśeṣupratiṣṭāṃ pṛ0 251a) prāṇadālikheditivacanamapyetatparameva agnerekhācakāśe ṣuaṣṭadalāditovahirnirmitavṛttarekhādvayāṃtarāleṣucarasra rekhāvakadhoṣutudikpālamaṃtrāṇāṃlekhanaṃbhaviṣyatītitade ṣāṃtarāleṣṭitināsyārthaḥ mātṛkābhirveṣṭanaṃvṛttarekhādvayaṃkṛ tvātadaṃtarāleyatkriyatetatprāṇapratiṣṭāmaṃtraceṣṭanātprathamata evakāryyaṃ| samaṃtādvṛtaṃkādimerghaṃtavarṇaiṃritisaṃhitāyāvṛ taṃpraveṣṭayedvarṇaiḥ kādibhiritimaṃtrakalpodrāmarādikasyacada rśanāt yatratuviśeṣavacanāt sthalaviśeṣastatranapunastalli khanaṃ bhūtavījāni bhūtavarṇāḥdvitīyapaṭaloktāḥ karmabhedā dbhūtabhedasabhūtārṇānapinyaseditimaṃtrātaravacanāt udrāmare pibhūmikoṇacatuṣkevabhūtavarṇānsamālikhet tattatkāryya vaśādevitattadvarṇānsamarppayet asyabhūpurakoṇeṣvityādi bhūtavarṇānāṃsamālikhaṃnayatpūrvārddhenakathitaṃtatrāviśeṣāt sarveṣāmevalikhateprāpte tatrakāryyetyādi| tathācaśāṃti vaśyādikarmasuprāptatattadbhūtavarṇāevadaśasaṃkhyālekhyāna sarvepītyabhiprāyaḥ etekutralekhyā itisthalākāṃkṣāyāma syetyādi anyatrāpi bhūmikoṇacatuṣkeṣubhūtavarṇānsama rppayeta tattatkāryyavaśādevitāṃstānvarṇānsamapyayediti kvāśīvyāsopi ṣaṭkarmmaprayogakaraṇāvasaretattadbhūtamaṃḍa0 lekhyatvenoktābhūtaverṇāścaturasrasyāgneyakoṇādārabhyaprā dakṣiṇyenacaturṣukoṇeṣuekadvitricatuḥkrameṇavibhajyale khyādaśavarṇā itisaṃpradāyityupadeśa| nārāyaṇabhadrā ā pibhūtavarṇāścaturddhāvibhajyavacaturdikṣulikhedityāhuḥ| yattu tattatkāryetyādikorṇoṣvatyaṃtapādonaślokenabhūmikoṇetya pṛ0 251ba) rddheślokasyaivārthavicaraṇamityapaunaruktyamiti nārāyaṇa bhadrairuktaṃ tannayuktaṃ uktakaṃ uktadiśātatkathanasyātyāva śyakatvāt nāpivicaraṇatvamapisaṃbhavati tasyaivārthasyapa ryāyāṃtareṇakathanaṃhivicaraṇaṃ yathāpacatītyasyapākeka rotīti nahyatratathā| tattatkāryetyāderādhikyādityānaṃ pra saṃgāgatavicāreṇa eteneteṣāṃsthalānuktoḥ prāṇaprati ṣṭālikhatasthalevalekhaḥ kiṃvābhūtadikpālavījātīti dvaṃdvāvagatasāhityadalādaśadikṣvevadikpālavījānāmi vabhūtavarṇānāmapilekhityādikaṃkeṣāṃcitsamāyātepra tyuktaṃ sthalākāṃkṣāyāevābhāta parenabhūtamaṃḍalānāṃtatta tkāmanābhedātprāptānāmapīhalekhanaṃ yaduktaṃśāṃtikakarma ṇisarvatravilikhedvārimaṃḍale vaśyāyamaṃḍalevahūḥstaṃbhāyāva nimaṃḍale vidveṣaṇevyomagehevāyoruccāṭanegṛhe vahnigehe mṛtaukāmaṃlikhetsaṃpūjayedapi tattadbhūtaudayekāletattanmeṃ ḍalamudvarediti| aṃtrayaṃtrāṇāṃvahistanacaturasrāṃtarvidikṣu maṃḍalānilikhedityetadarthaṃkecidāmanaṃti caturasrottarame tānītikaścit caturasrasthāneidamitikaścit matadvamama pīṭhaṃbhūmikoṇetyādyuktodrāmaraviruddhaṃ| koṇalikhitamaṃḍa leṣubhūtavarṇalikhanepinakoṇepinakoṇalikhanaṃviruddhā ta itiprathamamataṃpranarnatadvirodhamāsādayati tasmātkoṇaṃ likhitamaṃḍalāṃtarevasamaṃtrāṇāṃbhūtavarṇānāṃlekhanami tyāhuḥ yaduktecaitat vaśyatvādidharmmacatayāsarvamaṃtreṣvapimaṃ ḍalānāṃprāptatayākḷptasthaleṣvevavarṇalikhanasyāpyauvi tyāt kiṃca vahirvaibhūtamaṃḍalabhūtākṣarāṇivilikheditiduṃdu pṛ0 252a) bhiyaṃtraprastāvudrāmaredarśanāt svasvamaṃḍalasaṃyuktāt bhūtava rṇāllikhettatitisaṃhitāyāścatatprastācevadarśanādanyatra tallikhanamanyāpyameva bhūtamaṃḍaleṣutattatkāryaṃvaśāntiyami teṣṭaniyamitābhūtavarṇāḥsarvepidaśasaṃkhyāḥpratyekamālekhyāḥ yattuvibhajyetikāśīvyāhyādibhiruktaṃ tannayuktaṃ daśadikṣu rāvṛtyābhūtavarṇānsamarpayaditiśrīrājarājeśvarakavacatrapra stāvīyasaṃhitāvirodhāpateḥ idaṃhinaikabhūtavarṇalikhanapa raṃ ekaikavarṇanyāsādevadaśadikpūrtisaṃbhavādvitīyāvṛti vaiphalyāt| atrayaṃtresaṃkalakāmanāśvaratvenadvirāvṛtyetivi śeṣadarśanāccasarvabhūtamaṃḍalānidvirāvṛtyādaśadikkṣvālekhya pratyekaṃsvasvamaṃḍalesaṃpūrṇānapitattadbhūtavarṇānālikhyadaśa dikṣutattallikhanetvāvasyakedvirāvṛttiritināstitanmateko pivirodhaḥ evaikabhūtasyaivavaścatuḥkoṇeṣupūrvoktavacanaiḥ prāptāstadvādhenadaśadikkṣvitiviśeṣovidhīyate tathāsakṛt kṛtekṛtaḥ śāstrārthitinyāyādekacaivateṣāṃlikhyateprāptedvi rāvṛttyeti viśeṣovidhīyatiticet vidheyadvayasvīkārevā kyāpatteḥ| asmanmatedaśadigavacchedenetyetāvanmātraṃlikhane vidhīyate paṃcānāṃdaśasulikhalaṃpunarāvṛtiṃvinānupapa dyamānamākṣipatidvirāvṛttimitinatadaṃśevidheyatākiṃtva rthaprāptasyaivānuvādaḥ aneyaivadiśāyajetetyanenaivāvedito yāgavidhidravyaṃvinānupapadyamānaḥ sarvamapidravyamākṣipatī tibrīhiṇāmapiprāptatayāvrīhibhiyajeṃnetyādayoniyamavi dhayeṣapūrvavidhayitisiddhāṃtayaṃtimīmāṃsakāḥ atra aṃāṃ namaḥ aiṃaiṃnamaḥ itirītyāvayvādidaśavarṇānāṃtattatkāmanā pṛ0 252ba) nusārāllekhomuṣṭeyaḥ tathācadvābhyāṃdvābhyāṃvarṇābhyāmekaikarma tritiekaikapūtavarṇānāṃpaṃcapaṃcamaṃtrāḥ siddhaṃtiyaduktamācā ryaiḥdaśabhirdaśabhiramābhirnamoṃtikairdvaṃdvarāścaviṃduyutairiti ānyatrāpi prākproktānbhūtavarṇāndaśadaśarāyugaṇeviṃdu yuktānnamotāniti tasmātkāmanānusāreṇaprāptabhūtavarṇā kathitadiśapaṃcamatratāṃprāpitāevalekhyānatathāśrutāta trāpilekhyamaṃtrasthānabhūtayatrakutrāpibhūtamaṃḍaletrikoṇa bhāvanāṃkṛtvāmavyāgreśānāgneyamadhyabhāgeṣukramaśaḥ pra thamādayaḥ paṃcamaṃtrālekhyānasvecchayā yonermadhyakoṇatri tayemadhyecasaṃyajenmaṃtrīyonermadhyāgramadhyeṣvapipunarakhin sthāpyabhūtāthavarṇānityuktācāryyavacanadvayaśeṣadarśan itipadārthādarśakṛtaḥ itisaṃkṣepaḥ dikpālavījānyapita ttaddikpālamaṃtraprastācoktānitattaddinu?ulekhyāti viśeṣa todikpālamaṃtralekhanāmnāterthasiddhamevatvadvījānāmapi likhanaṃ anāmnātasthaletveteṣāmevatattadikṣucaturasrāṃta rlikhanaṃkāryyaṃ tattaddikpālavījānitattaddikṣusamarpayedi tyādestadvāhyetilikhedikṣuśakrādimanumaṃḍitaṃ catuṃrasraṃca tudvāraṃcalayattritayānvitamitisaṃhitādeścadarśanāt yattu hṛdayākhyādigīśārṇātatradiśyaṣṭavāhyatititaṃtrāṃtara vacanaṃ tatrāpivāhyatitivāhyaiitisaṃhitāsamānārthakaṃ nahisaṃhitāyāṃvāhyeityasyacaturasvādvāhyityarthaumanasā pinaśakyatekartuṃ kiṃtupūrvaprastutayaṃtrādvattādvāvahiritita darthovāvyastathehāpi etenadikpālavījānāṃhṛdayayaṃtrahṛ dayamitisaṃjñā tānicavahirbhāgetattadiśilekhyānītikasya pṛ0 253a) cidgraṃthaḥ pratyuktaḥvṛtāditovahibhāgitivivakṣaṇādvāsama rthanīyaḥ etānisaṃgṛhītāniaṃgānidaśasaṃkhyāni asaṃgṛhī tānyaparāṇitutaṃtrāṃtaratogrāhyaṇītitātparyaṃ anyathāranya thāraktāvarṇāpaṃcīkṛtavījādīnāmanuktatayādaśatvavyādyā tāpatte| āgneyakṣaraṃdikṣurakṣāyaimaṃtravāhyata ititaṃtrāṃtara darśanādagnivījamapiyaṃtrādvahiraṣṭadikṣulekhyaṃ| tadetadakhi lamapisaṃgṛhyadarśitaṃ ṛcabhāskarebhāskararāyaiḥ jīvaḥprā ṇojīvamaṃtrātmamaṃtrauśaktirnetraḥśotrayugmaṃcajihvā sādhyaḥ kartākarmaitakriyāvadvegāyatryaumaṃtrayaṃtraprabhedāt prāṇakṣe pomaṃtrahṛdbhūtavījaṃrakṣāvarṇāmātṛkābhūtavarṇāḥ| ityaṃ gānāṃviṃśatirlekhanīyāmaṃtreyaṃtresaṃpradāyānurodhāditi jīvaḥ hsauḥ itipaṃcamātṛkāviśeṣasamudāyaḥ prāṇaḥ savisargobhṛguḥ jīvamaṃtraḥhaṃsitidvākṣaraḥ karttāsāṃdhakaḥ prāṇānāṃkṣepaḥprakṣepaḥputtalyādauyenasoyaṃprāṇakṣepaḥprā ṇapratiṣṭāmaṃtraḥ maṃtrahṛtlokapālavījāni bhūtavījā ni apaṃcīkṛtavījānyeva hāramātrādhikyepitatvānapāyā t atevapadārthādarśādiṣūpādeyatvenoktānāmapite ṣāṃnehopādānacarcā nāpyatroktānāmapibhūtavījānāṃtatro ktiritivaiṣamyaṃnyūnādhikatvaṃcāpahṛtaṃ| nanubhūtavarṇali khanādevamātṛkāmaṃtropilikhitaḥsyāditicetnasyāt tatkāmanānusāyadekaikabhūtavarṇānāmevalekhyatvātśeṣaṃ spaṣṭārthaṃ atredamatirahasyaṃ hsauṃḥvījaṃmaṃtramadhyeprāṇatenā nukalpayet sādhyasādhakayorvarṇāvilikhedvījamadhyataḥ sādhyastudevatājñeyaḥsādhakaḥkāryyalolupaḥ mayokteṣu pṛ0 253ba) tuyaṃtreṣusādhyanāmānivaipṛthagityādiśivatāṃḍavādiṣu sādhyapadasyadevatāyāmapisaṃketitatvāttasyāścamadhyeli khanasyatatraivāprātatvādyaṃtradevatānāmapivījāṃtaravaśyamā lekhyaṃ atevacakurvityādikriyāyāḥ kartṛsākāṃkṣatāni vṛtiḥ pūrvamatesākāṃkṣamevedaṃcaitrasyadevadattaṃvaśaṃānaya ānayānayetikurukurvitivākyaṃsyāt sākāṃkṣatādoṣa svīkāramapekṣātaṃtrāṃtaropādanasyaivasvīkartumucitatvāt tadaṃtaḥ punarmūlavījaṃtadaṃtarlikhetsādhyanāmāpikarmādi yuktamitisaṃhitādiṣvapisādhyapadaṃdevatāparatayāpiśakyaṃ tevarṇayituṃ atevatatraivapūrvakhaṃḍehanumadyaṃtraprastāvespaṣṭa muktaṃ hsauṃḥmadhyagalaṃlekhyaṃsādhyanāmahanūmatiti hanūmadabhi nnasādhyanāmetyarthaḥ abhedakathanaṃtvaparatrāpisādhyalikhanaṃye travakṣyāmastatrasādhyapadenadevataivagrāhyetisūcanāya anya thāhanū matonāmadheyaṃlekhyamityevavrūyāt taccasaṃvuddhyaṃta mevā kurvityādiloḍaṃtakriyānurodhāt hanumannakṣanakṣe tiṣaṭkoṇeṣulikhetyagnimārddhaṃevatathādarśanācca bhobhopa damaṃtareṇāpisaṃvuddhyaṃtasyahanumannityasyadarśanāttatpadaprayo genāsmākamāgrahonāpicatatravidveṣaḥ bhobhosaṃvodhanānpa ramityādautathābhyanujñānāt sādhyakartetyādiślokesādhaka padaṃprasiddhamapityaṃktāyayatkartṛpadopādānaṃsāṃpradāyikā nāṃtasyāpyayamāśayaḥ yaṃtrakartuḥsādhasyevatasyakāmanā yāvaśyādirūpāyāḥkarturyaṃtradevasyāpyupādānaṃyaṃtralikhane nuṣṭeyamitīti yaṃtravījatvenāmnātāḥ śaśāṃkādivarṇāḥśī tāṃśusalilakṣoṇītyādināmūlevoktāḥparitolekhyāḥ va pṛ0 254a) rṇāścasarvepikarṇikāyāṃmukhyatayālikhitavījābhimukhyena lekhyātuyathecchaṃ anugraheṃtavaktrāḥsyurnigrahesyurvahirmukhāḥpara trasyurvarṇāyaṃtreṣukarmaṇītyādivacanāt anugrahaḥśāṃtivaṃśyaṃ canigrahomāraṇaṃ paratrastaṃbhanadveṣaṇoccāṭaneṣu atravaśyādi ṣukaścitprayoganiyamaḥsaṃhitāyāṃ vaśamānayasaṃ|lekhyaṃvaśye vāmneḍitānvitaṃ vidveṣayāmneḍitaṃcavidveṣesamudīritaṃ āmneḍi taṃstaṃbhayetistaṃbhamesamudāhṛtaṃ āmneḍitaṃmārayetimāraṇesa mudīritaṃ āmneḍitaṃmohanetimohaneprakaṭīkṛtaṃ āmneḍitaṃ mokṣayetivaṃdhamuktausamīriti miti āmneḍitaṃpallavaṃvāku rusthānesamālikheditivacaṃnītarasyāpyuktevārthaḥ atracai trasyayathādevadattovaśībhavatitathāyatasvayatasvaanayoḥpara sparaṃvidveṣaṇaṃkuryāḥkuryāḥ śatrusenāyaistaṃbhitagatitāṃdehi dehi etasyamaraṇaṃsaṃpādayasaṃpādayetyādiprayogevayādṛ cchikaḥ pratiṣidhyatenatudevadattaṃvaśaṃkurukuruanayoḥ para sparaṃdveṣaṇaṃkurukurusenāyāstaṃbhanaṃkuruetasyamāruṇaṃkuru kurvvitiprayogopi pārśvayoḥkuruyugmakamitivacanenaitatpra yogasyavihitatvāt anayaivadiśāśāṃtāvapirogaṃśamayaśa mayarogaśāṃtiṃkurukurvvityādiḥ prayogaḥūhyāḥ yaṃtrāṇica dhāraṇārthakāniprasiddhapūrvādidiśānusaraṇenaivalekhyāni nānyathā yaduktaṃsaṃhitāyāṃ pūjārthaṃcellikhedevitadāsvāgrādi tolikhet dhāraṇārthaṃmaheśāniśuddhaprācyāditolikhediti tathānyatrāpi idaṃyaṃtraṃmahādeviśuddhaprācīdiśālikhet dhāraṇe pūjanetusyātsvāgrakalpitayādiśeti yaṃtropāsiturbhūtalipi samupāsanātvarṇākarṣaṇābhairavopāsanāvātyāvaśyakībhavatī pṛ0 254ba) tyuktaṃmaṃtramahodadhyādiṣu tatrabhūtalipyupāsanāprakāraḥsa ptamemūlevoktaḥ svarṇākarṣaṇabhairavopāsanāprakārastumaṃ tramahodadhyāditovadheyaca itidik idaṃcayaṃtrajātaṃviśeṣa taḥsthalānuktābhūrjapatrādiṣvālekhyagulikāṃkṛtvāpaṭṭasū treṇāveṣṭyalākṣayāchādyasvarṇaraupyatāānyatamamarddallakeni kṣipyatattadevatāmūlamaṃtreṇa saṃpūrṇenatanmadhyalikhitavīje nacāvāhanaprāṇapratiṣṭādipūrvakaṃ saṃpūjyaagnyuttāraṇaṃkṛtvā vaṇauṣadhikaṣāyapaṃcāmṛtādibhiḥ saṃstāpyasahasrādisaṃkhya yāmūlamaṃtramabhijapyatadṛśāṃśetahutvātadyaṃtropiripratyāhuti saṃpātaṃprakṣipyamūlamaṃtreṇaśatādisaṃkhyayābhimaṃtryaguruṃvrāhma ṇāṃścabhojanadakṣiṇādibhiḥ saṃtoṣyatadājñayāyaṃtrataddevatayoḥ praṇipātapūrvakaṃmūrddhāgalahastādautithyādyullekhāṃtemukakāma namāidaṃyaṃtraṃdhārayiṣyeitisaṃkalpapūrvakaṃvadhākṛtasyāsyayaṃtra dhāraṇakarmmaṇaḥ sāṃgatāsiddhayevrāhmaṇabhojanabhūyasīdakṣiṇā dikaṃdatvākarmeśvarārppaṇaṃkṛtvā yathāsukhaṃviramet yaduktaṃmaṃtra mahodadhau sthalānuktaubhūrjapatrekṣaumevātālapatrake yaṃtraṃvili khyagulikāṃvadhvāsūtreṇaveṣṭayet lākṣayācchāditaṃsvarṇerūpye tāmrethavākṣipet madhyavījenasaṃpūjyadevaṃmātṛkayāpivā saṃja pyahutāsaṃpātasiktaṃkṛtvāniyojayet mūrddhnivāhaugalevāpita ttadiṣṭārthasiddhaye iti tathā yaṃtrasevanasaktenopāsyābhūtali piḥparā yayopāsitayāsarvayaṃtrasiddhiḥ prajāyateiti nanvevaṃ vināmaṃtrairjapahomairakteśenamahāprabho tatkṣaṇājjāyatesi ddhiḥ susiddhāḥsarvakāmadāitiyaṃtraciṃtāmaṇisthadevi praśnavā kyavirodhaḥ| iṃdṛśayaṃtrāṇāmanuktatvetadutaratvasyānupapatiḥu pṛ0 255a) ktatvetaduktopāsanānupapatiriticetmaivaṃ maṃtrasyaprādhānye nopāsanāyāṃyathākleśādhikyaṃtathāmaṃtrāṃgatvenatadupāsanā yānāṃstītyatraivatātparyyāt atevayaṃtrāṇāmapipūjājapaho mādividhistatratatroktasādhusaṃgacchate akleśenetyatranabho lpatvamevārtha ititadapaṃsaṃgrahaḥ saṃvuddhyaṃtanijeṣṭanāmavanijaṃ ṣaṣṭyaṃtanāmepsitaṃsādhyaṃkarmmapibhaktiyukdṛgajapāśrautātma bhūtāṇavaḥ jīvaprāṇayutākriyāmanuvaroyaṃtrasyahṛddhepunargāya tryausakalālipirnijanijebhūtārṇakāmaṃḍale vījaṃprāṇamanu stathaivarasanāvaktraṃśironāsikārakṣārṇāitiṣaṭbhujonmiti mitāṃyaṃtrepadārthāḥsmṛtāḥ lekhyatvenatataścakālavihitaṃtattadvi lekhyaṃbhavedisthaṃsaṃgrahadraṃritonikhilataṃtrāṇāṃgṛhītvāgiraḥ īpsitetuprasādevāroganāśādike tathā vaśyādausādhyatāṃpātya devadattopilupyate vaśayetyādilekhetukriyākhaṃtarbhavetspṛhā tasmāduktamitipadaṃprāyikaṃnatusarvanitisaṃkṣepaḥ| atharakṣā yāḥ sarvābhilaṣitatvāttadyaṃtnamevamātṛkādevatākamādāvāda rśati mārṇamityādinā aṣṭadalaṃkamalaṃkṛtvātatkarṇikāyāṃ sānusvārebhṛguparaparyāyaṃsakāramālikhyatadaṃtaḥ pavargapaṃcamaṃ makāraṃsānusvāraṃlikhitvātasyāpyaṃtaḥsādhyaṃsakarmakṛṃdevadattaṃ rakṣaṃrakṣetyādirūpamālikhyakesareṣudviśodviśaḥ svarānapatre ṣukavaṭatapapaśalāṃtmakāsṛvargānālikhyatadvahirvṛdvayāṃta rālehāmitivījairveṣṭayediti devadattaṃrakṣarakṣetiharṣadīpi kāmanusṛtyoktaṃ vastutastudevadattasyarakṣāṃkurukurvityevapra yogaḥ pūrvamevasaṃhitādivacanaistathāvyavasthāpanāt ata evapadārthādarśakṛtaḥ sādhyamiti sādhyasādhakakarmyasahita pṛ0 255ba) mitivodhyaṃ tatrasvanāmapadaṃṣaṣṭyaṃtaṃsādhvībhūtaphalavācakapa daṃdvitīyāṃtaṃkrameṇālikhyatataḥ kurvvitidvirabhyaseditisaṃ pradāyityāhuḥ śeṣaṃyaṃtrasāmānyakriyayātamevātrāpyu pādeyaṃ etaccanārṇaṃsārṇayutaṃsasādhyamitidvitīyāṃtapāṭha manusaratāṃharṣadīpikākārādīnāṃmatamavalaṃvyoktaṃ mārṇe likhetsārṇayutaṃsvasādhyamitisaptamyaṃtavāṃtadvitīyasakāra kapāṭamanusaratāṃpadārthādarśakṛtāṃmatepunarapamarthaḥ makā rasyāṃtarbhṛguṃtadaṃtaḥ sādhyādikaṃlikhetkarṇikāyāmiti śe ṣamaśeṣaṃpūrvavat vaśyayaṃtramāha purīkṛtyetyādinā paraspa ravyatibhinnebhūpuradvayemadhyatomāyāvījamālikhyatadaṃtaḥsā dhyasādhakādināmakathyatarītyaivalikhitvātadaṣṭakoṇeṣusā nusvāraṃjalavījabhūtaṃvakāramālikhyatadvahirbhūpuraṃkṛtvāvajrā ṣṭakaṃtadaṣṭadikṣvolikhediticet padārthādarśakṛtastu mahī pureṇasahapuṭīkṛtebhūmipurasyayugmeityanvayaḥ puṭīkṛtepu ṭīkṛtevadaṃtaraṃtaḥsthite tatraprathamaṃcatuḥkoṇaṃkṛtvātadaṃtaḥ prathamacaturasrarekhāsaṃlagnadikkoṇograkamaparaṃcaturasraṃkṛ tvā tadaṃtardvitīyacaturasrarekhāsaṃlagnavidikkoṇāgrakaṃtṛ tīyaṃcaturasraṃkṛtvātanmadhyemāyāvījaṃlikhitvātadaṃtaḥpūrvokta diśāsādhyādikaṃlikhitvākoṇāṣṭakevakāraṃlikhediti yaduktamapekṣitārthayonanikāyāṃpārthivaṃmaṃḍalaṃkṛtvātasyapū rvadakṣiṇapaścimottaradigmaviasraṃkoṇaṃyathābhavatitathā tadaṃtaḥ pārthivamaṃḍalāṃtaraṃlikhitvāpunarapitadaṃtastathāli khitvetyādītyāhuḥ harṣadīpikākṛtastu evaṃvidikkoṇakama paraṃdikkoṇakaṃparasparasaṃvaddhaṃcaturasraṃniṣpādyasaṃpradarūpaṃkuryāt pṛ0 256a) tanmadhyemāyādikamālikhyavahirvidikkoṇakeṇabhūpurāṃtare ṇāveṣṭyavehiḥsthatṛtīyabhūpurakoṇeṣuvakārasyasānusvā rasyalekhanaṃkarttavyaṃ sarvatrakoṇeṣuvajralikhanaṃcakāryamityā huḥ atramāyāvījadevatābhuvaneśvaryyevaddevatā rakṣājvaranā śādipūrvaśāṃtipuṣṭiśrīprāptyādirūpavaśyayorekamevayaṃtra māha madhyeityādinā nāmaviśeṣaṇaṃtrayamapi aṣṭadalaka rṇikāyāṃkṣakārolekhyastasyāṃtardevadattasyarakṣīkurukurvityā dirūpaṃsādhyanāmapadopalakṣyaṃsaṃdesaṃdasaṃdasaṃtasaṃsyasaṃrasaṃkṣāṃ saṃkusaṃruṣṭaṃkusaṃha itikrameṇavidarbhitamādaukrameṇavarame vyutkrameṇatryakṣarapūrvoktamṛtyuṃjayamaṃtreṇapuṭitaṃcakṛtvābhili khyakesareṣusvarāndviśovilikhyādhastādūrdhvamukhenapadme navilikhitenayaṃtramidaṃpuṭīkuryādityarthaḥ yatusakārarūpa maṃtrākṣarasyaikatvānmaṃtrārṇadvayamadhyasthaṃsādhyanāmākṣaraṃlikhe ditividarbhalakṣaṇasyātrāsaṃbhavātsādhyanāmevākṣaradvayamaṃ tradvayamitiharṣadīpikākṛtoktaṃ tatrayukte evamapilakṣa ṇāvyāptitādavasthyāt nahimaṃtrasādhyayoranyatarārṇadvayama dhyasthamitilakṣaṇepraviṣṭaṃnavāekamaṃtrārṇasthaleekamaṃ trārṇamadhyasthaṃsādhyanāmākṣaradvayamititāṃtrikaṃlakṣaṇamupa labhyateyattovyāptirapahṛtāsyāditi nakiṃcidetat paretu sārṇavidabhitāmitidarśanātsārṇadvayenaivanomavarṇasamāpti paryaṃtaṃpratināmārṇamāvṛtyāvidarbhaḥ karaṇīyaḥ ekākṣa reṇaivavidarbhānuṣṭānavādināpitadāvṛtteḥsādhyanāmānuro dhadavaśyamanusaraṇīyatvāt mayāprathamatevadanusaraṇe kimaparāddhaṃ mūlakārasyāpyasāvevābhiprāyaḥ anyathāmadhye pṛ0 256ba) graṃthitaṃsataḥ prapuṭitaṃmṛtyuṃjayatryakṣarerityevavrūyātratuvidarbhi tamitīti prāhuḥ sarvakāmasādhakasyāpyasyaviṣajvarādikaṃ ṭaravoktakarmaṇāmanāṃyāsādevasadyaḥsādhakatvamastītyabhi prāyavānāha viṣetyādi mṛtyuṃjayotradevatā jvaranāśapra saṃgādaparamapiciṃtāmaṇidevatākaṃtannāśakayaṃtramāha sā dhyetyādinā sasvastikamūrddhāgraṃtrikoṇaṃnirmāyatasyāṃtaḥśai vaṃpūrvoktaṃciṃtāmaṇivījamālikhyatasyāṃtardevadattasyajvaro paśamaṃkuruityādirūpaṃsādhyamabhilakṣyatadvahirapareṇapū rvoktaprakāreṇāgnigehenāvṛtyatadvahiḥ saṃplavasaḥplāvaya saḥ ityaṣṭākṣaramaṃtreṇaveṣṭayedityarthaḥ eṣevetikevalama ṣṭāṇaṃmaṃtropyupāsito viṣanāśakojvaranāśakaścabhavatī tyarthaḥ vastutastuviṣākramaṣaprabhavajvaranāśanityevāgdhaḥ dṛṣṭamutthāpayedeṣasvajaptāṃbhobhiṣekataḥ tajjaptaśaṃkhabheryyā ditisvanaśravaṇenavetinārāyaṇīyeviṣanātrāmātrasyaivapha lasyaivaphaladarśanāt arthasaṃdehetaṃtrāṃtareṇaivārthanirṇaya syakartumucitatvāt viṣaptaprasaṃgātsarppaghnaḥ yaṃtramāhatāre tyādinā atrakurukullādevatātāraḥ pūrvaṃvaramataḥsvāhāpa daṃmadhyekurukulleitisaṃvuddhyaṃtaṃcaturakṣaraṃpadaṃitisarvamili tvāsaptākṣaroyaṃmaṃtraḥ tasyaprathamakṣaraṃmadhyeṣaṭkoṇeṣuvaśi ṣṭānekaśaḥ ṣaṭvarṇānālikhedityarthaḥ idaṃyaṃtraṃbhūrjapatrego rocanayālikhyaṃ bhūrjrerocanayāṣaḍaṃsrakagṛhesarppaghnayaṃtraṃli khediti taṃtrāṃtaradarśanāt vinihaṃtīti gṛheetadyaṃtrasthā panegṛhāt tadviletvetadyaṃtrasthāpanetadvilāduccāṭayatītya rthaḥ tenanāyaṃmāraṇaprayogāpitūccāṭanasyeti tadanukūlāe pṛ0 257a) vavāyurūpabhūtavarṇādayotropādeyāḥ nanuyathāśrutamūlārthaḥ kutastyaktiticet taṃtrāṃtaraikavākyatvāyetigṛhāṇa uktaṃ hināradīye sarppānnirgamayedvileṣunihitvokahāttathoccā ṭayediti sarpyaghnayaṃtrāṃtaramāha oṃkāretyādinā mekhalānna devatā oṃhrīṃmekhalesvāhetisaptākṣaromaṃtraḥ ripunāgetiri pubhūtonāgaḥ sarpastadapahārakityarthaḥ ripulābhāveyaṃtrame vanakuryāditibhāvaḥ natusarvanāgāpahārakaṃnedaṃyaṃtraṃkiṃtu śatrubhūtanāgamātrāpahārītyatraitasyaitātparyaṃ ṣaṭkoṇaṃkṛ tvāmadhyepraṇavamagrādikoṇeṣumāyādivarṇānālikhet a trāpipūrvavadbhūrjagorocanayorevānusaraṇapūrvoktatulyakri yatiti taṃtrāṃtaradarśanāt sarppoccāṭanaprasaṃgāduccāṭana sāmānyayaṃtramāha śūlāṃkitetyādinā dhūmāvatīdevatā ṣaṭkoṇaṃnirmāyatanmadhyedhūṃdhūmitivījadvayamālikhyā grādikoṇeṣuśiṣṭānṣaṭvarṇonālikhyatadvahiḥṣaṭviṃ dulāṃchitavṛtātmakavāyumaṃḍalaṃkṛtvātadvahirvahnivījenā veṣṭyatatopivahiḥ evanavījenāveṣṭayedityarthaḥ dhūmāvatī maṃtramuddharati dāṃtāvityādinā dāṃtaudhakāradvayaṃ tayoḥpra tyekamadhīśenaṣaṣṭasvareṇaviṃdunāvayogedhūṃdhūmitīṣṭalā bhaḥ itipareṭīkākṛtaḥ rāghavabhaṭṭāstu dāṃtāvitiprāptā dikaḥ pāṭhaḥ sādhīyāṃstupaṃcāṃtakāparaparyāyagakāraghaṭita evatenadyūṃdyūmitivījalābhaḥ nārāyaṇīyetathā darśanādi tyāhuḥ kanaketyādi dhakkūrarasadyūṣṭenaviṣeṇapretavastreidaṃpa traṃlikhitvāśmaśānenisvanatainaśatruruccāṭitobhavatītyarthaḥ śmaśānapretayoḥprastāvātasmaraṇamārūḍhānāṃbhūtapretapiśā pṛ0 257ba) caretī?mapahārakayaṃtramāha hutyāśetyādināvaivasvatotradeva tā ṣaṭkoṇamaleagrakoṇamārabhyamadhyāṃtaṃmapyaparyaṃtata thāsyāḥtathācaivasvatāyasvāhetimaṃtramekaikavarṇakrameṇa likhitvātadvariṃduviṃbenavṛtenaveṣṭayedityarthaḥ śmaśāna prasaṃgādevatatravihitanikhananakaṃdveṣaṇayaṃtramāha noṃme tyādiaṣṭadalakamalaṃkṛtvā tatkarṇikāyāṃmakāraṃlikhitvā tadīyayorevavṛttacaturasrayoḥ krameṇasādhyanāmasādha kanāmanīvidveṣaṇaṃkurukurucaitrayorityevaṃrūpevilikhya makāracaturastasyaisyaivaiśānādicatuḥkoṇeṣupratyekaṃsaṃ viṃdūnṅabhaṇanānālikhyapatreṣupūrvoktadhūmāvatīmaṃtra varṇānekaśaḥ samālikhyatatovihitavṛttadvayāṃtarāle rghughuṭikeṣughurghuṭikemarkaṭikeghorevidveṣakāriṇivi dveṣodvegakāriṇighorāghorayoramukāmukayorvidveṣayavi dveṣayahuṃphaṭ ititripaṃcāśadakṣaramaṃtraṃvṛttākāreṇā likhet tadvahirvāyumaṃḍalatrayeṇāveṣṭayet amukāmukāṃ yorityatradevadattayajñadattanāmaprakṣepyadhūmavatīdevatā śmaśānaprasaṃgādevatatprāpakaṃmāraṇayaṃtramāha prāgi tyādinā vyākhyātamevedaṃmatabhedenasaptadaśatamepaṭale iyānevahibhedoyadatramaṃtrāṃtaramiti yamotradevatā vidhi vadityanenapārśvadvayemahiṣāśvayoḥ śirasilikhitvātanma dhyeyaṃtramidaṃlekhyamititaṃtrāṃtaroktovidhiḥsmāritaḥ uktaṃhi nārāyaṇīdīpe vityaṃgādākṣaniṃvādbhirmahiṣyāścaśiroṃtareti varṇāṃtarabhramaṃparihartuṃślokamaṃtroddhāraḥkriyyate yamāṃterā jaḥ syādbhṛgurathasaviśvotriruddinomayaṃtevāyurvyukramenida pṛ0 258a) muktaṃtrayamapimarunmitraṃkarṇānvitamathacaraṇāṃtenityarthaḥ tauyadāvosaṃśliṣṭānilavaramakatvānvitatanūpadasyāṃteyo nirjvalanapavanaukṣaścabhagavānṛpatovyuktrāṃtaitatrayamathanṛ siṃhohibhagavānnirāmasyaprāṃtemaruditimanuvāhuṃdaha nākṣaroyāmyaproktastripuraripuṇāmāruṇakṛte itipaṭe pretapaṭe aṣṭaviṣāṇyupadarśitānyevamāraṇasmaivayaṃtrāṃtara māha ekāśītyādinā daśapūrvāparāyatādaśadakṣiṇotta rāyatāḥ parasparavimiśritāḥkṛtvāekāśītipadānisaṃ pādyatanmadhyeramitidahanavījaṃdevadattaṃmārayamārayetyā disādhyasahitaṃlikhitvātasmānmadhyakoṣṭātpūrvādiko ṣṭacatuṣṭayesarephakoṣṭeṣukrameṇamūloktaṃevaṃpaścimādi koṣṭacatuṣkedakṣiṇādisaumyādikoṣṭacatuṣkesarvaṃmili tvāṣoḍaśakūrvavījanṛsiṃhaṣaṣṭasvaraviṃdusaṃbhūtavījakakā rātriṃśattamāṇeṃiṣvaṣṭasvaṭaviṃdusamudāyarūpavījātmekavījaca tuṣṭayelikhitvātataḥ śiṣṭakoṣṭeṣupūrvamīśānāditaḥkra meṇaślokātmakakālīmaṃtramālikhyapunarnaiṛtyādikra meṇakālīmaṃtratamevālikhet tadvāhyevaṣaḍaṃtatvaritāmaṃtre ṇapūrvamāveṣṭyapaścādvakṣyamāṇayamamaṃtreṇīśānādināve ṣṭyapunarnaiṛtyādimārabhyavakṣyamāṇenaivayamamaṃtreṇaparive ṣṭyatatoramitivījenaveṣṭayitvāyamitivījenaveṣṭayeditya rthaḥ spaṣṭīkṛtamidaṃmaṃtramuktāvalyī caṣaḍaṃtāṃlikhedvidyāṃtva ritāṃpūrvavadvahi yamamaṃtrāvasānecavahnivījaṃsamaṃtataḥ prabhaṃ janamayaṃvījaṃtadvāhyeparitolikhediti harṣekaumudīkṛta stucaturdikṣuekaikacaraṇakrameṇayamamaṃtreṇayamaṃtreṇaveṣṭa pṛ0 258ba) yet ācāryyāstutataḥśaivānairṛtyāditaḥkālīmanuṃli khet tathākramādyamenāpivratamityupadiśaṃti agnipavana śavdābhyāṃtattanmaṃḍalopādānamitikecit etanmatevahnivī jamityādeḥ spaṣṭaṃvirodhaḥ kālīmaṃtraṃyamamaṃtraṃcakrameṇoddharati kālītyādinā svarūpaparaṃsarvamapivarṇabhramanirāsārthaṃta yoruddhārucyate kālīmārapadaṃkramotkramayutaṃlīnāṃtatomo kṣatovyutkrāṃtārṇacatuṣṭayaṃmayugamādviśvasvarābhyāṃpṛthakyuktaṃ detapadaṃtatokraṃmayutaṃvedārṇavṛṃdaṃtvidaṃ rakṣetyakṣaratatvavarṇa kathanāṃtevyutkramātatpunaḥkālīmaṃtravaromṛteratitarāṃsaṃsā dhakaḥsādhanāt vāyurvāyupurātataḥsavadanāstatyaṃvimovyu tkramātsāsyaḥ sopiyataḥśivaḥsakathitomīvyutkramātsyuḥpu narvā*?dhyarṇabhivethaṭāvyunaramīvyuktrāṃtatāmāgatāḥ dhāmo bhūripadaṃkramokramayutaṃṭadvaṃdvarīsvātmakaṃvṛṃdaṃsyātkramavaiparī tyapaṭhitaṃmaṃtroyamasyodititi| vairiṇāṃkālarātriritivai rivināśana iticānayoḥsvātaṃtryeṇāpimaṃtratvadhanadhānāya atratvaritāvidyayāmahiṣājyenāṣṭottarasahasraṃhutvāyaṃtresaṃ pātaṃsaṃpātyapaścānnikhaneditiviśeṣaḥ māhiṣeṇaghṛtenā ṣṭasahasrasahitenava kutenasiddhiṃsaṃpātaṃyojapenmūlavidya meti ayaṃmaṃtravilekhaprakārastupuruṣamāraṇamudiśyastrī māraṇetuyamamaṃtrevadvidhākoṣṭeṣu kālīmaṃtreṇatuveṣṭa namanuṣṭeyamitisaṃpradāyavida aṃgāraḥ ciṃtāṃgāra manuṣya kapālapātrenṛvasādistehenaśūlārūḍhapretakapaṃṭavarttyā prajvālitvadīpasaṃbhūtakajjalasyavehopādānaṃ| karṣyaveśū lādhirūḍhapretavastre vibhītakavṛkṣevibhītakatarukoṭare pṛ0 259a) valmīkecatvarevākṛtaruvicarevānidadhyādititaṃtrāṃtaradarśanā t atrayaṃtranidhāneripormaraṇaṃ catuḥpathenirdhānemahārogāḥ śmaśānenidhānemahāvṛkṣāditaḥpatitobhavati śilāyāṃ rajakaśilāyāṃvastrakṣālanārthamupakalpitāyāṃiṣṭākāyāṃ śivālayesthitāyāṃ daṃḍīvrahmadaṃḍī etaistribhirālipyaadho mukhīkṛtyayatraivasthāneśilādilikhitaṃcakrametannikhanyate tatraivadeśagrāmādaupunaḥpunaranuśubhaṃsyāditiśilāyāmityā direkaḥ prayogaḥ yatragrāmapurādaumaṃtrīdeśeṣuniklipedyaṃtra mititaṃtrāṃtaradarśanāt sādhyanāmasthānenagaragrāmādereva na malekhyamititatvārthāyātaṃ kālīmaṃtralikhanaprasaṃgā lekhyakālīmaṃtrakamuccāṭanakaraṃyatrāṃtaramāha likhe dityā dinā yamātmakenetisaṃveṣṭyetyatrasaṃvadhyate śilāyāmiṣṭakā yāṃvāṣṭaviṣādināpūrvoktadravyeṇakākapakṣalekhinyānava pūrvāparāyatānavadakṣiṇotarāyatārekhāḥkṛtvā catuḥṣaṣṭi koṣṭakānnirmāyīśānāditaḥ krameṇapūrvoktakālīmaṃtraṃlikhitvā punaḥkanyātānairṛtyamārabhyakālīmaṃtraṃlikhitvāvahirvaṣa ḍaṃtaṃtvaritāmaṃtreṇaveṣṭanottaraṃyamamaṃtreṇāveṣṭyatadvahiḥ saṃpra dāyātsādhyasādhakakarmakriyānāmasahitavahnivījenāveṣṭya paścādvāyuvījenāveṣṭayettaṃtrāṃtarapamadhyakoṣṭasyapūrvādiṣu pūrvoktahrūṃghrabhṛtivījalikhanamāmnātaṃcatuḥ ṣaṣṭipadekālī mīśadoṣāvarādikaṃ vinyasyamadhyecatuṣṭaṃhrūṃkārādyakṣarāṇi cakārātkramaprāptakālīmaṃtravarṇasaṃgrahaḥ madhyeparitaḥko ṣṭatrayaṃkoṣṭatrayaṃvahiṣṇatyamadhyetanakoṣṭacatuṣṭayetatkārasthā nebhūte aṃtarāletuteṣāṃcasādhyanāṃnāmakarmaca teṣāṃvījā pṛ0 259ba) kṣarāṇāṃyathāvakāśarmatarāleṣumadhyabhāgesādhyādināmali khet śikhāṃtavidyayāyāmyamanunādahanenaca śikhāṃtavi dyayāvaṣaḍaṃtaṃtvaritvāmaṃtreṇadahanaḥ raṃvījaṃ vāyunāvasamā veṣṭyakḷptametansusādhitaṃ māraṇotsādanādīnikarmāṇyā śuprasādhayediti idamapipuruṣoccāṭanamudiśya strīṇāmu ccāṭaneyāmyomaṃtraḥ koṣṭeṣutudviśaḥ veṣṭanaṃkālikāmaṃtreṇe titāṃtrikasaṃmataṃ maṣīpūrvoktaṃkajjalīṃ daṃḍīvrahmadaṃḍī marka ṭīkapikacchaḥ idānīmuktayordvayorapiyaṃtrayostvaritādevatā athābhicāraprasaṃgāttadapahārakayaṃtramupadarśayati ākhyāmi tyādinā atraharṣadīpikākṛtaḥ aṣṭadalaṃkamalaṃkṛtvātatka rṇikāyāṃtuṃvuruvījamālikhyatadaṃtaḥ kāmavījaṃtasyāṃtaḥsādhya sādhakakarmanāmadevadattasyayajñadattaṃvaśamānayetyādirūpaṃ li khitvāsvāgrādikapatreṣuvakṣyamāṇāṃjaṃbhādikāṃvidyāṃkrameṇa likhitvāvidikpatreṣukāmavījaṃtadaṃtaḥsādhyādināmali khet devīriti jaṃbhādīnāmevaviśeṣaṇamityāhu tadasat jaṃ bhādikāṃvidyāṃdevīrityanayorvibhinnavacanakatvenaviśeṣaṇa viśeṣyabhāvāṣaṃbhavāt asativalavatsādhakeviśeṣyaviśeṣa ṇapadayoḥ samānavibhaktivatvasyaivasamānavacanatvasyāpyabhe davodheniyāmakatvāt asatītikaraṇādvedāḥpramāṇaṃsmṛtayaḥ pramāṇamityādiprayogopapattiḥ kiṃca athetyanenapūrvānvaya syavyāvartitatvātkathaṃdevīriptasyapūrvānvayaḥsyāt etadarthame vatyayopādānamitinakiṃcidetat padārthādarśakṛtastukarṇi kāyāṃtuṃvurumadhyekāmavījaṃtadaṃtaḥ sādhyasādhakakarmanāmaṃ pūrvoktamālikhyadigdaleṣuprasiddhapūrvādijaṃbhādividyāā pṛ0 260a) ālikhya vidikdaleṣudevīstuṃvuhakalpoktajayāvijayāji tāparājitāvījātyālikhyatadvījānāmaṃtaḥkāmavījānita daṃtaḥkarṇikāvatsādhyasādhakanāmānyālikhedityāhuḥ di vopadaṃtadvījamātraparaṃkutaḥ jaṃbhādīnāmivajapādīnāmapi saṃpūrṇamaṃtralikhanemūlakhārasyaprāptepikutovāteṣāṃvidveṣo najānīmaḥ tuṃvururyaṃtradevatā etasminnevakiṃcitkiṃcidviśe ṣakaraṇenaphalabhedasaṃpādakānyaṣṭayaṃtrāṇidarśayatihitetyā dinā kāmapaṃcakaṃmadhyavidigdalamapahāyatatsthaleśāṃti ścaturthasvarolikhettadāvaśyakaramuccairitiśayenasyāt idaṃ nṛkapālevalekhyaprātarāditrisaṃdhyāsucayaṃtraṃtāpayetya dicatuṃvuruvījamadhyādigataṃśāṃtipaṃcakaṃvihāyatatsthāneva rmavījaṃprakṣipyatetadāmārakamidaṃpretapaṭenṛcarmaṇivākāka pakṣalekhanyāviṣāṣṭakenadhatūrarasakṣṛṣṭenavalekhanametasyava hnigṛhenatrikoṇenavahirāveṣṭyatadvahirvāyugṛheṇaṣaṭviṃdu lāṃchitavṛtarūpeṇāveṣṭayet śmaśānecāsyanikhananaṃ pā śāṃkuśābhyāṃceṣṭanamatranāstītiharṣadīkṣitaḥ mūlānnunāyama rtholabhyate labhyatevapratyutatābhyāṃveṣṭanamevasmaravījamātrava rjjanasyamūlesamāmnātatvāt nahivahnigṛhādibhirveṣṭanaṃvīja veṣṭanakāryakaraṃ nāpiviruddhasamuccayakaṃ yenavahnigṛhādyāmnā nasāmarthyādvījaveṣṭanavādhodhigamyeta atevapadārthādarśakṛ tastanniṣedhaṃnopadiśaṃtismetisaṃkṣepaḥ digvāvarmmeti varmmavīja paṃcakaṃtyaktātatsthāneastramaṃtraṃlikhet agnivījaṃvāyuvījaṃcata traivalikhet rephesādhyasādhakādināmalikhanaṃ idamevapūrvayaṃ trādatravilakṣaṇamitivahnigṛhādināveṣṭanamatrāpilabhyateeva pṛ0 260ba) atravibhītakaphalakekākapakṣalekhanyāviṣāṣṭakasahita kālolūkobhayarudhireṇayaṃtralekhaḥ catvaregṛhāṃbhagaṇe japtaṃa ṣṭottarasahasrādisaṃkhyayāttuvahavījenābhimaṃtritaṃ pūrvoktasthā napaṃcakaipirakāraṃtyaktvāmadhyamarakārasthānelakāraṃvidigā tarakārasthāneyakāramekaṃlikhet ekastupūrvoktevayakā ra itidikpatreṣuyakāradvayaṃphalitaṃ etadevāhayakāraudvāvi vitidharāpureṇetipūrvoktapurāṃtareṇavahnivāyugṛhātmakena veṣṭyananivṛtiḥ ekakāryyakaratvenasamuccayāyogāt staṃbhano payogitāyāṃdharāmaṃḍalevābhidhānācca madhyasthalakāraya kārayakārayormadhyeyathācakāśaṃsādhyādināmalekhyamityu ktaprāyaṃ iṣṭakāṃtaḥiṣṭikādvayasyāpimadhyeharidrayālikhet hi tvālakāramiti anaṃtaroktayaṃtramadhyasthitaṃlakāraṃparityajya yakāraṃparityajyapakāraṃtatsthāneprakṣipyatatrasādhyādināma likhitvāyaṃtramidaṃsaṃpādayet dhvajavāsasipretapatākāvastre kāvastrekākapakṣalekhanyāṣṭaviṣamepīraktapūrvoktavajjale svarūpamaṣīkākaviṣṭābhirmilitvāyaṃtramidamālikhyādhomu khaṃśmaśānenikhanetenavairikulanāśaḥ syādityarthaḥ muktetivā yuvījasthānestramaṃtramālikhyavāyuvījaṃsarvatevatyaktāśeṣa pūrvavadācaret pretavastrekākasyarudhireṇakākapakṣalekhanyā likhitvā īpsitesthāneparasparaṃkartavyadveṣakayoḥ saṃvārasthā neyathāyaṃtrasyalaṃghanaṃbhavatitathānikhanet tenavidveṣasiddhiḥ syāditi harṣadīpikākṛtastu madhyasthamevayakāraṃparityaje t vidikpatragataṃtuyakāracatuṣkaṃyathāsthitamevāstiti vadaṃti muktāmadhyevāyuvījamitityaktāvāyumayamitisāmā pṛ0 261a) nyanirdeśaṃkurvatomūlakārasyatunaitthaṃtātparyyamitimūlavyāko potrāvyāhatevetidhyeyaṃ astramityādi astravījapaṃcavamapya pāsyadūrīkṛtyāsminnastrasthānesavatrasārṇenabhṛguṇāpurīkṛ tamādyaṃtayoryuktamukāraṃsaviṃdupaṃcamasvaramālikhet sakāra syāṃtadevadattasyarakṣāṃkurukurvitisādhyādināmalikhet hema rūpyatāmrātmakalohatrayeṇaveṣṭayet bhūrjapatreśvetacaṃdanenale khaḥhastādaudhāraṇātakṛtyānāśādiphalasiddhiḥ vihāyeti pūrvoktayaṃtrekarṇikāyāṃtuṃvuruvījamadhyevilikhatamukāraṃpa rityajyatasyasthāneglaumitibhūvījamālikhyaṃtanmadhyedevada ttasyasainyaṃstaṃbhayastaṃbhayetisādhyamālikhet ukāranivṛttau tadādyaṃtabhūtayoḥ sakārayorapinivṛttiḥ nahitayoḥsvātaṃ tryeṇalikhattamāmnātaṃkiṃtūkāraviśeṣaṇatayāviśeṣyani ṣedhetvarthāyātoviśeṣaṇapratiṣedhaḥ gamitigūḍhārthadīpi kākāraḥ glamitiharṣadīkṣitaḥ pāṭasaṃdehebhūvījapāṭe vopādātuṃsamucitaḥstaṃbhanepṛthivyāevamaṃḍalavarṇādyupādā nāt vāhyeaṣṭadalādvahiḥkṣekāreṇaveṣṭayet kṣakāreṇaviśe ṣatoveṣṭanāmnānātsāmānyaprāptaṃpāśāṃkuśaveṣṭanaṃvādhitaṃ bha viṣyatītibhramanirāsārthaṃpunaḥpāśāṃkuśavṛtamiti tataḥpāśāṃ kuśādhyāṃmilitābhyāṃdvitīyaṃveṣṭanaṃ tadvahiṣṭapareṇaṭhakāreṇa tṛtīyaṃveṣṭanaṃ tatovahirvajrāṣṭakayuktadigaṣṭakenabhūpureṇa veṣṭayet tadvahiḥsaviṃdupṛthvīvarṇamūlalakāreṇaveṣṭayet tato pivahirekapaṃcāśanmātṛkāvarṇaiḥ savisargaiveṣṭayet tatopiva hirvṛttenaveṣṭayedityarthaḥ etadyaṃtra(padravastredaridrayālikhitvā?) pratiṣṭāpyiṣṭakādvayamuparyyadhobhāvenasthāpayitvātayoraṃta pṛ0 261ba) ryaṃtramākṣipyasainyasyāgresaṃbhāvitāgamanamārgenikṣipet te nadhruvamavaśyamevastaṃbhaḥ senāyāvairiṇāṃbhavati evaṃnavadhā bhinnaṃtuṃvuhadevatākaṃyaṃtramabhitirūpyamukhyatuṃvuruyaṃtraphalata yoyadiṣṭagṛhādibhayahartṛtvaprasaṃgātsarppanāśadvārāgṛhā bhayāpahārakaṃgaruḍadevatākaṃyaṃtramāha madhyeityādinā śrīti iṣṭadevatāgurumānyānāṃnāmaśrīkārapūrvakaṃuccaredityabhipretya tathācāṣṭadalakarṇikāyāṃnṛsiṃhavījaṃmadhyasthitasādhyakaṃvi likhyakesareṣudvaṃdaśaḥsvarānālikhyavārīdracaṃdrayameṃdrapada vācyānāṃkramānpaścimottaradakṣiṇapūrvāṇāṃpatreṣuvakṣyamā ṇapaṃcārṇakarudramaṃtrasyaikaikamakṣaraṃlikhitvāhāvarṇāṃnṛsiṃ havījasyādholikhitvāvāyavyāgneyanairṛtyeśānapatreṣukra mādaṃtaḥ sthānparalavānsaviṃdūnālikhyatadvahirvarṇaiḥkādi bhiraṃtaḥ syātiriktaurāveṣṭyatadvahiḥ savisargeṇakṣakāreṇa veṣṭayedaṣṭadikṣucatucaturvargāvṛtamitipāṭhaṃdhṛtvāṣṭadikṣukā dyeṣṭavargairāvṛtamitiharṣakaumudībhirvyākhyātaṃ tadaparenakṣamaṃ te lipyāsārakikaṣāṣṭakāvṛtamidaṃyaṃtraṃphaṇibhyovatītinā rāyaṇīyataṃtravacanavirodhāpatteḥ lipyakṣarairmālevaceṣṭayitvā savisargamaṃtyamaṣṭadikṣulikhedityapekṣitārthadyotanikādarśi tatadarthavivaraṇagraṃthavirodhāpateśca garuḍamaṃtramuddharati saṃvarta kavityādinākṣipa oṃsvā hetipaṃcākṣaroyaṃmaṃtraḥ viṣadvayaṃsthā varajaṃgamātmakaṃetyavatāsyaviṣanāśanesvātaṃtryamapyuktaṃ tade vaprayogadarśanadvārāprakaṭayatismarannityādinā || || viṣaghnaprayogātkṣudrāṇāṃparanirmitadveṣaṇoccāṭanadīnāṃrogā ṇāṃvāpahārakayaṃtramādarśayati madhyeityādinā atraharṣadīpi pṛ0 262a) kākṛtaḥ aṣṭadalakarṇikāyāṃbhṛguṃsakāramālikhyatanmadhye garuḍamaṃtrasyapūrvopasthitasyavarṇaṃcaturakṣaraṃmadhyavījasyapraṇa vātmakasyāgrelekhyatamātadbhinnaṃkṣipasvāhetyātmakaṃlikhi tvātanmadhyedevadattasyasaṃjīvanaṃkurukurvitisādhyākhyāṃlikhi tvākesareṣusvarātdviśovilikhyadalamadhyeṣvaṣṭasupraṇavaṃma dhyavījabhūtamālikhyatadvahirvṛttaṃkṛtvātatsaṃlagnaṃṣoḍaśadala kamalaṃkṛtvā tatkesareṣudviśodviśaḥkādisāṃtavarṇānālikhya ṣoḍaṣapatreṣumadhyavījabhūtaṃpraṇavaṃpunarālikhyatadvahirjalamaṃ ḍalenāveṣṭayet garuḍodevatātrāstītyāhuḥ padārthādarśakṛta stu bhṛgusthaṃvārṇaṃsakārasthitaṃvakāraṃtenasvamitivījaṃkarṇi kāyāṃlikhet sādhyanāmnāvidhivatsametamitividarbhitaṃ mityarthaḥ jīvaṃnāmavidarbhitaṃkamalagaṃmadhyelikhediti nārāyaṇīyataṃtradarśanāt tathācadevasvaṃdattasvaṃsyasaṃsvajī vanaṃkusvaṃrukusvaṃrudīsvamitirītyālikhitvāmadhyavījaṃka rṇikāmadhyasthitaṃsvamitivastradaleṣvāṣṭadaleṣuṣoḍaśadale ṣuvālikhet śeṣaṃpūrvavat mṛtyuṃjayotradevatā sajīvanasaṃ jatātvasyamaṃtrasyobhayevādisiddhetyāhuḥ madhyavījamityatra prathamamatekarmadhārayodvitīyamatetatpuruṣaḥ tatpuruṣācca karmadhārayolayīyānitisarveṣvapiśāstreṣughaṃṭāghoṣaḥ vā rṇasyabhṛgusthatvaṃmārṇaṃlikhensārṇayutaṃsasādhyamityādāviṃvā tarvahirbhāvenānusarttavyaṃ āhosvidbhṛgusaṃsṛṣṭatvenetiśaṃkā nirācikīrṣayātaṃtrāṃtarānusaraṇaṃtatparuṣānupāyināmāva śyakamāpadyate mūlamaṃtrasyapūrvamupasthitayātasyarṇaṃcaturmi taṃvarṇaṃbhṛgusthaṃlikhedityuktaunakiṃcidasaurasyaṃ nahivakāre pṛ0 262ba) ṇacatuḥ saṃkhyādhigamopimūlakarturayūrvaḥ laṃgaurapityādi dvitīyapaṭaleevacakāreṇatatsaṃkhyāyātmadhigamitatvāt kiṃca pūrvottarayaṃtrayogaruḍamaṃtrālikhanemadhyetanayaṃtretu maṃtrāṃtaramevalekhyāṃ garuḍamaṃtrasyatunaivānumaṇamitimūla syāsaurasyaṃsyāt nārāyaṇīyaṃtumūloktayaṃtrādvibhinnamevayaṃ traṃpratipādayatīti pratibhāti garuḍamaṃtralikhanaprasaṃgādupa diṣṭagaruḍamaṃtralikhanakaṃyaṃtrāṃtaramāha madhye piṃḍamiti parā rthādarśamatānusaraṇeturogāpahārakayaṃtraprasaṃgādāpurāro gāpahārakayaṃtraprasaṃgādāpurārogyādikarāmayanāśanayaṃtrā bhimānamityanayoḥ saṃgatiḥ aṣṭadalakarṇikāyāṃpiṃḍavīja mālikhyatanmadhyeśāṃtauvāruṇavījaṃvaśyepāśābhidhavida rbhārthaṃ uccāṭanekrodhanakaṃvījaṃvahnestumāruṇebhihitami tyarthakanārāyaṇīyataṃtradarśanātkāmanānusāreṇavāruṇā divījavidarbhitvasvasādhyasādhakakarmanāmadevadattasyarakṣāṃ kurukurvityādiktapamālikhyadalādiṣudalānāṃpatrāṇāmā dibhāgasthiteṣukesareṣudviśodvi'vaḥsvarānālikhyapū rvavadvārīśavaruṇādigbhūtapaścimatārādhipacaṃdradiguttara pretādhīśvarayamadik dakṣiṇaśakradikpūrvagatapatreṣuvi pataḥ pakṣiptvāsinogaruḍasyapūrvoktamaṃtrīyāṃścaturovarṇā nālikhyacaramavarṇaṃkarṇikāyāmevamadhyapadārthabhūtāyā mālikhyavāyavyāgneyanairṛtyeśānapatreṣuparestavān sa viṃdūnsamālikhyatadvahiḥkādikṣāṃtavarṇaiparalava sahi tairekaṃceṣṭanaṃkṛtvāsaviṃdunācaturthasvareṇavāmanayanapada pṛ0 263a) vācyenatrivāraṃveṣṭanamācaret trirvarhirmāyayāpadmaṃveṣṭayedviṃ duyuktaiti nārāyaṇīyataṃtradarśanāt garuḍodevatetiharṣadī kṣitaḥpiṃḍātmaivadevateti padārthādarśakṛtaḥ piṃḍavījamuddharati matvityādinā ajeśaścavargaturīyoūkāraḥ caturānanaḥka kāritipadārthādarśakāraḥ cavargatṛtīyojakāraścaturānana itiharṣadīpikāgūḍhārthadīpikākārau manunācaturdaśasvare ṇiṃdunāviṃdunārakāreṇacayuktāvetausakārakakāraupiṃḍa vījabhāvamāpadyete garbhiṇyāgarbharakṣākaraṃ agarbhiṇyāḥputre cchāśālinyāḥputradaṃ sarvārthasiddhidamityetenasvātaṃtryeṇāpya syaprayogāsaṃtīsūcitaṃ tecataṃtrāṃtareyathā piṃḍaṃcaṃdreṃdragehasthaṃ kuliśākāramujvalaṃ pītaṃciṃtitamaśvādausainyastaṃbhakaraṃbhave t tathā someṃdravahnipuragaṃmūrdhnidhyālaṃtathākṛti vidviṣansa rvamattebhamahiṣādinivāraṇaṃ tathā devatāgnisamaprakhyaṃparaṃsainye viciṃtayet yathāparāṅmukhīpiṃḍajvālādagdhārivāhinī tathā etaśecanayālikhyapaṭādauyatrapūjyate tyajaṃtirohaṃtaccaurakṣudra rogoragādayaḥ tathā udyaṃtastaṃbhayassasumaiitthaṃtadahīnapi ta thā vāruṇāṃtagataṃpiṃḍaṃtejonugrahavarjitaṃ dvaṣṭotamāṃgaṃvinya staṃviṣanāśaṃkarotitaditi tejoraḥ anugrahaḥ aukāraḥ ābhyāṃ hīnaṃvāruṇonavakāreṇaaṃtegataṃyuktaṃcapiṃḍavījaviṣanāśa namityarthaḥ vāruṇāṃtenaśakāreṇayutamitikecit mṛgovyā ghraḥ || vaśyamiti tatraviśeṣastaṃtrāṃtare padmamadhyepiṃḍavījaṃta daṃtarnāmavaktragaṃ vipatiścoktayuktyaivalekhyāparalavāstathā trirmahāmāyayāpadmaṃveṣṭayedviṃduyuktamāgomayāṃvuyujāyaṃtamaṃta pṛ0 263ba) drovanayālikhet bhūjeṃsuvarṇalekhanyājaturaupyeṇaveṣṭayet hemnācajapapūjābhyāṃhavanenacasādhayet śikhāṃtaṃpāśapuṭi taṃpiṃḍaṃvaśyesadājapediti prakārāṃtarānusaraṇāduccāṭana karatvamapyasyoktaṃtaṃtrāṃtare vātānītāpatatyatrakākapakṣeṇa kalpitaṃ vidvaṃtaḥsthāpyadahitaṃyaṃtramuccāṭanaṃripoḥkrodhāgnipu ṭitaṃmaṃtrīpiṃḍaṃmuccāṭanejapet ākāśaḥsāgnikarṇārddhacaṃdraḥkro dhāgnirucyatiti vātenasvasyapuraḥsamānīteyasminkasmiṃści nyatrekākapakṣalekṣanyāyaṃtramidaṃlikhet tatrapūrvoddhṛtayaṃtreyā vaṃtoviṃdavonusvārāsteyaralavāyeaṃtaḥsthasaṃtāstevasyakāma nāyāmāsyapadārthabhūtaṃpāśavījaṃpallikhitumāmnātaṃtacceti tritayamapinehoccāṭanayaṃtresamupādeyaṃ humitikrodhāgninā makenavījenapuṭitaṃpiṃḍavījapuṭanebhijapedityirthaḥ || āmayanāśanādi prasaṃgādāmayanāśanādikāryakarayaṃtrāṃta ramāha madhyetoyetyādinā toyagṛhaṃ prathamapaṭaloktaṃ jalamaṃ ḍalaṃkarṇikāyāṃjalamaṃḍalamālikhyatadaṃtalaṃkāramāli khyatadaṃtaḥ sakāramālikhyatasyāpyaṃtaḥ devatasyarakṣāṃkurukuru itisādhyasādhakādināmālikhyapatreṣvaṣṭaṣvapihaṃsitimaṃ tramaṣṭadhālikhyahaṃsamaṃtreṇavahistanenakamalamāveṣṭayet tadvahiścabhūpureṇaveṣṭayet hasaṃtradevatā yaśaḥsaṃpadādika rayaṃtraprasaṃgātsaṃpadādikaramatevavaśyayaṃtramāha īkāra mityādinā aṣṭadalakamalamālikhyatatkarṇikāyāṃcaturtha svaramālikhyatadaṃtaḥ sādhyasādhakādināmadevadattasyayajñada ttaṃvaśamānayānayetirūpamālikhyapatreṣvaṣṭasucaturthasvarama ṣṭadhābhilikhyacaturthasvareṇaivasaviṃdunātadvahiḥ kamalamā pṛ0 264a) veṣṭyabhūpureṇaveṣṭayedityarthaḥ harṣadīpikāyāṃtucaturthasvara sthānevāgbhavavījamāmnātaṃ māyādevatā vaśīkaraṇenata dbhayanivṛtirbhavatītinivṛtiprasaṃgādaribhītinivartakaṃyaṃ tramāha| madhyebhāṃtamityādinā aṣṭadalakamalakarṇikā yāṃmṛgausakārebhāṃtaṃmakāraṃlikhitvāsādhyasādhakavarṇairdeva dattasyayajñadattabhayaparihāraṃkurukurvityevasādirūpaiḥparito veṣṭayitvāṣṭapatreṣuṭāṃtaṃlāṃtasahitaṃṭakāravakārātmaka varṇadvayaṃsamuccitaṃpratyekaśoṣṭapatreṣubhūpureṇaveṣṭayeditya rthaḥ mṛtyuṃjayotradevatetipadārthādarśakṛtaḥ makārasakāra ṭakārayogātsūryācaṃdramasordevatātvamitiharṣadīpikākā raḥ etaccatatvaṃśivevaveti|| bhayanivartakayaṃtraprasaṃgā jjvarabhayanirvatakaṃyaṃtramāha| varṇāvṛtamityādinā aṣṭada lakarṇikāyāṃṭakāraṃlikhitvātadaṃtasakāraṃtasyāpyaṃtaḥsā dhyādināmalikhitvāsoyaṃsasādhyasakāraścavakārasyāṃtaḥ praveśyaḥ aṣṭadaleṣupratyekaśohaṃsitivarṇadvayaṃlikhitvā tadvahirjalamaṃḍalenāveṣṭayet tatopivahilāṃtejakṣakā reṇaveṣṭayet yadvā sādhyādināmayutaṃsakāraṃvakāraiḥpari tovaiṣṭayitvā ṭakāramadhyeprakṣipyakarṇikāṃtarniveśyaaṣṭa daleṣuhaṃsitipratyekamālikhyalāṃtenacakāreṇāvunāta dvehirāveṣṭyatatopivahirlalamaṃḍalenāveṣṭayet haṃsotradeva tā jvaraghnayaṃtraprasaṃgādabhicāraghnayaṃtramupadarśayatiṭāṃtiti aṣṭadalakarṇikāyāṃpūrvaṃkṣakāraḥ tadaṃtaṃṣṭāṃtaḥ ṭakāraḥ ta syāyyaṃtarmṛtyuṃjayatryakṣarīruddhaṃsādhyādināmalikhet nāmā dyaṃtamadhyeṣurodhanaṃsyādityuktalakṣaṇaṃrodhanamatra patreṣvapipra pṛ0 264ba) tyekaṃmṛtyuṃjayatryakṣarīrudvaṃnāmalikhet tatovṛtaṃkṛtvāṣo ḍaśadalaṃkamalaṃkuryāt tatkesareṣvekaikarāḥ svarāndale ṣupūrvavatryakṣarīruddhaṃsādhyādināma tadvahirvṛtaṃkṛtvādvā triṃśaddalaṃkamalaṃkṛtvātatkesaraṃṣvekaśaḥ kakārādīn likhitvāvaramakesarevāvaśiṣṭavarṇānālikhyapūrvavatpa treṣumṛtyuṃjayatryakṣarīruddhaṃsādhyādināmalikhitvācaturtha svareṇasaviṃdunāvahirveṣṭayet vastutastu ṭakārakṣakāra yoḥ karṇikālikhitvānapunapunarlikhanaṃnyāyyaṃ lakā ropipavarṇīsamakaṃkṣyelikhitevetinapunarlekhyitye vamūlābhiprāyaḥ yadvā ṭāṃtitisamamyarthavṛtitvasyananā mnisamanvayoyenakṣakārāṃtaḥpraviṣṭetenāmalikhalaṃlabhe takiṃtukṣakāre tathācaṭāṃtavṛtikṣakāravivareityarthalā bhiti pūrvaṃ ṭhakāraṃlikhitvākṣakāraṃtatrālikhyatanmadhye nāmalekhyamityarthaḥ phalamiti etanmatekṣāṃtaḥsthaṃni jasādhyanāmetyādipūrvoktayaṃtrasaṃvādopibhavatiityarthaḥ mṛtyuṃjayotradevatā rudvākṣaralikhanaprasaṃgādudvākṣarali khanakaṃyaṃtrāṃtaramāha glauruddhetyādinā likhediti vṛ tāṃtaritiśeṣaḥ tathācapūrvaṃvṛtaṃkṛtvātadaṃtaḥ gloṃoṃoṃ gloṃ itibhūvījaruddhaṃpraṇavadvayaṃlikhitvātadaṃtaḥsādhyā dināmālikhyatadvahirbhūpuraṃtadvāhyatoṣṭadikṣuvajrarekhāṃkṛ tvātadrekhāmadhyepraṇavānaṣṭalikhitvātadiśāsvaṃtarlakāraṃ saviṃdukamāṃlikhyapāśāṃkuśatryakṣaryyāpāśāṃkuśāṃtarita māyāvījātmakatryakṣarīmaṃtreṇatadvahipariveṣṭyatadvahirjuṃ pṛ0 265a) bhādividyāṣṭakarṇairāveṣṭayedityarthaḥ yaduktamāryyaiva praṇa vayugalaṃbhūvījāṃtaḥsthitaṃnṛgataṃcatadvasukuliśagateṣā madhyedhruvaṃbhuvamaṃtarā amarapatidikkṣāraṃpāśāṃkuśāṃtara māyayāvalayitamathojaṃbhādyaṣṭaulikhetkurutejayamiti vṛgataṃvṛttagataṃ nāmaikadeśenanāmagrahaṇasyavivakṣitatvā diti padārthādarśānuyāyīpaṃthāḥ atrastaṃbhanasyamukhyapha latvāttaducitacaturasramevāṃtaḥ kṛtvātatrasādhyādikaṃbhūvī jaruddhapraṇavadvayaruddhaṃkṛtvāvi likhyatadvahirvṛtasaṃlagnā ṣṭadalaṃkṛtvā tatrapratiṃyatraṃpraṇa|vaṃlikhitvātadvahirvṛttāṃtaṃ tatkoṇeṣukṣakāraṃtadiśāsulaṃkāraṃlikhitvātadvahiḥ pūrvavadveṣṭanamitiharṣadīpikākārānuyāyīpaṃthāḥ a ṣṭapatretipāṭepivṛtaṃkṛtvetiśeṣapūraramāvaśyakameveti vyarthamācāryyavacanavirodhasahanameteṣāmitivodhyaṃ aṣṭa vajretipāṭhetunāyamarthaḥ saṃbhavaduktikopibhūmiratradeva tā staṃbhanaprasaṃgādvākstaṃbhanayaṃtramāha lāṃtityādi nā caturasraṃkṛtvātadaṃtarlāṃtaḥ kṣakārolekhyatasyāṃtalaṃ kāravidarbhitānāmalekhyaṃ tadvahiścaturasrāṃtaraṃkṛtvāta daṣṭadikṣutamevalakāramevalikhitvātanmadhyenareṃdrabhūtau kṣatriyavarṇatvenapūrvamuktauṣāsukiśaṃkhapālanāmānaupa rasyasaṃsṛṣṭaulikhitvātadāsyayordvayorapi pratyekaṃsādhya nāmalikhet evaṃkṣakārasyāpyaṃtarititridhāsādhyalikha naṃparyyavasitaṃ idaṃvayaṃtraṃvibhītakatarunirmitaphalergairi keṇālikhyaśivanirmālyasthānenikhanetpunaḥ śilayāma pṛ0 265ba) hatyākrāṃtaṃkuryāt harṣadīpikākārāsturāṃteityevamūla pāṭhaḥ tenalakārevamadhyelekhyonakṣakāraḥ lāṃtiti pāṭhepilasyalekhanonnaraṃnāmalekhyamityarthaḥ saṃbhavatītyā huḥ tadetattaṃtrāṃtaravirūddhaṃuktaṃhinārāyaṇīye| māṃsāṣṭaka kavṛterṇāṃtyenāmamāṃsavidarbhitaṃ sāṣṭāśāvajramaiṃdraṃcapārthi vāhivṛtaṃlikhet āsyevaphaṇinorākhyāvibhītakapha lakārppitaṃgaurikeṇaśilākrāṃtaṃnirmālyestaṃbhakṛdbhavedi ti nirmālyeśivanirmālyeityapekṣitārthadyotanikākāraḥ bhūmiratrāpidevatā vākstaṃbhanemaṃtrāṃtaramāha sādhyāyyami tyādinā aṣṭadalakarṇikāyāṃsādhyādināmayuktaṃkavacavī jaṃhumātmakamālikhyadikpatreṣutatkavacavījamevacatu rddhāṃlikhitvānyeṣuvidikpatreṣuglaumitibhūmivīja mālikhyatadvahirvajrāṣṭakabhūṣitabhūpuraṃkṛtvātatkoṇeṣu lāṃnvitaṃgaṃglamityevarūpamālikhyāṣṭavajreṣupratyekaśo varmalikhitvātadvahirjalamaṃḍalenāveṣṭyatatopivahirbhūpu reṇaveṣṭayet isthaṃlikhitamidaṃyaṃtraṃharidrācūrṇenahari drāgaṇapatermūrtiṃkṛtvātadudareprakṣipet tāṃvamūrtiṃśarāva dvayāṃtaritāṃkṛtvārahasisthāpayet tāṃcapūjayannanudinaṃ śatruvākastabhādiṃkāryaṃsaṃpādayedityarthaḥ harṣadīpikā kṛtastuharidrāgaṇapatimaṃtratovahirveṣṭitaṃkartavyaṃ maṃtraśca taṃtrāṃtare praṇavānaṃtaraṃvarmmavījaṃgaṇapaterapi bhūvījāṃte haridrādyaṃṅetaṃgaṇapatiṃvadet varadvaṃdvaṃsarvajanahṛdayaṃstaṃbha dvayaṃ niśāgaṇapateṃrmatraṣṭadvayāṃtaḥprakīrtitaḥ iti oṃhuṃ gaṃglauṃharidrāgaṇapatayevaravarasarvajanahṛdayastaṃbhayastaṃ pṛ0 266a) bhayastaṃyasvāhetirūpeṇaivatriṃśadvarṇakarātrivitāyakamaṃtrai ṇaveṣṭanaṃkartavyamitiphalitārtha itivadaṃti tadaparena kṣamaṃte evaṃmūlatātparyejaṃbhādividyāyāivarātrivinā yakamaṃtrasyāpyudvaraṇīyatvāpatteriti senārīnāmityādi nāvivādagatyādikaṃgṛhyate taduktaṃnārāyaṇīyelikhedva streniśāratyaiḥ vighnasyakukṣaunikṣipyaniśāpiṣṭamayasyatat śarāvasaṃpuṭesthāpyapītapuṣpaiḥ prapūjayet staṃbhaḥsyādvṛṣṭi senāvāg vivādāgamanādiṣviti vināyakotradevatā anāgatāvasthāyāmādipadagrāhyasyajvarasyāpistaṃbhanapra yogamuktātasyāgatatvāvasthāyāṃsamucitanāśaprayogamāha kṛtetyādinā pūrvāparāyataṃrekhāṣṭakaṃdakṣiṇottarāyataṃre khāṣaṭkaṃparasparasaṃbhinnaṃkṛtvāpaṃcatriṃśatkoṣṭakānsaṃpā dyavāhyagataviṃśatikoṣṭeṣusaviṃdukaṃkṣakāraṃtadaṃtargatapa ritaḥ sthitadvādaśakoṣṭeṣusaviṃdukamevadharaṇīpadavācyaṃ lakāraṃlikhitvātadaṃtaḥ sthitorvaritakoṣṭatrayaṃtadvibhāja karekhāsaṃmārjanādekīkṛtyatadaṃtardevadattasmajvaraparihāra metaccharīrāvirodhenakurvitisādhyanāmīlikhedityarthaḥ sa mabhyarcyeti āvāhanaprāṇapratiṣṭādipūrvakaṣoḍaśādiśve topacārasamarppaṇādikatvamevātraparyyāyāṃsamyaktvaṃ ya dvā saṃkṣiptādaurvodhakītrāsīsautakīāturīsādhanābhādi nīcayāpūjātattadadhikāriṇāṃvihitāsānehopādeyā ta dvidhernityapūjāviṣayatvāt eṣācakāmyapūjāyadāśakru yātadā kuryāditivacanāditisakalasāmagrītatadarppaṇā dyupayuktasakalatattanmaṃtratatpūrvāṃgabhūtaśuddhipātṛkānyā pṛ0 266ba) sādipūrvakṛtamatrasaṃpadārthaḥ bhūtavalimiti paṃcavarṇoda nena oṃsarvabhūtebhyonamaḥ itimaṃtreṇa bhūtavaliṃdadyāditya rthaḥ yaduktaṃnārāyaṇīye ṛjurekhālikhitvāṣṭauṣaṭtiyaṃ kṛtvāvṛttidvayenārīrājyepadetyeśailekhyaunāmapadatraye paṃca varṇavaliṃdatvākalayeccakramarcitaṃ tryāhikajvaradaivādijva rābhāsapraśāṃtaye itipaṃcavarṇavaliṃpacavarṇaudanavalimi ticāpekṣitārthadyotanikāryāvyākhyātaṃ bhūmiratradevatā jvaraghnaṃyaṃtrāṃtaramāha tāramityādinā vahnipurasyayugmepa rasparaṃsaṃbhinneṣaṭkoṇeitiyāvat tatkerṇīkāryāpraṇa vamālikhyapūrvāparayoḥpārśvayorlamitipṛthvīvarṇaṃli khitvātatkoṇeṣuṣaṭsvapiramitivahnivījaṃlikhitvātadva hirvṛtavīthyāṃpāśāṃkuśābhyāṃveṣṭayet etacca oṃāṃkroṃiti tryakṣaraṃmaṃtreṇapūjanādikaṃkṛtvāsādhitaṃsajjaranāśaṃhastemū rddhnigalevādhṛtaṃkuryāditiharṣadīpikākāraḥ padārthādarśakṛ tastuvahnipurasyayugmaṃdakṣiṇottarayoḥ pṛthakpṛthaklekhyaṃ tayodvayorapilekhyaṃsamānaṃ madhyepraṇavaḥprāṇavapāśvaṃyo rlārṇaṃlamitivījaṃdvidhā koṇeṣudvayorapivahnipurayostri ṣutriṣukoṇeṣupratyekaśaḥ pūrvāparayoścavahirbhāgasthita yordiśoḥ krameṇaṃpāśāṃkuśaulekhyau guṇāṃkuśāvītami titaṃtrāṃtarasaṃvādīpāṭaḥ aṃkuśatrayamekaikavahnipurasyapū rvāparapārśvayoḥ pratyekaṃlekhyamititadarthaḥ tadridamuktaṃnāra dīye saumyayāmyamukhatāraṃlikhedvahnigṛhadvaye tārasyapārśva yoriṃdraṃkoṇakoṣṭeṣucānalaṃ prākpratīcyovahiścakramaṃku śatrayabhūṣitamitītyāhuḥ praṇavapāśāṃkuśātmādevatāvi pṛ0 267a) śeṣevātradevatā jvaraghnamevayaṃtrāṃtaramāha piṃḍeiti aṣṭada lakarṇikāyāṃsavisargeṇaṭāṃtenavidarbhitaṃsādhyanāmapūrvo ktapiṃḍavījasyodarelikhitvākesareṣudviśodviśāḥ svarānā likhyaṭāṃtāḥ ṭakārāṣṭapatreṣulekhyāḥ vahiścedaṃbhūpure ṇāveṣṭayedityarthaḥ idaṃcamaṃtraroganāśamivakāṃtivṛddhimapi nasaṃpādayati jvaraharaṇaṃyaṃtraprasaṃgādurudviṣāharaṇayaṃtra mādarśayati tārādīti madhyemāyāvījamālikhyatadaṃtaḥsā dhyādināmalikhitvā oṃlaluvaṃsvāhetiṣaḍakṣaramaṃtreṇā veṣṭyatadvahiṣṭāṃtenaṭakāreṇedaṃsavamāvṛtyatadvahirapicaṃdra maṃḍalāparaparyāyaṃvṛttadvayaṃkṛtvātadvayamadhovadanairadho mukhairarddhacaṃdraiḥ saṃveṣṭyavadhnīyāt sādhyeti sādhye syāmastī ti sādhyāśaṃāditvādatvā tadetaduktaṃnārāyaṇīye tāraṃ layugmamudakaṃcaśirobhirarṇaiḥśaktivṛṃttācaśiśunāmavatī śaśāṃkau arddheṃdrakairvahiradhovadanaiḥparītoyaṃtraṃtadāśuśi śurodalamucchriṇotītivyākhyānaṃcaitadayekṣitārthadyotani kāyāṃ devīṃlikhitvātanmadhyeśiśunāmalikhitvā oṃlu luvaṃsvāhetimaṃtreṇatāṃmālivaveṣṭayitvā tadvahiścaṃdramaṃḍa ladvayaṃvilikhya ekaikamadhomukhāṃddheṃdubhiḥ saṃbhūṣyavadhnī yāditītyāhuḥ padārthādarśakṛtaḥ bhūrjapatrādaumāyāvījaṃ likhitvātadaṃtaḥ sādhyanāmalikhitvātadidaṃsarvaṃ oṃlulu jvalasvāheti saptākṣaramaṃtreṇāveṣṭyatatopivahiṣṭavargadvi tīyavārṇenaveṣṭanaṃkṛtvā tadvahiścavadanasaṃvaddhārddhacaṃdraiḥpā śavījaparyavasitairveṣṭanaṃkuryādityarthaḥ itiharṣadīpi kākāraḥ kecittu oṃlulupadāṃtevāriparyāyajalapadāṃ pṛ0 267ba) tesvāheti saptārṇaṃmaṃtramāhuḥ jvaletipāṭonamūlesti chaṃdobhaṃgāpatteritikathaṃvājakāravakāramormili tayormaṃtretarbhāvaṣṭiṣyaṇakṛdbhirapiharṣadīpikākā raiḥ kṛtitinajānīmaḥ śaktiratrobhayamatepidevatā pu narjvaranāśamevaprastutayaṃtrātaramāhavyomārṇetyādinā yadyapijvaranāśanayaṃtrāṇāmānaṃtaryyeṇaivābhidhānamu citaṃ natururudiṣāpahāriyaṃtreṇavyavadhānamapekṣitaṃ tathāpilutrayaghaṭitaṃyaṃtramapekṣyaludvayapaghaṭitayaṃtra syaivaprāthamyamapekṣitamityabhipretyatathākaraṇaṃ vyomā rṇaṃ hakāraṃ amumevaviśinaṣṭi saviṃdvityādinā viṃdu ścamaścaviṃdumautābhyāṃsahitaṃsaviṃdumapitivyomārṇavi śeṣaṇaṃ tenasmatitivījaṃmadhyelekhyatvenaparyyavasitaṃ pu naviśeṣaṇāṃtaramasyaivāha akhyetyādi devadattasyajvara nāśaṃkurukurvityādirūpāyāsādhyasādhakakarmākhyāta yāvidarbhitamityarthaḥ tataścasaviṃdumaparākhyāvidarbhita padayoḥ karmmadhādayaḥ itthaṃvadevahmyaṃdattahmyaṃsyajvahmyaṃra nāhmyaṃkuruhmyaṃrukuhmyaṃśaṃkuhmyaṃruitirītyāmadhyelikhi naṃkṛtvātadvahirnirmitaparasparasaṃbhinnabhūpuradvayasyāṣṭa svepikoṇeṣulakāratrayaṃpratyekapaṃktikrameṇālikhyasi ddhaṃyaṃtraṃhastādauvaṃdhanāduktaphaladaṃsyāt luṃtrayaṃtasyakoṇe ṣumadhyesaviṣaṃviyat ākhyāvidarbhitaṃyaṃtremetatsarvajva rāpaha mitinārāyaṇīyadarśanāditipadārthādarśakṛtaḥ bhūgṛhadvayaṃvidikvidikkoṇakaṃsavajravahirdigaṣṭaka kaṃniṣpādyatanmadhyehamitisaviṃduvyomavarṇamālikhyabhūgṛ pṛ0 268a) hakoṇacatuṣṭayepratyekaṃnavamakhararūpaḷkāratrayaṃlikhe ditiharṣadīpikākāraḥ vyomātrevatā punajvarādināśa nayaṃtramāha sārṇamityādinā aṣṭadalakarṇikāyāṃbhṛguṃ pūrvavannāmavidarbhitaṃlikhitvāpatreṣvaṣṭasvapisakārameva0 likhitvā tadvahinirmitavṛttoparitriṃśaddalaṃkamalaṃkṛtvā traikaikaśaḥ kādiśāṃtatriṃśadvarṇānālikhet aṣṭapatreṣvi tyetāvataivasāmaṃjasyepivāhyitikathanāttadaṃtaḥ kiṃci llekhyamitipratītaṃ kādīnāmagnelikhanāmnānātsvarāe valekhyā iticādhyavasīyate tvecaprāpaḥkesareṣvevābhili khyaṃte itiaṣṭadalakesareṣudviśaḥ svarālekhyāitinirga litārthaḥ tadvahiścajalamaṃḍalenaveṣṭayeditimātṛkāsyade vatā jvarāpahārakaṃyatrāṃtaramāha vaktreityādinā navapū rvāparāyatānavadakṣiṇottarāyatāścarekhāḥkṛtvāvajraḥṣa ṣṭipadānisaṃpādyateṣuyaralavātmakānaṃtaḥ sthavarṇāmī śānāditākrameṇaṣoḍaśāvṛtyāsaviṃdūnālikhet sarvā sāmapirekhāṇāṃśiraḥ sutriśūlānyapikuryāt asyayaṃtra syavāyuvahnibhūmijalānidevatādvarṇānamevalikhanāt śītajvaraharamidaṃnasāmānyajvaraharamitiguruktiritiha rṣadīkṣitāḥ padārthādarśakṛtasvakramaśityanenakramavi śeṣotravivakṣitaḥ tathācaprathamāvṛtausaviṃduṃyakāramaṣṭā viṃśatikoṣṭeṣudvitīyāvṛtaurakāraṃsaviṃdukeviṃśatiko ṣṭeṣutṛtīyāvṛtaudvādaśasukoṣṭeṣusaviṃduṃlakāraṃataḥ koṣṭacatuṣṭayesaviṃduṃvakāraṃtattadbhūtasamānākārivadravyai ṇabhūmaulikhyet ṣaṭtriṃśacchūlānitatadrekhākhekaśaḥśū pṛ0 268ba) lanirmāṇenasaṃpādyatatrasvāpaṃkurvataḥ sarvepijvarānaśyaṃti taduktaṃ nārāyaṇīye catuṣaṣṭipadekṣetreṣaṭtriṃśacchūladī pite jarānārītrayībhānukoṣṭeṣvāvṛtiṣukramāt likhe tsaviṃdūnaṃtaḥsthātcakraṃtvasyoparisvet naśyaṃtasyaśayāna syajvarāḥ sarvevidhānataḥ iti tattadvarṇadravyeṇabhūmaulikhi tvātatraśayyāmāsādyetyapekṣitārthadyotanyāṃvyākhyātaṃkā dinavaṭādinavetyuktasaṃketamabhipretyajarānārītrayībhā nupadaiścaturbhiḥ kramādaṣṭāviṃśatidvādaśacatuḥ saṃkhyā dhigamyaṃte anayaivarītyānārīrājyapadābhyāṃpūrvamuktā bhyāṃviṃśatidvādaśasaṃkhyayoradhigamaḥ devatāstutānyeveti vadaṃti jvaraharaṃyaṃtrāṃtaramāha puṭiteti dikavidikkoṇa gaṃbhūpuradvayaṃviracyatanmadhyemāyāṃtanmadhyesādhyādināmali khitvākoṇānpṛṣṭakeṣupratyekaṃpraṇavamālikhet bhuvane śīdevatā jvarārtiparihārakaṃyaṃtraprasaṃgādvaśyadvārāsaka lakāmajvarādyārttiparihārayaṃtrāṇyādarśayati varṇei tyādinā bhūpuraṃcaturasraṃkṛtvādaṃtarvaruṇacakāramāli khyatadaṃtaḥ śaśāṃkaṃṭakāramabhilikhyatasyāpyaṃtaścaitrasya maitraṃvaśamānayānayetyādisādhyavarṇānālikhyavahiḥpa ritaḥṭakāreṇaceṣṭayet tadvahirvṛtamālikhedityarthaḥ caṃdro devatā strītvapuraskāreṇavaśyakaraṃyaṃtraṃvaśyaprasaṃgaprāpta mupadarśayati satyādinā akhaṃḍitavṛhannaranāgavallīdale ṣaṭkoṇaṃkṛtvā tadvahiḥ koṇasaṃlagnānisvastikānikṛtvā vaṣaṭ koṇāṃtarmāyāvījaṃlikhitvātadaṃtaścaitrasyadevadattaṃ vaśamānayamānayeti sādhyādināmalikhitvāpāśāṃkuśā pṛ0 269a) bhyāṃṣaṭkoṇamāveṣṭyākathitadiśāsādhitamidaṃyaṃtraṃrātrau dīpajvālayāpāśamayāṃkuśātmakatryakṣarīmaṃtraṃjapannevaya stāpayettasyasādhyāvaśīkaraṇīyāstrīsvayamevāpāsāṃtaraṃ vinaivavaśībhūtayatesādhakaṃprativrajatigacchatītyarthaḥ e taduktaṃpravasāre hṛllekhāmadhyamādhyāhna yamathavahirāṃkroṃvṛ taṃvahniyehadvaṃdvāsrisvastikāthaṃpravilikhatadaleyaṃtrakaṃ nāgavalyā japtvāśaktiṃtupāśāṃkuśalipisahitāṃtāpaye dīpavahnau lakṣaṃbhaktyānatāṃgīsmaraśaravivaśāpremalo lābhiyānī śaktitrayadevatā strīvaśyakaraṃ yaṃtrāṃtaramā ha ṣaḍitādinā atrāpiśaktirevadevatā tāṃvūlapatreko kilākṣakaṃṭakaiḥṣaṭkoṇaṃlikhitvātanmadhyemāyāṃtadaṃtaḥ sādhyādināmapūrvadamilikhyatatkoṇasādhyādināmavi darbhitāṃmāyāṃpratyekamālikhyatadvahiḥ savajraṃbhūpuraṃkṛ tvātadaṃtaḥkoṇeṣucaturddhākāmavījamālikhedityarthaḥ likhenmadhyatitisthānelikhecasmaramitipāṭhaḥ prapaṃca sārānuyāyīprāmāṇikitipadārthādarśakṛtaḥ tathāvaṣa ṭkoṇeṣukāmavījamapilekhyamitiphalitārthaḥ japta mitimāyayāsahasrādyāvṛtitaḥ yaduktamācāryaiḥ śakti sthaṃnijanāyavahnibhavanadvaṃdvodaremānprathaṃvījaṃnāmavida rbhayāparivṛtaṃśaktyāvahiḥ pārthivaṃ tatkoṇasmaramanyapu ṣṭanayanaprātthaiḥ punaḥkaṃṭakaitāṃvūlelikhitābhijaptamada yaṃyoṣinmanomohanamiti harṣadīpikākārastu śaktau nāmalikhedvṛtaṃsmarimāpāśāṃkuśaistadvahi ṣaṭkoṇeṣu vidarbhitāmathalikhecchaktiṃsvasādhyākhyayetipūrvārddhapāṭho pṛ0 269ba) mūlasyadṛśyate tasyāyamarthaḥ imekāmaśriyauṣaṭkoṇa karṇikāyāṃsādhyākhyāgarbhitāṃmāyāṃkāmavījasyoṃtaḥsa mālikhyatāṃkāmaśrīpāśāṃkuśākhyauścaturbhirvījaiḥpari veṣṭyaṣaṭkoṇeṣupūrvevanmāyāṃsvasādhyākhyāvidarbhitāmā likhet troṣaṃpūrvavaditivadaṃti idaṃturahasyaṃ sādhyayedaṃ mamavaśīkaraṇārthaṃdattamitijñātaṃnāpekṣitaṃ evamevasa rvatravaśyoccāṭanadveṣaṇamāraṇādiṣuvodhyaṃ ajñāteva sādhyenaprayogaḥ phalasādhanaṃ jñātetutenatābhīṣṭamiti sarvatramiścayitisaṃpradāyavidāṃpaṃthāvaśyakarmmaṇyevayaṃ trāṃtaramāha śakrāvini sādhyanarasyapiṣṭajākṛterhṛdayama dhyeśaktiṃmāyāvījaṃlikhitvā tasyāṃtaścaitrasyamaitraṃvaśamā namānayeti sādhyādināmālikhyacatubhirvījaistāmāve ṣṭyapunaḥ śaktimanobhavāṃkuśapromātmakaiścaturbhirvījaiḥpa rivṛtaṃkṛtvā tatraprāṇapratiṣṭāpūjādināsaṃskṛtyatrisvādu bhirghṛtamadhaśarkarātmakatrimadhuraistamākṛtiṃbhajaṃyitvā bhujānasyasādhakasyasasādhyoyāvajjīvaṃdāsavadvaśībhava tītyarthaḥ caturbhirvījairityatropadeśaparaṃparayānṛsiṃhaciṃ tāmaṇiśaktidurgāvījānyādeyānītikaṃcit upasthi ttavāccatvāriśaktivījānyevayāhyāṇītikecit keci tucaturbhiḥ samāveṣṭayedityuktaṃkiṃnaccatuṣkamikṣāyāṃvī jamityāditathācaśaktyādibhiścaturbhirekavāraṃveṣṭanaṃ kṛtvāpunaretairevaveṣṭayeditiprāhuḥ anyetamanusthāne maruditipaṭhitvāhrīṃklīṃkrāṃyaṃpropitipaṃcavījaivahirvīja tvamāmananati tadidaṃśaktyaṃtaḥsthitasādhyanāmaparito pṛ0 270a) vījaiścaturbhiḥ samāveṣṭitamititaṃtrāṃtaravirodhādupekṣyaṃ tada yaṃpadārthādarśādarśitaḥ paṃthā harṣadīpikākṛtastu śāṃtima nobhavāṃkuśamarudbhiṃritipāṭhaḥ pūrvaṃcaturvījapadaṃcapūrva ślokīyapāṭhāṃtarādarśitamāraṇapāṭhāṃtarādarśitamāramā pāśāṃkuśātmakavījacatuṣkaparaṃ tathācaghṛtamadhuśarkarā kṣabhṛṣṭataṃḍalapiṣṭakṛtāsāḥ sādhyapratikṛtehṛdayesasādhyā yāṃmāyāmālikhyakāmādicaturvījaiḥ parivaṃṣṭyatadvahiḥśāṃ tipadavācyacaturthasvaramanobhavāṃkuśavāyuvījaiḥpariveṣṭya prāṇapratiṣṭādikaṃkṛtvābhakṛyataḥ sādhyovaśyaṃvaśyamā pnotītyarthitivadaṃti vaśyeva yaṃtrāṃtaramāha kāmami tyādinā aṣṭadalaṃpadmaṃkṛtvā tatkarṇikāyāṃkāmavījaṃta daṃtaḥ sādhyādināmalikhitvākesareṣudviśaḥ kharānpatreṣu kādivargāṣṭakaṃlikheditikāmotradevatā tadevaṃpaṃcacatvā riṃśadyaṃtrāṇimūlataḥ prāptānivivṛtānyatranānāmatasa māśrayāditisaṃkṣepaḥ yaṃtralikhanadravyāṇyāha kāśmāre tyādinā kāśmīraṃkuṃkumaṃ rocanāgorocanā mṛgamadaḥ kastūrī drabhamadaḥ gajagaṃḍasthalaniryanmadaḥ ebhiḥṣaṭ dravyairmilitairevalikhanaṃ yaduktaṃtatrāṃtare gajamadakāśmī rairmaṃtritayaḥ surabhirocanāyuktaiḥ vilikhedalakkṣakarasā lalitairyaṃtrāṇisakalakāryārthī iti hemalekhanyeti a nuktaśubhakarmaviṣayametat uktehivaśyādiśubhakarma ṇijātījāpyuditā aśubhetulohacitāṃgārādibhavā imānivasakalānyapi yaṃtrāṇigopyatamāni tvayāputra tadātavyaṃ yaṃtrajātaṃmahodayaṃ nāśiṣyāyanapāpāyanā pṛ0 270ba) śāṃtāyāpriyāyaca śiṣyāyamaṃtraniṣṭāyaśuddhabhaktipunā yaca astrapradāyadātavyamanyathānarakaṃvrajeditihiraṇyaga rbhasaṃhitāvacanāt anyacāpi yadāpikaścillobhenakuśi ṣyāyadadāticet tadāgovālastrīvrahmahatyāpātakamāpnu yāt adhāryyaṃyaṃtramādarśayati bhūmispṛṣṭamityādinā sā kṣātsparśotrapratiṣiddhaḥ dagdhaṃakṣaraikhāṇāmadagdhatvepyekdeśe nadagdhādhārabhūrjapatrādikaṃ yathāśrutedagdhayaṃtrasyavyaktyabhā vādekadeśadagdhasyāpi yaṃtraśarīrabhūtarekhāvarṇavyapagamena yaṃtravyaktābhāvādevadhāraṇāprasaktāniṣedhasaurasmāsaṃbhavāt viśīrṇaṃ katipayadinaiḥ saṃbhāvitādhāravidalanādikaṃna dhārayeditipratiṣedhaḥ phalaprāptivirahamātrapradarśakonapra tyavāyavodhanārthakaḥ yaṃtrāśavdārthastūktaḥ śitāṃḍave yaṃtre hiyaṃtratāproktāyamaneśamanaṃparaṃ yaṃtryatesakalaṃviśvaṃyatra mityabhidhīyate yaṃtraṃsaṃtrāyate'trātaṃyaṃtrārthastududīritaḥ iti ayamarthaḥ dirhetvarthaḥ yamanityasyaśamanitivivara ṇaṃ tathācayataḥ śamaneduṣṭānāṃnigraheparaṃ tatparaṃ tatoyaṃtre yaṃtratetyarthaḥ atevayamayatyasādhūnnigṛhṇātītivyākhyā tavānnīlakaṃṭhaḥ yaṃtryaterogakṛtyādibhyovyāvartyatitivā yaṃtrāṃ atrātaṃkenāpiprayogātreṇasadityarakṣitaṃtrāyate itivāyaṃtrapadārthaḥiti yaṃtrārthaṃyaṃtraśavdārthaḥ ututkarṣe ṇakaścidyogarūḍhyākaścitukevalaṃrūḍhyaivīritaḥkathita itisaṃkṣepaḥ yaṃtrāṇihitattacchavdavrahmarūpamaṃtravarṇānāṃka rṇikākesarādisthāneṣuniyamanarūpānniyaṃtraṇānnānā ścaryyaphalānyanāpāsenasādhakebhyaḥ prayachaṃtītismṛtvāsaṃ pṛ0 271a) jātabhaktyudrekeṇaśavdavrahmamayīṃdevīṃstautumārabhate a thesāditā vrahmaviṣṇumaheśānāṃmayipratipādayitryāḥkara ṇabhūtāyā atevamṛṣṭiprabhṛtisādhanabhūtāyāḥ stavastu tiṃkovātvajjanyaparaṃparāsupraviṣṭaḥ kartumarhatītyatonarha tvāmāpannosaścahaṃtvatstutikaraṇachūlenasvagiramevapavi trayāminatustaumiaśakyatvā dityāha ādyāmityādinābhū jalāgnivātākāśayajamānacaṃdrārkarūpāṣṭamūrtibhājaḥśi śivasyāpimahimātvadadhīnaivetyāha pṛthvyetyādinā tisro srotasogaṃgāyāyat sarvāpekṣayāvaiśiṣṭyaṃviśeṣataḥpavitrī karaṇāsāmarthyaṃtadapitvajjanyamevetyāha trisrotasityādinā caṃdrasūryādikamapijagatiprasiddhasāmarthyamekaikamevābhinaṃ dayati tvaṃtusarvamayītisarvotkṛṣṭatvamevetyāha anaṃdayedi tyādinā nānāviruddhadharmāpitvayyevasaṃtītyāha apā dyāpīpītyādi pūjādiṣumanuṣyāṇāmevādhikārastatrā pīdriyapāṭhabhājādhikāriṇopiyenapūjayaṃtitesvargā deḥ sopānabhūtaṃmanuṣyaśarīrādimāruhyāpipataṃtyevapuna radhastādevanarakatiryyakṛponyādiśvevāyāṃtītyāha āsā dyetyādinā yepunastvāṃmatisulabherapicaṃdanapuṣpādibhiḥ samarcayaṃtitepunaratidurlabhamapibhuvanādhibhūtvaṃbhuvanātha tvaṃ bhajate ityāha karpūretyādinā āviśyetiyugmaṃ prathame saroje mūlādhārakamalesuptoyohirājaḥśeṣanāgastatsadṛ śīkuṃḍalī bhūyasthitāvidyulatāsādṛśyātadbhramamātanvatī taṃmadhyapadavīṃsuṣumṇāmadhyamārgamāviśyapaṃcapadmānisvādhi ṣṭānamaṇipūrakānāhataviśuddhākhyānividalarpyavilaṃghya pṛ0 271ba) khaṃvrahmaraṃdhramaśruvānāsamāśritātatravrahmasaṃganirgalamṛ tāi?gāyatrībhūtvāpunaḥ paṃcapadmamārgeṇaivamūlādhāramā gatāṃyesmaraṃtiteṣāṃsārochedaḥ siddhyatītiyugmaślokārthaḥ ciṃtājñānamudrāḥ ālikhitaṃ prasnakaṃciṃtādicatuṣkahastāṃsa rasvatīrūpāmitiyāvat āsthepeti ekyaṃjīvātmanorāhuyo gaṃyogaviśāradā ityuktalakṣaṇaṃcittavṛttinirodhaṃvāyogama valaṃvyakāmakrodhalobhamohamānamadarūpaṃvairiṣaṭkamavaji tyatadvaśatāmapākṛtyiṃdriyagaṇaṃcakṣurādipaṃcakamapima nasiāvadvyamanoniriktesvasvaviṣayenirgatapratirudvyatvāṃyo ginaḥ kṛtakṛtyāpipāśāṃkuśādirustāṃmaguṇaṃciṃtayaṃtī tyarthaḥ saguṇamapitvatsvayaṃkṛtakṛtyānāmapidhyeyaṃkiṃpunara smadādīnāṃ nirguṇasyatukāvarcetyabhiprāyaḥ lakṣmīsvarūpatva mevāsītyāha uttaptetyādinā durgāyitvamevetyāha aṣṭābhiri tyādinā āvirnidādyaḥ pādacalanādiśramaprāvirbhavaddharmmaḥ patrāṃśukāṃ tarūpalāśakṛtavasanāṃ anaṃgataṃdrāṃyauvanabharā bhirbhavatkāmodrekamatharāṃ taṃdraśavdotrādhīnatvavācakaḥ etāvatāṃ taścāriṇīgṛhacāriṇīraṇacāriṇītitvamevetikathitaṃbha vati haṃsairiti pādabhūṣaṇasyahaṃsanāmatvaṃprasiddhameva tatrapa kṣiviśeṣahaṃsāpigatitaḥ parikramaṇenakvaṇitenaśavda viśeṣeṇacanūpureṣusvasajātīyatvabhrāṃtyāāyātityutprekṣa te haṃsāevaarthā dravyādayaḥ vacanānisarveśavdāścetyubhayarū peṇādhyavasitāḥ padmatvenapādayornālatvenajaṃghayoradhyava sāyaḥ sarvopijanodvinetraivetikutaḥ śaṃbhostrinetramitya traheturutprekṣate dvābhyāṃmityādinā karāvaleyaḥ śuṃḍādaṃḍagatā pṛ0 272a) haṃkāraḥ raṃbhākadalīstaṃbhaḥ śrīṇyorapigurutvenatadīyabhā rasahanāmūnūstaṃbhāvevamadhyamenavayasātāruṇyenadattauvā lpetanaivaṃbhūtāvabhūtāgnitibhāvaḥ madhyadeśasyakṛśatamatve hetumutprekṣate śroṇyāvityādinā yugapadityatranayovanesa haivadvayorapigarimāmadhyasyakṛśimācamavatītisvabhāvapra darśanaṃkṛtaṃ itisūkṣmasyasatvekiṃpramāṇamityatrāha romāva tīti āśrayaṃvinānupapadyamānayātayāsvaśrayatvenayevā kṣipyatesevāsmākaṃmadhyapadavācya itibhāvaḥ nābhismara mitrabhūtayauvanadattāsaṃbhāvitariktatvapalalatvenotprekṣatesa khyetyādinā upagūhasyāliṃganasyapipiśunaṃsūcakaṃbhasitaṃ bhasma pūrvastātaḥ paścādutthitaḥ stātotthitaḥ kaṃṭhātiriktauma hādevakaṃṭādvaṃdhanīyāddadhikau nahivaṃdhanīyavastunonyūnenavaṃ dhanaṃsaṃbhavati galaṃtisravaṃtīcayāujvalākāṃtistadvāraivapā śapārśvasaṃlagnaśastradhārāsthānīyāpāśāṃtehiśastradhārākvaci tpurāṇevarṇināstītitadanusṛtyedaṃ kaṃvuḥśaṃkhaḥ abhijātaṃ suṃdaraṃ daraṃdraṃṣat sevajātiti tasyaivajanmasaphalamityarthaḥ āviriteḥ āvirbhūtāprakaṭīkṛtātuṣārakararekhācaṃdrarekhā yatra caṃdrākārabhūṣaṇaviśeṣeṇakeśayāśasyavaddhatvāt ana nyagaṃdhānāṃkeśapāśoparisthitānāṃpuṣpāṇāmuparibhramatā mavdaṃdrenanirviśeṣogatavailakṣaṇyaḥkālimāsāmyātkeśapā śaḥ purāṇapāśaḥ anādyavidyālakṣaṇaḥ yadyapisvarūpasataḥsto trapāṭhasyaivaphalaṃpratisamarthatvaṃnatuphalaviśeṣasamarppakatvenajñā tasyaatevaharirharatipāpāniduṣṭavittairapismṛtaḥ aniccha yāpisaṃspṛṣṭodahatyevahipāvaka iti nahidāhakatvenejñānā pṛ0 272ba) naṃtarabhāvyesparśosyadāhasamarthenāpara itikasyāpyanubhava siddhaṃ tathāpiphalajñānamaṃtareṇapāṭhapravṛtterevāsaṃbhavātpha lapratyāśākutaḥ syādityabhipretyaphalaṃdarśayati|| śrutī tyādinā dhīmatāṃvuddhimatāṃśrutyoḥkarṇayoḥ sucaritaḥpākaḥ śravaṇajanmānaṃdaphalarūpoyasyetyarthaḥ || yasyodyotamatīsatīguṇavatīmātāpitomāpatirnāmapre manidhītipaṃthakulabhūḥkūrmācalojanmabhū sūpāsyaṃkṛtavī ryyavācyutapadaṃvārāṇasīvāsabhūstejjepūrttimagādvidhiḥdvipa ṭalaḥśavdārthaciṃtāmaṇau || || athapūrvoktavedhama dīyadīkṣāderyogimātrasādhātayātadupayogiyogasyasādha nopāyamādarśayati athetyādinā saṃviditiphalapradarśa naṃ saṃsamyakcitjñānaviśeṣaḥ nityānaṃdānubhavomokṣāpara paryāyaḥ itiyāvat tathācayogasyaphalaṃmokṣobhavatītyu ktaṃbhavati jīvātmaparamātmanorabhedajñānaṃyogaḥ itivedāṃti naḥ śivenasahasvasyābhedajñānaṃyogitipratyabhijñādigraṃtha kārāḥ śaktyāsaṃsāraṃpratikāraṇatvaviśiṣṭayāsahaśivasyai kyaijñānaṃyogaḥ viśiṣṭetikaraṇātkāryyeṇasahāpiśivasyai kyajñānaṃtallakṣaṇakoṭaupraveśitaṃ ititāṃtrikaikadeśinaḥ purāṇapuruṣasyasamyakparijñānamevayoga itibhedavādino naiyyāyikādayovruvate tadetanmatacatuṣṭayamapidarśayati ai kyamityādiślokadvayena yogalābhopāyamāha jitvetyādi nā ātmanaḥ punaḥ punarnarakādinānānāduḥkhānubhavajanaka tayāśatrubhūtāḥ kāmādayaḥ ṣaṭstrībhogādiviṣayābhilāṣaḥ kāmaḥ satvādijighāṃsākrodhaḥ tādṛśajighāṃsānukūlaścitta pṛ0 273a) vṛttiviśeṣaḥ krodhititukecit dhanarājyāditṛṣṇālo bhaḥ tātvikasyapadārthasyatānaṃmohaḥ ahaṃdhanīsukhīvidyā vānityāditānaviśeṣogavaṃdaryyādyaparaparyāyomadaḥ anya śubhaviṣayakodveṣomatsaraḥ vadaṃtīti yateteātmano duḥkhastetātkāmādīnariṣaḍvargāmāhurityarthaḥ etajjayo pāpamāha yogāṣṭāṃgairityadināyoginaḥ yogābhilāṣavaṃ vaṃtaḥ aṣṭāṃgānināmamātreṇanirdiśati yayamityādinā soktāvaprāmāṇyaśaṃkāvyudāsārthaṃyogināāhuriti yoginaḥprāptayogā tathāvānubhavasiddhamevatairupadiṣṭami tisarvathāyamādimiraṣṭasaṃkhyākairaṃgairyogaprāptirbhavatīti yogaprāptikāmairavaśyamevayamādiṣuyatitavyamityamiprā yaḥ tatraprathamodiṣṭaṃpamaṃbhajate ahiṃsetyādinā nakamapi jīvaṃdyātayāmītidṛḍhatarayathārthasaṃkalpotmahiṃsā lobhā dinānṛtabhāṣaṇaṃnakaromītidṛḍhasaṃkalpaḥsatyaṃ vrāhmaṇa rakṣādyarthakamanṛtabhāṣaṇamapisatyamevabhavatītitatrāvyā ptiparihārāpalobhādīti paretutadanṛtamapinasatyaṃkiṃtva nṛtamevapratyavāyopitatobhavatyevā nānṛtaṃvadeditipra tiṣedhenatasyāpikroḍīkṛtatvāt paraṃtuvrāhmaṇatrāṇādi kṛtaḥ puṇyātiśayopitasyabhavati tenatadanṛtaprabhavapratya vāyaparikṣayodhikobhyurapaścakriyate iti atevatadabhyuda yalobhenatādṛśamanṛṃtaṃnaparityajaṃtiśiṣṭāḥ athalobhā dyabhibhūtamasatyaṃvanmītyabhyāsapravarṇavittakarayāṃsatyamiti harṣadīpikāgraṃthovirudhyetalobhādyabhibhūtetyasyatvaduktadi śāvaimadhyaṃprasakteriticet kiṃcātaḥ atevasatyaṃnacanītya pṛ0 273ba) bhyāsaśrayaṇacitatāsatyamilitallakṣaṇaṃlobhādītyā dyaghaṭitamevacakrirepadārthādarśakṛtaḥ itiprāhuḥ samakṣa samakṣaṃvāsvatvotpādakapratigrahavijayakrayādikaṃvinā parasvagrahaṇaṃsteyaṃtadvyatirekevāsteyaṃ anṛnukāle strīṇāmabhilākhaṃvināsvakīyāyāpibhogābhāvovra hmacaryyaṃ ṛtukālāvacchintyehibhogovihitotayāvadṛ lukālāvacchinnaḥ sacavasategrimādadhītetyādividhe sakṛdagprādhānenaivṛtāvupeyātstāṃbhāryāmityādividhe rapisakṛdgamanādapicāritārthyasaṃbhavātsakṛdevetibhava tyasakṛdgamanomṇastrārthapracyutiḥ strīṇāmiṃdravaradānā ttadabhilāṣapūraṇepivrahmacaryyapracyutinaṃbhavatītimitā kṣakārādibhiruktatayāvinetyaṃtamabhihitaṃprāṇibhyaḥ krūravuddhinivṛttiḥ kṛpā nirupadhiparaduḥkhaprahāṇecchai vadayāparaparyāyākṛpā kiṃcillobhādināparaduḥkhāpa hāramakṛpālurapikarotītitonirupādhītikecidā huḥ cittakauṭilyainivṛttirārjavaṃ abhibhāvakaṃpratyapyakro dhapravaṇacitatākṣamā iṣṭavastutābhaprayuktakhaciṃtāvya tirekodhṛtiḥ krameṇāhārāpakarṣaṇāccharīrasthitimātro payogibhojanaṃmitāhāra yathoktaśaucānuṣṭānaṃcittanairma lpakārakaṃśaucaṃyamāḥ kāmādīnāṃnivartakāḥyamuupara me itidhātoniṣpannatvāt yamayaṃtinivartayaṃtītiyamā ititatravigrahaḥ tatrāhiṃsāvrahmacaryābhyāṃkāmajayaḥkṛpā kṣamābhyāṃkrodhajayaḥ astepadhṛtisatyārjjavairlobhasyajayaḥ pitāmahāraśaucābhyāṃmohasyakṣamārjavābhyāṃmadasya ahiṃ pṛ0 274a) sākṛpārjavakṣamābhyomatsarasyajayaḥ kareṇīyaḥ iti lakṣaṇānicoktānicoktānisaṃhitāyāṃ sarveṣāmeva jaṃtūnāṃvāṅmanaḥkarmmabhistuyat akleśajananaṃtaddhi ahiṃsetyabhidhīyate| yathādṛṣṭaśrutārthānāṃsvarūpaka thanaṃpunaḥ satyamityucyatenūnamiti etenavāstavi kārthakathanaṃnasatyaṃ tathāsatisvayaṃśuktyādaurajatādi bhrāṃtimānapipaḥ paraṃśuktireṣetipratārayatisoyaṃbhrāṃ tapratārakopisatyavāditāmupeyāditidhanitaṃ tatrai varajatamidamitibhāṣamāṇaḥ satyavādyevayathādṛṣṭā rthavakṣatvāt nacāstāṃvāstaviketyādyevalakṣaṇaṃ mā sṇuva?bhrāṃtapratārakopyanṛtabhāṣī āṃstāṃvatatredarajatami tivaktaivasaṃvādipravṛtijanakavākyakatayānṛtavā ditivācyaṃ tādṛśasthaleśiṣṭairbhrāṃta pratārakasyeṃvā nṛtavāditvāt uktaṃhitāyāevavinigamakatāsaṃbhā cca saṃvādivṛtaucanamasavādyuccaritavākyaṃprayojakaṃkiṃ tuvastugatyātadvatitadvatāvodhakaṃvākyamevetyanṛttaṃ vādivākyādapibhavatisaṃvādinīpravṛtti saṃpadyatevasa tyavādivākyādapivisaṃvādinīpravṛtirititatvaṃ tathā tṛṇāderapyanādānaṃparasvasyatayodhanaṃ asteyamucyati ti napodhanetisavodhanaṃ svasvasyaivayadgrahaṇaṃtadasteyami tyuktāvaraṇyasthakuśakāśayornadītaḍāgādijalānāṃ cagrahaṇepistepitāprasaktiḥ svasvasyānādānādityataḥ sarasvātādānamityuktaṃ tahiyathānastīyaṃbhavatitathā parakīyamapinabhavatītitadādānaṃbhavatyecetinakāyya pṛ0 274ba) nupatiḥ tathā avasthāsvapisarvāsukarmmaṇāmanasāgirā strīsaṃgatiparityāgovrahmacaryyamitismṛtamiti avasthā susarvāsuṛtvavasthāsukāmodrekāvasthāsuca apinācai daṃsūcitaṃ ṛtvādyavasthāsusmṛtivākyairamyanujñātustrīsaṃ gatikāsvapistrīsaṃgatistyājyākiṃpunaraparāvasthāsu apivedāṃtagaṃraṇejighāṃsaṃtaṃjighāṃsīyādityādauyathāve dāṃtagātiriktasyāvaśyakahananevatātparyyaṃnatuvedī tihanatepi tathehāpyaparāvasthāsvagamanevatātparyyaṃna tutadavasthosvapyagamane yogīśvarādibhistadavasthāsuga manasyāpyanujātatvāt tathā pareṣāṃduḥkhamālokyasva syevālokyatasyaca utsādhanānusaṃdhānaṃdayetisvasyeve tidṛṣṭāṃtenakiṃcillobhādikamanusaṃdhāyatadduḥkhotsāda necchātathetyuktaṃ nahisvīyaduḥkhotsādanavyāpārolobhā dinānuṣṭīyate tathā vyavahāreṣusarveṣumanovākkāyaka rmmabhiḥ sarveṣāmapikauṭilyarāhityaṃvārjavaṃsmṛtaṃ tathā sa rvātmanāsarvadācasarvatrāpyapakāriṣu vaṃdhuṣvivasamācā raḥkṣamāsyādititāṃtrikāḥ icchāprayatnarāhityaṃjāteṣuvi ṣayeṣvapi dhṛtirityucyate iti svayamakasmāllavdheṣvapikiṃ punaralavdheṣu viṣayeṣusrakcaṃdanavanitādiṣu itidacchā yākaraṇaṃsutarāṃprayatnasyicchottarabhāvitvāttasyatadeva dhṛtipadenakathyate ityarthaḥ tathābhojyasyaivacaturthāṃśabhoja naṃsvacchacetasaḥ hitaṃmedhyaṃcasusnigdhaṃpitāhāraṃpracakṣate tathā nirgataṃnakharomamyonavaraidhrebhyevaca malaṃvadaṃtite pṛ0 275a) ṣāṃcakṣālanaṃśaucamucyate mṛjjalābhyāṃvahiḥ samyagāṃtaraṃtvathavā punaḥ pūrvoktabhūtaśuddhyādikarmmaṇāśocamiṣyete itiśaucaṃ dvividhaṃ vāhyamābhyaṃtaraṃca vātyaṃmṛjjalābhyāṃsamyaktrivāraṃ prakṣālanāt āṃtaraṃbhūtaśuddhimātṛkānyāsāvyagratvādine titadartha tapityādi tapaḥprabhṛta tapete daśapadārthāni yamenāvaśyaṃkartavyatayāniyamāucyaṃte ityarthaḥ eteṣāmapila kṣaṇayuktaṃsaṃhitāyāṃ tapastutatrānaṃtāmavidhipūrvakamiṣya te vidhipūrvakaṃupavāsacāṃdrāyaṇādivratānuṣṭānenātaśa tetapityarthaḥ yadṛcchālābhatastuṣṭisaṃtoṣitikathyate śrutyādyukteṣuviśvāsāstikyaṃsaṃpracakṣate ādināsmṛti śastrāgamaśāstrādiparigrahaḥ paralokavuddhyādhammādyācara ṇamāstikyamitinupadārthādarśādarśitalekṣaṇaṃnoktaṃ saṃhitākṣarārthaḥ tasmācchrutismṛtipurāṇāgamādyuktārthe ṣuyathārthatābuddhirevāstikyamitimaṃtavyaṃ astikaṃviśvā soyasyasāstika tasyabhāvāstikyamityevārthavarṇana muktasaṃhitākṛtābhagavatāsūcitaṃ natvevamuktamevala kṣaṇaṃtasyapradarśyataduktaṃsaṃhitāyāmityādinoktamevacana mādarśayatāṃpadārthādarśakṛtāṃgraṃthovyākupyeta svāktā rthasyasaṃhitāto'prāyaṇenasvoktārthopaṣṭaṃbhakatayātatpra darśanānaucityāditicet nāyamasmākamaparādhaḥ tathā yadiṣṭadevatāṃdhyātvātadarppaṇadhipānvahaṃ satpātradīyatennā ditadrānamabhidhīyate tathā śrutyādibhirlaukikaiścayadatyaṃ taviniṃditaṃ tatrāpravartanaṃlajjāsaivahrīritigīyate tatrapra pṛ0 275ba) vṛttauhicittamālinyenajñānamevanasyāt tasmānniṃditā rtheyathāpravṛttirnabhavatikiṃtutvatudvegādyathānivṛttirbhava ti tathāyananīyamitibhāvaḥ tathā nakairyadanusaṃdhānaṃsa myakśavdasmiterapi mananaṃtanmaniścetitarkainānāvi dhamukti śavdasthitoḥśavdamaryādayāvaśrutārthasyamananaṃciṃ tanamevamamatirbhavatītyarthaḥ tathā gurotivdhasyamaṃtrasya śaśvadāvartanaṃjayaḥ tathā dravyaiḥ kalpādityairhaumohutami tyabhidhīyateiti āsanānyupadarśayati padmāsanamityā dināsthityābhyāseśramaḥ talpādaudaṃḍavatpatitasyanunidra yābhibhavobhavatītiāsaneṣusamupaviṣṭānāmevābhyā sādhikārititadanyatamāsanamavaśyamurarīkaraṇīya mibhāvaḥ roganāśopyāsanasevayāsaṃpadyate yaduktaṃ vaśiṣṭasaṃhitāyāṃ āsanenarujohaṃtiprāṇāyāmena pātakaṃ vikāraṃmānasaṃyogīpratyāhāreṇasarvadā dhāraṇā bhirmanodhairyyaṃnādaiśvaryāmuttamaṃ samādhaumokṣamāpnotityakta karmaśubhāśubhaḥiti ūrvoruparīti vyutkramāditīhā pyanuṣajyate tathācadakṣiṇaṃpādaṃvāmorūparivāpādaṃda kṣiṇorūparivinyasyapṛṣṭabhāgenavyatyastavāhudvayaṃnītvā dakṣiṇakareṇavāmapādāṃguṣṭaṃvāmakareṇadakṣiṇapādāṃ guṣṭaṃvadhnīyāt evaṃsthitiḥpadmāsanamityucyate tadidaṃyo gināṃpriyaṃbhavatītyarthaḥ soyasarṣadīpikākṛtāṃpaṃthāḥ pa dārthādarśakṛtastuvyutkramāditipṛṣṭabhāgehastamātrāditi vyutkrama vaṃdhatenunasaḥ kiṃtutattadvrahmenaivatattadaṃguṣṭavaṃdha namityāhuḥ jānūrvoriti dakṣiṇajānūrvomedhyevāmapā pṛ0 276a) datalaṃvāmajānūrdhvomadhyedakṣiṇapādatalaṃnidhāya ṛjuḥ sannevopaviśeṣet idaṃsvastikākāratayāsvastikāsanaṃ syādityarthaḥ yadyapipūrvāsanepi ṛjukāyatvamapekṣi tītātraivatathāpyaṃguṣṭavaṃdhatāmnānādevatatrṛju kāyatārthaprāptatvādatraivatathābhidhānaṃ sīvanyāiti gudameḍhāṃtarorddharekhāsīvanī tasyādakṣiṇapārśvevāma pādagulphaṃ vāmapārśvedakṣiṇapādagulphaṃ vṛṣaṇādhaḥaṃ ḍakośādhastāt vyatyāsenabhavat itiśeṣaḥ padmāsana ivātrāpipāṇibhyāṃ istābhyāṃpādāṃguṣṭadvayaṃvadhnīyādi tyarthaḥ sīvanyāātmanaḥpārśvegulphaunikṣipyapādayoḥ savyedakṣiṇagulphaṃcadakṣiṇedakṣiṇettaraṃ dakṣisavyaka raṃnyasyasavyepādeparaṃkaraṃ aṃguṣṭaucanivadhnīyāddhastābhyāṃ vyukrameṇatviti ūrdhvoriti svakordhvoruparipratyaṅmu khāṃgulīsvasanmukhāṃgulīpādaunidhāyasvasanmukhāṃgu līkarāvapistasvajānvoniṃdadhyāt idaṃvajrāsanaṃnāmnāṃ bhavatītyarthaḥekamiti kaṃcitpādaṃkasyavidūroradhastā payitvāparaṃpādamūroruparisthāpayet tadidaṃvīrāsanaṃ syādityarthaḥ prāṇāyāmalakṣaṇamāha iḍayetyādinā gamanāgamanevāyoḥ prāṇasyadhāraṇaṃtathā prāṇāyāma itiproktoyogaśāstreviśāradai ititatrakṣaṇamuktaṃgautamī ye prāṇasyetītiṣaṣṭītatpuruṣaḥ sacaprāvāyvaparaparyāyaḥ āyāmapadārthaścakhechayāgatinirodhaḥ taccakevalaṃgama nekevalagamanepūraṇarūpegamanāgamanayordvayorapini rodhanecasaṃbhavatītyabhiprāyeṇapūrvaślokaṃvivṛṇotita pṛ0 276ba) tatraivagautamaḥ prāṇovāyuritikhyātāyāmastanniro dhanaṃ prāṇāyāmitiproktoyogināṃyogasādhanamiti gurva kṣarasyahyekasyanadrutaṃnavilaṃcitaṃ kālenayāvavatoccāraḥ samātrāśavdataḥsmṛta itiharṣadīpikāyāṃvāyavīyasaṃhitā yāṃ jānupradakṣiṇīkṛtyatadrutaṃnavilaṃvitaṃ aṃgulisphoṭanaṃ kuryātsamātretiprakīrtiteti iḍāvāmanāḍītayāṣoḍaśa mātrākālaparyyaṃtaṃvāyuṃvāhyadaśādaṃtaḥ samākarṣayet tadidaṃpūrakaṃtāmānvarthaṃ ākṛṣṭasyavāyoścatuḥṣaṣṭimātra paryaṃtaṃniścalatayāsthāpanaṃkuryāt tadetatkuṃbhakaṃkuṃbha vaccajñanakriyārahitatvāt tataḥśanairdvāviṃśanmātrākāla paryaṃtaṃpūritaṃvāyuṃniḥsārayet tadetadevanānniḥsāra ṇādrevakaṃnāmānvarthaṃ evaṃrītyāpūrakakuṃbhakarecakā tmakānāṃvāyuniyamanānāṃtrayāṇāmanuṣṭānādekaḥprā ṇāyāmāsiddhyati suṣumṇāmadhyagaṃvāyuṃpūrvapūritaṃsamya kdhārayediti pūrveṇasaṃvaṃdhaḥ tataścavyatyāsenrecadaka pūrakakuṃbhakakrameṇapunaḥpunarabhyāsenadvādaśaprāṇāyā mānṣoḍaṣaprāṇāyāmāṃścakuryādityarthaḥ evaṃkṛtepāpakṣa yebhavati yaduktaṃ śucce?prāṇāyāmānpraṇavasahitān ṣoḍaśavaśīprabhātesāpaṃcapratidivasamevaṃvitanutedvijo yastaṃbhrūṇaprahaṇanasurāpānakalitaṃpunaṃtyenamāsādapidu ritatūlaudyadahanāḥ itisoyaṃprāṇāyāmaḥsagarbhoviga rbhaścetidvidhaya praṇavamūlamaṃtrādīnāṃsamuccārapūrvakodhyā napūrvakastadubhayapūrvakovāyaḥprāṇāyāmaḥsasagarbhaḥya tratutūṣṇīṃvāyuniyamanamātraṃsavigarbhaḥ prāṇāyāmasiddhi pṛ0 277a) strividhaiḥ kāryyairanumīyate prāṇāyāmemadhyasatevasvo dohumovamodhamāyāstatsiddheranumāpakaḥ śarīrakaṃpāyā udbhavesatitayāmarghyamāsiddhiranumeyāuttamasyanuuttama tatsiddhiyutasyapuṃsastuyāvacchīlanaṃtadabhyāsakālapa ryyaṃtaṃbhūmityāgobhavati aṃtariktesthitirūpoguṇobhavatī tiparyyavasitārthaḥ pratyāhāraṃlakṣayati iṃdriyāṇāmityā dinā prāṇarasanācakṣuḥśrotratvakrūpāṇi paṃcajñāneṃdri yāṇigaṃdharasarūpaśavdaspaśeṣusvasvaviṣayeṣunirgalaṃni ṣyūtyūhamevapracaraṃtiteṣāṃvalāttattadviṣayānnivartanaṃpra tyāhārapadavācyaṃityarthaḥ tatonivṛtiścatattaddiṣṭasādhana tājñānenadveṣādbhavati tacceṣṭasādhanatayāgṛhītārthavyā dyātakalagrahādbhavatīti taścaikatraiveṣṭasādhanatāgrahe ṇamanasiyojitesatisaṃbhavati manovināhināhina keṣāmapīṃdriyāṇāṃsvārthagrāhakatvaṃsaṃbhavatīti si|ddha iṃdriyāṇāṃpratyāhāritibhāvaḥ dhāraṇālakṣamāha aṃgu ṣṭetyādinā prāṇāyāmābhyāsavaśīkṛtasyaprāṇavāyo raṃguṣṭādidvādaśāṃtāṃtaṣoḍaśasthāneṣudhāraṇamevadhāraṇe tyucyateityarthaḥ laṃvikātālamūlaṃghaṃṭikāparaparyāyaṃma stakalalāṭakeśasaṃdhiḥ taduparibhāgomūrddhapadārthaḥdvā daśāṃtaṃvrahmaraṃdhrasthānaṃdhyānalakṣaṇamāha samāhitenetyā dinā samāhitenaviṣayāṃtareṣvavyāsaktena caityanyāṃtarava rtinā paravrahmaṇaścaitanyasyamadhyesthitenaparavrahmāsaktene tiyāvat svātmanisveṣṭadevasyayadvyānaṃtadevadhyānapadavā vyamityarthaḥ upasaṃharatiproktamiti yogasyāṣṭāṃgānāṃla pṛ0 277ba) lakṣaṇaṃproktametāvatāpravaṃdhenatyarthaḥ athamūlādhāramā rabhyatatranāḍīsthāneṣuvāyusaṃcāraṃvaktuṃsapramāṇaṃśarīra svarūpamupadarśayati ṣaḍityādinā agnīṣomātmakatvena śukraśoṇitātmakatvenavobhayātmakaṃśarīraṃsarveṣāṃsvāṃgulaiḥ ṣarānavatyaṃguladīrghaṃbhavati tatramadhyabhāgenābhirbhavatita traśarīreliṃgagudāṃtarāledvyaṃgulamānenoccaṃcaturaṃgulaṃvi stṛtaṃvṛttāraṃkuṃdaṃmūlādhāraṃnāmasarvanāḍīmūlatvenamūlā dhārakaṃdāmāmanaṃti tasmādanaṃtānāḍya usannābhavaṃti tā sāṃmadhyemukhyastisra iḍāpiṃgalāsuṣumṇāsaṃjñā tatrasuṣu mṇānāḍīvaṃśaṃpṛṣṭavaṃśaṃāśritāṃtargatāpadāhuḥ yāmuṃḍā dhāradaṃḍāṃtaravivaragatetiśiphābhyāṃtāsāṃmadhyesuṣumṇā pādāṃguṣṭādārabhyapravṛtāvrahmaraṃdhraparyaṃtaṃśirasivasthitāsti śiphābhyāmityanuktauaṃguṣṭājātvatvepitatevapravṛttatvaṃ tallabhyateti taduktaṃ tatojātāpravṛtācetilabhyate ekavaca neekāṃguṣṭādevatallābhaḥsyāditidvivacanaṃ seyaṃsuṣumṇā somasūryāgnirūpiṇībhavati tasyāḥsuṣumṇāyāmadhyeviśa saṃjñānāḍīvartate tasyāmevahipadmasūtranibhaṃmṛṇālataṃtuva tparaṃsūkṣmaṃvrahmaraṃdhranāmakaṃsthānamastimūlādhāreṇāpici trāsaṃjñānāḍīsaṃvaddhāsti ādhārāmatabhedenanānāvidhāḥe keekameveti paredvādaśa apareṣoḍaśa anyevahitivadaṃti eṣāsuṣumṇāṃtargatācitrānāḍīdivyavastunomṛtasyaniḥsa raṇaddhārātayādivyamārgapadenābhidhīyate etaddvārāhivrahma raṃdhrācyutamamṛtaṃmānandadetubhūtaṃprāṇinīśarīrepraviśatii ḍāpiṃgalādvārāśarīrādvahiniryāti vīryāparaparyāyasyata pṛ0 278a) syanirgamāccāyurārogyanāśādayonekadeśābhavaṃti tasyaya thāniḥsaraṇaṃpuṃsāṃvahirnabhavati tathopāyastuśrīguroryo ginupadeśasādhyeva tatrayadīḍāyāṃcaṃdrasaṃcārastadāva śyādiṣubhakarmaṇāṃsiddhiḥpiṃgalāyāṃsūryasaṃcārekrūrakarmma siddhiḥ suṣumṇāyāṃcaṃdrasūryyayorddharapisaṃcāreyadābhavatiso yaṃkāloyogābhyāseśubhobhavati eṣavibhāgoyoginā mevajñātuṃśakyonānyeṣāmitiṣarātavatyāderarthaḥ athakuṃ ḍalīsthānamupadarśayati ādhāretyādinā pūrvoktādhārakaṃ damadhyetrikoṇaṃmaṃḍalamasti tatrasuptāhisamānākārākuṃ ḍalīśaktirasti sācātmānaṃparamātmānaṃvibhartitatsaṃva ddhābhavati kenaprakāreṇatasyāḥparameśvareṇasahasaṃvaṃdhitya trāha haṃsamiti haṃsaṃjīvātmānaṃ āśritāvibhrāṇājīvā tmānamādāyasuṣumṇāvartmanāvrahmaraṃdhraṃpratisamāgatāyataḥ śaktireṣābhavati tataḥparamātmasaṃgeti vrahmaraṃdhraṃhiparamā tmasthānaṃbhavati tatrasaṃgatāyāḥsutarāṃtatsthitasaṃgatirbha vatītibhāvaḥ haṃsasyāśrayādīnsamupadarśayati haṃsityā dinā prāṇāśrayaḥprāṇavāyusamāśrayityarthaḥ prāṇavāyu stunāḍīṣusamāśrayoyasyetyevaṃbhūtosti kathaṃnāḍīsamāśra yasyaprāṇatvaṃprāṇasyetyatrāha ādhārādityādi tathāca prayā tivahirdeśamitiprāṇanāmatvaṃvāyuṃviśeṣaṇasyetibhāvaḥ prāṇohināḍīṣusaṃcaratītyuktyāsarvaśarīrāṃtaḥ saṃcāriṇī tadvārākuṃḍalīśaktirapibhavatītirdhvanyate dvādaśāṃgulamā nenavahiḥprayātītyatravāmadakṣiṇabhāgayoritiśeṣaḥ tatyū? muktaṃtaṃtrāṃtare bhojanaṃmaithunaṃyuddhaṃphalapuṣpagrahaṃtathā kuryā pṛ0 278ba) krūrāṇikarmāṇivāyaudakṣiṇasaṃsthite yātrāvivāhaka rmāṇiśubhakarmāṇiyānivā tānisarvāṇikurvītavāme vāyaunusaṃsthite itiyogābhyāsakāramāha ramye ityādi nā ramyityaṃtenacittavikṣepakārīekāṃtadeśobhidhīya te vahujanasamākrāṃtekutsitavastusamākule vadeśecitta syavikteyobhavatītiyogābhyāsastatranasaṃbhavatītitatyāgaḥ kṛtaḥ āsanasyakaṭhoratvepicittavikṣepaḥsyādititadupe kṣā yasyatvabhyāsadārḍhyānnacittavicchedakatvaṃtaṃpratitunedama bhyanujñāyate ukteṣupadmāsanādyāsanapaṃcakeṣumadhyekiṃci dāsanamavalaṃvyetyarthyevidhyekamāsanamityasyabhūtaṃjapedi ti pṛthivyādīnipaṃcabhūtāniiḍayāpiṃgalayāvanāḍyāvahaṃ tītisvabhāvaḥ yadācavāyudhāraṇābhyāsavaśenaprāṇaddhāraivava haneteṣāṃsiddhyati tadāteṣāṃjapobhavatītibhāvaḥ tattadbhūtoda yeityuktaṃ tatrakosaubhūtaudayakālityapekṣāyāmāhadaṃḍetyā di daṃḍākāratayāprāṇadaṃḍaṃspṛśan ṛjutayādvādaśāṃgula pravāhoyadāvāyorbhavatitadābhūmerudayojñeyaḥ prāṇādhobhā gaṃspṛśannadhodaśāṃgulaṃvāyorvahanakālejalasyodayaḥ ghrā ṇoddhaṃ bhāgaspṛśancaturaṃgulamūrddhamukhaṃyadāvāyorvahanaṃta dātejasudayaḥ prāṇasyavahiḥ pārśvaṃspṛśannaṣṭāṃgulaṃnirya dāpravahititatkālevāyubhūtodayojñeyaḥ prāṇasyaparitaśca turdikṣuspṛśannevayadāmadhyevahititadātvākāśodayobhava tītirthaḥ prasaṃgāttattadbhūtodayānāṃtattatkāryeṣuviniyoga mādarśayatidharaṇerityādināvyākhyātaprāyayetat yo gasvarūpamupadarśayati aṃgulībhirityādinā karaṇāni pṛ0 279a) idriyāṇicakṣuḥautraghrāṇamukhātmakāni dṛḍhaṃnadhvaiti anya thāsvalpasyāpisvaniḥsaraṇamārgasyaprāptauvalavānvāyuḥke nāpimārgeṇavahirniḥsaratiṃdriyāṇāyumupadyātamevakuryā jīvātmaprāṇamanasāmaikyaṃciṃtayankramātprāṇavāyudhāra ṇamabhyasanmanasaḥsthiratāṃdehasyadṛḍhatāṃvāpnoti aṃgu lībhiḥkaraṇānītisāmānyataduktaṃ tatrakayāṃgulyākiṃkara ṇaṃvaṃdhanīyamityākāṃkṣāṃyāmāha aṃguṣṭābhyāmityādi eva mevavahukālamabhyasataḥpuṃsaḥpūrvaṃmattabhṛṃgāvalīnāṃgīta sadṛśaḥprathamodhaniḥsaṃjayate tadanaṃtaravīṃśikāsyānilā pūrṇavaṃśadhanisamodhanirjāyate tataścaghaṭādhanisamodhva nisamodhanirjāyate tatodyanāniviḍāyemedyāsteṣāṃdhvani tulyodhvanirutpadyateityāha nādityādinā evamabhyāsā niśayenajñānamutpadyate jñānānihivaiṣayikāṇipratyaha mutpadyaṃte vilīyaṃtevettikiṃjñānābhilavdhitopisyātdi tyatrāha saṃsāradhāṃteti saṃsāranāśakatvādidaṃjñānaṃjñānāṃ tarebhyotiśayinamitisarvathātātādṛśābhyāmeyatitavyami bhāvaḥ jñānasyasaviṣayatvaniyamātkiṃviṣayaṃtajjñānamiti tyatrāha haṃseti śivaśaktiviṣayakamityarthaḥ evamava sthāyāṃpraṇavasthaivajapoyogibhiḥkāryyityagrevaktavya mastitatrakosaupraṇavaḥkathamutpannaḥ ityākāṃkṣāpariji hīṣaṃyātadutpattimāha pumityādinā viṃduḥpumān sargā prakṛtiḥ tābhyāṃviṃdusārgabhyāṃ hasāviti viṃdvasānakoha kāraḥsargāvasānakaḥ sakāraḥ puṃprakṛtibhyāṃjātāvitita dātmakāvevakimaviśeṣeṇadvayodvirūpatvaṃnetyāha hami pṛ0 279ba) tyādi atraviṃdvavasānakatvenottasyahakārasyapuṃrūpatvena vaktavyatvātsaviṃdukasyaivahasyoktiḥ pūrvatratuvidūvasāna katvasyapṛthaguktatvatvenasaviṃdukatatpāṭolekhakapramādā yāteva etāvevājapāpadenāpyabhidhīyate haṃkārasyapu ruṣatvādevatataḥpūrvamakāraprakṣepādahamitisvātmānaṃsarve evāvakalayaṃti tenaivamaṃtreṇajīvaḥprāṇapraveśanirgamā bhyāṃtaduccāraṇaṃkurvan puruṣaṃparamātmānaṃtupatiṣṭatiā rādhayati kutaḥparamātmopasthānaṃjīvaḥkarotītyatrāha svāprāyamiti ātmanaḥprakṛteḥjīvasvarūpabhūtāyā pra kṛteḥsvāśrayaṃmatvetiśeṣaḥprakṛtyaivahimāyāsvarūpāyā jīvātmāvrahmaṇaḥpuruṣasyasakāśādbhinnatvenaparika lpitaḥ ityatojīvātmabhūtatvaṃprakṛteruktaṃ prakṛtiśca puruṣāśrayābhavatītisvātmabhūtāśrayasyārādhanamāva śyakamitisamucitamevajīvātmanaḥ paramātmasamā rādhanamitibhāvaḥ iyaṃprakṛtiryadāyogābhyāsātiśaye natadbhāvaṃvrahmaikyaṃgacchatitadāprakṛtipuruṣayorabhedā jīvātmaparamātmanoraikyasiddhyāsohamitidṛḍhabhāva nābhavati sohamityatrasthitayoḥsakārahakārayorlo pesatioitiaṃitivorccaditaṃbhavati tayoreṅaḥpadāṃ nādatītisūtreṇapūrvarūpasaṃdhaukṛteomitisiddhyati tathācadumitijapābhyāsavataḥsohamityavasthāprāpti rbhavatitayorjanyajanakabhāvādityabhiprāyaḥ hakārasa kārayorlopaḥ puṃprakṛtyorlopaḥ akārādukārāccatrayo daśasvarasiddhiḥ tatraviṃdoḥśivasyapūrvarūpevrahmaṇāsaha pṛ0 280a) militeviṣṭāvabhedaṃvuddhausatyāṃyogīpraṇavobhavati vrahmaviṣṇu śivātmakasyaparavrahmaṇestādātmyamāpnoti tadetadevāhaparānaṃ damayamiti paraatichatrapravāhoyānaṃdastanmayaṃprakṛtirya thāsavikāratayājanyevapratinedaṃtathetyāha nityamiticaityanya nāmāyekoguṇastadātmakaṃnatutadādhārabhūtaṃātmanaḥyogina ātmanaḥsakāśādenaabhinnatayāsthitaṃyogābhyāsye(dre?)kavaśa taḥpūrvarītyāparyavasitaṃtadāniraṃtaraṃbhāvayet abhyaset yāva nniḥśeṣaṃsaṃsāravāsanāyāvicchedonabhavatitataścāyaṃvidhini ṣedhayoradhikāryyevanabhavatītivrahmanirūpatāmāpannoyathe cchāvārībhaviṣyatītyabhiprāyaḥ iyatāpravaṃdhenasvavikīrṣitagraṃ thaṃparisamāpyamaṃgalādīnimaṃgalāṃtānicakarmāṇipraśa stāmītimahāsāṃpradāyināmupadeśāṃgraṃthāṃtebhagavatstutyā dirūpaṃmaṃgalaṃvidhāyaśiṣyaśikṣāyainivadhnāti āmnāyetyā dinā āmnāyavācāṃvedavacanānāṃanidraraṃtirguṇatvenapratipā dayitumaśakyaṃyatovāconivartatesaṃprāpyatyenasyasahetiśruteḥ sutarāṃpunaralpavedipuruṣavacanānāmaprāpyatvaṃnityaṃvijñānamā naṃdaṃvrahmetyādiśrutirapihinityatvanityajñānaviśiṣṭatvā diguṇaviśiṣṭaṃpratipādayatīnaniguṇaṃviṣayīkarotītibhā vaḥ uktaṃhibhāgavatevedastutau kvacidajayātmanānucarato nuvaretigamaḥiti ajāmāyāsaivaprakṛtistatsaṃsargeṇavara ṇaṃtadīyasatvādiguṇasvīkaraṇaṃ tathābhūtaṃtvāṃnigamovedo nuvaret pratipādayennatunirguṇamititadarthaḥ svasaṃvedyaṃgu ṇenavedyaṃsvaprakāśajñānenaviṣayīkṛtaṃ ātmaniniṣṭāma no manovṛtiryeṣāmevaṃbhūtāḥstaṃpaśyaṃtītyarthaḥ || pṛ0 280ba) staṃpaśyaṃtītyarthaḥ satyamiti tadbhinnaṃtuvāstavikaṃnāsti kiṃtuvidyāparyaṃtamevasthiraṃ satyatayāpratīyatesvapnopala vdhagajādikamivetibhāvaḥ hetuvivarjitehetubhikuta rkkairviśeṣaṇavivarjitamaviṣayīkṛtī athavākāraṇa hīnamititadarthaḥ aṃtargatacaitanyaṃ ātmarūpaṃcaitanyaṃ tā rasyeti saptavibhavāḥ akārokāramakāraviṃdunādaśa ktiśāṃtākalātmakasaptabhāgāḥ tairapiparicīyateeva natūcyatepi yaduktaṃgānairagamyamiti pramāṇāpratipā dyaṃmititadarthaḥ śrutimauliṣuupaniṣadbhāgeṣumṛgyaṃtada bhyāsaprāpyaṃcāturmukhenavrahmaṇāāśritaṃadhiṣṭitaṃ nābhipadmaṃyasyetyarthaścaturmukhetyādeḥ āmnāyagaṃ cedapra tipādyaṃ nirguṇasyacedapratipādyaṃtvaṃnasaṃbhavatītyuktaṃ prāk viṃdoriti purariporānaṃdamūlaṃvapurvaḥpāpā dityanvayaḥ tasyavapuṣaḥ śiraḥpraṇavātmakaṃ tasyatāra syotpattimāha viṃdoriti viṃdutonādonādātāraḥ jaga ttārakatvāccārasyatāratvaṃ tasyavapuṣomukhaṃcaturviṃśatita tvānibhūtaiḥ parivṛtaṃbhagavatobhavasyavapuḥprasiddhaṃida mapibhūtajaiḥ pṛthivyādibhūtaṃsaṃvaṃdhibhiḥ varṇaiḥpari vṛttaṃcatvārāmnāyāevāsyavapuṣaḥ padāramuktabhūtā diṃdukhaṃḍādviśeṣeṇanirgalaṃgalatāniḥsaratāmṛ tauyenasudhāsaṃdohenāpnutamāibhūtamitivapuviṃśe ṣaṇaṃ piṃḍamiti ākārokāramakārarūpatayāpraṇa vasyaivapiṃḍatvaṃtadevaśarīraṃkuṃḍalīrūpāyāśivāsaivā tmā haṃsavarṇāvevapadasthānīyau viṃdurevarūpasthānī pṛ0 281a) ye evaṃbhūtaṃśivenasamaṃsamarasatvaṃyasyetyevaṃbhūtaṃkiṃcidani rvācyaṃ atītāgacchatabhoyoginitiśeṣaḥ atipūrvasyeṇa dhātormadhyamapuruṣavahuvacanekriyāpadamidaṃpiṃḍādīti piṃ ḍayogonāmapraṇavajapapūrvakaḥpūrvoktalakṣaṇayoga ā dināparamaṃtravījamaṃtraparigrahaḥ piṃḍayogodiśivātmavī yoga itikathyate yatohiśivātmatīyāvījaṃkāraṇaṃ sayogobhavati aparamaṃtra vījayogastusāmarasmātmatā yāvījaṃbhavati sāmarasyaṃhisarūpatāmātraṃ yastuphalāpe kṣāmakṛtvānirvījevayogaḥ kriyatesoyaṃsaguṇeśivela yasyatādātmyasyakārakaunirguṇasyaparavrahmaṇaḥsāṃni dhyamuktikārakobhavatītyarthaḥ mūletyādi mūlānmūlādhā ra?nnidrājāgradrūpāyāṃtī vrahmaraṃdhrasthitaṃśivaṃpratigacchaṃtīā dhārasamūhaṃsvādhiṣṭānādicakraṣaṭkaṃvyomāṃbhojaṃ ākāśamaṃḍa levrahmaraṃdhraparyataṃbhrūmadhāduparisthitevartamānaṃsahasradala kamalaṃ saṃbhāvyasamyakdhyātvāsvagṛhaṃmūlādhāraṃ haṃsaṃjīvaṃ taṃjīvaṃhaṃsaṃgṛhītvāgatetipūrvasyāchlokādbhedaḥ avyaktaṃ svātmānaṃgṛhītvāgateticottaratraviśeṣaḥ samīraṇadvaye ti apānavāyoḥprāṇavāyoḥprāṇavāyoścanirodhādgardhā dhogatayoḥ prāṇāpānavāyormithaḥ saṃghaṭaḥ saṃghaṭṭajanmaśavdā tikramaṇamātramatraviśeṣaḥ jāṃyikī śaighryeṇagatisama rthā ādhāretyādi ādhāromūlādhāravakraṃtatrasthitāśakti strikoṇaṃ tasyaviṃdurmadhyadeśaḥsanilayāvāsasthānaṃya syāityarthaḥ yadvāmūlādhārasthitakāmavījasaṃvaṃdhiviṃdustha tāyāstaṃtrāṃtaretasyāuktatvāt kodaṃḍamadhyaṃbhrūmadhye ā pṛ0 281ba) jñācakramitiyāvat atraitaccakramadhyasthitatenadhyānamevavi śeṣaḥ satsarīsadṛśīvālārkāruṇatejasātamonirbhatsayaṃ tīmitisaṃvaṃdhaḥ ekaikaślokenatriṣusthāneṣukālabhedena sthitimuktāyugapattriṣusthāneṣusthitimāha mūleiti eka syavastunaḥ kathaṃyugapatristhānesthitiḥsyāditicetsāmarthya niśeṣāditigṛhāṇa kecitu cakrabhedātkuṃḍalībhedamabhyupetya kuṃḍalīṣaṭkamāmanaṃti apānavāyunirodhādrādhāravaṃdhaḥ pra mukhapadamādyarthakaṃ tenaprāṇavāyunirodhaḥ saṃgṛhītaḥ tridhā mavījaṃśivaṃsudhābhiracaṃyaṃtītisaṃvaṃdhaḥ anaṃgataṃtraṃkāmapradhā naṃ dīrghādīrghairiti|kaṭākṣakaraṇedīrghatvaṃtatsaṃkocetvadīrgha tvamitipadārthādarśakāraḥ vastutastudīrghāṇidīrghavastūniadī rghāṇisvalpadīrghatāvaṃtiyebhyitivigrahaḥ atidīrghāṇītipha litārthaḥ vinatamarutāṃviśeṣatonamrībhūtadevānāṃ koṭīrāgraiḥ mukuṭāgrabhāgaiḥ varṇairityādiṣaṭcakramadhyātbhiṃdānāparadevatā trijagatāṃcitemudovidhattāmitisaṃvaṃdhaḥ cakramadhyasyaviśeṣa ṇaṃtrayaṃ tatrādyaṃvarṇairityādi ādyaiḥ akārādiṣoḍaśasvaraiḥ sādibhiḥ sakāramārabhyakakārāṃteḥ prathamacakrecaturdalabaru ṇavakaścetabhṛgavonyastavyāḥsaṃtitatrāpivaruṇādikramato nanyāsopitubhṛgvādivyukrameṇetyabhipretyasakārāditvamu ktaṃ kṣahayutairitivarṇairityatrasaṃvadhyate dasyāṃtesamupādānama pivyutkrameṇaivanyāsamadhigamayatiḍākinyādītyādinārāki nīkākinīśākinīparigrahaḥ vrahmetyādibhirityādināvi ṣṇudināviṣṇurudreśvarasadāśivaśivaśivānāṃparigrahaḥ yadu ktaṃ taṃtrāṃtare mūlādhāraṃvrahmaṇasthānametatsauvarṇābhaṃḍākinī pṛ0 282a) devatātrasvādhiṣṭānaṃviṣṇugehaṃpradiṣṭaṃ vālārkābhaṃrākinīdeva tātramaṇipūraṃtunīlaṃrudrasthānaṃlākinītatraraktamanāha tamīśvaragṛhaṃtuśākinyapīhoktāsadāśivasthānabhidaṃ viśuddhaṃkākinyapīhāsticadhūmravarṇaṃ ājñāpuraṃśārada caṃdrakāṃtaṃdrākinyathoktāśivagehametaditi ādhārādi ti trikoṇakarṇikaṃsatvarajastamorūpaguṇatrayātmakaṃ vṛttaṃtasmādvahirityevaṃbhūtamādhārasvarūpaṃtasmātsatvaraṃnirga tvarīṃśīghraṃnirgaṃtukāmāṃ kamalānicakrāṇipūrvoktāni cinmayaḥ saṃvitsvarūpaḥ dyanoniviḍo'khaṃḍitoyānaṃdasta dātmāyonirguṇaḥ śivastasyayaḥpravodhaḥsṛṣṭinirmāṇā dyunmukhīkaraṇaṃtatroddharādyuktāsamarthāvā maṃjuramīyasiṃ jitaṃkvaṇitaṃyasyetyevaṃbhūtaṃmaṃjīraṃpādabhūṣaṇaṃyasyatattathā arddhamapyakhaṃḍitamitivirodhābhāsaḥ dikkāletyādideśavi varjjitatvaṃevadeśevasthitonaitaddeśeitiniścetumaśakya tāt asminnevakālesthistinatasminnitiniścetumaśakya tayākālavarjitatvaṃ ādināsvarūpaparigrahaḥ raktevāyaṃ ṣṇevāyamitiniścetumaśakyatayāsvarūpavivarjitatvaṃta syaśūnyepāpapuṇyādivāsanayāhīnaṃkāraṇapaṃcakaṃsama vāpyasamavāpinimittaprayojakaprativaṃdhakābhāvarūpakāra ṇapaṃcakasyavilayaṃtītevināśasthānaṃtayāsvīkṛte padā rthādarśakṛtastusahakārikāraṇaṃmaṃcamaṃkāraṇaṃmādraḥ yadvā kāraṇaṃpaṃkaṃ pṛthivyādipaṃcabhūtāni athavābhūtānāṃkāra ṇaṃpaṃcatanmātrā nirālaṃveādhārahīneātmānaṃjīvātmānaṃ niścaladhipāviniveśyayogaphalaṃprayāti phalaṃviśinaṣṭi pṛ0 282ba) mūlebhamiti evamuktadiśāyogesiddhekāraṇāṃtarānape kṣaṇātsulabhamityarthaḥ nahitatphalaṃyogenajanyatenā pikutaścidoṣātadānīyatekiṃnunityaṃsarvakālamudita mevanāpinayanānayanāditriyāvadityāha nityoditami tyādinā athayāvadeśakālāvacchedenasvīyagraṃthapravāra stāvatparyaṃtaṃpūrvajahasitasyasvasyāpināmapravāramā kāṃkṣamāṇaḥkativatasvapūrvajānādarśasvanāmābhidhātuṃ svavaṃśyavarṇanamārabhate mahāvanāyetyādinā mahāvataḥka ścitpaṃḍitaviśeṣograṃthakartuḥ prapitāmahaḥ vanamapila tāliṃganenaśītalaṃbhavatītyasāvapijñānaviśeṣarūpayā latayāliṃgitaḥsansaṃsāraprabhavasaṃtāpaparihāreṇaśī talatāmāyātisma vanamapinānāphalairākīrṇaṃsvakī yataruśākhāśritebhyaḥ phalāniprayacchati asānapiā mrāyarūpāṇāṃtaruśākhānāmāśritebhyovedaśākhāpaṭitṛ bhyaḥsvaśiṣyebhyovedāṃtopatiṣadbhāgopadeśenamuktirūpaṃpha laparamapuruṣārthaṃprayacchati mahāvanapaṃḍitānāṃputrastvā vāryapaṃḍitobhūt śāṃtyādiṣaṭkarmmaṇisāgaraḥ duṣkaratvena dustaratvarūpasādharmyātsāgaratvamuktaṃ eṣatusukaraṣaṭka rmakṛtayānatrasāgarevihāraṃyathecchasaṃvāraṃkartumīṣṭe ācāryyapaṃḍitānāṃputraḥ śrīkṛṣṇanāmābhavat tatkṛpābhiḥ śriyaṃmahatīṃśiṣyāḥ prāpnuvaṃtismaḥ tasyaputrolakṣmaṇaḥ prastutagraṃthakartābhavat ācāryyeṣūcitābhirvidyābhirvi bhavoyasyavidyaivavibhavoyasyetivā vidyānāmapipurāṇa nyāyamīmāṃsādharmmaśāstrāṃgamāśritāḥ vedāḥsthānāni vidyānāṃdharmmasyacacaturdaśetisaṃgṛhītānāṃcatuḥṣaṣṭika pṛ0 283a) lāṃtargatatvepipṛthagupādānamaparasūcīgrathanapāka karaṇadāhatakṣaṇamaṃḍapanirmāṇādikalāpekṣayāpro ktalakṣaṇavidyārūpakalāyāmādhikyenābhiniveśarū paprādhānyasūcanārthevidyāsvitivahuvacanaṃkapiṃjalādhi karaṇanyāyenatritvayarmavasāyimābhūdetadarthamaśeṣa stitipṛṣaivarītiḥ kalāsvityādāvapinakevalaṃtajjñā namātraṃvāstavikaṃkiṃtutajjñātṛtvenajagatiprathākhyāti rapyabhūdityāha prathāmityādinā aśeṣavidyājñānasyapha lamādarśamati ādāyetyādināmānikhilānāṃnatudvi trāṇāṃāgamānāṃāgataṃśivavaktrebhyogataṃgirisutā mukhaṃ mataṃśrīvāsudevasyatasmādāgamamucyate ityuktala kṣaṇamūlatatrāṇāṃ natupuruṣapraṇītānāṃsarvamapisāra bhūtaṃnatusaṃkṣiptagraṃthānuṣṭānādyatkiṃcideva ādādyavu ddhipūrvakaṃ saṃgṛhyanākasmādāpātaṃ nakevalaṃyathāśrutā rthotrābhinivaddhaḥkiṃtutatranyāyamīmāṃsādibhirvicāraṃ kṛtā ekatarārthaṃniścayetyāha prājiti seṣaḥsarvavi dyāsuprathitaḥ nahyevaṃbhūtaiḥkāyasthavadyathādṛṣṭorthobhini vadhyateitibhāvaḥ natvasaṃkhyaiḥpaṃcaviṃsatisaṃkhyaiḥ tatrapratha mesṛṣṭikathanavyājenaprakṛtiḥsaprapaṃcānirūpitā madhyeta naistrayoviṃśatipaṭalaistuprakṛtivikṛtayonirūpitāḥ aṃ timenupaṭaleyogakathanavyājenaprakṛtitovikṛtitaśca bhinnaḥparamapuruṣevanirūpaṇātarhopipratipādititi tatvasamasaṃkhyākāḥpaṭalāityarthaḥ graṃthanirmitaprayojanamo ha viduṣāmityādināmahanīyāṃsarvairapipūjanīyāṃnirduṣṭa tvāt saṃtaḥsamīcīnā sāṃpradāyikairabhyupetārthāyasyāe pṛ0 283ba) vaṃbhūtāṃgiraṃsṛjatisetimadīyagraṃthanirvāhikāpisaivabha vānībhavatītisamucitamevagraṃthāṃtetatsmaraṇamityabhi prāyaḥ atipaṃḍitagajapūthairādyavabhaṭṭādibhistaṃtre duḥkhaiḥ kṛtaviniśeyānaṃsaṃbhāvitaṃkiṃme deśedeśevudhārnāni vasatinivahetyaktamātsaryyadoṣeḥ kasmātkasmātkṛteme nijanihitapadārthābhiśodhanārthaṃ khinnāsitvaṃvimūḍhaiḥ katipayamanujaiḥ sādaraṃnekṣitetikṣoṇīpṛṣṭetidīrgheti ravadhisamayekinnasaṃbhāvitaṃsmāt 2 āstebhaktitaraṃgi ṇīcabhagiṇīdīpaprakāśograjaḥ prāyaścitavidhipradī pitaraḥ śavdaprakāśopica mallādarśiitiprayogapadapū rvākhyaścaratnākaro|| yasyāsauśivāgrajovijayatāṃśavdā rthaciṃtāmaṇiḥ 3 dūrādūrataraṃprayāticapadairhīnaḥpura sthopyahoyaiḥ prajñānsvapadaiḥpratoṣayatidurnyāyāṃstu tairevaca samyakkhaṃḍayatīhavarṇapaṭitovarṇopyavarṇā nvitaḥ putrograṃthitiprasiddhaguṇakvojīyācciraṃdhīyatāṃ 4 svabhāvātsaṃmūḍhobhyasanaviraheṇatvatitarāṃ svasaṃdeha chedaprabhuvivudhasaṃgānadhigamāt prakāmaṃtādṛkkiṃraca yatunivaṃdhaṃmatimatāṃ manojñaṃśrībhartuḥ praṇibhavatiyadā naivakaruṇā 5 kvāyaṃpremanidhirjaḍādhipatikogratho navītaḥ kvavā kutrāsauparasammatārthavisaraprodūṣaṇā thaṃspṛ pṛ0 284) other 4 folio is blank ########### END OF FILE #######